' H 4JBH-immmmif.n _ .

i ^
 PATROLOGA CURSUS COMPLETUS,
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, NTEGRA, UN1FORMIS, COMMODA,OECONOMlCA,
01NIII SS. PATRUM, DOCTORO! scriptoriique ecclesiasticorlm,
SIVE LAT1NORUM, 8IVE Gll-ECORIM,
QUI APOSTLICO AV TMPORA CONCILII TRIDENTINl (ANNOi) PRO LATIN IS,
tT CONCILII FLORBNTINI (ANN. 1439) PRO GILVCIS FLORUERUNT :
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMMDM QV& EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICS TRAD1TION1S PER QUINDECIM PRIMA
ECCLESIA SCULA ET AMPLIUS,
Jl XTA F.DITIONES ACCURaTISSIMAS, NTER SE Cl'MQUE NONNULLIS CODICIBUS HANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM DILK EN-
TER CASTIGATa; DISSERTATIONIRUS, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTION1BUS CONT1NENTER ILLUSTRATA ; OMNIBUS
OPERIBUS POST AMCLISSIMAS EDITIONES QU.fi TRIBUS NOVISSIUIS S.ECULI8 DEBENTUR ABSOLUTAS DETECT1S, ;
INIIICIBUS PARTICULARIBUS ANALVT1CIS, 91NGULOS SIVE TOMOS SIVE AL'C'I OltES ALICUJUS MOMENT! SUBSEQUENT!-
BUS, DONATA*, CAP! ULIS INTRA IPSUM TEXTUM HITE DlSI'OSri'lS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM PAGINARUM
ARGINEM SUPERIOREU UISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAU SIGNIFICANT IIU'S, ADOnNATA ; OrERIBUS
CUM DUBIIS, TUM APOCRPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEN ECCLESIASTI-
CAH POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;
DI'CRNTIS ET AHFUVS LOCUPLETATA INDICIBLS AUCTORUM SICUT ET OI'EIIUM, ALPHABET ICIS, C11RONOLOGIC1S, STATI
STICS, STNTHETICIS, A.NALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE REL1GIOMS PUNCTUM, DOGMATICUH, MORALE, L1TUH-
GICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, U1STOR1CUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE ; SED PRSERTIM
DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENEHALIBUS. ALTERO SCILICET ItElllM, QUO CONSULTO, QUIDQU1D
HON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM USUSQUISOUE PATRUM, NE UNO QUIDEM OMISSO,
IN QUODLIBET THEMA 8CRIPSER1T , UNO INTUITU CONSPICIATUR ; ALTERO SCIUl'TLJll/E
SACHTE, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAN PATRES ET IN QUIBUS OPEIlUM
SUORUM LOCIS 8INGUL0S SlfiGULORUM LIBRORUM S. SCRIPTUR/E VERSUS, A CHIMO
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUH APOCALVPSIS, COMMENTAT! SIN :
EMTIO ACCURATISSIMA, CiETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTL'R CIIARACTERUM NITIDITAS,
CHART QUAL1TAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS, -
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COUMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGA DECURSU CONSTANTER
SIMILIS, I'RCTII EXIGUITAS, PRASERT1MQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METIIODICA ET CIIRONOLOCICA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE IIACTENUS 1IIC ILLIC SPARSORUU ,
PRIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES T ATES,
LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENT IBUS, COADUNATORUM.

SERIES GRiECA PRIOR,

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCHIPTORESQUE ECCLESI GRjEOE
A S. BARNABA AU 'IIOTIUM,
ACCRANTE J.-P. MIGNE,
Blbllolhccae Clerl univers,
SIVB CURSUUM COMPI.ETORUM IN SINGUI.OS SCIKNTLC ECCLESIASTIC. RAMOS KDITORk.

PATROLOGA, AD INSTAR IPSIUS ECCLESIA, IN DUAS PARTES DIVIDITUR, ALIA NBNPE LATINA. ALIA GUACO-LATINA.
LATINA, JAM PENITUS EXARATA, QUOAD PRIMAM SERIE, VIGINT1-QU1NQUE ET DUCENTIS VOLUMINIBUS MOLE SUA
STAT, NOXVE POST PERACTOS INDICES STABIT, AC QUINQUE-V1GINTI-CENTUM ET MILLE FRANCIS VENIT. GUACA
DITLIC1 EDITIONS TYPIS MANDATA EST. PRIOR GRACUM TBXTUM UNA CUM VERSIONS LATINA LATERALIS AHPLE-
CTITUR , ET AD NOVEM ET CENTUM VOLUMINA PERVENIT, SED SINE INDICIBUS ; POSTERIOR AUTEM IIANC YERSIONEM
TANTUM EXHIBET. IDEOQUE INTRA QUINQU ET QUINQUAGINTA VOLUMINA RETINBTUR ; UTRAQUE VIGSIMA QUARTA
DIE DECEMBRIS 4860 OMN1NO APPARUERAT. UNUMQUODQDE VOLUMEN GRjECO-LATlNUM OCTO , UNUMQUnDQUE MERE
LATINUM QUINQU FRANCIS SOLl'MMODO EUITUR : UTROBIQUE VERO, UT PRETII IIUJUS BENEFICIO FRUATUR EM
PTOR, COLLECTIONEM INTEGRAN SIVE GRACAM SIVB LATINAM, 336 VOLUMINIBUS PRO AMPI.IORI EDITIONE ET 272
PRO MIXORI ABSQUE INDICIBUS CONST ANTEM, COMPARET NECESSE ERIT, SECUS ENIM CUJUSQUE VOLUMIMS AMPLI-
TUDINEM NECNON ET DIFFICULT ATES VARIA PRETIA AQUABUNT. ATTAMEN, SI QU1S EMAT INTEGRE ET SEORSIM
COLLECTIONEM GRACO-LAT1NAM, VEL EAMDEM EX GRACO LATINE VERSAM, TUN QUODQUE VOLUMEN PRO NOVEM VEL
PRO SEX FRANCIS OBT1NEBIT. 1STA CONDITIONES SERIEBUS PATROLOGA NONDUM EXCU81S APPLICANTUR.

PATROLOGUE GRMCM TOMUS XXXV11

SANCTUS GREGOR1S NAZIANZENUS.

EXCDERATR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE ED1TOREM,

IN VIA DICTA D'AMBOISE, OLIM PROPE PORTAM LUTETliE PAR1SIORUM VULGO D'ENFER
NOMLNATAM, SEU PETIT-MOXTROUGE, NUNC VERO INTRA MOE NU PARISINA.

1862
 AVIS IMPORTANT.
t D'aprs une des lois providentielles qui rgissent le monde, rarement les uvres au-dessus de l'ordlmire se
- ' - font sans conlradictions plus ou moins foi les et nombreuses. Les Ateliers Catholiques ne pouvaient gure chappe
ce cachet divin de leur utilit. Tantt on a ni leur existence ou leur importance; tantt on a dit qu'ils taient
. Termes ou qu'ils allaient l'tre. Cependant ils poursuivent leur carrire depuis 3 ans, et les productions qui
/ e" 1orleilt ^viennent de plus en plus graves et soignes : aussi parait-il certain qu'a moins d'vnements qu'aucune
prudence humaine ne saurait ni prvoir ni empcher, ces Ateliers ne se fermeront que quand la Bibliothque
universelle du Clerg sera termine en tes 2,000 volumes iu-i". Le pass parait un assez sr garant de l'avenir,
pour ce qu'il y a esprer ou craindre.
Cependant, parmi les calomnies auxquelles ils se sont trouvs en butte, il en est deux qui ont t continuellement
rptes, parce qu'tant plus capitales, leur eilet entranait plus de consquences. De petits et ignares concurrents
se sont donc acharns, par leur correspondance ou leurs voyageurs, rpter partout que nos Editions taient
mal corriges et mal imprimes. Ne pouvant attaquer le fond des Ouvrages, qui, pour la plupart, ne sont que
les chefs-d'uvre du Catholicisme, reconnus pour lois dans tous les temps et dans tous les pays, il fallait bien se
rejeter sur la forme dans ce qu'elles de plus srieux, savoir, la correction et l'impression; en effet, les chefs-
d'uvre mme n'auraient qu'uue demi-valeur, si le texte en tait inexact ou illisible.
Il est trs-vrai que, dans le principe, un succs inou dans les fastes de la Typographie ayant forc l'Editeur
de recourir aux mcaniques, atin de marcher plus rapidement et de donner les ouvrages moindre prix ,
quatre volumes du double Cowrs d'Ecriture mute et de Thologie furent tirs avec la correction insuflisante
donne dans les imprimeries presque tout ce qui s'dite; il est vrai aussi qu'un certain nombre d'autres
volumes, appartenant diverses Publications, furent imprim Js ou trop noir ou trop blanc. Mais, depuis ces temps
loigns, les mcaniques out cd le travail aux presses bras, et l'impression qui en sort, sans tre du luxe,
attendu que le luxe jurerait dans des ouvrages d'une telle nature, est parfaitement couvenable sous tous les
rapports. (Juant la correction, il est de fait qu'elle n'a jamais t porte si loin dans aucune dition ancienne
ou contemporaine.
Et comment en serait-il autrement, aprs toutes les peines et toutes les dpenses que nous subissons pour
arriver purger nos preuves de toutes fautes? L'habitude, en typographie, mme dans les meilleures maisons,
est de ne corriger que deux preuves et d'en confrer une troisime avec la seconde, sans avoir prpar en
rien le manuscrit de l'auteur.
Dans les Ateliers Catholiques la diffrence est presque incommensurable. Au moyen de correcteurs blanchis sous
le harnais et dont le coup d'ceil typographique est sans piti pour les fautes, on commence par prparer la
copio d un bout l'autre sans en excepter un seul mol. Un lil ensuite en premire preuve avec la copia
ainsi prpare. Ou lit en seconde de la mme manire, mais en collalionnanl avec la premire. On fait la mme
chose en tierce, en collalionnanl avec la seconde. Ou agit de mme en quarte, en collalionnanl avec la tierce.
On renouvelle la mme opration en quinle, en collalionnanl avec la quarte. Ces collationnements ont pour
but de voir si aucune des fautes signales au bureau par MM. les correcteurs, sur la marge des preuves, n'a
chapp MM. les corrigeurs sur le marbre et le mtal. Aprs ces cinq lectures entires contrles l'une par
l'autre, et eu dehors de la prparation ci-dessus mentionne, vieul toujours une rvision et souvent il en vient
deux ou trois, puis l'on cliche. Le clichage opr, par consquent !a puret du texte se trouvant immobilise,
on fait, avec la copie, une nouvelle lecture d'un bout de l'preuve l'autre, on se livre a une nouvelle rvision,
et le tirage n'arrive qu'aprs ces innombrables prcautions.
Aussi y a-t-il ;i Moutrouge des correcteurs de toutes les nations et en plus grand nombre que dans vingt-cinq
imprimeries de Paris runies! Aussi encore, la correction y cole-t-elle autant que la composition, taudis qu'ailleurs
el.e ne coule que le dixime I Aussi enfin, bien que l'assertion puisse paratre tmraire, l'exactitude obtenue par
tant de frais el de soins, l'ait-elle que la plupart des Editions des Ateliers Catholiques laissent bien loin derrire
elles celles mme des clbres Bndictins Mabillon et Monlfaucon et des clbres Jsuites Petau et Sirmcnd.
Que l'on compare, en effet, n'importe quelles feuilles de leurs ditions avec celles des ntres qui leur correspondent,
en grec comme en latin, on se convaincra que l'invraisemblable est une ralit.
D'ailleurs, ces savants eminent, plus proccups du sens des textes que de la partie typographique et n'tant
Eoinl correcteurs de profession, lisaient, non ce que perlaient les preuves, mais ce qui devait s'y trouver, leur
aute intelligence supplant aux fautes de l'dition.
De plus, les Bndictins, comme les Jsuites, opraient presque toujours sur des manuscrits, cause perptuelle
de la multiplicit des faules, perdant que les Ateliers Catholiques, dont le propre est surtout de ressusciter la
Tradition, n'oprent, le plus souveni, que sur des imprims.
Le R. P. De Buch, Jsuite Bollandisle de Bruxelles, nous crivait, il y a quelque temps, n'avoir pu trouver,
en dix-huit mois d'tudes, une seule faute daus notre Palrologie latine. M. Denilnger, professeur de Thologie
l'Universit de Wurzbourg, el M. Keissmann, Vicaire Gnral de la mme ville, nous mandaient, la dale du
19 juillet, n'avoir pu galement surprendre une seule faute, soil dans le latin, soit dans le grec de noire double
Palrologie. Enlin, le savant P. Pitra, Bndictin de Solesmes, el M. Bonnetly, directeur des Annales de Philosophie
chrtienne, mis au dfl de nous convaincre d'une seule eireur typographique, ont l forcs d'avouer que nous
n'avions pas trop prsum de noire parfaite correction.
Dans le Clerg se trouvent irs-cerlaiuement de bons latinistes et de bons hellnistes, et, ce qui est plus rare,
des hommes trs-positifs et trs-pratiques. Eh bien 1 nous leur promenons uue prime de 25 centimes par chaque
vritable faute qu'ils dcouvriront daus n'importe lequel de nos volumes, mais surtout dans les grecs.

<1
et _. ..... , .....
universelle de ses innombrables clichs. Ainsi chacun de ses volumes, au fur el mesure qu'il les remet sous
presse, est recorrig mol pour mol d'un bout l'autre Quarante hommes y sont ou y seront occups pendant 10 ans,
el une somme qui ne saurait tre moindre d'un demi-million de francs esl consacre cet important controle.
De cette manire, les Publications des Ateliers Catholiques, qui dj se distinguaient entre toutes par la sup
riorit de leur correction, n'auront de rivales, sous ce rapport, dans aucun temps ni dans aucun pays; car quel

que ceux de la Bibliothque universelle du Clerg. Le prsent volume est du nombre de ceux rviss, et tous ceux
qui le seront l'avenir perleront celle note. En consquence, pour juger les productions des Ateliers Catholiques
sous le rapport de la correction, il ne faudra prendre que ceux qui porteront en tte l'avis ici trac. Nous ne recon.
naissons que celle diliou et celles qui suivront sur nos planches de mtal ainji corriges. On croyait autrefois que-
la Stereotypie immobilisait les fautes, attendu qu'un clich de mtal n'est point lastique; pas du tout, il introduit
la perfection, car on a trouv le moyen de le corriger jusqu' extiucliou de faules. L'Hbreu a ie revu par M. le
chevalier Dracb, le Urec par des Grecs, le Latin et le Iran ais par les premiers correctcuis de la capitale eu ces
langues.
 SJECULUM IV. ANNUS 389.

TOY EN 1012 02 HM2N

rPHrOPIOY
TOY 6E0A0r0Y
APXIEniSKOnOY KNSTANINOYnOAES
TA EYPIZKOMENA IIANTA.

SANCTI PATRIS NOSTRI

GREGORII THEOLOGI
VULGO SAZIASZEHI, AHCHIEriSCOPl CONSTANTINOPOLITANI,

OPERA QiE EXSTANT OMNIA,

AD MSS. CODICES GALLICOS , VATICANOS, GERMNICOS, ANCUCOS, NEC NON AD ANTIQUK)RE3
EDITIONES CASTIGATA, MULTIS AUCTA ET ILLUSTRAT*,
CURA ET STUDIO HONACIIORUM ORDINIS S. BENEDICTI E CONGREGATIONS S. HAL'RI :

ACCKDUNT

* C01DIESTARU ET SCHOLIA IN OilNIA OPERA SANCTI GREGORll;

A COURANTE DENUO ET RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE,

BIbllotbcc Clcri nnlvere,
:':?" .". : ;"'.' ;*.;
SIVE ...-,
...... ; ;
CURSUUM COMPLETORUM IN SINCULOS SC1ENTLE ECCLESIASTIC^ RtMQS, .EDITORE .

*&&<
TOMUS TERTIUS.
^|

YEKEWT QUATUOR VOLUMINA FRANCIS GALLICIS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APU J.-P. MIGNE ED1TOREM ,

IN VIA D'AUBOISE. OU M PUOPE PORTA il LUTETIA) PAKISIORUM VULGO D'ESI'LR
NOM1KATAM, SEU 1-0BOUGE, NUNC VERO INTRA MOENIA PARISINA.

1802
 SPECULUM IV. ANNUS 389.

ELENCHUS
OPEHUM QUA IN HOG TOMO XXXVII CONTIlfENTUR.

S. GREG0R1US THEOLOGUS, CP. ARCHIEPISCOPS.

A. B'. Caillau Praetatio, coj g
Epstola.
De S. Gregorii Testamento Monitum. 87
Testamentum, ex archetypo descriptum. oog
Monitum de S. Gregorii Poematibus. ogr
Poemata.
397
Lib. I. Poemata theologica.
397
Sect. I. Dogmtica.
397
Sect. II. Moralia.
521
Lib. II. Poemata histrica.
9C9
Sect. I. De seipso.
969
Sect. II. Qua) spectant ad alios ' li51
luJex Rerum. 1599

. ;

Parisiis. Ex Typis J.-P. M1GNE.

 . . CAILLA U PRJEFATIO.
Inter insurgentes hinc et inde multis jam ab annis publicarum diseordiarum tumultus, hoc
gravissimum emerger incommodum crediderim simul et dixerim, funestam videlicet istam,
quae doctos et pacis amantes litterarum labores interruptos pender coegit, necessitatem.
Quid enim scribendi studio cum ardore bellandi ? quid meditationum quieti cum seditionum
motibus? Ubi infausti civilium pi-ocellarum spiritus acriler sibilando invehuntur, ibidom lan-
guescant llores ingenii marcidique dcidant necesse est.
Quis est studiosos inter sacr antiquitatis alumnos, qui primum tam nitidre ettam emendat
S. Gregorii Nazianzeni editionis volumen non fuerit admiratus (a)?Quis illud meritis non extulit
laudibus, Benedictinorumque Sancti Mauri, ita aliunde in suis operibus perfectorum, perfe-
ctissimum opus non prdicavit? Quis justo non proseculus est desiderio amissum, ut nonnulli
putant, aut saltern, ut verum est, suspensum excellerais elucubrationis complementan}? Quod
perditum dfient alii, quod alii interruptum dolent, hoc tandem tenebris erutum tibi profe-
rimus, optime lector, quod non te solum, sed et omnem cruditorum familiam grato animo
accepturam confidimus.
Plura aulem et certe gravissima in procinctu tractanda occurrunt, Io scilicet quo felici casu
authenlicus Maurinorum manuscriptus codex nostras in manus incident ; t qu et quanti sint
momenti opeen, qua; nondum ad omnimodam integritatem severioremque castigationem revo-=
cata, emittenda supererant ; 3 qua methodo doctissimi editores in operando processerint .
4" quid laboris tandem nobis, post tantos messores prtermissas vix aliquas hinc et inde spi-
cas le0entibus, fuerit derelictum : qu quidem ubi fuerint dilucide examinata et expensa, nil
jam ultra quod expostulari possit vel exoptari remanere credimus.
ARTICULUS L
De invento Maurinorum cdice.
Nemo nescit recentiorem S. Gregorii Nazianzeni editionem primum a D. Jacobo de Friche
susceptam, deinde vero a D. Francisco Louvard inchoatam, postea a D. Prudentio Maran preo-
paratam, imo et publice anno 1708 annuntiatam, annodenique 1778, quoad primum volumen,
fuisse emissam Parisiis a D. Clemencet, quoeum insuper curas communicaverunt DD. Patert,
Andreas Brion et Dionysius d'Olive, qui menda corrigendi ingratum difficilemque laborem non
delrectavit. DomnoClumencet, qui, doctrina celebriorquam fide, plura scripsit ad eonfirmsndos
recentiorum novatorum errores, quorumacrior exstitit propugnator, adjutor in secundi voluiuinis
labore datus est D. de Gosniac, qui lenior animo, at forte ingenio minor, ad eosdem errores
videtur inclinasse- Hinc licet caute legendi, quando de falsis eorum agitur doctrinis, legendi tarnen
securecum agiturdelinguGrcperitia.decodicumvetustate, auetoritateet varietatibus, de vi
etsensu verborum, de versionis proprietate, ctcrisqueejusmodi.quibus confiatur omnis nostr
hujus editionis labor. Laboris autem ardui multiplex sollicitudo, prsertim defunclo jam D. Cle
mencet, plures requirebat manus, et quidem non indoctas; undefactum estut in operis partem
venirelD. de Verneuil, qui ejusdemordinis non vestem solum, sed et scientiamprferebat. Tribus
ab his viris.aliisqueforsan quorum memoria non superest.jamconfectum opus, nil aliud quam
typographorum manum exspeetare videbatur, quando irruit subito tristis violentaque procella,
qua?, coneussis religionis ipsius in Gallia fundamentis, sacros monachorum ordines spoliavit
disturbavitque. Maurinis autem, cum ab avitis claustris nudi et egentes abjicerentur, nil anti-
quius fuit quam cteis omnibus pretiosiorem, utpote tantis vigiliis sudoribusque comparatum
(a) Splendidiim certc volumen, %ed quoad tcxliis emendalionem non adeo exlolleiidiiui. Speciniinis loco
sit pagina 1, ubi legi lu r Lis pro , ovto pro obxo, etc. Sed quod mireris, in titulo
pri mi voluniinis qiioil jam peccavei-ant priini lypographi, id non modo retinucrunt novissiini editores iti
coden titulo tvpis iterum maiuLilo, eupurriteru pro edpivx^Bva scribenlcs (quod tann*n jam iiolavenit
liarles ad Uiblioili. rwc. Faliricii, torn. VIH, p. 405), sed aiiud insuper nieniluiu adilidcruiit rfsyoftv
exlbenles pro TpTjopou. Edit. Patr.
IVrnoL. Gn. XXXVII. i

:-/
Il A. . CAILLA PRATATIO. IS
thesaurum, fugiendo auferro, et, dura transact tempestas, occultare. Utrum plures facta? fue-
rint ante hoc temporis transcriptiones, non satis constat ; certum est autora dupliccm jam
codicem inter eminentissimi cardinalis DD. Fesch manus habitum fuisse, quorum cum prior,
multa pecunia comparatus, quasi a propria Benedictinorum manu descriptus, manum alienara
evidenter argueret, posteriorem iterum pecunia majori redemit eminentissimus idem Purpu
raras ; utrum veriorem sincerioremque, asserat qui vidit ; mihi enim ilium videre non eonces-
sum. Romam enim deveniens, et ad Eminentissimi pedes provolutus, eo audacia? devenire
sum ausus, ut tam pretiosum monumentum, prelo subito mandandum, describendi licentiam
expostularem ; quam quidem propter gravissimas sane, quas non discutere meum est, sed
revereri, rationes obtinere non contigit. Durum tarnen et amarara animo sacra? antiquitatis
amanti, prsumpti pulcherrimi laboris oranem penitus spem abjicere. Mihi , fateor,
semper ante oculos obversabatur secundum illud sancti Gregorii Benedictinum volumen. Ergone
semper in unius bibliothec tenebris sepultura remanebit ? Nunquam ergo fiet publia juris'
Ecclesia tanto lumine nunquam irradiata gaudebit? Hc me cogitante, subito fama ad aures
affertur, verum et genuinum Maurinensis elucubrationis exemplar Parisiis haberi ; D. de Ver-
neuil, omnibus alus, qui huic labori communicaverant , superstitem fideliter illud servasse;
imo spius apud ipsum cardinalem Fesch egisse, ut prelo subjiceretur, cum vigeret adhuc
potentissimi nepotis auctoritas , eumdemque morte tandem prventura , dura regeret
Sancti Dionysii prope Parisios parochiam, illud proximis reliquisse, qui ejus etiamnum
possessione fruebantur. Nee mora : inquiruntur D. de Verneuil hredes, nec multo post inve-
niuntur ; invenitur cum Ulis pretiosus codex ; severo subjicitur examini ; giganteo labore prodi-
tur Maurinorum ingenium; castigatio textus, adnotationum proprietas, versionis perfectio,
variantium lectionum delectus et multiludo, scripture? ipsius vetustas, nihil est quod non ad
manifestandam veritatem concurrat. Imo et editorum nomina, et eorumdem deliberationes, et
danda typographis consilia, et sequenda in cunctis methodus rem ita clare lucidant, ut in
dubium revocari non possit. Unum et quidem diificiliu forte inveniendum remanebat, nempe
fortem audacemque virum, qui et codicem argenti pondere comparare, et comparatum ingen-
tibus dispendiis typis mandare non reformidaret. Detrectantibus aliis quibusdam periculum-
que subir recusantibus, obvium se fecit ultro D. Parent-Desbarres, qui jam de scientia et
religione multis editionibus et prsertim Collection SS. Patrum bene meritus, meritum illud
novum prcedentibus superaddere voluit.
ARTICULUS II.
De nondum edit s a Maurinensi eongregatione Gregorii operibus.
Omnia beau Doctoris opera tres ad classes necessario revocantur, quarum prima, Sermones
secunda, Epstolas ; tertia, Poemata complectitur. Gregorius enim ut in perorando sublirais
et facundus, ita et in scribendo nitidus atque facilis, et in cantando grandis et amnus exstitit.
Sermones quidem omnes jamaBenedictinis meliori ordine editi , et quoad textum emendati,
in primo volumine habentur, serrata veteri miliaria versione, sed in multis maximisque casti
gate, decerptisque quatuor orationibus, nempe xlv, xlvi, li et lu, qua? non inter sermones,
sed inter epstolas evidenter collocanda?, proprium in locum, ut par erat, fuerunt revcala?.
Restant igitur epstola? et poemata, qua? jam in publicum emittere statuimus.
Epstola?, qua? nonnisi 232 in novissima editione Billiana legunlur, superaddito autem Mo-
relliano supplemento 242, sed qua? revera, amandatis qua? vel ad Basilium pertinent, vel bis
reprsentantur, superadditis autem qua? vel ex orationibus desumuntur, vel aliunde fuerunt
extracto?, ad 243 nuraerum assurgunt, ita argumentorum diversitate et varietate. scribendi tem-
perantur, modo de theologicis alte simul et dilucide disserentes, modo de philosophicis clare
tractantes et sublimiter, nunc reorum a prineipibus veniam potenter implorantes, nunc con
silia parvis et magnis dispertientes sapienter, aliquando etiam de minimis cum familiaribus,
sed non mnimo sale, jocantes, ut difficile sit admodum statuere, quibus gratiores utilioresque
possint evadere, utrum videlicet religiosa? doctrina?, an scularis facundia? curiosis.
Poemata vero, qua? non solum numero, sed forte ingenio epstolas superant, non captanda?
popularis aura?, verum promovenda? pietatis studio conscripta, ideo a beato Doctore fuerunt
coraposita, sive ut Apollinaris, hresim eraissis in publicum cantibus insinuanlis, carminibus
13 . . AU PRjEFATIO. 14
opponerentur, sive ut ipse morbi languores tentationumque tdia grato labore sublevaret.
Nullum ita dixerim, quod non attigerit, argumentum, nullum poetici numeri genus, quod non
m cantibus adhibuerit. Hic hexametris, hic iambicis, hic pentametris, hic Anacreonticis ludere
gestit; hic facta histrica, hic dogmata fidei, hic moralis disciplina; prcepta evovere et illu
strere. Poemata, mirum dictul plus quam quadringinta supersunt, et in illis fere decern et
octo millia versuum, quorum nonnisi pars aliqua apud Billium legitur : nec in tanta abundantia,
multitudo, ut ssepius fit, perfectioni nocuit ; idem semper, id est semper stylo nitidus, splen-
didus verbis, forma elegans, figuris dives, numero facilis, non minus admirationemrapit, cum
ipsam Christi genealogiam, adhibitis omnibus Hebraicis nominibus, ad metri leges accommodt ;
quam cum Dei magnitudinem exaltt, aut, ad sua reversus, proprias narrt calamitates.
Hc, breviter licet expsita, ad demonstrandum sane sufficient, quantum reipublic Chri
stiana) emolumentum exsurgat, si plena tandem et omnibus numeris absoluta prodeat episto-
iarum et poematum Gregorii nostri editio.
ARTICULUS III.
De Benedictinorum in prparanda edition metkodo.
Quinqu in Benedictinorum labore veniunt exploranda, nempe 1* correctio textus ; 2" ver-
sionis sinceritas ; 3 adnotationum delectus ; 4o materiarum ordo ; 5 mnita qudam ex eorum-
dem cdice manuscripto mutuata; qu, qualiter se habuerint, ex dicendis jam clarius patebit.
I. Quod attinet ad textus emendationem, salis erit hic referre quales codices excusserint
Benedictini, et qua cura varias lectiones cum jam editis contulerint.
Notitia codicum, quibus in emendandis S. Gregorii epistolis usi sunt docti editores.
E Regia bibliotheca.
457. Chartaceus, olim Tellerianus.
5t)6 Membranaceus, olim Mazarinxus, xi smc. 235 epistolae cnnlinct.
510. Membranaceus, olim Mediraens, ix saec. Duae ad Cledonium pistolee et epstola ad Neclariiini.
Kjusdem ad Virgiuem exhorlalio mtrica. Subjuncla est 6o&\o-(l, quae ab editis libris alicsi.
514. Membranaceus, olim Colberlinus, x saec. Duae ad Cledonium epistolae.
517. Membranaceus, olim Medicaids, x saec. Du* ad Cledonium epstola?, epstola ad Evagriiun et 5oo-
Xoyia.
518. Membranaceus, Fonteblaudensis, x saec. Epstola ad Evagrium monachum; epstola ad Cledonium.
524. Membranaceus, xi saec., ex Oriente, opera Vanslcbii in Regiam bibliolliecam illatus. Ep. ad Cle
donium, et ep. ad Nectarium.
532. Membranaceus, olim Colberlinus, xi sacc. Epstola?, ad Cledonium, ad Nectarium, ad Evagrium
monacbiim.
5."i8. Membranaceus, xn saec. l'um ad Cledonium epstola.
510. Membranaceus, olim Mazarinaeus, mi saec. Duae ad Cledonium epistolae ; epstola ad Nectarium.
545. Membranaceus, olim Colberlinus, xu ssec. Epistolae ad Cledonium.
551. Membranaceus, e Conslaiitinopoli illatusin Regiam bibliolliecam. Epstola; ad Cledonium, epstola
ad Nectarium, epstola ad Evagrium monachum.
552. Membranaceus, olim Boisiallenaritis, xiu saec. Epistolae ad Cledonium, ad Nectarium, ad Evagrium
monachum De Divinitale.
557. Bombycinus, olim Tellcrianiis, xiu saec. Epistolae ail Nectarium, ad Evagrium, ad Cledonium.
560. Membranaceus, olim Colberlinus, xiu saec. Dux ad Cledonium epistolae, epstola: ad Nectarium et
ad Evagrium.
562. Membranaceus, olim Colberlinus, xui saec. Epistolae ad Cledonium, ad Nectarium cl ad Evagrium.
902. Bombycinus, xiv aec. Varia: Gregorii epistolae.
968. Chartaceus, xiv saec. Basilii et Gregorii varia; epistolae.
975. Membranaceus, xu saec. Epistolae ad Nectarium, ad Evagrium, ejusdem Vita in epitomen contracta.
981. xiv saec. Epistolae ad Cledonium et ad Nectarium.
997. An. 1231. Epistolae ad Nectarium et ad Amicum.
1405. Chartaceus, Fonteblaudensis, xvt saec. 184 epstolas conlinet.
2010. Chartaceus, xtv saec. Gregorii epistolae aliquot.
2022. Bombycinus, Fonteblaudensis, xtv saec. Epstolas Gregorii 235 complectilur, quarum varias lectio
nes a se clegantissime descriptas suppedilaxit D. Sulcr qui bibliolhecae S. Germani praeerat.
29P-8. Bombycinus, xtv saec. S. Gregorii varia: epistolae.
3002. Chartaceus, olim Boistallenarius, xv sacc. Epistolae aliquot.
3014. Bombycinus, xin saec. Variae Gregorii cl Basilii epistolae.
Codex Regius, olim Ecclesiae Pansiensis, B. n*. 3.
Alii cdice* maiiutcripii.
Yat. Codex ins. ex bibliolheea Vaticana.
Pass. Codex eminenlissimi cardinalis Passionaei.
Hurl. Codex ins. ex bibliolheea D. Harlsei.
Cuisl. Codex ms. ex bibliolheea D. de Coislin, nunc Regius.
Medic. Codex ms. ex bibliolheea Medicaea. /-
15 . . CAILLAI] PRAiFATIO. iO
Notitia cod'uum quibus in emendarais S. Gregorii luematibus usi sunt docti editores.
Reg. Rcgii pliires, 59, 990, 991, 992, 993, 1277, etc.
Paris. Codices ex bibliolheca Purisiensi, nunc Regia.
t'.oll).Codices ex b blioilieca Colbcrtina, item pariier nunc Regia.
Vat. Codex Romse collatus in bibliolheca Vaticana.
Coisl. Codiyx ins. ex bibliolheca D. de Coislin, deiude in bibliolheca S. Gcrinani a Pralis, nunc in Ri gia.
Habet scholia super lincas scripta.
Cliig, Roma: collatus in bibliolheca eiiiincntissimi olim cardinalis Chigi.
Medic. Codes ms. ex bibliolheca Medicaba Florciiliae. Conduct mulla poemata a Miiralorio ediia.
Vi ml . Codex Yindoboncnsis bibliolheca:, ex quo suaui editionem conlecil Tollius.
Codices excusi.
Catalogo cditionuin veierum quae primi voluminis initio, p. siv (col. 50), Icguntur, quoad carmina,
addenda sunt :
Toll. Toll, Carmina cygnea S. Gregorii, in Insifinibus itineris ltalici, Traiccii ad Rlicnum, an. 16%,
in-46.
Mural. Miiralorii Analecta Grca, Padnvae, an. 1709, in-4.
Gaull. Dionysii Gaullyer collecta dilti Gregorii Poemalia, Parisiis an. 1718, in-12.
Omnes horum codicum, sive manuscriptorum, sive excusorum varias lectioncs, docti edi
tores attentats selegerunt, et sedula distinetione adnotarant primo in margine veteris editionis
Billiana, quam ad manus habemus, et deinde in notis, quas ad infimum pagina? locum diges-
serunt, servatis in textu verbis qu ad saeti Doctoris sensum propius visa sunt acceder.
II. His curis ad emendandum textum adhibitis, de versione agitabatur qustio, utrum scilicet
nova adornaretur, an servaretur prior. Billiana epistolarum interpretatio, tum propter docti
viri reverentiam, tum propter sententi rectitudinem et dicrionis elegantiam non mutanda,
sed in nonnullis solummodo perficienda visa est, sicuti et in primo voluraine circa orationes
fuerat factitatum. Non eadem autem placuit ratio, quando de carminibus actum est. Cum enim
illius versionem poeticam fueritaggressus.itasajpe raetri necessitate fuit constrictus, ut sen
sum modo amplificare, modo truncare, spe eliam vel obscure, vel parum accurate reprsen-
tare cogeretur. Nova igitur, qua? tolum redderet Gregorium, licet pedestri sermone, require-
balur interpretatio : et hic fuit magnusBenedictinorumsodalium labor, quemhodie publici juris
faeimus. Tali autem in pretio sunt Billii carmina, tantum ingenium et sudores tantos produnt,
ut in eum minus humane ageretur, si ab hac nova amandarentur editione. Unde Benedicu'no-
rum proposito, quod in eorum chartis descriptum invenimus, fidcliler insistentes, Billianam
versionem metricam ad inferiorem pagina) marginem dimisimus, posita ex adverso Gregorian
textus prosaica quidem, sed exacta magisinterpretatione.
III. Ex hoc vero, post textus correctionem, et fidelitatem versionis, accedit editioni cui-
eunque pretium, quod doctis argumentis et selectis instruatur notis, tum ad elueidanda qu
obscura sunt, tum ad revocanda in lectorum memoriam qua) ad historias sacras et profanas
referuntur, tum ad indigitanda quae fidem possunt confirmare et hreticas subverterc fabulas,
tum ad explicanda qucunque cognoscenda sunt circa genus, vitam et varias hominum dotes,
neenon et circa locorum et factorum varielates. Quod quidem pretium huic Benedictina) edi
tioni minime desse facilius advertet, quisquis notas et argumenta vel cursim legere
vluerit.
IV. Ad hoc accedit sapienter digestus materiarum ordo, ita scilicet ut epistol juxta metho-
dum chronologieam positro, seriem historia) juxta tempus evolvant ; carmina vero ita ad argu-
mentorum revocentur connexionem, ut, cum de historiis agitur, ordo chronologicus iteruin,
quantum in his fieri potest, fideliter asservetur, iis omnibus, quorum tempus dubium permanet,
ad calcem ablegatis.
V. Hie subjungimus duas maximi momenti adnotationes, quas ex chartis Benedictinorum
manuscript's habuimus. Prior ita se habet : Ad calcem operum S. Gregorii, tomo secundo
utriusque editionis Gra>co-Latinac Parisiis dat annis 1609 et 1630, editi sunt, Latine tantum,
varii in prrofala opera commentarii, e Grco sermone in Latinum conversi, scilicet Elia)
Cretensis, Nicet et Pselli, additis quibusdam J. Billii schohis. Cum autem ad scribendas ad-
notationes, quibus abundat nova hc editio, ea commentariorum ac scholiorum berlas
passim adhimta sit, cumque ex s id omne merit excerptum, quod ad S. Doctoris operum
intelligentiam conducere poterat, ab ipsisrnet commentariis et scholiis iterum edendis absti-
nendum esse duximus, ne actum agere videremur, atque ctiam nimiis sumplibus emptores,
i- . . .. .. 18
et vano labore lectores grava remus tantum hic dicemus de modo memoratis scripto-
ribus. Elias, Cretensis metropolita, octava sculo scripsit commentarium in Gregorii ora-
tiones novemdecim. Nicetas, cognomento Philosophus, primum episcopus Serronis, ac
deinde archiepiscopus Heraclea?, undcimo sculo scripsit commentarium in Gregorii ora-
- tinnes sexdecim, et brevem in qudam ejus poemata enarratienem. Psellus, et ipse cogno-
mento Philosophus, undcimo eliam sculo scripsit libellum de diffcilium Gregorii locorum
intcllectu. Quod attinet ad Basilium illum qui spe in notis tomi primi hujus editionis citatus
est, is, Ecclesi Csariensis antistes, dcimo sculo scripsit scholia in Gregorii orationes
quadraginta duas ; ququidem scholia manuscripta exstant Parisiis in bibliotheca Regia.
Posterior autem his verbis concipilur: Foret hic locus exsequendi factam in Prolegomenis
tomi primi hujus editionis (col. 38), promissionem, et cas omnes diligentius fortiusque
rcpellendi criminationes, quibus Gregoriana doctrina identidem fuit a varus scriptoribus
impetita. Verum, re maturius considerata, supervacneas ejusmodi concertationes a nobis
esse fugiendas existimavimus ; quandoquidem Gregorianam doctrinam ita dfendit constans
Ecclesi catholic approbatio, ut nulla ratione nobis defensoribus indigeat.
Hinc facile intelligit lector, prtermissam a doctis editoribus dissertationem, a nobis mi
nime attingendam.
ART1CULUS IV.
De nostris in edendo hoc volumine curis.
Grande ad hoc opus cum manus pimum admoverctur, quinqu et quidem prcipua nobis
perficienda occurrere, nempe 1" omnes doctorum Benedictinorum chartasjuxta methodum ab
iisassignatam ritumquein primo volumine admissum, ordinre ; 2mcndis tjpographicis dili
gentius corrigendis sedulo invigilare ; 3 veteres poticas versiones in multis a priorum edito-
rum incuria deformatas ad metri rationisque normam revocare, aut saltern illorum indigitare
defectus; 4 novam poeticam versionem conderc, qua Latinis carminibus exprimerenlur car
mina post Billium a Tollio et Muratorio in lucem emissa ; 5 indices adornare locupletissi-
nios, juxta perfectum primi voluminis exemplar.
I. Omnes Benedictinorum chart, qu ab omnibus videri possunt apud D. Parent-Desbarres,
ad tria capita possunt revocari; quorum in primo rfperiuntur ill qu sequendas in edilionc
regulas indicant; in secundo autem vtus Billiana editio, cujus in margine plures signantur
variantes cum varus adnotationibus lectioncs ; in tertio demura ipsa Benedictinorum versio
Latina, cum notis exactissimis, in quibus inter alia recescntur omnia menda qu in editis
prcedentib'js occurrunt, et simul verba qu, ex probalissimis codicibus extracta, in eorum
locum introducenda videntur, ut purus emergat textus et integer. Sol epistol in uno cdice
Graecum textum habent manu conscriptum ; sed hic novus exsurrexit labor, cum hoc exemplar
iii.'inii minus docta exaratum, multis circa accentus mendis scaturiat. Hinc certa cum rectitu-
dine, sed non sine accurate diligentia, data nobis facultas genuinum reprsentandi Gregorium.
Nobis enim, tum veteres editiones cum recentioris adnotationibus conferendi, turn accentuum
signa j)erficiendi, tum epstolas et carmina ad novum ordinem reducendi, ncessitas incubuit.
Quamvis autem doctos editores mrita veneratione, ut decct, semper et ubique prosequamur,
non potuimus tarnen abstinere, quin errores quosdam in interpretando non satis animadversos,
vel adnolare, vel etiam corrigere auderemus, pro certo habentes futurum fuisse, ut illas ipsi
emendationes admisissent, cum diligentiorem adhibuissent animum. In deligendo insupcr
varias lectiones, non satis attenderunt ad poesis metrum, unde illud spius lsum restituerc
necessarium non immerito visum est : quanquam et in quibusdam aliquando nullam emenda-
tionem potuimus adhibere, seu quia ipse poeta sibi nonnihil induisit, scu quia manu-
scripti codices mendis deformati nihil exhibent quo mendum queat resarciri. Sileam adhibitas
a nobis curas, sive ad eligendos, in quantum fieri poterat, pares vetcribus characteres, sivc
ad qurendam non inferiorem chartam, sivo demum ad servandum antecessorum morem
breves in margine sententias rescribendi, quod hodic nonnisi diflicillime a typographis potest
extorquen.
19 . . CAILLAI) PKJEFATIO SO
II. Nec parvus, nee facilis labor eorum menda corrigere ; unde mirauduin nullatenus erit
doctioribus, si nonnulla nostram etiam nunc vigilantiam fefellerint, qu tarnen ad calcem re
tractare conati sumus, utilitatem qurentes potius quam erroris pudorem reformidantes. Sed
ut rariores forent isti defectus, non nostris solum ex viribus prsumpsimus, doctos autem ad-
vocavimus adjutores, inter quos justa cum laude referam nomina D. Cirier, jam antea Regi
typographi addicti, necnon et D. Doquin de Saint-Preux, in bibliotheca Regia librorum
custodis, et D. Valatours, in collegio Borbnico notissimi professons, qui sive in toto opere,
sive in aliqua ejus parte suas nobiscum curas communicaverunt
. Billii, Leuvenclaii et Federici Morelli poticas, aut potius mtricas versiones ad inGmum
paginarum marginem dimisimus, quorum primus fliciter spe, duo autem posteriores spe
infelicius egregiam Gregorii poesim in Latinam musam transtulere. Ita autem corrupta su-
persunt istarum versionum exemplaria, ut spe deficiat metrum, et nullus etiam aliquando
sensus possit deprehendi. Quoties deficiebat sensus, ilium reparare studuimus, non semper
autem restaurare metrum, quoties deQcere videbatur; sed aliquando defectus signare, ali
quando corrigere opera pretium duximus. Neutrum autem fecimus, nisi variato charactere,
et mutatione in notis indicata. Sunt etiam versus qui aut omissione, aut typographorum
incuria, apud Billium desiderabantur; illos supplere, characteribus iterum variatis, cu-
ravimus.
IV. Quin ad quatuor millia et amplius assurgit numerus versuum post Billium et alios
editorum, quos, in poetam subitaneum rerura necessitate transmutati, decantare coacti fuimus,
quosque lectorum commendamus indulgenti; quanquam in omnibus auctoris menti adh-
rentes, imo et verbis, poeticum tarnen aliquid in elocutione, justasque in metro regulas
servare tentavimus.
V. Supererat ingratus scribenti, sed gratus valde legenti indicum labor, qui quantum cura
temporisque absumat, nemo est sane qui possit in dubium revocare. Fideles Benedictinorum
nostrorum assecl, epistolarum, sive quoad ordinem novum, sive quoad ordinem veteran,
sive quoad ordinem alphabeticum indicem texuimus ; quem proxime sequitur index carmi-
num ubi pariter vetus ordo cum novo, novusque cum veteri comparatur. Duo breviores alii
indices Similia et Proverbia ex Gregorio excerpla reprsentant. Tum evolvuntur
indices majores, ubi res et verba alieujus momenti, qu vel in operis decursu, vel in
appendice leguntur, per ordinem litterarum collecta, curiosa? offeruntui inquisitioni ; nec deest
index ille sacer, quo sanetse Scriptura reperiuntur sententi, quas in scribendo pius Doctor
adhibuit. Qu autem aut utilia, aut curiosa perlectis spius saneti Gregorii operibus desum-
psimus, horum ita rescribendi, ut ad ordinem alphabeticum redigerentur, fastidiosam, sed non
inanem curam suscepitD. Ballin de Saint-Paul, vir a liberalibus diseiplinis non alienus, cui
sua laus permaneat.
Hc qu nec plura, pauciora feeimus, attendat lector, et utrum de Christiana rep
blica nonniliil bene simus meriti, indulgentior dijudicet.
 TOY EN 12 01 HMfN

TOY OEOAOrOY
APXlEniSKOnUY KUNSTANTINOYITOAEOS

121.

S. P. N. GREGORII THEOLOGI
ABCH1EP1SC0P1 CONSTANTINOPOLITANl

EPISTOL/E.
A'. ETA1P (1). 1 1. BASILIO SODALI.
Prima hc est epstola, in qua de Gregor et Basilii primo, eoque futuro, in tolitudinem sccessu, et de
amborum earn in rem nitro eitroque data fide, agitur. Nulla alia est Greyorii scripta ante hc tmpora,
t'.iltem ex i* qu<e entant, epstola, taque cterts prmitlenda est. lu ea qucretis Basil responde!, prsti-
t'im fidem agnoscit et excusat. Basilii epislolam non habcmus, sed exsiat responsio Gregor, inquil Vita:
Basilii scriptor.
*E<|>cu3diT)v, ojioloyu, xtjv itT/suiv, ouvdiiOof A. Promissis non sleti, fateor : quippe jam inde ab
set xaX <rux?iV><xo?TjStv /..^ tx tv Ailienis illiusque loci amicilia et animorum con-
'AOrjiAv xt, \ ttj fiklic xa\ cuscuta; nexione (nee cnim aptius vcrbuni occurril), fa-
yip /yt ti xoxuv etiTv oixeioxepov. 'E^cuiifiTjv durum mc reccperam, ul tecum vita; consueludi-
fe ox xiv, iXXi v[iou v6xov vtxjaavxoc , nem haberem, simulque philosopharer. Fidem -
(kpiTieJctv xslseravro (2) xo yevvf|topa , xbv tcm fel'elli, non sponte libenter , verum quod
rij; exaipsCa (3) xa\ <juvi)6e[a(. O itv TcavxTxaai lex legem supervit, nimirnin, quae parentes co-
tyfjuayjti, v xoxo axoj xaxa&r) (4). Ta xbv 1re jubel, sodalilatis et i'ainiliariiaiis legem. Non
yp (5) tuj.X not a'jv^jjjteOa x Sa axo f,x?v autem prorsus (allam, si quidem banc accipias ipse
OiTjaev , fa' x ixvxa xo;v, xo xt]{ 9iXia{ condilionem. 2 Partim enim nos lcum crimus ;
lxijiov. OOxci) vjp itpCet, xo xoxou xf( - partim vero ipse nobiscum esse velis, ul omnia
tceZv, xx\ ~'j xjr/iv:tv. sint communia, et xqualis amicilia. Sic enim fiel
ut parentes moerore afficiamus, et le .
B-. TQ (6). II. El DEM.
Chin respondisset Basilius, et in epstola quam am'mmus (ut agnoscit uovissimus Epislnlarum Basilii
editor), jocatus [misset in Tiberinam, Greyorius rescripsil ; eumque vicissim perurbanis in Csaream, ubi
natms erat, et in Pontum, quo secedebat, dicteriis renwrdet. iondum Csarea excesseral Basilius, quando
kanc ad eum Greyorius scripsit epislolam, siquidem urbana' liabilationis incommoda, imo delicias, opes,
forum, quibus fruebalur, objicil, sed in Puntum fugere coyilabat, ut probant hc epstola: verba : vct Ka--
M*xr, v, 9'JT5 t Ka-rraSoxac. Scriplam ergo constat, antequum Basiliu* epislolam nunc xiv, alias xix,
seriberet.
06 xi, Tt6p:vTv syxaXou^Evoi , xal xo; Non fero mihi Tiberinam objici, atque bujus
cvxauOa (7) xal xstpuwc , Mat & loci lulum el hiemes, vir luli admoduni expers,
(1) Alias V. Script i anno verteilte 357, vel in- verlit, Siquidem hoc gratum tibi futurum est.
cunte 558. Baai.leit . Sic Beg. 2012. (5) per yp. His verbis Basilium invilal ad
(2) KeJLevcarto. Ilpgii duo et Pass. xeXeov- Tiberin* solitudinem in Cappadocia sitam, ubi erat
to. Arianzus, Gregor natale solum.
(3) 'Eraipela. Begins ii tins ixaipia;. (6) Alias VI. Scripta circa idem lempus
(4) 'Ar TovTo az xazaSiu. Ha Begii duo el (7) lijJlov. lia Bcgii duo el Pass. Ed. inalc na
pas. Ed. Skv xoxo avxo ci xaxj'ir,, quod Billius you, glaciem.
23 S. GREGORIl THELOGI .i
sommisquc pcdrbtis wcedens, et planilics calcans, A o, xa\ xpo6u.wv, xa\ xaxaxpoai-
ac pennaie el pendule, siinulque cum Abaridis sa- vdjv (S) , xa\ au , xa\ (-pjte , xsl
gitta delate, ut, cum Cappadociam patria m habeas, tu 'A6apt8o ia-w (9) auu.Ep<5u.VE, i'va xa\ Kat-
Cappadocbc loca fugias. An vero njuriam vobis mi6xr, uv , fVftfi ( Ta KarstaSoxac. "H Si-
facimus, quod cum ipsi pallcatis atquc angustum XOUU.EV OTl fJLE ulv (bxpiOTE (1 I) , \ JTEVOV
qiiidilain spirelis, solemque ad certuin moduni ac- vaTTVETE, \ (JLETpEtaQE (12) TOV fjX'.OV T)[JLE 6
eipiatis ; nos contra pingues cl nilidj sumus, et sa- Xt-upxv , xa\ xopEvvOjisOa , xa\ o TOptyEYpau.-
turamur, ullius loci angusliis circumscribimur? { ; 'AXX (15) u.<v eoti. TpurE ,
Scd lia'c- vestra sunt; deliciis enim indulgetis, et xa\ tcXoutets , xa\ yopaETE toto ox naivu.
opihus pollclis, el in loro versamini : hoc minime "H toEvuv Tcaaat to t-.tjXo vei8u>v f;u.iv, (o&ts
probo. Quocirca vel luluui nobis exprobrarc desine yp au tt)v to5Xiv ^^; , oute xov x^'-
(nec enim tu urbem enndidisli, nec nos bicmcin) : jiivo [e-) i) xa\ iifis sot . v
vcl nos libi pro lulo caiipoiies ouereinus, el quid- tuv tctjXuv toi; xarofjXou; (14), xal al
qnid turpe el improbum urbes ferunt. TtoX.et (oxOtjo spouaiv.
111. EVAGRIO. . 1 (15).
Visum est eplttolam, qu nullam habet temporisnolam, hoe loco slatuere ; maxime cum Evagrium,
de quo hic agiiur, rlietoricam comtnodiiis docere potuerit Gregorius, ut observai Tiltemonlius, prioribussece-
sioui. sn m Ponttim amiis. Itedux in patriam tant prstanlis magittri discipulus, cum prclara optima:
institulionis argumenta dedisset, muneribus ac lilteris ejus pater magislru est grutulatus, haneque relulit
responsionem. Quis vero sit iste Evagrius, an ille diaconus Evagrius, de quo multa prclara et honorfica
(n suo testamento Gregorius prfatur, an alius, statuere non possumus.
Laue 'i mihi juciindiim fuit. Nam (ilium no- "HsOrjv TOxivou.vo. Tb yap tov uiiv <ju.(I>y
strum Evagrium darum ac celebrem esse, nostra Eitfptw E6oxtu.scv, 4}pa$ srtv ESoxtjxTv z~
est celcbrilas; (Riorum enim villus, palrutn esl xvtV y^P (/z-j] , nxzipurj. 'Hjxe? SI , e
gloria. Nos aulem, quantum ad doclrinam allinct, Xyo'j (jv , oosv i\ itxpiv ; 3viau.EV f)p,v
baud quidquam ai;l partim fortnsse Olio ttio ulilila- aTotj | tov bov uIo-j (o8s [iya
t s atlulisse, nobisnielipsis conscii suraus (neque TjAtv T>v Xo^wv) v Sa vr\ Trvtwv xa\
cnim magna in nobis est doctrina) : tinum aulem u.yitov OTJVEtTi)vYxaAEV , ox apvT;aoj.a , > -o
pro omnibus el quidem maximum ei contulimus, t(><56ov , .\ xtiat xiv rapvrtv -
hand islud inficier. nimirum Dei melum, qnodque VEtv. 'Exv) u.v ojv xXXtara ^-
ei, ul res prsentes conlemptui habercl, persuasi xa\ o-uvEuxJ.Oa , iV 6 i:ap' jl<I)v ^,
ons. Atquc ipsi quidem 3 optima queque, el opta- teXw; xap7:o9opf3ri , xat Tiva ,{ ~?, xap-ov
viniiis, cl oplamus ; ul quae a nobis initia accepit, tvEYxiti8a. Tfj 6e ai) Ttjii-rjTi x^P' ti
ad plcnani frugem provchat, ac nos etiam diligen xal HEU-vjOai <u.uv atot , y.a\ to Ci7:ou.vTu.a5t
tia; nnstrai truel uni aliqtiem feramus. Tua: vero ti|iv zffi (f'.Xlac. "AiiEp o (xixpa SvTa (sCvuc
exccllenlia quam mximas gratias ago, quod et 0:$0.
nostri meminisse non graveris, el amicilise monimentis honestare. Qua; quidem, cum minime parva
sint, libenlius suscepimus.

IV. BASILIO. '. BASIAEIQ (1).

fu hac episiola propemodum omnia reperies, qua in Basilii epstola xix, nunc xiv. Jccis et salibus Grego
rius consertalur canoras aves, pisces, feras, venationes, auras, lunatns anTracliis, vallum, etc., quad
quidem argumento esse v detur, his litteris Gregorium lianliainv epistolar xix, nunc xiv, responder; aiqne
ta visum est ductissimo Tillemontio. Contra vero lam multa, qu ucqitidem attigerat in epis'ola sua nd Ha-
silium, facete Gregorius regerit, nditus angustias et pericula, eonfr.-iRosa loca, spinas, prxripilia, strepi-
lum, piscium inopiaii), inri et omnium accuralam adeo deseripiionem, ut, qui non vidissel oculis, designare
tremo potuitset. Adde uionasterii, gyunasii ac schbe speciosa nomina, qu dum Gregorius exngilal a
Basilio imp sita, necesse est scriplo aut voce norit, el certe novisse Inculenter lestalur. Ilude perspicnum est,
ni fallor, Gregorium, non epstola; xix, mine xiv, sed alteri responder: aut eerie jam, cum luce scriberet,
tocum adiisse, quem, ila probe esploralum haberet.
Tu quidem res nostras cavillis incesse ac su0'- Si u.ev xal StuupE ta tjuiiEpa , Efts
gilla, sive joco, ei ve serio hoc ageiis. Nihil hoc rei : , ets s-oySJojv (174 O8ev toOto -*

_ (8) Tct . xaraxpoairur. Male verlil Ril- ou , seu non nc.

liiis tabulas atlcans. (H) Wrv rov xa.ti'i.lov. lia Reg.
(9) 'A6pivc (tt<>. Poeta, narrant Abaridem unus et Pass. In cd. deest tjv. Pro luto caupones :
ab Apolline, cui servieret, sagitlam accepisse, cum hac in interpretatione peril gratia cuse in Gr;eca-
qua Grxciani peragraba!, edens oraciila, el alia runi vocum alliisionc consista : t.tX; enim signi-
st u ponda faciens. licat lulum, xToriXo veto cauponem.
(10) . lia liegii duo. Ed. ipuYoic. (15) Alias CLlil. Scripta circa annum 560.
(11) 'xpice. lia Pass. Ed. male >xpt'TE. (10) Alias VU. Scripta circa annum 561.
(12) -. lia Pass. Ed. male xetpesOe. (17) Eire cr.Toi'&ifwv. lta Pass. Edit, male the
(13) 'A.l.i(i ravza. Regius untis el Pass. XX' xai 3 wjoi^iov.
 EPSTOLA IV. SG
(lEtia u.<5vov . xa\ tt] irai&sew (18) fiopo, A est : subride solum, doclrinaqtic ad saluritaiem
xa't tpt'a f[itv roJXauE. Hiv-a f[v xpYjsri 4 fruerc, de amicilia nostra friieluin cape. a,
toi pi ao , ' v f , xa\ v x- qnse a le prolicis iini'ir, suavia nobis sunt, qu:< -
Kai yp jaoi xa\ xa cvcaOa axinTEiv ooxei;, conque landein IIa sint, et quoqtto modo se ba-
tux 'va exfnJiTj , XX' iva itpo; auTov tXxsr,;, bcaul. Nam res queque bujus loci mihi t a villiv
(ef ! r<i) 50U evvTjju-) o {,vj\a-a impetere Yidcris, non ut cavilleris, sed ut me ad
paaaovrE; , cV XXavtxi . le ipsuin trabas (si quid lamen ego mentein luam
f,|xv art t so (19). nlelligo) : qiiiiiaduiodum qui tinenta obslrunnt,
ni in aliain partem rctiabanl ac drivent. Sic
enim tua scnipcr accipiam.
'Ey) 5 sw tv IlivTov Oauxsoiai , xa\ tt,v Ego vero Ponluin itiuin adiuirabor, cl Ponlicam
r.'ovrtxijv or^opt'av, xal t!v cu-pj aJjav jwvljv, caligincm, ac dignam exsilio sedem, cl tmulos
to; xxca/fp Xtpouj, xal Of.paj, o tv capili inminentes, et foras fideni vcslrani explo-
t.ot.-j jjuv 6oxiu.ou3i, xaV j-oxEtjivr,v ranlcs, et snbjeelam solitudincm, iino nuit i uni ca-
iff)(a~l^v> E^' "JV (IVwCav (tT TJV 0|V(i)V VO- veinuni cum speciosis gymi.asii, cl uiouaslerii, ac
.zurt toi povTi-Ttipoj, xal jwvasrqpiou, xa\ scholae nominibus, et agrestium slirpiiim silvas, cl
tt; XoXfj , ^; te './ 'jtCjv , y.aX oOu- pra;riiptoruin inoiiliuiu coronain, qua non lam co-
xpf|U.viuv pwv orsfaWJ , ' ou u>, a-avosOs, ronaraini quant coercctnini, acrcin cliaui ad cer
.Xi auYxXf'sdOc, tv 61 u.ETpou.Evov apa , xa\ ium mnlinii dimensuii), cl desideratum solet.i, quo
tov toOo.uuvov jXiov, ov >; 8t xarovrj , velul per cantinuin irradiatuini, Pontici Cinimo-
) UovTixol Ki/j4:o: (20) xal o Tr,v EjJcr]vov rii el sole carentes, setnestri lanttim noetc
vOxTa (21) lvov y.azaxpiBiv-zz , S or) Tive Xi- damnali, quod de quibusdain refertur, se ne par
yovrat , XX' o06 xpo ttj; >?,? / {govre;, tem quideni ullani vil;e batientes timbra: tiprrlciii,
p.av Se vJxTa {xaxpv tov -avTa iov, xa'i v- verum noctem 1111:1111 longaui tptum vilx spaliuin,
; cxiiv OaviTou , ?v' e-oj ,; ,;. ic vere timbram mortis, ut cum Sciiptura loquar'.
'Eicaivc xal ttv 3tsvtv xal teOXiiu.vtiv o'jv , Sed cl niigiistaui Mlam et prrssam viam l.iudn
(o'jx o'Sa tirs e!; JaatXEav, Etc Sou cpoo- (baud siio in regntim au 11 orr.uiu feienlein, tac-
oav, ovj vxev eE paXsav 9-pTi ,) y.al try lerum lui gratia in legnuui ferai ), atquc interme-
ev[is';>,t o'jXe1. , TOixepov 'E5[i voia> (J^'j- diam illam, quid vis, ulriini ipsam Eden faino 110-
tXEvo, xa't T$]v sic Tiaiapa; ipxi; [Apiou.vT1v mineni, et in quatuor principia 4 dvistiin f.inliii.
~Tyi]4 , i) oxo'jxvi] (22) TtoT^e-ai , f tjv ex quo orbis icrrarum irrigatur *, an siccam el
Tipiv xal vixp.ov pT]^iav, tjv Tt; rAptciEi - buniore omni vacuum sotndincm, quam quis Mu
c~,, TtTpav 7); ; " yip Ssov xbv scs miligaliii, ex pelra ein virga; foniem eliciens*?
ta-is'jYE t , yapapEcov iov t; Main qua pane rupibiis confr.igosa non est, tor
/ , xvOsiov inp t; xavOa:, rent est ; qua parle riirsus lorrens non est, sonti-
>pT\y.4;- xal f r.p totov 5i{ , 7:ixpr;jLv^ te cetum; qua vero supra scutes assurgit, prreeipi-
xai aaiTa)avTo; , t>v ouivtojv tov vov 3uv- liutu ; elquae superius exporrecla est via, praveps
xa\ ^"^ . -yXEiav (2"j). est, atqite in uiranique partem lbrala, tig edien-
; (io/Os , outo; 6 'AjaitoXtt]; av. tiiiiii inenlem colligcns alqtte ad cauic ncedemlnni
Tpu(jw/jv (24) xa\ ^-/; xa\ ojx t/Jluocipo [luX- exercens. Fluvius porro in ma parle cum slrepilu
Xov , f\ XiOoopo o sc; Xi(AVT(v vay_inEVu, ferlur, quem tu Amphipolilauo el quieto Sliymoni
XX' E; aOir] xaTaoup<i[Avo , Xav CnJ/fjopE 3, confers ; non piscium niagis, quam lapiJunt ferax;
xal TtoirjT xaivtv vou,TO>v. 'Ejti yip pv-jcaf, non in stagnum cllusiis, sed in vorgines pro
xa\ ; , xal u-pTixJv tjv vj t; fitions, 0 vir minium grandiloque, et novoriim 110-
i{/aX(j)6ac. Ov 7:pb{ totov ol - D tniinini architecte. Est enim magnus, el horribilis,
xxat, xa\ o (25) toiotov u.v atqtie eorum, qui in superior! loco degunl, ps.d-

Ps.il. xxii, i. * Gen. 11, 10. Exod. xvn, 0.

(18) naisvceto. Quidam consent legenduin
itai6t;. joco.
(19) Toiavra { del cd. Billius, hoc enim
modo temper nobiscum agis.
(20) florrixol Ki/ijifioi. Cimmerii scptenlrio-
nalcni Ponii Euxini orain incolebant, non prociil a
liii$|iboro, qui abipsorutn nomine Cimmerius ap-
pellatus est. Apud eos perpetuas esse lencbras
(licit llomerus, Odytt. xi.
(21) Tir iii\rcr . Qui sub mundi polis siiiuiii, qui ab ipso Strymonius appellatur. lia Pli-
habitant, semestrem diem ac somcslrem uoctetn
bahcnl: is enim sol sex menses sub horizonte dc-
piiinitur, ct sex alios super ipsuin cm i net.
(22) ' f) ) cixovfdrn. lia P.;ss. Ed. 'Ej f,i
xaV oxou(xvt. Mn, Reg. nuns el Pass. ^piv xal
avuSpov, siicaiii el aqua cnrenlr-m.
(25) rvjtrovca crpJleiar. Billius, ad
securitatem exercens.
(21) O. 'Xiipt.tc.Urri ... Srpvjr. Slryinon, Ma
cedonia; fluvius, in Ihonio monte oritur cl pi ins
quam ctirsum dirigat, soptem laous elDeil; quihio-
deinde in aiveum colleciis, juxta Amphi|io-
lini, illius regionis iirbem, inlluil in maris ^
nine, lib. iv.
(25) Ol Karafnixrai xal ol Kardovzoi. Catara
ct tSili ah /fclhiopia in /Egyplum devolviintur.
Tanto autem cum imnctti ex altis montibiis mil
27 S. CREGORII THEOLOGI 28
niodias strepitu suo superat et obruil. Nihil pro vuxtb; xal fjuipa;. Tpa/ ptv uv.
sunt Cataracta; et Catadupa : usque adeo vobis diu Siropo 6 xal boXtpb jiv, Sroro Si- oo toto
ac noctu obstrepil! Atque ita asper est, ut vadosus |i(5vov iXavOpwzov , ott xi) mtpasoei ttjv n.ovtv
interim non sit : ita rursuin trbidos, ul polari (Utiv , tav atuv al /apaSpai xal ol );tx<Lvc
nequeat : lioc lanlum nomine humanos et beni exfiaivtosiv (26). "A (xiv ouv V](xet ovi3u.ev, tal
gnus, quia sedem veslram non devotvil, cum a ttv Maxapuv vejte (27) tautat efr' vjv cuv
torrentilms et tempestatibus in fnrorcm agitur. lia- (xaxapfuv puov, sti. SI iij Oauixaje
lies quid de istis Fortunatoruni insnlis, vel de for- to u,tvoei6e{ yxtbva, ta atfia tt\ roopeia
lunalis vobis senliamus. Tu vent inibi.lunaios {luv 7iaY)(ov!JovTa; xXXov , fl anoTEixtovta;,
anfractus ne laudibus efferas, eas partes, quibus xal tov irsptXXovta tvovta , 8{ Tavt-
(nontis islitis ratlices adiri possuni, non tam ob- Xeiov 0(iv iroist ttv fitv (28) , ta te Sia^Eosa
vallantes ac velut muro cingentes, quam misre a&pa, xal tt[ ttj vaitvo, a XeimOupovrac
coniprimenles, verlicemqiie illum capili vestro im- jia ava'yxo'jst , tou te ij)5txo pvtOa; , $Sov-
niinenlem, qui Tanlalicani vobis vitam ellieit, et ta p.ev, XX tbv Xiu,v xal itEptnrtauivou (29)
diffluentes auras lerncque vapores, qui vos animi (tb, XX t>)v (. 'EmSiul Se oSeI, eti
deliquio laborantes recreant, canoras etiam aves, jatj xat Ot^pav , Xfet; * , xa\ ust vexpo;
garrientes quidem, sed fainem, el circumvolilan- j.5; ixiaxxtiiOat. Tata u.ev
tes quidem, sed solitudinem. Ncc quisquam , J) xa-' enis-oXtjv , S xupupSa. vi 5e et
nisi venationis ergo acced i, inquis : adde, ut el iv ' (letptw ttv raxtStv (30) , pOu; toi;-
inortiios vos visili't. ll.ee prolixiora quidem for- ast; el Se at , xal tcXu (31) ;.:.
tasse sunt, quam epstola; modus poslulrl, inique lamen comoedia minora. Tu autem, si quidem hos
jocos aequo animo feras, recle leceris : si secos, plura queque adjungemus.

5 V. F.IDEM. E\ TQ (52).
Epstola prcedentis cum sequenli tanta est connexio, ut isla illiut pars secunda potins, quam altera
epstola dicenda s:l. trves et ocutas Hileras cum amarel, verilus ne epistolte modum excessissel, cociera
se dicturum alia pollicius eral his verbis : Si quidem hos jocos aequo animo feras, recle leceris ; sin
autem secos, plora qiioque adjuiigciiius. I'romissis slelit, et epistolam v, qu proxime secuta est, his verbis
exordilur : Quoniam qua; jocaiiles ad le scripsiinus aequo animo fers, age qua: sequuiilur adjiciamus.
Qus jam dubilaverit ambus de eodem argumento scriplas esse epstolas? vero scripta esl epstola v. nisi
post priorem in Petitum cum Basilio secessionem. Ante aunum 30, et quidem labentem, hinc remuasse
Gregorium non pulamus ; quapropier Ins duabus iuris, ac pra terca epstola; vi, alias \x, annus 3UI omnino
tlatueiidus videlur.
Quoniam qu;e jocantes ad te scripsiinus, aequo 'iSj ?pei( i-ptto; ttjv tatSiv, xa'i ,
animo fers, age quae scquunlur adjiciamus, ab Ho 7tpos0^aojiv. 'E 'Ojxfipou St zb itpooijAwv
mero iuiliuui linenles :
age, progredient, internum concine, auceso , or- ' dys (53) 6i(, fanSufli, xal Sero xcrfwr
[natum, [eiCor,
tiigurium videlicet lecto et jaunis careos, focuiu t$]V Ssts^ov axni\4 xal SOupov, tv ampov axav
ignis el ftimi cxperleiu, paneles igni exsiccatos, xal axairv^v, to{ itupl Cipaivopivou{ xotfpxj,, Tva
nc luli giitiis i uipclamar , Tanlalis similes ealem- xi] ta?; to TrqXo pavii: aXXjxiOa, TavtaXco!
que pwua mulclati, nimiriim iu aquis sitenles : ttve xal xatxp'.tot, v Saai tv IXeei-
jejunas etiam illas el miseras epulas , ad quas e V7v ixetvijv xal fttpoov TcavSaisav, ' fjv aiA
Cappadocia suinus iuvilali, non tanquain ad Loto- KaTcuaSoxia exX4j6i)iev , o( c. irc-
pbagoriim nopiaiu, sed velut ad Alcinoi mensam, vav , aXX* >f 'AXxtvou tpnefav (34), <jp.t ol

isle fluvius, ul iu Mis locis, quae Catadupa nomi- (31 ) Kal .. lE/'ot. lia Reg. uuus. Ed. maie xal ti
nautiir, ad properantium inter scopulos aquarum nXtldi.
fragorein aures incolaruin dicanlur obsurdescere. (32) Alias VIII. Scripta circa idem lempos.
(26) '1. lia Pass. Edit, exjxavouatv. ) (33) 'A..C ^e. Sic habetur apud Homerum,
(27) Tdi Ataxpw r^cot. Fortunatoruni Odyss. vin :
insula; contra extreman! Mauritauiam ad occidentem
sitae sunt; quam quidem ad partem etiam Ilispania: ' fs j, utd&ni, xal Inxcv st-
terminus occiduus concurrit : a frucluum librtate aor,
et aeris temperie accepcruni. lia Strabo, Qux verba sunt Ulyssis Demodocum borlanlis ad
lib. in. cqui Trojaui ornalinii decantandum. Gregorios au
' TartdMwr voir xoisi ti\r <j>ir. Al tem pro -r.r/j posuil lao, versum scilicet ad usum
ad fabulant Tantaii, quem poeUe linxeriiiit sumo aecommodans.
apod inferos hoc supplicii genus pali, ul ipsius (3i) Oi>r isrUtr, JLT '-
capili semper imniinercl saxuiu iugens, quod jam xircov . In Africa apud Syrles babitabanl
cisurum viderelur. Lotopbagi indc vocati, quod loto viclitare diecren-
(29) Ilspuarairovc, Reg. onus, uxepiirtajxi- lur; quem eibuni, suavilalc sua, patrue oblivionem
vou;, supervolitanles. cdenlibus aQerro, iradit Humerus, Odyss. ix. Lolo-
(30) .laiiur. lia Reg. uniis. Ed. male nai- phagorum pauperiali Gregorius oppoiiil Alcinoi
av, doclrmum. juensaui deliciis omnibus rcferlain.
20 EPISTOLA VI. 50
vot vauayot xal tXtjuavec. Mfxvtjjiat "kp A nos novi et aerumnosi naufragi. Meinini eiiim pa-
apxwv xcivtov, xal xwv tujwv ( yip tbvoji- nes los el juscula (sic eiiim nominantur), si-uiper-
que meininero, dentibus circa fragmenta col Id be-
ovro), XX xal tVTJjojjtai, xal tiv itp'.oXi jOaiviv-
scenlibiis , ac postea scsc erigenlibus, velulque ex
ta)v (35) to pXio(io{ Svxiijv , Etxa vtO)(oj<ivci)v,
xal vc/xojxavwv x ;. AO-li xxjti cno emcrgeiiiibus. Qua: tu scilicet subliinius
xpaftpo^asii (JnjXTEpov, x tuv oIxeCcov xcaOuiv exaggerabis , propriis nempe calamilatibus oralio-
y/uv xi fuyaXawvov 5>v cl p.lj ziyiw; <5 nis inagiiiiiiiliiiein tibi siippedilanlibus : quibus nisi
[X-fXr xal ^^^ ivxw ^ojaaxo, xrv crijv magna illa vereque pauperum sludiosa nulrix
u.ijxpa, -iip Xtjiijv iv xaiptp avEaa xet" mater la nos quam celerrime liberassct, nobisi|ue
uaoiivot;, TrXai v t|xev vsxpol, tchteu ! tempesta!: jaclalis velnt portus exslitissel, jainpri-
xt ox naivo{ivot paXXov i) eXeojevoi. Hw dem apud vivos esse desiissemus, fldei Pontics
itapX6ti> xoj x^irouc xJjitou; xsivov xal aXax- nomine non majorem landein consquentes , quam
vou, xal tjv Auyeou xnpov (36) x itj oixa miseraiioiiem movemos. Quonam porro modo bor
EXxaOaipojxvr,^, xo'jxou; v-Xr;p3aJ.;v, fjvxa les los, nc bonorum quidem nomine dignos, ole-
tjv yewXoov fxaav ecXxojxev (37), * * Pe ribusque carentes praeleribo , Augiaeque liinimi e
xp-W/, xal Xau.7ip6; su, to ai/ totoi xal domo expurgatum, quo eos opplevimus, cum nion-
xel xaxat, a tuv ixovov ti fyvT) 9!- losum illud plaustrtim, et ego viiidemiaior, et tu
povaiv ( yt\ xal f|XiE, ^p (38) xal pEXTj - facetus, bac eervice, iiiaiiibusquc his, qua; labo-
S'fjatu fap xt uxpiv) oi>x ^a xbv *EXXfaTcovxov e- rum vestigia eliamnum Fenint, traheremus ( 0
cojiev (39), 4XX' Iva xpr^xviv ixaXiaupxv. Totoi terra el sol ! aer et virtus ! paulum quiddam
cl ofisv ^) XE-yopivoi , iravxio more trgico exclamaho ) : non ut llellcspontum
JjeFc e Sk ^;, icdrov yEvouivotf xe* jungerernus, sod ut preruplum el pracipitem lo
xal xi irXstcd rapfjiojiv, aiSo tuv XXojv, iLv itoX- cum exa:qiiareinus ? Harum rerum commemoralio
Xv aTtsXaoaajiEv. si le offoiistira non est , ulique nee nos : si aulem
Q oOcnsioucin ex ea concipics, quanio magis non ex ipsis rebus ! Ac majorem partem praHerinilte-
mus mullamm aliarum rerum, quibus nobis frui conligit , pudore deterriti.
q\ T AYT (40). VI. EIDEM
Vilce cum Basilio in solitudine peracl cupide mentor, hanc vivis depingit coloribui, hanc ilerum consequi
peroptat.
"A U.SV itp<5xEpov EireaxiXXoftsv itEpl novxixj Qua; de Poltica commoratione prius scribebam,
Siaxp;6ri;, waevxiov tv, ou anouSaiivxwv a 5 joco, non serio scribebam ; quae auteni nunc scribo ,
vjv -parfta , xal Xtav uuouSaavxtov. TY r fte admodum serio scribo. Quis me secundum prisihwrum
elri (41) firra i\tep>r illorum Hierum slut um constitua \ in quibus egotc-
xelrwr, v ; euvsvexptpcov xaxonaOstv ; cuiiialHiciioiiemprodeliciisliabebam?quandoquideiii
iesSt] xb Exoaiov Xuitr)piv xousfou XEp7tVO molestia sponte suscepta voluptali minime voluntaria;
xtpuXEpov. T; &3E1 xi; '|a/.i(;)u!a; exEva; xal praeslal.Quis psalmodias illas el vigiliasdabit, atquead
xa; yp'jzva, xal xi; Si' s J/_,; -p Bsbv :5,- Deuiii per oralionem peregrinaliones , illamque vel-
(lia, xal xijv ooveI DXov uf,v xal a<i).axov ; Tic ut materia vacantem el incorpoream vitam ? Quis
A-fV a-j^9'r.av xal uji^'j/iav, xiiv ooO Oio'j- fralrum eorum, qui dii a te efliciebanlur, alque in
jiEvwv xal oipouuivuiv ; Ti; xjuXXav ipxi xal altuni evehebaiitur, concordiam animorumque con-
itapaOTjiv, tjv pot ^ xa^ xavdaiv t|jtpaXi- junctionem ? Quis virlulis certamen , el ad earn
.; T! Seiv Xo^tV (fiXozovav, xal v incilationem, quam scriplis legibus ac regulis ob-
axo tb EipcdxdjxEVOv, av 5) xo Ilv:'jxa- iirmavimus ? Quis divinorum oraculorum Studium,
'*< ; "H, (va (xtxp^Tspa > xal EUxEX^uxspa, xi lucemque in ipsis duclu alque auspieiis Spiritus
4(fr(xpa xal ; t )? xal - ' sancti inventam ? Aut, ut minora et leviora dicam,
Ata; ; x; 5i yuxsEa; (42) xal /;xT]-,-ta; ; t; 8k quis diurnas operum vices el labores? quis ligno-
rXaxavov xfv xpu^v xat ' Espou T!xtwx- rum comporlationes ct lapidicinas ? quis arborum

Job xxix, 2.

(35) Totr .: lia Heg. units. In r.phz ai, et tu illuslris.

cd. deest xv.
(36) Kal ti\r Miyelcv . Augise slabulum
fimo congesto plenum fuisse tradunt poeta?, et
ipsiits repurgationem inter laboriosa Herculis opera
recensent.
(37) Tir (. 1. Reg. operirel, ac ponte Asiam Europa: jiingerel.
onus et Pass, tfyi yeutfopov uaijav eXxou.ev, terrai
lehcns plaustrum traheremus. Vox e/./.ojjuv deerat
in editis : ipsam, in versionea Billio suppletam, in
icxiu supplevimus e duobus codd. mcnioralis. Mox
pro xal 0 Xa.uupi au, Reg. uiius habet xal Xa -
(58) Kal... i'ip. Sic Pass, et duo Reg. Edit. Wp,
vir.
(39) Tor '11\ jeayter. Alludit ad
Xerxem Persarum regem, qui lanlum liabuissc fer
iar nvium apparaluin, ut llellespontum tolum
(40) Alias IX. Scripta circa idem tempos.
(41) < r pe 0elr\. lia Reg. unus. Ed. male x
UV 1EXET).
(42) 'Inzbiur. Keg. duo .!;, planiurum
curas.
3i S. GKEGORIl TIIEOI.O'JI 52
consilium's et irrigalioncs ? qnis plalanum A pav (43), <p' r,i o/l {SaatXEy xaOasxo xe9piiu.p.E-
, cl Xerxis plalunn praeslauliorciu , a qua vo, XX u.ovasxTc Txpu-/b>u.vo?, fjv lyn uxEuia,
non rex luxu diffluens, sol inonaclius lugcns sede- 'AttoXXw ioxisev, i at xijuoxj, XX' 6ei>;
nal, quam ego planlavi, Apollo rigavil , hoc esi , T,0ti!iV , ; xtu-Tjv <ju.Expav, ba 5/,. a>-
lua cM-cileiiiia ; Dens anlem in bonoreni nosiri ;xai ixap' jiv tTj fAEXpa{ tpiXo-rovac,
anvil", ut sednli laboris nosiri el industria? moiiii- v i) Xe^exoi xal TitixEExat f 66oc 'Aa-
mentuin apuil vos con&ervelur , qneinadmodiim pw < pXayrrjaaaa. Taxa sugaaQai |iv faxov,
virga ilia Aaronis, quae floriicrat, in arca srvala Xa6sv o p^Siov. *AXXi jlo xal TtpEao, xa)
essedicitur* el creditor? Sed h;uc optare qiiidein ou.7EVci xjv apExrjv, xal auvspyiiCou (44), xal fjv
perfacile, consequi auleui non perinde facile. Al auvXfau.v xpXtvav, euvx<pei 6ta tuv itpo-
tu, mihi adcslo, virtuleinque conspirations lua al- Evr/wv, iva U.] xaxi piixpov sxt XuDiu.ev ,
que opera mihi love , eaiiiqne ' iilililalem , quam x).voO(T| f(xp<xc. 'Q iyw ek u.XXov fl xov
quondam collegium* , precibus luis conserva : ne ipa- xal xouxo u pvov, 5 [ix oo Yvofiai, i
lioqiii pal lim velut umbra dilabamur, adve- itapwv, f iwv xo voXu.ait.
sperascenle die. Equidem ipse te magis quam aerem spiro, idquc solum vivo, quod tecum sum, vil
coram, 1 absens per aniiiil siniuiacrum
7 Vil. COSARIO. Z'. KAIZAP. (43).
Scriptas ad Csarium (rairem has Hueras neunte anno 5G2, his rationibus demonstrare [acilHinum est-
Obiit Couslantiut imperalor die 3 Novembris atini SOI. M ox summa rerum polilus, inqressusqne Cotistanti-
tiopolim Dcccmbris Juliauus, aulam tolam commulavit, aliis morte antea subduclis oc de medio subtalis
aliis subiiioiis el expulsis decessoris sui she awicis, sire domeslicis, simulque minisirorum aw biliosa mulli-
ludine accila. Cnsnrium lamen, qui primo in, , ut Pagius scribil, a Juliano, sed a Coiist/intio, dignitatis
graduai inter mdicos obiiniierat, amicorumquc in numero apiid eiimdem mperaloreui, ac mximo fue-
ral in lionore, iutianus retiere voluit. Csarium primo consentisse liquet ex islis ad eum Cregorii litttris,
quibus fralrem Clirislianum , plus aquo in Apstala- nula merantem , ionium revocare lotis viribus
contend!, quod et fliciter factum est, untequam Ju 'anus Muio, vet Junio inense Antiocliiam iter i'ii-
slitueret.
Magnopere lua causa enibuimus : nam quod 'Ixavu t;pu6pi5au.EV l-\ sol xi yp xt IXu-
m crore affecii fucr'uens, quid scriberc aliincl, ad Trrfir^tv, x xp*l YP*?eiv> "'I' T ^av",l)V P-Xiaxa
cum -ertlm, cui id omnium morlalium maxime nZtsu.vtj ; "Iva fp at x *uTp3 Uyiapzv,
pcrsuasum est? Elenim ut de nobis nibil dicanius, p.Tjk oaTj Oupa aviicXtjasv -(li ntA. a.
ncc quanta mrrslilia , addam eliam timor, nos <fr,pTn 8); 6c [t:v xal Scou, e6ouX<5[iTv, 7:i{
faina ea, quae de le pervagalur, impleverit, vcllem, oTv XE f,v, Tzapzjal as xo; xiov SXXtov Xyoic, ct-
si den posset, sermonibus iis , quos de le el de xsluv x jooj xal |v(jjv, xiv tiwijo'jv (40) yvw-
nobis alii, lam familiares cl necessarii quam v ptjxwv f][uv, XX' ouv. Xpisx'.aviiv, oj \ so
ierni , quoqiio modo nobis cognili , dum lamen xal fp.>v Hyovai, o0( o u.v, oi 8 o, aXXi irv-
Cbrisliani, non lii quidein, bon illi, verum oiuncs x: ^ p.otiiK, [6}) xal TrpoOujjiaxpov v ;
uao ore serum , inlercsics ; quandoquidem cliani XXoxpoi{ f) oixco (47) cpiXouooTiv vGfw-
bomines promplius in alicnis rebus quam in pro- .-. "fisrsp SXXr xi? iXdtT) Yiyoviv axoi; xaOxa
priis p!ii!osi>pbari soient. Instar alius cujuspiam x /)(xaxa. INv iv uiv irtix(5-ou (rxpaxcOsjOai,
declaiiiatiunis bxc verba ipsis fuerunl : nunc, epi- vv 8 pY(jOai x^ ^ojOcV 8uvaaxia; xal b''*\r\c,
seopi (ilium iniliiare, nunc externan) polenliam el vv 8c TjxxacrOai \.&-: (t:x xoivov vjrxai
gloriam appeicrc, nunc pecuniis alque opibus de- D itp (48), xal xov 7:pl ux? Spdjiiov xpx'J3lv "v-
dilum esse (quando communis ignis accensus est, Opwirai) XX' o/l u.iav ij-j-EaOat xal o^av, xal
alque in salutis animaeque pcriculo versantur bo- tupiXEiav, xal Ercopiav, siaiOai rp6;
mines) ; non polius unani banc gloriam , et se- xov xaipov, xal ; no^^tuxxcii noicv auxov cavxt;
curilalcm, el opes existimare, nimiruui forliler et Hyjuc x xal (jnaajxa-o;. il<t> 8' v aXXov vqu0cxt-
elrcniie adversos tciupus stare, et quam longissimc 0iv Tciixoito (49), p.r napaaup(vai ,

I Cor. , . 6 Num. xvii, 8-10.

(43) Kai r?jc EApov zijiuozpar. Pytliius, Ly- oixsioi. lia Rcgg. duo. Ed. male irpoxip-oxspov et
dus, lantis opibus abundabal, ut Darium l'crsarum in cisdem desun voces i) xoc olxefot.
regem urea plalano donaveril; posleaque univer- (48) ' xoirr rfjzzat xvp. lia Rcgg. duo.
suin Xerxis everciluni bospilio el epulis exceperil, Ed. malo tcxe xpTjixo)v xoiviv avf,7:xac :0. El-
pccuniasqiic psi in belli sumpliis a se suppediia- eniii' pcrseeuiioiiL'in a Juliano Aposiala iiiotam in-
tuin ri spopoinlerii. lia Herodotus, lib. vu. niiii Gregorios ; ei frairrm n repreliendil, ipiod
(44) liai cvjj.jirsi pfxifr, xal cvrepyaov. cum (indique guis esset accensus, non modo glo
Reg. nuns xal aJp.7:vt xal auVcp^aJou xfv psxTjv. ria;, sed eliam peciiniaruiii cupulitac aestuarct.
(45) Alias XVII. Scripta neunte aime 502. (49) ". rovOeiifceier !. llaRe^g.
(40) Oixeiw wUoc xal , - duo. Ed. maie SXXov voOxfitav o :
ovr, lia Reg. uniis. Ed. male cxcicuv ; xal agilur en i m de solo Gregorio, Cajsarii cl Cregorii
^vwv, xal xcov -iiov. Tlicologi paire.
(47) npcOvjicrepor r to' Xlorpioi tc
 EPISTOLA VIH. Zi
pjS toi; eIScXoi ayvavatpupEsOat ; ? S' v toi; A se al) omni scclerc et piarulo remover! Qiionaiii
XXo Tt itXr1u.u.sXoJtv -tt[[i<jEv , cp' ixia aiileni nioilii cpiscopus alium adinoncrc qiical , 110
xijv tta.op^aiav eux ^iv (50). Tara xaO' xautT.v a tempore dislrahalur, atquc cum dolis miscca-
axouovxaj Tjuti xljv fyjts'pav, xa\ Tt ! xoOxtov lur el coniaininetur? Qiionum modo cos, qui aliud
xa! , luv p.v xa! St '.ptXav Xstovtiov quiddain dlinquant, ohjurgare possit, ipse a Lare
ftn, xiv Se xa! St 6'j7ivav eititiOe^ivojv ("il), fidiieiain habeos? llxc nos bisque plora, ct
ti ot Siax-Oai xa! xva xlv ^ vOpt'j- graviore qiiolidie audienies, partim ab iis, qui
to-j 7po0s;jivO'j<; SouXetv, xa! irpO xa? ainico forlasee animo loqiiuntiir, partim ab iis,
; pv eXitSi? [idvov yaOov xpivovxa ; qui nos ob ininiciliain liostiiiler aggrcdiunlur,
Tiv ;jv ov xpiov xov i:axpa ] ficv rozvu MJ90- quo landein modo alli i et quem anin.uiu habere
povrj x rpo; t^v xor.v, xa! rpo; -ov 3:'ov a- putas, nos, inquaui, qui Deo servir proposuinius,
x'jv nafopJo'/xa , ixwioiv auxo ?:apaAu(b'jat nec ullun aliud bonuiii esse judicainus, quam lii-
xal (}/u)fafto"t , tv <rijv E-j--'-"'JfJl-vo TVtjxtjv, xal lurae vilse spes ob oculos positas habere ? Ac do
mOiov ort od-/ 7TO(iV; Ixi tcXeov Xj-:v fjxag. minum qiiideni palreiu nostrum , sermones los
Trv 6* xypav xi)v (iTjTpo, e rOOoixiJ xt xcuv xax perquam ;ere ferenteui , ipsiusijiie etiam vil. la1.-
** '/.?' T*P w vv xoi -'|; dio laboranlem , quoqno modo solnr ae recreo, de
nvoiat), xa! xavxeXi Kapau,uQi]Tov eJiv lua voliintate illi gpondens, alque conlirnians le
xo .6<;, ; -yvivax xe ovaav r.xpyuxov , xa! S neququam diutius nobis inolesiiiui fore. Domi-
.i-; St xb Xav eXa6s{ , [ixpttv ixsp! x nain auieni inatrem , si quidquam de luis rebus
xotaxa o Su'ja.aivtjv. Et jty o'jv -.va xa! rcsciscat (nain ad hunc usque diein mulls arii-
xa! jjiwv 7:017; Xfov , o'j).uaa xt eXxiov xa! bus eain celviniiis ), ila velim existimes earn
3-ja)ijXpov. nivxw yP " ? taiitum dolorem habituram, ut nullo oinnino sola-
cXtuOeptov taytyTjv aixpXT], ye jl-tj Xav 7iX7- lio mitigan possil , ulpole imbccillis aniui lenii-
(53), iTfll ajtxpw ! xt]v mOu[itav xo nam, et alioqui, ob pielatis magniliidinein, 1110-
itXstovo;. 'AXX xa't xo cz tujjsTv o)( diiui in bujusmodi rebus teuere iieqiieiinlem. Ou.un-
pu xva xatpov ava(Jtvojtv, xov vjv asavx. Et ol rem , si quam el lui et noslri lalionein habes,
xf, aJTTj IxTl (">1 ^- Jt'-xpi rrvxa aot melius lutiusque tib console. Nam prucul dubio
^'; xr;v iSav opu,f,v, XXo \S oCSiv e7:v ou- facltales nosira: ad viiam ingenue hoiiesleque de-
Xoixat Sjs)(pc' xojoCxov Se xa\ Stajiapx- geiiilam siifleiunt, homini iitiquc non niniis inex-
pou.at, Sxi Suov vyxi] 9Tepov, f yvratov pivovxa pleblli, nec minodica plus habendi eupidilate fla-
XptiTiavov t4v axtp.oxair,v aCixo xexxOat (.r5), granli. Quin eliain ad eonsli Hiendas vita; luae ra-
xal rpxxjtv va'(i> xa't aeauxoO xa\ xjv iXmtovtioncs hand video, quodnam tempus exspeclabi-
"c xijx^ ijjtEvsv, \ x xatptw- Xa- mus, si hoc nobis cflluerc sinamus. Quod si in ea-
irxaat, xarvo yi piEx/oy-a, st xa\ \ dem perslas senlenlia, pra?que lua cupidilaie om
T-jpo;. nia parva existimas, aliud quidem aceibi nihil
proloqui libel : hoc lanlum prdico el dciiuntio, duobus allcrum necesse esse, ut vel sinceru
riiristi.inns manens coniemplissimx Christianoruui classi ascribaris, iudigneque vivas el teipso, el
spe quam concepisli : vel honores expeleus, in rebus majoris moiueuli deiriiiienlum capias, finir-
que salient, si non ignis, flas pai tireps.
H'. BASIAEIQ (54). VIII. BASILIO.
AJ Batilium recent presbytmim erealum, scriptum esse vm epislolam manifestum em liis verbis : Tu quo*-
que caplus es, inquil llast'iu Cregorius, queiuailinodiiin et nos eircumscripli, quandoquidem ad presby-
leriuin |K-iliaeli su s. llaque si Basilius anno 302, ut viris doctissimis Tillenwulio, Uermautio, et alirs
ruunt est, (actus est presbyter, epislolam vi 11 < anno scriptum esse coiistubil. Verum ub iis, licet ware,
disseiilit novissimus epislotarum Basilii editor, et (uod eum detcrrel maxime ab hat amplectunda opinione,
iiiprimis sunt line epislolee ipsius rerba, quibus Dasilium mottet, ut sibi caveat, prajserlini ob tempus mul
las in uns liarelicoruui cxcil.iiis lingiias. Qutv rerba, inquil, Valenlis imperio mirific cottqruunt ; Jutiat.t
tero neququam. 1
'E-s-.vtb xt; ewrcoX^ xo np^jitov. Ti D Epislolae lune piouemium laudo. Quid aiilein luo-
xuv 9)v o-Jx zatvEXOv ; xa\ ab ; - xal rum non est laililanduin ? Ac lu c?plus es, qiicni-
^(it vEYpa^xi, itEtf, y e xov itpaCuxpou aJmoduiu nos quoque circuinscripli : quandoqui
o8|x6v e6i30T;xv. Kaixot ye o xoxo f,(itv a-ou - dem ad preshyteri gradum peruacli su m us. Ne

(50) 'Aw' cria ztrr xujifrqaiar ovx yor, Is a imiritiain amplilkant. Dillius, qui ob inimicitiattt
Lare lidii'iain non habere dicilur, qui delictum nobis imminent.
aliqnod id.-ireo reprehender ac vindicare non an (54) TipTsp'i -'"'*" .iAt'iaro). lia Reg. unus.
del, quia jeiiiciipsuiii vel domesiieos suos eo ob- Ed. ininiis bene yz Xav xi] -X^i..
stricios esse seniii. Qtiouiodo igilur, inquil Tlieo- (55) Tifiotairir atov zez/jlat. Vos bxoj
I igus, ad hujus vila: fragilis reiuinque Icrrenarum sic ae.eipienda est. quasi referatur ad voceni Xpt-
despeclioiiein alios jam hortabiliir, cum habeal axtavtupLOv subaudiiain ; ae deindc subiiiielligenda'
timiiii iiiiindi cupidilaiibiis iinincrsiiin? Billius. est vox xtv.
loi) lut xmOejtrur. Qui ob in- (34) Alias XI. Scripta circa Quem anni 5G2.
> S. GREGOIUI TUEOLOGI 5G
enim id a nobis expctebatur. Nam ulcrque alteri, A SCeto. 'AXX^Xoi yp o-u.v, SXXoi tivi;.
si alii quiquam, locupletes esse testes possumus, tiitioroi ; t4jv iteji]v atp^eiv 910-
quam nobis cordi esset pedestris pliilosophia lui- aiiav (55) xal pivoosav. 'AXX u,4j
miqiie depressa. Verum hoc non Her forlasse jEvjOat |XV 5ti>{ 4|*Eivov ?jv ^ ox o" zi xal
quidein praestitissel : ant quo alio verbo utar in- 9(7), Eu; Sv yvou (56) tjv oixovojiav vcjia-
cerlus sum, quandiu Spiritus sancli consilium ex- ro. 'Eirsl 5k enveto, tpipstv iviyxT], il; yov p.ol
ploralum non tiabuero. Quoniam aulem factum xaTaatvsTai, xal xiXiata Si tov xaipov,
est , ferre necesse est , ut mihi quidem videtur , )(iTv alpT'.xv ^Xibsaac, xal jjl4] xatou-
praserlim ob tempos stud, quod mullas ad- oxveiv ^ x{ tiv iteiiiteuxotujv (57) tXitioa,
vcrsiim nos hsereiicorum linguas excitt : nec aut ^ TOV fjJiTEpOV {JOV.
spei eorum, qui nobis ministerium crediderunt, aut superiori vitae nosirac dedecori esse.
9 IX. AMPHILOCHIO. . 11 (58).
Ante annum 362, quo ad sacerdotiiim eveclus est Gregorius, epistolam ad Ampkilnckium, alia clix, scri-
plamnon fuisse suadeni lure verba: tloruiti, qui sacrurio ministranl, est condiaconns noslr Eutbalius, etc.,
qu nisi superioris ordinis, tel cene ejusdeni, virum non decent. eque vero in sequenles anuos episto
lam differre sinil epistnlm ipsius initium : Bene strucio thalamo columnas subjice, alque... a dexlro initio
nobis niioiesce ; 71111' tum primum (ori judiciit AmpkUockium occupalum arguunt.
ureas, ut Pindari verbis ular, bene strucio Xpuaia ^- v'j-.zv/- 6aXxij (59) xiova,
lialaino columnas subjice, alque in pra?.senli cura ivSapov, xal ano Ssir}; <p.Iv ^ \
a dexlro initio nobis innolescc ; ut eliain admi- pxr, v tJ itapooT| fpov'St ; av xal 6,
randum palatium eistruas, illustrem in ea le ipsum lri)aij piyapov, EWxipo; v aT (fave,-. I'vtop-
ostendens. Quanam aulem raiione id testatum red- Oif Sk it>; ; tov 8eov (GO) xal Eta TipcLv ' ou t
des? si Deuni ac res divinas bonori habeas : quo aot u,({ov xal Kj'ijXTspov; Ttu.T3i; -<7>; xal fl
quid majus ac siiblimius esse ducis? Qui porro, et au ; vl TOT(p, t<> xfjEoOai tuv napiTapviov ,
qiiibus rebus hnnorabis ? Una bac scilicet, si eo xal >.E'.-0'jpv(v |ir,jLa-'j;. Totcov t inri xal
rum, qui Deo aslant, ac sacrario miuistranl, com- <rjv5xovo{ u,t>jv EJOXto, v, ox o" onto, eI;
modis consulas. Horuin e numero est condiaconus u(i> -ii'.v u,ETa/(i)pf;eavTa, S'.aTfppEtv m/Eipoai
nosier Eulhalius, cui nescio quo pacto poslea- Xpusov ol tj <|-]['Eu.ovtx1{ Tatoj (Gl). jiq
quam ad snbliiniorcm grailum uiigravit, auri iri- avExxov 9 av soi * xal (tpa SpE^ov < te 6taxv<>
butiim imponere conanlur ii, qui rerum admini xal xXfjpu) tovtI, xal rpo twv iXXuv (itv, iv
stra tioni prsefceti sunt. Hoc, qua-so, nc tibi feren- soi [i:).i ((ii) I) 1. av 7tauoi aovo; v6p<!>-
dum videatur : verum el dicono el universo clero. raov, (il) Tuyyvtv tti tuv xatpiv (piXavOptow'a,
prjeserlim nobis, quorum tibi est, inanuui Q xa^ x^> iSop-ivr,; to{ UpaTixoi; napa tv z-.u-iv
porrige : alioqui cerle unus omnium hominuin ti(it);, XX' 6pi(XEvo{ xal ^r :oj;j.vo- ; 5ia
misrrima condition essel, si lemporum hnmani- ~.'t-i J]u.ETpav eOtXeiov (63). "0 soi xaXtTi; E/:i itj
laie, alque eo honore, qui sacri ordinis viris ab a'j--/i.)o:v, xav [ir, xaX; &XX01 ^oXuvTat.
imperaioribus concesstis est. minime frucrelur ; sed contumelia et doli ment afliceretur, ac ideo
fortasse quod viles sumos. Quod quidem bene feccris, si non paliaris : eliamsi alii non bene id
velint.
X. CANDIDIANO. I'. KANAIAIANO (64).
Gregor ad Cmtdtdianum littral, imperante Juliano, scripta; sunt anno 363. /(/ plane persuadent kc
Tkeotogi verba circa finim epstola: Candidianum alloquentis: Nam cum rcligione genlilis sis, ac jirasenii
iinperalori ea qua: imperii sunl, prestes : non ila ipsi inservis, ill leinporis ailulalores. I'.t paulo uferius:
Opio... ill ad nostras Deique paries aliquando le -confras, alque ab is ses qui persecutioneiu palionliir,
ion aulem ab is, (|iii earn in fern I. Quibus verbis, eerie Apostata: et impii perscutons declaratur hnpe-
rii'-ii. Idcirco autem Candidiani pr\ecturam ad annum 3G3 differimus, quod, qui anno superiori prwerat,
cum Nutianunam ecclesiam vi et armis invadere tenlassel, tantas aquilatis ac juslitia! nomine luudes et
encomia a Tkeologo non essel consecutus.
Ubi nunc sophishe? Quid lacent poetas? Quos D vv ol aoimai; atconuaiv oi irepl tv
meliores sermones requiriiiil, aut quam splendi- itotiiaiv ; Tva au.Evoui; eriTjTooiv, i) Tva
(55) TV}- crp^etr ptAccrcpiar. Pedestris fjiorixi\ Tti&o-u;. Male vertil Billius, expungere ae
philosophia hniiiii|iic depressa , nihil aliud est digniiaie abdicare conantur ii qui rei militari pr-
quam vila prvala, nee Ulla public! muiieris admi [ecti sunt : non eiiim ad rei militari pnefeclos, sed
nistrai one distraen. ad episcopum perlinuisset, aliqucm e clero expun
(50) "Ew r yro). lia Reg. onus el Pass. Ed. gere ac dignitate ecclesiastica abdicare. Agitur liic
Eid; YV, quod lilli'js vei'tit, quoudusque exptora- de prxsiatione tribuli in bellicos siimpliis indicti.
lum kabuero. (62) rr coi liei . Ita legimus. Ed. male
(57) T>r . Billius, qui fidetn nobis kabuerunt. coi u.Xei. . lia Reg. unus el Pass.
(58) Alias CLIX. Scripta circa annum 503. Ed. minus bene ^.
(59) Evteixe Oa.ljn>. lia Reg. unus, cl ipse (63) liz\v i\fteripar evziJeiar. Ita Regg. duo.
Pindarus, Olymp, od. vi, siropli. I. Ed. male etu- In ed. deest ETXsiav. Billius in versione sopplevit
yel, (elici. ipiXfav, ila veriens : et quidem fortasse ob earn qu
(00) Ter Bsr. lia Reg. unus. lu ed. deesl tv. mihi cum eo est, amicitiam.
(Gl) Staypapeir ixixetpovcn yjjvcr.-r ol ti'i<; i)ys- {di) Alias CXCIV. Scripta anno 363.
57 EPISTOLA X. 38
Xap.irpoTpav CnaSOea-tv ; vv ESet, -- jv :\ ooi A diorem maleriam? Nunc el linguam omneni musi-
xivr,r,vai yy.G)saav p.ouatxf,v te xa\ evappviov, nS- cam et modulatam tua causa moveri, et omnem
oav 'j'|r,),v ti xal Sianpaiov ^^110" (5itopix^v dicendi facullatem altum quiddam et darum tin-
o taxtj (xvov 8ti XP^ Atvrcuv xpev SixaiTa- nire oporlcbat : non hoc tan tum nomine, quod
tov, Spxvxa SeJjibv vuu,vea6ai to; <? " XX' debitum omnium debitorum jusiissimiim est, pr.-e-
Ott xa\ t6v sv xco-:;poi xpov p/poT^pot; xoaxev siilcin dexlrum ali|ue commo-Jum o alione concele
olxtiraTov. Kai e! p.T izpb xaipo ; Xoyou; v- brare ; sed hoc ctiam, quod eum, qui summani
Ttauxa (vv yip S] ateOvopai), xa\ e6ouXeu- utri usque scienliam oblinet, utroqne exornare
au.i]v. Ici) ti;, /, eocrspa, pA\ tavr,- maxime convenit. Et nisi prmature studio elo-
yupfetv, ] 9ot-av ',- jiaou; 91X0009^0-0;, c>; quentue linein iniposuisseni (nunc enini hoc sen-
/ av zi'i ; Tup^T)Vtxa; unEpeuv^not aXrav- tio,) ali|uc, ul cujusdam verbis utar, celeiius quam
ya; (65) (pu yp, ux,6v tov Tpa^v sapientiiis consilium cepisscm, hoc scilicet summo
X6ov )1(, DvSapov [66]), et p.1) ?,; studio scculus, ut ne declamatorein agerem, nee in
:?,; bipcav ^^^ (67). Nuv\ e 3 izi- medios honiinum cuetos me conferrem; ferlasse
ravOa litl , uov ti ToupAv xPH*. ^* v Tyrrhenicas quoquc tubas canlu superassem (di-
praii]; an' ex<vo; tiv<5;. plvoTov (68) - cam enim, aspcrum Momi lapidem, ut cum Pin-
90; !; \, to:j; 6:.; tuv -., daro toquar, nihil veritus) , nisi inlempcslivum
\ SlesOio //.t-jit, \ ou; SiavlsTr^t, .
tempus silentio mulctasseni. Nunc quod tua causa
0-ju.bv ex u.uxT^pu>v, \ Epip. \ mihi accidit, el cujusmodi sil res mea, per imagi
aXXop.at (69) pivo 8 5u*j; xf]fxXi8o (70), nent quamdam fartasse intelliges. Ego enim fei o-
ox etVro; (71) p.oi vpou t>v 8p<5p.ov. cissimorum equoriiin in morem pedibus quideni
solum ferio, ac frenuin exedo, et aures erigo, atqtte e iinribiis spiro, acrciiiquc vultum
prafero, ac spuma conspergor: niliilominus tarnen intra cancellos maneo, lege nimirum ein rend po-
lestalcni mihi minime lclenle.
T{ ouv ; netj) 6oxe (72), t .paaopev; "H Quid igitur? quoniam ita pincel, quid facie-
iwvxnaai xaxa6aXoup.ev tov; Xfou;, xaV inus? An ont nio sermones abjiciemus, laciliuue
6auu,aap.e8a, napvre; tricot; t}v e-J9r,p,!av ; tuas virlutes adiuirabimur , laiidntoiiis muere
p.v ouv. 'AXX' &XX01 U.V & tv sv s'J^t, alus relicto? Minime prefecto. Verum alii sane.
u,ovt)V, or v ; ^ \ 6vi)Tai. 1 cujusque voluntas aut facultas tulcril, alias
DvTb>; Ss itoXXot; pxefft; Xfoic xa\ mtvrfvpe- virtulum luaruiu partes laudibus eveliant Ouiniuo
etv, v pJpo; xauro; tuv ffuv icoXa6v EUcTjp.!) aulem mollis sermonibus alque concionibus suffe-
! piv, t^v Sioxr^'.v tuv xoivuv, xal v totoi; ceris, si quisque partem tuaruiu laudum celebran-
EUveTdv . \ iXnovov (; yp t epe- dam assumt : alii nimirum publicoriim negotio
tl; (73) 8OV-0; Kopip-tTEpo;, fl emTeXaat rum administratioiiem, atque in his ingenii aca
EpeOb ivzpyazzpo ;) o S tt; Stxr,; TaXavTO, men siniul et induslriam; (quis enim est, qui aut
\ ; nS ;- wtI Siaxpvsi; ; 1:8;, id, quod in rem futurum sit, ingeniosius et acu-
C'Itjao; '{.r.Xi; lp.i:opjc-u>v (74) Tfl 8lp-i8i. T 81 lius inveniat, aut, quod inventum est, majore dili
sov j!?o;, 9o6spbv piv, ; ^ ti; 6 o ;<- gentia el industria exsequatiir?) alii justillo lan
aov, vOTip-a. Kpaxe; yap (75) xoXa^eiv ces, et quo pacto velul sub clara luce controver
p-apTavovia;, aXX sicouSaeiv ; oe tjv sias disceptas, sublimis, sublimi pompa justifiant
pxilv ^ xa\ itivra; fjTTieai (; ostentaos. Tuus aulem gladius terrorem quidem
tri; Siavoa; irXiov, f ttj; t>v XXjv Suvaarea;, v aflcrl, tanqiiam percussurus : lanqiiam aulem non
4j ,; wopov. "AXX01 0aup.aCTbi3av r, percutiens, votivum donum est. Polestatetn enini
Xfou ;* e S ouXei, Xo?ou nv etSo;, Siov babes, non ut in peccanlcs animadvertas, sed id
ei; xpaiv t.xci tuv Xevopivtov, xa\ 8sov el; t^v serio agens ne oinniuo peccent ; ct quia omncs tux

(65) Tvffinrix ...avtJxiyxa. Tyrrhene? dicun- loquendum minus idneo

tur lubie, quia ipsas Tyrrheni invenisse narran tor. (68) Kjit clor. lia Reg. units, et ed. ad
(66) Kara tlirSupor. Apud Pindaruin, Olymp., marg. Male in lextu xdirtuv p.v ov olov.
od. vin, vers. 73, iia legitur : Mil j&Xercu p.e X!0w (69) 'App<) iLl.ioitat. Hillius, spuma impellor.
? -y9vo, ne ferial me lapiae impero invidta. (70) KtpcJUSo. Ita Regg. duo, et ed. ad marg.
Pro 96V0;, Gregnrius Mixov adhibuit, qui Male in texlu xi^XSo;.
a poetis leus ingiiur. llnjiis nature proprium (71) Ovk iairro. fia Reg. units. Ed. minus
esse feriint, ipsum quidem nihil opens edere, sed bene 9iVTo;.
allortim deorum opera curiosis oculis contemplari ; (72) Tarra Soxel. ltd Regg. duo. Ed. ) 8.
el si quid est omissum aut perpcram factum, id li- (71) " Bpsrf. Ita Regg. pliires. In ed. (leestTJ.
berins reprehender ; unde notuen accepit ; nam (74) '. Ua Reg. uniis, et ed. ad
fuop.o; Gnece signilicat repreheiuionem. marg. Male in texlu eu.TO7trJwv. 8 oov
(67; El jihTi\ dollar . fo. Ita Reg. units, et cd. ad marg. Male in text
Male verlil Billius, l'ii efj'elat meat tiret silentio 6 101 90;.
muleiatfem. Non enim Grcgorius agit de effetis (75) Oi t). Ita Reg. unus, et cd. ad marg. Male
viribus suis, sed de Juliani Apostat tempore ad in textu Otw.
50 S. GREGORll THEOLOG1 iO
potins menti cedunl, quant aliorum, quibus anda- A *< XyEtv 8ovau.iv. 'Oyapaxb xpvEiv xavbc
ein pro lege est, auclorilali ac potcnlc. Alii rur- Xoyov (76), xal ciitstv SuvaxxEpo ib xb jlv a-
suin eruditionig vim adniirenlur; vel si mavis, xo (77) xal x;v Elxasoai <j*jov, r xiv
eniditioiiis genus , lain quod ad eoruni, qua; 'Op.Tjp'.XTjv sxOiiv Exsvtjv (78), 9' f xpvaOai
dicunliir, censuran) judicium altinet , quam ouJi6avEi Ti]v tv Eu,tXeiv txtoov axYjxa- xb 8
(uod ad dieendi facullaleni. Idein enim ipse judi np x yup.tpiou Etvat viaSa* aywvoOExoOvxa
cium de sermonibus ferre poles, et majorem etiam te jjioit vv, xal' ywvi<5[Evov irpoxEfov. "
in dicendo vim oblincs : ita ul alterum aureutn il- xb (iTE^jibv (79) uoivETuiaav itp(> .-
lius calculuin referai, aul Homericaiu illam anus - vov, xal xb (80) v jjtt).t/oj \ <|:?,
siui, sub qua equorum Eumelii asqualilalein cen oTa x xwv Xevxojv ax;pxfiu.axa. "AXXot xbv EpuaOEVj
sen perpendi conligit ; alteram anient nimbos ypuabv xal xi|xVJvxa, p.x xuv <jeu,v(I>v dvojxxuv
hiemales superet. Pari enim cum laude, nunc cer- xtfAoaGivxa, xa\ ixpoxpo7r8Tv Efavxa 6:xtj xj oft
lauiinis arbitruni agis, prius ipse certabas. Alii npyp-* f*1^04 tvxtov xa'i xoj xa\ niaxE^s
firiniiatein lenitate temperatam laudibus ecrani, u'|i)X<5xpov. n<HTxixb{ 6 xt avtp xal xiv xxvt]V
suaviialemque nihil abjeclum habenlein , cujtts- asxo xal axvou,oc, xal piXo; ypotxbv -
modi scilicet stinl leonum salltis. AI viribus pol- not (81), y]to5vwv XP0V axT)au.voc, xal ip-i-
lens, et honore prxdilum auront, una cum magni- oau.Evo; (jxax^v ibpatov, axavov x; f,8i-
lieis nominibus contemptum, alque in ell'iisam fit- oxov, i[jiEpSa XE rcspl ^' (82)
gain a juslilia lua conversum : res sane una ex StarXixouc xal oxpu. rEtopyt'a taxo OaXaia,
omnibus audiiione ac fide sublimior. Quin poela 81a aoO 7tXiv avOptlntoic iTzzvsyou<mc (83)* txpai
quoque quispiani alque arte liberior -el solulior, x yXa vavxojv, xal pisXt xpfjvai, xal uxbv (8)
ugricolarunt choro coacto, rusilcum carmen acci- -av f|xpoi xofixi xapiro, avxpoov xe aboli;
nal, lcniessaque matura spica, quam jucundissi- xal 5piov (85)" oTa x xwv ra)iixu>v , xav
111:1m rorollam neclat, vilibusque heder el uvis xiv TTOiuai yap'.?Ojj.avr(v xv yrv. Taxa xsv, 5
intciiexiis caput cingat. Agricultura? nimiruin base Ijrv, Xsyvxa>v xe xai jtXaxxvxiov Ixspot. Tb yp
lesiiva sacra sunt, luo beneficio rursum ad homi oixsov uav, o ttiei avov, > xfj Xpa Soxe,
nes allt*. Rn pes ctiam lac fundant, el fontes aXXi xa\ EUtppavEtv (lXiaxa tcijioxev.
niel ; ac planta omnis, lam culta, quam agrestis, milibus fructibus redundel : ciijiismodi scilicet
poelarum figmenla sunt, cum lerram benignitale aliqna utenlem inducunt. Usee, inqiiam, ul dixit
alii sa'te dican et cflingant. Etenim omne id, quod queinque proprio allingit non solum preuiil, ut
Lyricn videlur, sed etiam quam maxime obleclare solet.
Kgo aulein, quod in lus virtutibus singularem 'Ey ti 3 SiaEpivxw xtv eriv fiyajjia! xe \
in moduli) admirer alque amplecior, hoc dicam ; ^:, xoxo xt xfji xo xatpoG S'jaxoXa;
liiiuiriim quod tcinpoiis difiicullalc ac molestia su- xpExxova uEavxbv r.apxv.i;. "EXXjv p.v x'jv
blimiorem te prxbeas. Nam cum religion gentilis GptjaxEav, xa'i xiji 7:apvxi xpxEt xa xo xpaxoa;
sis, ac prxscnti in.peralori ea qtix sunt imperii 7rr,pExo'Jp.Evo;- rarpE-ou^Evo S (86), oy o
priesles : non lamen ila ipsi inservis, ut icinporis xo xaipo xiXaxE, aXX1 5ia oE xo xaXoO <p(Xoi,
dulatores, sed ut ii, qui prohilatis et honeslalis xal lEyaXo^povE; xal xv xv xjv OEpajSav tf-
iimici sunt, abaque et excelsa mente pnrditi : at- oaiop-vo (87), XTptIiv S x) naxpSt xtjv Evotav,
que la adulaloriiin servile obsequium abhorres, xai aOvaxov v , itpyp.axi xf,v S5v -j-
patria: aulein benevoleuiiam servas, iniuiortalem- (aevo. Kaxsvo 6 oou xtlv 7iatvEX(v, Sxi xal tXia xi
i|uc in re mortali gloriam conseiiueris. Quin illuil vi[it ato v xoio-co xr; 5! Byxyxa'i axo.iqj
ctiam in luartim laiidum* numero ponemliim est, ysti X030XIDV bv itpatxEi?, p.7) p.E[iv|3()ai jl-
ipiod in tanta 12 imperii ampliludine, aiiiicitia; n vov, XX xal xtp.v oa ypaxAxidv xo ciXouj, xal
quoque aliquid leverealiic liibuis ; ac libi a loi tv to56ov poi&ftb, xal itpb auxbv IXxeiv a~v-

70) h'pire.n- Ixar . Male verlit Billius, bailout uposaBxw aoi.

judicium de ratiunibus (erre potes.
(77) T .ter abzov. lia Regg. duo. In d. deest
aOxo.
(78) 2?'1\ iiteirrit: Reg. unus. In ed.
leest xsivrjv. De Eumelii equis velul ad perpendi-
culum lergo similibiis vide llomerum, lind. 1,
v. 765.
V79J " crre/5/5o'r.llaRegg. plures. Ed. male
XXot 81 xb auaxTpv, quod Billius verlit, alii item
severitatem.
(80) Kfd . Ili Regg. plures, et ed. ad marg.
Male in texlu xal .
(SI) ' -pomar xpoctino croi. Ita Rcgg. plures.
Ed. ' yp'.xbv nposaBixuxiav, sed ad marginen)
(82) Ilefil /. Reg. mis
xsaXfji ystpadw, super capul cmigretjel.
(83) '-.-\\ pures RavEXOiar,;,
reversa?.
(84) Kal pvTOr. Ita Rogg. quaitior, et cd. ad
niarg. Maie in texlu, xai (pr^tv.
(85) A! . lia Regg. 1res. Ed. male in texlu
(V,c;j.ov, maie etiam ad marg. topiov.
(86) Ta zo xprov inripp.zovusro ~
rcfiero Se. lia Ri^g- plures. In d. deest pnus
Ttrip;xou^.Evo.
(87) Twr tir )\ f>oo-icvnFrcA\A\a
verlit Billius, imp'eratori quidam defunclorie
(lueris ; non enim isliid viro laudi cederct.
4i EPISTOLA XI. ii
tai (88) 'Av6' a>v 1:" aott tu* ' "8(>- A lamisque rebus, quas geris, hoc otii superes!, ut
iav (8) aeov (xv -yp .irpoafljXTjv f px*] non modo araicorum memineris, sed eliam eos per
,, t)v Y ap"iv Xa6v ox viiTtv), v 8 vxl lilleras honore alucias, amoremque ac deeiderium
kvtuv xal (Avia-cov, f-vnOai xe6' jxjv tcots xal confilearis, absenlesque ad le perlrahas. Pro qui-
'. xal ttj tuv 6ij)xoav)v evat (ispiSo, xal bus omnibus rebus hoc tibi opio, non ut ad glo-
[ii] xf. luv Suoxavrtdv * ttei5 xv xaipo riam cumulus aliquis accdai (quamvis enim in-
Ttapatrpetai, 6e flavaTOv xt T*lv euwijplav. cremntum accipiat imperium, lumen ad virtutem
nihil addi polest), verum pro omnibus id unum maximum, ut ad nostras Deique parles aliquando
le confras, alque ab lis sles, qui perseculionem patiunlur, non aulem ab iis, qui earn inferunt :
quandoquidem hoc quidem temporis cured dislrahitur, illud aulem immorlalem saluiem habet.
IA\ 19 NYXEHX (90). XI. GREGORIO NYSSENO.
Eodem circiler tempore scripta videlur epstola ad Cregorium, IlasilH fratrem, quem acuter reprehendi
eo quod abjeclis sacris libris, quoi plebi in ecclesia leclilure olebat, ad rhetoricam profilendam, non sitio
ptorum o/fensione, se conlulissel.
"/ xt Seiov v xj usei (juyaXaux^oiAai yp Inest mihi natura dexlrum aliquid (liceal enim
ev xi twv noXXv xal )- u.o> Sun- mihi unum quid ex multis de me arrogantius pr.-e-
/cpavw iouXEuojii'vtp xaxwj, xalToiXoi. 'Ejtstol) dicare) : pera>que et mihi malum consilium ineunti
tovuv '.fXot itvT{ XXfjXwv xai dUTyevets oi succenseo, et amicis. Quoniam itaque omnes, qui
Oeiv uvte, xal & EoafYeXiqi erotxovTE, secundum Deum vivunl , alque eodem Evangelii
t ox axosi; (91) itap' ((jliv TtaAfTjaiac, tramite incedunt, amicitia et cognationis jure in
iravTS ^1{ ; Ox etoxivoi aou xty ter se devincli sunt, quid non a nobis libere au-
SSoov efioiav, v' etita xi xaY> xaO' fi; (92), dias, quae omnes submurmuranl? lngloriam luam
xal TTjv [iixpov (93) etcI ' poirijv, xal glorian), ut et ego quidquam more veslro loquar,
tljv xoxjttjv 6ai(iviv, fjv t]:iiv -. (94), minime laudant, lacilamque in delerius prolapsio-
<piXoTiu,av. T Yip -aOwv, , xal t asau- nem, ac dxmonum pessimal, ut ail Euripides,
sov xaTayvoi, { ev Up xal iroTp.ouj !6Xou{ ambilionem. Quid enim tibi aeeidil, vir sapient is-
^/, itavEyivwsxa tote (x4] yip sime , quidque tibi in teipso displicuit, ut sacris
otsxuvi (95) axotuv), 1) itp xaicvo 9$1{, illis suavissimisque libris, quos quondam populo
i mjSaXte (96) y:i;7)vo upa xal { axarrava;, leclilabas (non enim li;ee audiens erubescas), cal-
-b.; 6 ; xat [lexzytipiaw, xal ti- calis alque projeelis, aul eliam ad fuinum suspen-
xoJEiv (jioaXov, ^ XptdTiavoi tiOXr,<ja ; 'Hjxe sis, non secus atque avium gubernaculis et ligoni-
ik toto lXXov, fj~p xievo, xal (-);w bus hiemis tempore, salsos et amarillentos in ma
Xapt. Mij o ye, S) SptuTE, il] noX (97) toto ims sumpseris, ac rhetor vocari, quam Chrislianus
itaTjj, XX' xvtjt^ov tj/ y0^4! xal ^P^ 5Eau-ov inalueris? Nos contra hoc potius, quam illud, en-
etcveXQe, xal (51 ^, toXayt)(iai que nomine maximal Deo graliam habco. Nequ
l , xal euiiaaT^poc, xal y.'jz-.T/v.z, 'f ' v quam quseso, o oplime, ne diulius animo ila ale-
i(xxpuva(. ctus sis ; verum, serius quidem, sed tarnen, ali-
quando resipisce, alque ad te redi, leque et pus hominibus fideque praedilis purga, el Deo, alque
altaribus, et niysleriis, a quibus le procul subinovisii.
Kal (if) [toi xoj.(]/a xal p>,Topix "][1 13 Ac ne mihi scila hc cl rhclorica profras :
?>- T 8; ox Expiirtvtov ^TopEUtv ; Quid vero? annou Chiisliaiius eram , cum elo-
fii\v .:<; iv Toti [M'.paxisxoi; (rTp<pop.Evoi ; quenlia arlem profiterer? annon pius ac fidelis,
xal ato; i^ip-apTupfj eov. OWSajxu, [- cum inter adolescrntulos versarer? ac forlasse
os, oCxouv 30V x4;, eI xal xi 6oriiEv. eliam Dei fidem implorabis. Minime, vir eximie.
Si to TTjTEtv SXXou $ ibv vv itpTTEic, 9uaix saltern quantum par eral, eliamsi partem aliquam
i:po xax&v 5vxa eToip.OTpouc, xal yzipu 6i- cnccdainus. Ubi aulem illud ponemus, quod ex
l'j-iT.: lEpl <ro0 xal novov (98) xal Xyeiv ; * his, qua; nunc facis , alios offendis , hoc est , cos ,
(88) ''. lia Reg. uiius. Ed. male rcav- riliam, vocal Saijiivwv xaxj-rv, da'monum pessi-
T2-", omnes. main. Quod aulem illc avaritiae, hoc ainbitioni tri-
(89) EvSoiar. lia Regg. plures. Ed. minus bene buit Gregorius. lii.i.n s.
E'JooxtjLav, existimationem. (95)^-/|. lia Reg. unus. Ed. maleaia/uv-
(90) Alias XLI1I. Circa idem tempus. Oe?.
(91) T ovx dxovei. lia Regg. duo. Ed. malexi (96) ' \!5. Alliidil ad illud Hesiodi,
ojx ixoJo-joi, quid non audiunt ? in poeinale cui titulus est, Opern et dies : IlT]oaXiov
(92) */>' fina ri xayi naff fi. IIa Reg. unus. 8' Epifi Oitp xaitvo xpEfiaaaoOaf Clavum vero
In d. deeel xi xif. bene fabrefactnm super fumum suspendilo.
(!)..) jtixpr, paulutum. Mox, :-l yziow (97) y apio-Te,fi} 1 . lia Regg. duo. Ed.
(ioTcTjv. lia Regg. duo. Ed. minus bene xXo7rfv, sb- maie S) pisTE, v ts, xi] itl iroX, quod Billius
duettonem. verlit, quondam uptime, ne diutiiis.
(9-i) " $>r\cir Ei>pixlSr(. Apud Euripideni, (98) llepl trou Mai ixproer. lia Reg. unus. Ed.
jocasia Eleoclem lilium alloquens, w-soveov, ava- maie tspl -ovosv.
Patrol. Gn. XXXVII.
4S S GRCGORH THEOLOG U
qui natura ad malum procliviores sunt , atquc A - XX x < avayxri ; O yip fl ii
occasionnrn iis prsebes de te sinistre partim snspi- pvov, XX xal xw tXtjiov o6e pXEt t> tceOeiv
candi , partim loquendi ? Falso sane et inique id ocauxbv, il xi] xal xo{ 4XXo\j. "H xal tojxtewv
faciunt : quid tarnen necesse est liane Uis occa- n ye V xw xotvtjj, f) xal 7:aixevo iiA xopfa xal
sionein suppeditari ? Nuque enim sibi ipsi quis toxEov v xot Seaxpot, i] xalx alayp XuyionEvo
laniinn vivit, sed el proximo : sibi ipsi fidem xal xapnrtVO, eItce v d>{ xax 4"JX*V 't><pp4-
facer salis est, nisi alus quoque fides liai. An tu vet; O^iiwfpovovTOi; -. KoOov xb xauxa
aut pugnis in publico coilu docerlans , aut eliam 6xEatiai. Ei piv ouv , XX vv xatpTjuo-
in thealris colaphum in malain accipiens vieissim pat, tv riufla-yoptxuv I<pr| xt <piXoacf()jv, xatpov
atque iinpiugeus, aut denique turpi ter cl fde le- 1:7><5- 6pt}v>v* e Se pi), xevo uv lypifyz,
ipsuin inlleetei.s atque contorqueus , postea le TevTxc por ^ 8s xoxo pv oOx <rrv xPtv
animo sobrium esse dceres? Sobrii hominis non est hi. .; -fip uv, xbpbt; yvExo, XX' pioj tpiXo,
baec cogilatio. Levis aniini est, liaccitasiiscipere. Ac f| xpayipSca q>T(iv. 'Avtsopat Se, xoxo yap etcev
si quidem meiiorem menlem indueris , gaudebo, pixptov, e pfjxe ax& auvopa xb 8ov, 8 xj -
)< eoxI x>v TcaivExuv AEptSoc u,(te aXXto eu
ul Pylbagoricus quispiaiu pliilosopbus dicehat,
cum prolapsi sodalis vicem lugeret : sin mi- BdirivnxataxoXoii6Tic;,o'nc &vtipa(99).
nus, ille qnidem scripsil : Mihi nortuus es; ego x xt{ itapaivEio. Ka p.oi tsyyvwOi St <ftXIav
aiilem in gratiaiu tuam nouduin hoc dicam. Nam Xfovxi, xal ipoEtoi xe ao, xal xo Upaxi-
Ile ex amico hoslis faclus est , sed amicus ta xo icavxbi xYJiaxo <fiXfojiv), TcpoaOfjuio Se, 8xe
rnen , ut ait Iragiciis. Verum acerbe feram ( sic xal Tcavxciiv Xptaxtavuv. El 8e Se xal nuvEUatroo:
enim moderados loquar), si nee ipse quid officii rj 7cepeaef8ait { forfeit) aou tfl aOEvefa, 4 xal
sit perspicias, quod prima; bonorum hoininuin xOvT]xixa (uotcoiv.
classis est, alium recle moneniem sequaris, quod secundi ordinis est. Halies admoni-
lionem noslram. Ac mihi, qua-so, ignosce, propter aniiciiiam dolenti , atque seque et tua et tolius
saccrdotalis ordinis, adiiain aulem cl omnium Chrislianorum, causa inflammalo. Quod si eliam
tecum , vel pro te orandum est , Deus inliriniiati luae opein ferai, qui mortuos quoque ad vitan
revocat.
XII. N1COBCLO. 1. NKOBOYA (I).
Nicobulus, ad quem scripta est epstola xu, Alijpianam, /ftiem Gorgoni, qu Gregoni nostr sror erat,
uxorem uxerat. Sub initia hujus conjugu, cum,noudum assuctis conjugibus, teljuct, vel rix soient
exsistere, datan esse has Hueras non male omnino conjicias, anno circiler 365: quo panier anno datam
ad Ampliilochium pro Nicobulo epistolam xut, cum wndum [oro Aoiphilocliius valedtxtsset, arbtlralur
Tillemonlius.
Alypiaiiain apud nos cavillis ncessis, ulparvam, Q Sxwtcxi xtv 'AXurtiavijy -fj^v, > fuxpv, xa\
ae tua procerilate ndignam, o giganteo, et vaste, xj (^ va^iav, su, xaV
porieniose, tum forma, tum robore. Eleniiu op.xpTixE (2), xaV TceXiptE, x xe eSoc xal xtv Xxrjv.
nunc intellexi animuin mensuran subjici, el vil lu Nv fp Eyvwv (3) 8xi *) iExpelxai, xai apexij
tein expend , rupes margartis praeslanliorcs xaXavxEExat, xal xtp.iwxepat xuv & al ni-
14 esse, corvosque lusciniis augustiores. Tu vero xpai, xa\ xpaxic aTjSvajv aiSsai^wrepoi. p.ev
inagnitudine la el cubilis fruere, Aloydis ojv nXaue (i) xoj ; xal xv tctjxwv, xal
ills ullo modo inferiorem le prxbe. Equuin enrin .[5 Xetcou xuv 'AXuStV xev<uv (5). "Itctcov
ducis, el baslain vibras, et fera: tibi curse sunt. ( &YEK, xal xtvasei alx^v, xal Gjpc aoi [it-
Ipsa aulem nil opens palral : ncc magni roboris Xouai. Tf 8 osv !pTov, o08 tcoXX^ xtj axo;
esl radium Ierre, el colum tenure, ac teke assideru: XEpxSa peiv, xal tiXaxxtjv (iexaxeipes9a(, xal
id enim Eeininarnm deeus est. Quod si hoc quo 1 !. Tb yap Ypac axl Tvvat-
x)V fi). Ei 8 xal , ( xj yfj npots-
que adjicias, cam oi'ationis causa humo affixain
esse, ac per ingentes mentis agitationes perpe- raux (7) 8i' exrjv, xal oveixiv el xo ic
(99) "O rjj &... psplSo... 8 zi\ ev- io) Aal jirier . ' ixslrw.
ripa. Male verlil Billius, qu prima classis est..., D Aloida; sunt Ollis el Ephialtes, quos ex Nepluu
qui secundus ordu est. llesiodus, in poemate, cui peperil Ipliimcdia, uxor gigantis Aloei , Terra; ac
lilulus est. Opero et dies, ptimos eos esse censet, Tilanis filii. Hos nono ipso lalis anno noven) eu-
qui per seipsos quid facto opus sit perspiciunt; bilis latos et novem ulnis altos fcil Honierus,
bonos item eos qui recle monenlibus obtemprant ; Odyss. xi. Gigantibus contra supero bellum paran-
qui aulem nee sibi ipsis considere sciuiil, nee recle tibus, cum ad illud acceder non possei senior
consulentes audiunl, eos esse piorsus inutiles. Aloeus, misil Olum et Ephialtem, qui Apollinis et
(1) Alias CLV. Scripta anno 365. lelis conxi peiieruul, anlequam ad puber-
(2) A'l . lia Begg. duo, el ed. ad mar Uiem pervenisseni.
ginen!. Male in lexlii xat xJ0r|XE. (6) T yp ypaCT yvraiKW. Hare verba sunt
(5) Nvr yp ,. Keg. unus. In ed. deesl hemistichiuni ab ipso Gregorio adhibilum in poe-
inaie adversos mulleres sese nimis ornantes.
1"p. (7) npovxpvxe. Ua Uegg. duo. Ed. minus bene
(4) 'AxUave. Regs. 1res, rl ed. ad margi
nen!. Male in lexlii r.'jXib. Ttpoffxxu, quod illius veilit, humi curvara esbC
 EPSTOLA XIV. 4
yXoic toi* vo xtvftiaui, soi vrauOa ^o, f A Hiam ciuu Deo consuetudinal) habere, quid hic de
ta (litpa ; "I8s xetpiov uuotc^v, Oe-j- lua sublimiiale, eorporisque mensura te jactabis?
YO[*vt) xo'jjov t) xoX/jTtiatov xoTav^sov , Vide lempeslivum silenliiim : luqueniem audi :
YUvatlv vSpixiv, ttv otxwcpsXEiav, tjv tpiXav- quam incompia sit, aiiiniadvertc : quam, ut femina,
6piav. Ka\ tte <ff,T? Axwvo;- "Ovtio o fortis ac strenua : quas rci domesticas utililates
(lexpslTat *! xa* &* "ov txT?>; vra, rcpo tov afferat : quam viri amans sit. Ac tum illud Lato
ivroi pXTrsiv SvOpwjtov. "Av xaxa axoirf^, nis dices : Orte animus in mensuran) minium ce
KaOat) itaiitv, xai xa-acaiietv <xt)<; ; ju- dit , atque externum homincm orillos in inter
xpd, xa\ [iaxaphei xfyi sufuffav. nttm conjeetos babere oportet. Si li;cc ad hunc
inodum consideres, jocari desines, eamque ut parvam deridere : luiimque ronjiigititn felix judi-
cabis.
IP. 11 (8). XIII. AMPII1LOCI1IO.
Ab Ampkilocltio petit ut Nicobuli in rcrum lumultibn$ versantis patrociiiium suseipiat.
"ErativUTO eso-pnSoc, ? tjv xy.pi totwv xal Illud Theognidis probo, qui cum earn amicitiam,
f8oc (9) iptXav ox iacvwv, rcouvE ttjv lia tuv qnaj ultra pocula et delicias minime se porrigii ,
r.pavjiTojv, t Yptpatv; baiidquaquam Iaudet, earn contra, quae in rebus
elucet, laiidibus vehil, his verbis 'ulcus :
lin.1 le) pAoi (10) rtrorrai tipoi, Ad calices mull sese profiteniur mticos :
'Er Se axoviaity xpdypari (11) xavpzepm. Sera Iraelanli rarus amicut eril.
'; tovuv xpaTTpwv jiv (12) XXfjXoi o xe- Non igitur poculorum quidem commercium inter
xotvwvrjxajtv, ou6 ye, iroXXi <juyyEYvoxEv XXrj- nos habuimus, mullum una fuimus (qnan-
Xot (xaToi ixP'i7 w*vto lXXov (13), xal 5V quam nihil nobis anliquius esse debeal, turn pro
(iic oJTO'j, xa\ 6ti xjv x itaiipcov (iiXiav), tjv pter nos ipsos, turn propter iraductam ad nos a pa-
id tv pyuv S toto3aev evotav. 'Eyf aywv, rentibus amicitiam), al earn, quae in rebus exsislit,
xal ayviv xYttrcoc. 'O fap uie tjl(jv (14) Nt- benevolentiam exposcimus. Imminet certamen, et
x6o'jXo; v Tapaxa? 48oxfToi, nop' <>v fjxisra v quidem cerlaminuin omnium maximum. Filius
;0, t; Egeiv (15). Ali iou[*v enim nosier Nicobulus in lumullibus inopinaiis
icapEvat, xal {Jotj6ev fp.v ; ^, xal auvSi-' versatur, ab iis, a quibus minime quispiam exist;
v.-'ii-. xal vm-'/iT^'-x (|(>), s cpot; Sixou- masset habilurum eum negotia el 15 molestias.
pivou;. Ei 8' o5v (16*), p.\ .'. iCo ivavTw Quaniobrem abs le pelitnus, ut adsis, atque quam
{(pet, xpouf juxpo zry aXsuGEptav 7TOSi8<5{ievov, celcriime nobis opein feras, jus dicturus, ac p;itro-
fjv 4e o-oi iaprupr^Eiffav itap itivrtov yivaxopzv. ciniun nostrum susceplurus, sinos injuria aOici
comperias. Sin minus, al cene, ut ne ab adversa parle prripiaris , exiguo quxsiu libcrtaiem earn
vendens, quam omnium lesliinouio semper tibi Iribiilnm fuisse perspectuiii habemus.

