Portal Kren - 1 PDF

STANBUL TEKNK NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS
2x400 TON PORTAL KREN TASARIMI VE

SAYISAL YNTEMLE ANALZ
YKSEK LSANS TEZ
Gke AKGN
Makina Mhendislii Anabilim Dal
Konstrksiyon Program
Anabilim Dal : Herhangi Mhendislik, Bilim

Program : Herhangi Program
EYLL 2013
STANBUL TEKNK NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS
2x400 TON PORTAL KREN TASARIMI VE

SAYISAL YNTEMLE ANALZ
YKSEK LSANS TEZ
Gke AKGN
(503101208)
Makina Mhendislii Anabilim Dal
Konstrksiyon Program
Tez Danman: Yrd. Do. Dr. smail GERDEMEL

Anabilim Dal : Herhangi Mhendislik, Bilim
Program : Herhangi Program
EYLL 2013
T, Fen Bilimleri Enstitsnn 503101208 numaral Yksek Lisans rencisi
Gke AKGN, ilgili ynetmeliklerin belirledii gerekli tm artlar yerine
getirdikten sonra hazrlad 2x400 TON PORTAL KREN TASARIMI VE
SAYISAL YNTEMLE ANALZ balkl tezini aada imzalar olan jri
nnde baar ile sunmutur.
Tez Danman : Yrd. Do. Dr. smail GERDEMEL ..............................

stanbul Teknik niversitesi
Jri yeleri : Do. Dr. Serpil KURT .............................

stanbul Teknik niversitesi
Yrd. Do. Dr. Muharrem E. BOOLU ..............................

Yldz Teknik niversitesi
Teslim Tarihi : 26 Austos 2013

Savunma Tarihi : 2 Eyll 2013
iii
iv
Eime,
v
vi
NSZ
Bu almada 2x400 ton portal kren sisteminin elemanlar tasarlanm, klasik

mukavemet ve bilgisayar ortamnda modellenerek sonlu elemanlar yntemleriyle
analizi gerekletirilmitir. Yaplan bu analizler sonucunda deformasyon ve gerilme
analizi sonular elde edilip karlatrlmtr.
Sonlu elemanlar analizi; dayanm, arlk, hacim, gvenilirlik ve malzeme seimi
gibi kriterler gz nne alndnda 2x400 ton kaldrma kapasiteli ray akl 100 m
ve kalrma ykseklii 60 m olan byk boyutlu bir krenin hesaplamalarnda kolaylk
ve avantajlar salamtr.
Bu alma boyunca desteini esirgemeyen danmanm Yrd. Do. Dr. smail
GERDEMELye, yardmlarndan dolay Ar. Gr. Eren KAYAOLUna ve
almam sresince bana manevi olarak sonsuz destek veren eim Elif AKGNe
teekkr ederim.
Eyll 2013 Gke Akgn

(Makina Mhendisi)
vii
viii
NDEKLER
Sayfa
NSZ ...................................................................................................................... vii
NDEKLER ......................................................................................................... ix
KISALTMALAR ...................................................................................................... xi
ZELGE LSTES ................................................................................................ xiii
EKL LSTES ....................................................................................................... xv
ZET....................................................................................................................... xvii
SUMMARY ............................................................................................................. xix
1. GR ...................................................................................................................... 1
2. PORTAL KREN ELEMANLARI ........................................................................ 3
2.1 Ana Kiri ............................................................................................................ 6
2.2 Bacaklar .............................................................................................................. 6
2.3 Gergi Kirileri .................................................................................................... 8
2.4 Yry Grubu ................................................................................................... 8
2.5 Kaldrma Grubu .................................................................................................. 9
2.6 Araba ................................................................................................................ 11
2.7 Dier Elemanlar ............................................................................................... 11
3. PORTAL KRENLERLE LGL LTERATR ALIMASI ...................... 13
4. 2x400 TON PORTAL KREN TASARIMI VE MUKAVEMET HESAPLARI
.................................................................................................................................... 15
4.1 Krenin Teknik zellikleri ................................................................................ 15
4.2 DIN Standartlarna Gre Gruplandrma ........................................................... 15
4.3 FEM Standartlarna Gre Gruplandrma .......................................................... 16
4.3.1 Kren iletme snf ..................................................................................... 16
4.3.2 Tahrik sistemleri snf .............................................................................. 16
4.3.3 Ekipman snf ........................................................................................... 16
4.4 Krene Etkiyen Kuvvetler .................................................................................. 16
4.4.1 Zati arlklar............................................................................................. 16
4.4.2 alma yk............................................................................................. 17
4.4.3 Dinamik ykler ......................................................................................... 17
4.4.4 Rzgar yk .............................................................................................. 17
4.5 Ykleme Durumu Gruplar ve Genel Emniyet Gerilme Deerleri .................. 18
4.5.1 H ykleme durumu.................................................................................... 18
4.5.2 HZ ykleme durumu ................................................................................. 18
4.5.3 HS ykleme durumu ................................................................................. 18
4.5.4 Genel emniyet gerilme deerleri ............................................................... 19
4.6 Hesaplarda Kullanlacak Katsaylarn Seilmesi ............................................. 20
4.7 Kanca Bloku Tasarm ...................................................................................... 21
4.7.1 Kanca seimi ............................................................................................. 23
4.7.2 Tayc halat seimi.................................................................................. 24
4.7.3 Makara seimi ve makara aft tasarm .................................................... 29
4.7.4 Tayc saclarn tasarm .......................................................................... 33
ix
4.7.5 Kanca bloku kiriinin tasarm .................................................................. 36
4.8 Ana Kiri Tasarm ........................................................................................... 41
4.9 Yry Takmlarnn Tasarm ....................................................................... 48
4.10 Mafsal Bacak Tasarm ................................................................................... 52
4.11 Rijit Bacak Tasarm ....................................................................................... 53
5. SONLU ELEMANLAR YNTEM................................................................... 55
5.1 Giri .................................................................................................................. 55
5.2 Sonlu Elemanlar Ynteminin Tarihsel Geliimi .............................................. 56
5.3 Sonlu Elemanlar Ynteminin Uygulama Alanlar ........................................... 57
5.4 Portal Krenin Sonlu Elemanlar Modelinin Oluturulmas ............................... 58
5.4.1 Geometrinin ANSYS yazlmna aktarm ................................................ 58
5.4.2 Kontaklarn tanmlanmas ......................................................................... 60
5.4.3 A yapsnn oluturulmas........................................................................ 62
5.4.4 Model kurulumunun tamamlanmas.......................................................... 63
6. 2x400 TON PORTAL KRENN SONLU ELEMANLAR ANALZ .............. 65
6.1 Ykleme Kombinasyonlar ............................................................................... 65
6.2 Kanca Blokunun Analizi ................................................................................. 65
6.2.1 Zati arlk etkisi altnda analiz ................................................................. 65
6.2.2 Statik analiz ............................................................................................... 67
6.2.3 Dinamik analiz .......................................................................................... 69
6.3 Ana Kiriin Analizi ......................................................................................... 72
6.4 Portal Krenin Analizi ...................................................................................... 77
6.4.1 Zati arlk etkisi altnda analiz ................................................................. 77
6.4.2 Statik analiz ............................................................................................... 78
6.4.3 Dinamik analiz .......................................................................................... 80
7. SONU VE NERLER ..................................................................................... 89
KAYNAKLAR .......................................................................................................... 91
ZGEM .............................................................................................................. 93
x
KISALTMALAR
FEM : Federation Europeenne De La Manutention

DIN : Deutsches Institut fr Normung
xi
xii
ZELGE LSTES
Sayfa
izelge 4.1 : Gerilme emniyet deerleri .................................................................... 19

izelge 4.2 : Ykseltme Katsays c ......................................................................... 21
izelge 4.3 : letme grubu ve kaldrlan yke gre kanca seimi ............................ 24
izelge 4.4 : Minimum Zp deerleri. ......................................................................... 27
izelge 4.5 : 6x36 Warrington-Seale halat zellikleri............................................... 28
izelge 4.6 : Makara ve tamburlar iin h1 katsaylar (DIN 15020) .......................... 29
izelge 4.7 : Toplam eilme saylarna gre h2 katsays deerleri .......................... 29
izelge 4.8 : Kanca Bloku ykleme kombinasyonlar. ............................................. 41
izelge 4.9 : Ykleme durumlar iin edeer gerilme deerleri .............................. 41
izelge 4.10 : Ykleme durumlar iin ller ......................................................... 43
izelge 4.11 : Ana Kirie etkiyen ykler ................................................................. 43
izelge 4.12 : Ana Kiri ykleme kombinasyonlar.................................................. 43
izelge 4.13 : Tm ykleme durumlar iin edeer gerilme deerleri .................... 48
izelge 4.14 : C1 malzeme katsaylar (DIN 15070) ................................................ 48
izelge 4.15 : n tekerlek devir saysna gre C2 devir katsays (DIN 15070) ......... 49
izelge 4.16 : C3 alma sresi katsays (DIN 15070) ........................................... 49
izelge 4.17 : R0 karakteristik teker yk ve d1 tekerlek ap (DIN 15070) ........... 49
izelge 7.1 : Kanca Bloku Kirii iin maksimum edeer gerilme deerleri ........... 89
izelge 7.2 : Ana Kiri iin maksimum edeer gerilme sonular .......................... 89
xiii
xiv
EKL LSTES
Sayfa
ekil 2.1 : Vitruvius vin modeli ................................................................................. 3

ekil 2.2 : Tam Portal Kren ......................................................................................... 4
ekil 2.3 : Yar Portal Kren. ........................................................................................ 5
ekil 2.4 : Konsollu Portal Kren .................................................................................. 5
ekil 2.5 : Kafes Kirili Portal Kren ............................................................................ 6
ekil 2.6 : Rijit Bacak .................................................................................................. 7
ekil 2.7 : Mafsal Bacak .............................................................................................. 7
ekil 2.8 : Gergi Kirii ................................................................................................. 8
ekil 2.9 : Montajl halde tanan bir Yry Grubu ................................................. 9
ekil 2.10 : Kaldrma Grubu........................................................................................ 9
ekil 2.11 : Kanca Bloku ........................................................................................... 10
ekil 2.12 : Basit Kanca ve ift Azl Kanca. ......................................................... 10
ekil 2.13 : Araba ...................................................................................................... 11
ekil 4.1 : Yk Kaldrma Katsays seimi ............................................................ 21
ekil 4.2 : Kanca Blokuna ait teknik resim .............................................................. 22
ekil 4.3 : Kanca Blokunu oluturan elemanlar ....................................................... 22
ekil 4.4 : Tel halat kesitleri ...................................................................................... 25
ekil 4.5 : Halat sarm ekilleri ................................................................................. 26
ekil 4.6 : A tipi halat makaras iin ller ............................................................. 30
ekil 4.7 : 4l makara grubu .................................................................................... 31
ekil 4.8 : 4l makara grubunun dimetrik grn ................................................ 31
ekil 4.9 : Tayc sac modeli ................................................................................... 34
ekil 4.10 : Tayc sac ............................................................................................. 35
ekil 4.11 : Kanca Bloku Kirii kesiti ....................................................................... 36
ekil 4.12 : Kanca Bloku Kirii Buruma Saclar. .................................................... 37
ekil 4.13 : Buruma Sac kesiti ................................................................................ 37
ekil 4.14 : Kanca Bloku Kirii serbest cisim diyagram .......................................... 39
ekil 4.15 : Krene ait teknik resim ve genel ller .................................................. 41
ekil 4.16 : Krenin boyutlu modeli ....................................................................... 42
ekil 4.17 : Ana Kirie ait serbest cisim diyagram ................................................. 42
ekil 4.18 : Ana Kirie ait teknik resim ve genel ller ......................................... 44
ekil 4.19 : Ana Kirie ait boyutlu model ........................................................... 44
ekil 4.20 : Ana Kiri i yaps .................................................................................. 44
ekil 4.21 : Ana Kiri kesiti ve zellikleri................................................................. 45
ekil 4.22 : Bojiye ait boyutlu model .................................................................. 50
ekil 4.23 : Kk Denge Kiriine ait boyutlu model......................................... 50
ekil 4.24 : Byk Denge Kiriine ait boyutlu model ......................................... 51
ekil 4.25 : Gergi Kiriine ait boyutlu model ...................................................... 51
ekil 4.26 : Gergi Kirii buruma saclar................................................................... 51
ekil 4.27 : Mafsal Bacaka ait boyutlu model ..................................................... 52
ekil 4.28 : Mafsal Bacak i yaps ........................................................................... 52
ekil 4.29 : Mafsal konstrksiyonu ........................................................................... 53
xv
ekil 4.30 : Mafsal konstrksiyonu i yaps ............................................................. 53
ekil 4.31 : Rijit Bacaka ait boyutlu model ......................................................... 54
ekil 4.32 : Rijit Bacak kule i yaps ........................................................................ 54
ekil 4.33 : Rijit Bacak pantolonlarnn i yaps ...................................................... 54
ekil 5.1 : Freze Tezgahnn Sonlu Elemanlar Metodu ile Modellenmesi ................ 55
ekil 5.2 : Workbench 14.5 ana penceresi ................................................................. 58
ekil 5.3 : Static Structural modu .............................................................................. 59
ekil 5.4 : Modelin programa aktarlmas. ................................................................ 60
ekil 5.5 : Kontak ayarnn yaplmas ........................................................................ 61
ekil 5.6 : Kontak tiplerinin belirlenmesi .................................................................. 61
ekil 5.7 : Boyutsal A ( Sizing Mesh ) oluturmak ................................................. 62
ekil 5.8 : A yaps oluturulacak geometrinin seilmesi ........................................ 62
ekil 5.9 : Oluturulan A yaps ............................................................................... 63
ekil 5.10 : Modele etkiyen yklerin belirlenmesi .................................................... 63
ekil 6.1 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular izometrik grn (ZY) ............... 66
ekil 6.2 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular i yap grn (ZY). ................ 66
ekil 6.3 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular n ve st grn (ZY) ................ 67
ekil 6.4 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular izometrik grn (SY) ............... 68
ekil 6.5 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular i yap grn (SY) .................. 68
ekil 6.6 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular n ve st grn (SY) ................ 69
ekil 6.7 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular izometrik grn (DY) .............. 70
ekil 6.8 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular i yap grn (DY) ................. 70
ekil 6.9 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular n ve st grn (DY) ............... 71
ekil 6.10 : Kanca Bloku Kirii sehim sonucu (DY) ................................................. 71
ekil 6.11 : Ana Kiri gerilme sonular n ve alt grn (ZY) .............................. 72
ekil 6.12 : Ana Kiri gerilme sonular n ve alt grn (SY1) ............................ 73
ekil 6.15 : Ana Kiri gerilme sonular n ve alt grn (DY1) ........................... 75
ekil 6.18 : Ana Kiri sehim sonular (DY1) ........................................................... 76
ekil 6.21 : Kren gerilme sonular (ZY) .................................................................. 78
ekil 6.22 : Kren gerilme sonular (SY1 .................................................................. 79
ekil 6.23 : Kren gerilme sonular (SY2) ................................................................ 79
ekil 6.24 : Kren gerilme sonular (SY3) ................................................................ 80
ekil 6.25 : Kren gerilme sonular (DY1) ................................................................ 81
ekil 6.28 : Yry grubu iin gerilme sonular (DY1) ......................................... 82
ekil 6.31 : Krenin y ekseninde yapt sehim (DY1) ............................................... 84
ekil 6.34 : Krenin x ekseninde yapt sehim (DY1) ............................................... 86
xvi
2x400 TON PORTAL KREN TASARIMI VE SAYISAL YNTEMLE
ANALZ
ZET
Gnmzde, ounlukla gemi ina endstrisinde olmak zere birok alanda portal
krenlere ihtiya duyulmaktadr. Gelien teknolojiyle birlikte ina edilen yaplarn
boyutlar da bymektedir. Bu yaplarn inasnda genellikle ar yklerin
kaldrlmas iin portal krenler tercih edilmektedir. Krenler, iletmelerin ihtiyalar
dorultusunda tasarlanmaktadr. Krenin kaldrmas gereken arlk, kaldrma
ykseklii, krenin yk kaldrma ve yrme hz, evre koullar gibi doneler nceden
bilinmelidir.
Bu almada iletmenin ihtiyalar tespit edildikten sonra, krenin FEM ve DIN
normlarna gre snflandrmas yaplmtr. Daha sonra yine bu normlara gre kreni
oluturan temel elemanlar (halat donanm, makaralar, kanca, tekerlekler ve raylar)
seilmitir.
alma esnasnda krene eitli ykler etkimektedir. Krene etkiyen en temel yk
krenin kendi arldr ve bunun yan sra alma yk, rzgar yk ve dinamik
ykler de krene etkimektedir. Krene etkiyen bu ykler sonucunda krende gerilmeler
meydana gelir. Krene ait ana kiri ve kanca blokunda meydana gelen maksimum
gerilmeler analitik hesaplar ile hesaplanmtr. Oluan bu gerilmelerin emniyet
snrlar ierisinde kalp kalmad kontrol edilmitir.
amzda ou mhendislik probleminin zmnde saysal yntemlerden
faydalanlmaktadr ve bunlar arasnda en yaygn sonlu elemanlar yntemidir. Bu
yntemde modellenen para sonlu sayda paralara ayrlmaktadr ve bir bilgisayar ve
analiz program yardmyla her elemanda oluan gerilmeler hesaplanabilmektedir. Bu
yntemle, mukavemet analizleri gvenilir, hzl ve tahribatsz olarak
yaplabilmektedir. Ayrca bu yntem, tasarmlardaki kritik blgeleri dzeltmemize
ve ar gvenli blgelerde sadeletirme yapmamza imkan tanr.
Bir sonraki admda ise kreni oluturan elik konstrksiyonlar (ana kiri, kanca bloku,
mafsal bacak, rijit bacak, gergi kirileri, denge kirileri, bojiler) bir izim program
yardmyla modellenmitir. Kanca bloku ve ana kiriin ayr olarak, bir analiz
program yardmyla sonlu elemanlar yntemi kullanlarak analizleri
gerekletirilmitir. Ardndan tm elik konstrksiyonlar montajlanm ve analiz
tekrar gerekletirilmitir. almada; yaplan analizler sonucunda elde edilen
gerilme deerleri irdelenmi, tasarmda baz blgelerin uygun ekilde revize edilmesi
gerektii belirlenmitir ve analitik hesaplamalar sonucu elde edilen sonular ile sonlu
elemanlar yntemiyle elde edilen sonular karlatrlmtr.
xvii
xviii
DESIGN AND ANALYSIS WITH NUMERICAL METHOD OF 2x400 TON
GANTRY CRANE
SUMMARY
Nowadays, mostly in shipbuilding, gantry cranes are needed in many areas. With
evolving technology, the size of the structures are growing too. Generally, in the
construction of these structures gantry cranes are preferred for lifting heavy loads.
Also in shipyards many large and small cranes can be found. Large tonnage cranes
are used for the transport of heavy parts and small tonnage cranes which move
quicker are used for the transport of light parts. In this study, a dual-trolley (2x400
tons) heavy duty gantry crane that can carry loads up to 800 tons is designed and
analysed.
Cranes are designed in accordance with the operating conditions. The datas such as
lifting capacity, lifting height, lifting speed and crane speed, environmental
conditions must be previously known.
In this study, after identifying the operating conditions, the classification of the crane
is made according to FEM and DIN norms. Then again according to these norms, the
basic elements of the crane (ropes, pulleys, hook, wheels and rails) are determined
and the whole crane is designed. Analytical stress calculations and finite element
analysis are made and the results are compared.
In the second chapter of the study, general informations about cranes are given and
the main parts of a gantry crane are introduced such as main beam, hook block,
hinded leg, rigid leg, end carriage, equalizer beams, trolleys. In the third chapter, a
literature study about the gantry cranes is made.
During operation, various loads are acting on the crane. The most basic load acting
on the crane is the self-weight of crane and additionally working load, wind load and
dynamic loads are acting on the crane. As a result of these loads acting on the crane,
stresses occur on the crane.
In the fourth chapter, firstly the hook block is designed and modeled. In the design
step, the sheet metal thickness of the structure, the diameters of the pulley shafts and
the dimensions of the hook block beam are determined with analytical calculations,
then these structures are modeled with the help of a CAD program. Also analytical
stress calculations of the hook block beam are made.
Before making the stress calculations of the hook block beam, loading combinations
are mentioned. There are three cases of loading for the hook block beam: Self-weight
loading, static loading and dynamic loading. In the first case (self-weight loading),
only the self-weight of the hook block is taken into account. In the second case
(static loading); as well as self-weight, working load is taken into account. Finally in
the third case (dynamic loading), also the dynamic loads are included to the
calculations.
xix
Secondly, the main beam of the gantry is designed and modeled. In the design step,
the sheet metal thickness of the structure and the dimensions of the main beam and
the internal reinforcing structure elements (wrinkle plates, brackets) are determined
with analytical calculations, then these structures are modeled with the help of a
CAD program. Also analytical stress calculations of the main beam are made.
Before making the stress calculations of the main beam, loading combinations are
mentioned. There are three cases of loading fort he main beam of the crane: Self-
weight loading, static loading and dynamic loading. In the first case (self weight
loading), only the self-weight of the main beam is taken into account. In the second
case (static loading); as well as self-weight, working load, trolley weights, and hook
block weight are taken into account. Finally in the third case (dynamic loading), also
dynamic loads are included to the calculations.
In addition to these loading cases, each trolley can be at various positions on the
main beam. These situation creates more combinations of loading. In this study, three
cases are considered. In the first case, both of the trolleys are at the nearest position
to the left side of the main beam. In the second case, both of the trolleys are at the
center of the main beam. It must be noted that trolleys can approach to each other
maximum 16 meters. In the third case, both of the trolleys are at the nearest position
to the right side of the main beam. So that, totally there are seven loading cases for
the main beam of the crane. In brief, these cases are: self-weight loading case, static
loading case when the trolleys are in the left side, static loading case when the
trolleys are in the center, static loading case when the trolleys are in the right side,
dynamic loading case when the trolleys are in the left side, dynamic loading case
when the trolleys are in the center and dynamic loading case when the trolleys are in
the right side.
The maximum stresses occurring in the main beam of the crane and hook block is
calculated using the analytical methods for each loading combination. These stresses
are controlled whether they are remained within the limits of safety.
In our age, numeric methods are used to solve the most of the engineering problems,
and most common numeric method is finite-element method. In this method, the
modeled parts is divided into a finite number of elements and with the help of a
computer and analysis program, stresses of each element can be calculated. With this
method, strength analysis is made as non-destructive, reliable and rapid. In addition,
this method allows us to fix the critical regions and simplify over safe regions.
A variety of specializations under the umbrella of the mechanical engineering
discipline (such as aeronautical, biomechanical, and automotive industries)
commonly use integrated finite element method in design and development of their
products. Several modern finite element method packages include specific
components such as thermal, electromagnetic, fluid, and structural working
environments. In a structural simulation, finite element method helps tremendously
in producing stiffness and strength visualizations and also in minimizing weight,
materials, and costs.
Finite element method allows detailed visualization of where structures bend or
twist, and indicates the distribution of stresses and displacements. Finite element
method software provides a wide range of simulation options for controlling the
complexity of both modeling and analysis of a system.
xx
Similarly, the desired level of accuracy required and associated computational time
requirements can be managed simultaneously to address most engineering
applications. Finite element method allows entire designs to be constructed, refined,
and optimized before the design is manufactured.
In the fifth chapter of this study, a general information about the finite element
method is given and Ansys software, as a finite element method analysis software is
introduced. Each step of the analysis are explained and some informations about how
to setup an analysis on Ansys software are given.
In the sixth chapter, after the steel structures that constitute the crane (main beam,
hook block, hinded leg, rigid leg, end carriage, equalizer beams, bogies) are modeled
with the help of a CAD program, the analysis of hook block and main beam are
performed separately using finite element method with the help of an analyse
program. Then again, all the steel structures are assembled and analysed. All of the
stress and deflection results are shown with colored pictures.
In this study, the stress values obtained from the finite element analysis are examined
and it is identified that some regions in the design are needed to be revised and the
results obtained from analytical calculations are compared with the results obtained
from the finite element analysis.
As a result, using finite element method in the analysis is appropriate and this
method provides great convenience in the calculations.
xxi
xxii
1. GR
Dnya zerinde gemi tamacl insanlarn seyahat edebilmeleri ve ticari mallarn

