Ji bo branna 24 mn sala kobar 71 saliya li dayikbn

Yilmaz Gney
Mirov.. Hunermend .. Helwst

Nivsara Dr. Ibrahm Mehmd

Xeleka (3)
Hviya di R de!
Yilmaz Gney, ew klka (firsend, dem), ku gel dixwest deng rastiya jiyan
bibhze w kes ku hviyn wan, yn bi salan li bend bn ekere bike, bibnin, ji dest
bernedaW bi weyek hasan zind, li ser xwe bi dengek nerim, btirs bi bawer
hviyn xelk irove kir!

Gney romann wjey (edeb) afirandin, rokn ralst nivsandin filmn snem yn
pir bi nirx kirin ne bi armanca daneheva dirav hezkirina navderixistin b, yanj jibo
razkirina hin hz kesan b!
Bel w ew xebat kir jiber hezkirina w ji mirov jiyan re mezin b, lewra w temen
(emr) xwe hmniya jiyana xwe a ku dikar xwe be, diyar wan kir; ew bi tihaw raz
nedib, ku li ser naheq zordestiy a ku li dora w dib, bdeng bimneEv b sedema
serek armanca hem xebatn w.

Di destpk de Yilmaz cudabn (ciyawaz, ferq meyl) dixiste navbera mirovn gund
yn bajaran; navbera wey jiyana gundt bajarvaniy de; li gor wan berheman j, ew
ekere meyldar gundiyan b!
L bi dem re li ser bingeha dirustbn pvena himendiya w a siyas, ew nern li
ba w hate guhertin; d destpkir ne ten ji aliy cograf (cih war, erdngar) ve
temaiy jiyana mirovan bike, belku zdetir ji aliy hest, helwst nernn wan beramber
pirsn bingehn, yn jiyana civak ve!
Yilmaz, ev mirov sade, nefispik dilovan hem hv, derd, xwein xeyaln
mirovn belengaz, hejar bare dane ser mil (an) xwe di dil xwey mezin de xwed
kirin! Ev yek bi zelal di nameyek de (10.07.1972) ji nameyn w, yn ku berdewam ji
girtdxana (zindan) Selemiy ji kebaniya (xzan, jin) xwe Fatime re diandin ekere
dibe; t de dibje: Hezkiriya (xweewsta) min, ji me re di jiyan de nehatiye nivsandin,
ku em bi xwe btirs bijn, ew j jiber sedemeke pir sade ye; Em hest bi , kul xemn
kesd mayin dikin weke derdn xwe dihejmrin (hesab dikin) Jiber dil me li ser
xemdariya kesn ku em wan nasnakin j di e hsrn wan dil me pare pare dike
Me hsir li ser piskan (kitik, pile) j barandin me sirt hlnn ivkan (k, oleke) j
parastin Hezkiriya min! end (iqas) xwee, ku ti hevbe derdn xelk be! iqas
titek mezine, ku ti mirovan ji tengas dilxemgniy rizgar (xelas) bik Min di jiyana
xwe de, gelek derd kiandiye, l tev w j iqas ev jiyan xwe bedewe!! Ji mirovan
hez bike, alkariya wan bike bihle ku ew j ji te hez bikin; ji jiyan dilsar nebe, bila
dilxwe ji te bi dr nekeve; di v jiyan de, dij derdn xwe bi dilxwe (kf eq)
berxwe bide*.
Gotinn di v namey de, yn hasan sawa nan didin, b end dil v teyr zindankir
mezine mirovheziya w ji dile; b iqas dilsoz wefadar prnsp br baweriyn xwe
ye; b iqas w bi hem tiwaneyn (imkann) xwe nivsar berhemn xwe y huner
xistine xizmeta mirovn ku ji wan hez dikir! Dosteyvsk, nivskar rss y mizin
navdar dibje: Mirov bi ser xwe ten, nehniyeke (sireke) ji nehniyn jiyan, jiber w
pwiste mirov bwestan l bigere. Jibo v armanc lhja ye, ku mirov jiyana xwe j li ser
bikeEz li v nehniy areseriya w digerim, dmek (t w watey, yan) ez
mirovim.
Bi dtina min, Yilmaz mirov hewil dida, daku bighje v armanca proz bikaribe w
nehniy irove bike?!!

Di destpka saln 70 y de, ji sedsala buhur, ezmna (tecrube) Gney di hunera snem
de bi hztir xwirttir b. W destpkir ew huner, a ku t hejmartin giringtirn humer
jiber zdetir weke ek di er xwe de dji nn serdest desthelatdaran bi kar an. W
bawer bi w yek an, ku hunermend rastteqn (rast, dirust) gereke xizmeta
berjewendiyn gel pirsn (problmn) wan yn arens bike! Di v derheq de, ew
dibje: Gereke hunermend rast ralst tkel (tev, bikeve) jiyana gel bibe li tenta
w raweste, yan na na ew nikare bigihje armancn rastiy Erk hunermend gelr
ewe, ku rastiy bighne xelk, ew rastiya ku ji aliy zordestan ve t veartinArmanca
min ewe ku ez w rastiy bighnim timamiya gel ez jibo bidestxistina v yek xebat
bikim(15).
Gotinn Gney ramann w li ber bay ne n, w bi ced b mandbn xebat kir,
daku ew xewna w a mirovayet bi cih b! Di rastiy de j li ser bingeha ezmna xwe ya
dewlemend, w di demeke kurt de film xwe y giranbuha Hv derhna, ku b kevir
bingehn di hunera w ya ralst de herwise j xelekeke pir giring di zincra filmn w yn
peroj de. Di derheqa v film de, derhner tirk Ardn Kral wise dibje: Film Hv
gevir bingehn y avahiya snema tirkiy dan ew thejmartin weke destpka hem
destpkan; di droka snema tirk de yekem car b, ku babetn ralst ekere bi rast
dihatin nandan; yekem car b di droka hunera me ya snem de, ku filmek wise sade
t kirin; byern w yn jiyana civaka me ya rojane bn, ne weku trdtsyona filmd
me yn mayin, ku tim aliyn bedew xeyal nan temaevanan didan (16).

