Professional Documents
Culture Documents
Erp PDF
Erp PDF
GAZ NVERSTES
Ocak 2002
ANKARA
NDEKLER
I. GR ....................................................................................................................... 1
i
III.3.1.7 Sabit Varlk ynetimi...................................................................... 39
III.3.1.8 Kontrol etme (CO) .......................................................................... 40
III.3.1.8.1 Faaliyet bazl maliyetlendirme.................................................... 40
III.3.1.8.2 Maliyet merkezli muhasebe ........................................................ 40
III.3.1.8.3 Genel giderler ............................................................................. 40
III.3.1.8.4 rn maliyetlendirme ................................................................. 40
III.3.1.8.5 rn maliyet planlama................................................................ 40
III.3.1.8.6 Maliyet unsuru kontrol.............................................................. 41
III.3.1.9 nsan kaynaklar (HR)..................................................................... 41
III.4. NDE GELEN ERP PAKETLERNDEK LEVLERN
KIYASLANMASI ...................................................................................................... 42
III.4.1 Desteklenen Modller ............................................................................. 43
III.4.2 Desteklenen Endstriler.......................................................................... 43
III.4.3 Desteklenen zel levler........................................................................ 44
V. SONU .................................................................................................................. 54
KAYNAKLAR .............................................................................................................. 55
ii
EKL LSTES
iii
TABLO LSTES
iv
KULLANILAN KISALTMALAR
BS : Bilgi Sistemleri
BT : Bilgi Teknolojileri
v
I. GR
Uluslar aras literatrde Enterprise Resource Planning, ksaca ERP, olarak adlandrlan
ve bu almann konusu olan sistemler Trke kaynaklarda genelde iki adla
anlmaktadr: (1) letme Kaynaklar Planlamas, (2) Kurumsal Kaynak Planlama. Bu
almada Kurumsal Kaynak Planlama teriminin kullanlmas uygun grlmtr, zira
bu sistemler kar amac gden ya da gtmeyen her trl kurumda kullanlabilmekte ve
bu yzden kar amac gden kurumlar iin kullanlan iletme kavram, terimin anlamn
daraltmaktadr. almada, Kurumsal Kaynak Planlama teriminin ksaltmas olarak da
tm uluslar aras literatrde ska kullanlan ERP ksaltmas kullanlacaktr.
1
II. KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA (ERP) NEDR?
II.1. TANIMI
Kurumsal Kaynak Planlama kavramna 3 farkl ekilde bakmak mmkndr: (1) ERP,
bilgisayar yazlm eklinde alnp satlabilen ticari bir maldr, (2) ERP, bir kurumun
tm sre ve verilerini tek bir geni kapsaml ve btnleik yap altnda toplayan bir
geliim amacdr, (3) i srelerine zmler sunan bir altyapnn anahtar esidir
(Klaus ve arkadalar, 2000). Bu almada, yukarda verilen bak alarndan tek biri
zerinde durmak yerine, ERP kavram her adan incelenmeye allacaktr.
2
II.2. ERP SSTEMLERNN TEMEL ZELLKLER
(3) Yazlm, birinci ve ikinci ekilde yklendikten sonra firmann kendi yapsna
gre zelletirilir.
Bir veri taban ynetimi yazlm, ara katman yazlm (middleware) ya da bir
iletim sisteminden ziyade ERP bir uygulama yazlmdr.
Hem ana verileri hem de i srelerine ait verileri tutan btnleik Bir veri
tabandr.
Uygulama, veri taban ve sunum olmak zere katmandan oluan bir istemci-
sunucu mimarisi.
ERPnin saylan bu ortak zellikleri ekil 1de verilen kavramsal grafikte grlebilir.
i
Bunu gerekletirmenin iki yolu olabilir: [1] Tek zm altnda birden ok sektr kapsamak (retim ve
perakendecilik ilevlerini tek bir pakette toplamak gibi) ya da [2] nceden tanmlanm kuruma veya
sektre zel zmler (rnein Peoplesoft, iletiim, federal devlet, finansal hizmetler, salk, yksek
renim gibi sektrlere zel paketler sunmaktadr).
4
Ekonomik Mal
zelletirme
Yksek
ilevsellik
Sre odakl
Paket
Uygulamalar
Kurum
Btnleik veri Atyaps
taban Btnleik
hale getirir
5
gelitirilmitir. MRP II o zamanlar, etkin imalat planlama iin bir sonraki adm olarak
grlmekle birlikte, firmalar, karllk ve mteri memnuniyeti gibi amalarn sadece
retim deil tm iletmeyi ilgilendiren kavramlar olduunu anlamakta gecikmemi ve
finans, sat, datm ve insan kaynaklar ilevlerinin de dahil olduu sistemlere ihtiya
duyulmaya balanmtr. Bu arada, rn gelitirme safhasnn teknik ilevleri ile retim
srecini btnletiren Bilgisayar Btnleik malat (CIM Computer Integrated
Manufacturing) sistemleri ile firmalarn rn datm kanallarn ve rn datmlarn
planlamalarn ve ynetmelerini salayan datm kaynaklar planlama (DRP
Distribution Resource Planning) sistemleri ortaya kmtr. Gnmzde (90l yllarn
bandan bu yana), bu kavramlarn tamamn kapsayan btnleik bir kurumsal zm
olarak Kurumsal Kaynak Planlama ortaya kmtr.
ERPnin kapsamn ve ierdii ilevleri daha iyi anlamak asndan yukarda ad geen
kavramlar aklamak uygun olacaktr.
MRP faaliyetlerinde kullanlan ilk bilgisayar yazlmlar sadece hesap ykn hafifleten
uygulamalar ekline geliti. Bu uygulamalar bugnk modern MRP II ve ERP
6
sistemlerinin temelini oluturan ve ana retim izelgesine dayanarak yaplan en basit
sipari planlamalaryd.
MRP basite, son rn iin hazrlanan ana retim izelgesini rn aac bilgisi
yardmyla gerekli para ve malzeme izelgesine evirerek satn alma ve imalat emirleri
hazrlayan bir envanter ynetim teknii olarak tanmlanabilir. MRP sistemi ana retim
izelgesinden hangi son rnlerin ne zaman ve hangi miktarlarda retilmesi gerektiini
renir. rn aac bilgilerinden yararlanarak bir son rn iin gerekli olan paralar ve
miktarlar hesaplar. Bu bilgileri envanter durumu ile karlatrr, retim ve temin
srelerini de kullanarak paralarn ne zaman ve ne kadar sipari edileceini belirler
(ekil 2).
MRPden nce kullanlan lojistik teknik ikmal yapmak, kullanlann yerini doldurmak
ilkesi zerine idi. MRP ileriye bakarak, ileride sadece nelerin gerekecei tahmin etti. Bu
deiikle itme den ekmeye dnen yaklamla daha yksek seviyede hizmet
salanrken envanter seviyeleri dmtr. Bu yaklam sadece etkin bir iletimle
yararldr ve talep tahmini, mteri siparilerini deerlendirme gibi destekleme
fonksiyonlarna bal olarak bir dereceye kadar etkindir.
7
sadece siparileri planlayan malzeme ynetim arac olmaktan karak retim kontrolne
katkda bulunmaya balam olmaktadr.
MALZEME HTYA
PLANLAMA
Ana plan uygulayarak net ihtiyalar
ve temin srelerini belirler
DER RAPORLAR
- Hangi malzeme ne kadar sipari edilmelidir? IKTILAR
- Sipari ne zaman verilmelidir?
