Mga ibat-ibang lugar na pinuntahan ni Rizal

Espanya:- sinimulan ang Noli Me Tangere

Barcelona- sinulat ang Amor Patrio; ginamit ang pangalang "Laong Laan"- Diariong Tagalog
(pahayagan sa Pilipinas)
Madrid- nag-aral ng Medisina, Pilosopiya, pagsulat sa Unibersidad Central de Madrid (dito
nagtapos)
Pransya- nag-aral ng optalmolohiya sa tulong ni Dr. Louis de Weckert, tinuloy ang Noli Me
TangereAlemanya
Heidelberg- patuloy ang pag-aral ng optalmolohiya- A Las Flores de Heidelberg: tula na tungkol
sa mga bulaklak sa Heidelberg
Wilhemsfeld- natapos ang Noli Me Tangere
Berlin- optalmolohiyaSwitzerland
Genova- pinakamagandang lugar daw sa EuropaPilipinas- aayusin ang mata ng ina niya- makita
ang epekto ng kanayng nobelang Noli
Estados Unidos- hindi pa masyadong malaya (racism)
London- nag-aral tungkol sa mga iba't-ibang skolar ng Pilipinas- La Vision del Fray Rodriguez-
Liham Sa Mga Kadalagahan ng Malolos: hinangan ang mga babae na tignan ang
kanilangkakayahan
Pransya- itinayo ang samahang kidlat na naging Los Indios Bravos- Sucesos de Las Islas de
Filipinas: naging paglalakbay ni Padre Morga, anatasyon ni Rizal
Belgium
Brussels- sinimulan ang El Filibusterismo- nagpapadala ng mga artikulo para sa La Solidaridad
Genta- nailathala ang El FiliHong Kong- nanatili dito, wag muna raw bumalik sa Pilipinas-
Sanligang Batas ng La Liga PilipinasPilipinas- nagbalik kasama si Lucia(kapatid)- itinatag ang La
Liga Filipina sa bahay ni Doroteo Ongjungco sa Tondo, Maynila- ipinatapon sa Dapitan
Cuba- dapat magiging seruhano- hindi nakapunta dito dahil nakatanggap ng liham na huhulihin
siya ng Kastila, dumiretsongBarcelona

Pamilya
MAGULANG

FRANCISCO MERCADO (Francisco Engracio Rizal Mercado y Alejandra II):

Si Francisco Mercado, ama ni Jose Rizal,ay ipinanganak noong ika-11 ng Mayo 1818 sa Bian, Laguna.
Siya ang pinakabata sa labintatlonganak nina Cirila Alejandro at Juan Mercado. Nag-aral siya ng Latin at
pilosopiya sa Colegio de San Jose sa Manila at dito niya nakilalaang kanyang asawa, si Teodora Alonso
Realonda na doon din nag-aral. Binuhay niya ang pamilyanila sa pamamagitan ng pagtanim ng
mgabugas, tubo, at iba pang mga pananim. Itinuring nga siyang modelo na tatay ni Jose Rizal. Namatay
si Francisco Mercado noong Enero 5, 1898.

TEODORA ALONSO (Teodora Morales Alonzo Realonda de Rizal y Quintos):

Si Teodora Alonso ay ang ina ni Jose Rizal na ipinanganak noong ika-9 ng Nobyembre 1827 sa Meisik,
Tondo, Manila. Siya ang ikalawang anak nina Lorenzo Alonso at Brijida de Quintos. Galing sa may-kaya
na pamilya, nag-aral siya sa Colegio de Santa Rosa sa Manila at siya ay naging edukado. Dalawampung
taong gulang siya nang ikasal sa tatay ni Jose Rizal na si Francisco Mercado at tumira sila sa Calamba,
Laguna. Si Teodora ay naging isang masipag at dedikadong ina at nagsilbing unang guro ni Jose Rizal. Sa
Calamba, nakibahagi ang kanyang pamilya sa agrikultura. Bilang nanay ng kalaban ng Espanyol, nakulong
siya sa loob ng dalawa't kalahating taon dahil pinagbintangan siyang nilason niya ang asawa ng kanyang
kapatid at iba pang mga pagpapahirap. Dahil sa malabong mga mata ni Teodora, napag-isipan ni Jose
Rizal na mag-aral ng medisina. Namatay si Teodora Aquino noong ika-16 ng Agosoto 1911 sa Calle San
Fernando, Binondo, Maynila dahil sa kaniyang kahinaan.