Rast j, film Hv di droka snema tirkiy de t hejmartin, ji aliyek ve weke gulleyek

(fek) ber bi singa kesn fa, paver hem nn zordest li ser ser miletn di welat
de, ji aliy din ve j, ew jibo milyonan kesn bindest bare, b weke gulstaneke pir li
kullk nrgizan, hlna xewin hviyn wan Hv b mizgniya jidaykbna
hunermendek ji nav gel jibona gel; hunermendek, ku w rojek ji rojan bibe cih
serbilindiya ne ten milet xwe, bel herweha a mirovayetiy bi git!! Ev film b motika
hunerek ralst, ku di pde w bibe ahid li ser bindest rebeniya wmilet ku
derhner jinav derketiye!
Derhnera tirk a navdar pver Sema Buras - Ew j jiber zordariya dewleta tirkiy li
dervey welat dij - di gotareke xwe de li jr sernivsa Padah krt hviyan ji me re t
ne di derheqa v film de wise nivisandiye: Min avre avtib filmn tirk yn
bazirgan arzan, min qet (h, tucar) ne dixwest li wan temae bikim; jiber w ez pir
km dime eywann (salonn) snemL carek ji caran titek rda ku h ne li bala
min b; ber 12-e salan min bi tesaduf di eywaneke snem de film Hv dt! Dema min
ew dt, ez ketim nav sergjiy de hesteke tar ne normal bi min re b, a ku ber w
tucar bi min re ne bbW ax min bhneke kr dirj veda di dil xwe de got:
vaye ronahiyeke mell (pik, Cilmis, hr) di snema me ya tar de xwiyan kir. Ez dikarim
bjim b mezinbn, ku film Hv oreeke rastteqne di snema tirkiy de kir.
Derhner film, akter her navdar hezjkiriy, min, xelk tevde, Yilmaz Gney b
Birast ev film rdaneke n serketiyePwiste em tim l vegerin j hn bibin,
nexasime em, derhnern gnc (xort, ciwan, nhat)(17)
Hv ev film wise giring, di nava du mehan de hate amadekirin di payiza sala 1970
de li fstvala snem a seranser (li ser ast, timamiya) tirkiy, li bajar Adena hate
nandan! Ew di fstval de b byra her balk, lewra Hv xelatn sereke yn w
wergirtin; ew hate hejmartin weke film sal y her ba, snaryo ya w j a her serket di
w sal de Y.Gney bixwe j xelata batirn lstikvan rola mran stand L tev v
serketina mezin nirxandina bilind ji aliy komta jr, rexnegirn huner temaevanan ve
j, desthelatdarn tirkiy nandana film di eywann snem de li seranser welat, bi
behaneya (hincet,biyan) ku film rastiya civaka tirkiy a nan dide bi hem wey
qedexe kirin?! Ma gelo ev tit ne ciy pirs ser-sormandin ye? L ya hn ji w xerabtir,
wan (desthelatdaran) nehitin ku Hv (tev ku jr, rexnegran hem hunermendn
bedarbyn fstvala Adan biryar dabn, daku film Gney nnertiya tirkiy di
fstvaln dervey welat de bik), ji welat derkeve bedar di fstvaln navnetewey de
bike?!!
Pwiste b gotin, ku tev etnah (zehmet) avdriya xwirt berdewam ji aliy
dewlet ve, Yilmaz bi serhikiya xwe alkariya end hevaln xwe dikarb Hv pare bi
pare bi diz bine dervey tirkiy!
Pit w li ser pirsa rojnamevanan, ku w zakonn dewlet binp kiriye xwe tawanbar
kiriye?! Gney wise bersiv dab: heger ev kar min tawanbar b, ez p serbilindim; jiber
ez dizanim, b encamn xebata min, w ibini li hundir welat i j li dervey w
Di rastiy de j, gotinn Yilmaz li bo derneketin gomann w di cih xwe de bn;
europiyan bi xwe pesindan pwaz li Hv kirin yekser j di fstvala navnetewey
de a snem li bajar Grnopl , xelata taybet a komta jr wergirt! Jibil w j ew bi
serkeftineke mezin li gelek welatn europa, asiya afrka bakur hate nandan. Govara
tnis a bi ziman ferens (Jon Afrik) ev film weke batirn filmn welatn shemn li
chan binavkiri(18).
Bgoman film Hv nav Gney weke derhnerek navnetewey bilind kir; d berhem
nav w di aroveya fstvaln snem yn navnetewey de b cih balkan genge;
rexnegr pisporn snem li gelek welatan dest bi lkoln, nivsandin helsengandina
(teqm) berhemn w kirin. ff di govara L Fgaro de nivisand: Zrekbneke
kmnemune ye jibo birina temaevanan ber bi brkirin ve Herwise rojnama L
humant li ser hv jibo temaevann ferens wise nivsand: Werin temae bikin..
qehreman film proltariya bi xwe yeqehreman fim biray we ye(19).

Rast j, temaevann sade belengaz xwe jiyana xwe bi xwe nexweiyn w ve, di
flmn Gney de didtin; temaevanan, di nav wan de pisporn hunera snem j, dema ku
filmn Gney didtin diketine serkjek gomanan de, gelo ev belgenameyne
(dekmntalin) yan j lstkvanne (kirne, rokbjin)?!
Di v derheq de, rojnama Pars de Mat wise nivisandiye: gelo ev film dekmntale
yan j hzeke xeyal ye? Ew rastiya jiyan wise nan dide, ku ji temaevanan re pir
etine cudabn di navbera belgenamey lstkvaniya w de bibnin!

Bel, v hunermend ralst ji hindur ve bi avn vekir drbn temaey nakok

nexweiyn civak kir; w bi bawer xwe nzk xelk kir havbe n wan b, daku
bikaribe bi dilsoz irove bike nan ne ten wan, bel chan bi git, bide! Tekez li ser
v yek, rexnegir snem y ynan navdar Dmtrs Zaniyaks wise nivsandiye:
Yilmaz Gney wneyn rewa jiyana rojana a gel kiandiye. Jiber w, byern filmn w
bne belgenameyn zind li ser belengaz, pademayin zordariya gel w y bindest.
(20)
Gelek caran etine ku mirov bikaribe filmn ralst, yn ku bi hunereke bilind ve hatine
hnandin irove bike; ew j weke pereyn mzka xwe: tim di nav awaz wan de
hzeke nedt heye, ku mirov bi ser xwe de diknin, b ku mirov bikaribe bi gotinan pesin
bideJiber w ez li vir di derheqa Hv de, end gotin nivsarn rexnegirn snem,
nivskar hunermendn chan yn navdar bi wenim, daku xwendevan xwe bixwe, li ser
hukum bike:

Filmek ecbedihle ku mirov tim li ser piyan be

Ev film bi mjiyek mezin pir bi zelalbn hatiye kirin
Neten div, bel pir pwiste ku bi milyonan kes v film bibnin!!
arliz Hpdu
Bgoman, Yilmaz thejmartin derhner lstikvan snem yekemn
di welat xwe de!
Govara -Fart-Newyork

Dengek ecbeKarek huner payeberz belke!

Bi r ya v film, me snemeke din naskir, a ku ber niha nenas b!
L.arliz, rojnama -Frans Siwar-

Berhemn snem yn wise cid hunerbilind tan v sewiy, pir kmin!

L. ff -L Fgaro-

Filmek pevgirday ye mirov ber bi xwe ve dike. dihle ku

temaevan j pre serhildin! Birast j wise dike, daku miro dinava
xwe de bikele! Ev Film rdaneke giringe!
Govara - Poztv- N.T.

V roka huner em tevlhev kirin

Bi mkann xwe yn seretay (pik, best) hozanvaniya xwe,
me dixe sergjiy deTitek dr aqilane... Di snema tirk de titek
n peyda b (hate dtin)!
R.Pnayon. Govara frans LBuan

Bi hozanvaniya xwe, bi ralta jiyan bi sadebna xwe, snema

tirkiy a n damezirand (ava kir) !
Ls Ltrs (franass)

Bgoman, ew (Y.G.) batrn akter serkettirn derhner snema tirkiy ye!

Pter Brk / Ton Rardson

Filmeke, pwiste mirov li ser raweste br l bike!

Rojnama ferens Par Mat

Ev film pir bedewe; ew nner ralzma n ye. Berdewam bala mirovan dikne ber
bibrkirn ve li ser rewa jiyan. Film rexne li rjma desthelatdar dike, a ku b ye sedem
hsirbarana xelk bindestiya milet derhner! Derhner film dibje: min ne film
snem kiandiye, belku zdetir min jiyana rojane a rastteqn nan daye. Jiber w ew
kete nav rza na xwe di hem jiyana xwe de, xebat jibo rizgariya w kir!