- Hangi sipariler iptal edilmelidir?
8
II.3.3 Kapasite htiya Planlamas (CRP)
Kapasite htiya Planlamas (CRP Capacity Requirement Planning) MRPnin
ktlarn kapasite kstlar ile karlatrr ve Ana retim izelgesinin yaplabilirliini
kontrol eder. APICS tarafndan u ekilde tanmlantr: kapasite seviyelerini veya
snrlarn belirleme, lme ve ayarlama fonksiyonudur, ayrca retim gereklerini yerine
getirebilmek iin gereken makine ve igc miktarn belirler.
MRP II. bir firma iletim sistemi ve bazen de iletmenin bilgisayar modeli olarak
adlandrlmaktadr. Baka bir deyile, MRP II, gerek imalat iletmesini, her faaliyetin
etkisini test etmek iin benzetebilen (simulate) standart, mantkl bir sistemdir. st
ynetime, alternatifler arasnda daha salam karar vermeyi salayan bir yoldur.
9
rn Talebi retim Plan Sipariler
Kapasite Planlamas;
ANA RETM PROGRAMI
gc, Ekipman
MALZEME HTYA
Envanter Durumu rn Aac Bilgileri
PLANLAMASI
KAPASTE HTYA
PLANLAMASI
Hayr Kapasite
Yeterli mi?
Evet
RETM
RN Mteri
10
MRP II kavramnn entegrasyondan sonra gelen anahtar zellii geri besleme
olgusudur. Planlama ve retimin her aamasnda ortaya kabilecek sorunlar ya da yeni
oluumlar karsnda daha nceki seviyelere geri dnerek sistemi yeni artlara
uydurabilme olana her zaman vardr.
Datm Kaynak Planlamas sistemi u kriterleri dikkate alarak alr; tama aralar ve
tehizatlar, ykleme/ indirme alan, depolama alan ve hacmi, rnlerin birbirine gre
tama ve depolama zellikleri, tamadaki tonaj ve zaman kstlar.
DRP, ihtiyalar olutuka ilk planlamay yapar ve bununla yetinmeyerek her deiiklik
iin de planlar yeniler. Datm kaynaklar planlamasnda bir merkezi depo ve ona
bal datm depolar sz konusudur. Talep gerek ara depolara gerekse merkezi
depolara olabilir. Merkezi depo hem tali depolardan gelen hem de dorudan kendisine
gelen talepleri karlamak zorundadr. Bunlar karlayabilmek iin daha fazla miktarda
emniyet stoku bulundurur.
11
letme Planlama
ST
YNETM
PLANLAMA
Sat Planlama
AMALAR
TALEP
retim Planlama
KAYNAKLAR
Kaynaklar Hayr
Yeterli mi?
G
Evet
E
R
rn Aalar Ana retim Plan
RNLER
ORTA B
Stok Durumu Malzeme htiya Plan E HAMMADDE
KADEME
PLANLAMA S
KAPASTE
L
Rotalar Kapasite Plan E
M
E
Planlar Hayr
Yaplabilir mi?
Evet
Satnalma
PARALAR
ORTA
SAATLER
KADEME malat Kontrol
CRAAT
MUHASEBE
Performans lm
12
II.3.6 ERPnin Ortaya k
MRP ve MRP II sistemlerinin devam olarak bnyesine CIM ve DRP sistemlerini de
katarak gelien ve tm iletme kaynaklarnn modler yapdan oluan tek bir btnleik
sistemle planlanp ynetilmesini amalayan ERP sistemi fikri 1990l yllarn hemen
banda ortaya kmtr. ekil 5te ERPnin ortaya knn kronolojik bir zeti
verilmitir.
DRP
CIM
13
II.4. NEDEN ERP?
Organizasyonlar bugn hayati nemi olan iki unsurla kar karyadr. Kreselleme ve
ksalm rn Pazar mr. Kreselleme rekabeti imdiye kadar grlmemi boyutlara
karm durumdadr. Rekabetin deien unsurlar ekil 6da grlmektedir. Hayatta
kalabilmek ve geliebilmek iin iletmeler zaman iinde ortaya kan yeni rekabet
unsurlarna uyum salamak zorundadrlar. Byle bir rekabet ortamnda irketler baarl
olmak iin endstrideki en iyi uygulamalar takip etmek zorundadr.
Meri
Rekabet stekleri
Unsurlar
SERVS yi Hizmet
SRE Hzl
KALTE Kaliteli
14
Daha nce de ifade edildii gibi ERP sistemleri, MRP ve MRP II sistemlerinin
evriminden ortaya kmtr. MRP sistemleri tek bir grev olan malzeme gereksinim
planlamas iini yapmlardr. MRP II tm imalat fonksiyonlarn kapsayacak ekilde
geniletilmiti. malat sanayi bilgisayar kullanm iin iyi bir ortamdr. Mhendislerden
oluan ilk imalat komisyonlarnda bilgisayar korkusu yoktu. kinci geni kullanm alan
olarak CAD ve CAM bilgisayarlarn ok iyi kullanm alan bulduu imalat
fonksiyonlar olmulardr. Aslnda imalat mhendisleri nemli lde grafik,
bilgisayarl geometri, bilimsel grntleme gibi teorik bilgisayar bilimleri ile
ilgilenmilerdir.
GM, Ford, IBM, HP&Digital gibi byk irketler 1980lere kadar kendilerini daha
ziyade imalat irketleri olarak gsterdiler. Doal olarak PICS, MAMAN gibi komplike
MRP sistemleri en son kurumsal bilgi sistemi olarak dnlmt. Byle karmak
imalat zmlerini baarmak iin yazlm ve donanm yatrmlar endstride bu
sistemlere grlmemi bir ayrcalk tannd aka ortaya koymutur. Bu sistemlere
gre muhasebe finansman ve personel bilgi sistemleri organizasyon iin daha az
nemlidir.
15
ve kotalara gre dzenlemek durumunda kalmlardr. Bilanolar ok dviz kurlu, ok
ithalat-ihracat yasal ve ynetmelikli, ok muhasebe kodlu, uygulamal ve dnemli
sistemlere uymaldr. Bu durum muhasebe ve finansman bilgi sistemlerini imalat
sistemleri daha ileri bir entegrasyonu gerektirmitir.
Yukarda anlatld ekilde ERP sistemlerinin kapsam bakmndan geliimi ekil 7de
gsterilmitir.
* rn Aalar
* Ana retim Plan
* Malzeme htiya Planlama
* Envanter Ynetimi
* Rotalar / stasyonlar
16
Bilgi teknolojisinin salad yeni olanaklar
Uluslar aras datm zincirlerinin yaygn ve daha etkin kullanlr hale gelmesi
Kullanlabilir bir alternatif olmasna ramen, pahal ver riskli bir yol olan kendi
btnleik siteminizi kendiniz kurmaktan kurtulmanz.
Ross ve Vitale (2000), yllk gelirleri 25 ile 125 milyon dolar arasnda deien 15 firma
ile yaptklar bir anket almas sonucunda, firmalar ERP sistemlerini kurmaya gtren
en nemli sebepler olarak u maddeleri ortaya koymulardr (ekil 8):
17
1. Hem eskimi ve saylar birbirinden bamsz olarak oalm sistemleri tek bir
sistem altnda toplayacak, hem de 2000 (Y2K) yl problemine kar bir katalizr
vazifesi grecek ortak bir platform ihtiyac.