KAPATID
SATURNINA RIZAL:
Si Saturnina ang panganay sa kanilang magkakapatid. Siya ay ipinanganak noong 1850 at may palayaw
na Neneng. Tinulungan niya kasama ang kanyang ina makaaral si Rizal at siya ang tumayong
pangalawang ina ni Rizal noong nakulong ang kanilang ina na si Teodora. Napangasawa niya si Manuel
Timoteo Hidalgo ng Batangas. Sila ay may limang anak na si Alfredo, Adela, Abelardo, Amelia at Augusto.

PACIANO RIZAL (Paciano Rizal Mercado y Alonso Realonda):

Si Paciano ay ang nakatatandang kapatid ni Jose Rizal. Ipinanganak siya noong Marso 9, 1851 sa
Calamba, Laguna. Siya ang pangalawa sa labing-isang magkakapatid. Inalagaan niya si Jose Rizal at
tinulungan niya siyang makarating sa Europa. Habang nasa Europa si Jose, pinadalhan niya ng pensiyon
at sinulatan niya para mabalitaan si Jose tungkol sa mga nangyayari sa Pilipinas at sa kanilang pamilya.
Nag-aral si Paciano sa Colegio de San Jose sa Maynila. Naging guro at kaibigan niya si Fr. Jose Burgos.
Sumali at sinuportahan ni Paciano ang Propaganda Movement for social refroms at ang diyaryo ng
kilusan, Diariong Tagalog. Sinuportahan din niya ang Katipunan sa pagkuha ng mga miyembro galing sa
Laguna. Pagkamatay ni Jose Rizal, naging heneral si Paciano ng Revolutionary Army at naging military
commander din ng revolutionary forces sa Laguna noong Philippine-American War. Dahil dito, hinuli siya
ng mga Amerikano. Namatay si Paciano ng siya'y 79 dahil sa tuberculosis.

NARCISA RIZAL: Ang Pinakamatulunging Kapatid na Babae ng Bayani

Si Narcisa Rizal ay ipinanganak noong taong 1852 at may palayaw na Sisa. Siya ang ikatlong anak sa
pamilya Rizal. Tulad ni Saturnina, tumulong si Sisa sa pag-aaral ni Rizal sa Europa, isinangla niya ang
kanyang mga alahas at ibinenta niya ang kanyang mga damit para lang matustusan and pag-aaral ni Jose
Rizal. Lahat halos ng mga tula at isinulat ni Jose Rizal ay kanyang naisaulo. Si Sisa ang pinakamatulungin
sa kanilang pamilya. Nang ang kanilang mga magulang na sina Don Francisco at Doa Teodora ay
itinaboy sa kanilang tahanan, si Sisa ang kumupkop sa kanila. Kahit na ang kasintahan ni Jose Rizal na si
Josephine Bracken ay pinatira niya sa kanyang tahanan sapagkat pinaghinalaan siya ng pamilya Rizal na
isang espiya ng mga paring Espanyol. Kayat noong taong 1896, habang siya ay nakapiit sa barkong
Castilla na nakadaong sa Cavite ay nagpadala ng liham ng pasasalamat si Jose Rizal sa kapatid na si Sisa
sa pagpapatuloy kay Bracken sa kanyang tahanan. Si Sisa rin ang matiyagang naghanap ng lugar kung
saan si Jose Rizal ay inilibing na walang kahon at walang pangalan para pagkakilanlan kaya nagbigay siya
ng aginaldo sa namamahala sa mga libingan para lagyan ng markang RPJ na siyang titik ng mga
pangalan ni Jose Rizal. Pagkaraan ng maraming taon ay hinukay ni Sisa at mga kaanak ang mga labi ni
Jose Rizal. Si Sisa ay ikinasal kay Antonino Lopez, isang guro at musikero mula sa Morong, Rizal. Dahil sa
pinatira nila ang mga magulang ni Sisa at Jose sa kanilang tahanan, sila ang pinuntirya ng mga Espanyol.
Tinakot siya na ibabalik sa pinanggalingan at sinira ang kanilang tahanan bukod pa sa kinuha ng sapilitan
ang kanilang mga ari-arian. Si Narcisa at Antonino ay nabiyayaan ng walong anak. Ang anak nilang si
Antonio na ipinanganak noong 1878, na namatay noong 1928 ay pinakasalang ang kanyang pinsang buo
na si Emiliana Rizal, na anak ng kapatid ni Sisa na si Paciano kay Severina Decena. Ang anak na babae ni
Sisa na si Angelica na dumalay kay Jose Rizal sa Dapitan ay sumapi sa Katipunan pagkatapos na patayin
ang kanyang amain na si Jose Rizal. Sa isang panayam ni Ambeth Ocampo sa mga guro ni Sisa ay
ipinagtapat nila na ang kanilang lolo Antonio ay anak ng prayleng si Leoncio Lopez, and kura paroko ng
Calamba, kung saan ay siya pinagbasihan ni Jose Rizal ng katauhan ni Padre Florentino sa El
Filibusterismo. Napag-alaman din na pagkatapos ng kasal nina Narcisa at Antonino ay tumira sila sa
simbahan ni Padre Lopez at minana ni Antonino ang lahat ng aklat at pag-aari ng namatay na pari.
Si Narcisa Rizal ay sumakabilang-buhay noong 1939.

