KANDUNGAN

BI
KANDUNGA
AN MUKA SURAT
L.

PERUTUSAN KETUA PENGARAH

- 3
ICU JPM

LAN KETUA
PERUTUSAN TIMBAL
- 4
PENGARAH
G ( ) ICU
(TP) CU JPM

PRAKATA - 5

1. PENGENALAN - 6

2. PERANCANGAN - 8

3. URUSAN TANAH - 16

4. RINGKASAN PROJEK
K - 21

5. REKA BENTUK - 26

6. PEROLEHAN - 27

7. PEMBINAAN - 41

8. AMALAN PENGURUS
SAN RISIKO - 74

9. PENILAIAN OUTCOM
ME - 80

SENARAI ISTILAH
 PERUTUSAN KEETUA PENGARAH
UNIT PENYELARASSAN PELAKSANAAN
JABATAN PER
RDANA MENTERI
Bismillahirrahmanirrahim,

Buku Panduan Pengurusan Projek Fiz zikal ini digubal dengan matlamat untuk
melengkapkan diri kepada pegawai pe
emantau ICU JPM dalam memenuhi hala
tuju pemantauan dan penilaian pelaksanaan program serta projek
pembangunan negara selaras dengan perkhidmatan teras ICU JPM.

Dalam
D l meneruskan
k usaha-usaha
h h kek arahh kecemerlangan
k l organisasi,
i i Buku
B k
Panduan Pengurusan Projek Fizikal ini digubal melalui pengumpulan input
dan pekeliling berkaitan yang dikelu
uarkan oleh Unit Perancang Ekonomi,
Kementerian Kewangan, Jabatan Kerja Raya dan kementerian/agensi yang
bertanggungjawab ke atas pelaksanaaan pembangunan fizikal. Buku Panduan
ini memperincikan setiap proses yaang perlu dalam melaksanakan projek
pembangunan fizikal dengan merujukk kepada pekeliling,
pekeliling arahan serta garis
panduan yang masih berkuat kuasa paada masa sekarang.

Aspirasi sebagaimana tercatat dalam

m buku panduan ini tidak akan terhasil
secara tiba-tiba. Ianya memerlukan komitmen, penelitian dan penyelidikan
pelbagai pihak untuk mendokumenka an bahan-bahan yang terlibat. Oleh itu,
saya berharap dengan adanya buku panduan
p ini, gerak kerja pemantauan di
semua peringkat sama ada peringka at Ibu Pejabat, Pejabat Pembangunan
Persekutuan Negeri (PPPN) mahu pu un Jabatan Pembangunan Persekutuan
(JPP) akan dapat dimantapkan lagi se
erta kekal lebih relevan.

Akhir kata, saya mempunyai keyakinan bahawa proses pemantauan dan

penilaian akan sentiasa berada di hadapan
p h p bagi
g menangani
g cabaran dan
kompleksiti transformasi pembangu unan negara. Saya juga mengambil
kesempatan ini untuk mengucapkan terima kasih kerana memberi peluang
kepada saya untuk merakamkan sepa atah dua kata dalam buku panduan ini.
Semoga ICU JPM akan terus cem merlang membawa perubahan kepada
kemajuan pelaksanaan program dan projek
p pembangunan negara, Insyaallah.

Sekian, terima kasih.

ALLEH
DATUK HAJI SHUKRY BIN MOHD. SA
KETUA PENGARAH
UNIT PENYELARASAN PELAKSANA AAN
JABATAN PERDANA MENTERI
3 APRIL 2012
3
 PERUTUSAN TIMBALLAN KETUA PENGARAH
(PUSAT TRANSFORRMASI PENYAMPAIAN)
ICU
U JPM
Bismillahirahmanirahim,

Pertamanya
P t saya ingin
i i memanjatkan
j tk rasa syukur
k ke
k hadrat
h d t Allah
All h s.w.tt kerana
k
dengan limpah dan rahmatNya Buku B Panduan Pengurusan Fizikal ini
disediakan untuk memberi panduan ke epada kakitangan ICU JPM terutama yang
menjalankan tugastugas pemantauan n supaya memahami proses pemantauan
di semua peringkat. Penghasilan bukuu ini adalah merupakan salah satu inisiatif
dalam Pelan Strategik Sektor Transform
masi Penyampaian Tahun 20112012.

Seperti yang kita sedia maklum, pelak ksanaan projek pembangunan yang pesat
turut membawa bersama risiko terte entu terutama ketidaktentuan atau pun
uncertainty di setiap peringkat kitaran program/projek. Oleh yang demikian, ICU
JPM bertanggungjawab menyelaras tugas-tugas pemantauan, pengawasan dan
penilaian pencapaian pelaksanaan projek pembangunan. Dalam usaha
memastikan pemantauan program dan d projek pembangunan negara yang
berkesan, pemantauan di semua peringkat adalah penting, iaitu :

Peringkat Perancangan dengan menyemak dan memberikan pandangan

berkaitan dengan projek-projek yang
y dipohon oleh kementerian dengan
Unit Perancang Ekonomi ;
Peringkat Pelaksanaan dengan memastikan projek yang diluluskan oleh
kerajaan dilaksanakan mengikut perancangan;
p
Peringkat Penilaian agar proje ek yang telah siap diguna pakai dan
mencapai outcome selaras denga an objektif pelaksanaan projek.

Adalah diharapkan dengan adanya bukub panduan ini dapat digunakan untuk
memastikan ICU JPM terus diberi kepe ercayaan daripada stakeholders dan klien
sebagai
b i interventionist
i t ti i t dan
d troubleshoo
t bl h oter.
t

Akhir sekali, saya ingin merakamkann jutaan terima kasih dan penghargaan
kepada semua pihak yang telah menyumbang
m dalam menghasilkan buku
panduan ini. Sumbangan bakti dan ide
ea yang telah diberikan, saya berdoa agar
ianya diberkati Allah SWT.

Sekian, terima kasih.

L
DATO HAJI MOHAMMED BIN ISMAIL
TIMBALAN KETUA PENGARAH (TRA ANSFORMASI PENYAMPAIAN)
UNIT PENYELARASAN PELAKSANA AAN
JABATAN PERDANA MENTERI
3 APRIL 2012
4
PRAKATA

Buku Panduan Pengurusan Projek Fizikal

F ini bertujuan untuk memberi
penerangan dan penjelasan meng
genai pengurusan projek terutama
berkaitan pelaksanaan projek-projekk fizikal Kerajaan. Buku panduan ini
hendaklah dibaca bersama Arahan Perbendaharaan, Surat Pekeliling
Perbendaharaan, Surat Arahan Perrbendaharaan, pekeliling dan garis
panduan berkaitan yang sedang berkkuat kuasa.
kuasa

Pada asasnya, kitaran projek pemb

bangunan melibatkan perancangan,
pelaksanaan dan penilaian. Oleh ittu, adalah penting kepada mereka
yang bertanggungjawab untuk mem
mahami setiap konsep dan kaedah
dalam setiap peringkat kitaran ini agar projek yang dilaksanakan
mencapai matlamat yang diharapkan
n.

Ianya juga sesuai dijadikan pandua

an kepada pegawai pemantau ICU
JPM bagi memastikan perkhidmatan teras dan hala tuju pemantauan
pelaksanaan program dan projek pe
embangunan Negara menjadi lebih
berkesan. Kefahaman mengenai pen
ngurusan projek ini dapat membantu
dalam memperincikan strategi unttuk memastikan peranan sebagai
pemantau yang lebih fokus dallam mengawasi dan memantau
pelaksanaan program dan projek pembangunan di samping bertindak
sebagai troubleshooter dan inte
erventionist yang efektif kepada
penyelesaian masalah yang akan me
enjejaskan kelancaran pelaksanaan
program dan projek pembangunan Kerajaan.
K

5
1 PENGENALAN

Projek pembangunan yang dilaksan nakan oleh Kerajaan adalah untuk

memenuhi permintaan dan keperluan rakyat, selain dari menjadi instrumen
pengembangan dan pertumbuhan ekkonomi negara. Projek pembangunan
diwujudkan dengan berpandukan kepa ada dasar pembangunan Kerajaan dan
dilaksanakan oleh semua kementerian n atau jabatan bagi mencapai objektif
yang ditetapkan. Oleh itu, perancangan, pemantauan dan penilaian projek
yang teratur dan berjadual penting dalam menentukan kejayaan projek
berkenaan.

Kejayaan projek pembangunan negara

a bergantung kepada keupayaan untuk
merancang dan melaksana program/projek di semua peringkat seperti yang
digambarkan dalam rajah di bawa ah. Tanggungjawab menyelaras dan
memantau projek-projek pembangunan
n di peringkat persekutuan, negeri dan
daerah perlu dilaksanakan dengan lebih berkesan. Keperluan untuk
memahami setiap langkah dalam pelaaksanaan projek pembangunan fizikal
membolehkan pemantauan yang berkessan dapat dilaksanakan.

PERANCANGAN

PELAKSANAAN

PENILAIAN
Kitaran Projek (Project cycle)

6
PEMANTAUAN DI SEMUA PERINGKAT

ICU JPM bertanggungjawab men nyelaras tugas-tugas pemantauan,

pengawasan, penganalisisan dan pen nilaian pencapaian pelaksanaan dasar
program/projek pembangunan. Pema antauan di peringkat perancangan dan
pelaksanaan perlu dilaksanakan di sam
mping di peringkat penilaian outcome.

Perancangan

Merujuk pekeliling yang berkaita

an permohonan projek pembangunan
oleh Unit Perancang Ekonomi (UPPE) dan Kementerian Kewangan
Menyemak senarai projek-proje ek yang dipohon oleh kementerian
menggunakan e-Permohonan terrutama yang melibatkan skop, justifikasi
permohonan, kos dan siling yang dipohon.
Bagi projek sambungan, kenal pasti prestasi semasa pelaksanaan
projek tersebut.

Pelaksanaan

Setelah diluluskan oleh UPE E, pastikan kementerian membuat

perancangan di peringkat pelakksanaan [Pra-pembinaan, Pembinaan
dan Pasca-Pembinaan].
Peringkat pra-pembinaan : ten ntukan sama ada tapak telah dikenal
pasti ringkasan projek dan reka
pasti, a bentuk disediakan.
disediakan Semak sama ada
projek telah ditender, tarikh keluar surat tawaran dan tarikh kontraktor
ambil alih tapak.
Peringkat pembinaan : tentukan kemajuan semasa berbanding
kemajuan dirancang dan kenal pa asti masalah pelaksanaan projek.
Peringkat pasca-pembinaan : te entukan penyerahan telah dibuat dan
tentukan kecacatan telah dibaiki.

Penilaian Outcome

Setelah projek siap, penilaian outtcome ke atas projek perlu dibuat.

Secara umumnya dalam temp poh 6 bulan daripada projek siap,
bangunan tersebut hendaklah dig gunakan.
gunakan
Jika gagal dalam tempoh terse ebut, kementerian/jabatan/agensi perlu
mengambil tindakan sewajarnya a dengan menangani masalah yang
menyebabkan penggunaan tidak dapat dilakukan.

7
2 PERANCANGAN

RANCANGAN PEMBANGUNAN

Rancangan Pembangunan Malaysia

di
dirangka
k b i memberi
bagi b i hala
h l t j
tuju
strategik untuk dijadikan panduan
kepada sektor awam dan swasta
dalam membangunkan negara.
Dokumen rancangan pembangunan
negara menyatakan dasar dan strategi
pelaksanaan,
pe a sa aa , p program,
og a , pprojek
oje ya
yang g
akan dilaksana serta siling yang
disediakan dalam tempoh lima tahun.

Program dan projek pembangunan diluluskan pada awal setiap rancangan

pembangunan untuk dilaksana da alam tempoh lima tahun sesuatu
perancangan mengikut
ik t tempoh
t h RMLT.
RMLT

Jumlah program dan projek yang diilulus bergantung kepada siling yang
ditetapkan bagi sesuatu tempoh ranca angan pembangunan. Penetapan siling
dibuat berdasarkan model makro ekonomi yang merangkumi unjuran
pertumbuhan ekonomi rakan daganga an negara, unjuran hasil kerajaan dan
tahapp defisit yyang
g boleh ditanggung.
gg g

PROSES PERANCANGAN

Kementerian/jabatan/agensi hendaklah menyediakan jadual pelaksanaan

projek setelah projek diluluskan bagi menganggarkan tempoh masa yang
diperlukan untuk menyiapkan kompo onen projek mengikut aktiviti utama
(Pra-pembinaan hingga Pasca-pembina aan).

Jadual pelaksanaan penting untuk mengetahui anggaran tarikh bermula dan

berakhirnya setiap aktiviti yang akan dilaksanakan. Perancangan dan
pengurusan projek hendaklah dilaksana
akan secara sistematik.

Dalam proses ini, aspek status projek (fizikal dan kewangan), isu, risiko dan
langkah-langkah penyelesaian masala ah diutamakan. Pendekatan ini wajar
bagi meminimumkan insiden kelewatan n dan kegagalan projek.

8
ROLLING PLAN

Jemaah Menteri dalam mesyuaratnyaa pada 17 Jun 2009 telah bersetuju

supaya perancangan dan pelaksanaan
n program dan projek serta penyediaan
siling
g di bawah Rancangan
g Pembangugunan dibuat secara rolling
gpplan setiap
p
dua tahun.

Melalui kaedah ini, kementerian boleh mengemukakan permohonan program

dan projek sepanjang tempoh Rancangan. Ini membolehkan Kerajaan
mempunyai ruang untuk mengambil kira keutamaan baru dan mengelak
berlakunya over commitment mema andangkan siling peruntukan disedia
berdasarkan keupayaan
ke pa aan semasa kewa ke aangan Kerajaan.
Kerajaan Antara perkara yang
ang
diberi perhatian dalam rolling plan adala
ah :

Sasaran Outcome yang ditetapkan bagi setiap KRA

KPI bagi mengukur pencapaian

p outcome

Program dan projek serta silin

ng peruntukan yang diluluskan

GARIS PANDUAN KHUSUS

Bagi membantu Kementerian dan agensi merancang projek yang

menyumbang kepada pencapaian outtcome dan memberi value for money,
beberapa garis panduan khusus telah disediakan
d iaitu :

i. Garis Panduan Perancangan dan d Penyediaan Program dan Projek

Pembangunan (Pekeliling UPE, JPM Bil. 1 Tahun 2009)
ii. Garis Panduan dan Peraturan Pemilihan Tapak, Perancangan
Bangunan dan Keperluan Pera alatan (Pekeliling UPE, JPM Bil. 2
Tahun 2009)
iii. Garis Panduan Pengurusan Nila ai (Pekeliling UPE,JPM Bil. 3 Tahun
2009)
iv
iv. Pelaksanaan Industrialised Bu uilding System (IBS) dalam Projek
Kerajaan (Surat Pekeliling Perb
bendaharaan Bil. 7 Tahun 2008)
v. Garis Panduan Kerjasama Awam Swasta (Public Private Partnership-
PPP) (Pekeliling UKAS, JPM Bil. 1 Tahun 2009)

9
 KEPERLUAN MEMBUAT PERA
ANCANGAN PROJEK

1. Kementerian hendaklah berun nding dengan jabatan/agensi/badan

berkanun di bawah seliaan masin
ng-masing untuk menyediakan program
dan projek;

2. Bagi projek fizikal, perancangan ke

ementerian hendaklah selaras dengan:

a. Rancangan Fizikal Negarra yang merumuskan dasar strategik

pemajuan fizikal negara serrta menterjemah objektif pembangunan
negara dalam bentuk spatiaal agar penggunaan tanah dan sumber
asli dioptimumkan untuk men
ncapai pembangunan mampan.

b. Rancangan Struktur Negeri dan Rancangan Tempatan yang

merumuskan cadangan be erkenaan pemajuan dan penggunaan
tanah serta menggariskan ha
ala tuju pembangunan sesebuah negeri,
daerah dan kerajaan tempatan.

3. Kerajaan negeri hendaklah mengemukakan

m kepada kementerian
cadangan projek yang menjadi keutamaan setiap negeri melalui Unit
Perancang Ekonomi Negeri atau
u Pejabat Pembangunan Negeri untuk
dipertimbang;

4. Kementerian perlu mengadakan perbincangan dengan Jawatankuasa

Perancang Negeri atau Majlis Tindakan Persekutuan di Peringkat Negeri
untuk memastikan kementerian mengambil kira perancangan
pembangunan di peringkat negeri ;

5. Semua projek fizikal perlu diteliti oleh unit teknikal di kementerian atau
jabatan teknikal bagi kementerian n yang tidak mempunyai Unit Teknikal
sebelum dikemukakan kepada Uniit Perancang Ekonomi,
Ekonomi Jabatan Perdana
Menteri;

6. Kementerian hendaklah memberi keutamaan kepada projek yang telah

sedia untuk dilaksana, iaitu telah mempunyai
m tapak atau reka bentuk atau
kajian kemungkinan telah dijalanka an;

7. Bagi projek yang masih belum se

edia untuk dilaksana, kementerian boleh
memohon peruntukan untuk perole
ehan tanah dan kerja awalan; dan

8. Keutamaan perlu diberi kepada cadangan projek yang mengamalkan

perancangan bersepadu, iaitu mengambil kira pembangunan setempat
yang sedia ada atau yang dirancan
ng untuk dibangunkan oleh agensi lain.

10
PENDEKATAN KERAN
NGKA LOGIK

PENDEKATAN KERANGKA LOGIK

Logical Framework Approach (LFA) digunakan

d untuk mengenal pasti dan
menyediakan program dan projek. Ian
nya merangkumi dua fasa, iaitu Fasa
Analisis dan Fasa Perancangan.
Perancangan

FASA ANALISIS FASA PERANCANGAN

Kenal Pasti Analisis Stakeholder Tentukan Kerangka Logik

Stakeholder Mengenal pasti
stakeholder termasuk
kumpulan sasar dan
penerima faedah serta
mengenal pasti
masalah siapa yang
akan ditangani
Kenal Pasti/ Analisis Masalah
Andaian/ Mengenal pasti
Analisis masalah utama,
halangan dan peluang
serta menentukan
hubungan sebab dan
akibat
Analisis Objektif
Membentuk objektif
daripada masalah
yang dikenal pasti dan
menentukan hubung
k it means
kait tto ends.
d
Pilih Analisis Strategi
Strategi Mengenal pasti
pelbagai strategi untuk
mencapai objektif;
memilih strategi paling
sesuai; menentukan
objektif utama (objektif
keseluruhan dan
tujuan outcome projek)
Projek (logframe) Menentukan
Logik struktur program/projek
secara logik, menguji
internal logik,
membentuk objektif yang
boleh diukur,
menentukan kaedah
pelaksanaan dan kos
keseluruhan.
Menentu Penjadualan Aktiviti
dan Menentukan turutan dan
Meng- pergantungan antara
operasikan aktiviti; menganggarkan
tempoh pelaksanaan
aktiviti; menetapkan
tahap pencapaian dan
menentukan pihak yang
bertanggungjawab.
Penjadualan Sumber
Berdasarkan
penjadualan aktiviti,
jadual input dan bajet
(termasuk peruntukan
perbelanjaan
pembangunan dan
peruntukan mengurus
p g
yang akan disediakan)

11
KAJIAN PRA-FEASIBILITI
Kaedah PraFeasibiliti dijalankan unttuk mendapat least-cost option yang
diterima rakyat dan mesra alam. Ianyaa bagi menentukan cara terbaik untuk
merangka projek dan menentukan aktiviti yang perlu dilaksana untuk
menghasilkan output.