1'. KA1ZAPI9 (17). XIV. COSARIO.

Ad eumdem profeclo annum perlinel epstola xiv ad Csartum, qui sub Vatenlis iinperatoris primordia,
Couslanlinopuli prfectus legilur anno lio; quem Gregorius maislralum gessisse, cum Iure scriberet, ipe
talis iiidicat.
EiEpYETuev Tt xert outov xal ij.a?, oTov o - Et teipsum , et nos , ejusmodi quodam benelici
xti EEpYETfjaEi, 8ti p.ij6 (18) toXXxi - , quali hand afficies : quandoquiduni
trTrtoutv EEp^esia ToiaTTj xatpo. Tuv '. ssepe hujusmodi beneficii Qpcasiones incidunt.
jiou tuv ovs'^iiv npidTTjOi npoaTaaav o'.xatoTTrjv, Uominorum meurum consobrinorum a?quissimu.-a
xap.vvTbjv ixav \ xTTxaTt, Tisp <)vf,3avTo p.Ev, D patrociiiium suscipe, qui pluiimum Iaboris et -
:jc xa\ .: va/iLpT^ivixiTf^etov, xaETiva tou imic pro eo prxilio subeunt, quod, ut ad secessiiiu
tiipi/av a-JTOt; vaTpo-jirjV ( 19) 6'jvJiEvov 51 aptiini et idoneum, aique ex quo subsidium ali-
(8) Alias CLX. Scripta anno 565. (15) "Ey.eir xpypaxa. Ha Regg. duo. Ed. lyi*>
(9) Kai fiio. HaKegg. duo. Ed. minus bene irpdyjxaTa, quod Billius verlit, negolia el molesim*
ma\ (Tvvoviia:, quod Billius vertit, el socielalem. habeas.
(10) 101. Ilanc vocem, qu;e in ed. deeral, snp- (16) XvrDccrorra xal cvrnycpi\corxa. Im
plevimus e Regg. tribus. Regg. duo. Ed. 8ixovTa \ euvrjopfisavTa, qui"'
(11) 'Er cxovalcp xpafftart. Male vertit Billius verlit, jus dicens piilrociuium nostrum
Billius, rebus at in dubiis. suscipietis.
(12) Kparijpir pr. ha Regg. duo. Ed. xpatfj- (16*) El S' ovr. Forte legeudum, Ei 6' o. Tu
puvfE. MoxoSe fc. lia Reg. uiuis In ed. deesl yt. videas. .
(15) 'Exprjr xarz . lia Reg. plures. (17) Alias CV. Scripta anuo 365.
Ed. i/pT,v r.xM-.w, quoil Billius verlit, illud omniiio 18) "On . lia Rcgt(. 1res. In ed. deesl ti.
(acere comentaneun erat. (19) "Avarpo5j}>-. lia legimus, Combclisii con-
(14) 'O yp vl fipchr. Filium suiim appellat jeciuram sequeutes. Ed. male awurooy^v, c*-
Kicobulum, qui sororis ipsiusGorgonise liliam nxo- nersiontm.
rem diixerat.
47 S. GIIEGORII THEOLOG1 48
quod vilae psis alTerri posset , coemcrunt ; post- A tbvfjoavTO, TOptusirrxasi 6u<r/Epcai(,
i|iiaiii aiilem coemcrunt, in multas molestias et ulv tuv yvio(A<5vti)V KEipcpEvot, 84
iliflieiillates inciderunt , ut qui scilicet partiin m o ico tuv YEtTovovTtov lupixoicxjjiEVui xcd -
probos vendilores experianlur, partim a vicinis fisvoi (2ft), 6uT xipSoj evau aTOt, ti T,ui)ia 8
spolientur ac diripianltir : adeo ut lucio illis futu- (21) xojjuaapivoi, u.e6' &v icpoTavijXtxa-
rum sil, recepto pretio, quod dederunt, una cum * etv , 5vtuv ox Xywv, ^ ttc -
iis sumptibus, qnos praelerea fecerunt, et qui non OEW (22). Ei xiv ouv loi Xo* e aeaut&v -
exigui sunt, p radii possessioiie ceder. Sane si tibi (rtjoat t$v Tipaifiatav, rao av xXXtaxa
litem banc ad tcipsum Iransferre cordi sit, postoa- aipaXiircaxa e/t sot t - S'.a3XE'|aiv<f>,
quain , ut contractus bellissimc ae firmissime se 6) xaV aTOt xat fyv f6'.ov. Ei Se p.1), fe
babcat, ilispexeris, boc utique el ipsis et nobis SsUTEpov, tJ irepiEpya (23) xal Yvioixoauvti
gratins jucundiusqiie fueril. Sin sccus, hoc se vSpo vxeEi aEaurbv, va (i) hxvtw ev y Tt 8ii
t-undo loco a te pelo , ut hominis anxie nocendi tjv -pavjioivTjv otuv I^n icXiov, ii xaxaxovTa
sedulitali alque improbitati teipsum opponas ; ut Sixiv, ^ ,,1* ^?. ' p-^ ouv
ne ob eorum vitam a negoiiis remotam , ipsis in xa\ ^ iTsp\ totwv imareXXtov. 'EwtSVj ye
aliquo pravaleat, nempe ut vel prsedium detinentes " 6ioiw; oto EiXdjiEOo, \ 8c yvo, \ 6i tip
tedal , vel discedentes detrimento auciat. Equi- Jou itpoapEsiv (tvo; yap v Tic xf(5otTO xX-
ilein ipse piiilorc snll'usus sum, dc bis rebus ad te Xov, f\ tiv toiotov ; ilt\ 6k tv aiaxvoixo itXov,
spriben. Tarnen qrioniam ipsis, tum ob generis t Toiara EEpfETEtv o Ttpo0i>[iouu5vo ) ; o is
propinquitatem, tum ob vita: institutum, opera 1) 8i oEauTOV, f i* jua, f 8i to avSpa oto?,
nostra debetur, (eujusnam enim potius, quam j Si tvxa p.o, XXi tovtco fe
i'jiismodi virorom , cura quispiain tangalur? aut esp-jfTTjaov.
qui rc niagis erubescal, quam si hujusmodi beneficia conferre minime studeat?) le rogo, ut vet
Ina ipsius, vcl nostra, vel ipsorum causa , vel etiam propter liaec omnia in uuum coacta, omnia
qiiidem cerle de iis bene merearis.

16 XV. LOLLIANO. IE'. AUAAIANQ (24).

Dala ad Loi epstola, qua; sequilar, eodem anno, et eodem tempore conscripta est, quippe qu de re
eadein, et pro iisdem Uelladio et Eulalio, Creyorii consobrinis, agil.

uptime vero fac s-, quod ad nos te recipis, longo Eu" ye. 8ti -avTjxti Jt:v, Sii . jxev, XX*
quideiii intervalle, sed ila lamen (quod boc prie- ; (*\ i toutou xpstTTOv), 8ti vov :-
slantius est), ut res luaj se babeant ex aniiui sen- Tcov, xal tiv \ ao\ povTSuv %& {|6(.
teiitia : et quia nos iis curis, in quibus tua causa nv-a fp xotv noioufiEa irpb a, xa'i Xra xa\
versabamur, liberasti. Siquidem omnia nobis com EU^poauvaj- ToioToy Yp ^ <f iXa. 'Eivel"6t) 6 iitav-
munia tecum esse ducimus, lain tristia, quam beta fjxsi, (15{ tfXodi ootri tr^ Eitpaia, rjab
et jueunda ; ca enim amicitix natura est. Quoniain ETt()v (25)" (81{ 6e, eIto xupiou ;
aiiteiu ad nos reverteris , fac flicitaient tuain, ttt avsij-toui 'EXX6iov xa\ EXXiov, xal oxtiou
cujusdain verbis ular, amicis luis impertas. Imper opav .1 (oxeou; (26) 6 , cl pA\ SXXou
tios aulem , si dominos consobrinos nieos , Hella- <)[; 7ip6 auTiiv vop.oi, o fip o8' 5 Tt Sv p.el-
(iuiii et Eulalium , cum in ceteris rebus velul ova (27) Et;tot(*i), xort (it] rptv 8ETi6^vat -
familiares intucri animum induxeris (familiares Tiv vai/aio. 'AXX navra esauTOv /, 91-
autem dico. nisi tu nos pro alienis babeas, eque Xov xPI'tv, YEtTQva Seiov, ^ YEvvaov,
enim majus quidquain babeo, quod dicam ) , lum va a) xaO' ExadTov Xiyo), tv EUysvij AoXXtavbv, tv
ctiam, ut alii ipsis palroni requirendi sint, minime xaXoxayaBta (28) yvwpijAov. 'Tm](vo5|iat 8, eI
patiaris. Verum eis quidvis te prxbeas, probum D n\ tiXeIov oto ,, xal t^ piXooocia? a-
ainicum, commodum viclnum, fovlem adjutorem, et Twv (29) 0{ xaxiSotc, ti npbc SXXou (50) rcp
ne singula enutnerem, generosum Lollianum, ac aTiv TupEOOEUEt. Tojotov Gap\4iT> tu au Tpdraj,

(20) . lia Regg. duo. Ed. maie ito- (2G) Olxeiov... oUelov. Ita Regii duo. Edilt
6suuevol, desidereniur. male babent bis oxeco, quod Billius verlil, fuiui-
(21) "0 Sexaffi Has voces quae 11 ed. de- liariler.
eniiit, supplevimuse Regg. duobus. (27) "O Tt v fiel&ra. lia Regg. tres. Ed. minus
(22) Kz^ceut. lia Regg. trs, et Billius m versio- bene ti AECova.
ne. Ed. male xtseu;, creulione. (28) haUoxayaeit. lia Regg. duo, et d. ad niarg.
(23) Tfl ^- Billius, [curiesitali. Moi Maie in texln xaXoxayaOtav.
vi/b'j,-. line singulare pro plurali positum Coin- (29) AvTtr. liane vocem, qux in d. decral,
beti'sio videlur esse Allicum, quia de pluribus vici supplevimus e Regg. pluribus.
nis agilur. (50) "A.Uov. lia Regg. plurcs, et Billius in ver-
(24) Alias CXCV. Scripta anno 565. sione. Ed. male XXfXou.
1 1 eUtw. Euripides, in Oreste.
 49 EPSTOLA XVI. SO
xal ' Xr.Sai S/w rq ^ A probilalis nomine insignem el nobilcm. Illud anlein
ou (31) uepl (bv auib? . libi palliceor, si diutius cum eis verseris, -pliilt-
sophiae ipsorum sublimitalem perspicias , fore ut ipse pro illis alios depreccris. Usque adco moribiis
tnis confido, ac lam ingenlem spem babeo, me de iis rebus, de qtiibiis tecum ago, repulsam a (e mi
nime lalurum.

iq\ ETEBI KAISAPEIAS (32). XVI. EUSEBIO EP1SC0PO C/ESAK.

Il c epstola el sequenles versantur circa dissensionem inter Eusebwm Csariensem et fasilium. Cujus
dissensionis causam licet Gregorius taceat, non alia esse vUletur, quam quod Basilii fama summits ingnu
el doctrina; splendor ocutos Eusebii lserat. Basilium, qui eo ipsi charior esse debuisset, quo magis eum in
ferendo episcopalus onere levabat, ab Eccksia: ad minislralione non sine ignominia remov i. Ducem sitian sic
injuria affectum monachi Canarienses ferre non potuerunl, sed slalim audaci facinore ab episcopi commn-
nione recedere statuant, secumque partem plebs el honoralorum partem non exiguam abslrahunl. Eusebio
cedens, ne sui causa laceraretur Ecclesiae corpus, Basilitis cum Gregorio suo, toque secessus auctore, una
prtifitgit in Ponium, anno 563, ut censel Tillemontius, vel anno 3fc'4 exeunte, aut eliam ineunle 365, ut con
tenait noster Prudentius Mranus. Inde reversas Gregorius ad convenios spirituals et concilia ab Eusebio
vocabalur ; negabat auiem te absque, Basilio venturum, atque ut revvearelur ab Eusebio agitabat,
timulque pollicitus fore ut Basilium ipse, velut umbra; corporat tequeretur. Atque hc Gregorius iu
epstola xvi.

'EiseiS^ itpo 4-5 itoiou,ai to Xofou, & Quoniam mihi cum eo viro sermo est, qii
-foniwvca xb i}/eu8o, xal tv liiptp tptopaai tov- ipse mendacium amct, el ad islud in altero depre-
tcov UTcrrov, xav Tt xaXiara uool nXx)Tai (33) hendendum bomiues omnes acumine superet,
xal TtotxfXot xoti Xa6up(v6oi;' r.pbc. Sk, ofi qiiantinnvis scilisct varus labyrinthis obvolvalur -
loi ipiXov Te^vixiv (elpfyrcai yp xv } tpopTt- alque insttper nee mihi quidem fucus et artilicium
xwTspov), xal Turcoufivip placet ( dicam enini , etsi molestius sit), lum
X-pu, 8t taptirfiEva. Kai a natura la compralo, tum a Scriptttra infr
fiou 8ai Tjjv irap^rjiav fl aSix^uci yt tj Xt)- malo : idcirco quae animo 17 occurrunt scribo.
6ai, tt) XeuOEpia (34) aioarEpuv, xal vaf- Ac ta fiduciam meam in bonam partem acci-
x&Twv v xaTxv tjv wStva t|{ Xumr,, pias velim : aut injurius in verilatem fueris , li-
Ctamp ti v<jT)p.a uttouXov xal xaxi^Oe. '^ /aipio berlalem milii adimens , cogensque me conce-
JJLEV '-0 OO TlU/)(lVO {zTZtp UvBptTTC eu, ptum moerorem , velul morbum quemdam ma-
itpoEipijxoTo (55) --), xal xaXofiEVo; int lignum et suppulridum , imo pectore coniinere.
ouviSouf xal auXXoyou 7tvEuu.aTixu (36). O (>poi Honore quidem me a te affici laetor ( siquideni
8 tJjv ^^ 06piv ^ SEXu - liomo sum, ut prius dixit quispiam), atquc ad con-
aiXetp, xal ytvo|ivi)v Etc * t^ <} EXa6sia, 8v C cilia et conventus spiriluales vocari. Verum contu-
xal Jiou xal xoivivov, xal ttj <Jsn,XoraTiic i- meliam charissimo fralri Basilio a la pielate Ha
Xoaof(a; elXfMjv te ^, xal vv ?^* xal oO- la m esse, atque etiamnum inferri moleste fero,
6v p.fif)0(juxt ttj eu' xptaEu. uipote quern, turn vita?, lum sludiorum, ac subli-
yip e!icev lETptiTEpov, iva p.rj epaoTov Eimvsv misstmx philosophise socium, et ab initio eleg,
86ti), xivou 6aup.u)v. SO 8 [toi Soxs itoieTv el nunc habeo : nee quicquam mihi ob judicium
7MtpanXfjnov, t>v [iev Tip.ati>v, Ttp.u>v 8 J|p.c, de eo meum succensco. Sic ciiim parcius loqui
iv tI{ vb vSpbi t?j pikv tuv x^'P<>v xa- prseslal : ne alioqui ipsius virlules prxdicans , me
^01 (") ^v XE9aXi]v, T?j 8 naioi tjv itapetv ipsum laudare videar. Tu vero, dum eo contemplo
f xal OejieXouc -ojzuv oixfa, 8) to nos honore afficis, perinde mihi facer videris , ac
toxou;, xal xaXXtnJoi t fw9ev. Tt o5v fiol si quis unius viri caput altera manu demulceat ,
(), toto 7ot<js'.{. nEtsGjvai 8 iij- xal fip altera malam ferial; aut etiam convellcns domus
8(xaiov. Et xsvov OspaitEUdEi e!x(3t*, xal itap' fundamenta parieles pingat, alque externas parles
xjivou OspaitE'je<aTi. Tb 6 xaO' fp.ac e^etol iditsp exornet. Proinde si quid mihi oblemperandum pu-
toj atopiaaiv al axtal, p.ixpou te 6vra, xal itp8 labis , hoc facis. Ut aulem obtemperes , a te pelo
Etpfl'iv Toip.OTEpou. OCiSe rbtp oOtio 6X{u) irp-- et conlendo : xquum est enim. Si illum, ut par est,
Top.EV, ware ' SXXa ev XEtv cpiXosotpEv, xal ttj colueris, ipse quoque ab eo vessim observaberis.
xpeTTOvo; Evat iEpiSo;* repopv 8s , Nos autem sequemur, quemadmoduui umbra: cor

(31) AiaftapT^trecreal aov. lia Regg. 1res. Ed.
mule SiaxapTf3a9Qai, et in eisdeest uo-j.
(32) Alias XX. Scripta anno 565.
(33) . Ita Reg. units, et Billius in vcr-
sione. Edit, male -'lzv.-.t-.x:.
(34) H aSin^cet 7 \ J-qOelac, male ni te ouXXi"C>'->; xal cjv6ou irvu[jia-ixo;,
XevOep/a. Ita Uegg. dito. Ed. male r) a8ix<3Ei yz,
tt iXEuSEoia, quod Billius vertil, aut injurius in
me futrs, libertatcm, ele.
(35) Tov Aoyv. Inter sentcntias
ah Heur. Stephane editas hice habetur : Tinuptw
yip 7!v-E |8ovTai - Honore enim affecli om
ites ltantur homines.
(36) 'E crvrdov xal rrvXXoynv arevjm*
Tixov. Ita Regg. duo, ri Billius in versinne. Id.
essel enim legendum -..
(37) Kazaffi%oi. Ita Reg. units, el Billius in ver-
siotie. Ed. maie xaxa^ix0'-
 St S. GKEGOIUI TlIEOLOGl 53
pora, ulpotc '|, el ad paccm propcnsiores. Non A 8 xaO' ?|p.a; Xifou xeyXacov ari, ttj );-
<ii im ta misero statu res nostra: sunt, tit aliis 4{ xal irpij avSpa epia xal tojoutov, 8v
quidem in rebus philosopuari , melioremque par- xalp4(p, 15^, xal iroXtTsta (38) tovtcuv Spiaiov,
lein sequi vclimus ; dileclionem aulem, quae totiiis Siv fj(Jiev, f'vtixou.sv. O yip msxoT^sti -
iloctrina* nostra: caput est , contemnainus el pro TOQai xf aXrfida..
nihiloducaiiius; ac praescrtim erga virum sacerdolem, lamque insignem, quem el vita, el sermone, el
instituto, omnium, quos novimus, praeslantissimuni esse agnoscimus. Noque enim mror, quo aOccli
1'uiiuus, veritati tenebras infundct. -
XVI!. . Iff. T (39).
on sine offensione mnita Gregorii accepil Csaricnsi* episcopus, idque dalis ad eum liileris significant,
quibus non minori librtate respondit Gregoritos epstola sequenti.
Non couluineliose polius atque insolenter, quem- Ox u,XXov, uiu,<J>ii>
ad m 1 ni tu de epstola nostra conqucslus es, emoX;, ^ itveujxaTtxoj xal ; ,
quam spirilualiler ae philosopliice, atque, ut con- xa\ ; etxo? ?jv, el pi xal Xunexov.XoyuTa-
senlaneum eral, scripsi, nisi hoc quoque disertis- tov -iftpiov (40). Kcrt yp ei 0( !,-,
simum Gregorium male habeal. Elsi enim digni- 4XX4 -ei t xal fijxtv eXeuOspCa; xal apunta;
lats gradu superas, al nobis lamen aliquid 1$ Sixata. Kai 6t lao jjitv ,<<5;. tlXfy/
juslae libunalis* ac licenliae dabis. Ac propterea g et xpivei tfyi 7ti9roXi)v ; oixerou, xal oJ5' vri6X-
benignioreiu le nobis praebe. Si tu cpistolam no- ueiv (41) itpeXovro;, 64) xal reXq-f; XtjiW[xe8a,
strain reprebendis, lanquaui famuli, alque born- xal oitSk 5axpiop.sv. "H xal toto iyyXrfiTtay.eBa ;
i lis qui le ne oblueri quidem debeat, sie etiam ~~; p4XXov, ?, ~ry afv eXa'etav naOev
plagas aci'ipicuius, ac ne lacrymas quidem emit- Stov. "Eori yp avopo xeyaXo-fpovo; yC.wv ro-
teiniis. An hoc quoque nobis crimini dabitur? Id <5xea0at p.XXcv eXeuepiav, i} lyfipdv xoXaxeav.
eerie cuivis polius , quam pietati lux, accidere convenit. Est enim hominis animi magnitudine
prxdjli, amicoruin polius libertalem, quam niniicoruni blandidas ampleciL.
XVHI. EIDUM. 1H'. TQ ATTQ (42).
Tertia hiec est Gregorit ad Eusebium Csariensem epstola, in qua moderatione el lenitate statim usus,
rcniurum se respondit, u( preces cum precibus jungerel, unaque pugnarel, el qua voce, qua opera pgiles
eo tempore, quo ferae in Ecclesiam impelum fecerant, adjuvaret. Quibus verbis osiendit, qua de causa et
quo anno ab Eusebio vocaretur ; eo nimirum, quo veluti nubes grandinis plena el slridens, Cbristi iniuikis-
siinus impcrator Valens Caesarea: cum iiuprobis suis praesulibus imminebal. Magnum, inquil (43), certa
men proposiluin eral ; non ignava etiam uiuilorum alacrilas, sed inlima acies, ulpote carens propugnalore
ac perito defeusore; quem in Basilio, imo et in Gregorio, qui iidei propugnalores ambo designan eraut,
habuit.
Ne ipse quidem alioqui malvolo in pielalem Et/ov xv oi" 5. ; tfjv <ttv eCiX6eiav
main animo eram, eque hoc nomine me crimine- uixpoifxtD, p.i) xaTayvw;' XX (ixpov
ris. Verum posleaquam nonnulla cum fiducia lo- iXeu6ept4<ra; (44) xal ^. (ojov to Xutcouv
quendi liberlatem usurpavi (quo videlicet con- ew}-jai xal epaiteoai), aixix* <|)0 xal
opium animo mrorem lenirem ac ciliarem), iitexX6t)v, xal xovvt yiptuv u.autbv ).
statim cessi ac suecubui, meque regulic libenler T 5 ox EjxsXXv ai ts yiviixmv, xal vap.ou rveu-
subjeci. Quidni enim id facerem, cum el le , et ;; Nuv 8 xa\ ei Xv [itxpo^xw exov xat
spirilus leges cognitas haberem? Nunc aulein yevvui, XX' ys. xaipoj oix iji tjxeiv, xal
eiiamsi malvolo el ignavo animo essem, lamen o xaTaSpap-vcec b\pe ^ 'ExxXt<i(()i (45), t abv
ipsuin lempus nie hoc affectu laborare non pli- yevvaov xaX avSpixv , yvraii
Uir, ferae, quae impelum in Ecclesiam fece- itpo7roXeiouv "ExxXijsai (46). "HoAev ouv, ei
rlit, denique generosus tuus slrenuusque ani- Soxet, xal Ta eux1' (iv 9uXXax6avEvot, xa't
mus ila sincere ac sine fuco pro Ecclesia pugnans. ouvaftuvioujievoi, \ uiiTipETtjooijieMoi, xal <j{ )-
Venicinus igilur, si ila videlur, ul el preces no- Trv Spurcov xeXeuiral itae, to -fiuv<iieijiv (47)
stras cum vestris conjungainus, et una pugnemos, ^;.
et operam vobis navemus, alque , ut prasstaniissiinuui pugilem horlalores pueri, succlamationibus
inciteinus.
(58) noAneiq.. Billius vertil canitie; quasi lege- D (42) Alias CLXX. Scripta eodem anno,
rit itoXi, quod in quibiisdam codd. habetur. Sed (43) Greg. oral. 43, . 30 et 31.
roi uenda esl lectio iraXtTea non enim B.isilio tune (44) '. lia lieg, unus, el Pass. Ed.
eral aelas sic provecta, ul canilie foret prie ceteris XeuOepiaa;.
veri'iiilus. (45) i'd 'ExxJLqcrlq* lia Pass. Ed. minus Lene
(39) Alias CLXIX. Scripta anno 305. t; ')(.
(40) . Censcmus Gl - (46) Kai rptxr ovrto xal rrnciw
sic fuisse ab Eusebio ironice nuncupa- trj 'Exxr\crta. lia Pass., ei Bil-
lum. lius in versione. fc.d. male xal vpecov xaOa-
(41) Kal 6" 11. lia R.'gg. tics, et pu; rpouoXep-ouv xal Yv1<J't eXeuOepia
lllius in versione. Ed. male xal avuCXratv. (47) Tau,- ^-. Male vertil Billius.
53 EPISTOLA XX. SI
'. BASIAEI (48). XIX. BASILIO.
Tres epistolar superiores, et ea qu proxime sequitur, xix ad Basilium, eo sunt anno scripta:, quo Valens
inipcralor in Ecctesiam Cwsariensem impelum fecit ; id vel ex ipsis lilteris certa constat. Quo aulem anno
Valens impelum fecerit, una non est sententia. octissimu Tilkinonlius impiam hanc Valenlh impressio-
nem anno 366 fsctatn scribit (iil); Baroniui reirahil ad annum 564 ; nosier Prudenlius Maranus ad annum
565, ipsique favent Gothofredus (50), Ammianus, Socrates (51) et Sozomemts (52). UollandisloJ ad annum
367 diffrant; Pagius vero, quod absurdum est, ad annum 370. Ex his opinionibus nonnisi dum sunt, qu
defend possint, Tillemonliana et Prudentiana. Utramvis elige : cum Tillemontio Valentis impressioni an
num 366 constitue ; vel potius cum noslro Prudeulio, annum 365. Porro in epstola hac xix Grcgorius si-
gnificat Basilio, emoltitum esse Eusebium, lioriaiur ut, pramissis lilteris, ad eum venial; lempus id postu
lare; hrelicos imminere; periculum esse, ne veritalis doctrina convellatur.
Ketpbc e6ouXa xal ;, xal p.T,8va A Probi eonsilii el loleraiiliai leinpus est, nosque
avTJvai fjjiwv vSpixixspov, p.rfi xo tioXXo la comparaiidi, ul nemo nobis an'imi niagniiudinc
ipuxa xal toSvou; sv \1) xaTaXu6rvai. prxstanlior appareal, mull noslri labures el
S'.stf , xaX tc9ev*; ' BEOtpiXiaraToc m'tixoto sudores leniporis pnelo collabanlur. auleui
f|Abv (oxw yap 8? irEpl Xomov xal el 19 uwJe Usee scribam, quaeris? Deo cliairssi-
<f povsv xal Ypi?siv) Xtav Tipo; *)[*{ xel 0"*- nius episcopus nosler Euscbius (sic enini ile eo
ttxt xal i/.ixw, xal 8| Tcupl, nobis deineeps senliendum et scribeniluni est)
/pvto xal oTpuxt xal ypAu,a fjscv Tcpoj animo erga nos est admodum amico ciad simul-
es ^; xal xXJjasuj, - tales componendas propenso, ac tempore, vetal
5), xa\ ttoXXoI 7tseouoivf|[E tuv ta xsivou igne ferrum, emollitur ; puloque fore, ut depre-
aXfi eSotcv. "Ov TCpoXatofisv, ) Ttapov-E, t) calrices eliam el evocatrices liner* ad le veniant,
itiaxEXavxEi , (liXXov Se TcposTttaxEXavxE , elxa quemadmodum el ipse mihi subindicavit, et molli,
:\?- tva xi) oca-/yv6uxv axspov fjxrriOs'vxE , qui res ipsius perspiciie norunt, iidem nobis fa-
jov vtxfjaat xaXuij rjTXTjTjVat xal iXoaoio, 3 ciunt. Quem anleverlamus, vel ad eum venientes,
ratpi xoiv itoXXuv oitaiTOfisBa. "Hxe ouv |1 vel scribentes, vel polius, praemissis lilteris, ad
itetaOelf, xal 8i , xal 8i xov xaipv ItceiSt) eum nos conlerenles : ne postea nos pudeat, si
; alpeTtxv xataTpxst xtv 'ExxXjafav, xtov victi fuerimus, cum vincerc licuerit, praeelarevide-
jisv f,5r napovxwv xal Tapaaavruv, xuv 6, > licet et philosopliice cedendo ; id quod plerique a
X-fo, lOTpeaojxivwv. Kai 8oc itapaaupjvat xbv nobis exposcunt. Mihi tuque obsequere, ac veni,
Xoyov ttj Xr(9iaj, e p.r Txtara xivtj8st] tum ob hanc causam, lum eliam ob lempus :
irveuA lie jXetX (53), xv toioxcv ip'/j- quandoquidem hxrelici cnnjuraiis aniuiis Eccle-
zixTovo Xirpv te xa\ 8eY(JiTti)v. E 8e Soxej aOxbv stam percursant, partim jam prsenles, ac turbas
lyu Ttapitva xa\ auv6i|ovTa xal avoSsaovxa (54), concitantes ; partim, ut rumor est, brevi aLTuluri.
cj8e xoxo 9Eu[u0a. Ac periculum est, ne veritalis doctrina convel
latur, nisi primo quoque tempore Beseleelis spirilus excitelur, hoc est, sapientis hujusmodi dis-
putaiioaum el dogniatum arebitecti. Quod si tib opera; pretium esse videtur, ut ipse adsim, teettm
aliquandin mansurus, ac rlineris fulurus comes, ne hoc qtiidein munus defugienius.
K'. KAISAPI (55). XX. COSARIO;
Narrt Scrates (56), anno, quo Valenliniantis et Valens ileriiin cnsules fuere (qui annus r vulgaris
368 fuit), terr motu facto in Bill/guia, Nicam urban lubversam fuisse, die quinta Idus Oclobris. In eo
terrt motu, post dominum menioriam mximo, Biihynia: htm quaestor Caesarius, tecti ruina protectus (57),
siilrus et incotumis pene solus evasil. Qua slatim arrepta luashne , fralrem liortatus est Gregorius, atque
eliam persuasil, ul ad Dei culium se lotum convcrteret. Hoc qtiidem, inquit Theologut (58), et in animo
liabebai, ei siimmo studio exopiabai, quemadmodum mihi per Hileras persuadebat, cum hanc ad eum -
nendtitfl oceasionem arripuissem.
Oi8i ot 46 xot EUippovouitv Uxorio'.- (b Si Ne i psi quidein timors prtidcnlibus viris n-
fu t)[U, xal X!av xaXol, xal ^!. E y&p xal commodi sunt, quin polius, mea quidem sententia,
fvseOat aitxo :(., f'^otivoic { TiacSEu- valde comntodi el salulares. Nam elsi, ne eve
jiESa. Ku,vo'jGa yap *), tyfui lav. Oeo , cija niant, oplamus, is tarnen, cum eveniunt, erudi-
Xiytuv ; (59)' xal Tiavxl 8ia- inur. igra eniin anima vjcina est Deo, ul eximio
cvvvxi xiv8uvov, Xewv oxeo>c; Ttspl xbv .- alicubi loquitur Pelrus : alqtie omnis qui pcricu-
tueiiit vocibus. Deinde, ekxXe^ovxec. lia Heg. units. Basilium. Billius.
Ed. minus bene ~aE<j/ovxe;. (54) Hal ervrSiaCorTit avrodscorza. Il
(48) Alias XIX. Scripta anno 365. Heg. unus. Ed. male xal 8ia;ovxa xaxa, xal auv-
(49) Tom. 1, p. 789. oSEovxa, quod Billius vert I : Atque hoc admini
(50) Cod. Theod. chron. lib. ix, 2. stren!, libique tiera coniitem me adjungam.
(51) Lib. vi, 2. (55) Alias XVI. Scripta anno 368 Ubentc.
(5?.) Lib\ vi, c. 2. (56) Hist. lib. iv, c. IG.
(53) To arevfia . Beseleel, artifex a (57) Gregor. Orat. vi s n. 15.
Deovocalus, spirilu ejus impleltis ad axlilkalio- (58) Carin. lib. , canil. 1.
nem laberiiactili ( Exod. xxxi, 2. 3; x\xv, 50. 31). (59) 1... . Ignoramus uiidenaiit siinb
lloc aulem loco per Bcsclcol Grcgontts significal pa sil hace Pelri sententia.
 5% S. GREGORI THEOLOGf 56
liim elTugit, arclius ei adjungilur, a quo salinem a aavra. Mi] o5v Ott {wrae)rqx|*v xaxoG, Surf
est conscciilus. Proii.de non, quia mali participes paivujxEv V Sri iae9sCTajtv, "<)!**-
exsiitimus, indignemur : sed quia effugimus, grati Mt)8 9ovJ(iv t> roxp tov xaipv tuv
annni officio fungamur. Nee alios nos Deo inter xiv80vtov, xal SXXoe . ; xtvuvou- aXXa ?]-
pcriciila , et alios post pericula exhibeamus : - 6J(aev vSr^ovw, ete ex8;|ao5vte (60), sfts
-um sive dnmi manenles, sive peregre agentes, Siuteovte;, xoiv TtpaTTovTs (8e -fp outo
sive privalam vilain dueenles, sive publica neg- Xyiv, xal ) Xetieiv), oie-avTi /,
lia gerentes (sic cnim loquendum est, prse- xxl rvEiOai [ xetvou wEpa, tuv pnxpuv
termillendimi), eum sequamur, a quo salulem ac- xal xap-al pxop.avwv povTfoavTs. Kal Supiv ti
cepimus, alque ad illius parles nosmet adjunga- \\1 !; e; uo-rcpov, piya p.v e! 8<5av V^v,
mus, parva et liumi repenlia parum 20 curantes, . 8 e! wtpiXEtav tyv/rf 6 axb xal !8
Alque historiam quamdam posteris demus, tum ad to; toXXo xPiaipubraTov, Sri xpsTTwv aaXsia
gloriam noslram, tum ad anima; utililaiem, am- xvSuvo;, xal EUiAEpac !- rf-f&
plani et praclarani : qua; ctiain ipsa ulilissimo do- tuv <56wv ?iev , 6 to
cumenlo plcrisque sil, nimirum periculum secu- o6ou 8eo . Iw coi oprixol
ritate polius esse, et calamitalem secundis rebus B Soxoujuv, TtoXXaxt ooi ireplT>vaiJTUvii<jTe'XXovT,
magis expetendam ; si quidem anle timors mundo xal o napavJiv, XX" mSEttv vop.[Et (61) to
addicti eramus, post timors autem Deo nos ad- Xo^ou. Mb totidv xev Xi- fu.c 6s r<iOt -
diximus. Fortasse graves tibi ac molesli esse vide- pivou xal Exopivou .; ptv revsVeai pixpi
mur, qui de bis rebus spius ad le scribamus, <iou, auvi)!iQ)<Top.vou (62) Tfl <iwTi]pia , xal 1
sermones ioslros, non admonitionem , sed totiuv teXetspov StaXEopivou. Ei 6* oO, aXX' v-
ttStenlationeni esse existimas. Quare de his rebus es 6eCo(ivouc , ouvEopTcbai
verboni m salis ; nos vero scias, velim, prompte Xapiar<pia.
animo esse alque exoplare potissimum ad te usque prolicisci, ut de salute tua tibi gralulemur ac de
his rebus perfectius disseramus : sin minus, at certe, ut le hic primo quoque tempore reducem
videamus, alque una tecum in grali animi signiflcationem festum diem celebrcmus.

XX!. SOPIIRONIO PREFECTO. KA'. ZMPOKTQ YHAPXQ (63).

Urbis Constantinopolitan prfecluram gerebal Sophronius anno 369, quo dalis ad eum lUlerit, Gregorus
generiim sororis sua; iicobuluni ei commendabut. omnes Gregor ad eumdem epislol prfeeli po-
teniiam prdicanl, cui negotia et homines commeiidantur, ei cujus praesidium i)nploratur. Prire autem om
nibus ea debuil, in qua recenlis dignitatis indicia qudam apparent, ut in his verbis deprehenduntur : Etiamsi
ad aliiores quotidie digniiatuin gradus provebaris. Jam enim nolarius, cum ab ea digniiate ad prfectu-
ram ConstanlinopoHtanam gradum ecit.

Amtim alias quidem alio modo immutaliir et 'O xPur oXXote jxv SXXu (XEtairoiETai xal
rffngitiir, iu mullos ornatos nfbrmaluin, alque oxmiaii^iiai elf xujiouc tutousvoc, xa't
ad mullas res ab arle Iraduclum : auruin lamen, izph t.o'aX uno ?, txvti ai-xEvoc (61)' (ivei 64
ut est, manet, nec materia, sed forma niuialionem i<x\ xp4ib, xa\ oCx *i Xij ^ XX
suscipit. Eodem modo luam quoque probitatem -^ Xap.6vEi. Otio xai tiv itjv xaXoxayaOiav
eamdein erga luos amicos manere existimantes, fi'0"lJlVOt T*)v tjv uvev to iXot, xv
etiamsi ad altiores quotidie dignitalum gradus irpott); \ , tottjv 0ap'ff]3a|XEv tjv
provebaris, haue tibi deprecalionein offerre mi- Tcpsactav , o '/lov tfyt fav eXa-
nime dubitavimus ; quod scilicet dignitatem tuam 6tjOvte, f Ttii niiTEaavTEc. aiSEtn^ii)-
non magis metucremiis, quam moribus luis conli- uiiji j jxiov NixoSoXip itvTa ytpvzi
dcremiis. Cumprimis venerando filio nostro Nico- *1 7tiTT)8eiii), xa\ 8ii ouyc-veiav, xal 8ia tjv
bulo, quociim mihi necessitudines omnes inlerce- oxiorr(Ta, xal, 8 totiuv [aeIov tci, 8i tv Tpnov,
diint, tum ob generis propinquitatem, tum ob fa- ytvou 8e5i. 'Ev tIsi, xal naov; 'Ev ol
iniliaritatcm, tum, quod bis pluris ducendum est, sou Szrfii<jixai , xal Ssov -f (?) p.EfaXovo!a Ttpnsiv
ob morum elegantiam, commodum ac facilem te U7:oXai6avEi?. 'AvTt8)(iojiEv xal -fifxaic > xojxev
pnebe. Quibus in rebus, et quantum ? In iis re- ^ xXXiarov. "Exo(ev 6e to Xfoui . tal xjpu-
biis in quibus tua ope indigebit, et quantum lux xe Evat ttj; ui)c pETj;, e xal p.t ttj ;a{ kyybi,
animi magnitudini convenire exislimabis. Nos id XXa yi ttv f)|XETpav 8vaiiv.
quod pulclierriinuin habeiiius, tibi rependemus. Habemus porro sermones, atque quod virtulis lux
prxconcs sumus, el si longe infra dignitatem, tarnen quantum nostra fert facultas.

(60) Eire irtTi{wvrrec. Has vocps, qux in ed. litis in vcrsione. Ed. male o\jv6ti3oivo'j;.
deerant, snpplevitniis e. Reg. uno et Pass. (63) Alias CVII. Scripta anno 369.
(61) Nojit&i. Ha Pass., cl Uillius in versionc. (64) Kal *s tr\ . frS/is-
Ed. male vop-siv. ro. lia RegR. duo, et Billiusin versione. Ed. maie
QU) EvrncrOr)<re(tyov. lia Reg. unus. et Ril- va: ; ^; xi>xrf . .
57 EPISTOLA \XIIT. 58
. Tu AVT (65 21 XXII. EIDEM.
Kodein tempore procnl dubio scripta; stmt Hilera; tres pro Amphilochio, anno scilicet 369, quo tantum, et
non prius Conslanlinopoli prfeclum vidimus Sopltronium. Potential siquidan ejus atque dignitatis ntenlio-
nfm cum diserte facial Theologus in epstola , banc liucusqne oporluil dijferre aliasqne geminas, qttibtts
Amphilochio suo caluuiniis exagilato, quasi pecuniae graiia i^navi aliqnid gessisset reisque favisset, sum-
morum hominum gratiam et palrocinium conciliare nitilur Cregorius. laque Sopltronium, quem patria: ylo-
riam appellat, rogal, ut Amphilochio se instar omnium prbeat, potenti toluntalem adjungens.
"E6ei, xadtEp xiv 'y.o\ xa XEOoy x?j A Quemadmodum aunmi ac lapides aspeclu co-
tytt. "p/iopifoiAEv, ouxto xa\ xo xaXo xa\ (jcr xuv gnnscimus, ita eliam probos alque improbos eo-
av8piv aiTOsv SiafivusxcaOai, \ p.\ dem modo internosci oporlebat, longiiis lem-
Setiii (66) Sox'.jiasEo. O yip v ttoXXuv STjjsv poris spatium ad eorum nimos cxplorandos desi-
t,(iv Xfiuv -p utoO 'Au.;piXoxiou derari. Hand enimmultis mihi verbis opus fuisse!,
11 itpb xtv sf)v iEyaXovotav. v pro clarissimo filio Amphilochio luain animi ma-
v te xoW ariaxiov xal irapaWtuv. ^ xoOxov gnitudinem deprecanti. Equidem ipse unum aliquid
trrvrjti (67) xi npasiv liti xp^fiaaiv, fl Siavofda- polis ex iis, qua; (idem excdant, alque ab homi
e9oi toffoO-ov xb itavxtov ]- num sensibs remota sunt, futurum speravi, quam
xb 7 xaXoxayaOEx, xa\ xb Ttpee6uxpov xj fjXt- ut hic pecunia; causa ignavi aliquid facerel , aut
e^E'v xiv cppovr(<riv. 'AXXa x /pij naOsv ; O0- cogitaret : tanta ei omnium consensu piobitas tri-
8sv 6atfE'JYt (8) ^v <?evov, b-i- xa\ xoOxou xt buitur, pnidL'iitiaque iale aniiquior. Sed quid fa
(; $, vSpb 8t' mX<5xT|xa jiXXov, f xp- cias ? Nihil (voran effugil, qui|pe cum rcprehen-
toi>v (69) xaxav itepire3<5vro; -, (xa a11v . 'AXXa sio quxdam cum eliam altigcrit, ob sitnplicilatem
soi (t vsxxiv tpavExto TtEpiEv axbv xa auxo- potius quam ob mortim improbilalem , criminis
avxiai mpaeupdpivov. Mi) 8oxa aou xr,{ if accusatum. At tibi minime ferendum videalur ,
\ (tefaXTii fi'X'i *^* xa'i x)v roxxpSa x|xi<jov, euui calumniis exagilatum despicerc. Ne, inquam,
xa\ xf\ pEX$ iofi9)iiov, xa\ ^(it a8c<iT)Xi xo qujeso , ac sacrosanctuin luuni et magnum ani-
rapi <io xa\ 8ii 6oEjat6vxa, xa\ avx\ itav- iiiu ni obtestor, verum et patriam honore aflice, et
xtuv YvoO v6p\, x[) 8vaa9at xb OXeiv - virtuli fer opem, et nos, qui a le et per le glorian)
ri{, et:ei6] navra \ (% apxr. oISa )xx<>- consecuti sumus, verere, atque instar omnium te
(1EVO. homini praebe, poientiae nimirum voluniatem ad
jungens; quandoquidem mihi exploratum est, nihil
esse, quod non tuas virtuti cedat.
. KAI2API (70). XXIII. COSARIO.
Scripta hc eodem tempore, pro Amphilochio, epstola ad Csarium, qui et ipse Conslablinopoli prfectut
fuerat, anno 365, at tum eliam dignitate quadam, aut eerie bene adminstrala; provincia gloria et auctoritate
pollebat. In his Uteris sacerdotium el senectulem, jmo canitiem suam, vel occulte suiidicat, vet apene
commmorai ; quod anno 369, magis quam anno 365 convenire nano negareril. Juraient titilan appellat
Amphilochium Gregorius (71), quod quidem absolute non est accipiendum, sed juvenem pr Gregorio, qui
grundior eral. Isle autem Csaritts non videlur fuisse Gregorii fraler.
AevaXa rrtv a alxo0v, u.r,8sv Haufia*T|, Si magna sunt qn petimus, ne mireris : nam
EZEcSf, xa\ irap (xsfaXou, xa\ ou[xu.ExpEdOai (72) a magno pelimus , ac petitionem cum eo, a quo
eI axou[iv(j> ttv arxijiiv. 'O^oiiuf yp ixonov pelitur, mciin decel. ique enini absurdum est
itap: u.txpo atxstv, xal [^ a parvo magua postulare , atque a magno parva.
(iixp. Ti (ev yp axatpov, x?> 81 [iixpaXo^ov. ACixc Nam ul Hud imporluniim est, ita hoc minuli ac
eoi Tzpoafti) 8i xrj euutoG xlp^ x^v xtjjnxa- pra-parci animi. Ipse mea manu tibi charissimum
xov uiv u.a>v 'AiciX(5x4>v , 4v8pa xosouxov \ filium nostrum Amphilochium ofiero, viriim pro-
^ pit)pi[iov, xa\ xo !{ zr\; Xi- biatis nomine usque adeo nobilem (eliam prater
xtij, 3XE v axi; ^^. yipwv, xa\ Epst, quam setas feral) , ut ipse, qui et schon, el sacer-
xa\ xXEpo{ cjjiXo, oOxti); 6iroXa]x6vei;0at. E ok dos, el amicus vesier sum, prclare niccum agi
iXCa v8p> [(\, xiv 8ta6oXv oCij( ne8Exo, exisiimalurus sim, si earn apud vos exisliinatio-
x Oa'jjiaaxv; yp p.r itov^pi elvat, o8e nem oblinercm. Quod si viri amicilia capius ac
i-o xljv itov^pav, XY'u xXXov StpOoiaiv f superalus, calumniam 22 haudquaquain subolle-
xpteou jrpofjrjxiv aixij) voiaac. ouji-oveTv cit, quid minim ? Nam quia minime improhus
iKaxo (73). Ti xoxo Ssivbv xo ;. D erat, ideirco ne improbilalem quidem subodoralus

(65) Alias CX. Scripta anno 369. Male in textu xpiSmp.

(66) SecOai. Ilanc vocem, qux in cil. decrat,
supplcvimus e Uegg. tribus.
(67) 'A-rsrr. Ha Reg. unus, el ed. ad margi
nen-i. Male in textil -,"v;.
(68) biapevyei. Ita Kcg. et ed. ad marg. Male in
textil 6iacytv.
(69) . Ita Reg. unus, cl cd. ad marg.
(70) Alias CVI. Scripta eodem tempore.
(71) Amnion, lib. xwi, pag. 523.
(7-2) SvfifieTpeta-Oai. ha Rcgg. duo. Ed. male
eu(X|xetpiitIieai.
(75) . Ita Reg. unus. Ed. male ESoe,
quod Billius verlil, viderelur.
.19 S. GREGORII THEOLOGI . 60
est, nimirum sermonis potins quant innruni corre- A xovuv ivoxfi rXeov Ixsiv (7-4) pexji xaxav,
ciioneiii sibi coiivcnire arbilralus. lia factum est, y-rfi xtjv f)o.exepav r,oXiv 1[| XXi y.a\ xfv
ut una cum laborare no rcctisavcril. Qiiidnam (-upav aifiaOrixi (75) , xa\ x6 ?uvOpo>-Gv
Lie cr minis esi apud seqoos el probos vi ros 'i Quam- . xatj ' <)u.>v euXoftai;, iv xt Ttap
obrem ne Vitium superior! conditione, quam vir- , ixapeax^xapev.
lutem, esse palero, nec canilieni uostran aspernare : verum et reverere testimonium nostrum, et buina-
nitaJis officia uostris liencdiclionibus subjicc, quaruni forlasse aliqua apud Deum, cui astamus, ratio est.
XMV. THEM1STIO. '. EMISTI (76).
Themistius. ad quem scripta luve ett ephtola, gratia tum potent et eloquenlia, ac propurea, latnetsi gen-
lilis, Gregorio churus, doctrina: regula et amussis, sermono. rex ab eodem celebralur. AmphUochlum
commendal.
Sermones in periculo versantur : ac tempos Myoi to xiv8uveuu,evov xa\ eb 6 xa:p6,
iiium est, siquidein tu rex es sermonuin. Hue - p fJaotXe o (77) xiov . Ka\ $ yz, oo\ 91X0
cedit, quod paterno latere tibi amicus est meus -pOcv u.6.; '.[%1. ^ 5, 5xi xa\
Amphilochius. Adilam eliam, quod ejitsmodi, qui xoioCxo, o'o; u,rie favo; Ttaxptov alsyvav, p.r,xs
paterno geiieii, nec nostra amicilia: dedocori xljvfj.oexepav <>iXav, e! p.r ; ifi xv xoio-
sit, nisi ego malus bujusmodi reruin judex sum. xuv xptx^. Kai x6 uiftorov, vfip\ i.il:--x xax
Quodque maximum est, bomini prascrliin, ules, si tfoaoqt, 5xi jiT,Sv a&ixuv E-/si ^.
philosophe, quod cum nihil iniqui admiseril, nego- ", (78) piv lexi -;, f,atv Si au apu-
tia et molestias habet. Quod quanquam per se xaxov, cl itepiopiiv-e c>atvoCjL:Oa. 'Ey aev ouv,
levissimum sit, nobis lamen acerbissimum fuerit, fi |avov Svapai, xoxo . Ava;j.a: Si r.oizf'izjivt
si dissimulare ac conlemnere videamnr. Et quidem xo eu tcoieTv fiuvauivou. O fipaXXo ye ofiv
ipse, quod unum possum, hoc facio. Possum au- p.ol Covaxov oxw ex0VTl> &'P vv - -,J Se
lern deprecaloris partes apud eos obire , quibus x6v xo eo nXaxwvo (79) ;6awoov Xyov, (jl-j
liene de eo inerendi poleslas est. Neque eniin npixepov waoaeOai x rouei xaxtv elraivio,
statu, quo nunc sum, aliud quiequam efficere queo. itpb v ouvXr) 91X0009(4x6 uvaoGai. 'txavo
Tu vero id, quod a tuo Plalone dictum est, con- fp . Afi x^'p* fisopivci), xai icapat-
lirma, nempe civitates non ante malorum flnem voa; xaelxora, xa\ ^mfHujx. * ox Eixiv xi i-
liabiluras esse, quam philosophia cum potentia Xoeo9(oat; (80) 5ieivov, fl vv ouvafiovi-
conjuncla sil. Ulraqiie enim re polies. Egcnti ma- ou.evo. 6{ (81) xa\ <u.c eu iroiev xo oo
num porrige, euni videlicet, ut consentaneum itatvxa, et fie 6&i> el7tev, xaV 9Xou (82).
eril, monens, ac juvans. Nihil eerie melius philosophari possis , quam si nunc juslilue palrociniuin
euscipias : hac re quoque benelicio aflicies nos, laudiun tuaruni pracones, ac si per te dicere liceat,
et amicos.
23 XXV. AMPIULOCIUO. KE'. 11 (85).
Ex hac epstola ad Amphilocliium. et ea qua; sequitur, sic liaronius apud Boltamtum ratiocinatnr 84):
Licet eanidein Ponticam soliludinem Gregorios ac Basilios simul incolerent, degebani lamen singoli m
singulis cellulis separatis, ila lamen inter sc dislautes, ut non incommoda s;e phis venieudi darelur facul
tas. Id etenim ex Gregorii epstola, quam tum in eremo agens ad Amphilochium in eadem soliludine plii-
losopliantem scripsit, facile polest intelligi. Nam exceplurus aliquand Basilium, olera ad se mitti rogat.
Quod quidem recte colliijeret parens, si ad lempus, quo I'onticam solitudinem incolnit Gregorius,
nempe ad annum 558 labenlem, 559, 5(), 501 neuntem, ulraque epstola esset relralienda ; sed errat Baro-
nius. Non enim in eadem solitudine, et in Ponto ; sed Oiizal, de qua hac epstola Gregorius, in Cappado-
cia, tunc versabahir Amphilochius, ul parentis senium adjuvant. Ipse Anr\)hilochius, ut ca-lera omillam, quo
tempore Ponticam solitudinem Gregorius et Basilius incolebant, nempe ab anno labente 558, ad annum 501
neuntem, junior erat, quam ut pst teeret per analem, vtlnm cnobicam amplecti, nedttm anacltorelicam.
Imo nequidem tum amore soUludinh lenebalttr Amphilochius, ut ex quibusdam Gregor Utleris, aliquol post
anuos srriptis, probare facillimum esset. Neque ergo tunc erat, neque antea Amphilochius n soliludine fue-
rat; sed fori ntundique negotiis disteulus erat. Credibile est, Amphilochium nonnhi post confeeta ueuona, de
quibus in ejus ijniiinm pluriinas Theologus anno 509 scripsit epstolas Sophronio et als, mundo valedtxisse
et in soliludinem sese rcpiss. 1 laque post illa tmpora el negotia, epstolas xxv, alias s.u. et xxvt, alias xiu,
coUocare visum est.
Panes a le non poslulavimus, ul nec aquam ab D "Apxou; ii-i ox f(-Tia;jiv oo, r. prfi
(74) "Exetr. Haue vocem, qua: in ed. deerat, nun obtinenl, germana et cumlala quadam ratione
snpplcvimus e Regg. tribus. philosoplientur ; ac in idem concurran! civilis polen-
(75) Alias CXL. Scripta anno 369. tia et philosophia.... nulla unquam eril malorum in
(lUjAlcrOriri. lia Regg. duo. Ed.malevao6T]xi, cwilaiibus quies, mea quidem senleulia.
intellige. (80) ^;. lia Reg. unus. Ed. minus
(77) acrtJtebc cv. Ita Regg. diio. Ed. mi- bene 9tXooo9^ieic.
nus bene o auiXieuc. (81) . lia Regg. duo. Ed. male irp& .
(78) ", . lia Regg. duo, et ed. ad marg. Malo (82) El Se el-rsr, xal plAov. Has voces,
in texlu 3; x<5. (|ii;c in ed. dcenml, supplcviiuus e cunctis codd.
(79) Tov cov -. Plato, De repblica, li- nostris.
bro v, sic ait : Nisi pltilosophl in cirUatibus sum- (83) Alias XII. Scripta circiler annum 309.
auciorttalem poteslalemque obiineattt : vel hi ' (84) Vim Gregor, apud Holland, n. 43, p. 387.
qui nunc reges et opiiinafcs dicuntur, ac rcrum sum-
 Cl EPISTOLA XXVIII. C2
ojp tuv 'Oatpaxvijv (85)o!xo'JVriov. Axava a iis qui Ostracinam incolnnt. Olera aiitem si a viro
6i s! akoTifiEV avSpo 'OCiaXto (86), cbv Ozizalensi petierimiis, quorum apud vos suuiiiia
ovia lev aap' ujxTv (87), irap i f][iv ttoXX] copia, apud nos vero magna inopia est, nee minim
siravt, Oaupastov ou8v, oS Su tj auvr0ai;. fuerit, a consuetudine alieniim. Ne graveris
Kataioo-ov ouv X^ava {jl?v irosTEtXat itXesta taque ad nos olera niiltere plurima el pnlchcr-
zal , f, aa -j-s Suvatov (tsl xal ta p.txp rima, aut quantum eerie poiucris (nam exigua
to nevrjo-iv), tceiSt] xal tbv ^ Baai- quoque pauperilius magna sunt) , qiiandoquidem
Xesov ^'., oy p.f 3ouXt]9tj, magnum etiam Basilium cna excipiemus, quem
xexopjAvou 9l^03O9^VT0> zstpaO^va -.- cave, ne quemadmodum saturuin pliilosophantem
vuvto; xal S'jff^spavovToj. experlus es, ila etiam esurieniem et indignabundum
experiaris.
KQ\ T AYTp (88). XXVI. E1DEM.
Frumenlum suum, nisi Amphilochiut olera copios'msimpertiat, a se coulenlum tri jocote mtnatur.
{ .!6{ -rjjxv f|xei ta X/ava irap' jjiuvl Quam parce a vobisad nos oera veniuntl et quid
xal t( y*P SXXo, i) xp'jioX/ava (89); Ka toi ysiB aliud sunt quam urea olera? Alqui omncs veslras
it{ tcXo-jto OfAtv XT)7tot, xal TOtajiol, xal aXn, xal opes in hortis et (lu vus, et neinoribus et pomariis
icspaSeieoi, xal Xaxavi9<5poc Ojjitv f <, c'u XP'J- sitae sunt, et olifera vobis est regio, quemadmo
oofpoc &XX01;, xal Xeip.wvia cpXXa.vp^o^e (90). dum alus aurfera , pratensiaque folia colitis. At
' 6e e-o; [. ) 1'jOcxt) paxapa- xal apto?, 3 frumenlum vobis fabulosa felicitas est : el pais,
6< retai, apto; YYiXutv, Sataoto; te xal ul dici sole!, vobis est pais angelorum ; ila vobis
wirtof. "H tovuv [istaSSote totiov t[!v tp9ovw- gralus , ac praeter speiii vestram ldcmque venil.
tspov, f XXo p.kv oSkv airEtXTo-oxev tov 6s otov Aul igilur olera vesira copiosius nobis impertir,
ic5p(Xv, xal [ e 6vtio; Sp-fow u.<5vtj tp- aut aliud quideni nihil comminabiinur : verum fru
ovtat tittivE (91). menlum nostrum continebimus. ac sciemus num ci
cadas revera solo rore alanlur.

KZ'. T AYTO (92). XXVII. EIDEM.

locte minalus fueral Gregorius in epatla tuperiore te frumenlum aiianzenum minime mitturum, vi
Amphilochiut olera copiotiut milierei, cui comminationi cum Amphilocliiut respondittet, ut veritimile etl,
nihil a mor, a fame meluere Ozizalenset, eliamsi non mitleretur frumenlum, quod lain magnifie
jactilabat, hit lillerit, qn jocis et tale retpert tunl, Gregorius retcriptil.
Ilaifet. *- 5s o!6a tov xiv3uvov 'OJiCaXiio; Ludis. Al ego Ozizalensis periculum novi, tum
atvuvro, 5tav xXtTta ^ (95). Tv v demum fame laboranlis , cum 24 maxime exco-
toto (idvov iraivetov, 6ti xSv Xiu.> Oaptaiv, lueritis. Quorum lamen hoc uiiuiu laudabilc est,
4XX' 4)6o0et , xal Xajjmpa tu^x^vous; ttj ta- quod eliamsi fame inlereanl, lamen suaviter oient,
<Pi. ; itoXXoZ; aXXovtai xal 7{< zo v- ac splendidam sepiilturaui consequuntur. Qui tan
Ov. dem istud? Mulls varus floriljus conspergunlur.
K. T AYT (94). XXV1IL EIDEM.
Hii alteram ad Amphilochium epistolam, ejutdem propemodum argument, sed non eodem tempore tcri-
ptam, tubjungimus. Festive rogal Gregorius mpliilochium, ul directum ad te hospilem laute et humaiiiter
excipient, oleribut eum honorare dignetur.
Ti psiou p>v, ( Se tfl /puXta (95) Cum montanas et Pamphyliae vicinas urbes lu-
aXsi; imexE^afievoi, TXaxov xsl BaXtttov v strassemus, Glaucum ibi marinum in inonlibiis
to; Rpsutv TXiJjanv, o Xfvou 8ixtoi{ toG D piscali sumus ; non lineis retibus e profundo ex-
Tov lx9v SsXxjoavte, XX' ^awi xb G^pajia trbenles piscem , sed chntale ainicorum caplu-

(85) 'Offrpculrrjr. Plin. Secund. Hist, mundi li Eclog. v, ait :

bro v , menlioiiciii fcil Ostracinse cujusdam ad Dumque thgmo pascentnr apes, dum rore cicada}.
fines Arabiaj posiue, a Pelusio lxv mili, passuum Hoc idem PI i ni us asser it, lib. xi, cap. 56. At eas
distanli s. rore ali solum argumentum est quod, cum cx-
(86) WCi&Xi. Ozizale quaedam erat Cappado- cilaUe subvolant, reddant bumorem. Neque eniin
cx regio, rn qua tunc inorabalur Ampliilocliiiis. ad excrementa corporis ulluin foramen, est, teste,
(87) TQy ydorla jtr " iur. lia Regg. duo,
ibid. Pliniti.
el Pass. Ed. maie >v dcpOovlx filv. (9) Alias CLXIII. Scripta anno 369.
( Alias XIII. Scripta eodem anno. (93) ]1. ha cod. Par., el duo Regii, >l
(89) "H . Cod. Pass, xal t! rap XXo Coiubel. Ed. yewpYijiJiitM. Coinbef. ; cum maxime
\ Xxava ; Et quid aliud quam olera ? messem feceritis, quod tola regio pratensis el hor-
(90) Kai / vv.lla . Pratensiaque tensis vix quicquam triiici feral, ut in cpisl. xsv.,
folia pascitis. Combefls.: Pralaque virenlia posside ad eunidem.
tis ; ex ist i mat aulein vatis cujusdain gibi ignoli (94) Alias CCXLI. Seripia tempore, incertn.
sc hemisiichium. (95) Tfl IJaiivv.Ua. Ila cod. Reg. In ed. tt 1[*-
(91) Sfco) lrjf Tfporrai zrriye. Virg. 9'jX:a;.
65 S. CREGORll THEOLOGI Gi
ram irretiontes. Uno verbo Glaucum ire pedes eilo- A aafivsuoav-E;. " 8 tov rXaxov ieeeiv -
clun niisimus probilati veslr labellarium , quem OvTa ^^ npoaarcsaraXxaiAEv tj opsTp?
hospilio humaniter excipite , et hospitalilale Scri- 6<5)1 (96), ov iXopovio $, xai irap
punis celebrata cura oleribus bonorale. ta Tpao (97) eu8oxip.ovTt evwjxip iet Xax-
vtov .
XXIX. SOPHUONIO PRESID. K9-. SQ-PONIQ (98).
Csariu* Sic ruinis expedilus, moxin patriam revenus, morbo corripilur, quem brevi mors cor.secuta
est, mino 368 exennte, ve! neunte 559. Non solum dolore acerbissiino mors lam chart capitis Gregorium af-
l'ecit, sed moleslissimas etiam injecil. ul verbis ipsius utar (99), negotiorum incursiones, quorum onere
pressus ac gemens, querelas suas in variis^ carminibus et epistolis effudit. Exemple esse polest ipsa, qua
Sophronium Constantinopoli pra-feclum oral, obsecra!, oblestalur, per aniiciliam, per charissima qu*libi'l,
per vivos et morluos, perqu spes ipsas, ul sua aucloritale eos compescal, qui bona Csarii diripiebanl. Epi-
stolam aulein hanc hucusque distulimus, tum quia pra-mitlenda erat ea, qua recens adeplam dignitatem
Gregorius Sophronio gralulalur, tum quia illa mortuo slatim Csario non vtdelur scripta.

Vides qualia nostra sint , et quomodo res hu-
mana; veliit in orbem volvantur : ac nunc hi, nunc
Uli florean!, nunc marcescant, ila ul felicitas,
nfulicilas, ul dici solcl , fixa stabilisquc nobis
permaneal. verum celerrime ulraque commulelur
ac dclabalur ; adeo ul venlis polius Adere quis-
piam possit, aul lillcris in aqua scriptis, quam ho-
minum prosperitali. Quod quidem, mca senlenlia,
fit, ut barum rerum inconslanliam et inxqualila-
lem spcciantcs, concitatiore cursu ad Deum et futura
properemus, ac nobis quoque ipsis nonnihil pro-
tpicianius, parvam umbrarum et somniorum curam
gerentes. Sed unde hsec fluxit oraiio? non enim
temer piiilosophor, nee incassum me ostento.
Erat quondam non obscuri nominis Unis quoque
Caesarius, imo, nisi me fralernus amor fallit, per-
quara ainpli el splendidi, eruditionis nomine con-
spiciiiis, inoruni probitate plcrisque superior, ami-
corum 25 eliam copia clarus et Celebris, quorum
inter primos principen te tiiamque nobilitatem
esse, lum ipse existimabat, turn nobis persuade-
bal- Ac velera quidem bujusmodi crant ; luque
cliam bis plura a tcipso adjicies, funebribus il
ium bonoribus prosequens, el quod natura omni
bus insilum est, mortuo quidpiam amplius elar-
giens. Nunc vero (ac ne siccis oculis bunc sermo-
nem iransmiitas, aut honeste certc el commode
collacryines) hie quidem exanimis jacet, ab ami-
cis inops, desertus, miserabilis, exigua myrrha
donalus (si tamen hac quoque), ac paucis et
'Opi oTa f;[xTEpa, - xxXo tuv
vOpwTtvwv mpr.piyu ^^ vGv piv tuv,
vuv fi tcI>v av0ov-jv xal Ttav6ouvTO)v, xa\
eu rcp-TEtv jTtJjto fiTv , oOte fiutrru-
Xev,o5$]Xeyou<v, XX ^ p.sTaxwouiivou xa\
(XExaiin-ovTO, (b aOpat Etvai u.EXXov merEstv,
xa\ -. tolj xaO' OSato, 9 vBpwrajjv e-
iKiepix. Tivo vexev; &p.o\ Soxst, iva t v toutoi
SraTov \ av>p.aXov OiiopovTEC, lXXv ti ispotr-
Tpx^t^v , xat piXXovTt, xa Ttva
lOitjxeOa xa\ u.)V auTUv tnijiXctav, pax* tuv
axtiv xa\ tiv dvEtpTiov 9povTovTs. 'AXXi to50ev
u.iv Xfoc; o yp slxj <?iKoao<i, ofi Siot-
xEvijc xaXXwirt'opai.
THv tote Ttiv oix atpavuv xa\ aj Kaiaptoc,
e 8 jxfj if aSsX'fO iraTUfiou, xa\ t">v Xav itia-
VV) Yvt!>piu.o{ xv \ itaifiEJEi,
fis Ttsp to toXXo (1), Xau/npo 6k (pXtov r.spi-
OMsla , i>v itptTov v (2) al te xa\ t$)v
<jv E^vEav On:pxeiv icpvst,
<u.c hie. plv Si) , xav t tcXeio
rapa SEauTO itpouf|(iEic, tijxiv otov itTaia"
xa\ S caEi tovte 1 avOptoitot, (xctXXv ti tu
TisXevTt xapiCp.svoc (3). fi vv (xa'i . xi)
i:apaSp[] (4) aaxpUTi tov Xyov , ^ Saxpiai
YE Etc xaXov xa\ XPIIIF0V ') xsTat vxpb,
SiXoi, pup-o?, eXeoxevoc, <TU.'JpvTi{ X-pi ^ib)-
jivoc ( ys xa\ totou), xal [uxpv avSu|iTiv
TUv TEXE'JTafwv (S) toX ye Tt xa\ totwv eXeo-
XEVo. ' 6s ol E-/0po'i, i y ^uvO-

(96) Tfl . . Cod. Reg. i:po tjv " vei. Bill., turn ipse confidebat.
ujiTpav (3) ,1 xapiZieroc. lia cod. el Combef.
(97) ri . lu rodil. Regg. duo. In ed. xapiC<5p.Evoi.
In ed. deesl . (4) ha ii\ aapaSpfixi. Apparel, inquit
(98) Alias XVIII. Scripta circa finem anni 369 Billius, legeniliiiii esse >; aoi .), m
Xu>pporiq> '. Amin. Marcellinus, lib. xxvi, in Frob., non oitw p.*, ut in llervaq., quod iiperte
niemiiiit ejusdein Sophronii primum notarii, deinde indicat id quod scquilur, fl SaxpOat . etc.,
prnefecti Conslantinopolcos sub Valente, qui is esse quod praiccdenlibus verbis oppoin videlur. Verlit
videtur ad quem scribil nosler Theologus. Ihre Bil- Billius : Ac nunc, acvideuniccis oculis, etc.: alii le-
lius. Non midus igilur *YEu.tv, ait Comlicl., aulip- gunt,xa\TCU;[j.oi iza.pao'p\>.Tii;,elc., et quomodo siccis
Xwv, prses, ut reddit uiliius, sed prfeelus urbis, oculis hunc sermonan transmitieres, aut commode et
cui in rebus, de quibus agil Gregorius, summa au- uliliter cotlacrymares ?Quasi diceret Sophronium ne-
cloriias. que non lacrymari posse, eque ita lacrymari, ut
(99) Greg., Carm. b. n, carm. n, vers. 376. lacrymando aliquid proliciat. Monlac. legit 5-w
(I) KaJoxciYcteiQ irxip reb . Com- pjoi. Morel, xf| iot, etc.; at Combcf. nihil
.: Morum probitate quam pro vulgi ralione supe mulanilum judical, et ejus versionem sequimur.
rior. T.npa.bpi.y.Tfi 8\ tv Xy<>v.
(2) r arpwroi. Ita codd. duo Regg. Tn (5) TtorTetevralow. lia codd. duo Kcgg. Monlac.
cd. v itpwToc dsuni. Paulo infra oCit -z yp- Morel, et editi noniiulli. Bill, tv eOteXjv, vilibus.
C5 EPISTOLA XXX. 66
vojMti, xal XXo; tXXoOcv -: xstvou xa-a toXX^v \ ullimis inlegumcntis : magnique cliain aesiiinan-
touaiav , ol av , o S'z x/.'aojcv. 'il dum, quod luve quoque hoinirium commiseration
rf,i 4h(i\tsla, S) tj ,(5] ! Kort xiXijv conseculus sit. Iiiipetuin auleni hosles feceiuiil,
out'i- XX' 5 ft tpiXavOpbjroixaxo, xoxo xapEs^at ill audio, alque ejus faciltales alii aliunde liber-
u4vov, vaxaXEtat to vjtouc xal eE Sil cejvxd- rime el insolenlissiinc, partim diripiunl, partim
(o> slirsv, Sppia fT^a^ev, ? tojxe voj,iaevxec jamjam direpluri sunt, Ingenien) crudeliiaiein e1
e5aiov6{. *0 1] vexx (6) 'favrpta oot* XX immanilalem ! Neo qiiisqiiam est qui prohibeal ;
xal uuvXfi)3ov, xal cruvaYavxxr)(jov, xal So x*Plv SCJ humanissiinus quisque hoc solum prieslat,
VExp Kaiiap;). Nat 7cpo xf, (piXia a uxij val quod legum (idem implorai et obleslatur ; atquc
izpb xwv ckIiv tptXxaxtov xa't tiv -wv, &s ]- ut uno verbo dicam, fabula facti sumus, qui feli-
eov Sst , m:4; aitsXevxt avel ees quondam babebamur. Ne tibi luce ferenda
xal yvrato- iva xal xot uat xoxo ), xal videantur ; al una vicem noslrain dole, el
TOi^ar(c a'jto ?. OEet 1 simul indignare, beneflcioque Cal-sari uni e vivs
jjit aXystv ; x xj aoxvT{ ^p,v cpopTixxspov, sublalum allie. Eia te per amiciliam ipsa m ob
i 5|st piovo ttv oVrcviojv Katspto; (xij crxi- testor ; eia per ea, qua: cbarissima babes, per
xvat (stXou, 6 xal tojXXo e^eiv oEjievoc. *H spes animo conceptas, quas tibi faustas eflice,
iv 7rpEa6ta Tota-i) , xal rapa toiotiov (7) , fidum te el siiicennn amicum niorluo prbens :
izt8 aot xal * tjjjlc faw o roipepYov. "A ut iis eliam, qui vita fruunliir, hoc largiaiis, ac
6s ^oTjOtiaeic, xal 6t' >v, xal , irp- spem nielioreiii afferas. An tu pecuniarum nomine
Yia-a oitofiorExat , xal f, sr 6iaax<j>cxai ov- nos angi putas? lnlolerabilior nobis ignominia
34. fuerit, si solus ex mnibus mortalibus Ctesarus
ainicis caruisse videatur, qui pcrmullos eliam sibi esse exisiimabal. Ac deprecalio talis est, alque
a talibus profeca, quandoquidem tu nos quoque fortasse non coniemnendo loco babes. Quod auteni
anxilium, el quibus adininiculis, quaque ralione ferendum sil, tum res ipsae admonebunl, luin pru~
dentin tua dispiciet.
'. 11 (8). 26 XXX. PH1LAGRIO.
Non statim post Csarii mortem scriptum esse liane epislolam ipsum epistol milium insinut ; sed nov
tarn longo post tempore, ut arbitratur Titlemontius, qui decent post anuos scriptum lime forte cotligit, quod
in epstola scripserit Gregorius, sibi vil consiieiiidincin cum Philagrio a Inore erepiam, qui res suas
moleste constituerai. i\ullu cene negotia fuere, dcimo post mortem Csarii anno, eque per id tempus,
quod efiuit ab ejus morte, donee Conslantiiiopotim se conferret, qua; impedimento fieri poluerint Gregorio,
quominus Philagrii sui eonsuetudine uterelur. Vox livor videtur fucum fecisse viro docto, qui earn de iti-
nere Constaniinopoliiano forte est interprtants. Verum nihil Gregorio familiarius quam vox ista, qua passim
u/nur, dum vit sua: molestos adversosque casus narrt, sive anlequam Constantinopolim peteret, she post-
quam inde digressus est. Quidquid adversi el molesli contigil, livori tribuil, ul sexcenlis locis [acillimum
est demonstrare. Spius eliain hoc voce diabolum intelligit. Sera prefecto el importuna de morte Csarii
post decern tainos querimonia. -Nobis igilur videtur scriptum liane esse epistolam, quo tempore negoliis ov-
pressus, Sophronii Constantinopolitani prfecli, dalis ad eum Uteris, opem implorabal adversus facullatum
Csarii prdalores.
Kaicjapiov ox '/- yp, xal el i.r tptX- Q Cxsarium non babeo; dicam enini, elsi paruin
Go-yov T.i'i'ji. ' Kato-apEou (9), xal 8 philosophions est bic affectus. Caesarii rebus ac-
T! r.ox' v tow KataapEou " , xal rapt- quiesco, et si quid aliquando videam, quod mihi
irrJaaojiac xal eiraou.ai , xal olovsl aTOv opv niemoriam illius refricel, boc ampleotor et ex-
, xal auvibat , xal SiaXytaQtxi. Oov na6ov osculor, acvelul eum inlucri mihi videor, simiilque
xal vvv (10) ttI toi; aot "ypap.|Jtaitv. 'OjjtoiJ ye versar et confabulari. Id adeo mihi nunc in lil-
vi^viuv TtAfpa.p.p.a -cfj ^ , ylvx teris luis accidil. Nam siniulac primani epstola:
pot itpyfia xal 6vop.a tXt-ptov , xal T:vTa partem legi, ac Pbilagriuui , re nomineque mihi
pot bpoi 71(0 - Tspnv, ai itaXEt, siiavissiiiium vidi, oniiics mihi veleres juoundiiales
al 6taxpt6al, < , f) ravEa (11) , x ttc in animuin repente subicruiil, urbes, studia,
ipaTivrj P-l^'xEti, 3 natv "0(XTipo (12;, ^ - mensa, pauperlas, alque jucundissiiui sodalilii,

(6) Tavra pii . Bill. : llc tibi ne levia et
loUrabilia videantur, obsecro. , XX xal ouv-
X-jcTjTov, Bill., verum el vicem nostrum dote.
(7) TvwvTtor. Mallei Combef. itepl toio-
*"*.
8) Alias XL. Scripta circa idem tempus. <-
Tpltp. Hxc epstola , iiiquil Bill., Eudoxii nomeu
prxferebal, non Philagrii ; sed quis boc lypogra-
phi scilanliae ascrbendum non videt, cum in ea
Gregorius Philagrii nominaliin inenlionem facial?
Lonsiniilis error in alia quadara epstola, nunc
uxii, inolevit.
)2) Katcaplov. Combef., Qu Csarii Yl et> .tir\r,
sunt nativa prosequor amoris sui.
(10) Olor xal rvr. lia cod. el Conibef.
In edil, xal obv ratOov vv.
(11) 'II , t xerla. Si mendo carel ea
p vox, \ i:vta, ait Combef., indicio est aexVast ope-
ram ddisse Pbilagriiim, qua sic pauperlalein co-
lueril, Gregorio mili palxslrse socio. Hin: forte lc-
gendum vellent qudam V ^ <) xotvfj, mensa
communis.
(12) " ". Helena, Iliad, in, 175,
Priamum alloqucns, sic nter canora ait:
' Spe.lsr Oraza uci der xaxt;, fevfX>
Atxovca,
 G7 S. GKEGOKII TIlliOLOGI 68
ut Hotnei'i verbis ular, vol ludiera, el seria, lit- \ yna , ) , ci t>v Xyuiv 18{ , ol
terarii sudores, communes preceptores , spei xotvo'i icai6utal, toiv eXutSiov 'yo;, irvta osa
subi i ni tas, cunclaque alia ejus aetalis liona, qua: v .{ t<l>v TT)vty.a-a xaXuv, oTj lyt ^'.
quisquam percensere possit : quorum ego vel StacEpv-ioc xal (i(xvtj(xivo. "Iv" ov Iti uXXcv
sola recordatione apprime delector. Quare ut tua aiXiiiev toutoi xal 6t sou, xivo ttjv fpacpia,
opera magis eliam adhuc inter nos congrediamur, xal xapiou mTXXetv. flvttuc oSe ' <xlv
nalanruin move , si inilii rem gratam lacero cu- uxpv, e xal [xiyiotov fjpTTaatv fftuv cBvoj,
pis, scribe. Nam ne lioc quidem procul dubio no- ti)v auvouoav, ); SiaEl ^.
bis parvi momenii est; tametsi, quo<l maximum erat, hoc est, vita; consueludincm , nobis livor
abripuit, res nostras moleste consliluens.
XXXI. EIDEM. AA'. T AYT (15)
l'lurcs sunt ad Pltilagrium consolatoria! Gregorii epstola;, quorum hc prima esse, caHeritque prmittcnda
vdelur : quippe quam tunc scripsil, cum primo laboranlis amici nunlium audivit: tum maxime, quia nulla
patientix Philaqrii mentio, cujus prctara in sequentibtu epislolis exempta commmort. Quinimo euni
animo simul cum corpore dejectum, afflictioneinque deplorare suain, on obscure signi/icat. Demum
novitius in pielate videri potest homo, qui morbi solatia in llomeri emoslhenisque lectione qurit.
Quae tibi molesta sunt, utique et nobis. Amico- It "A ttfcv tazl sot , & xal t,u.iv. Koivi
ruin cnini, pro eo atque amicilia: lex poscil, com yp iroioitEOa TtvTa (14) xa tiv <?Xiov, eu te xo\
munia omnia, tain prospera quam adversa esse cen- > itpw; Exovra, &< 64] xal iXia (15) 6po
senius. Qiiaiiquam, 27 si de bis rebus nonnibil est. KaTOi itEpl totcv ti 8et (16) tXoeo^-
pliilosopliandiim est, atque apud le, ul par est, aat, xal SiaXExojvai soi (Stamp o3v 64j
dis-erendum (quod eliain ipsum amicilise lex di xal 6 Tf, fptXfa (17) totetoi v<Sfio{), o o-
ctt), nolo, nee honestum esse censco, te, hoc Xo[/a( se, oi yt Exciv -oXai6vi, iX-
est, Pliilagrium, virum singulari renin) divinaran Yp'.ov 6vra, xal Oe:i 5iafpoVt> TtEitaioEuiiiyov,
doctrina prxdilum, eodeni modo adlci, quo plcri- TauTOV itir/Eiv to itoXXo , oS .1:
que soient ; nee simul cum corpore dejici, atque atp.oTt , O'JS ){ ulvVjxestov xf,v xaxouOsiav
aHlictioneiii ul incurabilem deplorare : verum do- 'JpcTOa: , XX' u.tpoao-fEv KaOei (18), xa;
Ion resistere, aique animo vel nunc maxime pur ttv Siavotav vv (19) xal p.Xtsra ExxaOapEsOai,
gan, vinciilisqiic superioreui te prsebere ; ac inor- xal xpsrwi) 9avEi6ai Ttv oeiiimv , xal f(YEsOai
biiiii nihil aliud esse ducere, quam ulilein quam- Tf]v vsov T:aiSa.ytoyla4 (20) itpo sujxpov ,
tlaiu disciplinan), bue videlicet tendenlem, ut et toto S etti , itEpipovovra at|xa xal t
corpora et omnia qu* ad corpus spectant, cl <.1, xal rv fov (l) xal 5{,
qiiidqiiid lluxuni lurbulentum est iulerilurum- xal dtitoXX|Mvov , oXov ttc 4vu> YvjOai jjiopa;
que coniemnens, pro nihilo pulans, lolum le xal C5V 4VT^ t0" apvTO jxiXXovri (2i), 6ava-
ciclesti parti addicas ; nec praesetili lenipori, sed Tou nXTr,v (25), toto 5 9^51 -/, tIv ,6
futuro a;vo vivas, inorlisque mediationem, ul tov wjio'J(iVov , xal Xovca ttjv <J<ux^v xo^ e^"e
Pialo ait, liane vilam existimes, alque ab hoc sive oxuato, ^(1 (24), ' xEtvov eIttev,
corpore, sive sepulcro, ut idem loquitur, aniinam, 8'jvau. "Av iXosori, ptTS, xal
quoad ejus fieri poteril, solvas. Si ha;c philoso- Ixtj, aUT; te tv^aj) piyiota., xal TjfJia sl
pheris, vir prxslanlissinie, alque hunc auiniuni eol fiovi -otTj;ct xal mXXo'j; io^iei; ia^i'/.n-
geras, luni maxiinam ipse uliliialcm inde capies, cocfsv !; itGEOt (25). Kai itp ye, o jiixpiv
turn uiojrorcui nostrum ex morbo luo coceptuin xp6avi ( t soi xal toutou p-Xet [26] ),

Oad re rr\2vrrTr xal pr\ii>tlnr pare rjr. (20) 'HxeicOai vcor xaiaywylar. Mon-
'Ojn]Xtxrr,v EpaTivfv evpoiiil Didymus { pi- tac. el Morel, ^zisbai tiv vjov nat6aYwY'?.
otou (xiXixa, amabiles meat wquales. (21) Kai - ta or. IIa cod. lieg., Moniac et
1 Morel. Pass. -v paov, et quidquid tempori sub-
Ulinam mors mihi gratificla esset acerba, cum hue
Filium luum secuta sum, lhalamo (ralribmuue re jacet. In edit, n&v ti fiov.
tiens, (22) Kai fir drtl rov rgi .
flee prsenii tempori, sed futuro vo vivas; id est,
Filiaque unica, cvtnque atqualium amabl. vilai)) agas quae non lau) pneseiili quam futuro
(15) Alias LXX. Scripta anno 5(19 labente. intenta sit saxiilo. Pass. Co^.
(14) lldrza. Ueest in cod. Pass. (25) Bardrov . Murtis meditationem : sic
() Spo. lia codd. duo Regg. et Pass. cniii) Plato philosophiain dfinit in Phdone.
Edit) prave !^, quod observaveral Oillius. (24) Elze oJi/iazoc. Socrates apud Platouem in
(16) 1 ri et. lia Pass. , quam leclioncm sic Craiylo ; dictum pulal, quia aniina- ^, d
eiiK-ndaiam pratulisse videlur Billius. Ed. est, sepulcrum sit, quasi ipsa nunc in corpore s-
. pulla sit. Il.ei' liiLLirs.
() 'O tc piMa. Cod. Reg. et . i- (25) Ilo.tXov idet itcpt.loccps7r tc xd*
AOOOtO. Osa. Couibef., mullos docebis in morbis philoso-
(18) 'EppiXocapY Zip xOei. Philosuphi, ceu phari.
pieiali Christiana? coiivenenter moi bum verferre. (26) TovTOv li.lei. Ha cod. duo Rcgg. Pass.
(10) /}. Pass, vv Si. Morel, et Coiubef. In edil. /Xoi.
m EPISTOLA XXXII. TO
nvxwv Oa'-ipLxTc-Oor.. TtTjv Se nuxxhov iv A lcvabis, tum eiiani mulls ad dolores sapientcr
{,{, xb iiev Eupov, xal up.ij/a soi ;, fcrendos documentant prxbebis. Denique non par-
xb A)(xo(jOV'.xov xb Se ^p.iwr.v ox tyi vum lucrum facis (si lamen id qiioque tibi curse
ooii o- xPfl61? (^') TV 'IXiaSa. Mi) vp jwt Sia- est) , nempe quod in admiraiione apud omncs
^, ort xvov xoxiov -oXaJtv vop.<t<i>, xal eris. Ex libris porro quos poslulas, allerum inveni,
iova XEXxrjsoai xaX>;, >v v axb ;;, xal clinique ad le libenler misi, nempe Demoslheni-
o; av ,- aeaUTOu /it jaso. ciiiii : allerum vero amisi ; quern poscis, non ba
beo, niniirum lliadem. Mibi eniiu in boc velim fideni ne abroges , quippe qui me his solis fini ,
eaque sola recle possidere existiman , quorum ipse paniceps es, quibusque, ul luis, uteris.

AB*. T AYT (28). XXXII. E1DEM.

Epilolam superiorem proximo secuta est intervalle isla, in qua jam Philagriu gratulalur, quod in wrum-
uis el doloribus phitotophice te gerat, eximique del omnibus exemplum loUrunli. Ipse plura profer petita
a profitais scriptoribus palienti exempla, quibus ad forliler tolerandos corporis dolores excitet.
Eu ye oTi tfwimtfi, v xo -Octi , xal y[vji Gralulor tibi, quod philosopbice in calamilati-
!; Oirf&tYjxa xrj; v xo; XvEivo; xapxepa;- g bus le geris muliisque toleranlise in rebus acer-
xal (Jiiinsp i~\ r.wz\ SeXxsxip xaxEXpw :w - bis exemplum exsislis : etquemadniodum ad optima
uexi, \vi*3. visivu lx oxto xal vv xoxip quaeque corpore utebaris, cum sanus esses , ita
ffit xa'/.io; (29), etieiSt) fe. asltevw; lyz4 , xal nunc quoque eo prxclare ulere, poslquam in 28
pv; oiix apv;, Iv' ouxtu; . '.? t,- yp, morbum incidisti, atque otiaris minime olise,
xal ass Aioyvtjv pi]xvai itupixxovxa, ut ita loquar. Pbilosopbaris cnim, et, quod Dio-
xal StaxapxepoCvxa, xoxo xal axb r.ap/Ei pav, gnnem olim dixisse feruul, cum febre laborare!,
tj/'j/ itit)v xal aijiaxo;. Toxo , dolorem forliler perferrel, hoc ipse quoque
1/:(:1) ; p.a).axiE30ai, arfii xap.nxs6at tpu praebcs, nimirum anim et corporis colluciatio-
x itiOi, XX irsptpovETv (30) xbv rarXbv, xal x nem. Hoc scilicet Philagrium meum decebat,
iv c;ii v naiTYiiv xa auxo, rcavxio 1) vv j nempe non cmolliri, nee doloribus frang, sed lu-
etepov XuOt)a4u.Evov viup sew (olxVjsExai rap lum coniemnere, ac corpus quidem sinere ea pati,
j vjcp xajivov (31), fl XP^VV) ' xljv Se ^o xl]v qua; ipsius nalura fert, naturae lege omnino, vet
{iux+jv /nv, xal (Asx xexaxai xo; Xoyislio, nunc, vel postea dilapsurum : (inleribil cnim, vel
x&xevo elSivat, bxi xwv axroov isxlv, ;;? ; morbo, vel senectuie confecium ;) sursum auleui
jtiv xivSOvujv 91X0309117(34), v Se xaj ': aniiiKun habere, per cogiiaiioncs cum Deo
iXoeiouf aivEaOai, xal Sia^E'JSsOai xtjv tc- conjungi , illudque minime ignorare, absurdum
n/zz:4. pncposleruin esse nos extra pcricula plii-
losophari , tempore aulein id postulante philosopbix expertes apparerc, nee quod prolilemur, prx-
sUre.
Hivxa Eirf,XEi SrjXaSij xj Siavoa , . fi-pa, Oinnia quidem animo pervolvisti, lam nostra
-ta Xoxpia, ; -iTo (33) TCE7caiSEuu,vo; Iv |- quam exlranea, utpote vir in ulrisque eruditus, et
tfOTpoi;, xal iaiSeuxT]; XXtdv xal ex itavxtuv aliorum prxceptor ; atque humanialls pbarma-
atauxtjj 3-jveX;i xo xf,( ivOpi-a; cpfjuzxov (34). cum tibi ipse ex omnibus collegisii. Verum ut
"Iva S sot xa? aup^iXoao^^au u.ixpov, e xoCxo tecum, si ta jubs, nonnibil philosopher, Aristo-
XXeei(, ox ixaivt xo 'ApiaxoxXou; xb |(- ii'-lis jejuiiitatem non probo, qui bcaliludinem
Xvov, xjv Euatxoviv ^jiv opifjievo; , ".XP' nobis definicns, quodam tenus quidem recle pro
ptev xivo npojXOcv ;, ^X^l tvp^Eav xax' cessus est, nempe animx actionem secundum
pExijv (35) Evai xaxijv anoi>Tjvu.Evo4 xal itpoa- virtutem esse, illain pronuniians, addensque, in
6sl;, v itp xeXsip, xal xoxo aotfCit , Sta D vita perfecta, hoc quoque ipsum admodum sapicn-
To xpsnxbv \un xal Ep.xiicxu)xov xr{ ifazta. ter, propter muiabilem facileque in diversum la-
*Kxvo 8k ox ixt u,vaXo-p7t>; , xal Xav beulem naturae nostra; condilinnem. Al illud non
:i-: ./(!>; , Sxi xal xt|V EiOev EOsxrjptav !- jam magnifie, sed perquam sordide et abjecte,
ijetv j el xxoi i^vt) xt uv, I vouojStj, i) quod externara quoque bonorum abundantiam
(7) Oov crv xpv&i. lia codd. duo Regg. Pass. nus, serm. iv De mortalilale, in acie miles proba-
Montac. et Morel. In d. deesl au. tur. Delicala jaclatio est, cum periculum non est :
(28) Alias LXIV. Scripta post superiorem. confliclalio in adversis probalio est verilatis. Ilxc
(29) Tortfi zf.t . lia cod. Reg. in uno Bill.
legilur xp^1 xo'jxw ;. Ed. xoxtp xpfl. (33) ' ri'ip. Ita cod. Reg. Moulac. et Morel.
\30) 'AXt xepipporer. Cod. Pass, - Male (filil .
pOVEV. (34) Ti\ 1 ppuaxor. Combef. xb
(31) Strip xjtrcr. Cod. Reg. voeio xauv. , vi; tpppiaxov, mosroris pharmacum ; quae lectio
>.-1 Cryo, ipsum tero sursum animum habere. ipsi videtu'r commoda.
Ty adverbinm est. (35) Tvx'lc rpyeiar ' aperar. lia cnim
(32) "Hfi tir xtrrw pi.locotper. Gu- beatiludnem deQiiil Aristoteles, lib. 1 Ethic.
btrnaler in ttmpeslale dignoscitur , inquii Cypria- yicomctclmm.
71 S. GREG0R1I THEOLOGI 72
adjuoiit ; Ua ul si quis inops sit, aul valeluditta- x us^svi)? , i ^-. , : touto tj
riu; aul obscuro genere, aut a paina exiorris, sSaifiovia; kwXuo(xvt}(. 'E^aivii Se tOJv nh
propierca ipsc'a bealiludine arecatur. Al Sloico- S-o vavixov xal (AEfaXavouv , o? &
ruiii animi magiiiludineni ac prxslanliam laudo, xcoXsiv cast T.'jh. E6aip.ov!av ta iuOsv , /.).'
qui res exlernas nullum ad beaiiiudinein inpedi- Evat tov o^o'jSatov u.axptov , xv 10{
mciiluni atterre dicunt, sed virum bonuni bealum xapo yr xatjiEvov.
esse, eliamsi in Phalaridis lauro creineiur.
Ob eamque causam non eos lanluni admiror, Kai i toto 6au|iati> plv to itap' av
qui apud nos pro virlule periculis se oblulcrunl, zp xaXo xtvcuveOsavta , i) o'Jix^opiv 5t-
aut calamitalem forl'uer tulerunt , sed externos Eviyy.v-a; veavixhiC S xal tiv ii.iOev
eliam, qui similes eorum exslilerunt, verbi gratia, to totoi iropa^/.Tjiou , oov tov 'Av^ap-
Anaxarchum illunt, Epicteluin , Socialem, ut ne yov (56) xEvov , tov 'Etcxttjtov , t>v Itoxprr.v,
plures recenseam : quorum primus, cum inanus tva [ir] Xfw icoXXo;* tuv o xkv ev /. -
ipsius, tyrauno ila imperante, in inorlario con- jxvuiv axoO tv )rtpjv , otoj Tupawou x-
lunderentur, carnilices Anaxarclii 29 culcum Xeovtoc, imssstv tiiv 'AvaCpy/iu BOXaxov -
lundere jubehal (la videlicet banc a'iumnosam Xsuio toi; aaiavisra. T Xywv ; jw/,-
carunculam appellans) , quasi Anaxarchus ipse pbv fj(itijv sapxiov j 'Avajpxou yz o imcreo-
minime lunderelur, boc est, pliilosopbi ani pivou, ttc iXoero'fou ij/u/i' nsp vtb ,
ma : quod quidem apud nos exlernus homo el xal 6 ixtb SvOptoiro (37) vojiisxai. 'O 6s
internus appellatur. Aller, cum crus ipsi stringe- axXoc xaTa-etv|Xvo xoV 6 (38) i-
relur ac distorquerelur, velul in alieno corpore Xoatpsi v ?. xal ottov
philosopbabalur, ciliusque crus pcrfravium esse xaTsay^vai axXof , t E-au6vs0at ttj t'aj
visum est , quam ipse vim doloris persensisse. ooe. 0JxptT S tov avaxov uno 'AOrjvaiiiiv
Socrates denique ab Alhenieiisibus ad mortem xataitptOi;, xa\ otxiuv, (L oaOa, -s 6eaxoj-Tiov,
damnalus, carceremque, ul seis, incolens , prius ; sv, ; itsp 4XXou 8[|1 [{
qu'idem de corpore, lanquam de alio carcere, cum toj 6({ SieXe^eto , xal (fuyiv ov , it-
discipulis dissercbal ; cumque fugam inire liceret, T]Eh>3EV irstSi] 6 TtpoaTjvixil " xwveiov, S/E-at
id facer recusavil : postquam aulem cicuta oblata p.Xa f6(i> (39), ^ oOx \ 6avTt> Sff6\uvo,
est, perlibenter accepil, perinde ac non letale XXi iXoTijiia itpontvojAEVo. 0, 5' v xo-
poculuin acciperet, sed propinando micos ad po- toi xal xbv ^[lETEpov, El xi, fSEtv TUV
landum invilaret. Ilis Jobum quoque nostrum ;.) cx:wj -aOiuv, xaifivta av , xa; esjjlevov.
adjecissem , nisi le scirein ab ejus doloribus , Ueo opilulanle, longe reinoium esse, atque eliaui
foiC.
His ralionibus teipsum mulcere mihi videris, vir loi Sox xaTS7t5siv (41) , uOcta
divine el sacrosanetc, atque banc inedicinam adbi- xai Up xEaX], xai CEauxov laTpEv, a-
bens, turn ipse levins, ut reor, iiabilurus es, tum toj te av fwv YEvdOac, xa\ fu.a EUpaivstv to
nos eliam laudum tuai uni praicones et micos vo- aobf 7touvTa; xa\ paax;, oSev nb tt{ vdcou
luplate alucies ; nimirum leipsum ila comparans, xajxnxjiEvo (42), oSv, 5 pfisiv 6eo; 6\,
ut nec morbo debilileris, nec, quod ail David ', ob Cita t?, ElpTJvrj Tiv (iap-ojXuv, xal ttj t6v
peccatorum pacem, eorumque in bac vita felicem iov toOtov EUpota atv ifxoTt-ojjiEvo (43) XX
rcruin cursum offendaris : quin potius purgeris xal xa0atp<5|jiEvo, e! Ojiij iitl 00O toto eItiev (41),
(si hue verbo in le uli l'as est), alque iulii niilateni, xal DXtiv pTi cooixevo tjv SvElav.
virtulis inateriam existimes.

' Psal. Lxxii, 2, 3.

(5G) Ter 'Ara^apyor. Anaxarrbus pbilosophus, D ;/.Xaoc/:tat i/apwr, maxima cum liilarilale aeeepit.
moi 1 110 Alexandra, apud quem suinmo in honore (40) lfifibt -, lia cod. Pass., quod postulare
fiieral, in Gra-ciam rediens, a Nicocreonle Gyre- videtur sensus. Ed. o , etc.
narum lyraiino interceptus, novo el inaudito sup- (41) AoxeT $.61. lia cod. Reg. In ed. xa--
plicii genere cruciatus est. Kpiclelus aulem suinmo E7l6>V.
fuit in honore apud Adriauuiu imperalorcin . ut (42) OSr vx ti] rcov . lia
teslis est .Klius Spariianus in Adriano, llajc Bill. duo codd. Regg. cl Puss, lu edil. oS. Monlac. cl
^37) " i\iir rr xal xr . Morel. xa(XTTTOivou.
lia cod. Reg. In edil. " fxtv 6 ixxb xal (43) Bior / epota i-xoxTOfiero.
vT(5f. Cod. lieg. Bov aTiv eu pota; Ix7:toou.evo{, obslu-
(58) KaraTeivteroc xal . Bill. pefaeius eoncidas. Mox in cod. Pass, xat deest.
cum crut HU l'raiiijerctur ; al videliir pulalioiie crus (44) El Ofti 1 crov tovto 1"!, si hoc ttrbo
aiiiisissc; quod Gicgorius xa-rtay^vai dixit. Suidas, uli fat est ; id est, i fat est hoc dicere : Exigua
t)P)8eIc ; Ejia-o;, ollero crure mu- illa percal quiB ill le restant, alllieiioiiiluis pur-
lilatus ex defluxione, quod longe est a crurifragio gari, ac non polius virtutcm lii.im ealamilaliLus,
lorlorio. \c!ut aurum ign, purgarl. Ilxc l.i.i..
(39) Mysxai Lia -{. Cod. Reg. er Comlicf.
7". EMSTOLA . 7-1

. f3) XXXIII. EIDEJI.

Cum nanmtlli Pllugrium, qui vim morb laboribus averlere tentaba!, carperent, alque objicercnt cum
orariti studere, vel animi duntaxal oblectamentum qurere, (talis ad eu m lilleris Gregorius, amici
labores, dmnmodo avaritia absii et immoderatin, non modo, excusat, verum etiam incusantibus amieun
ipse succenset ; quibns valere jussis, ut imperitis Ulis graciais aquil volalum explorantibus, Phila-
grium adliortutur, ul seipsum, ac Ileum, tum in dolore, tum in Us qu dolorem speclant, in consilium
ndliibeal.

AajiSx.oviaC eo tive; (atcOvoiai fip) . w; 9t- A Sunt qui le carpanl (hoc enim sentio), quod
XoxaXouvroi (46) [iivov sou \, xal iXep- unico liio prxdio eleganiius ornando et excolendo
yoOvo; ev xotaTT) (47) -. nimiam adhibeas diligentiam, ac in tali corporis
Kal Oa'jjiarrov ovSv r:t8t] xal (aov v toE X- constitutione labori sedulo incumbas. See minim
oTpioii ^ -o; oExsfoi; 91X0309SV. 'Eyi 8 e plv illud videri debet : facilius enini est in alienis,
iopwv as :| , ) tcXeov- quam in propriis philosophait. Ego vero, si te line
ex-xii) (48) j iai>{ tt 9'.Xozova TcpoaxEjuvov, facer immoderate aut avaritia; 30 studio aut cum
U.Eu4u.rV (StpfjCETai fp Ti).r,i), UT^kv tJV violentia sic labori dedilum esse conspicercm, ol-
9 Xav naScji'.v (40) a!8ssOEc;. Si iXepte jurgassem le prefecto (dicain enim vcre), nihil vcl
pv, rj-jx ( Si [l-pou, /p ol (."0) e! sov oT ainiriliam noslram, vel communcm cducalionem
tXcpytt;, 7:p^3cjTt (51) S xal -Oo, eva^xo- verilus. Sin autem ila laboribus oblcclaris, ut
Xo'jv t lat 9povr3t, xal t:Z0ov j awp. modum non excedas, alque is, in quibus libenlcr
701 (2) ai'jjta-o, ox l/w rw jltj to opcram ponis, ila, ut decct, uteris, accedilquc
jx^'joptivn1.; p.ii'ywJiat, al tt ai-a? Xs-jOEpiv. etiam acgritudo cutis te occupans, ac persuadens
Kal Trp vj (53) u.auTov , ti jtete corpori prodesse susceptos exercitationis causa
XoytiajOai \ npavu.vtuv ti p.siviov, ip ye corporis labores, facer non possum, quin is
xal - aauTiv (pvTat 8i8aaxX() qui tibi succensent ipse succenseam, leque culpa
xal T:apaivTfl jwo^ 6:a xal 8]., xi,-; (//;; liberem. Ac prxierca hoc persuasum habco, nemi
9povT:iai 9i).oso9cTpO. Ei Se xai -: (54) nem esse, qui vel de rebus melius raiiocinctur,
Tf,v -jfav uXiaeiv t Eraxvafctv (55) (jlvt(c .atpt- quam tu , uipoic quo omnes etiam ad res suas
xf,, tEj outgj ToX(irpo xal (SC), tte const il uondas praceplorc ac consullore privatim
: ~\ -O'JTv vou.o9etev(571 ; To; p.Ev oiv TtoXXoii jiixta et publice iilanlur, vel sapientiusranimatn
a yzipiw, xat Etvai xo/.oto Trrjstv eTUv 8oxt- curet. Qnod si corporis quoque sauiaiem tueri vcl
(liovTa (58) S ScauTif) xpw u6oX>, revocare solius est medicina;, quis tarn audax et
xa\ t(J) , 7Tp :?, xa\ tiTiv osa (59) ineptus erit, ut tibi de his rebus leges statut?
T73)1 -iOoj, xal o/, ^; 8ovtoc. Qiiocirca homines imperitos valere sinito, el cra-
Ciilos esse aquilaritm volalum explorantes: te anient ipsiim, ac Denm, tum in dolore, lum in iis
qiix doloren) speclant, in consilium adhibe; sieque ab officio minime aberrabis.

(45) Alias LXVII. Eodem circiter anno scripta. erifxatt.

(40) 'c autcxaJovrzo. Sic verlit Bill. : Vni- (55) "H ixaryeir. Bccsi in cod., nec ailniillit
euiii intim prmdium ambitise alque in hujusmodi Comliefisiiis
constitutione labores appeteiiiem. (5G) Kai .taiSevTo. Hontac, Morel, et Conibef.
[iT) 'Er Tciavzji xaractffss- lia cod. Reg. et ^ ~8?, aut ineptus.
Conthef. Ed. iv '.) t 1. (5") Sol 1 TovTtor rojioOereTr. Pro ai, ut ha
(48) */l 1>. Bill, aut cum rapacitate. ben! ed., legenduin croc, ait li.llius ; verbiiin eniin
(49) lalevcir. Hill, erudilionem : bene minus; vojioOiTi semper juiigiliir cum dativo person:c et
intclligii enim Gregorius ediicalionem qua; ipsi accusative rei. Dicimus enim vooO"v to;
communis fuerat com Philagrin, quod liquet ex Xspa, et vo(jwOetv ttjv caiCEiav vel Tcsp t?,
cpist. xxv. ^;. Am si in prniioininc t nulliis est error,
(50) XpqL d. Sic legil Coinbcf., aut xpft pro xp? profcclo non vojjtoOTcv, sed vouOetev legenduin
pnipoiiil. In ed. xpf. erediderim, si nobis consliuctioiiis ratinneiu con
(51) . Bill, accedit insuper dolor in cutis stare volttmiis. Verum cum end. Reg. legimiis sol
le occupans. Ubique persuadens corporis stalum su vojxoOteEv. , to jlv oJv rcoXXou. Combef.,
pra corpus tibi esse. rutgi homines.
(52) Kal io ixp cwji coi. Ita cod. (58) Koowi' ezibr SoxijiCcrrac.
-g. el -., qui reddidit , persuadens ex cor Hune locum citai Erasmus in adagio, aquitain vo
poris ratione esse qua: sunt corporis, apios ei et in lare doces, molifique hoc prnverbiuin in cos com
rem ejus sic assumplos labores, quasi exercitationis pelere, qui docere quempiam conantur in ea re, in
causa. Cbr'uis esset, ;..! lit Combcf., ; Tipo;. qua cum sit ipse cxcrcilatissimus, nihil eget doctore.
(55) Dpc 1 xovzo. Ita cod. Ueg., Monlac. Cl (59) Kal oca. Ita endd. duo Begg., Montae
Horel. In cd. ~pi; ye . ct Combcf. In edit, tuv deesl.
(54) Ei ai xal reo ctjKiTt. Monlac. et Morel, el

Patbol. Gr.XXX.VI1
15 S. GREGOR!! THEOLOGI 76

XXXIV. E1DLM. AA\ T AYTI (CO).

Philagrium per Hileras so?pe cuusolatus Gregorius, Uli landein morbo laboranii coram ad{uit in Matata ,
summamque v.ri palienliam miratut eil. Cum enini roganli Philngrio psalmum lvxii inlerpretarelur, i
quasi morbo gestiens. graiiarum acliones singulurier erumpebni, sinpenie Gregorio, qui hat epittola
leslalnr seipsiut pltilosopliiam nunc quoquein memoriam revocando exlwrrescere. Quo ea anno gesta scri-
ptuquc sinl divinare non possumus, unamgue propemodum ob argumenti simititudinem, tres epstolas supe
riores alqae etiiim duns qu sequuutur hic collocamus.
Memoria lenco coiigressuni ilium, quo nuper in A M^vt,( tj; tj auvouaa, f ; (!)
Mnlazu mea una fumus (mea siquidem voco ac ovivsYsvoixa 7tpc>Tv v ^] tt ap.fl (iji yap
censeo, quae lua sum), philosopliiamque illam cui xal iroXajjiavti) ta ei), xal tj iXoooia,
tutu operain dedisli, quam nunc quoque in memo ^v TTjvtxauxa 6,(, ?c xal vuv
riam revocan?, coliorresco. Ego quidein tibi se- fisx'/riivo tri (62). 'Eyia jiv tjYou,ijv aot tov
ptuagesimum secundum psaliniini enarrabain (sic og' '.J/aXuAv (o Y*P ixXeue.xal vtiXyatv oOx fy),
eniin juhebas, nee repugnare fas erat), in quo Da Iv \6 iXcyp? xai azllzi ^P^ * xaxo
vid malorum causa quibus res prospere cedunt, eCiOrjVoOvTa (63). Eha iintiv toj Xoyiojw e
csluat, niroreque 31 conficilur. Postea cogita- ta xssE (64) S'.xattoTfjpia, xal trjv 7roxsipivr(v
tiones suas ad alterius vilse tribunalia, pramiaque toi; 01; vtiSojtv, ttj ?! '., xal
insliliHis el aclis vit* posila mittens, ita dcmuni Xurrav OspaTtEETai. Kal, ; oT<5v te jv, eXxov
jviiurbari desiuil , animique molesiiae medeiur. ttjv iiYtioiv ; toGo;, ix twv fjjiETptdv, ex
Ac, quantum fieri polerat, exposilionem ad dolo wv wOev iXosoiv, > vSpl itETtatoeu-
rem Uni m irabcbam turn ex noslris, turn ex profa- p.vto xal tosoOti;) 6iaXsY<i(Xvo, xal apia IIve-
nis auctoribus ea disputaos, uipote ad tuntum lam- ipovto, xal rcapa07YVTO '
que erudiluiii virum oralionem liabens, siniulque oOSiv totxeiv EpETixuiTepov. Kal
Spirilu ita ferente ac dolore exacuente; nihil eniin too; (65) Xyo" au 6s p-ETa '/.-(ou Stava-
dolore iiigeniosius est. Ac seruio quiilem currebat: or;, 1$ otiX^yyo (66), xal ' E'
tu vero, interim dum loquerer, quasi stimuli cu- tov opavov vaTEva, itpi te vaToX (67) oTov
jueilam iclu excilatus, manusque ad clum len- JXetoov (o Yip JXireiv e'xe 168])- ECr/apiario oo!,
dens, alquc orienlem versus quasi respiciens (non 5) ltEo, e6a;, nonjTi tiv cw avOptraov, xa\
enim videndi Tacullalcm habebas), clamare cpi- na'.suT (69), Tt xa\ axovTa; ej noise; (70), xal
eli : Gratins ago tibi, Pater, luoruinqiio lioininum Tw ixi xaOaipst; t^v v- 4v0pt>)7rov, xa\ 64
c.mdilor cl casiigator, quod inviios eliain ac re tv vavTt'uv Sieyu 14; 7ip [xaxp-.ov t-
lucanles hendido afficis, ac per externum lionii- Xo, o; aTb; XY0'.C- Kai t av Xfoiji
neni internum purgas, et per contraria nos ad Tvta, o' irpoE'yiXooEt jiv xal (TuvEtpiXoa-
Leal uni fincm pro s, quas nosti, raiionibus ducis. si, ja-sp tj viaia xa'Pt0V > xal- e'x (^
El quid omnia commemorern, qii:c tu ante nos et tov SSicrxaXov. 'AXX irp ! totiv e|v4}<j0tv ;
nobiscum, velut morbo gesiiens, philosophabaris? xTvo Ttii 5ii sou oeov xal xrpujjaiv, Sti OprvT)-
lia me ex praeccplore discipuluin habebas. Verum toi xXXov fjiv o xaxo'i tt IvSov vsou, tj-Ep
cur barum rerum mentionem feci? nenipe ui per xstvot %\x; ttj ixib, v ; Ixwjjiev (71)-
le omnibus clamein el prxdicem, malos nobis pn- xa\ 5ti - ti)|ip(a; axaXiv;Tou vjo ctX-
lius ob internum inorbiiin lugendos e>se, quam oo?o.
nos illis ob externum, dum sic aiiimis Institut! fuerimus et comparaii : lltulquc insuper, pr.xsli-
bit.orem esse niorbum cum sapienlia coiijunclum, t fl'ienata prosperilate.

(60) Alias LXVI. Scripta circa eadem tmpora. Tertulliaiius, in Apolog. cap. 16, Christ anos hr
(61) T^ dXl/jaoi. lia cod. Reg.; at Conibef. ^
nomine falso insimlalos ab elhnicis ail, quasi so
iv XXf|)oi. Ed. fjv aXXXoic. lero pro Deo liaberenl. Augustinus, ca'terique Pa
(di) Meurrytro zi. lia cod. R^g., Pass, el ires, tum Laiini tum Graeci, illud idem icslanlur,
Conibef. In edit, ti deest, variasquehujus consiicludinis rationes afferunt.
(65) eur\rovrza. lia duo codd. hegg., (68) t'i ta Aezetr tfye. lia 1res codd.
Pass, cl Conibef. lu edil, ; U0T)VouvTa;, quod Rcgg., Pass, et Combcf. In edil.' xal yp XenEiv
Hiiliiis ita verlil, i>b eos qui omnibus rebus immerilo exe-", quod llliiis verlil, nam eo aspeelus patebat.
abundant. ( Kai xatSevz. Ha cod. Reg., Pass, el Coin
(61) Ei ta txsiee. lia cod. Reg. In edil, - her., Quoinodo Paulus, Hehr, xn, 7 el 9, "Or xf-
x;Oev. , -oziiVTv to; :'oi?. Rill., ulri- Kvpio taiever Quem eiAin diligil Domi
que v'ttw recndita, (tiusi pratsenti et uturiv. nus casligal. In edit. :,.
(65) Kai Ix^eyjk . lia Pass. In edil, decslxat. jj (70) "Oti xal UKCYTu si ncie. Ita cod. Reg.,
(66) 't' <r,-rU|7TO'. Cod. Reg. x icTi-foc. Pass, ac Conibef. In edit. ti /.ovTa Tip.a eu
, e! tv opavov. lia cod. Reg., Pass, el Coin- r.oit'., quod nos invito el reluctantes beneficio afficis.
bel. In edit. 7tl tov o'jpavdv. (71) 'Ar ovtbi i-wjer. t onibel. dum eo animo
(67) lpq te araro.ld. lia cod. Reg. el l'ass. fuerimus, ea scilicet in niorb s paticnlia. Non quod
lu ed. Tpj ye vaxoXa , algue orienlem versus. Bill., si qnidem nobis eo aburare contingat; quid
Frisca Ecclesia hoc ab apostolis acccplum religio - enim magu sic morbo externo labrate? el cum
sissiiie observavil, ni nier prcc.induiii orienicm mull laborant ver lugendi. Munlac. el Morel. x0'-
iutueretur. Orgenes hujiis toiisiicludinis memiuil. (/EV /I CTI XpE'XV.
 77 EPISTOLA XXXVII. 78

'. Tu AYT (72). xxxv

Uorbo laboramem Gregorium ad patienliam Philagrius per patienliam adhortatur.

J^T/^ni^ W>Ji P*^' A lorias

Pri,,sHueras
qMcmad levandi d"""is "" 'sa >">"-
. Zl- * \ *fe,EtS W; Nv te scribebam : prior enim in mor-
. |uk Soxei, (74) aux av ^ ^, bum nci.lem. Nunc autem mihi ipse nos censo-
ITT ~<; "E&t Jap 9>:- ri videris, in iisdem propemodum molestiis Z
*ou, 6vx pr.f tauta ^ (75). MXXov 6* sanies. Conveniebai enim nos, cum amicili* vin-
.-, o:S xapxeps;, xapxepetv ea- culo inier nos devineli simus, ne hac queque in re
tjTOujuvo. diejungi. Quin polius jam consolalionis oflicio fun
ctus es.nimirum per patienliam luam ad patienliam
nos exhorlans.
AT- TD ATTA (70). 3a
Morbo crucialur Gregorius, el grnlias agit.
'AXTU t v<5*:,, *A 1. ox 2t, aXyu, XX Morbo erneior, et gaudeo; on quia erucior
%JZ 1P7 l ? *' * 6-0- Sed ** aliis Palicnli" -Hi. Quonianl
JLw l iiT T 6 * " "" W "abe, ut do.ore vacem. hoc lue
^ paxepfaivu,, % 9lpS[v xert x exap- obiter ex dolore faeio, quod perfero et ral.as
A T!' " 8-5 (77) ."* *' "' ' tois -bus, acabit
Zoiiut^- * T1"1^^1' d'iuiJe' "> ploratum babeo, nihil rerun,
~pa ;V (78) tov ^ptov, xv ^iv nosiranim .pud summam ralionem expers rationis
^^ esse, lamelsi la nobis videatur.
AZ-. ZtPONin (79). XXXVIL sopHRONIO.

Propter Sopkrann , auno forte eliam proxime sequent! affixam, Gregor ad ipsum
/c i ffradam Endo* crpnm hune annum constituimus. 9m M ,pmm

Mnxipa . tv abov. M^p 5k pi Matrera honore afficere piura ac sanctum est

fiXXou xoivtj ovtwv, mpc. Tax^v tlRra Mater auiem alia quidem alius est : communis aulem
luv i ,| pb ,- noetic ob omnium, patria. Haue tu quidem omnia vite tua
T.' T4, 1? , '"' ' wv "8**!*. ' Plendore ornasli ; ornabis aulem earn nunc quoquer
, fc tfs; Tov Xort^atovTUv .' (80) si supplicibus nostris precibus commovearis. ?ue'
Eutt&ovtuvftiopa 4 Tvtb<rxEt. Toutou TO, nam aulem esl precalio Diserlissin.un, lolius
Iv tr vroixtu, AXXo .8<5;; xal iy, xal Xeyip, patriae nostra Eudoxium rhetoreni omnino cogno-
wv mi peni*' <iuv. *Iv'o5v ovotxacrrTEpov seis. Hiijus Alius, ut breviler dicam, tum vila,
e^autv ^5, r.vo v8p\ 8e5io, Iv oT tum doctrina, alter Eudoxius, nunc per nos ad te
av ohrni Trie <rij ^poaxasiac AiaXpbv Tp, xotvov accedit. Ul igilur majorem tibi nominis celebrit-
vra tf, itaxpiSo TipoixtTjv, toXXojS 5 tem concilies, homini, quibuscunque in'rebus prse-
TXSTOtTjxixa, itpoctOTJao) Se, 8tt xa\ iroti.aovxa, pjj sidio tuoopus habuerit, commodnm et benignumta
rpi TOVXO.V xi^oat xov aptixov v ., x*\ prbe. Turpe enim fueril, cum communis patriae
Myoo, oO. ei [xf) xt SXXo, xoxo a&<j9i patronus sis, ac mullos bcnclicio affeceris, addam
-xaLOv, xt xuv xaXuv elmv waivixoi. eliam aflecturus sis, non pr.-e omnibus cum, qui
doctrina et dicendi facltate omnes aulecellit, colre atque ornare, atque eliam ipsam eloquenliam,
quam, si nulla alia, at certe hac de causa vencrari convenil, quod ea virlutum tuarum laudes ccle-
branlur.

(72) Alias LXVIH. Scripta codem forte tempore. D summam rationein nihil expers ralionis esse : qure
(73) El z . Combef., morbi solatidi causa. sic verter libuil, ait Billius, ut Graecorum verbo-
(74) Nvr Cpci Soks7. Bill., nunc aulei.i com rum gratiam, quantum fieri posset, in Iranslalioue
mode ipse nos consolari pussis. rclinerein.
(75) tavut yupi&c-Oai. Perspicuum est, (79) Alias CYIII. Circa annum 3G9 scripta.
inipiil Bill., ." ivtaOea Icgeiidum esse, non y.rfi (80) Tr xaf avHir. Cod. Reg. xv xa' axov
. Verum, ait Conilicf., elegans esl Iocmi'w, cor- Combef. xwv xaO' auxov. Sophisiarum dhertissi-
reclioque Billii fulilis Nihil nos cum Conibef. mu- mum, vel disenissimum generis sui oraiorum Ver-
tandnm pntainus. Taxa, id est, xax xajta. lit Bill., xiv xax' aux^v, lolius palri veslr, sed
(7G) Alias LXIX. Ser pla eodeiii circilcr tempore. perperam ; nam ulriusque cominiiis palria Gre-
(77) Ovti f[. lia cod. cl Combe/. In edit, gorii el Sopliroiiii, ul ex ipsius Gieaorii ver-
bis episl. scqucnlis. Am bo Cappadoces.
(78) Mi\(kr Xoycv Irai nji ^ot;>. Apud
le S. GREGORII TI1EQLOGI SO
KXXVIII. TIIEMISTIO. '. EMISTIQ (81).
Ad Themistium scripta est hmc epstola, pro Eudoxio. ut procdais; ideoque utramque eodcm tempore
scr'iplam verisimite est. Porro Eudoxius. qui litteris et eloquentia maxime commendalnr. Ule ipse est in*i-
rjnis rhetor, alleriusque cognom'utis rheloris filins, fui commissam PiiCobuli junioris ac fratrum institutio
nell! in [ru videbimus.
Sparlialas lancea indical, humerus Pelopidas, A Srcapxixa f (5/ Yvojpt, Ziioc xou -
erudilio magnum Tliemisiiiim. Nam quamvis om- itEfii, Xfot xov [xvav 6sfiaxiov. Kv yip v
nibus rebus (mines superes, hou tauten luorum i:vxcov xpaxji (82), xwv a>v ola xo mar,-
omnium maxime insigne esse scio. Hoc ctiam nos u.xaxov. ToOxo xa\ an' pxTJ H-* ouvf,!j/EV XXj-
primant inter nos copulavit (si modo quiddam Xot; (e bf ti xi xa8' fjpt v Xfotc), xat Oappv
33 4'sl '" lilters similis), ac nunc quoque, ut vOv v-Etasv. E fis [iOoic xbv vfipa ou nps-
animi fuluciam adliibeam, persitasii. Quod si vi- <i6eo(iev (85), xxaxat tofCji xou Gapiou 4};.
runi, pro quo deprecamur, noYcris, fortasse fidu- EuSiJjou to nvu ixaa uot xoGxav itposyio, xlv
ciam quoque nostram cnmprobabis. Eximii viri afjtoXoYwxaxov uiv fjuov Efiicov, up xkv xaV
Eudoxii liliiini liune tibi ollero, praeclarissimum, Xy<!>, ^ov axu eipjsts, rar JUOor 1
inquam, maximeque commemorandum filium no (8i) ywv, t; Vj itapotjxa (x S aou
strum Eudoxium, vita quidem et doctrina, qualem } fitxatoxpa ;) f(|v 5 (81') ei x iXiaxa
ipse roperies, lapident, ut proverbio dicitur, (uni- cpXov, ox jxxov fiti xtjv pExr.v, i] xrv xaxptxijv (85)
rulo admotens : (quae aulem amussis te juslior?) iXt'av. 'l ouv fijia; eu itoiTJaeov 5 xi 5v xov avfipa
nobis aulem quam maxime ebarum, non minus ob E'ipYcxfjdT)?, \ ; Tiu^ouv xo <jo, eya-
virt nient, quam ob paternain amieiliam. Tanquam yscv etiv ei xi !(ji7:poo0v0Xi)<jov. yp(8(i)
igilur in nos collaturus, qiiidquid in eutn benfica Xiywv Yv)p'.TU|vai, xat tov (87) r.op-
conluleris, ac tuam erudilionem ornaturus, indue jasOat xv ex Xaywv. "Ovxtva (88) 51 xorov, xal
animum, ut eunt ad ea, quse a fronte sunt, ducas. v&, axij iraparrijsi- 6oxip.ssi fia ^ <ri] (80) Xo-
Opus est enim ul doctrina euin clarum atque insi- y.-.r xaX avtjic.
gneiii reddat, sibique ipse victum ex doctrina quserat. Qualeut autem ilium, el quonam pacto, ipse
dcmonslrabit : la aulem cruditio el prudenlia exploraba.
XXXIX. SOPI1RONH). \ ZMPONJQ (90).

Non semel observare Ucuil Gregorium cum viris eru/lilis, rtiam gentitibus, Tbemislio, Soplironio, Eudoxio,
aliisque bene mulls amicilia junctum (uii.se. Cujus rei in line epstola exemplum singulare exliibel Amnio
nitis, cui satis un in congressu quoilain maguseeruditinnis specimen Gregorio pnebuisse, ni ipsi Sophro-
v.U pnesidium, amiciiiam el palrouiniu'it litteris conciliant.
Omnia aunis hela et fausta cupio. Amicus au- Dvxi xo; cXo1.; ouXo{iac (91) Sici. ; Sa
lern cum dico, probos et bouestos intclligo, qui- xav X- , to xaXo( Xiyw \ -j-ao , xat'
que nobis virtutis nexu copulas tur, quandoquvdeoi G p3.xi;v (92) 4)|xtv auva7cxouivou; , ) xi xa\
nos ipsi aliquo ejus studio tenemur. Ob earn quo oxol (05) cazTii [ASTaitoio^sOa. Tax xoi (M)
que causam nunc cum niecum quxsivissetn, quo- xa\ vv Txr(Ta x xiyuxov av '.. xtT
nam mximo beneficio inpriinis veneranduni fra- aiSEUiixtoTxt;) fiEtfw f)xi)v 'Axasov(j> ( xal yp
ireni nosirum Amazonium afficere possent (siqui- T(o0r,v vfip\ SiacpavxoJ x xf, vayx^ C01
dem ex boc congressu, qui mihi niiper cum fuit, YeYvr,ivT r.h; oxbv ouvousto ) , v vx'i iziv-
singulareniquemdamin inodumeo deleclaltis sum), x)V ajxt yapijaaOai Stv fyrfiry , tfyj a^v t/.iav
iinum pro omnibus ipsi beneficium dandum esse npoffxait'av. ' piev yp v ttoX^v xv
rxistiniavi , nimirum amicitiam luam et pnesi- tbSeuiv -Efiia-o , xv xs sTrouSaaOstiav t[xi-/
tliinn. Nain il le brevi tempore niagnx eruditionis X , (xixpov a'.z61T&y.zv (95) , xa\ xfjv vv
specimen nobis prxbuil, taut ejus, cui quondam, vx' xivr( UT.ojSao;j.vr(v , Sx: r.ph xo x^ -
(81) Alias CXXXIX. Scripta codem tempore. (87) Bier avTo. Ha cod. Reg. .Monlac , Morel
(8i) Kr rftp... . Cod. \ yip--- xpax;. et Combef. In edil, iov atw.
(85i 'tap ou . Codd. 1res np ou (88) "Ovzi.ru. Bill, ex quaitam porro liac.
T.pzaGzt. , ntoBi^. lia codd. Regg. 1res, Pass., (89) AompAcEi ?) cr\. lia duo codd. Regg. In
Moniac, Morel, ac Con'ibef. In edit.itofixl- D d. 8oxt|xaii 8 xa\ ) <rf.
(84) JlOor 1 axpxar. Fiiniculunt (90) Alias C1X. Scripta circa idem lempus.
lapidi admovere dieunlur, qui curant ottinein adlti- (91) 1 ou.lopai. lia cod. Reg. Moiitac., Mo
bent, ut verilas ipsis innoiescal. Translalum est rel, ol Couibef. o'jXxsOa, ru pi um s.
ab architects, qui non credunl oculis suis, sed ad (92) Kai ' pezi\r. lia codd. duo Regg., Mon
perpendiculum explorant lapidum qualilaiem. Vide lac, .Morel, et Combef. In edit, xat xoO;.
Krasiniiin in adagio : Funiculum ad lapident. (95) 'Exeii\ ri xal avroi. Bill, quaudoquidem
(84') 'HjiTrfe. lia cod., Comber, ac Bill. In cd. nos quoque ipsius studio tenemur; sicque parlicu-
viliose t,[xev. lam iniitiientem nul lo modo exprcssil.
(85) Ti\r 1\. lia omnes codd. lu edil, (91) i"avT toi. lia codd. Regg. 1res, cl Combef.,
deesi x^v. vel xaxjj xot, eade causa, ul passim Grcgoriug. In
(86) eTrat -rp. lia cod. Reg.,Monlac, Morel, ac edil, xauti ooi.
Gonibcf. In edil. Asixat Si. (95) "Ore iitxpr ., cum purum fer
 il EPISTOLA XL. 82
tt; ityo iXi^a^v. 'Hju , el piv xat xax' A cum exigua oculoruin acic prxditi esscmus, opc-
pT]v (9C) avtjjtv 6vxe<; , anAj v sSetj ram dcdiinus, quam ejus, ciii mine, cum ad virtu
es S' oviv xoXXjxov <>v 6xoxsv (97) avxsraSEcxvu- tis iasligium oculos erexiinus, illius loco opoiain
, tu 'y!).i.) lXou - ere Trpuxov Etvat xa\ damns. Nos vero , si quid 34 'Psl > eliaiii quan-
Yvt3>v iiojievot , towmov cavrjvai (<5- tum ad viilulem atlinel, esse visi sutnus , ipse
i.:') , olov t xe xovt) itaxplj airaixEi , x- videril ; certe, quod omnium piilchcrrimum habe-
tspo? oCXsxai rOo xai Wyo; (98) , avxi ixvxiov mus, ipsi vicissini oslcndiinus, lioc esl amico ami-
a-j-to ti]v av xr,8sjiovav tioj/usvo. eos ; quorum te principen! ac perquam sincerum
esse statuentes , talem te ei prxheas cupimus , qualem el communis patria exposcit, el amor noster
aluuesermo vult, qui ci curam luain ac patrocinium rerum omnium loco promisit.

M\ BAIIAEIQ (99). XL. MAGNO BASILIO.

Epstolas, quee ad Eusebi't Ccesariensis mortem, ejusque uceessoris Basilii eleclionem spectant, ad annum
quo Fusebrus oliiil, eleclusque esl fasilius, referencias esse constat. Verum quo anno iUe obieril, isque in
ejus sedem ascendent, non una doctoruni est smtenlia. faronius et Bollandus annum 569 staluuiil ; Pela-
rius. Tillemonlius, aliiqne plures, annum 570; Pagius, annum 371 ; cujus senlentia, licet cam prhdens ex
more profrt, et momeniis, qua; liacteiius ignrala sunt, demonstrare sibi videatur, stare nullalenus potest.
Inventa eiiim Uta, de quibns sibi blanditur, el qu hdenos ignrala oslenlal Pagius, nihil aliud doclis
tidebunuir, quam in rebus chronologicis novas error. Interim dicere fas eut infirma promis esse qu intemis
suis Pagius substruit fundamenta ; quad quidem in convelanlo ostendere facillimum foret. Sed liuic lubvri,
qui nuiliis esset, supersedeinus, el opinionem quum dfendit Tillemonlius, ut longe poliorem, prmiortbusqve
uixain (undamenlis, amplectimur. Itaqne mortuus est Eusebius medio 570 anno, et eodem anno eleelus Itasi-
liits. iSoudum de morte Eusebii Casarietisis episcopi quidquam norat Theologus, cum, datis ad eum litleris,
Basilius ut ad se tenirel jamjam moriturum, et extrema morienlis verba ccepturus, rogarit. Perculsus lam
fri.sti nunlio, lucrymas fudil, jamque ad iler se accingebat, cum episcopos Csaream concurrere sensit.
pedem rpressif, intellecto Basilii eonsilio, se non profeclurum respondil, animique simplicilatem expru-
bravit, qui non vidissel se hominum sermones alque ambitus suspicionem, amico ad ejusmodi lempus
ccersito, evitaturum. Quin etiam auelor fuit Basilio, ut prudenti secessu ipse tumult us et pravas suspi-
cioues (ugerel.
Ml) ooujiaqic, lv ti raxpaSoov Xlytw , Noli miran, si quid praeter opinionem luam d-
p.1] xp&apiv ttsiv dpr.uivov. '/ 8oxe? au 8$av xero, nec prius a quoqnain liominc dictum. Vidcris
plv xstv v8pb , , xat aXou , xal tu quidem mihi viri constatais, el solidi, atque
-cp'j'j xtjv Sivoiav, Z ftouXEUEjGa: v.i\ aniini lirmilale pra?diti exisliiuationeiu habere;
itpxxEtv dreXouxxEpov , f saXarxEpov. To yp xa- mulla lamen simpliciler inagis quam taute el cir-
xia /:-J8pov , \ opbOai xaxav apy<5xspov cumspeetc consultare alque exsequi. Nam qui a
oTov tt xal tb vv rozpv. 'ExXssa -** ^ ~V' v''' "er est> 's quoque ad siispicanduni viliuin
(iTjtpiuoXtv , \ iitiexonou ovXijc itpuxipivr segnior esse consuevil : cujusmodi quiddam nunc
\ tb (1) (b Eitpsne te xal itiOavv ! quoque conligit. Ad melropolilanam urbem nos
' ?6, xa\ avaTtvEcv xa xeXsuxaa , xa\ accivisli, cum de episcopo consultatio proposita
aobth xsv ISetv itu,ii (3) , \ xa e;Sia ;- esset. Ac quam specioso el ad persuadendum appo-
-. oOx otfia iva x YvT)tai , \ x! TOtpvxE silo prxlextu usus es ! /E groiarc le finxisli , atque
t(7> Ttpyiaxt irjvxsXatij(iev. 'Ef .1 ^, exiremos spirilus ducere , ciipereque nos videre,
repyjiati TreptaXY^aa. T yp ijxo\ t^ <i^ tof,; alque exlrmum alloqui : quod quo eonsilio feee-
^v.-ixspov , f xj ix5r\y.la, (5) vtapxepov ; xat _ ris, assequi nescio, nee quid prxsentia nostra ad
jLxpjb cff/. nrjY?, v.j.\ , xal r^iO^v earn rem utilitalis alalo ra sit. Ego vero ad iler
ifxauxo vjv itpuov iXojatu; Siaxetxv<Ai. KaV me accinxi , rem liane segerrimo animo ferens
*{ Tfip o xoiv mxa9fu)v (i) iuX^ptoaa ; 'Er. 6 Quid eniiii mihi vita tua sublimius, aut discessu
fa6<J(XT)v lium&Kmc, <rjv-,piyziv rl tijv t.6\iv, v- tristius et acerbius? l'oulem lacrymaruin pro-
exaTxr,v xev tji bppr]z, OaO^aua 8s , Tcpuxov u.sv, fudi, el ingemui, nuneque prinuiiii nie aliler afle-
el ja$i nuvESei xi z3xi\y.o4 , p.rfi xi; xiiv noXXuiv ctum sensi, quam pbilosophi ratio postularct.
-jXo<i> ; (a) , a! ta/taxa xot? xepetoxpoi; Denique quid funebrium non implevi? Postea(|uam

tpicaces mentis oculos haberemus. In duob. codd. ) Kol . lia duo codd. Ri'gg. In d.
Ie.;ilur SisRavojxEv. In edit. vilioseoOxE jjiixpv, etc. "^ .^^. Mox ittOavv. Sic cod. Hart. Ed. tcsi-
Mox vt' xiivr.. lia cod. Male in edit. xeCvnv. Osvv.
(9 i) Kai xaz pezi\r. lia 1res Itegg. In ed. (2) IvOsTr ihr ISsTr )/c. lia cod. Pass. In ed.
dei'sl. tioOev 8 te iia?.
(97) rQr jouer, llnus cod. efvouv. . uv (3>, " Tr ^"'- Cod. I] xal x^ ^;,
l/oiix'v aut e,tttm discessu.
VJ7 ,. ... , , _ . . , (4) Tl rp cv nor //. Quid (nnebrmm
(98) xal.lro. Ita cod. et Combcf Amor p ,ml inpiev; ? nempe offuiorum, ait Coniltef., amico
notier et sermo, Christiana scilicet doctrina ae pro- uasi jam ablalo. lull, quid epilnphiis implevi i
tessio, ait Combef. In ed. Xyo; xal ;. (gj jV)(^ Tfl fcr k^vM^t y.lxTira.
(99) Alias XXI. Scripta anno 570 m.'dio. I'ill. nec improborum Unguis occurreiiaum putabas.
83 S GREG0M1 THEOLOGI U
ai'lcm episcopos ad urbem concurrcre intcllcxi, A iTtr^pzwai Ssrspov ok , zl pr\ t' a-i te (6)
profeclionis consilium abrupt , dcmirarique ccnpi, xl t(iv itpiitEtv TO>Xax6vsi; , o! xal {Jo , xa\
primnra si, quid lionesliim esset, non pcrspexisli, Xifryo; , xal irvta xoiv , outw x 6eou -noSt-
ncc putasli carendas esse vnlgi 35 boininum lin- ouvap(X03eat ( Itzu> xal
guas, quae simplicioribns quibusque celerrinie ca- elitsv ), t&v eXa6s3Tp)v va;naa ? -.
liiin niaiii slruunl ; deinde , si non eadem libi ac *vai , XXi jjlj tu>v SuvaTWTpwv , xal to
nobis convenire existimas, quibus cl vita, et do irf^Oeatv oixctoTpwv. ' p.sv ojv 6t ,
ctrina, el reliqua omnia communia sunt, niniirum nppvav xpou<iap.jv , xal avaSvouai. Sol 8e ci
a Deo ita jam indc a prima laie consocialis; ter Sox xal axi , (7) 5sSx0oj , (puyEtv tc
tio (liccal enim hoc quoque dicere) , si pioruni v Jiiaw , xal ? & novoia? (8).
Deique metu pradilorum hominum hujusmodi ele- Ttjv Se (riv eOX6e-.av TTjvtxaTa 6<]/oj.ai , jvxa av
cliones esse jndicasti , non aulem polenlium, et TS - ) , xal xaipo; fj , xal vei-
apud vulgos graliosorum. Alque ego his de cau- 5j(i) y itXciova xal apu-Epa.
sis navigii proram converti, ac proficisci detreetavi. Tibi aulein ipsi si vidclur, hoc quoque fi-
xum consliluiunique sil intermedios lumulius pravasque suspicloncs fugerc. Tuam vero pielaleni
tum deiuum videbo, cum et negotia constitua fueran, et per tempus liaient ; plura eliain et gra-
viora exprobrabo.
XLI. AD CjESARIENSES. MA'. IIPOS TOYS EN KAISAPEIA (9).
Cum Ecclcsia Cmtarimsis aeeivisset ac rogasset Gregorium, Nazianzl episeopnm, ne se in eleclione episcopi
detercret, adfuluruin se promitlit tenerandus senex epstola sequenli, quam palris nomine Gregorius ftlius
cripsit. Demonslrat quanti monienli sit eleclio episcopi Csare, omnium Ecclesiaru-n (Cappadoci) ma-
tris: neminem Basilio praferri deber dclart, eumque solum, vet eerie omnium esse maxime idoneum re-
genda his temporibus Ecclesi. Si assentianlur, se adfuturum polticetur ; sin aliud Ulis pluceai, se eorum
eonsilii participent non futurum.
Sum qiiidcm pastor exiguos, exiguique gregis Eip.1 p.V Tcoip-fyt ; , xal tohu.vou (xixpoG
amistes, alque minimus inier Spiritus ministros : 7tpos3rr(x<bc , xal ? v icrpTai 11 vj-
at gratia neququam augusta esl, nee locis cir ?. 'H x^P' & o otev] , oS twiic itpi-
cumscripta. Qiiocirca parvis quoque libere loqucndi Ypamd (10). Ai 8s8s8<i> xal to{ ??
poleslas concedalur , praesertim de communibus rcap^sia , ? te xal itepl xoiviv (11) xal ;-
inaximisquc rebus orationem habentibus, el cimi Xixotojv 6vto{ , xal tojott,? ou-
tanta canille consullanlibiis, qu aliquid (brtasse Xeuojisvoi tj toXio? , ^ tujjov xi ti xal Ttv >-
prudcnliiis ct solcrlius habet , quam plerique XlV OUVETTEpOV. O ltpl llXplV , OJO tlv tuxv-
vulgo. Non de parvis et levibus rebus deliberatis, twv , XX' uiv f, eu f ? iyv-,
verum quibus, vel recle , vel secus habentibus, va^xii xal xoivbv (12) fl xelvoij f\ outoi 5(Eiv.
rcmpiiblicam quoque , vel hoc , vel lio modo se IIpl yp 'E/.x),r,-!a ^xlv \6yo, r.Ep f(i Xpi-
habere necesse est. be Ecclesia enim nobis sermo uto '/ (13) , xal Taxr,v ,-
st, pro qua Christus mortem oppctiit, de eo oovto xal itpoaaovTO. Av%ro {ikv yp ro
qui liane Deosislai et concilia. Lucerna enim cor lazo icTir , > l)xo'jia|XEV , o (avov
poris, ut Scripliira doccl ", est ocutus, non bic lan- outo; li (7|-1; piv xal ipiiivo; , XXa xal
tum, qui corpreo modo ceinit ac cernilur, sed is 6 nvEUjjwtTixu 6topuv xal Oetopoj.aevo. K/yoz
eliain qui spirilualiter special el spectatur. Lu 5e ttjc 'ExxXTjoa nifixono; , 8 6tXov p.v , xav
cerna aulem Ecclesia? esl episcopus, quemadnio- aTol pA\ Ypt(ti)p.Ev. 'Avayxi) tovuv, ij^sp exs-
dum ipsi perspicuo- nnstis, eliamsi non scripseri- vou xaOapaii p.v x0VT <{ aysaSai xal
inus. Haque quemaihnodum cum ille pure et inte . jaj 8 TUYxavovTO oux ipOu* otw
gre sc habet , corpus quoque recle ducilur, corn ( xal ) ttj 'ExxXtjafac, ;
aulem impunis est, non recle : consimili quoque av x i wivRe % auv8iaxiv8uvEiv , aviv8iaa)-
raiione, utrolibet modo sese Ecclesiae amistes ba- EuOai. 1? [ib ouv 'ExxXtjcrta cpovTiuriov , d>

' Mat th. vi, 22.