OLYMPIA RIZAL
Si Olympia ay ang ikaapat na anak sa pamilya Rizal. Siya ay ipinanganak noong taong 1855. Napangasawa
niya si Silvestre Ubaldo na isang Telegraph Operator sa Manila at sila ay biniyayaan ng tatlong anak
ngunit ito rin ang dahilan ng kanyang kamatayan noong taong 1887.

LUCIA RIZAL: Kahati sa mga Paghihirap ng Bayani

Si Lucia Rizal ay ipinanganak noong 1857 at panglima sa pamilya Rizal. Siya ay kasal kay Mariano Herbosa
ng Calamba, Laguna. Siya ay pinagbintangan na nagsulsol sa kanyang mga kababayan na huwag
magbayad ng upa sa kanilang mga lupa na nagdulot ng kaguluhan at silang mag-asawa ay minsan nang
nagatulan na itapon sa ibang bansa kasama ang ibang miyembro ng pamilya Rizal. Si Mariano ay
namatay sa sakit na cholera noong Mayo, 1889. Hindi siya binigyan ng isang burol Katoliko sa dahilang
hindi siya nangumpisal mula nang ikasal kay Lucia. Sa artikulo na isinulat ni Jose Rizal na La Solidaridad
Una Profanacion ay binatikos niya ang mga pari na tumangging ilibing sa maayos na libingan ang isang
mabuting Kristiyano dahil lamang sa siya ay bayaw ni Jose Rizal. Noong Disyembre 1891, ang balong si
Lucia ay isa sa mga dumalo sa pulong ng pamilya sa Hong Kong na isang reuniyon. Sinamahan niya si
Jose Rizal pabalik ng Maynila ng Hunyo ng sumunod na taon. Mula ika-6 hanggang ika-15 ng Hulyo 1892,
si Jose Rizal ay ikinulong sa Fort Santiago at ipinatapon sa Dapitan pagkatapos sa tahi-tahing
kasinungalingan na may mga babasahin laban sa mga pari na nakuha sa mga bagahe ni Lucia noong
nagbiyahe siya sakay ng barkong Don Juan. Ang mga anak nila Lucia at Mariano ay sina Delfina,
Concepcion, Patrocinio, Estanislao, Paz, Victoria, at Jose. Si Delfina na ipinanganak noong 1979 at
namatay noong 1900 ay naging sikat bilang isa sa tatlong babae na kinabibilangan nina Marcela
Agoncillo at anak na si Lorenza na tumahi ng ating watawat. Si Delfina ang unang asawa ni Heneral
Salvador Natividad ng Rebolusyon ng Pilipinas. Sina Teodosio (Osio) at Estanislao Tan ay naging mga
estudyante ng kanilang amain na si Jose Rizal sa eskuwelahan na kanyang itinatag sa Dapitan.

MARIA RIZAL
Siya ay ipinanganak noong 1859 at ang pang-anim at nakatatandang kapatid ni Jose Rizal. Ang asawa
niya ay si Daniel Faustino Cruz na galing sa Binan, Laguna. Sinabi na si Maria daw ang kinausap ni Jose
noong panahon na gusto ni Jose na pakalasan si Josephine Bracken. Namatay siya noong 1945.