transportunun gerekletirilebilmesi iin yksek nem arz etmektedir. Bilhassa
ktalar aras yk tamaclnda gemiler en nemli yere sahiptir. Gemilerin inasnda
birok devasa parann tanmas gerekmektedir. Gemilerin retilebilmeleri iin
tersaneler kurulmutur ve bu tersanelerde gemilerin devasa paralarn tayabilmek
iin krenler (vinler) bulunmaktadr.
Gemi tersanelerinde kkl bykl birok kren bulunabilir. Ar paralarn

tanmas iin byk tonajl krenler kullanlr ve daha kk hafif paralarn
tanmasnda ise daha hzl tamaya olanak salayan kk tonajl krenler kullanlr.
Bu almada ift arabal (2x400 ton) ve 800 tona kadar ykleri tayabilen ar
tonajl bir portal kren tasarlanm ve analizleri yaplmtr.
almann ikinci blmnde genel olarak kren eitlerinden bahsedilmi ve portal

kreni oluturan elemanlar tantlmtr (Ana Kiri, Rijit Bacak, Mafsal Bacak, Gergi
Kirileri, Byk ve Kk Denge Kirileri, Yry Takmlar, Kaldrma Grubu ve
Dier Elemanlar).
nc blmde portal krenlerle ilgili daha nce yaplm olan almalardan

bahsedilmitir.
Drdnc blmde ncelikle krenin teknik zelliklerinden bahsedilmitir. Kaldrma

ykseklii, ray akl, kaldrma ve yrme hz, malzeme vb. gibi bilgiler
verilmitir. Ardndan krenin her bir eleman, zerine etkiyen ykler gz nnde
bulundurularak bir izim program yardmyla boyutlu olarak tasarlanm ve Ana
Kiri ile Kanca Bloku Kiriinin analitik hesaplar yaplmtr. Bu hesaplar sonunda
elde edilen gerilme deerlerinin emniyet gerilmesini ap amadnn kontrol
yaplmtr.
Altnc blmde sonlu elemanlar ynteminden bahsedilmitir. Krenin bilgisayar

ortamnda analizini gerekletirebilmek iin Ansys programndan faydalanlmtr ve
bu blmde program genel olarak tantlm, analizde yaplacak admlar anlatlmtr.
1
Yedinci blmde boyutlu modeli oluturulan Kanca Bloku Kirii ve Ana Kiriin
bilgisayar ortamnda analizi yaplm ve sonular irdelenmitir. Ardndan tm kren
elemanlarn montaj yaplp analiz tekrar gerekletirilmi ve her eleman iin
sonular irdelenmitir.
Sonu ve neriler blmnde ise analitik yntemle elde edilen sonular ile sonlu
elemanlar yntemiyle elde edilen sonular karlatrlmtr ve tasarmda
yaplabilecek iyiletirmeler tartlmtr.
2
2. PORTAL KREN ELEMANLARI
Tarihteki ilk vinler M.. 5. Yzylda kullanlmaya baland. Tarihteki ilk vin
resmine ise Romal Mimar Vitruviusun M.. 10. yllarda yazm olduu De
Architectura isimli kitapta rastlanmaktadr (ekil 2.1). Bu vin tepesinde makara
bulunan ve halatlarla sabitlenen bir direkten oluuyordu. Makaradan geen baka bir
halat yklere balanyor ve klelerin evirdii ayak deirmeniyle kaldrlyordu.
Daha sonra 15. Yzylda talya'da palangal vin ad verilen daha kullanl bir vin
tasarland. Buhar gcyle alan ilk vinci ise 19. yzylda skoyal John Rennie
(1761 - 1821) yapmtr [1].
ekil 2.1 : Vitruvius vin modeli [2].
Gnmzde ise gelien teknolojinin ihtiyalarn karlayabilmek amacyla birok

kren eidi mevcuttur. Bunlardan en yaygn olan inaatlarn yapmnda kullanlan
kule krenlerdir. Bunun yan sra, gezer kprl krenler, konsol (duvar) krenleri,
mobil krenler, dner krenler ve yzer krenler kren eitlerine rnek olarak verilebilir.
Her kren eidinin kullanld yere gre kendince avantajlar ve dezavantajlar
vardr.
3
Portal krenler daha ok limanlarda, demiryollarnda mal aktarmada, stok alanlarnda
ve tersanelerde kullanlmaktadrlar. Genellikle ak alanlarda, yere monte edilen
karlkl iki ray zerinde hareket etmek suretiyle ykleri aktarrlar. Dey eksende
halatlarn hareketi ve yatay eksende ise kren gvdesinin ve krenin zerinde bulunan
arabann hareketleri sayesinde yk eksende de (x,y,z) hareket ettirilebilmektedir.
Portal krenlerin de kendi ierisinde eitleri mevcuttur. Bunlar yle sralayabiliriz:
Tam Portal Krenler
Yar Portal Krenler
Konsollu Portal Krenler
Tam Portal Krenlerin her iki baca da yere monte edilmi raylar zerinde hareket
eder. Yar Portal Krenlerde ise krenin bir taraf binann zerine yaplm bir ray
veya platform zerinde hareket eder, dier ayak ise yere monte edilmi ray zerinde
hareket eder. Konsollu Portal Krenler ise i alann bytebilmek amal her iki
taraftan veya tek bir taraftan kollu olarak imal edilirler. ekil 2.2, ekil 2.3 ve ekil
2.4de srasyla Tam Portal Kren, Yar Portal Kren ve Konsollu Portal Kren
gsterilmitir.
ekil 2.2 : Tam Portal Kren [3].
4
ekil 2.3 : Yar Portal Kren [4].
ekil 2.4 : Konsollu Portal Kren [4].
Portal krenler ak havada altklar iin korozyona kar direnli retilmelidirler.

Bu nedenle, genellikle kat boya ile kaplanrlar. Motorlar ve dier makineler iine
su girmeyecek ekilde korunmaldrlar [5].
Portal kreni oluturan elemanlar srasyla Ana Kiri, Bacaklar, Gergi Kirileri,
Yry Grubu, Kaldrma Grubu (Tambur, Kanca Bloku, Halatlar vs.), Araba ve
dier elemanlardr. lerleyen blmlerde tm elemanlar teker teker tantlacaktr.
5
2.1 Ana Kiri
Ana kiri krenin en stnde yer alan, Rijit (sabit) Bacak ve Mafsal (hareketli)
Bacak birletiren ve ykn tanmasn salayan ana elemandr.
Portal krenlerde Ana Kiri kutu kiri veya kafes kiri eklinde imal edilmektedirler.
Kafes kirili sistemler daha ok ray akl fazla olan krenlerde tercih edilirler.
Bunun temel sebebi konstrksiyonunun hafif olmas ve rzgarn krene olan etkisini
azaltmaktr. Ayn zamanda daha az malzeme kullanlr fakat imalatlar ve tasarmlar
olduka zordur. ekil 2.5de kafes yapl kirie sahip bir portal kren grlmektedir.
ekil 2.5 : Kafes Kirili Portal Kren [3].
Kutu kirili ana kirilerin imalat kafes yapl ana kirilere gre olduka kolaydr ve
tasarmlar da basittir. Bu almada trapez profil kutu kirili Ana Kiri
tasarlanmtr. ekil 2.2de kutu kirili bir portal krene ait rnek grlmektedir.
2.2 Bacaklar
Portal krende rijit bacak ve mafsal bacak olmak zere iki adet bacak bulunmaktadr.
Bu bacaklar Ana Kirii tarlar. Rijit Bacak isminden de anlalaca gibi Ana
Kirie rijit olarak baldr ve hareketsizdir. Rijit Bacak krenin ve ykn meydana
getirdii atalet momentlerini karlar ve dolaysyla zerinde oluan gerilmeler
mafsal bacaa oranla daha byktr. ekil 2.6da bir portal krene ait Rijit Bacak
grlmektedir.
6
ekil 2.6 : Rijit Bacak.
Rijit Bacak ksmdan meydana gelmektedir. En stte Kule denilen ksm ortada
Montaj Kutusu vastasyla alttaki Pantolonlara monte edilir. Bylece Ana Kiriten
gelen yk iki eit paraya blnr ve tekerlere iletilir. Kaldrma halatlar da rijit
bacan ierisinden gemektedir.
Mafsal Bacak Ana Kirie mafsall bir balantyla balanmtr. Bunun nedeni
sistemde oluacak belirsizliin giderilmesi, s sonucu krende oluabilecek uzamalar
ve zemindeki kaymalar sonucu oluacak iz deiimlerini karlayabilmektir.
Dolaysyla Rijit Bacak hem yatay hem de dikey ykleri karlarken, Mafsal Bacak
sadece dikey ykleri karlar.
ekil 2.7 : Mafsal Bacak.
7
ekil 2.7de bir portal krene ait grlmektedir. Mafsal Bacak Ana Kirie bir mafsal
konstrksiyonu aracalyla balanr. Bu almada tasarlanan mafsal
konstrksiyonuna ait boyutlu model drdnc blmde gsterilmitir.
2.3 Gergi Kirileri
Portal krende iki adet gergi kirii bulunmaktadr. Bunlardan bir tanesi Rijit Bacakn
altnda bulunup Pantolonlar birletirmektedir. Dieri ise Mafsal Bacakn
Pantolonlarn birletirmektedir. Gergi Kirileri Rijit Bacak ve Mafsal Bacaktan
gelen ykleri tarlar. ekil 2.8de Mafsal Bacaka ait gergi kirii grlmektedir.
ekil 2.8 : Gergi Kirii.
Gergi Kirileri Mafsal Bacak ve Rijit Bacaka sabit olarak balanrlar. Bunun yan
sra Byk Denge Kirilerine mafsall olarak baldrlar.
2.4 Yry Grubu
Krenin Yry Grubu Byk Denge Kirileri, Kk Denge Kirileri, Bojiler ve

tekerleklerden olumaktadr. Tekerlekler Bojilere monte edilir ve her Boji mafsall
balant ile Kk Denge Kiriine balanr. Kk Denge Kirileri yine mafsall
balantlar ile Byk Denge Kirilerine balanr ve Byk Denge Kirileri de
Gergi Kirilerine balanr. Burada balantlarn mafsall olarak yaplmas krene
serbestlik kazandrmak ve krende oluabilecek ekstra gerilmeleri nleyebilmek
iindir. ekil 2.9da montajl ters olarak, tr dorsesine yklenmi bir Yry Grubu
grlmektedir. Resimde de grld zere en st ksmda tekerlekler ve bojiler (4
adet boji) bulunmaktadr. kili boji gruplar Kk Denge Kirileri (2 adet)
vastasyla Byk Denge Kiriine mafsallanmlardr.
8
ekil 2.9 : Montajl halde tanan bir Yry Grubu.
Bu almada tasarlanan kren toplam 64 teker zerinde yrmektedir. Yry