Marsl Martan, govara kran ileya pan, 1974

Li hember filmek wise, Mirov dikare i ji rzlgirtin rawestana bdeng zdetir bike?!
Eve zordest! Eve kedxwar! Eve belengaz Ev hem tit ro li tirkiy hene
 Govara Deng Reng

Gereke em ji du aliyan ve temaey v film bikin: Ji aliyek ve; ew bi weyek ralst

rewa jiyana gel nan dide. Ji aliy din ve, ew bi hem wateyan filmek siyas ye; byern
film roka malbateke belengaze, a ku li devereke jibrkir pir feqr li tirkiy dij. Xelkn
w dever a bindestiy bi hem weyn w dikninEv film hzeke mezin dide
pvebirina snema pver a chanBi v film xwe, derhner kete psra (li
hemberrawestan, rbir) rjma desthelatdar deBabetn ku Yilmaz nan dide, dtina
wan di snema siyas de bi git, pir kmin.
Lus auft

Ber derhnana v film, Yilmaz dizanb, ku w ev yek tehlke j re bne, l tev w j w

filmek wise, ku ne ten li tirkiy bel li seranser chan j deng da, kir. Pit peya
(mihne, sinet) akteriy, w d dest bi derhnana filman kir. W bixwe kamra xwe hilda
ser miln xwe li hem deveran geriya, daku filmn di mjiy w de mey bn
bikehv byern film Diz bisklt (paskil) y derhner tal Vtoryo De Ska,
tn bra me, l ji aliy teknk ve, ew filmn Sovyt (Yektiya Sovyt) yn B deng
bibra me tne. Di film de diyar dibe, ku Yilmaz pirsgirkan ne bi r ya lav lav gir nan
dide, bel ew bi mran zelal br baweriyn xwe pk temaevanan dike. Ji
byern film diyar dibe, ku Yilmaz bi yekcar biryar da ye ku bikeve nav rzn gel de, ew
gel belengaz, hejar jibr kiri; y ku di heman dem de j, ji jiyana xwe dilteng bye
vna w a xebat jibo azadiy heye. Ev yek di r ya mea protsto (dmonstratsiyon) de a
ku Yilmaz di film de nan dide, diyar dibe. Ew nan dide, b iqas xelk ji jiyana xwe
bzar dilteng bye! L ew bi zanebn hostayet j nan dide, ku gel hj negihtiye
pileya (sewiya, derece) xwerkxistin serhildan. Ev raman bi zelel di rabn rnitina
qehreman film de diyar dibe; nexasime ew berdewam dikeve xewin xeyaln dirav
qesir qonaxn mezin xwe deCebar (qehreman film) jibo bidestxistina wan
xewnan, gera li zr diravn dibin erd de, hem tit winda dike bixwe j dn (t)
dibe! Gney bi rya qehreman xwe, cilik li ser hem eyb Arn (km kurtiyn) civak
dirake, bi taybet pademayina baweriyn ol yn p vale; her wise ew zordariya
koledaran (kolonyalstan) j li ser naveyn xwe nan dideGereke em guh bidin film
Hv irove bikin weke berdewamiya r ya rlazma n a snem; lewra ew dikare v r
y bi xwirt bi pve bibe
Can Lp Bask- govara Sneme Sala 1973

Helwsta Yilmaz Gney zelale, ew bixwe dibje: Ez yekem ji wan kesan (mirovan) yn ku
dij nn zordest er dikimMilet me hetan v kliy j, heq ji naheqiy cuda nake bi
zelal j baiy ji xerabiy dernaxe. Ew berdewam (tim) li hviya titek ye. Li hviya i
ye?! ew nizane. Film min bersiveke zelale ji van pirsan re; di welat me de piraniya
xelk li hviya titek ne; bgoman ew hviya wan di heman valehiy de ye wek a ku di
film de yeMixabin ev yek hn berdewame. Tit ku Yilmaz hetan v gav ji snema
tirk re pk kiriye, daxwazn gel tr nake bersiva hem pirsn w yn civak, siyas
abor nade. Di tebaxa sala 1970 de Yimaz digot: Jibo kirina filmek n, dibe ku ez
werim girtin; ez dizanim, ku w ev film li welat min we re qedexekirin jibo w j, ez
bikevim girtxan (zindan, hebis) de, l ev hem j nabe tehlke kelem (asteng, rgir) jibo
xebata min Desthelatdar li behanek digeriyan, da ku Gney bigrin. Bi v haw bi
hinceta, ku ew alkariya oregeran dike, 17 adara 1972 an ew girtin. Di dema hazir de
ew girt ye jibo azadiya w j, komteke navnetewey ji navdarn snema chan pkhatiye.
Mag Itson

Bgoman di derheqa Hv derhner w de gelek gotin nivsar hene; ez li vir

dixwazim bi end pare komntarn Yilmaz bixwe li ser v film, kotas bi wan bnim: Di
derheqa Hv de ez dikarim bjim, ku bi hatina nav peya derhnan dirustbna
baweriyn min yn siyas, min bi yekcar dest ji kirina filmn bazirgan, yn ku babetn
wan temaevan benc dikirin dr rastiy dixistin, kiandMin dst bi kirina qehreman
ralst ern kir; herwise j min hewil da babetn jiyana zind a rojane nan bidim
irove bikimMin bi yekcar xatir xwe ji kotasiyn (dawiya) xwe dilad di filman de,
yn ku snema Emerk a jehirkir em hn kiribn, xwestV film efsana Qehreman ku
dikare hem tit bike, herdem serket be qet zora w nae, ikand; jibil w j, film
ramaneke n pk kir, naveroka w ew b, ku xebata bi tenhay hza bi ser xwe, b
sde nagihje armancan; jibo areseriya rast, pwist gel dest xwe bide hev xebateke
siyas bi rkxistin li ser bingeha ramann pver, bikeBgoman ramann wise
tehlke ya mezin bixwe re tnin; ez bawerim piraniya temaevanan j ev mebest (raman,
mexsed) wergirtin, lewra ev yek naveroka nama mine di r ya snem de(21).

Raste, jiber w j, v xebata huner a giranbuha di droka snema welatn Chana

shemn de, girngiya navnetewey stand derhner w j weke hunermendek navdar li
ser asta chan hate naskirin! Jiber w, l hja ye ku em ronahiy, heger ne bi xwirt be
j, bavjin ser byern w