CONCEPCION RIZAL: Ang Unang Pagdadalamhati ng Bayani

Siya ang binansagang Concha ng kanyang mga kapatid at kaanak, si Concepcion Rizal ay ipinanganak
noong 1862 at namatay sa edad lamang na tatlong taon, noong 1865. Siya ang pangwalo sa sampung
magkakapatid. Sinasabing sa lahat ng kapatid na babae, si Concha ang pinakapaborito ni Jose o Pepe
Rizal na mas bata nang isang taon sa kanya. Magkalaro sila at lagging kinukuwentuhan ni Jose Rizal ang
nakababatang kapatid at sa kanya naramdaman ni Jose Rizal ang kagandahan ng pagmamahal ng isang
kapatid na babae. Nang namatay si Concha sa isang sakit, umiyak nang umiyak si Jose Rizal at isinulat
niya na noong siya ay apat na taong gulang ay nawalan siya ng kapatid na babae at sa kauna-unahang
pagkakataon ay naiyak siya sa panghihinayang sa pagkawala ng kapatid na kayang minamahal.
Napakarami rin ang namatay nang bata pa noong mga panahong iyon. Mahigit na sampung mga
pamangkin na babae at lalaki ni Jose Rizal ang binawian ng mga buhay sa murang edad.

JOSEFA RIZAL
Si Josefa Rizal ay ang ika-9 na anak sa pamilya at siya ipinanganak noong taong 1865. Si Josefa ay kilala
rin bilang si Panggoy. Noong si Rizal ay nasa Europa, siya ay nagsusulat ng mga mensahe. Siya ay
nagsulat para kay Josefa na ang laman ay pagpupuri niya sa kanyang kapatid dahil sa kanyang kaalaman
sa Ingles. Si Rizal ay nagsulat din ng mensahe tungkol sa bente pesos ngunit ang 10 doon ay para dapat
sa lotto. Siya ay nagkaroon ng sakit na epilepsy ngunit sa kabila ng kanyang sakit, nagawa niya pa ring
sumali sa Katipunan at maging isang Katipunera. Si Josefa ay nahalal bilang pangulo ng mga babae sa
Katipunan. Isa siya sa mga orihinal na miyembro ng Katipunan kasama sila Gregoria de Jesus.
Siya ay namatay nang walang asawa o anak sa taong 1945.

TRINIDAD RIZAL: Ang Katiwala ng Pinakasikat na Tula ng Bayani

Si Trinidad Rizal ay ika-10 sa magkakapatid na Rizal. Siya ay ipinanganak noong 1868 at namatay noong
1951. Ang palayaw niya ay Trining at siyang tagapagtago at tagapamahala na pinakahuli at pinakatanyag
na tula ni Jose Rizal. Noong Marso 1886 ay sumulat si Jose Rizal kay Trining at isinasalaysay niya na ang
mga babae sa Alemanya ay masisipag mag-aral. Pinayuhan niya si Trining na habang bata pa ito ay dapat
magbasa nang magbasa ng buong puso. Pinangaralan niya ito na huwag hayaang ang katamaran ang
mamayani dahil napuna ni Jose Rizal na wala sa loob nito ang pag-aaral. Sinabi niya na kaunting tiyaga
lamang at siya ay magtatagumpay. Makaraan ang apat na taon ay nagulat na lamang si Jose Rizal nang
makatanggap siya ng liham mula kay Trining. Ipinaalam nito na nakapagtapos ito ng Kolehiyo, dalawang
taon at isat-kalahating buwan na ang nakakaraan. Noong Agosto 1893, si Trinidad kasama ng kanyang
ina ay namuhay kasama si Jose Rizal sa casa cuadrada o square house (bahay kuwadrado). Naitala na
minsan ay pinag-isipan o pinagplanuhan ni Trining na patakasin si Jose Rizal sa pagkakakulong. Noong
Enero 1896 ay inanyayahan ni Jose Rizal si Trining na bumalik sa Dapitan. Ang suliranin ni Jose Rizal ay
kung sino ang mapapangasawa ni Trinidad sa Dapitan, dahil ang pook na iyon ay halos parang walang
tao at walang kabuhay-buhay. Minsan ay sumulat si Trining kay Jose Rizal na nabasa nito ang sulat sa
kapatid nilang si Paciano, na kinukumusta si Trining kung nakakasundo nito si Senyora Panggoy kung
saan siya ay namamasukan. Sinabi ni Trining na salamat sa Diyos silay magkakasundo at nabubuhay
nang tahimik. Si Trinidad at ang kapatid na Josefa ay namuhay nang magkasama hanggang silay
namayapa at parehong hindi nag-asawa. Bago namatay si Jose Rizal ay dinalaw siya ni Trining at ng
kanilang ina sa kanyang piitan sa Fort Santiago. Nang silay paalis na ay inabot ni Jose Rizal ang isang
lampana, isang regalo mula sa mga Pardo de Tavera at ibinulong sa kanya sa wikang hindi naunawaan ng
mga kawal na nakabantay sa kanya na ang lutuan ay mayroong bagay na nakatago doon at iyon ay ang
kanyang huling tulang isinulat. Tulad ni Josefa at dalawang pamangkin, sumapi sa Katipunan si Trinidad
matapos ang kamatayan ni Jose Rizal. Noong taong 1883, si Trinidad ay naratay sa banig ng
karamdaman, limang buwan mula Abril hanggan Agosto. Pabalik-balik ang kanyang lagnat at dinapuan
pala siya ng sakit na malaria. Siya ang pinakahuling namatay sa pamilya Rizal.