Grubundaki her Bojide 2 adet teker bulunmaktadr ve toplamda krende 32 adet boji
bulunmaktadr.
2.5 Kaldrma Grubu
Krenin Kaldrma Grubu, Motor, Fren, Redktr, Tambur, Kar Yatak, Makaralar,
Halatlar ve Kanca Blokundan oluur. Tambur, Rijit Bacak Gergi Kirii zerinde
konumlandrlmtr. Motordan salanan dnme hareketi Redktr vastas ile
Tambura iletilir. Tambur zerinde sarl bulunan halatlar Rijit Bacakn ierisinden
geer ve Araba zerindeki makaralar vastas ile Kanca Blokuna ular. Tamburun
dnme hareketi ile halatlar ykn aa ve yukar ynde hareket etmesini salarlar.
ekil 2.10da Kaldrma Grubuna ait bir rnek grlmektedir.
ekil 2.10 : Kaldrma Grubu.
9
ekil 2.11de ise Kanca Blokuna ait bir rnek grlmektedir. Bu rnekte Kanca
Bloku 8 makaral ve 16 halatl bir sistemdir. Kanca olarak da ift azl kanca
kullanlmtr.
Bu almada tasarlanan Kanca Bloku 32 makaral ve 64 halatl bir sistemdir.

Tasarm hesaplar ve boyutlu modeli drdnc blmde gsterilmitir.
ekil 2.11 : Kanca Bloku.
Yk kaldrmak iin kullanlan iki tr kanca vardr. Bunladan birisi basit kanca olup,
tekisi ift azl kancadr (ekil 2.12). Birok uygulamada basit kanca kullanlmakta
olup, ar tonajl krenlerde ise ift azl kancalar tercih edilmektedir. Bunun nedeni
ift azl kancalarda yk asks simetriktir ve byk zorlanmalar iin daha
uygundur.
ekil 2.12 : Basit Kanca ve ift Azl Kanca.
10
2.6 Araba
Portal Krende iki adet araba veya dier adyla kedi mevcuttur. Arabalar Ana Kiri
zerine monte edilmi olan raylarn zerinde hareket edebilmektedirler. Her araba
400 ton kaldrma kapasitelidir ve birbirleriyle senkronize olarak alrlar. Arabalarn
yrtlme ilemi de yine tamburdan gelen halatlar sayesindedir. Kimi kren
sistemlerinde Araba Ana Kiriin altndan da hareket edebilmektedir. ekil 2.13de
ift kutu kirili bir krene ait Araba grlmektedir.
ekil 2.13 : Araba.
Bu almada, hesaplar zorlatrmas nedeniyle, krenin sonlu elemanlar yntemiyle

analizi yaplrken Araba modeli hesaba katlmamtr. Bunun yerine araba arl,
halatlar ve ykn oluturduu kuvvet, Ana Kirie Arabann tekerlerinin dedii
noktalardan dorudan etkitilmitir.
2.7 Dier Elemanlar
Kreni oluturan dier elemanlar Operatr Kabini, Trafo Kk, Kablo Sarma
Tamburu, Elektrik Kumanda Panolar, Emniyet Sistemleri ve istendii takdirde
Mafsal Bacak zerine kurulabilecek olan Asansrdr.
Operatr Kabini, ierisinde kreni ynetebilecek tm donanmn bulunduu yerdir.

Ana Kirie asl vaziyettedir. Kablo Sarma Tamburu, kren raylar zerinde hareket
ederken besleme kablosunu sarmak amacyla bulunmaktadr. Asansr ise istendii
takdirde Mafsal Bacak zerinden krenin st ksmna ulamak iin kurulabilir [6].
11
12
3. PORTAL KRENLERLE LGL LTERATR ALIMASI
Bu blmde son zamanlarda portal krenler ile ilgili yaplm olan almalardan
bahsedilecektir.
1999 ylnda V. A. Kopnov, bir portal krenin yorulma mrnn tahmini zerine bir alma
yapmtr. Deneysel olarak orman endstrisinde kullanlan bir portal kren zerinde birim ekil
deitirme lmleri yapmtr. Ykleme dnglerinin saysn hesaplarken yamurak
dng sayma ynteminden faydalanmtr. almann amac portal krenler zerindeki zayf
elemanlarn mrn tahmin ederek firmalara bu konuda kendilerini gelitirme imkan
salamaktr. Yaplan almada yorulma analizi krenin baz elemanlarnn doada sistematik
olarak ktn ve bunun rasgele nedenlerle aklanamad sonucuna varlmtr [7].
2003 ylnda Richard Linn, Ji-yin Liu, Yat-wah Wan, Chuqian Zhang ve Katta G. Murty
konteyner terminalleri operasyonlar iin lastik tekerlekli portal krenlerin konulandrlmas
hakknda bir alma yapmlardr. Bu aratrma optimum olarak limanlarda kullanlan portal
krenlerin konulandrlmas iin algoritmalar ve matematiksel modeller sunar. Portal krenlerin
konulandrlmas optimizasyonunda modelin potansiyeli, bir ana konteyner terminalinden
elde edilmi bir dizi gerek operasyon verisiyle test edilmitir [8].
13
14
4. 2x400 TON PORTAL KREN TASARIMI VE MUKAVEMET HESAPLARI
Bu blmde ncelikle krenin sahip olduu teknik zellikler verilmi olup, bu teknik
veriler nda gerekli katsaylar seilerek kren elemanlarnn analitik hesaplamalar
yaplmtr. DIN standartlarna gre krenin, alma zaman ve yklenme durumuna
gre iletme grubu belirlenmitir. Bunun yan sra FEM standartlarna gre
gruplandrma da yaplmtr.
4.1 Krenin Teknik zellikleri
Kren Tipi : Portal Kren
Kaldrma Kapasitesi : 2 x 400.000 kg
Kren Yrme Ray Akl : 100.000 mm
Faydal Kaldrma Ykseklii : 60.000 mm
Yrme Ray Uzunluu : 500 m
Kaldrma Hz : 0 4 m/dak
Kren Yrme Hz : 0 20 m/dk
Araba Yrme Hz : 0 20 m/dk
Malzeme : St 37-2, St 52-3
4.2 DIN Standartlarna Gre Gruplandrma
alma Zaman Snf : V4
Yklenme Durumu : 2 (Eit sklkta: kk, orta ve byk ykler)
letme Grubu :4
15
4.3 FEM Standartlarna Gre Gruplandrma
4.3.1 Kren iletme snf
Ykleme Tekrar Snf : U3
Yk Dalm Snf : Q4
letme Snf : A5
4.3.2 Tahrik sistemleri snf
Kullanm Snf : T4
Yk Dalm Snf : L4
Tahrik Snf : M6
4.3.3 Ekipman snf
Ekipman Ykleme Tekrar Snf : B3
Gerilme Dalm Snf : P4
Ekipman Snf : E4
4.4 Krene Etkiyen Kuvvetler
Krene etkiyen en temel kuvvet krenin kendi arlndan doan kuvvettir. Krenin
statik mukavemet hesaplar yaplrken; zati arlklar ve tanabilen maksimum yk
(800 ton) hesaba katlmtr. Ayrca dinamik analizlerde kren ve arabann
hareketlerinden doan dinamik ykler ve rzgar yk de hesaba dahil edilmitir.
4.4.1 Zati arlklar
Zati arlklar kreni oluturan her bir elemann kendi arldr ve krene etki eden
temel kuvvetleri tekil ederler. Bu arlklar krenin zati arl, kanca ve kanca
bloku arl ve araba arlklardr.
Krenin zati arl, kreni oluturan elemanlarn (ana kiri, rijit ve mafsal bacaklar)
arlklardr ve kren bota iken krenin sehim yapmasna neden olurlar.
16
Kanca arl, yk kaldrmada kullanlan kancann kendi arldr. Kanca bloku
arl ise kancaya balanan yk tayc halatlara aktaran elik konstrksiyonun
kendi arldr.
Araba arl ise ana kiri zerinde hareket edebilen iki adet arabann arlklardr.
Her bir araba toplam 16 teker zerinde hareket etmektedir ve toplam yk ana kirie
32 noktadan uygulanmaktadr. Arabalar ana kiri boyunca hareket edebilmektedirler.
4.4.2 alma yk
Krene zati arlklarn dnda etki eden yklerden bir tanesi alma ykdr. Ana
kiri zerinde bulunan 400 ton kapasiteli 2 araba yardmyla kren 800 tonluk bir
alma ykn kaldrma kapasitesine sahiptir. Statik analiz yaplrken bu deer
aynen alnmtr fakat dinamik analizde darbe faktr de bu yke etkitilmitir.
4.4.3 Dinamik ykler
Krenin ve arabalarn ivmelenmeleri ve frenlemeleri esnasnda doan kuvvetlerdir.

Hesaplamalarda bu kuvvetlerin, her bir elemann oluturduu kuvvetin otuzda biri
kadar alnmas uygundur.
4.4.4 Rzgar yk
Hava artlarndan meydana gelen yklemeler, rzgar, kar ve scaklk deiimleri

nedeniyle meydana gelir. Rzgar, btn ynlerden esmesi hallerinde dahi yatay
olarak etki yapt kabul edilir [9]. Krene etkiyen rzgar basnc aadaki denklemle
bulunmaktadr.
w cq (4.1)
Bu denklemde w rzgar basnc [kN/m2], c yap cinsi ile ilgili bir katsay, q ise
emmedir [kN/m2]. TS498den bu deerler okunarak w rzgar basnc belirlenir.
Bu almada tasarlanan portal krenin boyutlar gz nne alndnda, rzgar yk

dinamik ykler erevesinde hesaba katlmtr. Bunun nedeni ise bu apta
bykle sahip krenler, rzgar hzlanmaya balad anda i gvenlii nedeniyle
park konumuna ekilirler. Daha hzl rzgarlarda ise kilitlenirler.
17
4.5 Ykleme Durumu Gruplar ve Genel Emniyet Gerilme Deerleri
Krenin elik konstrksiyonunun yapmnda kullanlan St 37 ve St 52-3 eliklerinin

emniyet gerilme deerleri ykleme durumu gruplarna gre belirlenmitir. Krenlerin
ykleme durumlar DIN 15018 standardna gre gruba ayrlmtr. Bunlar H, HZ
ve HS ykleme durumlardr.
4.5.1 H ykleme durumu
H ykleme durumunda, hesaplarda sadece ana ykler gz nnde bulundurulurlar.

Genel olarak ana yk, iletmede vince ait olan sabit ve hareketli paralar ile ykn
kaldrlmas iin gerekli elemanlarn ktleleridir. Bu ktle deerleri yerekimi
ivmesi, Yk Kaldrma Katsays ve Ykseltme Katsays c ile arplarak
bytlrler [9].
Ana ykler u ekilde sralanabilir:
Zati arlklar ( Ana Kiri, Kanca Bloku, Bacaklar, vs. )

alma yk kuvveti
Tahrik ivmesi ve frenlemesinden kaynaklanan ktle kuvvetleri
Yk darbeleri sonucu oluan kuvvet
4.5.2 HZ ykleme durumu
HZ ykleme durumunda, hesaplarda ana yklerin yan sra ek ykler de gz nnde

bulundurulurlar. Ek ykler u ekilde sralanabilir:
Rzgar Kuvveti
Kaslmadan ve arpk hareketlerden ileri gelen kuvvetler
Isdan ve kar yknden ileri gelen kuvvetler
Merdivenler, raflar ve korkuluklarn yk arlndan ileri gelen kuvvetler
4.5.3 HS ykleme durumu
HS ykleme durumunda, hesaplarda ana yklerle beraber zel yklerde gz nnde

bulundurulmaktadr. Bu zel ykler u ekilde sralanabilir:
Kreni iletmeye alrken kullanlan kontrol yklerinden ileri gelen kuvvetler

Tampon kuvvetleri
ki araba bir rayda alyor ise, bunlarn arpma kuvveti
18
4.5.4 Genel emniyet gerilme deerleri
DIN 15018 standardna gre St 37 ve St 52-3 elikleri iin belirlenen emniyet

gerilmesi deerleri aadaki izelgede yer almaktadr.
izelge 4.1 : Gerilme emniyet deerleri.

Malzeme DIN Ykleme ekme emniyet Basma emniyet Kayma emniyet
Durumu gerilmesi gerilmesi gerilmesi
em (N/mm2) em (N/mm2) em (N/mm2)
St 37 DIN 17100 H 160 140 92
St 37 DIN 17100 Hz 180 160 104
St 52-3 DIN 17100 H 240 210 138
St 52-3 DIN 17100 Hz 270 240 156
Yaplan hesaplamalar ve analizler sonucunda bulunacak gerilme deerleri bu

deerler ile karlatrlarak tasarmn uygunluu kontrol edilecektir.
D kuvvetlerin veya momentlerin etkisi altnda bulunan bir elemann herhangi bir
kesitinde tepki olarak i kuvvetler meydana gelir. Elemann birim alanna isabet eden
i kuvvetlere gerilme ad verilir. Gerilme, kesitte normal ve kesitte teetsel olmak
zere iki bileene ayrlabilir. Gerilmenin normal bileenine normal gerilme denir ve
genellikle Greek harfi (sigma) ile gsterilir. Kesit iine den (kesitte teetsel)
bileenine kayma gerilmesi denir ve genellikle Greek harfi (tau) ile gsterilir [10].
Normal gerilmeler, malzemeler ekmeye, basmaya ve eilmeye maruz kaldklar

zaman ortaya karlar. Malzemenin ekmeye kar olan direncine ekme gerilmesi,
basmaya kar olan direncine de basma gerilmesi denir.
Malzemelerin ekmeye kar olan direnci ekme deneyi yardmyla llr. Bunun
iin standart numune malzemeler kullanlr. ekme deneyinde malzeme iki ucundan
balama aparatlar ile balanr ve kopana kadar ekmeye maruz braklr. Malzeme
deney esnasnda uzar ve en son boyun vererek kopar. Kopma anndaki gerilmeye
malzemenin kopma gerilmesi denir. ekme deneyi esnasnda herhangi bir andaki
uzama miktarnn (l) malzemenin ilk boyuna ( l ) oranna birim ekil deitirme ()
denir ve aadaki gibi formulize edilir.
l
(4.2)
l
ekme deneyi esnasnda malzeme belli bir gerilmeye kadar elastik bir davran
sergiler. Bu gerilme deerine malzemenin akma gerilmesi (y) denir. Elastik blge
19
snrlar ierisinde uygulanan gerilme deeri, birim ekil deitirme deeri ile doru
orantldr ve,
E (4.3)
yazlabilir. Bu bant ngiliz matematiki Robert Hookea izafeten Hooke kanunu

olarak bilinir. Burada E katsays malzemenin elastiklik modl veya ngiliz bilim
adam Thomas Younga izafeten young modl olarak bilinir [11].
Normal gerilmeler malzeme eilmeye maruz brakldnda da ortaya karlar.

Eilme gerilmesi aadaki denklemle hesaplanr.
M c
(4.4)
I
Burada M, ykn oluturduu moment, c momentin etkidii nokta ile malzemenin
ntr ekseni arasndaki mesafe ve I malzemenin atalet momentidir.
Kayma gerilmeleri ise malzeme kesme kuvvetlerine veya burulmaya maruz

brakldnda ortaya karlar. Kayma gerilmesi aadaki denklemle hesaplanr.
P
(4.5)
A
Bu denklemde P, uygulanan kesme kuvveti ve A ise kuvvete teetsel olan kesit
alandr.
4.6 Hesaplarda Kullanlacak Katsaylarn Seilmesi
Hesaplarda kullanlacak olan Yk Kaldrma Katsays ve Ykseltme

Katsays c FEM normlarna gre belirlenmektedir. ekil 4.1de yk kaldrma
katsaysnn seilmesi iin bir grafik yer almaktadr [12].
Krenin yk kaldrma hz 0,25 m/s nin altnda olduu iin grafikten yk kaldrma
katsays = 1,15 olarak okunur. Ykseltme katsays ise FEM normlarndaki kren
iletme snfna gre belirlenmektedir.
20
ekil 4.1 : Yk Kaldrma Katsays seimi.
izelge 4.2ye gre A5 kren iletme grubu iin ykseltme katsays c = 1.11 olarak
belirlenir.
izelge 4.2 : Ykseltme Katsays c.