Byern film, piraniya wan li bajar Aden dibin. Qehreman film Cebar (Yilmaz
bixwe bi rola w dirabe) ofr hentr (erebe a ku hesip diknin) ye, w jiber naheq
zodariya Axa (kes feyodal) ji gund barkiriye hatiye bajr, bihviya ku rewa jiyana xwe
xwetir bike! Cebar bi ev roj li ser w hentra kevin, a ku du hespn lawaz (jiber
kmbna m -xwarinia sewal-) li pey xwe diknin, kar dike. Gerek b gotin, ku herdu
hesip j ne w bn, w bi alkariya dostek xwe bi deyin kirbn! Roj meh desrbas dibjn
l hatina (nirx keda w) Cebar belengaz di roj de ji 10 lre derbas na be?!
Li v tofan.. ma gelo w heft mirov (kuflet mal) awa bi van pereyn hindik bijn?! Bi
derbasbna dem re, deyn w peran zde dibin hejmara deyndaran j pirtir dibe
Ekereye, ku Cebar nikare deynn xwe bide; ma ji kud geloare i y?? Cebar dest bi
kirna kaxezn lotor (yanesb) dike, bihviya ku hinek dirav (pere) qezenc bike, ew
hviyn mezin li ser wan kaxezn b man datnel berhem nnehem kaxez vale
(b qezenc) derdikevin pre j hem hviyn w winda dibinCebar, di feqr, hejar
xwenn xwe de ne bi ten ye, bel dostek w Hesen barhilgir (hemal, ku ewalan li
pita xwe dike) j heyeHesen, sed sed bawer dike ku gencna (xezna) zr zv di bin
erd de heye hem hviyn xwe pve girdane; jiber w bi lave lav (qorban
heyran) hewil dide, ku Cebar j bn ser w baweriy projeya xwe bibe ser: Heger te
bi gotina min bik, em xwe kufletn mala xwe ji v rebeniy rizgar bikinBer demek
min ew x dtAaax, biray Cebar, heger ti w bibn, t bje qey ev welyeke ji
awliayn xwed yn her salihHeger em w raz bikin b ayat sretn qoran
bixwn, em misoger gencn bibnin!
L w awa Cebar bi gotina w bike ew di dil xwe de dibje: Hviya Hesen xeyale
dr aqilanei bhie, ev barhilgir belengaz, w birast xistiye ser xwe de, ku bi dua
selewatan w gencna zr bibne?! Na sedcar na, Cebar bersiva Hesen dide
baweriy bi wan hviyn p na nL deyndar deynn xwe dixwazinZarok pirne
Hentr riziya ye pwistiya w bi akkirn heyeKaxezn lotor vele derketinDi encam
de dest vale ye
Aaax ji derd feqrtiy, feqr tawane, kufre ew barek girane ne ten li ser mil d
bavan, bel herwise j peran rezliy ji zarokn pik re j tnDi dibistan de,
zarokn Cebar, jiber ciln xwe yn riziyay, qirj pnekir dibine ciy pkenn qerfn
zarok dewlemendan, jibl w j jiber feqriy ew b defter qelemin nikarin dersn
taybet j werbigrin; ma gelo bi v haw w awa di xwendina xwe de bi serbikevin?!!
Her hevdtinek di navbera herdu dostan (Cebar Hesen) de, bi dilman, hesret nkirina
birnan kotas p t! Ji gotinn wan herdu peranan xwiyan dibe, bi taybet dema ew di
ber dikana ran got re diin, ku wan di jiyana xwe de got birajt, kebab hetan bi
ran j nexwarine!!
Hesen careke din roka gencne x salih j re dibje, l Cebar berxwe dide: Hesen,
ev i xewin xeyaln pin, ku ti xwe bi wan dixabne pita xwe did w die, daku ji
xwe re end qiran peyda bikeL malxerabna mezin tit ne li bra tu kes rdide
(diqewime)! Cebar hentra xwe li ser r li bin siya darek radiwestne die daku
pakteke ixaran ji xwe re bikreDema w dixwest nirx pakt bide, ji nikave bi
borniya hesp re deng terqniyeke mezin hate guh w Cebar li cih, ku deng j hat
ziviri bibneHesp lawaz li erd dirjkirye li ber sikrat mirin ye! Li v
malwraniy hviya malbat avkaniya sereke a jiyan, di nav gola xwn de
digevizeNzk hentr, otombleke (tirempl, makne, erebe) mersdis ji yn buha, a ku
li hesp xistiye, rawestiya ye! Mrek zikmezin, bi gumlek kravat j peya b by ku
ber xwe bide hesip, w ten li otombla xwe mze kir, daku bizanibe ka ixtik l ketine yan
na?! Ma gelo jibo w i bi nirxtire (buhatire)? Hesp lawaz y di nav xwn de, yan j tekel
boyaxa (reng, subix) otombl? Bgoman boyaxa otombl buhatire! Ev zakonn
burjiwaziyane; ev perwerda rjma serdest civaka gen yeMrik qelew (dagirt,
man) ber bi Cebar ve t bi hrs j re dibje: Dil te hnik (rihet) b b te ikir, hey
bmirsTi dibn b i bi otombl hatiye, haaTi awa hentr li ser r bi cih dihle
hey kur k? Cebar, di cih xwe de matmay mayeEw bawernake b i dibhze di
nava xwe de dikeleAwireke daw avte ser hesp mir; hi di ser de nema, ber avn
w tar b bi hem hza xwe ve ri mrik zikmezin kir: Hey kur dlik, ti i
dibj? Te hesp min kutiye hn j b erim fed, ti behsa boyax ixtikn otombl
dik?!! L yekser rdan (Pirs, mesele) hem die binkeya (navenda) pols navenda
wekhev mafparastin; pirs dikeve ber dest parastvann zakon, yn ku ew li gor
berjewendiyn xwe hnandine!
Win, xwendevann birz xwe bixwe hukum bikin: du mirov li ber ofser (zabit) pols
radiwestin; yek bi gumlek kravat, zikmezin efend ( yekser bi qedir qmet kurs j re
datnin) y din j hejar, pepk avbitirs cilqirj pnekir...Ma w k ji wan herdiwan
tawan bar b gelo? Ev pirs yekser di mjiy ofser de hat! Bersiv (li gor zakonn ku
berekere ne) sed sed w mirov hejar cilqirj be! Ma dikeve aqilan de, ku ev mirov
jixweheskir efend bibe sedem rebeniya kesn din? Zakonan binp bike? Ser
teqeleyan ji xelk re dirust bike? Nexr...Naaa Ofser pols ba dizane, b k di civak
de sedem ser, teqele problman e; ew nahle ku pepk Cebar lvn xwe j ji ser
hev rake bersiva xwe bide! ew yekser bi ser de diqjne: huss, bdeng be, pzewang
rezlWinin y avkaniya qirj serWinin y kuOfffji derd we, em keng ji
we rizgar bibin?! Pepko Cebar(di dil xwe de got), ma te nizanb ku ji destpk de ti
tawanbarMa te nedizan ku nirx tekel boyaxa otombl ji y te hesp te buhatire
Ma jibra te b, ku di bin siya zakonn rjma desthelatdar de, maf te tine, daku ti
jiyaneke dilhnik bi rmet bib ser!! Cebar peran bi dilek ikest hesp xwe birkir,