Analisis yang dilaksanakan dalam Kajian Pra Feasibiliti

ANALISIS TEKNIKAL
ANALISIS PASARAN
& REKA BENTUK

I. Bertujuan untuk memastikan I. Bertujuan untuk menentukan

sama ada terdapat permintaan cara terbaik atau optimum
bagi barangan dan untuk melaksanakan
perkhidmatan hasil daripada komponen projek.
projek tersebut. II. Mengandungi :
II. Mengandungi : keterangan tentang
penentuan permintaan bagi pelbagai komponen
keluaran output dan projek dan reka bentuk
jumlahnya awal
sasaran pasaran alternatif yang paling
(kumpulan sasar) berdaya maju
Jangka waktu permintaan anggaran kos projek
jadual pelaksanaan
projek.

ANALISIS ALAM SEKITAR ANALISIS KEWANGAN

I. Bertujuan untuk mengenal I. Meneliti pelbagai pilihan untuk

pasti, menjangka dan menilai menghasilkan output dan
serta menyebar maklumat mencapai outcome yang
berkaitan impak projek ditentukan.
terhadap alam sekitar. II. Menentukan pilihan
p yyang
g
II. Merupakan mekanisme untuk paling berkesan kos, iaitu the
mengekang masalah alam best value for money option.
sekitar yang mungkin timbul
bila projek dilaksanakan.

12
 Analisis yang dilaksanakan dalam Kajian Pra-Feasibiliti

ANALISIS EKONOMI ANALISIS SOSIAL

I. Bagi menilai sumbangannya I. Untuk mengenalpasti peluang,

kepada pembangunan ekonomi kekangan dan risiko ke atas
secara keseluruhan. kumpulan miskin dan terpinggir
II. Sesuatu projek boleh dinilai yang ada kaitan dengan projek.
dari segi penggunaan sumber II. Memastikan penglibatan
yang terhad iaitu tanah, buruh, menyeluruh dalam merangka
modal dengan cekap dan projek.
sumbangannya kepada III. Menyediakan langkah sesuai
kekayaan dan kesejahteraan untuk mencapai outcome
negara. pembangunan sosial dan
menghindar sebarang risiko
semasa pelaksanaan.
pelaksanaan

ANALISIS ORG
GANISASI DAN
SUMBER MANUSIA

I. Bagi menentukan organisasi yang

y akan diwujudkan dan sumber
manusia yang dikehendaki untukk melaksana projek.
II. Mengandungi :
Jadual kerja
Keperluan Bahan dan Perala atan
Keperluan
K l S b Manusia
Sumber M i
Keperluan Bajet

13
PEMILIHAN TAPAK BANGUNAN
Lokasi, keadaan geologi dan topograffi tapak memberi kesan besar kepada
kos projek. Sesuatu projek yang dilaksa
anakan di lokasi yang tidak mempunyai
kemudahan jalan masuk, tapak yang be erbatu, sering diancam banjir, berpaya
dan sebagainya akan meningkatkkan kos dan menjejaskan jadual
pelaksanaan.
l k
LOKASI
Lokasi yang sesuai adalah ditepi jala
an utama, kawasan tinggi (mengelak
daripada ancaman banjir dan sesuai dengan pembangunan sedia ada di
kawasan sekeliling dan berdekatan).

BEBAS DARIPADA HALANGAN

N FIZIKAL

Tapak perlu diperiksa terlebih dah hulu untuk mengesahkan kewujudan

halangan fizikal seperti binaan strukttur (tiang pilon/laluan utiliti), isu sosial
(setinggan/pencerobohan haram), kubur/rumah ibadat dan tempat
pembuangan sampah.
sampah

GEOLOGI

Tapak yang sesuai mempunyai geologgi dari jenis tanah yang baik dan stabil.
Maklumat berkaitan geologi perlu diperolehi semasa lawatan tapak serta
merujuk kepada peta geologi bagi mendapatkan gambaran mengenai
keadaan dan jenis tanah bagi memberri penilaian yang betul.

TOPOGRAFI

Tapak yang baik mempunyai topografi yang rata dan beralun. Lawatan tapak
serta rujukan kepada peta topogra afi adalah perlu bagi mendapatkan
gambaran sebenar topografi di kawaasan tapak untuk membuat penilaian
tahap kerja tanah.

KEMUDAHAN BEKALAN UTILIITI

Tapak yang sesuai berada berhampira an dengan punca bekalan utiliti seperti
bekalan air, elektrik dan sistem komu
unikasi. Sambungan ke punca bekalan
yang jauh daripada tapak projek akan meningkatkan kos.

NILAI TAMBAH

Nilaii tambah
Nil t b h seperti
ti tapak
t k mudah
d h dih
h b
hubungii dengan
d pengangkutan
k t awam
dan pemberian pemaju wajar diberi pe
ertimbangan dalam penilaian.

14
 PELAKSANAAN PE ENGURUSAN NILAI
( VALUE MAN
NAGEMENT)

Pengurusan Nilai bertujuan untuk men ngenal pasti, menyediakan pilihan dan
mengeluarkan komponen dan kos ya ang tidak menyumbang kepada nilai
perkhidmatan, sistem dan projek tanpa a menjejaskan objektif dan fungsi yang
ditetapkan. Ianya mengkaji keperlu uan sesuatu reka bentuk, produk,
perkhidmatan, projek, ameniti dan siste
em bagi mencapai nilai yang lebih baik
dan kos yang optimum tanpa menjejaskkan tahap prestasi program dan projek.

PROSEDUR PEN
NGURUSAN NILAI

1. Fasa Kajian Awalan

Mengumpul maklumat, mendapatkan dokumen dan lukisan yang
berkaitan dan mengenal pasti kepakaran
k yang diperlukan sebagai
persediaan sebelum memulakan fasa penganalisisan. Maklumat yang
diperlukan, antaranya:
a) Objektif Projek;
b) Ringkasan projek;
c) Pelan reka bentuk konsep;
d) Spesifikasi dan/atau lukisan;
e) Senarai kuantiti jika berkaitan;
f) Anggaran kos dan asas pengirraan;
g) Dokumen sokongan contoh rekkod projek yang serupa;
h) Andaian dan asas andaian yan ng dibuat;
i) Dokumen sokongan bagi peng giraan kos kitaran hayat; dan
j) Kekangan, masalah dan risiko yang dijangka.

2. Fasa Penganalisisan
Semua stakeholder bersama pakar dan/atau mereka yang
berpengalaman dalam bidang yang berkaitan dengan projek tersebut
membuat penganalisisan projek melalui
m bengkel. Tempoh bergantung
kepada:
a) Kerumitan projek;
b) Tahap kajian yang hendak dilaksanakan; dan
c)) Maklumat
M kl t yang disediakan.
di di k
Cadangan dan keputusan bengkkel perlu dikemukakan kepada pihak
atasan kementerian dan agensi untuk persetujuan sebelum pelan
tindakan Pengurusan Nilai disedia
akan.

3. Fasa Pemantauan
M
Memantau
t pelaksanaan
l k P l
Pelan Ti d k
Tindakan P
Pengurusan Nil i secara
Nilai
berkala.

15
3 URUSAN TANAH

KAEDAH PERO
OLEHAN TANAH

Permohonan Tana
ah Kerajaan Negeri

Pembelian tanah dari

Pengambilan Balik Tanah orang perseorangan/
syarikat /perbadanan

Tukar Guna

PERMOHONAN TANAH DE
ENGAN KERAJAAN NEGERI

Permohonan pemberimilikan tanah denngan pihak berkuasa negeri bagi projek

pembangunan persekutuan dianggap kaedah langsung (straight forward) di
mana pemilik projek hendaklah men ngemukakan permohonan tanah atas
tapak yang dikenal pasti melalui Pessuruhjaya Tanah Persekutuan (PTP).
Tanah yang dipohon akan diletakkan hakmilik kepada Pesuruhjaya Tanah
Persekutuan. Dokumen asas permoho onan yang diperlukan adalah :

Pelan Lengkap (keluasan tanah terrmasuk jalan keluar masuk)

Nombor P.T atau lot tanah
Nombor P.T dan lot tanah yang berrsempadan
Seksyen Mukim,
Seksyen, Mukim Pekan/Bandar,
Pekan/Bandar Daerah,
D
Daerah Negeri

16
 Pembelian Tan
nah Dari Orang
Perseorangan/Sya
arikat/Perbadanan
Surat Pekeliling Perbenda
aharaan Bil. 11 Tahun 2007

Konsep Pembelian Tanah berbentuk:

a) Tanah kosong mengikut peraturan
berkaitan yang ditetapkan oleh
Ketua Pengarah Tanah dan Galian
b) Tanah berserta dengan bangunan
sama ada bangunan siap atau
sedang dalam pembinaan
(termasuk pembelian di dalam
sesuatu skim strata)

17
 P
Pengambilan
bil n Balik
B lik T
Tanah
h
Akta Pengambilan Tan
nah 1960 (APT 1960 )

Kementerian/agens si melalui Pesuruhjaya Tanah Persekutuan

(PTP) hendaklah membuat
m permohonan rasmi bagi pihaknya
kepada Pihak Berkkuasa Negeri (PBN) yang berkenaan.
Dokumen yang perrlu disediakan adalah :
PERMOHONAN i. 25 keping peelan pengambilan (skil yang sama seperti
RASMI yang terdapatt di Pejabat Tanah berkaitan)
ii. Sempadan lott-lot yang dipohon diwarnakan MERAH
PTP akan mengem mukakan permohonan rasmi kepada PBN
melalui Pejabat Taanah Galian (PTG) Negeri menggunakan
borang permohona an khas serta salinan yang berkaitan.

Pejabat Tanah akana memproses permohonan dengan

menyediakan kerta as ringkasan untuk pertimbangan PBN.
Kandungan kertas ringkasan seperti berikut :
i. Pewartaan di bawah Seksyen 4, jika kajian mengenai
kesesuaian taapak
p p perlu dibuat;;
ii. Pewartaan di bawah Seksyen 8;
iii. Pengambilan menerusi perakuan segera di bawah
MEMPROSES Seksyen 19 jika dipohon sedemikian; dan
PERMOHONAN iv. Pendudukan sementara di bawah Bahagian VII APT
erlukan.
1960 jika dipe
Setelah kelulusan PBN diperolehi, PTG perlu memberikan
k t
keutamaan supay
ya pengisytiharan
i tih d l
dalam warta
t kerajaan
k j
dibuat secepat mun
ngkin. Ini perlu kerana tindakan pewartaan
lazimnya mengam mbil masa dan tindakan selanjutnya tidak
dapat disegerakan.

Kementerian/agens si hendaklah memaklumkan semasa

permohonan awall mengenai
p g keperluan
p perakuan segera
p g
(Borang I, di bawahh Seksyen 19, APT 1960 )
Borang I hanya bo oleh dikeluarkan selepas 15 hari dari tarikh
notis Borang E dis siarkan, dan diikuti pengeluaran Borang K,
Seksyen 22, APT 1960.
1
MENGAMBIL Setelah menerima a perakuan segera dari PTG Negeri,
MILIK DI BAWAH Pejabat Tanah he endaklah mengeluarkan Borang K untuk
PERAKUAN mengambil
g milik deengan
g rasminya y tanah berkenaan. Salinan
SEGERA Borang K hendaklah dihantar kepada PTP dan
Kementerian/Jabattan yang berkenaan.
Peringatan : Perun ntukan Seksyen 19 hanya digunakan bagi
keadaan yang be enar-benar terdesak kerana melibatkan
pembayaran faeda ah 8% setahun mulai tarikh Borang K di
keluarkan.

18
 Semasa proses pe engisytiharan warta di bawah Seksyen 8,
PENAKSIRAN Pejabat Tanah perlu memaklumkan Jabatan Penilaian dan
HARGA TANAH Perkhidmatan Hartta Negeri bagi mendapatkan nilaian tanah,
tanpa menunggu warta
w itu disiarkan.

Pejabat Tanah hen ndaklah memastikan salinan Borang E dan

Borang F (jika peerlu) dihantar kepada kementerian/jabatan
yang berkenaan. Salinan Borang E hendaklah dihantar
kepada PTP untuk makluman.
Berdasarkan Seksy yen 55(2), wakil kementerian/jabatan boleh
hadir untuk membe eri keterangan pada hari siasatan tersebut
dengan mengemukakan surat pengesahan (ditandatangani
oleh SUK).
Setelah siasatan selesai
s dibuat, Pejabat Tanah hendaklah
memberikan
b ik perin
intah
t h bertulisnya
b t li d l
dalam B
Borang G dan
d
mengeluarkan Bora ang H kepada orang yang berkepentingan.
Salinan Borang G dan H ini juga hendaklah disampaikan
kepada kementeria an/jabatan yang berkenaan.
Dalam apa jua keadaan, Pejabat Tanah hendaklah
memberikan perinttah bertulisnya dalam tempoh 2 tahun dari
tarikh warta Bora ang D. Kelewatan yang mengakibatkan
t
tempoh h borang
b D itu
it luput,
l t kesannya
k prosiding
idi pengambilan
bil
SIASATAN DAN terbatal.
PEMBAYARAN Setelah menerima a salinan borang H, kementerian/jabatan
PAMPASAN yang berkenaan hendaklah
h membuat bayaran pampasan
dengan segera da alam tempoh 3 bulan. Mengikut Seksyen
29A APT nilai me elebihi RM15,000 bagi mana-mana tanah
yang terjadual, maka
m 25% pampasan tersebut di tahan
selama 6 minggu ia aitu tempoh kementerian/jabatan membuat
rayuan di bawah Seksyen 37(3) APT 1960.
Jika tiada rayuan dibuat, baki pampasan 25% hendaklah
dibayar berserta faedah 8% dari tarikh bayaran yang
pertama. Kementerian/jabatan dicadangkan membayar
keseluruhan pampasan jika tidak bercadang membuat
rayuan/bantahan teerhadap award Pejabat Tanah.
Dalam keadaan-ke
keadaan keeadaan yang dinyatakan pada Seksyen
29(1), APT 196 60, maka wang tersebut hendaklah
didepositkan di mahkamah
m atau dalam keadaan di mana
orang yang berk kepentingan itu meninggal dunia tanpa
wasiat, disimpan di Pejabat Pegawai Pentadbir Pusaka
Malaysia dengan segera bagi mengelakkan pembayaran
faedah 8% setahun n.

Merujuk sebab yan ng disebutkan di bawah Seksyen 37, APT

1960, mana-mana a orang yang berkepentingan atau pihak
yang bagi pihakny ya tanah itu diambil boleh melalui Pejabat
Tanah membuat rujukan
r ke mahkamah. Seksyen 38 yang
RUJUKAN KE
menentukan cara dan
d jangka masa sesuatu rujukan itu boleh
MAHKAMAH dibuat.
dibuat
kan yang mesti dipatuhi ialah menjelaskan
Antara syarat rujuk
wang deposit seba anyak yang diminta dalam tempoh 30 hari
dari tarikh menerim
ma surat Pejabat Tanah.
19
 KAEDAH TUKAR GUNA TANAH PERSEKUTUAN

Proses tukar guna tanah Keraja

aan Persekutuan di antara dua agensi
kerajaan (kementerian) boleh melibatkan tukar guna keseluruhan
ataupun sebahagian. Proses ini tidak melibatkan perubahan dari segi
rekod milik tanah.

Permohonan tukar guna perlu

u dikemukakan melalui kementerian
sebelum dikemukakan kepada Jabatan Ketua Pengarah Tanah dan
Galian.

Perkara yyang
gpperlu disertakan bersama
b dengan
g p permohonan :
i. Nombor hakmilik/nomborr warta;
ii. Nombor lot /nombor PT T;
iii. Mukim /Daerah/Negeri;
iv. Keluasan sebenar ; dan
v. Keluasan yang dipohon;
vi. Ulasan daripada Kemen nterian Pengawal bagi tanah tersebut
sekiranya ada.

Jawatankuasa Khas Pemb bangunan Dan Kegunaan Tanah

Persekutuan Bil. 4/2007 telah memutuskan
m bahawa permohonan tukar
guna yang telah mendapat persetujuan daripada Kementerian
Pengawal tidak perlu diangkat kepada
k jawatankuasa ini.
ini

Sekiranya permohonan tukar guuna oleh agensi di bawah kementerian

yang sama, memadailah perttimbangan dan kelulusan di perolehi
daripada Ketua Setiausaha kementerian
k berkenaan. Kelulusan ini
perlu dimaklumkan kepada Jabatan Ketua Pengarah Tanah dan
Galian supaya tindakan pengem
maskinian rekod tanah dapat dibuat.
dibuat

Sekiranya persetujuan kementterian pengawal tidak diperolehi dan

agensi pemohon masih berminnat, isu berhubung permohonan tukar
guna akan dibawa ke Mesyuarrat Jawatankuasa Khas Pembangunan
dan Kegunaan Tanah Persekutu
uan untuk dimuktamadkan.

Jawatankuasa ini akan mengam

mbil kira perkara berhubung peruntukan
projek pembangunan, tempoh pelaksanaan projek dan perancangan
kementerian pengawal sebelum
m membuat keputusan.

Semasa proses tukar guna tan nah persekutuan, isu berhubung syarat
k
kegunaan t
tanah
h perlu
l di mbil
diam bil kira
ki t t
terutamanya b i tanah
bagi t h
persekutuan di Negeri Sabah dan
d Sarawak. Syarat kegunaan tanah
perlu diubah sebelum agensi meembangunkan tanah yang dipohon.
20
20
4 RINGKASAN PROJEK
Ringkasan projek merupakan satu bentuk need statement memaklumkan
pihak Agensi Pelaksana tentang idea, keperluan, konsep serta aktiviti-aktiviti
yang dirancang di peringkat Agensi Pe
elanggan. Penyediaan skop, spesifikasi
dan dokumen-dokumen berkaitan adala ah perlu bagi tujuan memanggil tender
dan pelaksanaan sepenuhnya di piha ak Agensi Pelaksana, yang memenuhi
kehendak Agensi Pelanggan.