Kaldrma
A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8
Grubu
Ykseltme
katsays ( ) 1.00 1.02 1.05 1.08 1.11 1.14 1.17 1.20
c
4.7 Kanca Bloku Tasarm
Genellikle krenlerde kanca, bir kanca takm veya kanca bloku yardm ile bir
palanga takmna balanr. Palangadaki tayc halat kollarnn saysna gre kanca
blokunda bir veya birka makara bulunur [13]. Fakat yksek tonajl krenlerde ise
standart kanca bloklar yetersiz kalabilmektedir. Bu nedenle, ar tonajl krenlerde
kanca bloku kutu kiri eklinde imal edilebilir. ok ar yklerin kaldrlabilmesi iin
tayc halat saysnn artrlmas da kanlmazdr. Zira tayc halat says ne kadar
az ise ap o kadar kaln halat seilmek zorundadr ve bu da makara aplarnn,
makara yataklarnn, tambur apnn vs. bymesi anlamna gelir. Bu durum
istenmeyen bir durumdur nk tayc halat ne kadar kaln olursa bklmesi de o
kadar zorlaacaktr ve sistemde kaslmalara neden olacaktr. Tayc halat saysnn
ok olmas da daha ok makara demektir ve konstrktif olarak montaj zor olan
21
tasarmlarn ortaya kmasna neden olabilir. Bu durum gz nnde bulundurularak
yaplacak tasarmn iyi optimize edilmesi gerekmektedir.
ekil 4.2de Kanca Blokuna ait teknik resim ve genel ller verilmitir.
ekil 4.2 Kanca Blokuna ait teknik resim.
Kanca Blokunu oluturan elemanlar ekil 4.3de boyutlu model zerinde

gsterilmitir.
Tayc Halatlar
ve makaralar
Tayc Sac
Kanca Bloku Kirii
Makara aft
Travers Saclar
Kanca Traversi
Kanca
ekil 4.3 : Kanca Blokunu oluturan elemanlar
22
ekil 4.3de de grld zere Kanca Bloku; Tayc Halatlar, Makaralar, Makara
aftlar, Tayc Saclar, Kutu Kiri, Buruma Plakalar, Travers, Travers Tayc
Saclar ve Kancadan olumaktadr.
4.7.1 Kanca seimi
Kaldrma makinalarnda kullanlan yk tutma elemanlar temelde sekiz snfta ele

alnr. Bunlar yle sralanabilir [9]:
Kanca ve kanca bloklar

Hamut ve hamut bloklar
Balama halat ve zincirleri (sapanlar)
Tama kovalar ve kepeler
Travers, aks ve mengene
Kskalar ve kavrayclar
Elektro-magnetler
Vakumlu tayclar
Tm bu yk tutma elemanlar kaldrma makinesinin cinsine ve amacna gre deiik

yerlerde kullanlrlar. Bu almada ise yk tutma eleman olarak kanca
kullanlmtr.
Tasarlanan portal kren ar tonajl olduundan DIN 15400 standartna gre izelge
4.3ten kanca numaras 250 olarak belirlenmitir ve ift azl kanca seilmitir.
Krenin iletme snf DIN 15020 standartna gre 4 olarak belirlenmiti. letme snf
4 olan 250 nolu kancann kaldrma kapasitesi 500 tondur. Burada kancann bir st
kaldrma kapasitesi ile seilmesinin nedeni kaldrlan 400 tonluk ykn dnda
kancaya ek kuvvetlerin de etkiyecek olmasdr. Seilen kancann mukavemet snf
ise V mukavemet snfdr. Kanca malzemesi DIN 15400 standartna gre 30
CrNiMo 8 alam eliidir ve DIN 15402 Part 1 standartna gre kanca arl;
Gkanca = 4250 kg
olarak belirlenmitir.
23
izelge 4.3 : letme grubu ve kaldrlan yke gre kanca seimi.
4.7.2 Tayc halat seimi
Tel halatlar, kaldrma makinalarnda ekme, kaldrma ve tahrik eleman olarak geni
kullanm alanna sahiptir. rnein ykleri balayp kancaya takmaya; vin, kren ve
asansr gibi makinalarn makara takmlarnda kaldrma eleman olarak, yklerin
kaldrlmasnda ve ayrca teleferik ve kablolu kren gibi havai hatlarnda ykleri yatay
ve eik olarak ekmeye ve tamaya yarayan kaldrma makinalarnn ana
elemanlarndan biridir.
Tel halatlarn yaplnda ncelikle ince elik teller lif veya elik bir z etrafnda,
birka katl olarak helis eklinde sarlarak bir kordon elde edilir. Ardndan bu
kordonlar, bir z etrafnda helis eklinde sarlarak tel halat meydana getirilir [13].
ekil 4.4te tel halat kesitleri grlmektedir.
24
ekil 4.4 : Tel halat kesitleri.
Tel halatlarda kullanlan zler elik z ve lif z olmak zere ikiye ayrlmaktadr.
elik zl halatlarda, kordon ve halattaki elik zlerin malzemesi halat teli
malzemesinden olmaldr. elik zl halatlar genellikle scakln fazla olduu
yerlerde tercih edilir, nk yksek scaklktaki alma ortamlarnda lif zl halatn
iindeki kendir z yanabilir.
Bu almada tasarlanan portal krenin yksek tonajl olmas nedeniyle lif zl halat
kullanlmtr. Bunun nedeni, elik zl halatlarda oluabilecek kopma durumlarnda
halat ok az miktarda uzama yapar ve aniden kopar. Lif zl halatlar ise kopmadan
nce daha fazla uzama yapar ve bu da oluabilecek kaza ncesinde aada bulunan
alann kamasna daha fazla bir sre tanr.
4.7.2.1 Halat tipleri
Halat tipleri halatn sarl yn ve kordonlarn i yapl dzeni ne gre iki

grupta incelenebilir. Kordonlar meydana getiren ince elik tellerin sarl yn ile
kordonlarn sarl yn, ayn veya zt ynde olabilir [13]. Sarl ynlerine gre
halatlar yle sralayabiliriz:
Sa sarml, apraz halatlar (s/Z)

Sol sarml, apraz halatlar (z/S)
Sa sarml, dz halatlar (z/Z)
Sol sarml, dz halatlar (s/S)
25
ekil 4.5 : Halat sarm ekilleri.
Genellikle dz sarml halatlar dnmeye meyilli olduklarndan tr kancal kaldrma

makinalarnda tercih edilmezler. Fakat ok halatl sistemler iin bu durum istisna
olabilmektedir.
Kordonlarn i yapl dzenine gre ise tel halatlar, kordonlar eit apl tellerden
oluan halatlar ve kordonlar farkl apl tellerden oluan halatlar olmak zere ikiye
ayrlr. Kordonlar eit apl tellerden oluan halatlara rnek olarak standart
halatlar gsterilebilir. Kordonlar farkl apl tellerden oluan halatlar ise u ekilde
sralanabilir:
Seale tipi halatlar

Warrington tipi halatlar
Warrington-Seale tipi halatlar
Filler tipi halatlar
4.7.2.2 Halat apnn hesab ve halatn seimi
alma ykn ve Kanca Blokunu kaldrabilecek minimum halat apnn (d)

hesaplanabilmesi iin ncelikle tek bir halata gelebilecek olan maksimum dinamik
ykn (Sdin) hesaplanmas gerekmektedir. Bunun hesaplanabilmesi iin Kanca
Blokunun arl iin ncelikle tahmini bir deer alnmas gerekmektedir. Ayrca
yk kaldrma esnasndaki ivme, halat says, palanga verimi gibi deerlerin
belirlenmesi gerekir.
Yerekimi ivmesi: g = 9.806 m/s2
Kanca Bloku arl: Gkb = 42000 kg = 411852 N
26
letme yk: Gyk = 400000 kg = 3922400 N
Tayc halat says: z = 64
Ykn kaldrlmas ve frenlenmesi srasnda ivmesi: a = 0.3 m/s2
Palanga veriminin (p) hesaplanabilmesi iin makara veriminin belirlenmesi

gerekmektedir. Rulmanl yatakl serbest makara verimi;
mak = 0.99
olarak alnabilir. Bu durumda palanga verimi aadaki denklemle hesaplanr;
1 1 mak
z

p 0.74 kg (4.6)
z 1 mak
Sdin deeri aadaki denklemle hesaplanr;
G yk Gkb a
S din 1 9618 kg (4.7)
z p g
Tel halatlarn minimum ap hesplanrken standartlar gerei minimum bir emniyet
katsays hesaba katlmaldr. FEMe gre krenin tahrik snfna gre Zp emniyet
katsaysnn minimum deerleri izelge 4.4te verilmiir.
izelge 4.4 : Minimum Zp deerleri.
Minimum Zp deeri
Tahrik Snf
Hareketli halat Hareketsiz halat
M1 3.15 2.5
M2 3.35 2.5
M3 3.55 3
M4 4 3.5
M5 4.5 4
M6 5.6 4.5
M7 7.1 5
M8 9 5
27
Bu almada hareketli halat ve tahrik snf M6ya gre minimum Zp deeri 5.6
olarak belirlenmitir. Seilecek halat, halat kopma ykne (Sk) gre seilir. Halat
kopma yk;
S k Z p S din 53861 kg (4.8)
deerinden byk olmaldr. Standart halat tipleri ve zellikleri TS 1918de tablolar

halinde yer almaktadr. Her halatn teorik ve minimum kopma ykleri, anma kopma
mukavemet deerlerine gre tablolarda yer almaktadr. Buna gre Portal Kren iin
izelge 4.5ten tayc halat seimi yaplmtr ( TS 1918 / Fy 14 ).
izelge 4.5 : 6x36 Warrington-Seale halat zellikleri.
Tabloda grld gibi anma kopma mukavemeti 1770 N/mm2 olan 32 mm apl
halatn minimum kopma yk Sk = 60800 kg olarak okunmaktadr. Bu deer
yeterince gvenli bir deerdir. Bylece d = 32 mm apl, 6x36 Warrington-Seale tipi,
lif zl ve plak telli, anma kopma mukavemeti 1770 N/mm2 olan apraz sa sarml
halat seilmitir. Halatn standart gsterimi ise u ekildedir:
Halat 32 TS 1918/14 L T 1770 s/Z.
28
4.7.3 Makara seimi ve makara aft tasarm
Kanca Blokundaki kaldrma halat says 64 olarak belirlenmitir ve dolaysyla 32

makaral bir sistem tasarlanmtr. Halat makaras apn (D) belirleyebilmek iin
ncelikle h1 ve h2 katsaylarnn belirlenmesi gerekmektedir.
h1 katsays, iletme faktrne ve tel halat konstrksiyonuna baldr. Makara ve

tamburlar iin h1 katsays deerleri DIN 15020 standartdnda verilmitir ve izelge
4.6da grlmektedir.
izelge 4.6 : Makara ve tamburlar iin h1 katsaylar ( DIN 15020 ).

Halat Tamburlar Halat Makaralar Denk Makaralar
letme
Dnmeyen Dnebilen Dnmeyen Dnebilen Dnmeyen Dnebilen
Grubu
Halat Halat Halat Halat Halat Halat
1E 10 11.2 11.2 12.5 10 12.5

1D 11.2 12.5 12.5 14 10 12.5
1C 12.5 14 14 16 12.5 14
1B 14 16 16 18 12.5 14
1A 16 18 18 20 14 16
2 18 20 20 22.4 14 16
3 20 22.4 22.4 25 16 18
4 22.4 25 25 28 16 18
5 25 28 28 31.5 18 20
letme grubu 4 iin h1 = 25 olarak seilebilir. Seilen halat dnebilen halat olmasna
ramen, ok halatl sistemlerde dnmeyen halat iin verilen katsay alnabilir.
h2 katsays ise halatn halat makaras zerinden ka kere getiine ve ka defa

eilmeye maruz kaldna bal olarak halat eilme saysna gre belirlenir. izelge
4.7de toplam eilme saylarna gre h2 katsays deerleri grlmektedir.
izelge 4.7 : Toplam eilme saylarna gre h2 katsays deerleri.
Toplam eilme says 5 6 ila 9 10
h2 1 1.12 1.25
29
Toplam eilme says 10dan daha byk olduu iin h2 = 1.25 olarak seilir. Halat
ap d = 32 mm iin makara ap aadaki denklemle hesaplanr:
D d h1 h2 1000 mm (4.9)
Seilen 1000 mm apl halat makaras iin, drtl makara gruplar olarak
montajlanmas halinde tercih edilen makara aft ap DIN 15062 Part 1e gre;
d5 = daft = 220 mm
olarak belirlenir. ekil 4.6da halat makarasna ait ller grlmektedir.
ekil 4.6 : A tipi halat makaras iin ller.
DIN 15062 Part 2ye gre bu ller u ekilde belirlenir:
Makara genilii: b3 = 180 mm
Makaralar aras mesafe: e3 = b3 5 = 175 mm
Makara anma ap: d2 = D = 1000 mm
b4 = 167 mm ; b2 = 135 mm ; d6 = 240 mm ; d7 = 300
Seilen halat makarasnn arl Gmak = 90 kg olarak belirlenmitir.
30
Kanca blokunda toplam 32 adet halat makaras bulunmaktadr. Dolaysyla halat
makaralarnn toplam arl (Gmakt) denklem (4.10)daki gibi hesaplanr.
Gmakt 32 Gmak 2880 kg (4.10)
Drderli gruplar halinde tasarlanan makara gruplarna ait makara aftlarnn

mukavemet analizinin yaplp uygun olup olmad belirlenmelidir. Mukavemet
analizinin yaplabilmesi aft uzunluunun (laft) bilinmesi gerekir. ekil 4.7de 4l
makara grubunun boyutlar ve ekil 4.8de dimetrik grn grlmektedir.
30 100 e3 = 175
ekil 4.7 : 4l makara grubu.
ekil 4.8 : 4l makara grubunun dimetrik grn.
31
Burdaki boyutlara gre makara aftnn uzunluu denklem (4.11)deki gibi
hesaplanr.
l aft 3 e3 2 100 30 785 mm (4.11)
Makara aftnn boyu hesaplanrken tayc sac kalnlklar 30 mm olarak

belirlenmitir ve hesaplarda aftn yatak dnda kalan ksmlar aft boyuna
eklenmemitir.
Tm elik konstrksiyonlarda kullanlan malzeme elik olduu iin arlk

hesaplamalarnda eliin zktlesi;
= 7850 kg/m3
olarak alnmtr. Buna gre her bir aftn arl denklem (4.12)den hesaplanr.
d aft
2
G aft l aft 234 kg (4.12)

4
Kanca Blokunda 8 adet 4l makara grubu ve buna bal olarak 8 adet makara aft
bulunmaktadr. Bu durumda makara aftlarnn toplam arl denklem (4.13)ten
hesaplanr.
G aftt G aft 8 1872 kg (4.13)
Makara aftnn mukavemet kontrol yaplrken her bir afta ykn sekizde biri
kadar kuvvet etkiyecektir. aft eilmeye zorlayan yk makaralarn gbeklerinden
gelecektir ve makaralar yan yana olduklarndan bu yk yayl yk olarak kabul
edilmitir. Yataklar ise mesnet olarak kabul edilmitir ve hesaplar buna gre
yaplmtr. Hesaplar yaplrken dinamik ykler de gz nnde bulundurulup; makara
aftnn, zerine etkiyebilecek maksimum yke gre mukavemet kontrol
yaplmtr. Dolaysyla afta etkiyen yk darbe katsays (k) ile bytlmtr.
Yk kaldrma katsays: = 1.15
Ykseltme katsays: c = 1.11
Darbe faktr denklem (4.14)ten ykseltme katsays ve yk kaldrma katsaysnn

arpm ile bulunur.
k c 1.276 (4.14)
32
Makara aftna etkiyen yayl yk (qafty) tayin edilmeden nce, denklem (4.15)ten
afta gelen yk hesaplanr.
G afty

k G yk k Gkb G aftt Gmakt 69741 kg (4.15)
8
Denklem (4.16)dan makara aftna etkiyen yayl yk bulunur.
q afty G afty l aft 88842 kg / m (4.16)
aft zerinde oluacak maksimum moment denklem (4.17)den bulunur.
q afty l aft
2
M aft 6843 .3 kgm 67106 Nm (4.17)

8
afta ait mukavemet momenti denklem (4.18)den bulunur.
d aft
3
Waft 1.04536 10 3 m 3 (4.18)