(G) El /l'j T* aura col rs. lia cod. Pass, et ('om- (11) neptxotrr, etc. Conibef. cum de publit
bi'f.; at cod. Harl. et %' oo te. In cd. si p.q maximisque rebus deliberalio sit, nempe de iota
aT soi . dicesi.
(7) Kai airti>, zovro. Forle legendum a to . (12| 'Ardrxri ro xcirr, etc. Cod. Keg. cl Com
(8) Ka t \ vxorola. Cod. 2022 - ber, xoivov otid; fl xev); Sxelv< pnblicam rem, vel
vota, provoque commenta. . publicum, ipsaiu nempe dicesim, hoc vel modo
(il) Alias XXII. Scripta paulo post, id est anno se habere.
370 decedenle. rob r Kaiaapela. Cod. (13) -. Duo codd. Xpirto toz-
Heg. '-f 'ExxXjsIa Kaiaapcov , x ?, 8ev, Christus passus est.
Ecclesi Csariensium, quasi nomine patris. (14) Ovtuit'i. In cod. lieg, deest 6^. Paulo in
(10) <. Ita duo codd. Ilegg. In ed. fra, 0'Jv8iax'.v8uvi'jiv. Id. cod. habet crj^xivouveustv.
lUpiYpattii.
 8, EPSTOLA XU.
XptTio <ni)(iax(K, jxaXiaxa S Exapa , i) A. biieril, 36 "tniiino vcl pcriculi vcl salults pailici-
{ljfijp oxeov irivitv xuiv 'ExxXiQStiv jv an' pern esse neccsse est. Porro omni Ecclesia?, lau-
ipX*) xa^ v"v axi , xal vop-t^stai , xal rpo; f\v qiiam Christi corpori, summa cura el solliciiinlme
to xoivov Xitet (15), t; xVTp() xxXo; nsptypa- prospiciendum est, tum maxime vestrav qua; om
c<5xevoc , ou ivov 5ii tt]V p9o5o|iav uvojOev irai nium fere Ecclesiarum mater et anliquitus fuit,
xex^puyiiivTjv, XXa xal xlv x eo SeSojiv^v et nunc est, atqne censelur, et ad quam tola ros-
aCitij 8]; X<*Plv ^i ovoEa;. 'EtieiSt] (16) publica Christiana oeulos ennjicil, baud sccus ac
Tot'vuv xsxX^xaxe [lev xal ffia ; xtjv 1 xoxou circulus centro circumscriplus, non modo propter
O'.jx^^tv , itoioGvxe; ; xal xavovixu; , xpaxo- fldei inlcgritalcm jam olim omnibus prsedicalain,
S +, xal a!>Jw<ma, xv xal axol irap- sed etiam ob concordia gratiam, divino band du
!t(v , xo ; tw.pueamoi ( oSkv yp bio benelicio ipsi coneessam. Quoniam igilur ad
iittsxov xo; miro;) , xoxo navxl fiXxiov(17), deliberalioneni, quam de hac re habetis, nos quo-
xal ^jtv jStov , iva xal (xcv xi auveiasvYX(oiEV, que, ut par erat, alque ccciesiastica regula poslu-
xal axol ttj eXoyEa; |Aex<TxtojiEV eE x; (18) labat, ai'civislis , senectnle autem ct morbo deiinc-
iOEvsEa vixcbai]; ^!^ , ye amount niui', siquideni ipsi quoque, Spirilu snelo vires
Suvaxov , auvecacpoftEv. nostras obfirmante, adesse qiicamiis ( eque eiiiui
quidquam tide prxditis incredibile est), hoc sane et publica; iililitati melius, et nobis jueundius fiic-
rit, ut et vobis aliquid conferamus, et ipsi benedictionis participes efficiamur. Si autem per cor
poris infirmilatcm adesse non licuerit, id eerie, quod absentes possunt, confcrimtis.
DetOojiai plv (19) xal SXXou; etvai xj; - El quidem alios quoque apud vos principal)! di
ffia iou; rap' Cijitv , xal d>; ex 5; xoiaxr,;, gnos esse cotifido, utpote in urbe aniplissima, al-
xal oTit) , xal 7uo xotoxiov -qyuivi}; SvojOev evo; (jue ila preciare, et ab liujusiuodi pra;suliliiis
ci oiva uvapat npoxiptfjcjat xiv ' jlv x(jlu)- olim gulicrnata : exterum ex omnibus qui apud
(livuv (20) xoG OEOctXsuxxou u!o Ijuxv BaatXetou vos in honore sunt, neminem Deo dileelissiu.o fi
itpEa6uxpou (Xvtt> 8 uro ptpxupi), v- lio nosiro Basilio presbylero anleferre possum
ipo xal p4t> xal > xxaOappivou , xal (X<5vou (lia:c autem qupsi Dco teste dico), viro et vita
tuv 7tvxt<jv, f 6xi (laXiTxa, xax' jAorepa 6uva- el sermone prgalo, qiiique vcl omnium soins, vcl
pivou CTXTJvat ; xov vv xatpbv (21), xal tr>,v xax- certe quam ni: lime, iilraqnc re adversos liujusce
Xousav xuv aEpextxuv YXcosaaXytav. Taxa xal temporis turbinem ac vigenlem hxrelicoruni lin
lepaxixo; ypito , xal xovaixixo; , xal xo; x xo gua; pruritum , velut in procinclu stare possil.
uojiaxixoj xal ouXEuxixou xayxaxo , xal xo ^ el iis scribo, qui sacerdolii muere fungun-
typau Jtavxo; (22). jxv o3v xoxo ouvo;te , xal tur, et monachis, et iis qui dignilates gerunt,
'y^qjo; -jpAv xpaxoiti , oxto yi5{ xe xal p8; et senatoi'ii ordinis sunt , deuique plein uni
XOusa , isxi ^rjiJotjiivT] (23) , xal itp- versa?. Si igitur Iiuic sentcnlhe assensnm fuerit,
eijxi xtfS'jjiaxtxtil xal 7tap30Jtat , xXXov 5 xal suflragiumqtie nostrum adeo sanum et integrum,
Ki66XTxa xljv xPa 4fi>\ xot^ 0a^(5t Ilve- unaque cum Deo latum, vicerit ; cl epirilnaliter
(iaxt. El 5e SXXo xt, xal tl) xoxo uvSoeie , xal adsum et adero, irno et jam manum injeci, Spiri-
xax paipiai xal (ruYyevsEac ta xoiaxa xpi- lusque fiducia nitor. Sin autem aliud quidpiam
voixo, xal i x^t^ (24) x^P icapanOpot x6 potins quam hoc placeat, et per sodalilia ct co-
4xpt6 , itpaxxo'.xs ' 0x3Ec aixo xb apaxov, gnaliones hujusmodi res expendantur, ac promi
f,jul; $ aujxaXijajiOa. scua turba judien sinceritateiii riirsiim conviilserit,
el dislraxeril, seorsum sane id quod placet facile,
nos aulein intra nosmetipsos colligemus.

(15) ilpf> f\r zb Koirbr Aixsi. Hace non de D (20) TiftMjdrw. Cod. xtpiEuv. Paulo post, idem
tota repblica Christiana sunt intelligenda, sen do cod. et . BasiXEfou xo -pzaH-j-;ip<rj.
universa, quam laie palet. Ecclesia, sed de C.a-sa- (21) rvr xaipr. Bill., advenus lent-
riensi, qua; omnium fere mater eral Cappadocia; ports turbinem, *|iiod non rcddii xov vv, nee pr
' Ecclesiarum, quariiin proleein plurimum inlererat, sentem salis indieat persecutioiiciii ; lune enim
i ut in sede Cxsariensi exiinius pastor consiitue- Valens Arianortim favore adversus Cailtollcos de-
. relur. bacchabalur.
(161 'EsEiSf). lia cod. Beg. In ed. . (22) Kai xov ot)tov . Bectius forte legen-
(17) Tovzo t> 1 e.lnor. Comlwf. toxv-E dum xal af)juo navtl.
tih adverbii inbuit verlilqiie_, id oimiino melius. (23) Vriptiiieri}. lia legendum videlur. Ed. d/rj-
(18) METtkryhifisr si rijc- lia cod. Beg. et iopiv.
Coinbef. In cd. uxx<>>!iev' ei 5 x xtj. (24) Kai i) . lia cod. Beg. cl Conibef.: f|
(19) /tm lr. lia Beg., Ilerv. In edit, its- deesi in edit. xaO' p.. Sic id. cod. In eil.
Ooicy. Paulo iuli a, xal C>: x ).- lia cod. Dccst xaO' Vna?.
in d. xa.
R7 GREGOIUI THKOLOG1

37 XLII. EUSEBIO SAMOS.VTENSI EriSCOPO. MB'. El'SEBIil IAMOSATEN (25).

Agit cum Eusebia Samosatensi, nomine putris, ut ad consul!ationem de episcopi creatiov.e, Cwsareum se
confrai.
Quis mihi debit pennas sicui columb * ? vol quo- A Tl cEt 101 pvxl xreixspicrep ; fJTaJi
modo rcuovabilur seneclus mea, ut ad cliarilaicui vaxctivijQj y^paq, usts ji oyvr.f.vai S;a-
restrain Ir.iiisiri;, (les'uleriuui(|iie vestri, quo le- rjvai Tzpbi -tv is~pxv fi-^, v.i\ tv te t:0ov,
ncor, lenire, aniiiiiqite molestias expondr, 8v 1 s' jxv, va-ausai/xal ti , t, u-
veslra op quoddjin affeelionum solatium repe yij Siij-f^saciOai, xa\ 6t" jjuv sO^iGai tiv rapa-
l re queain ? A morte en in beali episcopi Etiselii u.ufl!av tuv OXi'iJ/ewv ; ' yxp tt xoxt;!j'. /.a-
inctiis non parvus nos invasit, ne forte ii, qui xapou E'jkCou c6o f\iS.c -
metropolitan Ecclesioc nosine quondam insidias 6ev o : , o't tote efEOpovT
slmebanl, eainque baerclicis zizaniis implere cu- 'ExxXr^s (2G) ,{ UTTpoTO/cwj fjfiuv, xal O'jX-
piebant, occasionem nunc nacti, pielatein in honii- fievoi aTjv apTixuv iavu>v Xijpwaat, xaipou
ii inn animis multo labore coiisilaiii pcrniciosis vuv Xa6u.Evoi, tv xati*<> xatasnapstaav
suis doclrinis radicilus crcllanl, ipsiusque uni- iv Tj ij/u/at TUv avOpi-tV EUdceiav !? '
tatcin scindant, qucinadinodiiin in mulls Ecclcsiis auTiv TOVTjpa SiSasxaXat; xpijuiswai , xa't
fccerunl. Quoniain auiciu I i tiene quoque cleri arl TaTt) T]V voTTjTa xaTaT|X)Siv, xa\ ln\ iroX-
nos allais sunt, quibiis rogannir, nc tali tempore Xuv 'ExxX^aitLv 7rcTTOi(xaaiv. 'EteiStj 8 xal Yp*^-
cos iiegligainus ; undique conspiciens, cbarilalis Ttpoj <u. tf xeto (il) xXrjpou, -
vestra: recordalus sum, rcclaeque lidfi ac zeli quo Xouvra xt ratpo?8Jvai v xatptp , nspi6Xs-
pro Dei Ecclesiis perpetuo fl.igratis. Eaque de (J<afievo{ v xxX(i> jAv^uOijv tj ^ &&,
causa diteclum condiaronuin Estatliium inisi, ul xal ttc ApOj itTtEt{, xal JfjXou 8v IxTE a^
venerato veslra, iilius liortalu precibusque per 7rp TUV 'ExxXjj'.iJv * xat toutou Evsxev
inola, omnibus laborious el serumns Ecclesiarum irTcsiXa Tov ya^riTov EOa-Oiov tov euvtxovov
causa susceplis, bunc quoque adjungat, ac sene- 7iapaxa),ai ufuliv tJjv sjivo-pcTOiav , xa\ 8'Ji-
clutem uieam per congressum reficial el recrec, w^Tiaai , izat to Oitp t5v 'ExxXTjauv xajxToi
rectxque Ecclesiae celebreni illam pietatcm diri- xa\ tov icapvta emOtva, xixou YPa 4
gat, nobiscum scilicet (si modo digni babili fueri- ouvTuya vairausai, xaV t] pofj 'ExxX^ia (28)
nus qui vos in bono boc opere juvemus), pasto - tjv ncpi6di]Tev eCi36Eiav SiopOiiiuaaOai, Mvt *
rem illi juxta Domini voluntatcm proficientes, qui fiO' fu.tbv (e Spa xaTaCiti)OEr([iEV duvavTiXa60ai
plcbem ipsius gubernare ac moderari queal. Est [itv yaou ) 7totp;va ouXi)|M
quidem nobis prae oculis vir, quem psi igno- Kupo'J, Suvijisvov 8iu0uvat t8v Xav .
ralis ; quo si per divinam graiiam 38 poliamur, c "Exo".ev yip (29) 90aXu.v vSpa, 3v oi6 a-
magnam baud diibie nobis riduciam apud Deiini Tot yvoete ou si xaTaSi(OsTiEV etituxev, o'a
coinparabinius , maxiinoqiie benelicio pouulum , 5tt (*Y*^,1V *Wielav itpbj tov 6eov ,

Psal. Liv, 7.

(25) Alias nier Basilianas rerensila XLVII. Scri sun Ariannrum episcoporum stipatuscomilalu. Tunc
pta eodem tempore. Olim inscripta erat Iwc Basilius, qui se in soliliidinem pacis lucmhe causa
'pislola BiuXeio ][({) verum banc Basilio
receperat, ad succiirreiidumepiscopo suoadvolavil,
iibjudicant, suoqiie resliluunt auclori recentiores omnibus rebus Ecclesia: utilitati poslhabilis, ac prae-
Operum S. Basilii editores. In codd., inquiunt, clarum ilium triutnphum reportavit, de quo Grego
A'at., Med. el Coisl. primo, liliilus bic babelur : rios, oral. XLiii, nova; edilionis pag. 795, n. xvxu.
\-(> ETapi, p\ ttj; xotu-jEtj E'JjeCo'j (27) fifi dplxBTo. Sic edit. S. Basilii. et
7Ti5xoitou, xat Sti ?' '"P0 80aXp>v tiv e zfyi sic legit Bill., pelilque series, ait Combef. At eerie
imaxonTjv itiTf,8Eiov Gregorio todali de obitu Eu- id non dixerit Basilius. qui, cum esset presbyter
$ebii episcopi; et quod habet pr oculis virum ad epi Caesarea: (et in ipsius ctiain sinu Ensebios animani
scopate muiius idoneum. Plures decepit tilulus ; al ellhverat), ac in clero ejus urbis prmiieret, litteras
legi non potest attenlius bxc epstola, quin cam potius invitantes ad fuluri episcopi eleclionem cum
non a Basilio, sed potius de Basilio scriplain esse p, clero dederat, quam accepcrat a clero. Sit ergo
pateat : imo luidie inter eruditos fere convenii earn ban: epstola episcopi comprovincialis, qui alierius
:> Gregorio paire, lilii manu, ad Eusebium Saino- episcopi adventum sollicilet ac orgeat, Gregorii
saleuseni fuisse scripiauuNaai scneiu se esse d forte |iaiiis Tbeologi, aul ejus nomine. In edil, r.pb
clarai auclor epstola? et in Cappadocia episcopuin, 0; tjixsTO.
ut qui litleris cleri ad eleclionem episcopi, et Ec- (28) Kai T( pO 'ExxArftTia, etc. Edit. S. Ba
clesiiC Cuisarieusis defensionem iiivilalus fueril. Is silii, ac percelebrem sana; Eeclesi pielatem instau
autcin, ad quem scribil, et eadem diguilatc pnedi- res. Juxla Goiobef. StopOsasOai dem sgnlicat ac
lus erat, et laborlbus pro Ecclcsia susceptis cla- paiUEiOat verlil auteiii, orthodoxie Eeclesi
rus, et amicus Basilio, nenion Gappadocise vicious. orbi vervnlgalam mlaient fidenter antrum, et quasi
Omnia in Eusebium Sainosatenseni mirifice ennve- erigal prope collabenlem episcopi catholici excessu,
iiiunt, quem Basilii ordinationi scimus interfuisse. nisi alius calholicus ei succdt.
(20) EpeSpevcrre yExxAr\<rii,i, Indicat Gre-
(29) "Exoiier . Sic quatuor antiqui codd. In
gorius slruclas ab Ariaius insidias Ecclesias Gasa- d. !y_o;j.:v (tiv.
riensi anno 365, cum Valens in banc bent vcuil,
SO EPSTOLA XLI1I. 90
xort exi).s(iiv(j t\y.i ^tflrt-ny zbgpyz- \ qui opem nosiram imploravii, afllciemus. Verum
etav 9)<50. ' (50) xal tcoXiv te rursus ac sx-pius rogo, ul, abjecla omni cun-
xaX toXXxi itavra 8xvov anoOEAvou itavt^sai, ciaiioiie, bic nobis pr*slo sis, bieinis<|ue molestias
xo'i j:poXa6v ti sx xe^wvo Suaj^P- anlevertas.

MI". TOIS EIIlSKonOIS (51). XM1I. [> EPISCOPOS.

Gregoriut senior, mortuo Easebio, Csaream ab episcopis advcalas, ted lam perfaaclorie, ut adesse
ilium oportere significaren!, nee qua de re, quo tempore, respondit his litteris Gregorii filii clamo scripiis.
Son dissimult venerandas indecoram iptorum agendi rationem, seque ab ipsis contemptum ; promittit lamen
ad futurum, si una seciim voto et suffragio Basilium prosequi velint

'Q T-tet ; xsrt iXavOpwmi, izipi--o\ Quam suaves et bumani estis, ac singulari cha-
ti]v viinjv ! KsxXjxit tjji3 s'A *tv p.iTp-oXiv, rlate prxdili ! Ad melropolilanaui urbem nos
> o\[xi\, jtspl tiaxinou tt ovXsusajAEvot. Tocastis, de episcopo, ni fallor, consilii aliquid
yip u;jubv aiO'/:, o ^ ^Tt tapstvai fi, initiiri. Hoc enim vos in animo habuisse senlio,
pf/ i?' q>, {x<t rs, 7tpoaYf>psuj*vT (32), ; quidem nee quod adesse operieret, nee quam ob
<juv, 6tt <p;j.i]a(k, SsStjXuxixte, tb v tiv? o causam, quo tempore, prsenunlianles, rcpeiile
Ttjiv s-ptoxrs, fi xotvtovo'j (33) "xeiv -- nobis vos profectos esse signilicastis, lanquam vi
x-s;, aXX t ircaevai rojTouSiJovxE, iva utj delicet, non nos bonorc afliccre consliluentes, aut
Sxo'jjiv tav itspi^irj-E (3i). Tu pv ojv ujats- socios liabere suidenlcs, sed pnesenliani nostram
pov (3>) toioTov, xat otouv 6ptJ<5uEvoi Se sedulo iinpeilicnies, ne in nos invitos el re
<p.Tpov , tud xet> rapa9T,eou*v. "AXXoi p.iv pugnantes incidalis. Ac talis quidem vesta agendi
d/o-j "] (50) ~po6aXovTat, xati to{ autuv ratio est, coiituineliaiii(|ue banc feremus. Quid
Ixarro: tpowj; i] itipouj, - v to toiovtoi; aulcm ipsi sciitiamus, cxponcmtis. Videlicet alii
iX; (TJfi6afviv. '1I;j.c{ S oiSva rporiu.jat 6-j- quidem alios in medium proponent, pro suis quis
veusOa, oS y*P etov, tw tijittou uio (37) que inoribiis aut commodis , quemadmoduin in
<jiv BasiXsou . Tfva yp, >v hnjusinodi rebus accidere consuevil. Nos vero iie-
tjjisv, i-joixoazv ij ) Soxt(x-pov, f[ \iytp Su- mineni, nee enim fas est, colendissimo Ulio nosiro
vawsEpov, xal navTaxOsv sij )? xaXXo; - Basilio comprcsbylero praeferre possilmus. Ecquem
i<jxt,hvov ; E 8s f sOivEia Trpyaol, oj fip OXr,- enim ex omnibus, quos nuviinus, vcl vita proba-
xty (38) , XX StSixaXov. \ Sua liorem, vel sermone ac doclrina valentiorem, ma-
toto Suvatov (59) - to uOve;, v Jxji toi- gisque ad virtiilis pulcbrituilinem undique perpo-
okot,^wvrocxa\wp!oovTO."AvTaTT]v8xi308 lilum reperiemus ? Quod si quis illiiis infirmitatem
tiv j'fov, xal 7apaip.0a (40), xal \$, oblendit, non scilicet alliletain, 39 Sel' doclorem
1) vsufixrixtc, ij ffbouaTtxiic. Ei 6s ln\ p^-mlf <| creabilis. Ac simul in boc virtus illius lucel, qui
6o, \ xpaTStv xXXotv ai 7'. (41) ratp S!- inrmos, si quidem tales sini, fulcil et corrobo-

% (50) 'AXl . Minime minim, aiunted. *atv, fa. Sic unius Regii cod. ope locus illc emen-
S. Basil. quod Eusebius in remotam provint am oallir. In ed. ti, verlilque Dili. : Si quid fucere
id elcctionem episcopi vocctur. Nam cum units sit aggreui estis, declaralis.
I'piscopatiis el unus grex, sxpe incident tmpora (35) "H xoiruro. Ua duo Regg. Deest in ed.
cjusiitnili. ut curam suant et solliciludineiii episcopi XOIVIOVOJ.
exteris Ecclesiis debeani. Ut bxream in exemplo (34) xovanr iuitr /. Ita unus
Enseliii Saiuosatensis, neniini sanctus illc mariyr cod. Ueg. Alii legunt Sxovtsj, ne invili in nos iuei-
in hoc genere concessit, ac in varus Ecclesiis pre deriiis; alii fjxouuiv <)p.Iv, ne in nos venientes. Men-
sbytres ei diconos, alque ctiam episcopos magno dose in ed. T.irr.r.-ST-.zi.
Ecclc8ia* coiiiiiiodo urd'mavit, ut testator Tbeodoret. . (33) Tb ikr cvr ijirepor. Bill, tte quidem
Hist. lib. iv, cap. 15. Ex bac autein epislola el 1 vestrum (acinus est.
noiiiiiillts aliis ejusdem Gregorii, el ex laboribus (30) 'XXAoi {ter i).a<?/. IIa Reg. el
quos a paire, Basil causa, susceplos narrai in Coinbef. In ed. aXXoi usv ouv SXXou 6t. Paulo iulra.
oral, xviti el XLin, facile perspicimus episcopos id. cod. Reg. habet exasxo pro '
eleclionuin oiiosos spectalores non fuisse, eed (37) Ttj.t(tzzov vlov. Bill, charissimo filio. Cod.
pluriinas cai'tiin paries constliando el adborlando Reg. TU'.bJito'j ScX'fo, venerabilsimo fratri.
sustinuisse. Quin etiam clcctio interduin penes epi (38) Ovyp \. Unie, ail Bill., alline est
scopos eral ; el cum varia essent pleins ac cleri illud Cbrysosioini, calches, i, Ad iltuminandos : In
eluda, ut in Uasiiii electione conligil, tunc ea pars milite eligendo exteriora, hoc est, corporis mensu
vincebat, cui major favcbal episcoporum numerus. ran! et bouam carnis habitudinem, sed et liberlatem
Uioc cunt ad canonical!) Uasiiii elcclionem deesset coniemplamur. Al cti Hex nihil tale requirit ; sed
unius episcopi siiffragiuiii, Gregorius Nazianzi epi- et servos in sui exercitum suscipit, senes et jueenes,
scopus, quamvis scnio conl'ectus ac morbo, Caisa- taiitum ut prompliludinem habeant se suscipiendi.
ream advolavil, in elcctionem calculo sno adjuva- (59) Ka jta rovto vrarr. Cod. Reg.
ret, or.OijKuv ttj (J/i]o> Gregor. /.iaii/.., oral. Suva-v.
xviii, . 36, el oral. XLin, n. 57. (id) . cod. Reg. Ed. uopieoui.
(31) Alias Will. Scripta codem tempore. (il) M cTtrec. Cod. Ueg., Montac, Morel. el
(52) d/ijrere, . Ua codd. Hcg. Conibcf. ai TJi'iz-.:;
duo. Mciidosc in cd. TtpoaaYopEUovTS. , dOp>
9t 5. GREGOHIl TUEOLOCI 1
ral. Si litre suffi agio ralculum vestrum adjeceri- xaiov, ya.ipop.Z4 rcacEwpafievoi. 'Yuixepov saxeo
lis, et aderimus, cl nos vobis vel spiriluali vel Ep-jw, i(v 8k -/: (42).
corporali inoilo ailjulorcs prnfilebiinur. Si autein certis condilionibus via capessonda est, factiones-
que el dissidia contra jus cl aequum valilura sunt, contemples nos esse gaudeinus. Vestrum sit opus;
pro nobis autrm orate.
XUV. EUSEBIO SAMOSATENSI EPISCOPO. *. EYSEBIQ SAMIATEQN (43).
ex Oriente lumen, ut jam vidimus, accersivil Grcgorius Nazianzenus, missis ad sanctum F.use-
bium Samosatenseni litleris per Kustalhium diaconum, ut Ecclesia: Csariensi adversus Arianos opem ferret.
Accurrit sanctus martyr in Cappadoeiam, iilque cerium ex epstola xlviii liasilii, et ex oralione xx Gregor,
qui Spiritual sanctum ab exteris rey'wnibus tiros pielate claros el zelo flagrantes adungendum Basilium exci
tasse testalur. Ipse Nazianzi episcopus, non solum seneclule, sed eliam morbo fractus, iter aggredi non du-
bituvit, ut calculo sao electionem Basilii adjuvarel. Proficiscenti palri has Hileras dedil Gregorius notier
ad Eusebium Samosalensem, cujus zeliim el sudores laudat, eique acceptum refer, quod palris senectus
renovla fueril. Veniam petit, quod non accurral ad ejut complexum. Unguis improborum cedens ; sed paulo
post veiiiurum se pollicelur, quod lamen non videtur perfecisse.
Unde luaniin lauilum exordium ducam ? el quo IKOev ipiotii: tuv owv -..1 ; t ?'
nomine proprie le appellabo? An le columnam el etTOv oe xupim v 6. ; urXov xa\ 5paC-
firmainenliim l0 Ecclesia voeabo, aut loroinare in bjp.a ttc "Exx/.r,3o, Tj cpb>3TT)pa v , at
mundo ", iisdem verbjs cum Apostlo ulens, aul ' , ) aTtpavov xaux^3Ea>i
glorialionis coronam " incolumi Chrislianorum swou.vtp pipei Xptsriavfv ; fl 8soij owpov, ij ira-
parti, aut Dei donum, aut patria: columen, aut :'8{ Ep2i3|xa (4i),f\ xaviva 7i(steio, i) T:pa6EUTTjv
liili'i regulam, aul verilalis legatum, atit bxc om )({ (45), i) xoO nvxa xal tcaew totiov ; xal
nia simul, alquc his plura? Aiquc has pene incre- t+jv i:ep6oAv tv Ttat'vwv tot pwy.voi lucrctao-
dibiles laudes, per ea quae videmus, confirmaba. p.ai. Tr s-tbc o-cij (40) upijio; jXOE 5:$\ YT
Quae enim pluvia a*quc oppoitnna et tempestiva TCOOV ix Tz-pi Slp TOI? V tOTUL> 7tXr([iAupo0v ;
silienli terra' illaps esl? Qu aqua ex pelra, iis, tvs ToioOtov apTov ' lifayev avflptoitoj ; t-
qui in deserto habitaient, exundans? Quem lalem otv 'IrjooO;, Kpioc xoivb, toj (47) y.a-
angelorum panem homo manducavit "? Qu bus 0)1{ ; v xaipq) aTtTiCo|iavo'.c ), iva
Jesus, communis omnium Dominus, disciptilis suis xal irXaYO *AEpi3,jj, xal xiv5uveovta4
possum euiilibiis ita opportune astilil, ut el fluotus i:Epi3teT]Ta!, oTo 3 xftvousiv fjjv xal viaju.e'-
sedarel, el periclitanlibus salutem afferret u, ut tu vot, xal oTov f8r] vauayonv avT. ; T (48)
laborantibus nobis ac mcerenliluis, ac jam velnt twv XXwv XyEiv, Ey6yy;ia xal fjoovj ^X^
nan l'ragi um facieiitibiis apparuisti ? Et quidem de pOoS^uv ev-Xy37, \ iov (49) --,-vc.)3:v
alus quid loqui necesse est, quanta nimiruiii lav -; ;
tilia et voluptale orlhodoxoruni nimos pcrfudisli, quaniqiic mullos homines in desperalionem lapsos
erexisli?
At mater nostra Ecclesia , Cxsariensem diro, 'AXX' Ji^trip ^xtv 'ExxXriao, tJjv -.-
nunc profeelo ob lui aspectum viduiialis vestes pstav (50) XYto, vjv 6vtoj; airoSeTai t iv8xaTa
cxuit, et stolam jucundilalis 40 assumit, magis- fi xnpeiEtc iizl Tj sj 0a, xa\ axoXiv e?po-
que eliam cxplendesccl, cum pastorem, et se, et a"JvT); avaXaiCv:! j.'ii), y.A Xau.npuv8^3ETac p.SX-
anteeessoribus episcopis, et manu vestra dignuin Xov, eistSav 7iot(ivo; xxoi (52) auTtj xa\ tuv
consecuta fuera. Nam quis sil rerum nostrarum TcpoeiXTcoT)V , xal tuv ujaetpiov xtpwv Cou.
status ipse quoque perspicis, quanlumque miracu- Ti y^P |HTEpx xal aOxo p ola, xal sov Oau-
* 1 Tim. ni, 15. Philipp, , 15. " I Thess. il, 19. " Peal, lxxvii, 25. u Mallh. vin, 24-20.

(42) 'Hjiir Se {'/. Cod. Reg. u.(bv 8s '8<;1'.; '^, quasi basisel fulcimenlum.
oitEpE'JxesOai, Ho.snim mile! preces fndete; quae (45) j,r\0f.lcu; csaerlorem verilalis
lectin iiieliorem sensiim videtur eflieere. ac culloreai ; quod aplius videlur Conibcf. quam le
(43) Alias XXIV Scripta circa Septembrcm an. gatum. xo TTvta xai. Moniac. el Morel,
370. Eiceiqi xicrxmp . i proponuiit fl jjlctj Ttvxa xautaxa.
epstola tum conscripta esse videtur, cum, Ense (40) Tl vet ovTi. Sic Monlac, Morel, ac
bio CaEsariensi episcopo vita fundo, de successore Combef. In ed. ; otio etc.
agerelur. Porro non salis liquet au post Eiisebii Sa- (47) ToT iavzoD. Ed. male tj.
inosati'iii ab oxsilio reditutn scripta fuerjt, an vero (48) Ti Set. Pass. 6^. Cod. Reg. tv
aniequam in exsilitun profeetus esset. II 1ml perspi- pro t>v aXXbiv.
cuum est, Cxsarienses illius advenui siiminopere (49) "Ocruir Ed. male sov.
delcctatos fuisse. > llxc Bill. Al perspicuuin est (50) T'qy KaicpEiar. Pass. Kauapiov.
non minus ante exsilium Eiisebii scriplani fuisse (51) Srolir ebppocrr\ . Pass.
banc epistolam. Nam anno 370 collocatiis esl in otoXtjv ;){ evSTai Slolam immortalilatis
Ibrono episcopali asilius. et anno 371 in Tbraciaiu induit. id. cod. xal Xajxitpuvetai , magisque
Eusebius exsulavil. Vidu Tillemonlium. eliam explendescit.
(41) IlarptSc f-. Bill, palri subsidium; (52) floijiro Tv/fii. Cod. Reg. et Combef, w-
Comb, palriai coiuimn , qttemaduioilum Pindar. pivo,- T'Jxtl.
03 EPISTOLA XLV. 9i
iwwjp-piffsv 6 abc C*i * 13{, \ A I'" palrarit telas Unis, et sudor, grata Roo
(kiv ^ (53). ,; vaxaiv;sTa'., xai p^- fiilucia el libertas. Scncclus reiiovainr , morbus
(vi-j-.:.x vixTai, xai mr.owitv o x/.vtj, xai siipcrainr, lelo affixi exsiliunt , infirmi potenlia
aQsvoOvcj TTsptwwJovTat Sva;.uv. Torot accingunlur. Quae res mihi conjecturait! Hennit,
xai x jfi-Epa xa-i vov ,1 (i). Tiv p.$v negolia queque nostra ex animi sententia successiira
ouv roxxipa exl *v"' auto'Ji xa\ vO' f,xaiv, tXoc esse. Ac patrein quilem, tum suo, tum nosiro
navsl p!(p xai t^ fWTJ iroXi xaXbv mQfj- nomine liabes, pulrliriim univers* viue et venc-
oovra (53), tiv vv Cnp ti 'ExxXijia ifcva. randx caniliei fuiem iniposituruin niuiiruro pra>
Kai 6|"5[10 to-ov, u oSa, eux*'? ptipai - senlem hanc pro Ecclrsia diiuicationein. Al cer
*)|AvjTEpav TS xai vsavixtircpov, aT{ 7tvTa fist ium babeo fore ut precibns vestris, quibus freins
OafioCvxa (56) mjTcikiv. E 8 xv ) povcESi nenio non sibi quidvis polliceri debet, firmiorcm
xaTaXSE'.EV , o r(p.:'a toia-ti;? xai in\ totoTOic eum valenlioremque recipiamus- Quod si in bac
TUX'V tXeutj. "Ejiol 61, TOtpaxaXtTi, auYYVibp^v queque cura extremo viue die perfungatur, mi
1)(, e p/.xpov ta tuv irovr,pJv YXtsaatc - nime illud in daino ponendum est, lalem, el ob
p^oa, ptxpov Ttpov p.lv xai :8.'.[ (57), res tales, viue inem cunsequi. Mihi vero ignoscitc,
xai iKpiitTuCatATiv, xai otra -apsai vv, 8 (- B obsecro, si improborum Unguis paulisper cedens,
rpoaosTjv, ] eTjp,a. aliquante post ad complexuin vestrum accurrain,
el ca, quae nunc in laudatione preterm i ssa sunt,
coiara ipse adjiciam.

ME'. BASIAEIQ (53). XLV. BASILIO.

Post Basilii eleclionem nemo dubitabal, quin sintiin Gregorius ad amicum ltus accurrerel. Sed satins ei
visum eil ad llusilittm tcribere, ac uum er ejus ordinaiione gaudium significare. Illius auiem rideudi de-
sidenum cohibuit, tum ut aiuici fama: conitilerel, tum etiam ne se ipse ht invidiam el arroganli suspiciones
ionjice el. His rationibus versuadere Basilio conatur, ne te statim aecersal.
'EratSfj ae TsOvra e-l tIv tyriAv OpSvov Posleaquam te in sublimi ihrono colloeatum,
&YVWV (59), xai Ilvt'jpa vixij, tbv )./vov i-A ac lucernam, ne illam quidein prius obscure lucen-
tt; hix'/ia SriAT.zuw, o6 tplv axu6pt tem, a Spirilu viclore supra candolabrum " oculis
, t^jOt)v piv, . Ti S ox tuXXev, omnium exposilam esse iniellexi, laetalus sum, fa-
xo:vbv tj 'ExxXi]Ta{ poiv lyv) , xai teor. Quidni enim , cum Ecclesia: corpus male af
:; XP3'0V Xs[PaTbJYl'a> i npoapajwv 6 oix fectum esse, atque hujiismodi duet et auxilio
Ci, odas rpoa8pap.oup.ai .[ ft oto opus habere conspicerein ? Non tanieii ad le sta
satT^sTj. -ov \*j, tva ooi zb oijiviv u- tin) advolavi, nee advolabo : nee ipse id a me
laio (CO), xai xi) auvaysiv Wt] o-j ;, exposcas velim. Prinium ui aucloriialem el venc-
Ttvo zstpoxaXa; xai -^, v av rationem tibi sartaiu teclamque ciislodi.un : ac
ol 4b:xGf.'i.04zz (Cl). Astepov 5, tva |1( ne prae ineplia quadam el animi fervore, qiiemad-
([1 (6) tb uraOspiv x'al viTtiyOo- mniluin oblrectatores dicere queant, lui siudiosos
vov. n-c ojv TCst, TJxbv ips, xa\ p.xp' ^ colligere videaris. Deindc ul mihi ipsi etabilitatent
avaT] ; "; Sv 5 6so xsXsut) (63), xat irap- comparcm , invidiseque occurram. Quando igitur
X0>5tv al jxia\ xuv vv m-tOpJvwv (6i) xaV renies, forlasse dixeris, el quandiu cunctaberis?
paixaiv(5vTu)v. O -rp n\ kXsov vOiouiiv ol 41 Quoad Dens jusseril, atque eoruni , qui nunc
Xerpo\ (65), ea ol5a, 6\8 tjv 'lepouaaXIjp, insidiantur , el invidia laboianl, umbra; pnelcr-
aroxXeovxe;. ierint. Non enim diulius, sal scio, leprosi resistent,
Uavidein Hierosolymis excludenlcs ".

"Matlh. v, 15. "H Reg. v, 6.

(55) 'H Bsby na>t>r\crla. Combcf., Dhina- D (59) 'Eyrw. Cod. Pass. 6tYvov, plane cognovi.
ipu dieendi libertas atque fidueia. (60) "Ira coi pvMbt. Combef.,
(54) T i\uzspa rovr x6^cse0at. Ita tibi gravitaient decorum servent ; sic etiam inter
Pass, el Combef. In ed. i-AJr, rs-ai. Al pro ^, prtatif Tillemonlius.
halwl cod. . (61) '. Cod. Pass, et Combef.
(55) . Sic legendum, ait Bil- 6ia6aXXov-e.
lius, non eie<aovtai, m in Hervag. et in ed. Paulo (62) 'Ira :jtavr> -! . Cod. Pass.
infra, pro f)p.eTpai, reponendum Ou,Tp*tc. Pro --. , xb (rtaSapv. Combef. morum
840, habet Pass. ^-. constantiam concilient; Tilleinont. sapientiam el
(56) &s Oafipovrra. Cod. Reg. OaffouvTac. Ita malttrilatem in agendo. Duo codd. Regg. to dtep\v,
et Combef., |ui vertit : De quibus nihil quod non no firmltalem.
bis polliceri debeamus. (63| KeAeucrxi- Ita Pass- '" c^- xXeie.
(57) ' xai (. Cod. Reg. et (6i) 'EaiTieeitrw. Cod. Harl. mTiOepivuv
Couibef. xai :01. Perpcram in ed. ^xv, xa. Bill., <;m nunc insidiantur.
ul notant Billiiis et Coiubelisius. (65) Ol . In lexlii lam quam Graj
(58) Alias XXIV. Circa meiiseiu Dcccmbreui cjus- eo, de lepiosis nulla lit inciuio, sed de dandis et
dein an. scripta. ticis, quibus arcis Hierosolyniilaiiaj custodia a Je
95 S. GltEGOKIl TEOLOCl
XLVI. E1DEM. Mip. AYTQ (60).

Nondum villus his rationibus, a Gregorio se eonlemptiim querebalur; cujus qucrelis respondet peracute his
lilieris Gregorius. Scripta autem hac epstola anno 570, aut neunte 571.
Quomodo cxigme nobis et viles res luse sunt, ? m?uXX\( (67) *)[ xi mi, Up
divinum et sacrum capul ? Quodnam hoc elTugit xEaXij ; toMv oe tco tfysv Ipxo Sovxiov ; f) >
vcrbuin deulali sepia? aul quomodo hoc dicere xouxo Eiratv aOpiTsac; Jva xi xa\ axo; Oa(T30j
ausus es? ut ipse quoi|iie audacler aliquid dicam. fitxpv. tj Sivota upxT|<iev (68), f xXav ^pa-
Quomodo vel animus id proposuit, vel atraincntum <}<sv, t) x*PT1 E8axo; 5 X<5-pi, xa\ 'Aejvat, xal
scripsit, vel charla exccpil? o studia, et Athena; , \, xal Xywv SpuxEj ! Mixpo yP P-e x**
et virilits, el littcrarii sudores ! Me etenini lilteris xpaYySov, o! *(p<fi;, tois. IlxEpov fp.ac ^vosl,
luis pene tragicum facis. Ulrum nos, an le ipsun r auxv, xi)? oixoupivr,; , t) -^
ignoras, lu, nqiiain, orbis lumen, magna vox el ') xa sX-i^, xo luv X<5va,v ; Mixpi
tuba, doctrina? palalium? Tuane Cregorio parva rprjopw xi a ; T ouv xt uXXo (69) Oaup.*jsiE tuv
sunt ? Quill igilnr aliud quispiam aduiiretur coram l'A ** Tr, e *1 & ;; "Ev p.lv lap v
quoe in terra sunt, nisi le Gregorius? Uiitini ver upai, i & *"> v oxptv, eT S ./
inter aniii parles, unus sol inter sitiera, uuum x-avxa opavi;, p.a Ss navriov covt] f <ri],
coeliini omnia complexu suo coercens, una vox tua ti xavbixi -. xpvE-.v, [t;8e wxxJ
de omnibus li iiiinphaus. si modo salis meus sum, [s io IXxpov, wp ox oto^ai. Ei plu oxt , rpbj
qui de hujusmodi rebus judicium feram, amor B ajav .;,/ (70), xoxo , lyxaXet xaV
me decipit, quod non existimo. Quod si nobis neivavOpwiroi^oSsYpaXXoTtiuJ sOa|iajEv,
hoc nomine succenses, quod le minus, quam tua fl Oaup.x:xat (71), 5xi .\ ab, xaX t, ) ,
virtus inereliir, suspiciiuiis et admiramur, omni- ov xs tjv auxov E-aiVEv, xai xojto e'x"'
bus quoque morialibus succenseas oportet : eque jtiTv xwv Xytov vjjw. Et SI xaxapoviv l^xa-
enin alius quisquam satis digne te laudavil, aul AcpxOa, x! |it xavav 7tpXEpov; '' oxi iXoso-
lauduturus est. praeter te luamque in dicendo oujmv ifavaxxE (72); i> Eteev, xoxo plvov xa'i
snbliiiiilatein , si quidem fieri poseel, ut quispiam xwv XtJywv xiv aJv u'|T)XixEpov.
laudes ipse suas pnedicaret , idtpie nobis serinonuui lex ferret. Quod si conleinptuiii lui nobis
objicis, quin priiis insaniani? At quod pliilosophamur indignaris ? Liceat mihi cum bona tua venia
diccre, hoc uniini doctrina quoquc tua et crutliiione sublimius est cl prx*laiilius.

42 XLV1I. EIDEM. MZ'. T AT (73).

Scripsit hane epistolam Gregorius, cum in magnis turbis motestiisque Basilius versare'.ur, qua! quidem
molestia! non alia: sunt quam illa- quarum ipse Gregorius in oratione alias xx, nunc autem xliii, p. 815.
meminit. Tum enim in oratione quam in epstola de re eadem agilur, de Cappadoci divisione, belloque quod
ea occasione Anlhimus el alii pra'sules Basilio infensi inluterunt. In ulraque, nova; res, invidi, mulalio,
denique dolor ex electione Basilii, turpi simul el exiliali bello initium dedere. Dktsa autem est n duas pro
vincias Cappudvcia anno 370. ivifionem vero chilem non statim secuta est ecclesiastical provincia: divisio.
Nam prior sub initium /remit instituto est ; altera autem, postquam Csarea discctsil Valens ; id est, circa
mensem Uartium mini 572. Adeoque hoc anno 1res epstola; nequeiites scripta; sunt, xi.mii, xlix et L.

Audio te a recenti rerum novalionc turbari, n-jvOvojjia: xapixxEeat itapi xr, via xa-.vo-
tibiquc a sophislica quadam cl usitaia eoruiu, qui xo|xfa;, xa\ | c/e-.v -4 xivo oo tsxixf,?
rerum poliunlur, curiositate negotia exhiberi : nee tW xpaToOvxbiv xa\ ouvtjOou; izspizpylac (74)- xi\
sane miranduui esl. Neque enim invidiam igno- 8aup.asxiv ou8v. O8s fip fjvouv xbv pdvov, xa'i
rabam, quodque ex iis, qui latus tuuin cingunl, 6xt txoXXo'i xv Tcsp\ a x sauttv S-.i sou (75) 0:-

btisaVis mandata fuerat. Billius. At nobis lepro- vel mi mua id proposuit, vel alramentum scripsit.
sos consulto induxisse videtur Gregorius, ut non (69) TI obr tic dXlo. Cod. Pass. Tiva ov xt
saiixsalis doctrina?, qux lepra spirilualis est, llasil SXkov, Ecquem igitur alum quispiam admirelur eo-
notaret adversarios. Pro XsTtpo suo periculo legen- rum qui, etc.
proponil Coinbe. -,': , siequc seripsisse (70) av{to{ier. Cod. Pass. Qa'jfi*<i>;*:v, sti
pult Gie^'oriuin, ni, lacnica sua brevilale, sub spexerfmus et admirait (uerimus. :'., ta
una voce ambas Scriptural voces, o xu?Xol xi\ o Pass. In edit. yxaXEZ;.
X<t>Xo!, complecterelur : ~\; naiuque ci ca-cus el (71) . lia codd. Reg. et Pass., et sic
quovis membre Ixkiis inlelliitur. reddidit Bill. In edit. Qa-vpACtttii.
(6) Alias X. Scripta anno 570 exeunte, aul 371 (7i) '. 5zi $>tAoao?ev(ier ^, quod
neunte. pliilosophamur, id est, quia parenlibus assidemus,
(07) nutixipv.lAl. Sunt IwuXXs, ail Bill., D eoruinqiie ciiram gciimus; id enim per philosophiam
cxigui Hi raceini, qui a vindemialuribiis ad race- designan puto, ail Bill. Mux cod. Pass. o; f.uiv
nialioiicm relinqui soient, linde translate qu dquid xoxo e-eiv.
conlemplui est, rciuXXti dicitiir. Paulo infra, (75) Alias XXV. Scripta anno 372.
t:oMv Itco; O^ev pxo; covxmv, liemislichium (7-4) Kai <rvri\0ov aepiepyla. Combef., eonsue-
apud llomerum fi cquens. taque anxa diligentia.
(68) Ilihr t) tdroia *-, ele. Bill., quomodo \Vo) Si evv. In cod. Pass, hace desunt.
07 EPISTOLA XLVIH. 08
ke-jovte;, xal tov o-irtvOijpa , u.txpo^uxa (7G) complines siiil, qui eoiumniia sua por le prncu-
virtovr ejiv. 'Exevo p.v ouv o Sotxa, p.T ti rent, pusillaniniilalis fouiileiii a. coudant. Ilhid
itiOrj; (77) tptXosocpov v to; Xuirrpot;, xal SEau- vero non iiicMii , ne quid a philosophe alienuiii,
to xal tjp.i>v vtov. '' fYOUu.ai vv Si) xal alque el le el nobis indignum in rrbus adversis ae
^i/.iiTa -^'^! (78) tov jxbv BaefXEtov, moiesliis tibi accideret. Quin polius nunc vel
xal f,v v tovtI XP^V4* 3uveX5> ctXoiotpEav, Sta- maxime fulunuu existimo, ut Oasilius meus co-
6tx0^3E<x6at, xal unspi^ijastv xj njpEa, gnoscatur.etea, quam peromne teiupiis colk-gisli,
'yTiXtTi xjum /79), xal xevev Sastarov, SXXaiv zi- sapientia patefiat, ac tu improborum I in
paasopivcV. E : :", xal axo Tztxpiaopat, jurias et impressiones superes, veliitque in allis-
tu/ov piv xal Yvi!>p.rn Ttvo xoiv(oW)u>v ( 03a- simis fluclibus iiuiiiniiis maneas, aliis in perlurba-
to Setat eaXaaaa, xal o <juu.6ouXeovto [80])' tione ac tumultu versanlibus. Quod si ita videtur,
itavrco Si, ieXtjOtjjavo, xal tXoo-oijffiijv ipse quoque adero, forlasse quideni ni consilii
auvu6pEsQat. quoque tibi aliquid impcriiani (si lumen mari
aqua opus est, et tibi consultare ) : proeul dubio aulcin , ut ulililalem ipse capiain, palien-
tiieque in rerendis contumelias soc m me tibi praebeam.
MH\ T AYT (81). XLVIU, E1DEM.
Saiinwrum Cregormi episcopalum rcust, plurima gratifique Basilio objicient, quod iltius Ecclesix titrant
sibi demandasses
O ) Xaatp^ptv J)u.;, ; rtatSsUTou (82), Bcsinesne nos tandem maleiliclis iiicesserc, ut
xal dxaio'ji, xa'i atXeu;, xal oS fjv aiou;, ti insulsos, et rsticos, et alenos ab ainicilia, ac ne
gxivtivat x-oXif,xaAEV i trovOau.v ; o fp 4XXo vita quidem dignos, quoniam ea, qux passi sumiis.
yt oSsv dStxoup.sv, a-o; av sfoot- ouS ti aviau^v inlelligere ac persenlire ausi suinus? neque enini
arot f,uiv (85) i) (xixpov f aeI^ov 1 si xaxo; quidquam aliud proferre queas. in quo a nobis
Y*toviit, u.t6e suytvo'1,1Flv' fXljv toto p.vov fvu>- lxsus sis ; nee ulla omnino in re, sive parva,
l)-arr1|xvoi, i/!i lv Syav, yvwjev bt xal sive magna, conscii suinus, 43 nos inique ali
povov aTti>p.s8a , tb ^ijXoTEpov as ij^v quid in te admisisse, (alque uiinam nunquam con
i'iy.LK TOi^savTa- xal xa(ivou.Ev ai eyxaXoupc- scii simus!) nisi quod fraudem in quam indueti
vot, xal jcoXoYoufjtsvot itpo; to satpui ei6<5-a xal sunius, serius quidem quam oportuil, sed tarnen
t fp.uv, xal vv. yp wv itiixoftv aliquando agnovimus. Alque luijus rei culpain in
EXotraTOV, fj eXEEivxaxov, to oto St- episcopalem thronum conferimus, utpole qui le
XEaflat xal !, 5 vv jjav (84) aux6- repente supra nos evexcrit : ac vehementer lalU
tixev. 'EyxaXouj'. 5s xal aXXot p.sv aXXo Tt , xal 5 gamur, dum tua nobis objiciunlur, eaque apud
xasroi ojXr(Tat , t'jv Tpiitov, i) pi- illos, qui et prislina nostra el prxscnlia pcrspi-
ipov \ -Kp t,u.(i>v pfTfi- oi 9iXav0pti)^TaTot 8, cue noruiit, defendinius. Hoc enim omnium, qtne
nEpoiJ'av xal itspt'ipivTjdiv, xal r.apzpp'itfOai patimur, maxime ridiculum est, vel polius miso-
fjux; p^xi ttjv xp'krv, Ttlv trxsuuv axi- randum, nimirum quod idem ei injuria afliciunlur,
5, xal p.T5svS; acta, ) tuv apEdjiTtov et accusantur : id quod nobis hoe tempore accidil.
, ( 5)v ai -^Ss, a (st Tt,v inj^'v atpE- Objiciunt porro alii aliud qiiidpiam, el quidquid
xa\ SiainETat. Tou-ou p.v ouv xaipsiv Eaoo- uniuscujusque voluntas tulerit, prout vel moribus
p*v, xal X-ysiv ti av Xiytomv oSeI i$i compart! sunt, vel nostra causa irascunlur : beni-
TXuasTjc aTOVou.!av. Kal o jxot tov p.'.a9Sv - giiissimiauiemquiqiie neglectum el cuntempt ouem,
6aXE t p-axapia xal xsv IXitlSa;, &j twv et quod nos, posieaquam opera nostra usus fiicris ,

(7C) r-jj itntpctyvyja. Com be f.. i- dicscesim suam in mullos cpiscopalus partims es
mttUatn et odii fomilem. Mox, ejv deest in codd. set, Sasimisque ignobili loco, el ad philosophandum
liai I. I Pass. alienissimo, lantum virum, oui cum eo oinncs nc-
(77) O 6oixa,n\ ti . Bill., nonmetuo ne cessiludines intercedehant, prxfecissel, non ininu-
quid tibi accidal. rito se per hujusmodi honoris speciera conten-
(7) 11\0. lia codd. Harl. ac Pass. plum , ignominiaque affectum fuisse vir opliinus
In cd. "<1- Paulo infra , pro tXoaoav, D querebaliir. Et sane coriiiu amicitia, qux alioqui
cod. Harl. aoifiav, el pro ouveX5oJi cod. Pass. &uv- trabali clavo fixa videbatiir, ob eain causam pene
ea^2(1v collegimut. lissiliiit. Basilius quiiloin apud bonos vi ros no
(79) " v>rrfM> xjtati. Cnmbcf. >- mine offendit, iiiiquiusqiie cum Gregorio egissc
t^Xov Tt, haud seats alii fiuctns procellam. exislimatus est, quam vel pro sno soliln candore,
Mux, Tapa3op.vjv. Cod. Pass. Tivasaouivwv, aliis vel pro illius mentis et dignitale, vol pro amiciiue
txeumt. jure. Verum ov jjtapTEtv -. xal -
(80) Tov avit6ovAeorro. Ila cod. unus, et xaTopOov, ut i lio ail.
Combef. At codd. Pass, et Marl, oju.6ouXe<jov- (82) 'A.iaievzov deest in cod. Harl. Mox. xal
;. Paulo infra, euvu6p^s30at dcesl in coJ. -f :"///j;. Bill, reddit : et ab amieit inopes.
Pass. (83) Ato'i tyr. Cod. Keg. ifu.tv auto;.
(81) Alias XXXI. Scripta anno 572. Usee ep (84) " rvr iyiy lia oodd. Harl. et Pass. In
stola , ail Bill., cum duabus proximo, scqiiouiibus fidil. S7r:p vv xal <)u.tv. Paulo post, xil .Xot piv,
lomachosa et jurgalrix est. Nam cum Basilius MonMe. xal SXXo p.v.
& S. GREGORII TIIEOLOGl 0
velut srdidsima vasa cl iiistrumenla projecerii , Xxj^jxcuv-uv i^EUps;, ; :j. tiu,}v Cpt^iuv -o
vel Unquam adminicula ca, qua; fornicibus sup- xoucpouc <xa, xal Trpoysipou; . '
ponunlur, ac simili atque structura lirniala et 8k jiov, x<> (85), 8), xa p.ot prfilv
compacta est, subduci et pro nitiilo haberi soient. pYta6f,. 'Epi yip, a xal ' to itaOsu
Verum hos sane valere sinamus , et quae dicunt, $5[1), toooutov f, 6[ {, t)
dicerc ; nemo linguae liberiatem coercebit. Ac tu yEyovort \ , xXajvat -
beatas illas spes et inanes mercedis loco persolve, ;, xal ayvotv itsp EXE-fov (86). Oute tuo.
quasadversuseos eicogilasli, quite eo nomine lac XTTjiop-at, ote u.aOf,aofAai, & if, upo-Epov
rant, quod sub honoris specie leves nos atque ad res "laOov, TvExa xaipo; Evat p.aXXov eSoxei, irv'uv
hujusmodi promplos et obvios conlumeliose proiri- 07Xiop.vidv xal u.atvoxvwv (olsOa Tiuv aOeviv
veris. Ego vero, quid in animo babeam, explica- \(<1^. [87 j), oute tov 'Apijtov "AvOijiov (88)
lo ; nee mihi propterea irascaris. Dicam enim, , xazEp Stpov 5vra j:oXe(xijtt)v, <>iX;
quae flagranti ctiam dolore proloculus sum, nun te fi)v xal (89), xal itpo etk-
usque adeo vel ira aesluans, vel rei eventu per- TijoEtTEpoc. 'AXX' exevw iiV ato ttoXjaei, etout
culstis et allonilus, ul ratio se subduceret, ac qua: oot IXov (xal -(p ; aaOsvEi 7ioXXx'.c al /pscai
dicerem , gnorarem. Non arma comparabo, otouai >[) , ) ^tei ^;, '
rei militai s artem discam, quam prius non didici, 4v oou TUv fju.i6v<i)v (90) Xau.6av)Tai , otev tij-
cum hujus rei commodius tempus esse videbatur, pv, xal tsitsp 6 '."; ExsTvo; , Efpytuv tov
omnibus videlicet arma induenlibus, cl furiose 'IcjpatjX. 'Hu,v 6e v-l hvtojv 8ouvai ttjv tjtux***'
inter se congredienlibus (nosti inliriiiorum mor T -fip 6 u-/sji 7\ YaXaO^vv (91) xal pv-
bos), nec Martium Anthimum certamine excipiam, Oiv, xal toGto aXXoTptuv, >{ 6) \ ^vxwv xal
quamvis alioqui immaturum bcllatorcm, niniiruni ipse xavovtov; T 8s TtLv Xap.7:pov Xaiov -oaTspstv
inermis ac rei bellicae ignarus, viilneribiisqiie magis Tffv xr/rpo'noXtv, f ifuu.vov xal avaxaXTiTEiv tyj
expsitos. Quin tu potins cum , si iia videbilur, YvwjiTj izppr^ov, juYxp7TTEiv (92) ov ; 'AXX o
bellum gre ( nain nflrnios quoque saepe nces (av v8p!ou, xal , xal - iXxs ;
sitas 44 'Psa pugnaces efficii) , aut qui bclliim TJ]v OEauTo (93) 8;av, o ; xet_
grant quxTC, cum ille nulas tuas arripuerit , u.app4>u, Vjte iXav, jitjte oruv^Ostav
locorum angustias observans, qtieinadnioduiii ille tpoTtu.v, xal Ttj E'j6Ea, p.<JTs :<5; xi
Ainalcc, cum transitu Israelcin arceret "'. Nobis eTvai 8Jeic ix koieIv cpovTJtov, XX' Ivo
autem aliarum omnium rcrum loco quieten) eon- UV itVEu.aTo. 'H[e 8e u.vov xEpavou-
cede. Quid enim opus est pro bclentibus et av;bus, pVJ ^ CTtj iXia, {jlj tcioteeiv 9>.oic, (^*
et quidem alieuis, non secus ac pro aniinabus et Heou -oisaoai ti npoTijjiTEpov.
canonibug digladiari? Quid cliam splcndidis il lis Sasiinis roetropolitanani urbem privare, ac mentis
arcanum, qnod premendum et occultandiim eral, aperire et delegere ? Quocirca lu quidem viriliter
age, et con loriare, omiiiaque ad luam ipsius gloriam, qiicinadmodum 11 n vi i torrentes, trabe,
amiciliam, vi:x consiieludincm el rainiliariatem virtuie ac pdate poliorcm habens, nec qtue
ex bis rebus hoininum opinio de re futura sil quidquam curans, sed un dunlaxal spirilui te ad-
dicens. Nos vero d duntaxal luc i ex amicitia tua capiemus, ul amicis poslliac minime fldamus, nec
Deo quidquam praeferanuis.

,*' Exod. xvn, 8 sqq.

(83) 'O . Codd. Heg.. Ilarl , Pass, to; ExEt-
Paulo infra, pro 7i0ouc, cod. Reg. raxp'
nOo;.
(86) " Jsyvr. Cod. Pass, IXe^ov. Pau
lo post, id. cod. pro ) irporspov habet 8 u.})
TCpTEpOV.
(87) . Cod. piGTE- unquam intercept! sinl :
(, iiiprmorum prclara (aemora. Cod. lieg,
tiv 'AOtivuv piTTsuu.axa. Cod. Pass, tiv ')-
vv fi(j)STT|u.aTa.
(88) 'Appier "ArOificr. Is, inquit Bill.,
Tyanorum episeopus erat, quoctim de l.appado-
ciae cpiscopalibus dividendis Basilio coiilenlio erat.
Lrbs enim ea secunda; Cappadocia? metropolis re-
cens crala fuerat.Vide oral. De Basilii laudibus.
AtTOv 'Apf.tov vox potica est. nquitConibef.,non
noincn proprium, quod videtur velle Bill., sed ad-
jectivum, quasi bcllicosum Anihimum, qui sic stre
une jura lueretur novx melropoleos , ct Basilio
|iugnarel. >
(89) 4'iAc &r xal c.tcUk/oc. Combcf., few's
cum st'm armatur miles, nec bello assue'.us. Mox
idem, ~rj, [.
(90) Or' r cov tSir i\nirb)r. Alindere mihi
videtur, ait Bill., ad Mud Aclnllis apud lloineruin ,
Iliad, i, ubi iiegat sibi causam esse cur Tiojanis
) bellum infrai, quod ab eis boves equi sui
O yp ' fi cvc 1\ , cht jtr
[.
Verum iliio miniu.c assentitur Combef. Hie enim,
inquit, nulla allusio Hunierica, qualem cogitavit
Bill., sed ipsa res ab Authimo gesta, quaiu describit
Gregorius in Basilii epilaphio.
(91) Ilepl . Combef. pro suinniii,
agiiels videlicel ac porcellis; xal pvt'Oojv, gulli-
nisqne.
(92) Zyptptixreir. Sie Reg., Ilarl., Pass, ac
Conibel. In edil, avyxizxuv.
(95) Ilp Tqr (xeavTcv. lia codd. Ilarl. el Pass.,
Moiiiac. ct Morel. In cd. .
10 EPSTOLA L. 402
\ T AT (94). XLIX. EIDEM.
Quieie gloriatur Gregorius; ipsi maxima r.cto est viium.
'E-pcoustc f|iv p-j-iocv xal !aOuu.!av, on xi] t Desidiam el inerliam nobis objicis, quia non
sa (95) (W![a xaxEiXT|ap.sv , \xj$l ; occupavituus la Sasima, nec episcopaltis faslu
xtvop^Oa, prfi, Ciaittp xual . liv v p.mu, moveniur, ncc, velul esca canibus in medio pro-
xax* op.; irXJopev (90). 'Ejiolfi p.EysTri jecta, in invicem vos armis instruinius. Mihi
itpa^ii axiv ) mpaia. Kal va s ESf, xi xiov p.iv vero maxima actio esl otium. Alque ut qnidpiam
xaXv , tuoGtov t) npayjxoa'JvT] cpcXo-rijjtojiai , laiiduin inearum intelligas , usque adco quiete
orsdOat xal vi sva itsi , nspl xoxo (97) alque olio glorior, ut et omnibus niagiiiiudinis
jxe-yaXoij/uxa. Kai ; e itavxE f|xa p.tp.ovxo, aiiimi bac in re me legem esse exislimem. Atque
dk v }v itpaypxa xa 'ExxXraEai, o8' v V ulinain noslrum exeinplum omnes sibi imilandum
ntuT Trapsdps-o (981, tuv 8E(uv xixw iXovei- proponerent ! nec Ecclcsiae quidem negotii quid-
xiuv rXov tuYxivousa. qu.iin habcrent, nec Tides, qua: propriarum cai
que conienlionum teium est misre distralicre-
tur.

. TO AYTQ (99). L. EIDEM.

njurum se non esse Basilio probat Gregorius, minimeque se ab eo contumelia afftciendum.

*fl (kpuv , xal moXtxv v xo ypy.\taai\ Quam ferociler, el equinorum pullorum rilu ex-
Kai Oaufxietiv oOfisv, apxi Sotj yevSjjievov (1), silis in tuis lilterisl Nec miruui te ad gloriam nu-
#,itv ir.fiixvuaat {SoXearGai, fjvxiva SCav ep- per evectum ostentare nobis 45 v,'" quam gloriam
oxi) (2,1, IV o-toc asauxov (lXXov djivov itoi^, naclus sis , ul bac ratione icipsum aiigusiiorcm
<1> -tv ypacfwv o xi tupa; Ypiovxs. 'Ep.ol reddas, quemadmodum piclores, qui eximias for
s xo piv itvxa xSiijYeiOai -a tv ittax^Taiiv, xal mas depingunt. Mihi vero omnia, qua; episcopi fe-
ci ttj ^, ' f( au Suayepalvzic, SOev te cerunl, exponere, quidque epstola illa, qua
fp*[XE0, xal T:po6T)p.sv (3), xal sic S xax- discruciaris, contineal, alque el unde orsi el quo
eXf;|a{jtv, xaxpoxspov f xax' a^trroXrjv eivai atve- progressi simus, el ubi desieriinus, prolixius esse
:, xal ox anoXoyiaj jiXXov pyov i) ixopia (4). videlur, quam epstola; modus postule!, nec lain
Q 8 uuvTOp.ti>c8}XiI>jai, jxev ^xtv Ysvvaioxaxo
apologise opus, quam bisloriae. Ut autem rem brevi
"AvoifiO p^x xviv aitiaxraov, to xov naxipa exponam , Tortissimus Anlliimus ad nos cum epi
icox^p;evo xiv pAv (xal xoCxo yap 6o;v), eExe scopi s qiiibiisdam veiiil, sive ul palrem mcum invi-
arasv&itJiuv r.sp -z-o'jZazz, IloXXijv fis xalrapl TtoX- seret ( nam id quoquc pr;e sc Terebal), sive ut,
X>v (5) iwpav xaOli, xwv itapoixiuv, xiv EaaijJUuv qin; egit, ageret. Cumque plura pluribus mod is
Xijxvtv, ttj ^p-Expa j(ipoTovfa, (P'rp^vo, at- lenlasset, inquirens de pareeeiis, de Sssimorum
t^aa, ^EtXTjua?, SixaioXoYj)(ip.evo, ^a, - paludibus, de nostra ordinatione, nunc blande allo-

(9-t) Alias XXXII. Scripta auno 372. (98) IJafsavpszo. Ila duo Regg. In ed. icspiesO-
,95) "Ort ftii c. In cod llarl. dccst. 2 .
xaTtXi,<fapv, Susi i <i non occupavimus. Com- (99) Alias XXXIII. Scripta eodem anno 372.
bcf. inlerprelatioiiem sequimur; vciterat Bill. : (1) cJj . Ill signified eum, inquit
Sasima tua recutavimus, nec episcopalus cupiditate Bill., qui Intimi se gloria: studio dedil, quemadmo-
wcitamur. duin dicimus 5Xov xo Yevs6at, de eo qui In
(90) 'Yfi . Sic odd. llarl. et Reg. timi sc ad Deiiiii conlulit, eique sc addixil, et Xov
Al cod. Pass. <;-i5 0-V.^oy.iv. In edit. p.uv. lia evai xtji; axfiTjuCa;, qui lotus in mortis meditalione
evi iniitalione expedilus est sensus, cujus antea deli mis esl. Legitur in Frobeniano, , -
obscurilas eruditos nonnibil offendit. Corrigendum U.EVOV. Codd. Pass, et Reg., neenon Morel, et Oom-
censuit Billius cod. Ilervagianiini ex Fiobeniano, bef. babent ^unp.vov, forlasse male, ul sigui-
lcgilque p.Tifis, tsitep xuel ^; pifvzo v ricelur is qui jam gloriam degustavil.
jxiso, xat' XXfi>A)v pv 6nXtop.avtuv. Keddil au- (2) Eplcxq. lia cod. Pass. , pro <iEp.vov
tcni : Vobis, non secus atqtic esca canibus in medio r.v.r, endd. Harl. et Pass., neenon et Coinbcf.
projecta, arma indueniius. Uillium seculus est aEjiVOITOEC.
Monl.ic, aliique nonnulll. Auamen nec iiiimerilo I (3) Kai . Cod. Pass. 8] -
Conibef. displicuil lectio, suainqiie ipse sic propo- . , xal e 8 xaxEXfjap.v, rediliderat
suit : ,8, xusl ,., itfvx v p.sij, Bill. : et ubi scribendi fecerimus. Al non puto
' XXfjXuv jAt t:XCoxv. velut canibus verleiidiim, ail Combef., scribendi finem, sed linem
esca, in medium project!, in invicem vos ud pugnnm loiiiis in Sasiniorum cpiscnpalu negotii; rectius
instruinius, tel in invicem vobis arma ministramus, igilur, quo tandem res abierit.
dum quisque de episcopo con'tendit, novaque chilate, (4) Il lezopla. Maie Bill., quam epstolas, quae
ulrius melropoleos sit parcia. ipsa brevior apologia esse consuevit ; melius ait
(97) TovTO. Codd. Beg. et Harl. rcepl Coinliel., quam prolix narrationis el libri
. Hunc locum verleral Bill. : Usque adeo quie (5) c xal nspl . Bill, vertit,
te atque olio glorior, ut me mutuo adversus vos ani- Cumque tuultis modis aiiimum nostrum lenlasset,
mi muijnituiliiiis ejus, qua: hie sita est , legem omni para'cias commmorons... cl noslram eleciionem.
bus esse putem. ic ubiqec Billius vertit --.i-zvti.
103. S. CREGORIl THEOLOG1 104
quens, nunc poslulans, nunc minas adhibens, nunc A p-is*, xixXou au-t]> 1?(), >c 8ov npoj
cxposlulans, nunc vilupcrans, nunc laudans, orbes axov (Kvov pav f;u.a, xa\ x]v vav p.Tjxp<57toXiv
silii circumscribcns, lanquani ipse solus nobis ob xst'Covo ouaav (7) T irtpiYpaei, fr.v, xf,v jiiEx-
ociilos proponcndtis esset, novaque inclropolis, ul- pav rXv(8), fu.uv toioujjvw xa\ ttv 'ExxXrlaav,
pote major ac prastanlior : Quid, inquam, civita- tb ; 'ExxXtjaitv p/r/cpa xa'i avtuOsv ; TXo;,
lern noslram circumscribis , cum ipsi Ecrlcsiam &nrjX6ev ;, . TEpiitveaj.;, Daai-
quoque faciamus , uipole Ecolesiarum rever nta- Xt3(xbv fijLtv, d){ (9), EvxaXajac. Mi]
tretn el quidem antiquilus ? Ad cxlrcniiim il le xoSxo dtixEv (roi 8oxop.Ev; Ox oxa t. 2x7tsi Se
infectis rebus abscessit, mulluui anbelans, ac Basi- iTi 7U3xoXt|c, le/e rotp xv 6pi-
lismum nobis quasi Pbilippismum quemdam obji- oxtv jjuv. KXtuv euvoSixTv exniuaav (10) rpo
ciens. Num hie tibi injurii esse videmur? Minime, (i. 'Ep.oS avxiXYovtoc, xal S6piv x8
ul opinor. Jam qiionam cliam paclo nostra illa, asxovxot, deXX x6 ife Sexepov t^fouv, 8i* poG ita-
hoc est , hominis insnlenlis et coniumeliosi , ep paxTjOjvai up.a rcspi xovxwv ovXeuaopivou; (i i).
stola se habitent, expende. Synodalem vocalioiiein ToOxo ), iva pi] npStepov -reyipai, itav
ad nos endet uni. Me vero contra pugnante conlu- t' p.v tcoiou.evo{, e oXeaOe <ruvaYT'v axo.
nieliainqtte nobis, fieri conlendenle, secundo loco xa\ , xa\ it^vExa- xtp-uvxo f,v, ox u6p-
postulat-itnt, ul Itortalu meo el rogatu de his rebus ovxo. 'EttsiS 81 oSk dt8i.xoup.Ev, ein xo
< onsullalionem haberelis. Id ego , ne , quod prius Xetn{ivov. ' lp.oS (12) xoGxo Se paOev
inoliebantur, lierct, me recepi faeliinim, rem p., axijv up.v vafvt05op.at xtjv 'AvOCjmu Izt-
omnem arbitrii vestri faciens, an eos 46 congre oroX4)v, fjv, xe xaxa/E XEpva, f)ujv >-
gare ve lilis, el ubi, ct quando : quod quidetn ho xiov xa\ 7KtXouvxwv, IniaxaXxE -xpb <)p.a, xal
minis eral , non contumelia , sed honore vos afll- S6pjtijv, xal veiSEojv, xal l-tvtxiov xtva
cienlis. Quoniam autem ne hic quidem injuria; xaO' fjjxciv 8)v ){ Trrp.v(!)v. Ka\ xiva E^ei Xiyov,
qiiidquam tibi a me rutin est, quod reliqunm est, Ixsvw pkv rcpoaxpoEtv 8t' u.5;, uv SI tiup-
commmora. Quod si id vos ex me discere oportet, exsiv, t> xsCvip xaPt,u-V0l, ; Taxa 8 E5si t&-
ipsam Aiilhimi episiolam vohis perlegam, quam, xspov u.aOev, Gauu.aic, \ p.rtS xd-e upi^Eiv,
rum paludes nobis prohilieniihtis ct coiiimlnanti- Et p.f xt , ti ;. E! 8Xt'av413) ni-
Inis ittvasissel, ad nos misit, cnultimeliis cl pro Sstxxixf )(t xal tf'.XcixijjKo;, xai TCpSsfcuV
bris nos conscindens, ac veltit Iriumphum qncmdam f,;/.v 8ioXifjl, >i p.rjxpo77oXxTj u.ixpoTK>Xxai, ij
adversus nos, ul victos, canens. Quam autem ra- xa\ dtro5Xt3tv (14), l'art xa\ t,p.Iv 6pt f\v dtvOIo-
lionem babel , ul cum lua causa in illins oiensio- jev (15). 'Paxov y^P toto itavxl, xa\ fatuf eXo-
netii iucurramus, tibi rursus displiccamus, velul finepov.
illi lvenles? Ilxc porro cognila tibi prius esse oporluit, vir admirando : ne tum quidem con
tumelia nos afiieere , si nihil aliud, cerle ut preshylcros. Quod si oslentationis glorixquc nititio
ctuilio leneiis, atqne e loco sttpcriori nos alloqucris, velul melropolilanus civitatis incolas,
vel etiam ruricolas, nobis quoque supercilium est, quod opponamus. Hoc enim cuivis racillimum est,
au foriassc xipiius.

(G) KvkXov avrifi . Limites tibi ail Bill., ad oralorcs Athcni nses. qui Pliilippistni
taiuens, ecu novae meiropoleos, intra quos Nnzinn- mutuo sese insiiuitlabaiii, hoc est, quod, prodii.i
7,11111 cogebai, ac potissimum Sasima. Bill, reddit : patria: librtate, Philippo Macedonuin reg stude-
I in is denique oralionis circutis, tropins el amba- reut. Ita Basilisuiun Gregorio Anlhimus obiicicbal,
gibus uiens; neinpe ul ad novam suam melropolim quod lotus ab adversar siti liasilii parlibus sta-
(regorii animuin inducerel. Non acquievit Grego- rct.
ritis, imo contendil suam urbem parciamqne ad (10) '. God. Ilarl. ixuraaavxo. ,
velerem perlinere melropolim : exslincto lamen Ba r> o dcesl in Pass. Synodalem ad nos saniere roca-
silio, dum Nazianzi curat prxfici episcopunt, agno- tionem, hoc est, ail CoiuIjcC, vel ad synedum to
scil Thendorelum Tyancnsem mtropolitain, cujus cantes, vel ex synodo, quasi scilicet nova; metrpoli
id juris esset, episiolis ad ipsum. subjeetos.
(7) Meiora Aerar. Cod. Ilarl., [iEt^ova oyaov ttj () Uepl Tovrur ov.leucrojierovc. Cod. Pass.
repcfpaT]?, vel xf, 1?!!;, utpote latins BouXo(ivou, ut in rebus assensum prbeatis.
AtuiHtis /iiiilius procurrens. (12) Ei ' {. Id. I. si 51 .' p.o. Cod.
(8) Tl neptypyet, ar\r, t\\r i\[ieripar . Ilarl. si Sec ' p.oO.
In d. quibusdatti pro -^ry legilur z'izio , nude (13) El Se Mar. Ita cot. Pass. Edil, sf .
. xE TCEpfcpi'fct>erato XTv^.iTpav [xr)vf[xe- (14) Vi xal rzc.Urtr. Bill., vel cliam civitatis
xipav] leXiv. Gt'Cijorii verba sunt ad Aniltimtim : expertibus.
Cur intra tum fines noslram circumscribis urbem? (15) "Ilr rOcfier. Codd. Ilarl. el Pass. avO-
\) BaatAicftr iyr,ib +sXiaxiair. Alltidit, XCojev. Paulo post, xat deest in cod. Pass.
 EPSTOLA LI. G
lO
NA'. NIKOBOYAO (IG). LI. NICOliULO.
Quo anno 1res epstola; qua; sequuntur, ad Nicobulum scripta; sinl, incerlum. Si quis lamen vein canje-
nur um (acere ex his epstola' lui, alius il, verbis : Cum ltasilium Magnum semper mihi prxlulcrmi, lanielsi
illi conlrariuin vidcretur, tum nunc qiioque : si quis, inquam, velit ex his verbis conjecturant
(acere, quam fateor esse levissimam, conjeetare licebit has Hileras de episioiis suis Gregorium scripsisse
anno 37-2, quo tempore nonnihil Basilio, ob episcopalum Sasimensem,iratus erat. Quidquid sit de tempore,
hoc ordvie tcripias esse arbitramur. I" fogalus a Nicvbulo Gregorius, ut arlem scribendi Hueras traueret,
respond! epstola Li, alias CCix. il* ISicobulus deinde ipsas Gregorii epstolas, ut scribendi exempta, postu
late, aiqite interim, dum miltenda epislolarum collectio parabalur, Gregorius rcscripsit epislvlam lu, alias
ccviii. Ill" Tandem cum suis episioiis et Basilianis emillit epistolam lui, alias u.
Twv y pavTuv EmsroX; (ist8rj xal toto o- A Ei is qui scribiint epstolas ( quandnquideia
ss), ol lev (17) ypatfouaw fjrep exoc, hoc eii. im flagilas ), alii loiigioros scribunl quam
oi 8k xal Xav ev6i5tpa- xal djicOTEpoi is- par est : alii vero mullo breviorcs. lluriim ntrique
( (18) Siajutprvouei, awep tuv axonwv o a modo aberrant, ut a scopo qui, dum jaculanlur,
tojeovtec, 4v itjiitiustv, fiv te unep7tip> vel eilra, vel ultra milium. Nam ulrumvis faciai.t,
niin yp ftoTuy^eveiv Tiov, xav tuv vav- perinde aberrant, etiamsi ex contrariis prodeant.
t!u)v y'vitou. "Ejti 6c toov emarxoXiov, j ^* Est autera modus epislolarum, militas : et neque
xal -s (laxporepa YpaTrrov, o5 p.) ;- longiores scribendse sunt, ubi multa non sunt
YjMiTa otz fitxpoXoyiTov, v8a TtoXX. T fp ; ? negotia, neque jejunius conscribenda , ubi res
ift Ikpaixf} sxovt> {! 8 t$v eofav, 1) mullae suppetunt. Quid enim ? An Prsico fun
nai8txoic r^Xat ' xa^ 0"T(o TEXj TP1*?5'7 *>> t"i^ culo sapienliam meliri oportet, ant piierilibus cu-
yp'fiv aXX jiiijusOat tuv otcigjv {ijT)x6pi- bilis; et sie imperfecta scribere, nt ne scriber
vi;, JJ Ttuv Ypau.i>v (19) reav- quidem sit : sed imitari polius meridianas umbras,
T(sa;, u>v auviJvE .^], xal isapatpaEvETat aul lineas a ironie occurrenles, quarum considunt
xoaXov atvTat tuv uxpojv titI pvtdpiCnEva longiludines, et offeruni se potius, quam apparent
xal inri, d> v xatpiw; (20), ExaajjLTwv " exlrcmitatibus quibusdam notas : et sunt, ut api.
:((, Aov &p.(por*p(ov (pEUyovTaT^v aguTpav, dixerim , conjeclurarum conjcctanca ? Oportet ,
[lETptou *4617' \ (xev 8r) ouvto- immoderalum in ulrisque lenorcni rugiendo , 47
jiac (21) Ttvojaxio* 7:\ k aa9lia,xstvo modum assequi. De concisa certe conscribendi
Yvp'.jiov, Sri xp) ceuyovTa Xo^oetSsc (22), 8sov ralienc, bxc ceuseo ; de diluciditate autem illud
vSixeta'i p.Xov e XaXixbv :oxXviv xa\, tv' pcrspicuum est , oportere fugiendo subtilius et
<-6\, ) tuv ntiroXwv aphxr xal ornatius dicendi genus, quantum fieri potest,
xaXXcrca ^ouna, Sv xa\ tov icottjv usEOt], xa\ ad familire potius declinare; ci, ut summaiiui
Tov zzio'jjxvov, tov [xev, >i ; noXXo loquar, haec optima et pulclierrime scripta epstola
, tov 8, itkp to tuoXXo, xa\ r a-iEv est, qua1, et indocto persuadel et erudito : atque
Yvoipt{io. '0\u>iti>i -fkp Sxaipov xa\ yplov (23) vos- illi quidem, ut ad vulgi consueludincm accommo
cOat, xa\ Twrm\\v epive!r8at. TpTov ir& tuv date , buic autem , ut vulgi udoleni et captum
HsroXcv, ^ x^P'- TaUTiv 8k (24) 9'jX5&xv, eE superans ; item qu ex se quam priinum cognila
ji^te r,p xa\ /ip'.Ta (25) yptpojiev, perspeelaque est. Nam a-que imporlunuin est, e
t xa\ axaX)j^tata, ] te xa\ x8pr(-a (2G), _ griplinun intclligere, et epistolam interpretan. Ter
\ 1- oov \ yvwjjuv, xal icapotpLtv, xal lia d( dos epislolarum est gratia : hanc sane obiinc-
rco?e*YiaTb>v XTQf, ti oxojjijiatiov, xal aivt- biiiius, si non prorsus rida el ingrata scribimus,
futetir), ol o Xiyo -XuxaveTai u.te Xav - aul etiam incompla, et inornata, et inculta, ut
:; 2:vof|x9a xiTi^pjisvoi* jikv yip ypo- dicilur; quale nimirum est quod sentenliis, el ada-
xov, 6' otcXtjjtov. Kai (27) totoic xPI* g"S> ac mcmorabilibus dictis vacuum est : ilemque

M 6) Alias CCIX. Scripta anno 372. maxime in episioiis xaXXtb-uTOV, xal ort iyyxt-
(1") Maxperepa. Ita Reg., Monlac. et Morel, aiv, quod ornaUi carel, et ad na-
jxazporpa. Paulo post, id. v6E5Tpa. tur am proxime accedit. Vcrlit Morel. (fEfovTa
(IS) 7*00 isrplov. Morel., mediocrilale. Xovo'., etc., fugiendo verborum fuiilitatem, ad
(19) . lia cod. et Conibef. Bene loquacitatem polius declinare. Corle sic in seriben-
eiimiiilavii Morel. In edit. xYcpuv. do concisus esse noluil Gregorius.
(20) 'c r xaiplu. Ita codd. Reg., Pass.. (23) rpTyW. Griphum, hoc est, nigmaiicum
Montar, cl Combe . In edit. to;... xupu;. sermone.
(21) Ilepl tir Si} avrrojiia. Mallet Monlac. (24) Tavvn? S. lia codd. Reg. ac Monlac. In
E'JuETpa;, ant, ul in ora cod. quem vidit, aup.u.E- edit. .
tpia, quam ultimam ledionem non improbat Mo (25) Srjp xal ypicxa. lia Par. et aller cod.
rel., de modo in epistolis conscrbendis servando. " In o^it. fr.piv xal a/apt.
(22) - AoyoeiS. Recidcnda sunt am- (26) Kal . Ita Par. et alii codd. In edit.
biliosa ornamenta ; exquisita figuralaqiic ulen- xoprtTa. Verlil inlcrprcs, et saiielalemac ta'dium,
diiin dicliono, sed simplici eloculione, qualem fa- ut dicilur, gignenlia.
nuliari prominius eloquio, ac cui nihil sit opus (27) Kal Tocravra. lia cod. Edil, xal .
interprete, liane esse Gregorii ihcnteni , in fine Mo\ iid. osa xaE. In edit, xal ?a.
epstola: ipse clarius exponil, dum ait servandum
!., Gh. XXXVII.
 m S. GKEGOHII TFIEOEOGI 108
joeis. saisis diclis , el xnigmatibus carel, qiiibus A -fov, xal xa; mpjpii v ?; (itfa.4p.aai-
dulccscil acsapil oratio. eque adinodnm bis abuii Tpoici lapaSs^fieOa (lv, iXya; Se, xeV xaxa,,
Vidcamur : illud enim agreste el ruslicannm : hoc oox vxiexvTou;. 'AvrEOera, xal , xal a-
In'cxplebile. Quart; iis pariler ulendum csi atque xtuXa ao? taxa; rrop1p4'<io{CEV (28) 8 xal
puipuris in textura. Figuras aulem aduiittcmus, 7:apaX6oiiEV, t; xaxaTcaovxE jiXXov 7Mi<-
s d et bas quoquc perpaucas et non inverecundas, oofif.v, f . ; , tv
pposita vero, allusiones, el paria membra sophi- xoft'^/wv tivo; tjxouaa 1 asiou XeyovTOc, fjvixa
slis pi'ojicicmus : quod si alicubi cliam ailliibcauius, xpivovxo rapl gaatXEa; o SpviG:;, xal &XXoi 4X-
lioc ut ludentes potins faciemus, quam serio agen Xto; (29) jxov auTo-j xoi(if,iiavxE, Tt ixsvou
tes. Exlrcmum sermonis crit, quod ab aliquo pe- xaXXtatov jv jat ofsaOai xaXov evai. xv
rilo viro aecepi de aquila dicenie, quando aves ca; ; xTjp^xov ,
le regno disccplabant , atque aux aliter se exor- xal oxi ^ tpitv. ooi rcipl
uassenl, aquilas piilcbcrrimum fuisse, quod non -i3ToXJv, > i' ); ratprijAEv (30) xal
puiaretur esse pulcbra. Hoc etiam in epislolis ; o r.pb Tjpiv, ; ! xXXa
polissiunuu est observauduin, ul iis insil inaffeclala S axo; TS ciXoirov^aeii (51), sO.uaOi]; wv, xal oE
(luedam gratia , et ul ad naluram quam proxinie B 1 xoptf-ol 6i65ouaiv
accdant. Hsec ad le bactenus de epislolis, ul per epislolam, transmittmus : atque base fortasse mi
nus ad nos faciunt, quibus majora cur sunt : cxlera ipse tuo tibi studio comparabis, cum doci
ltale valeas, et qui in bis clari sunt et celebres le doccbuni.
4g LH. EIDEM. NB\ TJ? AYT1 (32).

Mittit Nicobulo Gregorius collectas epi&toias, quas lanquam recle scribendi exempta luj'itarat.
AiiiiHiuio flores a pralo poscis, cl Nestorcm ltale
grovcclum armas , dum a me elegaus cl scitum
qtiiddam in sermonibus pelis, qui jainduduui oninis
oralionis et vilae amoeiiiorem culiuin amisi. Nibilo-
minus (ncque enim Eurysilieum quoddam certa
men, aul Hcrculeuin nobis iujungis, sed admodura
suave cl tranquillum ; nempe ul tibi epstolas
meas coHigam , quanta copia fieri potest ) , t:i
tandem hoc loruin luis libris insre, non amalo-
, sed oraloriiiin, iu-qiicad specimen et osten-
taiioiiem , polius quam ad usuin etiaii noslrae
caul*. Nam aliud quiddam est allerius indicium, aul
'Ev |XT07tt)ptji SvO) Xs'.pwvo; aixs;,
xal . TcXEfetc tv Nsxopa, tp. t vOv
aitaixiuv Sstov e Xoyou, 8; TtaXai \ Xoyoy toxv-
; xal ' xepirvov xaxaXXuxa (33). "; Si
(o yp Ep'jaOiiv Ttva (34) xouxov aOXov -
tec ruv, oiS 'HpaxXewv, XXa xal pvXa ffiv
xalfepov (5S), Tcjv |xwv rot auva^ayEtv
6aa; oTov ), o toEvuv totov ip.avra (36) ?; aa;
gi6Xoi, pteTixov (57), XX Xo^ixov,
o5 ETctSsXTtxbv (AXXov, f] (pf(<rt(jiov xa\ tt) ta-
; aXfi (5). "AXXou jiev yP X/.o ti yvpt-
0(Jia (39), f] XtXpbv }] (1EOV TIV 6 TjJXETpOJV

levins aul majus: verum sern:onum nostrorum nota
est, quod crudianl in senlcnliis a!que decretis , ut
usii venerit. Et quemadmoduin cum ingenuo
parla, ila cum oralione pa:cr una semper apparel,
non minus quam ii qui procrcariint, corporis no-
X^wv, iraifiETixov (40) lv te y.a\ S6-
yjjiajiv, Zr.r Ttapeixo! (41). Kal xaO- eveve
T\ixt;> (42), toi; Xovoi Tcatp ail auvEjAaivExai-
ox TjTTov f) to oti)|iaTixot{ t; t xapaxTijp-
aiv ol oavTE. Ti> (ev oSv tatepov tooutov. Su

(28) '^^. Ita Par. Aller cod. ^- inquit Morel., ad bunc Ilomericum versum Iliad.
wfiev. In edit. jto^'.'ld.asOa , quod mallet Morel., xiv, vers. 21.9 :
quia prgeredil 1$;0.
(29) "A.Uo d.l.l<. Tres codd. aXXo; . Ti\ rvr rovTor idrra, 5' pcrOeo .
(30) . Par. daller cod. ' tjjjiuiv Hoc nunc accipilo, gremioque imponito lor um.
(51) <l>Llcxoti\cE<. Ita lies codd. In edil. tXo- D (57) purtxdr. Cod. Pass, el aller oix pu-
novfjuT); Ttxov Tiva.
(32)' Alias CCVIII. Scripta paulo post prccdcn- (38) Kal ti'i fyiezpa aiJ.fj. Ita Pass., Par. et
lein alii rodd. Coiiibef. Nostra: caul, inqiiil, seilt. el
(35) '<5 v.ataXkXvH.a. ha codd. qiiiniiuu disciplint Christiana:, non p'ofaiuv eruditwnis. lu
el Pass. In edil, (jhXtijxov. edit, xal !; '!; aXoc;, quod verlit Morel ,
(54) EopvvOsrr Tira. Eurysllicus, Mycenarum Ad Hsiiiii eliam nosirarum tibiarum.
rex, Juitniis odio obsequens, Hurculeui, oraculi (59) i'rpurtia. ha codd. heg., Pass, cl Par.
jiissii, sibi stibdilum , ad diflicillima tpueque ad- EJil. YVti)p!,XOV.
eunda pcricula adegil , sperans futurum ul pondo- (40) IlaiSsvTtxdr. Ilacodd. Par. el Reg., Muntac.
vis iiiagniludine opprinierelur; al semper evasil i't Coinbef. In edii. TcaiSsuxov, verlitque intu pies,
victor. Ikcc neinoral Yirgilius, JEneid. vui, vers. Sermonum nostrorum nota est. id quod erud tum est
21 295 : tum in senlentiis, turn in opinionibus decretive.
(41) lapeUct. ha cod. Reg. el Pass. In edit.
Vt duros mille labores, Trapfxot.
Rege sub Euryslheo, fatis Juiwnis iuiqva',
l'ertulcrit. (42) ebysvel zdxip. Alia scries verbo-
rinii in uno ex coild. Monlac, el forte claiior: Kal
t53) 'lldrre xai . ha Pass. Edil. Tipepov ; X6701 6 ; et ouvE(jtavxai, oix xxov f
xal TjiTpov, suave ti familire. evv xxvw tc (;::, w; xi .-
[ Xbrolrvr zevTcrtidrru. Parodia eslinsignis, /, xapaxxf.pi'.v ' ;.
409 EPISTOLA LVI. it
Ss Jlv dvri8oii), ax<5 te ypi^eiv, <\ xljv $ . lis, ut plurimum, innolcscnnt. Nosinim igitur
uv TpioixEV t'oXeuv. Toutou yp jxstvo) m<j6ov ejusmodi est. At tu nobis et ipsa m scriplioneni rc-
oOte oixstv, o5te zacTev 2xtXV> 4 ^' aito pendas , et emolumeiilum ex is quae SGribimus.
bitxXo--6pov, Ttaoxovrt . Potiorcm enim bac mercedein eque petcre, hoque
reposcere babemus, aut flagitaniibus uliliorem, aut
largienii magis decoram.
NT. TQ AYT (43). LUI. E1DEM.
Infer epstolas quas pro Nicobulo Gregorius collegit, primas conceda ephlol'is Dasilii.
*Ae\ itpoTiA7)aa{ xuv jiiyav BokjXeov, Cum Uasilium magnum mibi semper prxtulerim,
ti xixclvw xovavxiov ISaxet (44), xa\ vuv icpoxtuu, lametsi illi contrarium viderelur, turn nunc quo-
ox ijxxov 6ii tt]v XfjOsiav, fl xjjv iXt'ov. At xoxo que prfero, non minus verilalc, quam amicitia
! (45) x xsEvou ittsxoXi, u. - motus. Quocirca epistolis illius priorc loco positis
. yap eraoufiu iravraxo <juveex6oi meas subnecto. Ubique enim nos inter nos cou-
^ji XXijXoii, xst\ . titov / xo 4XXot{ jnelos esse cupio : simulque eliam id ago, ut mo-
xoO izTpiov xol % itfsew. desla-, ac subniissionis excmplum aliis prxbeam.
NA'. T AYTQ (46). 49 LIV. EIDEM.
liane eliam ad Nicobulum epistolam ob nominis el materia; cognaiionem subjungimus; quam tamer, -
scriptam esse tempore probabile est, cum roganti Nicobulo arlem scribendi Hileras tradidit. In isla quid sit
laconismus enm docet laconice.
Tb Axcijveiv o xox<5 axiv, ohi, 6 Laconice loqui, non est, ut putas, paucas sylla-
TpaEtv , \ -ztv 6. bas scribere, sed de plurimis rebus paucas. Aique
inztn fj \ ppax^Y1^* " , uac 'alione ego et maxime breviloquum Homerum
xort iroXv xov 'Avxtu.axov (47). Uw;; xo esse pronuntio, et prolixum Anlimacbum. Qui tan-
xpfviv {i\xo, XX' o toT fpau.u.at. dem istud ? nimirum rebus, non autem lilleris lon-
giludineni a'slimans.
NE-. T AYT (48). LV. EIDEM.
Kicobnlum hue epstola peramanlissinu invitai Gregorius, ut sese invisat. Quo tempore scripta sit nihil
indicat.
: j?st{ Snoxovxaj ? vu.ot; puTixo, iva Quod pcrsequenles fugis, id forlasbis ex amaio-
<je;utov roi^ Ttu-iiuxspov. tHx ojv, x<x\ vv xjv riis legibus facis, ut bac ratione majorem libi bo-
xoO {laxpou XP0V0U ?i)li!av avaitXfjptosov -([iv. norem concilies. Yeni igitur, ut et nunc diulurni
Kai si -J. xuv axiOi xaxx< (49), rcXiv - lemporis delrimeuluin nobis sarcias. Ac si quid
^jtt jl5, ; 5v <jEu.vxspo tj, toxXiv jtoo- rerum luarum le retineret, rursum nos relinques ;
livo. quo augustiorem hac ratione te reddas, rursum a
, nobis expetilus.
NCT'. 611 (50). LVI. THECL/E:
Theela, ad quam scripta est hire epstola, mulier fuit pielate insigis, qu fortuito in necessiludinem
Gregorii renerat, occasione cujus dam epistol de calamilatibus ad ipsum data,', in qua aliquid ipsa sua
nomine addiderat.
Tr.v iixpv (51) sou icposO^xijv xo Yp[jLAaxo, Exiguum luum lillerarum additaracnlum , ut
u-rc.i\4 eh<jxoXv, Seajitiv. ' yp u.e, ingenlem epistolam accepi. Nam et vos nostri, et
xa'i (uv fw, xou r.vrjfiaxo; oxio ; 4pu.- nos veslri sumus, spirilu nimirum nos ad Initie
cavxo; (52). Toxo eIWxe, euxsiGe (53) unp modum copulante. Quod cum vobis exploraium sit,
jutv, \ \ irvxiDV 6afp"tx, > ooiva (54) pro nobis preces ad Deum adhibele, et de omni-

(45) Alias IL Scripta eodcm circiter tempore.
(44) Ei xxelrqt zobrarzler xsi. lia Pass.
Edit, minus bene oxe, videalur. Quorum quidem
ver'iwrum bic sensus est, lametsi Hie sibi me pr-
ferret.
(45) , lia Reg. duo. Edit, male upoxi- qui reddit : retinet.
biii.
(46) Alias III. Scripta circa idem tempus.
(47) Kai zar 'Arzlnay.or. Anlimacbum
poelaiu fuisse obscurissimum colligere est ex JEAio
sparliano, ubi Adrianum imperalorem ail Calac-
canos libros obscurissimos, Aniiinachiiin imitando,
scripsisse. Quin cl Dion Cassius cumdem Adrianum
scribil llonieri poema abolere cogitasse, et pro eo
Aulimacbum in scholis iegendum inducere, cujus
nomen mulli adbuc iguoraverant. Bill. Vide Suidas
Lexicon.
(48) Alias CL1V. Scripta forte circa eadem tem-
pora.
(49) Kazkyoi. Cod. Reg. xaxx- lia et legil Bill.
{ Alias CC. Scripta circa annum 372.
(51) Mixpr. lia codd. Reg. el Pass. In ed. u.a-
xpiv. |xo. lia Bill, et Combef. Edit. tu.o.
(52) 'Apjuicrarzo. lia codd. Ucg. et Couibcl'. In
edil. apu.oovxo;.
(53) ElSze, . lia cod. Reg. et Combef.
In cd. elooxe;, xa\ eG/-O:.
(54) Ovra. Sic emendavimus ex cod. Par. o-
Stva, quodvilioselegiturincd. Mox,^u>v. Ed.|Atuv.
il! S. GREGOR TIIEOLOGI H3
bus rebHS magno animo cstote , de nobis illud A YVTi<I",>"pou4 fp.wv EUpiaxovxE?, oSe XXov ti
persuasum habclole, quod millos unquam, qui sin- 0[zxspa xoivoupvou (55) e xal u.to, (rfjxs
ceriore erga vos animo sint , nee qui magis res ouv^Osta itoXXJ], fi^xe irspa xoxo StSoe. \ 6
vcslras communes sibi esse ducanl , reperielis , xuv Xu7tT)f>uv, x xpl] Yp&tpziv, fj 5xi j3oXou.at xj
ctiamsi alioqui bon nee longa consiieludo el fami- ixpa; tXosoia xaipiv xoxov vojxisavxa (56),
liarilas, experienlia testatum lecit. De iis au- EYxapxEpv xol lQeat, oxio; v(ov!E!iOat
tem rebus, qux molestiam alTerunt, quid aliud npb to{ Xurovxot, iteiSij fs ; oxe Suvaxiv,
scriberc atlinet , quam quod eos vol qui sum- o&xs s-.ov ;
mac philosophise tempes hoc esse existiman! , in calaniitaiibus forlem aniinum prxstare , alque iia
cum iis , qui mrorem inlerunt decertare, quandoquidem aliter nee fieri potest, Tas est '

50LVH. EIDEM. NZ'. (57) ,

Inter Basilii epstolas, he cccxxi ponitur ; sed Gregorii nostri, non vero BasilH fetus est. Elenim, ut
cum nostra Prudentie Marao loquar, hujus epislol anderem Gregorium Nazianzeninn esse non obscure
pcrspicilur. Tola sapit Gregorii argutias et veneres, festivumque scribendi genus In hae autem epstola,
sine slito lepore Theclam rogal, nt his qui ecclesia; conseptum exslruebant, vinum suppeditet, prupteren
quod veliemens anni prlerili frigtts viles suceiderat. Porro Gregorius noster exdificali magnifie templi
landein patri suo tribuil. Non tarnen de ipso templo, cujus menlio fit in oratione l, alias xi.i, quodque adeo
jam ab anno 56i exslruclum erat, sed de quibusdam exlernis ornamenlis progressu temporis templo adjeetis,
id esse inlelligendum ipsa epislol verba non salis inlelleeta a priori interprete suadenl.

Prtcrito anno, frigus incubuit palrix veliemens, wxp'.7r7ruaav xo, xpyjxi ye^ovs (58) ti; ita-
et viliuni gemmas jam ad partum solutas succidil : TpiSi apy;, xa'i x Xecap5a{ xv p.Tz\b>v (59) xi
quai cum steriles remanserinl, pbialas nostras sic- f(5r TtfAj Sva; Xuop.vac avExotf/EV ai 51 zzoy.cl-
cas et ridas reddiderunt. Sed quid nos induxit, vaaai otelpai, auy_(*Tjp{ xa\ i6p6~tfyj; xi tf.Xa;
ni planlarum slerililatcm tibi tragicc ob oculos fjAi>v npYaiovto (00) xi 6fj ' ouv rot xf,v xuv
poneremus ? Ut et ipsa secundum Salomonen! fias uxuv axapTxiav exxpayqiSfjiai ixpof(xOi)|AEV ; "Iv
nobis florescens vitis et palmes abundans : non Yvt) f(itv, xax xov EoXouivxa, xa\ axi) Sji-sXo
uvam pruferens , sed uvarum rorem silienlibus xuitpIouja, xa\ xaxxapnof xXTu,ax axpyv
exprimens. Qui autem sitiunt, quinam sunt? Qui ejav9<jaraoa, XX xuv oxptv exOXit^aia xo 8n/jat
eeclesix conseplum exslruunt. Ego cum non ba- x;v8p30v. Tve 6 elaiv ! St^uvx ; Ol xiv 1-
bcain unde eos montano liquore recreem, ad luam 6oXov (01) xj ouvSou (62) XEtxiCovxs. Toutou;
dcxlcram uvis referlaui confugi , ut in nos luos pstvy (xsOuajxaxi Ttoxifstv ox lyiav if>, iizl tv
fontes fluviali quadam copia manare j bas. Id 7toXu!ixcuXv xEX'bptjXa 6stav W ^jttv x
enim si cito feceris, mullorum quidem ora cura- noxajxia xo tro xeXe'Jij mp^Eiai xpouvo.
Iris, eaquearida: me vero imprimis Aiticum rogato- Toxo fp tyo iroi^jaaa , TtoXXtv xsv uxap;axa
rcm recreabis. rip pa;Ei>aEii (G3), tppav; Sa npuixov tbj Svi
xaXtaxa xai xov 'Axxixtsxljv Eitaixr,v (64) lui.

(55) Tftitsfa xotrovfirov. lia Par. Edil, rjui- Cod. Theod. tit. il, sic habetur : Unbent unusquis-
xcvoujiivov. que ticentiam sanctissimo venerabilique concilio, de
(50) Kaipar Torcor . Ita Par. Edit. cedent, bonorum quod optnvil, relinquere. Vidciur
vo;aozvtC. ecclcsias Clirislianorum designare Maximinus apuj
(57) Inter Basilianas CCCXXI. Scripta circa an Eusebiiiin, lib. ix Hist. cap. 10, cum ail lege Dio-
num 572. cleiiani et Maximiani sanciiuin fuisse xaj auviSou;
(58) rirvre. Coisl., duo Reg. duo et Val. ysyi- xdiv Xpioxtavuv fipr.aOat. Ipse enim banc legen
vjxai. abrogans, ill is con'cedil ni xi xupiax instaurent.
(59) Tir . Hail, el Med. tt? . Ibi Videnlur ergo superiora verba sic reddenda, ut
dem Xuopivac decsl in llar!. Med. babel npo wva. Cliristiauorum ecclesi everteretvur.
(60) 'tiCsipjutrarTo. Coisl. duo et Reg. duo sip- (63) Xrdjtata frjp -/. Pro bis voci-
faavxo. Paulo post, iidem ; va fjjjitv. bus in Regio ulroquc el Coisl. duobus legilur va-
Sic Ilarl. Tiaujsi (J-u/a;, nimos recre^bis.
(01) Tr nsplGo.loy, reddidi conseplum, quia bac (6i) '. lia Med. el Haii. Edili auaivxr(v,
voce non paetes ipsius ecclesia- designaniiir (jam laudatorem. Parum commode Gregorius Allicuia
enim ipsa vidciur fuisse exslrucla), sed sep: um laudaiorein se diceret : ai pcracuie vocal se Aui-
illud quatuor murorum, quod ecclesiam nterjerto cun rogalorem, id est non valde pudentcm. Nam
aliquo spalio cellis, areis, balneis et aliis ejusmoili os Aiticum idem esl ac impudens ; vel quod Allic-
rebus destnalo cingebat, ut videre est in lib. iv De nienses lioc vilio laborarent, vel quod gcueaiia
Vita Constnntini, cap. 59; et in lib. ix Cod. Tlieod. D liibuatur iis qui urbes incolunt. Unde illud llora-
lit. XLv. uli tcmplum dicilur xExxaptov xuv teiyuv tii, episl. ix :
5Tspi6oXij ti/i^ixvciv, quadripartite parielum septo Frontis ad urbana; descend pramia.
conclusum. Ha;c OpiTum S. Casilii editores, qui non iia forsan
(62) Trj cvroGv. Non dsuni exempta in qu;- voceni Tiaivxrjv aniandasseni, si apud Erasmuin
bus ecclesia: Clirislianorum sic vocanlur. Vide Ua- legisscnl adaginm, taud difficile Alhenienses Atlte~
cilii epislolam cclxxxvi. In lege Conslanlini, lib. xvi n/s laudare.
115 EPISTOLA LV1II. Ill
NH'. BA2IAEI (65). LVI1I. BASILIO.
Narrt Gregorius quomodo Dasitii defensorem se estenderit contra philosophant, qui eo nomine cum im-
pietatit aecusabat, quod Spiritus sancli ditinitatem haudquaquam aperte confiterelur. In Vila Gi'Cgor, quo
anno scripta sit luve epstola, demonstravimus ; nempepost mensem Septembrem, in quem ineidit beali Mar-
turis Eupsychii memoria, unde Basilium calumniandi ansam arripueral monachus.

'Ef os xal iou xa6tiYTTv, xal 8. Si- A Ego te, el pro vil duce, el pro fidei dogma-
S&roaXov, xal 5 ti v (6C) efrox Tt twv xaXuv, lum magistro, ct quidquid prclari a quoquam dici
6u.r,v arc' pxj, xal vv TOspat xal ef ti polest, iii-ni antiquUits habui, lina nunc babeo : ct
SXXoj -a'.vTri tu>v awv, fl jaet' fio TravTwc, i) si quis alius tuaruiu laudum pricdicalor est, oin-
let' . ^TTTjjxa oou t) EXaSsta?, xal nino vel mecum est, vel post me. Usque adeo me
otb) eu.1 n; ! Kal Oaujtaorov oSiv. Ou libi devinxit pelas tua, atque adeo 51 sincere
cap tXsojv <j euvouia, tcXecov (67) xalf itscpa' o et ex animo sum tuus ! Nec vero hoc minim v-
SI f| fia^iXsutapa, xal fj xaptupa TXstorpa. deri debet. Nam ubi amplior vit;c consncludo est,
Kai et ti XXo pot to jv ;, f at] tXia xal illicquoque amplius est experimentum : ubi autem
ovvouja. "Ej(w H-EV (68) itspV totiv, xal uberius est experimentum , illie cliam perfcitius
i/v.;:. "A S vOv , Yp'to u.v ox x>v, est leslimonium. Et si quem alium ex bac vita
ypcu S 5i)c. Ka iot aijSev xQscrOfi jj XEav fructuin capio , hunc ex amicilia tua cl contuber
autos axEie^joji.at, si xi] ' Evotav Xye-v nio c.apio. Ac de his rebus iia scutio, ulinamqnc
xal Yp?iv Tipoj a tosteuojjljv. senliam ! Qua? autem nunc scribo, invitus quider.i
scribo : sed lamen scribo. Ac mihi ne eo nomine succenseas velim ; alioqui perquam acerbe feraui,
si fidem libi non , me luce benevolenlia ductum loqui, alque ad le scribere.
DoXXol xaTSYvwxaaiv fuov, <>; r.ep\ tjv tiutiv Mull nos, ut n fiJe pamm fortes accusant, ii
ox tffx'jpuv, io'. xoivoimoOot ]iTipa xaX; neinpe, qui el recle qiiidcm communia omnia inter
koioOvtej. Kal o uiv asesiav tpavs- nos esse staluunt. Atque al.ii quidem plane nos
fi, <A S SsiXav xal jISsiav p.sv, ol (iijSs impiclalis insimulant, alii timiditalis : impietatis
ufiu Xystv (69) 7tiaT'jovTEc SsiXav S, o tjv nimirum, ii qui nos ne pic quidem loqui sibi per
otutoXjjv aTiiiAEvo (70). Kal jev twv SXXiov suadent, timidilalisauten), qui nobis dissiinulalionis
t ~/pi\ xal Xyeiv ;'0 5' ouv vetoaTl 5uv6ti, tout not crimen impingunt. Ac sermones alioruin quid reime
/^. an inet? Quod vero nuper aeeidit, ex mc audics.
f,v, xa\ Tjjinojfou (eteivov ox Epulum quoddam erat, in quo pormulti claris-
Xyot tcv -'.yaviv xal <xtv c^Xuv, v Se totoi simi viri nobisque amicilia conjuneli aecumbebant,
xal vf,p tic Tiv UXa6a 8voJta xal npi- alque inter eos vir quidam pietalis nomen habi-
XlUV(i>V. Oltti) ? ?jv, xal Xyo \ \ jumv, luiuque pne se ferens. Nonduni ad pocula ventura
5 v to Tuji7iojot 9iXe JU(Jl6aVIV , dtVT' erat, cum, ut in convivas lit, de nobis serine
i.'ivj tivo tstaoStou npOTl6JlV<>V TavTUV 5s excilalur, instar alius cujusdam advenlilia; rei in
t! oi Oa-jj/a^vTcuv, xa\ itpoiriivTWV i^iii (71) medium propositis. Omnibus porro virlulcs tuas
9'-*'?{, xal djv iXav Xs^viuv amplissimis laudibus efferentibus, nosque eliam ,
t 'AOf.vaj, xal tJjv v oupntvoiav xal ut iisdem vitx studiis deditos, adjungentibus, ami-
ulvoiav, S'.'^ov nfi'xy.a TtoiETat S^Oev 91X- ciliainquc noslrara et Alhenas commemoraulibus,
ooo; (7). Kal t toto, cTjalv, & outoc ; piXa ti in rebusque 6mnibus concordiam animorumque
veavucov ^ j Xav { d/uS{ xal conspiralionem, indigne tulil hic philosophus. Et
xiXaxs? (73) ! Ta u.v TOUvsfi0u)3av o v5pe, quidnam, hoc est, inquit, admodum furiose excla-
6ox ovl aTO avTiXift. Ti piY/torov 6 oO mans, viri ? quam vaille mendaces et adulalorcg
6:'oi^'., trp pOoSo^ev (jlttjv (74) xv itaivETat estis ! Caera quidem laudentur sane viri itli, si
BeiXEtoj i u-TTjV 6 rpTjApto, jtv itpoS-.o ita lubcl; nihil repugno : verum quod maximum

(65 < Alias XXVI. Scripta menso Seplembri aniii Pass. At Coinbef. xal npo7-i(k(jivwv ,;. In edit,
572, vel cliam 373. xal TtposT'.OivTiv xal ijjjic.
(66) Kal S ri r. Ita codd. Ilarl. el Reg., (72) ' cpuXocoo. Ita Reg., philosophus
Morel, et Combef. In edit. ti v. ceu monachus. Combef. iwe 5 y iXeoo.
(67) . i) cvrovau, xXstojr, etc. lia cod. (73) ' Alar vjie revSeT xal xd.laxe.
Reg. In lit. tXeov. lla'i- dsuni in cod. Pass.
(68) " iir oz). lia cod. Pass. In edit, ^ ' (74) T ftrtdtor o SlSbjfii,
tie'/ OV O'JTli). (, etc. Sic cum Combef. inlerpuiiclinncni a;v
(69) MnS vp.lrsir. Codd. Reg., Hail., Pass, ponciHlain censemus. In edit, xiytuTov Se o 6-
et Combe). )6 yiu Sxtv> </u "* ' pie quidem .1. Ttjv SpOoSoJav attjv. Verlit auleiii Hill.,
agere, aut qui ne nos quidem sanos in fuie credunt. quod maximum est, non Ulis concedam. Orthodoxies
(70) '' . Coinbef., qui nos nomine [rustra laudalur... Ule quia sermonibus suis
pra'taricationis insimulant, aut nobis subduclai iv- veritaiem prvdii, hie quia patientia sua eamdem -
r;i>iiu crimen impingunt. Hu prodil.
Hi) Kai xfccuQrcur fyi. lia codd. Ilarl. cl
 S. GKEGORII TIIEOLOGI I IG
est, concedo. Orthodoxie nomine frustra lau- ttjv t:!jtiv o; iiyeiai , 4 Se auu.7ipo45o!j; oT
dal in l.isilins , Frustra Gregorius : ilia quia ser- -dyziw.
tr.onibus suis veritatem prodit; hic quia rem ferendo pari seprodilionisrealu obstringit.

Hic ego : Unde hoc, o boiiio vane, atque arro- IM0:v , Stjv, p.aTatE su, xal vis AaOiv
ganlix nomine nove Datlian et Abiron? unde no- xal 'A6etpv ttjv TOvosav ; toSBev fip-tv f,XEc8o-
bis dogmalum promulgator vens? Siccine tanta- Yp.aTterr; ; ; esauxiv iroist; tt]Xixotwv xpix^v ;
rum rcruni jiidii'cm leipsum cITicis? Tum ille : Ex 'Ex tj ' ; (75), t), auv-
52 Eupsycbii martyris solemni convenlu nunc te 8ou vuv fjxt (xal y^P e*Xv euxw), xaxeiae ^
nia (sic i.-niin res se babebal), alquc il lit- Basilium [ie-Xo\i BaoXelou oeoXoyouvto; plv ;
magnum audivi, de Palris quidem cl Filii deitale xal Ylou xal , xal >; ox it
uptime et perfectissime , atque ut vix quisquam tl; SXXo; |5*8i); zfoai, to IIvU|jlo Se 7rapao-pow>;
alius facile queat , dissercnlcm, Spiritum autcni (xal TtposexBit -:va Etxaitav, - -> rcorotuiv
sanctum convcllentcm ac dislorquenicm (Ac simi- o t; piv ; itapaTp/ovxec, ttv L,p.p.uv
litudinem quamdam adliibcbat, tanquain fluviorum, xotXaivovE;). "H t 8f tote, u> Oauiau, a pAv,
qui petras praetereant et arenam excavcnl). Alio- Itpi) ; . 5Xmov, f,Sr) cfavEpi BvEpa Oeo-
qui ciiiiii cur tu, vir admirando, inquil me indiens, B XofE (X3t TtVO a-EJlVI:a.vE-JlJE TlTlV jAtJV, ){
jam perspicuis verbis Spiritum sanctum Deum esse iv auvSJ (7C) OsoXoY^aavTo;, ex
asscris, (simulque vocem quamdain ineain eom- n$i?toVce; rJvsu.(XTi 54j ^, ,
nicmoravil, cuir, ego in frequcntissinio crclii de di- /pt tvo; (n 8!( tiv Xyvov xp'|oLUn; ;
vinitate verba faciens, pervulgatum illud de Spi- i Se itotpaivet plv ;, xal oTov axiaYpae
ritu snelo interl'atus essem : Quousquc lucernam tov Xiyev, o TOXp\4/iaiaETai Se ttjv Xr;0siav, toXl-
sub modio abscondemus '!) ille autein fidei doclri- xixwTEpov ) ea6sTEpov tt;v xorjv IntxXutav, xal
nain obscure oslendit, ac velut adumbrat, nec ve t) SuvpsiTou Xd-py Tiv 6titXoiv 7CpixaXJ7c-(i)v (77).
ritatem libere profitelur , politice inagis quam pie aurcni obruens, dicendique facltate versuliani te-
gens.

Quoniam.inquam, ego in obscuro positus, ac pleris-
que incognitus, sicul nec qua: Ioquar, nec an Ioquar,
ferme homines sciant, sine periculo philosopher. f,
lilins autein major habetur ratio, ulpolecujusnomen,
iura ob ipsius virtutem, tum ob Ecclesi splendo-
rera multo sit illustrius. Ac palain est quidquid
dicitur : ingensque circa eum bellum est, cupien-
tibus nimirum hajrelicis nudam et aperlam vocein
ex ipsiusmet Basilii or.! arriperc, ut ipse quidem
ex Ecrlesia expellatur, qui solus veritatis
igniculus restt ac vitalis facultas, vicinis omni
bus capt's ac subjugalis ; malum autem in civitale
radices agat, atque ex bac Ecclesia non secus al
quc ex aggere quoJam el propugnculo (errarum
oibempopuletur. Prasial laque ceconomiam quam
dain ad veritatem adhibitam fuisse, nobis videlicet
lempori, quasi nebulae cuidam, nonnibil cedenti-
bus, quam ni ea ob prxdicalionis perspicuitalem
opprimerctur. Nobis ciiim ex ea re nihil damni fa- D
"Ott Iy'J P^v> '?t1vi V iapa6j-:o) xjhevo, \
to toXXo a^vooOpievo;, \ [(6 a Xvotju, ^.^S
5-1 Xayotfii (78) dySov Yivtu3xi[ievo, xi^vio;
iXooi. 8 TtXEtov Xyoc (79), ib; itepitpa-
VE3Tpou xa\ Ttap' eauxoi, xa\ , 'ExxX^ata;.
Ka\ ST,p.o<ia itv Xeyuvov, uoXO :\ aOxov
i:XEu.O, Ctto'Jvtcov Xa6<j0at tov apETWov Y"^^?
ttj ciijvf,; xa\ a'JTo BaiUEou, v' p.v eCisOfj
ttj; 'ExxXrjCc'a, vo oxeSov Cn:oXEt7t2p.EVo; ttj
'/r/Jcta; amvOrp <) ojtixt] 8v:u.i, tiv xxXrp
TcvTuv xaTEtXtjiu.v)v f Cuflj 6 xaxiv v xfj
toXei, v.tx\ uitEp 7i<5 tivo pXTyi)pi'.>u xf, 'EzxXtj-
niaj ) , Tc<rav -) ttv olxouu,fvT)y.
BXtov O'jv ^^1. tv Xf(Eiav , p/.xpov
eiCvTjv Tjfitv, vei tvi, to xatpw, i -
TaXuO^vac toi <pavEp6) xt]pUYp.aTO<;. 'Iljiv ;>
Yp oCiSv xal ' 47 X^eiuv nuv-
BYOuev, 6eov t6 ; y'vcxjx'.v (o y*P v
1 -XXov, j Stavoa xETOat tjv X-fjOEiav)

(75) Kaz' Ev-tfvyjov fiaptvpcc. lia Montac, rigere autem hoc opus, hic labor est. Ego vero vc-
et sic lcgendiiin videtur. Nec enim verba .Lap- ram leclioneiu lia dmuni ratione couimodissiine
; jtingi possunl voci o"jvSou, qua- generis est restitu posse arbitrer, si pro his quatuor verbis
feiiiiniiii. Al Bill., ut m nein lollat ambiguilulcm, an' U.OU u.ovt; te, substiluatur uiiicum veiliiini
verba ; refer ad Kupsycbiuin et ad &itu.vT)[tovtUTt, atque etiaui la trausluli clarissi-
syiiodum, verlitquc, Ex Eupsycli Marlyris synvdo , utopiuor, sensu, nec a Gregorii meule ubhor-
nunc vento, eamque dict't mei testent habeo. Fui lasse rente.
1 est Eupsycliiiis ille Cats triensis nobili loco na- (77) Tr\r 1.1(! azpiv.aXvxziY, tarium
lus, cujus iiicininit Sozouienus, llist tripart. lib. v, multiplican Scrlpturaruin sensuin obteacns.
cap. xi, qui, ob eversiim Fortuna: teniplum, iuipe- (78) M)}i ci. M-poiju. Couibef. xr^ -.'., Xy-
raiile Juliano iniereinpius est. iai, quia tocer propemedum.
(70) Kai xtro zur , <b (79) nUeivjr .llyoc. ha cod. etConibef. Indit.
r cvratfi, etc. iu uirisque codicibus Gratis cor- ^Xeov Xyo;. . \ ' , xa, etc. Bill,
ruplissime legitur, xii tivo; ' p.ou jlovij; ti twv verlit, (um ob if sins i'iivudii, tum ob Ecctc
tjMy. Scd facile est errorcm deprehendere ; cor- tplendoretn.
117 EPSTOLA . 8
'.- Se 1] T)[i!av (80) St' evo; vSpb; A cimus, si ex aliis quoque diciionibus, quibus id
Scio^vat tt;v aXtjEtav. certo eolligalur, Splrilum sanctum Deum agnosca-
niHS (ncque enim in verborum sono potins, quam in monte et sententia venias sita est ) ; Ecck'sia auleni
grave viiinus acceptuia est, si ob tumis hominis ejectioneni Veritas profiigetur,
Ux SaavTotjv oxovojxfav ; uiXov xai tai^o-j- 53 conoiniam ii , qui aderant, tanquain
<rav(8l) ai-o'j ol rcapavTE;1 XXi xa\ xoteCqmv vanaiii et insulsam ipsosque ludicanlem , non
^iCiv, > ttjv SiXiav iXXov, } tov Xyov oixovo- modo non comprnbaruiil : inio cliam clamori-
jxovtojv. yap Evat aXtiov, Tuxrpov - bus insectabantur, ut ignavia? nostra: potius, quant
-: Sia ?,; aXr;0Ea;, ) ys av.psioGv, xa\ orthodoxa: doctrina; consulcnles. Longe cnim pra>
jjtf, 7:o(jXafi6avcv XXo4piov, Sta tt;j 5r(kv oi- siautius esse, nostros per vcritalem lueri el con
xovojiia;. Ta u.ev o-jv xaO' xaurov, 5>v te slrav, servare, quam per Iiujusmodi scilicet occonomiani
v t IJxo-jsa, xai tb; tjyavxTirjaa ; ; avTC- eos labefaelare , nee interim alenos assuniere.
Tivovra; UiTpou a)(5ov (82) ?,; Eninivero qune, et dixi, et audivi, el quam vaille
o"jvr,ea , laxpov Sv ) vv (83) ixS- prater inodum consuctudinemque meam ndvci-
T,Yt(i8ai, xa\ sw; oix vayxatov. TXo; Seto Xyo'j, sus cos, qui contra nitebantur, indignaliis sum,
To juv 0>; az^(i'|;jnjv. Su 6s 8!8a;ov f,,u;, sigillalim exporicre, prolixum nuncluerit, minima
0!a xa'i Upi xoaXi], nXPl "vo; 7tpo'Tov fiv que fortasse necessarium. Ut autcni flnem dicendi
); vOjiaToj GsoXoyla;, \ tai xpTjaraov coi- faciain, sic eos ainandavi. Tu vero, o divinum et
val, xa\ pxpl 'cvo oixovojjuriTov, ?v' y/ofisv sacrosaricluni caput , doce nos quousqiie in dispu-
npo ; avTtXsyovTa;. ' yip 8o![atv vvv(8i) lalionc de Spiritus saneli divinilate prngredi, quas-
toto (zavOvetv, toxvtcov '. s xal que voces usurpare, el quousque ceconomia uli
ytvtjxojv, xa\ roXXaxt; \ totwv itX^potpopav couvenial, ul ea adversus eos, qui contradicunl, in
xal SSox xa\ S$au.svo;, toxvtjv v etr,v (85) proniptu babeamus. Nam si hoc nunc ipse abs to
ia6rtaT<5{ te xa\ ;. doceri postularen! , cum te rosque tuas omnium
inoitalinni maxime perspectas babcam, ac cerlissimam de bis rebus lldoin srepius dodorim, v'uissiui-
que acceperim, omnium prefecto stolidissimus essem ac miserrimus.
N^. T AYTO (86). L1X. E1DEM.
Cun Gregori liiwris Basilius sic respondisset ut ipsis nonnihil o/fensus fuisse videretur, rescripsit Gre-
gorius, meiUemque suant candide aperient, mrore affectum inmrito Dasilium conquerilur, eideinque se
si mut et adfuturum el dimicaturum una polliceiur.
To-jto ijv, i'/.'t.o; p.kv Sv ti; (87) te5:to twv Hoc nimirum erat, quod alius quispiain majori
<ruvTtuTpojv y< 6 ox ESeiaa itpbj a yptfiov, ingenii acumine praeditus suspicari potuissct; ego
X!av apxao xa\ . 'EXnrjd (88) vero qua sum vecordia et ruslicilate , cum ad li!
ypajxjiaTa, <> c ytb cpTxi, oCix ?, o6 SixaEtc;, scribercm , non extimui. Mrore te affeccrunt lit-
aXXi xal Xav zptTTU. Ka\ ttjv X7rrv o/ tbioX- lerae nostra: , non recle , nee mrito , mea quidein
yTcrac jikv, ox ixpvtyz, (89) Sk, si xa\ -^; sententia, sed et valdc superflue. Quanquam -
zoTjaai, Ttvl npononsip, ttj alSo Trj rorem bunc tuum baudquuquam apcile prodidisli.
Xutttj xaX'JTtTiov ^. 'Eyw 8k, ei p.v ; vero occultasii , quamvis sa pi enter id feceris,
xa\ ^ toto roTjda, o/ Trji arj; XUTtrj veluli quadam larva, pudorc scilicel niceroris fa-
jiXXov f) Trji Xt)0!a{ Xa6f(ao(xaf s 6 xal ciem obtegens. Si subdolo el malvolo animo a nie
(iT Tj{ o-uvf)9ov evoia, tj tijta; a[iap-a;F o hoc factum est, non me inagis mror sic luus
tv r]v 5;9i3tv ahisopiat. IlXfjv ys 5ti StopO- quam Veritas ipsa heilet : si auleni simplici an'ino
zj-fa: p.XXov tlys . i) to'jj (- ei pro ca , qua soleo, benevolenlia, nun aniuii lui
6ovXuovTa Sucr/patvstv. Tb p.v ojv aov xa\ a-o; allei linn, sed peccata mea aecusabo. Quanqiiain
(xji, xa\ aXXot duiiCo'jX'Jciv (90) xav salins Tuerai, bis incommodis mederi , quam iis,
)v titl Si TcpoO'Jjju;.; lytic (91), v Siotp 9ib;, xa\ 0 qui consilium alTcrcbaul , succensere. Sed tu quid

(80) Meytilfjv njtlar. lia rod. Pass. Edit, (jl- suspicari poluil.
tXt 1. , Si' evo; avSpd;, Bul., ob unius (88) ' . Deesl is in cod. Pass.
hominu ejeclioneni. Mox, ox , oS Sixaiw. Bill, idque immerito
(81) Kai xal&vcrar. Ilarl. xa\ nXai Tcaiouaav, sane et inique, qui' non reddil iXX xal X!av piT-
et jampridem eos ludificanlem. ti. Coinbef non recle, justa atiqua causa, sed
(82) Upa Tov lerplov ayeSr. Ita cod. 2022. el valde superflue, et quasi ultro a te qusila occa-
lu edil. [x:-o-,'j, el --/twi deest. sione.
(83) 'Ar sli} rvr. eesl vOv in cod. Pass. (8) Ok ixpvfru. lia llarl. Dcerat ox in edit.
(8) fivr dcesl in eodoin eod. , ravwov. (90) T azci. Cod. Harl. . In cod. Pass.
Ii.i tod. in edil. 6 deest. Pro 4 itvrwv babel llarl. xj-.i desun.
ut.t.wi, el Pass, -ote. (ill) IlpoOvjuo /ei. Moiilac. cl Mord, propo-
(85) ll'jrzujr ejv. Pass, -'/; v r(v. iiuitt -v/'j j;aoi; 1, habebis. Nihil mutanduin pil
(Slii Alias X\\|l. Scripta eodein tempore. lai Comhel'., redditquc : habeas me prompto animo
(87) 'AXlcr lir r tic. . ; sv ti;, adfuturum. Bill, non verlit ;.
et pro .&.- , vcllent iionuulli :, (nod alius
9 8. GREGOR THEOI.OGI 1%
lii faciendum sil, ipse videris, quippc qui alus A Tcepsojisvov, xai auvaYu)v.o'j*vov, xai SuvaT
54 1oqiic eadem suadere facile potes. Hoe au- ouvEtaoiaovra. Tij yp av vaSistai (92) ; xi o
1(4 habelo me, Deo juvanle, et tibi alacriler adfu- 6ap^jaEs rco sol, xai , rop\ tt,
luruui, simiilque diinicaturum , virilemque operam Xywv xai (93) ywv.upivo; ;
iiiipciisurnm esse. Quisenim recuscl, irao quisnon magno et denti animo ulurussit, te duce sock)
de venate dispulans atque contended s?
LX. EIDEM. S. TS) AYTQ (91).
Protmseret Grege-rius Basilio se adfulmrum, et duce ac socio dimicalurum. Verumtamen quominus pro
mis a exsequerelur, malet, qu morbo laborabat, impedimento fuit. Bollandista; ad ininiitn 564 referuul liane
episiolum ; aul eliam Papebrocltius ad annum sequentem ; Tillemontius, ad annum 371 desinenleni. Tanli
res non est, ut de ea ceriaudum sit. Quam quisque vetuerit, opmionem amptectalur, per nos licet.
Ut explealur quod jubcs, partim in nobis situin ^/! soi --, xev t tiv
est, partim aiitcm, et quideiii potissimum, ut opi- ?' ^xtv SI ys, xai 6[.. rcXov, nl t) enj
nor, in tua pdate. In nobis quideni , etipiditas . 'E?' *jv plv, ttj p^ xai ttc itpo-
aniiniqiic proniplitudo : nam alias unquam 6ujlo (95)* ots yp dHot irors tjv af,v cruvru-
congrcssuin tuuin defugimus , verum cum semper " x'av ecOyousv, *^' * (96) TaTijv Sixofisv, xai
couscclaniitr : et nunc cum ciipidius appelimus. vv Tarrv irXiov rcoOouv. 'Errl 6s tj <rfl ,
lu tua aulcin sanciitalc, ut res nostra melius con- o4opQw9|vai (97) iATEpa. ^ -
slitiianliir. Assidcnuis eniin domina: matri, gravi xfi xupEa, Tf, )1, rcoXv ffir^ ) ypvov
jampridcin morbo labGranli. Quam si non dubio et o3-a;. Kai s [ir uXXoiu.ev /.' aTTjv
ancipili statu relicturi suniut, tua praisentia, mibi xaTaXsfij/eiv, o {Tjp.twijap.EOa, eu (98), tti
crede , baudquaquam carebimus. 11 lud modo tibi roxpouscav. Movov { EU^alc, tJ uv ; ttjv
une sit , ut precibus tuis ipsi quidem ad sanila- ystav, ju.:v 5 izol tjv ioov 6TOXOpr,aov.
tein, nobis aulem ad iter opem leras.
LX1. AERIOET ALYPIO "SA'. AEPI KAI AAYDI (99).
Ad annum 372 tel 373, 711e eliam paulo lardius referri potest epstola ad Aerium et Alypium. Quamtii
enim quo anno scripta sil iisseveranler pronunliare non ticeal, cerium lamen eo tempore scriptum, quo una
cum paire Nazianzenam Gregorius Ecclesiam administraba!. Etenim hujus Ecclesi jnra pasiorh auctori-
lule hic dfendit. Aerium et Alypium admonel ulque hurtatur, ut matris extrema voluntali obsequeutes, earn
pecuniam, quam in pauperum atinwniam Eeclesia; reliquerul, exsohanl. Paruitse monitori videlur Alypivt,
si h Ule est, qui, postea Cappadoci profeclus, communis philosopliorum patronus, ac pupillorum cura
tor, a Gregorio meruit appellari.
Quemadinodum rese et lorcularis primillas , et "srep 7tapxi{ te xai Xijvo, \ txvojv,
h ioi'uui, cosqui ver Cilios amant, Deo consecrare to{ urfiuti tf tXoTxvou votT'.Oivai 8xaiv te
justun ac pium est, quoniam ab ipso, et nos ipsi, xal iiov, tt ' aToCi xa\ f,u.st; 0\, xa\ va
et nostra omnia sunt : ita nova: hxredilalis , ut TjuiTEpa- oTOi xal va (1) xXtjpovou.ia, ba tb y.-
pars prompte et libenlcr oblata, majori parti secu- po 60V 0., iraps/Tj irXstovi ttjv -
ritalcm concilit. Quocirca ne committite, ut post Xstav. Mi) tovuv vau.ivi]T 1 cvxa; "#jjt.tv "fE-
onirics alios benigui nobis sitis : verum ante om viaOat XP^5^0^ XX xvTwv &ei>, i:' 3v xal
ites Deo benignos vos prbete, per quem eliam om itiar xa\ to p"^avr v<5u.ou, to? <iETpot
nibus ; atque abjeclis externis legibus, nostris ser CouXsiia-E, toOto ' iiv axtv -,
vile, boc videlicet a vobis ipsis oOerenles, neinpe tjv irpo(bx!av. Ti xsv yp xa-aXe'.Oivxa (2) *
animi promptiludinem et alacrilalem. Nam ea qui &XX(i>v, Sk itp0ujiov nap' fitv Eo;xev, o! 6uva-
dem , qua; testamento 55 rt'licta sunt, ab alus, 6 6eo vTtSova'. , v vv titiSt-
alaci'ilalcm auteni n vobis babebinius, quibtis Dcus (, o (iivov Iv icpoxalpio To-to !i;> xa't
multo plura , quam ca , qux nune daturi estis, re- liovTt, XXi xai v to aiwv!c) xal xvovcf xpo Sv
pender potest, non solum in bac (luxa et caduca ivov pav aaX, xai e! Sv wia teveiv Tjjxmv
vita, sed eliain in slabili et eterna ; quem unum xi; Xitia. 'Oj v toiotov xa^op-ivou ()
speclare luttim est , in coque spes oinnes nostras 6eo TEpl [Jia;, oToi itEp v axol vvijofl to: ttto*-
defixas habere. Proinde, ut Deus talent erga vos XO, jti] [? (^) -^ u-ixpoXfw;, XXi xa't

(92) 'Araiwrezcu. ha Reg. 2022 et Pass. Edit. (98)

Sv 6?jv<|freToi.
(93) K<//.Dccst in edit.
(94) AliasJV. Scripta codem tempore.
95) Tu pjir\ xal 1. Coinbef.,
Voluntas animi el alaerilas.
(96) 'Epvycjxer, del. Cod. Pass. (fuyo|Xv
t ftv O'jv xoaoTOv u.ETa6niaxo[jiEV ; imo ulquid tanto
studio inqitirimus ?
(97) . In cod. Pass, decsl.
Paulo infva, idem cod. r.oX:jv ;ot -
(9"v Ev
'' rc-tff.Dcsunt in cod. Pass.
' *'"" "-- "-"
(99) Alias LXXX. Scripta anno 372 vcl ?73.
(1) Ka. Subauditur itapx; vaxi6vai
Exatov.
(2; KazaAeipOrza. Id est, non teslr beneficio,
sed eesir mairis, tegatum pecuniam accipimus.
(51 Tciovtor raofirov. Cod. Reg. el Couilwf.
to'.otou TEU?u.Evoi. Paulj infra, pro ^, cod.
Reg. TevfjUEJOE.
(4) iixpc-pvzu. Bill iwiMiiiium maligne il
sordide.
m EPISTOLA LXI. m
Xav tpiXort(j) xal ;, nXtiptiaTs ) A sc prxbilurus est , quales vos erga paupercs, nc-
xatOiyoiicVn, xfy) pouXjeiv, 1v napavat jjuv vo- quaquam illiberabililur et sordide, sed adniodum
u javre, xal pv t Ytvix.evat, 64a tt| liberali et alacri animo demortuse voluntatcra per
, iva ] ^ jxvov ' fidie, quam et vobis adesse , et ea, qua: (Unit, n-
arr;;, XX xal tv <rrr)pou(jev otxou txvwv [t- tueri existimantes . per largilionein vestram re
{ EUXofav (5) TOpTiaOV ev8upvrievTE, create, lia fiel, ut ab ea , non modo pecunias ha -
Tt sXtiwv ('. [lEpl (6) txatosvTjc, bealis, sed maternam eliam bencdictionem , filio-
yEYpanji'vov, t {nxpoXo^Iac (iva rum domos fulcienlem " , conscquamini : atque
pi] Xyto Tt Xic^jxov), xal toXXoI xal SXtov hoc vobiscum cogitate , meliorcm esse partem cxi-
oxjv x-oioup.a'viov (7) etc exxXrjiiac tpioyoYio, ot guam cunvjustilia , ut Scriptura loquitur, quam
xal ' lauTv itiav 7cpofjxavTo (8) T]v irepi- latiorem et uberiorem cum srdida parlate "
luafav, xal Ttjv xaXXTv iTtpaYy-HTZuaavzo irpa- (ne quid male ominosum dicam) ,* illudque pneter-
Y{wtTfav, yevaaOai 6ii tov xE itXotov . Mi) ea , complures exstilissc , qui totas eliam domos
tovjv JTCefpTiTE ce5op.vu>{, fva TtXousto; Oept- in ecclesiarum sumpius alienan passi sinl : non
oijTE (9), aXX' yaObv xXf,pov xal p.7v aTot;, xal etiam defuisse, qui sua sporne facltales mines
?; piXTaToic txv totov ya.plaa.aOe, ixrjSev -f- suas profuderint, ac pulelierrimum quseslum fecc-
5 tv yzypay.y.wo>v, aXXa icrea iieO* fSov(j rint , hoc est propter futur vilse opes inopiam
xal aiiporTjTo kmt&vn fjjiv, f aico5vTEc(10) i amplexi siut. Ne igitur parce senilis, ut copise
otxEta , >; lvov xp6avouv-E,'5 metalis"; verum bonam cum vobis ipsis, tum
t v Tisp tI)V ij<u)((liv fiiiv avaXjT)TE. T yap Se thai issimis vestris hxreditalem hanc elargimini ,
Sr.aaupieiv ; (H) xal xX^irtai, xal xaipv nihilque ex iis subtrahentes, qua; testamento per-
!;, etc SXXou p.ETaTiOivTuv xal - scripta sunt, verum omnia lxto atque hilari ani
kivtci>v tIjv auraTOV Enopiav, XX p.i] e tc mo nobis tribuentes , imo vero reddentes, ut quae
zia/.zl; - , xal twv - proprie Dci siut , ac velut hoc solum lucraluri ,
Xevvtv tCTXuporpa; T6 txev o3v eteXe; (12) wepl quod pro animarum vestrarum salute impenderi-
4XXa xat aXXoi; SsCaT (xal yap tbxpp.au SuvaTo tis. Quid eniin pixdonibus et furibus thesaurizarc
uji; Evai (xsTa 1<1<},{), <jp.v <5 yeuviaaaOE opus est10, lemporumque mulationibus incertas
xaXov yuva, uti vtxTJse tov SXXov , et fragiles opes ad alios aliosque subinde transfe-
xal Ta yEtXojxvat EXoytat x 6eo (13) to; renlibus atque agilantibus , ac non polius in tuta
cyvjmm. UEtsaTE ouv f[iac ort xpK"iavCeTE yvT]. horrea, et lirmiora, quam ut nuis insidUs appeti
cit, p.).Xov Sk 4u xaXf, ap5axEvoi px^, xal possint? Ac parcimoniam quidem circa alia et alus
ojtw- e<te6o0{ xal Sixaia;, vTEOEV xal irspl tv oslendile. (opto euini vos cum benigniialc poten
/Xoiv ftovojiiaTE- J> v (; te XXf(Xoi, xal tes essci, apud nos anient bonum certamen certate,
f;jul; jjiv ^EupaivoijxEOa (14), te iXXa xal boc est, ulcr allcruin 56 pieiaie superct , ac benc-
fitov u-ociYtia ysvo(xvoi{ (15) naarj Tjj 'ExxXj- diclionibus iis , qua; probis viris ex Deo dcbenlur.
aix, tt;c -spl Eiyvtuiioinjvij. Fidcm ilaque nobis facile, vos verc cl sincere Chi i-
siianain Gdem colre ac profiteri ; quin polius a bono principio exorsi , lamque pi el justo, bine
in alus quoque rebus concordes eslote : ut ct vos ipsi mutuo, et nos vobis obleclmur, cum ob alia,
tum quod universa: Ecclesix probilalis in bujusmodi rebus atque candoris exemplum fuerilis.