PRINSIP
PRINSIPPRINSIP AM DALAM PENYEDIAAN RINGKASAN PROJEK

Keperluan projek perlu dikaji dengan Menyatakan dengan tepat keperluan

mendalam dan dibentangkan dalam
format yyang
g jjelas dengan
g requirement.
merangkumi semua aspek seperti
falsafah pembangunan, wawasan,
imej, aktiviti-aktiviti yang dijalankan,
perkhidmatan yang disediakan dan
lain-lain yang akan mempengaruhi
reka bentuk fizikal pembangunan
tersebut secara langsung atau tidak
langsung.
pengguna dari segi functionality
q Tujuannya
j y adalah
untuk memberi fleksibiliti dan
opsyen kepada para pereka bentuk
untuk menghasilkan reka bentuk
yang optimum tanpa terbatas
dengan penyelesaian reka bentuk
yang ditentukan terlebih dahulu
(predetermined design solutions)
kecuali bagi perkara-perkara
berkaitan pematuhan dasar-dasar
tertentu.

Sebuah reka bentuk projek hanya da apat dihasilkan apabila pereka bentuk
memahami konsep sebenar dan keperlluan terperinci projek termasuk hubung
kait aktiviti di antara satu sama lain, tatacara
t operasi dan penyelenggaraan
kemudahan/bangunan tersebut.

MAKLUMAT YANG PERLU DA

ALAM RINGKASAN PROJEK

21
21
CONTOH RINGKASAN PROJEK

22
22
 23
23
 24
24
 25
25
5 REKA BENTUK

Berdasarkan ringkasan projek yang disediakan

d oleh pemilik projek, agensi
pelaksana akan bertindak menyediaka an reka bentuk projek berkenaan. Bagi
membolehkan agensi pelaksana mene eruskan proses reka bentuk, kelulusan
siling peruntukan dan pemilikan tanah
h hendaklah diselesaikan dahulu bagi
memudahkan agensi pelaksana mera angka reka bentuk yang bersesuaian
dengan tapak projek.
projek

Mesyuarat Pra-rekabentuk diadakan bertujuan

Mesyuarat membincangka an reka bentuk konsep projek
PraReka pembangunan yang hendak dilaksanakan. Reka
bentuk bentuk konse ep merupakan reka bentuk yang
dihasilkan dari brif projek yang diterima dari
pemilik projek berserta maklumat tapak.

Reka bentuuk awalan merujuk kepada

pembangunan daripada reka bentuk konsep
Penyediaan
dengan mengambil kira maklumat dan keperluan
Reka bentuk
teknikal Reka
teknikal. a bentuk awalan ini perlu mendapat
Awalan
kelulusan darii pihak berkuasa yang berkenaan.
Semakan dan kajian semula reka bentuk awalan
akan dibuat jikka perlu.

Penyelarasan ini untuk mendapatkan persetujuan

Penyelarasan daripada pemilik projek berdasarkan reka bentuk
Reka bentuk awalan yang disediakan. Setelah pemilik projek
Awalan bersetuju, rekka bentuk terperinci dan spesifikasi
akan disediaka an.

Proses akhir dalam penyediaan reka bentuk ini

akan melibatkan kajian semula reka bentuk, bentuk
Reka bentuk pengesahan reka bentuk, nombor indeks lukisan
Terperinci ditentukan, validasi reka bentuk dan pindaan reka
bentuk. Sete elah semua aspek ini diambil kira
lukisan reka be
entuk terperinci dan spesifikasi akan
dikeluarkan un
ntuk tindakan selanjutnya.

Reka bentuk terperinci yang telah siap akan

digunakan olleh juruukur bahan (QS) untuk
Penyediaan
menyediakan bill of quantities (BQ) bagi projek
Anggaran
berkenaan. Berdasarkan
B BQ, pihak agensi
Jabatan
pelaksana aka
an menghasilkan anggaran harga
jabatan bagi projek berkenaan, berdasarkan
J d l Kadar
Jadual K d Harga
H yang terkini.
t ki i

26
26
6 PEROLEHAN

1. KAEDAH PELAKSANA
AAN PROJEK SECARA
KONVEN
NSIONAL

TENDER TERBUKA

KONVENSIONAL TENDER TERHAD

RUNDINGAN TERUS

Dalam pendekatan KONVENSIONAL, semua perancangan dan reka bentuk

dibuat secara dalaman ((in-house).
) Pemmbinaan dilakukan oleh kontraktor yyang
g
dilantik melalui proses tender, yang mana obligasi kontraktor memastikan
pembinaan mengikut spesifikasi di dalam Dokumen Kontrak.

CIRI-CIRI PROJEK KONVENSIONAL

Tanggungjawab profesional dan tanggungjawab kontraktual ditanggung

oleh Kerajaan;
Perunding yang dilantik Keraja aan bertanggungjawab terhadap reka
bentuk dan sebarang ketidaksem mpurnaan reka bentuk;
Kontraktor yang dilantik Keraja aan adalah bertanggungjawab kepada
pembinaan dan sebarang ketidakcukupan,
k kegagalan atau/dan
kecacatan;
Kontraktor utama perlu mempu unyai kapasiti yang cukup dari aspek
teknikal dan kewangan. Setiap kakitangan teknikal yang dilantik oleh
kontraktor utama perlu mempunyyai kelulusan akademik dan pentauliahan
profesional serta pengalaman mencukupi selaras dengan kehendak
kontrak dan semua sijil-sijil kelulu
usan dan profesional adalah diiktiraf oleh
Kerajaan; dan
Kerajaan melalui Pegawai Penguasa bertanggungjawab memantau
aktiviti tapak pembinaan sama ad da melalui pasukan sendiri atau dengan
membuat penurunan kuasa kep pada perunding yang berpihak kepada
kepentingan Kerajaan.

27
 2. KAEDAH PELAKSANA
AAN PROJEK SECARA
REKA DA
AN BINA

Kontrak reka dan bina adalah merupakkan penyampaian projek di mana satu
entiti iaitu kontraktor utama bertanggu
ungjawab sepenuhnya mereka bentuk,
membina, mengawas, menguji dan mentauliah,
m menyiap dan menyenggara
projek, semasa tempoh penyenggara aan sebagaimana yang diperuntukkan
dalam kontrak.

CIRI-CIRI PROJEK REKA DAN BINA

Tanggungjawab profesional dan tanggungjawab kontraktual diserahkan

sepenuhnya kepada kontraktor uta ama;
Bertanggungjawab dan menjamin kepada Kerajaan reka bentuk dan kerja
siap bebas dari sebarang ketidakccukupan, kegagalan atau/dan kecacatan;
Ketidaksempurnaan reka bentuk akan
a ditanggung oleh kontraktor utama;
Peranan agensi teknikal tertumpu u pada pengurusan kewangan dan kawal
selia projek jabatan pelanggan;
Kontraktor utama perlu melantikk atau mempunyai kelayakan sebagai
perunding reka bentuk untuk menjalankan
m tanggungjawab profesional
dalam mereka bentuk dan penyelia
p y aan pembinaan;
p ;
Kontraktor diwajibkan melantik konnsultan/independent checker hanya bagi
kerja-kerja pengujian dan pentaulia
ahan; dan
Pelantikan konsultan adalah berd dasarkan pilihan kontraktor sendiri atau
melalui syor daripada Kementerian Kewangan.

TENDER TERBUKA

REKA DAN BINA TENDER TERHAD

RUNDINGAN TERUS

28
28
 KAEDAH PE
EROLEHAN

Tender Terbuka adalah tender yang ditandingi

d oleh
semua kontraktor/pembekal yang berrdaftar dengan
Kementerian Kewangan bagi bekalan//perkhidmatan
dan Lembaga Pembangunan Industtri Pembinaan
Malaysia (CIDB)/Pusat Khidmat kon ntraktor (PKK)
TENDER
bagi kerja. Persaingan adalah lebih adil
a dan dapat
menjamin harga tender yang ditawarrkan mengikut TERBUKA
pasaran semasa. Klien akan mengikla ankan tawaran
dalam akhbar-akhbar tempatan untu uk menjemput
kontraktor yang berminat menawarka an harga yang
munasabah bagi projek tersebut.

Tender Terh had adalah tender yang hanya

dikemukakan kepada kontraktor-kontraktor yang
telah dipilih ole
eh klien. Jumlah kontraktor yang boleh
memasuki tender untuk tender jenis ini adalah kecil
tetapi kontrakktor ini dipilih berdasarkan kepada
pengalaman dan kemahiran yang luas dalam
TENDER sesuatu bidan ng. Kontraktor yang berpengalaman
TERHAD luas dan me empunyai kemahiran tertentu yang
bersesuaian akan
a dikenal pasti terlebih dahulu dan
hanya mereka a sahaja yang akan dipelawa untuk
menyertai te ender. Bilangan kontraktor terpilih
biasanya keccil iaitu antara 5 hingga 8 orang.
Persaingan jug ga berlaku tetapi dalam jumlah yang
kecil.

Tender Rundingan Terus Agensi Pelaksana

P akan
menghantar surat kepada kontraktor tertentu untuk
menjemput kontraktor tersebut menye ediakan rangka
perbelanjaan bagi projek yang dira ancang. Agensi
akan berunding dengan seorang kon ntraktor secara TENDER
langsung mengenai projek pembina aan yang akan
dilaksanakan. Biasanya agensi aka an menjemput
RUNDINGAN
kontraktor yang mempunyai reputasi dan
d rekod yang TERUS
baik yang diketahui latar belakang g projek yang
terlibat serta semestinya berkemahiran. Kelulusan
pelantikan hendaklah ehi
diperole daripada
Kementerian Kewangan .

29
Peraturan Pra-kelayakan adalah bertujuan
untuk menapis kontraktor supaya merreka yang
mempunyai pengalaman, kebolehan n teknikal
dan kewangan bagi melaksanakan sesuatu
projek sahaja dibenarkan mengambil bahagian
di dalam sesuatu tender yang diadakaan setelah
agensi mendapat kelulusan khas
Perbendaharaan Malaysia.
Bagi memastikan Kontraktor yan ng dipilih
TENDER
mempunyai kelayakan yang sepatuttnya iaitu
mempunyai kepakaran kerja, modal pusingan PRA-KELAYAKAN
yang cukup dan kemahiran dalam m bidang
tertentu,, satu borang
g tawaran aka an diberi
kepada kontraktor yang memohon n. Dalam
borang tawaran ini kontraktor dikkehendaki
memberi maklumat tentang k
kenyataan
kewangan dan pengurusan untuk me emastikan
latar belakang diketahui dengan je elas oleh
klien.

Tender Antarabangsa boleh dipelawa bagi

kerja yaang memerlukan kepakaran khusus
yang tidaak boleh diperolehi secara tempatan
atau dibbiayai daripada pihak pinjaman luar
yang mengenakan syarat tender
antarabaangsa.
g Tawaran harga g daripada
p
kontrakto
or/pembekal luar dan bayaran oleh
Agensi hendaklah
h dibuat dalam mata wang
asing.
TENDER
Tawaran harga daripada kontraktor/pembekal
ANTARABANGSA tempatann bagi tender antarabangsa boleh
dibuat sa
ama ada dalam Ringgit ataupun mata
wang asing
i dan
d bayarannya
b h d kl h dibuat
hendaklah dib t
dalam mata
m wang yang sama seperti dalam
tawaran yang dikemukakan. Bagi tujuan
penilaian
n harga, kadar pertukaran mata wang
yang dikkeluarkan oleh Bank Negara Malaysia
pada tarikh tutup tender hendaklah diguna
p
pakai.

Perolehan Darurat bermaksud perolehan yang

perlu dibuat segera atau serta-merta
a di mana
PEROLEHAN
kelewatan perolehan akan memud darat dan
menjejaskan perkhidmatan dan ke epentingan DARURAT
awam.

30
30
 PERIHAL UMUM BAGI TENDER KERJA PROJEK FIZIKAL

(i) Perolehan kerja yang melebihi RM500,000 hendaklah diurus secara

tender
(ii) Semua tender hendaklah dipanggil secara tempatan
((iii)) Bagi
g tender kerja
j yyang
g disertai oleh beberapa
p syarikat
y tempatan
p secara
usaha sama, kesemuanya henda aklah berdaftar dengan PKK dan CIDB
serta salah satu daripadanya hendaklah berdaftar dalam kelas dan gred
yang ditetapkan mengikut nilai tennder.

Rujukan : Arahan Perbendaharaa an dan Surat

Pekeliling Perbendaharaan Bil. 5 Tahun 2007

PROSEDUR PEROLEH
HAN PROJEK FIZIKAL

Penyediaan Penjualan
Pengiklanan Pembukaan
Dokumen Dokumen
Tender Tawaran Tender
Tender Tender

Pengesahan Perakuan
Surat Setuju Penilaian
Siling Lembaga
Terima Tender
Peruntukan Perolehan

31
31
 PENYEDIAAN DO
OKUMEN TENDER

Setiap dokumen tender hendaklah dib

beri nombor siri. Setiap dokumen yang
sempurna akan mengandungi antara lain, perkara berikut :

(a) Syarat-syarat dan arahan kepada petender

(b) Spesifikasi
(c) Borang Tender
(d) Contoh surat setuju terima tender
(e) Syarat-syarat kontrak
(f) Senarai kuantiti/ringkasan tender
(g) Jadual kadar harga
(h) Lukisan teknikal/pelan
(i) Tempat penghantaran
(j) Tempoh siap
(k) Prestasi/rekod pengalaman
(l) Profil dan kedudukan kewangan petender
p
(m) Senarai semak
(n) Perkara-perkara yang berkenaan

PERKARA-PERKARA UTAMA
A YANG PERLU DIMASUKKAN
DALAM DOKUMENN TENDER KERJA

(a) Agensi hendaklah menggunakan Borang

B JKR Siri 203 untuk tender kerja
kecuali projek-projek yang dilakssanakan secara bukan konvensional.
Projek-projek yang dilaksanakan se
ecara turnkey atau Design & Build boleh
menggunakan Borang PWD BD/T yang y berkuat kuasa.

(b) Seperti yang ditetapkan di baw wah seksyen 34(2) Akta Lembaga
Pembangunan Industri Pembinaan n Malaysia 1994 (Akta 520), agensi
hendaklah memasukkan peruntuka an dalam Arahan Kepada Petender
bahawa semua tender yang bernillai RM500,000 ke atas, levi sebanyak
0.25% daripada nilai harga kontrak akan dikenakan ke atas petender yang
berjaya.

32
 PENGIKLANAN TE
ENDER TEMPATAN

Semua pelawaan tender tempatan hendaklah

h diiklankan dalam sekurang-
kurangnya satu (1) akhbar harian uta
ama Bahasa Melayu. Kandungan iklan
tender hendaklah jelas, kemas, ringkkas dan tidak mendatangkan apa-apa
keraguan
g atau p
pembaziran.

KANDUNGAN IKLAN TENDER HEN

NDAKLAH MENYATAKAN PERKARA-
PERKARA BERIKUT :

(a) Agensi yang memanggil tender;

(b) Tajuk tender yang diiklankan;
(c) Jenis tender,
tender sama ada terbuka da an/atau khas bumiputera;
(d) Syarat-Syarat Kelayakan Petende er bagi tender kerja:
Petender hendaklah berdaftar denngan Pusat Khidmat Kontraktor (PKK) di
bawah kelas, kepala dan sub-kkepala yang berkenaan dan Lembaga
Pembangunan Industri Pembina aan Malaysia (CIDB) dalam gred dan
kategori yang berkenaan;
( )
(e) Tempat,
p , tarikh dan masa dokumen n tender dijual;
j ;
(f) Tempat, tarikh dan masa bagi law
watan tapak/premis (jika berkenaan);
(g) Harga, cara bayaran dan jawata an penerima bayaran dokumen tender;
dan
(h) Tempat, tarikh dan waktu tender diterima
d dan ditutup.

Masa yang cukup hendaklah diberikan bagi membolehkan petender mengkaji

ta aran dan membuat
tawaran memb at persediaan bagi sesuatu
ses at tender.
tender Untuk
Unt k tujuan
t j an ini,
ini tarikh
tender ditutup hendaklah sekurang-kurrangnya dua puluh satu (21) hari dari
tarikh tawaran tender mula dijual.

Agensi hendaklah menetapkan jam 12.00 tengah hari pada hari pelawaan
tender ditutup (hari bekerja) sebagai waktu
w terakhir untuk menerima tawaran
tender. Tawaran tender yyang g lewat diterima dari waktu dan tarikh yang
y g
ditetapkan tidak boleh dipertimbangkan

PENJUALAN DOKUMEN TENDER

Penjualan dokumen tender hendakklah berasaskan syarat-syarat yang

dinyatakan dalam iklan tender.
tender Agensi hendaklah
h meletakkan contoh dokumen
tender yang dijual di tempat menjual tender untuk membolehkan petender
menyemak dokumen tender tersebut sebelum membuat pembelian. Satu
petender hanya dibenarkan mem mbeli satu dokumen tender dan
mengemukakan satu tawaran tender sahaja.
s Tawaran alternatif adalah tidak
dibenarkan.

33
33
 PEMBUKAAN TAW
WARAN TENDER

KEAHLIAN JAWATANKUASA PEMBUKA TENDER

a) Jawatankuasa ini hendaklah diangg

gotai sekurang-kurangnya oleh dua (2)
orang pegawai, di mana seorang daripadanya
d hendaklah terdiri daripada
pegawai Kumpulan Pengurusan dan Professional atau setaraf.

b) Pelantikan ahli Jawatankuasa Pem mbuka Tender hendaklah dibuat secara

bertulis oleh Ketua Jabatan yang menguruskan
m tender.

JAWATANKUASA PEMBUKA TA
AWARAN TENDER HENDAKLAH
MEMASTIKAN PERKARA-PERKA
ARA BERIKUT DILAKSANAKAN
DENGAN SEMPURNA:

(a) Peti tawaran dibuka secepat mungkin selepas tender ditutup;

(b) Setiap tawaran tender yang diterrima, dibuka dan disemak nombor siri
dengan rekod penjualan dokumen n;
(c) Nombor kod hendaklah diberikan untuk setiap dokumen dan senarai
harga, dokumen spesifikasi tekniikal dan katalog/brosur petender serta
ditandatangani
g ringkas;
g ;
(d) Lembaran yang menyatakan harg ga dan apa-apa pindaan yang terdapat
dalam tawaran tender hendaklah ditandatangani ringkas;
(e) Dokumen tawaran dijadualkan dengan menggunakan nombor yang
diberikan;
(g) Menyedia, melengkapkan senara ai semakan dan borang jadual tender
dengan mencatatkan nama pe etender, kod petender, amaun yang
ditender, tempoh siap atau tempoh penyerahan. Nama dan jawatan
semua ahli pembuka tender hend daklah dicatatkan dalam borang jadual
tender dan ditandatangani oleh se
etiap ahli; dan
(h) Menyediakan jadual harga tenderr untuk dipamerkan di papan kenyataan
agensi seberapa segera yang bo oleh, dengan tidak menzahirkan nama
petender yang mengambil bahagian an.