bire ol avte binya alek b xwarina teyir balindeyanBi dilek mell ser di
berde, Cebar ber bi mal ve vegerW i ji xzana (jin, kebaniya mal) xwe re bje? w
awa rdan ji zarokan re irove bike? Gereke dirav peyda bike, daku zarok t bir
nemninGereke deyn xwe bidGereke gerekel awa bi i wey?? pirsn
b bersiv!
Bi ev xew li avn w nakeve di nav livnan (nivnan, cilkn xew) de ji xzana xwe
dipirse: Ti i dije, heger ez di musim de herim daneheva pemb? Yanj, ti awa dibne,
heger ez herim gund xwe bavjim bext Axa, y ku min xulamtiy (xizmeta) w dikir?!
Belengazo Cebar, ma haya k ji mirina hesp te birbna zarokn te heye? Yanj, ma ti
bawer dik, ku Axa dilbirehm mirovhezin? Ma ne te jiber zilm zordariya wan ber xwe
da baj? i biser min ketiye, ku hesp te kutine, heyy kurma min ji te re gotib
dev ji gund berde here bajr, haaa? Li bajr ne hesip ten, dimirinjiber avn min
winda be, yella, bera bajar zik te tr bikewel be Bi van gotinan Axa bersiva lave
lava Cebar da!
Cebar li karek diger; li v tax li w tax, li v deriy dixe li w deriyL hem hewildann
w b encamin.
Yilmaz Gney bi derhnana huner a payeberiz bi pkanna rola serket, ba nan dide,
b awa di civakeke wise de, mirov dibe dijmin mirovan; ji near ew hem r yn ne
rewa: diz, landin, ldan kutin digrin tan bikaribin xwe zarokn xwe xwed bikin
feqr birbn dibe sedem tkna pwendiyn normal hmin ne ten di nav cran
dostan de, bel herwise di nav kufletn yek mal bixwe de j! Yilmaz v yek bi hostayet
di r ya end byern ku di mala Cebar de rdidin, nan dide: D, bi kulma b rehim li
kur xwe y pik dixe, jiber w jiberdla ku xw bikre, ye 25 qir daye bi kiriya bisklt
l siwar byeDi mal de hlemane, v ne hazire, hewar qrna giriy zarokane her
yek bi din re er dikeDi w kliy de, Cebar westiyay, dilikest bhv may,
dikeve Mal deDema ew v wney dibne, yekser r xzana xwe dike dide ber boks
piyan; ew hem kerb kuln jiyan, yn ku dane dil w, di ser w reben ve (a di
bingeh de bgunahe) derdixe! Li ser kran wneyn ecbmay kmnemne xwiya
dibin! Bi rast j, ne ji valehiy hatiye nivsandin: film bi drjahiya xwe, dihle ku
temaevan li ser piyan be. Cebar near dimne, ku hem tit mal, hetan bi demana
(a ku li ber w proz giringe) xwe j dide ber firotinL bext re ti kes titn w, hetan
bi deman j, nakirinEw bi nerim guhdaneke mezin demana xwe di nav paek sip
de dipe dixe brka xwe deDi w navber de, yek diz brka (pxwas) avdriya
w dike dide pey w hetan keysa xwe l bne (Bgoman ew j peranek weke Cebar e,
feqr brbn wise l kiriye, ku ew hn v pe ya krt bibe)Pit qasek (qederek,
kliyek) di quncek de, w dest xwe xiste brka Cebar a ku demane t de yel ji
bext w y re re, Cebar hest p kir; bi dest w girt bi hem heza xwe ew avte erd
bi boks piyan kete ser zik w de ( ev wne, gelek byern navdar yn snema Yektiya
Soviyt a bdeng di saln pirbn er navxwey de, bi bra me tnin). L hi w z
hate ser w ji xwe pirs, gelo ima ev mirov diziy dike? Dibe, ku ew j yek weke min
be, near b hv maye? Ma ne batire ez br li xwe peroja xwe bikim? !
Dsan bi dilek ikest Cebar divegere mala xwe...Li ber deriy mal cran li diya w, a
ngirt kombne nerazbna xwe nan didinDeyndaran hentr hesp may birine
mazat (sk) jibo firotinCebar bi lez bez ber bi bazar ve die bi ser wan de
diqre: awa win dikarin v tit bikin? K ev maf daye we? L bersiv bi gelek xwirttir
girantir hat: Heger ti mr ba, te y deyn xwe vegerandibanaMa, me at kirib dema
me pere bi deyn dabne te?
Malwraniy destpkirHem hebna w di v jiyan de ji dest Cebar bi yekcar
bhv bB pilan b hi di nav kolann bajr de die; ji nikave ew rast meyxan
(ciy eraq vexwarin) hatBel meyxane; ciy mirovn ku ji jiyana xwe bzar bhv
maneLi wir ew heval xwe Hesen dibne!
AxAx biray Hesen, Cebar di ber xwe de dibjeEw d br li ret xewnn Hesen
dike byern roja xwe, bi hrgil ji hesen re dibje, di nav de j roka deman!
Hesen rewa Cebar a xerab bi kar tn bi hem wey hewil dide, ku w bi qenaet
bne: Ah, biray Cebar! Heger ti bi a min bike, w demana te bibe avkaniya rizq
(jiyana) me Heger ti bixwaz, em dikarin xwe ji v malxerabn rizgar bikinWere, em
herin taxa dewlemendan r malek ji wan bikinYanj bikevin ser r ya yek ji
wanHaTe i got?? Cebar di ser xwe de bir an: dibe ku deriyek li me vebe
Ramann Hesen demana min bibine yek xweiy ji me re bninPit nabn
brkirineke kr; Cebar li ber lave lava Hesen baweriya w a mezin bi serketin, sist b
Ma w jiber rastiya jiyan bi kuve her?
i sstmeke qirj rezle, ew dihle ku mirov t de bibe diz, hov mrkuj!
Bi destpka tariy re, hedu hevalan ber xwe dane taxek ji taxn dewlemendan xwe di
qunceke tar de veartin, hetan nra wan we reDemane j b gulle yeMa i
pwistiya wan bi fekan heye? Herdu xwe bawerin, ku dewlemend bzirav tirsonekin;
bese heger ti biten deman nanan bide; ew yeksre brk baxila xwe vale bikin
birevin! Demek derbas b l ti kes diyar nebCebar dixwaze here mal, l Hesen lava
lav dike, ku ew qasek din j bimne; di v navber de yek emerk re (berdestk
pasewan maleke dewlemend) beramber wan tBi dengek nizim bitirs, herdu heval
dixwazin w dw (efrt, mirov bilind girs) rawestnin, l y emerk li xwe j ne an der
netirsiya, bi pewane w r wan kirTev ku herdu belengazan xwestin birevin j, l ew
ji ber kutekn (kulm, boks) w nefilitnBi zor heft kotekiya xwe ji nav lepn w rizgar
kirin! (Armanca Gney ji derxistina emerk li ser kran ew b, daku bide zann b
hetan i piley berjewendiyn birjwaziya tirk bi ya emerk ve hatiye girdan ew ketine
bin parastina wan dene. I.M.).