Maliyette
Sre Azalma
yiletirme
Ortak Stratejik
Platform Karar Verme
Veriye
Eriilebilirlik Mteri
Katlm
Gemii ok ksa bir sre ncesine dayanan ve hale getirilerinin netlik kazanmad
ERP sistemi iin son zamanlarda pek ok da eletiri getirilmektedir. Bu eletiriler
hakknda bilgiler almann ERP zerine Tartmalar blmnde (Blm IV) ortaya
konmutur.
ekil 9da verilen grafikte kurumlarn ERP kurmaya iten etmenler ve kurulumun
ardndan kurumlarn ERP sisteminden beklentileri yukarda anlatlanlar nda
zetlenmitir.
18
Basklar:
- Deiim
- E-altyap ihtiyac
- Kreselleme
- Dank corafi yap
Faaliyet:
- Btnleik ERP
Sistemi seimi
Olas faaliyet:
- ERP'nin zelletirilmesi
stenen Etki:
- Maliyette azalma
stenen Etki:
Etki:
- Mteri katlm
- Bakm ihtiyac
stenen Etki:
olan bir sistem
- Stratejik karar
verme
19
III. ERP YAZILIM PAZARI VE MODLER YAPI
Bu blmde paket ERP yazlm reten byk firmalar ile bunlarn rnlerinin
kyaslamas sunulacak ve bu pazarda lider konumda olan SAP R/3 ERP paketinin
modlleri tantlacaktr.
20
Yl: 1999 Pazar Pay Yllk Gelir (Milyar USD)
SAP 30% 5.49
Oracle 14% 2.56
PeopleSoft 7% 1.28
J.D. Edwards 5% 0.92
Baan 3% 0.55
Dier 41% 7.50
TOPLAM 100% 18.30
21
ERPnin artan nemi
ERP sistemleri tedarik zincirinin ynetiminin karmak yapsna birebir yant verecek
uygunlukta deiller. ERP sistemleri tedarik zincirine deil, kurumun kendisine
odaklanmlardr. Bu nedenle tedarik zincirinin eitlendirilmesi, izelgelemede daha
fazla kontrol imkan tanmas, mteri isteklerine daha esnek yaklam salamas gibi
avantajlar salamaktadr.
Her tedarik zincirinin hedefi olan envanter seviyesini azaltmak konusunda talep
tahmininin hassasiyeti en nemli konusudur. Tedarik Zincirini oluturan her halkadaki
birim kendi mterisinin talebini tahmin etmeye ve ona gre stok bulundurmaya alr.
Tedarik zincirinde ilerledike envanter seviyesi lineer olmayan bir deiim gsterecek
normal boyutuna ulaabilir. Bu problemi kaldrmak iin ok yntemli planlama tahmini
ve ikmal prosedr kullanmaktadr. Bu yntemle envanterlerde nemli lde azalma
isteklerini karlayabilmekte nemli lde art, nakit akn iyiletirebilmektedir.
22
tedarik zinciri iin bilgi otoban haline gelmesiyle internet zellii bulunmas art oldu.
Internet kullanm ile etkinlik ve avantajlar artran paketler ve yazlmlar piyasaya
kmaktadr. Bu yazlmlarda internet elektronik ticareti gibi aktiviteleri desteklemekte
kullanlmtr. Elektronik ticarette mteri internetten firmann kataloglarna bakabilir
ve sipariini girebilmektedir.ii
Daha hzl ve daha etkin zm vaat eden bu yeni sistemler ileri dzeyde planlama ve
izelgeleme (APS) sistemleri olarak anlmaktadr. ERP uygulamalarnda benzer
algoritmalara ihtiya artmaktadr.
ERPnin en nemli avantajlarndan bir tanesi de kurumun finans, muhasebe gibi arka
plandaki ilemlerinin gerekletirilmesinde ok etkin olmasdr. Yazlm firmalar bu
ilemlerin daha basit ve daha kolay yaplmas iin birtakm yenilikler retmektedir.
rnein, Shopfloor 2000 katsz bir ofis vaat etmektedir.
Bunun yan sra MES frontline management system, bir takm yardmc sistemler
karmaktadr.
Yazlm semek daha karmak hale geliyor. htiyalar belirleme ve buna uygun
yazlm seme firmalarn yardm taleplerini artrmaktadr. Yazlm seimi iin Expert
ii
Son yllarda byk ERP satclar rnlerini web platformu zerine tamaya balamlardr. SAPnin
yeni rn mySAP web teknolojisi ile retilmitir. Oracle ayn ekilde tamamen web teknolojisi
kullanlarak retilen E-Business Suite adl rn piyasaya srerken, Baan iBaan OpenWorld adl web
tabanl paketi sunmaya balamtr.
23
Buying System Inc. Tarafndan Plan Smart ve Choose Smart yazlmlar pazara
sunulmaktadr.
(2) Pazarn byklerden oluan ksmnn doyuma ulamasyla birlikte ERP satclar
artan bir ekilde KOBleri hedef almaya balamlardr. Satclar bunu kendi
orijinal sistemlerini basitletirerek veya Uygulama Servis Salayclar (ASP
Application Service Providers) araclyla sunarak salamaktadrlar. Bu ikinci
yntem ERP hizmetini nc parti firmalardan kiralamak yoluyla olmaktadr
ve bu genelde nternet zerinden yaplmaktadr. Bu yntemi semenin hem
satclar hem de kullanclar asndan eitli sebepleri olmakla birlikte ok yeni
bir yntem olduu iin potansiyel sonular hakknda fikir yrtmek iin
erkendir.
(3) Son yllarda gerek pazar faaliyetleri gstermesi ve gelir getirmesi asndan
henz aktif konuma gemi olmamasna karn dijital pazar kavram ortaya
kmtr. Bu pazarlar nceleri genelde Bilgi Teknolojileri (BT) firmalar
tarafndan kurulmutur fakat sonradan endstriyel konsorsiyumlar bu pazarlar
24
oluturarak BT firmalarna teknoloji salayc grevi yklemilerdir. Bu dijital
pazarlarn gelecei ve ERPnin bu yeni oluumdaki konumu henz belli
olmamakla birlikte bu pazarlar ciddi bir eilim konumundadr. ki nemli fayda
vaat etmektedirler: (a) birka firmay birbirine balamakla elde edilebilecek
olandan ok daha ciddi SCM olanaklar ve (b) teknolojik entegrasyon
maliyetlerinde azalma. nemli ERP satclarndan olan SAP ve Oracle,
SAPMarkets ve Oracle Exchange rnleri ile bu oluumda yer almak
istediklerini oraya koymulardr.
(4) Yz milyonlarca dolara varan uygulama masraflar nedeniyle ERP projeleri ERP
satclarnn ardndan imdi de kullanclar deer arayna itmitir. Kurulumu
tamamlayp uygulamaya getikten sonra kullanclardan ERPnin istenen i
faydalarn salayamad eletirileri ortaya kmaya balamtr. Bu tartmada
konu edilen deer hem yatrmn geri dn hem de daha nceden bahsedilen
(blm II.4.1) ile alakal faydalardr. Bunlarn her ikisi de birbirinden bamsz
incelenemez. ERP projeleriyle ilgili bu deer arayndan tr, ERPnin
getirilerini ve performansn lmeye ynelik almalar yaplmtr. rnein
Tetlumbe (2000), ERP projelerinde baarsnn sadece maliyet gz nne
alnmadan deerlendirilmesi iin metodolojik bir yaklam nermitir. Bu
konuyla ilgili alma sahasnn hala ak olduu ve yeni metodolojiler
gelitirilmesinin mmkn olduu dnlmektedir.