SOLEDAD RIZAL
Si Soledad Rizal ay ang bunso sa pamilya Rizal at ipinanganak sa taong 1870. Siya ay kilala rin bilang
Choleng. Si Rizal ay saludo sa kanya dahil siya ay isang guro at siya ang pinakaedukado sa kanilang
magkakapatid. Siya ay sinabihan ni Rizal na dapat siya ay isang maging magandang huwaran para sa mga
tao, ito ay nakasulat sa mensahe noong 1890. Si Choleng din ang pinakakontrobersyal na anak sa
kanilang pamilya. Ang kanyang napangasawa ay si Pantaleon Quintero na taga-Calamba Laguna rin
ngunit silay nagpakasal nang walang permiso sa kanyang mga magulang. Di sang-ayon si Rizal dito
kayat ginamit niya ang paksang ito at nagsulat at sinabi niya sa mensahe niya na isang kakahiyan sa
pamilya Rizal ang pagpapakasal ng kapitid kay Pantaleon. Isang dahilan din kung bakit siya ay tinawag na
kontrobersyal dahil sa kumakalat na balita na hindi raw totoong anak ni Teodora at Francisco si Choleng
kung di kela Saturnina at Jose Alberto na kapatid ni Teodora. Si Choleng at Pantaleon ay nagkaroon ng
limang anak na sina Trinitario, Amelia, Luisa, Serafin at Felix. Ang kanyang anak na si Amelia ay
napangasawa si Bernabe Malvar na anak ni Gen. Miguel Malvar.

Pagibig
Julia

Labing anim na taong gulang si Rizal nang unang makaramdam ng paghanga sa isang dalaga. Noon ay
buwan ng Abril taong 1877 at tag-init. Nagtungo si Rizal sa dalampasigan ng Ilog Dampalit sa Los Banos,
Laguna upang maligo. Sa pagkakatayo niya sa mgay dalampasigan ay napagmasdan niya ang maraming
kababaihan na nagsisipaggugo ng kanilang mga buhok. Isang magandang dalaga ang nakita ni Rizal na
lumabas sa malalagong halaman. Ang dalagitang nakita ni Rizal na nagngangalang Julia ay nagsabi sa
kaniyang lola na nais niyang manghuli ng paruparo bago umuwi ng kanilang bahay. Nang marinig ito ni
Rizal, nagpakita siya ng gilas at nanghuli ng paru-paro. Subalit sa kasamaang palad, siya ay nadulipas at
ang paru-parong kanyang hinuli ay lumipad. Ganon na lamang ang kaniyang hiya kay Julia. Upang
mapagtakpan ang kahihiyan ay sinikap niyang makahuli ng dalawang paruparo. Ibinigay nya ang mga ito
sa dalagita at silay nagkakilala. Inihatid niya ang maglola sa bahay nila sa Los Banos. Mula noon ay
larawan ni Julia ang nakakintal sa isipan ni Rizal subalit tulad ng iba pang kabataan, ang paghangang
kanyang nadama sa dalagang ito ay dagli ring nalimutan nang makilala niya si Segunda Katigbak.

Segunda Katigbak

Sinasabing unang pagibig ni Rizal si Segunda Katigbak, ang dalagitang taga-Lipa, Batangas. Nakilala ni
Rizal ang dalagang ito sa Troso, Maynila sa bahay ng kanyang lola noong buwan ng Disyembre, 1877,
sampung buwan matapos makilala niya si Julia, Inilarawan ni Rizal ang dalagang ito na may mahabang
buhok matang nangungusap na maapoy kung minsan at mapanglaw naman sa ibang pagkakataon, mala-
rosas ang kutis na may nakakahalina at nakatutuksong ngiti, magandang ngipin at may kilos na mala-
nimpa. Sinabi pa ni Rizal na hindi pa siya nakakakita ng ibang babae may halina at rahuyong taglay
kagaya ni Segunda. Idinugtong pa niya na ang tinig nito ay maihahantulad sa melodiya at ang kanyang
sulyap ay napakatamis. Si Segunda Katigbak ang pinakaunang naramdaman ni Rizal ang sakit sa pagibig
nang ikinasal ang dalaga sa binatang nagngangalang Manuel Luz.
Binibinig L. (Vicenta Ybardaloza)