Jibo rgirtin li piya hatina hzn impryal xebat dij berjewendiyn wan yn hevbe bi
birjwaziya netewey re, derhner film ramana xwe a sereke Yekbna proltariya bi zelal
nan dide! Ev yek bi ekere di rveuna protsto de a ku ofr hentran li dij biryara
aredariy jibo qedexekirina wan derketibn, diyar dibe, nexasime li ser ziman Cebar
dema di nv koma xelk de bang dike: Gel hevalan! Armanca mea me ewe, ku em
daxwaza mafn xwe yn windakir, bikinEz di w baweriy de me, heger em rzn xwe
bikine yek, em dikarin wan mafan vegerninYekt hz dirust dike, hevalnowerin em
destn xwe bidin hev.
Tekez li ser v raman, Yilmaz di sala 1975 an de nivisandiye: Pwiste, ku bernameyek
zelel, dr dirj b komproms y proltariyn oregr, hebeJibo berxwedana dij
koledariy bi hem aliyn w yn siyas, civak abor ve her wise bidestxistina
serkeftina dij w, pwiste ku proltariya oregr di nav hzeke rxiszin de bi
dyolojiyeke rastteqn, yekbna rzn gel pkbne(22).
Mea protsto di film de, berhemn ba bidest nanKes guh ne dida titn sereke
herkesek xema xwe ten dixwarHn hza milet ne gihtiyeEv raman pirsn wise di
ser Cebar de dizvirn; w d nema dikar xwe li ber etnah kawiliya, ku bi ser w
hatiye bigre; vna berxwedan biyekcar winda kirXewin xeyaln Hesen, Li ber avn
w bne rast
Ew bi lez die ba Hesen: Rabe biray Hesen, em herin li x Hisn bigerinEw x
salih di xwendina ayat wezan de pehelwan ku dikare ruh berde keviran!
Hers li mala Cebar civiyanLegeneke (tet) tije av ann, hers zarokn pik y Cebar
sern xwe bi ser de tewandin x dest bi xwendina dua selewatan kirGiring ewe (li
gor zaniyariya x), ku yek ji zarokan di legena av de siha darek du gevirn mezin,
yek sip yek j re bibne, daku x cih gencn destnan bike?! Mixabin, zarok titek
nabninXedce (xzana Cebar) t cih zarokan (dibe ku avn zaroka pikin ba
nebnin) bihviya dtina darL..
Yilmaz bi hunera kamra xwe nan dide, b i reweke taybet, kmnemne di snem de,
li mala Cebar bye: Xedce ser xwe bi ser legena av de tewan diye; Cebar Hesen bi
av ryn ge, tij hv li benda Xedc ne, ku mizgniy bide; zarokn Cebar, her yek di
qunceke tar de ji yn xan av zeloq matmay mane; x rihsip bi dengek bilind
ayatn xwe dixwne
W ev xew nakeve avn wan deNv ev, Xedce di xewn de gencn dibne! Li
Cebar dike qrnRabe gencne hatiye koxika (gadn, xaniy sewl) mePwist nake
win herin cih dr, vaye gencne di bin piy me de yeDi w nveeva baranbar de,
belengaz Cebar dirabe bin koxik dikole Xema nexwe Cebar bi lxstina qazime
re dibje w hertit ba be, nzk em bibne xwed dirav zr Bi van gotinan ew dil
xzana xwe xwe dikeL ew hetan bi navik j il (ter) b ye di nav irav de bhz
byeMixabin hem mandbna w bi bo , L tev w j xeyaln Hesen jre bne
rast gera li gencn d erkeSer sibeh z, xatir ji xzan zarokn xwe xwest:
Agehdar zarokan be XedceNehle ku ew hest bi xerbiya min bikinHa ji te re il Lre
jibo xerciya mal; deh roj ten, ne zdetirBer ez bi mehan ji mal der diketim
destevale divegeriyamV car ten deh rojan xwe rakirinten deh roj ez bi zr
zv vegerrim!
Herdu hevaln peran dane tenita x salih ber xwe dane ol iyanPit end
rojan ji ger li dara rt bi ten - Li gor zaniyariya x wan ew dar li ser qerax emek
dt Destlimja xwe bikin, lawn min - x ji wan re got - Kevirn pik kom bikin weke
xzek li dora dar rz bikin, daku ez bikaribim cih gencn sed sed bibnim!
Cebar Hesen bi gotina x kirin li dora dar n hatin bi dor (sirre, nobe) erd
kolanev roj derbas dibn her dikolin, l ten av derdikeveL x her dixwend
ret selewat li wan dikir Bhv nebinHiiyar bin, ew (gencne) gelek caran dikeve
ikl (wne, reng) kurmikan, yan marmarokan, yan ivkan (teyrikn pik) yanj gelek
caran dibe weke marn mezinGiring ewe win nehlin ji dest we bifilite, awa win lbidin
ew yekser hem bibe zr, zv kevirn giranbuha! Cebar di berxwede dibje: w awa
bifilte? Ma ne va demane j tije gulle ye!
Heyvek derbas b, l di kortik de (konal, cih kolay) ten av mar kurmikn bi rast
der dikevinHerdu peran bhz bn, li wan olan b nan b av rewa wan dehqat
xerabtir bCebar nema xwe girtBer bi x ve u qrn pket: Eva heyvek derbas
b, x! Hem keda me bi av de Zarok, bir li hviya me neil Lre tenW
jinza bimirin, xMarek dEve gencne ha, ma t bikuve her davje ser mar
ZrzvPere?!
Were ser hi xwe -x dibje- kur minEv mar nana xr ye... dsan dest bi
selewata kir, L deng Cebar her di bilindtir dib di konal de li dora xwe dizvir
bang dikir: ZrZvW zarok ji nza re bimirinPerekevirn buha!!
Bi v haw Gney qehreman xwe ber bi dnbn (t) ve dibe; dnbna li w ol di w
valehiya bi tirs sehkirt de jibo hviya windaby b op! W ev yek bi zimanek sade,
y hunera snem a pir li wne bi wate nan chan da; jibil w j Yilmaz dikarb
bikeve nav ruh qehreman xwe de; hem derd n w, br hviyn w bi hrgil
derxiste ser kran!
Bi baweriya min ev yek b sedema sereke a serkeftina film Hv! Ne xweber xwe ye
(ne bi tesadufe) ku rexnegir snem y Ital navdar Lno Mka li ser Hv wise nivs
ye: Babeta film Hv, naveroka film ralzma n giranbuha Diz biskilt y
derhner navdar Vtoriyo D Ska bi bra me tne. Di w film de, diziya biskiltek normal
dibe sedem peran belengaziya malbatek bi temamDiz di film de simbole; di
rastiy de ne ten avkaniya jiyana w malbata tal a feqr t dizn, belku zdetir wateya
ruh civak a jiyan t dizn herwise j hviya perojeke xwe j namneheman
(eyn) tit bi ser belengaz stenbol de j, ofr hentr di film Hv de, hatiye, y ku
hesp w t kutin! By hesip, ne ten pwistiya civak bi w namne, belku zdetir ew
dibe bar li ser w civak (23).