32
Yayl ykn etkimesi sonucu makara aft zerinde oluacak olan gerilme deeri ise
denklem (4.19)dan hesaplanr.
M aft
aft 64194153 Pa 64.2 MPa (4.19)
Waft
aft emn 160 MPa
Makara aftnda oluan gerilme deeri St 37 elii iin Hz ykleme durumundaki

basma emniyet gerilmesinden daha kktr ve konstrksiyon olduka gvenlidir.
4.7.4 Tayc saclarn tasarm
Makara aft ile Kanca Bloku kirii arasndaki balanty Tayc Saclar
salamaktadr. Bu ksmda Tayc Saclarn mukavemet hesaplar yaplp, saclar
boyutlandrlmtr. Hesaplar yapmadan nce saclarn dikdrtgen olduu kabul
edilmitir. Ardndan yk tayabilecek minimum ller belirlenip buna gre
tasarm yaplmtr. ekil 4.9da Tayc Saca ait model grlmektedir. Bu modelde
yk yataktan aa doru etkimektedir ve I-I kesitinde kopma ve II-II kesitinde
yrtlma riski vardr. Hesaplar bu durumlar gz nnde bulundurularak yaplmtr ve
buna gre tasarm yaplmtr. Ayrca Kanca Blokuna ait tayc saclarda yk yukar
doru etkimektedir, model tam ters olarak dnlebilir.
33
ekil 4.9 : Tayc sac modeli.
ncelikle I-I kesitinin kontrol yaplacaktr. Kanca Blokunda toplam 16 adet

Tayc Sac mevcuttur. Dolaysyla her bir saca gelen yk denklem (4.20)deki gibi
hesaplanr.
Qsac

k G yk k Gkb (Gaftt Gmakt ) 34870 kg 341935 N (4.20)
16
Oluacak ekme gerilme deeri ekme emniyet gerilme deerinden daha kk
olmaldr. Sacn I-I kesitindeki ekme gerilmesi denklem (4.21)den hesaplanr.
Qsac Qsac
I I emn 180 MPa (4.21)
A bs
Buradan b.s deerinin alabilecei minimum deer denklem (4.22)den bulunur.
Qsac
bs 1900 mm 2 (4.22)
emn
Bulunan bu deere gre, tasarlanan sacn kesit alan olduka yeterlidir. Bu almada
tasarlanan sacn kalnl s = 30 mm ve b = 780 mm olarak belirlenmitir. Ar yk
altnda kalan sacda buruma meydana gelmemesi amacyla sacn kalnl 30 mm
seilmitir. Sac genilii (B) ise denklem (4.23)den bulunur.
B b d aft 1000 mm (4.23)
Sacda oluabilecek yrtlmaya kar II-II kesitinin de kontrolnn yaplmas

gerekmektedir. Seilebilecek minimum h ykseklii denklem (4.24)ten hesaplanr.
34
2 Qsac B 6
h 287 mm (4.24)
16 s emn
Burada kayma emniyet gerilmesi emn = 104 MPa alnmtr. Tasarlanan Tayc
Sacn h ls minimum deerin olduka zerindedir ve tasarm gvenilirdir. ekil
4.10da tasarlanan Tayc Sac ve lleri grlmektedir.
Kalnlk : 30
ekil 4.10 : Tayc sac.
Tayc Sacn hacmi: Vsac = 35264202.2 mm3
Tayc Saclarn her birinin arl (Gsac) denklem (4.25)ten hesaplanr.
G sac Vsac 276 .8 kg (4.25)
Kanca Blokunda toplam 16 adet Tayc Sac mevcuttur ve Tayc Saclarn toplam
arl (Gsact) denklem (4.26)dan hesaplanr.
Gsact Gsac 16 4429 kg (4.26)
35
4.7.5 Kanca bloku kiriinin tasarm
Genellikle hafif ykle alan kancal krenlerde kanca, Kanca Bloku denilen ve
makaralar, kanca aft ve saclardan oluan bir yapya balanr. Ar tonajl krenlerde
Kanca Blokunu oluturan temel yap Kanca Bloku Kiriidir. Tayc Saclar Kanca
Bloku Kiriine kaynakla balanlamtr. Kanca, Kanca Traversine baldr ve
Kanca Traversi de, Kanca Traversi Saclar ile Kanca Bloku Kiriine baldr.
Kanca Bloku Kiriinin gerilme ve sehim kontrolne gemeden nce, kiri kesitinin
ve uzunluunun bilinmesi gerekir. Kanca Bloku Kirii kutu kiri olarak tasarlanmtr
ve ekil 4.11da Kanca Bloku Kiriinin kesiti grlmektedir.
ekil 4.11 : Kanca Bloku Kirii kesiti.
Kiriin uzunluu lkbkiris = 10500 mm olarak tasarlanmtr. Kiriin bu denli uzun

olmasnn sebebi kirie gelen halatlarn Ana Kiriin her iki yanndan sarkarak
gelmesinden trdr.
Kiriin kesit alan: Akbkiris = 225600 mm2
Bu bilgilere gre kanca Bloku Kiriinin arl denklem (4.27)ten hesaplanr.
Gkbkiris Akbkiris l kbkiris 18595 kg (4.27)
Kirie ait X ve Y eksenlerindeki kesit atalet momentleri:
Ixkbk = 96241680000 mm4 Iykbk = 165634880000 mm4
36
Kirie ait X ve Y eksenlerindeki mukavemet momentleri:
Wxkbk = 123386769 mm3 Wykbk = 146579540 mm3
Kirie gelen toplam yk sonucunda kirii oluturan saclarda buruma olumasn

engellemek amacyla kiri ierisine Buruma Saclar eklenmitir. ekil 4.12de
Buruma Saclar kiri ierisindeki grlmektedir.
ekil 4.12 : Kanca Bloku Kirii Buruma Saclar.
ekil 4.13de Buruma Sacna ait kesit grlmektedir.
Kalnlk : 10
ekil 4.13 : Buruma Sac kesiti.
Buruma Sacnn hacmi: Vbr = 32400000 mm3
Her bir buruma sacnn arl denklem (4.28)deki gibi hesaplanr.
Gbr Vbr 254 kg (4.28)
37
Toplamda 8 adet Buruma Sac mevcuttur. Buruma Saclarnn toplam arl
denklem (4.29)daki gibi hesaplanr.
Gbrt Gbr 8 2032 kg (4.29)
Kiriin gerilme kontrol yaplrken hareketten doan dinamik ykler de gz nnde

bulundurulmutur. Kirie etkiyen zati ykler yle sralanabilir:
Kanca arl: Gkanca = 4250 kg
Kanca Traversi ve Kanca Traversi Saclarnn arl: Gtravers = 7000 kg
Kanca Bloku Kirii arl: Gkbkiris : 18595 kg
Buruma Saclarnn arl: Gbrt = 2032 kg
Bunun yan sra iletme yk (Gyk) de Kanca Bloku Kiriine etkiyecektir. Tm bu

deerler statik yk ederleridir. Dinamik yk deerlerini elde etmek iin btn
yklerin darbe faktr (k) ile arplmas gerekmektedir. Dinamik yk deerleri
srasyla denklem (4.30), (4.31), (4.32), (4.33), (4.34)de bulunmutur.
Gdkanca k Gkanca 5423 kg (4.30)
Gdtravers k Gtravers 8932 kg (4.31)
Gdkbkiris k Gkbkiris 23727 kg (4.32)
Gdbrt k Gbrt 2593 kg (4.33)
G dyk k G yk 510400 kg (4.34)
Kirie etkiyen toplam dinamik zati yk ise denklem (4.35)den hesaplanr.
Gdzati Gdkanca Gdtravers Gdkbkiris Gdbrt 40675 kg (4.35)
Toplam dinamik zati yk kirie yayl yk olarak etkiyecektir ve dinamik iletme

yk ise kirie tam orta noktadan etkiyecektir. Kirie gelen ykleri gsteren serbest
cisim diyagram ekil 4.14te grlmektedir.
38
Gdyk
qdzati
lkbkiris = 10500 mm
ekil 4.14 : Kanca Bloku Kirii serbest cisim diyagram.
Kirie gelen yayl yk denklem (4.36)dan hesaplanr.
G dzati
q dzati 3874 kg / m 37988 N / m (4.36)
l kbkiris
Zati ykn kiri zerinde oluturduu maksimum moment denklem (4.37)den

hesaplanr.
q dzati l kbkiris
2
M dzati 523522 Nm (4.37)
8
letme yknn kiri zerinde oluturduu moment denklem (4.38)den hesaplanr.
Gdyk l kbkiris
M dyk 13138079 Nm (4.38)
4
Kiri zerinde dikey yklerin oluturduu maksimum moment ve maksimum eilme
gerilmesi srasyla denklem (4.39) ve (4.40)da hesaplanmtr.
M kbk m ax M dzati M dyk 13661601 Nm (4.39)
M kbk m ax
x m ax 110721766 Pa 110 .7 MPa emn 180 MPa (4.40)
W xkbk
Kirite oluan kayma gerilmesi ise denklem (4.41)den hesaplanr.
Gdyk
kbk 22.2 MPa emn 104 MPa (4.41)
Akbkiris
Kirite oluan kayma gerilmesi deeri ve maksimum eilme gerilmesi deerleri
emniyet gerilmesi deerlerinden kktr. Son olarak edeer gerilme de denklem
(4.42)den hesaplanr.
esd 2
3 2 117.2 MPa (4.42)
39
Bulunan edeer gerilme deeri emniyet gerilmesi deerinden kktr ve
konstrksiyon olduka gvenlidir.
Son olarak kiriin sehim kontrolnn yaplmas gerekmektedir. Kirite oluacak

maksimum sehim dikey ynde (y ekseninde) olacaktr. Kiri iin izin verilen
maksimum sehim deeri denklem (4.43)den hesaplanr.
l kbkiris
f emn 10.5mm (4.43)
1000
Kiriin kendi arlndan dolay yapt sehim denklem (4.44)ten hesaplanr.
5 Gdzati l kbkiris
3
f kbkq 0.29 mm (4.44)
384 E I xkbk
Ykn oluturduu sehim ise denklem (4.45)ten bulunur.
Gdyk l kbkiris
3
f kbky 5.97 mm (4.45)

48 E I xkbk
Kiriin yapt toplam sehim denklem (4.46)dan hesaplanr.
f kbk f kbkq f kbky 6.26 mm f emn (4.46)
Sonu olarak tasarlanan Kanca Bloku Kiriinin gerilme ve sehim kontrol

yaplmtr ve her iki deerin de emniyet deerlerini amad gzlemlenmitir.
Ykleme kombinasyonlar gz nne alndnda, Kanca Bloku iin ayr ykleme

kombinasyonu bulunmaktadr. Bunlar zati ykleme (ZY), statik ykleme (SY) ve
dinamik yklemedir (DY). Zati yklemede Kanca Blokuna etkiyen yk sadece
kendi arldr. Statik yklemede ise dinamik etkiler gz nnde
bulundurulmakszn hesaplar yaplr. Dinamik yklemede ise Kanca Blokuna
etkiyen ykler dinamik katsaylarla arplr. Kanca Blokunun tasarm yaplrken
dinamik ykleme durumu gz nnde bulundurularak oluabilecek en tehlikeli
duruma gre hesaplar yaplmtr. izelge 4.8de ykleme kombinasyonlar ve her
durumda kullanlacak katsaylar verilmitir.
Tm ykleme kombinasyonlar iin yaplan hesaplardan elde edilen edeer gerilme

deerleri izelge 4.9da gsterilmitir.
40
izelge 4.8 : Kanca Bloku ykleme kombinasyonlar.
Ykleme durumu Kanca Bloku zati arl alma yk
ZY 1 -
SY 1 1
DY 1.276 1.276
izelge 4.9 : Ykleme durumlar iin edeer gerilme deerleri.

Ykleme durumu ZY SY DY
esd (MPa) 4.1 91.9 117.2
4.8 Ana Kiri Tasarm
Krende yk tayan asl ksm krenin Ana Kiriidir. Ana Kiri, Rijit Bacak ve
Mafsal Bacak zerine monte edilmitir ve stnde hareket eden iki adet araba
mevcuttur. Her bir arabann yk kaldrma kapasitesi 400 tondur. Ana Kiriin
tasarmna gemeden nce krenin genel olarak llerini gsteren teknik resminin ve
boyutlu modelinin gsterilmesi uygun olacaktr. Ardndan Ana Kirie etkiyen
yklerden bahsedilecektir. ekil 4.15te krenin teknik resmi ve ekil 4.16da krene
ait boyutlu model grlmektedir.
ekil 4.15 : Krene ait teknik resim ve genel ller.
ekil 4.15te grld zere krenin yrd raylar aras mesafe 100 metredir. Ana
Kiriin toplam uzunluu ise Lak = 103,85 metredir. Mukavemet hesaplar yaplrken
Ana Kiri iki ucundan mesnetlenmi bir kiri gibi dnlmtr ve kiri uzunluu
olarak 103,85 metre alnmtr.
41
ekil 4.16 : Krenin boyutlu modeli.
Ana Kiri zerinde hareket eden iki araba senkronize bir biimde alrlar ve
birbirlerine en fazla 15,2 metre yaklaabilmektedirler. Arabalar toplam 16 adet
tekerlek zerinde hareket etmektedirler ve kaldrlan yk Ana Kirie 16 noktadan
yayl olarak etkimektedir. Ana Kiriin mukavemet hesabnda bu yayl yk, tekil
yk olarak ele alnmtr. ekil 4.17de Ana Kirie etkiyen yklerin gsterildii
serbest cisim diyagram grlmektedir.
ekil 4.17 : Ana Kirie ait serbest cisim diyagram.
Arabalarn Ana Kiri zerinde bulunduu temel konum vardr. Birinci konumda,
arabalarn her ikisi de Ana Kiriin en sol tarafndadr yani Rijit Bacaka en yakn
konumdadr. kinci konumda, arabalarn her ikisi de Ana Kiriin ortasndadr. Bu
konum en tehlikeli durumu arz eder ve Ana Kiri tasarlanken yaplan mukavemet
hesaplar bu konuma gre ve dinamik ykler de gz nne alnarak yaplmtr. Son
olarak nc konumda ise, arabalarn her ikisi de Ana Kiriin en sa tarafndadr
42
yani Mafsal Bacaka en yakn konumdadr. Bu durum iin a, b ve c lleri
izelge 4.10da verilmitir.
izelge 4.10 : Ykleme durumlar iin ller.
Arabalarn konumu a (mm) b (mm) c (mm) L (mm)

Sol 22000 8740 73110 103850
Orta 22000 40925 40925 103850
Sa 22000 75610 6240 103850
Ana Kirie etkiyen ykler izelge 4.11de verilmitir.
izelge 4.11 : Ana Kirie etkiyen ykler.