ERP sistemlerinin en nemli zelliklerinden birisi de modler bir yapya sahip olmas
ve kurumlarn, ihtiyalarna gre kendilerine uyan modlleri bnyelerine monte
etmeleridir. Modller birbirlerinden bamsz kurulabilseler de hepsi birbiriyle
btnleik bir yap iinde ilevlerini yerine getirirler. Bir modldeki veriler dier bir
modl iin girdi olarak kullanlabilmektedir.
25
Esneklik
eviklik
Maliyet Rekabet gc
0 100
Yazlm Satnalma
Oran (% )
Bir kurum ERP sistemi kurmak istediinde nnde iki u seenek bulunmaktadr: (1)
Tm ERP paketini tek bir firmadan temin etme, (2) Tm ERP paketini kendi
imkanlaryla tamamen kendi sistemine gre retme. Her iki seenein de kendine gre
art ve eksileri bulunmaktadr. Birinci seenekte yazlmn kurumun kendi sistemine
zelletirme esneklii minimum dzeyde bulunurken maliyet de en dk konumdadr.
kinci seenekte maliyet ok yksek dzeylerde seyrederken yazlm tamamen kendi
sisteminize gre zelletirmek elinizdedir. Bu iki u seenein esneklik ve maliyet
kyaslamasn gsteren grafik ekil 10da verilmitir.
Gnmzde ERP yazlmn kendi kendine retme yolu pek tercih edilmemektedir.
Daha ok tercih edilen ERP zmleri paketin tamamn tek bir satcdan almak ya da
farkl satclardan farkl modlleri birbirine entegre ederek en iyi karma (best of
breed) yntemi ile ERP sistemi kurmaktr. En iyi karma zm iinde saylabilecek ve
belki de en ok kullanlan olma zellii tayan bir dier zm de ERP sisteminin
temel modllerini tek bir satcdan temin ettikten sonra destekleyici dier modlleri
konunun uzman baka satclardan alarak sisteme entegre etmektir (ekil 11).
26
NSAN FNANS VE
KAYNAKLARI MUHASEBE
TEDARKLER MTERLER
SATI VE STOK VE
DAITIM MALAT
MMAR
ENDSTRYEL ZMLER
ekil 11de verilen yapda firma ii i sistemi ERP ile kontrol altna alnrken, firmann
tedarikileri ve mterileriyle olan ilikileri de ERPye entegre edilen Tedarik Zinciri
Ynetimi (SCM Supply Chain Management) ve Mteri likileri Ynetimi (CRM
Customer Relationships Management) sistemleri ile salanmaktadr. Bu sistemin bir
arada kullanm i dnyasnn son zamanlarnda gndemini olduka megul etmektedir.
ERP bu yapsyla daha nce de belirtildii gibi yeni bir kavram oluturmakta ve bu yeni
kavram gene daha nce belirtildii gibi ERP II ya da Geniletilmi ERP olarak
adlandrlmaktadr.
27
aklkla alannda yaklak %30luk Pazar pay ile liderdir. SAP, 5.49 milyar USDyi
bulan 1999 yl cirosu ile dnyann en byk i yazlm zm irketidir. Dnya
apnda 13.000in zerinde mterisi vardr. Fortunen 500 byk irketi arasnda en
byk on irketten 10u, en ok kar eden ilk on irketten 8i ve en yksek yatrm geri
dnmne (ROI) sahip ilk on irketten 7si SAP R/3 kullanlmaktadr.
Tek ve birleik bir sat stratejisi nedeniyle ok miktarda SAP R/3 danmanna ihtiya
duyulmaktadr. Alt byk danmanlk irketi SAPn i orta durumundadr. Youn
talep SAP danmanlarnn saatlik cretlerini olduka yksek seviyeler karmtr.
SAP ilk rnn 1979da piyasaya srmtr ve SAP R/2 mainframeler iin rnek bir
baar olmutur. Halen almakta olan SAP R/2 uygulamalar bulunmaktadr. SAPnin
lokomotif rn olan SAP R/3 1992 ylnda kt ve bir ok dalgas yaratmtr. SAP
R/3 tipik bir endstrinin her ihtiyacn karlayan olay yaratacak fonksiyonellikte
sat&datm, malzeme ynetimi, retim planlama, finansal muhasebe, kontrol, proje
ynetimi, proses kontrol, kalite ynetimi gibi modllere sahip olarak piyasaya kmtr.
SAP R/3 ileri gelen RDBMS (Relational Database Management System likisel Veri
Taban Ynetim Sistemi) yazlmlar olan Oracle, Infomix ve son olarak da Microsoft
SQL sunucusunun avantajl ynlerini kullanma imkan vermitir. SAP R/3 dank
bilgisayarlardan eitli entegre donanm, yazlm ve RDBMS rnlerini baz standart
protokoller kullanarak destekler. R/3 Lotus Notes gibi standartlam i ak yazlmlar
ile entegre olur, elektronik posta, EDI (Electronic Data Interchange Elektronik Veri
Deiimi) ve ofis programlarn destekleyen (Ms Word, Excel, vs.) arayzleri vardr.
Btn bunlar SAPnin baarsn salamtr. SAPnin baarsn srr salam, kaliteli ve
olgunlam bir rn, kuvvetli bir Ar-Ge destei, teknoloji esasl deil proses esasl
yaklam olmas,danman ve bilgi teknolojisi firmalaryla olan i ortaklklar, stratejik
sat, z sermayelerini yazlma ve eitime kontroll olarak ayrmalardr. Byk global
28
bir irketin fonksiyonel ihtiyalarn karlayabilecek yeterliliktedir. Bu en iyi i
uygulamalarn, global muhasebe normlarn, kurlar, ticaret uygulamalarn ve ok dil
kullanabilme desteini ierir. SAP ayrca, bankalar, hastaneler ve ticaret firmalar gibi
farkl endstri dallar iin farkl zel modller sunmaktadr. SAP yllk btesini
%10undan fazlasn Ar-Geye sadece teknoloji aratrmas iin deil, global olarak en
iyi i uygulamasn bulmak iin ayrmaktadr. Danman firmalarda, bilgi teknolojisi
satclaryla (donanm ve yazlm) SAPye byk lde yardmc olmaktadr. SAPn
kazand her 1$ iin SAPn i ortaklar 4.5$ kazanmaktadr.
Price Waterhouse gibi danmanlk irketleri kendi yatrm imkanlaryla SAP yeterlilik
Merkezi kurmulardr. Donanm satclar (HP ve Compaq gibi) son kullanclara
yardmc olmak iin n kurumu kendileri yapmaktadrlar. (Altnkeser, 1999)
Tm dnyada yerel temsilcileri ve yerel irketleri ile faaliyet gsteren SAP, 1995
ylnda Trkiyedeki faaliyetlerini organize etmek iin SAP Trkiyeyi kurmutur.
SAP, ERP sistemlerinin yan sra mySAP.com ats altnda CRM (Customer
Relationship Management), SCM (Supply Chain Management) ve SRM (Supplier
Relationship Management) zmleri sunmaktadr.