Di dawiya analza Hv de, pwiste bgotin, ku mezinbna Gney ne ten di derhnana

serket, hnandina rok dewlemendiya snariyo de b; bel herwise j di pkhanna
rola sereke deb. Yilamaz kesayetiya qehreman ralst sade, y ku li herdevera welat
t dtin, an ser kranJiber w ez dikarim bi dengek bilind bjim: heger Yilmaz
Gney biten akter snem ba, yan derhner ba, yan nivskar snariyo ba, yan
hostay romann edeb ba yanj berhemdar (produktion) filman bana, ew ten tr
dikir (bes b) weke xweddaneke (mewhbe) mezin , l dema ev gurza rengn ji
xweddayin, hem di mirovek de bne ba hevEva birast rdaneke gelek balke
kmnemneye di droka huner de!!
Dibe, ku film Hv daxwazn Yilmaz bicih neanb; wise diyar b ku ew gotina w a
yekem b, lewra saln 1970 1971 di jiyana w ya snem de ne normal bn!
Serketina film Hv navdariya ku jre anb (li hundir li derv welat) wise lkir, daku
xebata xwe hn zdetir alaktir bikeW bi roj film dikiandin bi ev j snariyo a
filmek din dinivsand, b ku ji dek dolabn (plann, komplo) dujminn xwe bitirse!
Birast j berhema w alakiya w, a ev roj sosret ( ecb) b; di nava du salan de w bi
tenha xwe; him derhner, him akter, him nivsevan snariyo him j berhemdar, neh /9/
filmn balk kirin!! Ji bil w j, ew di nzk bst /20/ filmn din de j, yn derhnerd
mayin, weke akter bi rola sereke rab?! Weke nemne hin ji filmn w qonax: Kesn
reviyay, bazday, Ibret, Kesn b hv, Bav, ngirt, kesn guneh gelekd
mayin
Piraniya wan filman li fstvaln netewy navnetewey hatine xelatkirin. Weke nemne,
film ngirt di fstvaln navnetewey de; sala 1974 an li Tehran sala 1976 an li
Tekend pir bilind hatine nirxandin; jibil w j sala 1972 an li fstvala Vnsiya xelata
Rexna navnetewy stand; herwise jibo rzgirtin li kesayetiya Gney, di nav filmn
(derv pbirk) fstvala navnetewey de li bajar San Rmo, sala 1977 an e filmn w:
Hv, Bav, ngirt, kesn guneh, Heval Ende nan mvan
temaevann w dan!(24). L li ser ast (sewiya) tirkiy, hers filmn w: Kesn b hv,
ngirt Dilewat li fstvala Adena, sala 1971 hers xelatn sereke wergirtin; jibil
wan j, Yilmaz bixwe j weke batirn derhner, batirn nivsevan snariyo batirn
akter sal, hate helbijartin!!! Herwise di w sal de j, romana w Stuxwar mirin cara
yekem bi temam ji aliy apxana Dost ve hate apkirin!
Birast, ev serketin di droka hunera snem de kmnemne b! Jiber w li vir pirseke
giring t meydan: Gelo nehniya (sirr) serketinn Gney i bn?!
Bgoman bersiva v pirs ne hesane, l tev w j bi dtina min, nehniya rast sereke di
pkkirina babetn rastteqn de b, nexasime yn jiyana rojane di civaka tirkiy de
bigit di welat kurdan Bar-Rojhelat anadolya bi taybet! L nehniya din a w
serketin, ya nekmtir a ber, zrek hostayetiya Yilmaz di pkanna roln snem de
b! W chana ruh, dil hinav qehremann xwe nasdikir; jiber ku ew bixwe, ji nav na
wan derketib, ba keraktern wan dizan: awa radibin rdinn, awa bi hevre didin
distnin i dixwazin,!
Werin em bi kurt li naveroka hers filmn w, yn hers xelatn sereke li tirkiy standibn
meyze bikinFilm ngirt t hejmartin yek ji n her ba li tirkiy di saln 70 de!
Byern film li ser snorn di navbera tirk sriy de, yan di naveyn kurdan de,
rdidinHerpnc /5/ qehremann film cotiyarin; ew jiber zakonn dij navey, yn dijwar
nebna alkariya dewlet jibo xwekirina jiyan daku bikaribin kufletn mal xwe xwed
bikin, near dibin kar qaaxiy li ser snor bikinDi nav byeran de, derhner bi zaneb
zelal pademayina wan naveyan xelkd w nan dideHerwise ew zdey carek
hebna leker qereqoln wan, weke simbola nearam bindestiya rnitvann w
navey, nan dide! Di rya tkil, rabn rnitina qehremann film de, filmker jiyana
gundiyn belengaz, yn ku bne qurbana bindestiya netewy paketina civak, tne ser
kranBi gotinek; Gney bi hostayet bi weyek huner bilind, naveroka nama film:
derxistina km kurtiyn w jiyana neyeksan a xelkn dever, rexnegirtin li pademayina
civak reswekirina bindestiya xelkn dever, pk temaevanan kirhjay gotin
ye, ku w bi mran ronah avte ser mercn jiyana xelkn w dever (kurd), yn ku
berdewam di bin tirs zakonn awarte de dijn!!
L di film Dilewat de, Yilmaz aliyn re, qirj malwraniy, yn adetn kevnare,
nexasime tolhildana (heyfhilann) bi xwn, destnan dike bi hem teknka hunera
snem, reswe rexne dike! Weke ku em dizanin, li Kurdistan di sal de bi dehan
mirovn bguneh dibine qurbana v adeta psJibo pnasandina berhemn xerab yn
v tolhildana nerewa di civaka kurdan de, bi armanca reswekirina w di nav xelk de,
Gney dest bi kirina v film kirEw t de, malwran arensa ek Al (qehreman
film) ku 15 sal ji temen (emr) xwe, jiber sedemn tolhildan, di zindan de
derbaskirine, nan didePit derketina ji girtxan, ek Al divegere gund xwe
daxwaza lbuhrn efukirin ji xizmn (xwediyn, mirovn) kes ku w kutib, dike!!
Qehreman Gney bi dem re bi etnahyeke mezin, cih xwe di nav gundiyan de, weke
mirovek ba xwe ji guneht (tobekir), digre ek Al, daku nirx atiya xwe bide,
xwe ji guneh rizgar bike, ew bi hem hza xwe ve, dest bi xizmet alkariya malbata w
kes, ku bb qurban tawanbariya w dikeDi rya tkiliyn xwe bi gundiyan re,
qehreman film bi hem wey hewil dide, daku ew w adet ps terk bikin ders ji
atiya ku w bi xwe kiriy, werbigrinEw ji wan re irove dike, b iqas w byra kirt
(kutina mirovek b guneh) bandoreke ngatv li ser piskolojiya w hitiye
Roj derbas dibin ek Al ji fecara sibeh de hetan evtariy, bi dil can xizmeta
malik dike, l byereke ne li br ne j di xeyalan de rdide pre j arensa jiyana w t
guhertin Di encama agirvemirandina bndern malbata ku li ba wan kar dikir, herd
avn w kor dibin!! Jiber w, d ew nema dikare kar bikeDmek pwistiya tu kes bi
alkariya w namne w bi taq ten di rezl birbn de rojn xwe yn daw
bijmre
Bi v haw bi stleke (weyek) huner bilind, derhner me ber bi w rastiy ve dibe, ku
di w civak de wekhev dadperwer (edalet) tineyePademayin belengaz dujminn
xelk yn dijwarin gereke bi hem mtodan er wan bkirin!!
Zrek mraniya Yilmaz Gney di w yek de b, ku w di berhemn xwe yn edeb
huner de, hem babetn civak di dewleta tirkiy de, w dem, analz irove kirin! Yek ji
babetn giring, yn ku Gney bi rexne destnan kirib, babeta mafiya tirk b! Ew
yekemn b di nav hevpe yn xwe de, ku bi mran rastiya mafiya tirk nan da; ew
mafiya ku berhema zakonn gendel (koruptsyon) , zordestiya civak, genbna dam
dezgehn dewlet kmmoraliya birvebirn w b! Ev hem tit bi zelal di film kesn
bhv de hatine diyarkirinQehreman v film, Firat (Yilmaz bi rola w dirabe) serok
hem mafiya tirk ye; heval w y bi ten cih baweriy, demana w yeFirat
padah her mezineHerkes jre die ser okan gotina w li erd nakeveS biryar di
peyrewa (destra) v rxistina hov zalim de hene, ku ti kes maf w tine di ser wan re
raweste: maf endam rxistin tine ku bi kab (qumar ) bileyize; nab Ik (eraq,
alkohul) hetan bi serxwbn vexwe ya daw, maf w y jinhnan (zewac) tine ye?!!
K yek ji van biryaran binp bike, heger Padah mezin bixwe be j, w arensa w
kutin beLi ser van bingehan li ser hesab xwn hsrn xelk ev rxistin a ku di
gelek cihan de (weke ku di byern film de diyar dibe) tkiliyn w bi organn (dezgeh,
birveber) dewlet re hene, xebata xwe berdewam dikeFilmker di rya byeran de,
bi zanebn hik, bwijdan brehmiya serok mafiya, nan dideBi awirdaneke w,
yanj bi avikandinek, herkesek ku di r ya rxistin de dibe kelem, yanj nerazbna
xwe nan bide, ew yekser t kutin, l tev w j, derhner bi weyek huner li
hevhnand nan dide, ku Firat j mirove, hezkirin j dikare bikeve dil w deEw b pilan
ji aktera balt (reqisvana ano, tyatir, tatron) hezdike, a ku jre pirsa mrkirin weke
ert datne: Yan jinhnan yanj mafiya, yek ji herduan? Firat, weke ku t gotin: kete
nava du agiranPit brkirineke dirj daneberheva byern jiyana xwe, w r ya
hezkirin helbijartL mafiya rehm nakeDema peyayn (ete, zilamn) w agehdar v
tit bn; cgir w serokatiya rxistin xiste dest xwe de biryara kutina Firat stand
Weha ev film dilikest n bidaw t, herwise j arensa mirov ku rya hezkirin
pomaniy di ser a kutin, diz talaniy re bigre.
Li gor belgenameyan; temaevan rexnegirn snem bi dilxwe pwaz li
hers filmn Gney kirin! d Yilmaz, b pbirk (lihemberderket, munafese) di tirkiy
de, b derhner, akter nivsevan snariyo yekem! Strka w a huner li ba
temaevanan hemyan: feqr dewlemend, gund bajarvan, xwendevan
nexwendevanan bilindtir getir b. L di heman dem de j, serketinn w d bi ced
bne avkaniya sergj, avre dildengiya hzn desthelatdar! Neteweperistn dewlet
hest pkirin, ku d jibo wan, ew dibe tehlke ya mezin; netn jiber ku ew filman li ser
jiyana feqran deike, yanj di ramann xwe de pver yebel hrewise j, jiber ku ew
destpdike rewa Tirkn ne dirust, ne rastteqn, yn iyay) tne ser kranan nan
chan dide?
Wise roj bi roj ev hunermend zrek lhat, di av plan dewlet
de b dujmin wan numre 1 Carina ew digirtin bi rojan ew di
zindan de dihitin, by ku ti sedem hebeten pirsyar biduvdenGelek caran j, j
re digotin ji v welat barbike birevePir caranj, pols bi kutin gef (tehdd) li w dikirin
j re digotin: t di kolan (li ser cad) de weke seg (kuik) wer kutin ti kes j nizane
b k kiriye(25).
Bi gef avsoriy desthelatdarn dewleta tirkiy bixwirt dest bi avdriya hatin yina
w li her dever kirin, L Yilmaz, weke hercar avikest neb xebata xwe bi zanebn
av guhn vekir, berdewam kir. W r ne dida, daku Plan dafkn dujminan, yn ku
jre vedabn, biserbikevin; w hem tevger xebatn xwe di aroveya zakon qeydn
ferm de dikir! Wise dikir, ku gelek caran dujmin w j zrekiya w dipejirandin! Carek yek
ij hevaln w (yn hindik) gotib: Yilmaz bi zrekiya xwe, zora dewlemendan di mal
lstika wan de, birPwistiya wan bixwe j bi filmn w heye, jiber temaevan li wan
meyze dikin Heger filmn Gney di ber komsyonn avdriy* re derbasbna, d
serketina wan misoger (sed sed) bDewlemendan dixwest, ku Gney bikeve nav rzn
wan li ser r ya wn here, l w ev tit ji bingeh ve red kir.(26)
L sedcar mixabin, hevaln rastteqn yn Yilmaz gelek km bn! Di meydana er de dij
rjmn tirkiy bidrjahiya salan, ew bi ten mab. Di v derheq de w digot:
Problm seriya min bi desthelatdarn dewlet re, ji kliya ku min dest bi nivsandina
irokn kurt kirib, derketin. Dmek ji sala 1956 av ve(27)
Birast j, tevgera Gney serketina filmn w di w rewa neyart avdriya berdewam
de, ciy sersormandin pirs ye?!