34
34
 PENILAIAN
N TENDER

Pelantikan ahli Jawatankuasa Penila aian Tender

hendaklah dibuat secara bertulis oleho Ketua
Jabatan yang menguruskan tenderr. Penilaian
tender kerja hendaklah dibuat oleh satu
jawatankuasa penilaian sahaja yang dianggotai
oleh tidak kurang dari tiga (3) oranng pegawai.
Salah seorang ahli jawatankuasa henda
aklah terdiri
daripada seorang Juruukur Bahan ata au pegawai
teknikal dalam bidang berkaitan de engan kerja
tersebut.

Proses penilaian tender hendaklah

h disiapkan
dalam tempoh tiga puluh (30) hari dari tarikh
tawaran tender dikemukakan kepada
Jawatankuasa Penilaian. Laporan
p p
penilaian
hendaklah ditandatangani oleh se emua ahli
jawatankuasa.

ASAS PENILA
AIAN TENDER

Asas-asas penilaian tender oleh jawattankuasa termasuklah perkara-perkara

berikut :

a) Memastikan petender memenuhi kesemua syarat yang dinyatakan

dalam dokumen tender.
b) Menilai kemampuan teknikal petender seperti kakitangan professional
dan teknikal, pengalaman kerja, rekod prestasi, projek yang sedang
dilaksanakan/dalam tangan.
c) Menilai kemampuan kewangan petender dari segi modal pusingan,
net worth, kemudahan kredit, nila
ai baki kerja dalam tangan yang belum
siap dan sebagainya.
d) Menganalisis harga tender deng gan mengambil kira tempoh siap yang
ditawarkan berdasarkan tawaran yang paling menguntungkan Kerajaan.

35
35
 PERAKUAN KEPADA LEMBAGA
L PEROLEHAN

Ketua Jabatan hendaklah membuat perakuan

p kepada Lembaga Perolehan
berdasarkan kepada Laporan Penilaian
n Tender. Perakuan tersebut hendaklah
berdasarkan tawaran yang terbaik dari
d segi harga dan kualiti mengikut
keperluan agensi dan hendaklah menga
ambil kira prinsip-prinsip perolehan dan
dasar-dasar semasa Kerajaan. Perakuan
P tersebut juga hendaklah
menyatakan dengan khusus tawaran n petender yang dicadangkan untuk
dipertimbangkan.

KEAHLIAN LEMBA
AGA PEROLEHAN

LEMBAGA PEROLEHAN B
LEMBAGA PEROLEHAN A
Tender bernilai sehingga
Tender melebihi RM20 juta
RM 20 jjuta

(i) Ketua Setiausaha/Timbalan (i) Ketua Setiausaha/Timbalan

Ketua Setiausaha/Ketua Ketua Setiausaha/Ketua
Jabatan sebagai Pengerusi Jabatan sebagai Pengerusi

(ii) Wakil Ketua Setiausaha (ii) Ketua Pengarah Jabatan Kerja

Perbendaharaan (Bahagian Raya atau wakilnya
Perolehan Kerajaan); dan
(iii) Seorang Setiausaha Bahagian
(iii) Ketua Pengarah Jabatan Kerja
Raya atau wakilnya (iv) Seorang pegawai awam dari
kementerian/jabatan lain yang
dengan pengetahuan dan
pengalamannya boleh memberi
sumbangan kepada Lembaga
Perolehan.

36
SEMAKAN NILAI KONTRAK DAAN SILING PERUNTUKAN YANG
DILULU
USKAN

Setelah keputusan Lembaga Peroleh han di perolehi, agensi teknikal yang

melaksanakan projek perlu memakklumkan kepada agensi pelanggan
sekiranya nilai kontrak melebihi siling
s peruntukan projek berkenaan.
Perbezaan ini menyebabkan surat taw
waran tidak dapat dikeluarkan kepada
kontraktor.

Setelah dimaklumkan akan perbezzaan ini, Agensi pelanggan dalam

tempoh 2 minggu, mengambil tindak
kan berikut :

a) Menyemak dan menyenaraikan keutamaan projek;

b) Membuat pindah peruntukan (viremen) ke atas projek yang

berkenaan;dan

c) Mengemukakan permohonan kepadak Unit Perancang Ekonomi bagi

tujuan pengeluaran notis peruba
ahan.

SURAT SETU
UJU TERIMA

Surat Setuju Terima ialah surat yang g mengesahkan penerimaan sesuatu

tawaran berasaskan kepada syarat yang telah ditetapkan dalam dokumen
tender, syarat yang telah dipersetujui da
alam surat niat dan apa-apa syarat lain
yang telah dipersetujui melalui rundin ngan sebelumnya. Surat setuju terima
ialah satu dokumen perundangan ya ang sah dan merupakan sebahagian
daripada perjanjian kontrak.

Surat Setuju Terima hendaklah dikeluaarkan kepada kontraktor yang berjaya

setelah semua rundingan selesai dan persetujuan dicapai. Apa-apa syarat dan
perubahan yang telah dipersetujui da alam rundingan hendaklah dinyatakan
dengan jelas dalam Surat Setuju Terima
a.

37
 SIAPAKAH YANG BERKONTRAK ?

BILAKAH IKATAN KO
ONTRAK BERMULA ?

TINDAKAN PEGAWAI MEN

NGURUSKAN KONTRAK

38
 SYARAT MEMULAKAN
N KERJA ( KLAUSA 38)

1. Kontraktor hendaklah meng gembalikan salinan asal Surat Setuju

Terima yang telah ditandatan
ngani dan disaksikan.

2
2. Pegawai Penguasa hendaklah memastikan pegawai yang
menandatangani dokumen kontrak ditauliahkan oleh Pusat
Khidmat Kontraktor.

3. Sila pastikan pilihan kaedah bon oleh kontraktor, sama ada :

i. Jaminan Bank/Bank Isla am/Bank Pembangunan & Infrastruktur
Malaysia Berhad (BPIMB B) atau
ii. Jaminan Syarikat Kewan ngan atau
iii. Jaminan Insurans/Takafu ul atau
iv. Wang Jaminan Pelakssanaan yang dikenakan potongan
sebanyak 10% daripad da setiap bayaran interim sehingga
mencapai jumlah 5% jum mlah harga kontrak.
Jika kontraktor gagal meng gemukakan perkara i, ii dan iii pada
tarikh milik tapak,
tapak Kerajaan berhak untuk melaksanakan kaedah
Wang Jaminan Pelaksanaan n.

4. Kontraktor perlu menyerahka

an Nota Liputan Insurans iaitu :
i. Insuran Tanggungan Awa am; dan
ii. Insuran Kerja

5
5. Kontraktor perlu menyerahkkan resit bayaran premium sebagai
bukti bayaran telah dibuat kepada syarikat insuran. Kegagalan
membuat bayaran premium bermakna masih tiada ikatan kontrak
antara kontraktor dengan n syarikat insuran. Jika berlaku
kemalangan pada masa terrsebut, kontraktor tidak akan dapat
membuat sebarang tuntutan..

39
 KELEWATAN MEMBERIKAN
N PEMILIKAN TAPAK BINA

1. Kerajaan perlu memberi milik tapak bina sebelum atau pada tarikh
milik tapak bina seperti mana
a yang diperuntukkan di dalam Surat
Setuju Terima.

2. Tangungjawab majikan untukk memastikan agar pemilikan tapak

bina diberi pada atau sebelum tarikh tapak bina dalam Surat
Setuju Terima.
3. Tarikh penyiapan kerja hendaklah dikira daripada tarikh milik tapak
kecuali tarikh milik tapak yan
ng diberikan mengikut seksyen atau
b b h i
berbahagian.

4. Syarat kontrak memperuntu ukkan bahawa sekiranya Kerajaan

gagal memberi milik tapak bina
b yang ditetapkan, maka Pegawai
Penguasa hendaklah memberrikan notis kepada kontraktor.

Tindakan kontraktor :
i. Tidak layak mengemukkakan gantirugi atau perbelanjaan
disebabkan kelewatan me
emberikan pemilikan tapak dan
ii. Tidak berkelayakan mena
amatkan kontrak ini.

5. Sekiranya kerajaan masih gagal

g memberikan pemilikan tapak
melebihi 90 hari, Pegawai Penguasa
P hendaklah memberi notis
bertulis kepada kontraktor de
engan menyatakan sebab kelewatan.
kelewatan
Kontraktor perlu memberi notiis bertulis dalam tempoh 14 hari akan
keputusannya.

Keputusan Kontraktor :
i. Bersetuju untuk menerusskan kontrak tetapi tidak dibenarkan
menuntut kerugian dan ke
erosakan yang mungkin berlaku; atau
ii. Menamatkan pengambilan kerja kontraktor tanpa menjejaskan
hak kontraktor.

40
7 PEMBINAAN

AMBIL AL
LIH TAPAK

Ambil alih tapak bermula dalam temp poh 2 minggu selepas Surat Setuju
Terima dikeluarkan. Dokumen yang perlu dikemukakan oleh kontraktor
sebelum di benar memulakan kerja adallah :

Surat setuju terima yang ditandatangani

Bon Pelaksanaa
an / Wang Jaminan Pelaksanaan
EN
DOKUME

Insurans kerja

Polisi Insuran Pampasan

P Pekerja / PERKESO

Insu
urans Liabiliti Awam

Bagi kontrak kerja yang bernilai mele ebihi RM500,000 kontraktor hendaklah
mengemukakan bersama-sama den ngan surat setuju terima, BON
PELAKSANAAN sebanyak 5% darripada jumlah harga kontrak. Bon
Pelaksanaan hendaklah dikemukakan dalamd Ringgit Malaysia (RM) dari bank-
bank atau institusi-institusi kewangan yang
y dibenarkan oleh Perbendaharaan
sama ada dalam bentuk Jaminan Ban nk/Syarikat Kewangan di bawah Akta
Bank dan Institusi Kewangan 1989 yan ng beroperasi di Malaysia. Tempoh sah
laku jaminan tersebut hendaklah dari ta
arikh ianya dikeluarkan sehingga dua
belas (12) bulan selepas tarikh tamat kontrak atau selepas obligasi terakhir,
mengikut mana yang terkemudian.

Sekiranya kontraktor gagal mengemuka akan bon pelaksanaan pada tarikh milik
tapak, secara automatik kaedah WAN NG JAMINAN PELAKSANAAN (WJP)
akan diguna pakai. Jumlah WJP adalah lima peratus (5%) daripada harga
keseluruhan kontrak dan hanya diberika
an kepada kontraktor tempatan sahaja.
Ianya dilaksanakan dengan mengenaka an potongan sebanyak sepuluh peratus
(10%) daripada bayaran kemajuan pertama dan seterusnya sehingga
mencapai jumlah 5% daripada nilai kesseluruhan kontrak. WJP yang dipotong
daripada bayaran hendaklah dimasukkkan ke dalam akaun deposit yang
dinamakan Wang Jaminan Pelaksana aan. Pada bila-bila masa disepanjang
pelaksanaan projek tersebut, konttraktor boleh mengemukakan Bon
Pelaksanaan dan agensi berkenaan dikehendaki
d memulangkan WJP yang
ditahan.

41
 PENYEDIA
AAN TAPAK

Agensi pelaksana hendaklah meneta apkan tarikh milik tapak tidak melebihi
empat (4) minggu selepas tarikh h surat setuju terima ditandatangani
bergantung kepada nilai dan komp pleksiti projek berkenaan. Kontraktor
dikehendaki memulakan Kerja tidak lewat daripada dua (2) minggu selepas
tarikh milik tapak.

Sekiranya dalam tempoh dua (2) miinggu selepas tarikh milik tapak yang
ditetapkan tiada aktiviti pembinaan
ditetapkan, n dijalankan,
dijalankan Kerajaan berhak untuk
menamatkan pengambilan kerja kontrrak tersebut dan tindakan boleh diambil
terhadap kontraktor berkenaan. Walau
u bagaimanapun, tindakan ini tidak perlu
diambil sekiranya kelewatan itu berrpunca daripada sebab-sebab di luar
kawalan kontraktor.

Sekiranya
Sekiran a pengambilan kerja kontrrak tersebut
terseb t ditamatkan disebabkan
kegagalan memulakan kerja, agensi berkenaan
b perlu mengemukakan semua
kertas-kertas tender projek tersebutt kepada pihak berkuasa asal yang
meluluskan tender untuk memilih kontrraktor lain.

42
 BAYARAN PE
ENDAHULUAN

Bayaran Pendahuluan (Advance Pa ayment) merupakan wang bayaran

pendahuluan yang di bayar kepada ko ontraktor berjumlah 25% daripada nilai
kerja pembina (harga kontrak ditolak wang
w kos prima dan wang peruntukan
sementara), tertakluk kepada nilai makssimum sebanyak RM10 juta.

Bagi Sub kontraktor Dinamakan, bayarran pendahuluan boleh diberi sehingga

20% daripada nilai kontrak subkon ntraktor dinamakan atau maksimum
RM5 juta mengikut mana yang lebih ren
ndah.

Kontraktor berhak dibayar wang pendahuluan apabila permohonan di luluskan

dengan syarat dokumen-dokumen berikkut telah dikemukakan:-

Surat setuju terima tender ya

ang telah ditandatangani dan
dikembbalikan

Bon pelaksanaan telah

t dikemukakan

Polisi insuran yang perlu bes

serta resit-resit premium yang
telah di bayar dan bukti penda
aftarannya dengan PERKESO.

Bank Guarantee atau insuran untuk pembayaran pendahuluan

Kontraktor hendaklah mengemukaka an permohonan untuk kemudahan

bayaran pendahuluan berserta jamina an bagi bayaran pendahuluan secepat
mungkin tetapi tidak lewat daripada tiga
a bulan selepas penyerahan tapak.

43
 DOKUMEN KONTRAK

Dokumen ini perlu disiapkan dan ditand

datangani dalam tempoh 4 bulan dari
tarikh milik tapak. Dokumen Kontrak mestilah
m ditandatangani oleh kontraktor
dan pegawai yang diberi kuasa untuk menandatangani bagi pihak
Kerajaan. Tarikh kontrak ialah tarikh pegawai menandatangani Dokumen
Kontrak.

Menjelaska
an skop kerja yang diperlukan
AK
UMEN KONTRA

Menetapkan harga dan tempoh siap seperti

yang dipersetujui
TUJUAN

Menjelaskan
n tanggungjawab semua pihak

Menjelaskann tindakan yang perlu diambil jika

DOKU

terdapat peru
ubahan dari segi skop kerja, masa
dan harga attau jika berlaku kemungkiran oleh
mana-mana pihak.

Kontrak yang dimeterai juga mesti me

emenuhi kehendak pelanggan dan pada
masa yang sama menjaga kepentingan kedua pihak.pihak Berdasarkan Fasal
1(a)(I) : JKR 203/203A Dokumen asa as yang menjadi sebahagian daripada
kontrak adalah seperti berikut :

i. Perkara-perkara Perjanjian
ii. Borang Tender
iii. Surat Setuju Terima Tender
iv. Syarat-syarat Kontrak ( serta lam
mpiran )
v. Pelan-pelan
vi. Spesifikasi Dan Addenda
vii. Senarai kuantiti / Ringkasan Tennder
viii. Jadual Kadar Harga
ix. Peruntukkan Khas kepada Syarat-
syarat Kontrak
x. Arahan Perbendaharaan (Lampiran
Syarat-syarat Kontrak)
xi. Arahan Petender

44
 PEGAWAI PEN
NGUASA (PP)/
SUPERINTENDIN
NG OFFICER (SO)
SPP Bil. 6 Tahun 2011 : Garis Panduan
P Mengenai Peranan dan
Tanggungjawab Pegawai Pengua asa Dalam Mengawal Selia Projek
Pembangun
g nan Kerajaan
j

PP adalah pegawai yang dilantik oleh Agensi Pelaksana untuk

bertanggung jawab mengawal seliia dan memberi arahan kerja menurut
peruntukan perjanjian. Kontrakto or hendaklah berurusan dengan PP
sahaja bagi semua perkara berkaitan dengan kerja.

Agensi Pelaksana hendaklah mem mastikan PP yang dilantik adalah terdiri

daripada pegawai yang layak teruta
amanya di kalangan Pegawai Teknikal.
PP dibenarkan melantik secara bertulis mana-mana pegawai yang
bersesuaian sebagai Wakil PP untuuk melaksanakan tugas-tugas PP.

PERANAN DAN TAN

NGGUNGJAWAB PP

Sebagai wakil Kerajaan untuk mengawwal selia dan memberi arahan berkaitan
dengan kerja menurut peruntukan kon ntrak, PP atau Wakil PP telah diberi
kuasa dan bertanggungjawab ke atas perkara-perkara
p seperti berikut :

Penyeliaan, pemantauan kemajua an dan rekod tapak bina;

Bayaran pendahuluan, perakuan interim dan potongan cukai pegangan;
Penilaian perubahan kerja dan akkaun muktamad ;
Kelambatan dan lanjutan masa;
Penyiapan kerja, penyerahan kerjja dan kecacatan;
Perakuan kerja tidak siap;
Subkontraktor dinamakan; dan
Penamatan pengambilan kerja ko ontraktor.

45
PP bertanggungjawab untuk memasstikan kontraktor menjalankan kerja
menurut peruntukan kontrak dan obliga
asi kerajaan ditunaikan. Di antara lain,
PP hendaklah :

a) memastikan kualiti bahan yang digunakan dan tahap mutu kerja adalah
mematuhi kontrak;

b) memastikan peraturan-peraturan Pihak Berkuasa Tempatan dan pihak

berkuasa lain yang mempenga aruhi kerja tersebut dipatuhi semasa
pelaksanaan kerja;

c) memastikan kontraktor tidak meengabaikan hal kebajikan pekerjanya,

pekerjanya
khususnya berkaitan dengan kesselamatan dan perlindungan insurans,
dan pekerja-pekerja menerima ga
aji yang kena dibayar kepada mereka;

d) memastikan tempoh liputan in nsurans yang diperlukan di bawah

peruntukan yang berkenaan dala am kontrak tidak luput semasa kerja-
kerja sedang berjalan,
berjalan dan jika perlu
p mengambil tindakan melanjutkan
tempohnya;

e) memantau kemajuan kerja kontraaktor dan jika perlu mengambil tindakan

awal untuk memberi lanjutan massa atau mengenakan ganti rugi tertentu
dan ditetapkan dan/atau menam matkan pengambilan kerja kontraktor;
dan

f) memastikan Kerajaan menunaika

an obligasinya di bawah kontrak kepada
kontraktor -

i. kontraktor tidak dihalang atau disekat atau ditegah daripada

menjalankan
j l k kerja-kerjanya
k j k j s j j dengan
sejajar d k t k
kontrak;
ii. kelulusan dan keputusan yang dipohon oleh kontraktor diberi
dengan segera; dan
iii. bayaran kepada kontrakto or disediakan dengan segera dan
mematuhi peruntukan yang berkenaan
b dalam kontrak.