ERP sisteminin modllerini biraz daha detayl incelemek iin ERP piyasasnda en ok
ad geen ve pazardaki pay en byk irket olan SAPnin u an piyasada en ok
kullanlan rn olan SAP R/3 paketinin modllerini kullanmann uygun olaca
varsaylabilir. Bu varsaymdan yola karak aada bir zeti ekil 12de verilen SAP
R/3de bulunan modllerin aklamalar sunulmutur (SAP, 1998):
29
Sat ve Finansal
Datm Muhasebe
retim
Kontrol
Planlama
SAP R/3
stemci / Sunucu
Kalite Mimarisi Proje
Ynetimi Sistemleri
Tesis
Ak
Bakm/Onarm
nsan Endstri
Kaynaklar zmleri
SAP R/3 daima alcya talebin kaynan tanmasn salar. Eer arzu edilirse satn alma
dokmanlar esnek onay srecine tabi tutulabilir. Alclar, gemi tedariki fiyatlarna
ve uzun dnemli kontratlar ieren nemli satn alma siparilerine sahiptirler.
Fiyat karlatrmasnn her satn alma ileminde otomatik olarak devreye alnmas
mmkndr. Ayrca satc deerlendirmesi, en kaliteli rn ve hizmeti sunan satcnn
seilmesine olanak salar. Bu zellikler satn alma maliyetini minimuma indirir.
Otomatik olarak gncelletirilmi satn alma siparilerinin tarihi,mal ve fatura bilgisi,
gnlk ilemlerin takibi kullancya bilgi olarak iletilir.
30
miktar gncellenir. E zamanl olarak irsaliye bilgileri, gnderme maliyetleri de dahil
olmak zere (navlun,gmrk masraflar,vergiler) Finansal Muhasebede gncellenir.
R/3 ayrca LIFO ve FIFO gibi deerleme metotlarn destekler. Faaliyete dayal
maliyetlendirme analizlerini ieren envanter kontrol fonksiyonlar da bulunmaktadr.
R/3 Malzeme Ynetimi, yalnzca maln etkin tedarik edilmesini salamakla kalmaz
ayrca gvenilir, zamannda etkin hizmetleri satn almay kolaylatracak sofistike
aralar da salar. Dolaysyla etkili stok dnm ve dk depo maliyetleri elde
edilir.
Depo Ynetimi ilevi, en kompleks depo yaplarn ynetmeye yardmc olur. Stok
kalemleri blok, raf ve sabit kutu mantyla ihtiyalar dahilinde ynetilir. Eriim
mesafelerinin en ksa ekilde tutulmas amalanr. R/3 Depo ynetimi firmaya zaman
kazandran ve hatay azaltan barkod teknolojisinin kullanlmasn da destekler.
Kabul edilebilir limitler miktar, fiyat veya gn gibi deikenlere gre dzenlenebilir.
Eer limit alrsa sistem otomatik olarak deme faturasn bloke edebilir. Bir fatura
gnderildiinde otomatik olarak veriler finansal muhasebeye, aktif muhasebesine ve
maliyet muhasebesine gnderilir. Yeni lojistik fatura dorulama ilevi, finansal
muhasebedeki fatura dorulama ilemini ayrr ve bu ilemin R/3 oklu sistemi boyunca
dalmasna olanak verir.
Satn alma bilgi sistemi ve satc deerlendirme, satcyla yaplacak olan grme iin
gerekli btn ana bilgiyi sunar. Mal irsaliyesi ve faturas giri yapldnda, veriler satn
alma bilgi sistemine yanstlr. Ayrca Satc Deerlendirme fonksiyonu btn geerli
bilgiyi ihtiya annda kullanma sunar.
31
III.3.1.2 retim planlama ve kontrol
R/3 retim Planlama ve Kontrol Sistemi (R/3 PP),R/3 sisteminin ana paralarndan
biridir. R/3 PP, dnya apndaki imalatlara planlama kontrol ve retim zmleri
sunmaktadr. R/3 PP modl yalnzca retim planlamasn kapsamaz. Bunun dnda
mteri odakl retim ve ynetim sistemi ve Kurumsal Kaynak Planlamas sisteminin
btn boyutlarn da ierir.
R/3, KANBAN ve JIT tekniklerini ERP ile przsz bir ekilde entegre eder. R/3 PP,
alann ihtiya duyduu bilgiye kap aar ve sorumluluun merkezilemesini nler.
R/3 yazlm kullanclarnn bilgiye abuk bir ekilde cevap vermesini kolaylatrrken
rn ve hizmetlerin mteri ihtiyalarna gre dzenlenmesini ynlendirir. R/3 Sat
Datm sistemi, mteri sipari srecini, sipari giriinden faturalandrmaya kadar
ynlendirir. Sistem mteri sipari srecini de ynetir. Bilginin ve ilevlerin
entegrasyonu doru tedarik zincir entegrasyonu salamaktadr.
R/3, srekli olarak modelin geerliliini kontrol eder. Faaliyetlerin etkisini, rnein
pazarlamac promosyonlarn, sezonluk etkileri tahminlerinde birletirebilir. Gemi
taleplerin ve tahminlerin deerleri nemlidir. R/3 iinde tm entegrasyon periyodik
tahmin deiikliklerini kolaylkla yapar. Btn tahmin talepleri, planlama seviyesinden
en alt retim seviyesine kadar deitirilebilir. Planlama seviyesindeki kaba planlama,
32
gerek bir kaynak tkankl kontrol salar. Tahminler, gelen sat siparilerine bal
olarak talep ynetimine ve ana retim programlamasna kolaylkla transfer edilebilir.
Ayrca hesapta olmayan talepler de eklenebilir.
Program, retim siparileri ile satn alma isteklerinin son tarihlerini zaman programlama
araclyla dzenler. merkezleri iin kapasite yklemelerini genelletirerek
planlamaclarn MRP seviyesinde kapasite yklemesini kontrol edebilir.
R/3 sistemi iindeki sipari girii yksek seviyede otomatiktir. Kullanc arayzlerine
giri yaptnz verilere bal olarak sistem deme artlar ve sevkiyat planlar gibi
bilgileri toplar. Daha sonradan bu bilgiyi sat sipariinde nerir. R/3 sistemi ilgili
malzemelerin ilenmesinde kolaylk salar. Malzemeler manuel girilebilir, mteri bazl
rn teklifleri seilebilir veya farkl konfigrasyonlarla mteri ihtiyalarn
karlayacak bir rn detaylandrlabilir.
Mterinin kredi limitini dorulamak iin dinamik kredi limit kontroln salar. Sistem
ayrca mteri siparileri kontrol edilmedii zaman otomatikman kredi veya sat
personelini uyarr.
Sat ve Datm, genel szlemelerden daha spesifik ve dar kapsamllara kadar geni
tabanl szlemeleri destekler. Bu sayede teslim miktar, gnleri ve fiyatlar
gruplandrlabilir. Anlamalarn programlanmas ve daha karmak ihtiyalar sistem
tarafndan desteklenir. Satlan rnler, mteri hizmet ilevlerini ieren (garanti
ynetimi, hizmet ve bakmlar) Hizmet Ynetimi blmyle takip edilebilir.
34
Sevkyat ynetimi ise paketleme, ykleme ve son teslim tarihlerini ynetmenizi
salayan ilevleri sunar. Sistem mteri siparilerinin listesini vermekle kalmayp
sipariin tamamnn m yoksa paral m sevk edilecei gibi bir takm seenekleri
belirler. Ayn zamanda depo ynetimi sistemiyle tam entegre alarak uygun
miktarlarn alnmas iin inisiyatif kullanmanz salar.