" Eccli. ni, li. " Prov. xvi, 8. ' II Cor. ix, 6. Mallh. vi, 19,20.

(5) Zrript&vaar olxov ev.lo- (10) 'ExtCrrec /ifiTr f) dxoorrs. In edit, decst
j-iar. Alludil ad illud Eccli. ni, 11, Beuediclio pa- f)(xv. Combef. anouovTEC fjAcv xal mSov'E, cuneta
its firmal dumot filiorum, et maledktio malris era- nobis reddentes elargientes. , forte ciclen -
dica fundamenta. Ilic autein viliose legilur in edit. dum.
in|Tp! pro .;. ,,,.. (11) TI yp Sel Oricrai'pl&tr -rt, etc. Nii-
(6) fu (fit fiepi. Lcgitur in Prov. xvi, tiiiu est illud Evangelii Mallh. vi, 19, 20 : Notite
8 : Melius eft purum cum justitia quam mull [inclus thesaurizare vobis llicsauros in ierra, ubi furet effo-
cum iniquilaie. Ilunc locum sii.e aplat senlenlia: diunl et fur au tur. Tliesaurizale autem vobis llicsau
Grcgorius. Bill, autein ixet ixtxpoAoTfta; vertit : ros in clo, ubi fures non effodiunt, nec furantur.
cum tordibus. (12) Ta ikr svreA. Vertit Bill, {rugalilatem.
(7) 01 exxoiovtr(or. lia cod. Heg. In edil. Duo codd. Reg. tiv vtsX. Sicquc Conibef. qui
cpmtou|iiv<ov, verlitque Bill. : Qui tolas etiam do vertit, Circa alia et alus, quod rujoris est et severi-
mos ecclesiis addict passi sint. Iteclius lorie, qui talis oslendile; ut et episl. lxxvii, cpiXavOpiiwj
etiam totas domos quasi inser et incorporari eccle pavrivac iiXXov fl vteXec, quod Bill, reddit, feni-
siis suslinebanl. gnos polius quam severos nos prbeamus.
(8) . Ita cod. Reg. In edit. itpos^yovTo, (13) 'Ex Beov, ex Deo. Dei scilicet iinlulgcnlia
obtulennl. , oatav pro rcsptouiav. liberaliiate, non a Deo quasi debitorc.
,9) "Ira a.lov<ri<o 1\. Mendose in edit. (14) '. Cod. 7rsi.(fpaiv(0p.E0a.
... Alludil Grcgorius ad illud Apstol. II Cor. (15) 'Y.ideiytia ysrcfirot. Cod. lieg, cl Com
, : yiii pur seminal, parce ei melel; et qui se be!'. w53'.7Aa fvuvot.
minal in bcnedkiioiiibus, de bei.edietionibus et meict.
113 S. GREGOP.II TIIEOLOGI 121

LXII. AMPH1LOCI1IO. SD'. 11 (1).

Jam ab anuo 575 Eustalhitts Sebaslensis bellum tarn aperle movert, ut nulla pelend parti spes aflul-
gerel. Petiil lamen veleralor Ule, Basilii amicilia indignissimus, pacts squestrent Amphilocltium, qui poslca
Icouiensis episcopus fuit; nondum eiiim eral, ait Tiltemoi.lius. Amphiloehius Theologum datis ad eum Hi
tis adltibere voluil. Cut Gregorius respondit epstola lxii, idquud petebat, Clirislianiim esse; verum Arme-
iiiiim, quo nomine appellat Eustatliium, plane indignum esse. Une recle conjicias ante scripiam esse
epUlolam, quam Eustalhii fraudes et prava dogmata, ab omnibus demum gnita infamem bonis mnibus
effectuent.
Non barbaiicum est ininiitabilis lu probilalis A O ap6apov , u.tu.f)TOU sou xa-
cdicliim, sed Graecum, irao Cbrislianum. Al Arme- XoxYaOa, XX' 'EXXTjvixbv, u.XXov 6k Xpirciavi-
niiis de q;io gloriaris, barbarus plane est, ac longe xv (17). '0 6k 'Apuvioj, 9' iTi itivu piXoriu?, (18),
a nostra laiiJeet glorialione renioliis. p6cxpos avTtxp-j, xat tt, r,uETEpa t-
(19\
LX1II. AMPHILOCHIO. . 10 t20).
Ampliiloch'ns, ad quem scripta est Iure epstola, non lie est, qui Ecclesi Iconiensis crants fuit episco-
pus ; sanctissimus enint prsnl uxorem unquam duxil, /ilios Itabuit, quod utinmque Iribuunt It t'I
tra: Amphilocliio, ad quem data: sunt, laque conjicias reclissime Theologum litteras ad cognomiiiem Ico
niensis episcopi patrem Amphilocltium scripsiste, ut eum de assumpto ad episcupalum filio mslum solarelur,
quauquant el ipse eodem prorsus tempore, mortuo proprio parente, consolatione Gregorius indigerel. Litteras
aillent illas non tant ad inpltilocltii pulris consolalionem, quam ad sui ipsius defensionem scripsit Grego
rius ; el jurgalrices polius quam consolatoria; vider i possinl. er enim objurgal Gregorius Amphilocltium,
qui ilium suum proditum fuisse querebatur, palris querelas refellit el iniquas esse oslendil. be tempore quo
scripta est lure epstola, nulla polest esse dificultas, quandoquidem scripta est anno, quo Amphiloehius
leoniensi Ecclesi prfectus fuit, el quo Natianiena Ecclesia pusiere suo, Gregorii Theologi paire, defecla
est : adeoque scripiam esse anno 574 constat.
Doles ? Ego vero in delics sum omnino. Lacry- 'AXyeTc ; 8k StjXovoti. Aaxpetc ; iyt
mas funds? Ego vero, ut cerns, feslum diem ago, 6k, ib pac, TcavT)YupCi>), xal to -
rebus prxsenlibus glorior, meque enero. An te opat. "H a xkv uti; XutceI 5t' apEtrjv ap-a<jxsvo,
quidein (lins in mrorcm conjicil, quod ob virtu- xal ti|juievoc, xal 8eivSv eI ut; rcapiarat 901 xal
tem arripiatur, el bonore alciatur; alque in cala- yrpwxoy.i<:ei (21), xal ExSra bzr,x-z-j-z:
milaiis loco ponis , nisi tibi prxsto sit, luamque -. avT|Oe;; Se (22) ox vta TtaTfp tv tXeu-
senectutem curet , ac pro suo more, ea quae mu- Taiav x8tj(xiav (23) <f4 fjpiaiv xSijUTjia, k j ox-
neri suo consentanea sint, prxslcl ? Me aulem non ti TcpS rju.c vaXuuet, o8k ' fjuuv efOtjssTat.
iliscrucial paler, qui extreinam a nobis peregrina- Eira fuEtc p.v, o>8kv feYxaX.ojiev, o6k ttjv eiXo-
lioucin iniit, ex qua non jam ad nos rcverlelur, (xvtjv TcaiTouEv Tcapauu9iav, e!ote 6ti F8ta
nee a nobis conspicieliir : non te tarnen accusamus, xax xaipSv ou iow-t ~>; aXXoTpfot cr/oX iciv oSi
nec debilam consolalionem efflagilamus; quod sei- Y^POUTJTk<mt[Xixu;xalciXjo9oc, kjte rcEpavj
licet illud sit nobis cxploralum , propria mala "t"v TtaOuv etvat, xal TapaxaXslv XXov, x-j-b; Seoue-
malis alieuis aninium ailjiciemli spalium non v ]{. lu & tj tcXt)y? tcXtyt]v -.-
57 prxbere : eque enim ullus est adeo amicilix b*i, abu|XEvo; f,ui, ; rcuvavouai, xal vouijuv
siudiosus, el pbilosoplius, ut supra animi perlur- aucXctjOai -civ tr&v ul&y, fuxepov 5 afcXbv, ,
balioues posilus sit, aliumque consolari lenlel, xa\ TtpoSs6i<i0ai ' Vjufiiv, apTspov XXi ut
cum ipse consolalioiie indigeat. Tu contra pl.igam T^S Cll^ia vjjxc eitaiOveaSai (24), t)v Tjuttuvxii
plngx injicis, dum nos accusas, ut audio, atqiic ~vti; uv xsl 9X01 \ suvyevst;, Se rco,v-u>v
liliuni , fralrem vero nostrum, n nobis ne- (xSXXov, xal r (25) -t'Sa ttj{ Cojf,; iv txc(vq>
glccium, aul etiam, qued longe gravius est, po- Uu:voc (26), \ uvov xv Speisua, udvov Sa a-Ju-
liiiim fuisse existimas ; nosque detriinenlum mi- CouXov yaOSv, uvov Sk xoivwviv ; -o-
nime agnoscere, quod omnes quidem el amici et Xou6vav. Katot Tai toto etxaet; El uv totf

(!6) Alias CLXII. Scripta anno 375 vel 374. (22) 'Eue d. Itacodd.duo Reg., Par., Bill, ac
Wjti.loxlq). Montac., Morel, ac Conibcf. . Combcf. In edit, deest Si.
(17) Xpictiufixr, Cod. Reg. el Conib'ef. Xpi- (25) Te.lsvralar ixBr\iiar. Ita iid. codd., Mon-
oxiavSv. " tac., Morel, ac Conibef. Sicque legil Dill. In ed.l.
(18) /. Montac. et Conibef. ipiXoxiuEtTOs. deest xSr)u.fav.
(1U) <ttJloTiUac. Cod. Reg. tfiXoaoiflaf. Sic ctiaiu (24) ', xaurOdrecrOai. Ha codd. lieg, duo
Montac. et Morel. Id. cod. addit : Sib xa\ ; uixpo- ac Combef. In edit, deest r,iJz. Paulo superius,
/Yw; ^xsi <juv t xpueoXa/ava ' ijiv \ D apUTepov, sic duo Reg. Edil, aputaxov.
Yip SXX' J) /^-jaci'/.i/iva. ( id causa; tf ni- (25) ter xal pt.loi xal (Tvyyertic, y>
inium parce nobis venerinl urea olera ex vobis, el Se xal , xal zd. Il.i cod. Heg.
qu alia quam urea olera. Vide supra episi. xxvi, ac Conibef. In edit, jiv Ttvrej 9X01 xal avyfiviXc,
alias xiii. ifio 8k Tcvrwv xXXov, {, ele.
(20) Alias CLXI. Scripta anno 574. (2() 'r xelrot 0tercr. L'nus cod. iv ixevtp
(21) ?(1. ha Reg. duo. Edit. Yl50*0- tiOjmvo.
J25 EPISTOLA LXIV. ] 6
Ttpt-oi, vOu^fjO^ii (27) Sri xa1. o;6tv uixf" A cognati acccperunt, atqiie ego prac cxtcris, qui
p.uv e5eit[tt]8e{, xfi <><Jii) TTapayxvo, xa\ xoi- eliain viia; spes in eo delkcram, eiiiiique solum
vwvrjsat Yvtb*1l ^C--v ^(x50uoc ifevau/nv, fvxa subsldium , solum consiliarium , solum
xatpo; f,v Eti izs\ totwv pVjXEaOai xat icavTa piclatis socium mihi esse ducebain. Al vero, qiii-
aXXov i) ta'JTiiv (28) jjjicv xoivtdvfjaaTS, ete ir busnam rebus in banc conjeclurain adduccris ? Si
tj atfj , ' oix o8' 8 ti ouXrjOcVTEc. prinns, in nientein libi venial, mc. hoc rumore
Et 8 Totj TsXeuTatotj, xXiaTO uiv ox Ea it- perttirbatum, dedila opera ad vos usque perrexisse,
Oo TtiXiv 0*tv vTu/Ev, xa\ fj 7\ - alque ut in consilii sententi;eque sorielaleni vo-
(ivt T!x| xa\ ia, f, oOSev E8uvxrv TOt]aajOai biscum vcliirem proniplo el paralo animo fuisse,
irpOTtaTspov, xal -oyufou TtOouc 5vto, cum de his rebus deliberandi lempos adhuc eral :
Tvtxa ox j6; idvov (29), XX' o06s SXoj (50) vosque de omniliiis pnlius aliis rebus, quam de
ercpsn, xaipoy iXojo'fEtv, xil irp bac, ad me rclulissc, sive quod eadcin aniini anx'c-
av6p<7rvov TtsiTa xal rpoxaTstXfjipQai rco tiv laie consiliiqiie inopia laborarelis, sive nescio qua
icpa-yjitcov evoxfaiEV, itpaj ffit\ (51) tv ' alia cansa ducli. Si postreiiiis, maxime quille
aTiv jpivrtuv, tcoov eSxei ayovii fp.TEpa. baud siiiebat Inclus, in quo eram, ul vos rursiim
(xiv (52) 8f) . Nov Se xa\ t!)v XOtijjv convenirem, ac debilus palri honor, el exscqui,
uvii t,(xtv 7ivT<ov ojaav ), w euxmtov quibiis nihil antiquius habere potui, prxserlim re-
T.z'.Qio \ Et t aoi nXov Soxe, rcapiTTjaov, iva cenli adhuc calamilalc, quo tempore non modo
jitj xa\ iji^ v uipsi xa\ osauT&v Xurfj, xal impium, sed omniiio ctiam indecorum est, intem
ncsyLia taaxfl Kpipa ttj <j?) svsvEEai vaiov, pestive philosopliari, supraquc humanam inibcci!-
vr' SXhv fj(t; alTijxEvo, to oSev Sixov- lilatem. Dcinde rebus ipsis nos prxvenlos alque
*a, aXX' eI 6e ' XTjOi stav, isa Tupavvt)0v- occuptes esse jiidicavimus, quippc cum ipsius res
xa viA TUv xoivuv tjiXw, xa\ oO voii; EEpy- eiiiu jam finem haberenl, qiialcm ei visum luissel,
TO vOU.ls. qui res nostras moderalur. Acdt; his salis a nobis
dictum sit. Nunc anient et mccrorem animique oflensionem iniquissiinani proisus, ul mihi per
suade, alque a ratione alienissimam, nobis rendue : et si quid libi amplios videliir, declaia, nc
lu nos quoque vicissim ac teipsum moerore alucias, remque facias nobililale lua pert|uam indi-
gnam, aliorum loco nos accusans, a quibiis nil laesus es, verum, si ver loquendiim est , eainderrt
vim a commuiiibus ainicis, qiiosque lu solos de le bene mritos existimabas, perpessos.

SA'. ETSEBI EniSKOO 2AM02ATEN (55). 58 LXIV. EUSEBIO SAMOSATENSl EP1SCPO.

Auno Eusebias Samosalensis , summis de Ecclesia merilis clarus, in Thraciam atente relga
las est ; quo cum pergeret saiicihsimus confessor , per Cappadociam transt, ejusque complexa politus est
Basilius (54). Sed Gregorio Nazianzeno eadem felicitas non obtigit ; quippe qui ita grotabat , ut ne qiii-
tlem ex aedibus prospicere posset. Cum igiinr per morbum ipsi non licuisset videre sanctum Euscbium,
postquam ad locum exsilii pervenit , lias ad eum scripsit Hileras, quibus signiftcaril dolorem, -
til , ut , quod ex ejus congressu ad anima: salinem eonseqiii non polueral , id sibi precibus ad Deum
oblineret. Seque enirn viri toi perseculionibus pro Evangelio probali minus prodesse ad Deum preces, quam
alicujui ex Sanctis marigribus patrociuium , sibi persuadebal Theologus. Haie autem epstola post Pascha
mini 574 scripta est.
"Ote TOzp^Ei j bzoa6ii<x Sii ttj TcaTpSoj q Quo tempore pelas lua per palriam noslram
fjLU>v, outs 8t(iaTou (55) rcpoxityai o; te ^(x^v. transibat, adeo gravi morbo laborbalo, ul nc
iv (/1\ ^ Sifuiv. '. 8 (jle o> to- cubculo quidem prospicere possem. Me poiro non
ooOtov i 4io Tbv itspl tiv iaj(TiV c6ov t:- lam morbus, quamvis alioqui periculosissimus ,
^ p6), XX' ti t^ Up <jou xa\ ^ uuv- exerutiabat, quam quod fausto et sacrosanelo luo
Tu/a; aTCE<TTEpo(ii)v. ToseTr,v l- TcpV 18tv congressu privabar. Tanta quippe vullus islius
sou t(xwv irpatoTtov mOujjiiav, 3t)v exc^v ^57) bouorabilis videndi cupidilale leneor, quanta cum
Tov xpffeoMa, fiv OEparEa t5v (Ju^ixuiv Tpaujx- teneri par est, qui spirilalium vulncruiii curalione
T(i)v, TaTi^v 8s t^ otj teXeiot^to ^eiv X- indigcl, eamque a prxslanlia tua se conseculuruni
KJovra. 'AXX' eI xai tuv fiapTiuv tjv p.u)V y- sperat. Elsi autem hoc peccalis meis ascribcnduni

(27) 'Erevjfij\eriTi. lia Par., et sic reddit Bill. Ecclcsia pulsus, et in Thraciam deporlalus, mortuo
Edit. e9uu.<ji)Ti. Valente ab exsilio reversus, Dolicba; ab Ariaiia qua-
(28) Tazr\r. Ha legi t Combef. Edit, )?. darn muliercula, legula; ictu necatus est, vindicta-
(29) Ox cs lrcr. Maliin o jivov ox eO- queamicis inlerdixit, queinadmoduin icstalurThco-
aibi, non modo non pium, ted etiam prors'us in doreius lib. v, cap. 4, el Nicephorus lib. xn, cap. 5.
decorum. (54) Theodor. Lst. lib. iv, cap. 15.
(50) Ov . lia cod. Reg et Combef. In D (55) Oute 6uj.iazlcv. Codd. Reg . Pass, el Com
edit, o iUii>;, quod Bill., sed alioqui indecorum. bef. oOte ciojiaTou.
(51) . lia codd. nustii et Combef. lu (56) Tor \ cyrw c6or ixdjoytra,
edil, .; Se ffit\. quameis alioqui horas nocissinias melum inculiens.
(52) Tavza ur. ltd idem. Indit, t v. (57) Eixq jr. lia cudd. Reg., Pass, el Combe',
(55) Alias XXVIII. Scripta anno 571. EOae- lu edil. Etxb .1'-'1-
C >. llic Eusebiui orllivdoxa: filci causa a Yalcule
127 S. GREGORII THELOGI I5S
est, quod tunc tecum congredi non licuit , potest A yo'izv ipyov xb xov xaipbv Siapapxe!*
lamen nunc qtioquc bonitas tua inolcstiis mois p. xj ot T'jvTux^t vv 8i xf, d^ ,<,
lonnihil inedicinx aierre. Nam si nici quoque laxi Suvaxov yeviaOat jo xiva xuv Xurajpaiv rav
inemoriam in Dco acceptissimis tuis precibus ha- pOwjiv. yp xaxattbdEia xpo [iv^v noiT-
bere digneris, id inique mihi omnis divinas bene- aOat v xat? enpoaSixxoi ooij irposEuxa, 79
dictionis viaticum futurum est, tum in bac vita Euxat [toi xoxo tt) xo EuXoyiac -
mea, tum in futuro xvo. Tantum ciiiin virum lot <58iov, xa\ Iv taTj) xj ut), xoAv xiaiwvi
xrumnas pro Evangcl Tide perferentem, tanlisque xiXXovxi. To yap av8pa xootov, oOxuj vaOXovvxa
pcrsctilionibus ve\atuii), lanlam denique sibi ipsi xi) TtiaxEt xo EuayycXiou, xai xtXixoxouc StwypLouc
apud jusiissiiiiuin Deum libertalem per calamita- nojEvavxa, xal xonxr)v ica^pqaiav
lum perpessioneni comparanlem, Iiunc, inquam, xo Stxatoxaxou (38) 6eo ixotjiaCovxa 6i xt, xuv
p.ilronum quoque nostrum per oraliones fieri di 0>,!'J-(.)v tcou.ovt], xoxov xaV f)(m>v xaxaiov yc-
gnan, lanlam vi:n habere mihi persuade, quan voOai npooxixTjV 8t xiv iiposEu/v , nTCEt<u.at, 5xt
tum si vcl a quodaiii sanctorum martyrum id mihi xosaxTiv S/51 ^1 evajitv, Sert] v \v [iot, xaV e!
inipendereliir. Quocirca le obsecro, ut in iis Grc- xtvoxwv ayiwv [lapxpjv -j^"0- ""* itepaxXf,-
gorii lui assidue sis memor, in quibus me digiium Oijxi (^ ^,
memoria tua esse summopere opto. v oTj sCxopat e*va xj |avt)u,t]c iio (39).

LXV. El OEM. SE'. T ATQ (40).

Itescnpsit Ensebius Gregorio , eumijrue de refcii su/s cerliorem fecit. Quare cum Eupraxius paulo
post per Cappadociam transient ad Eusebium se transferret , Gregorius liane scribeudi et gratia*
agtndi occasionem non prlermisil. epstola , qua: ci.xvi , alias xxv , inter Basilianas exsiat,
e! alias x\x inter Gregorianas, non Basilio, sed Gregorio est adjudicando. Quod ipse fatelur novissi mm
edilionis Basilii epislolarum auclor.
Quanquam mihi semper churus fuit, atque inter Ta xjjLio &v tj^v, xa\ xwv CXtuv v xotj
sinceros ainicos, venerabilis laler 59 usier Eu- yvr.aot, a8sut[ixaxo; SeXo <xwv E^pcto;,
praxiiis, charior visus est et sincerior ob aninii TijJitbJxEpo ] xal f^aitSxispof x xj \ o
affectum erga le suum : quippe qui nunc quoque SiaOaEJ, 6{ fe xat vv oxtu; ipjjctjJE Ttpi xjsi atjv
ad ttiam pietatcm properavit, ut cum Davide lo- 0oi6ciav (il), tV divii xb xo 6\8, SXa^o;
quar ", tanquain cervus multam et intolerabilcm ttoX S^o (42),xo o optjxov, itoxip.(p xa\ xaOap xij
sitim dulci limpidaque aqua refrigeraturus per ) xaxa^xouaa 8t x^ xuv 6XE'|eu)V utcojjlovTi^ -
srrumnarum lolerantiam : cujus noslri palronus *" "*^ ^piv xaxa^iou fEvoOai itpoixxr^ (45;.
esse velis. Ac bealus qui consucludine tua et con- Ka\ ; \ 7tXi)ai{Etv f,$iixvo;, |-
gressu digitus habitus fuerit : beatior aulem, qui 8s 6 xo urp XptaxoO ^!, xa\
calamitaiibus pro Christo susceptis, laboribusque xo iiip aXTjOEiac I8p)5i xotaxt)v ntOe\ xopto-
pro veritate cxhaustis, lalem coronidem iutposui- v8a, \ Xlyoi xuv co6ouavo)v x8v ebv ^-
sti, qualem non multi pii viri Deique melu prxdili otv. O yp a6a<iviJxov - x+,v psxljv, oS
conseculi sunt. Nou enim incxploratam virtutem 1 U8ia? xatptj) xivov (44) pOdi EtiXeusi, xa\
oslendisti,' nee tranquillo solum tempore recle na- x xwv XXtv <j/ux{ exu6pvrjaa 4XX' iv t

" Psal. xLi, 2.

(38) ^1 kxl rov ixatorzov. Tanlum- quxilam, quxdam cliam transponunt, imo dclenl
que stbi meritum; sic reddil ttajiip'rjdiav Tilleniont. noiiniilla. Sic in edil. Operunt S. Basilii non legun-
Pro Stxaioxxou, habenl duo Regii el Pass. 6ixato- tttr verba 8ti xj? xJv 0X'|stov tou.ovf,. Ilaec
6TOU, qui justa retribuit. verba rctulit, non reddidit Bill. Verlil aulctn Cont-
(39) 2ov rrj \<: to. Godd. Reg., Pass. bef., rt7 cenus qui magiiam sitim nec [ rendant
Cl COinbef. <SO\ XT|i JJLVTTJ fXT] TllO. dulci limpidaque aqua, rumnarum suslineiilia leni-
(40) Alias XXX. Scripta anno decedenle 374, D turus sil ac refrigeraturus. Nobis, dum hic locus
vel 37S neunte. Inter Basilianas haec epstola omnium torqiiet ingenia, si coiijicere fas est, lo-
reccnselur, sed juxta Tillemont. Gregorium sapil, giinus : 'Q( IXatfio xb 7toX 8i^o itoxx() \
eamqiie illi ascribunt ipsi etiani operum S. Basilii xj ,nvD, xo o 9opT]xov xaxa^ltov 8ti xf, xv
editores. Omnes codices manu exarali, excepto zoy.ovr, ut quemadmodum cervus pjuri-
Coisliniano primo, Gregorii nomen pr;cfei uni. mam sitim pura et dulci aqua, sic ipse Eupraxius,
(41) ci\r eocrCsiar. lia cod. Reg., quod intolerandum sibi erat, per .suant in tnbulat'w-
neenon S. Basilii editores. El est vera lectio, nibus perferendis palienliam leniret ac sopirel.
il . In edil, itpoj xijv Epawiav, quod red- (43) Ilfoarari\. i In hoc loco restiluendo min
dit Bill., ad tibi inserviendum. ium insudavi, ait Bill., nec lamen quidquam prol'c-
(42) ' Si-fro. Lectio itoXOSt- cisse mihi videor. > Vera fatelur vir docius, qui
o; vtdetiir Billio commodior, in in edilis. Monlac. l'elicitis iusudassel si pro - xauxrj, quod vitiose
aulem iia legendum puiat : 'Q; Xao?, x6 noX legitur in edit., legissel, ut in cod. Kcg., itpo-
8i<o, xo o (popTjxov, iroxijjKi) xa\ y.aOapi xij ! oxaxrj.
xat uaxpto <so\ TcXitataeiv ^Sii'- (44) Mror. lta cod. Reg. et edit. S. Basilii. In
jxvo 8ii xj; xtv ?,;. Alii alias le- edil, jxvo;. , cod. ; -'i.z-.:. lia cl Com-
clioucs proponunt, verum quacdam Dulant, adduul bcl., qui tcildil : Fausto cxiiu navigasti.
fS!) EPISTOLA LXYI. 1-0
6uuxspef'- wv lutoaapuuv S'.ecvt,.; (45), xal xuv A vigasli, alque aoriim animas gubcrna.sli : sed ir-
6iti)xvr(ov "jayovac inir]Xoxpo;, x(> YsvvaCbic 1er lenlalionum difficulties el proccllas cniluisli,
-jvai TTJ voyxouiTj (40). Kai S'aXoi [xv t - ae persecutores (uos superasli, forli animo pa
xpjjov ISao; l/ouitv , u.e xv 4vw itXtv Iria migrans. El alii quidem patriuin solum habenl,
uXXot xov fjU.s'xspov fato 9p<5vov, -?i[xsT Se xov Xpi- nos a ule m su pera m civilalem, alii nostrum forlasso
axov. " Tij ^paYtiatia 1 oojv Ci7:pt8v-Ec, oTa Ihronum, i)Os Chrislum. O praclaram negolialio-
xsxo[x!a(juOa (47) ! i(i)^0o/if* Si xvp xal vSa- nom ! qualia pro exiguis rebus conicmplis accepi-
rc, ^tix'jcu 6c xt xa\ ie).EUiii9a e!{ ava^x^v. nnis ! Transhimus per igiiem et aquam " : eondo
O fip j lyxa-aXebj/Ei "fjjAi 6eo;, od8 aulein foro ut eliam in vcfrigerium educamur *'.
TtEpto^xat xiv pOov liyov SeSi^yuvciv, XX xax Non cnim nos Deus perpetuo deseret, nec reclam
xo iXtjOo; x5v 6'jvwv +( jav, al itapaxX^ici aOxoO doctrinan! persecutionibus vexari palie tur; verum
Etppavosiv (48) {5. To'jxo u.v osv xal mixOo- secundum mulliludinem dolorum nostrorum con-
i:v xa't -j/yxzby.. Sy 81, , / xj solationes ipsius nos laHificabunl". Atqne hoc qui
xareivtxjow fu,tl>v. Ka\ oaxt; av -^! xatpo;, dem pro ceno babenius ct oplamus. Te vero ob
xal f|*5 8il Ypajijxixwv fxj xaxxvsi, xa\ secro, ul pro nobis abjeelis homunculis vola fa-
EC0uxoxpooc irotEv (49), x xax aauxov StjXwv, 8 cias ; el quotiescunque occasio dabilur, bene pre-
ratTJaat xal vv xaxri-cosa. cari nobis per lilleras ne graveris, , quod nobis
summa: voluptati futurum est, de luis rebus nos facer cerliores, quemadmodum nunc quoque fa-
cere dignatus es.

2<7; Til AYTO (50). 60 LXYI. 1.

line epitlola inter Hasilianas el Gregorianas reperitur, et Hinque sic conten!, ut pene communes ai
lo: um Hileras pronunliare libeul. Tillemonlius , concessa superiore epstola Gregorio , cujus stytum psi
ridetur redoler , islam tribuit Basilio , ratus psi melius convenire excusalionem , qua uliiur auclor
epstola, cur ad Eusebium non proficisealur , ut ab eo paiienii in rumnis exemplum capiat : ail enim
te molestiis et uegoliis detineri. Scd sua: Gregorio molestia: cur defiierinl non video , inquil noster Pru-
dentius ilaranus. Cerle negolia desse non poleranl Naiianzenam Ecclcsiam post mortem pairis
gubernanii. Ulrique optime congruil vehemens Eusebii amor et admiratio (51), etc. Verum omnes manu
exurati codices, prler unum Coisl. , Gregorii nomen prferunl. Quidquid sit de auctore, sive Rasilins,
tive Gregorius sit, cum exsilium Eusebii recens pr se [erat epstola, scripta (ueril anno 374 exeunteel in-
cunte 575 necesse est.

Kai Ypicptdv, xal u,eu,vtuvo;, EcppavEt ,pa ' r Et cum scribis, et cum noslri memor es, Ixtitia
xa't, 8 xotou ;j.:'/v (32), eXoywv v xot; YP<*t" nos afficis; cl, quod boc majus est, cum nobis in
fxaa:v. 'Hji 8 JjfiEV Stot (53) xtov awv staOr,- lilteris bene precaris. Nos vero, si luis digni fuis-
ftaxiv, xal xTJ Xptsxo xa't 8t Xptaxov O'/.;- seinus perpessionibus, ac pro Christo et Christi
azt, xaxT^twOrij:Ev (54) v, xal u.xp' a'J'' Ysv0" causa siiscepla dimicalionc, hoc uliquc nbtinuis-
p--iv., reptirrJasOat xf,v 3v , xal xOitov semus, ut ad le usque profeeli, pielatem luam
Xa6cv xj v xo i:a0iJta7iv xapxEf/Ea. 'EreEiBt] complectcremur , ct patienlia: in calamitatibus
8 ivCtot xoxou xuvjcvonsv, TcoXXal OX^sac zal exemplum a le caperemus. Quoniam autem hoc
s/oXaif ivo^XouEvot, 8 6Exp(5v axt, * bono indigni sumus, ul qui mulls afflictionibus cl
cpoGavopEUojiiv xiv (riv ^ (55;, xa't ato- occupalionibtis exagitemur, quod secundum est,

" Psal. Lxv, 12. "ibid. " Psal. , 49.

(45) " kr Svcyepeat. xeipacrubr Ne graveris, imo libenli ac prompte animo concdt
euparn. lu ed. Operiim S. Basilii, qui notant de luis rebus nos faciens cerliores.
Coisliniaiium prinium habere vE-favr](. In edil, (50) Alias CCIV Scripta codem anno.
cXX xa; SuT/Epsiai xuv tetpatxfiaxtov tf avr(. Al D (51) Vila Basil, cap. 31, n. 2.
ibi cum Montac. conjicil Coiubef. deesse liquid, (52) Tozov jie&r. Cod. Beg., Montac, Morel,
Xjtfi-pixpo niuiiruni, aut aliud simile, teniationum Conibef. adduiii noX, et quod hoc mullo majus
difficultutibus clarior effulsisti. Volunt quidam a- est. , pro EXoYivv xot;, Conibef. eXoyiuv vOv
vTx ifjXXTjXo;, invic.um le monslrasti. Itcddit Bill.: xot?, cum nunc nobis per Hileras, etc.
inienlaliuiium quoque difficultaltbus et procellis spe (53) El Ciot. Ita cod. Beg., Monlac, Morel,
cialen lui dedisli. \iiiose u edil. TtpasjjtTiv. . At S. Basilii edit, suiv. In nova, e(
(iti) rijc re-j-xccri. Ilacod. Kcg. In edil, deesl u,v a.\:o\. In edit, nosiris, s! xv j-.a, reddilque
irfi. Id. cod. babel . Bill. : Si pro eo atque perpessiones lu, ... sus-
(47) Ola xexojiicjisaa. lia cod. Beg., et sic lc- cepta dimicalo merelur, hoc nobis divinitus conce-
endum censent cum Bill. < In edit, est, inquil, oa deretur, ut ad te usque... caperemus, prtvclare iwbis-
xexospfjtuOa, qui locus mendosus mihi vidclur. cum agerelur.
Miu(|i dicendum fuissei otoi xExoaAiEOa, sic (54) \01. Lc;:endum prnponit Bill.
enim graniinaiica: anologia pislulat. Iiaque pro xaxa$ttuOT)u,sv, el pro eo quod scribilGrcgor. : Kax-
lego xExojAbiiEOa a verbo xou.;ou.at, t)5u!)0t]u.ev av xa\ ui/P1 sou yv8u.evoi Tztpin-qa.sbai
quod percipio sigiiilical. > xv a)v 6cOia6iiav, veteres Basilii edil, bubebant,
(43) Evpparovaiv. lia Beg. In edit, sjpaivonv. /. iSt'.-j xijv ojv 0Eoe6tav.
(49) iW/| xacxre xal Eeuftorpov xcter. (55) T\r ' .. lia duo codd. Edit. ti\i
t'.id. Combe!. xv:t, xa\ / toei. xXs'ixixa .
VA S. GRUGORII TIIE0L0G1 153
fueimus : luam integrilalcin ac perfeclioncni sain- Vv - xjaveiv <je jeu.vtiu.e'vov fyjuiv. Od fip >?-
lainiis, icquc ne noslri rccofdalionc deraligeris, Xsia <ju.lv u,vov xuv otv xaxaSj'.ousOai YpajxjtTtov.
oraiinis at(|tie obsccramus. eque cnim lux lille- XX \ xayi]p.a r.pb xo toXXo, xal -
rx, cum is abs le donamur, nobis ulililali dun- j:i(X[ia, 8xi <5 iju-uv axi itap' vSp\ xoaoxw x^v
laxni sunt, sed etiain glorialioni apnd mullos alquc px^v, xa\ xoiaxijv lyovxt rcpo 6eov 0!10;,
ornamento : neinpequod apud viruin tanta virlule xa\ uXXou oxeiov SvaaOat xa't X<y<> xat
prxdiluin, lanlainque apud Deum conjunclionciu iroosEY'u.axi.
ac faniiliaaiein Iiabcnteni, ul dios eliam, tum sermone, lun exemplo, Dco conciliare atquc ad-
jungere possil, aliquo loco ac numero simus.

LXV1!. JULIANO. EZ\ IOTAIAN (56).

tempore Nazianzenam Ecclesiam adminislrabal Tlieologus , liane Juliano prfecto scripait epi-
stolam ; non quidem anie annum 374 , i/ Nazianzenus episcopal mortuus est , eoque mortuo uoster
Gregorius regeudam ipsius Ecclesiam rjre sttscepit , nee serius anno 375 , siquidem hoc anno , Ec-
clesi regimine objecto , Seleuciam se recepit. Julianum , qui extvquandis tributis hoc anno prfectus erat,
rogat ul clericos suos eximal a tributis.

Mihi tecum araiciliac quidem mulla jura interce- 'Eu.o\ rcpo as tXfa; usv noXXi SExaia, xa\ et u.<j
diuil, et si nihil aliud, lillcrae eerie, quibus apud xt XXo, ol Xfot, <Lv oSev xo; ixoXXot ai5ejiu,t>xs-
mullos nihil vencrabilius est, nee quod majorem pov, O'jS otxstxEpov " 8s ro50ai oiiBz-
ad concilianduin amoreni vim habeal : oOcusionis !, oOxs ax\, ^ (57). " npb
auleni cl inimicilix nec causa ulla est, alquc uli- x'jv SXbv Nix6ouXov, ] . Nixo6oXoii -
nain ne sil unquam. Nain ea, ob quae adversus injsai, o'ix u.i (jtXXov, ^ xi v 'lvSo; irpaxxu,sva
fratiem Nicobulum infenso animo es, aut ab aov xo (58^ (ii] auvapaxEiBa u,t-8sv\ xiv ys-
mrorc aflectus es, non magis ad me pertinent, Yvi)nivo)v. Mi) xovjv jAOi xaxa ), ./ 6.
quam qua; apud Indos geruniur : hoc uno exccplo, xoxo )(Etpv Xi ouXsusT] ixpl XX' fv
quod nihil connu, quae conligerunt, mihi Q\ pro- niaxou xot ittaiyotc ciXavopioitiav, xaxtjv -
bainr. Qu.imobrciu bxc mihi ne imputes, nec pro- xeXtj norsov. Ka\ p.v xot xa\ xo irepl ipi xXr,pi-
pierca dvtcrius quoddam de leipso consilium incas : xo, 8aou TOzpTxTajii)v , xyc itoypatpTJc (5!l)
verum reipsa benigiiilalem earn, quam pauperibiis AS'j6ipu3oy, exjvo ev8up.T0E\;, xi Xav xuv x<5-
pollicilus es, pracsla. Quin eliain clericos meos, iruiv (60) isx\v, iXXou jisv xal oaav 5Xtv xaOis-
quos a le poposci, tributi pensione libera : illud pov (';(), as Se .,8 oOXsoOat Etvat
tecum repiilans, rem esse magnopere absurdam, xpiaxiv xa\ SXXai; (61) jlev navxa xo
alios suas quoque oinnes facltales l)eo consecrare, irsp\ xb ijua SoOjvat (62), xv 8 [zrfik xo auv-
te auleni ne gratis quidem benignum esse vello : dvxa xat (63), xat xaxa ' jitv
alque aliis urbibus oinnes eos, qui sacrarium aiu- xuv oxetoxxtv, oO xjxov nx o<rxuvoOjiev (64).
Liunl, donari, nobis autem ne eos quidem, quo TaOxa 7rix:aX^va! soi * )ubv eI/s. uv-
rum consuetudine utimur, et qui nobis ministrant, XUY.EV 6 oOx Ceyvexo, T.ziei (iE i\ vsoj tijp-
id(|ue a vohis, quihuscuin summa nobis est familia - u,i)its T.ph xi Tava Ospa-cia XEufxEvov, oij
ritas, et quibus forlasse minime dedecori erimus. xatp<. Ka\ tniYTvwaxE. 'Avx"i 8 ".uv ly.Ei; 8eov
lhcc a nobis ad le scribi par fuit. Nec enim con- Kapvxa, xai o^Oovxa xo itvijjt, xov xj
gredi tecum licuit, propierca quod morbus me ad <jpiuv a:8<jlAt)XEpov.
Tyaueiiscm urbem proficisci coegii, ut, dum per lempus licet, curarcr. Idque vera ignoscas. Pro
nobis auleni Deum prasentem liabes , ac pauperibus opcm feenleni, qui pra;sentia nostra mullo
augusiior ac vcnerabilior est.

(56) Alias CLXVI. Scripta codein tempore. I) (6i) Tcv nepl !\{ia . Combe f., qui
(57) )\ yrotro. lia cod. lieg, et . In sacrario fungunlur immunes reddi.
edil. p.Tic yvoixo. (63) Kai Oepaxevorza. Tillemonl. inlerprclalio-
(58) "Ocrer xl x6, ele. f.oinbef.: ea cene ratione, ncin sequimur. Coinbef., qui noslro sunt addicti ob
quud eorum qu gesta sunt, nihil probaverim. , sequio. Non salis aple Bill., a quibus colimar et ob-
cod. P;iss. auvapeixEioai. servamur; sic. enim Gregorius a tolo clero suo. Sed
(59) Ti\ . lia cod. Reg. In edil. xt; bic de I lis scrnio est qui doiuuin consliluchant
YpaTj. .... episcopi, quos speciali ratione immunes esse deber
(U) zwr . IIa cod. In edit. Atav xwv conlendebat Gregorius.
Ttia-ojv, rein magnopere incredibilem. (64) Ovk aiayvrovper. Codd. Pass., Montac. Ct
(61) Kai J.lttir. lu oinnes codd. noslri et Cum- Morel. aijcJvouat.
bel'. dil. v.aX SXXouj.
53 EPISTOLA LXX. 154

EH'. Tu AVT (CS). LXVI1I. EIDEM.

J ttcundissim fucruni Juliane Gregorii Hilera; , ipsumque ul in componendis tributis socium se prm-
icn'i invitant- Cnusalus yram valetudincm Gregorius hoc Juliano consilium deiil , quod prie
oculis habeanl omnts Iribulis priefecli semper ; nempe , ul si quid antea mule constitutum est, corriga!,
et eos negotii socios adhibeal , quos prudenlia et moribus excellere noverit.
'ExiXesa fjuc eA ttjv jlsvjv (C6) , xaXt yz A Ad inaiisioncm nos vocasn, proeclarc sane fa-
tsju'ov , i xotvtovo; ttjv erazvaji'.v eiens, ul coiisideraiionis ejus, quam du componcii-
ff5t(i{iaTo; xai yp ativ o [uxp; 7cpctvp.a dis Iribulis inis, socios adhibcres. eque enira
ppovrtSoj. 'Ey> 6 , e (*ev UT'.a!v)v T'Jyxavov, parvam curam hc res desideral. Ego vero , si
a-fSpi 5v airfjVTTja xa\ f,$w 51, ozav conmioda valeludinc utcrer, prompte sane animo
olv te fj (67) , 0Eo OXovto. Nv 8 8t ypajijx- alTuissem ; alque eliam, Deo favente, cum licuerit,
nov ir).)pu tt) Ttapouiia. Ol6 o- xat -yovatov ad le venial. Nunc aiilcm presentan) per lilleras
8via hptbv, xat Oeico 9061p <juvr,u;T[vov Sva)- suppla. Scio le, el sacrosanelis parrnlibus natum
6ev. "A ov entaxaiai sujiiptv act , \ ? eu- esse , el cum divino ti more jnmpridcni adolevisse.
eo;;'av , xa'i npoi iaXEtav ^'JX^ Taira StXovti Quainobrem.qux libi, tum ad Hominis splentlorein,
TO>iT<jt , xv ij[iEt aTo't ut) yp<?o)izv (8). EI tum ad aninue securitalem utilia esse seis, lixc scili-
ti xa\ fjjxcti juvEKiEvEifXEtv Sei, toOto Yviopo- cet, eliamsi nullas a nobis lilleras ueeipias, facturus
jiv.Tiv-' XXtjc tivo? TcoXtTsia, f]v Etaipou es. Quod si quid eliam a nobis conl'ercnduiii est,
Xpturtavat tyjyaX , oot izpixuxai vv illud te scire volumus, quod alius cujnspiam vite
xat p.zy&ka, OqaaupEsEt (69) to xotvo insliluli loco, quod Christiana; aniinx Deo offemnt,
povTt'sa, xat t tt irpo totou 8iet0t xaxwr, hoc libi nunc propositum |J2 cst- Alque magnos
xav. touto eratvopQioijajJiEvoc. "Ev 8i xal tibi llicsauros congres, si publicis negotiis cousu -
e aaXEtav (8 xal irpUT<5v eot cuXaxxeov), auv- lueris, ac, si quid anlehac maie conslitulum est,
cpYO Xa6tv , o xal ouvset xal < 8ta<{>- d queque correxeris. Ad securitalem aulem maxi-
pstv -tuv XXtov yivaxzif. T fip oeXo xu6cpv<j - mi momenli illud fuerit (quod eliam priinum libi
erjv Etvit xpi"bv, novTjpot; /ptiifxcvov paxat; providendum est), ut eos, negotii socios asciscas,
linos el prudenlia et moribus excellere noveris. Quid enini prodesl gubernalorcm bonum esse, si
nialis ulatur remigibus?

-. AVTQ (70). LXIX. EIDEM.

Voti compos (actus Gregorius, gt alias Juliano relulil brevioribus his litteris, quas postremo loco collocan-
das arbiliali tumus.
" -rf]v Onr/<itv , xal eai5u tu tp- , 8t' Sponsionem liabeo , moribusque luis conldo,
8v /'. tijv 6ttpv (71)- (jtaXiTca aev o'8e ib r propter quos donum quoque babeo : ac quidem
jiixpov itliv aztSasjv, xal tiv obrziboazwv (7-2), largitionum et remuneralionum mensuram niagnus
jAYa '^v XP^V S'.aXTTi;. E 6 \ tp" ]av <m ille seris alieni dissolutor maxime novit. Quod si in
ci iota- ojv-OssOat , ' f)nuv i Ouata (73), nobis quoque silum est, ul ba;c componamus , a
iwp so tXavOpiDTOV. MEptiusOa tt,v v- nobis sacrificium , a le benignilas proliciscilur.
tSotv. Remuneralioncm inter nos pariiainur.

0". EYTPoniQ (74). LXX. EUTR0P10.

Eutropius , quem Breviarii historia: Roman scriplorem Heuricus Valesius exislimavit , Asiam pro-
cunsulari dignilale obtiniiit, ut auclor est Marcellinus (75) ; idque Valesius non obscure signicatum
ait his epstola lui iwiis : Multos honore affecisli, cum sublimissimum thionum adhuc invidix

(C5) Alias CLXVIII. Paulo posl pra:cedentem (71) At' %> xal rir iopear. Montac. et Mo-
scripia. Ti> avz<>. Codd. haben! 'IouXtavc rcl. 8t' Jiv yii} tt]v Btopsav.
c.zo)-zt, Juliano iributorum exmquato'ri. Adduut (72) 'E.tidtrsjr, xal twr drrtSaeojrr. IIa cod.
Montac., Morel, ac Uoinbef. Kani:a8oxa. D Par., Montac, Morel, ac Combef. In edit. \ tuv
(66) '1} jjicri\r. Bill, ad monasterium; at avrtSoatiov desun,
iiisignis piclale, Deiimque reveritus exquator tri- (73) ' ' i[ Ovala, a nobis sacrificium .
huloruni, ut ea componcrei cum sociis, verisimi- His verbis, sacrificium pro Juliano Gregorius jse
liier in monasterio sedom non elegerat. Mox, xaXoij oblalurum non promiilit, sod illud solum signilicat,
yz. lia coil. In edil, ye deest. quod, cum sua pauperibus bona erogaveril, liiijus
(674 "Hoj S, orar olor ij. lia cod. ae Com- sacrillcii reinuneralioiiem exspectet a Deo, qui Ju-
bT. Proponit Bill. f,to 8 e o<5v te, xav p xat- liano benignilalis, qua bona sua a Iribulis rdeme
p6z, verlitque : Alque eliam, si Dei voluntas ha tu- rit, pnemium esl relributurus. Sic hune locum ipse
l/rii, cum temvus eril, si peri queat, ad te teniam. In Gregorius in carmine, quod Juliani nomine inscri-
c-iit. o 8 o:8v te Stov f. bitur, exposuit. Utrique lamen interprelatioiii fa-
(68) . Cod lieg, cl Combef. ypitywpzv. ver videlur Tilleinonlius.
((!l) bncavpiaei. Cod. Keg. Qr^aupCzi;. {'i) Alias CXXXVIl. Scripta anno 575.
<7'J) Alias CLXVII Scripta paulo post praceo- (75) Lib. xxix.
kutes.
135 S. GAECORIl THEOLOGl 16
exposition tenores, alune in Asia obviant tibi faclits Hussein , si memoria tenes, etc. Ex quibus et ex
his quai sequuntur , discimus , dum earn provinciam administrabat Eutropius , Gregorium in Asiam
profectum, quem et lttssimo animo proconsul vidil , et ut ad se scriberet horlatus est. Quod quidem
slalim non prslitit. Post luve Eutropius , ut factionis Theodori conscius, quamvis falsp accusatut u a
dignitate nihilominus excidit. Tune enim in locis, ubi Gregorius versabatur, cum ipse privatus degeret vir
clarisiinius , Gregorii congressum per Hileras expetiit. Verum quominus eum convenirel Gregorius morbo
impditus lias ad ipsum Hueras ddit.
Quidnam hoc est? Magnusne illc Eutropius apud A T ; Eutpfaio; [xiya v ^ (76) ;
nostrales est? Nos quidem eliam audimus, al mi xa\ fp.? axooiSv, iXX' ox aiwXauojiEV. 'O S
nime fruimur. Tantalus aulem illc , quid tandem TvtaXo; exevo ' & , ^ toto ?jv (77) , v
aliud, quam hoc erat, cum in mediis fonlibus sili uiaai ^ 6. ; ait [isv ojv toOe;
conficererur? Tu sane congressum nostrum expe- tJjv i][ATpav 5uvrjx*v, ritj Ypicc* xu\ xaXt
lis, ut sci'iUs : ac recte facis. Neque enim te, cum Tzoel;. "E6st -yap ovxa os 6it:p e, (ii) repicpovEtv
sis id quod es, amicos aspernari oportebat, verum to'j Xu, XX xal So irapsp-pv e toev
obiter quoque de nobis mereri, aique eos nobis ij(xi , xo Ti[iv ( x}]v p/i]v, & xa\ ap-
honores post magistratum habere, quibus nos, (titv (78) ti{iv t,$ou{. 'E[iE 8e mo oei SiaxEsOai,
cum magistratum gerercs, adiciendos ducebas. Me xa'i tivo xelv ^uX*iv ("") > QuvTa jiv oiix ?)ttov,
aulem quonani pacto aflici, et quo animo esse cre- El a xa\ [xXXov , t'o exo ( yp ai5aip.w-
dis, congressum luum non minus exoplantem, imo TEpov, TOEivorspov); Tj 8k p^tito-Ta nEit8Ti-
etiam, ut verisiinite est, amplius (nam quod ma v(t (80), su loi y^vo Aiyirnov ap^axov,
jorem 63 venerationem haltet, avidius quoque XfO toto ^v , : ti TEpov , (i f apxax'i -ra
appelilur)? Inliritiilatc autcm , tanquam compedi- iJ/MXi "Ojiiipo v tats Xitai. ,) 8 to'
litis quibusdain, astricto, tu mihi esto /Egypiiacuiii -ov p.v, duYrivuexuv etoijaov -yip ^
pharmacum, sive sermo hoc erat, sive aliud quid- Etc outyvi^v. " toxiSehiv <).; , i iv av
dam, quo Homerus anintis mrorc laboranlibus mstiXXiji. '\ \ 5px0VTa a *5 ^ iX-
medelur. Quanam aulem ratione d cris? Priinum Xov (81) i) ttjj Eoucria ^ e?x<>|asv (82).
si ignoscas : prompla enim au propensa est ad ignoscendum benignilas. Deinde si per lilleras uns
erudias. Qtiandoquidem lu quoque, cum magislratu fungereris, virlulis magis quam potential nomine
siispicicndus occurrebas.
LXX'. EIDEM. OA'. T AYT0 (83).
Prcericntem epislolam Iure breci subsecuta est intervallo, qua Gregorius acceplis ab Eutropio Ht 1er is
glorialur, ipsique sublimem ihronum exoptat. Quod quidem contigil, itu ut prophetia potius quam votum
Gregorii illud videri possit. Quippe aunis 580 et 581 ulropium prtorio prwfecium fuisse ex Codice Theo-
dosiano constat.
Alius aliam quamdam virluliim tuarum partem "AXXo (xkv SXXo ti tuv autv itaivEtto (iivTj;
landet ( omnino pluribtis Unguis sitffieies , si in apxtrij -rXwasai ;, xspiC(XEvo) lyi
parles distribuais) : ego aulem, quod maxime 6e, 8 jLoXiar-a Oaufiaia l'/), s pu. TosoO-cav
sum admiralus, hoc dicam. Tanta tibi probiiatis aoi xo\ l-ron irp<iTtv, ui<j-e sot (84)
aiquc doctrina; copia est, ul hoc quoque vel uno xal toto (livov Xo'j tojev , vojitiiOTJva Tivas
nomine quosdam in amiciliam reeipias, quod tales toioutouj. 'E[i yoCiv :8? niv o; z^lp.r^n
esse judiccnlur. Mo quippe, prxter eos mnnes, oust tojoTot; , jvxa xbv (/^ e'^e Opvov
quits, cum taies cssent, honore aecisti , cum su- fxovxa xb STt'fOovov It (85), xa- ttv 'Auav e-
liliinissiiniim ihronum adltuc invidix exposilum piTuXtov, sX -te, (xijivrjaat (86) (jti(ivr(irai Si o!6'
teueres, atque in Asia obviant tibi facius fuissent, Sri "tr.XixoGxo uv xaV tftX-.x, t?; v nEt
si memoria lenes ( non aulem mihi dubiiim est tXeiuttito) , te SXXa eT5e w f8'.STa , xa\ yp-
quin memineris , cum , pra:icr tuam in omnibus tV SiEXEXEaut , XyOUi Tt(i.(TlV TO;J <JO{. O (A(5-
rebus praeslantcm ac ntiincris omnibus absolutani vov Se, XX xa\ vp^ai itprspo; (87) t^waa,

(76) 'Erfifierpoi. VerlilCombef.: In provincia, (81) Tc tXXor. lia cod. el Combef.

apud uoslrates, cujus ilineris occasione (Sou - D In edil, ttj apTT nXov.
epYov , sic reddil Combef.) ejus se copiant adeplit- 82) Eljrppsr. Cod. ac . Ixopv.
i'ttni sperabat Gregorius. Combefisio favere videlur (85) Alias CXXXVIII. Scripta paulo post pr;c-
Tillenioiititis. cedentein.
(77) TI '' , f TOvTO %r. lia cod. ac Com- (84) "c-zb cm. lia cod. Big. ac . In
Itcf. Al cod. aller, Montac. el Morel. t uo-' SXXo, edit, deest uoi. Mox, notv. Cod. toie.
i) o\jto$ v, ftits tandem alius quam iste erat. In edit. (85) "Eyorxa xb ixl^Oorcr ht. Combef. iiiri-
tcote aXXo. f outoj. diosum adhue, awulos / atientem, sive etiam, qui
(78) "A xal . lia Reg., Pass., Monlac, Mo exosum habercnl ; ncc bene Bill, invidia flagran
rel, ac ., stcquc legit Bill. In edit. &pxiv. tem.
(79) Kul tira xeir ^rv/iir. Ita cod. Beg. ac (86) El 7 . Ita cod. et Combef. In
CiMubef. In edil. xElv TV' ^UX^V< edit. t -\ ui[ivr,aat.
\80) 6<. Sic legendum proponil Bill., (87) rpafai .Tprtpo. Monlac. el M tel. yoa^at
;ui asscntimur. In edil. to-eStjjjivov. itpoTeeov.
157 EPISTOLA LXXIV. 5S
nlii ayaOo toW YpoWv ia'.iiojisvo; , > ira- A virtulem, in colendis amicilix offieiis tanins sis),
pofcixvvec , , { xiOt,tc (88) txroxt- cum alioqui laHissimo animo vidisti, tum eliaiu
Stoum. ouv vv 7ceno(i]xa; eu irotv. KaV doctrinan) tuam ornans, ut ad le scriberem hor-
XeimO yapanflai xi] xaxixvci , xiv as Cr^r/ov a3- latus es. Nec eontentus , prias quoque ad nos
ti; el Bpovoi iptujiv (89) ( yip -rv ip/v, seribendum duxisti, probos videlicet pictures refe-
oO tIjv apeT^v f yip xl "l u<{4i>6jj rens, qui proposilis cxemplis discpulos, ut plu-
rativ, fjxwv Tcpi; axpo-roTov [90]). 'AXX xat riinum, erudiunt. Hoc igitur nunc fecisti , ac recle
xotv , ] [iXst tiov iXwv ; quidem et commode. Et deinceps id quoque milii
'0{iT]ptxo'j; vcxvtj;, v p.iatp 91X1x3 (91) largiri lie graveris, eliamsi te rursum throni subli-
erouioovra. 'EnsiSJ] xal jrwxiXXei t!]v mein ferant ( magistratum euim ferent, non virlu-
7-.o!t)jiv 30; "Otujpo. loin : ncqne euim quantum ad virlulem altinel ,
altjus subvebi potes, cum ad summum usque perveneris). At eiiam publica negoiia gerens, ne ami-
corum incuria labores, Homricos videlicet juvenes milans, qui in medio bello aniiciliae muera
exsequebantur. Nam hac quoque re poesim suam Homerus tuus exornat.
OB'. 1 NrSSH (92). 64 LXXII. GREGORIO NYSSENO.
Harelici, auctoritate Detnosthenis Ponttc vkarii frtti, Gregorio Nysseno bellum inferunt. Demosthenes
Hie ipse est, cut, cum in objurgando te coram Yalenie barbarismum admisiitet, subridens Basilius retpon-
dit: Vidimus etiam Dcinosilieiiein illittcralum. J s duo concilia hrelkorum, ulterum Ancyr, media Meine
anta 575, contra Cregorium Nyssenum, alteram Nuttar, in quo depoiitui fuit Gregoriut, congregavii. Ad
hac pertinent Ire* epistol sequentes.
Mt] t?opa Sxvou tos ). "A yip &v rjov g Moleslis rebus nc nimis discrucieris. Si eniiu
l-jnjLE0a(95)f,TTTTtXujrrlp. OSv Sstvov ci ave- minorem ex his mrorem capiamus, minus nio -
OiXOr^av oi atpcTixot, xaixu Eapi oap^JosiTUvtii- leste erunt. Non ta grave pulandum est, quod
jv tlepwJaavzz, ( atnb ypa ci. Mixpa aupt- recaluerint haeretici , ac veris ainoeniiatc fret i
oOaiv, euola, /!, xaltfl XTjOcta, xal ex laiebris suis prorepant, ut ipse scribis. Pau-
xaipu (91) noXcuAujvM \ ) (xSXXov, 6#i>- lum, mihi crede, sibilabunt, ac postea in terrain
v e) itv ia-piraojicv. * abdent, lum a venale, lum a tempore oppu-
di:ati, idque eo magis, si rem tolam Deo perniisc-
rimus.
0. TQ AYTQ (95). LXXII1. EIDEM.
Communia utrique Gregorio hrelicorum odia et convicia.
\ bv litlaraXxa, otu ^ojicv - De iis, quae scripsisli, ita senlio : nec me con
opwtuvot 8u<rxpatvouv, xal Ttp.tbu.evot ^. temni aegre fero, el bonqre affici helor. Illo eniui
To5 jiiv ^* Atoi , 8e tj tptXo- _ digni sumos : hoc vestri erga nos sludii est. Ora
Tiuia (96). iztpi jjtiuv. Tf PpaxuXoyif pro nobis. Brcvilati ignosce. Nam prefecto, eliaiu-
ffuTTb*- nivTO Yip , I xal jxixpi (97) , 8i hsc parva, silentio lamen longiora sunt.
ott-f. ft (taxpirepa.
0\ TQ AYT (98). LXXIV. EIDEM.
Spe magna [relut, fautta ei precatur, (ate turque tummo te leneri eum videndi desiderio, aut saltern per
litterat amplectendi.
Kat tivcv (TuvsxSijitn ^99) Si tj , ujiv Qiiamvis domi maneam , per cliarilalem tarnen
xivTa yap raiOo xoivotoic ^zspa. Ka\ itoX- vobiscum excedo. Ainor enim nostra omnia coin-
lA iXniSa xb> , tj Oto ciXavflpt^ia "- munia efficit. Alque Dei benignitale vestrisque

(88) Tob /wOijr. Ita cod. In edit, deest to. (94^ Kai (, xal r<> xaip<>- Cod. Re.,
, ov vv. lia cod. Montac. et Combef. lu xal tw , xa\ xto xacp, tuiu a eo, tum a em-
edit. fie vv. Et deindc, /., unus pore. Mox, pro itoXiuoficvoi, Montac. et Morel,
cod. (1. proponiini xaTaicoXe|xouievet.
(89) Bprot pipwrir. Ita 1res codJ. Regg. ac (5) Alias XXXVI. Scripla eodem anno.
Combef. In edit, pouaiv. , ! yp tIjv D (96) Ta i jmti/.a yiAoriftia. Ita cod. et
-Pfft; etc., verlit Combef. : Ferent enim sublimem Pass. Sic et Combef. qui vertil : Hoc tu erga nos
imperio et magistratu, non virlute, qua sublimiut propensa voluntatis : illud, inquit. ion ita illiberale
evadere non potes. amare ab arnica coli et honorait. Quod redilit Bill.,
(90) Ip r dxptater. lia cod. Reg., Montac, hoc ambitionis nostra: est , acumine caret. In edil.
Morel, ac Combef. In edil, itpb xb xjxatOTaTov. ^.
(91) Ta pi.hx. Ita cod. lieg, ac Combef. In (97) yp.el xal /tixpd. Cod. et Combef.
edil. ta. ilcesl. xat yap el ixoa, eteiiim si luve parva.
(92) Alias XXXV. Scripta anno circiter 576. (98) Alias (JM.III. Kodein circiler anno scripta.
(95) "A yp r rrov J-vxapteda. IIa cod. Reg. (99) . Combef. tine proficittor. Qua.-
et Combef. qui redilit : qu enim minus moleste drant, inquit , hc in Gregorium Nijssenum, sic in
habeamns. In edit, iv^ip ?-tov. Mox, forte legen- 'Kcclesiarum risitatorema concilio datum.
iluin f,T-ov lirai, el sic verlil Hill.
Patrol. Gr. XXXVII. 5
 S. CREGORll THEOLCGI 110
precibus fretus, magnam spem babeo fore, ut omnia luv (1), xal xa,- p-ETpat; t/ai, Sri TtivTa xa-
vobis ex aniini suulentia cveiiianl, ac tempestas ta vov p.v Ex6r7ETai (i) , xal f xaTaiylj e -
in aurain solvalur, vobisque Dens banc reclic de reli- pav XuOtjosTai (5) , xal toutov Cp.tv Heo ty p-
gione senlenlue mercedem pcndai, ni eos, qui vobis Oooocaj &><ji p.uOov , zob ETCtjpEaCovTai tcej.-
iiifest sunt, superelis- Ac maxime quidem velini X'v. MitTCO |AEV O'JV 8oip.EV p.5 ev T"/l" ^
vos brevi videainus , atque vobis , queinadmodum airoXaoipLEv (4) , >i E'JX^^Oa. El & xPov^0l'r>
nobis in votis est, perfruamur. Sin autem, nego- t5v 7p2fjuitjv otiik; exvruv , VOV E-
tiis ita poslulanlibus, iongiorein nioram trabalis, cpavEiv itpdt; p.] eraCtoTE STjXoOat (5) t p.-
liltcris salteni, quibus de rerum veslrarum statu Tspa , xa\ 7cpodUx<Oat o-uvtjT) irp fjpv (6).
eertiores fiamus, nos obleelare ne graveinini. Deni- 'EjijSiop.vou p. , xal to ittv EOupou aya-
que 65 nostra causa pro veslro more precemini. Oij Heii -tiplar^cn > T'i 'ExxXra; xoivov
Sanos vos, ac firmes, omnihusqiie rebus la4os el Sp4i3ia (7V
lacres Dens optimus vos pnebeal, commune Eccle-
s'ue columen.
LXXV. VITALIANO. OE'. BITAAIAN (8).
Vitalianus, ad quem banc epislolam scripsit Gregorios, item videtur ad quem exstal Tlieolugi carmen,
i.nno 574 conditum. Quo vero anno scripta sil epstola non liquet. Annum ipsi 378 assignat 7"iHemoniiut ;
cui quuminus us!>entiamnr nihil impedit, nihil eliam cotjit. Qua de causa cum eo assidue, non versetur, rutio-
suggeril.
Hand assidue tecum vcrsanmr. Si causam quae- O auvExw; p.iXopiv uot. Sk onov, Sri
ris , quia muUi circum te sunt, ctiam hi quibus toXXoI 7Tp\ <T, xal o fjxtsTa xafpojxev. El 8
minime delcclamur. Quod si a multis le repurges, vaxaOipoti o-EauTiv tiv ttoXXjv (9), xal d'jvctxov
ac vii tiiiein conlubcrnaiem asciscas , cbudns que Sxot ~hv pity , ifJ'Et xa\ ywXiv 6p<5p.ov (10), ;
que, ut vulgo dici solet, crrenles videbis. Hoc t napotpa. yp xal (H) 0(^0. <j-jv
eiiim, Dcojuvante, et pollicemur, cl faciemus. (, xal npijoptv.

LXXVI. GREGORIO NYSSENO. '. NTKQS (12)

Simm de Basitii morte Gregorio Nysseno, ejus ffutr, dolorem significal, seque morbo prohibitum fuisse,
quominus [unen oceurreret, et sacrum corpus awplexaretur.
Hoc cliam criminosa; buic viue scrvalum erat, Ka\ toto raxsiTO tj p.oxOT,p Cwft ,
ut Basilii mortem audirein, sancUrquc illius ani- BaaiXtfou Oava-ov axouaai, xal tt -;ix; Ixti-
ni pcregrinalionem , qua a nobis peregre proie- p vr( (13) <]<ux| x8rip.iav, ,v eeStj^tjijev ai?' f;p.(v,
dus est, ut prxsens sil ad Doiiiiuiini ***, per loliiin v' lvSTjp.Tj3r| ixib Kptov, navra Tov
tov p^eXe-
vlae cursum boc ununi mcdilaus ? Mihi aulem ttjv toutou .\. (14); 'AXX' ly p.kv itXtv
praHcr alia boc qiioquc propter gravent ac pericu- tjv SXXojv (1) xa\ toto a9f(pTpai, 6ii vv
losum corporis iiiorbum, quo eliam nunc prcuior, i-t Tiov^pto; Ixs'.v ! <.{ xal Xav nixiv-
erepluui est, ut el sanctum cincrem cxosciilcr, Ubi 'Jvij, xa\ mEpi^T'JasOai ttv ayfav xvtv, xa
que ea, qiiX conscnlanca sunt, philosophant pra- oi Tcapsva ExTa 91X0CJ090UVT1 (16), xal to
slo sim , atque communibus amieis consolalionein xocvou tp.>v tplXou napap.uOTjauOai. Tb yp t^v
adliibcam. Nain alio<|iii Ecclcs soliludinem in tt; 'ExxXTjatai cSeiv ipr^av, ^ toxtpa-
iiieri hujiisniodi gloria delonsa: et spolial;r, atque pivTi 85av, xal toiotov iWJEiaap-vTjC axcavov,
hiijusmodi corona orbatx, nec oculis spectari , oOt 6'^/ei Oebtov, o5t /.oji X^PITOV, TOt ye vov
v* Il Cor. v. 6.
(1) . Cod. Reg. Oapii. Sic cliam Icguiit to aTt, id est, 'Avusi(j).
Monlac, Morel, ae Conihef. '(!)) Euvzbr . In cod. icoXXv de-
(2) Kaz rvvr ir i/c6i\cerat. ha cod. Reg. et SUIlt.
. 3. Edil. t,p.v. (10) . Monlac el Morel. x<Xo4
(3) \vOt\crexai. lia codd. Basilii 3, sicqup lcgcn- v 8pp.oj. , pro (? ) 7:apoi[Aa, cod. Monlac,
dum proponil Bill. In edit, 'i.rfii^:-*:. Morel, . Trv napoip-av.
(i) Kal . lia cod . 3. In edil. ' ' (11) Tovto ytip xal. lia cod. elCoiubcf. In edit.
TtoXa6o'.p.EV. recipiamus. yp decst.
(5) Jl) .iaZiovre Sr\Xovai. Cod. Reg., Monlac. 12) Alias XXXVII. Anno 579 neunte scripta.
Morel. at aiaiov te xa\ 6tjXov. (13) rfj dfla xslrri. ha cod., cl sic legit
(6) Kai res <rti-}oit < i\ir. Bill. In edil, ixiv^t deesl.
Coild. Reg , . 5, el Combef. \ fjfiiv. Monlac. (14) nsxotrfiiro. Cod. Reg. TtoioOp.vo. Post
Cl Morel. XaV 7IpOJX(rOE Tp\ p.JV. hoc verbiiin nolulaiii inlcrrogaiionis posuiinus, et
(7) Xaplcrnzai, '1 t xoirdr Ipei- sic oratio lit :aOT)TixioTpa.
crjja. Cod.. . 3, ' " 'ExxXrjaa, xoiviv (15) II.Uiv zdr . CoJ. cl Pass. piT tuv
'epucua. Yerlit aulem Bill., Deus eplimus maximus &XX(v, una cum alii*.
in commune Ecclesi subsidium prbeat. (16) Ta slxcza ;t.locofcvrzt. Cod. Pass. iXo
(8) Alias CXLV. Scripta anno 578. BiraAia- ao-fCivTa, libique en, qua: conscnlanca sunt vhilotO'
>':>. Cod. Reg. BixaXio). Montrfc, Morel, ac Coinbcf. phi, solatia ministran prasto srn.
4 EPSTOLA lxxvii.
lyo'jsi. Su Si J.OI '/x:,- noXX&v 8v?bjv zi'i tXuv A nec auribus concipi potest, bis quidem corte, qui
xal Xymv tuv et napxXijaiv, it' o6evoj Iv oxoj mente prxdili sunt. Tu vero quanqunni et ainici
icapaxXijTJvai , t'o; aeauxou xal ttj exsvou mulii, el sermones ad consolationcm non desint, a
tivfju.iji- ? xal te XXoi; 3 ^va (,7) <fl~ nullo tarnen pcrinde mihi solatium capere possc
Xorofa uit5siY[.a , xal oT(5v xt axO[ii) wvsuu.a- videris.quam a teipso, illiusque rccordalione.quippc
f.xjj xr, xe iv xot xpiQOXO exaja, xat xf,j iv qui alus quoque omnibus pbilosopbix exenipliini
toj vtapot xapxepta;. 'EraiSi) 80o xoxa o'S fucritis ac velut amussis quvdan spirilualis, tam
iXosofa, Enpaiav 8iaQtj6at (iexpiio, xal mullera (ionis in rebus scciindis, quam tolerant-,
a-jjiyopv enytKJtivio. TaOxa nap' fu.uv rcpb; xr(v in adversis Qnandoquidem duo liste novit philoso-
<rijv -tiu,ixT}xa. 'Ejx 6s t{ 7rapau.u6r(JExai. xpv> pliia. nimirum, et prospcrilale moderate uti, et ca-
f, >if?> '' ' Ypovxa, TtXf)v xt otj <juv- lamitaiem boneste ferro. Aique ba;c a nobis ad
ouaia xal u.tXa, f,v vxl toxvxidv f|u.v xax- prxsianliam luam QQ scripta soul. At me, qoi
pto xaxaXiXoiitev, va iv aol xa ixsEvou xaOopwv- base serillo, quod tempus, aiit quae ratio consola-
<: (18), uiitp v iaiSmpo) te xal ", bilur, praeter tuam sociclalcm et congrcssioncm,
xxeCvov Egeiy voxJw[asv ; quam beatus lie vir pro omnibus rebus nobis re-
lii|iiit, ut virlutes illius in te, quasi in pulcbro el pellucido speculo, inluentes, ilium quoque babero
existimemos?
OZ'. (19). LXXVII. TI1E0D0R0.

epstola in Gracia manuscripts et editit scripta legitur avti>vjuj> : in cdice rero 202-2 feoSptp, et
in Lalinis, Theodore; hand quidem M opsuesteno, ut perperam Facundas Hermianensis existimavtl, ted
Theodoro Tyanensi episcopo. Quod actis v concita generalis (20) constat, in quo Theodulus, sive Diodorus
dinconus et noterius, non tantum epstolas alias Lxxxvni, lxxxix, xc, Theodoro Tyanensi scriptas fuiste,
verum cliam hanc de qua agilur, lxxvii, adeumdem Theodorum scriptum, probante concilio, affirmavit, et
Euphranlas Eccleti Tyanents diaconus confirmant. Theodorus Artanzi nalus et shigulari cum Gregorio
amicitia junctns fuisse tidelur ; quern Constantinopoliin euntem secutus, contumeliarum et persecutionum,
quas Gregorius perpessus est, socius fuit. Quod cum moleste ferret el ulcisci vellet Theodorus, cum ad palien -
tiam hac ephtola Theologus hortalur, propositi! pluribus patienlix exemplis, gravibutque ratiouum mo-
uieniis, quibus eu m a proposito deierrere conalur. Monet eliam cavendum ne, si pnas a conlumeliosit
reposeat, ficutnea, qua; fructum (erre potest, arescat, atque opus insigne deleatur; id est, ne fides catholicu,
quam pene exsliuctam in urbe Constantinopolilana suscitare aggressus fuerat, penitus subrerlerelur. Tener
namque operi et vix inceplo, ullio intempestiva nocuissel, gravantibus et late dominaniibus adliuc in urbe
hreticis. Son dubium est quin de rebus Conttantinopoli gestis anno 379 Aprilis 21, qua die Pascha
(esluin celebrabatur, hie agatur ; adeoque mirum existimaste aronium hire contigisse, cum relicta Con-
slmuinopoli solus Arianzi degeret Theologus. Quod sane rpugnai , psique Baronio adversatnr. Fatelur
namque (21), ut observt doclissimus Tillemontius, Ann/ilium parens Constantinopoli gesta, eaque anno fere
"XII, qua; de Us Gregorius orat. xlviii, epistol lxxvii, alias lxxxi, non solum consona, sed etiam eadem
ac ipsistima commmort. Prxterea monachi Nazianzeni Gregorio fuere semper chari el quam maxime ad
dict!, nedum molesti et contumeiiosi.
rbv6ivou.aC 3apo>; yv.4 ,- >/ Q Audio le contumelias eas, quas monacbi ac pau-
ii; f,(xv xuv u.ovaytwv xal xtv peres nobis intulerunt , graviter molesteque ferre.
epei. Kal 6au*asxuv oSiv, / Sxi ae xuy- Nec vero mirum esl te , qui nullum adbuc vuluus
yvovxa, xal xwv niexptv xaxuv Ttsipaxov (22), accepisli , nec calamitalum noslrarum periculum
izpbf x xotaxa iua:p<5pci> fx^w. 'Hfieci SI, > xa\ fecisti , ad hujusmodi res animo discruciari. Nos
xsxv nXs'.vMV 7nneipauivoi , xal xr &6p-o>; autem, ut qui el plura mala pursenserimus, el con
xo-.vtir/^eavxs , eix^xu; 4v (25) 5iitiaxoi voxi- tinulas iinpelili simus , iidem atque auctorilaiem
arJ:!r;axv latpaivou'/XEi xf irij E).aC!a t mrito nancisi i queamus , ea pietali tux prxc'i-
iwXti SiS&axti, xal 6 Xifo; TwSeixvuet. Astvi jjlev pientes, qu tum canities docet, turn ratio ipsa sug-
xi (24) fTSVTii*^ve "p* evuv, x{ vxEpE; gerit. Gravia quidem atque a leo gravissima esse
Cp'.aOf.vai ''., 7'jy/o'Jf,vat [xusx^jpta, |x- ea quae conligerunl, quis inficias ire queat? Nimi
cov; f.jxj axvai tuv xe).ouu.v<i>v (25) xal xtv rum conturoeliam altaribus llatain esse , contr
XtOa^vxiuv, xal cpuaxov uoisiOai x>v Xt9a- bala mysleria, nos inier sacra, quibus opera daba-
apN -x; evxeCcic , aiS napOvuiv -t).T,30r,vai , tur, el eos qui saxis nos appclebant, iuterjectos,
UAvaextv fjxoajiav, itxwx^v ey(i9opv,r1u.i(i)0iv- adversus lapidum jaclus medicinam a precibus pc-

(17) TeytHvazs. Vertit Bill, fuerit. Ad Basilium D (23) r. Ita cod. Montac, Morel, ac
anque et ad Gregorium id videlur referendum. Combcf. In edit. Sv deest. Mox, Bill. 7iapatvov-
(18) KaOcpCxrce. Cod. eetopov-E, contemplan- xe reddil prxcipientes.
les. (24) Aetr ihr . lia cod. Reg., Montac. et
(19) Alias LXXXI. Scripta anno 379. - Combef.; sieque legit Bill. In edil. Seiva p.tv ov
?:'.; ). Ita cod. Ueg., Tillemont. et Combef. In edit. x.
"Avur-j^uo. (25) Mcrov... r&r '. Per lince ver
(20) Cornil, t. V, p. 446 et 447. ba , qu;e reddil Bill, inter sacra quibus opera daba-
(21) Bar. adn. 380. tur, pulat Tillemont. iniclligeiidos esse qui initia-
(22) Knxv /. lia cod. Reg. el Co:n- ban tut baplismo, ac proinde iu node. Pjscbx, qux
bef. In edit. KEpaixov. refer Gregorius, contigisse.
115 S. GREGORH THEOLOGI
tiisse, virginumque pudoremin oblivionem venisse, tiov Ix tt] |; xal tov EXeov. 'AXX*
munacliorum modesliam , paupcrum calamilatem , (xaxpoOupefr &jxetvov, xal iroXXo 1% wv
quos aniinorum austerilas misericordia quoquc StSvat (laxpoOoptac . OJ yo ; (2(>)
privaverat. Nihilominus lamen lenilate alque ele- ^ iteOsi to; , <> < itpat, fi am-
mentia Uli forlassc salius est, mullisque per ea routra itapaivest.
qu;i; perpetiinur, lenitalis ac palienlix dociinientuni prbere. Non cnim perinde oratio plcrosqiie
movet, atque actio, quae tacili cujusdam monitoris instar est.
Magnum essecensemue, de iis a quibus lae&i su- TAya vot'oj.ev eTvai Sfxa mtp tv tjSixT)-
mns , pectus sumpsisse : magnum, 67 inquam x<5tgjv Xa6etv uiya ! (xal yip xal (27)
(nam et hoc ad aliorum vitia corrigenda utile est), Xprjaip.ov e!{ ttjv tuv iXXcov StipOioitv ) , XX
at mullo hoc majus ac divinius est, acceptant inju- totou (27*) (xeT^ov xal Oexioteoov, xapTEpttv
riam tolerare. Illud enim improbitatem coercet : tauxovTa (28). Txevo p.sv y*P tIjv xaxiav nt-
hoc aulein ad probilatem adducit ; quod quidem OTOjXtfst, TOTO E XPTlTcoui e^vou *' 8 jxtj
longe praeslantius et perfectius est, quam a vitio xaxoe ebat,noXu xpsTTOv cm xal TEXE(i>TEpov(29).
abslinere. Ingnient nobis Iiumatiilatt* quaestum MsraXqv <i|av voa:hi)[iev rcpoxEtOai
proposituin esse exislimemus, et ea, quae in nos iXavGpojTtia, xl ^ el; ^(ii,
adniissa sunt , condonemus , ut ipsi quoque ve- xal aTol TU/iujiEv ttj ^^ ' xal npoEta-
niant consequamur, el bcnignilalem beniguitati evyxuuv xp'i't'1';*01 T? xP1<IT*t,l'cl (50J.
adhibeamus.
Zelatoris cognomcnlunt bine obtinuit Phinecs , Zr/); fjxo ttvtEC, Sti ttv MaStavtrv uo
quod Madianilidem, una cum eo qui stuprum ipsi 7rfpv() huveCexvtijs, xal e^eXev 6vei5o uiiv
inferebat , pugione transflxit , atque ex Israeltica lepa^X* aXX' ETijvei) 7cXov, 8ti to Xao tpou-
nalione probrum exemit "; at majorem hoc nomine )0 (31) ircateavTOf.Xrufuv oiv xal <p.t, xal
laudent tulil, quod pro populo in scelus collapse E5tXaa)|XE9a , xal /| ;, ib
preces fudit. Stemus igilur nos quoque , ul Scri xal ^ to-o <xtv e!; Suuuo-
pture verbis utar", ac placemus, et cesset quas- ovnv. 'Enrivoi) xal Mcoaric, Sti tov A-rTruov
saiio; nobisque stud ad juslitiam reputetur ". 4vstXE (32), 'IapaTjXTfl ^ aXX' iGa'j-
Laudibus item affectus est Moses, quod ex illala [liiOr, kXeov, 6ti Mapi(x ttv SEXytrv St to yoyyi-
Israelita; injuria dolore communis, jEgyptium oc- ts%: EnpioOiiav , Sia ttj; cX^v (33) .
ciderit" : verum majorem hinc sui adiniralionem Extmi xal e|tc. 'AirsiXovtai Niveutoi -
concilavii, quod Mariain sororcin lepra, proplerea ^, Sxpuatv ltovovrai -f,v apap-
quod murmuraverat, laborantem , precibus -suis in Tfav (Si). Mavaiorj; v Jaai)EUai na,pavo{uiTaTo;,
sanilatem vindicavit. Quin ea eliain quae scquun- JuX1 iv to hjOeIji 8ia pfjvov irEpiavirraTO.
tur animadvcrie. Ninivilis excidium denyntialur : sed peccatum lacryniis redemerunt ". Manasses inter
reges sceleratissimus : at inter cos, qui salutem conseculi sunt, ob luctum clarissiiniis ".
Quid tibi faciam, Ephraim", inquilDcus? Quan- T , 'Eppatjt, XYE-ai;
tain iracundiam prae se ferl hic serum ! el lamen " py^ Xayoj ! xal ; :^1.
confeslim propiignalio subjungilur. Quid benigni- TI Tf, 9iXav6pu7c{a( TixTEpov ; oSoji'.t'.x^v
lale celerius ? Sodomiticum ignein , adversus eos aTOstv oi fiaOr,T\ xax tv yovTiov (35) tov
qui Jesunt abigunt, discipuli postulant"; at Ule 'I^aov, Se itajtol t4jv xSCxT]siv. Ti(i,vt MX/ou
itltionem recusal. Malchi, tinius ex petulantibus -A tov ; , vbc tv , 'Ir cjoj 6k
lilis el coiilumeliosis , aurem Petrus amputai; Je &noxaQ3TT]iii. T Si eptT^uaf, e -rrtx:;
sus autein resliiuit". Quid aulein i lio, qui, septies- ^ aj-fywpr^ov nTafoavrt ; o (xtxpoXoYav
ne fralri lapso ignosceret , pcrcunctalus Tuerai ? xaTa-fivmcETai ; yip Trcxt; , 65oxtxov-
" Num. xxv, 7 sqq. " Psal. cv, 30-31. " Exod. Il, 12. " Num. xit, 10 sqq. " Jon. in, 4
sqq. " II Paral, xxxni, 1 sqq. " Ose. vi, 4. " Luc. ix, 54. " Luc. xxu, 50-51.
( O jVtp ortc. IIa cod. Reg. Combef. In D (32) Ttir Alyxzwr . Bill. Mrypiium ob-
edil. 6vtb>; truiicavit. Sed unde hoc Hi caidisgeniis? beinde, 8ii
2:7) Kai yitp xal tovto. Ha cod. Reg., Montac. to yoyyCutat. lia Pas*., et tres Regg. in edilis desun
orel. In edit, xal ybp . St .
(27*) lo.U() Tovrov. Uhus cod. Montac. el Mo (33) At t!\ ei>xc- cod. Reg. et Conibef.
rel. . Aller cod. Sta tv eux&v. In edit, ?; i'jyil;.
(28) Kaprepeir . lia 1res codd. Reg., (54) Tijr Apapxiur. lia 1res codd. Reg. el Com
Montac, Morel, ac Combef. In edil, t.t/w.z. ber. 4u edil. t|]v TTjpiav, quod Bill, verlit: Verum
(29) Kai . Cod. Reg. el Conibef. xal talutem laerymis redemerunt.
TXlTpOV. (35) Kax t>r . Advertut eot qui a te
(30) . Ita rod. et propellebaul Jesum, qui ei negiibant hospilium cl
Conibef. In edil, ^^ ^ q"d rejetlionem. ul legitur in Evangelio. Combef. xa-i
Bill, vertil : ante benigmtatem, beiiiynitalem con(e- tv nayo'vTtiJV. Nee enim, iiiquit. simplex -
ranina. Ttdv hic congruit, aul quod reddit Bill, qui Je*um
(31) ^. duo codd. Reg. et Com adducunt. Ubi enim sic ignem imprecali fuissent
bef. In edit. ~'/ir\i~.'i. discipuli Jesum udducentibu ?
\ EPISTOLA LXXVII. 140
taxi; ~i itporriExai. T 6i ">?"- v A annon ul prarparcus ac niinis roslrictus nolalur?
toti Eoyy^o1?) * H^l <wrxh>pf<ia 1 - septenario cuim sepluagies sepcs adjicitur". Quid
Tai; o mxpoxEpov 6ti xoxo '. ; debitor ule, de quo in Evangeliis mentio fit, qui
cadem , qua; sibi reinissa fuerant, miiiiine remisil" 1 an nomine acerbius ab eo debitiim repe-
tilur?
T 64 % TTtcoffic ttjc EUjfTJi (36) ; offx io-Ei Denique annon illa precationis forma hue spe
oXtxsi ttjv StfEStv -pai'^axi'JaOai ; Toaaxa cial, ut veniam nobis venia comparemus? g Cum
Ixovt itoistYpata , jupiajjuOa iXav6p>- igitur lot exempta nobis prxslo sint, Dei benigni-
jriav, xal il] k>uXT8J[XEv ' f|Mv [laOeTv axwv, latem ac facilitaient imitemur, nec quantum mali
ov (37) xaxov auapxa; vt6oo4. 'Op axo- in peccati uliione positum sit, ex nobis ipsis <li-
XiuOav ^^^. NojioOrttl 7tp>xov, eTta 8ia- scere in animurn inducantus. Benignitatis seriem
xeXEExat (38), TcisxvEtxai, ?, vei6e(, eti- vides. Primum legem sancit, deinde jubet, pollice-
avaxEvexat, !1' tiXe TaXiv 5xav x6taa0fl, tur , minalur, increpal , pnas inlcndit, cohibel;
iXtjyjv litfsi ^39), xal xatTjv xtxpbv, x<>pev minatur rursum ; cum adactus fuerit, plagam in-
TzatolyuM tat? SiopOUJsat. Ml] xovuv j.r,S tAtj- ., fert , dque paulalim , viain scilicet emciidationi
topsv Dp<*i> (40) (o -(&p'iiT?att), ?<56< aperiens- Quamobrem nos quoque operara demos,
nupovfaavxt , xf tf iXavOpuTtia vixji>|xev , xal ne repente feriamus (neque enim id lulum esl) ,
X6txev ^o/pioy (41) EJAaGjia uvi8oxt verum ut eos a quibus liesi sunius, metu castga
-, jj t py5 aaaviaavxEC. MI) i)pavo)u.v los, beiiignitate superemus, atque ad verecundiam
ctjxtv -: xapnoopstv 8uvafiavTjV, pj] i) /oi^zryj el reverenliam aslringamus, qui conscienlia polius
xataYvuijxEv, xal - xov ttov, tp - quam iracundia lorqueantur. Ne iiculneam , quae
kte'. Tj-j>it texvtou -(( Ttpoataaa xal eik- fruclus adliuc ferre queai, siccilate afficiamus, ne,
(fiuca MrjSk xosoxov Spyov xal rEpi6T)Tov 8i' ic- ut inuiilem et milliliter locum occupanlem, dam-
fjptav (42) faoj xal Oovov, v neiuus, cui induslrii agricolx cura et diligentia
ppXE xaxaXuaiojAEV, aXX ouXrlO(Iiu.EV tXivOpuiTtoi ferlasse medebilur '*. Nec tanlum alque celebre
cavTvac paXXov i evxeXe (43) , xal 01 opus ob diaboli foriasse improbitalem atque invi
idiov, f( epcXoSxatoi * u.t8e tojv iiExxaivxkiv fp.; diam lam cilo deleamus. Quin polius animurn ila
et xouxo rXov, fl xiv xaTEx<>VTti)V v:/w;xOa xal comparemus , ut benignos polius quam severos,
alsxpov, e xf, ti SXXo, iv&uprfi'bjtif, si M^atjxsv el pauperum polius quam exaeli juris amantes
rpoc irtu>xo ^uviCEnOai, o7 xoxo |xy* "eove nos prsebeamus ; nec connu polius qui nos ad id
xxooi, to', xav dSixidst, XtitiOat 8ii xijv eupopv. inflainmaiit , quam qui relinent , ralionem babea-
Nv ofou TrivTi jiiv eoi Ttpoo'TCTrrEiv irxixo'j; te mus. In quo Hud quoque, si nihil aliud, nobis
xal 7tTb>x'rP*9P'J tivta 6 u.ovaaxi( xal - considrandum est, nimirum lurpe ac fdum esse,
vou; Cicsp axv ixEXEovxa;. ; to( tcSsiv dvxl si cun pauperibus concertare videamur ; qui hoc
toOxtiiv t^v x^P'v (erEiBi] xal suvExp6T,av txavu;, nomine, el quidem magno, superiore condilionc
tb; 6rtXov l\ tv fjixutv isT.OTjiav), xal -vxwv sunt, quod, eliamsJ alioqui injuriant infrant, ob
r;ji:v tot; np axuiv TtpsseEouaiv. O; aot calamitatem tarnen, hominibus misericordiam mo
Seivov eTvat aivEtai xo ' aOxv xifiaaO^yat, vent. Fc nunc putes omnes pauperes, ac paupe
avExb> Stvoxspov x'aot Ttapaivovxa xaxa rum alendorum sludiosos ad genua tua proslcrni,
pij xouoef(vat. 8S (44) ^- omnes item monachos et virgines pro ipsis suppli-
ttv 4 , a e tj'u,S( $'J6puv. cantes. His omnibus, istorum loco, hoc benefieii
da (qiiandoquidem ctiam salis afflicli atque obtrili sunt, ut ex eo liquet, quod nos obsecrarunt),
ac praeserlim nobis, eorum nomine, deprecantibus. Quod si libi grave alque indignum videtur , nos ab
ipsis contemplui hbitos fuisse, mullo velim libi gravius videalur , nos hsec tibi suadentes minime
exaudiri. Pulchro aulem Paulo ulinain Deus ea qux in nos contumeliosa perpetravit, condonet.

Matlh. xviii, M. * Matth. 8 sqq. " Luc. xin, 7 sqq.

(56) . Orationis regula , D (42) Kal nepi6r\Tor SC . Ita cod. Reg.

Dominica!. et Combef. ; Montac. el Morel, delenl xal. In edil.
(37) MaOer dj>' /tur , cror. Cd. uniis. xal TtsptWiytov 8i* Trijpsiav.
jio^Ev aOxo ' ,;xtv, 8sov. Montar, et Morel. (43) t) trzsAsi. Benigni
usQev a&xo; 8oov. Combef. xaxiv t;j,- ' (i>v, poiittt quam jttdices ; evxeXe; enim, ail Suidas, ol
OOBVi apxovxE, t) 4pa-/tE, judicet, magistratut : nec
(38) Eira diaxs.levsrai. Dill., non recle, horlalur. aliud, inquit Combef., (pXivOpiimt (lXXovfl evt-
(39) 'AxeiJU xXiy orar , ^ XeT, quam quod Probos Ambrosio : Vade, age,
ixfei. Sic legenduin cum Combef. non ul judex, ted nt epiteopus.
(40) n.li'i<i)jter Opu. Combef. vertit : Ne m (44) > Har.U>. Il& codd. tres Rcgg. et Com
petu (eriamus. bef. In ed. OXoxom. Quis. sit isle Voulut, miniill 1
(41) A6htter xoyfiov. Ha cod. Reg. et Com- Doviinus.
btf. In edil. 'TT/pio;.
147 S. GREGQRH THEOLOG! HS

69 LXXVIII. THEOTECNO. OH'. 6E0TEKN (45).

Tanta esl Imjus epktol cum prcedenle, tum argumenti, tum melhodi, congrueiitia, nt eat disjunger
fat non sit. \iidetur enim utraque eadem occasione eodemaue tempore scripta, cum Theodorus, Theotecnus
et alii, qui media inter sacra mysleria tapidibus propemoaum obruli cum Gregorio (itrant, sed Gregorio
minus injuri patienlet, sacrilegos in judicium vocare pnatque repotcere parabant. Quoi Theologus ab ul-
tlonis desiderio ad benignitaiem et injuriai oblivionem magms patienti exempli et document! nitilur revo
care. Tlieotecnum in prtmis monet, ut baplismi recens suscept'i graliam nimicorum cruore non conla-
mincl, ne itcrum purgalione, quod pericultun non vulgare est, opus habcat.

Non quidem nos fugit, vix fleri posse, ul rceme A Oriajwv (46) 8xt &**^ eett ,;
injuria, ac flagrante adhuc iracundia, rationcs 8ixa; oust);, xal xo ovxo; xi, --
admillantur. Iracundia enim et moestilia oculo ca- Ssxe^vat (47) xo; X0710-U.0O;. TuXlv ybp 6 ;
rent, ac prxserlim cum jure ac mrito quis sto- xal <j Xm), xal paXtaxa xav Sixatto; afavaxxEv
inachalur. Al quoniam psi queque simul Ixsi et napi). "; iraiSJ] xal axol xuv o-uvt;8ixt)hvojv
contumelia aftecli sumus, uec minus stomachamur, ei[Av xal ffuvu6pi5(xivt>)v, xa\ ox jxxov yovaxTOJv-
ob earn causam acquum ciiam esl consilium no jwv , 6ti xoux ajxev SIxaiot xal <rji6o'jXeCovi
strum minime a te conlemni. Gravia perpessi su- xi] axiu,aaO?ivae. Aeiva nirfvOa{*sv* e! 8e ffoXti,
iiiiis : adde, si lubet, qualia nemo alius mortalium. irpo-Qs; ola |xtj8\ SXXo; avOpibwov. 'AXXa u,i] 5ii
At ne propterea nobis ipsis injuriant inferamus, xouxo xal V(a3 axo; dSix^aupusv, u,ij8 xoo-ouxov
ncc tantum pietalis odium concipiamus, quantum aa6siav |Uoi)(i>u,fv (48), erov ^.uv o aup.9pee.
nobis minime expedit. Magna res est uxor, et chara Mya o-xl Tfvivl), xa^ tipttov ,* XX'
rus filia : necduui lamen anima; anleponeniia. Ve (J/uxj Xijuwxepov. 'EvGuiA^jTjTt 6xi vioaxl piv xj;
nial tibi ia meinem, te bapiismi gratiain recens Xaptxo; tjCiOt];, xal xuv apuxpxiujv ixa-
conseculum esse, alque lavacro percala eluisse. ); (49) xv8uvo; 8 ox 6 xuxwv, ajiaxi p-oX-
Est autem non vulgaris periculi, donum illud vat xfy/SwpEiv, xal rciXtv 4XXrc ^^ .
craore contaminare, aliaque rursum purgalione Ml] xot'vuv Em6oiiXe<Jb)pisv -rjjxtv axo;, prfik x^v
opus habere. Quamobrem ne cominillaiiiiis, ut no Kapfaelav xljv itpo; Oeov aro>6aXii>p.Ev (50), ntxpol
bis ipis insidias tendamus, ac fiduciain, qua; ad xo; t8ixr(x<5o4 avvxs;, xal irkp xo pixpov /yav-
Demi est, amiitamus, dum nos ipsos iis, a quibus axxovxe;. 'Af|xcv xlv SvOpw-ov, xal xol;
hesi sumus, acerbos el sxvos pracbemtis, plus xEOev'xoXaaxTjpiot- fpx; 8s ciXivOptoirov ]>
quo indignamur. Hominem Deo et futuris suppli uQa xov xpixfv, axol tpavvxE; 9iXv8pojirot, xal
ers retinquamus : nos aulem edilis beniguitaiis wCXtupT<iwp.v, iva ew[-)i<ti>prupx4. Kai p.f as ta-
dociimentis, judicis benignitaiem nobis concilie- xxto [lxaio; Xoytapb;, Sxi xo Sixat'u; TCEsXOelv
mus, alque ignoscamus, ul veniam oblineamus. veOuvov, xal x6 napaSoOvai xo; v8iot; x6v napa-
Mec te inanis haec cogitalio in fraudem inducat, vou,Tjavxa (51). Elsl v8pioi 'Puu,a{b>vt Eal Z xal
nempe justam ultionem culpa carere, nee crimen fA4spot. 'AXX' ot (lv fifiexpoi, xal mxpol, xal
in eo haberi, qui gontem et sceleratum legibus de- il/pi; aijiaxo; (52) Ttpoavxe; tjjav 6e xP1ffT0^ xa^
diderit. Romanis sua; leges sunt : nobis item no avOpto-o'. (53), xal xi avyyiapovvcic, xt tu Oup.tp
stra;. At illorum leges
modum excedunt,._et acerba; Xpjo-oat
i xaxi xCiv 8ixouvxti>v. Toxot; epp:Evo.>!Ev,
sunt, alque ad cruoreni usque grassanliir: nostra;, xoxoi; &xoXou0^ciev - va p.txp xapt9{isvoi (xi-
benignx et humana;, furoro adversus eos. a xpi yip t ivxaOBa (54) ul; xal xoO |xt|6ev8; ;ii),
quibus injuriant accepiinus, ulendi potestatem no- (xsyaXa uap xo (55) avxtX6tv, xi]v icap'
bis facientes.His hxreamus, has sequamur * ul, ob auxo ciXavOpw-iav, xal x; txeTStv cX-iv;.
cxigtium beneeium (exigua 70 enim nullius .-tii li.rc vita esl), magna ab ipso Deo, hoc est,
ipsius benignitaiem el spes futuras rccipiamus.

(45) Alias CXCVIII. Scripta anno 579. (50) '. Cot. Reg. y.axa6Xwiev.
(4(i) OlSapsr. Goinbef. otSa iv. Non quidem me Monlac. et Morel, xxoi oXojp.v. In edit. --
(agit.
(47) Zorzo kr i, . lta cod. Par. 51) Tr . lia cod. Reg. ac Com
Comltef. In edit, (eovxo; Ixi xapaxOf,vat. 15.11. bef. In edit, xov deesl.
addendum proponit ut) xapayO|vat, vel pro Sxi le- (52) Mvpt (tiftare. lia cod. Reg. et Combef.
gendum o&xi xapaxutjvai. Monlac. el Morel, faxe In edit, ui/pi; afxxcov.
xapaxOrjvat. Verlit autem Bill. : Vix fieri posse quin (53) Xprjcro! xal . Horum loco uniis
ratio perturbetur. cot. Reg. uu.eve; x xal ^ipoi xal iXavOpwnia;
(48) . Plane legcndiim, ait x^piEvot, nostra: autem clementiam et mansuetudi-
Combef., aj6siav u.utio'iiiu.ev, ncc tantum impieta- nem, humanitatemque spiranles.
tis odium concipiamus; at huic lectioni suflragan- (54) 'H . lia duo codd. Reg. ac Combef
lur nulli codices. In edit. *| decst.
'(49) Hal t> jiapur ixaOpfrn. (55) Beov. Ha cod. cl Combef. In edit.
II. re verba desun in editis. Resliluimus ex cod. -jo toi ;0.
Heg., Monlac, Morel, at Combef.
f*>9 EPISTOLA LXXIX. 150
'. 1 (:;). LXXIX. SlMPLICl/E.

Qudam Cappadoei Eccletia, episcopo destitua, communi consensu elegit servum Simplicia;, divilis ma
trona: et in pauperes munifiew, sed hretkis suspirionibus flagrantis; eumque loci incol ad Ilasitium et
Gregorium aitdueiint, rogantes ut illumsibi episcopum darent; annuerunt episcopi fervidis precibus, servum-
que invitum ac reluctantem ordinarunt, non exspectnlo domina; consensu. Quod ubi illa rescieit, plenas mi-
narum el coniiciorum atque eliam documentorum Hileras dedil; ansa guippe est impudent mulier hasilium,
ul minus periium, docere ; quin eliam sceleratos homines adversus eum concitavit. Rescripsit liasilius,
siegue iracunda3 mulieris compressit insolenliam, ul quandiu Ule vixil, mnlire ausa non sil. At eo morluo,
ad ingenium rediit, et ad Gregorium ea de re scripsit, perhonorifice quidein de Basilio loquens, sed lamen
vehementer conlendens, ul servi ordinalio anliquaretur, minabalur sacularia judicia. Hi* litteris respondit
Gregorios mullo lenius quam scripserat Dasilius.
'Eroivi xov ywv xal xotvbv {(liv (57) , A Quod sanctum ilium et communem palrcm no-
xo ttjc ' pstafia, xov xrfi XqOta - sinnn laudibus veins, illuil, inquam, fidci columen,
vova (58), xal /apa.%x\pa. " EaEEa, xijv itXf,pT) veritalis normam, et religionis fortnam, pie-
cpuv^uEwj iraXiv, tiv Ctuj v8p<>)Kvij xal ^ nain prudenlia caniliem, illum vit: humana: et
yxpa vsx^javxa, xiv tioxov 6ep7tovxa, xal Yav viilulis nioduin supergressum, illum fidetem scr-
p/'trJo., xv xal vOpojraov .!) (59), xo viiiii, et magnum pontificeni, Dri et bominum nic-
xoj .; xaxaYiufwv xoxo aev opO; irote,' dialorcm, Spirilusque sancli domicilium : hoc qui-
l xal Xoyo Xaxx<i>v axl x%c yia exevr dem recle facis, quandoquidem nec (illa oratio
xal *> e' xo cptXxpov, ij . nul. Hins Cl heal:e an'mi.T laudibllS par iuvenil i
xal x6 roio irfO) xtpvjiEvov (60). 'Exsvo S polest, nisi mihi amor iiiponit, aut eliam inror
( : ).:'av XEOafiaxa, n; itaivs aev (; yiov, cum desiderio permislns. Illud vero in le et qui
xal f*XPl xo'Jxou ta Eixoxa xipi, xo Se pyov a- dein vehementer uiiror, quod cum cum el sanctum
xo xaxaX:v m^Eipsi, ( xwv avaytov (Cl), vii um laudes, alque hactenus, ut a?quum est, ho
xal fiaXtaxa 6psti>i Svxwv ajiu)v, xwv Eix) jaav- nore alucias, psiiis lamen opus evertere conaris,
xwv (fij xat (iExajxavxiov. Ei jxsv yip ; vSpa- non seeiis ac proCunoruiii hoininum, contumelia -
raSSou (xExanotf) Sou xo eup.Trotivo (63), xal xo " que maxime digiiorum, quique vane lemcreque
ir.pbv toxo xpSoc StwxEi, ox tyia .; stoxiv<hi), vixerint, atquc e vita disCesserinl. Nam si collegam
isxpiti etoj) (64), xal aoSpa xoxo \<; st{ noslrum, quasi mancipium luum vindicas, alque
pxyaXoyv/ia; vaiov. yap ox Sxoirov, XP'JS exigu uni hoc lucrum ancuparis, nescioqua ratione
ulv xal apypw xip.v x 6eov, xal xoj xeptxxot probaverim, ul parcius et moderalius loquar, cl
xj xt^jeio, vOa xal Xstov xo wpo Eis6:iav hoc tua animi niagiiitiidine perquam indignum est.
r<xt xi ' ^tSEi^iv, lepEt 6 ).; ouXseOai tj- Aiiiioii enim iniquum et absurdum l'ucrit, cam
Hi-jjv 'ExxXT,otav, xal irojuv xiliv vaOrjjxixuw auro cl argento superfluisque opibus Deum hono
xb yiwxaxov; res, ubi plus forlasse ostentalionis est quam pic-
tatis, sacerdote omnino Ecclcsiam mulclare velle,
sanclissimumque donarium deprxdari?
Ei Se xt xax' toooiav xoxo itETrotijxaftEv, XX' Sin aulein, quia id libere pro polesiate71
ovi^l xi]v ojv Eil^aveiav itsp.v^<iap.v, oiiSs xj 91X0- fer.imus, nec dc ea re prius le ccrfiorcm fecinius,
1 xaipov StbxajxEv (65), SucxspaivEic, \iyoij nec liliei-aliiali luae muiiificeulixque lempus dedi-
jUv Sv xi Sfxaiov, xal xo vptOTtivov (66)*
, ,
faGi mus,
..., idcirco succenses,, jasli
j quidem
., aliquid
-T dixe-
t, (iiCovo emSasco elvi! (joi vv, IJ xt> u rg, humauusque esi hie affcclus. Illud autein

(56) Alias XXXVIII. Scripta anno 579, ante vel nulla sanctilate [ulserint. Sed pntstat, inquil, xJv
post seperioreni. Xiix.lixiu. Ad eamdem exstal viyviDv, quasi iinpuroruiu boiniiiim ; el ila cod.
qiioque Basitii epislola, iieinpc c\v, in qua ei lilic- Reg., Monlac. et Morel. , ;. lia cod. Reg.
ralitalcm quidem tribuere videlur, seil earn nihil In edit. 6p:ojv.
prodessc ait, ubi us conciilcaliir, alque opliinis (62) elxij . Combef.t qui nulla
viris per sceleratos et perdilos homines periculuiu (ruge vixerint. Monlac. el Morel, legenditm propn-
ereatur. 111111I xiv oOxa), cizf xal Tjaavxcov. lia et nonnulli
(57) Kai xctrr -^. lia cod. Reg. ac edit. Codices.
noiiniilH ; in quibusdain auteni xal xhv v.v.-. (65) Afern.-rotf) ISlcv roxi evftxoiiiroc. Cod.
(58) Tij xarra. Reg. ei Monlac. Reg. xo <uu,noi(iaivovTO, mecum simul greges pa-
xtj 'ExxATjiiai xav^va, Ecclesi regulam. , xal scentem, id est coepiscopuni.
apax-Tjpa xf, Eas6Eac. lia cod. Reg., Monlac., (64) Oiix ;j<i> xaircm , Ira fierplu eM.
Morel, Coinbel. liiedit.x) '. El paulo Il decrant in edil.; sed exhibent codd. noslri.
post, XT,:; )?. Unus cod. babel xal uiti. Pro ii.Exp(i){, legunt xal (<8 Monlac, Morel., et
(59) Tir Beov xal & itcix-ny. IIa cod. . qui vei'lit : Nescio qua ratione laudaverim,
el iid. Sic Apstol. I Tiin. 11, 5 : eT xal [( ul et tua animi magniiudine perquam indignum di-
6oj 'xal avOptTUdv. In edil. x6v xo xal v- eam.
Opzou [1ejxt]v. D (65) 'ESxaiwr. Ita cod. Reg. Edit. SsSxanEv.
(60) ncc T(> ) xiprueror. lia cod. Reg., , pro 8u5xePa'v' Monta, et Morel. 8_
necnon Monlac, Morel, ac Combef., sicquc legit pavci tt.
Bill. In edil. Kipvap.svov, quod (66) Ta rOptXiror. Edit, adduut TAp
redilit Combef. dolor ex demderio ralioni conmistas. vptoinvov, humanus lamen, sed 1> verba desun
(Cl) " r>K yaylbjy. Coifibef. : eorum qui in cod. Reg., eaquc ablcganl Monlac. el Morel.
 S. GREGOR TIIEOLOGI I5i
cito, tanlo majorem nunc, quam llo tempore, xaipu (07), at^v tiSouvat
largilionem tuam fore, quanto magnillcciiiius est euYXwP')<lal (*>8) tXoTtp.OTepov. KxEvto; plv,
accipienlibus coneessisse, 'quam si ipsa elargita esq) pivov (69) e&5xei; xap?l10*1 ' obzta Se xaX
fuisses. Alque illo modo Dei lantuni gratin id fa 1\pXv xo xEfvou !;, xal 6vou.a
cer videris : hoc autem, de nobis quoque iilius {JaaraEiv +,5ttivotc. M>) tovuv ) ixdvw X-
cultoribus, dignrsque habitis, qui nomen ipsius Xnatve, {ffJTS ^jxv. 'O piv yp TETupvvi]Tai, ox
portemus, prclare mereberis. Ac proinde, nec tj8xt]xev if)p.E; (70) 6 t Oauparcov, et t? <rij
illi, nec nobis succense. Ule enim vim passus est, XpT,5TTi)Ti 6a|i|5ouvTE, \ 7rpoEX]Xu6a(iEV,
non injuriant intulit : nos autem quid minim, si xal S(xa t? xoivfj iravro /wpo-j dHjtp (71) irt-
bemgnilale tua freti, communique omnium suffira- erejavrec; fv e! xev icpi; xaPlv W)i^aavT tivs;
gio credenles, eo progressi sumus t quod si quidem i xaxopYto;, toI &v eESocsv, xa\ Xoyov
nonnulli ad gratiam aut maliliose et subdolc lule- u-XOtv. 02 fp f,iTEpov EiSiva, ouSk ?;
runl, ipsi viderint, Deoqiie rationem reddant. Nec vTtv (ifaTEUeiv > ('*) H^a 6, ;
mm nostrum est boc scire, nec in omnium meu Siov rv, 1] 5; Saxpua -
les pervadere. Nos ver, quo tandem modo id tEtV (73), i) tjv pi]|iav
repudiare ac rejicere facile potuissenius. tantam- \ OspaneTou, airotp.vrou, \ tjv irvsujia-
que vim lacrymarum aspernari, nec loci solitudine tixjv ittjraafav (74) xov" !
iMoveri, tanto tempore inculii et paslore destilu, ac spiritalem curam et administralionem requi-
renlis
rllud vero tib vel in primis exploratum est, eos, 'Exevo Si not \ npb wivwv SjXov, St ot
qui tum assenliebantur, at nune inftciantur, rem p.sv euvTiexEvot, vv Sa pvofisvot, . irot-
nec pi a m boiiestis et ingenuis hominibus dr- OUJiV O&TE euts6s;, oute XsJ0;pov. Kai {5eX-
gnam facer. c multo roelior eorum ratio futura ; Sv ?jav, vriXYOVTE;, Ij vv xoXaxeov-
esset, si tum obsii tissent, quam cum boc tempore ts;, xa\ auTUv ; (75), xai ;
adiiiantur, facttimque-suum evertunt, hominesque (xXXov ?, Oeov 9o6op.Evot. ; rXiv pelv (76)
magis, quam Deum metuunt. Tecum ipsa consli- '.i t*v eOxoXcav, 5n tf fiip ; se , jv,
tuilo, hos, qm sunt animi facilitate, dieturos itc- xa\ ye XieaTEpov eitEio4 6e 7trafEtv (77)
rum se tui inetu sententiam mutasse, et quidem p.v auto; ae't, , Se i^euSeT; xa\ se eoiapi-
multo verius : quoniam semper eos delinquere va; noXo^Ea;. El Si sot xev ; Soxsl X-
oporlet, falsasqne et captiosas excusationcs captare, YeaOai, olxovopEa; Se icatTeTE Xyov (78) (
QuoU si liffic quidem a nobis recle dici tibi viden- xaita, ou ykp v toc; & vExoXesa;),
tur, verum administrate re familiaris rationem ; totov \ iXavOptb>; \
reposis (nam id quoque ad me delatum est, non eiSsv [u[xiJ^fLeOa- oSe Y*pp-v paxti ^
enim in liileris tuis objecisti), 72 jusle sane et Seswstuv emsExEiav.
humane ea reposcatur; nec quidquatn eo nomine qucremur : neque enim nobis placet lcnilalcm fa-
cilitatemque dominis fraudi esse.
Quid jam superest ? virum fortasse, ut mdignnm Tf Xoinov I; ; vafou (79) vSpi; Kata
arripere, ob eamque causam in ipsius ordinatio- IntXa^evEoOai, xai 6ti itisx^nrsiv |) xa-

(67} 'H t<> tors y.aipifi. Deest in cod. ; Morel, IIvECAaTt EKisrasCav, cut dcrut, qui in Spiritu pr-
el Combef. legunt f tov tts xatpv. esset.
(68) Xaovci cvxx^P^crm. lia codd. nostri, (75) iavT>y . Hace desunt
Montar, et Morel. In edil, Xa6s?v suyx^P^39* in cod. el Montac. , p.XXov f Oev. Ha codd.
quod Bill, reddit : polettalem acctpiendi (ecisae. nostri. In edit, tov 6e<5v.
{63) T(> lror. lia codd. nostri, Montac, (76) Ov xJltr ipetr oJov. Rill. : Quos ctiam,
Morel, ac Combef. In edit, lovy. n qua sunt animi levitate, dieturos puta. Pro pslv
(70) Oil JiolKiixer- i\{t8, etc. ha codd. non legunt Montac. et Morel. Eipsv sed quid hoc verbo
nulli. Alt., Montac, Morel, ac Combef. ox t.SExt,- significare velint, non cxponunl. Forte quos etiam
GEV. In edil. O'JX ^SXTjX Tl. iternm confie/uros existima.
7I) Tff xoiVQ ffitplov i'>j5<p. Com- (77) nrtiieir. In edit, raeiv. Corrcxit Bill,
. tfj xoivj 4^19> totiui cleri in versione et conjectura, nos freti aucioriiatc
communi uffragio calculo, \erlit hune locum cod. Reg. neciion Montac, Morel, Combef.
Bill. : Si beiiigmtate tua (reli progressi, commu- (78) ' . Sic legendiim nobis vide-
ncsque omnium incolarum voces et su/fragia secuti tur cum Monlac. el Morel. In edit. antxiTEtTai.
sumus. Combef. airaiTEbflai. Mox, liai xa. Ita cod., Mo
(7) nww tueazEveir yrftai, omnium men rel, ac Combef. In edil. 7tet6ij xai.
tes scrutari. Combef. : In omnium nimos perva (79) Tt ri ; i aralcv. Monlac. ( Xoi-
dere. to5v e<m; b; vio;. inepte, ait Morel., refer Ha-
(73) lapiCetr. lia codd. nostri, Montac, Morel, sileensem lectiouem Montecutius quasi-legatur illic
ac Combef. In edit. ntpttStlv. , x^pou ipi\- ; v io'j, et ineplam alteram subjicil ex Bodleiano
Utj. Combef., nec oppidi vel municip'u soliludme. cod. av&to;. Vcrlit Combef. ; va^Eou ntXa(x6-
Paulo post, Tosouxov xa!. Deest xai in codd. nosiris vEoOai, ut indignum [orte virum criminan vel vindi
el Combef. care. Pro -'.a(i6vs0ai, cod. Reg. babel Xa(i6-
(74) nrevpMttKrfr ixicrraaluv. Ita codd. vEsOai.
nostri, Montac, Morel, ac Combef. In edit, tyjv v
IM epstola lxxx. loi
tarcisei. Tout yip -(.); xal yxaMv -- A nem invuilurc. Nam hoc quoquc objicerc, specio-
pov. ' |ot irpo toto , aicXou; xal iSioj. siiis quoilaiii modo fucrii. Milu vero ad hoc simplex
"H(it o'iiT 4XXov Tiv tuv v !!; tpc'jxv v- el facilis est oratio. Nos, aliiim qitemdam, es
sstiitov, oS" Sv rivu tiv fXiov ?j, xal tuv eu iis qui criminis alicujus rei sunt, incognita causa
YeYovoruiv (ov ^ to , xal xavovo; dimiltimiis, ne si arctissima quidem ainicitia no-
alEnjiTEpov), oOS totov (80) f^ojisv. 'AXX' Lis conjunclus sit, nohililaleque insignis ( neque
et tt ?xot * xaxr(yoptv, el xv oXsi, }; en i m Deo et ecclesiastic lege quidquam venera-
xal a-jvSixaosr,; el 6 jxt], xal ,, k' hilius est), nee nunc dimillemus. Verum si qiiis
t4ji<Z)v 40\, et p.v Oio episxotTO, xiv ? aliquid habet quod eum accuset, le prsente, si-
'/j.;, dmoqy u^itu. 'Er: , xal SoXuv xal Sesrco- mulquejudicante, siita libueritjsin minus, absente
twv auVt&C xal 6eo, xal o Taj iai queque, nobis judicibus exploralus, si quidem in-
Stxaiov StopETai. E 5 eXEsxotTO, TTjvtxaUTa ici nocens inventus fuerit, etiamsi servus sit, absol-
; lofai ipapTa xaTaxpiG^aeTat. Kai ; oOt vatur. Nam el servorum et herorum idem est pater
xavv 061(1, oCits -eXOv Ti[i33i,3e- ac Ileus, nee dlgnilalibus jus deGnitur : si vero
Tat ( yip ' f,ia; >; xal naponreov, > o- convictus fuerit, a proprio peccato condemnabitur.
S:vi ajw'ji [81] ), xal , irovrjpv u<5- lia fiel, ut lex violetur, defunclo ignomi-
voiav, ; Sti aXXotpiio !xeiv ; <[ia, xal nia inferaur (nam de me fortasse nihil curanduiii
t!v ' wt*ftv, Tevvafouia 30(pt3Ttxii>, XX* est, uipoc nullius pretii homine), et tu iniprobam
;* xal iit' u,ev xivoduvij (82), el suspicionem fugias, quasi ob id quod a nobis fide-
aXXo icosxTjirrousa. 'O 3u(i6o'jXeio sot if, - qu<j sana abhorreas, hsec, versute potins quam
Oev, 4 oC-e Sscov, eiitpeitec' irfil to f:- generse, machinerie ; alque alio inovenle in aliud
po'jj vipio'J a~iu.a3333V, to IwOev - impetum delorqueas. Quod quidem, si me iiionilo-
:'jytv, u.r,8 itpoatXovEixecv (itv, XX 3UYY'V<!>- rem audieris, non Facies , quia nee sanctum,
axtiv, ti anXouarepov iteuoirjxau^v 5t tIjv Xeu- honestuin est : neque, contemptis nostris legibus,
Ospiav tj; ^apiTo, xal SaaerOai vtxT,Gr,vai (lXXov ad exlernas confiigies, ac nobiscura pertinacius
xaX, ?i vixf,Tai xax, Tip vTi6r,vai Uvstj- contendee : verum ignosecs, si quid propter gra-
J13T1 (83). tiae libertalem simplicius fecimus, potiusque habe-
bis honeste vinci quam male viucere, nimirum
Spirilui obsistendo.
IT. 011 PHTOPI (84). LXXX. EUDOXIO RHETORI.
Pott Dasilir mortem tcriplam esse banc epistolam constat ; eaque non tongo post tempore videiur scripta
Eudoxio, qui Eudoxii alterius, celeberrtini rhetoris, erat filins, et rhetor ipse.
; <itUTepa. Kai Xav (85). Quaeris quo statu res nostrse sint. Admodum
BaiAEiov ox 5/iii, Knsp'.ov oix /, tov nVEUu.a- acerbo. Basiliutn habco, Caesariuin non halteo,
isx4v ooeXov xal tov 9coxaTixdv (86). 'O xati\p hoc est, spirilalem fralrcin el corporeum. Paler
tov xal i'| wv -/ is, . mens et 73 mater mea dereliqnerunt me ", ut cunt
\5 (peiTopiat (87;. irovripto{ Davide loquar. Corpus a?grum est, senectus caput
jtt, TTJpx itp xeaXtj, povrtuv IntiiXoxal, premit, ; alia: aliis intexuntur, incursant nego-
i:paf [l-tv if.Spop.al, t tv Xiov {, ,( tia, inOdi amici, Ecclesix res pastore ct guberna*
'Ey.x/Tj; iropavTa. "E^et , yujxvi lore carcui. Pereunl bona : nuda el aporta sunt
xax, S nXouf v vuxrl (88), :; oSaptou, Xpt- mala : navigalio in node , fax nusquain ; Christus
sto -Jet. T xp^l naOev; u,a u,ot tuv xaxv dormil. Quid faeiain ? Una mihi nialorum depulsio,
Xsif, 6 ev3T0{. al xeOv jioi <, ; mors. Ac res etiam alterius vit mihi formullo.;
ivTEUOev Tcxp;aipouiv<>. sunt, ex bujus vita; rebus conjecturant ducenli.
n Psal. xxvi, 10.

(80) ObCk Tovror... ly.oi. Ita co*i. lieg. In edil. O ill! adh.-ereamus, inter plurima iinum in primis
e5re ToUTov... I^et. obstat, quod, licet diversis tcmporibiis, verisimile
(81) OitSer lov. Ita coil. Reg., Monlac, non sil Grcgorium eadein iterum Philagrio scri-
Morel, et Coiiibef. In edit. oSevo a;tov. psisse.
(82) Y*' XXov ihr xtrovftiri}. lia cod. Re(?.. (85) tb Mar xutfu. Legend um voilent non-
Monlac. , Morel, et Coiiibef. lo edil, it' i:v iiulli val Xav, vel xal Xav ;, ulique
xptvoptivT], quod Bill. : nique ab alio aeeusala. , admodum, vel malo el admodum acerbo.
S 9vu6ouXe<i>. Cod. 8 -. (86) Ter eujtatixr. Cod. Pass., Monlac, Mo
(8>) ItrepttTi. In edit, qui- rel, el Comb;!', tv uapxixiv, et carnalem.
biisilain legilur Tip </ri6atvovri Ilveu.aTt, quam (87) . Cod. Pass-, Monlac. et Combef.
buiiente Spirilu male vincere. O-rop.ai.
(84) Alias XXXIX. Anno 375 scripta. Eo- (88) n.lov r rvxtl. lia cod. Pass, el Combef.
t<t> fxopt. Cod. Pass. 1^- Sic cl Combcf. In edil, v t vuxt. , { oSau-o. Per
Ad quem, inqiiil, el xxx huir, pene genuino. Vera hur verba alludit, ail Dillius, ad faces illas qux ex
ilaque /lire ex cod. Heg, imeriptio; sed nos curipsi sublimibut >pec*lh lucem natiganlibus oslendunt.
Uempeiemus Coiiibcfisius peisuadel ; imo ne
 155 S. GRECORll TIIEOLOCI 150
LXXXI. GUEGORIQ NYSSENO. '. ? NItS (89).

Greijorium Nyssenum in peragrandis el eomponendis variorum provinciarum Ecclesiis vit tua.' partem,
non pnitendam, ex quo creatus fuit episcopus, constat posuisse. Propterea Gregorius Naiianzcnus ilium
consolant ta'dio lot peregrinationum affectum et SuoyEpavovia. ut ait, tf irspi<58<y, soli compart, qui, vrbem
lerrarutn radiis suis illustrons, assidue circumcursal : compart et stllis erraticis, quorum - -iviv ev-
apu.<5viov : ipse namque verm in Jesum Christum pielatis causa episcupus pulsus sede sua. propriaque careus
Ecclesia, hue iliac exsul, extorris, quocunque ulilitas Ecclesiarum vocaret, eo se coiiferebat. Vide argumentum
quod Cusaubon prmisil notis in episl. Greg. A'lii. ad Euslathiam. Nobis hc epistula convenue magis vi-
detur legation! Uli quam Nysseno, an. 579. concilium Anliochenum demandavil.
Locoruin circuilu angeris, Ubique inslabilis esse Autr/spaiVEi ?) itspttij, xa\ /
videris, queinadmodum ligua qua; aquis feruntur. atvfl, rv Xtuv a ' uSartJv tppTai.
Absil, vir eximie, absil ut ita afleclus sis. Illorum Mi8au.)c, ) Gaujiie, u.t otwc I/e- Ttv [iev
enim cursus coaclus est, tuns autcm circuitos Deo xoato T opi, aoi 8k i nzpoSo (),
gratus el acceptus : fixumqite tibi stabile est xal itytov to toXXo eu tchev, xv el (il)
1 1 1 1 1 It i s prouesse, quamvis loco minime fixus sis. nen+jot. E p.7 xalTv f,Xtov alxiw- ti,
Nisi vero quis solem accuset, quia in orbem currit Ott nzpizpi'/si arafpiv tt]v xTvo (fll), xal toxvtb
radios spargens, alque omnibus rebus, quas obit, ii>oyovuv oa irpj(ETai f) xa\ tov aorpiov to
vilam ailerons ; aut ciiam inerrantes Stellas lan itXavE wuvcv, xaxtffl to 7rXavr,Tai, <bv xal
daus, planetas viluperet , quorum error quoquc itXvov Evapu.<5vcov.
ipse compcsilus est atque concinnus.
LXXXII. ALYPIO. OB'. (92).
Si Atgpium,ad quern jam epislolam t.xt scriptum vidimus, cum iptum esse cui sejuens scribitnr, coujeius,
a vero fortan non aberraveris. Cum un te m ait liane priman) epislolnm se scribere Alypio, sic inlelligendum,
quia epstola lxi Aerio quoque scripta erat Prterea hc epstola lxxxii prima deprecatoria al epstola;
prima, inqitam, qua aliquid ab Algpio postulat, is vero Altjpius idem Ule esse videlur, quem Gregorius ep
stola ccvil, alius CXLVI, patria; decus alque ornamentun appellat. A patria aberat Gregurius guando haue
scripsil epislolam, rogans Alypium ut familiam suam tueretur, defensore carentem : familiam nostram, qua-
pud vos est. Qu verba significant tunc in Cappadocia vcrsatum Alypium, el abfuisse Gregorium, qi em
tunc credibile est Constanlinopoli vertalum fuiste.
Primam tibi banc et epislolam scribo, el depre- sot tbuttjv xa\ imixo\r4 fpaio,
calionem ollero; eoque eiiam nomine sequum fue- itposfi npesoctav, ujte Sxatoc 4v eCt[v xal xax
rit ul a le id consequar, quod me vello significo. TOto tu)(ev sou 7rsp\ uv . '--
Quid auleni me vello significo ? familiam nostram, jiXXio (93) 8i t; auapacEi ttjv iiETpav (94)
qua; apud vos est, violentis, ut audio, incursibus olxtav t^v ' up.v, li 7t\Jv8avou.ai, p4aoi -
dilauial bellos ille Palladius, nec qui suecurrat, Soi (95) 6 { IlaXXaStoc, 6 8e pojOfjTtov oiSsi.
ullus est. Recle igitur feceris, 74 s' psius, non KaXiv ouv (96) eot [xXtrca jrv xa\ itapovTO
modo presente viro, sed mullo eliam magis ab xfjSesOai avBpbc, Se iXeov araSvto* >t
sente, coram gesseris : ul ne, propterea quod de- Sv U.J) iravTitaacv ,( (97) 8ia-f0apivTa xal
sint qui injurian) prohlbeant, res omnino labefa- Siippuvza itpY^ata, xat tioXXjv -
ci;o alque collapsx inlereant, ac ne ipsis etiam sovto EpTu.?av, \ (ir^SToij [xayojxvoi aT0t(98)
pugnanlibus quiddam lucri esse possit, cum pre J Tt Xov, 8 SQXov ox ?1' ^ naXatap-OTOj.
mium cerlamiiiis non babent.