Bagi projek yang dilaksanakan seccara rundingan terus, pegawai yang

berkuasa ke atas projek dikenali sebaga
ai Pengarah Projek (Project Director).

46
 MESYUARAT TAPAK BINA

Mesyuarat tapak bina bertujuan untukk memberi peluang kepada kontraktor

membentangkan masalah-masalah ya ang dihadapi semasa melaksanakan
kerja supaya masalah-masalah ini bole
eh dibincang dan diselesaikan dengan
cepat.
t Mesyuarat
M t tapak
t k bina
bi juga
j memudahkan
d hk kajian
k ji semulal kemajuan
k j k j
kerja
yang dicapai berbanding dengan progra
am kerja yang dijadualkan.

MESYUARAT PR
RA-PEMBINAAN

Mesyuarat pra-pembinaan merupakan n mesyuarat yang dilakukan sebelum

pelaksanaan projek dimulakan. Ianya bertujuan untuk memastikan semua
pihak yang terlibat memahami skop, peenyelarasan tugas dan tanggungjawab
masing-masing. Lokasi mesyuarat ini se
epatutnya diadakan di tapak bina untuk
memberi peluang kepada mereka yang terlibat membuat pemeriksaan ke atas
kerja
j sebelum mesyuarat
y bermula. Na amun ianya
y boleh diadakan di p pejabat
j
PP kerana kemungkinan pejabat tapak belum lagi siap pada waktu itu.

Mesyuarat pra-pembinaan ini penting untuk memperkenalkan semua pihak

yang terlibat dalam projek ini di samping memberi peluang kepada PP
menerangkan kehendak am kontrak sep perti berikut:

i. Pengemukaan Bon Pelaksanaan, Polisi-polisi Insurans dan Caruman

PERKESO
ii. Program kerja
iii. Carta organisasi kontraktor di tap
pak
iv. Perlindungan kemudahan-kemud dahan di bawah tanah
v. Harta sedia ada
vi. Kerja-kerja, bahan-bahan dan ba arang-barang tak pasang
vii. Keselamatan dan kesihatan di ta apak bina

Prosedur-prosedur yang perlu dipatuuhi berhubung dengan pengemukaan

sampel bahan-bahan dan barang-baran ng untuk kelulusan, pemeriksaan kerja-
kerja yang akan ditutup,
ditutup penilaian interim,
interim pengemukaan tuntutan dan
sebagainya hendaklah dibincang dan diipersetujui di mesyuarat tersebut.

47
 MESYUAR
RAT TAPAK

Mesyuarat ini bertujuan untuk meng gesan kemajuan pelaksanaan projek

supaya mengikut jadual dan diadakan n sekurang-kurangnya sekali sebulan.
Di samping itu,
itu mesyuarat ini juga akan menyelesaikan masalah yang
berbangkit dan menekankan kualiti kerja di tapak bina. Agensi Pelaksana
digalakkan melibatkan agensi pemilik atau wakilnya untuk turut hadir dalam
mesyuarat ini agar agensi pemilik dapat
d memantau pelaksanaan projek
secara langsung.

Lap
poran Kemajuan Fizikal
NG YANG

Laporan Kemajuan Kewangan

GKAN
GENDA PENTIN

Me
esin dan Tenaga Kerja
DIBINCANG

Masalah Teknikal

Arahan-arahan
n dan Isu-isu Semasa Yang Berkaitan
AG

Perkkara-perkara Berbangkit

MESYUARAT-ME
ESYUARAT KHAS

Selain daripada a mesyuarat yang telah dinyatakan,

PP/Wakil PP boleh mengadakan mesyuarat-mesyuarat
lain yang perlu dari
d masa ke semasa seperti mesyuarat
teknikal dan messyuarat
y koordinasi.

48
 REKOD TA
APAK BINA

Rekod tapak bina merupakan do okumen penting yang menyimpan

maklumat-maklumat yang perlu bagi membantu
m di dalam membuat sesuatu
keputusan di dalam mentadbir kontrak serta
s untuk menilai tuntutan kontraktor.

a. Buku Harian Tapak

Seorang pegawai yang menyelia a projek (Clerk of work) hendaklah
dipertanggungjawabkan secara khusus untuk merekod dan
mengemaskini maklumat-makluma at di dalam Buku Harian setiap hari.
Ianya hendaklah dijaga dengan rapi dan disimpan di tempat yang
selamat.
selamat
b. Lukisan As-Built
Lukisan-lukisan tersebut adalah pe
enting untuk penilaian perubahan
kerja dan penyenggaraan kerja yanng telah siap.
c. Memorandum
d. Surat Menyurat
e. Pesanan Penghantaran
g
f. Resit-resit bayaran
g. Rekod Mesin
h. Sebutharga
i. Gambargambar Kemajuan Kerja

Dokumen dan carta yang perlu ada di pejabat

p tapak adalah seperti berikut :

Dokumen Dan Luk

kisan Buku Harian
Lukisan Kontrak Ke
erja Tapak

Senarai Semak untuk Minit Mesyuarat

M Rekod Arahan Tapak
Setiap komponen Ta
apak yang dikeluarkan
kerja

Rekod ujian-ujian Rekod Pe

enerimaan Rekod
bahan bahann-bahan Perakuan-perakuan

Rekod Arahan Carta Pela

aksanan dan Buku Rekod
Pegawai Penguasa Kemaju uan Kerja Pengukuran
yang dikeluarkan

49
 PELAKSANAAN INDUSTRIALIISED BUILDING SYSTEM (IBS)
DALAM PROJEEK KERAJAAN
Surat Pekeliling Perbendaaharaan Bil. 7 Tahun 2008
Industrialised Building System merrupakan satu sistem atau kaedah
pembinaan yang mana komponennya dihasilkan di dalam keadaan terkawal
(di kilang atau di tapak bina), diangkutt dan dipasang dalam kerja pembinaan
dengan penggunaan pekerja yang minim mum di tapak.

Objektif pelaksanaan kaedah IBS ini an

ntaranya;
untuk meningkatkan kualiti dan pro oduktiviti pembinaan
menyeragamkan reka bentuk
mempercepatkan tempoh pembina aan
mengurangkan kebergantungan ke epada pekerja asing ke tahap 15%.

PELAKSANAAN IBS DALAM PROJEK KERAJAAN

Semua agensi adalah dikehendaki me empelawa projek baru menggunakan
kaedah IBS seperti berikut :
i. menggunakan sistem IBS terbuka a iaitu sistem komponen IBS yang
menekankan reka bentuk sesuatu bangunan berdasarkan penggunaan
piawaian sesuatu sistem komponenn IBS semasa proses perolehan. Ianya
berdasarkan katalog, termasuk pia
awaian yang boleh diguna pakai oleh
semua pihak tanpa sekatan reka bentuk.
ii. mempertingkatkan kandungan komp ponen IBS bagi setiap projek Kerajaan
pada tahap tidak kurang 70%. Pe engiraan penggunaan kandungan IBS
dalam sesuatu projek binaan bangunan adalah berdasarkan Manual For
Industrialised Building System (IBS) Content Scoring System yang
diterbitkan oleh CIDB.
iii. memasukkan syarat-syarat kontrakk dan klausa keperluan penggunaan
IBS dalam projek baru agensi den ngan merujuk ke laman web Jabatan
Kerja Raya.
Raya
iv. merujuk kepada Manual Pelaks sanaan Kaedah IBS bagi Projek
Kerajaan.

PENGEC
CUALIAN

Mana-mana p pengecualian
g daripada
p peraturan yyangg ditetapkan
p hendaklah
dipohon oleh Pegawai Pengawal/Ketu ua Jabatan dan mendapat kelulusan
bertulis terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Kerja Raya, kecuali projek
berikut :
i. Projek kerja bernilai kurang darip pada RM10 juta kecuali projek yang
dikenal pasti oleh JKR untuk dilaksa
anakan secara IBS;
ii. Projek yang dilaksanakan di kawa asan terpencil atau pendalaman yang
tidak dapat diakses oleh pengangku utan bagi projek IBS; atau
iii. Kerja-kerja pengubahsuaian bangu unan sedia ada dan tidak melibatkan
pembinaan bangunan baru.
50
 GARIS PANDUAN PENGAL
LIHAN DAN PEMASANGAN
SEMULA KEMUDAHAN UTIL
LITI DALAM PELAKSANAAN
PROGRAM DAN PROJEK KEERAJAAN BIL. 2 TAHUN 2010

Skop dalam garis panduan ini adalah kerja

k
kerja-kerja
kerja pengalihan dan pemasangan
semula semua jenis kemudahan utiiliti yang terlibat dalam pelaksanaan
program projek yang terletak dalam pelbagai
p kawasan rizab jalan, sungai,
landasan, terusan, wayleave dan sebag
gainya.

Kemudahan utiliti merangkumi tiang da an kabel elektrik, kabel telekomunikasi,

gentian optik, sistem pengagihan air, sa
aluran gas dan sistem pembetungan.

KAEDAH PE
EMBIAYAAN

i. Pemakaian garis panduan ini adalah bagi pelaksanaan kesemua

program dan projek Kerajaan di bawah RMK-10 seperti yang telah
diluluskan oleh Unit Perancang g Ekonomi Jabatan Perdana Menteri,
Kerajaan Negeri, Badan-Bada an Berkanun dan Pihak Berkuasa
Tempatan (PBT); di mana kos pengalihan dan pemasangan semula
kemudahan utiliti seperti yang dinyatakan
d di para 5 akan ditanggung
oleh pemilik projek sebagai sebahagian daripada kos projek.

ii
ii. Kos pengalihan dan pemasan ngan semula kemudahan utiliti yang
dibenarkan hanyalah bagi kerrja yang melibatkan skop kerja dan
spesifikasi asal (seperti di tapakk) berdasarkan keperluan sebenar yang
dinyatakan dalam Ringkasan Pro ojek.

Sebarang pertambahan kos bagi kerja yang berbeza atau menyimpang

asi asal atau ringkasan projek adalah di
daripada skop kerja dan spesifika
bawah tanggungjawab syarikat utiliti
u berkenaan. Pengecualian diberikan
kepada program dan projek berrkaitan bidang ICT di mana spesifikasi
dan skop terkini boleh dipertim mbangkan untuk penyesuaian kepada
perkembangan teknologi terkini.

51
 KAEDAH PEL
LAKSANAAN
GARIS PANDUAN PENGALIHAN DAN PEMASANGAN
SEMULA KEMUDAHAN UTILLITI DALAM PELAKSANAAN
PROGRAM DAN PROJEK KEERAJAAN BIL.
BIL 2 TAHUN 2010

1. Pemilik program dan projek perlulah

p menghubungi agensi/syarikat
kemudahan utiliti untuk menda apat serta mengesahkan skop kerja
awalan dan anggaran kos yang g diperlukan di peringkat perancangan
bagi tujua
bag tujuan pe
penyediaan
yed aa ringkasa
g asan projek.
p oje

2. Kerja-kerja pengalihan dan pema asangan semula kemudahan utiliti yang

berkenaan akan dilaksanakan olleh kontraktor utama dengan mematuhi
syarat berikut :
Melantik sub kontraktor yang mempunyai kepakaran dan
pengalaman yang relevan dand berdaftar dengan PKK dan CIDB.
Sub
S b kontraktor
k t kt yang dilanti
dil tiik hendaklah
h d kl h berdaftar
b d ft dengan
d syarikat
ik t
utiliti yang berkenaan;
Pendaftaran sub kontrakttor dengan syarikat utiliti berkenaan
hendaklah masih berkuat ku uasa; dan
Memaklumkan agensi/peng guasa projek dan syarikat utiliti yang
berkaitan atas pelantikan su
ub kontraktor yang dilantik.

Pemakaian garis panduan ini meliputi kemudahan utiliti yang dimiliki pihak
berkuasa awam dan syarikat utiliti yang
y diswastakan. Garis panduan ini
berkuat kuasa mulai 1 Januari 2011.

52
 KEBENARAN MERANCANG

Kebenaran Merancang (Development Order) merupakan kebenaran secara

bertulis daripada Pihak Berkuasa Peraancang Tempatan (PBPT). Ianya adalah
kelulusan yang diperlukan setelah ke elulusan tukar syarat tanah diperolehi,
yang mana ia adalah sebelum proses pelan bangunan diteruskan. Tiada had
keluasan tanah yang dikecualikan daripada kebenaran merancang,
merancang walaupun
tanah tersebut kurang daripada 1 ekar.

MAKSUD KEBENARAN MERAN

NCANG MENGIKUT AKTA 172

Subseksyen 2(1) Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 (Akta 172)
mentafsirkan kebenaran merancang sebagai kebenaran yang diberikan,
dengan atau tanpa syarat untuk menjala
ankan pemajuan.

Subseksyen 19(1) memperuntukka an tiada seorang pun, selain pihak

berkuasa tempatan (PBT), boleh memulakan, mengusahakan, atau
menjalankan apa-apa pemajuan me elainkan jika kebenaran merancang
berkenaan dengan pemajuan itu telah diberikan kepadanya di bawah seksyen
22 atau
t dilanjutkan
dil j tk di bawah
b h subseksye
b k en 24(3).
24(3)

Pada amnya kebenaran merancang adalah satu prosedur yang mana

pemohon perlu mengemukakan permohonan
p kepada PBPT untuk
mendapat kelulusan sebelum memu ulakan sebarang pemajuan di atas
tanah atau bangunan sepertimana ya
ang diperuntukkan di bawah seksyen
21A [Laporan Cadangan Pemajuan (LCP)] dan seksyen 21B [Pelan
Susunatur]

PERMOHONAN KEBENARAN MERANCANG

M

Subseksyen 21(1) Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 (Akta 172)
memperuntukkan permohonan keebenaran merancang hendaklah
dikemukakan kepada PBPT dan hendakklah mengandungi :

Butir-butir dan disertakan deng

gan dokumen ;
Pelan ;
Fi yang ditetapkan ; dan
Laporan
p Cadangan
g Pemajuan.
j .

Semua permohonan akan dirujuk kep pada Jabatan Teknikal seperti Pejabat
Tanah Daerah/Pejabat Tanah dan Galian Negeri/Jabatan Perancangan Bandar
dan Desa Negeri/Jabatan Pengairan daan Saliran/Jabatan Kerja Raya/Tenaga
Nasional Berhad/Jabatan Kesihatan n/Jabatan Bomba dan Penyelamat
Malaysia/Telekom Malaysia Berhad/Jabatan Perkhidmatan
Pembetungan/Pihak Berkuasa Air Negeeri dan Jabatan lain yang berkaitan.
berkaitan

53
 PENAMBAHBAIKAN URUSAN
N RUNDINGAN BAGI PROJEK
PEMBANGUNAN JAB
BATAN KERJA RAYA
Pekeliling KSU KPK
KT Bil. 7 Tahun 2009

Seksyen 20A, Akta Perancang Bandar dan Desa 1976 (Akta 172)
mengkehendaki setiap jabatan atau agensi Kerajaan berunding dengan
Jawatankuasa Perancang Negeri (JPN) ( berkenaan aktiviti pemajuan yang
hendak dijalankan.
Ini adalah membolehkan Pihak Berkuasa Negeri (PBN) mengambil
maklum berkenaan dengan projek p pembangunan yang hendak
dilaksanakan dan mengelakkan kemungkinan pemajuan berkenaan
terkeluar daripada perancangan dan d seterusnya menyulitkan kerja-kerja
penyelarasan
l pembangunan
b fi ik l di kawasan
fizikal k t
tersebut.
b t
Majlis Negara Kerajaan Tempatan n ke 62 pada 17 September 2009 telah
bersetuju dengan penambahbaika an secara rundingan dengan pihak JPN
di bawah peruntukan seksyen 20A A, Akta 172 bagi projek-projek Kerajaan
yang diurus dan diselia oleh JKR.
Melalui proses perundingan ini, aktiviti-aktiviti pemajuan mendapat
perhatian PBN selaras dengan dasar semasa negeri berkenaan dan PBT
hendaklah dimaklumkan mengenainya. Proses rundingan ini berupaya
memendekkan tempoh kelulusan n kebenaran merancang sekali gus
membolehkan projek-projek pem mbangunan yang diselia oleh JKR
dilaksanakan dengan segera.

JKR JKR mengemukakan senarai

mengemukaka an cadangan projek berserta
senarai cadangan maklumat perancangan yang
projek lengkap kepada Pengarah
JPBD Negeri selaku
Setiausaha JPN.
J/K Teknikal JPN dengan
Mesyuarat J/K
K kuasa yang diperturunkan oleh
Teknikal JPN JPN akan berunding dan
menyelaraskan perkara-
perkara teknikal. Pemakluman
Pemakluman akan dikemukakan kepada
Kepada
epada PBT PBT yang berkaitan.
berkaitan
Setiausaha JPN
Pemaklumann memaklumkan kepada JPN
kepada JPN berkenaan rundingan bagi
projek-projek JKR.

Carta Alir Urusan Rundingan Bagi

B Projek Pembangunan JKR

54
 ARAHAN PERU
UBAHAN KERJA

Surat Pekeliling Perbenda

aharaan Bil. 7 Tahun 2007

Arahan perubahan kerja (VO) ialah h sebarang penyimpangan daripada

perjanjian kontrak berkaitan dengan pelan,
an spesifikasi dan/atau senarai kuantiti
sama ada dipinda, ditambah atau dikuraangkan.

SETIAP PERUBAHAN DARIPA ADA KONTRAK HENDAKLAH

MEMATUHI KRITERIA BERIKUT
T:

i. Tempoh kontrak masih berjala an semasa VO dikeluarkan kecuali

dibenarkan di bawah syarat-syara
at kontrak;

ii. Perubahan tidak menukar sebaha

agian besar skop kerja asal;

iii. Bagi kerja tambahan, pelaksanaa

annya hendaklah di tapak bina kontrak;
dan

iv. Bagi kerja gantian, perubahan adalah

a di dalam skop kontrak asal dan
kerja yang ditentukan dalam kontrak asal hendaklah dapat dikenal pasti
dalam kerja-kerja gantian itu.