Tama modl tama planlama ve sre iin gerekli ilevleri sunar. Nereye
gnderirseniz gnderin, R/3 sistemi iindeki tama zinciri mnferit ykleme iin
(herhangi var noktas ve teslimat dahil olmak zere) kullanlabilir. Ayrca ykleme
artlar ve acenteleri de seilebilir.
Sat ve Datm d ticaret sreci iin destek salar. rnein, otomatik ihracat kontrol
sistemi ne tr rnler ihra edeceinizi, hangi lkeyle balantda olduunuzu ve mteri
takibini kolaylkla ynlendirir. Sistem btn gerekli gmrk formlarn otomatik olarak
ynetir. Mallarn yklendiine dair gmrk yetkililerine yaplacak aklama iin R/3
sistemi deklarasyon iin ihtiya duyulacak her trl veriyi toplar ve gerekli formlar
oluturur. Tercih anlama sreci dier bir basamaktr. Gmrk tercihlerine uygun olarak
mal yklemesi yaplmas malzemelerin gmre gre snflandrlmas gibi srelerin
ynetilmesini salar.
SAP, Sat Bilgi sistemlerindeki karar alc yaplara en uygun destei salar. Sistem
iindeki bir Sat Datm dokmanna veri girildiinde gerekli bilgi Sat Bilgi
sisteminde gncelletirilir. Bu bilginin kullanlabilirliini arttrr. Enformasyonun nasl
gsterilecei ise mteri, malzeme ve blgeye bal olarak firmann inisiyatifindedir.
Firma, sat bilgi sistemini kullanarak Pazar eilimlerini ve deiikliklerini
gzlemleyebilir.
35
Yatrm Ynetimi
Pazarlama
Aratrma ve Gelitirme
Tesis Mhendislii
Proje sisteminin grafik arayz ile kolay ve hzl yaplar retmek sz konusudur.
Maliyet i takvimi programlama, proje detaylandka daha ok karmaklam hale
gelir. R/3 sistemindeki dier modllerle entegrasyon satn alma, envanter ynetimi ve
malzeme ynetim planlamasyla ibirlii iinde kaynaklarn planlanmasn salar. Proje
sistemi, bir projenin yrtlebilmesi iin gerekli olan kapasiteyi, malzemeyi kontrol
eder ve grntler. Proje harcamalarn bteyi onaylayarak, reddederek ve
snrlandrarak kontrol etmek mmkndr.
SAP ak modl, geni projelerde gerekli iletiimin gelitirilmesi iin uygun bir
yapdr. rnein i akn ihtiya duyulan miktarn satn alma departmanna
bildirilmesiyle ilgili olarak da kullanmak mmkndr.
Kalite ynetimiyle lojistik zincir iindeki btn srelerde yksek seviyede bir kalite
elde etmek mmkn olur. Kalite Ynetimi (KY) dier R/3 Sistem modlleriyle entegre
haldedir ve bir ok avantaj salar.
36
Satn alma departmanna gelen taleplerle birlikte ilgili rnlerin en son kalite raporlar
da gelir. retim kalitesinin kritik olduu durumlarda, kalite modl bir satcy devre
d brakabilir.
Onaylatma ileri sorumlu insanlar tahsis edilerek ve sre faaliyetlerini SAP i akyla
ilikilendirerek sorunlarn hzl bir ekilde zlmesi salanr.
Son olarak internet zerinde kalite bildirimi yaratarak mterilerin dorudan problem
ynetim sreciyle ilikiye girmeleri salanabilir.
37
fakslanabilir veya internet zerinden gnderilebilir. Toplam kalite blmnn
fonksiyonlar, bilgisayar destekli ynetim sistemine uydurulabilir.
Merkezi lojistik bilgi sisteminin bir paras olarak Toplam Kalite bilgi sistemini farkl
ynetim seviyelerinde kullanarak planlayabilir, gzlemleyebilir, deerlendirebilir ve
kontrol edebilirsiniz.
Finansman muhasebe blm uluslar aras muhasebe standartlar (GAAD ve IAS) ile
uyumludur. Ayrca bir ok lkenin yerel kanuni uygulamalarn yerine getirir ve Avrupa
Birliindeki kur birliinden kaynaklanan kanuni ve muhasebe farkllklarn tam olarak
yanstr.
Genel muhasebenin gelimi ekli olarak zel Ama sistemi dier blmlerde tanml
kullanclara detay seviyesinde zel bilgi salar. Girilmi veriminin kombinasyonlarn
yaratarak veri zetlerini planlama, datm, raporlamada kullanacak ekilde
genelletirilebilir.
38
R/3 zel Ama defteri ayrca Genel Muhasebe ve Maliyet Muhasebesinde birok
fonksiyonun avantajn kullanmanza yardmc olur. rnein kendi veri taban
tablolarnz oluturarak ve standart olmayan alanlar tanmlayarak zelletirilmi
muhasebe ve raporlama ihtiyalarnza uygun hale getirebilirsiniz. (SAP, 1998)
Bu modl, veri giriinden deme ve banka ilemlerine kadar btn prosedrler iin
standart i kurallarn kullanr. Alacak ve Bor fonksiyonlar internet entegrasyonu,
dokman ynetimi Elektronik Veri Deiimi (EDI) desteini, nakit ynetim
entegrasyonunu esnek raporlama ve satc bilgi sistemlerini kullanr.
III.3.1.6.4 Konsolidasyon
Konsolide mali ifadeler, mnferit firma seviyesinde operasyonel verilerle etkili bir
ekilde entegre olmaya ihtiya duyarlar. R/3 Konsolidasyon Finansman muhasebe
sistemiyle balantldr ve mnferit ifadelerden konsolide rapora dorudan veri
transferine izin veriler.
III.3.1.8.4 rn maliyetlendirme
SAP R/3 sisteminin bir paras olan rn Maliyet Kontrol btn blgelerde retilen
rnlerin maliyetlerini belirleyen gerek zamanl maliyet ynetim fonksiyonlarn sunar.
Bu blmden salanan bilgi karar alma srecinde ihtiya duyulan bilgiyi destekler.
Ayrca bte deerlendirme amacyla alternatif maliyetlendirme verilerini de destekler.
40
mal edilmi mallarn maliyetini veya karllk analizi iin satlacak rnlerin
maliyetini belirleme
rn maliyetlerini snflandrma
Ksmlar unlardr:
Personel Ynetimi
o Personel daresi
o Bilgi Sistemleri
41
o e yerletirme
o D kaynak kullanm
o Seyahat ynetimi
o Tazminat ynetimi
Organizasyon Ynetimi
o Organizasyon yaps
Zaman Planlamas
Bordro Hesaplamalar
Kendisini, kaynak ynetimi alannda faaliyet gsteren ve kar amac gtmeyen uluslar
aras bir eitim kuruluu olarak tanmlayan APICS tarafndan belli dnemlerde ERP
paketi satclar arasnda anket dzenlenerek hangi paketin hangi zellikleri destekleyip
desteklemedei karlatrmal olarak sunulmaktadr. Bu konuda 2000 ylnda
dzenlenen ankete ERP paketi satcs konumunda olan 100e yakn firma cevap
vermitir. Bu firmalarn ou pazarda kk pay sahibi olan ve daha ok KOBleri
hedefleyen yazlm firmalar olmakla birlikte aralarnda SAP, Oracle, Peoplesoft ve
Baan gibi bu sektrn en byk firmalar da bulunmaktadr. Sektrn bir dier byk
firmas olan JD Edwardsa bu anketteki firmalar arasnda rastlanmamtr.