letme yk Gyk = 400000 kg
Kanca bloku arl Gkb = 42000 kg
Ana Kiri arl Gak = 1180000 kg
Araba arl Garb = 60000 kg
Halat arl Ghalat = 12448 kg
Burada halat arl, Kanca Bloku yere en yakn pozisyonda iken Kanca Bloku ve
Ana Kiri arasnda kalan halat mesafesine gre (Lhalat = 50 m) hesaplanmtr. Sistem
64 halatl bir sistemdir ve oplam halat uzunluu denklem (4.47)den hesaplanr.
Lhalattop 64 Lh 3200 m (4.47)
Seilen halat iin izelge 4.5ten halatn birim ktlesi qhalat = 3.89 kg/m olarak
okunur ve halat arl denklem (4.48)deki gibi hesaplanr.
G halat Lhalattop q halat 12448 kg (4.48)
izelge 4.12de ykleme kombinasyonlar ve her durumda kullanlacak katsaylar

verilmitir.
izelge 4.12 : Ana Kiri ykleme kombinasyonlar

ZAT AIRLIK
LETME YK DNAMK YK
Komb. Ana Araba Kanca Bloku Halat
Kiri Sol Orta Sa Sol Orta Sa Sol Orta Sa Sol Orta Sa Sol Orta Sa
ZY 1 - - - - - - - - - - - - - - -
SY1 1 1 - - 1 - - 1 - - 1 - - - - -
SY2 1 - 1 - - 1 - - 1 - - 1 - - - -
SY3 1 - - 1 - - 1 - - 1 - - 1 - - -
DY1 1.11 1.11 - - 1.276 - - 1.11 - - 1.276 - - 1 - -
DY2 1.11 - 1.11 - - 1.276 - - 1.11 - - 1.276 - - 1 -
DY3 1.11 - - 1.11 - - 1.276 - - 1.11 - - 1.276 - - 1
43
Ana Kiriin mukavemet hesaplarna gemeden nce Ana Kirie ait teknik resim ve
boyutlu model srasyla ekil 4.18, ekil 4.19 ve ekil 4.20de verilmitir.
ekil 4.18 : Ana Kirie ait teknik resim ve genel ller.
ekil 4.18de grld gibi Ana Kiriin ykseklii 10 metre, st sac genilii 7
metre, alt sac genilii 5 metre ve toplam uzunluu 103.85 metredir.
ekil 4.19 : Ana Kirie ait boyutlu model.
ekil 4.20 : Ana Kiri i yaps.
Ana Kiriin i yapsnda her 2 metrede bir buruma plakalar kullanlmtr. Bunun
nedeni d saclarn ok byk boyutlu oluu ve bu denli bir yk altnda burumaya
urayacak olmasdr. Buruma saclar d saclarn burumasn engeller. Yine Ana
Kiri boyunca i ksmda kebentler kullanlmtr. Bunun nedeni yapy daha rijit
bir hale getirmek ve kesit atalet momentini artrmaktr.
44
ekil 4.21de Ana Kirie ait kesit grlmektedir.
Atalet momentleri :
Ixak = 20782487116702 mm4
Iyak = 7786110656088 mm4
Kesit alan :
Aak = 1297763 mm2
Mukavemet momentleri :
Wxak = 3846621447 mm3
Wyak = 3114444262 mm3
ekil 4.21 : Ana Kiri kesiti ve zellikleri.
Ana Kiriin mukavemet hesaplar yaplrken en tehlikeli durum olan, arabalarn Ana
Kiriin orta ksmnda olduu ve dinamik yklerin de gz nnde bulundurulduu
DY2 ykleme kombinasyonu esas alnmtr.
Bu duruma gre ncelikle Ana Kiriin zati arlnn neden olduu moment
hesaplanmaldr. Bunu hesaplayabilmek iin kiriin metre bana den arl (qak)
aadaki denklemle belirlenir.
q ak Gak / Lak 112 N / mm (4.49)
Bulunan bu deer ykseltme katsays (c) ile arpldnda, denklem (4.50)

yardmyla aadaki gibi bulunur.
q akdin q ak c 124 N / mm (4.50)
Ana Kiriin kendi arl sonucu oluan moment tesiri denklem (4.51)deki gibi
bulunur.
L2ak
M akzatidin q akdin 1671647488 00 Nmm (4.51)
8
45
Ana Kirie etkiyen dier yklerin de darbe faktr (k) ve ykseltme katsaysyla
arplmas gerekmektedir. Daha nce Kanca Blokunu tasarlarken iletme yknn
dinamik deeri (Gdyk) elde edilmiti. Kanca Bloku, araba arl ve halat arlnn
dinamik yk deerleri srasyla denklem (4.52), (4.53) ve (4.54)te bulunmutur.
Gdkb k Gkb 53592 kg (4.52)
Gdarb c Garb 66600 kg (4.53)
Gdhalat c Ghalat 13817 kg (4.54)
Bir arabada etkiyen toplam dinamik tekil yk (Pd) denklem (4.55)teki gibi
hesaplanr.
Pd Gdyk Gdkb Gdarb Gdhalat 644409 kg 6319075 N (4.55)
Bu ykn oluturaca maksimum moment ise denklem (4.56)dan bulunur.
M d max Pd b 2586081444 00 Nmm (4.56)
X ekseninde oluacak toplam moment denklem (4.57)den bulunur.
M x M akzatidin M d max 425772893200 Nmm (4.57)
X ekseninde oluacak olan maksimum eilme gerilmesi denklem (4.58)den bulunur.
xak
M x
110.7 MPa (4.58)
Wxak
Krenin hareketinden doan dinamik ykler ve rzgar yknden dolay Y ekseninde
oluacak olan moment, ykten dolay oluan momentin 30da biri kadar alnr.
M y M x / 30 14192429770 Nmm (4.59)
Y ekseninde oluacak olan maksimum eilme gerilmesi denklem (4.60)tan bulunur.
yak
M y
4.5 MPa (4.60)
W yak
46
Ykten dolay Ana Kiri kesitinde oluacak olan kayma gerilmesi ise denklem
(4.61)deki gibi hesaplanr.
Pd
akdin 4.9 MPa (4.61)
Aak
Ana Kirite oluacak olan edeer gerilme deeri ise denklem (4.62)den elde edilir.
esd xak yak 3 akdin

2 2
115 .5 MPa emn 180 MPa (4.62)
Bulunan edeer gerilme deeri emniyet gerilmesi deerinden kktr ve

konstrksiyon olduka gvenlidir.
Son olarak kiriin sehim kontrolnn yaplmas gerekmektedir. Kirite oluacak

maksimum sehim dikey ynde (y ekseninde) olacaktr. Kiri iin izin verilen
maksimum sehim deeri denklem (4.63)ten hesaplanr.
Lak
f emn 138.5 mm (4.63)
750
Kiriin kendi arlndan dolay yapt sehim denklem (4.64)ten hesaplanr.
5 Gak L3ak
f akq 40.6 mm (4.64)
384 E I xak
Ykn oluturduu sehim ise denklem (4.65)ten bulunur.
Pd b
f aky (3 L2ak 4 b 2 ) 66 .6 mm (4.65)
24 E I xak
Kiriin yapt toplam sehim denklem (4.66)dan hesaplanr.
f kbk f kbkq f kbky 107 .2 mm f emn (4.66)
Sonu olarak tasarlanan Ana Kiriin gerilme ve sehim kontrol yaplmtr ve her iki
deerin de emniyet deerlerini amad gzlemlenmitir. Dolays ile tasarm
uygundur.
Yaplan hesaplamalarda daha ncede belirtildii gibi DY2 ykleme kombinasyonu

gz nnde bulundurulmutur. Tm ykleme kombinasyonlar iin yaplan
hesaplardan elde edilen edeer gerilme deerleri izelge 4.13te gsterilmitir.
47
izelge 4.13 : Tm ykleme durumlar iin edeer gerilme deerleri.
Ykleme
kombinasyonu
ZY SY1 SY2 SY3 DY1 DY2 DY3
esd (MPa) 39.2 76 93.1 72.5 91.3 115.5 86.8
Burada bulunan sonulardaki dikkat eken nokta SY1 ve DY1 kombinasyonlarnda

elde edilen sonularn SY3 ve DY3 kombinasyonlarnda elde edilen sonulardan
kk kmasdr. Bunun nedeni ise arabalar saa yani Mafsal Bacaka daha ok
yaklaabilmektedirler.
4.9 Yry Takmlarnn Tasarm
Kenin Ana Kiri tasarm yapldktan sonraki adm yry takmlarnn

tasarlanmasdr. Yry takmlarnn temel eleman tekerlekler ve raylardr. Kren
iki adet ray zerinde gidip gelmektedir.
Krenin en zor alma koullarnda, alma yk dahil toplam arlnn (Gkren)

3000 ton olduu ngrlmtr. Bu arl konstrktif adan 64 adet tekerin
tamas uygun grlmtr. Krenin her bir tekerine gelen yk (Rk) denklem
(4.67)den hesaplanr.
Gkren
Rk 46875 kg 45965 daN (4.67)
64
Tekere gelen karakteristik ykn (Rk0) hesaplanabilmesi iin DIN 15070e gre C1
malzeme katsays, C2 devir katsays ve C3 alma sresi katsaysnn belirlenmesi
gerekir. Hesaplar iin gerekli olan veriler srasyla izelge 4.14, izelge 4.15 ve
izelge 4.16da verilmitir.
izelge 4.14 : C1 malzeme katsaylar (DIN 15070).
48
izelge 4.15 : n tekerlek devir saysna gre C2 devir katsays (DIN 15070).
izelge 4.16 : C3 alma sresi katsays (DIN 15070).
izelge 4.14ten St 70 elii iin: C1 = 1.16
izelge 4.15ten 8 d/d iin: C2 = 1.14
izelge 4.16dan 1 saatte %25 - %40 alma sresi iin : C3 = 1
olarak belirlenmitir. Karakteristik yk (Rk0) denklem (4.68)deki gibi hesaplanr.
Rk
Rk 0 34759 daN (4.68)
C1 C 2 C 3
izelge 4.17 : R0 karakteristik teker yk ve d1 tekerlek ap (DIN 15070)
49
izelge 4.17ye bakldnda krenin teker ap dtekerk = 800 mm olarak belirlenmitir.
Buna karlk gelen ray ise tabloda olmamasna ramen A150 olarak seilmitir. Ar
tonajl krenlerde ray genilii 150 mm olarak belirlenebilir. Burada tekerlek ap 700
mm de seilebilirdi fakat daha gvenilir bir sistem iin 800 mm olarak belirlenmitir.
Ray lleri ve teker ap belirlendikten sonra Bojiler bir boyutlu izim program
yardmyla tasarlanmtr. Her Bojide 2 adet tekerlek bulunmaktadr ve toplam 32
adet Boji bulunmaktadr. ekil 4.22de Bojinin 3 boyutlu modeli grlmektedir.
ekil 4.22 : Bojiye ait boyutlu model.
ki Boji arasndaki balanty kuran Boji Denge Kirii de ekil 4.22de

grlmektedir. ekil 4.23te ise Boji Denge Kirilerini birbirine balayan Kk
Denge Kirii grlmektedir.
ekil 4.23 : Kk Denge Kiriine ait boyutlu model.
ki Kk Denge Kiriini birbirine balayan Byk Denge Kiriinin boyutlu

modeli ekil 4.24te grlmektedir.
50
ekil 4.24 : Byk Denge Kiriine ait boyutlu model.
Byk Denge Kirilerini birbirine balayan Gergi Kiriinin boyutlu modeli ekil
4.25te grlmektedir. Tpk Ana Kirite olduu gibi dier tm kirilerde buruma
saclar kullanlmtr.
ekil 4.25 : Gergi Kiriine ait boyutlu model.
ekil 4.26 : Gergi Kirii buruma saclar.
51
4.10 Mafsal Bacak Tasarm
Blm 2.2de bahsedildii gibi Mafsal Bacak krene gelen dikey ykleri karlar ve
krende herhangi bir kaslma olmamas iin Ana Kirie bir mafsal yarmyla
balanmtr. Yine Ana Kiri gibi Mafsal Bacak da i yapsnda buruma saclar ve
kebentler bulundurur. Krenin Mafsal Bacana ait boyutlu model ekil 4.27de
grlmektedir.
ekil 4.27 : Mafsal Bacaka ait boyutlu model.
ekil 4.28 : Mafsal Bacak i yaps.
52
ekil 4.29 ve 4.30da Mafsal Bacak Ana Kirie balayan mafsal konstrksiyonu
grlmektedir.
ekil 4.29 : Mafsal konstrksiyonu.
ekil 4.30 : Mafsal konstrksiyonu i yaps.
4.11 Rijit Bacak Tasarm
Blm 2.2de bahsedildii gibi Rijit Bacak krene gelen hem yatay hem de dikey
ykleri karlar ve Ana Kirie rijit olarak baldr. Rijit Bacak temelde iki ksmdan
meydana gelmektedir. st ksm kule olarak adlandrlan ksmdr ve alt ksmda da
pantolon olarak adlandrlan iki ksm mevcuttur. Pantolonlar birbirine Gergi Kirii
ile baldr. Yine Ana Kiri gibi Rijit Bacakn hem kule ksmnda hem de pantolon
ksmlarnda buruma saclar kullanlmtr. Bunlar Rijit Bacakn saclarnda
oluabilecek burumalar engeller. Ayn zamanda yap ierisinde, rijitlii artrmak
amacyla kebentler bulunur. Krenin Rijit Bacana ait boyutlu model ekil
4.31de grlmektedir.
53
ekil 4.31 : Rijit Bacaka ait boyutlu model.
ekil 4.32 : Rijit Bacak kule i yaps.
ekil 4.33 : Rijit Bacak pantolonlarnn i yaps.
54
5. SONLU ELEMANLAR YNTEM
5.1 Giri
Sonlu elemanlar yntemi, gnmzde karmak mhendislik problemlerinin hassas

olarak zlmesinde etkin olarak kullanlan bir saysal yntemdir. Yntemin deiik
mhendislik alanlar iin bu kadar popler olmasnn ana nedenlerinden birisi genel
bir bilgisayar programnn yalnz giri verilerini deitirerek herhangi bir zel
problemin zm iin kullanlabilmesidir. Sonlu elemanlar yntemindeki temel
dnce, karmak bir probleme, problemi basite indirgeyerek bir zm bulmaktr.
Esas problemin daha basit bir probleme indirgenmi olmas nedeni ile kesin sonu
yerine yaklak bir sonu elde edilmekte, ancak bu sonucun zm iin daha fazla
aba harcayarak iyiletirilmesi ve kesin sonuca ok yaklalmas, hatta kesin sonuca
ulalmas mmkn olmaktadr. Elde bulunan konvansiyonel matematiksel aralarn
kesin sonucu, hatta yaklak bir sonucu dahi bulmakta yetersiz kalmas durumunda
ise sonlu elemanlar yntemi kullanlabilecek tek yntem olmaktadr.
Sonlu elemanlar ynteminde, zm blgesi, ok sayda, basit, kk, birbirine

bal, sonlu eleman ad verilen alt blgelere ayrlmaktadr. Bu yntemin, freze
tezgah gibi karmak bir geometrik ekli modellemek iin nasl kullanlabilecei
ekil 5.1'de verilmitir. Byle bir tezgahn almas esnasnda oluacak olan
deplasmanlar, gerilmeleri, vb. kesin olarak bulmak hemen hemen imkansz
olduundan, tezgah ekilde grlen paralara ayrlarak modellenmitir [14].
ekil 5.1 : Freze Tezgahnn Sonlu Elemanlar Metodu ile Modellenmesi.
55
Sonlu elemanlar ynteminde yap, davran daha nce belirlenmi olan birok
elemana blnr. Elemanlar "nod" ad verilen noktalarda tekrar birletirilirler. Bu
ekilde cebrik bir denklem takm elde edilir. Gerilme analizinde bu denklemler
nodlardaki denge denklemleridir. ncelenen probleme bal olarak bu ekilde
yzlerce hatta binlerce denklem elde edilir. Bu denklem takmnn zm ise
bilgisayar kullanmn zorunlu klmaktadr.
Sonlu elemanlar ynteminde temel fikir srekli fonksiyonlar blgesel srekli

fonksiyonlar (genellikle polinomlar) ile temsil etmektir. Bunun anlam bir eleman
ierisinde hesaplanmas istenen bykln (rnein deplasmann) deeri o
elemann nodlarndaki deerler kullanlarak interpolasyon ile bulunur. Bu nedenle
sonlu elemanlar metodunda bilinmeyen ve hesaplanmas istenen deerler nodlardaki
deerlerdir. Bir varyasyonel prensip (rnein; enerjinin minimum olmas prensibi)
kullanlarak byklk alannn nodlardaki deerleri iin bir denklem takm elde
edilir. Bu denklem takmnn matris formundaki gsterimi denklem (5.1)deki
gibidir.
[K] . [D] = [R] (5.1)
Burada [D] byklk alannn nodlardaki bilinmeyen deerlerini temsil eden vektr,
[R] bilinen yk vektr ve [K] ise bilinen sabitler matrisidir. Gerilme analizinde [K]
rijitlik matrisi olarak bilinmektedir [15].
5.2 Sonlu Elemanlar Ynteminin Tarihsel Geliimi
Sonlu elemanlar yntemi ilk olarak yap analizinde kullanlmaya baland. lk

almalar Hrennikoff (1941) ve Mc Henry (1943) tarafndan gelitirilen yar analitik
analiz metotlardr. Argyis ve Kelsey (1960) virtuel i prensibini kullanarak bir direkt
yaklam metodu gelitirmitir. Turner ve dierleri (1956) bir gen eleman iin
rijitlik matrisini oluturmutur. "Sonlu Elemanlar" terimi ilk defa Clough (1960)
tarafndan almasnda telffuz edilmitir. Metodun - boyutlu problemlere
uygulanmas iki-boyutlu teoriden sonra kolayca gereklenmitir (rnein, Argyis
(1964)).
lk gerek kabuk elemanlar eksenel simetrik elemanlar olup (Grafton ve Strome