55
JADUAL I: PERATURAN ARAHAAN PERUBAHAN KERJA BAGI
JABATAN TEKNIK YANG MELIBATKAN KONTRAK
PERSEKUTUAN

Nilai Perubahan Pihak Berkuasa Melulus

a. i. Harga asal kontrak tidak melebihi

RM10 juta; Satu Jawatankuasa yang
ii. Jumlah perubahan kerja terkkumpul dipengerusikan oleh
yang dicadangkan tidak melebih
hi 10% Pegawai Penguasa yang
d i d nilai
daripada il i kontrak
k t k ; ATAU di
dinamakan
k dalam
d l k t k
kontrak
iii. Harga kontrak melebihi RM10 juta
dan jumlah perubahan kerja yang
dicadangkan tidak melebihi RM1 juta.

b. i. Harga asal kontrak tidak melebihi

RM10 juta;
ii. Jumlah perubahan kerja terkkumpul Satu Jawatankuasa yang
yang dicadangkan tidak melebih
hi 20% dipengerusikan oleh
daripada nilai kontrak; ATAU Timbalan Ketua Pengarah
iii. Harga kontrak melebihi RM10 juta Jabatan Teknik Persekutuan
dan jumlah perubahan kerja yang yang berkenaan
dicadangkan tidak melebihi RM2
2 juta.

c. i. Harga asal kontrak tidak melebihi

RM20 juta;
ii. Jumlah perubahan kerja terkkumpul Satu Jawatankuasa yang
yang dicadangkan tidak melebih
hi 30% dipengerusikan oleh Ketua
daripada nilai kontrak; ATAU Pengarah Jabatan Teknik
iii. Harga kontrak melebihi RM20 juta Persekutuan yang
dan jumlah perubahan kerja berkenaan
terkumpul yang dicadangkan tidak
melebihi RM6 juta.

d. Dalam semua hal lain Ketua Setiausaha

Perbendaharan

56
JADUAL II: PERATURAN ARAH
HAN PERUBAHAN KERJA BAGI
SEMUA AGENSI SELAIN JABATAN TEKNIK YANG
MELIBATKAN KONTRAK PERSEKUTUAN, KONTRAK BADAN-
BADAN BERKANUN DAN KONT TRAK NEGERI

Nilai Perubahan Pihak Berkuasa Melulus

a. i. Harga asal kontrak tidak melebihi m

RM10 juta; Satu Jawatankuasa yang
ii. Jumlah perubahan kerja terrkumpul dipengerusikan oleh
yang dicadangkan tidak melebiihi 10% Pegawai Penguasa yang
daripada nilai kontrak; ATAU dinamakan dalam kontrak
iii. Harga kontrak melebihi RM 10ju uta dan
jumlah perubahan kerja yang
dicadangkan tidak melebihi RM 1 juta.

b. i. Harga asal kontrak tidak melebihi

m
RM 20 juta
ii. Jumlah perubahan kerja terrkumpul Lembaga Perolehan Agensi
yang dicadangkan tidak melebihhi 20%;
ATAU
iii. Harga kontrak melebihi RM20 juuta dan
jumlah perubahan kerja yang
dicadangkan
g tidak melebihi RM44 jjuta.

d. Dalam semua hal lain. Ketua Setiausaha

Perbendaharan

57
JADUAL III: PERATURAN ARAHAAN PERUBAHAN KERJA UNTUK
KES-KES KHAS BAGI SEMUA AGEN
NSI
Kategori Perubahan Pihak Berkuasa Melulus

a. Arahan-arahan Perubahan Kerja/ Pengukuran

P
semula kuantiti sementara tanpa tamb
bahan atau Pegawai Penguasa yang
perubahan
b h skop
k k j asall yang menyebabkan
kerja b bk dinamakan
di k dalam
d l k
kontrak
k
perubahan harga kontrak.
b. Perubahan harga seperti mana yang diluluskan Pegawai Penguasa yang
oleh Perbendaharaan dinamakan dalam kontrak
c. Pengubahsuaian Wang Kos Prim ma, Wang
Peruntukan Sementara dan Pengukura
an Semula Pegawai Penguasa yang
Kuantiti Sementara mengikut syyarat-syarat dinamakan dalam kontrak
kontrak.
d. Pengukuran semula kuantiti sementara
(provisional quantity) tanpa tamba ahan atau
perubahan kepada skop kerja asal : Satu jawatankuasa yang
dipengerusikan oleh Pegawai
(i) Nilai tambahan pengukuran semula kuantiti Penguasa
tidak melebihi RM3 juta.
Satu Jawatankuasa yang
(ii) Nilai tambahan pengukuran semula kuantiti dipengerusikan oleh KP/TKP
melebihi RM3 juta tetapi tidak me
elebihi RM6 Jabatan Teknik Persekutuan
j
juta. dan Lembaga g Perolehan
Agensi selain Jabatan Teknik.

Ketua Setiausaha
Perbendaharan/Pegawai
(iii) Dalam semua hal lain Kewangan Negeri yang
berkenaan

e. Tuntutan yang dibenarkan dalam syyarat-syarat

kontrak :
(i) Kerugian dan perbelanjaan disebabkan oleh
kelambatan kerajaan dan/ata au kerana Satu jawatankuasa yang
mematuhi perubahan keperluan Berkanun. dipengerusikan oleh Ketua
(ii) Percanggahan dalam atau antara a dokumen- Jabatan dan dianggotai oleh
dokumen kontrak Penasihat Undang-Undang
(iii) Tuntutan lain yang nyatanya dibenarkan
d
dalam syarat-syarat kontrak
(iv) Apa-apa kos yang ditanggung berhubung Satu jawatankuasa yang
dengan fi dan caj pemindahan dipengerusikan oleh Ketua
pembetungan bekalan air, bekallan elektrik Jabatan
dan lain-lain yang berkenaan .

58
 PEMBERIAN LANJUTAN MASA (EOT)

Amalan pemberian lanjutan masa hanyya dibenarkan atas sebab-sebab yang

diluar kawalan kontraktor serta sejajjar dengan peruntukan syarat-syarat
kontrak. Lanjutan masa diberikan sekira
anya dibuktikan bahawa Kerajaan telah
menyumbang terhadap kelewatan pen nyiapan kerja kontraktor di tapak bina
atau kelewatan penyiapan kerja atas sebab-sebab yang neutral seperti hujan
yang luar biasa dan 'force majeure.
Sebaik sahaja kemajuan kerja terlewaat, kontraktor hendaklah dengan serta
merta memberi notis bertulis kepada Pegawai Penguasa/Superintending
Officer ((SO)) menyatakan
y sebab-sebaab kelewatan berlaku. PP hendaklah
mempertimbangkan permohonan kontraktor dan sekiranya didapati Kerajaan
telah menyumbang terhadap kelewatan tersebut, maka PP atau Pegawai Yang
Dinamakan dalam kontrak hendaklah memberi
m suatu lanjutan masa yang adil
dan berpatutan sebelum atau pada tarikh penyiapan kerja yang dibenarkan di
dalam kontrak.

JAWATANKUASA KELAMBATAN
N DAN LANJUTAN MASA

Bagi projek yang dilaksanakan oleh JK KR, PP atau Pegawai Dinamakan yang
dibenarkan untuk meluluskan Peraku uan Lanjutan Masa. Kelulusan yang
berikutnya hanya boleh dibuat oleh PP selepas rujukan terlebih dahulu dibuat
berikutnya,
kepada jawatankuasa dan perakuan n diperoleh daripada Jawatankuasa
tersebut. PP perlulah mengemukakan permohonan hanya bagi kes-kes di
mana kontraktor benar-benar layak untuk mendapat lanjutan masa.

Bagi projek yang dilaksanakan oleh h Kementerian,

Kementerian PP perlulah merujuk
kepada jawatankuasa yang diwujudkann khas di peringkat kementerian untuk
memperakukan lanjutan masa ke atas projek yang diselia. Setelah mendapat
perakuan di peringkat jawatankuasa, PP boleh memberikan lanjutan masa
kepada kontraktor.

59
PERKIRAAN TEMPOH LANJUTAN HENDAKLAH
BERDASARKAN PRINSIP-PRINSIP BERIKUT :

a) PP hendaklah mengambil kira temmpoh peristiwa kelewatan yang bertindih

atau yang berjalan serentak (con
ncurrent delays). Bagi kelewatan yang
bertindih,, PP p
perlu menilai den
ngan
g mengambil
g kira kemajuan
j kerja
j
sebenar pada waktu peristiwa yan
ng melewatkan kerja tersebut berlaku.

b) Bagi kelewatan yang disebabkan oleh arahan perubahan kerja, tempoh

yang mesti dinilai adalah hanya ya
ang berkaitan dengan kesan kelewatan
akibat pengeluaran arahan tersebut sahaja (direct impact of the delay
only) dan tidak termasuk, contohn
nya tempoh menguji dan mentauliahkan
kerja kerja mekanikal dan elekktrik yang mana sepatutnya sudah
kerja-kerja
diambilkira di dalam tempoh kontra
ak asal.

c) Kaedah Laluan Genting (Critica al Path Method) hendaklah dijadikan

panduan bagi menentukan sama a ada kontraktor layak diberi lanjutan
masa dan tempohnya. PP perlulah h mengambil kira sama ada aktiviti yang
y g terletak di dalam laluan kritikal bagi
terlewat itu adalah aktiviti yang g
penyiapan projek tersebut.

d) Kelewatan yang disumbangkan oleh kontraktor sendiri hendaklah di

ambilkira semasa menilai dan menghitung
m lanjutan masa yang layak
diberi.

e) Bagi kelewatan yang disebabkan oleh sebab-sebab

sebab sebab yang neutral seperti
force majeure, cuaca buruk yang luar biasa, penyatuan pekerja-pekerja
setempat, mogok atau tutup pintu para pekerja serta kekurangan bahan-
bahan binaan di pasaran, pembukttian di pihak kontraktor adalah perlu;

f) Setelah mengambil kira semua perkara

p di atas, tempoh lanjutan masa
yyangg layak
y dipertimbangkan
p g adaalah berdasarkan nett effective delay.
y
Sekiranya didapati kontraktor tida
ak layak untuk diberikan lanjutan masa,
PP hendaklah mengeluarkan Perakuan Kerja Tidak Siap supaya denda
ganti rugi Tertentu dan Ditetapkkan (LAD) boleh dikenakan terhadap
kontraktor. Ini adalah untuk mem mastikan tempoh penyiapan kontrak itu
tidak berada di dalam keadaan n at large yakni penentuan tarikh
penyiapan adalah bebas dan kontraktor
k boleh menyiapkan kontrak
mengik t masanya
mengikut masan a sendiri.
sendiri

60
 PENAMATAN BERSAMA [ MUTUAL TERMINATION ]
Surat Pekeliling Perbenda
aharaan Bil. 12 Tahun 2010

Penamatan bersama bagi sesuatu ko ontrak kerja boleh dipohon oleh pihak
Kerajaan atau kontraktor. Penamatan
n Bersama kontrak kerja bagi projek
Kerajaan
j hanya
y akan dipertimbangk
p gkan apabila
p agensi
g pelaksana telah
p
memastikan bahawa obligasi sesuattu kontrak tidak dapat dilaksanakan
selepas kontrak ditandatangani.
Penamatan bersama tidak bole
eh dipertimbangkan atas sebab
ketidakmampuan kontraktor ataupu un kemungkiran kontraktor dalam
melaksanakan tanggungjawab kontrakknya. Penjawat awam yang bersetuju
dengan Penamatan Bersama dalam keadaan ini boleh ditafsirkan sebagai
menyalahgunakan kuasa dengan membantu kontraktor daripada
melaksanakan tanggungjawab kontraaknya dan boleh dikenakan tindakan
tatatertib.
Penamatan Bersama hanya boleh dipe
ertimbangkan dalam keadaankeadaan
berikut:

i. Masalah pengambilan tanah yan ng berterusan bagi keseluruhan atau

sebahagian daripada projek yang mana
m menyebabkan kerja-kerja sesuatu
projek tidak dapat disiapkan.
ii. Masalah peruntukan kewangan di pihak Kerajaan menyebabkan Kerajaan
memutuskan supaya projek tidak diteruskan.
d
iii. Agensi pelaksana telah memastika an bahawa projek tidak dapat diteruskan
sama ada secara undang-undang mahupun secara fizikal selepas kontrak
diikat;
iv. Selaras dengan peruntukan perjan njian berasaskan Borang Standard JKR
203 yang telah memperuntukka an klausa-klausa yang membolehkan
Penamatan Bersama seperti beriku ut :
a) pemakaian klausa berkaitan fo orce majeure disebabkan peristiwa yang
terjadi di luar kawalan keduaa-dua
a dua belah pihak yang menyebabkan
pelaksanaan sesuatu projek itu menjadi mustahil setelah projek ini
diikat. Kejadian berlaku mestillah tidak disebabkan oleh kemungkiran
mana-mana pihak kepada sesuatu kontrak tersebut ; dan
b) Pemakaian klausa Arahan Penangguhan Kerja yang Kerajaan
terpaksa memberi Arahan Penangguhan
P Kerja selama 12 bulan
berturut-turut atas sebab-seba
ab tertentu.

Demi memelihara kepentingan Kerrajaan dan memastikan Penamatan

Bersama tidak dilaksanakan sew wenang-wenangnya, PP hendaklah
membentangkan cadangan Penam matan Bersama tersebut kepada
Jawatankuasa Projek Sakit (JKPS) di ke
ementerian masing-masing.

61
 PERAKUAN KER
RJA TIDAK SIAP

Apabila penyiapan kerja didapati telah terlambat dan sebab kelambatan tidak
melayakkan kontraktor mendapat lanjuttan masa, maka kerugian yang dialami
oleh Kerajaan akibat daripada kelamba atan tersebut adalah ditanggung oleh
kontraktor.
Kerugian yang dialami oleh Kerajaa an akan diperolehi semula daripada
kontraktor melalui LAD. Untuk maksud mengenakan LAD, notis Perakuan
Kerja Tidak Siap hendaklah dikeluarka
an. Notis ini bertujuan untuk memberi
peluang kepada kontraktor untuk mengemukakan alasan mengenai
kelambatan tersebut untuk pertimbanggan pegawai yang diberi kuasa untuk
bertindak bagi pihak Kerajaan.

Perakuan Kerja Tidak Siap ini hend daklah dikeluarkan pada tarikh akhir
penyiapan yang dibenarkan di dalam kon
ntrak.

DENDA GANTI RUGI TERT

TENTU DAN DITETAPKAN
( LIQUIDATED AND ASCER
RTAINED DAMAGES (LAD)

Denda gantir rugi tertentu dan diteta

apkan merupakan denda yang akan
dikenakan kepada kontraktor yang gag
gal menyiapkan projek mengikut jadual
pelaksanaan yang ditetapkan.

Perkiraan dan penetapan amaun denda ganti rugi bagi sesuatu projek
hendaklah berdasarkan formula seperti berikut :

Peratusan LAD = ( Prime Rate (PR)/seta

ahun/365 hari )

Di mana PR/setahun
n = Prime rate yyang
g dikeluarkan dari
mana-mana bank perdagangan.
Cara Perkiraan ;
(i) Prime Rate dari bank perdagangan
n:katakan 10%
(ii) Peratusan denda ganti rugi:10%/3665 = 0.273%
(iii) Peratusan denda ganti rugi didaarabkan dengan harga kontrak untuk
mendapatkan
p kadar LAD yyang
g aka
an dikenakan.

Prime rate' yang diguna dalam menentukan peratusan LAD hendaklah diperolehi
daripada mana-mana bank perdagangan yang terdapat di daerah di mana projek
berkenaan dilaksanakan

62
 PROJEK
K SAKIT
Surat Pekeliling Perbenda
aharaan Bil. 8 Tahun 2009

Projek sakit merupakan projek yang mana

m kemajuan pelaksanaannya telah
mengalami kelewatan melebihi 2 bulan n atau 20% daripada tarikh atau jadual
yyang
g ditetapkan
p mengikut
g mana yyang
g te
erdahulu dan kontraktor tidak berupaya
p y
memperbaiki prestasinya.

JAWATANKUASA PROJEK SAKIT

Bagi menangani masalah projek sakit, kementerian/Agensi

k Teknikal hendaklah
menubuhkan Jawatankuasa Projek Sa akit (JKPS) dengan keahlian seperti
b ik :
berikut

KEAHLIAN JAWATANKUAS
SA PROJEK SAKIT ( JKPS )

PERINGKAT KEMENTERIAN

Pengerusi Pegawai Pengawall/Ketua Setiausaha Kementerian

Pengerusi Ganti Timbalan Ketua Se

etiausaha Kementerian

Ahli i. Wakil Kemen nterian Kewangan

ii. Wakil Unit Pe
enyelarasan Pelaksanaan, JPM
iii
iii. W kil Jabata
Wakil J b t n Kerja
K j Raya
R
iv. Wakil Pusat Khidmat
K Kontraktor, KKR

PERINGKAT AGENSI TEKNIKAL

Pengerusi abatan Kerja Raya (JKR)/

Ketua Pengarah Ja
Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS)

Pengerusi Ganti Timbalan Ketua Pengarah JKR/JPS

Ahli i. Wakil Kementerian Kewangan

ii. Wakil Unit Pe
enyelarasan Pelaksanaan, JPM
iii
iii. Wakil Jabatann Kerja Raya
iv. Wakil Pusat Khidmat
K Kontraktor, KKR
v. Wakil Agensi Pelanggan

Korum adalah seramai tiga (3) orang te

ermasuk Pengerusi. Kehadiran wakil
Kementerian Kewangan g ((Bahagia
g an Perolehan Kerajaan)
j ) adalah
diwajibkan.

63
 PERANAN JKPS DALAM MENILAI LAPORAN PROJEK SAKIT

i Bagi projek sakit yang dikena

al pasti kontraktornya masih berupaya
menyiapkan kerjanya, JKP PS boleh mencadangkan langkah-
langkah pemulihan untuk diiambil oleh Pegawai Penguasa bagi
membantu kontraktor menyiapkan kerjanya; atau

ii Bagi projek sakit yang dikenal pasti kontraktornya tidak berupaya

menyiapkan kerjanya, JKP PS boleh memperakukan kepada
Pegawai Yang Dinamakan dalam kontrak untuk penamatan
kontraktor selaras dengan syarat-syarat kontrak dan JKPS
hendaklah melantik kontra aktor penyiap bagi projek yang
ditamatkan.