LXXXIII. EIDEM . T AYTfJI (99).

Laudans Studium AltjpH erga domum suam Gregorius, nimos addil, ne postea defaligelur.
Quod rerun) nosliarn.ii curain gras, laudo. 'Etouvu (I) im xf,8T) Ttv fjtTptv. "E-t taeuvt

(89) Alias XXXIV. Scripta anno circiter 580. (96) KaAr obr tezi. Combedsii versionem se-
(90) Kari Beer \ xeploc. Conibcl'. : Religio- quiniiir. Iteddii lui!. : Recle igitur feceris, si ipsius
sut ex pietate circuilus. Ubique Bill, (hv non modo prsentis, sed mullo etiam magis absenlis,
leddit : Deo placent el acceptus. curam gesseris.
(91) /> Tr xxru. Bill. : radios fun- (97) Olyr\zai. Ita cod. Reg. In edit, ^.
dens. (98) Atretic, liic quiddam in Graeco ilesideiari
(U2) Alias CXLVIIl. Scripta eodein anno 3S0. Bill, videtur. Potem, ail Couibcf., eujitfapou, quod
(93) '*^1<. '. ha coil, el Com- reddit Bill. : lpsis hoc conducit, qui pramium cer-
licf. In edit. ETOx-n^XXu). ' , ele., quod tamine majus haudquaquam habent. Alio modo
lull. : Me ea de quibus narras a te consequi quum Combef. xa! (iot 84, xal to p.axou.voic a'JTo,
fueril. Quid aulem narro? o itXov, ele, : Wane mihi graliam facito. Usque
(94) Znapcra-ei ftfierifar, etc. Com lief. : ipsis quibus pugnalur, quibus nihil majoris rumu
Distitrbat ac diripit viotentis insuliibus nostram , ac laboris, quam qua lucia fungunlur.
qu apud vos est, familiam. Tijv ' |xv. Tille- (99} Alias CXLIX. Si ripia codent tempore.
inonl. : Domum qu jurisdiction veslr subjacet. (I) '. Cod. Reg. naiviv. Veriil Combef.
(95) Bialot pooi. lia cod. Reg. ac Combcf. ; Laudo quod noslros nostraque cures. Mox , xi. lia
nuque legit Bill. In edil. :a!r.; decsl. cod. Moult., Morel, el Combe!.
 157 EPISTOLA LXXXVI. 158
zb xc yviopfiou 6t' iriinoA <i(J.v, 8xt xoxo w>ie;. Praterea, quod tc hoc facer, nobis per litterns
Tb fiv yap 8ixafci xaPl' " & jja'v- 'a^' signifies, laudo. Illud enm justiliae Iribuis, hoc
S-iu; fii) a7coxxvT <[uv xal itpo xo i$f( eu nobis. Verum noli de nobis bene merend deinceps
. el S xi afvoio xfj jttouSt) itpoJXiOel, va defaligari ; sed tuo erga nos studio cumuliim ali
as xal - (2) 6au|xa{uu.ev. '0 Se uib< Eur(p.io, quem subinde addas, quo majorem lui admiratio-
o-ui xev irapeaxtv, aXni^exai , xal otu,ai roi jjltj nem conctpiamiis. Filius aulem Euplicmius non-
itoXXe zvo'j Sefjiisiv, si napaYvoixo. dum adesl, sed spes est eum brevi allium uni ; nec
magno, ut opiiior, tibi labore opus erit, si acces-
serit.
'. TQ ATa (S). LXXXIV. E1DEM.
Petit ab Alypio ut Fortunato, in quibus ipse indiguerit, consulium velit.
oupxouvixo, S x*]v TOJxoXijv ^ e<> Forlunatus, qui hanc tibi epistolaiii reddit, ami-
Xo{ xaloIxeMc ioxtv (1)<|{- etSl Sei irpos- eus et familiaris nosler est : ac, si aliquid pi-re-
Of,xT) xtvo, xal Siixovo xtv uouvoujxivuv (5). terea addendum est, probus et laude digniis lia-
Taxa E8ei at p.aOev 1 ^(tuv. T&XXa Se otS' 3xt conus. Usee le a nobis discere oporlebat. Alia au-
jxapi atauxo itpoaofjUit, xo oIxm; pv xov lern, quin a leipso adjicias, non dubilo; hoc est,
&vSpa xal xr,Sep.Qvix(, v oi Sv 6txat tj a;; ut eum benevolo animo coiispicias, cique, qiiibus
cXa6siaf. ' 5 xi v xoxov eu hoi^t){, susp-fexf;- in rebus pielate tua el ope indiguerit, consulium
aujv et fyj.i (6). velis. Certe quidquid in eum bencQcii conluleris,
eo nos affeclurus es.
. (7). lxxxy. eiem.
Rogat ut Luciannm hiluri oculo aspicial, psique curam domus cognalorum suonim demande/.
U:xe)?at x {xxspa, ouv xa\ Res nostras amplectere, tuasque existima, quem-
o;x;i<La), xal Si' Ipfwv xoxo SeSJjXuxac. 01| admodum el prius amplexus es, idque re ipsa por
fi, xov i-;%-rt-''j4 aSeXtpov, xal eujjLnpEs6xpov spicuum fecisli. Amplecieris aulem, si dileciuiu
Tjtiiv Aouxiavov, t xe SXXa ^Siu; opqtv '.ujv, xal fralrem el compresbylerum nostrum Lucianuin,
^; x^SeOat xt axQi xcv suyyevuv cum eseteris in rebus Iselo atque liilari oculo ?spi-
f,jiu>v oixia; tmio) avOetp xalxanpa-njiaxaitipai cias, tum eum moneas el horleris, ul domus co-
1 Sei&v, xpfosixe ^ (8) \ '.XavOpw-ii gnalorum nosirorum, qua; illic est, curam gerat :
ton Kpeixxovo. quandoquidem divini numinis favore negolia pro-
sperum liueiii babuerunt; quod tum ob nostrum
judicium, tum ob Dei benignilatem corligil.
- (). 75 lxxxvi. eidem.
Alypium necnonel sororem ad velum el precationem invitai Gregorius.
Oa xupawet; f(u. Ix (piXa; ! Aiaxivexai f)uv Heu I quam nobis ex amicilia vim infers ! De
\h xo irspl x euj(a' xal xo ^Xaivof- volis precibus nobis dogma movetur : et palu-
pou (10) t-p(pEvou,sv. Ol-ui uiv xoroxov napa- datos admitlimus. Qua lamen in re non lam gra
vofw^e (H), Stov oiSetvol x pojxix ' "EX- viler peccamus , quam qui apud gentiles rcnim
Xtt.v. Uu yip Ooutrt xvcv, ; Oei]), naBet, amatoriarum perili sunt. Nam illi non modo buic
4XXa xal xo Spxoi (l) auYYv')pT]vv[xou7i, xo affcclui, lanquam Deo, sacra faciunt, verum ctiair-
Si' ponai. El S xi xal (13) ..-\>, Sxc 5ti perjuriis ob amorem conceptis veniam tribuunt.
iav biaxofttv, xoxo o/ p.apxvovxe. THxe D Quod si quid eiiam delinquimus, lamen quia ob

(2) "Ira ce xal . Cod. Keg. tva <xe xal u.tX- dit Combef., qui lnam gestern. Quod frigorit, in-
iov. quit, ventorumque fiuvxTjpio, superinjecta vests
(3) A as CLL Scripta eodem lemporc. crassior, allusio kit ad Meinem, per cujus tempesta-
(4) O'ue attr lu edil, deesl i<mv. leni, relea non satis sdala, Ahjpius a Gregurio ad
(3) /axoro ixairoiyirtitr. Probus el laude fesium rolaaue iuvilelur, sire ipse polius ultra aecur-
diijnus diaconus. Sic etiam intellexit Tillemonl. ; rat. Est cliam xXatva quoddam genus vcslis mili-
adamen nonne pntius : Return vel pertonarum laude taris, vel inagislraliis insigne, quo sensu accepisse
ignarum minister . videtiir Bill. Qiiinaiii sil genuinus epislola sensus
(6) - sl'/ytac. lia cod. et Combef. In non satis liquet, eamqiie claraui minus ac nilidam
edil. euepYsx^deic <;, quotl Bill, eo nos a/feceris. non immerilo dixerim.
(7) Alias CLII. Stripti eodem tempore. (H) nafaroftovrze. Montac. itapaw^ouvxat,
(8) Kplcret fiuerpi. Leg<'iidum proponil Bill. Non tarn graviter peccant.
xpim xe uu-exepa, turn obvestrum judicium. (12) To cpxct, perjuriis. Nimium, ail Coni-
(9) Alias CL. Scripta eodem tempore. bcf. Melius juramentis. i
(10) Tob %Xatvo#f>ovc,. XXalv, summa veslis (13) El S ti xal. Ila cod.' Reg. ac Combef. In
est qu pro 'tempore sumitur ad ventos, pluviani) edit, decslxai. Mox, pro Ttnpavou,oO(iev, Moulac. et
frigusvc depcllcnduin. llinc sane /Xaivo^pou^ red- Morel. i:apavo|jioufftv.
lb S. GRF.GORII TIIEOLOCI IGO
tuniciliain id nobis accidil, in hoc minime peGia- \ o3v,eIp.avouXsi(H), (uta(fia(j[uvo,?v'ap.<futspa
mus. Veiii igitur, si lubet, veste mulata, quo <liv t> xaXXteta Iyjj, xal t5 ao xdxsv, xal to toO
uirumque nobis se optiine habcal, nempe ul el le Soyueto pt] SiapaptEfv (15). 6 jiij, xal -nb tj
potiamur, nec tamen a dogmate aberremus. Sin XXaviSo nvT(i){. KSv- tt{ 8iwxt| itapavopiac,
minus, omnino quoque paludaius. Quod si quis 4-/pi tOTOU yt ^TJTOpEOOpLSV, tt tuv irttsXo'jvtcdV
propterea nos vilala legis reo agat, hacienus e tl]v ex^v, oi tiv xaXouuivojv. 'Ev Se tot tt
rhetorem agemus, ut te es eorum, qui votara l\ fu.uv (16) .[t itpoofi^Tjtat, t r.phi xtvo Ipef;
preealiones celebrant, non mucin ex. eorum, qui i; Spavov xaXoup.v oe. tw plv S] (17) xal
invitai! sint, numero esse dicamus. Quod si quis tupaw^asi, TtstSi] ao xaipo; (18). Tpitov Sa
nostrum banc causam minime accipiat, quid ad 5 xal (iYt<rrovT \%<.<nl aot xaV iS in' exljv fu.a
li.ee dicturus est? Ut orpbanum te invitamus. Sic xaXovtt, (etair/ely ttj suxj. p-ev ouv otw
sane vim quoque alleres, quandoquidem luuin est elaSeSjiu^eOa fotogeuovte. Ttp Sa ttj 8eX|
tempus, tua occasio. Tertrum auleiii, qtiod et maxi tjpi oSel e6uv itapaYSvopivrjc (19),. XX' x
mum, illud erit : tibi nos ad votum el precatio to- Evavtlbu xaxEvTtv xal t;j.5;, et (ilj laipayi-
nein invitant, etiam voli precumque participem voito (20). "Date Vj p.ev 4)- tjxczii)' eu Si
esse licet. lquc ad hune modum rhetorica vafritie " -/^ xal itvtT|9ov, t6' xiv toi (21) ru.tv
ulentes le swscipienius. De sorore autem, quod ^;, to 51 xf e^; , tva xal (laiSpotepav (22)
acccsseril, nemo- nos criminabitur : quin potins, notfjo^ <u.Fv trjv mvtjlfuprv iretS^ aot at 6e<J,
et , et nos, nisi accesserit. Itaque ipsa sane izavu ta iwpl tf,v yaazipa q>xov4p.i)tat, pXXov Se
uliro ac sponte sua venial. Tu vero exorari te ip'yavixi, xal v' oteo; eficco, Xtav .; xal
sine ut venias, partiin auctoritalc nostra, partim Yswafwi (23).
oralione frelus, ul jucundiorcm nobis concionem reddas : quandoquidem tibi, Deo juvante, ca, qua:
ad ventrem spec tant, salis copise procrala sunt, vel potins mode orplianis consciilaiico, ntque, ul
sic dicam, ut valdc preces votaque condecctr generosoque animi proposito.

76 LXXXVI, PIIILAGRI. . 110. (24).

Ardent mtendi Philagrii desideriiim , quo leneri te ait Gtegmut, et ad quem tine ulla cunetationt
occurrittel , ni afllicl valeludo impedimento fumet , argumento est hanc eptilolam primam este ex iis
quai Conttantinopoli in patriam reversut stripsit. Abdcala tede Constantinopolituna, Theolbgut NasiuH-
xum tete receperal, cujus loci EccUtiam relinquere mediiabatur. Quod reteiens thilagriut teript Grego
rio, periculosum eue kcclesiam relinquere. Cui respondis Gregoriut, primum te excusat Phiiagrio quod
eum peregre revenus non viserit ; deinde mitones exponit cur Lonttantinopolitana tede te abdicarit ; quod
nimirum fettut et fraetut esset, cum invidia et cum epiteopit concertant. Qu prefecto nia de.
Conttantinopotitana Eccletia intelligi non pottunl. Qu autem tequuntur : quod si Ecclesiain , ut
scribis , relinquere periculosum est , Aire si de Eccletia Naxianzena , non quam deterueral , sed quam
deterere Theologut meditabatur , intelligat , ut videiitur intelligenda , forte lites eruditorum de hue epittola
compona, diffieultatetqu* ditsolvat.
Quod mutuo congressu frui nequeamus, cadem Touu.lv p.1] Suvaeeat %\i5.( auyYevfiQat XXr/ot
utrique causa est impedimento. Nam et te corpus tautov aftiov iu-tpotipoi;. So( te yip XPVU ,
exercet, ut exercel, ne quid amplius dicam : et me c, XP^tai, tva u.r,6ev \1 itXov tp te Mit Xtav
scilo admodum afflicta esse valctudinc. Alioqui ni ^ovra itovijpto (25). O y*P *v fi>xvr(aa itpo wxvtcuv
hil, optime scias, prius babuissem, cum peregre eravxtv x tii airoSijatac (26), eu toto entstto, xl
redi rem, quam ut sine tilla cunclatione ad te ac- i:poj5pau.Etv aot, xal rcEptretuaseai, xal auu.6o-
currerem, teque compleclerer, ac de proposais re Xtp xp^naeai 7cepl tJv irpoxEtuivuv vSpl xal Xt>,
bus in consilium adbibercm virum amicum el pru- xal iruvETcj), xal u^tjXiJ: ttjv Eai6iav. "0 e Xei7^5u.Evov
(14) *Hxe e$r, si per oiXsi. Ita cod. Reg. Al Morel, Coinbef. In edit, el lapayvoito, quod
Coiiibcf. V- "v t'A'' E' H^v oXet. In edil. f,xs Bill, fi adesset.
ouv fj jjLtv, el ouXf]. Moiilac. et Morel, delenl ov (21) ', rfir roi. lia nus rod. Al
ter itvtTjsov t piv tt. In edit. anvtTaai, tb
(15) Kal x rev Sofftaro t\ CiafiaptsTv. Ita piv tot.
cod. Keg. el Combel'. lu edil, xal to ; u.ij (22; . Cod. Reg. eoSpotipav, ala-
u.ap~Elv. crinrem.
(16) Tt f i)/jr. In cod. desun j u.tv. (23) Alar e-xuxf xal ftrraiu. ha cod. Keg.,
(17) ftr i\. Cod. otbi uv ouv. D Moniac. , Morel, ac Coinbef.: sicque Cregorium scri-
(18) S xaipc. lia cod. lieg., Montac, Morel. psisse conjecil Bill., ut allodal ad supcriora. In
el Coinbef. In edit, not 4 xaip4f quod Hill, non edit. Xtav euexttxto; xal YEwaiiu, quod Bill. :
reddidit. Combel. : Tibi vacia, per tempus licet. Valde ad tanitatem accommodate et egregio.
(19) napaxeroftirrj. Ita cod. Reg., Montac. et (24) Alias LXV. Scripta anno 581 lubenle, vel
Morel. In edit, ] napa^evouivri; * verlitque Bill. : neunte 382. .
Quod ea minime accetser'u, el hax versio Coinbcf. (25) Alar fyarta . Cod. Reg. u-oxOtj-
non displieuil. Significat enim, inqiiit, Gregoriut pi>. Alt., Moniac. el Morel. Tcai itXov 50, l^0-
non admodum congruum ut el toror venial, tuo xOr(pt, prts omnibus a-rumnosa ette valeludine.
venturam horlaiu : cui tarnen, ti velit, venire tit (6) '* rij xoCfytlac. Cotl. l'aes. t;; if
liberum. 6t jia.
(20) El {ti} xopayerotzo. lia cod. Reg., Moniac-,
 161 EPSTOLA LXXXVIH. 102
}jv, 6ii Tpai(i-c(i)v jxtXsv jjxet aXX^Xot, A flentcm, el sublrini pietate pr.-cditum. Quod autem
ino!r,(ia; p.v atbi eu iroiuv, iwio|aev fis xa\ ,s?. reliquum eral, nempe ut per liueras inter not
O xix oi ijjiv iirciv ofii Xoyou (27) nspl colloquereniiir, hoc et ipse, m par eral, fecisii, cl
fiv riatXXet* 69sv o65s a-o\ ; ofis (5a- nos quoque facimus. Ac nobis liaudquaquaiii parva
Jtxoji 5ia?xE'|iV0(, xa\ Xav ' levisqiie momciili sunt ea de quibus scripsisli :
iii\ -rijv xpijtv TaTijv nposXrtXeajxEv (28). /.,- proinde nec psi perfunclorie et negligenier, sed
xojxsv ayaJviCo^svoi npoj tov cOSvov, xa\ to - perquain accurate considrala re atque perpensa,
poi T]V xotvt,y jiovoiav fitaXuovra, xa\ ad hoc judicium venimus. Fessi ac fracli suniiis,
TUv ifit'iv tXovEtxcwv t^ iustew npspyov cum invidia el cum sacris episcopis coinmunein
70tou|iivou(. ; iyvtojisv npjivav xpoaa- concordiam dirimenlibus, fldeique causam priva-
aOai (29), XSyou, xa\ et ^5{ axo - tis contenlionibus posteriorem habenlibus, concer-
Xjvat, tov vauTXfiv aatv tyOv (30), rav tanles. Quocirca uavigii proram, ut dici solet, eon-
y_'-a>vo{ aiaovijTOt, xa\ to'j ulv &XXou{ pfv 5- verlere, nosque, queinadiiiodum nauiiluin piscein
0<ov aXXojiivojj xa\ jJaXXovrac, \ 6 (51) ferunt, cum leinpeslatem senserit, in nosipsos cnl-
irpi ta ix:7 (101. Ei Sa tjv 'ExxXq- ligere decrevimus : atque alios qiiidem eminus
iav xaxaXitsv ewxvSuvov, ?, rcoav ; spectare mutuo se mpetentes, ipsi aulein ad aile.
cl jlv tIjv <(Apav, 4 4JM, xal X- ram vilain converlere. Quod si Ecclesiam, ut scri
yets (32) * el is tjv jxTjSv npoa^xouaav, u.t6' eiti- m's, relinquere periculosum est, quam tandem? Si
XTjpuxOesav *jU.v, vEOuvoi. 'AXX' 5xt Ttzy.z\tfii\- noslram ; recle dicitis, idemque ipse aio : si vero
fuv jfpvov ttvi, to'Jxo) xpato(XE6a (33) ; noXXol nihil ad nos alimentent, nec nobis assignaient,
xi'i SXXoe xpatTTjOECEV av, ojo: Cvcov -cis).r,0risav. culpa vacamiis. An idcirco leuemur, quia ipsius
Ka\ t/i ti uiv xajjtsv SpLjv.sQov, t S -EinsIv (34) curam aliquantisper gessimus? Nimirum multi alii
ouv_ itsu6uvov. Mi)Ssv o5v SstTJ 1tpl IjjllV eadem ralione 77 teneaniur , quolquot nimirum
toutou fi Ivcxtv* 4XX' xstvo iSXXov, u.< TtXairtu- exiraneorum curam susceperunl. Ac fortasse labori-
(ieOcl bus quidem sua merces constat : officio anient ce
der culpa caret. Qiiamobrem non est cur tu hoc nomine, nobis quidquam limeas : verum illud po-
lius, ne quid detriment patiamur.
'. NEKTAPIQ APXIEniSKOn KQNSTANTI- LXXXVIII. NECTARIO ARCIIIEPISCOPO -
N'OrOOAEQS (33). STAMTINOPOLIS.
Doetistimut Coteleriut, tir de Grcit lilteris bene merilui, descriptam ex Regiit codicibut epitiolam haue
vHlgarit in noli* ad epitlolant Barnab (30). Cum autem Nectario recent in Conttantinopolitaiia sede cotto-
cato scripta sil, prior este tideri possit, quam Gregorius post abdicationem suma teripserit, re eerie inter
primas, adeuifue tel exeuiite auno 331, vel neunte 382.
'Esi ti PsjXsmv araXjia tljv SaiiXffia mSXtv Oportebat ul regiam urbem regium decus exor-
xoijiev. Ata tot de xev, Tzpzizw, intxiXittov rntet. Ideo le quidem, sicul decet , sinu suo fovct
l)(i ;jlt tuv apETv, xa\ tuv Xoymv, xa\ w SX- alque complectilur, cum virtutibus el sermonibiis,
auv xaXuv, <y.i f Osa zz xip'- a^tonpEmif - aliisque prxclaris quibus le divina gratia con
tAoTioev. 'Hjxa fia -; /.-JJlnz xaV ita^nj/ev, digne locupleliivit. Nos vero expulii projeiit
bxrave\ nup^Etv ttva, xal Sxvllv> xa^ "'-"i1" oaXa- velut relrimenla el quisquillas, gluinam el fluttus
eiov. 'AXX" eTTEtSij ti tiv (ffXuv xoiva, xovo^oo- marinos. Verum quandoquidein res amicoruin
iii jiv y> TTjv ijv iO^pavfav, xa\ t){ 6<,{ communes sunt, ego quidem tecum communie

(27) /iixfov ). Moiitac. et Morel, ofie nuilatit extendi!, qua velificanle in auras cwterit
(j.ixpoXYO'J, ce hominis qui in minima quoique in subremigans brachiit, media cauda uti gubemaculo
quir!. tese regit. lia vadil alto Liburnicarum gaudent ima
(28) , procetsimus. Ita cod. Reg., gine, et si quid patoris intervena!, haust se mer-
Miiniac, Morel, et . At cod. Pass. ]- git aqua. , Stav xsijiuvoj ale0viT. Bill.
XJOausv xal xsx(xVxa(tsv. Edit. eXt)X6ap;v. Cum senserit.
29) Ipvjivar xpoveaedeu. Ita cod. Reg. el Cont- (31) Awroi d. Cod. Reg. ay-o 5. , itpft
. Sic in oral. e laud. Basilii legiinus, np'j(ivav t xEtijs (XETaixsjiEieat. . : Ad alteram
xpa'jsaijrv. In edil. icp(ivav StxxpojasOai. - 0 riam commigrare, vel ad ea qu sunt ti futuri
Svav xpovaoOat, remigalionem ad puppim contener, animum ttudiumque transferre.
'eiaplioraductaa remigibus qui, prorata in remigando (32) 'Of0> . Cod. Reg. et Pass. ipOu
pulsantes, puppim rursus puisant, cum navim con- Xiretai, recle dicilur.
tertunl. Hoc udagium is quadrat qui partes quat (33> TovTip . lia duo eodd. Regg., Man
pr.ut tuebainur, dtserunt, atque in conlrarium ni- iac. , Morel, . In edil, xpaxou^ieoa.
lunlur. Hace Hill. In cod. Pass, deesl.
(30) NavriJor lyinr. De nautilo pisce sic Pli- (34) Ta xeinelr. Sese autem abdicare. Bill.
nius scribil lib. ix, cap. xxvi : Inter pnrcipua m- Facessere autem et concidere.
racula, qui vacatur nautilus, ab aliit pompilus, su (35) Scripta anno 381 desiiienie, vel 382 cci-
pina* in summa quorum pertenit, ita se paulatim piente.
subriijens ut emita omni per fistnlam aqua, velut (36) Tom. 1 edil. Bal. p. 37, num. 91 [liujusce
eioneralus semina (adle naviget. I'oslea duo prima Patrologa! t. II].
brachia rtorquent, membranum inter illu miraj le
4G3 S. CREGORll TIIEOLOCl ICI
felicilalem, lusequc gloria? parliccps esse mihi u.xaaxtv fi-pOfiat, xal tj ]|;?. Koi
videor, neenon reliqiisc prosperilaiis. Tu vero, vwvei xal axo, jj fi, xuv IvxauOa cpovxStov
siciit oportet, communes quoque Itabe nobiscum xal irpaxtvvo ao TO8<u.otc* xal |at jaovos
peregriiiis tuis curas alque rumnas bujus loci : xb ypr<rzbv fysi xoxo Sfj xb xuv xpayq)-
nee solus id, quod suave esi, consequere, juxta 6uv, XXi xal xuv itovtov v nspt auvavxiXau.6-
trgicos ; sed et labores ac molestias simul cum vou 9>,() fva xafWXou Sixeioj f, Sixawc xal
aniW'O ex parle suscipe ; quo undique jublus eva ; Siaixuv (ptXa xal iXoi. Kaf oot TOxpaxvoi xb
das, jusie et ut par est, vivens amiciliae alque sCnipaYsv xpoviwxepov, cb xal eu 8pa<rf) hXeov,
amicis. Ac apud le diulurnior mancat prosi>era {lXXov Se vaapEtov oot ] xal otSiov, (xtx
fortuna, ul el magis bene facias ; uno libi adsit xjv vx6V )[*Ep!av ltl xtjv ixsl SiCatjiv.
stabil. s alque perpetua post liiijns satculi prosperilatem, et transilum ad illius ;evi felicitalem.

LXXX1X. BOSPORIO COLONIENSI. 8'. BOSriOPI KOAONIAS (57).

Ihvc epstola lxxxix, al. c\li, ante Bosporio scripta est quam Naziantum desereret Gregorius, imo ante-
quam, post reditum ex urbe Conslanlinopolitnna, Naziantcn Lcclesia;, cui paslorem prficere frustra conf
lits est, regimen susciperei. Ideo hic illam cdllocare visum est. ixt eonatum fuisse Gregorium Xazianzen
Ecclesi paslorem pnrftcere, sed frustra. Bis namque delimits fuit ab episenpis, qui alium consliluere recu
saban!, ul ad earn regendam tandem Gregorium compelieran, line Gregorii querela; tum in epislolis,
tum in carminibus, eliam adeersus Bosporium, prorsulem alioqni Theologo conjunciissimum.
Movet me lua iuvitanils diligentia. Alei aulem j 16 oou xtj xXtjueui; xb iXorovov (38).
ipsius me magis puderet, si non ad te vera scri- Ai<jxuvou.i}v 8' v iu.auxbv 7tXov, (t x' aXrj6i y p,-
bercm. Melui ne res nostra finem baberent : ila tfw. As'Sotxa p.1] itpa (39) tjjxv ixj) x 7tpayu.axa-
me, et senecliuis jam ran;, et communis mensa?, ox; aijxvou.ai xtv ejitv noXtv, xal xljv xoivr.v
et jam inde a juvenili late susceplorum labo- xpresfav, xal xo x veoxtjxo t.wu, Xaxxov nap'
rum 78 pudet, quod inferiore: apud vos quam piv ! ^ T&v xaxuxwv, xal O' wv fjxtixa (il))
vel improbissimi ac sceleratissiini homines, loco v )6^ axtjia,Cu.Evo.
sim, atque ab lis, a quibus minime putavi, cou-
leinnar.
XC. PROCOPIO. Y. (41).
Qurenti Proeopio quomodo se res ejus haberent responda Gregorius morbum adliuc infeslum esse;
uibus verbis signifi;are videlur, morbum, quo se aflligi paulo ante scripseral Pliilagrio, nilhue persi tenure.
ECx quo mrito colligitnr hune epistolam Hueras ad Philagriuin dalas non longo subseculam esse intervalle.
Ul res nostra? se habcant, sciscilaris. Cum qua- ?x" ( T* itpyu-axa Vju.lv, peux?;. Msx
dam historia respondebimiis. Legaiionein quam- xtvo; laxopiaj itoxptvo^Eea. ' '9)-
dam Alhenienscs apud Laceda:iiiouios oliisse Vaoi cpoj Aaxi8atfjiovou, aulv (43), vxa Ixu-
ferunl , cum lyrannide premerenlur. Legalionis pavvovxo. 'II i:pE<j6Ea 8 ^v, yevicjOai xi auxoj
porro h;ec summa eral, ul boni el sequi aliquid ab exEtSsv iXavOpionov. 'lij 8 Eitavf,xov ex xj .-
eis impetraren!. Posieaquam aulein e legalione red- aiizii, -f.-.a. - tt" IIi r^il-i (44) o Aax!-
ierunt, rogavit quispiaui : Quo animo erga nos Saip-^vtot; ol 6i, (b; (xiv SoOXoi; (45) iasiv X!av
sunt Lacedajinon? At ill i : Ul erga servos adnio- ){ ti fi XEuOipoi, X!av u6piaxixf. Toxo
dum benigno et humano ; ul aiiiem erga liberos, Yov xa^ axi x10 TP^9IV- npaxxou-Ev yap xiv
perquam insolenii et conlumelioso. Hoc igilur ipse jiv aTOYvtuauiviov iXavBptij^dxEpov xuv S -
quoque scribere pussum. liiiinanius euiin milius- XVXI.JV ) opxixiixEpov. "H XE yp viao itapa-
(tie nobiscum agitur, quam cum rejeclis el de- Xurei xi, xXXov 8k Xav XuteI (46), of XE Xoi
speralis : durius aulem quam cum iis qui Deo xaxoOvxE; ox aviaji, xal xi uvaxa pXtxovxsc.
cura: sunt. Nam et morbus adhuc infesius csi, et 'AXX' E&xou x Oecov i|jiEv{ f[uv vai xal Buov
vtbemcnli admodum dolore afflcii, el amici nos Oaxspov, r cuiji0e x AEtv ixavxu, t\ xapxpij-

(37) Alias CXLI. Scripta panlo post superiorem. (42) Itb tyi. Montac. et Morel. Hw: Iitxi Si.
(38) AlSovjtal cov ri\c <pulxoror. ' 1 (43) 1 in cod. deest.
Bill. : Hominis tui industrian! laboris timoreni (44) Ili i)fr. Cod. izw i)U.v, quomodo usi sunt
vereor. Coinbef. : fudurem iujicit tui ineitantis se- erga vos Lacedmonii ? Mox, ol o non legunlur in
t'ulitas. codein cod.
(59) MSoixa p\ , etc. Combef. : tletu ne (43) ' tir SovJoi. Huic non dissimile esl,
res nostra; ad exlreinum essenl redada matoruni. ail Bill., illuil Theognidis : wj eu nv. xaXE-iw;- i
Pro itparixaxa, volunl Monlac. el Morel, - ;-; Se, |xX' eu, id est, ut bene, male; ut male,
. bene. Ileuique illud Ciceronis Bruto : Belli fortuna,
(40) '!>' Sir . lia cod. Reg., Monlac, Mo ut in seenndis, fluxu; ut in adcersis, bona.
rel, Combef. ; sirque legit Bill. In edil, xxiaxa. (46) ! in, jiJUor Mar vei. lia
(41) Alias LVI. Scripia circa idem lenipus. cod. et Combef., qui veriil : Morbus adhuc incom
1>. CM. Reg. *AwU|i. lia el Cumbef. ; modai ; quin et valde infestai, lu edil. Eu rcapaXu-
saque legitur in quibusd. edil. fes ' celera desun.
165 EPSTOLA xcii. ice
sopEV. "Ea-i 8 xal tgvto (17) -i'.xJi aufitfop{ vexare, , quibus possiint, ncommodis afficcre
:'iiz-o>T.i. non desinunt. Al tu a Dea prccibus pete, ut sc
propiliuin nobis et placiduin prsebeal. IIa duorum allcrum coulingcl, nempe ut vel lias acerbilalcs
oiiniino fugiainus, vel ccrle perferamus : quae res plane etiam : imminulio est.

IjV. NEKTAPI 11 KNSTANTI- XCI. NECTARIO ARP.IIIEPISCOPO CONSTAN-

NOiTIOAKS (48). ThNOPOLIS.

Alteram hnnc ad Neclarium epistolam hueusque distulimns, quoil ad eum scribal se morbo, quo in superio-
ribus lilterh se teiari significabal, uteunque recrealum. Ex liis uulem liltcris imelligas, lector, quam
amico in successorem animo (uerit Gregorius, qui ad eum nitro scribit, eique alios cominendai ;
qnud rafelo, ut Dillius observai, ingenui et eundidi hominis est, nec ulla malevolenlia invidiaque su/fusi.

Tb (xkv xaO' fy-ii 5/Et, >; ?xst ' *vcu Iles noslr se liabent, ut habent : sine bello et
xal npaffirtov xa0f,jic0a , auoirij xvSuvov y- negoiiis sedemos, silenlii prxmium ab omni peri-
pa; (19) vrl wrraov Tu.]TavT{. Kai ti xal (50) culo vacuu.u omnibus rebus anleponeiiles. Quin ex
wviueOo t^ fjduxtac, eX<o ixav ttj p}io- g bac etiam quiete nonnihil fiml us cepimus, nimi-
(sz3. avivyxivT. Eu 8 xarevoov xalac/Aeve, ruin ex morbo Dci misericordia utciiii(|iie rc-
toi 4 Oeo; Aa6i6 tfrtai xai soi <ruv8iTKt t^v Upu- creali. Tu vero prospere incede el rgna *8, itl
euvrp Ttjxjjai 0, a77rp:(a; '^- Davidis verbis litar : ac Dcus saccrdolium islud,
ta-tjv xapiJ4[i.evo. "Iva 6k bapfrilt aXX-fXot{ quo le ornavit, tecum giibernel, 79 alque ouiii
-t'3i|;v 8u>p.EV, xaV u.] ti itiaj(ii)[Xv vOptu-ivov calumnia et vexalione subliinhis praebeal. 14 .lu
0:(T) Ttap!aTivor, ey> -v itpo tein mutua; ulrinque fiducial argumentum demu,
, 3 S loi 7tpo6juoc etcveugov. yv^attoTaTou nec, cum Deo aslemus, humano quodain affer lu
f;juliv [ ^, > Ivsxev avay- ducnmiir, banc quidein deprecationem ad te at
xaii; to-jto ttoioGvts. Totov xal itpouieaOai 0Xtj- iero, tu vero prompte et libenter annuc. Multx*
ov e[xv, xal ujttjjji tjv (pXwv to ->8- nos causa? necessario impellunl ut sincerissimo
Cipoi (51), jxotio t-i^sv. 'O Sa , nostro filio Pancralio cousultum velinui.s. Quaiu-
irpa-Ea Ttvl ttv a7ipaYu.oavTv Xastv ral obrem a te pelo, ut el benigno eum animo admit-
jir (52) eT Jtoj ava7TTpa<m> to novripot, 8 tas, el ptimo inique amicoruin coniniendcs, ut
xal auto? ytvtoixEt. scopuin eum, quem sibi proponit, assequaiur. Est
;. hic Scopus, ill per qunddam militia genus imiuunilatem a negoliis accipiat, quandoi|iiideMi
nc genus quidein vii;e nllum est ab improborum injuria liberum , qiicinadmodiim ipse quoqite
nosti.
I". 1 (53). XCII. PIIILAGRIO.
Ad annum 382 pertinent ali epislol, qua* amicis suis scripsit Gregorius , cum post abdicalmn sedan
Coiislrmtinopolitanam, Naitami versarelur. Cum aulem ilhr litter nihil hiibennl, wide earum ordinem in
ter sese possimus staluere, eas indiscriminatim sic eollocabimus, prioris tantum ordinis hubita ralione.
liJ " m- r ; ; j 8iXov4i pa/c Quomodo se babel corporis lui valeludo ? An
Xiyo, mac v lypi (54) ; nspl Se t?, /^ ox scilicet purum tibi curae est, quomodo se habc.il ?
ipfjoojiai m>i. 0!8a yp ti xa\ Xav xaXw; uEi8i] De anima aulem haud percunclabor ecquid va
ytwaJK fi9iXooo9E io itaOeirtv oiijxa- lent : scio enim bellissime valere, quandoquidem
to (55), KiitEp aaavov apsT^, XX' ox vuj- in corporis morbis strenuc philosopharis, qu.isi
uaXiav (56) :ii[x;vo. Tva f[ aoi xa- non materiae et humorum inlemperiem, sed virtu-
xo^aOsv (57) Tj Ttiv SXXjv uyiEac xaxapctTEpov. tis exploralionem earn rem acceperis ; ut sic in-
ASw; xa\ TaTTv (58) ixavf,v ]{ tXoaocp'.a 4>- valetudo tua aliorum sanitate et incolumilate bea-

Psal. xLiv, 5.

(47) "EcTi 6 xal tovto. IIa end. Reg. Ei hoc, Inedit.lcgilurtanlum TotToauu,aTo.Vertil lamen
scilicet, xapTEpEv, haud exigua mali imminutio. Bill. : in corporis morbo. Nonnulli rod I. non habent
Pro , Monlac. el Morel, legiint Ttuix;. dwp-a-oi. Mont.ic. et Morel. iXoui'f'..
(48) Alias LV1. Scripta circa idem tempus. (56) Obx HXq ra>(ia.ilar, inlemperiem et tn-
(49) 2\ xirvror ypa. Vide Erasmum qualitatem humorum, corporis nenipe, ait Combef.;
in adagio : Silenlii tutum prminm. sic enim hoc sensu passim Gregorius ea voce utitur.
(56) Kai xi xal. Coinbef. xai toi xai ti, quin et Pro oOx , Monlac. et Morel, o tuxt,, non for
aliquid e solitudine ac quiete. tuna; inqualitatem.
(51) Xaovaiorpm. Cod. et Combef. unoj- (57) Soi xaxoxaOer. Bill., calamitas tua;
8a!ot;. melius infirmitas, invaleludo, quam aliorum uni-
(52) "1 tr\S. Pass. -rcet5ti t)8. tati oppoiiit.
(53) Alias XLI. Scripta endcni tempore. (58) Alu xal ruvtr\r, etc. Vertit Bill. : Tu
(54) " r xoi. lta cod. Reg., P.iss., Mon vero hoc quoque philosophi argumentum ede, ul
lac., Morel, ac Combef. In edit. !/fr nobis easdem ret de iisdem prcipias. Monlac. cl
(55) 'Ejifuloao-jei rol aOecir tov cwjtaro. Morel, .
167 S. GlthUORII THEOLOG1 IfH
tior sit. Tu vero hoc quoque iJonen ni pbilosopliiae A SaS'.v, xat rapl tocotcov Itotsseiv
argumentum edis, cum nobis tales res, de tali* <[iv 4 x5v SXXoi; 8ap\i7>iev Ypctv, Xx 16 fe
bus praecipis : quas tametsi als scribere audea- vino ooi xpir) xtvSuvEEiv o-Jx 9<;. zipaai-
nius, tarnen te judice causam Jicere judicium 8' jjmo; (59) jiJj avtdyeiv xeXcovtc.
subir, periculo non vacai. Cxterum conabimur
luis jussis minime contradicerc.
XCIU. SOPIIROMO PREFECTO. . YOAPX (60).
Complectendi Soplirouium desiderio tenetur Gregorius ; rogat saltern ul tibi per epittolat congretsioiiit -
brain largialnr.
Habet quidJam lseti et commodi nosier secessiis, "Exei Tt Sstov fjjxv f ava-/bpi)Tt{, Smpafp/n
ni mi ru 111 uliuin el quiclem ; sed id non lam l;e- xal jixiov iXX' totoOtov, oov mcaiov,
lum ac cominodum est, quam incommodum, quod tij ujxEiipa; xr,'P^lv 9iXfa xo\ suvoueta;, -
a veslra. amicilia el faniiliarilale, re tanti 1110- SOTOU npiyp.OLIOi. "AXXot TTJ{ O^ TeXe10TT)TO; -
nieiili, nie scjiingat. Alii pra-stanti tua virtule Xaouaiv [xv Se jiiya (61) xav eI touto Sxoijjev,
fruunliir ; obis autem hoc magnum el ainpliim extv juXa; tv v to; (62) itpaTjiauiv. TAp
fiiei il, si sermonis et congressionis umbram 80 4<|iE6a nXtv ; apa 7Kpi7m)j5jiE8a ~b (63) f,i -
babuerimus, quae in epislolis continelur. An vero pov sEjxvoWYTjiia ; xa\ toto 6o6r(3ETat (64) ;;
te rursuni videbimus? an rursum complecteinur | luv XehJ-vij) ; Et jiiv SoOeEtj,
dus nostrum et ornamentum : idque vitae no Xapi El Se jdj, TeOvxaa.Ev ^Sij 7!;Xe3T(> (65)
stra; reliquiis dabilur? Si quidem delur, omnis (pet. 61 {iivr)jo sou ,!, xat StTjpj
Deo gratia babealiir : sin minus, jam maxima t,p.ixtpa (66).
nostri parte mortui sumus. Tu vero Grrgorii tui
recordare, ac res nostras commmora.
XCIV. AMAZONIO. \ AMAZONh? (67).
Se in adverth quiete philotophari, in disjunctione amicorum ette animo perquam abjeclo faielur Gregorius.
Si quis communium amicorum, quos perinulios "Av ; Epaxal (68) <te twv xoivv tfkw (mXkvj
esse confiiln , ex le percuncictur : Ubi nunc ft evai nt(6o|un toutou;)- Se vv Vprty6-
Gregorius ? et quid rerum agit? Diccre ne dubites, pto; (69) ; 7tpaxTEt SI t ; Oajbiv e!-t (70), 5 1
cum quiete ac tranquille pMIosophari, non magis 9' ^'; iXoioE , tv AStxovrciiv
eos, a quibus injuria ipsi Data est, curantem, povrfiv, 5ira Tojv ouSe si Y'.vtosxoLiivciiv *
quam eos, de quibus, in lucemne et vitam prodie- ; crrtv <JTTr(To;. "Av S as icXtv avo
rint, ignotum atquc obscurum est : adeo invicto itavprjTai- ; Se ttv StajEuiv tfipn tuv iXaiv;
est animi robore ! Quod si te rursus idem roget : u.T(xi4t Oa^phiv efitot; ort 91X03098?, iXX xa\ Xfav
Quomodo fert amicorum disjuuctioncm ? Non jam fEvv); ixet- "AXXoy (xkv yp SXXo; ^ttuv lerc\v,
fldenter respondeas eu m philosophari, verum ani 4xe!; Se tXfa; xa\ . Totuv e; lert xa\ 4
mo esse perquam hiimili et abjecto. Alii enim in 6auu.a3to; 'A^a5vto; (71). Taxa av tv\ .6> 6spa-
aliis rebus molliores sunt, nos autem in amicilia itseai; f{AOEc# xa\ fou; ln\ soi norijaat;, si fivij-
el amicis. Horum in numero eximius quoque U.OVE01; (72) f^iv, xa\ 5ti toto itots;, nsiOoi;
Ainazoniiis est. Tu vero hac una re ferlasse ni to; YpjxijiiJiv.
rori nosiro mederi qucas. ac desiderium tui lcnire, si noslri memor fucris, atque bujus roi fidem milii
per lilleras facias.
XCV. LEONTIO. \ AEONTIQ (73).
Quod ign Sodomilico et epitcopali dmolutione fuerit Uberatut, tibi gratulatiir.
0 fauslum ac commodum inorbuin, bostiumque D " t(; St^.ii vaw, xat tt; tv xOpuv tttj-
(59) IIeipacieOa S' Sjibi. Cod. S' ouv. Mox, ulj (66) Kul 6nqyov t 'fijtrspa. Bill., Gregorii tut
vTiXafsiv, minime relucan ; et sic scribere de- memoriam cole, res nostras narra.
buisset, ail Combef., non coarctari, ut legitur in (67) Alias LXXXIII. Scripta eodem circiler tem
edil. pore.
(60) Alias MX. Scripta eodem circiler tempore. (68) "Av ti Ipnrut.. Ita cod. Reg., Montar, et
(61) 'tir Si dja. Ha cod. Reg. In edil. fjitv Combef. In edil. ttpr\za\.
1 TOTO (lifCt. (69) '0 rprffipii. Unus cod. babel 6 ^
(62) TV *" n. Cod. et Combef. ttj; iv toT;. <ulv.
(63) "Apa xejaaTvdjieOn . lia codd. Reg. et (70) /5/5 !. Cod. Reg. et Combef.
Pass. In edil, ^ ~. 9p3ov, 9' f|'x'a-
(64) Teuro io}o"erat. Vocein toto, qua; deeral (71) 'A/jaortc. Taxa. Cod. 'Auaovio;, ; *.
in Bil., suppediiarunt duo codd. Rcgg. el Pass. (72) El jirnjioreo.t. lia cod. el Combef. In edit,
(65) " t<) 1. Ha codd. Regg. el Pass. el uvr^ovET);.
la edil. ftSq decsl- (73) Alias' CHI. Scripta eodem circiler tempore
 K.I EPISl OLA XCVI1. 170
psj;, Si' fjv fxs ).E'J9epoi ^-'/ 15 ~" A improbilatem, qua factum est, ni Sodomilico ign
Soojhtixou nopbj xtx\ ttj imaxontxj IxX- alque episcopali dissolution liberal) simus! Vo
; (74). Tfiv Se nw xt ** ^P^ T0V /; bis autem quo pacto res divinae se habeiil ? Ha>c
^* xaito- ' 8' (75) Sv ?x!> sane prieclaro statu siiu : caetera omnia, quoquo
/alpoM .. Mtxpov Ste, xa\ &J<op.ai to p.oi pacto se habeaiit, valere sinamus. Adhuc aii-
ifipiari , Vvxa v nup\ xpvtytat t ^[. quanluliim, et eos a quibus contumelia mihi
IIpoMY0PouEv 'tya, \ 8'.' to xoivo-jj Data est videbo, cum res nostra: per ignem judi-
uo'jj. MjavtjjO (JLOU tu>v Xi6as|Mv.' cabuntur. Salulem vobis dieimus, ac per vos
communibus amicis. Lapidaliones meas memoria
tenete.

) (76). 81 XCV1. HYPAT10.

Dolet Gregoritts quod liypalio polilus sil lantulum dunlaxat, Ecclesi imperio ceder propter invidiam
conclus.

IloXv i)iiib}i.eQa xp'v , ox )(oOtij (77) tov tutumo detrimento inultati sumus, dum scili
npoiTov v vpait tt, nptUTTj v n<5X(i!v. "ESsi cet 'Ilium prima virorum primum nun haberet.
fip , ou.ai , xT\voti (78) iyaObv , xa\ xoivov Oporlcbalenim, ni fallin-, bonum diiundi, omniuin-
Eviaflac navrcov isXo , d av ansipfli (79) Tfv qiie ulilitatem omnibus cominnnicari, ut ox alto
Evo!av | , ol aequitalem spargercs . qucmadmodum semina ii,
? ]xEpti7avT (80) , t!> yv to{ xyOot 6o- qui hominum cibos mitigaron!, ut quidein falmlis
X (81) xa\ toi;, . 'Ep.o\ 8 xal hXeov ac ligmentis placet. Mihi vero ainplior quoque hinc
Xfsv (82) TEpieaT'.v , tl tototov noXaaa p.- dolendi causa exsistit, quod cum tantulura dunlaxat
vov , osa ^ Xfa xi]v Ityiv npXau.no- te potitus esscm, quantum fulgctra slriclim dun-
;{ (83), IniTa ^ttjO^v Oovo'j xai d - taxat oculos collusiranle, postea invidiam cessi et
Tov tuvestXtiv , SXXoi ttj '.^,; meipsuin contraxi, Ecclesise imperio, ac speciosa
Mpax>pfaac . xa\ ttc < sxtvtc ( ?v' scena (ut ob eos, qui in rebus castigatione dignis.
oOtu; Efzw, 6t to naEovTaj eOxXo - facile ludunl, his verbis utar), aliis cedens. Tu
8:!a{ acta [84] ). Su 6 , nv-<ov apures , tt a- vero, omnium pra?stantissime vir, eumdem crga
tijv (85) ; fific SiOeiiv , jtc tt;v nos aninium retine, qui magnet is instar ferrum ad
jwrvJTiv (86) npo auri)v IXxsi atS^pia. ** se trahit.

KZ'. HPAKAEIAN (87). XCVII. HtRCULIANO.

Cum temper sit apud se Hercutianus, rogal ut apud Herculianum sit eliam Grcgorius.

'Ae\ o ' f]fv xaXo (88) 'HpaxXEcavo, Semper apud nos es, bone llerculi.-ine, doctri
xa\ X^iov Tt TiaiE'jiEuJi; , xal xotJwv xa\ Kcov- na; aliquid el dicens et audiens, ac pulchra Con
eravTi'yo'roXii uO' tp.>4 i\ xaXi] 8t' {loti, e xat stantin'! uilis propter vos nobiscuin est, elianisi
"piixatpo , cvou EXi]<ravTO{. Ei 6e brevi dunlaxat tcinporis spalio ; ita enini livori
xal rapi col TpTifipio, axetvov av ap.cpoTpotc placuit. Quod si cliam apud le Gregorius sit, me-

(74) ZcScpmxov xvp xul rij xto-x.cxixrj runt. Hinc Virgil. Georg, lib. i, 147 sq. :
tnJlvcreoi. ign Sodomitico, aula; et maxime eunu- Prima Ceres ferro mortales verter terram
ehorum libdines notare videlur. Episcopali vero lnsliluit, cum jam glandes alque arbuta sacra!
dissotutione , tXapxiav episcoporum et siinultates > Deficerent silv. et victum Dodona negaret.
pravasque in multis opiniones cl hxreses. H;ei; Mox et frumentis labor additus...
Com bel. (82) -retr. Cod. et Coinbcf. kXeov
(75) LUa & . Ita cod. et Combef. Edit. oXyev. Monlac. et Morel. rcXEova Xfiv.
' onto;. , s<i>[XEV. Cod. Reg. keoy.tv, (83) 1<\<:. Cod. et Combef. .-
sinemms. .
(76) Alias CXCIl. Scripta circilereodem tempore. (84) Ta xaiSela </a. lia legimus cum Combef.
(77/ Oi>x tyovcr\. Ita cod. Reg., Par., Monlac, Edit, \ naiSti djta, in rebus minime ludais,
Morel, et Coinhef. In edit. oOx i^ousav. (85) Aiirfjr aitje. Montac. et Combef. atfiv sou
(78) . Ita Montac. el Morel., qui etiam awe.
legunl Xxjva'.. (86) 1\ iayri\Tir. De magnate lepide vide
(79) 'c r crxetfxi. Cod. Reg. u v onstpoi. Plin. lib. \xxvi, cap. 46, ubi varias ejus species
(80) ol 1\- commmort.
. Cod. Reg., Montac. el Morel, (87) Alias CLVI. Scripta codem circiler tempore.
o z-.i peera Tpo^af ^uspoViavTEi;. (88) 'Ael crv ' i\xir xa.t. lia cod. Reg.
(81) 'Q ycvr to ftvOoic Boxet. Elenim, si fa- et Combef., sicque legit Bill. ; at Montac. :! aoi
Iiuiae (ides, homines olim glandibus victilabanl, usu ' <jxuv. Verum niendose, ail Morel.; nam quem
fruxcnli nondum reperto; ast ubi Ceres hunc ci- vidit cod. reeeptam tuelur lectionem habelque
\\ horoinibus monstravit, glandibus p;isci desie- xaXf.
PTBOL. Gr. XXX Vil.
1 il S. GREGORll THEOLOGI 172
lins utrique nostrum hoc fueril. Id aulem per epi- A h0'- (**). -. 6k xoOxo t' tmoroXuv , & itt-
stolas, quas ad nos milles, planum facis. Nain oteXe (90) ((liv p.(5vov vSi/etai.
hoc unum licet.

XCVIII. Al) EOS QUI REMPUBLICAM ADMINI- '. DPOS TOTS UOAlTEYOMENOrS (91).
STRAINT.
Acnler objurgat Nazianzenos tribulorutn exactores, qui diaconum sibi eharum, titulo capelt martyrum
iitsignitum, vectigalem (eceranl. Videtur Tillemontio (9) lic epstola eodem tempore, quo superiores, scripta.
Titeoiecnum, de quo in ea agitar, incerium est, an Ule sit, ad quem exslat Gregorii epstola.
Vos mihi ne a Diogcnis qiiidcm Sinopensis pera, '**!*"; |wt Soxexe, u.tS' 5v xjc Atoyavou ixjpaf,
si veslra tempestatc esset, leniperatiiri esse vide- si xaO' Oji Ijv , aiwTxj6ai xoO Etvtoirito (92),
mini, verum ipsi queque n rnjecturi, arlem XX xxsvip x X"P* littfaXrfw, tyyrp imxa-
ipsi obj cenles, 82 pallium, baculum, et hoc Xovte; atw, t&v xpfiuiva , v.i\ x]v aaxxTjpev,
ipsuni quod ex philosophise prascriplo nihil possi- xa\ aiixb xo |< p.r(Sv Ix O.oaofa (93),
dcrcl, verum nunc in liane, nunc in illam donium SXXo-e Se &XXtj Ttpoo-tpoixy exj SiaCvia
coinincaret, lemere, atqne ut sors feiebat, victi- 5Qev Iiu-/sv tits esoxxvip jpiav
tans : quippe cum fratri qiioquc Theolccno da- i:ii6aXv erox5ip x4jv x tiv xe/tv. T -
ronuin ex ai lilius irrogare coneinini. Quid primum, xov , ^ x jiyisTov eitio uov axoi 6i-
aul quid maximum dicam ex iis, qnue juste pro xtztuiv (94) ; tb Sixov rriv , 1} .]
eo proferri possunl? An quod diaconus est? An svo , SXXoi (93) p.5XXov fp.uv + , 1)
quod inops ?An quod exlraneus atque ad alios po- 6 xov Jov alSanjio; , xat xuv (xaptOpuv lEps
lius quam ad nos allinens? An quod vila et mo- xoti rcipoixo; "bxs Sa xi (96) xcrt evoxpoipe: rcapi
ribus vencrabilis, ac martyrum sacerdos el inqui- SOvajjuv. Ka\ ; StxE "p.ivov , 6xi u.<5vo
linus? Quin ne Und quidcin vos fugit, quod eliam xqiv a-riO'. p4sxai e'vai yptia- (97). Toxtov 3
ultra vires hospitalilatis Studium colil. Alque hoc xi plv pivuirov 1 p ( xpivaxs. 6 v-
iinum forlasse peccat, quod unus ex omnibus, qui Optbrap S( uvxa UfXb>P^a3lTS P-l) WiJte juxp
lie sunt, benignitalis officiis se dedere niliiur. - xb xoivov utsXovxe , u.evX<x tjihoujOou (98) a-
rum quodnam maximum sit, vos ipsi perpendilc. \, . , 8 8r XfExou (99), (j au-yiEvvuvxEC,
Homini aulem bis omnibus de causis parcile, ne XX' ixoSOovxE;.
alioqiii cxiguum fisco commodum afferentes, magnum ipsi delrimenlum accipialis, nudum, ut diei
solet, non vestientes, sed exucnles.

XCIX. UUMOPI1ROMO. #. ()

Liimlnt auacliorelicai vil deditum, optatque ut sic ad Deum cogew.es mali bonis benefaciant.

Audio le animo dedilum esse vitae anachoretica ; IIuvOvop.a avaxtpTTtxu ysiv , \

alque iilinam nobis lias Joannes Raplisla, aut etiam yvoio ^(ilv 'Iwvvr,? BaitT'.3-; (2) . f] xal
Elias Cnrineli ncola; el in hoc solo nos laidant 'HXia ^ \ p.vov Six^-
qui oderunl nos, quod cum Deo conjunganl, cl oatsv f]J.a; (3)ot pmovtec, -i rplj 8ev suvaya^erv
sincere rebus ccelcslibus addicant, ncgots el lu- xa\ Sovai -^ xoijavw (4) , xa\ Go-
multibus libralos : ut inviti queque benefaciant p06mv a-aXXayivxa; v' xovtEj fov e toiiitw
nobis, quaiidoquidem volcnles nequeunt. ^(^ -e'i xt] xov- Svavrat.

(89) "AjiEircv r j.ipoTipoi ?x01- 'la cd. Reg., e^cio *ii>/ per rim arrufat.; Combef. aulem : Bni-
Pass, et Combef. ; Monlac. et Morel. S/tj. In edil, gnitatis officiis studel, impenditur. In edil, tafe-
deesi iv. -.
(90) '. lia cod. ac Bill, lu edit, etu- (98) Zr}itovc0m. Ha cod. Reg., Merci, et Com-
otXXEt. bef. In edil. Ct]p.'.oaE.
(91) Alias CXCVII. Scripta eodem circiier lern- (99) , J-rerm, etc. Nndo restituai-
pore. IJpd tov XoJUrevoftirov. . : Ad ta detraliere, adagium csl apud Erasmnm, et usiir-
maghtratus eos qui civilatem administrant. patur pro eo quod est, ab eo sperare emolunici)-
(9) Tom. I, p. 789. tum, cui ne sit quidem quod aulerri qneat.
(92) Sn-aixio. Ita cod. In edit Suvwjtin>{. , (!) Alias CCXXXVII. Scripta anno exeunle 581,
cod. Reg. el Combef. xxttvcp v z. vel niagis ineiinle 382. '?1>. Haue epi-
(93) 'Ex pulciTopla. lia cod. Reg. et Combef. slolam, iiescio qua ductus raiione. ad Giganlium
In edit, ix t,; tXosocpio;. sen Siganlium scriplam narrt Tillemoniius. Ha
(IM) 7a" vaip abtov txalojr. Combef., Ex iis Bill.
(bus jus illius staluatur. (2l ^. Cod. Reg. 'lva,
(95) Kai /. lia cod. Reg., Monlac., Morel., xa'i ^.
Bill, el Combef. In edit. xa\ !. (3) 'AiKi\cawr iyin. lia cod. Reg. 2022 In
(9G) "are Si Sri. lia id. In .edil. axs 6 ys. edit. <)xac deest.
(97) Bt&rai eh-ui . Ita rod Reg., Mm- (i) Aon-at \(1 to . Morel. : Legtlum
tac, Morel., Combef. el Bill, qui verlil. Benigniluth dent suveris el clestibtts
173 EPISTOLA Ci. Wi
I. nrANTI (5). . GIGANTIO.
Quia sil Ule Gigautiut, quem in ci.rminibus parle il, epigram. 2, Siganlium appellal, non novimus. Inlet
rumnas gaudio superabunda! Gregvrius, quod dignus sil habitus praco fieri verilatii, solaqne ipsi firma
(amitiiirilas cum iis.qui sic affecli sunt.
'Hjfljjv xi) xXrjirEt, nep^aO^v oTj YpcEtj, ox A Gavisiis sum vocaliune: is, quae scribis, kciilia
5xi itaivoO|xE6a ( xixpbv Y^P)> *"^' 5xi cppovet gestii, non quoil laudciuur (p.-iiuiu cniu est), seit
- xai 8eji(5 oot 7cpo{ ^]{ afrcrj f] quia recle sentis , el vinculum tin erga no
xv axwv Xirt , f xr, TpiSoc - cliarilalis, eoruiudem spes est, el germana Trini-
xvt]ii , fjv cpesYf'5tJLea XXov ^ vaTr/ojxsv , Ulis adoralio, quam euunliamus magis quam spi-
xi'i iex xtvSvuv , Y.a axivSvoj (6) xi u.ev XXa ramus, el cum pcriculo, el extra aleam periculi;
8'.ooVxe xo xaipot , ti v floXwvxai (7) , r.puf- cum esclera leinporilms permillanius, ul ea, quo-
oiv, xovxo 8 xv7xov v xa ^'JX^ 'xovxe < T0V niodo volucrint, versent ac circumferanl ; hoc au-
jiivov i8ovov 0T,3a'jpiv , xal 6vxw fjuixepov (I>j lein Iniiuutabile in animis haheinus, solum invidix
fiuve, xav x' S.Xa ev0uu.t0u, xa\ aat 0Xii}.Ee a experlein 83 lliesaunim el vero nostrum : quare
|iv 5teptsxov F' > *' ^ itEpx'J(It . xa\ xtjv quidem ego cum alia menle agito et quoi -
vuu;aXiav xuv Svw xa\ xxti) 3xpo6ovxwv fjfiE partim circumdederinl nos, partim circumdcnl,
xaxiiv (8) , xa\ xov to5Xejlov 8v [. no ei inxqualitaiem malorum qua: nos sursumdeor -
toivxiov, oOSev i'.xo'jvx , Trpbi xoxo Se -- smeqtie exagilant, el bellum quo urgeinur ab om
<|> {lvov , xi xfjpu "^3"0" T* ).r,0a xax- nibus, nullam inlfieiiics injuriant , tuuiqi ad bot:
i3tw6T]v, naptp fainivra xe xal TOwiusuivi] v xr "mu specto, quod dignus habitus sim fieri pnrv
otjju.j (9) St8aaxa).a YiaivoU3;i , , \ verilalis, cun projeela esset ac despecia in terra
vupiu, xax xb yEYpap.p.svov [uxpbv eIcev , 3xi desella, el invia, el inaquosa, ul scriptum esl *,
uo) taoav STjjxoviav , XX xa\ iiEpf8op.ai (10), sana doctrina : prope dixerim, anxictaleiu
pci^ivcuv t\ xox' jjwuxbv -rjtiujxavo. ouv xi exculio, sed el gaudio superabundo, ul majoribus,
laOxa (II) ypaoj; ?v' xsvo 8,), xi u.vt] [oi quam conditio nica posltikt , bonoralus. Ad qiiitl
pdia. iXia xa\ oxEiai :8{ xo oxoj xov" igilur lei'f seribo ? ni lliiil declarem , solam mihi
xc. Tiv 8i oxti){ yi-v-ziv (l) xi v xiv :- lirii.am esse amiritiam et familiariaiem cum is
xoixo ej -f poviv ; xij 8 (ecjjv opxrj xoto- qui la se babenl. acquis vero saui capitis, s
Toi cjvsopxasiv (15); Ei 8 f pptairzta , \ sprinte desil, qui sic aniinis comparali sunt? Qux
XC[ijv jl-oc6i xv npoOu|xtav , xiv ax8? major soleinnilas , quam cum lalibus lestum cele
TT.v riiav obfCMiSXEzt (14) 6e jle , xa'i xai- brare? Quod si infirmilas el hiberna tempestas pro-
piv XXov uvx-Jx'01? l*'v -sxeOe. hibeat alacritaieui, feram sane ipse damnum, vos
aulem condnale, el aliam cougressus occasioncic
nobis apprecam'uii.

MONITUM.

Insignes sunt pr eleris dum Gregorii ad Cledonium presbgterum epstola: , qua: hactenus inter ora-
lionet numerata: sunt, et 50 el 51 sedes occuparunt.
Prioris epislol pars magna in Ephcsino concilio (15) lionorifice cum hac pra'falione laudalur :
Gregorii magiu saiiclissinii episcopi Nazianzeni , etc. In concilio quoque Chalcedonensi (1) tanquam
propria concitii lutins ab eoque adptala profertur ; ab innunieris scriploribus cilantnr epislol illtv ad
Cledonium : a Joanne Maxenlio , a Pelro Dicono, a Justiniaito Augusto, a Theodoreto , ele. Amble
i'i epislol pluustra conviciorum el contumeliarum ab harelicis , quorum errores in Us refelluntur,
Gregorio meruerunt. Non enim lantum prava Apollinarislarum jam nata, verum eliam Nestorii et Eulij-
< liens dogmata , priusquani nascerentur , profligantur. Scripsil has epstolas Gregorius hand Conslantino-
poli , ul visum est Eine Crelensi , sed Arianzi, ubi abdicata sede Conslantiitopolilana rersabulur. Qnod

*3 Psal. LXii, 3.

(5) Alias CCXKXIX. Scripta anno 383. D lief., de susctala Constantinopoli vera lidc et or
(6) Kal KtrSvroj. Cod. 2022 fl xivSvw;. thodoxe.
t~) 'fle r cvAbirzat. Cod. id. io v oilXoivxo. (11) xl xavra. lia codd. noslri. In
(8) Zrpo6ovYioiY 1, . In cod. Keg. - edil. tp?J ouv 0 xaxa, igilur hc ad te scribo.
itZit ileest. (12) 7W 6i iyrrutr, etc. Morel. : Ecquis
(9i 'Er pi'ijtqi. Cod. Reg. ivy?) pT*<:>- Ver vero libens el prudens desereret ita affectos ?
tu Morel.: Tum ad hoc lanium specto quod prconio (13) Zurecpt&ir. lia codd. noslri. Indit, -
i-eritatis dignus r.im habitus, qua; projicilur el ex- xeiv.
tpuilur in deserto doctrina: san, in invio loco cl (14) EvyjiY&cmerg. Cod. Reg. ouYyivwjxo'.xe.
o<yfc i destitute. (15) Tom. Ill Cone, p. 514.
( 10) Kai faepi\6o{iat. Morel. : Et gaudio delibu- (IG) Torn. IV, p. 8-21, 827, 830.
lui tun. Videntur lC exsultanlisGiegoi ii, ail Coiu-
175 S. GREOORIl THEOLOGI 76
qu'idem vel inde constat, quod cum Apollinaristis, quos exauitat, controversial non habuit, nisi postquam
Constan tinnpoli rediit.
Scripta ilaque prima epstola, cum Apollinarist , quos fin tintos raptanlesque Nazianzenas oves Grego
rys Nazianzum reversas inveniens , ea spe pertuleral. ut lenitate mansuetos redderet placidos,
paulatimque einnllirel, hinc pejores effecti, non modo siinplicioribns nui ni is pravain suani doctrinan)
infundere, sed Gregorium etiam lanquam idem s- seiitientein ausi sunt insimulare. Tum vero Grego-
rius , ne malum latins grassarelur , scribere conclus est. Ne nunc quideni , inquil , credas mihi veliin,
scripsissemus , nisi Ecclesiam laccrari atque discindi videretnus. Sic teteres non nisi necessitate compulsi
calamum stringebanl. Neque alius episloiarum ad Cledonium scupus, aul alia occasio, nisi quod secundum
in gratiam Calholicorum magis scripsisse videalur, seu de fide Theologi nonuiliil Uli dubitarenl , neu, ut
placet Eli, id taiitum pelrent, ut rgulant fidei quanidam cl eanonem baberenl, al qua; pravas hacre-
licorum doctrinas exigrent. Porrn Cledonius, ad quem utraque scripta est , is ipse esl , ut videtur , quem
Nazianzen diceseos soliiarium principem Hellenio commeiidinis miris Thcologus effert laudibus ; qui
Gregorii Testamento presbyter Iconii snbscripsii. Ipsis constat Uteris , Cledonium , ad quem scriptae sunt,
presbyterum fuisse, eumque pietale ac fide insignem; cuius erat in Ecclesia docere et coarguere, pravuni-
qiie dogma ne serperel advigilare , etc. llreticorum novandi libido , (raudesqu? ut simpliciores
decipiant : circa Trinitatem ei Filii Dei incarnalionem Chritlianum dogma : Apollinaristarum maxime errores
et figmenta insectatur Gregorius et tentt comprimere, petilque a Cledonio ut qute ipsi scribit, lic upud mul
l ludincm velit attestari.
Cl.ADCLEUONIUM PRESRYTERUM '. ! KAHSOMON JIPEZBTTEPON
APOLLISARIVM KATA AllOAAIKAPIOY
EPSTOLA 1. A' (17).
Perquara lionorandu ac Den cliarissimo fratri cl A cijuurt-oj \ 0<1( &^ (18)
compresbylero Cledonio, Gregorius in Christo gau- xa\ -' KXtjSovu) rprj-j-opioc v Kupiiji
dere. yralpsiv.
Scire cupimus, quamarn hxc tanta sit circa - BouX|e9a (19) u,a9Etv , t; xatvoTopia p\
clcsiam novandi libido, ni cuivis volenti "*, atque, tJjv 'Exxaijjov , tv' j itavT\ {ouXouivcp xal -
ut Scripture vocabu lo alar, 84 pratergredienii, paTcopcuou,vt) , YSfpau.u.vov , :^st.tj -ry
ovile prclare ductum et insliluliiin discerpere, ac iroiu.vr(v xaXw Tj-fuivTiv , xal ** xXo^i-
per furtivos impetus, vel potins predatorias et paEoi; ;p<55oi, ioTaaov 8 Xtiarpixos; xal irapaXiyot
absurdas doctrinas diriperc liccal. Nam si quid SiSy paatv. E ,a:v yap i/y/ ti xaTayivioaxetv
haberent, quo I in nobis circa fulein improbare 4j(iv nepl t]v .'.-->.*> oi vv etkXOovte (20) , oui"
condemnare possent, qui nunc iiupeluai fecerunt, v ,')?' uitou.vtjeii>; fu.uv SSt TotaOxa
ne sic quidem lamen, nobis non alinonitis, htijus- toXuJv. Ihiat yip /PV \ -EiaOfvai Oc'/.TJjai -
modi facinns aggredi parerai. Prius enim, vel Tepov ( ti xal fu.jv Xyo; , i; tov .-
persuaden:, vel persuaden velle oporlebal (si modo ouuivtov xal xoitiaaavTwv Oitp , xal ?
nos quoque aliquo el numero suinus, ut qui Deum 'ExxXijaav tbEXr^avTUjv) , \ tote , Spa,
meluamus, el pro fidei defensione magnos labores B xatvoTO[iEv , TtXf,v xal > Ttj ?jv to
stibierinius, deque Ecclesia bene mcrili simus), 6piara;. 'Eiteiot 6 xal ^ xal ;,
tum, si tum etiam, res novas moliri; sed ta- xal vTaGOa xal ^, xal (st xiv5bvojv(2I)
men bac raiione pelulanlibus el conlumeliosis bo- xal 4xtv6vu>{, <) tcuti; rjitv xsxfjpuxTai , {
minibus aliqua forlassis escusalio suppeteret. Post- ol u.kv ^xEiposi !; toiotoi; , oi 5 %tj-/l-
quaiu aulem fides nostra, el scriptis consgnala, Coust [<
et verbis express;), el Itic et longius, et in pcriculis el in irauquilliiate priudicata est, quonam paclo
illi quidem res bujusmodi tentant, hi aulem quielem aguni ?
Nee vero adbuc illud indignum censeiiduni Ka\ oj/\ ToOrd Sctviv, xalitzp 3v dsiviv , (I
est (quamvis ulique grave alquc indignum sil), *rv auTv xaxo^o^av (23; SvOpi-ci ; xe-
quol bomincs isli pravam suam senlentiam paioTpaic tj-uxaic 6i tuv ^ iva7roT-
siinplicioribus aiiimis per versuliores el iniprobio- O^vTai (24), XX' ti xal ju,o>v 08<-/1 , ;
res infundunt, sed quod de nobis falso commini- xo&itv xa'i fiocpvwv , iC> Xa^xV 70 S^P "-
scuntur, tanquam idem Hi seiiliamiis el sapia- piaXXovxec , xa\ 6i /^; totou to
mus, escam videlicet hamo circumdanles, impro- auTwv 0Xiu,a ; ^ , xa\ tt;v tcX-
beque per nunc oblenlum cupidilatem suam expen- , ^{iuv , j ?c &Xtxwj aTo o>puv, \
"* Psal Lxxix, 15.
(17) Alias oral. L. Scripla anno 582. 'Exi- (22) Ol Se /<rv%ovo,i. Combef. di ..utern silent.
}} a'. Colb. 5 'AroXXivapIou ? '. Mo- (23) Kaxcvtar. lia < olb. h, et in quibusilam
el. ; a'. edit. Hahenl i.onnulli xcvoSo^iav, vanam suam sen-
(18) (ieopi.lecTTty de.Xp In cod. Ueg. et lentiam.
Ural. 2 di est osXji. (24) '1. Montac, Morel, Combef.
(9) . Combef. jaouXou-ai. leguiil 1 Xivtov, per versutiores fullacio-
(20) Pivr ixedOorze. Montac, Morel, ac Com- resque sermones infundunt. veriil Bill. : Sed
bel'. TCiiaeXOiv-. quod nos etiam insimulan!, tanquam idem icnticn:-.-;
(21) xirroir, etc. Celb. 3, y.i~x xivSJ- eteode.n modo affecuis.
vo'j, xa\ aveu x'vSJvo'j.
 177 EPSTOLA CI. .*
Xocpiio;, /axis; eifSwv iram<risvoi o y.6- A les, siinplicitalem nosiram, qua fiebat, ul fra-
vov 8s , iXX' 5ti x*\ ito ttji 8uTttcf( ouv<58ou (25) lento affeclu, non autein alieno animo eos aspice-
aSi/Oai as'iv , t> iruv6vou,at, tp' f. to - reinus , in pravilalis occasioneni el subsiditnn
fwv TjTav xa-axpi6vT, j itatv e08tXov. E! (aev ampenles. Ad quam indignlateni illud eliam ac-
o-jv Sixto, rav ^ vjv f o 'A^oXXiva- cedil, quod boccdenlali synodo sese, ut audio, sns-
pto-j povoOvi , to'j-w SeiCTioeav , xa\ *,!; ecplos esse aiunl, a qua prius fuerant condemnali,
trrplojxev. AjXov rip (26) , Sri Xyu uuv- ul cnivis estexploralum. Acquidem.si vel nunc, vel
Oijtevw oCiS ytp vSix"' (27) dXoic, s! totoj ante suscepii sunt, qui Apoilinarii placila seclanlur,
TETjyf/.a. Asiousi 6s irvtt, j 6ii tu.ou <juv- hoc ostendaut, ct nos acquieseenius. Perspicumn
C/Sixo , 1 Si' eirtirtoXuiv xoviovixuv ouTO yap esl cnini eos, ul recu-e doctrina! asseniienics, sus -
TUv ovvSStv 6 voxo{. El Si - tot Itui xa\ ceplos fuisse : nec enim aliter se res habere po
va-Xasjxo , 7tp7uai vexev aro xai mOav- lest, si hoc conseculi sunt. Omnino aulein osten-
ttmc itj rpo to noXXo eupT[xvo Sia to twv denl, vel per synodalem libellum, vel per epstolas
crposw-raav if '.ttiiitov , SiSaov ai-oj )|, xal commniiionis indices : nam hie synodorum mos
iiD-zy^z. *5 T*P afi 'Xit^i xa\ p8o8o5a esl. Si aulein hoc merus est serine ac figmenlum,
Tzpiv.4 -oXa^.?vo(jiEv. specosi ciijusdnin decoris causa, el ul (idem sihi
ob persoiKiniin ancloritaiein apud niultiiudinem concilient, ab ipss excogilaluin , 85 quicseere
ipsus doce, coargue. Tua; qiiippevit;e rationi ac recta; lidei hoe convenire exisliuiainus.
Mr, - o avOptu-oi, p-rfil -, Ne honiincs isii alios decipiant, vicissimque ipsi
Svptoirov avouv 8r/J.Evot tbv K'jp-.axov (28) , (b detipiaiilur,, hnniinem Doniinicnni, ut ipsi loquuu-
oto; \<<, xXXov 6 xov Kpiov f]u.i>v xa\ 6ev. lur, vel polios Doiuinum noslruin el Deuin, mentis
O'j yip tVv vOpto-ov xt0P^iJlEV T fleanj-o, cxperlein esse asscrenles. eque enim hominem a
iva xai "tov a~ov 8oYp-atyOjisv, irpispov pit divinilalc srparanius, sed unuin el eunidem profi-
oCx SvOptKov, aXX 0*ov xa\ Vibv ivov (29) itpoat- teinur, prius quideiu non hominem, sed Dt>um el
n'jrrt, Ajiiyij criujiatoi, xa\ zSn oa , sirt Filin m unicum, ac sa;culs omniLus aniiquiorem,
zi'/si xa\ vOpwTtov, 7:po3Xr,(fovTa -kp ty| - a corpore rebusque omnibus coipores piiruiu el
TTpa ^ fjusipa;, itaOr^iv oapx'i, ^ 0,1, scrreiuin ; in fine aulein eliam hominem, propter
^cp'.fparrrtv ai(iaTt, azEpivpaTiiov nvEfiaTi, tov salulem noslram assumptum , carne passibilcm,
o-J-Vy iitifiwv xal opaviov, p<)jiEvov xal vooOpiE- diviuilate impassibilem, corpore circumscriptum,
vov, /''' xa'i a/iip^TOv, v' ) tiTj spirilu incircumscriptum , lerrcnuin eumdem ct
aCiTip xai (> Xo avOpw-oj avairXaOf, itEiruv ccclesleni, visibilem el inlelligibilem, comprehen-
~b ty tapTi'av. sibilein et incomprehensibilein ; ul per cumdem,
totuin hoiuinem siinul ac Ileum, lotus homo in
peccatuni lapsus refingatur.
Ef vj e*oTxov TTjv fltvi Maptav (50) no- Si quis sanclam Mariam Dciparam non credit,
Xa;x6ivsi, \; uTi (31) zt) OtozT^o. -ci; >( extra divinitalem est. Si quis Christum per Virgi-
5;e iwXtjvo it HapSivou 6pajttv (32), aXX {xt iv neni lanquain per canalem llnxisse, non autein in
oOi- S-.a-tsXaiOat Xiyoi Oexu; }a xa\ vOpv- ea divino simul et huinano modo formatum esse
ttizi" Oitxc \il-i, Ti "/tp't avBp- vOpcTit/ic dixeril, divino, quia absque viri opera ; humano,
6, ti vijxoj X'jf,e); (53), op.ot)> aOioj. xj quia htunani conceplus lege, seque alliens est. Si
EiansijOai xov vOpoj-ov, O' Ciro8s6uxvat (34) quis foriiiaiuiu lioininem fuisse, Ueumque postea
(25) ' t}c Svrixic cvrdov. Damasus urbis El hoc quidem ut diccrem, apud quosdam legi Ira'
Ufiniir- episcopus el Petrus Alcxandrinus, cum Apoi (tutores caiholicos divinorum elequiorum. Sed ubi-
linarii hxrcsiin latins serpere agnovissent, coacto CHiique hi dixi, dixisse me nollem. Postea quippe
Honuc concilio, aliena in cam esse ab Kcclesia uni- villi non esse dicendum, quamvis nonnulla possil ra-
vcrsali slalucrunl, ul scribil Niceplior lib. xi, cap. D lioiie defend
12. ubi mulla de Apnllinaro cl Hins tide oriho- (29) Kal YlLr tiiror. Ita cod. Ueg. B, Orat 2,
duxa Icfcclione. Homanuin illiiil concilium occi- Colb. 3, (i, 9, Morel, ac Combef. In edit. xa\ TE6/
fli-ntalcui synodum hie vidclur ii.ielligcnr. ll.ee (xovoyevT], el Filium unigenilum.
Bill. (30) Ti\r arlar Maplar. Ita Montac, Mtrel. ct
(2(J) yap, etc. Cmnbcf. Liquet entm ea ra- Combef. In edil, aycav deesl.
tioue recepto* fuisse, quod /idet assensum prm- (3i) X(.,p) taxi. Cod. Reg. B, Oral. 2, Colli. 5,
buerinl. /ip\ atat. Colb. 9, '^ *ew-
(27) Ob yp MeyjBZM. Colb. 3, o8 yp v- (32) i iijitir. Montac, Morel, Combef. 6ia6pa-
tiycxo. (xev, iransiisse, excurrisse.
(28) "... KvpuiKr. Hominem omiui- (53) Npq> Kvi\aeoj. Bill , juxt a pariendi consne-
,-utH. Haue vocem bene reprobat Gregorius : ea tvdincm : at melius Combef., juxia humant conce
lamen usi sunt nonnulli Pairum; at non mmenlo, plus legem, quod ulero geslatus, el ad justauiinoleni
altius animuin atlendenlibus ipss postea dspli- per incrementa ncrductus.
<nil. Sic Auguslino qui de illa Retract, lib. i, cap. (34) ElO' vxooeSvxrm, eumque postea subsse,
19, ail : Non video utrum recte dicalurhomo Domini- quasi jam exsisienli homiiii deilas accesseiil, nou
, qui est mediator Dei el hominum, homo Christus in ipso Deo exsistenliain ac subsislcnliam primo
Jesus, cum sit utique Domimis. Domiiticus tiuiem orlu humanilas nacla sit.
humo quis in ejus snela familia non potest dici?
17!) S. GREGORU THEOLOGI 180
subiissc dicat, damnationi obnoxius est. Hoc enim -pt 6eov, ;. O (p ylvv^stc eoO
non Dei gencratio fuerit, sed gencraiionis fnga. Si UTLV, aXXa uY^l ^. tic siaYet
qnis duos filins, allerum ex Deo el Paire, alieruni 60o Vio'j, Iva (iiv t>v x xa\ , ETspov
ex maire, non aulem unuin alque eiimdcm induxe- 6 tv x tj (jnjTpoj, aXX' oy\ Iva xal tov xtov,
ril, is al> queque filiornm adoptione ,0 excidat, xal tj uioQsia; x7iso tt; m]yYsXpivi] to
qua; rccic crcdeiiiilins proinissa est. Quamvis enim pOuj wjtsouiil. 4"j3Eti p.sv "(p 6Jo OSO; xal
dure natura sinl Dens el homo, quippe qui anima avOpwTro, eteI xal <!/~/\ xa^ '"F01 (5<>)" &< 8^ o
il el corpus, non lumen duo filii et d : quemad- S'Jo, oSk 6eo. OS yp v-au6a 8o avOp(, et
aioduin ne hic qu'idem duo homines, tanietsi Pau* xal outio vTO avOpTrou, xal
lus ad hune mndiim inlernam etcxlernam hominis xt . Kai e 8 5ijvto';aw e-Iv,
partem appellavcril *'. Alque, ut paucis rein com- aev xal - $ tov Etorijp ( jjitj
pleclar, aliud qiiidem alque aliud sunt ea, ex qui- aopatov pa-r>, xal a/povov roi )rp-
biis Salvalor, 86 (*1 nippe cum non idem sit quod vov) , ox aXXo 8e xal aXXo- jjlt) yvoito. yP
cern non pntest, cum eo quod in aspeclum cailii; .?<5 v tt auYxpasEi (56) p.kv vav6p<o-
el qiiod lemporis expers est, cum eo quod lem- iriiavTO, avOptraju 8s . ij v tic
pnri sulicst) : non tarnen alius alque alius : absit. voxuEi. Afw 8s XXo xal SXXo (57), jjnraXiv f
Ambo enim luce onnexione unum sunt, Deo nimi- ' liA tt TpiSoc -/E1. 'Exe JLv yip XXo xa\
ni humanitatcm, atqiic hominc divinilalcm susci- aXXo, va . u-orcci luv^aj^Ev ox XXa
piente, nut. quociinque tandem nomine quispiam 8 xal SXXo, ev yip : xa't -jTv tj .
uli malil. Porro aliud et aliud dico. contra quam in Trinilalc res habet. Iliic enim alius alque alius
ne pe son 's confundamus : non aulem aliud alque aliud, quoniam tria quoad divinilalcm unum et
idem sunt.
Si qnis divi nitatern in eo, vclut in prophela, per ET ti, Iv itpo^tt] . Xyot x"Ptv IvijpYt)-
grdliam operalam fuisse, non aiitem secundum xvai, XX pi ' ouiav juvr^Oal te xal ouv-
cssentiain copulalam fuisse atquc copulnri dixeril, ar.TaOai, ) xev? tj xpEi-Tovo? EvspY^ta:, jxXXov
a prsestanliori afflalu varuns sit, imo contrario 5s nXf(pr, tt; Evavra;. tic jatj iipojxuvii t6v
impleatur. Si quis crucifixum non adorai, analhema eoTaupujivov, -/; rrto, xal TET/8oj
sit, alque in eorum qui Deum inlcremerunt nu- TUv osoxtvijv (58'. Tt; 1% Epytov TiTEXstupivov,
meruni ascribaliir. Si quis eirni ex operihus pe'rfe- ^ u.et ^itrtspia, ^ (et tt;v x VExpCJv vura-
clum fuisse, aut post baplismum, vel resurrectionem o"iv uloOsua jJitodGat Xc^oi, oui "EXXtjv
a mortuis, in (ilium adoplatum dixeril , qucmad- napEYYpi'tou EiYOUoiv (59), Sstj.

Ep'ies. i. S. I Cor. xv, 45; II Cor. iv, 1: Ephes. in, J6.

(55) 'Exel xal irvyj\ xal afia, qui qnidem homo quia el hoc partler simplex paritcrque bonum est, in-
ei animaest etcorpus. esienim humana natura de commulabile et ternum. Sic etiam Hilar, lib. De
qua Gregorio controversia cum Apollinaristis. Nee Triiiitate : Alius, inquit, ab alio, quia Pater el Fi
bene Bill : Qutmadmodum el anima el corput. Niim lius : non natura divinilatis alia et alia, quia ambo
dice natura-? al sciisus hie falsum sonal. Anima unum.
iiamque el corpus parles sunt unius human na- (58) Mera . Montar., Morel, el
i -, et his Christus, humana natura homo est, ut Combef. xpt3ToxTvti)v, quam Icciionem secuius est
et diviuitalc Keus. Novimut et tenemus , inquit Bill., qui verlere non aususest, Deum inleremerunt :
S August , serm. ili, medialorem Dei ethomi' 6soxt<v(ov , quod lamen calholiciim oiunino. Profi-
in, hominem Chritlum Jesum, in quantum homo teiuur enim imam in Christo ex duabus naluris,
erat, ejus esse natura: cujus et nos sumus. . El ste divina et humana, personam, et cum Kphesina sy no-
nt tu unns homo, anima es et raro, sie et illeunus do, part, i, 20, n. i : Ipsum unigenitum Dei Fi-
Christus, Dens et homo. lium ex Paire natum, eliamsi secundum propriam
(56) "Er rrj (Tvfxpdcrei. Combef : Ambo coadu- natnramimpnssibilis sil, nosiri tarnen causa mortem
natione unum sunt. Addit aulein : T>;zfi-:v con- in carne secundum Scripluris passum esse, proprie-
tempcraiionem dicit Cicero. Qua? vox post Eiilyeheii que carnis afflicliones, quas nimirum in crucifixo
e\pone,nda ut commercium illud divinitatis et hu- corpore perlulil , dira illam sui passionem sibi ad-
inanitatis in uno Christo signifleet, integra utraque scivisse. Nee aliud nos doecl Apostolus Act. xx,
substantia : illa eoadunatione Dens homo factus Ephes'mae Ectlesiie presbteros alloqueus : Allen-
est, el homo deitate imbulus coque Dens. D dite vobis et universo gregt tu (no vos Spiritus san
(57) Aj4 Se xal JJo. Alius est Paler, clus posuit episcopos regere licclesiam Dei quam
ail Bill , alius Filius, alius Spiritus sanclus : 1res acquisivil sanguine suo. Profusus igilur in redein-
enim distincts; persona: sunt; at non aliud sunt. plionem Ecclcsia- sanguis, sanguis csl ipsies Dci,
Una enim substantia est. In Christo aulem alia qui seipsuin tradidil, ut sanguine suo acquirerct,
est divina, alia humana natura : non lamen alius, iiiundaret. sanctillearrt, exhiberelque ipse sibi glo-
atquc alius Christus. Sic Augustinus lib. xi De riosam F.cclesiam non habenlem maculant aul rugam,
ciitate Dei, cap. 10, isloruin diioriim vocabu- sed ut sil snela et immaculata (Ephes. v, 27).
loriuu alius el aliud longe in ralione Trinitatis (59) napsyypXTOv: elc'fovair. Moinus apud
diversam esse siguificalionem admonel. Spiritus, Lucianum in dialogo cui litulus est : Jupiter ira-
inquit. Palrisel Filii Spiritus sanclus propria qua- i/ 1 dus, his verbis utilur : Ac mihi hoc toco, o Ju
dvn ralione hujns nominis in sacris Lilleris nuneu- piter, soli enim sumus, ullus heminum in hoc
,ii luv . Alius est antem quam Paler et Filius : quia cln est, praiter unum Hercutem , ac Diomjsium et
Pater est Filius; sed alius dixi, non aliud. Giinymedein et /Esculapium qui nostri sunt et dit
 EPSTOLA ci. 1S
T4? ^^"'. *) Tpoxov, f, teXs;oxevov , o A niodum quos GrsECi ascripliltos ndueunt, anathema
;, xv 6ii ttv xtxpov vaSEitv otoj Xyt- sil. Ncque enim id,quod nilinin baUuit, aut pro-
ti -OTEQEjOai vuv ttjv ytav epxa (40) ilcit, aul perficilur, Deus est : tamelsi hc de eo
ii-pi, xal yu[vt]v eTvi ttjv ^ ; (41), ideirco dicanlur, quod paulatiui sese palefeterit.
XX itj lETa npoaXTp.xaTO "al etvai, xal Si quis sanctain camena nunc depositara esse,
r(stv, jxj 801 ttjv 8cav tt{ (42). niidamqiie ac corpore vaciiam divinilatem esse,
yp [ vv, el ) ; non autciu cum assunipla came, et esse, el ven-
yp 6t to Mavt^aitov ]? (43) <jX(p luram esse dixerii, adventus illius gloriara non
EvanoT6'.Tai, eva ti^Otj Si ttj aTijxta; f) Et; cernai. Ubi enim nunc corpus (ucrit, nisi cum ea
ov ipa 4^6*1 xal 6ieXOt (44), cb; (poiv^ uo-t, natura, a qua assuinptum est? Non enim scilicet
xi\ ; fuat, xal :?,; 8pxoc / ijiatx- juxla Mani(lia:orum dcliiia37 s0'< iniposilum esi,
V7]. 8e xal ^XaifTjOfjVat a-ov ttjv ul per dedecus liouorclur : aut in acrem fusum et
vrraacv, f, Of,o"(iOa{ tco t>v xxsvr^crav- dissolutum est, til vocis natura, el odoris fluxio, ct
tiv; eotij; fp ' iauTjv . 'AXX' t^ec fulguris cursus iiiniine consislenlis. Ubi etiain
jxev jxet stijxaTo;, j jxq Xaf/o, toiouto Si illud ponemos >(tiod ipse post resurrcelioiiem
obi wOtj Tot xaQTj-at; v 6pst, f napESsixOTj, contactus fuisse sciibilur , aut ab is, a quibus
CiTcspvixtjTj aopxov ttj Gettito. " S confixusest ", aliquaiido videbitur? Divinitas enim
XYojxev a7:oaxEuaxs*o( ttjv raivoiav, oStu per se oculorum oblulum fugii. Verum cura cor-
xaxftva ^paojxsv 8top6oxvot ttjv xa-.vo-ojxiav. pore quideni, ut senlio, vniel; talis autem, qua-
lis discipulis in monte apparuit, aut obiter ostensus est ", divinitate carnem superante. Qucniadmodutn
autem bxc amoliend suspieionis causa dicimus, sic illa quoque corrigendi novi erroris studio scri-
bimus.
tt Xyot ttjv 1 oupavou xaTEXTjXuOivai, Si quis carnem a tlo descendisse, non autem
iXi xtj evteuev elvai xal ' fjjxuv, e xal nsp bine alque a nobis esse dixerii, ctianisi supra nos,
fjjxi (45), vaOejxa 1. To yap, '0 Sevzspo r- anathema sil lllud enim, Secundus homo de ccelo ",
ovpatxiv, xal Oloe xovprio, zowu- ei, (Juni i civletlis, tales et clestes M ; et, Nemo
Tci xal cl xovpdriot, xal, Oe ra6t\xer ei ascendil in caelum, nisi qui descendit de clo Filius
zar ovparr, el x tov ovparov hominis M, et si quid aliud ejtisdem generis, pro
Tl dvpb'i.tov, e ti 4XXo toiouto, vo- pter unionem cum clesti din existiinandum est :
j*.it:ov XyEOai 6i ttjv ; t8v oCpvwv vto- quemadmodum et illtid, Per Christum omnia lacia
atv (46), \ -. Xptatou ye.y<ydvai esse ", et Christum in cordibus vestris habitare ",
rvT , \ xaroixslr Xpicrzr r ti xaplat non secundum id Dei, quod oculis cernlur, scd
vpiCtr, ob aivijjtsvov (47), XXa secundum id, quod inlellectu percipitur, coinmislis
'>oo(evov, xtpvajxiwov tuv cujewv, videlicet, ul naluris, ita eliam noniinihus, atq<:e
8J] xal tiv xXfjasftv, xa\ rcEpixtopouauv e oh arctissimam coiijuuctionem inter se vicissim
; Xyto T); ffujifua. commeanlibus.
Et tic !; avouv SvpuTtov tjXtexev, ^, vtok Si quis in bominem meute carenlem sperat,
tau, xal aux ixtoi SXto (48) sibjEsOat. f> aniens proferto est, dignus, cui omni ex parte
-p3XTjTTov, aOspneuTOV 3 jvwTai , salus 'alferalur. Nam quod assuniptuin non est,

" Luc. xxiv, 39. " Zach. xii, 10. "Mailh. xvn, 2. "I Cor. xv, 47. "ibid. 48. "Joan, hi, 13.
* Jo.m. i, 3. * Ephes. in , 17.

astriptitii, etc. Ascriptil'os aulem deos vocabant
ininorum gentium deos, qui ex hominibus in dee-
rum ordinem cooptati fuerant. Cicero De leqibus
deos majoruin gentium appellal qui semper cosle-
stes sunt habili ; asrriplitios aulem quos in cojlum
nerita voeaverunt. ll.ee Kill.
(40) Tt\r ylar cpxa. Ita Montac. et Morel.
Sie el log it Dill In edil, ayiav deest.
(41) cijjcitoc. lia Colb. 3, a, Mon
tt', et Morel. Al Colb. 9, Ttpoo-- Bill, aul typographus, prter clestem uniunem.
. Conibef. Unitionis causa quat rum elesii intercedit,
(4) IJapovcrla . Ita Monlac. ct Morel.,
&iC4|iie legit Bill. In edil, dcesl.
(45) Kaz Aifoov. Manichxi, inquil
Bill., Christi corpus in suie rcpoilum esse nuga-
Uintur : ex Mo David loco, psalm, xviu, male in-
lellecto errorcm suuui haurientes : In sole posuil
iabernaculnm suum. Vesaiiam autem et iiupiam
illorura de sole opinionein vide apud August. con-
Ira Faustum. lib. xx, cap. 6. Athanas. lib. ut De
tMumptione hominis, ManicluL'OS solicolas vocal :
flermogeni tamen hanc bxresim tribuit Theodo-
relus.
i ^44) ' xal SieMOn. Colb. 3, txiOrj ] 8i-
], /.m/ tel dissolutum est.
(45) ' iyubr si xal r)/<. Ita Colb. 5,
6, a, Moniac., Morel, ac Conibef. Sic etiam Elias
Crel. in Comment. In edit, e.1 xal rcsp t;;j-3; d
suni. Redd il Coin Lef. Licet aliiori quam nos raiiotie.
(40) 4( //*" zar oiprtor raiair. luscile
i<l est, cum V' rbo.
(47) O xaz (pairisror , Non se
cundum id Dei quod oculis cernilur. ita Combef. qui
addit : Paruui Iheologice Billius, nee alto GregniH
sensu : Non secundum earn partem qua: in cculos
cadit; ubi exlrcmoiuin ilia in avTSostv ex natura -
rum uuilione cousiileral et Cxplicat, jugulatque
Ncslorianos, i|uoriim voces Bill, velul affectai.
(48) Uvx io . lia codd. noslri, sicque
legit Bill. In edit, ox \:>ic w.o;.
 S. GttEGORH TI1EOLOGI *8*
183
xpers : qnod auleiii Deo unilum \ toto xa\ enbCsxat. El fu.i(j* (49) maursv '8,
turalionis est e
e salulciii consequilur. Si dimidia flrusii xa\ o^jmvov. El
est, 1" oc quoque
'anlum ex parle Adainus lapsus est, dimidiatum 6k 8Xo () , S(j) Ysvvtievct ?vt-oi , xat 8Xw
quoqiie sil quod assuniplum est, et quod salinem GUsTai (51). M] tovuv paaxaivaTtuaav fu,:v tt{
accipit; si autem tolus peccavit, toli quoque ge- ravtsXou; awxr,pa;, u.r,6 xvov, \ vspa
niio unilus est, aique omni ex parle salutem con- \ ui-,'pacp!av vOpwro>u EwTTJpi itepitiiiocav.
sequitur. Quocirca ne perfectam salutem isti noliis Ei p.sv yp 5'rUX * SvOpw-o. xa\ 'Apsiavo\
invideanl, aul ossa solum, et ervos, alque homi XYO'joiv, v' liA xf,v ^ iviyxwutv, i;
nis picluram Salvatori tribuanl. Nam si ipse iiiani- xivoGvio oufia, totou xa1, rraaxovroc (52).
matus lionio est, lioc eiiam Aiiani aiunt, ut pas- EiS jjuj-uxo?, s p.sv oi) vospo?, xa\ 4vOpio~o;
sioncui diviiiilali tribuanl, 8g tanquam videlicet u avouv CJov 6 SvOptoiro. \ -/)
ijii 1 corpus movei, idem quoque patiatur. Si au- (rx^fia |xv avOptitEov Evai (53) \ tv uxt;vtv, tt;v
lem animatus qu'idem, verum mentis expers, quo 8 4-i>xi)v TtTOU tivo;, i) ooc, XXou tuv voTii>v.
tandem modo hominis nome suslinebil 1 Neque yov 1. xaV aiuojisvov xal HittyzuaOrp
cniin homo animal est mente carens. Atque illud iyi ttj aXT6etac. SXXou tiu,iOvto, ? u.e-
necesse est, ut species quidem el larva humana sil, TaXauxo|uvo. Ei 6k vospo, ' oix bou; 6 avOpu-
anima auiem cqui cujuspiain, aul bovis, aut alius w>, itauiaiBtsav 8vto> avori-aivovKC (54).
animal menlem non habentis. Ac proinde illud quoque eril, cui salus.afferatur : alque ego ab ipsa
Verilate delusus sum, ul qui, alio lioiiore affeclo, ipse glorier, meque jaclem. Si aulein mentis parii-
ceps, non auiem mente carens liomo est, desipere ver ac mentis inopia laborare desiiam.
Al, inquit, diviniias mentis loco sulicicbal. 'AXX' faxet, <fi\s\v, % v-\ voG. T ouv
Quid auiem hoc ad me? Divinitas enim cum sola ; (iE ; )? fap H-s^i ; avt] ox
carne homo non est, inio nee cum sola anima, nee avOpti)TO, XX' o8 ^ux^ "vij, oy8 ji'fOTptov
cum ulraque, si mens absil, qua; eliain magis liomo Xtop\{ vo, 8 xat (xXXov ; (55). Tpi
censeri debet. Quamobrem tolum hominem retine, ouv tbv uvOp)TO>v 5Xov, xal p.!ov t^v ), iva
ac divinitalem adjunge, ut me plene ac perfecle = tsXj; eEpYETj (56). 'AXX' ox xtbpsi, CTa\,
beneficio al'licias. At, inquis, duo perfecta non 80o xsXeia. O8e yp, awyLaxixui oxora.
capiebat. Non sane; siqiiidem corpreo modo rem 'Ayyelov yip xe8i(tvatov o xwP''l SijiiBtfJivov,
expendas. Vas enim iinius modii capax duos ino- oiS (57) awxa-o ev> i>; 6Jo f, TtXeito at^ata"
dios minime continebit , neo corporis unius locus ei 8s ; votj-a \ , axerai 8-i \ fyvfflv,
duo aul plura corpora. Si aulein ul intelligibilia et xa\ Xyov, xaV vov, xal DvsjAa yiov 6 axo
incorprea ea consideres, illud animadverle, quod lfpr<sa, xai jxoO tv , xai toy Yliv,
idem ipse, et animum, et rationem, et mentem, et /cal t8 ayiov (58), 6 xju.o outo,
Spirilum sanclum conlinui, alque ciiam ante nie paTUv \fw xa\ aopaTiuv . ToiiOt) fp ^
miindus hic (hoc est quod ex visibilibus et imisi- Tcjv votjtjv tpuar, ao"n)(i"(o xa\ |>, xal
bilibus rebus constal), Palrem, Filium et Spirilum aXXfjXotj, xaV .< (li^vusai. 'Eitel xal toval
sanctum. Ibi'c enim eorum, qua; in intellectum ca- iXeou; ex*fl [lia ^)1, xal 6tJ/ei itoXXwv (59)
iliint, natura est, ut incorpreo alque invisibili to; aCiTo paTo, xai opavTo SapTjst,
modo, ei nier se et cum corporibus misceantur, Ttjjv ai0fOE)v <jTEVoxiiJpou(iv(uv 6r' aXXfjXtj>v, ij
quandoquidem et plurium vocum an ris una capax exOX6oavii>v , oOte tiIiv a!sOi]Tiv eXaTT0uiv)V
est, et mullorum ora iisdem aspeclari oeulis pos-
sunt, odoresque olfaclu eodem peicipi, ila ut nec sensus mutuo comprimantur, vel extrudaniur, nec
res sensiles ob perceptions copiam imminuanlur.

(49) Ei uicrvc. Colb. 9 el Combel". e piiTj. lonis De legibus, unde Africanus apud Ciceronem
(50) El ce . Vox vel excidit, vel in Somnio sie Scipioiiein alloi|iiur : Nec enim is
siitiaudiiiir, haneque Bill, supplevil. es quem forma isla dclart ; sed mens cujusque is
(51) Kul U<o cbferai. Colb. 3, 9, ct Coinbef. est quisque, non ea figura quiv digilo demonstran
xai SXo; stbCEtai. Tolus eliam saluiem conseautiur. polest.
(52) Tgtov xal . Cod. Reg. , xai (5i>) . Moniac., Morel, et Coin
tow -oxovTO. bef. TeXeIOC ESpYTT]TC.
(53) ' irai. Ita Colb. 3, , 9, cl Mu (57) Ov. Colb. 5, ;!. et Combef. oOSi yap.
re!. ; al Colb. a , avOpKivov bat, in edil, elvai (58) To por . Colli. 5, 0, xaV 8 Hvsu-
de''Si. yiov.
(54) "Orti droriratrorTE. Ita Colb. 5. G, 9, a, (59) 'Ofsic . lia Colb. 3, a, Moniac, Mo
ci cod. Reg. Coinbef. Sie eliam legil Bill. In rel, Coinbef. In edit, oi:;; -X:ivwv. pro
edil.: oTW, quod nun displicel : Tandem alii/uando pa-o;, cod. R.?g. B, Moniac. ac Combef. 41,
desipere desinanl. ci pro 39pavTo{, Combef. atppav-a. Vertil Bill.:
(55) " xal . Miilti, inquil Bil- /'.'( plurium pectus ab iisdein rebus in oculorum sen-
lius, boiiiinein sola mente definierunt , Pialo pi- sum cadenlibus capi polest, atque idem odoralus ab
cipue subslaniiam ipsam ralionalis auimx liaberi, iisdem rebus qu olfaclu sentiuntur, sic nempe ut nee
corpus auiem bomiiiis simulacrum cl iiiiibrain. sensus a se ipsis mutuo comprimantur atque in an
Viile Mars. Ficinuiii in argumento dialogi IMa- gustias rediqantur.
185 EPSTOLA Cl. 18
S \ xiXeto vo avOpwirou | yyiXov, A Jam vero quonam pacto mens hominis, aut an
ouyxpijEi 6extto{, iva x6 xEpov x6Xi6tj 7:apo'JC>a gel, si cum divinitale coniparelur, perfecta dici
eJovo?; 68 fp oicy^ xt (60) irpo tjXiov, oiiS cpirai. ul alterini) loco ceder cogattir inajoris prae-
vox'tj XtYI ^ wtauv , fva ta uxpi TrpoavaXu)-. senlia ? eque enini splcniior aliquid, si cum sole
piev (01), ofxou xev ai-j^v, y^ 6e vox!8a, \ conferalur, 89 humor exigais, si cum Alivio;
Xtop^ij x [uiw xa\ xeXEuixEpa. lltj yap /^gei ut quae parva sunt prius subiuoveainus, domo
6Jo xXua, olxo jiv aYTv xa\ ,Xtov, y*| 8s voxta splendorem, e Ierra huniorcui, alque ita qua; ma
xit iroxapAv, xoxo Stauxst^wyGa- xa\ y^P ^XX^ jora sunt el perfection capianlur. Quonam eniin
xb Tzpy\ui povxtSo uiov. "H yvooOaiv , Sxt modo duo perfecta cunlinebunl, hinc nenipe domus
xb rp< xt xiXstov 7rpi xEpov V.eXe, d) ouvoc splendorem et soleiu, hinc rursmn ierra hunioreut
:, xa\ x<xxo vi-t'joj rp'j , f) xt et fliivium, hoc considereinus ; magna enim pro-
XXo XWV (JLEl'vtV (ITCpJtx<iJV, xv TIV JAO^SVV feclo cura el aniniadversione res digna csl. An I-
jisjov XYTxaf si 8 JoXe:, xaV Syy}- ^po ev, luij eos fugit, quod res eadem, qua; cum aliqua
xa\ 7:pb yyeXov SvOptoito;; TXscov ouv fjufxpoc collala perfecta csl, alierius raiione imperfecta sil,
vo, xa\ 1\>1., XX {"^ xa^ , ox ul collis cum moule collatus, et graiiuui sinapis
-'/.Ct: tXetov, Se SoXov za'i uiro)(spiov, ' cum faba, aul alio qiiopiam majori seinine, eiiamsi
ci cjVT)Y[JLOvtxlv, o'JSs eu.oxiu.ov. '. \ MioOorj, iis, qua; ejusdeni sunt generis, nirfjiis dicatiir : an
Bo, 6 spaitojv, ; avaYYpa7rxar glus eiiain si ita luhet, cum Dco, cl hnmo cum
xa\ asxps vjxxa |xv TOptXau.7re'jijtv (62), tX!o) 8s angelo? Qiiocirca mens nostra, perfecta illa qu'idem
xpOovxat , ), - lt Eatv, f]u.pa yvb>pi&<sQai' csl, et prinripauin tenet, verum in aniinaiii el
xa\ XafiTti; Xytj u.YaXr| () ^- corpus ; non aulem simpliciier perfecta ; Dei vero
, TtXXuxat , oxe <pavxai, oOxs jjtopi^E- serva et subdita est, non principalis socia,
xat (64), XX' SXov ta-\ 7tupxai ^65), xu - pari honore pra-dita. Quandoquidein cliani Moses,
)tgvxo ixvix^aavxo. Pliaraonis quidem deus ", Dei autein famulus csl",
ul Litleris sacris prodiluin habetur; et Stella; noctem illustrant, a sole autem occultantur, ita ut in
terdit! ne eas quidem esse agnosci possit; el exigua lucerna magno accedens accenso rogo,
exsliiigailur, lucet, disjungiliir, sed Lut uni rogiis est ac flanima, superante niniirum quod
pra-sianlius est.
'AXXi xaxaxptxo, r,!jb, t,Axspo? vo;. Ti At mens nostra, iuqiiil, damiiala est. Quid aulcm
Sa\ ?; o xaxxptxo; ; "H y.a\ xxt,v - caro? annoii damnala* Quare aut liane quoque
-/: li-i.: 6ii xjv jxapxav. ij xxvov TrpiaYE (66) propter peccaliim abjice, aul illam eliam propter
c:i xijv aajxr,pav. Ei zb ^Etpov rtpouE[Xr,7rxai, v' salulcin adjunge. Si quod detenus est, assumpluiu
yias'Ji S'. xf, aapx()3Et, xb xpsxxov o :- est, ul per incarnalioneut san< tilicetur ; annon,
T,o<jiExat, v' 8i xrjj evav9pu)n#sE( ; e! quod praeslantius est, assumclur, ulper humanila-
tt.X ij-jjiibei) xai vov cpajia vlymzy, 5) no lis suscepiionem sanciitate afficiatur? Si luluin
cet, exwv o ujxtuO'fjtrExat, xa\ iipo -/ va- ferincntalum est, o sapientes vi ri, ac nova con-
:pa9aixat (67), 8t xj Osixrjxo; K- spersio exslitil ", iningo ipsa non fermentabitur,
Xtva E (68) 1tf03e<J50JlEV E 8lWTUTtat 7IVXC 6 el cum Deo icmperabilur, per divinitalem deifcala?
vo; ; jjutpxTjXtxo xa\ xaxdtxptxo, xal 8t xoixo Quin hoc quoque adjicicmiis : si mens, ul pecca-
3(jLta jtsv npoasiXTj-xat, vo Se KapaXiXEtTrcat, trix el damnala, omnino spreta el rejera csl, ob
OTUYYvibjiTj xo{ Ttxatouot \ vov. Mapxupia y^P eamque causam oniissa mente corpus assuniptum
xaxi a (69) oa'-f Seie xi xrj OEpanEa est, ignosci ulique par est iis, qui circa menlem
ASvaxov. Eiraj xo (jtEtov au [ib; Sii zozo xt- peccani. Dei cnim testimonio, de tua senten lia,
{iis'i 2) aXxiixE, xov p.ov vov (tj aapxo- aperleilemonsiralum est, earn nulla ratione curari
XixpT, Et-:p vOpanroXaxprj ;yw (70), ?va auvSijqi; posse. Dicamne quod majus est? Tu quidem, op-
" Exod. vu, 1. ,l Jos. i, 15. " I Cor. v, 7.

(60) OvS ycip ab-p\ ti. Sic emendat Combef. In 1) totiiui mu t rogus, una flamma.
edit, oj y^P aC>Y xt; upo; VXtov, quod Bill. : Ne- (66) Kdxsror . Combef. xxevov -
que enim radius quidam, si cum sole conferatur, per- faye., Fne adjunxeris.
feclus est (67) 'AraxpaOrfcerut, temperabilur, qua; versio
(61) "iva r fitxp . Bill.: Libel Griccis respondet ; sed cum Pairum vocibui abusi
enim parva prius sumere, nimirum domus splendo fuerint ha.'1-elici, mallet Combef. consociabitur, co-
rem, el solem, terr aulem humaran el pluviam, ul puhbilur.
sic majora el perfecliora concipiant. (68) KxBro S. Ita Colb. 3, a, Motilar, ac
(62) Nxza... 11 Montar, el Morel. Morel. In edil. S deest.
vjzxV 7tEptXafiitouitv. (69) Maptvpla yt'ip Sbov ci. In cod. Reg.
(63) MeyJlTi .,1. Bill. : Magno incendia , el apud Morel, xaxi ~A desun.
cdjuncia exslinguilur nee apparel. (70) ' y>. Vi ilololalrra voenn-
(U4) Odre xbjpiBTut. Colb. 5 YVwp'Ex1) di- lur, ail Bill. , qui simulacris divinos honores tri'
gnoscitur. buunt, ila Apollinaiista; orthodoxos aniiiropolalras
(65) " io-rl . Bill. : Tatum istud est apppllabanl. quod loitim honiincin a Christo assum-
ihctndium. Legil Combef. Xov isxi pa upaa, pluni fuisse crederent, sirque ilium culeroiil. Eodem
m S. GRGORII THEOLOGI 183
lime vir (lanquam sarcolatra, siquideir ego ambro- 0eov , > ox AXXtoj SsOivai fiuvauxvov,
polaira sum), dcirco menteni aieam coniemnis, ut y.a\ 8i atpl asutoixov. ' l [
Dc'um cum carne devincias 90 perinde alquc aliter Xyoc tj, iXosdcpou \ auaiSsuxou ; vo
astring nequeat, ob idque intermedium parielem vot uYvuTai, t)j yywzpii) xal oixEtoTpci), xal
tollis". Mea autem ratio, hoc est, hominis minime sa- 8i totou aapxl (ijiteuovtoc (71) Oetoti xal ica-
pientis eteniditi, qmcnain est? Mens menti, ut pro- XOttti.
pinquiori et conjunction, jungitur, ac per cam carni,
inier diviiiilateiii cl camis molein , inlervenientem.
Porro autem, quam huinanitalis assiimptae, vel, T e xal i Xiyo outoT TTJ Ivav9pw7^ijiu,
ut psi loquunlur, incarnationis, causam ancrant, rStojjisv, etsuv aapxxjew, (> ai-ol XYouaiv. El
videamus. Siquidem ut Dens alioqui incomprehen- piv va (\ 0{, <); <*>v> xa^ &S
sibilis, comprehendatur, ac sub carne, quasi velo to ! t aapxl toj v6pto-i{ irpoj-
quodam, cum hoininibus vcrselur, scila sane hsec ojuX(aT], xou.(i6v ti upojwTteov aTO, xal
ipsis larva est, et hypocrisie fabula : ut interim non 8pu.a t| uiroxpEsEw va p.i XY" Sti xa\ iXXto;
dicam alio qiioi|uc modo fieri potuissc, ut nobiscum 6u,iXT|eai fijxv oTv te f,v, uirap v [ irupo
versarelur, queinadmodum prius in ignis rubo ", xal vGpu-vto eSsi (72) itprEpov. E 8 va
et forma humana ". Si autem ut simili per simile Xar) xaTaxpipa t; . .
sanctiGcato peccali dainnationem solvat, prnfceto ftoiov ';, e8i)iE 8t t$jv
quemadinoduni carne propter carnein damnalam, xaTaxpiEjav, xal J'UX'i "la "*v 4'UX^V> > *a\
et anima propter animam opus habuit, ila etiam vou 8ia tov vouv, o irraCaavTa jivov v 'A8|x,
mente propter mentem, utpote quae in Adamo non XX xal TrptoTOTOzOfjaavTa, . ol 1 Xc^ouaev
solum pcceaveril, sed et prima atcela fuerit, nl tiv pbtoev^p.a-zw>. "0 yp ttv evroXv ^,
quemadinodum medici in morbis loquunlur. Quod xil xtv vtoXjv o'jx -Xasv 8 6e oix iep-
eniin manilatum accepil, hoc mandato qunque mi Xa , xal tt)v 7tap6au'.v etX[t)<tev 8 8s
nime paruil : quod autem minime paruit, hoc ratp6r toOto xal <,! u.XtaTa ; 8 51
cliam eo audacia; progressum est, ul illud violaret; TTJc awTTipiac Sito, xal TtposeX^jcOi) " : vo
quod autem violavil, hoc in primis quoque salute upa upouEXijTCTa.
ndigebal; quod autem salute indigt-bal, hoc cliam assumptumest ; ila lit, ul mens assumpla sil.
Hoc nunc, velint nolinl, demonslralum est, Toto vv itoSScixTai, xiv u.i {JoXcuvTai, ?-
geomclricis, ut ipsi aiunt, ac necessariis demon- ETpixat?, j{ cpaaiv aUTol, xal avayxaiaic -
slralionibus. Tu vero p rinde facis, ac si, Ixso 6;sai. S'j 8e itoi itapairXfjiiov, av e
hominis oculo, ac pede insuper ofl'enso, pedi qui- ^ vOptbzou 7tTaaavT0 xal 7to8b; -
dem medicinan) adhiberes, ocultim autem incura- itTa3avT0, tov $8 xv eOpJtEUE, t8v 8 OaX-
lum reliiH|ucres aul, cum piclor aliquid minus iOv aOEpTiEUTOv Eta ^ ti aj xaXu
recle pinxisset, picturam quidem immulares, pi- Yp4'avTO. w ^v ypaflv AETETCoUi, tv 8e ^-
clorein autem, velut muere suo recle functiiin, cfov <){ xaxopOoOvTa uapaTpE^Ei. E 8 Orco totojv
pra-lcrircs. Quod si, his ralionibus prohibili eo EJEipYHEvoi tuv XoYitiu.i>v , xaTatpEUyousiv
confugiuul, ut Deuiu, remola cliam mente, homiui 8uvaTv evai 0, xal ^? v0"> eCteai tov avOpoj-
salulem all re posse dicant, ulique poluit eliam, irov, 8uvot8v 8 itou xal ^* , x<5v<>
remota carne per solam volunlalem, quemadmo- o'JXEi9ai , xal vpY , xal
iiiiu alia quoque omnia cilra corporis operan) op v^pYTjXEV .(1);. "AveXe ojv [et vo xa)
ralas est, el operatur. Quare cun mente carnem TTjv o-ipxa, v' 5 ioi tXeiov tj rcovoaj. 'AXX'
quoque tolle, ut plena et perfecta tibi sit lemeritas. u-aTvTai Orco {.[ , xal 8a
Sed scilicet a liitera decipiunlur, proptreaque ad D aapxl npoirpxoun , t^v auvTjEiav ttc Tpatp^

* Ephes.'n, U. ,k lixod. lit, t. " Gen. sviu, 1 sqq.

laque modo Gregorius Apolliiinrii scquaces sar- erat futnrus in fine. Asterunt quidam, ail Augusti
colalras vocal, quod carnein solam ab assiim- nus, lib. xvi De civ. Dei. cap. ), Dominum Chri
ptam fuisse conlendercnt. Superius eniin probavil stum, etiam ante indumentum carnis, (vis-e visibi-
eos qui inentcin lollunt, animain quo|ue prorsus Icm. Est quidem divina; pulestalis et intisibilis. in-
tollere, iilpolc in qua nihil sit mente praestanlius. corpornlis, incommulabilisque natura', sine ulla sui
(71) MeciTEorTo. Montac. et Morel. ({ u.ai- muiatione etiam mnrtalibus aspeclibus apparere, non
TEovToc. Verlil Coiubef. : Qu media intercdt per id quod est, sed per illiquid quod sibi subdilnm
inier deitalem el carni molem. est. Quid autem Uli subdituin non est ? Verum liuic
(72) 'Er rOpioxrip elei. In humana specie, senlcnita S. Doctor favere non videlur. Addit eniin :
videlicet dum sui praeseiiliam palriarcbis exhibuil. Multo est irai ib I us quod et Abraham in tribus, el
Christum ab initio inter homines fuisse coiiversatuin Lot in duobus viris Dominum agnoscebant, cui per
evislimaniut Palruai nonnulli. Congressus est, in- sinqularem numerwn loquebuntur, cliam cum eos ho
quit Terlullianus, cum patriarchis el projihetis... mines esse arbilrarentur.
ditcems jam. inif.a primoidio,jamindehominemiiund
ISO EPSTOLA Cl. i:o
yvoouvre. 'Hjae atoj xal Sia^ojicv. carneni acciirnint, Scriptur consuelmlinem igno-
"Ot av fp itavco/o Trc rpaj; avOpuito xal rantes : nos lioc quoque 91 cos docebiimis. Nam
Vio; vo^t-o'j -pooafOpEs-at, - : ~; -; quod Christus passim in Scriptum , homo, ri
xal Xystv ; Filius hominis appeltetur, quid apud eos comme-
morare altinet, quibus hoc. cognitum est et exploraluiu?
Et Se SitsxupCovTai ; (75), 'O Aoyv cpt. Quod si huic loco innituntiir, Verbum caro fa-
trirsTO, xal cxi\rucer ir i)jur, xal Si dum est, et liabitavil in nobis ", ob dque, ut su-
7:piiouai vOptUTro'j xXXtruov, o tores quae in pellibus crassiorasunl, ila ipsi, quod
ffxuTsi ita^UTipa tuv 6spTmv (74), iva in bouline prseslantissimum est, abradunt, ul Deum
aapxl auYxoXXfsojatv, upa Xiyciv a:o'j; xal aap- m, carne conglulinenl : lenipus esl ut ipsi di-
xtv u.vtv (75) tov elvai eo'v, XX' ou/l xal oant, carnium quoque (luulaxal Ileum esse Deuni,
(J>uxv, St ti '-, /ta azip non aulem ctiain animaruin, quoniain scriptum
ovclar capx , xal, <5 ce est, Sictil di'disli ei polestalem omnis carnis " ;
cpf. t\,ei, xal Ei'J.oyeiz) cp z rojia et. Ad te omnis caro vniel "" ; et, Benedicat omnis
por avzov, tout' Ijti ? vop(D;ro fj iraXtv caro nomini snelo ejus"; hoc est, omnis ho:o :
^;, xat ; xaTa6s6T)xvat too; i:axs- aut rursuin patres nostros incorpreos et nvisihiles
pa fjfuliv eI Afyicrrrov, xal xt(v // 'It3T9 in /Egypniin descendisse, solamque Joscphi aniiiiain
66a6ai U.V1JV rb (76), 8t ytyp- a Pharjone in vincula conjectam fuisse, quoiiiani
Oat, '> eCociftrjucrra xrze ^rvya xazCr\cur scriptum est : lu septuaginla quinqu animabns
sic Afyi'sroi", xal, XiSi\por f) irvr\ av descenderunt in *' ; et, Ferrum perlrunsiit
zov (77), npYjj.a SOfjvat .| fiuvjievov. 'AYvooOt anima ejus *l, res prnfeclo cjusinodi, qua; iiullis
yp o Xyovte;, Tt s'jvex8o)(ix<; vinculis astring qneiit. Ignorant enim, qui h.t-r
vofi^Etat , jtpo-j Tiav-o SrjXoupivou dicunl, res baser per synecdoche enunliari , loto
xal, ISsocco zwr xopxwr kaixalovrzai nenipe per partem indcalo; ul cum ail Scriptura,
tr Seir, tv' fj 7uttv] 6,6] cpstc, xal IlXti; Et pulli corrorum Deum invocant *, ut avium na
xal "Eirapo xal '; p.VT)u.ovE'JovTat vtl tura designetur, el Pleias et Vesperus et Arelurus
zvtv OTtptv , xal ttj Ttspl totou oixovo- memoranlur ", pro eo, ac si diceret omnia sitiera,
jia. Deique circa ea provdenlam.
Kai ua aXXio; oTv ^v tt}v tov 60 6t- Hue accedit, quod non aliler Dei crga nos amor
X(riTJvat tEp\ <a3 aYTv, fl x ivTiptovEuOfi
^C testatus esse poleral, quam ex eo qtiod caro in
vat T)v apxa, xal 6ti (78) 5i' Jic , /.& memoria Pueril, et quia nostri causa ipse eiiain
[i/: xEt'povo. Epxa y^P Evat ^ux^ et;- usque ad detcriorem partem sesc demisit. Carnem
XiiTEpov, it; tiv eu cpovovTJv ep-oXoyijaEt (7!)). enim anima viliorein esse nemo sanse mentis inficia-
To ouv, 'O Ayoc cap, kytrexo, luov 6oxet jtot 80- biltir. Ilaquc hic locus, Verbum caro factum est *,
vasOat Tip xal ajiapxtav a-bv YsYov^vot! XeysiOat eamdem vim et signilicalionera mihi habere vide-
xal xaTapav e; Kupiou 1;1)- tur cum eo, quod peccalum quoque ipsum et male-
-, { y^P ; W tuj 8t SsaaOat dicium faclus esse dicilur * ; non quod Dominus
; avou.a; fijiuv vaXa6<5vTo;, y.al ; vjou ^a- in base immutalus sit; qui enim id fieri posset?
oriavro. piv ouv Ixavtb v itapvTt sed quia per id quod h;ec suscepil , iniquilales
8-. 8 aaip; xal to iraXXot e0Xr(7rrov. yp Xo- nostras sustulil, el morbos porlavit. Atque 1re
Tfo^paEiv, XX' Eirtir/stv tjv TrTTv ouX8u.vot, quidem in proesenlia propter perspicuilalem, el
Yp?"^. 'ov 8k teXutepov itpl totiov quia vel a rudioribus facile percipi queant, nobis
<yov, e 6oxe, xal 6t u.axpoTp(i)v - dixisse sufllciat. Non enim ut libros condamus,
eed ul erroremet fraudem comprimanius, haec scribimus, pleniorem el perfectiorem de iis rebus dispula-
tionem alias,' si videbilur, ediiuri.
"0 81 ToTtv -1 apu-Epov, o8' - 92 Q110 aulem his gravius est, ne hoc quidem

Joan, i, U. " Joan, xvii, 2. " PsaJ. lxiv. 5. * Psal. cxliv, 21. " Act. vu, U. Psal.
civ, 18. Psal. cxl\i, 9. " Job xxxvin, 31, 52. "Joan, i, 14. "IlCor. v. 21 Gal. in , 13.

(73) Aucxvplorzat . Colb. 3, 9, a, - (77) Sirjpor SirjAOer $ fv%l\ aiizov. Ferrum

ovrat .
(74) aayfitepa zur epftdzur. Perperam Rill.
crassiores pelles : sic enim peril similitude.
(75) Xapxr . Colb. a , aapxuv pvov.
Colb. 3, aapxtv pvwv slvat Oebv t8v ev. Colb.
6, aapxv uvjv t8v Oe6v etvat, XX' o^, etc.
(76) zov . Monlae., Morel. elC.ombcf.
61 , hoc est, Putiphare, quam leeiio-
nem confirmt Genes, xxxix, 20, ubi non a Pha
raon, sed a Putiphare tradilus dicilur Joseph in
careerem.
perlransiil anima ejus ; et sic Septuaginla mler-
reles, quam versioneni requiril historias verilas.
aullibi enim legiinus Joseph pen iissiim gladio, al
in vincula conjecluin. Vulgatam seeulus csl Bill.,
reddiditqiic ferrum perlransiil animam ejus, quod
Graeco minime responde!, el a meule Gregorii
prorsus est alienuin.
(78) Kai zt. Ita Colb. 2, C, 9, a, Monlae. et
Morel. In edil, xa deest.
(79) 'OjiOrlo-rr'ic-Ei. Colb.3, a, Montac., Morel, el
Conibcf. it av Ttv su cpovovToiv ip-oXoYijaEtE.
1S1 S. GREGORII THOLOGI
praelermittcre convenit : Vtinam abscindanlur qui A
vo* conturban! ", ac secundum Judaismum, et
secunilaui rircumcisionem, ct secunda sacrifiria
iiveliunt. Si cniin verum est quod asserunt, quid
veiat quin Christus qiioqiie ad eadeni hxc abro-
giimla ruisus nasr.ai.ur, el ruisus a Jtida prodalur,
el in cruceni tollalur, el sepultura: mandctur,
el resurgat, ut omnia, qua; ejusdem seriei sum,
iinpleantiir, eodem slellarum moiii, juxla Grse-
coruin cJreuiiuin, eadem circuinferenle ? Qua;
cniin fatalis sors I'uerit, ul ex is, qua) tum
coniigerunl, aliud partim fiai, aliud partim omit-
tatur? Hoc sapientes viri ostendanl, et librorum
in ii Iiii iitli ne gloriantes.
Qiionia i autein ob librum illum de Trinitate ani-
inis inllati, falso nos, ut in fide miniine sanos,
accusant, plerosqucvelut esca quadain alliciunt,
Hud scire necesse est, Apollinarium, quarnvis dei-
laiis noiuen Spirilui sancto dederit, vim lamen dei-
latis ininime cuslodiisse. Siquidcin ex magno, el
majori, et mximo, hoc est, ex Spirilu sancto, el
Filio, el Paire, lauquam ex splendore, et radio,
et sole, Trinitatin consliluere (quod quideiii in
illins lilnis apcrle scriptum est), deitalis scala est,
non in caelum subvehens, sed e coelo dejiciens.
Al nos Deuiii quideui Pairem el Filium et Spiritum
sancluin agnosciinus : base autem non nuda no
mina, dispares dignilaies aut polenlias secantia,
se.l unain camdeiiique, ut appellalionem, la d-
vinilaiis naturain, el essentiam, ac polentiam.
Quod si quis luce quidem a nobis recle dici arbi-
irelur, verum baerclicorum communionem objiciat,
boc nostrum esse quispiam oslendat ; el tune vel
pcrstiadebiinus, vel sccedeinus. Ante judicium au
tein, aliud quidqiiain novi ninliri luliim est,
nediim rem tanlam, et de rebus tanlis. Nosqiiidem
isla, et apud Deum etapud homines, contestai!
similis, cl conleslamur. Ac ne nunc quidem, ere-
das mihi velim, haec scripsissemus, nisi Ecclcsiam
lacerari atque discindi videremus, 93 lum l"'1'
alias prestigias, tum per praesens vanilalis con
cilium. Quod si quis nobis bxc diceiuibus et
" Gal. v, 13.
(80) tjj . Morel, Montar., Morel, el Combef., cujus inlerprelaiionem
fi aTj;. D sequimur. In edit. aitoTtX-fjpwjt; , veitilqiie Bill. :
(81) rir ' EJ.Arnxi}r . Qua; enim hc allributio (ueril, ul ex Us qu (um
orbem ab eisdem ebeundi, ail Bill., et ad eam-
dem rem revenendi confulat Augustinus, b. x,
cap. 31, De civit., qua! opinio Plalonicorum luit ,
qui rircuilus Icuiporuni induxerunt, quibuseadem
semper fuisse renovala atque repelila in rerum
natura , atque ita deinreps fore sine cessalione
asscverarcul , ul idem August, docet , lib. ,
cap. 13. Cur aulem hune orbem necessariuni pu-
lareni Platonic!, exponil Vives, lib. x, cap 31, ne
videlicet cum certiis esset animarum numerus a
Dec, cum munduin hune archilectarelur, creatus,
dees eut qui terrain incolerenl homines , inundo
eterno el tioiniiiibus niorii subililis. Rcvolutionem
haue videlur allingere Tullius in Somiiio Sci-
pionit.
(8) Tic yiip i) . Ita codd. onines,
ISO
paXntstv vafxoov. ' xat nox^rortat ol
dracrratovrre vji, xal SETSpov 'IouSatipAv, xal
8u-pav TcspiTOjx^v, xal 9usa Suxapa zyovztz-
yp , t xcoXEt xal irXiv YEvvrjijvai Xpt-
st dOTTjatv tuv a&TUv , xal npoSoOrjva itXtv
-jt 'loSa, xai <rca'jpb>Ofvat, xal TacpTvat, xo\ va-
ro-va, iva itXijpcoOf) t nv-a t , |( (80)
xoXo'j6!a, ttjv 'EXXtjvix^v avaxxXwitv (81),
t aa ) ( aiTj tuv aarpojv xtv<-
<>;; tj yp f ^; (82), tb p.v Tt ys-
vaOai tuv tote auu.6vT(V, tb S izapetirpai ;
6t$a-iuiav ol aotpoi, xal icX^Oei tuv p46X!u)v t-
XoT'.p.O'J[AEVOt.
'EuEtSi] 1 TptSoc tfUwJ[iV0( Xyi), xa-
Ta^eOSovrai jjtsv fjjjitJv, < o/ Yti gov* ^
t}jv TtTtiv, ScXsouat Si to 7toXXoi, xevo yi-
vtisxttv vayxatov, 3ti 'A-oXXtvpto; piv ?,
Otijt&c 6vop.a 1 Ilv(jiaTt Sob;, ttjv Sva-
[uv tt[ 6tt,to ox i;pXa. 'ib yp ix ,
xal u.eifovo, xa\ y.s,yleto\i awiaxv tjv Tpi5.,
S oyi, xi'i xrvo, xat f[Xou, o flv'j-
poTOi, xal Vio xal '^ ( 85) tra-
91T); V TO EXvou .:1 X^foi), xXjjia t:\
0<5t7)to, ox ei opavbv Sfouaa (8i), XX' o-
pavoj xxTayouva. 'H;j.e; 8e Oev [v -f tvt><I>colJlEV
tv fJtx-pa, xa\ Tbv Ytbv, xa\ yiiv riv0ia(85) "
8s o xXfjUci; i)>iX{, tsjavojj $1. fl
SjvjJujv viaiiT(Ta , XX p.av xaV tt]v aCiTijv
iiio^Ep rcposTvyopiav, & xat ,{ aiv, xal
oaiav, xa\ 8'Jvap.iv.
El S ti; (iv pO; ortat !, yxa-
Xe 8 t)v Ttbv aipexixiv xoivtuviav, SEiTto ti
toto TUv p.Tp(ji)v (8(5) xat f itEJojiEV, j) va-
)(tpTso|jiEV. ?1 xpaEio 8s o8s "/.Xo Tt xatvoxo
(Actv ayaX, p. 3ti itp^pia tosotov, xal irepl
TTjXtxo'Jxtov. 'Hp.t (xv o5v xal 8i{iapT\;p-
Bbv xal avQp(i~ou;, xal Siap.apTupji0a.
Kai oS vuv, eu faOi, ' v fpdHj'ap.Ev, j^jj
t]v 'ExxXTjaav wpiTjjuv eiasTtjjjivrjV, xal T(xvo-
p.vrv, xal Ta aXXa. -spaxsat. xat tw vv suvs-
8pt(i tt (iaTatT7)Toc. Ei 6 Ttj XEyvrtav
fxiv xal 8ia(iapTupopvwv, f Sc xpac Tiv{ (87),
coniigerunl -aliud faenan, aliud omissum il?
(83) ". Ita codd. nostri. In edit, .
(84) El(. ovparr yovcra. Monlac, Morel, et
Conibef. Et; opavv vayousa, non in clum tur
tum reliais.
(85) V5 fior flrevpui. Colb. 3, xal IIvep.a
tb .
(8<j) AeiCdro) ri rovzo ^. Comb. :
Oslendat quitpiam id ad not spectare. Bill. : Hoc
notlrorum quispiam oslendal.
(87) 'U m xpela ztrd ,_elc. Colb. 3, r 8t
I^Opa Ttvi, f(6t9<16ov dvtuv (ivtuv pro vOp)-
irtijv), aul propter qatdam inimicilias aut propter
insipienlium metum. Paulo post , ta ^;,
reddit Bill, propter simultale*.
193 EPISTOLA .
f iaov vOpwwivov, ^ fit u,ixpot]/uxEa drarou, conteslanlibiis, aul propter qudam commoda.
f, 5i xo iw(juivxov xtoc xal axu6pvr,Tov, i) 8i xi> aut propter liumanum melura, aul propter ab
voxap, xal irpb x xaivoxou,Ea{ Etotjiov, 6ia- surdas quasdam pusillanimitales, aul propter
rrxst jikv fijiac, tl>; oSevo Xo^ou iovi, - pasloris et gnbernaloris inopia m, aut quia pere-
/i 5s xo "towTOi, xal catps x xaXhv oijjta xj grinis et inusilatis rebus gaudet, atque ad res
*ExxXTj3a, axij aaxaasi xb xpp.a, 5<jxi v f), novas moliendas proinpliisct paralus est, nos qni-
xaJ. uyeCct X-pv v fipa xpjsu. 5s dem ut nullius prelii botnines aspernaur, ad isios
o laxpol Xifoi. xal via ^aX-^pia, xal vxtooYY* autem accurrit, ac pulchrnm Fcclesiae corpus di-
615 (88), xat f) xuv uixpajv x<*PlC> <) ; vidit, ipse judicium porlamt, quisqus tandem
ScaB^xi] vojit'ETat, xal fu.c (<aX;;.oXoYffO[EV, xal fuerit **, atuuc apud Deum in jmiicii die causam
TcoXXi YP^I0!"4 xal JiETpfjojxv. 'Eiisi5t Soxojxsv dicel. Quod si prolixi libri, et nova Psalleria, Da-
xal <ltut IIveOu,a xv efrap Ibsujjuxxoc vidlque conlrarium sonum edentia, cl rarminum
Xapt xox axtv, XX u,] vOpwrcEv) xaivoxo- lepos, pro lertioquodam testamento babenlur : nos
jia (89). Taux es JoXou,at 5ia(iapxpaT6a xo qnoque ps.'ilmos condemus, cl mulla conscribemus,
toXXo (90), iva ii) apoi Ixtojxsv, { xoioxo xa- ac versibus compleclemur ; quandoquidemipsi quo-
xv napopwvxE, xal raipixijv f]xtpav SaQujxEav, R que Spiritum.Dei nos habere exislimamus : si lamen
TOvT,po -.oi vojxijv xal !<rxv Xau,6avovxo. Spiritus gratia lioc est, ac non potius humana nova-
tio. Ilc le apud multiludinem allcslari volumiis. ut ne pondus habeamus, tanquam hujusmodi malum
dissiniulanles, ac per socordiam noslram uoininitienles ut pravum dogma lalius serpat, ac robur capiat.