(1963)), bunlar silindirik ve dier kabuk elemanlar izlemitir (Gallagher (1969)).
56
Aratrmaclar 1960'l yllarn balarnda non-lineer problemlerle ilgilenmeye
baladlar. Turner ve dierleri (1960) geometrik olarak non-lineer problemler iin bir
zm teknii gelitirdi. Sonlu elemanlar metoduyla stabilite analizi ise ilk Martin
(1965) tarafndan tartlmtr. Statik problemlerin yan sra dinamik problemler de
sonlu elemanlar metoduyla incelenmeye baland (Zienkiewicz ve dierleri (1966) ve
Koening ve Davids (1969)). 1943 ylnda Courant blgesel srekli lineer yaklam
kullanarak bir burulma problemi iin zm retmitir.
Yap alan dndaki problemlerin sonlu elemanlar yntemiyle zm 1960 'l

yllarda balamtr. rnein Zienkiewicz ve Cheung (1965) sonlu elemanlar
yntemi ile Poisson denklemini zmtr. Doctors (1970) ise yntemi potansiyel
aka uygulamtr. Sonlu elemanlar yntemi gelitirilerek s transferi, yeralt
sularnn ak, manyetik alan ve dier birok alana uygulanmaktadr.
Genel amal sonlu elemanlar paket programlar 1970'li yllardan itibaren ortaya
kmaya balamtr. 1980'li yllarn sonlarna doru ise artk paket programlar mikro
bilgisayarlarda kullanlmaya baland. 1990 yllarnn ortalar itibaryle sonlu
elemanlar yntemi ve uygulamalaryla ilgili yaklak olarak 40.000 makale ve kitap
yaynlanmtr [15].
5.3 Sonlu Elemanlar Ynteminin Uygulama Alanlar
Gnmzde sonlu elemanlar yntemi birok alanda uygulanabilmektedir ve byk

kolaylklar salamaktadr. Yine bu almada da sonlu elemanlar ynteminden
faydalanlm olup, ar tonajl bir krenin karmak yapsnn analizi iin yntem
byk kolaylklar salamtr.
Sonlu elemanlar ynteminin mhendislikteki uygulama alanlar genel olarak

unlardr:
Yapsal Analiz (Statik, dinamik, lineer ve non-lineer)
Scaklk/Ak Analizi
Elektromanyetik Analiz
Biyomekanik
57
5.4 Portal Krenin Sonlu Elemanlar Modelinin Oluturulmas
Gnmzde sonlu elemanlar metodunun uygulama alanlar olduka genilemitir ve

ok karmak yaplarn analizinde ska kullanlmaktadr. Bu karmak yaplar sonlu
sayda birok elemana blnerek analiz edilir. Analizi yaplan modelin karmakl
daha gl bilgisayarlarn kullanlmasn gerektirmektedir. Fakat sadece bilgisayarn
varl analizleri yapmaya imkan klmaz. Bu i iin yazlm yazlmlara ihtiya
duyulmaktadr.
Bu yazlmlardan en popler olanlar Abaqus, Nastran-Patran ve Ansystir. Baz

sonlu elemanlar yazlmlarnn kendi bnyesinde boyutlu modelleme paketleri
bulunmaktadr fakat kullanc dostu olmayabilmektedirler. boyutlu modelleme
iin ayrca kullanc dostu yazlmlar gelitirilmitir. Bunlar arasnda Catia, Pro-
Engineer, Solidworks ve AutoCAD en ok bilinenleridir.
5.4.1 Geometrinin ANSYS yazlmna aktarm
Solidworks yazlm kullanlarak oluturulan boyutlu kren modeli Ansys 14.5

Workbench sonlu elemanlar yazlmna aktarlr. Program bilgisayar ortamna
kurulduktan sonra amak iin aadaki yol takip edilir:
Balat > Programlar > Ansys 14.5 > Workbench 14.5
Program aldnda ekil 5.2deki pencere ekrana gelir.
ekil 5.2 : Workbench 14.5 ana penceresi.
58
Ana pencerenin sol tarafnda Analysis Systems sekmesinde yazlmla yaplabilecek
analizler yer almaktadr. Statik analiz, dinamik analiz, elektrik, termal analiz vs. gibi
analizler yaplabilmektedir. Bu almada analizler Static Structural modunda
yaplmtr. Bu modda statik analiz yaplmaktadr ve krene gelen dinamik ykler,
statik yklere eklenmek suretiyle analizler gerekletirilmitir.
Static Structural modunda almaya balamak iin sekmede yer alan Static
Structural balants saa srklenip braklr (ekil 5.3).
ekil 5.3 : Static Structural modu.
Alan pencerede srasyla u sekmeler ekrana gelmitir:
Engineering Data: Bu sekmeye ift tklanarak girildii zaman analizde kullanlacak

malzeme seimi yaplmaktadr.
Geometry: Bu sekmeye girildii zaman programa aktarlan geometri ekrana gelir ve

program geometride deiiklikler yapmaya olanak salar.
Model: Bu sekmeye girildii zaman model zerine uygulanacak ykler, kontak

oluturma, a yapsnn oluturulmas, desteklerin belirlenmesi gibi ilemler yaplr.
Setup: Bu blmde modele uygulanacak ykler belirlenir.
59
Solution: Analiz koturma sonucunda hesaplanacak olan deerlerin (gerilme,
deplasman gibi) belirlendii ksmdr.
Results: Bu ksmda analiz sonular grntlenir.
Programa modelin aktarlmas iin Geometry sekmesine sa tklanr ve Import

Geometry ksmndan bilgisayara kaydedilmi olan boyutlu model seilir (ekil
5.4).
ekil 5.4 : Modelin programa aktarlmas.
5.4.2 Kontaklarn tanmlanmas
Ansys Workbench 14.5, ierisine aktarlan kat modelde otomatik olarak kontaklar
tanmlamaktadr. Fakat ok byk boyutlu modellerde otomatik kontak kurma
esnasnda yksek tolerans deerleri alr. Bu durum istenmeyen yzeyler arasnda
kontaklar oluturulmasna neden olabilir. Bu durumun nlenmesi iin programn
oluturmu olduu otomatik kontaklar silinir, ardndan tolerans deeri 0.1 mm olacak
ekilde ayarlanr. Bunun iin model aacnda Contacts sekmesindeki Tolerance
Type Value olarak ayarlanr ve Tolerance Value deeri 0.1 olarak girilir. Bu
ilem birbirine en az 0.1 mm uzaklkta bulunan yzeyler arasnda kontak kurulmasn
salar (ekil 5.5).
60
ekil 5.5 : Kontak ayarnn yaplmas.
Kontak ayar yapldktan sonra, kontak tiplerinin belirlenmesi gerekir. Program

otomatik olarak tm kontaklar Bonded tipi olarak belirler. aft balantlarndaki
kontak tipleri No Seperation olarak deitirilmelidir (ekil 5.6).
ekil 5.6 : Kontak tiplerinin belirlenmesi.
61
5.4.3 A yapsnn oluturulmas
Kontaklarn belirlenmesinden sonra sradaki adm a yapsnn oluturulmasdr.

Model aacndaki Mesh sekmesi zerine sa tklanarak Insert > Sizing
mensnden a yaps seenei oluturulur. Model aacnn altnda alan pencerede
Geometry ksmnda Body Selection seilir ve istenilen paralar seilir (ekil 5.7
ve ekil 5.8).
ekil 5.7 : Boyutsal A ( Sizing Mesh ) oluturmak.
ekil 5.8 : A yaps oluturulacak geometrinin seilmesi.
Bu ilemlerin ardndan element boyutu belirlenir. Bunun iin Element Size

ksmnda istenilen deer yazlr. Son olarak Mesh sekmesine sa tklanp
Generate Mesh e tklanr ve modelin a yaps oluturulur (ekil 5.9).
62
ekil 5.9 : Oluturulan A yaps.
Oluturulan a yapsndaki node saysn grntlemek iin alt ksmda alan

penceredeki Statistics ksmna girilmelidir.
5.4.4 Model kurulumunun tamamlanmas
Modelin a yaps oluturulduktan sonra model zerine etkiyen yklerin ve modelin

snr koullarnn belirlenmesi gerekir. Bunun iin model aacndaki Static
Structural sekmesine sa tklanr ve istenen kombinasyonlar eklenir (ekil 5.10).
ekil 5.10 : Modele etkiyen yklerin belirlenmesi.
Bu ilemin ardndan Static Structural sekmesine sa tklanp Solve seilir ve

analiz koturulmaya balanr. Analiz koturulduktan sonra elde edilen sonular
Solution sekmesinden grntlenir.
63
64
6. 2x400 TON PORTAL KRENN SONLU ELEMANLAR ANALZ
Bu blmde Kanca Bloku ve Ana Kiriin ayr birer eleman olarak zati, statik ve
dinamik analizleri gerekletirilmitir. Bunun yan sra, krenin montajl halde iken
analizi statik ve dinamik ykler altnda gerekletirilmitir. Elde edilen gerilme
deerleri irdelenmi ve tasarmn uygun olup olmadna karar verilmitir.
Genellikle gerilme analizlerinde paralarn birleim noktalarnda ok kk alanlarda

gerilme ylmalar oluabilmektedir. Bu durum yazlmsal hatalardan ortaya
kmaktadr ve bu nedenle sonularda kan maksimum gerilmeler yksek
grnmektedir ve bu gerilmeler dikkate alnmamtr.
6.1 Ykleme Kombinasyonlar
Yaplan analizlerde her elemann kendi arl sonucu oluan gerilme deerleri,
statik yk altnda oluan gerilme deerleri ve dinamik ykler de gz nnde
bulundurulduunda oluan gerilme ve deplasman deerleri tayin edilmitir. Analizler
drdnc ksmda anlatlan ykleme kombinasyonlar iin gerekletirilmitir.
6.2 Kanca Blokunun Analizi
Kanca Blokunun analizleri yaplrken, kancann en alt ksm sabit olarak kabul
edilmi ve ykler pozitif y ynnde makara aftlarna eit olarak datlarak
etkitilmitir. Analizde kolaylk asndan halatlar ve makaralar dikkate alnmam,
ykler dorudan makara aftlarna yayl yk olarak uygulanmtr.
6.2.1 Zati arlk etkisi altnda analiz
Kanca Blokunun kendi arl sonucu oluan (ZY ykleme kombinasyonu) gerilme
analiz sonular srasyla ekil 6.1, ekil 6.2 ve ekil 6.3te gsterilmitir.
Sonulara bakldnda kiri zerinde zati arlktan dolay oluan maksimum

gerilme 3.3 MPadr. Bu deer emniyet deerlerinin olduka altndadr.
65
ekil 6.1 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular izometrik grn (ZY).
ekil 6.2 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular i yap grn (ZY).
66
ekil 6.3 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular n ve st grn (ZY).
6.2.2 Statik analiz
Kanca Bloku statik yklerin (zati arlk ve alma yk) tesiri altnda iken yaplan
(SY ykleme kombinasyonu) analiz sonular srasyla ekil 6.4, ekil 6.5 ve ekil
6.6da gsterilmitir.
Statik yklerin tesiri altnda Kanca Bloku Kiriindeki maksimum gerilme ise 77
MPa dolaylarndadr. Burada dikkat edilmesi gereken ksm, maksimum gerilme olan
77 MPa deeri Kanca Bloku Kiriinin tam ortasnda olumasdr. Bunun dnda
ekil 6.6da st grne dikkat edilecek olursa, Tayc Saclarn arasnda kalan
ufak blgede (sa ve sol tarafta) gerilme deeri 120 MPa olarak grlr. Bunun
haricinde analiz sonucunda paralarn birleme noktasnda oluan yksek gerilmeler
dikkate alnmamtr.
67
ekil 6.4 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular izometrik grn (SY).
ekil 6.5 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular i yap grn (SY).
68
ekil 6.6 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular n ve st grn (SY).
6.2.3 Dinamik analiz
Kanca Bloku dinamik yklerin de tesiri altnda iken yaplan (DY yk kombinasyonu)
analiz sonular srasyla ekil 6.7, ekil 6.8, ekil 6.9 ve ekil 6.10da
gsterilmitir.
Dinamik ykler de gz nnde bulundurulduunda kirite oluacak olan maksimum

sehim deeri 8.89 mmdir ve emniyet sehim deeri olan 10.5 mmnin altndadr.
Kanca Blokunun dikey yndeki maksimum sehimi analitik hesaplamalarda 6.26 mm
olarak hesaplanmtr. Her iki deer de emniyet snrlar ierisinde olduundan tr
tasarm uygundur. Burada deerlerin farkl kmasndaki sebep, analitik hesaplarda
kiriin her iki ucundan sabitlenmi olarak kabul edilmesindendir. Gerekte kiri daha
ok eilmektedir.
Kiriteki gerilme deeri ise yaklak 100.5 MPadr. Bu deer St 37 elii iin
emniyet gerilmesi olan 180 MPa deerinden kktr ve tasarm gvenlidir.
69
ekil 6.7 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular izometrik grn (DY).
ekil 6.8 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular i yap grn (DY).
70
ekil 6.9 : Kanca Bloku Kirii gerilme sonular n ve st grn (DY).
ekil 6.10 : Kanca Bloku Kirii sehim sonucu (DY).
71
6.3 Ana Kiriin Analizi
Ana Kiri analizleri yaplrken, kiriin en u ksmlar mesnet olarak kabul edilmi ve
ykler negatif y ynnde araba tekerleklerine eit olarak datlarak etkitilmitir.
Analizde kolaylk asndan ve analizin daha az karmak olmasn salamak iin
arabalar modele katlmamtr, ykler dorudan araba tekerleklerine uygulanmtr.
Ykleme sonucunda oluacak en yksek gerilme Ana Kiriin alt sacnda oluacaktr.
Bunun nedeni Ana Kiri kesitinin geometrik merkezinin (dolaysyla eilme
gerilmesi iin ntr eksenin) alt sacdan daha uzakta olmasdr. Kiriin alt sac
ekmeye maruz kalrken st sac basmaya maruz kalacaktr ve bu gerilme deeri alt
sacda daha oktur. Dolaysyla sonu resimlerinde Ana Kiriin n ve alt grnleri
verilmitir.
Ana Kiriin kendi arl sonucu oluan (ZY ykleme kombinasyonu) gerilme
analiz sonular ekil 6.11de gsterilmitir.
ekil 6.11 : Ana Kiri gerilme sonular n ve alt grn (ZY).
Analiz sonucunda Ana Kirite oluan maksimum gerilme deeri 37 MPa olarak
bulunmutur.
72
6.3.2 Statik analiz
Ana Kiri statik yklerin (zati arlk, alma yk, kanca bloku arl, araba ve
halat arl) tesiri altnda iken yaplan (SY1, SY2 ve SY3 ykleme
kombinasyonlar) analiz sonular srasyla ekil 6.12, ekil 6.13 ve ekil 6.14te
gsterilmitir.
ekil 6.12 : Ana Kiri gerilme sonular n ve alt grn (SY1).
73
Analizler sonucunda Ana Kirite meydana gelen maksimum gerilme deerleri;

arabalar sol konumda iken (SY1) 66.7 MPa, arabalar orta konumda iken (SY2) 89.6
MPa ve arabalar sa konumda iken (SY3) 62.4 MPa olarak okunmutur. Burada
dikkat eken nokta SY1 yk kombinasyonunda oluan gerilme deerinin SY3 yk
kombinasyonunda oluan gerilme deerinden byk olmasdr. Bunun nedeni
arabalarn Ana Kiriin sa tarafna (Mafsal Bacak taraf) daha ok
yanaabilmeleridir.
Ana Kiri dinamik yklerin de tesiri altnda iken yaplan (DY1, DY2 ve DY3 yk
kombinasyonlar) analiz sonular srasyla ekil 6.15, ekil 6.16 ve ekil 6.17de
gsterilmitir.
Analizler sonucunda Ana Kirite meydana gelen maksimum gerilme deerleri;

arabalar sol konumda iken (DY1) 76.5 MPa, arabalar orta konumda iken (DY2)
105.2 MPa ve arabalar sa konumda iken (DY3) 71.2 MPa olarak okunmutur. Yine
burada dikkat eken nokta DY1 yk kombinasyonunda oluan gerilme deerinin
DY3 yk kombinasyonunda oluan gerilme deerinden byk olmasdr. nceden
akland gibi unun nedeni arabalarn Ana Kiriin sa tarafna (Mafsal Bacak
taraf) daha ok yanaabilmeleridir.
74
ekil 6.15 : Ana Kiri gerilme sonular n ve alt grn (DY1).
75
Ek olarak ekil 6.18, ekil 6.19 ve ekil 6.20de dinamik ykler etkisi altnda Ana
Kirite oluan sehim analiz sonular da gsterilmitir.
ekil 6.18 : Ana Kiri sehim sonular (DY1).
76
Analizler sonucunda Ana Kirite meydana gelen maksimum sehim deerleri;

arabalar sol konumda iken (DY1) 81.2 mm, arabalar orta konumda iken (DY2) 112.1
mm ve arabalar sa konumda iken (DY3) 76.8 mm olarak okunmutur.
En tehlikeli durum olan DY2 yk kombinasyonunda Ana Kirite oluan maksimum

gerilme deeri 105.2 MPa olup St-37 elii iin emniyet gerilmesi deerini (180
MPa) amamtr. Oluan maksimum sehim deeri 112.1 mm olup izin verilen
maksimum sehim deeri olan 138.5 mmnin altndadr. Dolaysyla tasarm
gvenilirdir.
6.4 Portal Krenin Analizi
boyutlu izim program yardmyla modellenen kren elemanlarnn birletirilmesi