TATACARA PELANTIKAN KONTRAKTOR PENYIAP

BAGI PROJ
JEK SAKIT

i. Pelantikan kontraktor penyiap he endaklah dilaksanakan secara tender

terhad di kalangan sekurang-kuran ngnya lima (5) kontraktor yang telah di
senarai pendek dan dipilih oleh JKKPS daripada senarai daftar kontraktor
yang disediakan oleh JKR berda asarkan pengalaman, keupayaan dan
prestasi kontraktor tersebut. Agensi hendaklah mengemukakan
permohonan kepada JKR bagi mendapatkan
m senarai daftar kontraktor
berkenaan sekurang-kurang tujuh h (7) hari sebelum tarikh mesyuarat
JKPS. Agensi boleh mengemukaka an cadangan nama kontraktor penyiap
untuk tujuan tender terhad kepada JKR bagi membolehkan JKR membuat
tapisan, penilaian dan semakan. Nama kontraktor penyiap yang layak
akan dimasukkan bersekali dalam senarai nama kontraktor penyiap bagi
tender terhad daripada JKR.
ii. Penentuan kelas kontraktor ba agi tender terhad tersebut hendaklah
berdasarkan nilai keseluruhan konttrak asal projek
iii. Keutamaan Kepada Kontrakto
iii or Tempatan iaitu syarikat yang
mempunyai alamat pendaftaran ko ontraktor dalam negeri yang berkenaan
di mana projek dilaksanakan berdasarkan sijil-sijil yang dikeluarkan oleh
PKK dan CIDB.
iv. JKPS boleh menyetuju terima dan d memuktamadkan tawaran harga
kontraktor penyiap yang tidak melebihi 15% daripada anggaran semasa
nilai baki projek berdasarkan skop kerja
k asal.
v. JKPS hendaklah memastikan skop p kerja asal baki projek dikekalkan bagi
tender terhad projek sakit.
vi. Keputusan JKPS berhubung pela antikan kontraktor penyiap yang tidak
sebulat suara atau melebihi had dan kuasa JKPS hendaklah
dikemukakan kepada Kementerian n Kewangan untuk keputusan.
vii. Keputusan JKPS yang menga andungi maklumat projek sakit dan
kontraktor penyiap hendaklah diikemukakan kepada SUB Perolehan
Kerajaan, Kementerian Kewangan n dalam tempoh lima (5) hari selepas
mesyuarat JKPS diadakan.

64
 KEMUD
DAHAN

Kemudahan ini melibatkan penyed diaan dan pelaksanaan kerja-kerja

kemudahan seperti bekalan air, bekala
an elektrik, telefon, lif. alat penghawa
dingin, sistem pencegah kebakaran da
an gas. Aktiviti ini melibatkan kelulusan
pihak berkuasa tempatan dan pembeka al kemudahan seperti Syarikat Bekalan
Air Tenaga Nasional Berhad,
Air, Berhad TELEKOM M dan lain-lain.
lain lain

Terdapat 2 keadaan pemasangan kemu udahan ini iaitu :

i. kemudahan ini dinyatakan dalam te ender utama
projek; dan
ii. kerja-kerja ini ditender secara berassingan.

PENGUJIAN DAN PENTAULIAHAN

Pengujian dan pentauliahan dijalankan bagi tujuan untuk memastikan

peralatan yang dipasang beroperassi dengan baik. Secara umumnya,
pengujian dan pentauliahan lebih menjurus kepada kerja-kerja mekanikal dan
elektrikal. Proses adalah seperti beriku
ut :

Tentukan Produk Untukk Pengujian Dan Pentauliahan

1 /Pemeriksaan Akhir

Atur Dan Dapatkan Jadual Pelaksanaan

P Pengujian
2

Ujian Pelaksanaan Berjaya

3

Selia Dan Sahkan Pelaksana

aan Kerja Pengujian Dan Pentauliahan
4

Pemeriksaan Projek/Produkk Siap Untuk Penyerahan

5

65
 PENYIAPAN KERJA DAN PENYERAHAN

Sekiranya kontraktor berpendapat kerja

anya telah disiapkan dengan sempurna,
kontraktor perlu mengemukakan nottis secara bertulis kepada Pegawai
Penguasa.

Kerja boleh dianggap telah mencapai penyiapan praktikal apabila kesemua

kerja siap sepenuhnya menurut peru untukan kontrak. Pegawai Penguasa
mestilah berpuas hati bahawa kontraaktor telah menyiapkan kerja dengan
memenuhi perkara-perkara berikut :

a)) Semua kerjaj telah disiapkan

p menu
urut p
peruntukan kontrak;
b) Kerja telah siap ke tahap mem menuhi fungsi pembinaan dan boleh
diduduki dengan selamat;
c) Kerja tersebut telah siap dan teerdapat hanya kecacatan yang sedikit
sahaja;
d) Pengujian dan pentauliahan ke atas
a perkara berkaitan telah diluluskan;
dan
e) Semua keperluan utama perkhid dmatan seperti jalan masuk,
masuk landskap,
landskap
tempat letak kereta, longkang, pembetungan, sistem kelengkapan
kebersihan, sistem bekalan air dan
d elektrik, pili bomba dan lif bomba
seperti yang dimaktubkan dalam kontrak
k sudah disiapkan.

Sebelum Sijil Perakuan Siap (CPC) dikeluarkan, satu pemeriksaan bersama

akan
k di d k
diadakan antara
t k t kt , Wakil
kontraktor, W kil PP dan d wakil
kil Agensi
A i
Pelanggan/Kementerian. Kerja yang diperakui
d siap akan diserahkan oleh
kontraktor kepada wakil PP/JKR. Settelah Kerajaan mengambil milik kerja
tersebut, kontraktor hanya akan be ertanggungjawab atas kerugian dan
kerosakan yang disebabkan oleh akibaat daripada kerja cacat atau kerja yang
tidak mematuhi kontrak.

66
TATACARA PENYERAHAN PRO
OJEK

i. Mengadakan pemeriksaan bersam ma agensi pelanggan/kementerian, PP,

kontraktor dan lain-lain pihak yang
g terlibat.

ii. Setelah bangunan diterima, kunci diserahkan kepada pihak pelanggan.

iii
iii. Pihak pelanggan diberi takklimat mengenai penyelenggaraan
alat/kemudahan terutamanya kerja
a-kerja mechanical & electrical (M&E).

iv. Dokumen-dokumen berkaitan pen nyelenggaraan seperti as built drawing,

manual operasi dan perjanjian pe
enyelenggaraan hendaklah diserahkan
kepada Agensi Pelanggan.

DOKUMEN YANG PERLU SEM

MASA PENYERAHAN PROJEK:

Dokumen Kun
nci Pelan Kedudukan
Penyerahan dilabelk
kan Kunci

Sijilsijil Kerja Sijilsijil Kerja Sijil-sijil Kerja

Awam Arkiitek Elektrikal

Sijil-sijil Kerja Manual Op

perasi dan Lukisan Siap
Mekanikal Penyelen
nggaraan Bina

Latihan Penggunaan
Inventori Sistem Mekanikal Dan
Elektrik

67
 TEMPOH TANGGUN
NGAN KECACATAN

Tempoh tanggungan kecacatan bermakksud tempoh tanggungjawab kontraktor

menyenggara atau membaiki kecacatan n/kerosakan produk selepas pembinaan
yang ditetapkan dalam kontrak. Kecaccatan pula bermaksud kerosakan yang
timbul pada bangunan yang disebabkan n oleh mutu kerja kontraktor yang tidak
memenuhi spesifikasi. Ianya tidak term
masuk kerosakan yang berpunca dari
penyalahgunaan oleh pengguna bangunan. Semua perbelanjaan membaiki
kecacatan hendaklah ditanggung oleh h kontraktor dan tiada sebarang kos
tambahan dikenakan kepada Kerajaan.

TEMPOH TANGGUNGAN KECACAT

TAN ADALAH SEPERTI BERIKUT :

Kontrak bernilai Kontrak bernilai melebihi dari

RM20 ribu hingga RM200 ribu RM200 ribu

Tempoh :
Tempoh : 6 bulan
Sekurang-kurangnya 12 bulan
( Dari Tarikh Perakuan Siap)
( Dari Tarikh Perakuan Siap)

Nota : Tempoh tanggungan kecacatan biasanya

b dinyatakan di dalam Dokumen
Kontrak berdasarkan
n kompleksiti projek
projek.

Dalam tempoh ini, kontraktor hendaklah

h memperbaiki apa-apa kecacatan atas
kerja yang disiapkan. Jika kontraktorr tidak dapat memperbaiki kecacatan
dalam tempoh tersebut, kementerian/jabatan hendaklah menguruskan supaya
kecacatan itu dapat diperbaiki dan perbelanjaan
p yang terlibat hendaklah
ditolak dari bon pelaksanaan atau wang
g jaminan pelaksanaan.
pelaksanaan

Bagi projek JKR, tempoh tanggungan kecacatan ini bermula dari tarikh CPC
dikeluarkan berjalan sehingga pada tarikh akhir dalam tempoh tangungan
kecacatan yang ditetapkan di dalam m kontrak. Selepas tempoh tempoh
tangungan kecacatan tamat dan segala syarat yang ditetapkan di dalam
kontrak dipenuhi,
dipenuhi JKR hendaklah mempproses pengeluaran Sijil Perakuan Siap
Membaiki Kecacatan dan Penyediaan Perakuan
P Muktamad.

68
 PELARASAN HA
ARGA KONTRAK

Jumlah harga kontrak mestilah dilara

askan bagi mengambil kira sebarang
pertambahan atau kurangan daripada harga kontrak. Perkara-perkara yang
menyebabkan jumlah harga kontrakk perlu diselaraskan adalah seperti
berikut:
a. Perubahan kepada harga kontrakk;
b. Jumlah tuntutan oleh kontraktor untuk kerugian dan/atau perbelanjaan
tambahan;
c. a atau bahan binaan dan pendedahan
Kos berkaitan dengan ujian kerja
kerja untuk pemeriksaan;
d
d. Tuntutan kontraktor bagi fi daan caj untuk memasangkan bekalan
sambungan tetap dan pemind dahan kepada pembetungan awam,
bekalan air dan elektrik;
e. Pengukuran semula kuantiti sementara;
f. Pelarasan Wang Kos Prima dan Wang
W Peruntukan Sementara;
g. Pelarasan bagi turun naik harga bahan-bahan binaan dan sebagainya;
dan
h. Kesilapan dalam huraian atau kuantiti atau peninggalan kerja dari
senarai kuantiti.

PROSEDUR YANG
G PERLU DIPATUHI

a. Satu perakuan Pelarasan Ha arga Kontrak mesti disediakan dan

dikeluarkan apabila harga kontrrak diselaraskan. Pengeluaran Arahan
Perubahan Kerja turut menguba ah harga kontrak dan ianya hendaklah
dimuktamadkan.

b. Butiran di dalam perakuan mestilah

m diisi dengan betul. Butiran
mengenai kontrak dan kontrakto
or dalam perakuan mesti sama dengan
butiran di dalam Dokumen Kontra
ak.

c. Tarikh perakuan adalah tarikh PP

P menandatangani perakuan tersebut.

d. Huraian mengenai pelarasan heendaklah jelas. Jika pelarasan adalah

disebabkan oleh perubahan, nom
mbor rujukan Arahan Perubahan Kerja
mesti dinyatakan.

e. Butiran pengiraan bagi pelarasan

n tersebut mesti dilampirkan.

69
 PROSEDUR PENUTUPAN AKA
AUN BAGI KONTRAK KERJA
Surat Pekeliling Perbenda
aharaan Bil. 1 Tahun 2012

Selaras dengan Syarat-syarat Kontrakk Kerajaan, bayaran akhir hendaklah

dibuat berdasarkan Perakuan Muktama
ad yang diluluskan selepas pengeluaran
P k
Perakuan Si
Siap M b iki
Membaiki K
Kecaca
atan
t atau
t P k
Perakuan Si
Siap K j
Kerja
Penyelenggaraan (bagi Kontrak Reka
a dan Bina) yang mana terkemudian.
Proses kerja penutupan akaun serta tem
mpoh penyediaan Perakuan Muktamad
mengikut kontrak kerja adalah seperti be
erikut :

PROJEK KON
NVENSIONAL

70
PROJEK REK
KA DAN BINA

71
 PENAMBAHBAIKAN
Surat P k liliKEPADA
S t Pekeliling P b PR
dROSEDUR
Perbenda
aharaan
h Bil.PENUTUPAN
Bil 1T h 2012AKUAN ;
Tahun

Bagi mempercepatkan prosedur pe

enutupan akaun, Agensi hendaklah
mengambil tindakan-tindakan berikut :

i. Membuat penilaian muktamad bagi perubahan kerja yang telah

diluluskan, pengukuran semula
a kuantiti sementara dan pelarasan-
pelarasan lain yang perlu dibuat di bawah kontrak seperti Perubahan
Harga, Wang Kos Prima dan Wang Peruntukan Sementara sebaik
sahaja
h j kerja/perkara
k j / k b k
berkenaan
n siap
i dil k
dilaksanakan
k d
dan seterusnya
t
mendapatkan kelulusan Pihak Be
erkuasa Melulus dengan segera;

ii. Menasihatkan kontraktor untukk mengemukakan butir-butir tuntutan

berserta bukti
bukti-bukti
bukti berkaitan pa
ada bila
bila-bila
bila masa selepas berakhirnya
kejadian yang menyebabkan kontraktor mengalami kerugian atau
perbelanjaan tambahan, tanpa menunggu
m projek siap sepenuhnya. PP
hendaklah membuat penilaian ke atas tuntutan kontraktor (dengan
syarat kontraktor memenuhi kehendak kontrak) dan seterusnya
mengemukakan kepada Jawattankuasa Tuntutan yang berkenaan.
Jawatan Tuntutan hendaklah mempertimbangkan
m tuntutan kontraktor
setakat mana yang boleh din
nilai mengikut syarat-syarat kontrak.
Tuntutan yang tidak mematuhi syarat-syarat kontrak atau yang tidak
l
layak
k dipertimbangkan
di ti b k h d klah
hendaklah ditolak
dit l k dan
d di kl k
dimaklumkan oleh
l h PP
kepada kontraktor dengan sebera
apa segera; dan

iii. Bayaran interim seterusnya bole

eh dibuat selepas Perakuan Siap Kerja
(PSK) sehingga Perakuan Mukttamad (Borang JKR 66A) dikeluarkan
supaya kontraktor dibayar bagi semua kerja dan kos yang layak dibayar
kepadanya mengikut kontrak term
masuk semua tuntutan yang diluluskan.
Walau bagaimanapun tarikh penilaian
p Perakuan Bayaran Interim
(Borang JKR 66) hendaklah sama dengan tarikh PSK.

72
 PENYEDIAAN
P k lili PENYATA
S t Pekeliling
Surat P b dAAKAUN
Perbenda
aharaan
h MUKTAMAD
Bil
Bil. 1 T
Tahun DAN
h 2012
PERAKUAN MUKTAMAD

Dengan mengambil kira pelarasan Harg

ga Kontrak yang dikeluarkan termasuk
tuntutan yang telah diluluskan oleh Jaw
watankuasa Tuntutan, Agensi hendaklah
menyediakan
y Penyata
y Akaun Muktama
ad ((Statement of Final Account)) dalam
tempoh yang ditetapkan seperti berikut :

JENISKONTRAK TEMPOH MASAPENYEDIAAN

i. Kontrak Konvensional 9 bulan daripada tarikh PSK

9bulan PSK

ii.Kontrak Reka dan Bina 12bulan daripada tarikh PSK

Penyata Akaun Muktamad yang disedia

akan dalam tempoh yang ditetapkan ini
tidak perlu dikemukakan kepada kon
ntraktor untuk persetujuan dan boleh
dibuat bayaran interim menggunakan Borang
B JKR 66. Walau bagaimanapun,
PP hendaklah membuat potongan atau
u menahan sejumlah amaun dari wang
yang akan dibayar kepada kontraktor sebagai kos untuk membaiki apa-apa
kecacatan yang tidak dapat dibaiki oleh kontraktor dalam Tempoh Tanggungan
Kecacatan.

Penyata Akaun Muktamad ini henda

aklah dimuktamadkan setelah tamat
Tempoh Tanggungan Kecacatan atau Perakuan
P Siap Memperbaiki Kecacatan
dikeluarkan, yang mana terkemudian. Penyata Akaun Muktamad hendaklah
mengambil kira semua bayaran atau perbelanjaan Kerajaan atau potongan
yang dibenarkan di bawah kontrak dan segala tuntutan kontraktor yang belum
dibayar. PP hendaklah mengeluarkan Perakuan
P Muktamad (Borang JKR 66A)
berdasarkan Penyata Akaun Muktam
mad yang menyatakan baki bayaran
daripada Kerajaan kepada Kontrakto
or atau daripada kontraktor kepada
Kerajaan.

73
8 AMALAN PENGURUSA
AN RISIKO

DEFIINISI

Risiko didefinisikan sebagai sesuatu yang sukar dijangka yang dapat memberi
kesan buruk terhadap sesuatu aktiviti sekiranya
s ianya tidak diuruskan dengan
betul Dalam konteks pembinaan,
betul. pembinaan risiko
o dianggap sebagai sesuatu yang boleh
membawa kepada masalah di dalam kemajuan dan pelaksanaan sesuatu
projek yang boleh menyebabkan kerugian kepada pemilik projek.

Pengurusan risiko melibatkan prose es mengenal pasti, menganalisis dan

mengambil tindakan terhadap fakto or risiko yang boleh menjejaskan
pelaksanaan projek. Pengurusan risiko berperanan sebagai alat perancangan
untuk mengenal pasti pilihan yang ada
a untuk mengelak atau meminimumkan
impak risiko.

PROSES PENGU
URUSAN RISIKO

Mengenal pasti Risiko (Risk Iden

ntification)
Mengenal pasti risiko adalah proses memahami
m dan mendalami risiko yang
mungkin dihasilkan oleh sesuatu proje ek/proses yang boleh memberi kesan
kepada objektif pelaksanaan projek terssebut. Pengurus projek perlu mengenal
pasti teknik-teknik yang sesuai yang perlu
p digunakan untuk mengenal pasti
risiko-risiko tersebut. Antara teknik-tekn
nik untuk mengenal pasti risiko adalah
brainstorming, teknik Delphi, sesi temu bual serta analisis SWOT. Daftar risiko
(Risk Register) digunakan di peringkat perancangan
p untuk mengenal pasti dan
merekodkan risiko-risiko yang mungkkin memberi impak terhadap projek
sepanjang kitar hayat projek tersebut. Daftar risiko ini membantu pengurus
projek dalam mengawal impak risiko o serta mengurangkan kemungkinan
berlakunya risiko.

74
Analisis Risiko (Risk Analysis)
Setiap risiko yang telah dikenal pasti perlu dipertimbang sejauh mana
keseriusannya. Terdapat dua kategorri analisis iaitu secara kualitatif dan
kuantitatif. Analisis kualitatif menggun
nakan perkataan atau skala deskriptif
untuk menyatakan tahap keseriusan ya ang mungkin akan berlaku. Kaedah ini
biasanya
y menggunakan
gg pengetahuan
p g dan p
pengalaman
g untuk menentukan
kemungkinan dan kategori keseriusan. Analisis kuantitatif menggunakan nilai
berangka untuk tahap keseriusan dan n kemungkinan dengan menggunakan
data dari pelbagai sumber seperti makluumat daripada kaedah saintifik.

Proses analisis ini biasanya dipaparkann dalam jadual mengikut kekerapan dan
keseriusan sesuatu risiko yang dikena ali sebagai Matriks Risiko. Sebelum
M t ik Risiko
Matriks Ri ik dihasilkan,
dih ilk setiap
ti risik
i ikko
k perlul didaftarkan
did ft k mengikut
ik t tahap
t h
kekerapan dan keseriusan.