Takip eden ksmda APICSin anketinden yararlanlarak yukarda ad geen drt byk
firmann rnlerinin karlatrmal analizi yaplmtr. Kyaslamalarn yapld
tablolarda geen sembollerin aklamas aadaki gibidir:
V : Var
K : Ksmi
3 : Baka Firma Yazlm ile (3rd Party)
42
III.4.1 Desteklenen Modller
Tablo 3te de grld gibi SAP ve Oracle temel ERP modllerinin tmn
desteklerken PeopleSoft ve Baan baz modlleri nc firma yazlmlar aracl ile
desteklemektedir.
43
III.4.3 Desteklenen zel levler
*
EDI Electronic Data Interchange (Elektronik Veri Deiimi)
**
CPFR Collaborative Planning and Forecasting Replenishment: Bir eit Tedarik Zinciri Ynetimi
saylabilecek bu yntemde alc ve satc firmalar bir anlama ile belli bir i zerinde ortak planlama ve
imalat yaparlar (www.cpfr.org)
44
ilevlere ya ksmi destek vermekte ya da dier firma yazlmlar ile aklar
kapatmaktadr (Tablo 5). Bu almann yapld srada APICSin daha geni kapsaml
olan 2001 yl ERP anketi devam etmekte idi. Bilgi teknolojisinin ve yazlm
endstrisinin hzla gelitii dnlrse bu yeni anketin sonularnn yukarda verilen
sonulardan hem daha farkl hem de daha geni kapsaml (yeni modl ve ilevlerin
ilavesi gibi) olmas muhtemeldir.
45
IV. ERP ZERNE TARTIMALAR
Ksa bir gemii olan ERP konusu zerinde yrtlen akademik almalar son birka
yl iinde giderek hz kazanmtr. Genelde bilgi teknolojileri ve iletme ynetimi
konular ile ilgilenen akademisyenler bu konuya eilerek ERPyi eitli alardan
incelemilerdir. Bu almalardan baz rnekler vererek ERPnin hangi ynlerinin
akademik olarak ilgi ektiini ortaya koyabiliriz:
46
- OConnor, J. T. ve arkadalar (2000) yaptklar almada ERP sistemlerinin
Yatrm Projelerinde kullanlmasnn teknik ynlerinin detayl bir analizini
yapmlardr.
47
IV.2. ERP GEREKTEN GEREKL M?
ABDdeki byk firmalardan biri olan FoxMeyer firmasnn iflas gibi olaylar birinci
iddiay destekler nitelikte olsa da ERPnin giderek yaygnlat ve artk mteri
pazarna sadece byk firmalarn deil kk ve orta lekteki firmalarn da dahil
olduu grlmektedir.
Teknolojiyi daha etkin kullanmak iin FoxMeyer, 1993 ylnda Delta III projesini
balatmtr. Yaplan pazar aratrmasnn ardndan ayn yln Aralk aynda SAP R/3
ERP paketi satn alnmtr. FoxMeyer, SAP R/3n yannda ayn zamanda Pinnacle
firmasndan depo otomasyon yazlm satn alarak kendisine proje danman olarak bu
iki sistemi entegre etmesi iin Andersen Consulting firmasn semitir. Delta III
projesinin uygulanmas 1994 ve 1995 yllarnda gereklemitir.
FoxMeyer 1996 ylnda iflasn aklam ve 1998 ylnda, firmann ERP satcs olarak
SAPyi ve SAPnin entegrasyonu iin danman firma olarak da Andersen Consultingi
her biri iin 500 milyon dolar deyerek kulland aklanmtr. Pinnacle firmasnn bir
48
st dzey yetkilisine gre projenin baarszl bir otomasyon probleminin ya da ticari
yazlm paketinin problemlerinin bir sonucu deil ynetim yanllarnn bir sonucudur.
irketi iflasa srkleyen Delta III projesinin olas ana sebepleri unlar olabilir:
- Firma st ynetimi, projeye olan ar desteinden tr, doru noktada doru adm
atp projeden kademeli olarak vazgeme cesaretini gsterememitir.
Bunlarn dnda saylabilecek alt sebepler olsa da, sonu itibariyle baarszlk ve iflas
olay ERP sisteminin bir hatas olarak alglanmamaktadr. Sebepler sistemin
uygulanmasndaki hatalara ve evresel faktrlerin yeterince iyi hesap edilememi
olmasna bal gzkmektedir. Bir sonraki blmde anlatlacak istatistiksel almada
49
bu sonular destekler niteliktedir. FoxMeyer firmasnn iflas etmesi hadisesi ERP
kurulumu ve uygulanmas esnasnda nelerin yaplmamas gerektii konusunda iyi bir
rnek tekil etmektedir.
OLUMLU OLUMSUZ
- ERP sistemi, iletmedeki tm Bilgi Sistemi - ERP sistemleri sadece ok geni lekli
(BS) kaynakl problemleri giderecek bir firmalarn ilgi alanna girer.
zmdr ve iletmenin tm ilerini yrtmek
- ERP sistemlerinin yaygnlamasnn tek
iin ihtiya duyaca tek BS olma yolunda
sebebi Y2K (2000 yl) problemidir. Y2K
ilerlemektedir.
problemi artk geride kaldna gre ERPnin
- ERP yaklam, iletmenin tmnde sistemi gelecei parlak grlmemektedir.
hem basitletirir hem de standardize eder ve
- ERP sistemleri ve uygulanmalar ok
gelecekte sistemin gncellenmesini daha kolay
pahaldr. Sistem nemli modifikasyonlara
hale getirir.
ihtiya duyar ve irketin sistemi
- ERP sistemi, BT ilemlerinin maliyetini kullanabilmesi iin ciddi yeniden yaplanma
drr ve kurumsal BSnin srekliliini (reengineering) srecine ihtiya duyulur.
salamak iin gerekli personel saysn azaltr.
- Kurulu ERP sistemleri genelde yavatr ve
- ERP sistemi, tm sreleri birbirine entegre ou irketin ilem ihtiyalarna cevap
etmeye zorlar ve yksek seviyede veri veremez.
entegrasyonu salanr.
- ERP sistemleri ilk bata ngrlen yatrmn
- ERP, rekabet gcn artran mkemmel bir geri dn oranlarn salayamamtr.
karar destek aracdr.
- Pek ok firma ana sebep olarak ERP sistemi
- ERP sistemleri, eitli sreler iin en iyi kurulumu yznden kapanmtr.*
uygulamalar iererek, kurumun sistemleri
- ERP sistemleri BT maliyetlerinin ve personel
hzl ve kolay bir ekilde yaplandrmasn ve
saysnn artmasna sebep olur.
bylece uygulama maliyetlerini en aza
ekmesini salar. - Bir btnleik ERP sistemi kurulsa bile
sistemin dzgn almas iin ilave sistemlere
- ERP sistemleri daha iyi bir kresel
gereksinim duyulur.
entegrasyon yaps sunar.