Ang sakit na naramdaman ni Rizal sa paghihiwalay na iyon ay pilit niyang pinawi sa pagdalaw sa dalagang
naninirahan sa Pakil, Laguna na tinatawag niyang Bb.L. Sinabi ni Rizal na ang babaeng ito ay higit na
matanda sa kanya, maputi at nagtataglay ng mga matang mapanghalina at kaakit-akit. Pinaniniwalaan
na ang babaeng ito ay ang gurong si Vicenta Ybardoloza. Nakatira siya sa bahay ni Nicolas Regalado na
kaibigan ni Rizal. Madalas na dalawin ni Rizal si Bb. L. bagamat ang puso niya ay patuloy na nangungulila
kay Segunda. Nahinto lamang ang pagdalaw niya kay Bb. L nang pagbawalan siya ng kanyang ama.

Leonar Valenzuela

Ang hapdi ng naunsyaming pagibig ay pilit na nilimot ni Rizal nang siya ay bumalik sa Maynila upang
ipagpatuloy ang kanyang pagaaral sa Unibersidad ng Santo-Tomas. Nang ikalawang taon na niya sa pag-
aaral sa UST ay nakilala niya ang isang dalagang nagngangalang Leonor na kapitbahay ng may-ari ng
bahay na tinutuluyan ni Rizal na si Dona Concha Leyva. Ang dalaga ay anak nina Kapitan Juan at ni
Kapitana Sanday Valenzuela. SIla ay nagpalitan ng sulat at upang hindi mabasa ang tungkol sa kanilang
ugnayan, tinuruan ni Rizal si Leonor sa pagususulat na ang tintang ginagamit ay asin at tubig kung kayat
hindi makikita ang nakasulat kung hindi ito idadarang sa apoy. Subalit, hindi nagtagal ang kanilang pag-
iibigan at nagkasundo na lamang islang magturingan bilang magkaibigan.

Leonor Rivera

Si Leonor Rivera ay sinasabing ang tanging babae sa kanyang buhay na tunay niyang minahal kaysa ibang
babaing kanyang inibig. Si Leonor Rivera ay ninilarawan na isang babaeng may maputing balat, alun-
along buhok na mamula-mula, maliit at mayuming bibig, may kalakihan at maiitim na mga mata at
natatabingan ng mahabang pilik mata, ilong na may katamtamang tangos, ngiting binabagayan ng
dalawang biloy sa mala-rosas na mga pinsgi, kaakit-akit na pakikipag-usap, matamis na tinig na
binabagayan ng kahali-halinang halakhak. Masasabi na ang pag-ibig nila sa isat isa ay hinabi ng mga
palitan ng mga sulat sapagkat lumisan si Rizal pagkaraan ng dalawang taon. Hindi sila nagkatuluyan ni
Rizal dahil ikinasal si Leonor at Henry Kipping sa Dagupan, Pangasinan.

Consuelo Ortega Y Rey

Si Rizal ay naakit sa kagandahan ni Consuelo dahil nakita na gumawa siya ng tula ng paghanga noong
Agosto 22, 1883 para sa kanya. Ang pamagat ng tula ay A La Senorita C.O.Y.R. Dito niya isinulat ang
pagkagusto kay Consuelo at pagkasaya dahil sa pagtanggap ni Consuelo sa kanya. Subalit bago maging
seryoso ang relasyon nilang dalawa ay pinili ni Rizal na umayaw sa relasyon dahil may kasunduan sila ni
Leonora at Ang kanyang kaibigan at kasamahan sa Propaganda na si Eduardo de Lete ay may gusto din
kay Consuelo.

Seiko Usui

Si Seiko Usui ay 23 taong gulang ng makilala ni Rizal. Anak siya ng isang malungkuting Samurai. Simulat
sapul ay hindi nakaranas ng pag-ibig. Si Rizal naman ay 27 taong gulang nang magkakilala sila ni Seiko.
Noong panahon na iyon ay malunugkutin si Rizal sapagkat di niya nakita si Leonor sa kanyang pagu-uwi
at hindi pa rin nakakalaya ang mga Pilipino sa kamay ng mga Espanyol.