Tahap Kekerapan;

Kebarangkalian berlakunya risiko adalah kerap

Kerap
p 3
(4 kali)
k li) se
epanjang
j t
tempoh
h kerja
k j setahun
t h

Kebarangkalian berlakunya risiko adalah sekali-

Sekali-sekala 2
sekala (2 kali) sepanjang tempoh kerja setahun

Kebarangkalian berlakunya risiko adalah

Jarang-jarang 1 jarang-jara
ang (1 kali) sepanjang tempoh kerja
setahun

Tahap Keseriusan;
Menyebab bkan kerosakan atau kerugian yang
Tinggi 3
serius. Me
emerlukan tindakan segera.

Menyebabbkan kerosakan atau kerugian yang

boleh diterima. Memerlukan pendekatan
Sederhana 2
terancang bagi mengawal risiko tersebut dan
mengg na
mengguna a pakai langkah sementara jika perlu.
perl

Tahap kerrosakan atau kerugian yang rendah.

Pengurang gan selanjutnya tidak diperlukan.
Walau bag gaimanapun, jika risiko tersebut dapat
Rendah 1
diselesaikan segera dengan berkesan, langkah
kawalan hendaklah dilaksanakan dan
direkodkan.

75
Matriks
at s Risiko
s o
Risiko = Kekerapan x Keseriusan

Tinggi Sederhana Rendah

(3) (2) (1)

Kerap
(3) 9 6 3

Sekali-Sekala
(2) 6 4 2

Jarang-Jarang
J J
3 2 1
HIGH (3)
Probability

LOW HIGH
Impa
act
Perancangan Tindakan Risiko (R
Risk Planning)
Perancangan Tindakan Risiko adalah proses yang mempertimbangkan setiap
kunci risiko yang telah dikenal pasti dand juga strategi untuk menguruskan
risiko tersebut.
Antara strategi
g yyang
g boleh diambil untukk menguruskan
g risiko adalah ;
a) Mengelakkan risiko: menghilang gkan ancaman atau risiko tertentu
dengan menghilangkan puncanya;;
b) Menerima risiko: menerima akibat sekiranya risiko terjadi;
c) Memindahkan risiko: memindahkkan akibat risiko dan tanggungjawab
pengurusan kepada pihak ketiga ;
d) Mengurangkan risiko: menguran ngkan impak kejadian risiko dengan
mengurangkank kebarangkalian
k b k li kej
k jadiannya;
j di d
dan
e) Contingency plan: menyediakan n pelan kemungkinan/strategi untuk
menghadapi kejadian luar jangka, sekiranya berlaku.
76
Pemanta an Risiko (Risk Monito
Pemantauan oring)
Pemantauan risiko merupakan proses secara
s berterusan terhadap risiko yang
dikenal pasti. Tujuan utama pemantaua an risiko ialah mengenal pasti tindakan
pembetulan dalam menguruskan riisiko projek pembangunan. Proses
pemantauan risiko melibatkan pelaksa anaan analisis atau penilaian terhadap
risiko yang dikenal pasti berdasarkan sttrategi tindakan risiko yang diambil dan
seterusnya memberi amaran awal kepa ada pengurus projek berhubung kesan
risiko tersebut.

RISIKO DALAM PELAKSANAAN

N PROJEK PEMBANGUNAN

Di dalam industri pembinaan, terdapatt pelbagai risiko yang boleh memberi

kesan kepada pelaksanaan projek. Pro ojek yang mempunyai kos yang tinggi,
tempoh pelaksanaan yang panjang, melibatkan penggunaan teknologi semasa
serta projek-projek besar yang melibatkkan cross-functional teams merupakan
projek-projek yang berisiko tinggi.

Antara contoh-contoh risiko di dalam pe

elaksanaan projek adalah;

PASCA-
PRA-PELAKSANAAN PELAKS
SANAAN PELAKSANAAN

Perubahan skop asa

Masaaa
alah Penyambungan
pengurusan utiliti
Ringkasan projek aktor
kontra
terlalu ringkas
Masalah
h pekerja
Masalah setinggan Kualiti binaan
rendah
Masalah
Bantahan penduduk pembekallan bahan
bina
aan
Masalah bencana
Keadaan topografi Peningkattan harga alam
yang sukar bahan binaan

Kekurangan Kemalaangan di
peruntukan tapakk bina

77
 APLIKASI PENGURUSAN RISIKO DALAM PROJEK
PEMBAN
NGUNAN
Ringkasnya, pengurus projek boleh menggunakan Borang Tindakan
Pengurusan Risiko yang merumuskan n elemen-elemen dalam Pengurusan
Risiko yang merangkumi mengenal passti risiko, analisis risiko, perancangan
tindakan risiko serta p
pemantauan risiko.

78
 CONTOH INVENTORI RISIKO

Peringkat Pelaksanaan Risiko di tapak binaan

WORKSHEET KEU
UTAMAAN RISIKO

ID
Senario Risiko pan
Kekerap Keseriusan Kawalan Indeks
Risiko

Kelulusan
Kebenaran
1. Merancang 3 3 1 9
(Development
Order)

Kelewatan
penghantaran
2. 2 3 1 6
bekalan bahan
binaan

Kecurian kabel di
3. 2 2 2 2
tapak binaan

79
9 PENILAIAN OUTCOME
E

Penilaian outcome dan impak terhada

ap program/projek Rancangan Malaysia
Lima Tahun (RMLT) merupakan satu komponen utama dalam pengurusan
pembangunan Kerajaan untuk mengukkur sama ada sesuatu dasar, program
atau projek mencapai matlamat yang ditetapkan serta mendatangkan faedah
kepada kumpuan sasar atau sebalikn nya. Tujuan utama penilaian outcome
adalah untuk menilai pencapaian objjektif dan sasaran serta memperbaiki
proses perancangan bagi program atau projek yang sama pada masa
hadapan.

DEFINISI PENILA
AIAN OUTCOME

Penilaian outcome adalah proses pengumpulan

p data secara terperinci,
lengkap dan bebas bagi memaklum mkan kepada stakeholders mengenai
pencapaian dan kesan yang berlaku selepas sesuatu program atau projek
pembangunan dilaksanakan. Ia aka an menilai sejauh mana objektif dan
sasaran outcome (desired outcom me) yang digariskan di peringkat
perancangan benar-benar tercapai atau
upun tidak.
tidak

Penilaian merupakan sebahagian da aripada proses berterusan di dalam

kitaran projek yang meliputi pering
gkat perancangan, pelaksanaan dan
penilaian.

FAEDAH PENILA
AIAN OUTCOME

Pembuktian pencapaian secara empirrikal ini akan membantu stakeholders

dalam membuat keputusan yang lebih h berimbang untuk perancangan pada
masa hadapan serta membantu mereka mengambil langkah-langkah
penambahbaikan yang perlu hasil dari penilaian
p yang dilakukan (lesson learnt)
tersebut. Faedah lain yang diperolehi daripada penilaian outcome ini adalah
seperti mengurangkan risiko kegagalan, meningkatkan kecekapan dan
integriti, memastikan terdapat nilai pu
ulangan pelaburan yang bersesuaian,
memenuhi kehendak stakeholders da an meningkatkan sistem penyampaian
perkhidmatan.

80
 HUBUNGKAIT PEMANT
TAUAN DAN PENILAIAN

Pencapaian outcome sesuatu prrogram/projek pembangunan yang

dilaksanakan adalah berkadar lan ngsung dengan perancangan dan
pemantauan. Tanpa perancangan yang g baik dan sasaran outcome yang jelas
(clear articulation of intended results), pemantauan
p tidak akan dapat dilakukan
dengan berkesan kerana agensi tidak tahu apa yang patut dipantau, kenapa
ianya perlu dipantau dan bagaimana caranya c untuk memantau. Ini secara
tidak langsung akan mengakibatkan pe engumpulan data tidak berlaku dengan
sempurna dan seterusnya penilaian ou utcome tidak dapat dijalankan dengan
baik.

LANGKAH PENIL
LAIAN OUTCOME

Pada 16 Mac 2005, Mesyuarat Jemaah Menteri telah menetapkan

kementerian/jabatan/agensi dan pentaadbiran negeri melaksanakan penilaian
outcome program/projek pembangunan. Berikut dengan itu, ICU JPM telah
mengeluarkan
l k S
Suratt Pekeliling
P k lili A Bil.
Am Bil 3 Tahun
T h 2005 (Garis
(G i Panduan
P d
Penilaian Program Pembangunan) be ertarikh 24 Ogos 2005. Surat pekeliling
ini untuk menjelaskan kaedah bagi me enilai outcome program pembangunan
Rancangan Malaysia Lima Tahun (RM MLT) yang dilaksanakan oleh Kerajaan
Persekutuan dan pentadbiran nege eri termasuk badan-badan berkanun
dibawahnya serta pihak berkuasa tem mpatan. Tatacara menyediakan kertas
penilaian outcome terdiri daripada
p p en
nam ((6)) langkah
g iaitu p
pengenalpastian
g p
program, pengubalan cadangan pe enilaian, pengumpulan data, analisis
maklumat, penulisan laporan dan pembbentangan.

1 2 Pengubalan 3
Pengenalpastian Pengumpulan
Program C d ngan
Cadan Maklumat
Penilaian

6 5 4
Penyerahan Pennulisan
Laporan Lap
poran Analisis
Maklumat

81
 PORAN PENILAIAN OUTCOME
LANGKAH PENYEDIAAN LAP

PENGEN
NALPASTIAN PROGRAM

Pengenalpastian program/projek merupakan perkara asas yang perlu

diputuskan di peringkat pengurusan tertinggi. Ia perlu dilakukan secara
strategik mengikut keutamaan jabatann. Terdapat 5 kriteria pemilihan yang
boleh dijadikan panduan oleh agensi dalam
d menyusun prioriti penilaian iaitu
program/projek
/ j k pembangunan
b yang melibatkan
lib tk k
kepentingan
ti nasional,
i l
keutamaan jabatan, melibatkan kos yan
ng tinggi, kesan berganda dan golongan
sasar yang ramai.

PENGGUBAL
LAN CADANGAN PENILAIAN

Langkah ini merujuk kepada penyediaa an terma rujukan yang menerangkan

kaedah dan tugas yang perlu dilaksana akan bagi membuat penilaian kepada
program/projek pembangunan. Penetapa an objektif, skop dan metodologi kajian
merupakan intipati utama dalam sesuatu terma rujukan. Petunjuk kepada
setiap tindakan dan penanda aras berrkaitan tempoh masa sesuatu kajian
ng terdapat di dalam terma rujukan.
dapat dilihat melalui carta perbatuan yan

82
 PENGU
UMPULAN MAKLUMAT

Pengumpulan maklumat haruslah me engikut metodologi penyelidikan yang

bersesuaian dengan skop kajian. Sum mber-sumber data bergantung kepada
indikator
i dik t pencapaian
i (IP) yang dikenal
dik l pasti.
p ti

Data terbahagi kepada dua iaitu data a/maklumat primer dan data/maklumat
sekunder. Data primer biasanya diperroleh sama ada secara pemerhatian,
soalan kaji selidik, borang maklum ba alas ataupun secara temuduga. Data
sekunder pula merupakan data sedia ada daripada rekod-rekod jabatan
p
seperti jjumlah p
peruntukan dan pperbelanjaan
j prestasi kewangan,
p g , dokumen-
dokumen kajian yang telah dijalankan dan lain-lain.

Indikator Pencapaian (IP) menerangkann apa yang perlu dilakukan manakala

indikator pencapaian utama (KPI) pulap menerangkan apa yang perlu
dilakukan untuk mencapai prestasi seca
ara dramatik. Setiap IP atau KPI yang
ingin dibentuk mestilah memenuhi kriiteria SMART iaitu Specific (spesifik),
M
Measureable
bl (boleh
(b l h diukur),
di k ) Accurate
A t (tepat),
(
(t t) Reliable
R li bl (boleh
(b l h dipercayai)
di i) dan
d
Timeliness (tempoh masa).

SPEC
CIFIC

TIMELINESS MEASUREABLE
PERFORMMANCE
INDICA
ATOR

ACCURATE
RELIABLE

83
 ANA
ALISIS MAKLUMAT

Tujuan analisis data dijalankan ad

dalah untuk melihat sejauh mana
keberkesanan program pembangunan yang dilaksanakan mencapai objektif
yang ditetapkan. Analisis dibuat bera
asaskan beberapa elemen pengukuran
yang telah ditetapkan bagi menilai settiap IP. Statistical Package for Social
Sciences ((SPSS)) merupakan
p salah satu
s contoh p
perisian yyang
g digunakan
g
untuk menganalisa data primer yang diperolehi
d melalui kepada borang soal
selidik.

PEN
NULISAN LAPORAN

Setelah penganalisaan data ke atass kajian dilakukan, kertas pelaporan

berkaitan kajian program/projek penilaiian outcome perlu disediakan. Antara
enulisan adalah seperti berikut :-
perkara yang perlu dinyatakan dalam pe
a. Tujuan Kajian
b. Latar belakang Program/Projek
c. Terma Rujukan
d. Analisis kajian
e. Pemerhatian dan Keputusan
f. Isu & Masalah
g
g. Syor/Cadangan
h. Rumusan/Penutup

84
 PENY
YERAHAN LAPORAN

Bagi kementerian/agensi/jabatan
kementerian/agensi/jabatan, pembentangan
p adalah di peringkat
n Kementerian (JTPK) sebelum diangkat
Jawatankuasa Tindakan Pembangunan
ke Jawatankuasa Kerja Penilaian Outcome ICU JPM. Bagi agensi di peringkat
negeri, pembentangan adalah di Messyuarat Jawatankuasa Kerja Tindakan
g
Negeri ((JKTNg)
g) dan Majlis
j Tindakan Negeri
N g ((MTNg).
g) Sekiranya
y bersesuaian,
pelaporan berkenaan akan diangkatt ke Mesyuarat Jawatankuasa Kerja
Penilaian Outcome ICU JPM (JKPO).

Bagi pembentangan di peringkat JKP

PO, sekiranya kertas kajian berkenaan
didapati mampu memberi impak dan ke
esan yang lebih besar kepada Kerajaan,
ia akan diangkat ke peringkat yang le
ebih tinggi seperti Jawatankuasa Kerja
Tindakan Negara (JKTN) dan Majlis Tin
ndakan Negara (MTN).

MODUL PENILAIAN
N OUTCOME, SPP II

Modul Penilaian Outcome merupakan

n salah satu modul utama di dalam
Sistem Pemantauan Projek II (SPPII) yang
y bertujuan membolehkan penilaian
berasaskan teras, dasar, p
program
g dan p
projek
j dijana
j dengan
g cepat
p dan tepat
p
serta membantu pemantauan outcome sesuatu program dan projek terhadap
kumpulan sasar.

Setiap kementerian/jabatan/agensi dikkehendaki untuk memasukkan semua

kajian penilaian outcome yang telah dija
alankan ke atas projek atau program ke
dalam modul ini.

85
 SENARAIISTILAH(G
GLOSSARYOFTERMS)

Superintending Pengawai Penguasa bagi sesuatu projek yang

Officer (SO) dilaksanakan

Site Investigation (SI) Siasatan kejurruteraan tapak projek bagi mengenal pasti
sifat dan struktur geologi tanah

Preliminary Detailed Anggaran kos yang disediakan bagi setiap aktiviti projek
Abstract (PDA) yang terkandu
ung dalam kontrak

As Tendered Detailed Kos sebenar yang ditender bagi setiap aktiviti projek
Abstract (ATDA) yang terkandu
ung di dalam kontrak

As Completed Kos sebenar yang dilaksanakan bagi setiap aktiviti

Detailed Abstract projek yang terkandung di dalam kontrak
(ACDA)
Tender Table Dokumen taw waran untuk ditender yang mengandungi
Document (TTD) syarat-syarat kontrak, senarai kerja, spesifikasi, lukisan
dan perkara-perkara lain yang berkaitan

Letter of Intention Surat niat yang dikemukakan kepada kontraktor atau

(LOI) perunding untuk menerangkan kesediaan jabatan untuk
melantiknya ba
agi melaksanakan sesuatu projek.

Letter of Acceptance Surat setuju terima kontrak merupakan sebahagian

(LOA) daripada do okumen kontrak yang mana tarikh
menandatanga aninya adalah dikira bermulanya sesuatu
projek
Bill of Quantities (BQ) Dokumen yan ng menerangkan butiran dan kuantiti kerja
yang akan dila
aksanakan

Prime Cost Sum (PC Jumlah wang g yang diperuntukan bagi kerja atau
Cost) perkhidmatan yang akan dilaksanakan oleh
Subkontraktorr dinamakan atau Pembekal dinamakan.

86

86
Provisional Sum Jumlah wang diperuntukan
d bagi kerja atau bekalan
(PC Sum) barang-barang attau bahan yang sama sekali tidak boleh
diramal, dtetapkaan atau dihuraikan semasa dokumen
tender dikeluarka
an.

Scale of Fees Skala yuran piawwai bagi perkhidmatan tertentu mengikut

(SOF) skala yang diteta
apkan seperti skala yuran dari Lembaga
Jurutera Malaysia
a

Nominated sub- Sub kontraktor ya

ang dinamakan
contractor (NSC)

Variation Order Perubahan atau ubah suai yang diluluskan tentang reka
(VO) bentuk, kualiti atau
a kuantiti kerja sebagaimana yang
ditunjukan dalam pelan-pelan kontrak, senarai kuantiti dan
spesifikasi.

Variation of prices Pelarasan kepad da perubahan harga bagai bahan

bahan-bahan
bahan
(VOP) binaan tertentu yang telah ditetapkan dalam kontrak
selepas kontrak ditandatangani seperti simen, keluli,
diesel dan lain-laiin

Extension of time Lanjutan masa kontrak

k yang diluluskan mengikut syarat-
(EOT) syarat kontrak

Liquidated and Gantirugi tertentu

u yang telah ditetapkan untuk setiap hari
Ascertained selepas berakhirnya tempoh lanjutan masa yang
Damages (LAD) dibenarkan

Certificate of Sijil perakuan sia

ap kerja yang dikeluarkan apabila kerja-
Practical kerja di tapak telah siap untuk diserahkan kepada
Completion (CPC) pengguna
Defect Liability Tempoh kecacata
an yang dikira selepas CPC dikeluarkan.
Period (DLP) Tempoh DLP akan ditetapkan di dalam kontrak

Critical Path Salah satu pendekatan

p yang digunakan dalam
M th d (CPM)
Method pengurusan proje
jekk bagi
b i memantau
t pelaksanaan
l k projek
j k

Works Breakdown Projek dibahagika

an kepada beberapa peringkat/fasa bagi
Structure (WBS) mengawal pengurusan setiap aktiviti kerja yang berkesan

87
87
 UnitPenyelarassan Pelaksanaan
Jabatan Perddana Menteri
Bangunan Perdana Putra,Pussat Pentadbiran Persekutuan,
62502Putrajaya,WilayahPersekutuanPutrajaya