Ber razbna li ser kiandina (wnegirtin) filmn Gney, snaryo yn wan dine ber
dest ar /4/ komsyonn taybet; di nav wan de j a leker, ya ku biryara daw di dest w
de bEncam j, tim razbn li ser naveroka wan dest bi kiandina filman, didan!! L
pit kirina filman dema ku jibo nandan di eywann snem de amadebn, wan
komisyonan bixwe j (dij biryarn xwe yn ber) pkkirina wan jibo temaevanan, bi
behaneya ku ew film tehlkene, yanj nerastiya civaka me nandidin, qedexe dikirin??
Bgoman, pirseke b bersiv di ser wan kesan (endamn komisyonan) de di dihat?
awa me razbna xwe li ser snaryo yn wan daye ?!!
Li vir giringe, ku em amaje bi zrek pehlewaniya Yilmaz di mtodn xapandina
desthelatddaran de, bidin. W snaryo yn kurt sade pk komisyonan dikirin, daku
ten razbna wan werbigre, l di dema wnekiandin de w guhertinn bingehn dixistne
naveroka wan de!
Bi v haw, Gney desthelatdar komisyonn avdriy xistibne serkjiy dei li der-
dora me bibe? Mirovek bi ten me hemiyan dixapne bi serde j bi r yn rewa
destr?! Gelo tit wise awa dibin? Em i bikin? awa bi i wey em w winda
bikin?? Ev gelek pirsd mayin ji desthelatdaran re bne kar rojaneOrgann asayi
(ewlekariy) ew erk birine ser mil xwe bi ev roj avdriya ne ten alakiyn w yn
huner edeb, bel her wise j, ya hem tevger jiyana w a taybet, kirin. d ekere
nkern dewlet 24 sietan bi mtodn pols, ew mala w xistin bin nanDi
encama v avsoriy de, wan behaneyek (xwedgirav ew xwendevann oregr di mala
xwe de diparze) j re peyda kirin bi biryara dadgeh a bi lez formalt (ekl), 10 sal
sizay girtxan dan?!!

Bi v haw; di encama dafka ku dujminan jre vedabn li ser bingeha biryara dadgeh a
nerewa dijwar, Yilmaz di 17 adara 1971 de birin girtxan
W pwaz li roja ji daykbna xwe, a 34- e mn di zindann re tar de kir.

Dumahk maye!

----------------------------------------------
Jder tbn:

* Ev name nameyd mayin, ku hejmara wan giha b 177an. Weke pirtk li jr sernivsa
Nameyn ji Selemiy sala 1975 an pit ku Yilmaz bixwe pgotin j re nivsb, hate
apkirin.
(15) Pirtuka Hucra min ( oda zindan-I.M. ) Yilmaz Gney, Istenbol sala 1975 an R.
9-11 (bi ziman tirk).
(16) rojnama TAZ 11.09.1984 an (bi ziman eleman).
(17) avkaniya ber w (jor w).
(18) Drok pirsgirkn ndem yn sinema Tirkiy - avkaniya ber.
(19) Kovara Al-Nehic R.22 - avkaniya ber.
(20) Rojnama Heft Roj Organa komta nawend a partiya komunsta ynan- Roja
Yekemb, 16.09.1984.
(21) ev gotinn derbar Hv hem, me ji Kovara Jiyana Snema y
Hejmar: 23/24. Sal: 19841985 (bi ziman ereb) wergirtine.
(22) Hucra min. Yilmaz Gney - avkaniya ber.
(23) Pirtuka Snamatografiya welatn Asiya Afrqiya- avkaniya ber.
(24) Drok pirsgirkn ndem yn sinema Tirkiy - avkaniya ber.
(25) Pirtuka Snamatografiya welatn Asiya Afrqiya- avkaniya ber.
* Zakonn avdriya li ser wje huner li tirkiy gelek hik dijwar bn. Wan ew zakon ji
kodksa (yan ji destra) Ital a dema Mosoln fiiyet wergirtibn!
(26) Drok pirsgirkn ndem yn sinema Tirkiy - avkaniya ber.

(27) Kovara peroj hejmara 395 an, 15. 09.1984 (bi ziman ereb)