PB'. 01 KAIUO. Cil. AD CLEDON1DM CONTRA -

NION NA RI UM
B' (91). EP.STOLA 11.

M uit Clcdonio Gregoriui rgulant fidei c.anonentque ad quem pravas hrelirorum doctrinas exigrent
Culholici: versutias cl sopltismala Apollinaristaruni aperit et ditsolvit.

'EitsifiJ] ttoXXoI , TtpoisXOvtS (92) xfl <nj sXa- Quoniam multi , ad piclalcm tnam ndeunlos,
6sia, lripvftpiav tjxo 1 ', xal 5c certain de fide doclrinam qiiserunt, ob idi|uc a no-
xoOxo rfix^ea ^[E; - <jvxoiov pov bis brevem quamdam senlenliae nostra; rcgulam
Tiva xal xavova tf||jtsxpou -;, 6i xoxo et canonem amico animo exegisli . idrirro pielat
tvp3K}iiv ) oij sXa6sia ( xal irpb xwv ypci'J-- tu;*- scripsimus (quod ante linens qnoque nostras
puxxaiv SYvt^Ple)> ~l b^ ""S *&-A Nlxaiav r.l- comperttim habebas) , nimirum nos fidei ,
steid, xrji twv ykti-i Daxptov tuv xs (93) suv- qiiii' a sanrlis Putrilius, qui illic ad everlendam
sXevtiV \ :1 x^ 'ApsiavTj (94) ap- Arianam ha;resim convencrunt , edita est , nec
ffstiij, o'Jv o'jx lEposxtjiVjaagjisv -, o&xs itpo- qiiidquiun unquain prxlulisse, nec pi .< Ierre posse ;
xijiv SuvijjiEOa , XX' exeEvi]; <j[isv xr{ Ttaxsio verum ejus fidei, Dei muere, nes esse, ac fore:
ffv xa\ iofteOa (95), itpoaSiapepovxs xb illud insuper explicantes, quod ab illis minus 9&
iXXtit>; s;.pT(jivov xsEvot itspt xo ^Eou Ilvs- plene de Spirilu snelo dictum est (propierea quod
jax,; (Sia xb u.i]6c XEXtvTiSat xt]vixaxa xoxo xi ha-c quxslio nundum exctala et agitata fueral),
ijXTjjia ), 5xi 0e5xi)xo eESIvai xph T^v , iieinpe unam eaiiidemque Patris, et Filii , ei Spiri
xai x'jv T'jv , xal xb aytov IIv[ia, Bebv xa\ xb tus saucii divinitaiem agnoscendam esse, Deum
DvEGu,a ytvwsxovxa (96). To ouv povouv- qnoque videlicel Spiritum profitendo. Eos igitur,

' Gai. v , 10.

(S>9) WrTipOoyra iai. Combef. : Ex ad |) a, xa\ p.i] vj (vi pro vOptrtvri ) xaivoxoua, ne
verso Davidi respondentia, cique contraria. Illud erat non potius instpiftis novaiio.
Apollinai Studium, ut heroica parapbrasi psalmos (90) Tov . Cod. Rpg. , xoic r.oW.
Davidicos suis lantandos iradercl, eaque arle illo- (91) Alias LI. Scripta anno 3X2. Jlf -
r sibi concillare* nimos. Quin vel inscitia vel drior. Colb. 6, 9, et cod. Reg. , KXti55-
pravilatc mentis textuin ausus corrumpere , suos viov 7tpEa6xspov -iaxoXi) '. Morel. KX^Svto-/
faciliusdisseininabat errores. Idem, quemadmodum icoEcr'jxEpov /foc 8sxpo. Colb. 5, et Conibef.
narrt Socrates in Rist, trip., lib. in, cap. 16, tz'pb KXr,5<5viov Xdfo '.
libros Mosaicos carmine vertit , et qiue in V'eleri (02) . Colb. 3, a, Montac:, More!,
sunt Testamento histrica forma conscripta partim ac Combef. Ttponvxsc.
dactylo metro coiistruxil , partim ad formai tra- (93) xe. Montac. et Morel, xv xelss.
gdiae dramatice elabor:ivit. Vide Niceph., lib. xi, (9i) Tij 'Apsturi\. Moniac. cl Morel, xj
cap. 12. Ab eo cum viilerel Gregorius mullos sua- 'Apiavtx^;.
vilate carminis illectos in errorein perlrabi, ut huic (93) Shr , xal ecrie0a. Montac. et Morel.
malo medicinain afferret, animuin ad componemlos AoX - av 8s , sieque Bill, inlerprcs , eo-
versus iradidit, multaque in extrema sencclute car que adjuvante fore.
mina scripsil. (9G) T Ilrevjia ynibcntorza. Colb. 3 , , ti
(S9) 'AXl fit} 01 xaircTC}iia. Colb. 3, llv;0;j.a xb yiov Y'vti0))vxai.
i $5 S. GREGORH THEOLUG1 1%
qui la senliunt , ac docenl , pro snciis habe, A xal 8t8aaxovTa; Sye xoivwvixo (97), eueI xal
qitemadmodum et psi habciniis: eos autem , qui {as to 8 tipiu IvovTa uocrtptpou , xal
secus senliunt aversare , atque a Deo et Ecclcsia { fiYo xal 8eo xal ttj |$
calholica alenos existima. Quandoquidein autem, 'ExxXrjiioc. *EicEt5}] S xal rapl ttj OEac evavOpoj*
el de divina humaiiitalis assuniptione , sive incar- Trijasui, etrouv aapxtaw{ xiveTaE ti :),., xal
natione , quaeslio quxdani movetur , hoc quoque iopfou itait 1 u.uv , oti tov Yiov
omnibus de nobis affirma, nos Dei Filium, qui ex 6eo, tov 'twrfieyxoi ex , xal u.et
Paire primuni , ac deinde ex snela Maria virgine ex ttj yaj napOvou Mapfa;, e! Iv Svo-
genilus est, in unum jngere , nee duos filios no |icv, xai Suo oto vou.aCou.EV, XX' Iva xal tov
minare, sed unum el eurndem in inseparabili dei- axbv v SiaipET) Oeorfi'i xal tiu.? icpocrxuvouu.EV.
laie et lionore adorare. Quod si quis vel nunc, vel El S tic o ouvtiSetok totoi f vuv i) UaTEpOV,
in posleruin, his minime assensiis fuei'it, ipse Deo aTO >c|e Vf ( XfOV v ''(/.pi XpiffEOJ.
in die judicii ralionem reddel.
Ac nostra quidem adversus ameiitem eorum de 'H [v ouv lpo; ttv vorjTov aUTUv irepl
menle senlenliam conlentio el opposilio , ill brevi vou 8av IvoTaat u.t>v xaV vTtEai, v jipa-
eoniplectar , la se babel : soli enim fere , quod y_e, toioOtt, xal otiu / u.voi yp av^Sov
proiitenlur, hoc etiam revera paiiunlur, ob ainen- 8 8of(iatou(nv (98), Svtw xal irxouatv , voa
tiain 11 i m nun mentem circuincidentes. Ne autem tov vouv TCptx<5iiT0VTe;. "Iva 8e (it) ^
nos hoc nomine accusent, quod Vilalii viri nobis 4)u.(I>v ) TfjV yairrjTOU OTaXiou Ttorv (99),
cliarissimi fidem , quam , la postulante bealo D f)v TzaixrfiiXi orco xaxaptou Aau.<iou ttj
maso, Roma; episcopo , Uteris consignatam edidit, 'P(.u.tc , lyypaLtpnv i:t88iuxE, irptEpov
.i ius quidem probaverinius , nunc vero repu- p-v a7c&8E)(of<.vcv , vuv 8 avaivou-viov , xal rapl
tlieuius , de bac quoque re pauca disseremus. Isti toutou payea 6)Xc)s)u.ev. Outoi rp f,vtxa lv
enim, i-u m apud fldos sues discpulos cl arcano- av to rvT<joi aUTwv(l) u.a6irca, xal u.uo~rai
i'iiiii conscios, qucmadinodum Manichrci, apud eos TUv ano/.^Tuv OEoXoyojaiv , arap o Mavi^atoi
quos electos vocanl , de diviniiate disputant, lo- to exXextoj Xeyou.vo (2) , SXtjv ttjv visov a-
iiuu siiiini iiiorbum detcgcnlcs, vix eiiam cariiem tuv (3) xxaXUTtTOVTE; , u.Xi; xal tIjv cipxa
Salvalori iribuunl. Cum autem conimiinibus dc S)TT(pi 6t8ao-v. "O-av 8k Ta xotvaT; dr-oHi^eat
liumaniialis assuinplionc sentcnliis, quas Scriplu- TiEpl Tji ivavOptunf^Ed)?, a f) rpatj-i) irapjrT,3tv,
ra exhibet , convinciiiitiir ac prcmuiilur , pias XayxaivTai xal KiajvTaL, xv Ea6t{ Xfst(
quidem dicliones confilentur, verum circa seiisum *" 6\\)1, 1 5 tov vouv xaxoupyouuiv (i), oy
et iiitclligciiliain dolos iiectuni , non quidem ani- Sd/uyQV xv , o6e Xofov , o8b Svouv , oo ]
nia:, nee raiionis ac mentis expertein uec imperfe- u-oXovouvte tov vpujzov , 4,,JX^V 6 xal X5fov,
< linn 95 hoiiiinein confitentes: caeterum anima?, el xal vouv, aTijv eIooi-ov-e tv , ouxTJi
raiionis , ac mentis loco divinilalem induccnles, ) aapxl 1(( u.vtc, XX' oCixl ^>fi) tal \
perinde alque ipsa sola cum carne temprala el i|u.ETpo)v xal v0pw7:fv(i)v, e xal t ivau.pTr,Tov
coplala fucrit , at non etiam human nostra res xpEtTTOv A ' u.3c jv, xal Tiv u.ETptv itaOiv
el propi-ielalcs ; eliamsi ilia ab omni peccalo pu- xaOpitov.
ritas humana comlitionc subliinior esset , vi-
tiosarum nostvarum affecliouum expialrix.

(97) 7 y,E Koirwixov. Combef. : In commu- here. AtidUorem, de Victorino subdiacono loquitur,
niune habe, illts communione jngere. sane Manichaornm , non eteclum se esse confessas
(98) " Sopucriovcir. lia Colb. 3, 6, 9, a, Mon- est. Auditores autem qui appellanlur apud eos, et
lac. an Morel. Icgilqiie Bill. In edit, deest. carnibus vescunlur, et agros colunt, et si voluerint,
(99) OvTraJlcv 1. Vitalins, honstate vilae uxores habenl , quorum nihil faciunt qui vocaiilttr
conspicuiis et apostolicorum dogmatum alumnus, D elecli. Sed ipti auditores ante electos genua figuut,
ab Apollinario landein correptus est alque in hae- u( eis manus suppbeibus imponaiur , non a solis
resim pertraclus. Tbeodorel. lib. v , cap. . Hune episcopis , vel presbyteris, aul diaconis eorum , sed
Apolliiiaiius seetaloribus suis praifecit. a quibuslibel eleclis. Solem etiam el lunum cum eis
Nicepli. lib. xii, cap. i , qui el iiliiis supra menii- adorant et omni. Die quoque Dominico jejunaiit cum
nerai lib. xi , cap. 12 , ubi el Apnllinarislas Vita- Ulis, et omnes blasphemias creduni , eie. ibi
iianos diclos ah Anliocbenis sciibii. Cum Viialio August. Electorum eliain'ipsorum, ut et audiioruiu,
islo se Anliochi.c congicssuui , alque mulla de ineminil Posidonius Calamensis in b. De Vita
meute Christi disseruisse scribil Epipb., lib. in. August -, cap. 46.
li.ee Rill. (5) Ncrcr ai)T<hr. lia Moniac. et Morel. In edil,
(1) rrrjalci avrr. Colb. 5, yvrafon euxuv. vjov h'j-jz , verlilque Bill.: Tolum morbutn ipsi
(2) 'ExUexTc .leyofirot. August, in lib. e delegenles.
hresibus ad Qiiodvulidcuin , lisers, xlvi , loin. (i) 1 Se row xaxovpyvvci Combef. n-
VIII, pag. 14, Man ichseos ecclesiain stiain voluisse Iciprelaiionem sequimur: verieral Bill.: Circa men
constare duabus profossionibus, audilnriim et eie- tem dolum struunt.
cloruin, scribil. Ut aulein iutelligas, ail Bill., quos (5) ' oii/J, etc. Combef. : Ac non etiam qua;
electos , quosqiie auditores vocarent Manichaei, nostra sunt alque humana eidem contemprala fueriut
opera: prelium erit verba cjusdem August, ex epist. el coplala.
nunc 236 ad Deuterium episcopum hie ascri-
497 EPISTOLA 138
Otii) fov , 'BpeT 8k row Xptczov ixo- A Sic quippe illud quoque , Nos aulem meutern
fier, itapsTiYoOvTat xaxu xa\ Xiav ^, voOv Christi liabemus 8, pravc ac pcrquam slolide in-
Xpiaro ttv 8<5; Xyovte{, oC>x, Snep ijjxet, lerpreianiur , nimirum per Christi meutern divi-
iwXa(i6avovce, 5ti oi tov auTwv vov xaOijpavTe niiaiem significan conlendenics ; non autem bunc
{itji^Tei voi xEvou , 5v7tsp <u.uv 6 Xtorijp locum more noslro expolenles , nempe quod ii,
aviSiSjaxo, xal ; aiTOv p4i0u.fovT, ixTov, qui meiitcin suant ad iliius mentis , quam Salvator
ouxot vouv Xptrto xetv XayovTai ' * xa\ pro nobis assumpsit , iniilatioiiem purgariini,
Xpt3To5 [laprjp-riesev v xeiv ixetvot ol tr,v atque ad earn, quantum fieri polest, composuerunl,
cipxa (6) ^ , xa\ ffaaaijAoi xaV menlem Christi habere dicuntur : qucmadmoduni
cujautoxoi Xpiaro YvdJiev xa\ , el Ui carnem Christi habere dici posscnl, qui car-
' kpcpkcajter zir elxra zov ', orW, nem doiiiueruiil , atque hac ralione coneorporei
ijal, scpkcoper (7) ;eat ri/*- roD kxovparlcv. et coniparlicipes Christi facti sunt ', et, Sieut
OOtu) S xai tXeio aTo avOponto, o6^ - purtavimus imaginent terrent, ila, inquil ", porla-
paj[ivo (8) Ttvxa ffiTpa x^pl - bimus imaginent et cieslis. Kodein quoque modo
elaj, ix \ aapxoj 8.- ipsis peiTeclus homo , non qui omni ex parle res
^ (9). Toutou , \, 5 40) ; nostras, excepto peccalo , experlus esl , sed illud
ex Dco el carne tem pelamen turn esse sialuilur.
Hoc enini, aiunl, quid perfectius?
5' xa\ iztpl tv ttj vavOpoiitfjasui dem aulem eliam circa ivav6pu7csEojc vocem
xaxoupYoai iovljv (11), vrjvopibirTjOEv , ovx iv improbe au versuie usurpant , hoc verbuiu vr;v-
vOptbiaj) yy0vv (12) , 8v irepiETTr^sv, - non ila explicantes, ul idem sil, quod,
Tffouevot, Etpiru,vov, Aiirc |wp 1 i Ilumine, quem sibi ipsi afflxil, exslilit, juxla id
ri kr zip & , ' av6p>iro'. iiu.{Xt], quod ail Sc ri plu , Ipse eiiint sciebat quid esset in
\ ayv^XtTiittTO, Xeyovte xai 8i8sxovrac, \ Itomine " ; verum idem esse dicenles et ducenies,
wpi Ixsvrvv xaTaE'JyovTEj tv uvi)v, rfjv Meza quod, cum hoininibus consueludincm haluiil ac
raizo (13) -t ?} 7(J uj5ft}, xai ro? drpxot versatus est, atque ad lisec verba con rugientes :
avrearpdpr\, Xiyouaav. Kai xi 5v tij fiuvJotTO Post hoc in terra visits est, el cum hominibus con
~ tcXeov; Oi tov vOpwmv (li) >;- versants esl ". Quid aulein diutius quispiam con
vo:, xai TTjv vTO Etxva , xto fj jt,CJv xaGapt- certe!? Sane dum honiineni atque iiiternam ima-
o-jit (uSvov Sea to'j xaivou (15) TrpotjuiTiciou, xai . pinem submovcnt, id dnnlaxat noslri, quod deforis
6ptOUivO'J, T030T0V a'JTO &, W 7 p.v est, per novain hanc larvain, el aspeciabileni spe-
8ti apxa xert XXa \ oapxixw ciein miiudaiu, adeo secuui ipsi pugnantes, ut
(vTcOEV yp 8Tpo; 'lo'j- nunc quidcui propter carnem cantera etiam crasso
ttzph ,1, xal yiuoizr^ (16) xal XijpcSi;; ac carnali modo expouanl (bine enim lis secun-
v :apa53c) !), xal axs5uv (17) dus Judaismus nianavit, el delira mille annorum
itiXiv t:\ to; aTOt avaXau,6veiv fjjxa ), 5 in paradiso voluptas , illudque propemodum , 96
8xt]iv jiXXov fl XfjGiav ttj aapxb EisafEiv, nos eadeiu rursus post eadem resumere) : nunc
oSv f,;jTptov TMiOosTj, o8 Sua tj u.ap- aulem opinionem polius quam vcrilatem carnis
! ar\v XEUOspa, vcal ^^ itpo ~.^ inducant, lanquaiii nihil bu ma ni passa fuerit, ne
KOTcoXtxj iovl) , ox :14 voouuiv]] , i'arum quidem rerum, quae peccato vacant; atque
Xyojavtj, Iv u.oitAa"i vOpTtaiv tov SwTTJpa |. ad hujusmodi dogmalis confirmatioiiem , aposloli-
TEYEw.sOat , xa\ o-/Tu.aT! EOprjaOai tb; vOpoiitov, cam quamdam vocem adhibeunt, uec apostolice in-
&i oCi/'t avOpoim'yo'j eKouj iv totoij 6iXou- tclleclam, nec pronuiilialain, niminim " in simililu-
" I Cor. 11,16. " Epbes. iu,6. I Cor. xv, *9. 71 Joan, , 25. " Baruch ni , 58.
" Philipp, , 7.

(6) O rr\r apxa. Ila cod. Reg. , Coli). 3, 6, D quem compaclum sibi adhibuil : hoc nempe , in
9, a. In edil, o deesi. ipsum venit, idem sit compingere , sibique idhi-
(7) . Nec aliler Vulgata Grca, porta- bere , lotaque deitaiis praiseiilia implctuni sniim
bimus, elsi Latina porlemns. facer, quo special auctoritas iiidm la : Ipse sciebat
(8) nexeipaapro , ele. Apostolus, llebr. iv, 15, quid esset in Itomine.
5K7r;pasivov ^avT x<op\; ;jiapTa; , quod (I5i Mez zovzo. Colli. 3, . , cl sic
Vulgata , tentatum per omnia absque peccato. babel Vulgata, reddidilque Bill.
(9) AoritazifeTitt. Colli. o-fl-iaTov-i. (11) Ol zr . Colb. a, ti tiiv SvOpuTtov.
(10) To'tov , &aol, ti zeXetzepor. lia co Co!b. 5, 3ti o tov vOpiuTtov.
dex Regius U, Moni . , Morel, el Combelisitis.j'l (15) Aict zov xwrov. Cod. Reg. 8i xe-
sic in versiniie illius emendavil. In edil, voj , per inanem hanc, ele.
yap, aa'i, TEEiaTpov. (1) . lia Colb. 3, 6, 9. a, et Morel.
(11) Kaxcvprov(Tt jpbtrtfr. Combef. : Circa vocem qui notai niendose legi a Moulai-. ^'^ a''S
cnvillaniur. autciii auclores scribeie <'.){. lu edil. x'X'-'^ti.
(12) 'Er . Combef.: Ul idem (17) liai v/edr z. In Culb. 5 decsl.
ut tjuoil in Iluminan zenit , coipil esse in hoinine,
199 S. CREGORI1 TIIEOLOG1 200
dinem honiinun Salvatorem factum esse, et ha-A(^vou, avxaaia S xtvo; ^^ xal Soxf,-
bitu inventum nt hominem : quasi bis verbis non oew{.
humana forma signicetur, sed fallas quaedam
species el opinio.
Qiioniam igitur ex voces , si roce inielliganlur, 'EratT xovuv ot toval auxai (18), xaXu>{ pv
cum pietate conjuncuc sunt; si perperam expo- voopisva, i-i tt;{ ac6et'a Etal, xaxio SI f-
nantur. impictale non eurent, quid niirum, si Vi- TYop.vat, xb xouai, T- 9auu.aTEbv, e! xal
tai quoque verba nos quidem, ta siiadentc voln XO OXaXOU XfOU, <p.E pV tl xb U<Ie6-
tate, in pium seiisuui accepinius, alii auleiu ad axxpov ESEap-sBa, oxto xoG 8Xeiv i:e6ovto<;, &XXot
corum, qux scripta sunt, mentem exaspcranliir et 6s npbj xbv xu>v YETPaJll1^vu)v vo'-"v eypiavo'jsiv ;
infiammanlur ? Quod ctiam in causa fuisse reor, p.ot Soxst, xal .? axb p.:Ta'.5a/'ki. xal
cur ipse quoque aniasus , cun postea rectins edo- &xa toj8[jievo im xwv itpoTp/jv ptvEtv (I9) axo
cltis fuissel, simiilquc in prislinis eos exposilioni- tjYfjStuv, axo 7:st:oit<t83i , xal
bus perstare audiissel, cos ab Ecclesi clu abdi- xb Ypajip-axElov avaxExpatpvat (20) xjj itiTo>; txv
carit, fideique libclluin cun anatbemaiisino dele- avaOEp.axiap.tV xal npbj auxjv xi;v aitxriv axtv
veril : linn eliain quod fraudent cant , in quam per Suoy^pva, Ijv EtoxOev e? 4t:X<xtxoc
simplicilalem iiieider.it , pcrniolestc ferret.
ilaquc rcriini cum manifeste convirti Taux' ouv EXr,XEYu,vot aa, p.r\ x^XE^atvTio-
sunt, non indignalione aftlciaiitur, sed pudorc stif- oav, aXX' vxpEitoOtujav , p.TSs xaxai}<Eu6(T6w5av,
fiindnntur; non iiiendaeiis nos incessant, sed ni aXXa suirxEXXaetocrav , xal x>v rojXuvutv EaXst-
mos dprimant , ac magnum Und el admirandtiui xcoaav xb \iy& xal 8aup.a<nbv ax5v xevo (21)
<irilioilii\i;e clogium el prxconittm ex .-edium vcsli- ?: x xal \. x[ pOoSoia, .4
bnlis expunganl , quo ingressuris slalim cum lui- ^ s8{ ^avxtJvxE xo siatoai xal Sta-
jusmodi qnxslionc ac dislinclione occurrtint, Ado- xpt'asio; , xb Sslv itpooxuvEv p$) SvOptoTov 8eo<5-
randum videlicet esse , non hominem Deiferum, pov , XX 6eov apxoapov. Ou xi (22) yvoix' v
sed Dcum carniferum. Quo quid slullius fing pos- XoTtbxEpov, xv xtjj Sjjjiaxt p.Ya (23) VP-
sil , magnopere licet lioc nomine glorientur novi illi vtjjatv ot vot xtj ,!<; xpux? ; X"Plv pb Y^P
vcritalis prxcones? Quamvis enim, ob inversionis )(Si xtvi (Totaxtx^v x^Et xtc vxttrxpof., xal
cclcritalem , sopbislicam aliquant gratiam habeat, t^oXoYtxijv XEpaxsav, xo rrat5eu-ou -
el velul in calculorutn subduclionc, ludificalionem uav txi 6 xiv yeXov YEXotxEpov, xal xtov aouv-
quamdam, imperitorttm nimos oblcrlatttem : nihil xtov suvETtixpov. E! xt (XExaaXwv x+(v,
lamen reque ridiculttm, nihil seque slultum ct slo- , ojvijv, xal xlv, cp, e; Qtb-/ ( tv x
lidum excogitan polest. Nam si quis immutalo hoc p.v p.Tv paxi, xb 51 axo;), TEtxa x vxt-
vocabnlo, homo, atque item hac voce, caro, n oxpoj (24) xpfjTatxo xj 9auxaaa ) xal Oeo-
Dcum ( quorum scilicet altertim nobis , alterum Yvsxio (2S), xt luvaxSijiTExai ; xi Sev TrpoaxuvEtv
ipsis placeta, postea eximia isla el divinilus cogni- jjtl] opxa Osoipov , XX Be6v vBptifnopov. *
ta inversione ulalur, quid conficiclttr? nempe ado- xj xo-taj! xijv itoxExpup.u.vTjV - Xpttrtev
rari deber , non earnem deiferam , sed Dcum ho- ooiav ef[|xspov u.v xaxaYyXXouatv (20) , cp*
miniferutn. O ingenlem absurdialem ! ahsconditam xal SaXp'JEtv a^tov. El fp 7:po xptxovxa xouxwv
pns 97 Christum sapientiain hodie nobis aniiuntiant : ttv <) ^Eaxt fjf^axo, XExpaxooioiv ayEiv xv
i>l quod sane lacryniis diguum est. Nam si Iriginta yaYOvaxtov &<?' ou XptatO iKavaptuxat , xev^v iv
diintaxat abhinc annis fides initinm sumpsit, cum xoaoxii) xpivt? xb EaYY^'?v l)j*v , xevJ) Se xal
quadringenli jam fere anni fiiixcrinl a quo Christus <j Tcfaxt t,p.fJv, xat u.xT\vot piv p.apxupfi3avx
iiianifeslaiiis est , inane inique lano tempore fuit , [lx^v 8b xo Xao (27) ^poixTjaav
Evangelium , inanis eliam fides nostra , fruslraque D ' xotoxot xal XT)Xixoxot itpoaxixai. xal xibv pi-
martyres marlyrio perfuncti sunt , frustra taies xpwv x'p' e^' ou t^ axEoi;.
tanlique antistites plein prxfuerunt, versutimque,
non aulem fidei , est gratia.

(18) Tolrvr al pural avtat. lia Colb. 5, 6, 9, a, Reg. B, Monlae., Morel, et Combef. In edil. !
Montar. , Morel, el Combef. In edit. xoEvuv axal pYa .
tftitva. (21) . Ra Colb. 5, 6, 9, a. In edil.
(19) jireir. Colb. 3 et Combef. itpo- xfl deesi.
xptuv pivtv ixov , in pristinarum eos expotilio- (25) eeofrdnTTip. Monlae. et Morel, legunt el
proposito perstare. OEOYVlffXOI et OEO-^VEOXt.
(20) '. Colb. 3, et Combef. dva- (26) Si'ipepor i)y '. Male vel ly-
Y5Yp9val o" anatliematismo monimentts tra- pis fesliitani'rbus, vel clamo, in edil, otnissa vox
diaerit. hodie : simili prxscriplione haeresum novitales sx-
(21) AtoV xEro. lia Colb. 3, 0, 9, a. In edit. pitts coiupresserunt Calholici.
ax>v oJx xevo. |27) Mzrr Se rov anv. Monlae. el Morel, xal
(22) O ri. Cod. Reg. et Colb. a, xoOtou xt. xou Xao, sicque legerat Bill, et rctldiderat.
(23) 'Pi'umri TcvTi iiiya. Ita Colli. 5, 6, 9, et
201 EPISTOLA CHI. 20
Ti; 8 ox av aTo faaizo ttj; rcaiSsucjEiD, A Jam vero quis non eorum crudilionem admre
os sau 41 '. StaipouvTsj, xal to liv, inr, (|u cum perspicue ea, quae Christi sunt, divi-
tytw^eij, xa\ iireipatrUT], xal TcstvTjue, xal SfcJtl- dant, alque illa verba, genilus est, tcnialus esl,
55V, ixoitaa TS xal irwoss, avopionEvip itpoa- esurtil, sitivil, faligatus est, dormivit, humana:
v aovts, Si, 01 ^ Soaioi] , xal tov parti attribuant ; quod autem ab augelis gloriflca-
iKtpaetjv vxi)OE, xal 20 (28) aov iv fe p-^ xtp, lus fueril, et tenlatorem vicerit, et pupuluin in
xal lop^ev , xal DrcEpGsv 6aXa<it{ ircfEUSE, deserto aluerit, alque ita alnerit, el supra mare
t 8ettti XoYtCop-svoi xal u.iv, reeixare ambulant, dlvinilati assignent : itemque illud, Ubi
Aapor, fjuiTspov svat Xeyovts, 8i, Adfape, Laiarum posuistis '*, nostra: infirmitalis esse di-
evpo , ocv, xal tov TTpa*iu.epov VEXpov lyd- cant ; contra, quod, Lazare, veiii [oras ", clama-
pivi (29), fific- xal u.iv, t^tovaus, xal verit et quatriduanum mortuum ad vitam revoca-
], xal ixaT), irpoxaXu.u.aTo, fis, rit, supra nos ponant; atque illa verba, augure
EOipiTjas, xal aviarr,, xal v6Tj, )!.- aflcctus esl, ct cruci allixus, ac sepultus, exlerni
(*;;'! [0^ xuv, <; fio tfjati eu- iulcguiiienii esse affirment : liacc autem, conlidit,
oyvTtv anipTf|u.va; (30), fl xaxouivac, xal epi et resurre\it, atque ascendit, interni thesauri
ivTojv tjv ouspcfu^ xal 9auu.aoav evcoow* fieov f " cum, inquaiu, ad liunc modiim res Christi divi-
p>, roiscv 8 xaTTjfopoOiTiv, f x) xanjYopsv 8 7- dant, nos lamen criminanlur, lanqtiam duas na
to'jjv, auTO Y"v AxoXouOsv fvuxiaav, turas dissocialas, aut inier se pugnantes, inveha-
XXi a] xal fSux X-j-eiv, xal tuv vtraaojv. mus, atque eximiam et adniirabilcm uuionem di
Toioutv irtiv i trrla- xa\ npo iauT]v, xal vidamos. Alqui par eral, ut vel, quod accusant,
T.pb t^v aX<flstav -, wj u.r,8i - non lacrent, vel quod faciunt, non accusarenl;
T-^rovrai aiiTo iauToi f) voev, ^ aitrxuveo-eau modo si bi ipsis sattem constare proponerent, ac
non et sua, et quae adversariorum sunt, dicere. Taie quiddam est stoiiditas : et secum 'ipsa, et
cum venate piignai; ut nee, cum sibi ipsis adverscnlur, aut intelligent, aut erubescant.
Kai ti; otstai yptpz'.v <]| f Xyuv Quod si quis nos haec sponte ac libenler scribere
izvta;, XX' o Tupavvouuivouc, xal ttv vJtv vel docere arbitralur, non autem coacios, atque
j3its08ovra{ (3l), aXX' oxl xal Xav - unitaicm el concordiam amolienlcs, el non in earn
{ovra, xaxwj sfpovuv, xal ox icrroxaaui- omni studio incumbentes, velim hoc sciai, se male
vto tt,{ f[isTpa; im0uu.a, ol o08sv pin\ existimare, nee cupidiiatis nostra; scopuni assc-
aTlv, f Y^Tove tpoTin<Srspov, >i qui, quibus pace est quidquam, nee fuit un-
xv a wjos (52) ts xat vEaviEUovTac quam anliquius, queinadinodum res ipsa: fidem fa-
xaO' '(v anoxXsIt) navTinaat ttjv (A<voiav. ciunl; quam vis ea, qua: isti adversum nos faciunt
et dsignant, coucordiam prorsus excludani.
rT. 1 (33). 98 Clll. PALLADIO.
Quem Ms Uteris Palladio eommendat, jam antea commendaverat Gregorius, ut his verbis oslendit :
S.iippllcem tuum Euphcmium rursus oflero tibi, alque iterum supplico. linde colliyas quasdam deperdilas
Gregorii lilleras, quibus jam Euphemium commendaverat. Palladius vero, cui commendalur Euphemitis, Ule
ipse esl, ut mrito colligit Golhofredus ex hac el aliis ad ipsum Gregorii episiolis, qui sub Theodosio Magno
sacrarum largiiionum primo fuit, et ad summam postea dignitatem evecius. Auno 582 scripta tidetur
lia- epLlola.
tic -fiiret (iE, t tv iv 5!w (5i) xX- Si quis inlerrogaverit me, quid eorum qua: in
AtJTov ; Efitotp.i v, Sri <p!Xot. Totuv s Tvac - vila sunt, pulcherriinuin sil, dicerem utique aini-
Xisra TtiiTjTSov; to v sfnoipc. ToOtojv cos esse. Ex his vero quinarn polissimum honn-
8 Tva itpTov vopiEc (35); ox SXXov xvA randi sint bonos enunliarem. Ex his porro quem
tris <r,i ipsTrj, 08' or 6ojxat. KaX Ypaw , primuin nominas? alium eerie nullum, pro!c scio.

" Joan, xi , 34. " ibid. 45.

(28) ^ErlxrtCE, xal idpefs. In quibusdam ex 1 distinctas.

codd. nostris legitur evixTjus xal hps^s, tenlalio- (31) '. Combef. : Concordiam dis-
nem vicerit el fugaverit. tkzo> xaX Ttsp9EV, et ita sundenles, ab ea dehoriunles et non in earn, eic.
supra ware ambulavit : sic eliain Combe!'., cui Bill, autem qua: contraria sunt, eadeiii habet, Con
leclio videtur expeditior. Alii codd. av(xresv xal cordiam adurgentes, in eamque omni studio incum
6p:sv Xaov iv ip^jxq> xaV OiEpBv, in quibus xal bentes.
iOpsi^sv desiderantur. Notant Montac. et Mo (32) Ken- xoiovci. In cod. Reg., B. et Colli. 3,
rel, in iionnullis quos viderunt codd. deesse xal 6, 9, a, xv deest.
ESpaJ Xabv iv ip^|ui. Allamen Billii lectio non dis- (33) Alias CCXXVIH. Anno 382 neunte scripta.
1 licet : quod enitn Christus in deserto populuiu (34) 'Erriplqt. In cod. Pass, deest.
aluerit, miraculum est divina: pnlentia:. ^ (35) Tira &. Montac. vou.sii.
(29) 'E-relf>eir. lia Montac, Motel, ac Co.nbef. Cud. . 3, et Pass. Ttva; ; voe'.{, quo
In edit. EYEpcv. prjmos arbilraris ?
(50) ^. Perperam Bill : Duasnalnras-
Patrol. Gr. XXXVII.
?5 S. CRECOKII THEOLOGl 50
viiluli ilia; anleponcrem. Alque bc scribo non A o ttv 8uvar:Eav Ospa^uwv (, XX tbv
principalum colens , sed qui aninuiin moresque TijiJv, ou pixpol ]xv xfjpuxE; faw; fj[ie!;, cXtjv
colam, quorum parvi quidem nos forlasse proeco- el; Svapiv (57) ox XXeTiovTE; xal o )$;
nes sumus, verum quod ex facltale sit non pra> (xvov, XX xal euvaruvioral, Ta; Exat; va-
lerniiitenles : ac non praecones tanium, sed et con- oOai auvetacpspov-E;. MXP1 totou atTjsat (38) ttv
cerlatores, una cum precibus potestalem confe- 6ouX6(XT,v ercel 5 xal Oeov o <si5o-
rentes. Hue usque epistolani producere constitue jxEV (xivov, XX xal eepyetev TcatTou.ev
rai)) ; quia vero divinum numen non solum colimus, xal aTO o '/; ' 11 (59)
sed cliam ut beneficio nos allicial, poscimns : ad- (o yap 6xXo; aoi fjuitepa to ,
mitic etiam ipse, non ut molestia a nobis ulla aff>- TOTO Ex{civ ?)> 4XX' Trou.iu.vTjaxo'iAevo; '
ciaris (non iniim nostra tibi molestia; sunt; hoc tjixwv tov 50V IxTTjv (40) Euctjjjuov rcaXiv Tcpoiava)
ex iis quae anteverterunl, conjicere babeo) ; verum soi, xal TcXtv xaOixETEt, u.t p.<5vov ^XavOproo;
m per nos in meutern reducs. Siipplicem tiium SiaaOat tov vov, xal ouYYvuvat TT 8,;,
Euphemium rursus offero tibi ; atque iterum sup E7tEi8v opavixo; npayiiaaiv niar; vayxaioj
plice, ul non solum benigne juvrnem excipias, sed TjaxoXfjOTj 1 olxttov (41)* XX xal etc to
etiam ul condones tarditati , quando quidem ne- * ay&feXv 9.1,0]1, e; Tu.TvTEf|u.Tpav,
goliis orborum prfeclus, necessario oceupalus xal &5$av tt; ;? ;. QoXXwv yip Bvrwv
fuit circa ea qux tenuem domum ac familiam spe- o0{ eu ; xal hoie; (42), oSev<5; sot toto
ciant : quin eiiam ullerius eum promover slude, el{ cpiXoTipiav SXaTTOv, d>; 7Ktpwv 8!5aa. Kai vv
cun honoris nostri causa, tum ad probilalis luae iu 9^( YP 'o xal 8ii ttv p?a-
faniain. Nam cum mull sint, de quibus bene - v!av Xeeivo, xal 8ii tov ); rju.tv,
riius es, ac bene mereris, hoc tibi promerituin iva p.i) Xy> 8ti ttv '" -;.
millo minus ad gloria; decus cedet, ut coram docui. El nunc (idem mihi a le adbiberi velim : hie eniin
tun) propter orbitatcm miserandas, tum propter mores a nobis dileeius est, nc dicam ob sanguinis
propinquilatem.
CIV. OLYMPIC). '. (4).
Olympius, ad quem daice sunt luv litter, anno 583, secunda* Cappadoci, in qua situm est Arianzum,
prfectus [uit, ut abunde probant epistot sequenles, quas, cum initia illius prfeclur spectent, a cleris
separatas, hoc anno collocamus. Neminem voient acensare Gregorius, Olympii vpem implorai pro Pliilumena,
quid passa (uerit, expositura.
Alia omnia beneficia, quae conscculiis sum, a tua Ti; piv SXXa; x"*P'"&> ^soiv 'UX0V *!Xr,9<o{
mansueluilinc me acccpissc 99 sc' : a<* velim o8a rcapi tt; arr; fj.iiE potreo; (44)- xal os av-l
Deus pro his tibi bona sua rependat, aique inter TOTiov u.E'|aito to; i:ap' ^; 6 6so,
caetera lind, ut prineipalus curriculum cum splen- Sv S TUv xpi5TJv E8oxt|i.ov xal XajiTcpov 8ie$eX-
dorc atque gloria conficias. Quod aulem nunc a le Octv Tfjv px^v. "Hv 8 vv alxu, StOatov Ipxojxai
peto, est hujusmodi, ut dalurus ipse potins giro, jaSXXov, TjTtEp Xr^fiEVo; (45), el [t <popTix{iv eEtcev.
quam aeeepturus, nisi tarnen hoc arroganlius a me Trv aOXav 4>uouivTiv Si' - (46) ^
dicatur. Miseram Philumenam manu mea tibi of ooi, xal Tf, o) 8XT) i:po35Mdouu.VT1v, xal Cjxv
fero, ut ad justiliae liioe pedes sese provolval, ac o-fjaousav (47), o; ouvTpiEt ttjv fjjjiETpav
vobis lacrymas eas sislat, quibus animum nostrum iJ-uX^v. "A aev ouv +i8xT|Tai, xal ' iv, ) 8tj-
conficit. Atque eas quidem injurias, quas accepil, XJEi. O -rp fju.v xaTT|Yopev o8evo; iall.
et a quibus, ipsa exponel. Neque enim mihi quein- Ato 8 toooOtov eTtev vayxatov, oti X'P^'0 (W)
quain acensare ( est. Hoc durrtaxal di- xal pcjjavia, u.v or,OTiTia ?; Y wvv xouei,
cerc neecsse est, quod viduitas et rbitas, cum ( 5k, o; yuvt| xal Txva v p.i<<>, {iz\-li

(56) Avrcwrslar . Cod. Reg., B. 3, et D occupalus fuit in domnncula.

Pass, ac Montac. 6uvatrrsav xoXaxeuv, non princi (42) 1\ xal xoie. lia cod. Reg. et . 3,
palum adulalioiie demuleens. Vertit Morel. : Non Monlac. ac Morel. At Combef. xal iroifjssi;, ac fu
principalum colens , sed mores honorons. in turum ut bene merearit. In edit, xal ttoie; decst.
edit, tv deerat ante Tprcov, sed habent codd. no (43) Alias CLXXIV. Scripta anno 582. 'Ovp-
stri et Combef. xltp. Cod. . 5. Eoe6({p tXij). Cod., Monlac. et
(57) 1\ sic orajiir, etc. Morel. : Verum Morel, et *OXuu.Tctip et eu.ioTii}>.
pro virili nostra non deficientes. (44) rjjc crrj /. Montac. el Mo-
(38) Myj)i Tvvzov atr\cai, etc. Morel. : Hue rel. nspl tt; ;; (5);.
usque epistolam proceder. Combef. : Scribendi /!- (45) " Jj}irjisroc. Cod. Reg. et Combef.
nem facer constitueront. tJ TcapaXr(J/u.evo. Montac. et Morel, tj ^-
(59) ' . In cod. 5, desunt haec u.Evo;.
verba. (46) it' jiavTov. Ita cod. Keg., Montac, Morel,
(40) Toy <rr Ixzrrr. lia cod. et Pass, ac Com Combef. In edit. 8t' .
bef. ; sed cod. Reg. et Montac. tov gov oxttv, fa- (47) Zzj'iecvcar. Cod. Reg., Montac, Morel, ac
fliu/um (. In edil, cov deesl. Combef. auarTTjiJoua-av.
(41) llspl t oUiSwr. lta cod. Reg. et Combc. (48) "Oti %npelu. Cod. 8 yy\pda iiv. Sic el Mo
In edit, ^epl to oi/.tosiov, quod Morel. : Necessario rel., qui paulo post jiv dclel.
 *# EPISTOLA CVI. , 2G
Xssv vix'jpa (49) yE AvOpsoic (50) A omnium, qui quittai mente praditi sint, ope a:-
SxATojev, 8vte; SvOptomi. "Hjtv 8 ouYYvtbpYj qiie auxilio juvari debeant, tum eorum praesertim,
&' '. rpsa6scv, rctS^ ye - quibus, et uxor, et liberi, in medio sunt, magna,
* ^ pxovto; o6*w Sgto, xal ouwo inquam, Ii.tc commiseralionis pignora, quando
OaujiaiTO tt;v pe-rijv, ; xa\ 7 t; ot;
qnidem hominibus jus dicimus, cum ipei qunqnp
fWi -V6tl i S*A xiXoy; xpuv E80- homines simus. Nobis autem, quod per epislolam
XlUfjJclC. hsec a te petimus, velim ignoscas; siquidem ob
adversam valeludmcm preside tarn dextro alque commodo prWamur , tamque admirabrti virlutc
praediio, ut magistratus quoque tui preludia gloriara earn, quam alii loto magistraius sui tempore
oonsequuntur, antecellant.
PE\ T AYTQ (SI). CY. EIDEM.
Supplex Oiympium obsecrat Gregorius vt ve pro Vmtlo deprecationem suam acerbe rejiciat.
'0 (v xaipo; og, 6k fm to>X;, <j 8e vojo; Occasio volucris, discrimen ingens: morbus ati-
papEa, (xtxpo-j xaX xiWjwj; fa; Ttoi^aaia. T tem gravis, atque ejusmodi, qui nos pene motus
Xoitcov, f\ 8,0^1, \ ttjv crjv xEtsusot ?- omnis expertes reddiderit. Quid restt, nisi ut
iivOptjj-av [jlv, tal vov ff0 ti XPl""0" Bcum orem, tuamque misericordiam supplcx obse-
-ZTfJ 6k. jet) /; aitojt^aBa ttv f[xe- creni : illum niinirum, ut tibi beniguiora consilia
tipav itpss6Eav, XX' fifjispw; 6$a<j0at tov SBXtov in menlem immiitat ; banc aulem, ut ne depreca
DaOXov, 8v ico XE'Pa TaTev Sxtj ? era;, ; tionem noslram dure atque acerbe rejiciat, verum
Iva -pEpov kpYcbijTai (ey6ei xj; fyie- leni ac mansueto animo miscrum Hum Paulum
peiTjTO, xal ; ^isTpa ex;, e tiv; eist, xf accipiat, quem Deus justtliae pra?ses, sub maims
OTJ TtpeCsv^uri tpiXavpidniaj tuas duxit, bac ferlasse de causa, ut te per lenita-
lis et clementise maguitudinem illustriorcm reddal. ac nostras ad Deum preces, si qusesunt, benigni-
lati tiuc conciliel ?

Pq-'.TR AYT (54). 100 CVI. .

Concetto* ab Olympia priora grattas commmort: per cos honores, quoi tibi habet, ad nevos peleadas
Eusiralii causa provoealur Gregorius.
'I6oJ - (53) 4 ..& ;, ; En tibi aliud quoque litterarum argumentum,
toie; (5*), ei ] ^) XyEiv, ti|*3v - qnarum tu, si ver loqucndum est, causa es ; ni-
xaXo'jjiEvo; (55). 'Ko soi y.- ; xirr,; <p6oo niirum per eos honores, quos mihi Imites, ad pc-
:r;x'.o; ;, tpiv ;, 8; ' tendum me provocan. En libi alius quoque supplex,
t(lticv, \ 6'.' fiuov itpoii^irrEt t s) aya9TTTt, limoris vinculis constrictus, hie, inquam, cognalus
wjts '.aavxo cijvtEiv ttj <jt[ ipx' (56) 4v- noster Kusti alius, qui nobisciim, per nos, ad
E"/<jxevo, el xa\ 46o; Sxaxo; aitov 8iE7rcT]iiev (57), bonitalis tux pedes sese prosteruit, nec perpetuo
ojie 6i' SXXou eot i:po(TicETEv fj 8t* fitjictiv apojxevoc a tuo imperio .per contumaciam sese abstrahere
tva xal ssjivotipev lau-tpirotfjiTi] tv ctXav6p<7t[av, suslincns, ctiamsi Justus cum inclus perterruit,
w.otoic ?; -/^-);, o;, el i^ XXo, nec per alium, quam me, ad pedes tibi accidere in
oitb ^> wo's, oti t itapaxXfjaei E/a- anlmum inducens : quo scilicet adhibilis hujtis
(ievo. *Ev xa\ ov-o/ov cO^Copiat. Ti; (kv XXa; modi deprecatoribus, quos, si nihil aliud, ipse
*orza x*PtTa 8 (58) ^jjv, Tar^v Se ?, magnos elieis, dum deprecationes sic excipis,
(59) xpfEi Suiei- neiS] tna >pu.T- splendidiorem sibi benignilatcm tuam concilie!.
e (60) *[.11 Y^P* pAv xa\ tjv Uiiiim duntaxat, idque breve, dicani. Cxleras qtii-
9vtav !; TOiaxai; Tt{iaT;. ^ t 8ri ^ dem priores gratias nobis concedebas ; banc tuo
xat 8 Oslo et mnet; (61) UjievTCEpov. ipsius judicio dabis, quandoquidem seincl noslraui

<i9y 'Eryvjxi. Ha cod. Reg. . 3, Montac. * |55) rifiijir . Cod. ac Combcf-

Cniubef. In edil, vi^stpa.
<5) '. Cod. v6ptwou;. (5(i) T\ ctj pxn- Cod. Reg. ); e; i;ou-
(51) Alias CXXXIII. Scripta eodeni crrc'rter tem
pore. Tip avT>. Cod. R<'g. la, scd6E[AtffTl(j. In
codd. quos videront Monlac. ac Morel, inscribilur
bsec epstola Themislio, et tarnen, ut observant,
in finelibri, ubi Herum habetur, Oiympium pra; su
fert.
(52) Alias CLXXV1I. Scripta endem circitcr tem
pore. Tip airip , id est, 'OXu(jiiti). Cod. Reg.
'A>.'jrt]) 4pj(0VTi. Cod. B. 3, E<re6t;) '9X(>.
(53) 'Jiov coi. lia cod. Beg., . 3, ac Comlief.,
h-giique Bill. In edit. Sou.
(54) "A ab xote'i. Ilawd. Beg., 0. 3, et Com-
bef. In edit. & tj w.s.
f)u,hiv xxaXo'jiAEvo;, nostra provocant.
o-a;.
(57) AtexTijc-ev. Ita cod. Beg. Combef. In
edil. imt\aiv.
(58) ' xpoxa %apiza ilSoj. Ita cod In
edit. aXXa; deest. Cod. Reg. i68ou;.
(59) {] aeavrov. lia cod. Reg., . 3 et Combef.
sicque legit Bill. In edil, xf, asauttji.
(IjO) "Qpftrcrac. Bill, aggressus es.
(61) Xeavz<> xom. lia cod. In edit,
icotEv. vcrtilque B.ll.: Placidius reddes. At Com
bef.: Addam vero et divinum tibi numen
placidiut reddere.
207 S. GREGORll THKOI.OGI 08
scnecliilem cl corporis inlirmilalem Itajtismodi honoribns consolari n animum induxisii. Addum
eliam quod hae ratione phcidius tibi divinum numen reddis.

CVII. CLEDONIO. PZ'. KAlttONI^ (C2).

Toto Quadragesima; tempore anu 582 ad Pascha, quod in diem 17 Aprilis hoe anno incidebat, Grcgorius,
qnem morbus et senium sotitis abstinentiie laboribus operant dare non sinebanl, quod invilus hac parte de-
perdere tibi videbatur, id soliludine el continuo studuit silentio compensare. Varias lamen eo tempore scripsit
epismla*, in quibus plerisque silentii quod sibi prscripserat, meminit. Has inter tres ad Cledonium sunt
episloiiv et atiai ad alios.
Quaeris, quid silenlium nostrum sibi velit? Mo- '? t JSoOXetoi fjjxv f atff; BoXsTai
dam serinonis et tacilurnilatis vult. Nam qui lo- xai wftjf. 'O yp rcav-o xpatfjaa,
tum supervit, idem minore negolio partem quo- p"ov -. uipou rpo 8 xal 6uu.bv
i|iie superabil; ac prterca concilalura aniini ino- ^y-epoi, p.i\ XaXo'Ju.svov, XX' v (63) -
i it i ii sedal, dum sermone minime eflertur, verum jievov.
in seipso absuiiiilur.
- VIH. EIDEM. '. tq AYT (64).
Quibus de causis taceat, Cledonium rursus cerliorem fcil.
Sermone lacemus, ul quae loqui opus s:t disca- Eiw7twu.Ev Xf(), XaXsv a xph 8i8ax<5-
miis, nos ipsos ad turbulentos animi motus in uvoi, xa\ tiv toxOuv mxpaTEv ^^^. Ei
imperio ac poteslate lenendos exercemus. Si quis jxv ti? 8x^Tat , e! 8k u., xa\ -
hoc accipil, bene est : sin secus, boc queque lucri xipSo; ttjj <|?, ti itoXXo (6S) [,t?ev ito-
nobis silenlium aflert, quod malus nihil respon- xplvsslat.
dem us.
101 CIX. EIDEM. P8\ T AVT (C6).
Cledonium ad congressum suum Gregorhis admiltil.
Gongressum nostrum haud prohibeo. Nam elsi O xoiXJto ~r4 o-uv-u/iav e yip Xot f
lingua lacet, al aures lamen sermonibustuisprabe- ?, ye f5ci>s to noi; (67) Xyo'- iwp-
liiimis, quandoquideiu audire qua; oporlcat , haud ou.ev, irsifii; XoXev & xP*b " ixoEtv ox
inferius est, quam ea loqui. u^orspov.
CX. PALLADIO. PI'. (68).
Adhrens Christi legi, simile simili docelCrtgorius, silenlium silenlio.
Novus adtnonitionis modus. Nain quia loquens Kaivb ttj vouOsjfa; ;* 7:ei8) yp Xa-
linguas non cohibui, silenlium silenlio docui, si- Xuv oix tuI^ov x , tjj o-m>irj) eiyav
mile simili edocens. Esl et Christi isla lex : quo- 66, 6! extcxi6e<i>v. xal
niain dum leges nobis conderct, non purgavit ; hu- v<5u.o* ettsiS] vop.o8eTUv (9) <[uv, ox
mana natura homineiu mansuefacit , secundum ix97psv [AEpo avSpuntivw (70) tov avBpwTOv,
magnam suae erga nos dispensations clemeiiliam. ttjv p.sY<iXr)v t?, .\ rjjjta oixovop;a
iXavOpojiiav (71).
(\>2) Alias XCrV. Scripta auno 382, tempore Qua- aulem in nolis admonilione humana lenit kontinent ;
dragesiuix. sed, a'rt Combef., peregrine nimis.
(63) 'AX? r avTO}. lia cod. Reg. cl Combef. (71) ri\r - arov 1 i)ita
In edil. . olxorojilu /. Ua codd. noslri, Mon-
(64) Alias XCVII1. Scripta iisdem anno et lempore. lac. et Combef. ; nee ultra juxla illos epstola pro-
(65) To . Ita cod. Reg. In edit, to - duciliir. Vertit in nolis Morel. : Juxla magnam
Xoc. Mox {4,0er -. lia cod. ac Com- carnis pro nobis assumpt benigniiatem ; Combef.
bef. In edil. .'.",:v 7>oxp!va;0ac. aulem : Juxla magnam ipsius erga nos dispensation
(66) Alias XCVH. Scripta iisdem anno el lern- nis indullam kumanitatem atque graiiam. In edit,
pore. tjv u,eyXtv 6 uio E^piio oCitio Jiv -
(67) Tol cc. lia cod. Reg., Monlac, Morel, el eaTtv eXtcssi 5, \ o[iai as u.ij 7toXXou nvou 6tt\-
Combcf. In edit, ; ileesl. asiv, il ~z;<y.-; i-i's.-o : quod Morel. : Euphe i ius filias
(68) Alias CCXXXI. Scripta codem lempore. ad magnam hebdomadam nondum accessit, sed spe-
(69) '15\ vo/O0err, etc Cod. Reg. etihe) ral se adfulurum : alque opinor tibi magno labore
yp, etc. Morel, el Combef. tcziSt yp vomOetiv. opus non [ore, si accesseril ttjv [^, ad
1Uii ox exOTjpiv, nam quia dum leges saucirei, magnam hebdomadam. Quid haec hebdmada ad
nos non purgavit. Sic eliam legii .Monlac, qui la- praefeclum? vertendum pnlius n magna nondum
men proposuil : voueteu va f,[j.cp<i. adest civitale : sic euim epist. clxx, Constautino-
(70) 'HjiEpo /. lia codd. noslri, poliiu Cregorius dsignt, pifo-avTt \ t1)v -
Moniac, Morel, cl Combef. lu edit. vo;jio6te Sa D TfXr.v. ad magnam civilatem profeclus. At tum Mon-
4vept7:iv(), quod Morel, constitntionibus vero huma- tac. dictimis : lila hue vou speclanl : videnlur fuiste
nis hominem institu l . Al Comb f. humanitatis na- initient alterius epstola; qua' in nostris manuscrit
tura hominem ai mansveiudinem transfer. Morel. ptis mm habetur.
300 EriSTOI.A CXIV. 510
PA'. (. GM. EULALIO.
Gratiam ut inier se committment, optai Cregorhis.
Sj iXotoeT xljv piuxiav, xa\ tfjv Sjistpov A Tu solitudini aique i ta immodico jejunio da
vijeTEov, Y" s* " wv. Mto8J(iV iXX^Xoi operam ; ego sitentio. Gratiam nier nos commu-
toO xapfixoxoi Eii8v Se el iv ^, xotvi) nicemus. Cum autem una erimus, divinas laudes
tov eebv <[*6, xapw>!?opouvTi euXoyov simul caiiemus, ut rationi consentaneum silcnlium,
uiri<v (73), xal Xvov IvOsov; ita eliam divinum sermoncm offerenlcs.
PIB-. KEAEYZIl? (74). CM. CELEUSIO.
Celeusium reprehenda, quod sacra jejunia non servet, et (da spectacula proponat.
Etet&ejuiv xal iwtcuv (75), tva .% xa\ Except te eliam tacens, ut silenlii quoque ser-
< Tfl YP*9 Sl XaXoJpjvov. ^> 8 monem esse intelligas , per calamum se proferen-
itpiwiiptXEa \ ToioTip xaipy. IlapavotAEl?, tem. Loquar autem quB et amiciliae noslrae et
8ixa<rri] o vt]oreowv xal <puXcic ? iv- liujusmodi tempori conveniunl. Inique agis, o judex,
Optivoc v<5mu{,to 9etou irepi-fpovuv ; xoapv qui non jejunas. Et quomodo leges humanas ser-
<rou (76) to ixaatipiov, tva p.1] Suotv Iv, f Y"fl ** vab'S. divinas contemnis ac pro nihilo ducis?
xb, $ vopifl. irporiBEvai Oia ^*. *avrov Purga tribunal luum, ne 2 duorum allerum
urV . KeaXouov Xoyou, fst xpivoji- tibi accidat, ut aut malus fias, aut existimeris.
vo, xpi-rij (77), \ jxxov ^. Totiuv Fda spectacula proponere, seipsum tradneere
oikv elxv soi wapaexrfv 4iivov. est. In summa, judex, te judicium subiturum
esse seito, et minus peccabis. His nihil melius
habebani, quod tibi prberem.
1. AYT (78). CX1II. EIDE&L
Se tcente m nejudkel damnetque, Celeusium Gregorius admonei.
Ml] xpv pi , o08s a tfusyyopz- Ne me tacenlem judices ac damnes, quemadme-
vov, 8 .\ Ttv pio(iaT)v (79) evup.o8xT- dum ego le loquentem, quod de cibis Paulus
v. El 8 xpvi, tv YXwsaav, \lt\ promulgav'u ". Quod si judicas, lime ne lingua
xivt,^ if>iI)Tov, Xa6oi mtint^v Stov. mea adversus te primum conciletur, si le silenlio
dignum nanciscatur.
'. AYTS) (80). CXIV. EIDEM.
Celeusium loquaciorem hominem tacilurnus Gregorius egregie carpil et irridel.
'EteiSj .01 tIjv utujTciiv EYxaXE, xa\ t^v ^poi- Q Quoniam silenlium el ruslicilalem mihi objicis,
xav, 2> xa\ ortxs, cpE toi 81) xal .^<> vir belle et urbane , age fabulam minime inscilmii
[iuOov ox Sjxoutov, E moi pa ) ys Suvaip^v tibi cfingam, ut experiar nuni bac sallem ralione
imox^b ie ttj tfXuapa. 'Euaxtij7tTov a xeXiW- ineplam islam loquacilatem compescere quoam.
v{ Ttbv xjxvtuv, jj.] OeXeiv jxLXsv to ov6pw- Hirundines quondam eyenos cavillis incessebant,
, p-rE 8r,p.03ieEiv ttv piouu'.xrjv, XX' p.<f\ to propterea quod cum hominibus consueludinem
XEipubva 8eYs'v \ to -, xa'i xtjv pTj- habere, canendi artem in publicum proferre vel-
(i!av uraEnOa-., xa\ paxia (iv 8eiv 4 8 xal lent, sed circa prala solum et ilumina vilam agerenl,
otEv, 55eiv v aifiaw aToti (81), aitrxu- ac solitudinem ampleclerentur, paucaque canerent,
vopivo-Ji t4)v (wuitx^v. 'Hp.)v 8k, Icpaav, eEuiv at qua? vero canerent, in se ipsis canerent, perinde al -
wSXei, xal oi avOpuwK, xal oi .(, xal nspi- que cos raiisices suppudcrel. Al nostra;, inquiebant,
XaXouiEV to , \ <p.Tpa sunt urbes, nostri homines et thalami : atque apud
, 81) pxaa xaV 'AxTix, homines garrimus, resque nostras ipsis exponimus,

'* . xiv, 3.
(72) Alias Cil. Scripia eodem tempore. D 4 Sixasr^;. Pro xpivp.Evo Icgendiim forlc xpivo-
(73) >1\. Conibef. EOxa-.pov itiu- xevo. .., .
Av. opportunum silentium. (78) Abas LXXV. Scripta eodeni len.porc
(74) Alias LXXIV. Scripta eodem tempore. Ke- (79) Hepl puiiazur navM. In cod.
JevcUo Cod Rog. et Combef. Kzltuvlw Hpypvn. t>v deest. Paulus ad Romanos senbens sie loqui-
Pulal tarnen Tillcinonl. Celeusium lantuimnodo tur xiv, 3, seq. : Is qui manthical non mandu-
urbis Nazianzi fuisse >1, nee atium hoc canlem non spernat, et qui non manducat mandu-
anno prsidcm eubernasse Cappadociam, prailer canlem non judicet. Quo loco xpvsiv, non simplici-
Olvmpium l(;r judicare signilital, sed eliam damnare, ul sa;pe
5) Kal (. cod. Reg. et Combef. xoi in sacris Lilteris : hune locum ad proposiliini su in
oll;jV' hcologus accommodai, lia Bill.
(76) Kaapr cov. lia cod. Reg. et Combef. In (80) Alias I. Scripta codein tempore,
edit -j . ( "^sir kr e<pL(Tir abtoi. In seipsis cancre
(7*7) ' xpirfc. IIa cod. Reg. et Cmnbcf. In edit, dieuntur, quia inodulis suis aures vix feriuul.
ill S. GREGORII 2
iiiiiiirum velera illa et Altica, Pandionem, Alhenas, A tov avSiidva (82), t; 'AOijva, xv Trjpa, tJ]v $-
Tereuni, Thraciain, peregrinaiionem , affnitalem, xtv,tv a7to6Tu.fav, t xr,6oc, tl]v6ptv, xfyi xTou^v
conlumeliatn , linguae exscciionem, Hileras, prae- ttj yXxTijc, y pi , \ nSaixbv'kw, \
lerque omnia llyni, et quoinoilo ex hoininibus in ; ej avSptbradv 5pvtoec. Ol Se p.6U; jlsv
aves mutalse sumus. Al eyeni , qued earum gar- tjSfexrav xa\ , ttj boXza-^ia; ^-
rulitalero exosara baberent, vix quidem eas ser \ Se ^iwoav, 'AXX' i]i; ikv evsxsv <vr
mone dignas duxerunt ; ut aulem dignas duxe- autat, xdv e! xrv pT^ufav ?ixoix<5 t, usts
runt : Al, o preclara, inquiunt, causa nostra in xosat tt ju>uatXT, rav ivwjisv Zeupiu ;
soliludiiieni quoque quispiam libens se conlulerit, , jjnrvEv <6y Tt xal vapu/viov* ist* e
ut musicam audiat, cum zephyro pennas nostras (jti) xa\ v itoXXo Sojasv, XX' Si)
inftandas permittimus, ut suave quiddam et con- xXXiarv x'.v ibv, cm 9iXoaoo'j|xsv
cinnum inspiret. Quare, si non multum, nec apud peXo, xal oOx vou,vvup.v ; tljv pooatx^v.
103 mullos caninius, al illud certe in nobis pul- 'Y[iE Se xa\ aoixtoxva; oi 5v6pwirai (85) Sys^s-
cherrimum est, quod modum in canendo leuemus, paEvoy, xa\ iSoysa; aTOerpi-fovrai xal jiXa v
nec musicam tumullibus permiscemus. Vos autem exTj, a ye o xTp.Tj9Tai tt]v ^ SvasOs
et in xdes admissas homines fasiidiunt, et canen- '.-v, XX' aixa\ t}v uviav yjjiiv Supauvat,
tes aversanlur, idque ptimo jure, quippe quae ne xal xb tp' p,v TtiSo, Isit4 eure tEvo
excisa quidem lingua silero quealis , verum ipsae \ xal aoujixuv. Save; 5 ti ,
amissam vocera et c.ilamiiatcm vcslrani Ingenies, tjalv 6 ntvapo;' xv eypfl tv jxtjv wviav
quavis alia ave prorusa lingua prxdila el canora jAEv) Tj; atjc a; , iraGaai xaxacXuaptbv
loquaciores siiis. Inlellige quid loquar, ail Pima- ^p.uv xt, eiunnj fj aot raxpoijjUav , p-iXiara
rus, ac si taciiurniialem meam lua loquilandi fa lev aXi)6TJ, 6s ayvro(Aov, ort tots trwcai
cilitate prseslanliorem esse inveneris, silenlimn xxvot, xav xoXoiol monrijaioatv.
nostrum inepte carpere atque insectari desinc. Alioqui proverbium dicam, ut verissiinum ila eliam
brevissimum : Tum cantabunt eyeni, eum gracnli lacuerint.
CXV. TIIEOORO. PIE'. (84).
AdTheodorum Tyaneiisem, paulo ante Pascha mini 382, scripta obis tidentur ht? litter.quibuscum
PliilocaUam Origenis ad amienm. n.uneris loco, per(erri curavit, ut aliquid haberei, quod sui tt llaiilii
Magu memorial refricaret.
Festujn atque liiterx, quodque prestanlius est, 'Eeprl) xai &11. (83), xot\ xb xps;j:ov
lempus antevertis, dum alacrituie nobis prxslas 3ti TcpocOvEt; xby xatpbv, tt itpooujifa xb
ut fesli celebritalem et gaudia anticipemus. Alque Tieiv +,uv xapiCfAsvoc. Ti o5v itapi ;; af,
hsec quidem a tua pietate. Nos aulem quod omnium ;, TotaTa- f)[.i Se, aiv 0!1" T0 "*lov,
maximum habemus, hoc est preces, tibi vicissiin vTt5E8o(XEV ; ex^- "Iva xi xa\ uitu,vtu.a icap*
damus. Ui aulem aliquid eliam, quod tibi nostri fl(Mv ?!1> ^ " a"T^ xa^ ^ arlo\ BasiXsou (8),
memoriam refricet, a nobis, atque item a soneto tojxtov affS5rXxau,v aoi j 'Opifivou; Mixa-
Basilio, habeas, Philocalise Origenis librum ad te Xa, exXoyac ?xov twv 1^!"1 0'5 ?^<>)-<>Tot-
misimus earum rerum quae litlerarum studiosis Toy xaV xaTaujov, xa\ a^SecCiv f,u.Iv
utiles sint, collectanea quaedam continentem. Hoc SoCvai ttj wcXEa, xal oitoySJ xa\ IIvJ[iaTt
menus et accipias velim, et utilitalis ex per- OTjOoOjJlEVOC.
ceplae argumentum nobis praebcas, nimiruni eta
studio et a Spiritu adjutus.
CXVI. EULAUO. PI'. EYAAAI (87).
Quo tempore silentium tenebat Gregorius, non solum lilleras scripsit, sed eliam monachos in Lamide de-
gentes invisit, inprimis Eulalium ; nec lamen silentium rupil, verum lacent, et tanquam adumbratus titristt.
Mox soluta jam lingua auas lceos inviterai, eosdcm loquens vidert cupiebal, et adfulurum polltcebalur.
lac in litteris sequenlious ad Eulalium significat.
Mihi cl silenlii locus, et philosophic palaestra D Fyove xa\ f ; jioi ttj; sttwj; xwPovi *

(82) Tir Ilardlwu, etc. Tereus, rex Tmete,
cum Prognen, Pandionis Alhenarum regis liliam,
uxorem duxisset, ejus eliam sorori Philomela?, per
speciem visendae uxoris, abduclae vim attulit ; ac
deinde linguam praecidil. Quod facinus cum ilia
sorori aliter indicare non posset, lelam cruore suo
depiclam ad earn del'erendam curavit. Qua re co-
gnila, Progne, ut sororem ulciscerclur, Ityn filiuin
palri epulandum apposuit. Prolalo deinde capile,
cum pater se uxoris dolo (ilium in sua viscera
condiaisse agnosceret. el ad ultionem properaret,
Progne, ut poelae finguni, mulata est in hirundi
nem, Philomela in avein sui nominis, Tereus in
upupam , Itys in phasianum, Il;cc Scrvius. Vide
Ovid, vi Metamorpli. Iill.
(83) Tjtc Se xai elcoixi&pra cl *
, etc. i Inde proverbium, ait Bill., hirundinem
sub lei to non habendam : hoc est, a garrulorum
commercio abslineudum.
(84) Alias LXXXVI1. Girca Pascha anni 382.
(83) ' xai --. Ha codd. tres
Beg-, Pass, et Coinbef. In edit, *) \ fpps-
, quod Bill. : Festum quoque litterie ipsa
sunt : quodque prstantius est animi studio alque
alacrilate festum antevens, illud nobis tribuent.
(86) 'Ayicv Bacrulelcv. Cod. Pass, pt-yalw -
3;!o'j.
(87) Alias XCIX. Eodem tempore.
 EP4STOLA . 214
<;^!? {\>.^, 1\ aifuv E6sai.iT)v, A Lamis exsiilit ; quam ut tacciis contmplalas sum,
lev entQuuxi \ <(&6.{, votxolxE ita eliain loquens videre concupisco, ut et fralrtim
rJ.r.piji xbv , up.Su; ap.vo)p.at xj; - desiderio satisfacan!, et vos, sermonum meorum
lof tec (88), xo? xaxov; xuv jjuiv ^ 1- malos interpretes , ob verborum parcinioniam ul-
TjfTx. Axo yip * XaXuv itaps'aop.ae , oixsY - ciscar. Ipse eniin, qui loquor, adero, non jara in
/r,vop'/J;x:vo, o06 Etxa?op.vo{, '/.i ; voo- allegoricum sensun tractus, non conjectura qua-
u,evo;. dam adiinibratus, sed pure ac plane inlelleclus.
PIZ'. ? (89). 10 CXV11. .
Eulalia sermonem impertir el vicissim cupit acapere Gregorius.
Katvuv xi itijrov8a* napvxi ^, ixvxa Mihi novum quiddam accidit. Nam qui le prac-
, va xa\ .5< Xdyoo xa\ . KaXbv sente taciii, idem absentera requiro ut et serino-
yp 4XXou tivto, oxw Si] xtxi XtVytov ratp- ncm impertiam, et vicissim accipiam. Praeclarum
Xi; avaxtSavai xi rcptbxov, elxa xo 9060U- est enim, ut rerum omnium aliaruni, ita etiam
jivot x&v Kypiov. eermonum primilias Verbo priinum, ac deinde iis,
qui Domini iiictu prxdili sunt, consecrare.
PIH'. T AT (90). CXYHI. E1DEM.
Tacuit sibi Gregorius : aliis loquitur, quandoquidem loquendi tempus est.
Kaip aarz xpfftazt, 'ExxXtj- Omnia tempus habent , inquit Ecclesiasles "
otaax^f Si xoxo ' > crzftazi propicrea Posui custodiam ori meo '*, cum tempus
ftov (91), fjvxa xaipb{, xat 4ov ta yelXr\ iov ita posiularel ; et Ecee labia mea non prohibebo'",
o xtiicui, itetSi) xouxou xaip;. ' quandoquidem htijiis rei tempus est. Tacui enim,
yp, Tjob <i }), xi) xa\ e\ <j'.wnfjsoai ; lati- inquit Scriptura ", nuin etiam semper tacebo?
XTjaa uiv - XaXCi (92) 5b tot SXXot. 0! K, Taci, inquara, mihi; aliis loquor. Ipsi autem, si
ci iiv, &xpl], Ov-fcvco, 7tJia ^ ' el qu'idem ea, qu convenit, loquanlur, oiniiis Dco
ci jii], x*\ x 9pa<5(i0a. gratia habcatur; sin minus, aures quoque occlu-
demus.
PI. 1 (93). CXIX. PALLADIO.
Silentii sui fiiiem Palladio Gregorius annunliat.
Xpssxiji ouvEVExpwaa t)v yXujaav , ^vix cv-q- Cuni Christo lingual morluain liabui, quaudo
cteuov xa\ vaaxavxt auvitfzipa.. ToOxa jxoi xtj jejunabam, cl una cum eodera ad vitara revcalo,
auuxf^ -h [i-jjxrp'.ov iva a- SO-j- vov v- f. illam excilavi. Hoc mihi silentii arcanum est, ut
exXatjxov (94) , <mio xal Xyo v - veluii menlcin non gariulam sacrilrcavi, sic etiam
ivov. purgalura scriiioncni sacriOccm.
PK'. 1 (93). . HELLADIO.
Pro paschalibus muneribus et litteris llelladio grattas agit Gregorius, simulque cum rogat ut sibi send In
tern, ejus beneficio, commode clauderc liceat, constitute a vobis, inquit, buic Ecclesia?, nempe Nazianie-
n Ecclesice, episcopo. Qua; quidem omnia liane ad annum 382 epistolanx pertinere demonslranl. Quimam
tero sit Uelladius ad quem scripta est, an Helladius Csariensis, an alterius sedis episcopus sil, incertum
est. Baronius Csariensem esse episcopnm existimat. Verum Gregorius tune non aliud provincia' caput tuj-
noscebat, putter Tyanensem episcopum, ut epstola 152, alias 88, palet, Aisaue ipsi litteris confirman potest,
in quibns Gregorius Helladium, nonut archiepiscopum, sed ut comprovincialem, ut ila loquar, episcopum
compel Int. Pnclerea Uelladius Csariensis electioni Eulalii obslitit.
'Opv 'i Xransva (9G) 86ax9vxsc Res in spe posilus proeul videre admoniti (ular
(/pTjaojxai fip x(T) ^' ) , xa\ xot; ffa cnim luo piomio), rebus quoque jam pra'scnlibus
itapouaiv ivU9paivr5p.6a. T{)v yap 4fav xo oblcclamur. Elenim sanctum Pasclue diem , ad
^lpav, ei; r,v xaxr(vxT|xa[jiiv , xiv xEOEv faOwv quem pervenimue, rayslicuni fiiturorura bonorum
' \i\>37a\w{3.4, eop-f,v ojiav 6ta6axVpiov. Ttv synibolum esse scio, ut qui transitas feslum sil.
xaX; -!, xa\ axo avai.vTsa Txa{, oT Quaruiii rerum lu quoque commode nos subuio-

" fccclc. 111, I. " Psal. xxwiii, 2. " Psal. xxvix , 10. 80 Psal. xi.ix , 21.
(88) 'Ajivro>itai rij luxpo.lcyla. Combef. : (91) Novr rexJ,liroy. Morel. : Meutern non
Anqitst exilhque oriilionis nomine ulciscar. garrulam. Combef. : Sensum sermone taciturn.
(89) Alias . Scripta codera anno, post Pascha. (5) Alias LIV. Scripta codera anno, post Pa
(0) Alias CI. Scripta codera tempore. Tip sena, sed Apiili mense.
avzip, id est Eulalio. Coilcx llcgius et Combeli- (96) Ta .IztCtSjieva. Hebr. xi : Jhjio fidem hi
sins, Euyvitp. Montac. cl Morel. . omnes mortui sunt, cum (.ccepisnent promissio-
(91) Ti> crttaz cv. Cod. Heg. et Combef. es, sed proeul eas dissent; cl quod Paulus licit
/iXit (xou, labiis meis. promissioncs, Tlicologus dicil x eX7tiCAva, codera
(2) Aat. Cndd. duo Heg. ^, loquar. sensi'. Ull.
(93) Alias CCXXX. Scrip!;* circa idem tempos.
213 S. CREGOUH THEOLOGI 216
nuisii, tum per ea qua: misisli, tum per ea qnse A e-aata/xa xUT ypieij. '.'^
ecribis. Ego vero multa quidem Paschata jam exegi, oxa8iTJX6ov, xaltouto vu.Tv ttjc [iaxpotpa (or,.
atque hune longions vitae fruclum cepi. Nunc au- NOv xa8ap<5tepov e7n8u|i5, ttjv Afuircov tatjv
tem 105 purioris Paschae desiderio leneor ; nempe eXOdiv (97), iou ttv apetav xal exoteivi]v, xal
ex hnc gravi et caliginosa hujus sxculi ./Lgyplo w,Xo xal Ti)? 7rXtv0ea ', f o-uv8s8-
egredi, et luto conliciendorum laterum opere *', , 7ipb tr;v yrp) ttj iitaff^ta fistavastrivai.
cui aslringimur, liberan ; atque ad promissionls Toxtjv fjuiv Kpoaefov (98), t toi jIXei ta
terrain migrare concupisco. Hanc nobis precare, uif iota eohoiev fip.a{. l 6e ro>XXaxi{ ^voito truvsop-
si quid tibi curse est quam praeclarissime de nobis taaattq) xotvwtfjC ') <; Y_ovta(99).
mereri. Tibi vero, rebus fauste feliciterque ceden- E S [iot 8) xal tb "PPa ^v xataXsat, tJ
tibus, spins contingat simul cum Ecclesia festum 'ExxXrjafa tautT) Svte no-xoirov, 8v avaSsisi to
celebrare. Quod si mihi senectulem quoque bene to fiov, pyov ifaBiv Epfasxvoi IcjeoQs,
ficio veslro commode clandcre lictierit, constiluto xal tv' (1), TOttpixuv eXo^tuv aiov.
niinirum a vobis huic Ecclesiae episcopo, quem Spiritus sanctus designaveril, bono opere perfune
fueritis, paiernisque, ut sic loquar, beuedictionibus digno.
CXXI. TIIEODORO. '. (2).
Similis perte argumenli est qu sequilur epstola ad Theodorum ; haud quidem Mopsuestenum, ut facundas
Hermaniensis scripsil (3), sed Tyanensem, qui recens hujus Ecclesi episcopus (ueral ordinalus. Hanc esse
causam arbilramur, cur Uli lanquam juveni scribal Gregorius. Signifiait, gavisum se esse symbolis cbarila-
tis ; id est, muneribus, qu miserai fheodorus i Pasdiale, pro quibus Theodore mulla bona spiritnalilcr
apprecando rcpcndil Theologus, inprimisque ut laliiim fiat parens filioruin, quod de spiritualibus filiis in-
telligere malumus, quam cum Tillemontio de natis conjugio liberis. Nos vero, inquit Gregorius, omnia spi
ritualit!' rependimus.
Charilalis gaudemus symbolis, ac polissimum ')? au(ift5Xoi 48e6a , xal lXio-ta xac-
tali occasione, et de tali recens coagmentato pou tototou , xal iizpi tototeu vso-afoui (4) te
simul et perfecto ; atque, ut te Scripiurae verbis jio xal teXsiou , xal iva se iio -t 8s-
accipiam, de stabililo in juvenlute sua ". Sic enim itbu(jiat (5) , 8puu.vou v t|J vEtrjti. Otoi yip
vocal eum qui majori quam fertaelas, vi pollel intel- exeEvt] xaXe tb tcXeov v tfl auvasi(O) tj rjXixa.
ligentiae. Quocirca anliqui patres rorem cli et 0 ev ov roxXawl raxtpei 8prov oupavoC xal rcid-
pinguedinem terrae " inter alia liberis suis preca- TTjta pl futt tuv &XXtdv mjuxovto to rcaiolv (eI
bantur (nisi cui gratum sit eiiam liaec sublimius p.t) ttvt cpiXov xal tata voev ix^XotEpov) , fijJ.stj
intelligere), nos vero tibi onine spirllualiter repen- S 001 tb iwEv nveuu.atixbjc vtt8tl)(iou.ev (7). }-
denius. lmpleat Dominus omnes petiliones tuas ek; Kipic altr\iuz cev xa\ y-
et lalium liberorum parens fias (si par est concise tocotojv txviV itati]p (e Se <rot Tjvzip.w
tibi et familiarilcr apprecari), qualem teipsum luis xal oxsitd itEUajOat) , oFov o-eautbv UTtocpatvsc
majoribus subindicas, ni praeter alia nos quoque tot o-o natpiv , avt te SXXa xa\ <)[ie{ 4id
propter le gloria deeoremur. ao\ SojaoueOa.
CXXI!. EIDEM. PKB'. T AYTQ (8J
Ad annhersarium honorem martyrum, qui quotannis Arianzi edebrabatur, mense Dm luisa, simulque ad
negotia ecclesiaslica Theodorum invitt Gregorius.
Tu, et nobis, ut adversa valetudine laboranti- Xpetoixtsi u.v u.v xal i voo-po ,
bus, curam atque officium debes, siqiiidem unum efazp p.a tuv vtoXuv aaeEvovttv 7iuxei{/i
ex prxceplorum numero est aegrotantium visitatio : /psioatet 81 xa\ toj yioi (9) [iptuat tjv 8i*
et item Sanctis martyribus anniversarium bono- tou fiu,4)V, ijv v 'Apiavo to mit optofiEv
81 Exod. 1, 14 sqq. " Psal. cxliii , 12. ea Gen. xxvn , 28. ek Psal. xix, 7

(97) A-rvXTor zatjrtfr . Combef. eX- Sirm. t II.

OeZv, vertitqne : Pnrius Pascha desidero, nempe ex (4) Reoxayov re. lia Pass, et tres Reg., qura
hac egredi gravi et caliginosa sculi JEgypto. Non leclio melior quam in edil. vE07raYvTgc.
bene Bill. : S une autem purius est ex hac gravi et (5) ' zr\ <) / Vi tibi
caliginosa vil AUgypto egredi. Scriptural sacr verba proferam.
(98) i\iur xpocevyov. Cod. unus tata. (6) 'Errrj crvrcsi. lia cod. Reg., Par., Pass.,
ha et cod. H. i|tii addit xal icEpe/ou. Mo'niac. el Morel. In edit, tfl deest. At, inquit
(99) 1{ . Coinbef. : Vita fausta et Conibef., quam bene Morel. : Quod plus est in in-
incolumi. Bill. : (jtinam vivo et incotumi. tel'.eclu (Cialis.
(1) Kai ?' 1<). Cod. fAe?. et Combef. xal t av (7) 'AvTiwcrofier. Monlac. itoSi(iojiEV. Forle
yp ^ icatpixuv, ac quid aliud quam quod paternis vTa7to8(KJou.sv, ait Morel.
tit conditionibus (lignum? (8) Alias XC. Scripla eodem anno, post Pascha.
(2) Alias CCXX Scripla eodem anno. )- (9) Kai zc d-rlotc. lia cod. Reg., Monlac, Mo
cxa. Cod. Pass, addit ;) euvtov. rel, el Combef. In edit, toj deest. pro 'Apiav-
(5) Y/uiii Capil. Def. I. 7,' 7, pag. 635, apud ;ot,-, cod. 1045-, NaCiavfot,-.
217 EPISTOLA CXXV. 21
Tj eix3t Ssuxpa (10) xo ' Va . - A rem debes 106 1 in Arianzis luis vicsimo
ir (11). Kai ojx eX-j-a ixxXTjaiasxixuv Ssxai secundo mensis Dalhusa, ut apud nos appellalur,
xovj biasxtyzu. Ilavxjv ojv evsxev (12),axvtoc die celebramus. Ac simul non pauca ecclesiaslica
i:apaYevsa9a: xa-a^toaov xal y*P ei raXc 6 x- negolia sunt, quae communem considcralioncm
;, aXX' arzipfc-mc jiiao. requirant. His igiliir omnibus de causis a. le polo,
ut iuipigre ad nos venias : etsi enim ingcns labor
est, par lamen est merces.
. AYTQ (13). CXXIII. ElDbM.
Vocanti Gregorio prsens ad fuit, tunique, vel sane litteris poslmodum, ut se inviseret Grenorium rogavit
Theodorus. Cut Tlieologut aeri inclemenlia et morbidomi se continere coaclum significat, seque adfuiurum,
cum per tempus ticueril, pollicelur.
*8ssOtiv ti]v itapouaiav , xal azipyta tjv Prasentiam tuam sum reveritiis, et consortium
evjvo'jaav , xaxoifs &>; jxauxbv vou8ex4)aa( tuiiin aniplector, tametsi alioqiiin me ipsum com-
oXxfii uiveiv , xal xa' fjiuxiav (ptXoaotpev xoxo monefecerim domi mauere, et per olium philoso-
fkp upov x tvxwv XuaixEXa-epov (14). ., pliari : hoc euim mihi ex omnibus inveni conilu-
'EiaX 8e al pt xi xapa/uii; (15) , xal ox cibilius. Quia vero et aer adhuc turbulentus est,
avTJxsv < pp\}<nia, , pixpov (xaxpoo- noque inlirmiias desliluit me, obsecrte, parum-
(irjaov, ffuve'Jxo'- 6s xijv yietav xal f>vx* &v fj per adliibew paiienliam, ei comprecare mihi sani-
xaipoj, '.^ sa l'J/a. talcm : nos simul alque tempestivum erit, allen-
demus precibus luis.
'. T AYT$ (16). CXX1V. E1DEM.
Non iia multo post, redeunte veris amnitale, Theodore ilerum invitanti rescribil Gregorius venturum se
libenter, imo properaliiruin, ut solus cum solo congredialur, sed synodos et concilia procul salutare. Si
qui hane in anuos sequentes epistolam vtit rejicere, quam hic conjiciendo collocamus, non admodum re(ra-
g ibimur.
K.Z/.1; ; f^ui 5 <rnsu5ou.Ev i7t6ojiv 6s y,6- Vocas ? Nos vero properamus. Properamus au-
vtp lXTjjisai xal juWoi (17). uvo6ouc fp xal tem, ut soli cum solo congrediamur. Synodos
e-jXXY<>u (18) %6{>ptabzv <5| , j ob yo- enim alqe conventus procul salutamus, ex quo
y^puv (19) A^p(x8a t>v itoXX5v , yap scilicet tempore mulla eorum. ut parce loquar,
itstv uixprov. T ouv Ixt XEnetat ; ro58ip Sixafcp molesta esse comperi. Quid igitur superesl? Juslo
o4}6ijeov o xiv e^wv, iva xxjxev uv aiwu- desiderio per o rallones tuas opilulare, ut quod
6ofxev. studemus cousequamur.
PKE'. OAYMIHO (20). CXXV. OLYMPIC
Cum hoc anno Xanxaridis thermas petere morbi causa coactus fuisse! Gregorius, vix ilineri se commiserat,
<*m ejus absentia; Opportunitten nacti Apollinaristce, eo auaaci proruperunt, ut cuidam nebuloni de
impo suo el adulterino grege, episeopi nomen imputieren!. Quod ubi rescivil Gregorius, Olympio Cappndociat
prefecto scribit, ut acinus ab ApoUinaristis contra imperatorum conslitutiones et edicta allenlaluni ulciscatur.
Mittut tarnen, quam tanta mereatur audacia, perditi homines puniantur, obsecrat.
aiSeExa! ti xal icoXi, xal o iravrrj xo Y?(Pai. Canities quoque nonnihil eruditur, nee seneetus,
Eotxsv , i avesiv ajinwxov. ? -pv nav- ut video, talis omnino est, qua; prudentiae opi-
tov jjuv (xXtaxa xwv 'ATO>XXivapisxv e6jc xiv nionem fldcmque mereatur. Ego cum omnium
voiiTjfftv xal (21) , piiiv 6 ox avExxTjv maxime Apollinarislarum cogrtalionem cl impiela-
axoiv (22) w5voiav , v<5(ov xj jiaxpoOujiia lern perspeclam haberem, nec ferendam eorum
Tzpjf auxo uot^jEiv, xa\ (xaXi|iv xax uixpv, audaciam 7 cernerem, exislimabam lamen fore,
Tttp o-jv xal xat Xitisiv txxeivov (23). "EXaOov ut lcnitale mea mansuelcs el placidos eos redde-

(10) elxdi evzpQ. Ha tres codd. In edil. D (17) Mnp xal lroi. lia cod. Rog.
compendiarlo xfl x\ et Conibef. In edit, avoi uXnjuiaaat xal vi?.
(II ) . Mensis lie videtur, ait Combef., (18) Kai ffvJloxov, alque conventus. Bill, alque
qui in velcri Lxico ', et in mensibus Cap- colloquia.
padocum septimus numeralur Julioque noslro re- (19) Mc-/rip>r, molesla. Bill, improba et flagi-
spoiuiet. liosa, quod sane durius et conira Grcgorii inen-
(12) Rrzbir or rexer. lia cod. el Reg. 1405. lern, qui parce et moderate loqui se lestalur : oxo
In edil, rcavxojv ouv lvxa. Pro itavxtv , Montac, yap eheiv uixptov. I
Morel, et . Svsxa xoxcuv. (20) Alias LXXVII. Scripta anno eodem. Wlvp-
(13) Alias CCXXI. Scripta circa idem tempus. xlqy. Cod. Reg., Moniac, Morel, el Combef. 'AXj-
(1*) AvaiTFJticzepor. Cod. Reg. XumxaXeaOat. r.iy. Cod. Reg. 'AXutc<> apxovxi.
Cod. Pass. XuaixEXixaxov, el sic legendum propo- (21) Tfjr erOvit\crir xal aeeiar. Cod. el Corn-
ail Morel. bef. habent xjv uOEiav.
(15) "En rapaySei. Cod. Reg. xi xpa^cSsic, (22) Avrur. IIa cod. el Reg. Decsl in edil.
adhuc asper est. In cod. Pass, exi deesl. (23) "O.tep ovr xal ta .teiair ixzeiror. lia
(16) Alias LXXXIV. t-cripta paulo post superio- cod. Reg. In edit, oJv, ele. Sicut nimirum
rem. spe mihi pollicebar. Moulac, Morel, et Conibef.
 219 S. GREGORll THEOI.OCl 20
rem, paulatim emollircm, alque hoc mihi spe , <1>- fotxe , xaxstvou x-p- ; . xai.
liiigcbam. Verum , ul apparet, illud miniine 'ExxXrjiiav Xa^ac , xfl axapip c-tXouoEa. O yp
animadverti, me pejores eos effccissc ac per in- 'jaiono to TOvrjpo Ttidxzm, Kol vv , e
leiiipcsiivain haue pliilosopliiain Ecclcsite Jclri- aixto ioi Suvaxbv tjv'8i' [*auxo xaxa SiS^ot (24),
menlum aliulissc. Nee enini pravos homines leni- ox v uxvT)ua, 3 CaOe (25) , -pi 6vau.iv xt-
las infleciil. Et quidem si nunc per meipsum hxc vrfi i-poanssEtv x) aj xcuixtjxi. 'EnetSij 61 w-
ic docere poluissem, non dubilasscm, probe nove patxpto itpoi\fa^v (26) fu.3{ ij pp4djxia, xa'i -
ris, vel ullra vires iler capessere, alque ad ex- Eav|ap8o 8spjio (27) xp^-asOai avayxatbv iy<-
cellentix lua; pedes meipsum advolvere. Quoniam vexo, xiv axpwv xoxo ' , vx*
aulem longius me morbus perduxit, et Xanxaridis (iauto noioujiai Y/pai-J-ata. 'ExXptrjaav ! xa-
tlicrmis mihi de medicorum consilio uli necesse xo\ xal xax(t>( rcoXo'JpiEvoi itpb- nasi xo- aXXoi,
est, Hileras mihi vicarias subsliluo. Praeter alia xa\ xaOriprj^ivou" (28) - uit& icinj- va-
omnia eo quoqiie audacia: prorupcriinl inali homi toXixt xa\ 5'JxtxTJ- auvioou xaXaavte , i) iratp-
nes et male perdendi, ut episcopos cliam quos- toat xaxaxp'-ijxvoi (o yap 1% xouxo et-ev
dam, quibus dignitas ab universali Orienlalium et xpi6w{ ) , xal -suTiv xaxEavasxavxE aaiXtxttiv
Occideiilalium concilio abrgala fucral, accersc*- " SiaxEwv , 6u,Expiov -) , ewaxi-
les, aut transeuntibus abutentcs (non enim corto itou 6vou.a 7tt0stva! (29) xivi xwv itap' axol im-
alTirinarc possum), imperialibus omnibus constiiu- 6tuv xa\ xi68(Xtov , oSev't xoaoOxov , > oTiat , 3tov
tionibus alque omnibus veslris edielis violalis , -C1? vExpwus (xoxo yap 6XyEi.[50]) Oap^Mjaav-
cuidan impii et adulterini sui gregis episcopi te{. Taxa e p.lv vExx , EVEyxxw y.lv ij <r)j
nomen imposuerint, nulla re, ul opinor, periodo XEjtp'xiJC ofoOfiEV 8 Xa\ <-, t-TCEp OUV 7toX-
freti, alque summa mea imbecillitale : hoc enim Xxt tivyxajiEV. E 8 {Japa, \ o6 xo; -
diccnduiu est. Qu.e si levia et ferenda sunt, feral Xa6ETtaxoi (51) aaiXsaiv aiixo{ oprjx, E7ieijeX-
lua flrmitas ; feremus ipsi quoque, quemadmo- Oscv xo- YEysvTu4vot- , eJ xa'i ttc zovota- Xat-
iluiii el sxpe tulimus. Si vero gravia, el ne ipsis xov , xaxaftuxrov.
quidem pielalis laude prajstaniissiniis iinperatoiibus ferenda ea, qux admissa sunt, iniiius lamcu
quam lauta audacia meretur, ulcisci dignare.
CXXVI. E1DEM. PKC7*. TO AYT (52).
Cum Xanxaride balneorum causa versaretur Gregorius, opportuna videndi Oltjmpinm, ei quwsia occasio
se obtulit. Sed bonum quod jam manibus tenebat, recrudescente morbo, invitas perdidit. Quam id sibi mo-
lestum fucrit Olympio tua epstola signijicat : ab eoque prlerea postulat, ut Nicobulum (ilium cursus publia
seu veredariorum cura liberel. Nicubulum autan suum appellat Gregorius, quia Alypianam si ruris
su filiam uxorem duxeral.
Velut per somnium hilari animo fui. Nam cum 'Ovap . Ka' y*P --XP1 x* ("vfj
usque ad moiiaslerium deLilus esscni, ut nonnibil evex^c-, xivb; x xo Xo'jxpo 7:apaiu0ac
solatii ex balnco consequerer, ac deinde congres- xux--, -^ta xr;v aiv auvxuxCav iXitsa-, xai
su;n t ii ii m spe concepissein, jamque hoc bonum v ^<- - - - 4lf*0-v, xa xtva; |(ipac
vclut manibus lencrem, alque aliquot 8 dies ivStaxpE'^a' (55) , efjaspvTj a7:^x-riv (54) ^b x{
i'llic exegissein, repente a morbo, qui partim jam (b4ioaxia' , x xev jStj Xut:ost- , x 8 anEtXo-
mihi negotium faccsscbal , partim miuabaliu-, (-;. Kai e Sei xtva Exaaav Epv (55) vCo ir-
submolus sum. si huic ici, qux mihi aeeidit, Oei, xauxbv TtaOov xo iroXOnoaiv , o'i pa x>v its-
imaginem quamdam et simililudinem iuvenile Tp()v aicoo((iEvoi , xtv6uv3\j<ri xal xa xoxXatc

uTtsp o3v riixEivov, majores ejus rei spes conci- (29) "Orofia xiOeh-cu. Cod. el Reg. Morel.
piebam. Bvofxa TtEpiOevai, quemdam episcopi nomine indue-
(24) Tavza iSaai lia cod. Reg. et Combef. In rinl. vel cuidam Iribuerinl nomeu.
edit, xaxa Sellai, Iure oslendere. (50) 7'?] }iy rexptberet. Quid legeril B.il. inecr-
(25) Ei IcrOi. lia cod. Reg et Combef. In edit. tuui oinnino, dum reddil, summa mea imbecillitale
. tu deest. Roddil Bill., mihi crede. viriumque consercaiione. Voluit profeito ririinii/
(20) ^^. Sic enim Icgcndum, ejrsNiictioue. Combef : Exliauslis viribusjiieis encelo-
aitBill.,non uliii vulgatisexemplaribus npocrfiYa-fEv, D que corpsculo. in cod. yp deest.
id quod satis iiidicat advcrbiuiii prsecedens npat- (51) . Duo cod. Reg., Moiitac, ae
xpw. Sic cliam habeul cod. rl Combef. ; at pro Morel., neenon et inedit.quibusdam /!*.
Tcepaixp), cod. Reg., Moiitac., .Morel, et Cointiel'. (5) Alias CLXXVIII. Scripta eodein tempore.
'. avt<), id est, . Cod. . 3, 6!)
(27) SaraplSo Oepftolc. Moiitac. et Morel. tfX(i).
2avapiSo' 6;po'. Ibi enim pro inlirmis bainea (55) 'EvSiarphJra. lia cod. Reg., M;>nl;ic , M;>rel.
calida. Al in cod. SavapiSo. Nam eo loci cx- et Combef. tu edil, ^poi'.axpisj'a;.
slruclum erat nionaslerium, cujus l'orsan vivendi (5l) '^: lia cod. Reg., Moiitac, Morel,
ralione de medicorum consilio uli sibi necesse pu- Combef. ^Tp/fir^ rrfi x( ap^ojuxiac, quod
labal Gregorius. Bill. : Ob niorbum ablutus sum. Edit. : a^TivxOTjV.
(23) KaOrifriiircv. Emendandus est, ail Bill., (55) Eixaciar ei/priv. Cod. Morel el Combef.
liervag. codex ex Fiobcniano, et pro ;),[- Xav.
voj-, subsiitiicndum est x^pr^ivoui.
221 EPISTOLA CXXVlll. SiS
oXXxi, &v tt Ttporaciat ire4pat, fj rap' A oportel, idem mihi, quod polypis, usu venil ; qui
o'Jtv upoaXa;x6vo'jo-i. Tb p.v ouv fp.Tepov - cum per vim a rupibus avellunlur, pcrsxpe de
tov. "A 5 v napwv ^^ ) o% ',-, acclabulis queque in periculum veniunt, quippe
xal wbv ^. Tov utbv Nixo6ouXov quorum iionnibil rupibus relinqtiuiil, aut ab illis
a?Spa supov xfj povxii (36), xal tj aliquid assumunt. Alquc bujusniodi quiddam no
t p.ovrc 75 orsvoxtpojxevov , vOpamov bis conligil. Quae auteni a la probilatc coram pe-
xal jOevr, xal twv tmotwv f9i) , xal tt)v ep-rjfiav liissein, bsec absous quoque pelcrc non dubitavi.
o cpov-a. Toxo) , tpo p.v irv t v ? Filitnn nostrum Nicobulum, tum cursus sollicilu-
: c.ov, ^! 6).]3ov xal upOujioj dine , lu m assidua in monasterio coninioratioiie
iiv-a ^ps-ceiv t txfj ouafa ^ 5, cl valde pressum offendi , hominem et inrmis viri
Covatov, eXeuOeptoaov tj povfo- el u.< t 4XXo, bus, el reriiin bujusmodi insolentem, el soliiudinem
xal d* ^tepov tijauv voaox>ov, itei61] iroXX minime ferentem. Hujus opera ad quamcunque
xal itspi toXXv Ssr(OVT (57), xal tuxvt?, aliam rem tibi cordi fuerit, ularis velim ; siqiiidem
Xffjfoj/Ev xa\ ei <ao aTo ttjc o^ *jAEp<5- ad omnia promplo alque impigro ammo tibi ope-
ttjto. ram navabit. llac autem cura, si fieri potest, euni
libera, si non aliam uilam ob causam saltern ut hoc honoris ei habeas , qui me a;groianiem cu
rat. Quandoquidem cum multa et pro mulls a te petierimus alque oblinuerimus, lua quoque
erga nos ipsos mansueludine opus habemus.
PKZ'. 1 (38). CXXVH. IIELLADIO.
Uic commode collocanda se offert 127 epstola, qu ejusdem argument! et eadem de causa scripta est aa
superior. Nimirum implort opem Helladii ut Xicobulus publica; rei oneribus sotvalur, atque olio et quieti,
cm assuetus est, reddatur.
Ho pAv xal SXaio (39) Trpoacq-opEsiv t!)v Jucunduin ulique eliam alia de causa reveren-
stjv eiXastav p.ol 5 ?6iov otw 6axe-.p.vw. tiam luam salutare : sed mihi ita afleclo jucundius
xaO' ixarrjV aj;e6ov tt]v ijfipav aTco^iviaxe- est. Nam quod singulis ferme diebus animum ile-
<. (40) , itXov e^eoOo! itoie, <b av (41) spondeo, facit ul tibi arctius adbscrcam, quasi
TsXeuTeta irapaxepafvovra. 'EraiS}] 6 (42) xp- nevissima obiter lucrifaciens. Cum autem lucrum
6'j ou/o-fw , xpeoujTi t!]v vT6o<Jtv al6z<siy.w- falcar, remuncralionem debeo reverendo maxime
) > -JXtjj , ' o xpo Nicobulo, a quo lucrum accessit. Quod porro fa-
irotootv ot rfvrjTs itpo to Ero5pou pXtOVT, ciunt pauperes in opulentos intuentes, ut ab His
va * xstviov su , xal ; , beneficium accipiant, idem ipse facio, dum per le
Sii < vSpUtaXov xpo?. Xpflet - Tiro debilum exsolvo. Eget autem olio et quiete
Y1^otjvt] itvra t6v xpovov ) uuvei8teu.vo cui perpetuo assuetus est : ul ilia fruatur ilium ad
? tottjv (43) . xaTafojov. jurare digneris.
PKH'. (44). 109 CXXVIIl. PR0C0P1.
Proeopium Conslanlinopoli prfeclum, amicilia sibi coiijunclum, dalis in agro Arianzo /Uteris, Gregorius
salulal. Quo anuo dala: sinl ceno sumiere non possumus.
Aci se ^0^*' tov avrt toxvtojv 6 Longo intervalle te saluto, atque alloquor, qui
ijto\ (45) xat icp 7tvTwv, v xa\ irapvTa tuv (xs- instar omnium , atque ante omiies mihi es, me
fXtv fiiiou, xal 7a5vTa o" 5ri tuv que et prsentem magnis bonoribus complectc-
ioI. 1 ti> 6iaxv() tj ittsroXi baris, et absentent (sic enim mihi persuadeo)
1 fj^iv 'AvGntjj (46) Ttp (ie-j-aXjov piyau;. iisdem complecleris. Merces autem filio noslro
Tt' outo ; tj rap nportasiaj tw/eXv, v o Anthimo, hujus epistolar ministro, pro ingenlibu*
av etjTat. My'.utov 6 ei T]V npea6eav u.rv, xal rebus ingens rependalur. Qux tandem bxc? Ut
vl;p outo; (47) i; roavo <, fitu xal quibus in rebus opus ei fuerit, praesidium tuum

(3 i) Tg fc<5 8p{tov pporrti. Comocf : Cursus (41) ' v. Codd. Reg. et R. <'>f id. Ita et
publia cura. Ad quid hsec, inqnit, cum p.ov) - Morel, in nolis. Reddit Combef. : 1
'>-:??, nisi ex illa, quai forte in strata publica ttapaxEp6avovTa, ni qui extrema obiter etucrer.
erat, sic cursui publico operan) dabat. Moiitac. et (42) sxetSif Se . Ha codd. Reg. Pass, et R.
Morel. tS) vojioo 9pov-t5i, quod aliud esset, nee In edit. :-;iot xal -.
salis iiiitiim. (45) . lia idem codd. Indit. : ;
(57) AeriOine. Ita cod. Reg. et B. 3. Monlac. auT^v. Veriit Morel. : liane ipsi eon ferre digneris.
Morel, el Combi'!., sieque legit Bill. In edil. 6ei- Combef. autem : Ad earn, quso, Uli opitulare.
6vTa, sed in margine 076vTec. ] (44) Alias til. VII. liicerto tempore scripta , sed
(38) Alias CCXXXIV. Scripta circa idem lempos. forte an. 582.
(59) Kai . lia cod. Reg. et Morel, in nolis. (45) Tlrzbtv ;/.('. I in cod. Reg., Morel, et Com
Codd. Pass 1 cl 2 yxp xal . In edil, xal bef. In edit. avrtov <jjitv.
iXXo. (Mi) "AvOtfUti. Cod. el Monlac. 'AvQip.ii,>.
(10) 'A.-ioTivJi'xscrOai. Cod. Pass. 2, ya (i7) 'Ay if vvtc. Combef. vrjp ..
x:0' xaTTjv l-iy.vwaxsiai /' -ty> fxpav.
3 S. GREGORII TIlEOLOGl ?24
consequatur. Maximum aulcm pondus ad depreca- A to u.ey4Xoi jxv (48) Yvupiu.o, xa\ < auu.?opi
tionem nobis afferl 'lie quoqiie ipse vir, ex insigiii xoy rjiaxoc aiixUEv ~'t\-i 8-J/iv . Bapela
atque illustri mililia, vobis eliam magnis vine for- lav xa\ xjQ' eauxfjV, nap' Eav 84, ib e!x8,
lasse noius , alquc corporis calamitas oculis ipsis apuxapa. Touxoic TtpoaxEfkija xa\ *, nap' i&v
iidem facieus. Qux cum per se gravis et acerba sit, napxXTjdi, o8a xi xaxopOijEi jlSXXov 18 -
turn quia prater meritum, ul vcrisimile est, plus 6aC8xEvov.
acerbilaiis habet. Quibiis rebus adj miela nostra precatio, non dubilo, quin id, de quo laboramus, roagis
conficiat.
CXXIX. EIDEM. ni. T AYTQ (*9J.
De tempore quo cripta est luve epstola, ut superior, nihil certi hubemus. Ex his tantum verbis: Nisi
prava corporis valeludine ulercmur, coiivenissemus te, el banc per nos legalionem ipsi obiissemus, con-
jicere (as e Gregorium Comlanlinopolim proficiscendi consilium non omniiio abjecisse; siquidem prwfe-
ctus in ea urbe degebul, tel Procopium alium (uiae. Observandum eliam Gregorium ad nuptias Olympiadis
vocalum a Procopio, postea, ut videbimus, nullum aliam, prler morbum, excusalioneni obteiidere ; quod
argumento est superiores Hileras ad Procopium Conslantinopolis prfectum scriptae esse, Gregorium
omnino valedixisse huic civitaii.
Nisi prava corporis valetudine uteremur, atque El jiev p.\\ mvip; f)p.v Expr/to T0 <S>y.a, u.i)8
de ipsa eliam vita malam spent babcienius, primum mp\ xoG fjv axo novTjpac etgouAv ,
illuil ac maximum lucrum fecissemus , ut tuo npuxov piv (50) v xa\ (iftaxov xEp8vau.sv xfjv
congressu ac colloquio frueremur, quod omnino (ri)v suvxuxtav xa\ auvouatav (51), fj <roi nap' <juiv
noslri erga le officii ratio poslulabal : deinde per 7ivx(i> ieXexo* Ssxepov 6e 81' '(u.tv axuv xa-
nos ipsos banc legationem obiissemus. Quoniam xi)v v e7iXTp()sauv xjv itpo6av. 'Eitel 8 xeE-
aulem, morbo prorsus, lauquam calenis vincli, p.e6a toxvxeXio xfj raffio'rjU.svoi, xa\ o0(
jacemus, nee spontc nostra et volntale hoc detri- exvxs lCri(ii)iE0a, 8 Sexepov fy notojAEv, rpe-
menlum accepimus, quod supcreral, id facimus, i|iv (52) trot '. xtiv ., v.o.': 8$iou,EUa,
leque per lilleras adimus, aique ampleclimur et xa\ xaxai-tts8,nGa (53), 1 Bap^oOfiev 8T|<)Tvat
exosculamur, camque liduciam concipimus, ul pro itp\ xo avvBtaxvou (54) ^iuv EOyevlou, 3v eat-
condiacono noslro Eugenio rogemus, quem a tua xou.e6a xj ) (leyoXovoiac. E pv oJv
mentis uingniiudine ac praslnnlia deposcimus. Ac o8v axtv 8!) <j irpi xbv ovmov 'P)Yiav8v
ei quidem nullum crimen est ea familiaritas, qua; o!xittc (o yp aXXo ye o8ev iSixiv 'fat'vExai ),
ipsi cum Regiano boiuinc consrelerato ct Si' a-8 x8 Sixaiov, o au pa6uxr)c (55) xa\ itpo-
nefario intercessit ( neque enim eum quidquain sxxr i Se aSxTu.a xoOxo xpivEt (5G), 8t ye x8v
aliud sceleris admisisse constat ), ob jus ipsum, esbv, (p naptmjxs (57), xa'i x]v u.Expav raXtiv,
cujus tu arbiter ac pationus es : si aulem id cri fv at6satp.ov o*8a (58) itoXXo xuv co6ouu.vtv xbv
men esse censes, eerie in Dei graliam, cui aslitit, Kptov, 88 ouv (59), , xal i\\v xx\
ac seneclutis nostra: caus;:, quam mullis viris Dei xX^jpti) Ttavxl xaxTiv xtv x^Plw ' xa^ Sst
mein prardilis vencrationi esse non ignoras, banc ttotjov x; xax 0e8v X-i'8a, XEuOEpwaa xf,
igilur, quxso , graliam et nobis, et universo clero EmrjpEEa x8v vOpajicov. 'AvTtXfylfl 8e, uv 8i6a),
concede ; aique boniinem calumnia liberando ox Xaxxova (eE u.1j [.ya. xoxo eEkev), x{ itap'
(auslas tibi diunas spes eflice. Si hoc feceris, Vju.wv Exa.
pro us, quai tribus, non minora (nisi hoc diclu nimis magnum est), recipics, hoc est, nostras ora-
liones.

(48) Ms-f-lot vjir. lia cod. . 5, R, et Combcf. xa\ Tjvouoav, 8xi tap' ju.>v axtv xaOxiv vEitXr-
In edil uu.lv deesi. Iteddil lamen Billius. piaa\xsM.
(49) Alias CLVII1. Inccrli lemporis , sed forte " (52) "0 SEvzepor jfr , xpcijier.
ejusdem amii. cod. Reg., . 3, et R., Morel, Combef., sieque
(50) ter , etc. Hune locum , cui nihil legil. Bill, qui verlil : Quod deinceps sequebatur , id
censet addendum, sic verlil Combef. : Primum illud facimus. Monlac. 8 8exepov jv itposiouxv. lu edit.
ac maximum essemus consecuti, ut tuo congressu ac to)io'ju;ev deest.
colloquio poliremur, quippe qui hanc legationem per 153) . Cod. et Combef. -
nos ipsos obiissemus. Billius , inquit, haec dividit ; >E6a.
sed melius ac simplicius edita Gr;eca qux lectio- (54) ZwtaxOYov. lia cod. Reg., Montac., Morel,
nem , quam secutas est , non admitlunt. Unum et Combef. In edit. 8iax4vou.
agnoscit dclrimentum Gregorius , #quod prsenlia (55) 05 cb paevTtfc. lia cod. Reg., Monlac,
illa excideril , cui allerum facit, lit per epistolam Morel, ac Combef. In edil. xpaxExr)c.
adeal et interpellct : "0 6cuxpov ^v , itpat[tv 11 (56) Tcvro xptrst. lia cod. Reg. B.3, Montac,
8wt xuiv Ypa|Ji,4xoiv. Morel, ac Combef. , ipseque Bill. In edil, xoxo
(51 ) Kai avrovarlar. Addimiis cum cod. Reg . . XpVcl.
3 et It, ac Morel. : "H ioi ' jwv 7ravxui{ tbcE- (57) -. Montac. et Morel, napsxr.xa?.
Xexo SsxEpov 6e 6i' fu.tjjv axiov xaxTjv av iz\i\- (58) Ola. Morel, el Comber. oISa.
piaajxEv xijv itpu6av. Legil Montac. : Kot\ tmvou- (59) ofo: ha cod. Morel, cl Combef. In edil,
otev, ft ooi ' fUA>V oitavoji (ceXexo 6EXEpOV decsl ouv.
5 ' f||uv aCixuv );. In edit.
SiS EPISTOLA CXXXI. 226
\ 1S AYT! (60). CXXX. EIDEM.
Superiores episioi, quamvh incerli lempoiis, necessario huic pra'millendai etuni, qu sequilar, neinpe
150. quam Proeopio scripsit. Constanlinopoli habitum est anno 582 concilium ; ad quod mature, forte veris
initio, rel ciiitts etiam a Theodorio Gregorius honoris causa vocalus est. Verum cum adesse nollei, aut ac
cedente morbo non posset, ad Procopium nolarium, sen Theodosio a secretin, ut vull Tillemontius, seu pr-
(eclum urbis Conslanlinopvlitana', ut habet Golhofredus, epislolam 150, alias '", dedil, qua se excusat, et
Procopium rogat, ut del operant ne pssimus iiiipcralor nenia: ignavia; se cumleiiinei, sed ini nnlaii
ignoscal, ele. Ait anion se Gregorius ab omnibus episcoporum conduis ubhorrere, propter rixas et conten
tious, quibus inter se conflictantur.
"Ex<o \ikv o\>-w, si 8e tXrfi yp'-psiv, rts A Ego, si vera scribere oportet, hoc animo sum,
-.. aXXoyov EUysiv kisxtzom, 5-i u,r,6u,i$ ulomnem episcoporum oliven tum fugiam, quo-
<juv5ou xaXo etSov xpTjoxiv , a^S Xvaiv xaxv niam nullius concilii fineni la-iuni et fauslum vidi,
u,XXov (61) lT/rpi\.liv f npoaOfjXiriv. 'Ae\ yp (62) nec quod depulsionem malorum polios , quam
iXovsixiai *a\ <pcXapxa (aXX' toj p.f (65) . accessiouem et increinentum habuerit. Semper
ip-txov ,; oxi- ypa'fovta), xa\ *5 enim sunt conlenliones, et doiiiiuaudi cu| idilales
xpiiTovs (64)- xalOvtov Svxic ^] xaxav ( ne me, quoeso, gravent et moleslum existimes,
hpoii (65) Sixauiv , f xtjv xec'vtiiv Xosie. Aia liaec scribenlem), nec ullis quidem verbis explican
eI u,iurov ouveaxXTjv, xa\ u.ovrv aaaXstav queunt ; ciliusque aliquis in prol ilalis arguelur,
^jx^i; (66) ttjv fjiuxav v6u.taa. Nv 51 xa\ xf;v dum aliis se judicem praebel, quam illorum impro-
eftoaxav ^w ixpoata-ioujav ttj xpiaeto, i bilutcm comprimai. Pioptcrea inemel ipse collegi,
oysSov (67) ta xsXEuxata Ttvaiov , \ e! o6sv animxque securitatem in sola quiete solitudii:e
EjjLauTt xp3"" 8'jv(XEvo. Ata toto auyywii>- mihi posilam judicavL Nunc vero buic quoque meo
5xTij u.sv fjuxv (68) \ ar [EyaXivoia, raiaGrjTw 8 judie io patronus morbus accedit, quippe qui quo-
c.i 'ou xi\ aatXEc, u.t SaOufxtov lidie extremos efflo spirilus, nec olla in re
tjjmov xaTayivojaxsiv , auyytvibeTXEtv Tf aOs- meipso Uli queo. Alque ob liane causam ignoscal
vsEa, 8t' f,v o!6 xa\ ^; (69) fjpv, 8Er0si;tiiv nobis tua animi magniiudo, dclque opcrain ne
vV E'JEpyEsa, ttjv evaxtopTjitv. pssimus imperalor nos inertia; alque ignavia:
condemnet, 1 sed inlirmitali ignoscal, ob quam se quoque nobis, instar alius cujuspiam benefl.
cii hoc poslulanlibus, secedendi potestatem fecissc novit.
'. (70). CXXXI. OLYMPIC
Nihil superioribus Ulleris perfecit Gregorius. Imo itrala mandata per Icarium et Ohjmpium Cappadociae
pra'fectum. Utrique respondit. Litterm ad Icarium periere, quem luslrissimum vocal in epstola ad Olijm-
yium, qu superesl. Ea ipsa est qu sequitur.
To-3-r xoi (71) -i pptus-la - {apuxspov , Hoc mihi morbo ipso gravius est, quod cum
tu a^ojatovta at8e mtrcEEiOai, aXX' Ex8T)iav seger sim, aegrolare lamen non credar, verum pe-
oj-ro> la/.pv -iiat-EuSai, xa\ ei? uiaouj regrinalionem la longam inire, in medios humillos
cbOsnOat, uv Tjv va/iipr^tv .^^, u/.xpou meipsum impeliere jubear, a qnibus sccessisse tam
xa\ ~/ip-i 'i toTO tJ ? mihi gialum fuil, ul l.oc nomine graliam q/uoque
dtoX<3-rfsav:. 'ATtpypicov ybp rjtjjx'a ^45 iv corporis aflliclioni propemodum habeam. Quieta
*pay[iast (72) TtipiavEta tiijiiioTpa. liz- *- cnim el a negoliis smola vila: ratio acluosie vl;c
ircEiXa (ikv xal n:pir(v xili ^- - splendore prastanlior est. Hoc el illuslrissiiuo quo-

) Alias LV. Scripta anno 582, vere neunte. (66) 'Acp&letar fvxc. Lego enim, ail Bill.,
<p avTtp. Procopio. (Jombef. 'HpaxXiavu. Ilojus ({/;? aeifaXEtav , non jam ex conjectura dunlaxat,
episiolae aucloriiate ad conciliorum oppugnalionem ul in priore editionc, sedeliam auciorilale librorum
Catvinus abulilur, sed neminem piorum movere iialicorum. Sic eiiam habcut cod. Pass., Moulac,
debet. Nec enim de generalibus , sed de partcula- Morel, Combef. In edil ;.
ribus quibusdam conciliis loquitur. Alioqui serum (67) 'Ael cyeSr , etc. Bill. : Quippe qui ita me
ipse pugnarel, ulpole qui pluribus in locis Niese- distorqueal, ul quolidie (ere exIren os spirilus efflem,
concilium laudibus in clum feral, el magua ulta re uii meipbo queam.
ips pars fueril Constanlinopolilause synodi, in qua (68) Xv^irtocxicj jir ^. lia cod. el Pass.
irciloiiiaiii, qui Spirilui snelo bellum indixe- Montac, Morel. acCoiiibef.; sicque legit Bill., licet
rain , damnaii , alque anatbemate percussi sunt, f./iv desit in edit.
Ha; Bill. - (09) Svy/^. Legendum forte: auyx^pTJ-
(61) Avar itaxrr. Cod. Reg. el Pass, ac Com- cat. Sic Moulac. el Morel.
bef. XJew xaxou. (70) Alias LXXVI. Scripta anno 382. 'OAvjt-
(62, 'Ael pip. Ita cod. et Pass, . 1<. Montac. el Morel, . Nihil velal,
qui reddit , nunquam enim non conlentionem. In , inquil Combef., Gregorium pluribus scripsisse de
edit. a\ yp. eodem argumento, vel etiam eadem, per quos iter
(65) ' /i)} . lia cod. R. el Pass, Com- illud deprecarelur, et ul se apud imperalorem ex-
bef. In edil. tci (xfjTs. cusarent.
(64) Kal Jlyov xpelrrors. Montac, Morel, ac (71) Toyx pet. Delent u.oi Montac. el Morel.
Com!.. I. ecai Xyou xpEit-ovE. (72) / . Cod. v :.!1.
(ti">) Kaxlar zpoi. lia cod. et R., sicque Mon- locum reddil Coin bef. : Negoliis vacans solitttdo ae
la., Morel, ae Combef. In edil, xsxlav Tpav.. quies clarilalc qu in relus gerer.dis est charter.
227 S. GREGOR TIIEOLOGI 2-28
que Icario non ita pridem scripsi, cum idemjussum A pqi (73), a-Jxo 3;p.vo{ . -
arcepissem : et nunc a tua animi magniludine pelo, 6 xal vv itsp f]u.uv f| tri] (lEYaXovoia ^-
ut pro nobis qooque id scribere ne gravetiir, quippe a&ti, 3v eiittOTov ttj ^isTpa lyp*
quem morbi locuplelem lestem babemus. Argu ^{. eiSsi 8 xal i\ ]. , ^v t{i)pu>0q-
mento est damnum illud , quod nunc accepiinus, jav (74) vv, u.t8e irpo<8paiev xat aou
cum per corporis inflrmilaiem nee ad te accurrere, 8uvt8vts , SpxovTo SeEJou , xa\ ovtw 6au-
ncc te fru, nobis licuerit, prxside lam commodo, (muEou TJ]v pEtirv , d){ xal Ttpoepta (75) ttj
lamque eximia virlule prxdilo, ut preludia quo aTJ apX^i eTvai Tp.i(>TEpa tj St tXo>j{ itptov
que ipsa magistralus tui excellenliora sint ca glo 80X'.(X^ffu).
ria, quam alii toto magistralus tempore conse-
quuntur.
CXXXII. SATURNINO. PAR". SATOYPNIK (76).
Ex line epstola, qucc ejusdem cum prcedenlibus argumenti olque ejusdem eliam unni est, liquet quam
bene erga tcclesiam estel animalus Gregorius, quantoque studio pacem el concordiam prusequcreiur. Qn.od
ipsnm special, quamvis gravi morbo laborare!, omnia, inquit, apud nos Dei lieuelicio recle se nabent. Nihil
anxiiis, nihil sotlicitus, nisi de Ecclesiis fde lurbatis, voret ut ne concilium irisli fine claudatur; concilium,
inquam, illud, quod anno 382 proxime couseculum est cecumenicam iltam stjuodnm, in qua sede Covslanti-
nopolitana cesserai, non aulem, ul Baronio visum est, aliud concilium quod anno 383, Saturnino consult:,
Cunstantinopoli eliam Theodosius convocavit.
Non esl apud me dubium ( alioqui teinerarium AKiiTei , eu !8, (fiXtxi (77) ( xal di (78)
esset scribere), quin amicilix officium a nie runi toXu,Tipi)v XXw; ypaeiv). Toc; piv fp tv
ras. Exlernis enim poteslatem, nobis aulem fidu- ouiriav, ^itv 8k viisi tjv jtap>,o-av , ; p-
ciain tribus , ut conservus bonus iis qui hoc 8ouXo; yaObj to 8e<J> nXT3tEv TCuu|xvotc. Ai*
consecuti sunt , ut ad Deum appropinquent. Quo- xal , xal toOowtt jot (79)
circa le qnoquc alloquimur, el cupidilati morem Tapaar^jojuv - i)LiTpa. Ilavea f)p.tv av
gerentes, rerum p.oslrarum slalum tibi exponimus. xaXu Ex, itXijv voe, ".o pxpip.vv 1 ttjv
Omnia apud nos Dei beneficio recle se habent, hoc 'ExxXyjsiuv, Tapaajojiiviov. Taurai 5 ti &v
uno excepto , quod de Ecclesiis anxii el solliciti etiEvsYxev 8uvt]6|)s , it] xaToxvijajc tJ]v xotvhv
sunius, tarn (cede perturbalis. His quacunque ra- iiavotav xal xal pytu pa6i0aat , )
lione 112 polueris, communera concordiam. et itXiv svoSo imsxomov , xal 8oc tXiv i xal
re et sermone, impigre constitue, quandoquidem vv aluxuvOijjiEv , ittxpov xal ({ !?
rursus episcopi coeunt , ac metuendum rursus TXoj, arap ttj :pTspov (80). Ta fp ^
est, ne nunc quoque pudore suiTundamur, si hxc oe<) Tiv-a ettori xal ftvneeiv xal xpEvEiv
synodus sinistrum finem habuerit, queniadmodum affjaofXEV (81), si xal t6u>; Efap.EV fOvtp, xal
liabuit superior. Nam quae nobis conligenint , ea t~4 ouXojxavoi; (82) ou - t'vo -
Deo omnia scienti et cognoscenda et judtcanda (83), d>c Soxeto toXXoI, XXi xal Xav w
relinquemus, eliamsi jiicundo animo invidix cessi- xivSvou itapaxtpjaavTE, xal unsp ex xst(*Jvo;
mus ac volentibus ; non tanquam suavem quam- SeivoO xal ^, st{ eCtv Tiva Spaov xal \\
dam rem , ul plerisque videlur, sed admodum ^;.
periculosam relinquentcs, ac velut ex gravi et spera tcmpeslaic ad tranquillum aucmdam etlulum por-
tum appelantes.
1. VICTOR!. PAP. BIKTOPI (84).
Eadem occasione, eadeinque tempestle daim sunt litler ad Victorein, qui ab Julians tempore wagistri
mililum dignitatem cum laude tenebal. Iluuc liortutur ut commuai tranquillitali menant porrigat, qumutor
quidem synodus rursum cogitur, rursumque certamen exsistil, et afllictis Ecclesi rebus epem feral.
Non quia scribinms, -audaces sumus; sed, Uix on vv yccojuvt ToX|]pl, iX ort yi
S731 7ap<f>.Cod. R. et Combef. Ouixayi). tmm lib. in, cap. 29, piilat Theologiim pro xtxpv
74) "11\01. Moirtac.et Morel. {'i)p.ttb- scripsisse xtapv, ati|iie ideo ita legendtim.
1. (81) 'Aaifcrojtev. ka cod. et Combef., sicque le-
(75) ' 1 -'. lia supra epUl. civ. D git Hill, lu edit )(1.
^7U) Alias LXXII. Scripta anno 382. (82) ) xal zoT fiovAotr<Hc. lia cod. et
(77) '... tfiXiK. Comb., quin arnica Combef. In edit, deest xa. Legisse videtur Bill.
requiras a me litteranim enmmcrcia. Ttv fio'j>.oj.ovjv. Vi i lil enim : nvidi eorum, qui
(78) Kai . Sic legcndiiin cum Billio. In edit, id appetebant , cessimus. Mallet Combef. sf^ap-EV
xal e{. Upviii Tot? iouXop.voic, throno cessimus volentibus.
(79) ^^ , xal xoOovvti era. lia (83) O yj>t)CTov Tiro xpyjjarec. Quidam Tor
cod. In edit, sot decs*. Reddii Bill. : Te satotamus lasse suspicari poleranl Gregorium non sine quo-
e( cupidilati nostra; morem gerentes. dam animi dolore Conslanlinopoliiano cpiscopaiu
, (80) Ittxpr xal twvq , 5> sese abdirasse. Ait igilur nihil sibi iuciindius arci-
rjj &. lia cod. el Conibel. In edil. |xwcp4v dei poluisse, quam quod a tain difficili el peli
xal , Xa6o'iaT tiXej. xal 7^-Epov. Si culoso muere in suavissimam quieiem iindicalus
uxpv, deest vox aliqua quam siipplcre conatnr sit, ac velut ex cravissima teuipeslale in portuin
lili., dum veri il l'uni m brima finem liabuciit, delalus. lliec.Bil
jwnadmoum et pritis. Canlerus Novaruw lectio- (84) Alias CXXXlll. Scripta eoilem anno.
 3 EPSTOLA (.XXXV. g33
vix--ov, oxvr,po. MUov o . O yip A quia non cilius , pigri. Imo ne hoc quideni. Non
Erapoiisv 81' uv ittireXop.v. Kai -ro ys (85) euim prsesto sunt quibus lilleras demus. El quidem
r, ohi toto toouvte, iv |{ quam putas nos hoc cupere, ruri procul a inona-
jiovij 6ie-p6ovx, xxs too ; Vp.wv Im- slerio commoranles, illicque corpus nostrum cu-
jieXoJfiEvot (86) 1 Nv 6, ^vfxa xertpii, xai itpoi- ranles ! Nunc autem, cum sese offert occasio, cl te
tfbempsf se. (87), xatStoC(AEv1iv wxpostv i)[uv salulanius, et a le petimus, ut quern nobis prasen-
Tip.ijv *^. wxiv xal , \ tiliiis honorem habuisli, eumdem quoque absenti
ng Sie Ypajiiiiwov xvev TOxpap.y6a0ai <xa <j6- bus habeas, nee nos disjunclionem nostram pcrmo-
Spa <[* xejivovra. 'ErcEtSij Se irXiv av- leste fcrentes per lilleras consolari graveris. Quo-
oSo, yuv itoXtv, xa\ toto ev jjoi axeP' 7:vTa "am autem rursum synodus cogitur, rursumque
TTpoGs!v f(uitepa, Sic " t} xoivjj certamen exsislit, idque per medios bestes, res
! , pipo uv , '^ o nostras sedlo observantes, communi tranquilliiali
auXraxov, xal p.*) irepiSr( navra (88) xatav- manum porrige , ut qui Ecclcsia pars sis haud
aXo^st ... vGv 'Ex- minima el abjectissima ; omnia eo incendio,
. 'AU' S ti v &<; (89) twv - quod nunc Ecclesiam invasit, dcHagrare alquc
pttuv privjv, toGto ^posvETXs, :{ consum sine. Verum quidquid eori.m inslrumen
ShxcXeou, fva xa\ <rov e3 l> (90) xoivoG lorum, quai ad exslinguendam flainmam apta sunlr
itpiTovTOi Sxivov. poieris, adliibe, aliosque borlare ; iia fiel ut, publi
as negots melius se linbenlibus, meliori quoquo
slalu res tux sinl. >
'. AYTQ (91). CXXXIV. EIDES!.
Altera ad eumdem Victrem epstola hic commode coltocari posse visa est; quam elsi hoc tempore
criptam non constet , scribi lamen potuil. In ea Lregorius res prcectare gestas Victoris prwdical, cique -
perechium commandai.
"Ovtd vixt)t*j o, \ tovtcdv piurs, Ver victor es tu, atque in omnibus robus pal-
Oaup&xie. Nixuv yp to SitXoi to to>Xeu,(ou, main obtines, vir admirande. Nam ut bestes,
Su Ifiv, xal vGv ; (92) vtxl ^ quaudiu licuit, armis vincebas, ita nunc ermies
Ati TOJTo xal -rijv itposiYcoav TaTiv Oapjrjaafuv Lenignitate vincis. OU earn causam , banc quo-
rpoiaraYEtv, xal ttc irpos^Yopia tov Tip.u.0- que salulalioocm tibi oflerre non dubilaviinu*.
tbtovuIov Tisepixwv, 5v o!8a Sri xal Si tov - atque cum salulationeclarissimum filium Hyper-
nov tip-TJet;, e irspavTo vSpb; X6oi{ , xal 6t' ecbium, quem te et propter inoriiin eleganliam,
H^i- 0? T*"*? '* via xpCs9ai. \ ,4- si ipsius periculum feceris, et propler nos, a qui-
an: xXeu, et; 5, t^ <p.ETpa 91- bus in omnibus rebus gratiam inire in animuni
Xt'a; (95), ^v, 5aov aiS^, . induxisli , honore afleclurum esse scio. Quam-
obrem in amicitia: nosirx inoniuienlum, quam, quanti facias, persuasum babeo, eum fiduciam in
le collocare jub.
'. YnAPX (94). CXXXV. SOPIIRONIO PREFECTO.
EJHsdein arguments temporil, atque prior ad Viclorem, est sine dubio illa epstola ad Sophronium, de
quo jam (use. Elenim in ea prions nomine concilii , suique ipsius , Jona; instar in peiagus projeeli dum
memiuil , Constantinopolilanum primum , cut adeo secundum ami i 382 opponit, concilium ceriissime dsi
gnt. Sophronium ad componendas episcoporum controversias sarciendamque inter Orientates et Occiden
tales concordam hortalur.
iXo30<fo(tv (95) y' fjffuxia toGto ot U.150VTE Tranquille pliilosophamur : hoc nobis injuria;
p.!; t.SixTiaav (96), ib efOs t xal 4XXo towGtov, D inlulcrunt, qui noslri odio (lagrabant, aique uli-
iva jiXXov EepYTa ato (. nam alia q'iadam hujusmodi injuria nos alucian!,

xTcpi. Ced. Reg. 4403, ac Combef. Bix-opi -;- _ (89) ivrri9rc. Cod. Reg., Montac, Morel, ac
itEp\ e!p^vT| TUv 'ExxXt)ii)v, Victori magistro Combef. Sov^Geii^i.
milium de pace Ecclesiarum. Montac. ctiam ac Mo- (9) Eu 6%oi. Ita cod. Reg. et Comhef. In edit.
re hite in inscription notant addenda. eu !/).
(85) Kai rol ye. lia cod Reg. et Combef. In edil. (91) Alias CXXXIV. Scripta eodem circiter lem-
z deesl. .
(86) '. Cod. et Combef. tifis- (92) fal rvr . In cod. et Reg. vuv deest.
X4jievoi, corpus curaiuri. (93) Ti\ njtezpa pilac. ha codd. Reg. t. 5,
(87) ve. IIa cod. Montac, Mo- et R., Moniac, Morel. ,ac Combef., sicquelegendum
rel. ac Combef. In edit. irpo90EYY<Ht8a , et conjeeit Bill. In edil. cptXaj deesl.
deesl. ( Alias LX. Scripta anno 582.
(88) MfJ epUSn . lia cod. Re. el R. In (95) ^ 5>' i\evxla. Cod. Reg. c-
edil. Travta, omnes. pro xaTavaXtuB^vai, Reg. Xodoop-sv i)p.TEpa cp' j'ouxac.
tCombel. xaTavaX>eVTa legunl auleiu Montac. (96) '. Cod._T)$tx4}xaetv. cod. ,
Morel. \ \\ raipiSt| irivra xaTavaXi'iOvTa. ; xa'i JuXo si towGtov.
 S. CREGORH THEOLOCI 2
231
ui pluribts bcneficiis nos psis obslriclos esse yp eort xal aotxouuivou; e5 miaxEiv (97), xa'i
a;noscamus. Mulla enim sunt, in quibus ii, qui ; /OYZtx, SixEsoat. Ta uiv o5v ^
kcilurtiur, beneficium accipiunt, et contra iis, qui xoiauta. Kal [i$ to SXXou iceOo[aev, eUTv y
beneficium accipiunt, injuria inferlur. Alque ad ce (98) vtI tovtwv etvcu ouXjieOo, Xyov
bunc modum es nostra se babeni. Quod si alus ttxojxsv ifiit>>i (99) tuv ^(Astptv, p-XXov 8, el-
hujus rei fidem non facinius, te quidem cerle, cui 8vat Trs7i(XEOa , xa\ ice8eiv to aYVOovra.
libenti animo vitse nostra rationem reddimus, in 'Yxtv 8 , , itaaa aitouSj vv
star omnium scire volumus, imo vero et scire yov, el xa\ \ TipTEpov, 5uu,!piovT|ijai (1) xal eI;
confidimus, et ignoranlibus fldem facer. Vos v eX8ev tt{ oxoujivt]c .^[* ; it
vero, obsecro, omni studio in hoc ncumbite, ul si , xat , XootTE aTO; oix
non prius, nunc saltern oibis segmenta male Xyou ttj 7r<jTEti>;, XX' tiv 8<ov p.txpov|/u-
disjuncla conspirent et coeanl, ac praserlim , si Ximv 8est>t3c, Txfpr(xa (2). xal
eos inveneriiis, non ob fidei doctrinan), sed ob [itv u,igOov, v Eftj SvasOat xal uv if) va-
prvalas simullales inier se dislraclos ac divulsos, XpTjii , e 9avi)Av u. xev; /
quod quidem ipse observavi. Hoc et vobis merce- epnaavrs;, XX' exovtI (5) 5v}<vte f)[*; oto
dem tuler'u, si id polueritis ; el nobis minus m- , &< 6 Ituva (i) exevo;, tv' 4xX-
roris habilurus est noster secessus, si apparuerit Siov mxtn)Tai, \ ijcoOwsiv soXtli ot -
nos eum non incassum amulexos fuisse, sed te;. El 8 o6v tJttov xE4*<*vTai, tye iATepov
gponie nosmelpsos in pelagus, Jonse illius 4 eleev^vextat.
instar, piojecisse, ul sedelur tempestas, ac vectores tuto servenlur. Quod si nihilominus lempestale
jaclantur, nos eerie, quod in nobis fuit prslitimus.
CXXXV1. MODARIO EXERC1TUS DUCl. <7'. MOAAPI STPATHAATH (5).
4/ieri etiam magisiro militum, cum jam concilium celcbrarelur, Hueras ddit Gregorius, quibus obsecrat
ut pacem et concordiam inter episcopos, qui convenerant, "uveal et luealur. It magitter militum Modariut
eral nalione Gotlius, sed Cliristianus.
Tu nobis et cognatus, et familiaris es, et quid- 'Hjxv o xal (6) o-uyyev*]; xal olxso , xal rv 5
quid ejusmodi a quoquam dici possit. Pistas enim ti ouv v (7) toioOtov ti. 'H yp EaiOEia
nos conjunxil et virlulis gloria, quam in le anini- o-uvt-^ev f[u.;, xal ,; \ eu8<5xiov, fjv 4v
adrertiraus ; hinc videlicet illud perspicue oslen- o-o\xaTEA6oxsv, S^av-i aaw, fat 'EXXj)vixv
denle, Gracum et barbarum, corporum, non am- xal ap6apov, ato^awv, od i|/ux<iJv ieri Staop,
raoruin, esse discrimen, ac locorum distanliam, \ Troov ;, XX' Tpinov, o6 npoat-
non aulcra morum ac voluntatum. Atque utinain p(jti)v (8). El yvoito ; twv fATptov
muli i ex iis, qui genere nobiscum juncli sunt, yavo;, t})v ajv 1|1;01 xaXoxayaOiav, xai i:avTa
pi obitatem luam imitenlur ! Sic enim non dubito, fjy.L'j o!S' Ti i^Ei xaXbi(, te xoiv xa\ T6ia.
quin res oiniics nostra, lam publica? quam privat, , usitEpTOV IiuGev itXjiov t
bells habitura sinl. Te autem rogo atque obsecro, 6ei$ xal <ruvsi (9) xaTaXEtc, ftwab); U7cepAv
ut quemadnioduni externum bellum manu lua et taijXEvo;, Xaov xa\ tv ^(jitEpov oa y
consilio ac prudentia exslinguis, strenuo animo oTiv ItA oo'i, Etpfjvixov ; !; uuv-
parles nostras lutans, ila etiam nostrum qiioque eXOoat vv emaxitoi; aydivwajJiEvo;. T> yp aruv-
comprimas : uimirum quantum in le silum erit, livai lev TioXXaxL, u.r,6v 8k itpa; Eptaxa6ai tuv
contendens, ut episcopis, qui nunc convenerunt, xaxuv, XX' i-1 irpoaxiOva ^; /;,
pacalus finis sil. Klenim ssepe in unuin coire, nee (Xiljovo; t5; ala/uvt); (10), 8 xaV ax& YivwdXEi;.
tarnen ullum* malorum finem reperire, verum lumultibus semper luniulius adjungere, majoris, ut
tu quoque non ignoras, est infamise.