Gertrude Beckett

Sa pananatili ni Rizal sa London, nakakilala siya ng isang dalagang nagpatibok muli sa kanyang puso. Si
Gertrude Beckett ay isang anak na babae ng kasero ni Rizal sa London at tinawag niya ito sa palayaw na
Getie. Naging malapit ang dalawa dahil tinutulungan ng dalaga si Rizal sa kanyang mga gawain tulad ng
paghahalo ng pintura sa kanyang pagpipinta at paghahanda ng clay para sa kaniyang iskultura. Tinawag
ni Getie si Rizal sa palayaw na Petie. Ngunit bago pa man mabuo ang isang pag-iibigan, si Rizal ay lumayo
na kay Beckett sa kadahilanan na may mas mahalagang misyon pa siya sa buhay. Kaya noong Marso 19,
1889, nagpaalam na si Rizal sa pamilyang Beckett at nilisan ang London patungo ng Paris.

Susanne Jacob

Noong 1890, si Rizal ay nagpunta sa Brussels, Belgium dahil sa mataas ang cost of living sa Paris,
France. Doon sa Brussels, tumira si Rizal sa isang boarding house ng magkapatid na babaeng Jacoby. At
habang lumipas ang panahon, si Rizal at si Suzanne ay nag-ibigan. Hindi nagtagal at umalis na si Rizal sa
Brussels para ipagpatuloy ang kanyang paglalakbay. Umiyak si Suzanne dahil sa pag-alis ni Rizal, pero
nagpatuloy pa ring sumulat kay Rizal, kahit na hindi na sinasagot ang kanyang mga sulat. Sa mga sulat ni
Suzanne, sobrang umaasa siya na babalikan pa siya ni Rizal at nanabik sa kanyang pagbabalik.

Nelli Bousted

Si Nelli Bousted ay nakilala ni Rizal sa Biarritz, Paris habang nagbabakasyon ito. Niligawan ito ni Rizal
dahil sa udyok ng mga kaibigan nito tulad ni Marcelo Del Pilar, Antonio Luna at Tomas Arejola.
Nagkagusto rin si Nelli kay Rizal subalit hindi naging maganda na katulad ng isang Fairy tale ang huli ng
kanilang kwento. Hindi niyaya ni Rizal si Nellie sa pagpapakasal sa mga kadahilanang ayaw palipat ni
Rizal sa relihiyong protestante na gusto ni Nellie at ayaw ng Ina ng dalaga kay Rizal.

Josephine Bracken

Si Josephine bracken ay nakilala si Rizal habang ipapagamot ng dalaga ang kanyang amahin na si George
Taufer kay Rizal. Nang magkita ang dalawa ay agad naramdaman ang pag-ibig sa isat isa. Ayon kay Rizal,
inilatrawan niya si Josephine bilang isang babaeng Irish na 18 taong gulang, may gintong buhok, asul na
mata at simpleng manumit pero elegante. Sila ay nagkaroon ng anak ngunit namatay agad ito 3 oras
pagkatapos ito ipanganak.
Organization
La Liga Filipina

Ang La Liga Filipina ay isang samahan na itinatag ni Jose Rizal sa Pilipinas noong Hulyo 3, 1892 sa isang
tahanan sa Ilaya Street, Tondo, Maynila. Binubuo ito ng mga taong nagnanais na maputol ang pang-aapi
ng mga Kastila sa mga Pilipino. Ang pangunahing layunin nito ay maging malaya ang Pilipinas sa Espaa
sa mapayapang paraan. Ang unang pangulo nito ay si Ambrosio Salvador. Ito ay nagtagal lamang ng
tatlong araw. Ipinakulong si Rizal noong Hulyo 6, 1892 at ipinatapon siya sa Dapitan noong Hulyo 7,
1892.

La Solidaridad

Ang La Solidaridad ay ang samahan ng mga Pilipinong ilustrado sa Espanya. Layon nitong magkaroon ng
kinatawan ang Pilipinas sa Spanish Cortes. Ito ay itinatag noong ika-13 ng Disyembre, 1888. Ang
pangalan ng samahan ay siya ring tawag sa pahayagang kanilang inilathala. Si Galicano Apacible, pinsan
ni RIzal, ang pangulo ng La Solidaridad. Sina Graciano Lopez Jaena at Mariano Ponce naman ang
pangalawang pangulo at ingat-yaman ng samahan. Bilang pagkilala kay Rizal na nasa London ng
panahong yaon, iginawad sa kanya ang pagiging Honorary President nito. Sa kasamaang palad, hindi
kinaya ni Apacible na pagbuklurin ang mga repormistang kasapi. Datapwat ang La Solidaridad ay
nangangahulugang pagkakaisa, ang samahan ay naranas ng pagkawatak-watak at anarkiya. Kinailangan
pa ang popularidad ni Rizal at katalinuhang pampulitikal ni Del Pilar para pag-isahin ang mga Pilipino sa
Espanya.