suretiyle portal krenin bir btn olarak analizleri gerekletirilmitir. Yine nceki
analizlerde olduu gibi tm ykleme kombinasyonlar iin analiz gerekletirilmitir.
Zati arlk etkisi altndaki ve statik analizlerde, Ana Kirite oluan maksimum
gerilme deerleri gsterilmi olup; dinamik analizde ise hem Ana Kirite oluan
maksimum gerilme deerleri hem de Yry Takmlarnda oluan maksimum
gerilme deerleri gsterilmitir.
Krenin kendi arl sonucu oluan (ZY ykleme kombinasyonu) gerilme analiz
sonular ekil 6.21de gsterilmitir.
Analiz sonucunda krenin Ana Kiri ksmnda oluan maksimum gerilme deeri 33
MPa olarak bulunmutur. Bu gerilme deeri Ana Kiriin orta ksmnda meydana
gelmektedir.
77
ekil 6.21 : Kren gerilme sonular (ZY).
6.4.2 Statik analiz
Kren statik yklerin (zati arlk, alma yk, kanca bloku arl, araba ve halat
arl) tesiri altnda iken yaplan (SY1, SY2 ve SY3 ykleme kombinasyonlar)
analiz sonular srasyla ekil 6.22, ekil 6.23 ve ekil 6.24te gsterilmitir.
Analizler sonucunda krende meydana gelen maksimum gerilme deerleri; arabalar

sol konumda iken (SY1) 60 MPa, arabalar orta konumda iken (SY2) 84 MPa ve
arabalar sa konumda iken (SY3) 58 MPa olarak okunmutur. Bu deerler Ana Kiri
zerinde oluan maksimum gerilme deerleridir. Burada nemli olan nokta, Ana
Kiri tek bana iken yaplan analizlerde maksimum gerilme deerlerinin bu
deerlerden daha yksek kmasdr. Bunun nedeni ise Ana Kiriin analizi
yaplrken en u noktalardan mesnetlenmi olmasdr. Burada ise mesnet noktalar
bacaklarn birletii alanlardr. Dolaysyla kren analizinden elde edilen gerilme
deerleri daha salkl ve gereki sonulardr.
78
ekil 6.22 : Kren gerilme sonular (SY1).
79
Kren dinamik yklerin de tesiri altnda iken yaplan (DY1, DY2 ve DY3 yk
kombinasyonlar) analiz sonular srasyla ekil 6.25, ekil 6.26 ve ekil 6.27de
gsterilmitir.
Analizler sonucunda krende meydana gelen maksimum gerilme deerleri; arabalar

sol konumda iken (DY1) 68 MPa, arabalar orta konumda iken (DY2) 99 MPa ve
arabalar sa konumda iken (DY3) 65 MPa olarak okunmutur. Bu deerler Ana Kiri
zerinde oluan maksimum gerilme deerleridir. Yine ayn ekilde burada nemli
olan nokta, Ana Kiri tek bana iken yaplan analizlerde maksimum gerilme
deerlerinin bu deerlerden daha yksek kmasdr. Bunun nedeni nceki ksmda
anlatlmt.
Dinamik analizler gz nnde bulundurulduunda Ana kiri iin elde edilen gerilme
deerleri emniyet gerilme deerinin altndadr ve olduka uygundur, dolaysyla
tasarm gvenlidir.
80
ekil 6.25 : Kren gerilme sonular (DY1).
81
Dinamik ykleme kombinasyonlar kren iin en tehlikeli durumu arz ederler. Burada
sadece Ana Kirite oluan gerilmeleri okumak gvenilir bir kren konstrksiyonu
tasarlayabilmek iin yetersiz kalr. Krende en byk gerilmelerin meydana geldii
ksm Gergi Kirileridir. Yry grubunda meydana gelen gerilmeler ykleme
kombinasyonlarna gre srasyla ekil 6.28, ekil 6.29 ve ekil 6.30da
gsterilmitir.
ekil 6.28 : Yry grubu iin gerilme sonular (DY1).
82
Sonular incelendiinde Gergi Kirilerinde meydana gelen maksimum gerilme

deerlerinin; arabalar sol konumda iken (DY1) 250 MPa, arabalar orta konumda iken
(DY2) 190 MPa ve arabalar sa konumda iken (DY3) 246 MPa olduu
83
gzlemlenmitir. Bulunan bu deerler Boji Denge Kirii ve Kk Denge Kiriinde
olumaktadr ve olduka yksek deerlerdir. St 37 elii iin emniyet gerilmesi olan
180 Mpa deerini amaktadr. Yapnn bu ksmlarnda malzeme olarak emniyet
gerilmesi 270 MPa olan St 52-3 eliinin kullanlmas uygun grlmtr. Fakat
yine de, yapda emniyet geilmesine olduka yakn gerilmeler olutuu iin
konstrksiyonda gerekli revizeler ve glendirme ilemlerinin yaplmas daha
salkl bir yap oluturmamza olanak salayacaktr.
Son olarak tm dinamik ykleme kombiansyonlar iin krenin yapt sehimler (x ve

y ekseninde) ekil 6.31, ekil 6.32, ekil 6.33, ekil 6.34, ekil 6.35 ve ekil
6.36da gsterilmitir.
Sonulara gre krenin y ekseninde yapt maksimum sehim, arabalar orta

konumdayken (DY2 yk kombinasyonu) ortaya kmtr ve 118.5 mm deerindedir.
Bu deer izin verilen sehim deeri olan 138.5 mmnin altndadr ve kren tasarm
uygundur. Bunun yan sra yk etkisi altnda kren bir miktar Mafsal Bacak ynne
doru yatar (x ekseninde). X eksenindeki maksimum sehim deeri 196.6 mmdir.
Byk krenlerde 500 mmye kadar x ekseninde sehime izin verilir. Dolaysyla
bulunan sonu uygundur.
ekil 6.31 : Krenin y ekseninde yapt sehim (DY1).
84
85
ekil 6.34 : Krenin x ekseninde yapt sehim (DY1).
86
87
88
7. SONU VE NERLER
Yaplan alma sonucunda 2 x 400 tonluk portal kren tasarlanm, Kanca Bloku ve
Ana Kiri iin analitik hesaplar yaplm, statik ve dinamik analizler
gerekletirilmitir. izelge 7.1de Kanca Bloku Kirii iin her ykleme
kombinasyonunda (ZY, SY, DY) elde edilen maksimum edeer gerilme deerleri
grlmektedir.
izelge 7.1 : Kanca Bloku Kirii iin maksimum edeer gerilme deerleri.
Ykleme durumu ZY SY DY
Analitik hesap
esd (MPa) 4.1 91.9 117.2
sonularna gre
Analiz sonularna
esd (MPa) 3.3 77 100.5
gre
Kanca Bloku Kirii iin elde edilen gerilme deerleri St 37 elii iin emniyet
gerilmesi deerinden kktr. St 37 eliinin emniyet gerilme deeri statik ykleme
iin 160 MPa, dinamik ykleme iin ise 180 MPadr. Tasarmda sadeletirmeye
gidilmesi mmkndr. Salkl bir analiz sonucu elde etmek iin analitik
hesaplamalar sonucu elde edilmi olan gerilme deerleri ile analiz sonucunda elde
edilmi olan gerilme deerleri arasndaki fark maksimum %20 olmaldr. Bu durum
da gz nnde bulundurulduunda sonular salkldr.
izelge 7.2 : Ana Kiri iin maksimum edeer gerilme sonular.

Ykleme
ZY SY1 SY2 SY3 DY1 DY2 DY3
durumu
Analitik hesap sonularna
esd (MPa) 39.2 76 93.1 72.5 91.3 115.5 86.8
gre
Analiz sonularna gre
esd (MPa) 37 66.7 89.6 62.4 76.5 105.2 71.2
(Ana Kiri ayr)
Analiz sonularna gre
esd (MPa) 33 60 84 58 68 99 65
(kren montajl iken)
izelge 7.2de her ykleme kombinasyonunda (ZY, SY1, SY2, SY3, DY1, DY2,
DY3) Ana Kiri ayr olarak analiz edildiinde elde edilen maksimum edeer
gerilme sonular ve kren montajl halde iken analiz edildiinde Ana Kirite oluan
maksimum edeer gerilme sonular verilmitir. Sonulara bakldnda elde edilen
89
tm gerilme deerleri St 37 eliinin emniyet gerilmesi deerinin altndadr. Ayrca
tm sonular %20 fark snrn amamtr. Burada dikkat eken nokta kren montajl
halde iken yaplan analizlerde Ana Kirie ait maksimum edeer gerilme deerleri,
Ana Kiriin ayr olarak analiz edildiinde elde edilen maksimum edeer gerilme
deerlerinden dk olmasdr. Bunun nedeni daha nce de akland gibi Ana
Kiriin ayr olarak analiz edilirken en u ksmlarnda mesnetlenmi olmasdr.
Mesnetler arasndaki mesafe daha geni olduundan gerilmeler daha yksek
kmtr. Kren montajl halde iken ise mesnetler bacaklarn baland alanlardr.
Kanca Blokunun dikey yndeki maksimum sehimi analitik hesaplamalarda 6.26 mm

olarak hesaplanmtr. Analiz sonularnda bu deer 8.89 mm olarak hesaplanmtr.
Her iki deer de emniyet snrlar ierisinde olduundan tr tasarm uygundur.
Burada deerlerin farkl kmasndaki sebep, analitik hesaplarda kiriin her iki
ucundan sabitlenmi olmasdr. Gerekte kiri daha ok eilmektedir.
Ana Kirite oluan dikey yndeki maksimum sehimi ise analitik hesaplamalarda
107.2 mm olarak hesaplanmtr. Analiz sonularna gre ise; Ana Kiri ayr olarak
analiz edildiinde bu deer 112.1 mm ve kren montajl halde iken analiz edildiinde
118.5 mmdir. Analitik hesaplamalara gre bulunan sehim deeri (107.2 mm) ile
Ana Kiri ayr olarak analiz edildiinde bulunan sehim deeri (112.1 mm) arasndaki
fark kabul edilebilirdir. Kren montajl halde iken daha yksek bir sehim deeri
bulunmutur. Bunun nedeni ise bacaklar ve yry takmlarnda oluan sehimlerin
de bu deere dahil olmasdr. Bulunan tm sehim deerleri izin verilen sehim deeri
olan 138.5 mmyi amamtr ve emniyet snrlar ierisindedir.
Sonu olarak krenin baz yerlerinde (Boji Denge Kirii ve Kk Denge Kirii)
revizyon yaplmas ve St 37 elii yerine St 52-3 elii kullanlmas uygun
grlmtr. Bunun haricinde kren tasarm uygundur ve analizlerde sonlu elemanlar
yntemiyle salkl sonular elde edilmi olup, yntem byk kolaylklar salamtr.
90
KAYNAKLAR
[1] Url-1 < http://tevid.org>, alnd tarih: 13.02.2013.

[2] Url-2 <http://www.agefotostock.com/en/Stock-Images/Rights-Managed/DAE-
99016936>, alnd tarih: 13.02.2013.
[3] Url-3 <http://ubg.com.tr/index.php?page=urun_kategori&kat=82&alt_kat=47
6&icerik=470&temp=1>, alnd tarih: 05.04.2013.
[4] Url-4 <http://www.mermerkatalog.com/?view=cmpDetail&cid=531&x=prode
n-vinc.html>, alnd tarih: 05.04.2013.
[5] Alkan, H. O., (2009). 2x160 Ton Portal Krenin Tasarm ve Sonlu Elemanlar
Yntemiyle Gerilme Analizi, Yksek lisans Tezi, s. 6, stanbul Teknik
niversitesi, stanbul.
[6] Srmen, H. K., (2008). 2x250 Portal Kren Konstrksiyonun Modellenmesi ve
Sonlu Elemanlar Yntemiyle Analizi, Yksek Lisans Tezi, s. 15-16,
stanbul Teknik niversitesi, stanbul.
[7] Kopnov, V., A., (1999). Fatigue life prediction of the metalwork of a
travelling gantry crane, Engineering Failure Analysis, Volume 6, Issue
3, 1 June 1999, Pages 131-141.
[8] Linn, R., Liu, J., Wan, Y., Zhang, C., Murty, K., G., 2003. Rubber
tired gantry crane deployment for container yard operation, Computers &
Industrial Engineering, Volume 45, Issue 3, October 2003, Pages 429-
442.
[9] Gerdemeli, ., Transport Tekniinde leri Konular Ders Notlar.
[10] Akkurt, M., (2005). Makina Elemanlar Cilt : I-II, s. 13, stanbul Teknik
niversitesi Makina Fakltesi, stanbul.
[11] Beer, F., P., Johnston, E., R., 2003. Cisimlerin Mukavemeti. evirenler :
Akgn, ., R., Yazcolu, O., Kotil, T. s. 47. Beta Basm A.., stanbul.
[12] F.E.M., (1998). 1.001 3. Bask 1998.10.01
[13] ztepe, H., (1999). Transport Teknii : Kaldrma ve Tama Makinalar, s. 16,
73, stanbul.
[14] Arkan, M., A., S. Sonlu Elemanlar Metodunun Mhendislikte Uygulamalar,
Orta Dou Teknik niversitesi, Ankara.
[15] Url-5 <http://www.biymed.com/femmuh/analiz/fem/seynedir.htm>, alnd tarih:
02.05.2013.
91
92
ZGEM
Ad Soyad: Gke Akgn
Doum Yeri ve Tarihi: Samsun, 04/05/1986
Adres: Mecidiyeky, STANBUL.
E-posta: gakgun5@gmail.com
Lisans: Ege niversitesi, Makine Mhendislii Blm, 2009.
93

Portal Kren - 1 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Portal Kren - 1 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

STANBUL TEKNK NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS

2x400 TON PORTAL KREN TASARIMI VE

YKSEK LSANS TEZ

Makina Mhendislii Anabilim Dal

Anabilim Dal : Herhangi Mhendislik, Bilim

2x400 TON PORTAL KREN TASARIMI VE

YKSEK LSANS TEZ

Makina Mhendislii Anabilim Dal

Tez Danman: Yrd. Do. Dr. smail GERDEMEL

Tez Danman : Yrd. Do. Dr. smail GERDEMEL ..............................

Jri yeleri : Do. Dr. Serpil KURT .............................

Yrd. Do. Dr. Muharrem E. BOOLU ..............................

Teslim Tarihi : 26 Austos 2013

Bu almada 2x400 ton portal kren sisteminin elemanlar tasarlanm, klasik

Eyll 2013 Gke Akgn

FEM : Federation Europeenne De La Manutention

izelge 4.1 : Gerilme emniyet deerleri .................................................................... 19

ekil 2.1 : Vitruvius vin modeli ................................................................................. 3

Dnya zerinde gemi tamacl insanlarn seyahat edebilmeleri ve ticari mallarn

Gemi tersanelerinde kkl bykl birok kren bulunabilir. Ar paralarn

almann ikinci blmnde genel olarak kren eitlerinden bahsedilmi ve portal

nc blmde portal krenlerle ilgili daha nce yaplm olan almalardan

Drdnc blmde ncelikle krenin teknik zelliklerinden bahsedilmitir. Kaldrma

Altnc blmde sonlu elemanlar ynteminden bahsedilmitir. Krenin bilgisayar

ekil 2.1 : Vitruvius vin modeli [2].

Gnmzde ise gelien teknolojinin ihtiyalarn karlayabilmek amacyla birok

Portal krenlerin de kendi ierisinde eitleri mevcuttur. Bunlar yle sralayabiliriz:

Tam Portal Krenler

Yar Portal Krenler

Konsollu Portal Krenler

ekil 2.2 : Tam Portal Kren [3].

ekil 2.4 : Konsollu Portal Kren [4].

Portal krenler ak havada altklar iin korozyona kar direnli retilmelidirler.

ekil 2.5 : Kafes Kirili Portal Kren [3].

ekil 2.7 : Mafsal Bacak.

2.3 Gergi Kirileri

ekil 2.8 : Gergi Kirii.

2.4 Yry Grubu

Krenin Yry Grubu Byk Denge Kirileri, Kk Denge Kirileri, Bojiler ve

Bu almada tasarlanan kren toplam 64 teker zerinde yrmektedir. Yry

2.5 Kaldrma Grubu

ekil 2.10 : Kaldrma Grubu.

Bu almada tasarlanan Kanca Bloku 32 makaral ve 64 halatl bir sistemdir.

ekil 2.11 : Kanca Bloku.

ekil 2.12 : Basit Kanca ve ift Azl Kanca.

ekil 2.13 : Araba.

Bu almada, hesaplar zorlatrmas nedeniyle, krenin sonlu elemanlar yntemiyle

2.7 Dier Elemanlar

Operatr Kabini, ierisinde kreni ynetebilecek tm donanmn bulunduu yerdir.

4.1 Krenin Teknik zellikleri

Kren Tipi : Portal Kren

Kaldrma Kapasitesi : 2 x 400.000 kg

Kren Yrme Ray Akl : 100.000 mm

Faydal Kaldrma Ykseklii : 60.000 mm

Yrme Ray Uzunluu : 500 m

Kren Yrme Hz : 0 20 m/dk

Araba Yrme Hz : 0 20 m/dk

Malzeme : St 37-2, St 52-3

4.2 DIN Standartlarna Gre Gruplandrma

alma Zaman Snf : V4

Yklenme Durumu : 2 (Eit sklkta: kk, orta ve byk ykler)

4.3.1 Kren iletme snf

Ykleme Tekrar Snf : U3