(97) Kal utovjirov ev xa%siv. lia cod. D XX' xivTE.

Reg. et Pass. In edit. yp ott xa\ 8ixta9ai (4) " 'Iuv. lia cod. et Reg. In edit,
8oxov-a; eu iraxsv, etc. Multa enim sunt in qui deest 6. , pro itasrjtai, I. iraJTfl.
bus ii qui ldi videnlur beneficium accipiunt, et con (5) AliasCXXXV. Scripta anno 382, neunte slate.
tra iis qui beneficium accipere puianlur injuria in ((>) "Bfir crb xal. Ita todd. Reg. B, 3, ct K,
ferlur. S;vpe et inimici prosuut iis quibus cupiunt Monlac. el Comber. In edil, s deest.
noeerc, et amici obsunl iis quibus. prodesse cu (7) zi ovr r. ha cod. el Coinbef. In edit.
piunt. Vide Plularclium, De utililale ab amico ca 7CV 6 T Sv.
piendo. (8) O xpoaipcreotr. lia codd. Reg. |. 3, et
(98) ', avzr ? ce. Cod. . Id. R, Moulue, el Morel., sirque legil Bill. At cod. et
od. et Conibef. aiiTOv yi u. Combef. npoaipiEto. In edil. upoSiaipESEiov. ,
(99) 'HSu. Cod. et Conibef. ^. pro l yvocto, cod. Reg. ^ yvo-.. Cod. It. el
(1) in/ssiirrjca. Cod. R. o-i>u.<ppovT]3ac. Conibef. t xa\ yvoiTO.
2) " -w '. Cod. Reg. lyio (9) AetQ. xal avrcei. In cod. xal ouvaEi de
neirEpaxa , quod quidem ipse lentavi : mo\ , pro sun.
toto, cod. . <I0) Ti} alaxvrn, lia cod. Reg. el Conibef. In
(3) '' xorzi. lia cid. et Conibef. In edit. edii. deesl ttj;.
 EPISTOLA CXXXVIII. 2-J
PAZ'. T AVT (H). CXXXVII. EIDEM.
Eiem Mudarlo intcripiam haue epistolam prcedenli subjnugere visum esl. Si quis prmiltendam ji.iH-
eaveril, eo libentius asaenliemur, quod o/peiosa immun salnintio esl, quam forte Modario scripsit, poslquam
Contlanlinopolim reliquit. Quidquid sit, Tlieodorum qttemdam sub Modario mililem ejusdem auclorilati ac
potenlite commendat.
'Ewfouv 8ii tcoXXoj T.poaiiTtilv eo'j x}v xttnei- A Praeslantiam luam salutandi jampridem desi-
TTjta, xa\ X^P' - SsSwxoxi xrv cpopu.i,v. dorio icnchar ; ac Deo gratiam habeo, qui hujus
ZttC.'-< 8c ? iv asi<^aC,uiv xov evxEipiCovx aoi ici facultatem mihi ddit. Cum autem, quonani
TTjv 4irtaxoX]V, xaXXiatov xouxo eupov itapaOsOai pacio euro, qui tibi liane epislolam reddil, posseni
axov t) o) iCous. "Ov ; xi xa\ 8t' <fia remuneran, mcciim exquirerem, oplinuim illud
r.oct pav , ejiv te 6vxa(12) xa aoV sv- inveni, ut eum auclorilati tua? ac potentix coni-
otxov ib, ^xtepov, atpatuxrjV 8e aov ( S incndarciti. Quem, partim etiam nostra causa
vv (13) rpoaivxa aot 81' jfnov t5ti)pov), 8{ velim liibcnter videas, ut qui, et incus sit, et item
av xa\ axo; afaOjxai xj tijatjc, l\v l ^ linis ; nosier, inqiiaiii, contubernalis, tuus autem
TMto aoO, xa\ vv ixt (14) xtu.tojj.E8a. miles (de hoc Theodorn loquor, qui nunc per no
ad le accedil) : ut ipse quoque honorem eum sentiat, quo a te semper alTecti (minus, atque eliaui-
iiuin aflicimur.

'. 020 EniSKOn KOAONIAS (15). 115 CXXXVIII. BOSPORIO EP1SCOPO COLO
NIE.
Circa Iitc tmpora, cum Naiiimzena Ecclesia ab Apollinaristis mayis ac magis in dies turbaretur,
episcopis universoque populo , pusiliis et magnis vociferanlibus , et obsecranlibus , ut Cregorius assumpto
Ecclesia- clavo, earn ab imminente lervaret naufragio; tandem viclus dexlras ddit, seque Ecclesia! cur am,
Deo juvanie , sine cunclaiione suscepiurum pollicitus est. Hoc Bosporio Coloniensi in secunda Cappadocia
epiicopo denunliat.

*EvJ.tCov aev xat ;tp xtov irpotptov xpewTtet- Arbilrabar mihi pro iis quoque, quae prasecsse-
cSa! xot " u.u>v uoXoftav (oxto ap-aX6c, xf runt, a vnliis excusalionem deberi (ila simplex
e'.i (10) . juixatoj). 'E7ti8T 8 ox avete Ira- quidam sum et stolidus). Quoniam autem objur-
xijmIivx (17) i.tv, XX' xo npoxpot - gandi me finem non facilis, sed ad priora ccrla-
vi^zzbi , xa\ xat; penv Spet; rpoaeCeupt'sxexe, iiiiiui quidpiam semper adjicilis, ac contumelias
ox etSa 8t' f,v xtva a!x!av(18), jjjlSc Jtuouvxec, contuineliis cumulalis, baud scio qua causa per-
&XXot; xv axt/,av u.u>v xaptou,vot, xaxa nii ili. sive quod nos invisos babealis, sive ut per
jiev xa\ elSvat xa\ xptvetv raxpVjaojjtev, 3v nostri coiilcinplum ab aliis gratiam inealis ;
XavOvet xuiv 8vx<v oSv, 8 <n<riv f Oea )], qiiiiliMii Deo cl noscenda et judicanda relinquimus,
xv xuxJiev xtj Xr,9ea xb (\9), - quern nulla res fugit, ut ait Scriptura "*, eliaiusi
TTEcaj vxV x- 8{ xo ttoXXo. EaYYeXti<5- verilati fiiciiin faciamus, ut speciosior sit apud
jxeBa 8> t^v jxexpav eXa6iav TxxTjiOa, xat iiiiiltiludinem praelextus. Tua: autem pietati hoc
xj (20) 'Exxrjdai, Iv SiStj 0;, xi 8uvax pov- denuntiamus : inanus dan. us et cedimus, atque
xt^iv o xaxoxv(jo(iv (7tt81] xoxo aywvEOe, Ecclesia' curam, Deo dante, pro virili nostra sine
\ ji).taxa xo xaipo xaxeTtiyovxo 8t xi]v itpo- cunclaiione suscepluri sumus (qiiandoquidem hoc
5oxbjicvr,v x>v evavxtv a:i8pox}v, tb axb YP- contend! is, ac prasserlim urgente hac lempeslaie,
et) XX xb xanciv&v xoxo otjxa xp^'ojxev x(J> propter imminenlem ut ipse scribis adversario-
, [liXP' Sv Biapxi (21 ) xa\ sviojxev, iva (xjxe rum incursionem) ; sed et humile hoc corpus co

M Job XLii, 2.

(H) Alias CXXXVI. Scripta eadem circa tm [luvte?. Nobis lamen non incommode quoque pro
pora. xoX(xuvxe legi posse videreltir i:oXejioiJvx. Sic
(12) "Eftr rra. Ha cod. et duo Regg. Montac. halienl duo codd. Regg. el sic legendum censet
Morel, ac Combef. In edit, (xuv xe 6vxa. Moniac.
(13) A)-( Se zbr rvr. lia cod. Reg. Montac. (18) At' f)r rira ahlar. lia codd. nostri. In edit.
Morel, ac Combef. sicque legit Bill. In edit, xbv xivi xfyi alxiav. Paulo infra, iXXotf. Moniac.
VO'JV. Eire XXijXoii.
(U) Ka rvr in. Ha codd. Reg. U05, et B. 3, (19) Kr xvxfier zr\ Xr\0e!a .
Moniac. Morel, ac Combef., sicque legil Bill. In Combef. Eliamsi verilatis faciem lurbemus. Cod.
edil, vv deest. x5v 71[1), etiamsi veritalis faciem velemus,
(15) Alias XIV. Scripta anno 382. p Legenduni proponunt nonnulli : xv Tro8uo)aev xj
(16) Ovzto pzaoT ti/ti. Combef. : Sic ine- XijOsac zh T.povinzlov. et sic \ cri il Hill. : Eliamsi
piui sum et stolidus. Maie, inquil Bill., rep- veritalis larvam ptlendamus.
/ipev Ha auliquus sum et stolidus. (20) 'HTTt'uisOa xal ric. Cod. Reg. ^xxf|AeOa 6.
(17) ,ExecSrSe ovx driers /. Satis Paulo post, oj xa-oxvf!io|iv. Montac. ox noyv^-
apparel, ail Killiiis, mendosum esse liunc locum in tfo;ji.v, minime litnidi util ignavi recusabimus.
Kervag. Cod. ox dviexe xoXtiuvxei |Jtv. ltaque (21) Atapx-Q. In edit, tapxi.
Frobcnianuin sequens pro xoXjxuvx; logo 7:txi-
P*trol. Gn. XXXVII. 8
2" S. GREGORH TIEOLOGI 8
comuiodaluri sumus, quandiu du rabil , viresqne A "fip.e apoc Ex(i>uv, xaxaxptvoysvoi (S) rap'
nostra: feront, ut nos , atque obrua- Cjiwv, xa\ TtavTo xXpou xata6oxvoi
liiur, tum a villus sic condemnali, tum clcri lutins Travtoot 3ypxot ex6X6ovto; fip.au;, xa\ ttv 'Ex-
elamoribus exagitali, eommanibus omnium gemi- xXr3av piv-EC u.Xeuj*vTv , xa\ to:j TtoXXo
libus nos opprimentis, atque Ecclesiam negleetam -rXTjiaovTs, ws-pvreEpopwvTc ttj 'ExxXrjaa *
cementes, permultos etiam ofrndenles , tan- (*f,Te ; x[ivT-e itiu,vtec t^;.
quam Ecclesi negolia coniemnamus ; vos \ ^ to OjxTpai Exa, e
diulius in noslri cuiitemptiotie laboretis. Atque xvEt{ xai ttc '( (23) t^v Ttpoarasav, ib;
lioc faciemus precibus veslris freli, si tu Ecelesire te X^ei, xai TtsOEt ta -. 1-
curam suscipcre vereris, ut et ipse scribis, et ros T'.ov yap y.Ei'vai va-oOavEv ta povriarv, ^
ipsa: fidem faciiint. Prostat enim illis iuris int !, etcsiot] oe -cavroj TaXaiwopsv, ti*-
nori , quam his , quandoquidein omnino nos tovto ^ixEpst.
aflligi necessc est , Deo res nostras ita consti-
lucnte. ,
116 CXXXIX THEUDORO. -. (24).
(Juts ///i- sil Tlicodorus , </ / Gregorius has Hileras scrtpserit , non ausim asserere. Si discr
Theodorvm Tyanensem , verba ipsius epstola?, qme conlrarium probant, objicientur. Ilisenm, ad quem
teribit, Cregorius verbis compellat : Cum rocens negotiis praelectus sis , el ignores plurinia, ut verisiuiilo
est, quae ad hisloriain nostram spectant. etc. Nunquid Tlieodorus reruns qu ad Gregorii historian
speciabanl, ignarus eral ; Theodorus, inquam, Tyanensis , qui Arianzi nains , qui Gregorio familiaris, qui
ipsius Constaniinopolini euntis comes, qui ptrseeutionis , lapidaiionis sorius et particeps fuit ? Ad Theo-
dorum, quisqus Ule sit Tlieodorus, hate verba , qu in ea legunlur, eadem ae in superioribus lilleris ad
Sophronium : Quoniaui vos eliam graves eralis , recessum exprobrantes... tandem villus sum , etc.,
utrunque epislulam ejusdem argumenli el temporis esse demonstran!.
Qui Davidem scrviim suuin ab arte paslorali ad ' 4vaXa6wv xiv Aa6\6 tov Soov x tcoi-
rcgnuin evexit , rcvercntiain luani a grege ad UAVTVXTJ Etc BaaiXEav, ttyt Se crtjv sXa6Etav e
pastcriliiiM nullius : qui ex volntale sua dispell* *toi(iavTtxiv iA o|jivtj o oixovop/v
sat res nostras et omnium qui in eum sperant ; auToO 6XTi(ia )4, xa\ irvTiv tuv (25)
ipse ctiam nunc in animum iiiducat line perfe- eXiuvTtov ' a-rov, ; . vv vov afafoi
etioni, ut agnoscat dedecus quo dedccorali sumus tt a-fj teXeiottjti yviiiva ttv aTiu.av (26) t\v titi-
a dominis cpiscopis quantum ad vola et suflragia, y.<yLzba tuv xupt'tdv tv fipt {
qui quidem cnnsenliunl ordinalioni, nos auteni ^t9ouc, zt xev ! suvtiOeixIviv, +,., Sk
rcpellunl. Nam liauilquaquam revercntiam luam TrapwOouuivuv (27). Oj yp 8i ttjv atv euXCsiav
inciisabo, cum recens negotiis prefect us sis, ct aTtoo|xai, vewjt te ,28) E--rbav to Tcpyjtaat,
ignores plurima, ut verisimile est, qua; ad histo xa'i if700"3017 ^ TcXEiTa, > ex;, tt) ' ,.;
rian) noslram spectant. Atque lixe quidem satis tiTopfa. |aev o5v ixav; oSI yip oOXo-
superquc : eque enim volo diutius tibi molostus (lat 5'.o-/:;v sot (29), iva [| aivio;jia:
esse, ne videar iniporluniis , amicilia recens conc opTixb;, pTi |( tf tXEa ap/^p.Evo. "A 6
llala. Qua: vero visa sunt nobis com Deo consi- . 6eou oyXeuojxivotc itv (50), -
l'uim siimentibus, ba:c palelaeimus. Nam ego qui- pjo^sv. 'Eyio fip pi.v Na-
dem a Nazianzena Ecclesia me subduxi , non "-vov 'ExxXTjjta, > xaTapovuv 6eou,
quasi Deum contcmiiens, neque ut despiciens par- ote > -espeoptuv (31) (ctxpou tcoi^vou {p.rfib
viim ovile (absil enim ut id patialiir anima philo- yp TiOoi (52) ^'j/t 91X^3090;), XX
supina: dedita) ; sed primum quidem, qui nullo (lev ouSevI x-ipuvjiaTi { ()-
liujusmodi praeconio tenerer ; secundo quia inirmi- STEpov S Sia auvTEtpi^Oat ttj a^tou-a, xal

(22) Ovtoj xcnaxpn-jierot. lia cod. Reg. necnon stiscepe rat, dum ei Enlaliuni pr-eciendum curare!.
et Monlac. In edil, deesl. (28) 1 . Ita cod. et Couibef. In edii.
(25) 'OitreT xal '-/. Deest xa in VEioTTt . Montao. et Morel, vetixrrl ETciiriiav.
eod. Reg. et in edil, quibusdam. (29) Maxpdrepor. Cod. et Goiubef. .'
(21) Alias CCXXII. Scripta circa idem tempus. (30) Bov.lsvoiiroi r\pr. Il coda, uostri ; in
(35) ndrrtvr nor. ha cod. Reg. Monlac. ac Mo edit. BouXo^vot; jaIv, quam leetionem probat Com-
rel. In edit, tuv deesl. Combef. aulem : 7tiv:iv bei'., licet, qiins vidil codd., cum osiris consen-
tuv 1\k:*6yuuv -' . li.ini, redditque : Qu aulem, l)eo auspice, dum te-
(2(>) riftlar, ele. Morel. : Ut agno liiis, vobis prslare licet, luve declaraba. Morel.
scat infamiam qua affecli sumus a dommis episco- D aulem : Qu.r visa sunt nobis cum eo rotentibus.
jiis per quorumaam su/fragia, qui quidem cwislitu- Apml Monlac. necnon et Morel, tjpv deest.
lioni aliorum fanent, nos aulem dimovent. (51) . Monlac. el Morel. rcEpoptv.
(27) 7//. Ce xaptuOoviin,'. Nos aulem rcpel (52) noi Tovro. Ita codd. noslri. In edit, -j
lunl, uliqiie a lerendo sum-agio, ac proinde velul TOUTO.
ab episcoporum ordine. Quam dicat Gregorius Con (53) OCsrl Kttp-fliaii Totorp xparoviisro.
stitutionen), seueleciionem, xaxamaatv, non liquet. Morel. Ut nutti prconio tali subdiius; melius
Ipse enim Naziunzenam Eeclesiain, licet fraclo nullo prconii genere deteutus, non ordinatus liuju*
corpore, collapsisqiie viribus, proeurandam iulerim urbis titulo vcl ci ascriptus episeopus.
2*7 EPISTOLA CXL. 2,8
voue;v i)) apxiv ? ? ToiaOxa? povroa?. late consumpins, cl quod qu'idem cjusmodi curis
'K-EtSi) xai jie? 6apsT, rrjv avay<prtjtv vt- mparcm me exlstlniarem, Qtioniani vos eliam
Sovte?, xa\ ? ox Ispov ta? Ravrov xoi mihi graves errais, reccssnra cxprobranles, et
Yivojiiva xoKa6oT<jEi, 6 ts xaipo? 10' itsi- ipse vocireraliones al) omnibus mihi facias
).cv jji.v /Opiv SoSov er } xoivou (54) ferebam, ac difficile tempos hostium advenlum
mt,? t? 'ExxXTjda- ? ^TTf0r,v jrtav (55) minitaus ad Ecclesia; lolius rem communem labe-
ai[iaTi |icv SovT)piv, xf Se ^u/ ^ab, " tovij- ractandam : lamlem viclus sum pra:lio molesto
piv. 'EUuU[ll TBKEIVOV TOTO a>ia Tl 'ExxXtj- quidem corpori, sed aniio.v forsan non damnoso.
oa, {*xPl "v Suvatbv (56), ( eTvoi Concedo hoc abjecluni corpus Ecclesi, quoad
w>Ht'<i>v ortouv iraOcv sapxix? jtXXov, fl Trvufia- licuerit, optabilius 117 esse ducens perpeli po-
tlxc; ltjjssjOai (37) xa't :X5<jeiv ? toXXoIi?, tius qiiidlibct in carne, quam spiriialiler offendi et
^'4" ^ jfituv 7tiATjtpTac, ? jv arot .- mulls esse uffensioni, qui pejorcm de nobis opi-
jvjvi. ' O'jv !6? xa't o-uvex'j> xa^ T'lv - nionem habuerunt, ex iis qua; ipsi patiuntur. Haec
XTv futiv zo5Jy//j o xs'pov S' su>? ETtEtv, xa\ cum tibi cognila sint, eliam preces conjunge, et
TUTTO Tpb? EXa6t3V (38). consilium nostrum approba ; nee pejus forsilan
erit dicere, el ad pietatem informa.
PM\ 1 (59) CXL. OLYMPIO.
Prler variai ad Olympitim epstolas, quas suis, nt potuimus, loch assignavimus , supersunl non pauca?,
janj hoc anuo quidem criptas, prtefeclurte vel mentio, vel significalio saltern aliqua, dubitare non tinit.
lias itaque hie collvcamns ; atlmistis tarnen nonnullis ad alios datis , qua" cum ejusdem sint argnmeuti,
ejusdem quoque temporis censeud sunt. Sic juxta se invkem pasito.' sibi mutuo lumen afjundeul. Datas
nd Olympium lilteras per Aurelium per ( pra'inittendas arbilramur. Ilis Olympia , quem mayuis
cumulai landibns , Aurelium commendat , nee ipsi solum , sed ejus eliam socio et adjutori, quem
Asierium esse existima! Tilteinontius, nee inmrito ; quippe quem et lilieris eadem de re Gregorius et poten-
ta cum Olympia consocial.
Ili'/.'.v -xitfia, 8ov & rcap u.ot p, Rnrsus scribo, cum adesse oporleat; sed mihi
?, t> \ TUv vu(xax!xuv pa6e'jTi (40) a le ducia h:cc nascilur, o el spiritualium arbiter
(iva Eitu itpUTov), xal tuv xotvuv ttav- (ul primo loco, quod primum est, dicam), el publi-
, xa\ 00ev a/.:po4Epa (4 1) 6 xa\ (xtdObv carum rcrum corrector, atque utrumque divinilus ;
0*:; Xa6iv, vov x^pEv rot vp- qui eliam hoc pielatis praiiiiun accepisli, ut res
v-jtaTa, \ u,ovt> TUY-/vstv , p.r to; 4X- tibi ex aninii sentenlia Huant, soliisque ea assequi
Xot? Aaiua. E'Jvssi? sot xa'i vSoza ttjv p- possis, qua*, omnibus alus negata sunt. Prudentis
jrjv fi-fovaiv, ^ XEV Eipaxouaa itpaxTov, i\ & eniui el forliiudinis duclu atque auspiciis impe-
a!<D? tpsbiv. Ka\ pyirzm, t i'ium administras; quaruin altera, quse facienda
w,; '< ?, f r.via E6uvTat. soi sunt, excogilat ; altera, quod est excogitatum fa
yc-iib; 6 iiY.oi ; o" if-VSTO itpUTOV ajopav xa- cile exscquilur. Hue, quod maximum est, acccdii
TaxptO':? (42), aavf,? Tupavvo?. 8 a-- inanus puritas el inlegritas, qua omnia reguutur.
xOEa; xaTaxxptTai. 6 X^P' fcvreuOi ti I'binam tibi aurum injuste collectum? ne fuit qui
xXCvt) (xaxTiYop^au) yp ou Jif-pov), aXXi sou 91- dem unquam, ulpote ante omnia proscriptuui, tan-
XavOpu-ntav hjxohevo?, f)v xa't vuv bte i' juI>v quam tocios et obscurus tyrannus. Ubi inimiciliat
Ajpf.Xto (43) ob? ,?, 8v ipova damnata est. Ubi favor? hic nonnihil labas el fle-
vjjjji, xa\ Ix4tt;v a)9pova, 3ti t? }iTpa? cteris (paulum enim te aecusabo) ; verum Dei
a-jTov ciEixE (44) jttpat, xal 6i tuv fp.ETptv bcnignilatem imitans, quam nunc quoque per nos
oi, Tiv Eixva ajtXixijv, tjv oXtav petit atque implorai Aurelius, miles tuus, quem
t,iiv 7:po6aXX<iuvo? (45), \ tt,v Epu)iuv|v, f,v dementem quidem perfugam voco, prudentem au-

>34) '1 JUtxi Tov xoirov. Morel. In damnum (39) Alias LXXVIIL Scripta state anni 382.
publicum lolius Ecclesi. 'O.i'fiA/V Cod. Iteg. Montac. et Combef., 'AXu-
(55) '^ /rrar, etc. Morel. Viel nun 7t(). Morel. 'AXuitlfo vel IliXXaSro.
clatle corpori quidem laboriosa, animo vero ferlasse (40) Ilrevjtartxwr pa6evra. lia cod. Iteg. . ac
non damnosa. Coinbcf. auleui : X ictus sum ejus ge- Morel, iinaquu luce vera lectio, ait Bill. In edit.
tierix victoria qutv corpori quidem dolorem afferat, Trpayjiaxtxiliv.
al qtt animo forsan damnosa non exsistnt. (41) Ta itpxepa. In cod. deest.
36) Mrfii j (jvratr. Morel, quando fuerit (42) cptar xutaxpteei, prius exsilio
ualidum. Aniiiiadvertil sane vir doctus quod paulo damualum. Ita cod. 2022. At Keg. ? opfav.
Ante corpus morbo confeclum Gregorios causelur, In edil, quibusdam deest itpturo?, in aliis itptuTOv
ni cura episcopalis damno futura sit et acerbior; :(>>, quod Bill, prius damualum et ejeetum. Com
ideoque, ol stet sensus quem excogilat, sirtStSu- bef. itpchov , verlitque : Ne fuit quidem unquam
{izt redd it concdant. U partum extra prius damualum in ipsa ejus nalora,
(5) nrevitazixt , etc. Combef. ver- quasi tyrannus tectus omnique ei r.ctjalo adilu.
tioneni seqnimur. Moccl. Spiritu percelli, et mullos (43) Ai)pi\Xwq. Cod. ApXtov.
pereelUre, elc. (44) 'Eavtr rdsixe. IIa cod. el Reg. Edit. \i-
(38) Tirxcv -ipi .. Morel. Formern Ojxe. Paulo infra, pro xa? i?, iid. codil. Tai? oa?.
etiam ad tetteraliauem. (45) IIfc6aJ.lieie<;. lia cod. Montac. Morel, et
 59 S. GREGORII THEOLOCI 20
tem suppliccin; quoniain in manus nostras confu- A atfisaOai toXXxi; ^^;. ''o soi rcpos-
git, ac per nostras in tuas, cautiem nostram et 'si toutov f 0uocf(5po{ atr) /\ xal vaijiaxTO,
saeerdolium, quae tibi veneralioni esse saepe con- xal toXXo \iv iraxivov ypfyaaa (46), yp<x-
l'essus es, instar imperatoria; cujusdam imaginis ouaa8k, ol' 6xt xal irXetou, ei Oeo -Et'voiEV
obicndens. En tibi hune offert sacrifica hace manus jiv (17) ttv ipx^v, trjv te <sfy/ Xyio, xal ttj
cl incruenta, quaeque et inultas H&iuas laudes auvEpYoO (48) tt aj extco?
lleris inandavit, plurcsque cliain, scio, mandabit, si Dens vobis, el luum, et Tbcmidis tuse soci;e
ct adjulricis impcriuin prorogarit.

CXLI. EIDEM. PMA'. TQ AVT (49).

Facinus aliquod pairaranl Naiianzcni , el nd seditionem ventum erat ob irrogatum fortan gravius
quoddam Iribulum. Olympius minabatur se nrbrm solo qualurum. Imminent popularibus suis peri-
culum averlere et ad misericordiam peder Olympium his lilteris conalur Gtegurius. Varias, into
omnes charitalis formas induit , ut seditiosis iralum prsidem concilie! , et urbis anliqu ruinant
arertat.
Kursus benignitalis tcinpus, et rursns ego andax DiXlv tpiXavOpoj-a xaipo, xal itXiv iy&> -
cl temerarius, qui rei lanlx deprecalionein littcris mpo; ypjiiaai -ittewv 7tspl -
connniiUin. Audaccm en'un me morbus fcil, ne siv 7.. llout yip Opasv | v<5to, oi
progredi qiiidcm sineiis : nec enim bonesluin et tpotva . o y p eintpen; izap/v. xty
decorum ad te accessum prabel. Qu* igitur est eaofiov. T; ov f, irpsiOEa ; xat jlo j Siac TaTTv
liaec dept ecalio ? a me placide el humane suscipe. Ap(oc xal !fiAavOpioK(i> (50). Aeipov p.v xal &*
Acerba quideni etiam res est, mors hominis, 5po Ova-o; (~C> -fzp o;) . 8vto, xal
(quidni enim?) hodie viventis, ct eras morituri, apiov ox ao,aivou, o6k izpbf itp; vaXiov-
nec ad nos reversuri. Mullo aulem acerbior est to (51). UoXXco 8k S='.vTpov 7:Xtv ioOavEtv, ftv
urbis interims, quam impcralorcs condiilere, cl aatXac Sp'JaavTo (52), xal jfpvoi TuvE<rtTtjavTO, x>.
tmpora consliluerunt, et longa annorum series ixoXoyOia axp SiEXaiJEv. ' *Trsp ttjj Atoxaiaa-
cnnservavil. De Diocaesarea loquor quondam civi- piuv (53) 6 Xfo;, ttc ;, vv Se o tt4-
tale, nunc aulem a civilatum albo expuncla, nisi Xl){, E (A7 O VEdEia ^p-Epov (54). TaTr,v not
tu placidum quiddam aunuas. Hanc pernos pedi- rpoamirrEiv v(ijov fit' 4ju.v, xal iovtjv e/sro,
bus luis advoWi exislimalo. Ac voeem cliain lla xal oxWa tevOixov rEpixEtuOto, xal xEipasw x-
l>eal, cl lugubrem habitum induat, et contam ton- - (S5), an.p iv 841, xal 7:1
deal, velut in iragdia, talique oralione le alio- Tipb; ok to Xyou
qualur :
Porrige mihi liiimi jacenti, sucenrre la- { .o xe'Pa X*^01^ >esi{xvT], ^0(5 iO-
boranti. Ne ad temporis acerbitaiem iinpetiim voir. Mi] suvEitiB] XP^vt!' (5) Hl^k StafOEpT);
luuiii adjungas, nec Persarum reliquias evertas. ti IUpaciv Xei^ava. IIXeic ysipEiv aot itpEitii-
llnnesiius tibi fuerit urbes cxslriicre, quam labo SiaiEpov, i) xaTaXstv tac XExjAijxuta. TevoG ttoXi-
rantes dclerc. Civitatis condilor exsisie, vel ad <s-&fi T ttji icpoaOEva; ti (57) xo ojjiv, ^ u-

CombcT. Quis enim, ail lull , non videt legcndum TaJTiiv jjAspav iXavOpibirw;. L'lramquc leclionen
Tpo6aXXAvo, nun $[;. Qui autetn reddidit lill : me placide et humane hodierno die
auliquitus ad imperaloruin imagines el statuas con- suscipe.
fugiebant, jus asyli consequehanlur, nee inde abs- (51) 'AvaAvcarro. ha cod. et R. Monlac. Mo
tralii polerant. Id vidctur Inc. signilicare Thco- rel, ac Combef. In edil. vaXovTO.
logus. (52) Bnate'i ISpvcarro, ele. Sic cod. et R.
(40) 'Exairovq cov -paraca. Ita cod. el Com- Combef. In edil. amXEUi ISpiaro, xatxpovo ouv-
bet. In edit soi. sj-[(TaTO, xal xoXouia jjttxp. . eliain
(47) napazelroter iiplr. lia cod. et Reg. In edil. Morel. axoXouOa xaxp. lia legil Bill.
(53) T.Tp rij ioxaicapur. Diocu'Sareain inler
(48) Kai rij ervrepTov. Ita eod. Reg. Qu;c dum Cappadociae urbes ponit Plinius, lib. vi, cap. 3.
sie legunlur, uxor designalur, omnisque evanescit Eral lamen ct alia urbs hoc nomine in Palaesiina
ambiguitas. In edil, xal 3'jVEpYoO tt[ aj 0- quam Gallus Caesar, Juliani Apostata; fralcr, excidi
':. .: et tun: Tliemidis sucii et adjutoris, ac solo aequari jussit ob rebelles Jiidaeos. De qua
liliuni forlasse signilicuns. Rill, et Tliemidis lui socii re vide Socralein, lib. , cap. 27. Hace Bill, io-
et adjutoris iinperium prorogatif. Ilunc sociuin et caesaream, pro qua supplex Gregorius Olympiuin
djuiorein Tillemonlius pulal Astcrium esse, quem rogal, non aliaiu pulat Tillemoiit. quam Nazian-
i litteris eadem de re el poienlia cum Olympio 7.11111, cui datum uiruniquc nonien.
Gregorius epist. cxlviii, alias xlviii, consociat; (54) ISevceia ryiepcr. Cod. el R., mesei*; <rf\-
mt quem clvi, alias cxxvil, cum praesidu diserte, p-Epov, nid tu hodierno die pronus (iuris ad miseri
veluti cum Hercule lolaum, proreiumque cum gu- cordiam.
beinatore conjungit. (55) KetpcOb) xcpia. Bill, comas laniet.
(49) Alias XLIX. Scripta codem anno. (56) Evremdji zQ>yjrip. Combef. auvEitiTiOJ
auT<>, id csl, 'Xujjimw. Cod. R. cl CoinLef. 'OXup.- Xpvu, ne libeal tibi cum temporis asperitale tuam
T.itp p/ovtt, Olympio prsidi. etiam iram conjuugere.
(M) l^tt tavzi\r i)jipio xal . (57) ( xpocOsira ti, lia cod. In edit, -
\l.\ cod. iMonlac. Morel, ac Coinuef.'ln edil. S^at Btjvai.
 I EPSTOLA CXI 252
: -f,v oav. avisxl V-fy.P1 '"fi <" P/. A cam quidpiam addeiulo, vel integrara conservando.
svat toSXiv, xal xi ^' Evai [i8E Souvai Ne patiaris earn usque ad praefecturara tuain civi
Mpov (58) xp<5v(j) SfYT|ia, Xj6etv apiO(jtou- later esse, et post te jam non esse ; nec commii-
(ivrv v w5Xs3tv. xal xaTaXirecv x^pov ooxtjtov las, ut posteri habcaut quod de le maie loquan-
ri]v tote it(5Av pEst, xal xpixvot, xal OXat lur, nimiruin te inter chilates numeralam- acce-
(vai (59) yviDpto[juiv)v. iv tohectw xal - pisse, atqne earn, qu quondam urbs 119 crat
yii) api; tt]v aijv (60)9iXav6pio7tav] itXajxa- vastum el inculliun locum reliquisse, montibus
w irXt. dunlaxat cl praecipiliis, ac ruderibus solis agno-
sccndam. Atque hsec apud mam bumanitalem Taciat et dicat civilas ea , quam loqucutem in-
duximus.
'II uCo-j 6e di cXtov 8at itapav04v aioypov- Jam nosiiain, hoc est, amici viri, admonitionem
oai (lev 6Xttov to ^ izpa- accipc. Causam baud dico quin lu in eos, qui in
Tij (rij ^ouita. Titp yap totou (61) oOSv tua: potestalis edicluin peccarunt, aniinadverlas.
, ei xal !) xoivou aaiv Nam pro bac re nullum vcrbum dicere auderaus,
bat , XX (C) p.tpaxjx(i>v tivwv pATv etsi audax hoc facinus, neququam a tommuni
aXoyiorov. Tb irXitov 8 ttj pyf,? ffuyxwp^aai, xal 1! consilio, sed a temerario qiioriiindam adolesceu-
^ u.eovi. ^^- tura mpetu profectum esse narrant. Cselerum ma
vxpouivr, ox fjvsyxav ra>XTai xaXtff8ai, xal jorem irse partem rcmille, sublicnius rem te
Evai -i't.:z, eivT3av, irapviTaav, draEyviuo-av cum considera. Doluerunt niatrem opprirai, ac vol
t)i eoutW ou-T)pa Ixcppova aTO'j - ut enecari ; non lulerunt se civi m habere
1%\', Ktou enoTaV. TAp' o'jv 8i xp>)
et civiiale carere, furore percili sunt, a legibus
jiT[8 Evat iXv tjv itXiv ; M^Sajiu{, 5> , recesseruiit, salmis sua: spent abjecerunl : calami-
p.\ (63). 'AXX tu.7](jov uvTaj >- lalis novitas cos de mentis statu dctuibavit. Idcir-
, xal (64) toXiteutc, xal itojiaTixo xeteov- cone urbem everli opone" ? Absit a te, vir prclarc,
TtvTiov vip t]v auxcopav (woj irrsaai, ut hoc statuas. Quin polius te moveat, et civiuiu
xalE jieyOei (65) Tj OTJc ouaia '^TiJuxafouaiv, omnium, et eorum qui rempublicam administrant,
oTov otvovte. TEurjiov 6 ttjv ^xsTpav cl magistratus gerunt, deprecalio : omnes enim
iroXiv, o 6sivov ei t1]v (^^ t:<5Xv lxov" seque puta calamitale bac affici, eliamsi auctorita-
t, vuv fir(8s 5X;v x0'!*^ (b"S), xo^ 0ipiwv oiXTJT^ lis tu magnitudine deterriti quietem agunt, taoi-
pwv ^ fiET t^v ai]v pytyt 8 te vao 6v q teque ingeiniscunt. Nostra eliam te moveat cani-
fjtpajuv (67) 0, xal Ticpl toutov fu.uv ties, cui grave et acerbum fuerit, si magnam quon
iXoxaXia. OSe yp e vSpiavTEj xaTEVExOfjnov- dam urbem habenies, nunc ne urbem quidem ha-
Tai (68), Seivbv, e! xal ? 8eivv (69) beamus, sed post praefecturam tnam in ferarum
jit0 ipl TOTdJV vou.t) T){xTv stvai t8v Xy*v, lustrum converiatur lemplum illud , quod Dco
olj Ttspl xpETTOva anou8, XX' e -- exstruximus, omneque nostrum in eo exornando
tvEXO^sETat toOto tiX apxaa, xa t Xajnpov Studium. eque enim, si staluic dejicianlur, hoc
ivE-ptousa, Civtujv u.tI)V xal 6p)VTO)V tuv sol grave et acerbum est, eliamsi alioqui acerbum ;
ti^j(ivu)v, xa Teva lo^v ?xiv vojLtCou.vtuv, 'AXX' nec de bis nobis esse sermonem arbitrons, qui in
(iev irspl totiov Xoyo . prxstaniiora incumbimus ; verum si urbs antiqua,
el qua; eximii liquid ac praeclari tulit, una cum ill is cornial, nobis viventibus ac videntibus, qui
in honore pud le sumus, graliaque el aucloritate nonnihil valere exislimamur. Sed de bis rebus sa
lis a nobis dictum sit.
Oj5e yap e irXstova EfraifAEV, tir/upTpv ti tojv Neque enim si plura dixerimus, validius quiddaui
eiv Ep^o-OfiEv XoyiauAv, oT Ovo? ToaoTOv yETat, forliusque luis rationibus ai que consiliis invenie-
xal x^'*i ^' ('0) xal p.eco, xal (is- mus, quibus provincia lana gubernalur, alquu

(58) Aovrui . lia cod. Reg. In edil, deesl D (67) IS'a &> iffeipanar. Liquet hinc, ail Com
fevveu. bef., Diocxsareain , Nazianzum esse, quam sic
(59) 'jiratc. Cod. Xai? y.vov. Llrum- pater Grcgorius maguiiico templo ornavit.
que reddidit Bill. (68) El rfipirrsc xazereyi'\ao%"TUi. Hic ob
(6 Ti\r ci\r. Ita cod. Monlac. Morel, ac serva , ait Bill. , Gregorii quoque tempore ardes
Combef. In edil, nspl tjv s^v. sacras slaluis el imaginibus rnalas fuisse. Ve
i6I) ' yp rovzov. Cod. yap . lum, inquil Combef., non magis dicit statuas ad
(62) elrai. Cod. R. ac Combef. t?aAEv lempli ornalum speclanles quam ad urhis decora ;
Evat, profectum ene existimamut. idcoque non videlur bine ralum argumcnluni hujus
(63) Mi\ . Ne hoc impera, ne sseculi riius sacrarum imaginum ac slaluarum, a
hoc indicet, ne hoc statuai. quibus statuis abhorrent fere mores in
(6i) Ttir\aor , xal, ele. lia cod. rebus saciis, cum pictura plan plurimum dele-
In edil. Tfitjo-ov (jlv . ctenlur.
(65) Kai el ueyedei, etc. Lui propter magni- (69) "AXlio Setvr. Cod. SXXot. Ita etiain et
tndinem auclorilatis tu lacent, velnli intra se ge- Mord, qui notai >; mendose legi a Montac.
vrntrs. Pro UTtopu/ta, Combef. no6pxiov. (7U) Kai uyeii) ys 1. Bill. Quibus pro
) l.ltr /fiuty. Cod. KXtv yo[ii4. vincia tanta gubernalur atque sublimiora imperta.
843 S. GREGORIl THEOLOGl 2U
reganlur plures 120 majoiesque eiiatn a subli- Coat toI; p/;. Exevo e ^vvai -ri;v
tnioribus unperiis. Hoc aulcm tux aniini magnitu- af,v urraXovoiavKspl tuv Tcposp.it7rTtoxo4u>v(71),Ti
dini, de iis qui jam in luas manus incideruni, no- itavTX); elatv 101, anstuuivot, xal p-i^p-i
tiiin esse oportet, quod prorsus miscri et abjecli ta !; <1.,! xoivtovfjeavTE, noXXol
sunt, iis, qui facinus illud palrarunl, pe- iteEOouaiv iy/Ai tuv tote itapvrcov.
tulanlix ullius socii atque consortes exsliteruiit, poXuaai 8 ti ev euptpspEiv vop.Eq; (72), xal 8;
quemadinodum nmlli ex iis, qui tum adfuerunt, Ttjv v00ev 88av, xal ? x exeIOev XiciSa.
nobis fidem faciunl. De bis rebus hoc constitue, "H|ii 6 irapaarv ofrop-Ev, ox ; piv,
quod expedir judicaveris, tum ad hujus vil; glo- otiofAv Si. T vp av xal rcpSaipEv Eteoov; El 6k
riain, tum ad sequeulis vilae spem. Nos vero, quod xilpti) vurijattt, xaXcnavoGp-sv (73), xal $ itoti
tibi decernere in meniem venerit, non quidem sine to5Xi ni6aXoup:sv Saxpuov.
mrorc feremus, sed tarnen feremus. Quid eniin aliud faceremus? Quod si deterior seiitenlia vice-
rit, aceibe feremus, et earn quaj prius urlis erat, lacryntis proseqiiemur.
CXLU. EIDEM. PMB-. T9 AYT (74)
Proximam tuperioribut Uteris, quai pauto pott snbsecuta est, sedem occupare debet epstola cxtii, qua
Ohjmpium, ut axian zenis parcat, emxe posiulal bregonus.
Et congressus lui cupidilas ardens est, et rogan- El xal 4 to56o (75) ttc st. euvTux!i ^?, xal
tiiim ncessitas magna ; sed morbus vinci nequit. xpia 'cuv Ssop-evidv p.SYaXj " XV < vol ^-
Ac propterea deprecationem banc lilteris commit- "njToi. Ata itiorEUoai (76) )*
lere non dubilavi. Movent te nostra canities, quae tIjv itpstriav \<. AiasTiTi pv pwv tjv
te jam antehac, ut par erat, et quidem perspe rcoXtv, *,v xaXu noitv xal iroXXixi.
inovii. Moveat te quoque morbus hic, cui, si quid At8E<j6YTi 6 xal t]V ip4>><mav . (77), ?
arroganter diceiidum est, partem aliquant suscepli ppo xal ol eov 18{ (ruvnj^vfxav, si
Dei causa sudores conliilerunt. Ob eamque causam Tt Se xal vEavissaoBai. Kal Si Etaai plv
civibus parce, quorum in nos oculi conjecli sunt, tuv w)XiTuopivt)jv Tjpv JXEitoVriov, > x^-
lanquam qui auctorilatein ac nduciam apud te Ita- tuv <ip.tl>v (78) itl TOif ijuiav. 6 twv
beamus. Aliis item, qui nostra cura subjeeti sunt, XXtov tuv Otto Ti]v fp.ETpav tpoovr8a. Kal yip -
parce. Siquidein nullum ex facilitate atque miseri r,pia toi; -/ x ttj iXavOpcunla,
cordia detritnenlum. rebus inferetur, quandoqui- usl (p66q> (79) uXEiova 8!{, f Tat -.-
dem tu terrore plura confias, quam alii supplieiis pai TEpoi. Sol 8 vTl totiuv yvoito, (80)
et crucialu. Tibi vero pro bis rebus talem erga te tooto'j tuxev xpiTO, oT{ itEp Sv aitb Yvfl
jiidicem consequi contingat, qualem te supplici- xol Ssopivot, xal <piv !; tpeCeiouitv
bus, nobis, qui pro ipsis deprecamur, pra>
bueris.
121CXII. EIDEM. PMP. TQ AYTQ (81).
Hie commode se offert epstola cu.ui, qua Cregorius plurima se ab Olympio beneficia accepisse testatum
nee lamen ullum sibi melum esse, ne ipsius benignitatem exUauriat. Palronum nihilomtnus iiliitm pro Leou-
tio deprecans adhibel, earn scilicet quam el imperii et potestatis sociam el consortem habebat, nempe Olym-
pii conjugem.
Quid multa pertulisse, ct beneficia accepisse, T t8 iwXX toiOev, xal e-j itaSsv toj avflpi-
bominibus aOert ? bunianilatein ac misericordiam 7:01; xapiExai ; 6i8Xi iXavOpojTttav, xal xXvei
docet, eilicilque ut ad eos sese inficctant, qui ipso- to{ 8opvot;. OjSv (82) toiotov TaOEup-a

\t li;cc versio nee verba, nee sensuin reddit. Opiat tac. IJlrumque habet Morel.
Gre^orius lit , qui taniani guberual provincial)! (7ft) Ei xt .tdOo. ha cod. Reg. R. Morel,
plures majoresque gubcrnet subliiuioribus infulis Combef El decsl in edilis.
ornalus. D (76) -. lia cod. et Reg.
(71) . lia cod. Monlac. Mo Monlac. Morel, et Coinbef. In edil. R'.rccaai
rel, Combef. In edit, . dcesl.
(72l Nojitcrri. lia cod. In edit. vop,!Ei, quod (77) 'Afiiocrrlar . IIa cod. Reg. Morel, et
Bill, quod ex usu esse judicabis. Combef- In edil, *.
l75) Ntxi\ceie, , etc. IIa cod. R. (78) ' Jyuiir. Ita cod. Reg. et R. Mon-
ac Combef. At Monlac. el Morel. vixftjis, v /a- lac. Morel, el Coinbef. In edit. 4]p.tv deest.
piop.Oa pvov, , /t.i:, viceril, unuin ilun- (79) '1 po6q>. lia cod. et B. 3, ac Com
taxat tribuemus :' earn qu quondam urbs erat. In bef. In edit. ETil 96(p.
edit. vixf)3iv, Iv xaXsnavoupEV, xal t rcpaTSpov (80) rroizo, . lia cod. In edit. <5 deest.
r.O.i. Bill , viceril , rem unam acerbe feremus , (81) Alias CLXXV. Scripta eodem circiter tem
eamque qu prius urbs erat lacrumis proseque- pore. T<> ai>t(, id est, ),:(. Cod. 'AXu7:<p.
mur. Cod. Reg. 'AXutcw apvovTt. .Monlac. et Coinbef.
(74) Alias CLXXII. Scripta paulo post superio- 'AXuntp, vel 'X'jp^iciw, Morel. 'AXujttp, vel 4)Xup>
rt'in. Tt> atifi, id est , '. Ita plures e r.lio, aul eliaut .
codd. nostris; at B. 3, < fOup, In edil, qui- (82) Oir yfi. lia cod. ct Combef. In edit.
butdam, el in cod. Reg. 6sp.ircip- sic etiam Mon- o'iS y&p
S3 EPSTOLA CXLIV. 240
po; Xev, >; . ). A rum ope indigent. eque cnin ullnm lanlum ad
xal atw p.01 j'ji66ixV ?Jia9ov to aujAraOij f toncipiendam miscralionein doctimcnluni est, ni
v firaOov. Kai op (83) (jtTpov EfaXotJ/uxov ;Ijenignilalem prius acccpissc. Hoc mihi usu venil;
aro XPC^V **. 5 *( ev to fio; ex iis quae pcrpessiis sum, cuinniiserationem di-
, unp aXXwv , xal o '. dici. Ac videsne meam animi magnitudinem? Cun
yr Saravijsb) (84) ivOpcorov iv to XXo- mansueludinc tua in nieis rebus egeam, pro aliis
Tpioi. l'jsyc 81 rp (83) deprecor; nec metuo ne bcnignilatem tuam in
AsovtCou, ' o-jv tots - 3 st ji-v aia alienis rebus exhatiriam. Ilxc anleni de Leonlio
iitovOsv uv i:to>ixev, ivravOa 3tev, pi] presbytre scribo, vel , ut sic loquar, quondam
? 8tx!a fsv^Tat (8G). E! 6 ti t Ttpxopa presbytre: qui, si dignas scelerum pnas ddit,
sposxpstsrstTat, xal (87) to .<;.1 bic consistamos ; ne id, quod ad supplicii magnitu
, avriniiOi], <iv (88) 3UYX'>pTjsov, dinem accesserit, in iniquiialem degenerct. Sin au-
xal , xal ^p.aTi, xal xotvtp 3uXX<5y< tem aliquid insuper poena: addi debet, et nonduui
tv Upsuv, oTj tots rjvT^epi^Ta (89), xal e vuv scelerum alrociiaiem contumelia; gravitas adaequa-
vaiov auTov aj:<fiT)vv, ol te ireTOT]xsv, oT vit : hoc nobis concede, ne Deo, et sacrario, com-
KTOVSV. E pV OV 7COO|XEV, SptSTOV " niuuique sacerdotum clui, quorum numerum ali-
ti 8 \\, -f.03ayoj.uv sot ^ i8e3tp.<)TEpov, quando auxit, eisi nunc, lam per ea quae patravil,
T7v xotvtovv (9) soi xal pxtj xal tt, eu- quam quae perpessus est, indignum se eo honoris
&>1!'{. gradu reddidit. Si le bis verbis peiinovemus, oplinic
se res habet; sin minus, augiisliorcin deprccairiceui lib! adhibeuius, earn neuipc, quam ct magi-
stratus glorias sociam et consortem babes.
'. TQ ATT (91). CXLIV. EIDKM.
Eo tempore quo Nazianzenam Ecclesiam Grcgorius regebat, scripta tint oportet du epistot, quorum
una ad Olgmpium. altera ad Verianum. Vtraque de Veriani filia, quam ejus pater a marilo discedere vote-
bat. Ambat Tlieologo el episcopali prudeutia et chntale dignissim. Priorem, qua; ad Olympium scripta est,
)am a Billio rulgalam, korellus veluti novam Herum edidil, . 904. est inter epstolas cexn.
O -%-i-i/yj -;, ; Erattvsxv. Ai v- Haud ubique properatio laudanda esl. Ac pro-
taXy.Tv , -xc'.i'.v slj t46s irepl tt, (92) . plerea de viri cumprimis honorandi Veriani filiu
a::n;jwTaTo-j Or,piavou (93) , xpvty rcsponsum bue usque disluli, ut lempori ad cor-
Tt ifio-j e 8;op0ojstv, xal ap. t 3t aToxi<5p.- ^ rectioiiem aliquid darem, simul cliam quod divor-
vo{ yaOaijTo; oix Ttaivoar,? otaaraaiov, $ uv liuiii istud minime bonilaii tuae probari, ex
^itv tt;v itEUjiv (94) expE<J/ac , oui o Taxst conjeclurani fecissem, quod nobis, quos in liujus-
fif. o csptaxit-O itpoj tosaura. Ata modi rebus haud cleres ae praeeipiies esse scie-
jiiV o'jv xaixov jiauTov ec 6po, xal, bas, percuuclationis 122 negotium conimiseras.
'iz: . ox Xo^iiTcoi. 'EtieI 6e (95) ej stevov ,xo- l'.aquc de causa meipsum hue usque relinui, nec,
(iv xatpou, xal av^xi) yvioplaat nap tt, ut opinor, inconsiderate. Quoiiiam aulem leniporis
;:ttx( pv, xal 6] YVi>paoAV (96). Atc/tJ angusliis prcmimur, lequc, quid ex inquisiiione a
t:; -fi irai Eiva! jtot aivTat, (xspiojxvT) aSSo nobis invcntuin, alque comperlum sit. certiereni
Yoviuiv, xal 'iSpbc, ,0. Kal t [lev picaza, facer necesse esl, id uiique notum facienius. Du-
jist' xevujv inlv, 6e S.tvoia, ox o!8a e |A-f ti plici quodammodo animi aO'eclu mihi puella esse
xal |iT2 toutou, <:j,- napaS^XoZ Sxpuov. At; videlur, ut quae partim pudorc parenUim parlim
jiiv O'jv ^] 7tpatc, tj sf 8!xtj viri consuetudine distrahalur. Alque ipsius quidem
xal Tji xa-EuOJvovTt oe i:vTa 6(J). ' 8 verba cum illis sunt : mens aulem baud scio an
,6 Sv fvtinTiv Stoxa uw OT.ptavy non cum hoc queque sil, ut lacrymal indicant. At

(83) Ko! pt'i. Conibef. xal pa, et vide. prrt-cepforem Jt'6i adhibemua , em icmpe quem et
(84) cov. Cod. a-avrjaw 301. imperii el gloria: socium. Inepta hie vox r.a:5vj-
(80) 'Yxp Tov xpscGvzfipov. lia cod. Heg. et Tv , alienaque prorsus a deprecanlis modestia.
Pass. Morel, ac Corabef. In edil. .\ Kotafi> Vide supra epist. cxl.
. (91) Alias CLXXVI. Scripta codciii tempore.
(86) 'AtSuda xrrrtai. Cod. Morel, el Combcf. (92) Hepl tj zov. lia cod. Reg. ac Combef.,
ix7](ia fivT/cai, in iniusliliam degenerei. sicqiic legit Bill. In edit, ti dcesl.
(87) Kai . Ha cod. Pass. Morel, et Conibef. (95) Oirqptarcv. lia corl. et Combef. At cod.
In edit, , verum conlexiui rpugnai. Reg. Oxpiviavou. In edit. Oijptvtavou.
(88) Tovto i'yitr. Bill, proponit legendum - (94) 7?i" nevcir. IIa cod. Reg. ac Combef., le-
t'/v. Sed uullus conjectura} locus, ail post Morel. gilque Bill. In edil. xl)v tmESeusiv.
. (95) '1 S. Cod. sciSt] 8.
(89) XvrrupiOfiriTai. Cod. Reg. ac Conibef. -jv- (96) Kal 61} 1. Ha cum Combef. Icgen-
TJptjilJTO. dum censemus, cjui cliam pruponii Y^pfoyiEv, hoc
(90) aleaijurepor, xciriorr. notum (acimtis. Cod. xal 8^ Yvo)p3jivov, </iiirf a
(la cod. et H. Morel, ac Combef. quae verba, in nobis invcnlum alque inveniendum sit. Morel, xal 81]
quit, conjugcin dsignant. In edil. iiai8'jTrv :- yvii>p3ti>ji:v, et vero jam notum aciamus.
-/, tov xotvojvv, quod Bill. Augusliorcin
*47 S. GREGORU THEOLOG1 248
tu quidem id scilicet facis, qno xquilali tuse in twv v \v> Tcapao'pau.Ev, en' {}) xupwiac
menlcin subibit, Deo, qui te in omnibus regit, -iiov , S to xsTpoi a-apixEc uavxw
gralum erit. Ego autem liibenlissinie filio Veriano v<5jtot, xSv o 'Puj^aiov xpivuit (97). S-
id consilii darein, ut mulla eoruin, qux in medio xacov yap (puXaxOiivai eitvayxE, 8 xal f* oot
sunt, prxleriret, quo divorlium minime confirma- Ex<5[xs9a eVXyEiv te xal icoielv.
ret , quod legibus noslris prorsirs improbalur, etiamsi Romana; aliter dcernant. Jus enim servari
necesse est, quod ul et semper dicas, et facias tibi, oplamus.
CXLV. VERIANO. PME'. OYHPIAN (98)
Verianus, quem /ilium suum vocal Gregorius, forsan quia Naiianzo oriundus, filiam suam a manto dis-
ceder volebal. Prafectus provincial Olympius interrogandi filiam eommisit Gregorio, non ul censori,
sed ni episcopo. Qui cum filiam inierrogasset, ipsius responsis, vel pclius lacrumis, agnovit nullaienus
Uli discessionem a marilo placer. Quam etiam minime probat Gregorius, qui Veriano scripsil epi
stolar.
Nihil grave carnificcs agnnt ; legibus enim in- OSv Ssivv ixotostv oi 6){1- xal yp .-
serviunt. Nee iniquus est gladiiis, quo de improbis g Tovxat v<5xoi' oS xb fo; 7tapvou.ov, <T> to
.supplicium siiiniiiius. Nec lamen laudator earn i lex, reovijpo xoXCoXEV. 'AXX' Sjjuo ox ErattveTxai 8-
nee crucnius gladius lubenti animo traciatur. Ko ['., o8 ajxEVETat ovixov ioj. OOttu oOk
dein modo ne nos quidem odium nobis confiare t;(jie vE/<5f*E8a yevoOai ]1, Scie ttj ]u.ETpac
sustineinus, dum per linguatn noslrani XEtpo xal yXiao-Tjf > 5E6atovu.vou.
divorlium confirmatur. Prxslat enim conjunclionis KpExtov yp evwoxwj xal tXia, fl SiaertaiEai xal
et aroicilia? quam dissidii ac vita; solutionis arbi- ou Xasw jieou yivEaflai (99). xoi Soxe
irniu esse. Quod eliam mihi cumprimis adniiran- xal ^ up/iov avOufrrjeEli, <a!v iizi-zp-
dus praises animadverlisse videiur, cum filix tux i}<at xijv tcetiv ttj arc uyaxpoj, to ox 7rox<5[Mi>,
iuterrogandx muniis nobis eommisit, ul qui ad oS zaSu XOecv Suvauivoic eti tjv Xsiv (i). O
matrimonii dissolutionem duro el rigido animo yp Xoyiaxv (2) , XX' tb itiexonov Si)XaS4|
venire minime posscmus. Neque enim me, ut cen- (3), xal p.ov irot^jaTo tj xa' ji
sorem, sed ul episcopum proposuii, ac vesirae ca- nepiTzi-da (i). xoEvuv !{ ti TfJ
lamilalis arbilrum consliluil. Quamobrem vos rogo, (x5 SiXia- xal e [iv x vtx, ;
ul nonnihil dom.'iis 123 m,;;e liuiidilali, el qui- fiv mripxat ttjc fiETpa ouXfjsEtc, xal XaiP"
dem si ea qux virtulis sunt prxvalcant, nobis Uli- c ^ T 01 uiTaTTu.svoi (5)- eL 61 xspto
mini ul voluntatis vestrx ministris : ac nobis qui xal axaitepa, xa\ ole, oBaittu xal T^jiEpov vExet-
dem bujusmodi res imperari lxiamur. Sin auiem pTcra|xv, XXov em{TTEtc xov itpoj mxrj-
deteriora et crudeliora, et quibus nondum ad bunc SsixEpov (). 'Eu.ol 8s o o^oXj, tva xjj uu.sxpa
usque diem uianum adjecimus, ad haec apliorem, iXia xpiowjxai (si xal navra o*8a fi (iauTy
quam ego sim, quxrile. Mihi enim non vacat, ul TifxtTTOu;), E(J) npoaxpotv, 4> Xfov Ttyw itav-
amieilix veslra morem geram (etiamsi alioqui ; xivij|xaTO xal 8iavof|xaxoc. Tfj 8k <ri] Oufatpl
prorsus vos plurimi faciam), in Dei oilensioneni tte i:i5tesoaev ( EtpfjiEtai yp TXi)0), xav
incurrere, cui omnis agiialionis el cogilalionis ra- S'jvi9j) aiSEijOai u. cuyoGia ita5^T,aifEs6a". (7)
tionem reddendam babeo. Tu auiem lilix tum T)v aXfjOstav. '? vv ye (8) nOo? IXeeivv.
deinum liilem adbibeinus (dicam enim quod res Mcp^ei (9) yap iZv (ikv (5;(1, Ttji 6k v8pl tb
esl), cum, depulso eo pudore, qui ei a vobis incu- Bazpuov.
lilur, verum libere proloqui potueril. Nam nunc quidem miserandum quiddam perpelitur. Vobis
enim verba, marito auiem lacrymas Iribuit.
(97) Kplraxri. Qiix gequuntur desun in cod. el ! toiavza .riTarzfieroi. lia coil. Reg.
R., possenlque, ail Combef., niillo delrimcnlo r ac Conibcf. At cod. B. 3, Montad, cl Morel. !-
abesse, nec refer Morel, qui banc cpislolam iieruui a8at zr kif 8siX!a xal e! xpsTtti) ^-
edidit. cOai f,u,tv irTptaic ^; ui:pTpac . Quam
(98) Alias CLXXXI. Scripta eodem tempore. obrem vos rogo ut mem jam formidini aonetis, el ad
(99) Mcrov yireaOat. lia cod et Combef., at ea qu poliora sunt 1106/* tuperioris voluntatis mi
cod. Reg. [jiiaov. In edil. yEva9at. nistris utamiui. In edit. ouv /o-a-Oat
(1) Avraiiroi \ .Ivcriv. IIa Montac., at f[xtv U7rr)pTaic xr\q uu,ETpa? po'jXf3si, xal '.
Morel. 6uvau.vi]. In edit. Suvajxavouj. Cod. Reg. u.v Toiauxa E-tTaTT[iEvoc, quod Bill. Quam
ic\ tjv $T03iv. obrem vos rogo ul nobis voluntatis vestr ministris
() ' Joytctrjr. Tillemont. i judicem. Atlienis obseenndeth ; ac mihi quidem hujusmodi res impe
)/,yuTs dicebanlur magislraus; et juxla Suidam rari kvlor.
XoYi<rtfj , censor esl, examinaior, judex scilicet (G) 'Exizrideizepor. IIa cod. el Reg. ae . 5, et
vol princeps inier magislraus urbis, ail Tilleinon- R. ac Combef., sieque legit Bill. In edit. E-tEt-
tius, vel urbis gerens prxfeciuram. TEpOV.
(3) . lia cod. el Combef. In edit. (7) "/!)}. lia cod. el Reg. ac Combcl.
. In edit. TTapii)Tta(jaOai.
(4) ri} " nepiXKzsta. Combef. Infor (8; ' rvr ye. lia cod. et Combef. In edit, ;
tuna veslri renimque evenius, vel subita; vestru: in vv yE xa.
conlrarium mutalionis. (9) Meplei. Combef. Mepijstai.
(5) . rotrvr %pplcucOal zt, z\\ f^xt-
JO EPISTOLA CXI.VI. ,
pmT'. (10). CXLVJ. OLYMPIO.
Clerts ad Olympium Gregorii tilleris adjungenda est liiec epstola, quic lamen paulo lardius tcribi potuit.
Omnium enim tupplicum, ul la dicam, libellorum, quos Olympia Cregorius obluit, is postremus liaberi
possil, in quo prfecti benignitatem a se exhaustam et tandem pr saturitate (aslidium reformidat.
f,v SXe-tov Ix tivo itpoij-seia A Hoc scilicet erat, quod velut ex vaticinio quo-
e!; < SstoG ou (11) "-, xal aTtXrjSTio; dam dicebam, cum te in omnibus rebus comniodo
"l *hi fspTT)To; o.<?opo'jevo;, Stc SiSoixa jtj et benevolo uterer, tua lenilale alque faciltale
' (fiXvflpjTOv Ofitijv v toi; XXoTpiot;. incxplebili quadam avidilate me ingurgitaren! ;
'ISoJ yxp rv a6; (' u.8; (12), tuv ejauv), ncinpe me vereri, ne benignitatem vestram in alic-
xal o ist ttis farj; .- to; Xd- nis rebus exhaurirem. Nam ecce discrimen meuni
rou;. Dpuxov jjiv xt u.6;. T6 yp
(siquidem ineum est, quod meorum est) : nee jam
fisaOai, et xal , XX Ta~eivoTEpov. pari cum fiducia verborumquc librtatele alloquor.
"ErretTa opwjxat tv xpov cl>; VjS Xovxa, xal Primum.quia nieum est. Nam pro seipso rogare,
irJiv vav-wujjiEvov toc xaXo;. "Exei (ikv ov quanquam utilius atque conducibilius, buinilius
oO-i , xal Exa> (13) Xtav ;. "0juo; S lamen et abjcclius est. Deinde quia salurilaleni
6aifuv, & <] (14), xal ttj afl suspectani liabeo, ut quae suavilalcm cxlinguat, et
1 eu itoiEv (15) xYa'-0'-!'uX? TT1V ixeaav pulcbris omnibus rebus adverselur. Alque haec
T3TT1V E9p\T3a. quidem ita se habent, ac perquam recle eonjicio.
Nihilominus lamen Deo, cui aslo, maque in beneficiis dandis liberaliale frelus, banc tibi supplica-
lionem offerre minime dubilavi.
*Erru> xxirro; TcvTtov Nix6ouXo;, 8; v Sexe Sil sane morialiiim omnium scelcralissimus N-
u.4vov Tt 8t' -(l; TcitpOovo; (16), xal cobulus, cujus hoc unum dunuxal scelus est,
iovro; eXEuOEpi-spo;. " xal 6|5; v- quod propter nos invidinsus ac Hbcrior est, quam
Opmov, vv fuiv . Aia^uvonat yap - par sit. Sil item rursum omnium justissimus is,
TjopEv TT,; inj; 0<5);, ob TcpTjV urcspsu.- qui nunc nos oppugnat. Pudet enim me apud luaiii
youv XX' o!Sa toi napasT^astat Sxatov (17) integritaiemeiiin accusarequeni nuper defendebam.
TiEp 5XXiv j.apTTjtT(jjv, v SXXoi; natTEiOat At baud scio an 124 ''lullin existimaturus sis,
txrv, xal totiov aXXoTpojv, xal oOSk xouawv t6v de aenis pecealis poenas ab aliis expeti, de alie-
'. ; oixra;, xal tojoOtov yavax-^- nis, inquam, ac ne voluntatis quidem : in crimen
oavTa, vSovai ! 7:po6uu.Tpov, vorari bominem, qui usque adeo fmulos suos
fjirsp xEvo; (18) ; 'AXX 8 ouXsiv permovit, sicque rem indigne lulit, ul accusaiori
NtxooyXov, f ; totou itata;, 8 8oxe to; proniptius etiam, quam ille volebal, cesserit? An
e-T,pCouai (19) ; aid)(vojia yap ttjv tOjiv ;; propterea Nicobulum, aut ejus pueros, in Servitu
-r(pEa; xa\ tov xatpiv, e pxovto>. xal ten! adduci oportebat, qiieniadiiiodum iis qui ipsi
ft|ul>v 7tapi aol S'jvaf/ivojv i'svijaETat. Nv infcsli sunt, placet? Mihi enim pudorem inculit in-
,Sor,eETat rnosla; vv ?: ouXsuTfj- jurise causa tempusque, si, te praside, ac cum apud
pta (20) , 5t Xuire t T8ia ; Mr,8ap.i5;,' ^, le ipsi valeamus, illud conlingat. Nuncne lisci com-
[1.71 " itapa3rrT) ) <ri xaOapTTjTt. 'AXX <tjv- modis consulitur? Nuncne augentur tribunalia ,
ti; p>v imjvw /t t]; wvoia; ttjv itp' t\ dum res privatae laboranl?Ne, quxso, vir admi-
yivTat xaxof,6!av, a!8sjl; 6 [ia; to; rande, ne hoc, inquam, purilali alque inlegrilaii
oo; eTiaivTa;, iXveptucov asauTov ..\> to; tua in meutern venial. Verum pro volucri ingenii
xivo'j(xvoi; xpi-Tv (21), ib; ojx vOpwTcoi; (jkvov lui celeriiate ac perspicacia improbitalem earn,

(10) Alias CLXX1X. Scripta codem circiter tem -^, & rSovrat... 1\ xeh-c.
pore. )\>1>. Cod. Pass. 'Xu|xn(i p/ovTi. Ita cod. Reg. H. et Pass. Morel, ac Combe!. Al
Cod. . 3. Eue6() 9X(o. Montac. tov oute xivrjuavTa... yavaxTf,aavia. In
(11) etov aov. Montan, et Morel. 85; soi. edit. O'JSs xouaiwv ; xiv<joav-a;... ya-
(12) 1 ijic. In cod. Pass. ha;c verbadesunt. vaxTfjaavTa;, x8ovai... xEtvo, quod
(13) Kai elxu). Cod. Reg. Monlac. Morel, et Hill. : De alienis, inquam, ac ne roluntariis quidem
Comhef. xal d>; Exaio, atque ut conjicio. pnam iis irrogan, qui fmulos suos concilarunt,
(14) . lia cod. et lieg, el Pass. Mon admissumque (acinus adeo indigno et acerbo animo
lac. Morel, ac Combe!., sicque legit Bill, lu edil. tulerunl, ul eos accusaiori promptius etiam quam
T^ipiaTTjCtav. D volebat dediderint.
(15) Uepl t ev . lia cod. et R. Verum (19) To xijpea&vci. Quse sequuntur dsuni
cod. Reg. ! Tt eu tioiev. In edit. 1 . indit.; sed restiiuuntcodd. Keg. R, B. 3, el Pass.
(It) 'Ecrlr alpOYO. Combef : I iividta laboral, Morel, et Combef., ipse etiam Montac, licet vi-
ant intidi habetur, Bill. nvidia flagrat, quod tiose.
ni:igis activum videtur. Mox, XcuOspiTipo;. Com (20) Nvr aotra ta fiov.levzr'\pia. lia omnes
be!. Liberation ingenio, vir scilicet ingenuos, cui codd nostri, Morel, et Combef. In edil, ausi
opponil, quod addicendus sil servitud. o'jAEu-Tjpia, redditque Bill. Kuncne tribunalia
(17) Ilapaczr'iaezai lxaior. Cod. ixaeov, augebit, cum eum res prvala; discrucianl ?
qeoil Combe! : jus tibi persuasurumsit,ul, elc. (21) Tct xirovftvoi , lia codd. Reg.
^18) Ot kxovclw Tyom xtyi)cai-ta... el Pass. Morel. Combef. el Bill in vcrsiouc; u
351 S. CREGORTI THEOLOCr 25
unde lixc proliciscuntitr, animadvcrlcns, atqtie lio- 8ixaii>v ST*pov, XX xal pTfl xi'i xaxia- ou
noris eliam nostri causa, qui luaruin laudumprac- u.XXov, i) (22) xa' Ixasrov, povia-ov to
cones sumus, benignuui atque humanuni te is, Y as ttv pexijv , xa\ 8e5'.oZ ap/oueiv.
quae movcnlur, judicem praebe : lanquam non ho- "Earai Se soi. ' tu.(Jl>v t toOtoi;, o to twv
minibus dunlaxal hodierno die jus dicens, verum e/wv lvov, 5>v o'a es u.4) TOpitfpovovTa
eliain virluti ac vilio. Cujus quidem rei magis, to;j toXXo, XX xa\ nspi6TTov ?,1 tjv
quam siiigulorum bominum, ratio et cura habenda ojv px^jv (25) naiv, o: ifvb)pt?<5u^ex.
est, iis qui te virlutc referunt, ac praefecti muere probe atquc commode funguntur. Pro his nuieiii
rebus non preces dunlaxal a nobis habiturus es, quas tibi baudquaquain, ut plerisque aiiis, con-
temptui esse scio ; verum illud eliam, ut darum ac celebre tiium imperium apud eos omnes reddatur,
qiiibus noli sumus.
CXLVH. ASTERIO. PMZ\ ATEPlfi (21).
Gemina! qu sequuntur ad Asterium epistol, ejusdem sunt argumenti et temporis, ac superiores. Servi
Xiiubuli (acinus aliquod patrarani, cujus causa accusaior quispiam, cujus olim patrocimum susceperat Gre-
yorius, icobulum, ac veluti esset auctor delicti, judicio persequebalur, quamvis salisfaeere, ipsosque servot
tradere non reensaret, imo offerret Nicobulut.
Quid Deo Justins? el lamen, cura omnium crea- T 6eoC Sixatorspov; iXV 6uj itvrcuv ttoitjtIj;-
lor dominus sit, peculiariter sibi populum Israe- vxa Bes^ott,-, aipsTOv Xalv raiet-as xat
lilicum vindicut., suumque nominal : nee verelur, vopEi tov 'lapaf,X, xaV oix aa-/uvETai, u.1]-aixo;
ne hoc nomine iujuslus cxislimelur. Quid igilur itap (25) vouiCTfcai. T 3v 6auu.a<nov, Et xa'i
niruin, si nos quoque, quamvis omnium, qui sub t|X itvTwv xt8u.evoi tuv tAttjv 4)(mipav '
nostra manu el prefectura sunt, ciiram gerantus, xa\ itpoaTaaiav, ulou Nixo6oXou repiEx^-
arclius lamen liliuui Nicobulum 125 complecla- u.eOa, fiv xa'i Ylpwxnev xal voaoxjxov Yiv<tKTxou.sv,.
inur, quem el senectutis nostra; el niorbi curatorciu xa; oTov psiju.a (26) xa"; axTr,pav tJj aaOEVEa;
agnoscimus, ac vclul snbsidiuin el baculum iitlir- u.(uv urco6s6Xips0a. Toutov a t6eaev (27)
initati nostra; subjecimus. Hunc libi el per te pra:- (pai, xa; oti tuv atjjv 4pxvTO, tvu
sidi commendamus, grave admodum el acerbum oeivov vou.Eovte;, ; plv ; xa\ tuv (>
esse existimantes, si, cum alios ex gravissimis C7xXt]u.<xtiv (28) iX'jEpouv 6;' jjjituv, xal
ctiam acrusationibus opera nostra liberemus, alque Ys ; vv nixpo-J * toutov s u,t8
imprimis eos, qui nunc ssevos aecusalores se pras- tt; )? SvaaOai, xal ; TUYxdwojisv -~^ T^*
bent, hunc tarnen ne a calumnia quidem et iniqua |v)V ti(it, !){ ' jp.tuv auTv (29) fit) *-
vexaiioue liberare queamiis; et quem in exleris ** veiv, 4XX tut6v roio^eiv to; ;;, o ' 4XXa
honorem obtinemus, hune in noslris minime con- puvT, auToi o^ pusiv, fl tuv nr^uv ! iv
sequaraur ; idemque nobis accidal, quod oculis, aOst x;(j.vau, a; nXjeiov o)( 'J-oo-jTa;,
qui alia cementes seipsos minime cernunt,aui .6 itoTO'jatv. " SctviTiToXu-r^eva (50) toi;
qnod Toiilibus in imo silis, qui propiuqua loca ne 7Mi6ap;o; f, -p8c;va- o3v ;soj; oSv (51),
ququam alluenies , remota in gant. Sint sane ^ Aixpv ^;, ! jxlj ^ a^aK"1;".
atrocia vel plusqiiam atrocia, qux a pucrulis : izvo)(ipTa6tj|XEV. ' t T.pbz 5saw5-
trata sunt , quauqiiain forlasse ant nihil oninino (52), o (.t,6evo tv YYEvru.iv)v xsxotvtvf,-
esse, aul parva saltern invenirentur, si modo prx- xaaiv; f t o X^o, XXoTptwv wpTr,u,Tiv
scripti ad inquisitionem temporis angusliis premi v /.;; raatTEtaOai 8!xr,v, xalvuvTUv OT^oaiiuv (55)
non conligeril. Quid hoc lamen ad dominos, qui povTsiv, ^vza Xuttei F;ov ;
eorum, quae evenerunt, nulla omnino ex parle participes fueruut? Aul qua; lia;c calio est, ut pro
alienis peccalis ab als pnx expelantur ac nunc publicarum rcruiu cura subcunda sit, cum privauc
discrucianl?
edil. xptjT^v. Nee bene Bill, to xtvouuivoi, it's D In edit. deet yxXTju.aT6>v. Supplevit Bill., ut po-
qui concitali sunt, sed potius, in prsenti negotio, toil, verliiqiie, ex grarissimis periculis. Pro 6i*
in causa qu movelur. j[itv,_cod. R. Monlac. Morel, et Combef. habent
(52) "if xov. lu coil, et Pass. Morel, ac Conibef. i' 0(jiwv, opera vestra.
At Reg. el Montac. fl tojv. In edit. \ to. (29) 'Ep' fipr abzibr. Legit Bill, ' ^(et-
(25) f|r p%i'\Y. (la cod. Reg. el Pass. In edit, puv, et sensus postulat.
o^v deest. (50) . d.Ti xeToXp-tipiiiva. Sic
(24) Alias XLVII. Scripta codent tempore. etiam Combef. qui verlil : Qu a servis prsumpta
(25) retiro, ha odd. Montac. Morel, ac sunt, Usque minusculis, ul inquit, a-tas facinus level.
Combef. , et sic legendutn ait Bill, non Bill. : Qntr a pueris.
toutov, ul in edil. (51) " our leve ovr. Ua cod. Reg. et
(26) Kai clor speicpa. Combef. Ac relut sus Combef. In edil. - o'JSv .
tentaculum. (52) TI zovTo tov ecaza ; Quid hoc,
(27) TWepyer. Cod. -. , \ 8: Ttv non ad Romanos, ait Conibcl'., ut inepte verlil Bill.,
04v Tai; /. Bill. Et per te principi, sed quid hoc ad hros 1
quod, ail Combe!., niiiiis imperaiorem sonat, me (55) > -njwclb: lia cod. et Beg. In edit.
lius, prsidi, vel judici. Revera Nicobulitin Crego- Tuv deest. Mox, pro X'jtte, Cod. Xuij. Sic epist.
liiis Olympio prsesidi cominendavit. pneced. circa (i ne m.
(28) ' . lia cod. et \lc.
2E3 EPISTOtA CXLIX. 2.Si
PMH'. AYTQ (34). CXLYIII. EfDEJI.
Vealo per improbilatem Nicobulo manum ut porrigat, Asterium denuo tentai Gregorius fletlere.
T xoGxo (33), CaiD pE; r.i'w p.b ; A Quid hoc, forlasse dicturus es? rursus ad nos
laiXtv ms-oXat (36) ; itXiv aixrjaEi ; " xijc itXi)-
Gregorius? rursus epistolaerursus postulaliunes?
erio, i^v auio\x2xtv^xajiev. )8.>, aupiaiE, |i]
Oinexplebilem cupidilatem, quam psi excilavinius!
coto itO|]. Tivwv yip oi XipivE, fl xuv 51-_ Ne, quso, vir admirande, tibi boc accidal! Quo
o^ivwv ; xtvaiv S app.axa, i) xwv p\i>jxov- rum enim sunt poilus? Annon corum, qui lempe-
Tjv ; ivrp (xst xi] ,(1(, xal xojo-
slate jaclantur ? Quorum pharmaca ? Annon coruin
xtp (37) pXXov , Saip r.itrte.uay.zuoL fivaaOot qui morbo laborani? quibus, quatso, ne priveniur;
oo. OOx Ici -tk oIxojiev, XX' 4imutouu*v (58), idquc eo magis quod gratia et auclorilate apud te
et x^P^o xip'v rpoxaXoupivtj (39). NixoouXo valere credimur. Non enim jam poscimus, sed
Iv -t(,'J.x:, xauxbv 8i eiitEv Sri ij (ie f)p.>v fp
exposcimus, nimirum gratia gratiani semper pro
oitv ivrauat{. Kal 5 oTv x attuir^v, xal p.r vocante. Nicobulus 126 l"'1' sunimam iinprobila-
<popxtxv evai (40) xa't xiv tr<56pa iXaaoov ; 64 tein vexaltir, quod priode est ac si dixisscui nos ;
? tisjouivot, cva xal axo xj x 6eo0 (41) hic quippe nos recrai el reficil. El quomodo bic
^XflCt ZPiwv ) > avOpaino. Kal xPoat silcre, miniuieque gravis el iinporlunus esse queal
asti ) ?* (42), xal tt ov/irei , xal fiva- vir etiam adniodum sapiens? Uppressis maiiuin
aflat uv , irepl xi 7|. ^. Ote porrige, ut tibi Dei quoque maiius porrigatur, qua.
yip (5( ijiixupo icoXXv 6exat xwv iapi xoO ut homo, opus babes. Atquc omni aniieilia, et pru
Xoou xpojxx(ov (43), iva xb e-pt!p.evov itp 8f- dent ia, et potentia, Deo auspice, in rebus nostris
lojioGf, (44)' aXX' lnX<Y4 * 4">'J, xal x tap ntere. Nam nee ignitum ferrum multis lapidis
tjaxpa^sv. OOxs ait-A p.axpoxpa; 6;1 napaxX-f,- pulsibus opus babel, ut insitus ignis in aperluiu
;, xal xoxo idp <ov, xal xowjxou to - proferalur ; verum simul alque percussum est,
Oovo 8vxo, xal o0xu> yvt)sou xoivuivo xtj px?,;. confeslim ignis fulgel, alque emicat : nec tibi lon-
"Ev xal ffvxo|iOv Oy|oxx: x plv aXXa; x"Pl" giorc deprecalione opus erit , idque pro nobis ae
xa, aXXoi 8t'f]{u5v Xip.6avov, xaxt) ijjAe (45) tal i bouline suasoris partes obeunte, Unique (ido
XP^Jojiev Orp Jjpuv auxiv , xal uSXXov 6u<r- niagislralus consorte. Unum idque Lrcve, dicam :
(46) xt]v oi;v ^. alia quidem benelicia alii per nos aeeipiebaut ; boc
aiitcni nos pro nobis indigemus ; quod magis etiam eloquenliam luam doclrinamque flcclat.
-. (47). CXL1X. GEORGIO.
Georgiu, ad quem cripta est hc epstola, diaeonua erat Tlieologo charhsimus. His Uli lilteris prmseribil ,
ut alienan diaconum nomine Eulhalium, qui Phitadelphium rerberibus casum, etiam in carcerem conjeceral,
ad se adducat rationem reddilurutn, et pamas luiturum. Istud Gregor mandalum argumento est eum tunc
episcopi munus obiisse.
Tb ajiiwuToGv , aXX' o-j suvxp6xai. Quod xgruin est curari debet, non oblen alque
ojv ouvtxovoc fjjxuv ESiXio, o0x xbv confringi. Quoiiam igitur paci condiaconus noslcr
a0(i%v aiSetrOEl;, oux xtv oxixr,xa xtji^na;, Eullialius, gradum verilus, nec propinquitalein
iio; xal ]; auvxpii{/ xlv SOXwv - necessiltidincni honore proseriiius, miseriim
6X?iov, >i SgCxvuat xal xv itXijYtv (48) xi utj- Philadelpliium vinculis ac plagis oblrivit, quemad-

(34) Alias XLYIII. Scripta paulo post superio- u'.XTo-fov. . Vir summa constanlia prmdi-
rein. tus, malorum toieranlissintus.
(55) TI TOVTO. In cod. x deest.; hoc fortasse di (41) Ex&fov. Cod. tx xoO . , pro -/pfl"
cturus es. , in edil, rpr^piof, sed cod. Pass. wv , Cod. Pass. XP?^ xo^ eW.
scqiiiiuur. (42) Kai xpijcou \ \\ tpiXiq,, etc. Bill. :
(36) nAiY . Ha eod. R. el Pass, Alque omni amcitia, et prudenlim el potentia: genere
Coiiiiief. In edil. tmuxoXo. una cum Deo. Conibef. Amicilia, prudenlia ac qua
(37) Kai Tocorifi. Codd. Pass, xal tfay lXXov a eo (ultus potentia es, nostris in rebus utere.
S 39V. (43) Tov MOov : lia cod.
(38) Ahovfier, XV . Cod. attoOjuv R. cl Conibef. Cod. Pass. .-. liane vo-
coxo, XX" icaixou.V. asaubonus ad capul Thco- cem supplevil Bill.; deest eniin in edil. Lcgendiim
pbrasli irepl &Xupia;, pag. 244 : aixstv est po nonnulli mallent oCxs yp XiOoj toXXuv
seer quod gratia: appoiiatur aeeeptum; i-ai-zb, D Etxai xiv ot8f,pou xpounxwv. Aoo p.-
repetre qnod sibi dclieatur. Eo sensu dixil Andoci- -'joo;, id est, silex in quo laleat ignis : silex enim
des Athcnicnsis, unus ex decern illis oratoribus qui a ferro percutilur, non ferrum a silice.
inter requos excelliiiil : Taxa \ip., ! jv o-J- 4t) . Cod. et Conibef. 5T)ioeirr.
Xtatt, alx), Ei S lt 'Wj/., -at-, Iure si vul- (45) Se t)its. Cod. xa-r(v 8' <p.cc. lia
lis, a vobis poseo; si non tulls, reposco. cl Conibef. qui vertit : Hoc nos in rem ipsi noslram
(59) XfifiTcr /-iv xpoxaUovjtirri. Gratia gra rogamus ac petimus.
ttant provocante. Quo enim libenlius mihi gratili- (46) . Cod. Pass. Suaurof3aiT0. ,
caris, eo me uiagis ad novas poslulaiiones alfe- x]v 3r,v ~i,'j-'t'Jj~.T-.%. Coinbef. Calum animum tuum
rendas allicis. Ila-c Bill. flectat.
(40) Kl tr\ popzixr elrai. Cod. Pass, xal (47) Alias CLXXXII. Scripta circa idem tcnipus.
jij -'.- vat iXoeclv. , xal x>v siSpa (i8) Kai -. lu cod. xai deest.
255 S. GREGORII THEOLOG1 2.
tnodum ipsa; quoque plagarinn noix indicant ? Hoc A jxsa , f0aOp.axa. Mi] tovuv *; ?t)
sane demiratus sum. Quocii'ca ne id , quod factura Y-yovb > \'/.i <rj|ji6v , XOv S'.i ,
est, susdeqtie accipias ; verum quod accidit, ipse- ; iJLtv. Se 6 Scixovo, xert
met ad nos proreclus, nobis expone. Adsit quoque ldyov u?tov ttj KUixryopl<xc, \ ttov Xi]<{<8xs-
diaconus ipse, ul criniinis, cujus arccssilur, ralio- vo{ (49) Tcpl :?,; ; ;. O yp
neui subeat, ac de hominis obtrili vita judicium vxp.sOa TOia-TjV ir/r^osuvriv eryeS/v
excipiat. eque en i m mm turpc alque indecorum v Tat; ^[{ '^eaiv
facinus in nosiris propemodum oculis perpelrari
fcrre possumus.
127 CL. ASTERIO. PN'. AETEPIQ (50).

Ex primis hujus episiol ad Asterum verbis colligere possumus, piltres Gregorii ad tum Hileras exci-
disse. Cum enim frequenter scripseril. et paucissim supersint epstola:, multa: perierint necesse est. 1 1 lud
scio ine sa?pc ac de mulls rebus lilleras ad le ddisse, inquil Gregorius. Hts litteris Georgium diaconum,
virum eximium, commendat : non alium tunc esse pulamus Georgium ab eo cui superior epstola scripta
est.
Lsetor nie, el scribere, el Urnen hoc nomine Xat'poj xal Ypacpuv , xa\ EfxaXouu-Evoc Sti (jl^
aecueari, quod non scriham, si quando hoc con- Ypcpw, etote <ru;i6avEi (51). Xprjati yp
lingal. Main suaves quoque arcusaliones tuae sunt. oou xa\ ta . Ka y itoXXixi (52)
Quanquam ill ml scio me saepe ac de mulls rebus ip\ toXXuv uiTCEXa oTSa, xa\ p.v toi xaV tux&v
I literas ad le ddisse, alque adeo ea quoque, ixpX u>v iSeifirp aou. Kol ci x t AXXo, <5 ye
quie precibus a le petieram , couseculum esse. AI irXjOo Tiv eu iteTOvetdJv (laptups u.01 ypji-
si nihil aliud, cene eorum, qui beneiieiis a le affeeli . E 82 o jiv cOovTEpo; si ttjv cpiXiav, fj
sunt, mulliludo liileris meis leslimonio est. Quod tij v eOJoito (55), iy> 8 jcspl { atT^iEi Se-
si lu quidem amicilia locuplelior es, quam ullius XTEpOf. (AEV ^E T ItplTa TTJ )" [X0\
vola fei ant , ego contra in petendo limidior sum. S ] opTtxbv tfEUyov-t, 7Ti5tj ^v [x-
Ipse sane virtutis priucipalum habeas ; mihi autem Tpov SpiTov (54) oSev 6 uoo Xi-j-o;. IlXijv
ignoscatur, importunilaiis nolam fugicnli ; quan- ( X*P'. T (TOI T 'J 7T01EV vEXEpIEV,
doquidem optimum esse modum , Sapientis ser xoivv ^ -f-pttv (55) \ iuv-
mone prod tum esl. Caeterum Deo graliae babean- pxovra. 'Etiei \ vOv 11 50' ^1 ,<;
lur, qui libi illinl prxbuit, ut de aliis bene merca ttj raToXi , t8v 8sX(p&v xa\ auvSiaxovov
ris, commiinemque benefactorem , imiieriique so- ^v rsipycov, uv8pa tiv ESatpercv (56) i)".tv,
cium nobis praefecit. Ac proplerea nunc qoque xal ^ 'ExxXtjiii xpt\myLtrcatw, otiv Oipsou
per banc meam cpisiolam fralrcm ac condiaconum otov tuxev (57) v oT rpj Tivaj SiacspETat, xal
nostrum Georgium tibi Irado, virum et nobis exi- y.r auvapuadOjvai tt xopavvSt.
iiiium ac Soledum , et Ecclcsia*. summe ulilem, rogans ut in is rebus , in quibus cum nonnullis
contendit, fiduciam oblincat, nee iniqua el lyranuica poleiuia abripi sinalur

CLL NECTARIO. PNA'. NEKTAPIQ (58).

Ncclarium rogat ul Georgium variis calamitatibus affliclum domeslicorum comili commendet.

Pra:clare mulli de mente lua conjecluram faciuul; KaXt; o \ STOxa^ovTai (59) t <r\ 81a-
tmo polius non conjecluram dueuni, sed nobis glo- voa (lXXov Se ox Exouaiv, XX' fjuv fiXoTi-

(49) Tvxor ^. Bill. Ac de hominis ob- ' ' (54) nur firpov . Combef. : Qttidquid
tria vita formant atque exemplum accipat. Obscura mediocritale optimum est.
prorsus versio : clarior certe si per vocem ttoj (55) \) te. lia cod. Reg. el Combef. lu
inlelligeretur judicium. Tuno; enim judicium eral edil. t deesl. Mox, It.z\ xa\ vv. lia Reg. Pass.
quo iis inlerdicebalur foro, qui credilorihus non Monlac. Bill, ac Combe!'. In edit. z-\ xa'i vuv.
paria facerenl, et quadrareiit ralioues. Vide Con (5) Twv . Cod. Pass, tuv i;a!pETOv.
stantin! lexicon ad verbum tuzo;. (57) 'Aiir Opcovc avrr tv/tr. Bill. Di-
(50) Alias CXXVI. Scripta circa idem icmpus. gnumque qui in iis rebus fiduciam oblincat.
v51) TovTo crufiab'ei. Cod. Pass, toxo i\ipfr\ (58) Alias CCXXVI. Scripta circa idem lempus.
vOv. (39) Ka.lw ol . (. Parcemia-
(52) Toi ys . lia cod. el Combef. In cus senarius est, inquil Morel., cui alludit :
edil, to ye . Marti y' ptcroc Scrn eixsi .
(55) 'Apecrtozepo si rir pi.litir, fj r/ r e-
f.oito. lia codd. Reg. R. cl Pass, Coinbef. qui Qui bene conjiciet, valem tunc perhibeto optimum ,
reddit :Quod si tu amicitiw legibus liberalior es quam apud M. Tullium in opere De divinatione, lib. ;
ullus op averil. Monlac. el Morel. acOovw-Epo; e linde mox habenlcodd. nostri Monlac. ac Combef.
cijv tpiila.4, t\ 5v. In edil. atpeoviTEpo "4 v ox EixCo'jdiv. In edil, aulem ^;. Vide
. Veriil aulem Bill, (hind st tu quidem' Erasul. in Ailagio : Vales optimus qui bene cou-
omnium vota libcralilate lua superas jicii
 57 EPISTOLA CL1I. o;;8
fiojivot (GO) ojx nisojjiv, : (if, [UxpS (61) riaittibiis ficlem non abntiiint, quod nempe non
fjfi; itoi aiVJj xa\ Tijxr.. Toriov e! ori xal mediocii nos obscrvanlia cl honore proseqiieris.
ziy.iw-azo uio; awv ;, S; TtoXXa fr,- Ex iis tinus esi eliam lionoratissimiis Geor-
4*atc nspiitsawv, xa\ xp.vwv Ixavu (02) v toIj gius noster, qui cum in magifuni damnum incide
izpyyjxeiv. Iva Xiiva )! Epixst, - nt, et plurimum insudet negoliis, unum 128 s;i-
a/jvai roi Si' <]juuv (63), xal tuxev tivo tpiXav- lutis portum invenil, ut ad le per nos accdai, et
opwiria rap 1,> tv oxwv .<5{|{. benigniiaiem quamdain obtineal ab amplissinio
Ai ouv tv x^P'v > E^ oOXsi |ev , ati xal xj) Comit domeslicorum. Da igiiur banc graiiam, si
jrpsa- e ouXei fis, (jlv, o itvsa (64) xaP'" quidem velis, ipsi el neccssitaii; sin malis nobis,
cuOat ol' Sri i^vcoajivov eT roi, xa\ aCiiot; - quibus omnia gratificariconslilulum libi esse probe
Ot; to itpy^as (GS). novi, quin eliam rebus ipsis persuades.
PNB'. EOAQP (66). 1. THEODORO.
Regimen Ecclesi Nazianzen, hortantibns episcopis, maxime Bosporio Coloniensi, el Theodoro Tyanensi,
populisque pastore destilulis cogentibus, Gregorius susceperat ; hand qnidem slatim poslquam, abdcala Con-
sinniinopoiuana sede, Nazianzum reversas est ; verum post silentiam el l'ascha, post Xamaridis balnea
Nisi enim pnmum hujus Ecclesi regimen recusassel, tot piecibus, lot instigationibiis non opas fuissel, ut ad
iltud suscipiendum Gregorius impelleretur. Nazianzcnam uutem Ecclesiam cum per aslatem tolum, tel eliam
paulo amplias administrasse!, circa initiant aulnmnt datis litleris ad Theodorum Tyanenseln significant!, se
morbo ab Ecclesi gubernaculis abduclum fuisse, ipsique Theodoro liane curant incumba e ; quod si non au
diatur, addil se omnibus publice prdicalurtim tcclestam liane pastte indigeie.
Kv.pi; xo ttj rpacpij eIttev rira Tempus mili i est illud Scripturse usurpandi : Ad
oi'icrcftai Sixoiijierc ; rl c'pei jwi y.eipa quem vociferabor injuriant **? Qui mihi
xieoftirtp ; e!j Tva Japo t) 'ExxXisac oppresse manuni pnrrigel? Ad quem Ecclesi.r, tain
ytopi\3si , xaxtti otw fiiaxEip^vTii , xaV XsXu[a-- maie aectae ac solutse, pondus devolveiur? Tesii-
vt. (67) ; fiiajiaprjpojiai vtbiriov 8eo xa\ t>v ficor coram Deo et eleclis angelis, Oei gregem
xXexxuv .>-/ > <"1 V-h Sixata r.Tfzi indigna pli, ut qui ob perditam valctiidincm
toi[ivtov, TTofpevTOv v xal vETTJXErcov fii meam ne pascatur, nec visilelur. Nain nie morbus
ttjv -fp.Tpav vxpuatv. *Exs yip f vfiro /Et, constrictum lenel, alque ab Ecclesia; gubernaculis
xa>. T-/iov TrfjYafs ) ') , xal vv itav- celerius abduxit, nuneque inutilem prorsus reddit,
Tiiaiiv /pzio, i\ ti TEXsuTaa irvovra, xal ut qui, el singulis diebus exlremum pene spirituin
ttXsov toc; ^ suvTps6i5u,svov. E! u.v ojv effli-m , et negotiorum mole inagis opprimar. Ac si
XXtjv Ttvi XEtpaXrjv exev f lirapxa, quidem luce provincia caput quoddain aliud babe-
fci oav xaV Siap;apTpailOat. Tj 6 af, EXa6Ea{ ret, ad illud clamare, ipsiusque opem obteslari
:-.1 (68) , os Xenstv vaYxatov. operieret. Cum autem pietas la superiore loco
pvTiTOv TT s^ 'ExxXTjda 3v ouXEi Tpirev, xaV sila sit, ad te conjeclos oculos habere necesse est.
p.\ 8] vaiwi EauTj . "Iva yip Ecclesiam luam , quo pacto libi videbitur, cura ,
' SXXa , ola vv artiaravTEc ol 'A7ioXXivapta- nec cam in ea calamilalc, qua indigna esl, versau
vot, ftv 7tEitotr]xaat, 8 aireiXooic, tem despice. Nam, ul cxlera missa faciam , qualia
x.wn xo'j Tjv duu.T;pEijGuTpojv xaO^in), EXaXou ApolIinarislaD nunc impelu facto, partim adniise-
^, \ KeXeusou, o IpTou (69) runl, partim minilantur, ex dominis nieis com-
Tp'j Tf,v 5t;v EXGiiav TCEsrXxa[iEV. Kai presbyteris Eulalio chorepiscopo, elCeleusio, (pos
itiaxEtv, o tj f,jiETpa ^Xtxia xa\ iEVEai, dedita opera ad pietalcra luanimisiraus, inielliges.
Habac. l, 2.
(60) 'Hfir >i.loTifwv{iiroi. Combef. : Nobis (67) Kal . Haec verba desun in cod.
effieiis gtoriaii'tibus, iisque effusis, fidem prstanl. Pass.
Nod apte Morel. Nobis cupide faventibus. (68) 'YxgpxetjirTi. Combef. Superior! loco
(61) ilixp. Ita codd. nostri, Monlac. Morel, ac pra'sideal, qusilo jam metropolitano jure.
Combef. lu edil. xi-/o5L\ 69) Ot' pxov. Combef. o T.oh
(62) Kfircjr IxurCt. Cod. Pass., x|xvtov Tcspta- Tiv o-jv E'jX6Eiav <bESTXxap.Ev, quos ad (worn
3tuc. At Comliefisin- praesens minus congruere vi- pieiaiem misimus, chorepiscopuni Eiilalium, el Ce-
delnr. Legit taque xaitov exavwj, ac vertii : Pluri- leusium, ipsum quoque, ul par est , vicarium prc-
mnm negoliis insudaril, satis superque iis sil aitriius. sbylerum el xwp"v, sicque meo periculo emendo
(63) pocraxO\rui croi Si /. Combef. : Ut per Inaudita enim phrasis, | Ipyou, ac nihil com-
nos tibi prsenietur. Morel. ( i libi nostra opera a.!~ nioda : Irita vero vocis alterius construclio cum
jungatur. parliculis, iv, i . s!s , unaque reddunt diciioue
(64) E'rov.lsi Si, i\i~y, ole, . Monlac. poeUe, fpOi, aypiOEv, aypv5s. lla.'C a Gregorio
et Morel. eE jJoXt fis xa'i fxtv. Cod. cl Pass, o'j scripta sunt exirenia sua seneclnle post redituni
rvTa. s 1 1 1 it Conslaiilinopoli, cum Nazianzenam Ecclesiam
(65) Kal avro xetOei, ro . . 3, xal coaclus esl lantisper regere, douec Eulalium ii
n-'; ltaro Tot .'. , el ntiiiiim rebus ipsis praelicienduni oblinuit. Quod provincine pra:sidem
eonfirmes! Sic eliam babel Monlac, mallei tarnen \ aliuin non agnoscit quam Tlieodorum Tyanensem,
yip -ot to rcpavjiast t.s'Mi, rebus enim ipsis argumento esl Nazianzum quoque Tyanensis me
persuades. tropolita; juri cessisse tandem, ipsuiuquc conces-
(66) Alias I.XXXVIH. Scripta initio auiunini anni sisse Gregorium.
58a.
259 S GRKGORII THEOLOGI 0
Htee porro reprimerc, non nostr aeialis el imbe- A 4XX **)* <"4 ayxivoia xs" uvjxecoc, iirt^ ir, iet
cillilalis esl, verum solertiae tuas ac polestatis : twv fiXXiov, 1 iu/siv IStoxev ;, icl t) xotv)
qiiandoquidem praeter caetera hoc qnoqtie ad com- tj "ExxXtjata itposxasia (70). El s XEytov
mue Eeclesiae praesidium libi a Deo donaluni est, xal ypatdv * xouoEpujv, 8 Xsizstat jtvov,
I viribus 129 polleas. Quod si ha?.c dicens ac ysvfjaETat, 5)1 xtipat itai xa\ ,.
scribcns miniine audiar, quod uniim superesl, hoc yvtbpipiov, 3xt xpflC"'') 'ExxXr^la, va xij
facia in, nenipe ut publice omnibus praedicem ac rcapi xj iEtpac apuiTia.; ,1.
perspicuiim reddani, quod Ecclesia episcopo indi- 6fc f, u(ist 1(6.
geai; ne alioqui ex adversa nostra valettidinc incommodo ac detrimento auiciatur. Quid aulcm
deinceps seqtialur, vos inte.lligetis.
CUll. BOSPORIO EPISCOPO COLONISE. PNr. BOSIIOPII EniSKonp KOAQNIAS (71).
Quod se faclurum minabatur superioribus lilteris Gregorius, prstitit; gubernacula Ecclesi ahdicavit,
cogi ultra potuil ut illa rursus susciperet, Hinc Bosporio, cui primum cetserat, horlanti iterum ut illa
capesserel, lits Lilteris retpondet se bis siipplantatum cl deccptum, ad Benin jam secessurum. Bis autem
se deceptum ait, primo scilicet cum in Conslantinopolilanam sedem est collocatus, deinde cum Ecclesiam
azianzenam, ndente Bosporio, reqendam suscepit. Juxla Tillemonlium (72), Gregorius se queritur sup-
ptanlalum primo Nazianzi, secundo Constantinopoli. Nobis hc videntur intelligenda polius de Ulis,
doits, an impediments, qu constituendo Nazianzi episcopo ejus provincia; prsules semel et iterum attu-
lisse queritur Gregorius. Episcopi rogabant ut remaneret tantisper, donee ejus loco episcopum consiituissent.
Hoc responsum unus ex iis, Gregorti alioqui [amiliaris, Bosporius Itabuit. Quare coecti sunt tandem lutic
Ecclesi episcopum prficere, quod anno 582 accidisse, electumque Eulalium arbilramur.
Hoc jam secundo a vobis supplantalus alqu \ ffo lpwsp.au itap' fxwv, xai *,>
(leceplus sum (quid dicani nosli) : ac si quidem trpai (oTSa 3 Xsyto) xal e piv SixaEwi, spav-
jusle, odorelur a vobis Dens odorem suavitaiis "7 ; 6s!tj Kupto ' 0ju7iv ?xi]v (73) >1 eI Sk
si autem inique, banc noxam vobis Dominus con- &;, <!] Kpioc. (Ivtm yp p.1 .\ x>v
doiiet. Sic ciiim me de vobis loqui a?quum est, liyiiv eXoyov, ->] ipipziv xai aStxoufiEVQt izpoa-
quandoquidem illalas injurias equo animo ferre TSTayp.sOa. Hajv xeT( xvpioi tj
jubeiniir. CaHerum ul penes vos esl voluntatis ve- , orw xay> |? . Ox -i gap jv
sine poleslas, sic mese quoque penes me esl. Non luxai Tpi\y6pio; 6 jiap'j (74). 'Ava/iop^aio -pi;
ultra vobis gravis eril gravis ille Gregorius. Ad ftebv tv lvov xaOapv te xa\ JtoXov. Elj jxauTOv
Deum sccedain, qui solus punis est, et a fraude ^. pauT&v ivouexT|Sa (75). A\j
alienus. In meipsum colligar. H ce mihi ipsi con- yp . axbv XfOov Ttpentrasiv, '.'; vo<-
sului. Bis eniiii ad euuidem lapidein impingerc Totj p-voij i, rcapoipa SSua-.v.
demenlibus solum iribuil parosmia.
CL1V. OLYMPIO. PNA'. (70).
Scripta est hc epstola anno, quo Olgmpius Cappadoci pro;(ectus, decessil imperio, id est, exeunle anno
382. Summa wqitilale provinciam administraverat Olgmpius, et ideo magnum sni desiderium apud Cuppa-
docas reliquil; quod quidem Ids apparel litteris Gregorii, qui eum disceaentem flevit, magnisque abeuntem
Iand bus el faustis oniinibus est proseculus.
Tu nobis prefect s es, ctiam post pra?fecluram 'Huv pxwv j-j xal et tIjv pxijv (xptvojjLEv
(alio enim modo quam vulgus solet, de rebus judi- yp xipta;, ij ol noXXol, .), 5ti -
camus), quoniam virlules omnes, quae quidem iv apy.ix7v pETijv iv /ei. -
prsefeclo digna; sinl, complexu luo lenes. Plerique Xo\ yp xw (J/tOpvtov (77)ewl , 8ou{ -J) %t\p
enim ex iis, qui sublimions tbronis insidenl, apud Kois?{78)Ta7tEivo'j xa't SouXou tw pyopiw/. IloX-
ine liumi jacent, nimirum quos manus bumiles et Cnj^Xol xa\ pxxiiaooi, xv aTf,xaai , eou
abjeclos eflicit, servosque eorum, quibus praesunl. uvw ttioiv pETlj, xa\ itoiEt xEtavwv /v aCou;.
" Gcn. vin, 81.
(70) *l rjj xoiV|j r>c 'Exx.lnc-ia xpocramq.. ultra gravis vobis eril Gregorius, non, inquam, gra-
Ita cod. el Comber. In edit, e-1 xotv^ itpoTasta rii. Al, respondel Combef., vana est Billii conje-
t ExxXijaiac. Cod. Pass. Im xoivj otu-rtipa cuira ; banc nee aduiillit Tillemonl
ExxXtja{. (75) ErovOrr\cra. Pluies Regg. Montac.
(71) Alias \V. Scripta paulo post superiorem. ^ vvoj*oOTtixa Hc mihi ipsi constitu.
(7) Vita Greg. J 40 et 71. ,76) Alias L. Exeunle anno 388 scripta.
(7o) 1\ Kpio - vftwr ccjii\v. (77) 1 yp. Cod. iroXXoi usv yp. . pro
llacodd. duo Kegg. el sie legil Bill. In edil. Kpio; xibv O^tOpvwv cod. Pass, habet tuv OtlrXiv 0p-
ujjLwv. Moniac. el Coinbef. Kpio . Alliidit vclv.
ad illud Genes, vin, 21 : jEdicavit autem D (78) "Oaov yp . Combef. : Quos -
aliare Domino, et lollens de cunds pecoribus ac rum accepte efficit'humiles et abjeclos, vel quos ma-
vojucnbm mundis oblutit holocausto super altare, imperatoris llironis sublimes facit nomines ab-
odornlusqne est Dominus odorem suavilalis. jeetos, eorumque servos quibus imperio prsunt.
(7i) apvc. ha, ait Bill, duo exem- Male, inquil, Billius jungil et confunda. Ubique
piara Grava ; mihi lamen posteriori loco Icgenduiii Gregorius facliliaiu istius modi dignitatem ac no-
videlur. ou papa;, ul sic habeallranslalio : biliialem exagilat.
il EPSTOLA CLV. C
'AXii xi xixtiiv jLo! ; eux xi ' fi;.uv 6 pY<* A Permulli rursus al el sublimes, quamvis infcriori
'OXhxo, oS cpst tel> ijpsxpoue ofaxa. loco atque ordine sint, nempe quos virliis iu alto
'. (79), 185.0, ((va.y.zv ai 8so- collocat, majoribus praifeeturis dignos 130
xipa (80), itpt-T < -tsy040*8- reddit. Sed quorsum ha.*c mihi ? Non jam noblscum
K. (tiv tv XXiuv ti XP*1 yiv (81) ; a).X est magnus Olympius, nec gubernacula nostra ge-
~U fi\poxop.:r,aei 'rov oov rpr,Y<Jptov, xa\ 9(*- rit. Perimus, proditi sumiis, facii sumus rursum
Xijet (82) Trv a-0v::av ti; xijkci{, xa\ Ofsi secunda Cappadocia, qui prima* dignitatem a le
Ttjic'jipov tiv tapi sou .'/.'; TtpoEvoGvxa xi conseculi eramos. Atque ut de aliis taceam, ecquis
ciivOpflirov ; Nov (isv oJv cotxs xtjv -pav jam Gregorii lui senectulem curabit, corporisquc
&84v, iv Stiy' xa\ irojiufl xpExxov, iwXXa jiev imbecillitatem bonoribus velnt incantabil, honora-
Uxp'ja xaxaXtrfvxE t,,av, noXv 8s ixXoxov rxi- tioremque ex eo reddet, quod mullis liomiiiibns
xo(iiojuvoi nap' u.tv , xa\ otov o mXXol xiiv bcnignilalem tuam conciliarnt? Ac nunc quidem
apxvxov, xljv eOSofav, xa\ xi vaYpaitxoi xuyx- itinere vcslro, cum meliori diiclu ac pompa abite,
viiv xati ixavxtdv lu/at;, xf(Xaii ox txivf(xOt;. mullas nobis lacryiiias relinqiientes, mullas aulcm
K itiXiv itv mexai^xs , ieJovo xaV vobiscum opes effercntes, <|tiasqne non multi prae-
Xa*7:poxpac xijc ipx (xoxo Y^p fp.v fecti seen m asporlanl, nimirum bonam existima-
navxEsxai), xsXstbxEpa - 0ei xa ^apisxfjpia -- lioncm, et quod in omnium aniiiiis inscripti atque
t''>-r avot'?ouv. incisi eslis, vclut columnis, qua; non facile moveri
possunl. Ouo. I si ad nos rursus, cum majori el illustriori magisiratu robis venire contigerit (nam
hoc nobis desiderium auguratur), pleniorcs utique Deo gralias persolvemus.
PNE'. 2 (83). CLV. A ST EU 10.
Eodem tempore quo superiorem epittolam ad Olymp'mm scripsil Gregorins, dalis paribus lilleris Asleriot
qui comet Olumpii non minora pietalis et quilatis argumenta ediderai, quique de Cappadocibus perinde at
Olympius bene meritus fueral, quantum mrorem atque detrimentum ejus diseessns attulerit, significavii.
Qui has epstolas legeril, atque etiam 156, qum proxime sequilur, huic lanquam in speculo contemplan lice-
bit, quam suavi, quam leero amore, quam loto pectore Gregoritis ditigerel amicos, quamque grati animi
sensu accepta beneficia recolerel; deniqne quam snele christianam coleret amicitiam.
T xouxo & ; ofxsi6s xaxaXnxavxs *ac (84), Qiiidnam boc est, quod nobis accidit ? Relictis
xa\ +,;j ^pb>3xo|Xv, o5s xosoxov -api xoO nobis abscessistis, nos morbo laboramiis. Nee
Odvo'j (85), a'jv-/woT;OivT;c, aov i' iav (86) xi livor lantuin nobis spalii concessit, ut discessuui
Tpo-jiTTC^pia OY$a<i6cu. " xtj i)(*a (87), xa\ vestrum oralione prosequeremur. 0 grave delri-
riji imjpa ! KtvS-jveu xi *il xoXjiipiv cctxec'v. menlum, et vim injustam 1 Periculum est ne auda-
T! Xax6vEiv (88) loz: xi YaOiv, s! , icapajxivtv eins quid proloquar. Quid bonum capere allinebat,
tjixXXsv; OJ fip xojoOxov e^pafvEi ixapiv :wv si permansurum non erat? Nec enim res Ulla ju-
xpnvwv o'jSv, 6eov avt xwptajJivov. Text^jieOa cunda lanlum voluplalis affert, cum adest, quan-
' jiuv, SEooao-juBa , xtj ^ anEXauffajXEv, g iura mroris, cum abscedit. Honore a vobis glo-
xf,j iXavOpiurfa ivEcop^oijiiEv (89). riaque affecli sumus, fruclum ex magistratu vestio
ir..zt.ripzi)! xoxtv, niXi]50|xE0a* pxEpov cepimus, bumanilaiis ofTiciis repleli sumus. N
T.jiwv aOxwv, ) ipjiv. T 8e itap' t,x(v vx'i xo- eniui hsec oblivione delevimus , nec delebimus :
xiov -j[aIv (90) ; T 8' 4XXo , 1) uv Ixojxev xi xX- priusque nostri quam veslri memoria nobis elabe-
XtT:o-/ ; l-ppiV 8 xi E/i xa\ eu- tur. Quidnam aulem pro bis rebus vobis beneficii
oxi[iot)xe. Ka\ icXtv uiv o90et)xe, v apa xo- rependemus? Quid aliud quam quod omnium prx-
eauxTj xuxuuvxo jv ixpoOsajxia; (91). clarissimuni babemus? pieces aulem babemus ,
131 q'nbus minara salus vobis el gloria compareiur. Faxitque Deus ut a nobis rursum vidcaiuini,
si mod nobis landiu vil usura concedalur.
(79; . In cod. deest, nec admiltit Com- Combef. xaxaXindvxs; 4)x; xa\ ijic:,-, tos quoque
beiisins. uobis relictis abscessistis.
(80) Sevrfa 1. Cod. 8suxpa Kait- (85) pOrov. Montar, et Morel. itap
ixaoxtov. Conibef. sJxEpot KaTiTiaMxtov, itpuxot... D x^ vaou. Qusc lectio, ait Combef., simplicior est.
teeundi rursus Cappadoces , qui a le primi facti (86) '>' piar. lia rodd. Hcgg. . 3, el .
tramus. Nazianzuin, inquit Bill., in secunda Cap- Combef. In edit, ' fxtv.
padocue provincia situm erat. Hoc igitur vull Gre- (87) li rij '. Qux sequuntiir usque ad
gorius, patriam suam qu.c Olympii praifecli virtuie xi Xau.6avEiv decranl in edit. Supplemus ex cod.
sipra primam Cappadociam se clferebat, eo dece- Reg. . 3. Ita eliam Monlac. Morel, et Combef.
tleule jam in ordincui redigi, alque iu secundo 188) Ti -. Cod. 1!. 5, Monlac. et Morel.
gradu subsistere. xi Xaslv.
(81) T xph -itrBtr. Ita cod. el Pass. In edit, xi (89) Tfj yularOpunlac rsvop^fh){ier. Bill.
/; xi'i /iyEiv. verlil : Amicilia expleti sumus. Nec enim lia-c obli-
i,8) Ka papnaxeiieei, etc. ('.ombefisius : llono- viotie hausimiis, nec hauriemus.
ribusque ac officiis ceu medicamentis imbtcilles vires (90) '/ vfiir. Ha cod. Reg. . 3,
conforebii. Monlac, Morel., Couibcf., ipseque Bill. In edit. f),tv.
(831 Alias CXXV. Scripta eodem tempore. (91) 0<1. Ita codd. Reg. B. 3, Monlac.
(8i) / i\jic, xal /', etc. Legit Morel., Combef. Bill. In edil. itpoQui!a
2fi3 S. GREGORII THEOLOGI 2GI
CLV1. EIDEM. PN<7'. 4VTQ (92).
Laudai Atlerium quod prwsidis adjuter et socius, publicisque deditus commuais, locum lamen del oflic'tit
amiciti.
Magnus inter homines Hercules, ut ferunt (libet MVa v avOpomoi 'HpaxXj (93), ; ;
eiiim tibi, erudito diserto viro, tuorum queque (va ae X<5-j4ov 8vxa xa tivo vap.vf(oti) titiv ewv)-
aliquid in memoriam revocare), at non tantus XX'oxav f,v, e u,1 tov 'lXaov e'xe auv-
fuissel, nisi Iolaum cerla'miuum socium tiabuissct aYcoviJtiEvov, xai xaxi ttj "VSpa (94) ,
pra'seriim adversus hydram , sa;va m banc et totou xal itoXuxEtpaXou 6,(, f, tisv
mollis capilibus praedilam belluan ; cujus ille ca- - (!l.*) xsaXa, 8 irxatEv , ;
pita desecaba!, bic aulem igni cremabal, quemad- ttc xaxa; (96) .{. DoXXo ixapjXauvov o 'Axxo-
modum scilicet vos improbilatis. Multos et Acloris piwve piiaitv, wj '0|AT]pi) Soxe (97)- 8Suaoi
filii ciirruli cet lamine superaban!, ut Homero pa- vp jjov xal xa ( xa\ x)v xxvijv iv tac
cd, dum illi et corporibus el arle geinini habenas Vjva' 6c xi]v piiTiya u.cptC'LUvoi, xa\ x vixv
el flagellum iuier se parlirentur, victoriamque al- XXfjXot (ruvEpavtovxE{ (98). Siaai^ei xu-
ler alleri conciliarct. Vectores mullos serval gu- 6Epv:f)xr( itXioxTJpai- aXX' ox v iioito 64ct(jjCe.
bernalor : al non proindc servarel, nisi bonus pro- (it itpiop Po^Soulievo, 8 SiaOpsZ (99)
reta i psi auxilio esset, qui et venlos observt, et to avapouf , xa\ xi ?aXou 7ipo8Exvun, x*\
scopulos praemonslrat, nevisque velul oculus qui- TffvExai ** VTi& o^4 Tt cOaXiij. Toioxov -
dam exsislit. Talcs noslro judicio vos eslis. Nam xa\ xo tixEpov. Aajx^piv 8vxa iv4pxovra xal
cum prases ex seipso clarus sit, lu adjiincla opera nap' auxo, Xap.:rpxspuv axo ') *uvep-
tua el auxilio, clariorem cum reddis. Quem cum ya 8v (I) toxivouvte, toOto oaujiCoitEV
mulls nominibus laudemus, turn hoc poiissiniuin iiXtaxa, 8xi xoiax^v (2) tot; StjiiojIoic EUvoiav
nomine admiramur , quod cum lanlani publicis afovxEC, x<>pav 88oxe xa\ -v.; iXixo, xpa-
commodis benevolenliam ronscrvclis, lamen locum X"t4'cl xpi6k vSixvoiiEvot, xax
qiioquc amicilia officiis dalis, nimirum non niorum toXXo xtv pixpiuv, <LiEpoxTxi 6 iiXXov xi) xrj
asperilale (quod mull eorun faciunl, qui modum op^ij a0j-7)pov xiGasijEovxEc.
lunere nesciunl), juris rigorem oslenianlcs, verum mansueludine oolius imperii ausleritalem miti
gantes.
CLVII. THEDORO. PNZ'. (3).
Anu 382 /ein, w/ sequentis initium redolet hiee epstola, cujus exordium belle respondel epislol 153,
auno lubeiile mox collocavinius. Quemadmodum enim in epstola I'm si libit Busporio Ins verbis: Non
lira voliis gravis ero, etc., sie ad Theodorurn: Non jam vobie molesliain exbibebo. taque cum exeunte
tanlum unno 58-2, vixque ante annum 583 episcopus Nazianzi ordinatus sil Eulntius, in confiniis anni
utriusque litre epstola mrito collocatur. Severe caones optai observan, rogalque Theodorum ul Nicobuli
pueros paterno velit oculo conspicere.
Spiritualia fincm habent : non jam voliis mole- , Ta xv ivsuLia-ixa () itpac lyti oOxti -
Sliain exbibebo. Coite, vos ipsos nuinile, 132 &- 8t<tio S'-|3X^V 'j|llv- ^'Jvoite, tfpaaaotjes (3), 8ou-
versum nos consilia inile. Vincant qui nos oderunt : XeoiiOe xaO' f,ttwv. Nix-toaav o iuiouvte <(iac
ad uuguem observenlur caones, a nobis, quibus ^jXaTxaaQtoaav axpiiT){ ! xavdvE, a<>' f)%aiv o-

(92) Alias CXXVH. Scripta paulo post supe- Oloicir i' . ^ 'Axreplure
riorem. )1 a-Xerrec
(93) ' '. lia codd. Par. Reg. 1405. 016' p car Si6vioi \10>,
. 3, necnon Montac, Morel., Bill, ne Coiiibef. In . ... S' apa idariyi :
edit. 'HpaxXil. Mox, i Xyo,-, sic iidem codd. ac Solis me equis prverlerunl Acloris filii
Combef. In edil, di 4 Xayo;. lHullitudine superante!
(94) Ka . "Ypa. In cod. et Reg. vero eranl geinini : hic quidem ftrniiter auri-
xa! deesl. Hydra Lcriiaea serpens eral, ul poeta1, [gabatur-
ngunl, uniciim dunlaxat corpus babens et quin- .... lile vero agello imperitabat. '
quaginla capila. Haec Hercules secare aggressiis, (98) Zvreparl&nec. Cod. Par. avTEpavifovrs.
huic rei impar fuisset, uno cnim occiso, duo sla- (99) 'O xal SiaOpe. lia cod Par. et duo
lim repullulabant, nisi Iolaus socius certaiiiinuin Regg. ; sic el Bill, ex conjectura.
abscissacapitaexcussisset.HncOvidius,liainorp/i. p (I) "Or xoMld. Ita cod. el Combef. in edit w
libro ix : itoXX.
Nee profuit hydr (2) "Ott . Ita codd. dio Begg. et
Lrescere per damnum, geminasque resumere vires. Conibcf. In edit, ti deest.
(95)'0 tiirzeiire. lia cod. el duo Regg. In edil. (3) Alias -LXXXIH. Excunle anno 382, ve) iu-
TEiiE. Mox, in edit. ercxaEv, sed cod. sequimur. cunie 583 scripta.
( " r zi\ xaxia. lia cod. cl Combef. : (4) Ta {ter nrevparix. Monlac. et Morel. p.i*
Quemadmodum vos capita improbilatis, etc lu edit. dclent. Paulo infra, pro SioxXev oliv, cod. Pass.
xr, xaxia, quod Bill. : Quemadmodum SioxXev Ciiic.
vosimprobitiilem. Aj . Monlac, Morel, Combef.
(97) Or 0n\f4> Boxet. Homer. Iliad, , ypZottOt, loquimiiii, qiicxi magis colia-ret.
638 et seqq. :
2fih EPSTOLA . SiG
C(isve'. Ttv --. Oe\; xpi6e!a Oavo- A nihil est iniperilius, iiiliinii ducenleg. Nihil est
<>:Xixa p.T . O toy Tipccinatou ulo quamobrem quispiaiu ob leges severe obsrvalas
N:xo6oXou ratifie fjxasiv ei; ttjv 7tiX.iv - invidia commoveatur : at vero aiuiciii oflicia
ev iaor^jxEvo'. touto'jj SXXa \ o- minime proliibeanlur. Cbarissimi film* mei Nicobuli
xw; (6) titv xa\ eXrjiov (o yap x*1 pueri ad urbem protecli sunt, ut celeriter scri-
TOJTO xdjXouacv ot xavvsc), xa\ ; v yeitovust bendi arteni addiscanl ; a le pe.lo, ut, cum in ali;s
ti) exxXijaCa poVtiirov (7). BoXojxat yap aTO (8) rebus benevolo eos ac paterno oculo conspirias
xa\ TJfloj Ttpi peTrjv, xfi t) tsXitttc (eque enim quominus id quoque fat, caones v
uuvsx<*> eviuy^vovia (9). tant), tum eliain id cures, ul non longe ab ecclesia
habitent. Cupio enim ipsoruiu perpetuam tecum, hoc est, cum nomine omnibus viriiilum numcris
absoluto, consueludinem babenliuni, mores eliam ad virlutem informan.

PNH\ (10). CLVlli. EULALO.

Eulalias ad quern hare scripta est epstola, non alius quam qui recens F.cclesi Nazianzen prwfeclus
fuerat. Proinde scribi ante annum 582 exeunlem non poluil, quo tempore perfecit tandem Greyorius quod
mulls precibus et conat.bus frustra diu leu tarerai, nempe ul Nazianzo episcopus prmficereiur. Cregoriuc,
explralo Alypinn proposito, rationem reddit Eulalia, simulque hortatur ut pro puella preces fiimlat, et
quod salutis milium accepil, exeolat ad Dei gloriam : quibus verbis aperte et episcopi eiga tacras eo vir-
gines officium, et ipsa Naziauzi desigualar Ecclesia.
OiSev Ej/'jpTspov }0, > "EnSpa xp.o\ Nihil veri tale fortius, ut et Esdia? et mihi videlur.
6ox f) yip Ttap9vo 'AXomavt) Ttsav xp(- Nam Alypiana virgo, cum omni diligentia ab ra
6eiav (11) Xyov itaiTouu.vn, ' fu.u)v oExeo-j cxposcereiiius sui ipsius propositi ralionem, ut in-
cpovT;xa-o; (12), ; Tcpositaa, ^ (15) junxeras, libere et ingenue veriutem confessa est,
>1 Tjv XTjoeiav, TtapGsvav , xa\ virginilaiem professa, ciqiie adhserens majori fer
TaTTc iyot.l*tr\ 9p|i<Tpov ev f) ; npoueSoxi- vore quam exspectabamus, majori tarnen constan -
|iev (14), eiuTaOisrepov 8s t} eepp-OTEpov, ^Xtp [iv tia quam fervore, fervore, inqiiam, virgneo, seJ
irapeEvixw (15), TtoXia S Taj itoxpissii' xa\ senilibus responsis. Proinde interrogaiionis noslne
spax'-* "^ ^ T]u.uv tXei xP^otv avt) asperiias, exitu lenis visa est, nam consilii firmi-
yip ov ttj; yv(>p.T|{ u,XXov SiSsis. ' tatem ac propositi niagis oslendit. Usee igitur
o5v (16) e!8>{ UTtpExou te ttj TtaiWi xal i\v sciens pro puella preces funde ; ei quod salutis
VmZyj (17) epxfy1 f*fi oxiiTijpia ytt}pyr\<nv , e' milium accepil, escole, ad Dei gloriam el nostram,
85av xa't tfn>v, xa\ toivtoc tuv eXs- ac totius religiosi clus.
6(Lv ; (18).

PN6\ (19). 133 CLIX. TIIEODORO.

flanead Thedorum epistolam, aliasque plvres Me collocamus, qua; ad 582 vel 585 referri pos-
sunt, ut cuique libuerit. Nihil enim continent quo vetuli nota quaaam dignosci cerlove argumento probari
posait, quo tempore fuerinl scipt. In isla Gregorius Theodore (quem Tyanensem credimus) Amazoaiam
propinquam suam, piam virginem, commendat,
ATjia av lu.ov, 6pu.u.a 6e Ouitcpov (20) , ,. Propinquam quidem nieam, luam autem alum-
' %ip TUv Tip.itv TTJ o^ eCiXa6a ttjv nam. possessionem vero Deo charam, pielati lua;
aieaifUDTaTTiv TJU.UV (21) 'AjxaCovEav ttjv oflero , nimirum cumprimis vencrandam filiaui

(6) Tovtcv re .l.la olxeiu. Cod. Reg. atque adhmren.

tovto-j fp te XXa oixeiu. , pro !>{, (14) tier f) . Cod.
cod. Pass. iw'ju.aTix>{. Reg. et Montac. 6pu,orpov fl Tcposioxiu.v. Veilil
(7) . Cod. Pass. <f pvrisai. Morel. : Fervidius illa quidem quam exspectabamus.
(8) Bcv.icjtai yp arov. lia codd. Reg. R. et , EUcrraSoTEpov. lia cod. Reg. ac Combef.' In
Pass. In edit. o'JXop.ai Y^p 6, quod Bill. : edit. E03xa6u.aTepov, quod Morel. Sedet constantius
Cupio enim mores quoque ipsis ad virlutem in/or- quam calidius.
tuari, quod scilicet assequentur, si, etc. (15) ZtfJip . Ka cod. Reg. B. 5,
(9) 'Erzv-iyarorrac. Ha codd. R<?g. et Pass-, et R. ac Combef. In edil. - Se CtXo) y.i -
Montac, Morel, et Combef. In edit, evcuvavrac. vixiJj, quod Morel. : Dico autem fervore non virg
(10) Alias CCXXXIL Scripta eodeni tempore. neo. Apud Moniac. deest.
EvUadlo). Est ubi llelludio inscribatur luxe (16) Taiz' ovr. In cod. Reg. el apud Montac.
epstola. Sic in cod. Reg. et . 5, necnoii apud ov deest. el paulo post.
M. ni.:, el Morel. Ilelladius Caesariensis antistes (171 "r . Codd. Reg. et R. tv EXaCs,
fuit, Eulalias Nazianzenus. Ulravis in urbe virgo rj quod accepisli.
dderil sponso Christo, fuit sororis Grego- (18) Tyfiaroc. Cod. Reg. et Monluc. \-
rii Gorgonix neplis, Alypianx filia Nicobulo uuplx. Yi-
ill) xaear axpleiar. Morel. : Omni ac- (19) Alias LXXXU. Scripta anno 382 vel 385.
atraio genere. Combef. : Severinri examine. (20) Se iipATspor. lia codd. lies Regg.
(12) olxehv ppovi\fiaTo. Morel. : Constan In edil, vitiose Tjx-Epov.
tis animi. Combef. : Obrmati aniaii. (21) Bvyazpa i\(iCir. Cod. Reg. U03 Montar,
(13i 'Exa^firctcrato , etc. Morel. : Libere, ut et Morel, non Ouyxrpa, sed tJscSjpav. Al si 6to-
injutueras, et pure professa est veritatem confitens Stpav, ail Combef , 'Au.aov:'av adjecii\um vi-
Pathol. Gr XXXVH. 9
4l S. GREGORIl TIIEOLOGI 2<8
iiostram virginem Amazonia m , cujus lu ti et (idem A Tcapflvov, f, xal ib maxby a8ovo, xat t* a4-
boDori lial)cas, et adversae corporis valetudini opem ?1 oTj9tv , xa\ 6i v
feras, ob idque in omnibus rebus nianiim ipsi por- xs'Pa opycov *** xt8<Su.evo, . toitjjsi;
rigas, jusque curam suseipias, rem sane inge- kXvitepov \ ttjc oij EUXa6Ea Siov ,
nuaiii, luaque pietale, addam cl amicitia nostra, , \ ttj ^(letspa? iptXia.
dignam facis. '
CLX. EIDEM. PS?. T AYT. (22).
Jus Eugeni ad hcereditaiem adeundam eommendal Cregorius Theodore
El tu, et nos hoc volumus, fiiiam noslram Eu- Su xal Vu.eT; toto <5[0 (23) , Sxata
geniairi jus suum apud luam pietaleni oblinere, ysvsQai rj uyarpi f|i>v Eu^tvot (24) napa ttj
nec permitiere ut a suis haeredibus injuria aicia- o-j , xa\ x) irepttSelv buttjv aSixouneVriv
lur. Afficerctur aulem, si quid ei ex bis rebus eri- Circo tuv otjj xXtpov<5awv 81)| (25) 8' &v,
peretur, qua; ab avia nepli relictas sunt ; quam illa > tpo\ aivETat, tivo (rtzprfltl-t\ twv t iy-
summa cura edticavit ac reliquil, paucis ipsi rebus yvri ){ titQ) xaTaXEiOvTtov , t)v av6p-
legatis, cum tarnen mulla lune proniisissel, seque ^ uaav mjjiiXsiav xa\ TtXinEv n' Xf-
c relicluram speraret. Y0l *VT^ toXXuv 2>v urcEtxvETO te (26) xa\ fjXntev.