Ang Kilusang Propaganda

Ang Kilusan ay binuo ng mga sumusunod na grupo: mga ipinatapon noong 1872, karamihan ay
mestisong Kastila at mga creole; kabataang estudyante, anak ng mayayamang katutubong principalia o
mestisong Tsino o Kastila mga pinagdududahang filibuster na tumatakas mula sa rehimeng Kastila (Cf.
Constantino, A Past Revisited.)

Masoneria

ilala natin si Jose Rizal bilang bihasa sa maraming bagay, ngunit hindi madalas napag-uusapan ang
kanyang pagiging isang Mason. Lingid sa kaalaman ng nakararami, naging kasapi si Rizal ng isang
sikretong kapatiran na kinabibilangan ng mga pinakamakapangyarihan at kilalang tao sa lipunan. Lihim
man ang kapatirang kinabilangan ni Rizal, hindi naman naging sikreto ang kanyang mga kontribusyon sa
kapatiran. Sa aking pagkakaalam, namulat si Rizal sa mundong ito sa kanyang paglalakbay sa Madrid
kung saan siya ay sinasabing naimpluwensyahan sumali sa pamamagitan ni Miguel Morayta, isang
propesor ng Kasaysayan sa Universidad de Madrid. Sumali si Rizal sa Acacia Lodge No. 9 na bahagi ng isa
sa pinakamalaking grupo ng Masonerya sa Espanya. Ayon sa mga Pilipinong Mason, umabot ng 18th
Degree Mason si Rizal at naging isang Master Mason sa Madrid noong Nobyembre 1890.
Circulo HispanoFilipino

Ang Circulo Hispano-Filipino ay inorginasa ng mga estudyanteng Pilipino sa Madrid, kasama ang ilang
mga Espanyol na dating nanirahan sa Pilipinas, karamihan mga Liberal, gaya ni Pedro Ortiga y Rey,
alkalde ng Maynila, at Consejero de Ultramar para sa Pilipinas. HIindi nagtagal ang Circulo pati na ang
magazin nito. Sa mga estudyante, kahirap mangalap ng pondo. Nagdusa din ang Circulo dahil sa
sumusulpot na problemag indibidwalismong wala sa lugar, bawat kasapi ng organisasyon lihim na
nagmamaktol kung hindi siya ang inihalal na pangulo. Ang partikular na katangiang ito sa hanay ng
kababayan, ang kahirapang pagsanibin ang mga puwersa para sa isang pagkilos, bunga ng labis na
indibidwalismo, ay problemang dadagan-dagan kay Rizal sa takbo ng kanyang buhay politikal. Palagian
nya itong alalahanin, at hindi rin nya mawari kung paano pakikitunguhan.

Sanggunian

http://en.wikipilipinas.org/index.php/Teodora_Alonso
http://kahimyang.info/kauswagan/articles/1335/today-in-philippine-history-november-9-1827-teodora-
alonso-mother-of-dr-jose-rizal-was-born-in-meisik-tondo-manila
http://en.wikipilipinas.org/index.php/Francisco_Mercado
http://en.wikipedia.org/wiki/Paciano_Rizal
http://www.filipinaslibrary.org.ph/filipiniana-library/filipiniana/70-features/189-paciano-a-rizal-1851-
1930
http://en.wikipilipinas.org/index.php/Maria_Rizal
http://ourhappyschool.com/history/maria-rizal-heros-confidant
http://ourhappyschool.com/history/saturnina-rizal-heros-second-mother
http://ourhappyschool.com/history/josefa-rizal-katipunera
http://www.filipinaslibrary.org.ph/filipiniana-library/filipiniana/70-features/130-rizals-sisters
http://ourhappyschool.com/history/soledad-rizal-heros-controversial-sister
At mga panulat ni Jensen D.G. Maebog noong 2013
http://lifeofahero.tumblr.com/post/1026479799/gertrude-beckett
https://www.scribd.com/doc/3904708/Paglalakbay-Ni-Dr-Jose-Rizal