*
Dell ve Allied Waste gibi ERP projelerinin baarszlkla sonuland bilinen firmalar olsa da FoxMeyer
ERP kurulumu sebebiyle iflas ettii bilinen tek firmadr. (Mabert ve arkadalar, 2001)
50
Mabert ve arkadalar (2001), Tablo 6da grlen ERP hakkndaki sk rastlanan olumlu
ve olumsuz eletirileri tespit ettikten sonra bu nermelerin doruluklarn aratrmak
iin bir anket almas yrtmlerdir. Bu amalar 15 adet ERP kurulumu, st dzey
yneticiler ve BT profesyonelleri ile yaplan grmelerle geni kapsaml olarak
incelenmitir. Hacmi snrl da olsa, eitli byklkteki (cirolar 30 milyon USD ile 35
milyar USD arasnda deien), farkl endstriyel ve son kullancya ynelik rnler
reten ve alt farkl satcdan alnm ERP paketleri kullanan firmalar ieren bir rnek
uzay kullanlmtr. Ayrca ERP kurulumlar konusunda faaliyet gsteren alt adet
danman firma ile tecrbeleri hakknda aratrmann bulgularn dorulayan grmeler
yaplmtr. rnek firmalarla ve danman firmalarla yaplan grmelerde genel olarak
aadaki sorularn cevaplar aranmtr:
Ortalama
Maliyet Kalemi Aralk
Maliyet
Danmanlk %30 %20 - %60
Donanm / Altyap %25 %0 - %50
Uygulama Ekibi %15 %5 - %20
Eitim %15 %10 - %20
Yazlm %15 %10 - %20
51
uygulanmasnda en byk maliyet kalemini ortalama %30luk payyla danmanlk
masraflar olutururken, bu kalemi ortalama %25lik payyla donanm ve altyap
maliyetleri izlemektedir.
Bu aratrmaya gre baarl olan firmalarn bir takm ortak zelliklere sahip olduu
grlmtr. Bu zellikler aada zetlenmitir:
st ynetim bandan itibaren kapsaml bir ekilde projenin iinde yer almtr.
52
ERP sistemleri ok kklerinden en byklerine kadar tm leklerdeki firmalarda
uygulanmaktadr.
Bir ERP kurulumu ciddi bir yatrmdr ve pahaldr. Ancak, maliyetler elle
tutulabilen ve tutulamayan faydalarla dengelenmelidir.
Baz satclar tarafndan iddia edildii gibi tek bir ERP sistemi uygulamas batan
sona kesin zm salamaktan uzaktr. irketlerin ou, baz zel ilevler veya
karar verme sreleri iin baka sistemleri ilave olarak kullanmaktadrlar.
53
V. SONU
Bilgisayarlarn imalat ynetiminde kullanlmasnn bir sonucu olarak MRP ile balayan
ve MRPII ile devam edip gnmzde ERP ile imdilik son eklini alm olan kurumsal
bilgi sistemleri, nadiren baarszla urasa ve birtakm eletirilere maruz kalsa da hzl
geliimini srdrmektedir.
Dnyadaki istatistiklerin bize sylediine gre ERP pazar giderek bymeye devam
etmekte ve daha nce sadece byk lekli firmalarn oluturduu bu pazara artk
kk ve orta byklkteki firmalar da dahil olmaktadr.
Yeni rekabet unsurlarnn bir sonucu olarak ERPden bamsz olarak ortaya kan SCM
ve CRM gibi sistemlerin de ERPye dahil edilmesiyle ERP II ya da Geniletilmi ERP
olarak adlandrlan yeni bir kavram gndeme yerlemeye balamtr. ERP sistemleri
hzl bir ekilde internet teknolojisine gre ekillenme yolundadr.
ERP sistemleri son birka yldr akademik evrelerin de ilgi alanna sklkla girmeye
balamtr. Akademisyenler ERPyi eitli ynleriyle inceleyerek eitli sonulara
varmakta ve deiik yntemler gelitirmektedirler. Gene gelimi lkelerdeki
akademisyenler tarafndan yaplan istatistiksel almalarla da ERP sistemlerinin neler
getirip neler gtrd yava yava tespit edilmeye allmaktadr. Gene de bu konuda
net sonulara ulamak iin kurulu sistemlerin yeterince olgunlamasn beklemek
gerektii ve bunun iin de hala bir miktar zamana ihtiya olduu dnlmektedir.
Trkiyede ise ERP uygulamalarnn ne durumda olduu konusunda elimizde henz bir
bilgi bulunmamaktadr. eitli akademisyenlerin Trkiyede faaliyet gsteren ve ERP
sistemi kurmu baz firmalarda yaptklar mnferit almalar bulunsa da, Trkiyenin
genelinde ERP uygulamalarnn ne durumda olduu konusunda literatrde bir eksiklik
olduu hissedilmektedir.
54
KAYNAKLAR
Acar, N., (1991), Malzeme htiya Planlama, Milli Prodktivite Merkezi Yaynlar
No: 323, AIMS Software INC.
Altnkeser, H., (1999), Kurumsal Kaynak Planlamas, Yldz Teknik niversitesi Fen.
Bil. Enst. Yksek Lisans Tezi
Bayndr, A., (2000), Using the output of an ERP system in companywide performance
analyses, Marmara . Fen Bilimleri Enst. Yksek Lisans Tezi
Boykin, R. F., (2001), ERP Software: a solution to the return material authorization
problem, Computers in Industry, 45, 99-109
Doumeingts, G., Ducq, Y., Vallespir, B., Kleinhans, S., (2000), Production
Management and Enterprise Modelling, Computers in Industry, 42, 245-263
Durmuolu, S., (1994), malat Kaynaklar Planlamas (MRP II), Seminer Notlar
Johnny, K. C., W. H., (1998), The strategic design and development of ERP and
RTMS, Computers & Industrial Engineering, v34, 4, 777-791
55
Kwon, O. B., Lee, J. J., (2001), A multi-agent intelligent system for efficient ERP
maintenance, Expert Systems with Applications, 21, 191-202
Melynk, S.A., (1999), Latest Offerings reveal Emerging Trends, APICS The
Performance Advantage
OConnor, J.T, Dodd, S. C., (2000), Achieving integration on capital projects with
ERP systems, Automation in Construction, 9, 515-424
Ross W. R. ve Vitale M. R., (2000), The ERP Revolution: Surviving Versus thriving,
Information Systems Frontier
Scott, J.E., The FoxMeyer Drugs Bankruptcy: Was it a failure of ERP?, The
University of Texas
Scott, J.E., Vessey, I., (2000), Implementing Enterprise Resource Planning Systems:
The Role of Learning from Failure, Information Systems Frontiers, 2:2, 213-232
Shtub, A., (2001), A framework for teaching and training in the ERP era,
International Journal of Production Research, v39, 3, 567-576
Smen, H., (1994), Bilgisayar Btnleik retim ve MRP II, Otomasyon Dergisi,
Mays 1994
56
Tanya, M., (1994), retim Kaynaklar Planlamas (MRP II) zmlerinin
Gelitirilmesi, Hedefleri ve Yararlar, MRP II retim Kaynaklar Planlamas
Workshop Bildiriler Kitab
Yeti, N., (1993), Kapasite htiya Planlamas, TMMOB stanbul ubesi, retim
Kaynaklar Planlamas Semineri
Internet Adresleri
www.infotechtrends.com
www.sap.com
www.sap.com.tr
www.oracle.com
www.baan.com
www.apics.org
www.erpassist.com
www.cpfr.org
57