CLXI. EIDEM. PSA'. Ti? ATT (27).

Significa! Theodore te dict in quemdam liomiuem sentential acquiescere, eamque validis ipse ralionibu*
confirmai. Ucee epstola in ediiis Leonlio intcribilur, sed in Parisienm Ecclesitc, nunc Regio cvdice,
, adeoque Theodore
Quae mihi aequa videbantur, scripsi. Quod si "A xaia 4>|aijv , (28). Ei SI XXo ti,
aliud quiddam, ac non illa tibi in menlem vene- xal pi\ ] (29) (itEGojxat yap >
rint (non autem dubilo, quin optima ratione ve- ]) , \ 8sou.ea. *H 8cxou.v av xa\
niant), id quoque accipiemus. Alioqui enim adver- 7capavo(iou.EV eI otIjv tIjv Eo6Eiav , )(
sus ipsammet pietalem iniqui et injurii essemus, Btxaia xpvovTi, to rcpoatovTa u.v itpoiyovTE;,
si tibi, ut juste atque inlegre judicanli, eos qui ad o 8' v SixaaTj, u.tjxti jxjjiavovTE 8 xo rcoX-
nos acre huit, offeramus, at non item is, qua? sta- ; notecv vr(8E tuv Xlav 9Xwv xa\ irat-
lueris, acqtiicscanius, quod quidem plerique ex iis, Setuv.
qui perquam misen et imperiti sunt, facer con-
sucveriint.
134 CLX1I. EIDEM. PZB\ TU AYTQ (30,
Laudalur torn. V Conciliorum hc epstola, qua Theodora ingenuas matronas ita commendal Gregorios,
ui adrersus polenlioris tyrannidem, si deserantur, acrioribus ipse aniinis insurgere, earumque tueri inno-
centiam paralum se confieatur.
Qua: a venerabilissimis dominis meis episcopis " tuv xupEcov u.ou tuv tiu-icottiv tm-
ad pietalcm tuam scripta sunt, eadem a nobis uxrciov 41 ; tjv otjv EUX6eiav ,
quoque scripta esse ducens, ingenuis malronis xat ' (xwv ! vou.sa{ , 8o{, napaxa-
dexlraio, qua;so, prsbe, nec eas viri illius, adver- Xi , ! eXEuOipaic, \ at TceptiSifi
sus quem progressa; sunt, tyrannies poleatia vexari Tupavvoujievac , xa\ itEpwo6ouxva t^
atque opprimi palere : verum iis, ut par est, opi- v8po Suvosteo, xG' ou ^ (31)*
Hilare, si seis quae paliantur, et ob quam causam XX' icixoupiQjov !, et jxv *8 a naxou-
palianliir ; si aulein nescis quoniam idipsum pa- rj si , xa\ 8i' a naaxousiv (32) e! 8' ^voEl; , 8
tilintar, proplcrea quod injuslilia tibi ignota est, \ 7cixouai , oot .^ Ylvt^5xII^GU "*
fnlein inerelur. Quod si nos quispiam curiosio- Sixav, ufi'z maTEcaOai. El 8 ti; oxai icspiEp-

deri possei. Verum non esse liquet ex epist. 39, (28) '. lia cod. Reg. 1405, eiCombef.
ubi uphronio pnefcclo commeudat reverendissi- In edil. .
muni fraireiii Aiiiazonium. Est liic ergo proprium (29) Kai /-f) ravra . Bill. : At non hoe
, edito iiiiitanduiii aliquid. tibi in menlem veiierit. Combe!. : ( illa tisa tibi
(22) Alias LXXXV. Scripta sdem lemporibus. probataque non fuerint.
(23) Tovto cv.loiisOa. ha Moiiiac. el Morel. In (50) Alias LXXXIX. Seripia sdem lemporibus.
edil. 6ta , etc., quod Bill., Ob haue causam (51) . Cod. Reg., Morel, el Coiu-
volumus. Sed qu:e sit Ha causa ? bef. npoocXTiXOaaiv, adversum quem accesserunl,
(24) Ebyerla. IIa cod. Reg. el Combef. In edit, scilicet inlerpellalur.
EuyEvEta. (52) Kai C MJuTfovciY* lia Montac. ac Com-
(25> UepuSeir abtr\v ddtxcvfiriir ai>- bet. In edit. xa ileesl Veitil Bill. : Ob earn causam
rrj - 011\, ele. Ita cod. Par. cl propter quam paliunlur. , eI 6' yvoE, etc.
alii duo Kegg. In edil. Iiaec desun. Combef. : Si autem nescis, qnoniam hoc iptum pa-
(2G| '1(.7 . lia Combef. In edil, un- liantur, quod iiijustiiiam non cognoscas, nec itli
ur/V'TO 0*- fidem habeas, ul quibus nihil salcbrosum.
^27) Alias LXXXVI. Scripta circa idem lenipus.
qC9 EPSTOLA. CLXllI. 27
TOTpou evat <i(Mk, j ou6kv itposfjxousav Sxtjv re <uam Pr il' esse exislimel, ul qui litem nihil
slxeioup-vou , touto , xal <XTpoxev (53). ad nos allneniein nobis asciscamus, id probet, et
Nv 6 88otxa xi] ox otio ' (* [ev yap acquiescernus. Al none \creor ul ita sit. Maxime
o'J8e (54) u.eppierai XpiatoO , xal Xptat enini ne Christi quidera res, ut ncc ipse Christus,
o po'j xEt <piXav8p<za. Et S xa\ ieps9ai divisa; sunt, nee finibus ullis circumscripta est
OeJ] (55) tt, 8o toj v 1|[ flapoupe- henignitas. Atque si cliam divisas esse quispiam
vou , tfv aty eiXa6eiav xa\ rjp.i , ei statuai, duos, qui bac in re gravenlur, esse scio,
apotfOeii) Sfxaiov. yip t)v apupoiptov nimirum pietatem luam el nos, si quod justum
otxovou.Eav ol xptvjtevot. Ka\ So ii] !) est, negligalur : etenim sub utriusque et
Xoywv ra6avoTT,Ti )9. Ata touto xa\ sovo- adminislrationein sunt ii, de <|iiibiis judicalur. Ac
xee , xa\ npo6xa?e (36) , xal oepu.axei * ao9- meluendum est, ne verborum lenocinio verilas
veta <iiiuv, u/fj 1> e avayxi)v >[1, xa- convellalur. Ac propterea jus una dicito, et ante
: ot) asto Ixovto (37) , OepjjLorepov xf verte, pro nostra imbecllllate dopugna; ne
Xtjesia 3v>vayo)vr'Ce38a . , xal t5 twv alioqui in cam necessit.ilem adducamur, ul, in hac
aCtv exwv auvepya (58). licet corporis valeiudine, Dei ope, ac titarum prc-
B cum adjumento I'reti, acrioribus animis verilali
subsidinm feramus.
PSP. TQ AYT (39). CLXIU. EIDEM,
flic commode subsequetur atia ad eumdem Theodorum epstola, quam mrito canonicum appellate postu-
rriKS. Leda est in concilio generali quinto. In ea Theologus damnt Gtorgium l'aspasinutn, qui se promis-
sis stare non teneri, nee juramento te astrictnin esse, propterea existimabat quod membranis inscr pta non
estent, facta cum exsecralionibus promisso.Quoerrore depuho, Uregorius Ceorgio persuasil ut delictum
fleret coram Deo et Theodoro, quem magnum appellat animarum medicuin, eumque rogal ut juxta caones
peccatorem medicatus, pro compunctionis modo lempus benigne conlralial.
* xaP*sat't<* J T*' 'ExxXr,oaic , ei{ 6jav Dens concdt te Ecclesiis, cum ad gloriam
t -|xv xa\ itoXXwv 6tpeXo; , outw 8vtS rcepiesxsp.- nosiram, tum ad multorura emolumentum, qui ita
pivov (40), xa\ adtpaXj \ Trvsuu.aTixl (41), circumspectus es et canins in spiritualibus, ul nos
xal fifiEc (42) notetv , to eliam cauliores 135 efficias, qui plus aliquid
rXov 5xlv Tl ^ voptjouivouc. 'EiteiSJ] - actate coiisecutiexislimamur. Quando i0itnr voluisli
vjv ijVCA^aa; xotvtuvo T)(i Xa6ecv tveuu.aTixou consortes nos accipere disquisilionis spirJtalis
exip.|uiTO( (Xyo> 6 pxou Ivexev, 3v u p....
(dico jurisjurandi. causa, quo se Geoigius Paspa-
6 laanaaivbi (43) vflptoTcoi afveTai) , sinus vir noscitur obstrinxisse), quod in inenlcm
rf ye raipasrav (44) f|p.tv xj ai StjXwso- venit nobis tuse revereniiae declarabimus. Pleri-
jiev. DaEouaiv ot iwXXol eavTo , tbv ep.bv que seipsos illudunl, ut mea ferl sententia, dum
Xiyov . t ulv . tuv puv (45) npoxetjjtivou juramcnla quidem cum exsecrationibus proposita,
Spxou; , pxou; vojiiovrei to yypyov 8e 8ixa juramenta censent ; scripta vero sine verbis, per-
TJv (ii)[iaT(jv (46) eo3u3tv , XX' ox Spxov - funttoriuni quiddam arbilrantur, sed non jiiramen-
Xau.6avovTE(. fip (47) p.ev tv xpuv Xl" tum. Quomodo eniui debitorum cbirographum plua
p&pafov 8epet itXov ttj 7){ ^{ tv S obligare putabiiuus, quam simplex pactum : scri
fcfTYPaiJLJu!vov 8pxov , SXXo t f opxov imh^- ptum vero juramenlum, aliud quiddam, quam jura-

(33) XripifiY. Cod. et Combef. 3Tpyoxtv, ae- sinat fucum fieri. Apud Montac. el Combef. itepi
quiescimus. Mox, pro I/t), end. x- deesi.
(34) tap cvS. Cod. t Combef. yp . (42) "flore xal ^. Ita cod. et Reg. Mon
(35) Belr\. Cod. R. el Combef. ], esse quis tac. In edit, xa\ itavTa. Combef. xa\
piam existime!. f)(ic wivTa?.
(56) ZvrSlxas, xal xpoSixas. Una judica el D (43) -iro. Cod. Ilasitaaiivo. Reg. -
praejudica, prior ipse judie:, judicium inslruc, more tTv. . IlasTiiv;. Monlac. et Morel. ;-
Atbeniensium : qui eniin apuJ eos cxdis accusa- vj;. et sic legit, ul notai Tillemont., in concilio
banltir, in Prytaneo per 1res menses ante judicium generali v Euplirantcs Tyranensis archiepiscopus.
nermanebaut, coque tempore ab ulraquc parte ra (44) ye . Cod. B. 3, 1.-
tiones in medium profcrebanlur, quod npoStxaaiav vov. Verlil 7:apa3xav Morel. : Quod saltern nobis
vocabant. Suidas. At in versione npoatxaje constilit. Combef. : Quod visum est et judieavimus.
Dill, omisit. (45) Meta ryy pr. Da Combef. cujus lectio
(37) 'Eycrzo. Ita cod. cl Combef. In edit. versioni respondel. In edil, apwv, in exse
Ixovtej. crationibus posit .
(38) Ei>/wr cvrepflac. Ita cod. Reg. B. 3, R. et (46) Al/a - pyifizonr. lia leginiug cum Mon
Combef. In edit, suvepyiac deust. tac. Qu lectio videliir cxplodenda Morello, qui
(59) Alias CCXIX. Scripta iisdem temporibus. sanioreni habet eain quae in edil, -/. Logen-
(4U) nepieaxemieror. Germana est bxeversio, ail dutn pulat Combef. 8i - oepaaxuv, et sic
Morel.; deprvala illa |</. Sic lamen scripsisse Gregorium, non 6!/a. Quomodo enini,
cod. . 3 et Monlac. : qui ita inslructus es. inquit, scripto consgnala juramenta, si deerant
(41) 'Atrjsal xepl arsvjutzix. Morel. Non membrana? in qubus tune scribebanl?
htm jirmus, ail Combef., sed caulus et circumspectus (47) *' - Da cod. . 3, el Combef. Edil.
in spiriialibus, ul in eis fall nun possil, nee sibi 7tv yo ti.
.71 S. GKEGORU THEOl.OGI S7
menlum arbilrabimur ? ei, ni summation dicain, jn ; xa\, suvtojwo; e!z:v, pxo; uv itiv f, -o
ramentum nobis est rala qui nlcrrogavit ci -Epw-T|<iavTO (48) xa\ UEtiovTO itXjpoopia.
Crcdidil fact* fides, llaudquaquam lumen iisquam O (jljv ois s6tj0ai tpsxeiv Lxavov (49) elj
vi adactuin fuisse sullicil ad excusalionem ( vis itapat^atv (f| ia yap fv v4j.oc, 3v I8t]v [50] ),
euiiu fuit ei lex , quam sibi imposuit ) , nec eo oCiSc iv 8LxaaTrp<y (51) uaTEpov itzpixw
quod in prxlorio postea superior causa fuit ; eienim ai-a yp 8ixaaai6ai , napopxa; (S).
ipsum litigium jurainenli violalio est. Hoc eiiam tov aSXtfov TsajpYiov 7itaou,v at) rpoaateiiOai
frairi Georgio persuasi, ne excusalionem in pec- T:poc7Ei iv [iapTaic , xr S Xoyou; vEupexeiv
caiis pra?texeret, neque raliones coinminisceretur ouvr^opouj 7:XT(ALi)iTjLato XX' pxov E8vai
ail eulp patrocinium; sed jusjiirandum esse scirel tov iyyiypajAjxvov , xa\ roxXaEiv t) : xal t?J
quod scriptum fuit, et coram Deo fieret reve- af EuXa6a 7Kp\ xi axapTa, e xal itporEpov
reulia tua pro delicio, eliamsi prius aliter opina- aXtoj CinsXji6avv , auTov -uiv. ojv
lus ess, l, seipsum decipiens. Usee itaque psi dis- oto te 8iXx0ru,sv vSpi xa'i o 6)Xov ti
suruinius viro : manifestum csl si lu ipsum ScaAExEtc E-wjiEXiixEpov , jA tXov (53) a-ov xa-
alloquaris diligentius, fore ut multo magis euin Tavvst , >; piy01* Xl^v d/uxuv 6ipa7tuiij , xa\
compungas, lanquaiu inagnus animorum medicus, xavovi ? apiaxcmx (54) axov , i<>' jov Sv 8oxfl
et canone regula ve inedicalus ipsum, quanto visum xP^vovi -otei tJ]v (piXavflpwrciav xp-
fueiit tempore, confres postea lemporis indul- vou (55). xpvou 8i pitpov , p.rpov tf,c xa-
geutiam. Tempus auleni remittes pro modo com- Tav^Eiu;.
punctionis.
136 CLXIV. TIMOTHEO. PSA'. TIMOHEtJ (50).
Uc vel ob anno 582 atari potuit epstola. Si lamen finan altendai, anno potius 583 convenit; quo Euta-
lio tandem episcopo -Vaiiaiui conscralo, negotii nihil deinceps Gregorio fuit, nisi preces Deo adhibere ac vital
discessum cogitare. Quis sit ille Timotheus ips docebunl epistolce. Ejus laudal virlutes : ab ipso laudatut
landes ejus miro modo excipit, hortalur ut pro Trinitate virililer decertet.

Bonus ego semper bonorum virorum venator 'Ae\ xaXo; iy tuv (57) xaXv 6(1]{ (va xi
sum (libet enim uonnihil juvenum more glorian), xa\ (58) VEavtEJwfiai) , 8{ xa\ tv oliv ^
quippe qui erudilionem quoque luaiu sese occul- xpu7tTOu.vriv xa\ XavOvEiv yiXonotpoOeav , vEU-
taulcin alque incognilam esse sltidentem, et ipse P p6v te Xoyotc IxvEUTixo , y.aX { SXXoi; yvtptou.
indagairicibus quibusdam raiionibus inveni , et Ko\ v' ti tliv ^JLEtiptuV , .8.'
aliis cogniiain reddidi : el ut aliquidex nostra do (fw tz\ t, Xuxvia e8r(jiooEUffa. "Iva yp effa
ctrina usurpent, lumen sub ntodio abdilum cande t' aXXa TUv u5v xaX5v , t!]v uafSEumv , tv tba-
labro imposui u, alque in medium protuli. Ill enim 6ciav , ?| ir.iiixif xaX p.Tpiov (4 nv-
alias tuas virlutes prxteream, hoc est, doclrinam, v6 yv39at , tiv Xav <rt\ xa^1t"J4) > '!j ^
pielatcm, niorum facilitaient ac modesliam (quae ye Trapov irrjXxov ! Ka\ [v^jaoveOeic tjjau>v , xa\ 8e-
quidem omnia til unus obtineat, perdiOicile est), iouoai toT .1 , xa\ . Inaivou,
en id quoque, quod nunc facis, quanti exisliman- ox v' li:atv9if){ (auvT)p.i yp t^ iXoiofpiaj),
duni est ! Et nostri recordaris, et per litteras cohi- XX' Fva { irot^Tt){ , xa\ ec
plccieris; el laudes adjungis : non ut nos laudes ToOp.7tpooOv (59) , ai ix^ouivoy p\ toiotou{ al-
(tuamenim pliilosophiamintelligo), verum utmelio- VEdOai, oou{ 0itoXax6vE(c. Ta ouv ^
Mallh. v, 15.

(48) 'H tov >'\, etc. Morel. : Ejus (52) napopxla. Monlac. et Morel. E7ttopxfaj.
./hi inlerrogavil, et ejus qui stipulants et assensus Perjurium est quod special ad eum, inquit Morel.,
est, plena persuasio, quasi duos Gregorios velil. '' qui fraudem lueri jurejurando part.
(49) <>cxeir Ixarr. Ita eodd. Beg. . 3. et (53) Aia.le-eelc , \ nXior: lia
R. Gonibef. Montac. qui verlit : Non satis cod. . 5, Montac. et Morel. 8'.aXs/0f|3T e7ttxX-
est dicere se ri compulsum. In edit, ct/.i: Nixa- otspov, t itXov aiTbv xaTav^ac, i aecuralius
vcv. Al secundis eu lis Morel, einendavit, re.lilii- cum eo verba feceris, multo magis eum compunxe-
que : Neququam lamen salis idnea [ueril excusa- ris. In edil, deest aniiXTTpov.
lio, asserere se vi adaclum fuisse. (51) Kurri cpapiuiKEvca. Cotnbef. : Canonis
(50) "Or firicrer^Combei. : Lex quam colligavit, ritu, (ala canone poana, i medicatus.
quam sfuxit, sibique imposuit. l'roponit Monlac. Sv (55) tov yj>rov. Tem>oris in-
Seitv, vis ei lex fuit quam metuebat; sed leetionein dulgentiam, qu.e semper episeoporum fuit. Morel.:
haue indignabundus respuil Morel, relinetque 8v Dentgnilalein lemporis. Temporis autan mensura
sotjuev, vis enim fuit ei quem lex ligavil. Vim pati- modus est compunctionis.
lur, inquit, boe ipso quod obgaiur ac vincilur (56) Alias CLXXXVH. Scripta auno 383, vel
ab illa ; el quis nescii leges reipublieae vincula a 383. Tipodffi. Cotnbef. EXaXt).
Grsecis el Laiinis passim dici? (57) 'Aei xa.l yia ry. In cod. Pass, i, il
(51) 'Er 6ixacrirpitp. Cod. et R. 6ixa- deest. Cod. Reg. xa\ tuv.
11'). Monlac. et Morel, tv SixanxTiptuv Oute- ( "Ira xi xat. In cod. xaf deest.
pov 7ipxE'v, nempe tfaxEiv ixavv, neque vero (59) El . lia cod. cl Combef la
tuffieil tu prlorio postea superiorem causa fuisse. edit, si; 'uTTpoOiv.
 27-, EPSTOLA clxy. 271
iU(xt !j(S!. ^- cpOv), <piXo<jotf>ou- A res reddas, atque ad ulteriora promovcas, eruhr-
(Av ' <<ju)rac <1> , ' ii awj euy- seenies videlicet non laies nos pra:berc,qualcs esse
YtvjieOa tai s^at , tiv 4v a crio xXviov xal 6o- arbilraris. At nostra qitideiii res lnrn) liabcnt.
p'J6iov -^^. E-j 6 f-jjjLtv v8pfou , xal Invidia; cessimus, Deo tranquille philosophamur,
xpatato, xal TrEpaYwvoj ttjj TptEo? e!; 8va- soli degiiiius, alqne in precibus versannir, muiidi
(itv. Kal iixtij xa^T^f , 3 xal fjfic strepilibus ac lumultibus berall siiinus Tu vero
upa (60) 7toio'jv:a o yp JJouXofiai virililer age et confortare 89, ac pro Trinitate,
(ib Soxt;jLsTv, t^^Eiv 6 Xiov-a. Kal twv Cntsp- quantum vires tua: ferent, dimica. El qui mansue-
t(ou xo|xvvci<)v , v' elpijvixTi t/o- lus est, pugnax nal, qiieinadmodum eliam nos fa-
jiev (61) TT,; 48ou , f57] veovte (62). cera videbas : nequc enim mihi placet, ut simiifto-
reant celebresquesint, leones aulem quiescant. Ac pro nobis, qui magnis serunmis premimur, Dcum
precare, ut pacatum e vita discessuin, ad quem jam verglmus, conseqiiamur.
'. (63). CLXV. 1.
Cum nescio quid molesti Timoiheo contigisset, nimioque cum dolore (actum accepUtel (regor'ms, dalii ad
litleris, arnica simal et acri nonnihil objurgatione, auimum ejus erexil.
IIuv6vo(iai sa icpc iXoadw fx^'v, R Tecalaroitaleni minime philnsopbico animo ferre
xa1. ox iirftvda 6e yp ) ypcpstv , SXXw audio, laudo : vea enim scribereoporiet, prae-
xal ? avpa iXov, xal xaXoxayaQfa - serlini ad bominem amicum, ac probitalis el bo-
imoJuvov. " T^P otc te pl , > ye neslalis sludiosum. De bis enltn rebus sic senlio,
jiauTuv teOo) , xal Xav (64) . Ots tb Xav el qiiidein, ul mihi persuade, reclissinie. Nec
irii Ttaiv, ti 5yav itzpntab. To jiev enim uiniiam indolenliam probo, nec nimiam dolo-
yip roavOpioTOv, to 8e a^iXaocpov (65). 'AXX ris acerbitaiem. lllud enim inbuinanum est, hoc a
ici ttjv jjL3r,v JaBiJovra , tuv (xtv ayav a<JYT(ov philosophe alienum. Verum medium ila tcncre
iXoaouxepov (66) cpafvesOai, tuv 8k (ptXoioouvTtov coiivenit 137 l,t el s> 11' nimiseffrenaio dolore
; v6pti)7civc)TEpov (67). Kai ei u.v Jtpb precipites agiinlur, sapienliores nos praibeamus,
iXXov Tiv iirisreXXov, faio 4v h p.axpoTp<)v el iis qui immodice philosophantur, huinaniores.
lier, Xywv, xal fiv oupmOrfv ISei, te Ac si quidem ad alium qucmdam scriberem, lon-
itapaivcsat, 8 mTifiTJaai. Td yp <ruv- giori ferlasse oraiione opus habuisscin, meque par
aXysv, Ixavbv el [{, xal Setat tb ppta- tim vicem main doler, partim monerc, partim
otov tj x yiaivovto OEparcEa. 'Eitel 8e etiam ohjurgare oporluissei. Nam et commiseralio
itp% SvSpa it7ta8EU(i.vov itoioOfiat to Xayouj, " magnani ad Icvanduin dolorem vim iiabet ; el qui
apxs tojoOtov elnclv* Tevo treauTo xal tiov iCXwv, seger eel, ejus qui integra valctiidine utitur medi-
al; xaOux?XT|3a, v al ttoXXoI iev iot , iroXXol 8 cam manuin requirit. Quoniam autein mihi cum
Tpwjt, noXXal 8 fjSoval xal XeiTrtTe( (68) iroXXsl erudito viro sermo est, luec dicere sufliciet : Ad le
il. tb elxO, ouji<fopal xal ){. IlXixci redi, atque ad eos libros, qiios familiares habuisli,
- Si' XXf,Xiov 00 j^ol 6ox, va * in quibus et multae vilae sunt, cl mulli vil;e modi,
Xunov f, tiTjuE f.pavev 1- el multa voluplates et lenitaies : mulli vero, ul par
8ay(YtTov , xal, iva t v totoij xal avt- est, adversi casus el asperitales. Kens enim Iwec
UAMv eco^ouvTcf, up> aTiV jivov [. alia aliis nectil : ob id scilicet, meo quidem judi-
o3v ui~p xavva xal yvtojiova - cio, ut nec mceror medicina careat, nec la-tilia ex-
iv (69) . Kai ei p.kv enaivoxsvdv Ttva pers disciplina; sit ; atque, ut inconslanliain cl va-
Eyvw t)v Xav TtonsijiivTtV to aXyEtvocj, ^ t tu rielalcm, qua; in bis rebus esl , contemplantes,
oXyev (70), / TtTj Xunouvxi xal los in eum conjiciamus. igiiur tanquam
tvOou (71) (oOSeI c6vo{ ? normam rgulant, lito dolori adinovciuus. Ac si

" Psal. xxx, 25. D

(60) ///n twpa. Cod. el . fp.a if?. tantia ac firmitate prditot. Cod. Reg. tXoaoo)-
(61) TyGifter. lia codex et Cbmbelisius. In -ov.
editis T/(i),tev. (67) 'ArOpbiXiriEpcr. Cod. Reg. et Ccinbef.
(6i) . lia coJd. Reg., Pass. 2, el Com- avp(l)7tlX(i)TpOV.
bef- In Hit. veiovra. (68) Kai . Moniac. el Morid, xal -
(65) Alias CLXXXIX. Scripta paulo post snpe- Xtii)T;, el summa: virluies. Mox qua: scquuiilur
riorei. Cod. Keg., Moulac. el Morel. TijxoOw dccraul in edit, usque ad nXxsi S. Sed ea nobis
xal 2((< ^^. Cod. TpaT[pi(i>. Cod. ', exhibent codd. Reg., B.3, Moniac, Morel, et Com-
el Cnnihef. -payip(o. bclisius.
(64) " -s fiavrv , xal !. lia cod. (69) npccaycjivr. lia cod. et R. ac Combef. In
et Reg. au Combef. In edil. euAUtov tieOi edil, irpoiyi. luid. iC> abondai.
X!av. (70) . Combef. : Aliqtiid quod 7-
(65) 'ApiAcoyior. Ha codd. Reg. . 5, et It. luiis est prastilisse,
Moniac, Morel, et Combef., sieque legil Bill. In (71) IrOov .iAave. In edit, teou irMaCz.
Jil.'fiXoaoifov. Cod. l. 3, latOoj; n^Xaus.
(06) 44.lvccy<biepor. Combef. : Majori con-
S75 S. GREGOIUI THEOLOGI 276
quemdam ex iis, qui rerun) acerbitalibus niinium A 6pi)vou|Avil) ' 1 1 xaxcu.svuv xal 4,tY*tUV0V- *l
siiccubuerunt , laude affcclum fuisse, aul eliam *v irapoi|j.a eprjalv, 'Oxptbsa iExai (72) v5v 6
dolendo aliquid perfccisse cognovisli, da le m- l/zi XyEtv, 'O x-piopivo. 'Hxtv SE
rori, luctu fruere (nemo est cui calamitas de X/.to aoypbv, xa\ 7iap xiv jpi-opov vjxov, u.t-
plrala invidiam confiare debeat) ; sin autem eum [AaOat xo toXXg v xotj xoioO-ot keiSti xa\
viluperari ae reprehend, vctus quidem adagium xuv Tcapvxujv f.I^ ^; Xyoc tojis!, xa't
ait : Qui vulncravil, medebilur " ; nunc aulem irstOst -a (jtv TrapaxpxEtv, i!> axt xat alv-
commoduni fueiit dicere : Qui vulneratus est. Quin Yp.otxa, xa\ (ii|XE x>> XutoCv, .( xo Evcppatvov vo-
alioqui eliam nobis turpi-, aique a nostra lege alie- (itecv Xf.Ostav flv 51 aXXaxo, xaxetre pav, xat
num fueril, in hujusmodi rebus vulgus imiiari : tiovov (jlv Xuwr,piv eiSivoi xaxatv, lvov 6e f3'j xiv
qttaniloquidcin nos prasenlibus queque rebus su- pExf.v, xal xt]v Ttpli oIxeo'.v (73).
m o i s di viniis serillo reddit, inonelque ut lisec xaxitaSE UEotuxo, xaV fwv ut; jjiXXov 61 xax-
tanquam umbras et aenigniala prxtereamiis, ac, -T,; oT' oxi r,Sr(, xa\ xaxi:at{ (74), xtv <x-
ec res molestas, nee jocundas, po veris rebus
diicanius, verum alibi vivanius, illueque intentos oculos habeainus, alqiie unam molcstiam peer -
tum, imam lacliiiam virtulem et cum Deo conjiinctionem agnoscatnus. Iljec tibi ipsi accine. me
lius babebis. Imo vero non dubito, quin el jam accinueris, el rursum accinas, ctiamsi ad le mini-
nie scribamus.

138 CLXVI. EIDK.M. P2C7'. TQ AVT (75).

Objurguiione Vregorii noniiihil In-itvs Timotheus ipsi rescripsil, baud magnum esse e terra denaviganli
bus judicium, niajusque esse diniicare, quam ad pcrferendas calamitates alios boriari. Quod telum in t*
tentorium, aquo animo seexciperc (regorius responait hac cpisiola 166, modo Hi curse esset, ul adver-
Mis iiiuTorein forlein el pbilosopliiruni animum exhiberel. bon tongo tempore post superiorem epistolam
Aire scripta.

Nonnibil ins, vir cxiniie, inio eliam baud " "1 Tii KiuToXtj, BayjiijiE, ceaoj, xo\
paruin forlasse , ex epstola inca percepi, utpote o ittxp'jv ?au), ; Seivi tuv rotQ'JTtijv Ocpa^Eu-rfje.
perilus bujusmodi morborum medicus. Moerorem 'EXpOUd 50t TJV 7) [ emTflTjl, xa\ XOJ
tibi objiirgaiio exirusil, doloiisque locum pudor itOou; 10 ipuOpi'v vtEiiT/O, xal Tzpi y-ippv-
occupavil ; aique ad repugnanduiu cxcilaris per- atv Siavia-asai (AXa (76) aocia-ixuij xa\ YEVvatu;.
quain sophistice et streniie. Ac mihi vders, quein- Ka p.ot Soy.z, xaO-p oi 'A/iXXitoc tiritoi, itap'
'lniodiiiii apud Homeruin Acbillis equi, subalo in 'Op.Vpw, itv xE-^aXtjv tpac, xa\ tt,v xviv nosii-
alium capile, aique excusso pulvere 'quandoqui- irp.VO (77) (-EiSi] -o -poxXov
dem jam lenipus poslulabal, ul Pairocli mortem xaipbj jv), ojOi ikSiov tiSujjiEv, xoV 7iXa)v, xa\
litgere desinerenl), camporum rursus et armorum mSEiov ; aoi tb Ypp.p.a xi izph ^xu;
et oslentand ingenii cupidilate flagrare. Adeo In Xau-npbv, \ ciX4*ixov, xoi il xa\ nXr,xttxov, *.
cidente et ambitis, nonnibil eliam aculeatx i~((o aoO ouvirl(jn(78). 'AvSpi^ou (ovov r.a\ tXoioei
luae ad me lillerae sunl, si quid lamen le iiilelligo. xaxi xoj laOo'ji, xa\ +ty.z SejeO p.i tTvai
Verum Hud modo tibi curx sil, ul adversus moe yft xpvEiv xo TiXovxa, xaX e^ov Evai
rorem, fbrlcin ci pbilosopliiruni animum adliibeast xo ayajviCEsOai, ^ ixXee'.v npl aoji((;op< e aj
el nos illud a:quo animo acipicnius, baud m.ignum q xi{ xsvo Xyot, 8xt oxs col xo i-tovIEseai, i^
esse terra de naviganlibiis judicium ferre, nia avyEaOat ; xt{ ?jv xpxxv xt 91X0-
jusque esse diniicare, quam ad pcrferendas cala docf a (79) xtv v oT axt vv <av xe itpj ,
mines alios coborlari. Nisi quis illud dical, quod xa\ 7oXXxtc, xal 3Xov, oljxat, xbv iov ^ Ttapxi-

Job v, 17, 18,

(72) '0 Tfca lacerai. Ad illud Job v, 17 el el Combef. xt,v TtOJEiojxEvo, excussa juba. At
13 alludere vutelur : Beatus homo qui corripilur a Homer., //iad. xvii, 457 :
Domino, quia ipse vulnerat et medetur: perculit,cl * d.t <, xcrtrjy co&Se aUcrze.
nanus ejus sannbunt. (78) Xvrlr\u. Cod. et Combef. <rvEtu.i.
(75) Hal ri)v 6V olxeibxriv. lia cod. Iteg. (79) hpeirzr zi fi.locoyla. Monlac. et Morel.
et Conibef. In edil, xat r.ph^ xf,v oixsitojtv. r.pzi-~vb>4 i iXosota, quod non longe abest ab
(74) Kai xarexcei. lia cod. et . 5, Coni edit. I'liilosopJa siqiiidem prslanliorum est quam
bef. In edil, xaxEirf.Mt. ii ! in quibus nunc versatur. Ac si ille, inquit
(75) Alias CXC. Scripta non mullo post superio Combef., earn habere sibi blandialiir pbilosopbiam
rem. . id est, Tijw0s(.). Jiixla cod. Ixpa- i|use major sit quam pro morlalium conditione,
tipt). Cod. Heg. TtioO() \ S-cpaTTifico ^. p. 1 ni nulla probationc opus sit, cum in nobis vil.i
Coiubef. Stai'pw. oiniiis diniicalio sil ac pugna. Ubi aliquid ironi-
(76) Aiarlczno-ai ji.la. lia cod. Reg. el Com- cuin. Legend 11 m proponit Bill, iv oTj et vv, ver-
bcf. lu edil. SiavTaiTai ej [iMa. Mouiac. et Mo liinue, in quibus nunc vexsaris, sed nulla frctus
rel. i'.aviuTjTa:, t.rritnl. aiKlorilaie.
(77) Kriv xo<Ticci]tt:vc Coil Rry., Jiouic.
$77 EPISTOLA CLXIX. 2/8
.;, Iv o!,- ai Jif Xav /aO;, (84 avvSpt Xet- tibi ne diinicare qiiiilcin, ant mare consceiulere
VOfiev (8(V , 1) , / 8oxt*aCousiv. necesse erat : siquidem pbilosopbia prxstantior
I iitJain res est, quam sint ii, in quibus nunc versatur. Nobis contra adversus mulla, et sxpe, imo
P. r totum , nt puto, vila; tempiis dimicalio est, in quibus, num inscite atque ignavo alios ad
puguaiidum acuamus, aul elian ipsi pugncmus, multi explorant.
PSZ'. 10 (81). CLXVII. I1ELLADIO.
Ilifi epstola llelladio commetidat Scobulum. Scripta videlur auno 382 vel 383 ; et eerie alus au eumdem
lelladium, qui eximio cuidar viro re et nomine Sacerdoti negolia facessebal, epistvlis prwmittenda ett;
quippe qua; ui.te faclam Sacerdoti injuriam scripta est.
*I6o soi xa'i u-i;jivnp.a c) < ((Mac, En tibi etiam amicitix nosirx inonimcntuni, dul-
u!6 t,(i)V (82) Nix6ouXo{, upctov cissimus filins noslcr Nicobulus, primum nobis ex
*v ttv Iv yvsi airouSaou.E'vuv 3v xaP'fl l^v is qui propinqui sunt genere cura: el studio :
+,. 5:5./' ausrfjUac Tot{ jTH>u8aioTpoi quem si doctorum diligenlioribus commendaveris.
Xctptj 8k ttXov xa\ ^ wpo apeTljv p4i0[j.aa;. gratum nobis Facies; sed mullo gralius erit, si
"Errat 6e touto, et ) (83) auxv ^- mores ejus ad virlulem composueris. Hoc vero fiel
etv not, xal ti (iYtT;ov> E' fvjxoi (84) a] - si tuo horlalu 139 frequenter ad le accdai; el
itsl xa\ 90 na-.SsuTO'j - quod maximum est, si noveril se non despici :
8t8asxa).a. XptddTEi 8 f|v, et jjl+j (fopTtxbv ei- quandoquidem oculus prxceploris tacita disciplina
T.1X4, xa\ irveujiaTix, <b p/iepe py.'S- est. Debes aulem nobis, nisi importunum dictusit,
peGai (85), xa\ Xoyixa, (? Xyto tXoXoyo. etiam spiritualia, ut episcopus episcopis; ct ad
oralionem perlinenlia, ul vir eloquens eloquentix
cupidis.
PSI!'. 1!? (8C). CLXVIII. PHOTIO.
Sacerdoti Constantinopolim, rerum suarum causa, proficiseemi 1res perferendai dedil epstolas Gregorius;
quorum prima ad Phulium, qui in ea urbe sophistam agebat, nempe dicendi et scribendi arlem profitebalur.
Secunda ad Stralegium, tenia ad Palladium. Gregorii sunt quie habet Pholius; sic Photii vult esse qute
sua sunt.
narra Sera eyec ijxd ecru (6eo0 yap <hdvtv Omnia, qu habes, mea sunt " (a divina eniui voce
.^ 7:poojuov\ sa 8 , o tjv >'11 scribendi ducaui), mea aulem dico
xo'.vuvtav xvtjv nvOjiaToj. ' ti \ tj lantum ob spirilus communionem, verum boc eliam
itapoir) xaTaj-iei ttj 'ExxXr(s!ai (87) ; ox nomine quod ad prxse^lem Ecclesiae slalum baud
).vtv fv&pav owviOTjviifxauv, Ioj tisv Itc v parum fortasse iiiomcnii atque opis attulimus, cum
Toti -, xa' xatpo TCpoEtTrrjXsi^ev (88). in rerum adminislralione adbuc versaremur, ac
NOv yp Ev cppovxi^iTat f(xtv juWov, t ex5r(ia (89), lempori pneessciiius. Nunc enim nibil aliud nobis
itpj f,v , xai Ju3Xcya<5p.s0a. " ciir.necst, quam discessus ad quem nus ipsos colli -
xa\ -i ; , -fj frir] xotvozoiou.eva. KX- gimus, et comparamus. Sint igitur mea quoque
Xittov 8 twv (Ji)v 6 TifiituTaio '^; (90) xa\ tua, per cliarilatem scilicet comuninicala. Porro
^^ [h>v axep6)i, Si' ou os xa\ npoi- nieorum omnium pulclierrimum esl in primis
eyydjiea xa\pav vofiijofisv. tioiiorandiis et compresbyter noster Sacerdos ,
per quem le saluiamus, aique iulueri existima-
inus.
Pie1. STPATIin (91). CLX1X. STRATEGIC.
Strategii, ad quem scripta est hc epstola, domum summis laudibus ipsumque tabellarium extollit Cregorius.
'Q t.6<sv XXfjXtov 6'.:!6,., o- D 0 quantum inter nos disjiincli sumus, Deo res
ti ^xTCpa povTO !" " j iep; rtiai, xa\ tj- nostras ila moderante ! sacram domum, et conju-

*' Joan, xvi, 15.

(80) '6) dsloper. lia cod. cl Combcf. D (86) Alias XCI. Scripta anno 382, vel 383. -
lu edil, avivos f\ aXe^jjxev. ciqi. lia cod.;Reg.*ov<{). Monlac, Morel, el Com
(81) Alias CCXVIII. Scripta anno 382, vel 383. be!'. .
(82) Yl /. lia Combcf. In edit, deest (87) llapcvan KUTacrrcst rij 'Exx.lt}cria.
tlfxwv. Coinbef. : Ad prseniem Ecclesia; comliluonem,
(83) iFporpaxelrf. Ita cod. Reg., Monlac. el Mo iranquillilaiem ac pacem.
rel. In edil. 7tpo-paneTi. (88) Kaipov .rpcEicri\Keiisr. Cod. Reg. 2022, et
(84) El trwcxci. lia cod. Reg. Combcf. In C.mnbef. xotvo 7tpoe'.<jtfXEiAEv, ac publico presse-
edit, et ftvioaxet. mus.
_ (83) 'Apx'epsv pxiepsvcrt. lia cod. el Combef., (89) ' ixdrifia. Combef. : Quam eniigralio seu
Meque lcgendiim proponit Morel. In edil, p/ispe; excessus e vita ud quem accingmur.
UpeOs:, pontfex sacerdotibus. Al (jregorius episco- (90 'ABe.lpc. lta Comlieh lu edil, dccsl.
pali fungebalur nuiierc. (91) Alias X'.ll. Scripta codent tempore.
279 S. CRECORIt THEOLOGI 880
gium, el cnmmuncm omnium corum, qui Deum A '^T'a;, xa\ -cou xoivo Xiuivo irvruv xwv -
, portum! Alii bonis veslris fruunlur : jiviuv xbv Kptov! "AXXot xjv ^Exiptov (92) xaXtiiv
milii Diilem recoi'alio sola relicto esl, zeloly- raiXauo'jiv iu/A Se bm\<fbr < jtv^jitj vov,
pix affeclus adversum eos, qui ca participant. It xa\ xi> tXoxu;:ev toli x)(ovxa{ (95). "Iva \
auti'in ipse queque lionorum nostroruni pariiceps axl x>v fjLXptov (9*) xaXtov, yviop!w
sis, cum pi'imis honnrandi fralris el compre- aoi xov x'.pnxaxov SeXv xa'i <jupntpii6xpov
sbytcri noslri Sacerdotis noliliam tibi concilio ; -rjj.tjv XaxpSJxa (95), 2v ooa 5x-i 6Eaan.svo ps*
quem non diibilo quin ubi coiispoxeris , illud "Ovxoj; xaXo roxvxb ;; .
dicturus sis : Vere onmis boni auiator esl Greco-
nus.
140 CLXX. PALLADIO. PO'. (9G).
De Palladio jam satis dictum. In his ad cum datis Uteris, scribil Gregorius, Sacerdoti gratifican magis non
voluisse, quam si emu probitati Pallada notum facial.
Quod s;epe ad le scriliere audcam, non audacia: rj To -oXXaxt Oapjiitv e7iuxXXeiv, ouxj ,u.sxpac
nostra; , sed huinaniiali lux Iribuenduin est. BpaaxrjXO, XXa Tr stjj p.zp6vrtoc,- oSeX yp
Nulla qiiippe nos salielas capit per lilleras vobis- xpoj <xtv xoO Si ojuXeiv (97),
cum colloqueiidi, quandoquideui non alia dalur imoTJ y ; ox Exopsv (98), ou-oj oixovopi<-
l'aullas, Deo res nostras ila dispcnsanle. Jam vero oavxQxoO x {juixspa. 8f xepuo/taxw ult>
< baiissiino filio nosti'o et compresbylcro Sacerdoti f,[ivxa\ eup.Tkpej6'jxptjj Xaxsp6ixt(ov Siospovxuj
(quem eximio dileximus atque amamus), vere serio- TiYa7a;aa|J.v xe xa\ ayanjp;v) , yvTt;u>c iXooo-
i[iie pliilusoplianii, el Duo per vit:c moderationein f ojvxi, xa\ xu tst (99) 6ta xj? TtoXixeta voupivtp,
imito, qui verum suariim causa ad civilatem ma- piTaavxi (I) x5v oxuv Svsxev etc\ x}v iEyaXrjv
guan, te procurante, profeclusesl, baud scioquid 8ii i irXiv, oCix ola x av exapiapieOa AEtJov, i
majos gratifican possiuius, quam si eum lux no- xj a? xaXoxayaQa yvtoptjavxE.
lum feccrimus probitati.
CLXXI. AMPIIILOCHIO. POA'. 10 (2).
Quinaria inerti lemporis sit hc epstola, commode lamen le collocari posse videtur. Anno namque
585, re si mavis, alicui ex tequenlibus oplime conveniunt, qua; ibi de se et Ampliilochio scribit Gregorius.
Vix tandem ab adversx valetudinis laboribus MXi; ixoxs xuv ex xf, ftoa-ia vavEaavxE
respirantes ad te sanitalis auctorem festinavimus. Tvtov, a xov xf( iiEt upo^svov Epapifj-
Nam sa'.erdoiis lingua medtala Dominum, excitai x3xev. rXoJsia yap spto; '.Xosooee xov Kptov,
aegrolantes. Dum peragis igitur divina, quod vsyEtpEt xo xp.vovta. Iloei xovuv xb xpstxxov
prxslaniiiis esl, el pcccalorum molcm nobis solve, epo'jpYUv (5), xa\ Xe xwv ajxapxTjjxxtov (4) jj.v
diei restMTcclionis viclimain an ingens. Nam niilii xb y.yzboi, xr, avaaxai;jiou O'jija (:) nxivo.
cl vigilanti et dormienli tua curie sunt, et sollicitu- 'E[o\ yap xa\ Eypr,yopxi xa\ x0s'J5ovx Xei x
dini ; ac mihi plectrum bomim cITectiis es, et con- xax <j, xa (xoi yyo-iai; itX,xxpov yaGbv, xa\
cinnam mciitibus noslris lyram inhabltare fecisti, Xpav evapjiviov (6) xal fjjjiExpat; Cuyaj es-
ei qua sexcenties scribens ad seihtiam mentes wxjsa;, ' jv lupixt? ypcojv, itpb{ ir.tyvoutv
nostras aciiisli : sed, Dei cultor sanciissime, ne xi{ jtEXpa<;tJ/'j^ O S^xTjaa;. 'AXX', 0eoi:6-
CMncleris et orare et legalionc fungi pro nobis, axaxE, ii] xaxxvEt xa; npoJEjysaOa; xai 7tpo6e'JE'.v
quando verbo Vcrbiim altraxcris, quando incruenta TtEp p.u>v (8), xav Xyto , xov Ayov (9),
(92) Twr . Vera lectio, ait Conibef., et (4) Tur djiapztytdcur. Codd. Reg. 2022 eM 105
ei a^scnlinuir. lu edit, tum TpiExpii>v. X()V fjiAopximEviov.
S93) Tob 1>%. Bill. : Eos qui ea percipiunt. D (a) 7"f| aracrTac/jov Ovaa. Diei resurrecliouis
9i) Mezc-yjn . lta cod. et Conibef. In edil, jux- victimam, sive ipsain pascbalem viclimain, sive
Dominiex diei, qu ipsa va?xsxoc commeinora-
(95) . Coil. Pass, xov Xyov xa\ z-jy.- lione Christi resurrecliouis; nisi forte melius, victi
wpsJOXEpov xov x'.uKxaxov axcpSwxa. mam qu resvrgendi tint habuil. Morel. ; Viclimain
(9K) Alias CCXXIX. Scripta eodein t(;mpore. die resurrecliouis oblatam.
(97 1 'Yuy ju.lsh: In cod. Heg. . 5, et Pass. (G) A'aJ . lia cod. 2022. In edit.
vp.1/ dcesi. xa\ XOpa vappwivioi. Vcrlit Morel. : Plectrum bo-
(08) './fi ys ovx, e%oier. Morel. : num et Igra concinna effeclus es; in menlibus noslris
Qnando non aliter uffecti sumus, cum ila Deus res inhabilasti.
nostra* dispensaicrit. (7) T<; iyietpa l't'/. lia codd. noslri 2022
(99) Kai &?. codd. noslri el Combef. et 1405, etc. In edit, xf, ]u.xpa; ^'-'Xt,, quod Mo
In edil, xa'i 5v - &, et in Deo ril eultu ac insli- rel. : Quia sexcenties scribens ud agnilionem animai
lutis conjuneii, nempe Gregorio commendanli. nostra' exercuisli.
(I) 'Op/ii/carre... i ce. Morel. : Qui propter (8) Aa) zpecEsveir iti5w. Apost. II Cor. v,
le profecas est. 20, . XptCTOv , pro Clirislo lega-
(i) Alias CCXL. Scripta anno circiter 385. tione fungimur.- El bou esl prxcipuuin saccrdolU
v5) lotet Tcirvv z xfthrer lepovpyn: lia nullius. Non apte Mord. : El interceder pro nobis.
codd. noslri. In edil. Upojpyov. quod Morel. : Fac (9) ;; a').Ur}(; Avrer. Morel. : Dicta.
igilnr numen sacrificum.
MI EPISTOLA CLXXIII. 282
Sxav vaiuixxu xouij aTpia xiu.vfl - A seelioiie secaveris corpus et s.inguinem Dominicum,
xix&v, wvljv "^ 50- voeem adhibens pro gladio.

POff. EAAAAI (10). 141 CLXXIl. HELLADIO.

dio rcsp mdet, qui prior scripserat, et (orte Patchalia symbola, id esl,munuscula qiurdam miserai,
Helladio
inusada vel symbola festi argumento sunt epislolam circa (eslum Pascha; scriptum esse, haud quidem
Qumu-i-.
anni 582, ne duas Hueras binaque symbola ponamus, verum anni 585. Nihil necesse st monere hunc llel-
ladtum olim amicum fasilii, ejus postea in Csariensi sede successorem fuisse.
"HaOTv xo pu.jiaii (II)- tt> 51 ox p.EXXov, Lilleris tiiis deleclatus sinn : quidni nutem, cum
u.vfu.T}v slva aoi xal xwv XEUv^xoxtuv (12) ; - tevideam ne morluorum quideni immemorem esse?
vxiov 8 xal luv ffuu,6<5Xtov (13) x)? pxi), ttXewv Ad id porro, cum festi symbola adjeecris , majori
f X^P'- 'AXX npfoOs o: SSto? , oUxe. voluplate me ciimulasli. Verum ad ca qua? tri
npOS-J/O-J Oc TCSpl 4ju>V , E JtEV !IU[ACpEt, toXiv bus, ea qua; petis, adjunge. Precare pro nobis,
t^ -o(ivi]<r9Tivai xa\ |>[/(1 xtic ^- ei ut, si quidem id conducit, rursus festi submonea-
6s (ilj, npoxi exeje [aexoxeOtjvou, xalxijv XrjOj (14) mur, vicissi nique submoneamus : sin secus ad
topxljv r\ X<x6ev, 1J 8ecv, Sv6a EUcpa;vojivi>v aro- alterius vil bona traiisfcrainur, ac verum feslum,
xtov <j xaxotxia. Tiv yp xo tou axpoiv xsxop- vcl capiainus , vel videamus, ubi Ixtanliiim oiu-
a-rJii. nium est habitatio" ; slropliis enim liujus vitse sa-
turali sumus.
. nOSTOVMIAN (15). CLXX1U. POSTUMIANO.
Postumianus ad quem dala hac epstola, pretorio prfectus ante sexlam Aprilh diem anni 583 ion ap
parel in cdice Theodos. lllius autem prfecluram, post alios in Oriente magniralus obilos, indication m
rito colligit Golhofredui (10) ex his Gregorii verbis in episl. 173 : Tandem ad summum polenlin? apicem per-
venisti. Et iterum : Quoni:im aulein magna consecuius... leque Deus prius nostrum effecit, deinde nobis
eliam commode prxl'ecil, etc. Uinc constat epislolam hanc scriptum ante non fuisse, alqut eliam speclare
concilium, quod rursus anno 385, tueuse Junio, Thcodositts Constantinopoli convocavil (17), ut, quod per
te Nectarius non volebat, ora impiorum obstruerel qui Trinitalem impugnabant. laque Postumiaiium, non
doctrina et pielate minus quam dignitale prstantem, rogal Gregoriui ul poteslate sua ad conciliandam
pacem Ecclesiis, eosque qui dissidiu exercent, coerceudos ulalur.
T^tyio i xtjv imtsuatv , \ xaxrjv ireipav Doctrina sublimis es, et quidem utrovis doclri-
'.C'n'., xal ei 5 xi pVJXei xwv Xyiov eTSoj. Tj [ev q nae genere , el ulravig dicendi facltate. Alterius
fip xXo (18) oov xo'jou,Ev (o yip Tw(iatxc xi enim famam solam audimus ( nee enim lingua
ttv YXuxxav, o\i8 xi 'IxaXuv 8eiv<5;), xtc Se Romanus sum, nen Italicam doclrinam calleo), al
kette :piOa , uctxe uXXoi Y^wpijstv Sxev, ^ terius autem periculum ipsi fecimus , ila ul alios
%i \ f)piv uixsjxt xo xi xoiaxa (19) xpvEtv quoque cerliores facer queamus, si modo ii su-
pxxEvai 51 ox iXyoi cpaiv. ")? px<* oix mus , qui de hujusmodi rebus nonnihil judicare
X'Tat* (xXXov 8e ^pst ox , Et 8eZ x' \i\- possimus, quales nos esse plerique aiunt. Magi-
eIzsv (20). tHXBe xo xpixaxov xtj slratibus non paucis eveelus es ; imo, ut venus

* Psal. i.wxvi, 7.

ellicis Verbum Dei. His verbis el sequciilibus Eu Caesariensis episcopus comproviikciales invitare so-
charistie, el sacerdolis ore, ipso operante Christo Iebal, ac eos admonere, ul ex Basilii epis'.cdis li
ac sacerdote, peracii incruento modo sacrifiai fidem quet. Paschalis indicalioepiscopi Alexandrini eral.
apene profiletur Gregorius. Quis non vocis divina? Qui tarnen hanc epislolam ad Pascha speclare va-
virlutem allonilus el tremens adinireliir? lit, sic accipial. Verum erraient el Bill, cl Com
(10) Alias LU. Scripta circa Pascha anni 583. bef., si Helladius cujus hxc epislola nomen pra?.-
'EXlaBlip. Helladius hic, ait Bill., Cesariensis 0 feri, dein esset ac ille ad quem epislolam exx
Ecclesise clavum lenebat, ac Basilio Magno in ea scripsit Gregorius. Varus enim probal arguments
sede successerat. Tillcinonl. non ad Hclladiuin Cxsarienscm miss:.m
(H) Toi ypttaci. Forte sot,-, et sic legit Bill. fuisse epislolam exx, sed ad queiiidam ejusdeni
(12) . Hoc est, inquil Bill., mei cognomiiiis tunc lempoiis episcopum in secunda
qui jam vclut inlcr vivos agere desii, homo videli Cappadocia. Exislimamus aulciu cpisl. clxxii ad
cet cl morbis eKeneciute Iractus atque confectus. Hellailium Cxsarienscm srriplam fuisse.
(13) Bk xal cri<ji6.l(or. Moniac. (U) T'qr . Cod. Pass. xrv aX-rjOtv^v.
et Morel. tapvxtov 8 xal xiv JUjiftiXuiv, insuper (15) Alias LXXi. Scripta anno 585, iliense Maio
cum advenerinl festi symbola. Olim, ail Bill., ul in vcl Junio.
Collationum libro scribil Cassianus, in Oriente - (10) T. VI, p. 378.
seriim. eummorum Ecclesise praesulum inunus hoc (17) Vide Tillemont., De Arianis, 157 el 158.
eral, ut missis quaquaversuin epistolis inferiores (18) Tij ir yp xJto. Com be . : Nam Latine
episcopos, quo die sacrum Pascha celebrandum dicendi facltale, quam prsles, audimus.
sset, cerliores facerenl. At, inqnit Combef., festi (IS) rit ToiavTct. lia cod. Heg. cl
symbola, sivemunuscula erantel eulogise, sivc ipsa Combef. lu edit, xo deest.
precum sulTragia : imo dislincla insinuai Grego (20) El 1' el.tsr. lia cod. Beg.
rios qui prseier illa preces exspecial. Bill, lesii cl Combef. lu edit, el e xov X^OiixEpov elitetv
ymbola exponit dc Paschalis indicalione ; egi> po- XYOV.
Uus de mail) rum conventu ac celebi itatc, ad quam
s S. GHEGOIUI THEOLOG1 284
l-, non paucos evexisli. Ad summum polen- A iouaa, o tuxtj Swpov, > Iv ol \ asv,
lias apicem venisli, non foriuuae mutiere, ul niulli XX' pT| iXov to'Jtr(v Ss^jevo;, fv* xal afrri)
forlasse dixerinl, sed pro virtulis pramio digni YVT)tai xipuuxepa (21), . jJaaiXEU; E7:atvs9?j ttj
tatem banc conscculus, ut ipsa quoque honora- t oA xpiw. "Exi xa\ jjuxpi- ^
lior efficialur, alque iinperaior 142 "'' suum de 8 ti (-22) xal luv fjjietptv. , (23) itp-
le judicium laudelur. Sed lia'c adliuc parva, ad- TEpov xljv cCiijbCeav, e?0' i;eS(i>. Mu,vr)(iai yip
jungam aliquid ex rebus no.slris. Pia: doctrina? xiiiv tojv Xvbiv, xa\ xb Ga pa Ivtjxov xi xaj p.al;
invsleriis prius imbulus es, postea earn suscepisti. ?;. El xouxoi ; \ pi pvijeGat luv
Verba fu m tua memoria leneo , mil-aculo lio fXwv ( itppsOfjci'. 6k (24) ' 2xi, xoj
ineae aines adliuc circumsonant. Quod si bis rebus xoxo xExu.a[popai ), pSXXlv as (25).
boc adjeeeris , ul amicorum sis memor (adji- Ouxo xfj iv6pu)-vTi Spo; 'jSai(AOvia, f/touv jxa-
cies aulem, sat scio , alque ex praeicritis rebus boc '); (20). Tb S 7ipa6e TaSspiv (2") u.t ik-
conjicio) , majorem nobis lui adiniralioneni com- paxbv clva vGpitoi , IIiv8pt> <ptXo30(povxi tci-
uiovebis. Haec buinamc fcliciialis meta est , ipsa uxEojxev. 'Eitel S AEyXcov xuywv , p.-j-Xu>v xa\
bealiludo. Porro ultra Gades marc ab boiniiiibiis ClTlfypEOC E^> xa' aE ItEltofcqxeV f||AEXEpOV -pTEfOV,
Irajici non posse, Pindaro docenli asscnlior. Quo- clxa f,u.v e 7iotwv ;, xa\ & w
iiiaiii aulem magna conseculus , magnis quoque viiuav uvSpa toiotov uj] ta uifts-ca 7tatTEv,
noiiiinibus obslriclus es, leque Deus prius nostrum xsvo 8ai ( TOxpaiyovxa. MjSev oxui votifs
fecit , deinde nobis eliam commode praefecit, ac xfj <rf upTEiv ipxfi (iteiit) zXiv avooc -
prxlcrea ineplum est a tanto viro non maxima , ox o*8a 4Y 8 t xa\ Ztm, TJVaTOfiviuv), if
i|iia'i|iie postulare, boc te a nobis admoueri pa- xal 8ii <rc lipTjVcjoaiOai (28) { 'Ex-
lerc. Nihil tau prsefeclune lue convenire existima xXT)ti!a, xv 6rj o-coSpTspoy ziTiu.'jai to oxa-
(quandnquidem rursus episcoporum synodus cele- oiajouatv. E 8 Tqj Soxi Evat (29), xuv
bratiir , baud scio qua de causa , et quo modo uiv ^ , xr,v 6e povxiSa u.i)
milium) , quam ul le prxfeclo , ac tua opera, xaxaXua , xoxo o .] .| (30). O yp
Eixlesiae ad paeem adducaniur , clianisi eos , qui Cis- Tiv 6pdv(i>v xaV x. -fpOo xoj ouXoui-
dissidia exercent , asperius objurgare oporleai. voi;, oxio xal ttc 'Ja6ia /^- (31)"
Quod si cuipiam muduin excedeus esse videar, quod XXi vv a$iiti(rxoi xa\ ^Xiov, io otjjiai xoV sol
cum a negoliis rceesseriin , non lamen curam et 8oxev, ouSev fSiov, XX xb xoivbv (tepa-rcevov-
solliciludinera abjecerim , boc ne mireris. Non .
enirn quemadmodum tbronis et superrilio, volenlibus cessimus, ita eliam piel aie : quin potins en
majorem Odern et auctorilalem apud te habilurus mihi videor, ut qui non rem meam privalam, sed
pubiicani utililatetn eurem.
CLXXIV. EUDOXIO RHETORI. '. EVAOSia PHTOPI (32).
Varias ad Eudoxtum rhelorem epstolas, plerasque incerii propemudum temporis, hic propterea eotloca-
wiii, quod vix junior Nicobulus hoc anno lardius Ludoxium audire polueril. Quippe qui primum Tyana pro
fecas, ul senbendi cclenter arlem edisceret, Theodoroque anno 381 cjvmifi'. mi ineunte 382. hujus i.rbit
epiteopo commendatus, Csaream Cappadoci, humaniorum lillerarum el rheloric causa missus eil,
tandem Constaiilinopoli, aliaque mox in urbe altisve magislris, tivo elium jubenle ptre, aitersis
pperam sophislis ddit anno, ut arbitramur, 384, cum auno sequenti Nicobulus paler obierit. Anno itaque
383 yicubutus Eudoxium audiit, adeoque huic unno conveniunl epislol omnes ad Eudoxium, in quitus de
Nicobulo fit mentio, cterque ad ipsum JXicobulum scripta:. Eudoxius autein Ule Cappadox fuit, counomi-
mis rhetoris filius, ac rhetor ipse insigis, isque Christianus, quem Gregorius Sophronin, Themisiio, Satur
nino, eloquentia; nomine commendavit ; eidemque ipsi Eudoxio cbarissiuia pignora, scilicet Kicobuli filias
oinmendat liiteris sequentibus et proxime seculuris.
Amicitiic oflieiis te supero. Prior enim, ul vides, D Nix oe toi; <? iXixo. 'E-tixiXXi -j-ip irpxipo,
(21) Ttjuuzpa. Cod. 0-u.voxpa. Uli licebit, cum quis ad emu inodiim liiieuique per-
(22) S ri. lia cod. In edil. 6 deesl. venerit, ultra quem progredi non sinil natura. U.c.:
(25) . lia cod. 2022. Al Bill., Mon- Hill.
lac. el Morel. 7tp&xEX0-64i. Coinbef. ^, (28) E}pj\revcracrOai. Coil. EiptivEUffaaOai.
fiii' dvctrin rudimento imbulus. In edil, - (2I) llt-piTT elrat. Bill.
"I.:: fit
'
" curiosus.
;. Cohibef.: Suprfluus.
(24) S. Ilervag. corrupto legit in (30) Mi) davpLUixic. Cod. el (^ombef. p-i) Oaujxaijc.
lerna persona -poir.Ei , qiicmadmoiliiiii paulo (31) EvceCda . In edit, av x<"-
infra^ TExjA<ipo(xai pro xx(Aapoxai. STjiafiEv, sed iiiciidose, ail Hill. Cuico cniui verbo
(25) . lia cod. el Conibcf. In edit. iegenduin /(;;;.:-;, <|ueniailiuodum vel nie-
9auu.a{a[jiet)a. diocriier biijus lingua; periti facile judicabunt. Ai
(2li) "llzovr . lia cod. In edit. -jv nobis propler dalivum, toI; ouXojxiyot;, reclius
uaxapitTjTO, q.od Bill. : Human [eticilalis seu vid. tur uapexttipf,ia|xEv, et sic babet cod. Ilaec
beaiiiudinis meta est. vox, iuquil Lumber., longe coinmodior ea quam
(27) 6!. IIa cod., sie el scribit Pindanis, Bill, sic usseileex conjectura subsliluil : Sic eliam
Kern. iv. Edil. PaSfjpwv. Gades locus csi inter pieialc cessimus, ut nihil earn ad mc speciareputantla,
llispa-iani il Africain, ubi mare pcrmrabiln esse til.
negavit anliqiiiUs. I ule ail.igiuin dictum est quo (2) Alias CXV. cripta auno 5:5.
*5 EPISTOLA CLXXV. 2S8
u>; .. \ oJS' av (33) , eu <( A scribo. mihi credas veliin, ne me qui.lem oseii-
(oj yp iiov). si |il] ira 4toio|at)v t|v alv iXEav, tassem (id enim a 143 me alienum esl), nisi ami
nos twv vavxatuv lS(Jzt 101, jar.ep DonXtyrt too- ciliam Miani plurimi ducerera , mihique necessa-
Xov, 6ey"P< as itp6t rpaf^v. S' v rio faciendum existimare! , ut lanquam piilluni
itp toDto TOtpoSuvOsctii, s! xecvo evOup-YiOsET]?, t equiium sculica, sic le ad scribendum excilarem.
bv, xat Tvt, xal t tEvo, & yg'-fw, Ypcto (34), Hinc aulem maxime provocaberis, si illud cogites,
xat ! . , oaiot tfj quis ipse, et ad quem et cujus causa ea scribo qtue
-.^, oOtu 61] xat fi iXEa xX^povojietv. scribo : quodqiie (los ut paternorum bonorum, ita
; 5j xaxsbo XoYt?Es6at xaXfii lxI> ~l H*v ctiam paterna? a m ici lise hajredesesse convenit. Quin
oxitv tXoioet? (35; IjtuT 8s tXoiatpuv roxTps, illud quoque reputare commodum fucril, quod lu ap-
xa\6i ^iScExvuseai (56) l]|i4 xf(v psTl]v, )37rsp prime pliilosopharis ; nos aulem pliilnsopliorum
xcv ol rewaoe to 7tatSotp!6ai. ti parentes sumos , ac nobis virtutis specimen -
xal (!!>; TUv ctpijuivuv. OJ tuxp Ijjiv 91X030- bendum est, queniadmodum slrenui alliletai iis
'aj .uTjpa TOtpi so- aTia Ijjisrspov ex*ai8escc, soient, quog palxslrae magislros habue-
xat alfia twv *. OTa* o Xyw, (37) runt. Vis majits aliquid adjungani ? Non parva
Yvr.aitorwj xa\ uto <iv Nexo- bis philosophic pignora penes le sunt. Consangui-
;. ToJtoi (38) 8" v -]? , neos enim noslros erudis, el.qiiideui piopinquis-
l](i>v ivr, lOVEUatv 000 (39), o ou6sv8{ <- simorum numero. Seis quos dicam ; nimirum sin-
Xorspoi, ti Sil Tot Xyoucri touteeiv, xpveiv cerissimi ac cumprimis honorandi (iiii noslri Ni-
Xyoi, xat <j7:o'j5t]v 8oxt|ieiv (40), xa\ 6(5aux- cobuli fil ios. His quidquid opis et adjumenti atiu-
Xou; Scjiouj ^- tohecv tot etoxvoi. leris , nos in animo tuo ac memoria versan puta.
qui, si iis qui id asserunl, Eitles habende est, non minus, quam quivis alius, idonei sumus, qui de
litlcris judicemus, ac Studium et nduslriam explorerons, cruditosque magislros laudibus altius effe
rent us.

POE'. (41). CLXXV. EIDEM.

Scijniii. quodammodo laborunli Nkobulo Studium nl suum opponal et diligentiam, Eudoxium inrftal
Gregorius.
nXiv Tzpb as Nix6ouXoc jjui; \ TcXtv Rursum ad le se confer meus Nicobulus : acrur
i;w mipi-To;, tiXa -2 ar.z'Jw-.a. zi; a-j-ov (42) sum ego supervacancani operam sumo, qui le sponie
JxpOviov. 'Eitel 6s cneo) lv /si 6E<;ia (43) tua currcnicni el ipsum incilem. Quoniam autem
vo (st |iT is o'JXsiGou ) , 5 6k ; e- egregia quidem indole est adolescens (nisi me cu-
ustv d) t toXXi duvisuxTat, (5a6ujiTspc pidilas fallil), verum, quod iis, qui eleganli inge
jti, xa\ xvTpti)v (44) 6sisvo;, t1)v asauTo nio sunt , adjunclum est , scgnilie quo
okou61v vTSiivsy/.. Ka\ va tuiv isTpiov dammodo laboral, calcaribusque indiget, Studium
, tv (i'jtxov TTTtya (45) itiT]t;isvo , \ Ilium ac diligentiam oppone. Alquc, ut de vestria
iv-\ Tj{ fayeEu^ veupi Evoiiii) y6"^!^' lilteris aliquid usurpe), fabulosain cicadam imiia-
vo (46), va^X^pusov ttjv ()6tv. Otio 101 ox:; lus, ruplaeijue chorda; vicem Eunomo tuo supplens,
tvs-joxijjtfjisiv ti viw xa\ f,[itv -/aptiiai t i- canlilcnam expie. Ilac ralione, meo quidem judicio,

(33) Kal <rbS' r. In cod. el R. v deesi ; delcn- (41) A'ias CXVI. Scripta eodem anno.
iluinque proponil Bill. (42l Kil avrr. Combef. xaV ax6, el ipse exci
(34) ta Tro, , . la cod. Par. et tent, Mox idem pru - 5i, legit Gitei&f).
Pass. Combef. tvo Ypo). Proponil (43) "Exei Sei. lia cod. el II. In edit. 6s;T)c.
Itili. tvo x&pw Yp^i, ypato. In edil, P (44) Kal xsrrpwy. Ill Monlac. Al Combef. vJ-i-
tvo YPaifov Yptfio. . In edil. xvTpov.
(35) "On ci/ ter x(it}r piAocrope. lia cod. (45) Tor fiuixor zzzira. Cod. R. el Combef,
Reg. 1405 et .. qui reddit : Quod eliain nunc IIjO'./.v. In aiiliquis edit. 'j0cx6v, sed falsa leclio,
in Hudium philosophies incumbis. Monlac. cl Morel. ait Monlac, nec admillcnda quam hahel Bill, u-
; l/tv, u [lev xp.7]v (fiXoioE?. In edit. S-t Oixv. Vera leclio, Huiy.av, iiiqnit Morel., ut ex
< |isv ixi piXouosfv. inilio prophelici Clemeniis Alexandriui colligil
(36) Kai "e i^inUyvcOai, usque ad naiSoTp- Montac, ex quo corrijit.
fcit; inclusive in cod. Pass, non legunlur. (46) Evrvjup Cf) yerfisrcc. Ita cod. R. cl
(37) O' A-w, tcu. In cod. et apud Combef. Combef. Ila eliain Montac. el Morel, qui ail : < Eu-
TO ll^CSt. liomiim enim Locrenseiii iiitclligit Gregorkis, cui
(38) Tvvtoi. Ita cod. Reg. 1405, Monlac, Morel, siiinli'iii coniendiL Nicobuluin. 1 "E/oijii v aov xal
et Combef. In edil. toto'j{. , 6t' v nujiTtpT- XXov 8ir\Y+i<J0LaQa.i i09ov, ESvotiov tov Aoxpbv xal
'.j()9)
legimus cum cod.olev.
1 eJit. 5 tiReg.
v 3uinpiTT]s. TiTTiya tv IluOtxav. Ilaac Clemens Alex. : Possum
Mrryioveveir ilod. et Combef.
(noque tibi aliam narrare fabulant, Eunomum Lo-
deleni , legunlque |ivt(iovs'Joic. crensem et cicadam Pylhicam. De Eunomo el cicada,
(4<)) Exov?ii\r dcx.iiCstr. Cod. Par. <Tzo'j5f 60x1- ville Erasnium in adagio Acantina cicada. In edil.
p^siv, studiose eas exploremus. Mox legimus 616a \ vTi tt? iaYEitj vsupj jv v6iqi -(evi-
axiXov'.oJr, el ita duo cod J. Itcg., Pass, cl 0111- |/.vo, quod Bill. : Rupuique chorda, canin -tuo in-
bcf. lu edil. '-J; i|cet>i. cltoalo.
28T S. CREGOKII Tlll.OLCGI 283
gloriam 144 ex adolescente consequeris, mximo- A , til \ ooG xa: tt. oj
que beneficio nos affcics, qui tibi Inique eruditioni &...
non mulla pra?ponimus.
CLXXVI. EIDEM. . TQ AYTQ (17).
Sibi iuccenseniem compescit Eudoxium Cregoriut, ipsique rursns iradit Mcobulum.
Quid libi in nos accidisse dicemus, vir admi- T u(xv nsitovivai <je irpo *, aujiaste ;
ramie? Quapnam non scribendi causa? Non enim x f) xoG p.T ypaEiv aixa; oGxe ]^ lyxa-
supcrbiain el conleinptumobjicinus, necdesidiam, X5op.sv , oGxe epYav , oGxe xb (il) xtv (*8) 5 Tl
Ypa^Etc. O rcpo eoG xo xaGxa icaelv. tviv
nee quod, quid scribas , non babeas. eque enim
luum csl bis alTectibus laborare. Nimirum illud jjLVTjaixaxsl (49), u>v airoXoxevoi
est , de .un bis l lis nobis succenses , quos lie OGaXsvxIvo irposircuas (50), xal xaGxa 5oG 6Xov-
male perdendus Valentinos exspuit, idque le vo- xo. OCi fp Tjv ijiopo av8p> xal SeivoG Sv8p' tu-
lente. Non enini hominis rlieloris ac facundi erat a|xvaOai , toxe tt rcpxepov (51) 1.6>1
hominem ulcisci , qui prius ambos ejusmodi fun- R xoiaGxa xaxexXp.i)5Ev.
dcre minime dubilavit.
Al, o Achula, ingenian iracundiam doma,... ' , \\%iJlsv, dpacor dvpir pyay,...
rursumque nobis haslain man , lioc est , slilum xa'i xvtsov ouOi j(av xl)V YPatpSa, xiv <rijv as-
move : ne alioqui , cum exigua pcrpessus sis, in Xav pA\ 8<5Crc, uaxpjt 7:s7tov9t\i , iravxv e!
majora , hoc est , in episcopale ingcnium impeiura p.cu<o, xov woTtomxov xporov (52). "Itciteue, 6fjpa,
facer vidcaris. Equila, venare, ingredere arbiiraiu afitCE i; av Oi).r,i, eu.oG Evexa , oGxe tt ypi-
tuo, quantum quidcin ad me attinel, nee quidquam (<o|jLev xt, oGxe TcpositaioiiEv. Kal xaGxa lxav> ,
jam scribemus , nee jocahimur. Ac de bis satis, xoaoxou xiu.(i>u.E6a xfyi iri]V iXav. 'H p.v ouv
lanli amiciliam luam facimus. Huctenus tecum jo- naiSi (53) xoaaxi], xal xosoGxov. "0 8s oxxi
cati similis. Quod aulem non jam jocanlium, sed raxtjovxaiv eoxIv, xal Xav (54),
serio agciitiuni est, suavissimum (ilium noslrum xov yXuxxaxov utov fju.t>v Nix6ouXov, auBi "1*
Nicobulum rursurn tibi tradiinus. Ac velim eum p^o[JLoV <ioi(55). Kal 6/oio ' |juJiiv xeGxov, >;
a nobis accipias , ut a nobis ; rbeloricum qui- ' <(iv, xb (av tjxopixov pyov (56) itaxpl
lera opus pairi, sopbisticum anion, nobis largiiu- vaptoGu-evoc, t> 8 aonxixov f]u.v. 8 yp 8xt
rus. Non enim diibito, quin si volueris , nego- C etX<jvt( eoi xb itpf p.a ^(8peu.ov. To{ 6
lium felicem cursum habilurum sit. Admirandis u.aaiot aocidxatj x}v tppGv p.vov (iijffEt, xal x6
aulem sophisiis supercilium duntaxat relielurus itEpl xoG XeIovo u.xEeOat.
es, illudque , ut de augendis facultalibus coiidi-
clenlur.
145 CLXXVII. EIOEM. POZ'. (57).
Inceito licet in edilis hc epstola til inscripta, earn tarnen Eudoxio datum esse non dubium est. Tanlam
enim cum superioribus liller'n ac sequenlibus, qu ad eum scripta; sunt, aflinitatem habet, ut illam non ad
aliuin quam ad Eudoxinm scriptum esse constare videalur. Si quis aulem 1res epstolas qu sequuntur, huie
privisse ntendat, ob ea maxime verba : Ul babeas qua; ciinlempsisti ; ex quibiis, cum hanc epislulam
scripsil Gregorius, Eudoxiumjam'id fecisse videalur, ad quod eum Theologus his tribus titleris liortalur ; si
quis, inquam, coniendnl, non admodum refragabimnr, modo vicissim concdt, hoc anno has omnes epislolat
scriplas esse. Alioqui importune Nicobuli menlio hic injecta (Orel, quem hoc anno tardius auditorem Eu-
doxii fuisse non puiamus.
Quonam pacto virtus tua se babel? uunquid, ? uoi xi xrj ); /si ; xal e! xax Qtv ti
quantum ad Deum allinet, progressum fcchuus? p irpoT}XuQau.Ev ; toxv-o uol iXov app.(5Etv (58)

UT) Alias CXVII. Scripta anno 383. (53) 'II ur ovr natSi. \l:\ cod. In edil. rau8sa.
(4s) T ir\ ey.eir. Cod. el Comlief. xoG (jlj S/stv. xouauxt) xal \ xoaoxov dulet Combef
(49) Mrncrtxaice. lia cod. Reg. . 3, cl Com (54) Aiar cxovaitfrTO' Monlac. ctXav <nt;u8a-
ber. In edit, fjfttv deest. fvxajy. Morel. Xtav aTEuSaavxtuv, magnopere inci-
(50) Ilpoakatvce. Combef. : Abunde utexspneret, tanlium.
ndjecil ; M-c'iiiiilaiii enim, inquit, vox rpoij--ujE (55) 'E^xeiplofir coi. Monlac. et Morel. eyx1"
iiiolitiiiiiciii indicat, ad quam ipse Eudoxius priores pJop:a sot.
viri ambos rarpcmlo ipsum inipuleril. et ideo trou (50) 'Prirepixr ipyw. lia rod. Res. . 3, Mou
OiXovxo, cujus ratio subditiir, o --ip jv, ele., lai1., Morel, Combef. Ilorlaiiir Gregorius, ait
quod non interrogate lego cum IJillio, sed asserle. Combef., ut sopliislica posila va ni la le, ad Christia
(51) Tic xpzepcr. lia cod. Ri'g. el Co.iibef. In na m pbilosopbiam iranseai, ul el clarius rpisl. sc-
edil, xi -;, qui prior. qucnle. 1 edit. p>(Top:xbv piov, qnoJ Bill.: llhelo-
. () 'Exicxc.xixr .. lia cod. Reg. el R. ricam liiiam.
Monlac. ac Morel In edil. tc<jxo;rtxov Opvov, quod (57) Alias CXIX. Scripla eodem anno.
Bill.: In episcopale solium. At Combef.: In episcopi 58) Sol i.Uor pjiCeir. lia cod. 1405, cl
mores et animum, quasi in cam rem Gregorius jo alii pcrmulii ; sic ct Combef. In edit, s piXXov
cundo aliqiiid ululent. aplxoZziv. Po ai fiXXov apjjifsiv Bill, prtiponii
189 EPISTOLA CLXXV1II. SCO
iroXau.6avof.isv. yip jjaTv 9X0V xa\ - A quod tibi, polius quam quidvis aliud, apposiltim
-iv xa\ axoEiv. Ti Si SXXa jrapEtv a3iou.sv, -- exisliraaiuiis. Nam haec sunt, qua* lubenler scisci-
4v xl (59). Kai toi xv ti ouXot|xsOa (60) xal lari aique audire solemus. Cetera quoquo modo
6e;t> xeiv, &' ^v T0"T0 ouXotiiEO' av, iva se liabeant, valere sinemus. Qiianquain, ut etiain
Ixtj tbv OnEptSej, xa\ : iftXosocjfj rt fxe- ea le prospera habere cupiamiis, hoc uno nomine
^cat (61). ' xa\ itporjEpjjao itap' ficjjv (62), cupiauius, ut habeas qu;c coulenipsisli, ainpliusqiie
xa\ Nxo6oXcj> vevo toioto, o!bv Xiti- ob ampliora pliilosopheris. Hnec el salutationis
ojiEV. E! v Se (65) xa'i nXiov aixjxev, ttjv aitXi]- causa a nobis accipe, el egregio adolescenli Nico-
criav fjuov, dij tpiXortjioj, xipsaov. bulo laleni le prxbe, qualem speraiiius. Quod si
plus etiain posliilenius, nimiam noslram cupidila-
leni, ut beraus el munifcus expie.
01. TQ AYT (04). CLXXVIII. E1DEM.
Borlalur hac epstola Kudoxium, ut eontempiii opibus, spleudore, plnusibus , toioque dicendi genere , philo-
topliiam amplectatur, Deoue udhrtal.
?v 'A9prit ;, \ 8' if> cta\, xai Athenis velus lex erat, eaque meo judicio, prse-
xi/Xista lx)V (63), iniSiv tpacraiev e! T6r,v oi clarissiinc constitua, ul adolescentes, cum pukcr-
voc, itpi{ Tx^ac 1, Hysatiaii 8 tov Tprcov lalis anuos alligissent, ad arles ducerenlur, duce-
totov 661 6r,u.osa ,? te^vtis p- rentur aulcm ad bunc modum. Cujuslibet ai lis
yava, xa\ icpoiiysoeat totoi to vou ttp 6 inslrumenla publice proponebaniiir , alque ado
" (66) x^fiv , xal lepoezp^unv, totou lescentes ad ea adducebanlur. Quocunque autein
xal ttv T/vr,v StSsxEs6ai * <{ ulv cpatv delectan quemque coniigisset, ad idque aecurre-
e7tTUYXavov,to (67) & '^ , 8s c- ret, hujus quoque artem cdoccbalur : quod videli
5iv SiafAapTvovxoc. T p.01 ouXETai t SfrjyTjfjia ; cet ea, ut plurimum, recte succdant, qua? nalura
Kal al \ ^"" ^P^ <f>iXo(Xo:!av yip ?xE1 duce aggredimur; ac contra ea, quw invita natura
iitiTTjSetd, Ta-Tic u,$ aicXstv, p.rfi irpof 4XXo ti suscipiuiitiir, spoil) fruslrari soleant. Qwoisum au-
(iXXov fEHOat (68) t>v ox oixetuiv, f tem special haee narratio ? Nimirum hoc aio libi
rspixESOai ^po ty viveuxa, oOx 3ti piiT-rj i providendum esse, ne philosophiam, ad quam na
vov arlv, aXX' -1 xal nponputaipa. 8e p.i\ tura optime comparalus es, negligas; aut cuiquant
^ p4uv iwxaxou, xa\f icapoi(ia naiSsEi (69), alii arti, quae libi non satis apta sit, potius assuc-
xa\ tnnonJVT)v Sara p.i\ Sstv OXst (70) < itoti- seas, quam hanc compleclaris ad quam nalura
ot ii) t yvT,Tai ; !) xal xvfi Imroovii 61a- propendes, non modo quia prxsianlissima est, sod
liapTT (71), xa\ ^Sj. eliam quia ad naturam luain accommodalior.
Porro non esse vi cohibendum fluminis cursum parosmia quoque ipsa 146 docet >, .ac poesis
eliam ei, qui equiiandi artem didicerit, caniandi studio interdicil. Alioqui fore, ut nec eqiiilalio-
iifin, nec musicam assequatur.
Eccli. iv, 32.
os uXXov Epuxlv, redditque : Quod quidem, meo Minerva aliquid tentt. Unie simile est illud Ho-
judicio, potius quam quidvis aliud ex te perscrutari ralii, I Epist., x, 24. 25 :
content. Verum nihil miliare necesse est. Naturam expellas furca, lamen usque recurrel,
(59) " r %). Cod. 8itw 5v yoi. El mala perrumpel furtim vestigia victrix.
|00) Kar el ov.ilpeOti. Cod. xv pc>uXAE9a. (70) 'Setr .. Cod. Reg. etCombef. -
(61) Kai . kxl /(E('ff<<7i. Co 111- Xeiv. Anlhologia Epigrammalum libro, cap. 76,
lii-f. : Et majoribus uuetus may is philosopheris. pag. 108 :
<tii) ' yiir. Ita cod. etCombef., sieque le TLrzefis )\ iii\v -' otSi\r;
git Hill. In edit. TZ3.fi' . '1 11 iSt}, xal aoi eSer
(63) El r d. Ita cod. lu edit, st deest. I 1 "Ur S zi 11 sSgiv,
(64) Alias LXII1. Scripta eodem anno. 'Ajipotpbir i\iapre, xal xal oiiij.
(65) Ko! xdXlicrta %, eaque longe optima. Hic ISesiori qu&rcnti cur t.iniopere a scripioribus
(66) "Orifi d ri/rj. Cod. 8 t/oi. poetis celbralos, a nein i no eoriim ut cunondi
(67). ' ter - yivcir enttvfxfor- perilus pr;edicoiur, respondent polai res diver
to. axe sentenlia uno versu exprimitur: ssimas esse", eqiiitare et canere; neque fieri
Natura: sequilur semina quisque su. posse ut nuns aliquis 11 uiroque genere excellai;
lbi valet ingenium ubi intenditur; ibi inlendiiiir, Neslorem auleni equilcm esse, ac ea proptor mi
ubi sponte sua et libenler versalur, cogcuie ne- nim non esse, si ut cantor minime celelircinr.
mine. Vide Erasmiiui in adagio : Equilandi peritas ne
M) MXlor . Cod. Pass. R. et Com cantet.
be f. jx/iov i'/):.-_i-Jix:, potius te ipse per rim in (71) ' Stafidprxi. Hoc proverbio ad-
gras. monemur, ait Hill. , cas arles colendas cl exercendas
(69) ' xaiSevei. Cod. Reg. et Conihef. esse in quibus Studium nosirum collocavimus.
xeXe'jei, jubel. Eccli. tv, 32, Noli niti contra tor- Unde illud Arislophanis pervulgalum : "EpSoi Tt,
rentem, nec coneris contra ictum uvii ; : Kai ^v xas-o eSt) tyvtj4. quam quisque norit artem
at; io^cu i/i'ri r.r,-.3\.'/j , nec cursum fluvii violen in hac se exerceai. Ciuuur a Cicer., disput. 1 Tu-
ter cohibcas. Quem locum ad cum accommodai sculana. Mallem legere, in teriia persona, 6t-
Theologus qui natura; sux vim infer, alque invita ajxapxT,. Edit. Patrol.
2ftl S. GREGR11 TllEOLOGI 393
Quae auiem est haec natura aplitudo? Ul qoideni A 'AXXi t; i r.i-rfi 5){ ; to yoCv i.\ stop^javtt
ipse le speclando aiiiinadvcr, priinum vilae el nio- xaTSavT), jiv 6 ; xa\ (72)
ruin tranquilinas alque siir.plicilas, animusque ad f,Qou ^ xal otexvov, xa\ ;
lias vitas fraudes el imposturas parum apposilus ou oTpotpi tato; avE7HTf)8etov. "Entiza t ttjc
ct idneos. Tum quia prxstanii es animi indole, ^r/T\ eu xa\ ityvouv, ..\ r.pb 6Ejpav E'ixf-
ir.entcqiie alia el erecta, ad conlcinplationcm vtTov. Tpkov vocioxofia (73), \ %
levi el expedita. Hue accedil adversa; cura valelu- auOcv vteii] xa\ o uxpov ei tXoaoiav
dinis, el corporis infirmilas : nam hoc quoque non evai 8 DXaTidvi (74). Ka\ u.t]v xai fXtxac
leve ad phUosophiam pondus habere Piatoni visum cutio; lxs'. & *iSt) t* ^Or] xXvEoQat (75). Kal
est. Quin etiain es aetale, ut jam animi perturba TTJnevfaoxu,itTsa6a jwi Soxst iXXov f xaXXw-
ciones inOeclaiitur. Ncc vero pauperlale lam frang nCejOat. T te a<r/vEuea>. EtSvat, o
mihi videris, <|iiam gloriari. Jam quod erubescere ;. 'AXX' o'JS 9d)v} u,iap coi, oSs tY0V4 xa-
seis, in eo non rhetorum morem refers. Sed ne- xb? (76), oiSi ayopaioi e, oS ti tuv toiotiov
que scelesta tibi lingua est, nee malus efleelus es, Ixei, v' auvT|juu{, ; itXttei tv yopaov
nee cireuniforaneus es, nee deuique, ul rem pau- );<5; 6 xpEiTTtov e; 8]. 'Apiirotp-
cis conipleetar, quidqoam eoruin babes, quibus vou (77). ' pWjttop xaXouxEvo;, itv-a -
forensem hominem Democritus lingii alque instruit, pov f) TJGoi teXc; ; (78). -
vir scilicet popularis gubernalionis peritia Aristo vuv SeXt0T|; Tipoa9at ttj iXoioiai Saov TcpoEfXTj-
phane potior. Verum cum rhetor voceris, quidvis ai, ixr.Sk SsTpa 5xT)? ( v to; SsuTpoi
tarnen polius, quam quoad mores altiuel, inter (iXXov t) v to u-e-j-ttoi. Ei 5e \
rlietores censeris. Quocirca noli id philosophise, tu>v vra09a 6ot)u.ev, ] avixfl apiroEiv
quod jam accepisti, projicere, nee secundas polius v xoXoio; (80), oeto Evat 8uvau.Evo;.
in secundis rebus, quam primas in maximis habeas. Alque ut ctiam primas eloquential tibi de
mus, ne susiincas inter graculos excellere, cum aquila esse possis.
147 Qoousque oh res parvas huroique reptan MxP' tvo? cuaiofiEOa to; (iixpoi xal X"!1*^
tes inflamur, atque inter adolescentulos ei fabulas pxojiavoi, xa\ Tratiop.Ev iv (xeipaxioxoi xa\ -
Indiums, et a plausibus in ail uni allollimur? Mi- Gxaai, xa\ aipojiEOa ; Metz6({iev
gremus liinc, viri efficiamtir, somnia projiciamus, vTcOEv, v6pEj YEvwiAsOa, 1.$. 6vs[paTa,
umbras praetereamus , aliis vilas oblectaiiienia , TOtpa8p[iWfAsv ; o-xti?, SXXot itapifjiEv -
plusque doloris quam voluplatis habentia, i*elin- 7w 3oj, \ 8uvr)p. "AXXou 7rpafu.a-
quainus. Alios occuptes leneant, jactent, ludifi- te'jt) (81), xaV p.ftaiC,n?zhu, xa\ iratCTti>, <p6-
cenlur invidia, et teinpus, el fortuna. Quod scili voj, xa\ xpvo;, xa\ /). "O Sf can tiov avOptu-
cet rerum humanariim inconstanliam appellant, tivojv t6 aoraTov xa\ avijiaXov (82), ^-
valeant throni, principatus, opes, splendores, ela- Bpvot.SuvaTEat, 7tXoTO, Xai7rpTYTsc( .,
tiones, casus, vilis lixe et despicabilis glorila, r.xil)<x-a, t8 eteXec 8o;pov xaV , <ji

(72) ' xaX t. lia cod. Reg et Combef. Gregorios. In edit. oT{ tv aropatov .-
In edil. TpTtu et i \ . xpiTov ; 8i)[ji.aYojf!av ',;, quod Bill. :
(73) 'H rocroxojda. Bill. : Advera valetudo. Quibus Aris'ophanes (orensem emocritum ad
(~ii) Aoxel ILlzwri. Ita Montac. et Combef. populrem gubernationem fingit alque instruit.
In edit, nXTOJvt, Piatoni visum est ; ac proinde, (78) el >i\ropa. Rhetores euim antiqui
ait Bill., Academiam insaltibremAiticse locum ele- oblreclationis et maledicenlix vit io magna ex
gisse dicilur, ut n'unis bonus corporis habitus, pane laborabanl. H;ec Bill.
lanquain nimia vilis luxuries ampulaielur. Vide (79) Ta erepa xT)- Cod. Par. et Combef.
Ficiiiiiiii in ejus Vit:. ?XEIV.
(75) . Combef. : Ol jam (80) ApicrTPieiY r . Hoc proverbio
perlurbaliories atque vitia fatiscanl et concluant. D adinoneir.ur, ail Bill., prxslare inter ptimos
, pro , morden, reddit Bill, - ct prxstanlissiinos virus qoalemcunquc Im uni
>., frangi ; sieque legendum proponunl Montac. teuere quam primum inter perdilos el proflga
cl Combef. los : contra quam de Cansare legilur, qui in
(7G) Oi'S fxora xax. lia cod. 2022, ac parvo quodam et ignolii op|)ido primos esse ma-
Combef. lias >(, ncc mala; indolis homo es ; ve!, liibat, quam ; seenndus. Sed profecio ulolim
male natus es. Bill. : Nee male [actus es. \n edit. Croiooialarom postremos reliquorum Grxcorum
oj6 yiymac, xaxto;, at forte legendum oCi5e - primus esse diceb. tur, ila qui vel extremom inter
va ;, eque clamas impudenter, more scilicet veros Chrisiianos tenet locooi, etiaoi ptimo geu-
qunruuidam pliilosopliorum. lili, vel eo qui inter homines mondo addiclos pro-
(77) A-nfJ/fpizcc xpslrtbiY ele, Smtaycoylar batissime vivit, prsestantior censendus est.
'Aytcrroprovc. lia cod. R. ac Combef. Huic le- (81) "A.tlov xpaYnatevrb). Cod. Par. et B.
clioni favet quod de Deinocrilo scribii Suidas : jp-e 3, aXXou xa'i (ETa^iirrET) Sivo,
6 v 'A63ffoc?, 8t t})v , oocav TifiTO, Alios ludicentur et jactent invidia, etc.
pra'fuil et Abderilarum reipublicif : qui honor pro (82) " i\ ?a<Ti zur rOpi.-clrujr z azazov
pter ipsius sapieutiam habitus fuit. Qui eliain - xal . Qua; seqiieoiibos apiius jungi cre-
spuit Alhenas , cognominalus luit sapienlia, et dimus, b;ec verba Bill refert ad ea quas prajce-
(iarissiiiium inter philosophos iiomcn oblinuil : diinl, redditque : Et (ortuna, sic enim rerum hu-
cum laque mrito Aristophani cmico anteponit manarum inconslanliain appellant.
03 EPSTOLA CLXXiX.
iSXXov aSo^sst tc o(x5(xsvo (83), f\ yeXiu.evoc A ex qua plu capiat dlierons quispiam, si earn re
ta ]{ f*eydtXT] tatT{ ^ ratiyvta te xa\ Bea- porlel alque superbiat, quam si irrideat inagim:
( "Hu:e M Xyou itEpi8patou.EV, xal hiijus eccii ludiera, niigasque lliealricas. Nos
ffcov avA i:vtti>v e"xlv &|*' u-ivov 8iapx Verbura compleclamur , ac pro omnibus rebus
yaOov \ iu.TEpov ^xiv \ vTaoa e8o- Deum babero opteimis, solum, inqiiaui, perenne
X'.JiEV yivTjtai, TO TI (AtxpO (84), Xo\ TOUTO t)- illiiil bonum et nostrum, lta (et, ut bic quoque
toGsiv, ^ exeTOev iravTto itEtSi] ttj pETTj splendorem assequamur, quandiu nimirum parvo
i8Xov, 6eov yevia-oai (85), \ adbuc animo sumus, idque appetimus, aut corle
, ev Tfl xpiaafl u.ov8t (86) 8e>- in futuro aevo; quandoquidem virlutis priemium
povuivtu, ? vv (istpw; exo|iev Tl* aya. est, Deum fieri, ac purissimo illo lumine irradian,
ft (87), 7tp6atve, ittepo TJ5 8ta\o!a, zt\ quod in trina imitate consideratur, cujus nunc ra-
oljvou toj, ^ otj tuv eXir8tV, ; ou (88) diis leviter lanlum perstringimur. Ad haec enn-
!| 7 axpov Ietov xa\ p.axaptov xa\ f]u.{ tende, progredere, animo volita, vitam aelernain
Eiratveisi, eu otea, vv ulv XEya, S otEpov arripe, nusquam spes luas siste, quousque ad il-
o9ovojTpa, ui8av Stj aeauTov v ol -- lud summe expetendum et beatum bonum perve-
(u9a, xa\ xj) xevJjv u.axapav Epiaxfl (89), " aeris. Ac nos, mihi crede, laudabis, nunc quidem
|M8E 8ta-Joa ava;iXaaAou, XX irpayiax)v aX- parcius, paulo post aulem uberius el copiosius,
-/. nempe cum in eo rerum statu, quem tibi pollice-
initr, teipsum conspexeris, ac non inanem felicitatem, nec mentis (igmenta, sed rerum verialeu
haec esse inveneris.

\ Tg ATT (90). CLXXIX. EIEM.

In epstola 179 sie ab abrupto incipit Gregorius : Quid ais? num te his verbis permovemus, et docendi
nunus depones? Qu verba aperliut non possunt superiorem referre ac designare episloam. Jam permolum
Eudoxium, m Deum arctissime complectatur perurget Gregorius.

Ti fj ; tceEOouv ie to Xoyot; totoic, xa\ - Quid ais? num te his verbis permovemus, et
)| (91) tJjv Tia8Eu<jtv, xat ' fu.>v xaxOTjori
docendi munus depones, atque ad nos, qui quon
tv ! o-E, vv 6, si 8i8tos etcev, urp <je ; dam lui similes eramus, nunc autem, si per le ita
4 8l xaTE7ud6siv u.axprspa; .|8.;, < - loqui lierai, le superiores sumus, te aggregabis?
pane, ir, tout' vau-siv^f. Atirxpov yp tcXeov An lu longiori 148 oralionc demulcendus es ? Ne,
XovTa, tav eXXsiwiv. El yap f apx) (92) quso, mirifiee vir, ne id exspecles. eniin
^xtTj to'j ^avTo? ytvetat, jjactscj to t:Xov est, eum qui ampliorem habeal pariem, totum non
t ye , fl Ttv ; [ev ouv apxovTE adipisci. Nam si prineipium tolius rei diniidiuui
+,|1 Et; capaivEecv, '^ii xaXu, xa\ ,8 est, quod dimidium excedil, quid aliud, quam la
Aeov EZ'.rjTeciiGu). Et 8 8e sot xaV xpEaaovo? uuu.-tum esse queat ? Ac si quidem cousilio nostro con-
CoiiXou, u.sr pouXf, jilv o!vot:otev oXojjtwv coi tenlus es, praeclare res habet, nec quidqiiam prae-
^jpaxeXEETat (93), iva p.r Tfi tou [a0t xa\ lerea requiratur. Sin aulem libi praeslanliore mo-
Stvfl '.^. ' 8 ( tjjju u.txp>v ,{ (-nilore opus est, illud quidem monei Salomon "\
ouX); -} ouXeuou, ut cum consilio vinuiii bibas, ne mundi hujus te-
5taiapTfjt to 8ovtoc. mulentia ei vertigine agaris. Ego autem consilio
lo nonnihil immuialo, hoc dieo : Cum Deo consilium cape, et ab officio minime aberrabis.

Eccli.xxxi,32.

(83) Tic . Monlac. el Morel, aiupo- D
(tevo;. Ilnnc locum vcrlit Bill. : Ex ea plus aede-
coris guispiam capiat, si animo efferalur quam si
irrideatur, denique magna; hujus scenx ludiera,
nugque thenlric Elciiiin -ayvta rgi polest,
vel a participio yEXjxsvo;, pro yEXibv, vel a verbo
EpjSToiav, ul omnia inier rfrtutiTov cl ,5
(uyii.r,... legantur TtapsvOiTix;, participio .
y-fo passive siiinpto.
(84) To zi juxpo. Ex clesli philosophie,
nquit, hoc assequeris, ut el in bac vila darum el
celebre sit noinen luum (siquidem nondum eo
proveclus sis ul humanan) gloriam spernas), el in
futuro aevo splendidtim et illustre.
(83) Ser . Montar, et Morel. nXqofov
yEvsGat, Deo proximum peri.
(86) > r lorSi. Bill. : Quod in StaxEXeETat. , tou. Sic Par.ci 1res Begg.
t'ip/ici unit ale. Sed vox triplici durior minium,
nee probata thcologis.
(87) IJpi tavta XOt. Sic eniin legenduin, ait
Bill., ut in Frob., , ut in ftervag et in
quibusdam edil. , ^ Siavoa. lia cod.
Par. et Combcf. In edil, mepo'v %\ Sta'voia. Mou-
tac, et Morel. itTEpo tjv Stvotav.
(88) " cv. Ita cod. 2022. In edil, o deesl-
(89) Tavta ntplaxxi. Cod. Heg. epaxot;.
(90) Alias CXX Scripia eodeni anno.
(91) Kai iieraBi\ey. Bill. : Et erudilionem cem-
miitabis. .Montar, el Morel, tva ^).
(9i) El ye'tp 1) p%r'\. Ita tres codd. ng., sirque.
legendum proponii Bill. In edit. r yip ;,
deest e. Sic Moral., I Epist. 11, 40 :
Dimidium facti, qui cpit, habet.
(95) 1>1. Plures codd. el Combcf.
Edil, noiinulli otvou.
-.", S. GREGORIl THEOLOC1 <9
CLXXX. EIDEM. PII'. T ATO. (94).
Respondisse videlur Eudoxius, sibi nondum omnhw pcrsuasum, ut se tolum aa pmlosoplam sanetio-
rent couferret, animo tarnen jam philosophari. Elenim rescribens Gregoriut, animique proposilum istuu
laudans , adjicil : elianisi nondum pbilosopbiani prolearis ; eumque ad majora miro artificio promover
conatur.
Egregio qiiidcin, fili, satus es paire, ul de te ; u.v (95) e vaOoo, iXov txo;, oTa
audio. Taiiluiii allolle le, prospere iiicedc , el nuvOvo;.iai tzzo\ oo. Mivov itaipou, xa\ -
rgna " : nosque laudes luas praudicabhnus, eliainsi oSo, xa\ oaiXcUo xai e^Tju.fjoop.Ev (96;, xv
nondum pliilosophiam profilcaiis. Nequc en un ad u.fj isu ttv tpiXoco<pav jioXoic- O yp o!{ Xc~ei
ea ()iia; dicis, magis animum adjicimus, quam ad itpo3xou.v u,XXov, f| ol tohs '.; xa\ aOxo
ea quae facis : quandoquidein hoc quoque ipsuni, u.) u.oXoyev tyjv iXootav, C9<58pa ciXmxpov,
pliilosophiam non profited, valdc philosopliicum "O Ttsp\ Auaiou ; tjsiv 6 xpaixb; (97)
csl. Quod de oralore Lysia censor Dionysius ail, Aiovaio;, 5-t rexvov (98) aivo Xav Evtsxvov
neinpe hoc ipsum quud artificio careat, sumnii ar- Jjv.
tifieii esse.
CLXXXI. SATURNINO. '. ATUYPNIND (99).
epstola Eudoxium Gregorius commendal Saturnino, qui hoc anno consulatum iniit. Quod tel primi$
lilterarum verbis signicatur : Elsi imperii fasligiuni adiium oninera inlercludil. Opporluniori loco collo-
cari h litter non puterunt.
Elsi imperii fasligiuni adiluin oninem inlerclu g E \ ttj p~/r[s(i)fyo; ittoiavwi. XX tX-
dit, al benigna lamen el facilis esl amicilia, qua vOpwTtov fj tfiXa, 61' fv 0ajij5jau.ev TaTijv or
factum esl, ul hanc prccalionem Ubi ofierre non rpoaaYaiYEv ttjv T:apaxX)siv. ll:tv oT eu ,-
dubiiarim. Ad omnia tua erga me beneficia hune xa +,u.v (i), xa't Tzpiabz tov
cuniulum. adde. Dociissimum ac diseriissimum fi ubv 4ju.u>v EWiov, v8pa xal f(;> xaV X<5yto tr\
ll nui nostrum Eudoxium. virum et vila et de <rf( apETTj aij'.ov, xal ' XXa 4)8; 6ev $-
cidua vii Iule lua dignum, velim libenler videas ; (jov, \ Tj (3) i:api sou ; uiiia;,
ac si qua in re probilalis lux ope indiguerit, prao- TtspV jv v STjxat ttj oj xxXoxayaOia;. 'Hu.et; 5k
sidio luo digneris. Nos aulein preces tibi repende- vT;8cbsou,v xj J/.i>", q> jiovcp uvaTOV iju.lv to
uus : quam imam graliam, iis, qui bene de nobis EEpyETa u.6ST9at.
incrculur, referre possumus.

149 CLXXXll. GKECORIO NYSSENO. . 10 NY2SHE (4).

Non semel observavimus, Gregorium, postquam Conslantinopoli in patriam reversus sit, mili labori pe-
perci.se, ul N azianzen Ecclesi episcopus pificerelur. Precibus tandem, supplicationibus et clamoribus,
voli compos [actus est ; et Eululius, Gregorit ronsobrinus, vir venerabilis, Nazianzi episcopus creatus est,
exeunle anno 3S2 vel 383 nennte Verum invidi morsibus iterum puluil Gregorius. M a au tenant Ec-
cletiam, utpole partant ab eo despici, prias advenant objiciebant. Postquam anient Eulalius'consecratus
fuit, eutn, invito repugnante Gregorio, consecralum et prfeclum fuisse Ecclesi Sazianzen, tantuiu-
que non expulsum Tlteologum prwdicabant. calumniam repellit Gregorius in epstola qua; sequitur, et
narrai quomodo rogalu suo Eululius creatus sit episcopus.
Hei mihi, quia incolalus meus prolongatus est ; Olpci on 1} .-tapcixiu tcv - xert,
et quod malorura caput est, bellis et sedilionibus xaXaiov twv xaxiv, v '/.^ xa\ g-j.iz: vi ^ai
res nostra; flagrant, nee paceni, quam a Sanctis , xa\ f,v 7rapsX6op.v 7;apTv iyiiuv Havptov
Palribus accepimus, servavimus. Hanc non dubito, elpfjVTjv, oix iTrjpfjsau.Ev. TavTjv xlv ov ola' 5ti
quin ipse restituas, in Spiritus liais virlute, qui, aCiTO aitoxoTa3T3ct (5), v xfj 6uvu.et ni ts
et te, et omnia tua regit ac moderator. De nobis xa\ t 9povroc Dvu.aToc. 'Hu.uv 5 u.tjSe\
autem, ne quisquam , obsecro , falsos sermones xaTai}eu530a) , ratpaxaXu , u.rSe tiv xupiov tiv
jaclet, de dominis episcopis, lanquam videlicet itisxirjv , 8ti xdvriov iju.iv , SXXov Trexfjpuav
invilis nobis ac repugnaiitibus episcopum alium t,u.cv entaxonov. O yp tootov ; 7i,44iu.-
Psal. xLiv, 5. " Psal. cv, 5.

(9i) Alias CXXI. Scripta eodem tempore. lac. el Morel. pvfviu ^]. Saturnino
(95) Ilazp fdr. lia codd. 1res Regg. In edit. magslro militia;. God. Reg., Sa-opvivip ;-
u.v deest. ,.
(D) )\(. Codd. quatuor Regg. et ] (i) Torrj . Cod. Reg., Monlac. et Morel.
Montac. ei6uu.430u.sv, bono lloquc animo erimus. vbfi pETTj, virlulis fasligium.
(97) KpiTiie. God. Reg., Monlac. et Morel (2) 'Up.tr. lia cod. 1405. In edit. .
KprjTixa. Ul sunt enini, ait Conibcf., Uionysii plu- (5) Kai rrc. lia cod. Reg. ttj deest in edit.
res, sic 1re onines ex patria distineli. . sou. lia Pass, el alii cod. In edit. .
(98) "\% Ejus implcitas valde artificiosa. It) Alias XLII. Scripta anno 383.
(99) Alias CXXXII. Scripta anno 383. 2a- (5) 'AJcoxaTcwTi\cet. lia cod. Reg. el Pas. la
zovprlnp. Cod. Pass, et Combef. aTopvivw. Mon- edil, ^;.
' EPISTOLA CLXXXIII. 298
jeOi, oiSs ort xe'jSt *^> "ijfAet ra/Ou. 'AXX A nobis sulecerint. Non enini usque adeo illis eon-
,0 64a ttjv ipuxuxo vixpuxitv, \ &j*a tempiui suinus, ncc adeo iiifesiiim eos nostri
xi ipoi 9o6t)0e\ xtj 'ExxXTjafei aXEXoupuvric , odium lenct. Quin potins eos multum diuque oble-
TiJTTjV xe f.xijaa ' axwv ypw 0^ xavatv sl-itus propter dictum et emorluum corpus, simul
vavteupivTjv, xal fw 4va(j/'jj(0u3av> SoO^vai tj ciaiu quod iieglecla: Ecelcsise onus pertiniuerim,
', rotpvva, j xal 88oxat xaj oa e^a, banc ab lis gratiam posttilavi, ecclesiasticis
;to; tf, jt-pa ( 8v xal si X'P^S legibus adversanleni, et nos recreaniem , ut is
cou tOt[i (6) , xbv aE8E<Jtjxaxov EiXXiov , xov Ecclesia; pastor daretiir, qui etiani preeibus luis
(ko-.Xaaxaxov intaxorov (7), o5 xal xa XP3^V datus est, pielate vcslra dignus; quem tibiquoque
EvaTcaJfuatiu. El Si zi otExai xi XP*ivai C<"vto in manus irado, maxime veucrabilem dico Eula-
iwaxo-ou (8) SXXov xsipoTOVEv, p.r(8' evxaOa lium , rcligiosissimum episcopum cujus utinani
xpax<Lv (9) -(iv. '."8), 5xt xi NafiavCo, manibus ininiori mihi coniingal. Quod si quis est,
aijituv S tpoe6Xt0tiv, xal Tzpbc Xryov alSot qui putet, episcopo vvente, aliiim inslilui non
toa .;, xai xiv XEXEuevxhiv, > Cvot xijv deiiere, S scit, se ne bac quideni in parte nobis
-'. 85.0. causa superiorem esse. Inter oui ns ciiim constat.
uie non Nazianzi, sed Sasiiiioruin aiilistilcm crealttm fuisse, lainetsi in palris leveienliam , et
eorum, qui supplices boc a me conlenderunt, ad breve icinpus prafecluram quasi bospiles susce-
piillllS.

. (10). 150 CLXXXIII. THEODORO EPISCOPO.

Quamvis per calumniara Eulalium invitis eplscopis prwfectum fuisse Eeclesi Xtnianzeiia: prdicarent
Cregorii adversara, ordiiiationi tarnen Eulalii Ilelladius Csariensis episcopus obsiilisse. violatosque cao
nes videtur objecisse ; sed dirersa ratione ; nempe quod Ecclesiam apud quam ordiuatus fueral, deseruissel.
Malte hujus fama: iiicrebrescentis udmonilus Gregorius a Theodore, quisqus Ule sil, sive alterius provincia;
episcupus, seu Tijauensis, ut hahent edili, hanc ad cum epistolam scripsil, in qua multiplici catumniarum
generi oceurrit ; multiplici, inquain ; eque enim imam lunlum, sed omites el singulas depetlit. Prlerea
ISosporiuiu dfendit.
'Ecrxe ' fp.v i cpovo;, 3v oSeI |5i8!w Ilabuit quiddain el apud nos livor, quem non
Stc-j-ysv. 'IuVj xal <jxaJio[iEV (11), facile poluit ullus eflugere. Ecce eliam seditioue
V o-j tTW xo *t rcptspov xouaOsv, p-r& Cappacloccs laboramus, ut ita dieam ; quod non
v.ixvjbhi xaxov, ; 1) 4)]1 traps prius atiditum est, eque creditum malum; ut
i'xinttov ' e6>[aev , itavxEc vxe non glorietur omnis caro coram Deo " : sed v'ulea-
vOpuTtoi, xal |t (12) tpoxEpw ixpwv (13) - miis , ut , oinnes cum simes homines , non facile
ftwjxcojxv. '' su.o xi xipoo; xa\ xi] alios increpemus. At mihi aliquid est Uteri, el a
j-iop i si -apa?(.J ecev), xaV vtw (14) cala m tale (si fas est contra vulgi opinionem lo-
pV53a i| xavOv, &i i\ apotra, a-j)-(op.sy. ' qui), prefecto et ex spinis, sicut proverbiunt
fov oStcj itpTspov o5t ' '-J/iv .^ habet, rosas colleginius. Ego igilur neququam
tj i^ eXaCsta, ot 5-. YPa!J4J-a"tuV t)[iXTxto;, presenta tua; pietalis aiilea usus, eque te lilleris
XX xj TtEpI (jo 9f)xtj xvt , vv allocultts : sed tua solum fama et opinione illu
ri v'.'xTjV (15) tXOov ttjc ia twv Yp3tp-JJtaT",v strants, nunc in ncessitaient veui le per Hueras

' I Cor. i, 29.

(0) Ei yep trov . Uuiilnc, Morel, et
Toiiibef. -a-iOr^Ai, qitem apud le quoque in manus
iepoiio.
{") tieo^tiMctnzor zicroxer. lia end. Montac, .
Morel, el Conibef. In edit. -.'.| inaxorov, (|iia5
verba Hill, non reddidit.
(8) ' yj>7\rui IjSn-Tc XHTxdxov. Montar, et
Morel. 5xt jat xpt) Svxoi-iaxTto'j. Combelisio vxoj
ina^is placet quam Ctvxo. Pot'-st enim, inqtlit, et
vivere qui episcopus fuit, el cpiseopus nun esse,
qui:i gradn motus sit, vel alia occasion!.
(9) //no' krzavOa xpartor. In edit. :
it^v xaxa xpaxcv f.ijv. In Frohen., ail Bill.,
eodeni modo legilur, nisi quod pro xpaxuv est xpa-
xt. Hie auiem locus resiituendus esl ex vetusiis-
simo Regina: cdice, apud quem in margine cujus-
ilan orationis finem hujus epislola; citatum reperi
iiiqu luce verba ita habere, laxto [at5' vxaOOa xpa-
xwv TJjjuv. (laque nos sensu vertimiis, el qui-
ilem ciiiiiiuoilissiiiio. Nobis canidcui leclinnem ex
hibent codd. Reg. el Pass., sic el volunt Morel, et
l'.oinbef. Al Montar. ()3* vxaOOa xpaxfv fAUv.
Mox Menlae. el Morel. Xast'jjuov.
Patrol. . XXXVII.
(10) Alias CCXXY. Scripta eodem tempore.
8<;) eaicxm>. Cod et Conibef., sieul edit,
addunl OuaviDV, et Reg. e-javEuv. Vide Tilleni in
Vita Greg. not. 58, ubi probat perperam hane episto-
laui Thcodoro Tyanensi episcopo inscriplain fuisse.
(11) Zracrtdofier. lia eoil. Keg. et Combef. in
edil. ETTaTiCoxEv, quod Morel.: Sedithnem susci-
tavimus.
(14) Kai ii\. begendmn Morel, proponit t'o xa\
(at|, sie edil, ad inarginem.
(15) '. lia cod. (teg, Monlac, Morel, ac
Combef. In edit, xpou.
(14) [El Sel e'utsTr), xa , ele.
Sic legit et inlcrpungit Monlac, nee Morel, impro
ba i. In edil., absque parenlhcsi. Quoad proverbium
de quo Gregorius, illud Morel, refert, Amin. Mar
cel, xvi, ex antiqui poeta; disticho :
' dr' zirdxolktc xal r \,1 Crwir
^ }1 rOsa dsvxottor.
Ut inter vpres el simul spera cum ononi
Giynuntur motlium flores violaran.
(15) vr el . lia codd. cl Combef. 1,1
edil, vv xai e vaYxijv.
10
 599 S. GREGOmi TilEOLOGI . 50
alloquendi; et gratia mulla ei, qui hoc largitus A brzzu&toi, xal & 1& 'V toute yaptaauivy.
est. Scribcre :mi(4ii de hoc aliis episcopts, de qni- To (tkv ov to; uXXoi Imaxitot; , 1 <bv -
Imis scripsisli, jam non est lenipus, ideoque omil- atsiXai (16), ypfeiv, y^P totou xatpoj,
tam. Si nui I eliam et inlirmilas nos pignores in ..' (17). Kai axa fy ap'pbtjta xyrpoT-
earn rein efficit : qua? autem tibi scribimus, et pou <ixac rcp toto xaOfotijaiv a S aot YPa_
illis per le scribimus. Resinat perscrutari qua; cojev, y.izzvoi; 6ii ao y oi.fop.s.4 . ) -
circa nos sunt, dominus meus et Dci amaior llella- pEpyajiEvoc ta irap' fyuv, xpttS xal Oeo-
dius episcopus. Nequc cniin spirilali, sed conten- tXitatO 'EXXaSio 6 ntixoiro (18). O itvsujia-
tioso Iure quril ambilii, eque ob lenacem cano- tixj yp, XXi ptuttx^ tata Ctte tsp:<o(i (19) "
nmii diseiplinani, sed ut rain expleat, siciit est es oiS axpi6siix xavovtiiv, XX' ) exuXtiptuet, >
tempore manifestum, dum sunt mulli qui cum SjXov iittv ex xaipou.xal ttv luv toTtj
printer raiioiieiii permoti sunt; oportet eniin laitier xcxiviuivci>V' (20) ?) to Xyo'J- T^P otw
dicere, el non contristare. Ego eerie si corpore Xiyeiv, xal pA (21). 'Eyw yp ci fiv to
quidem ila ine haberem, ut prsresse possern Eccle- d'.'jpiato oti e^ov (I> '( SvaaOat itpo-
siae Nazianxena;, 151 cujus ab initio prastil sum atattv Naiavo (22), f tT;v apxTjv ei:sxrp'jyOTv,
reniintiatiis, minus aulem Sasimorum, ut vobis XXa iT) laof[ioi(2^), w tive ux3c toOoujiv oux
non rede aliqui suadent, non adeo fui infelix, ne- otw ^u,T)v 4eXto, oSe tuv BeEiv 6ia-
que ila divinarum constilutionum indoclus, ut vel tswv fiaOlj, ttj 'ExxXr,tjfa fiicsptScv, i)
Ecclesiara dcspiccrein , vel vi t;e otia conseetarer Tqv to !ou p'astvrjV [iEtaitxeiv (24), itpb tuv
reposilis pnems, iis qui laboraiil secundum Ttoxeifis'vwv |us6(dv tot xa[*vouai 6eov. xal
Deiim , et iis qui commissnm talenluin exercent. rt 7nrrsu9sv taXavtov irepYaopiivot (25). T yp
Quid aulem mihi taitti labores prosunt, ei magna; fiot tuv tooXXuv itoviov ieXo, xal tuv (xe^Xtov
spes, qui de niaximi male consilium inierim? XufSfjv, itspl twv [iSYfatbw ouusaivt) ;
Qunniain aulem et corpus mihi imbecillum est, ETTi'.fiv Sk xa\ to (rifxa ( /:: [toi (26), irzai
sicul est omnibus inanifesium ; nihilque oneris ae 6^X(5v lute xa\ apoi oSv x tT, irox'0Pae,,,S
molestia; ex recessione hac perliiuui ob earn quam E6cwa taut^, 81' l\v e'itov aittav xa\ tv ';-
ttivi causam, atque videbam Ecclesiam nobis Iwe- aav tbpoiv x0Ct-v4v ^^v , Xairtojiivtjv 5 \
rentem, gravique damno periilitantein, et ex mea ti xoepta, xa1. XeXuuivr(v (27) axe&v ix tf,j ej^
dissolulione propemoduni dissolutani , supplieavi XdEtu, iScfjTjv xal itpitEpov xa\ vuv ttv xupiiov
et prius et nunc dominis nieis ei Dei amanlissimis pou xai ttv (28) eio^iXESttMV imaxraov, tuv
episropis palriotis, ut darenl caput Ecclesue, quod itatptiTUv \lyti), Sauvai t *,{ XE<?aXTv, ^v
cum Dei adjutorio dederunt digiium et mets desi- ffv sw ScStxaicv, ^av xal tj u,f,{
deriis et vestris orationibus. H;ec ergo et ipse xa*, tiv (AStipbjv (2; exuv. Taut' ouv aiit&c
cognosce, domine charissiine, et rcliquos doceto YVUJ3XE, xpes ti{xtb>tatE (30), xal to; Xoino;
episcopos reeipere cum, el calculo suo approbare, niX'i-o'Ji avaSESaov xal noSixEaBai, xal auv-
nee enerare ineain seneclulcm, calutniis fideiu Ent({/rjiEtv, xal !; apstv to <j{itEpov YP, tat
accoinmodando. Addilum sil aulem et illu his SiaSoXat TitOnuivo'j;. npcaxiisuu Se xxsvo to7{

(16) 'E.tctetXa. lia codd. nostri et . et a principio Natiamo episcopus prfectus etsem el
In edit. siciutEiXa, quod versio non reddidit. ordiimtut, non vero Sasimis. Sed vide pr.efationeni
(17) 1.1. Cod. Reg. 1405, rcapaXEtyo- pra-viam editionis nostra1, loin. I, iv, pag. 31,
|UV, iimilli'iUHS. ubi pluriina dispiilavimus, quae, ut diximus, aperla.
(18) efo^i-scraroc 'EMd&io ixicxono. Ita vera, certa, necessaria eraut ad propulsandas
end. el Combuf. In edil, xal Oeo iatato; zisxo- Gregorio nostro calumnias : apta eliam el coiiiiiioda
-o: 'EXXaSiof. ad abslcrgendam a textil Gr.et eorruptionis nolaiiu
(19) 'Epiatixf\ tavra Cijret xeptStp. \etus ver atquc ad lollendain ab inniimeris locis qui pugnare
sio : C.uniculiiiso litre quril spirilu, neque ipii teru- D nier se videnlur rcpuguantiaiii.
pulosilns refiiilarum est, seil (urorit expuiio. (23) Zacijjoi. Montai:, et M >rel. Eaaffuuv.
(20) jw ci/r rcyri/ : Le (24) MszaSiixstr. lia codd. nostri, Monlac., Mo
git velus interpres xcXivrmivuiv xal xtvou|xv<i>v, vel rel, ac . In edil. itpStwxsiv.
xivtOt)ovjv. Reddil : fiamque el multis cum eo (25) 'Ensp-ralcyirvi. Duo codd. [1-
prceler ralionein motis similiter et moverais. voi. Monlac. el Morel. xatsp-raopsw'1
(21) Kai ni . Legendiim Torte, ait Com- (26) 'Eyei toi. lia dtio codd. Edil, ix01!1'"
I ; f. xv (xcXuks, elsi moleslum est, etti me male (27) XeJtvtyr\r. ha codd. nostri, . et
res habet. Morel, qui vertil : Harenttm nobis et lsam pericu-
(22) Natar&v. lia cod. Montac. ac Morel. In lose. In edit. XeX-j^uivqv, ledditque velus inler-
edil. Naiavoj, vertilque velus iiiieiprcs : Ego enim pres : Videbam enim Ecclesiam Dei nos habere m
si sic haberem corpus, ulpraesscm Ecclesiie,'in Na- prhicipalibus rebut, et ex natra dissoluli.n prope-
zianxo sum oiim orinalus, et non in Susimit, qu modum mslilia affectum.
quidam persuadent vobis non recle. Legit cum edil. (28) xvplbir lov xal rir. lia codd. nostri,
Comltef. Na{iav{tf), el levi inuiationc contendil suuin Monlac., Morel, ac Cotnbef. In edit, tuv xopiov ou
Gregorio sciisiiui constare, el quod alibi passim in desiint.
culcate vidcliir. Pro 7:poota-Ev 4aiavC), r] tljv ip- (29) '. Monlac. cl Morel. fjUEtptov.
Xf,v erXTipx9Tiv. propunil izpootatEv.xalNafiavtv (50) Kpie . Ita codi), nostri, Montac,,
ljv ap-/r4 -exip'Jx8t,v, i luclcsia- Pusteln pnvesu, Morel, et Combef. In edit, xpis Iaoj tti'.wtat6.
301 EPISTOLA CLXXX1V. 302
- ibv xptv (ou rtv 9o?).3-:aTov auXXei- liueris : dominum meiim et Hei arnantissiiuiiiii
toupY^v , Et jiv f -zap 6u&v (>1) - consaccrdolem Bosporium, si malo in ('ule senlicn-
ot; Epcrxsi itp\ t1]v 7t<rrtv xaxV/ , 8 (ir,Sk XfEiv leiii iriquisilio Yestra offenderil, quod dicerc nefas
jt 0eu.itov ( > yip xov (32) /.pv /pvov xal est ( dimiti enini longum tcinpus, el testimonium
ttv lapT'jpav -v <u-Expav), a-ol xpvaxs. nostrum ), ipsi lioc judicale . Sin aulem, qua; de
El Se -zun Ttapo'.xtcjv (53) Txr<n; tf(v xaxooiav parciis inquisiiio est , efficit ul perversa; circa
Sjijioupvs, xal veov xo Ifiikr^a, \it xat; lidem ilii opiniones affinganlur, et novo crimine
izapaapsuOz, p-^Sk luyjpoxcpa xj aXjOsfa rcout- insimulelur, nolile, quxso, calumniis abripi,
, , [xi] toXXo e; Ou[iav xaraicij- apud vos plus valeani oblrccialiones, quam ve-
<nxs Ttv eu irpxxEtv TrpotjpTivwv. "Ep\ti)|ivo, rilas : ne mullos contrisletis qui bene agere dispo-
, irpoxnrcjjv 0^, & <u.b, iimii. Salvus, lii'l us , proficiens secundum Drum,
xal 'ExxX^a, xoxoivov au,voXYiu.a. nobis irjbuaris, el Ecclesia:, quorum es commune
decus.
'. 110 (34). 152 CLXXX1V. AMP1IILOCHIO.
Ad ealcem superioris epstola:, Bosporii defensioncm suscipil. Varia; huic episcopo illat fuerant calum
nia- a nefariis hominibus, qui, a pastore suo redarg a-gre fercnles, eo usque rem perduxere, ut, orla, de
juribus Ecclesia; dicesisque description controversia, ipsa etiam fides in diibium ab orlhodoxis episcopis
vocaretur. Cum laque causa agitan empil, Gregorius. atrocitale re el Bosporii amicilia comments, dalis ad
Anipliilochium lilteris, petiit, ul Parnassuni usque profcclus illalam rumprimis boriornndo , Deoque
charo episcopo. calumniam refularet. Quod cum egregie prslilisset, grattas amfitistimai in line epstola
agil Theotoyus ; timu Ique Bospurii doctrjn, quam alias spe viva roce, et lilteris, aliisvc modis ipse do-
cuuse proplelur, ipsiusque laudes prosequitur. Qua: omnia de porio, liaud quidem Doarensi, qui uullus
tune uspiam legilur, verum de Colnniensi episcopo. viro tum temporis celebrrimo, intelligeiida esse probant
tl Gregorii cum episcopo Coloniensi necessitudo, de hujus epstola cum aliis lilteris in quibus Bosporii numen
habetur, ipsaque rerum, qua ibi traciantiir, affiuilas ; neque muramur tiuctorilalem Tlieodoreti, quem in
mulls fall constat. Ad Amplilochium qnoque, til habeiit Grwca, non vero ad Entropium, ul Latina pr
se ferunt, scriplam hanc epistolam putamus. Entropium cnim alium non uovimus Gregorio familirem, nisi
ilium, qui primum Asiat proconsul, deinde prtorio pra-fectus fuit. Cut profeclo non poluit nee debuil
Gregorius scribtre, ut cum cxleris cpiscopis Bosporii controversial!! disceplarel.
Kvpw rit atrofiar cov ( xal Impleat Dominus omnes pelilionts tuas (
jjltj iitaCteirij (35) Ttaxpo t&xtjv ) Ixav; ykp to palris votum dedigneris ) : abunde quippe sencetu-
yt,P <icT>v avnausac , xal yev<[ievo uixpi - tem noslram recreasli, dum et Parnassum usque,
vojoO, zi'iw npoEx^Oiji (36), xal xjv i:EVxo:- qucniadmodum provcalos eras, profcclus es, et
iiv -w '..)(;) xal ^;) .:/- ouxo- illalam eumprimis bonorando ac Deo charo epi
avxfav . 'EreiSi) iXoatv ol itovrgpol xi; scopo calumniam refulasli. Quandoquidem improbi
a-jTiv altla nepitpceiv e to eXeYxovxaj. homines hoc libenter faciiinl, ut culpas suas in
'lsjfjp^^'po r^v Y^P *4"l ){ o XP^" eos, a quibus arguunlur, convenant. Quanquam
vo vipo, xa\ po;, xal *]jli o TcoXXaxi cnim psius xUs et vita omni aecusalione vaienlior
a'JTi xal xoJiavtE ' aito (57) xal 8i- est, el nos, qui sxpe res ipsas ab audivimus,
SavTE , o? te x ttj \$ eitava^ovrEC , aliosque docuimus , et ii , qui ex errore revocali
xal rpoJTEeivTS xo:vi7) sti.aii xj; 'ExxXTjiiac sunt, communique Ecclesia corpori adjuncti : ac-
Sitxo Si ]>; TwvTjpoj 6 xaipof S>v, xal axpi6c<rcpa; curaliori lamen ac cerliori argumento propter
, ',4 to( mjpEaar; xal ,0'.{, calumnialores el pravi ingenii homines, tcinpus
f,v auto; t,[xiv i-/jr,'.~b>, xi'/.Xov 8e xal to xouepo- lioc, utpole malum , indigebal ; quod quidem tu
tipo:;, xal '.; ;j~> tv mtcdjxivon;. nobis, vel iis polius, qui animi levitate laborant.
Ta-jta Se eI Q.t jta; xal u.axpoTpav 68ov ; aique ab bujiismodi houtiibus facile in fraudem
i j exautoO (xapTupijat, xal SiaiT^eet; toi; [ - indueuntur, pr.cbuisti. Il.ec aulem si logiori: quo-
txijivo'., xiv Xoinuv ictixiituv, pYov imiT\- que innere susceplo ipscmcl pro testimonio diecre,
atii iveuiia-ixov, xal ttj s^ teXei^ttjto aiov. ac cum cxleris episcopis banc controversiam dis-
TJjv avv eol (38) eXixijxa ly xe xal ol ov ((piare volueris , spirituale opus feceris , luaque
ii'.\ (39) tvxe; itposaYopeo[iv. inlcgriiale dignum. Fralernilatcm, quae tecum est,
ego et omnes, qui mecum sunl, salutamus.
Psal. xix, 7.

(31) ' ijtr. lia 1res Begg. Edit. <)u.>v. Ve- D Morel, xal .)) ], el non dedignetur.
tus inlcrpres : Si quidem examinatio apud vos repe- (36) {.). Cod. B3., rcapexXijOij, qucni
rerii circa pdem (ingratum) mulum. admodum precibut a le pelilum erat, ut verlil Bill.
(33) '. lia codd. nostri. Edit, yip (37) Ta abz xal dxevaarrec xap' arov. lia
Xtyv.v xv. cod. Reg. 14(13. In edit, ti axo xal axojavTe;
(53)t' j) ttr napoixiir. eins inlerpres : Quod xai. Mox, pro ? cod. Reg. -c. lia Monlac. et
si rcummanenlium mqiiisitio malam ei ouinionem Morel.
operalur, et crimen novum est. (58) Tijr trbr col. Sic cod. Reg. I4U5, sieque le
(51) Alias Cl.XIV. Scripta paulo poslsnperiorem. git Bill. In edil. xrv 37]v, elc.
(53) Kot /if} .ia^ixrric. ('.od Ui'g , Monlac. cl (39 Ol abr jioi. Cod. R. 5, o! tjv fj^v.
305 S. CREGORII 11.1 501
CI.XXXV. NECTARIO. '. NEKTAPIQ (10).
foiporii causam rum audisscl Giegorius Constantinopolim tradueendam, conlroversiatnqne liane apud
judices prtorios diseeplmidam, Nectario prolinus scripsit minime ferendmn, ut liujusim di negotium upud
taie judices, quamvis Chrisliani estent, disceplarelur. Quod quidem non solum oblinuil, verum etia eau a
forsan fuit, vel occasionem prwbuil piissimo imperatori Tlieodosio condenili legem cil), 7/10;, dato ad pra-
(ectum Augustalem Oplatum pridie Nouas Februarii anni 585, vel potis 384 rescripto, sancivil ne nomen
euiscoportnn, vel connu (|iii Ecclcsite serviunt, ad jnclicta sivu orilinarioruni, eive exltaordinarioriini
jiidicitin perlraherelur ; el omnia, quantum ad causas ecclesiaslicas perlitiel. aiiclorilaleepiscopali decid.
in liae tintent epstola Gregorius commtndando Bosporium, ipsius laudes sic peimitcel, ut ad commuera-
tionem nemo non trahalur.
Quando alius aliud quiddam e tuis laudat, et A "Orav aXXo; aXXo tt tv auv etkuvJ, xal .-
Hiines ut in ft.ro bonam tuani existimaiionem prn- tec { v Y0!5? npoCoXXiovTat (42) tv aijv etj-
inoTcnt, ego, quae mearuin virium sunt confero, ac (xav, t-tw ' uauxbv auvsiac?pu>, xal o08svb{
iiulio minus ; quia 153 ct bouorare nos dignaris, EXaxTov, oti xal xijxv 4)( tocj (43), xal >
Telul fil in s dilectus pairis seneelain solari. Idcirro texvov ^ ; ^; .[ (44).
ctiain nunc liane tibi precalioneni ausus sum Ata Toto xal vuv ibppraa toxtv ipojaYaTfE'v
(Terre pro reverendissinio et Dei ainanlissiino epi- t!v 7tapaxXij9tv txep aessijito--ou xal Osoyt-
scopo Bospnrio , pudore quidem sufftisns, partim Xear&tou (45) maxdirou Bosiraptou, '/^
quod vir lantus Htteris nostris opus babel, cui el p.v, ttx- (*6> ; vijp xv fis-pwv Sstat
viiae ratio el asas reverenliam st:ibiliunt : nec Ypaji(iT)v, m xal TOjXtTsfa xal xP^vo i*>atoi
minori pudore afleclus, quod silcain , et quod al5iitj:ov ataxuvtSiisvo; 8s ox "'cov *b aitoucv (47 l,
nullum de eo sermonem instituant , qui voce - xal i< Ttva TKpl ato itoifjuaTOai , tovf.v
diius sim , et lideni colam , atque maxime virum xuiv, xal itTttv T[|iv, xal rvTtav (xXtoTa xbv
cognoscam. Controversiam eerie de parciis exor- vSpa yivtjxtov. Tijv plv ouv itepi Ttbv ttapot-
tam ipse dissolves juxla Spiritus graiiam, qua; in xtwv (48) u.taoHJTirjffev 8f]XaSi) auxbc 8taXsst
te est, et canonum lenorcm. Illud aulcin minime xat T)v v 50I x<*Plv> xal ttv to>v
ferendum tuse reverenti videalur, quod noslra xavoveov axoXouOiav. 'Exstvo jxr) vsxTOV tfavfjTw
publicis prsetoriis tradiwanlur. Nam lametsi siiu ttj a eiXafiea, 6rtpjaaioi 8txaa"TTjp!ot{ Iju-
Chrisliani, ul ccrlc Dei benignilale sunt, ejusmodi (iTrjXiTEEO'Oat (4). Kv yp un XpiiTiavol,
uegolioruin judices, quid commune gladio et Spi- bia-zp ov ai T^j (feXavOpainia , o Ttv
ritui ? Quod si eliam concesserimus, quomotlo aul Toto'JTO)v xpt-al, t xotvov Ctfei xal IIvE^aTi ; "Av
iibinam jusluiii, disputationein de iide cum aliis 8e xal uoYX,,,P!r,I)lxv> 1tl"J " 5xa;ov tov
wmtroversiis implienri ? Ntiui uodie nobis hrereii- itipl iriiTEu> X^ov auinXxaOai tos SXXoij y.'fi-
rus Dei amanlissiuius episcopus Bosporius? nuin a6tjTTj|Mtat ; rju.Epov itv xaxioojoi OEOctXaxaTO
bodie canities ejus expendetur, qui tut devios ab -rriuxoTTOi B&rm5pio ; o-rjiiepov ti TaXavTEEtat
t rrore reduxil, lanlum etiam sana; in recta Iide -{ jiEv x Tj nXvjjc ir,avx^a.y6vxo(50)r
opinionis specimen exhibuil, el omnium noslrinu to<jxttv Si aroS&ijv pOoo'a , 6i8a-
doctor fuit? Ne, qua'so, ne des locum ejusmodi cx).ou S itvTtv <p.iv ; Mij, rcapaxaXti , i 6t>
calumniis ; verum, si fieri pntcsl, pare compone /wpav Tat; xoia-ae nuxocavTai; XX' e u.v
ifii;c dissident, et hoc etiam tuis laudibus addatur. 8'jvaxbv , etpjvsusov (51) 8ts3TWTa, xal Tipoo-
Sin secus, hoc sallen) ne adiniseris, ut nos omites TEOfjTco toi; aot EnaEvoi" eS l p.bt,
dedecoremur btijusmodi calumnia, cum qnihus el ., , nvTa i)u.{ 8t tt; Totaik7;
vilam exegit , el consenuit ; nos, inquam, quns -TjpElai, ol xal uuvs6(do- xal o^ivEf^paiiv (5i)"
nosli sedulos Deitatis praecones, et cun periculo, o; 016; '. ; xjpvxa;, xal

(40) Alias (XXX Vil. Scripta anno 583. ring, momenta ufTerai, innle ad viri enimenda-
(41) Cod. Theod. in append, ed. a Sum. G96, tionem i|ii:isi necessaiio arcedit.
t. 1. p. 719, Constil. Hl. (48) 1 . Conibef.: de paradis
(42) ' r yopij. . In cod. Pass. ricanisque plebibus, tili i scilicet metropolita; alli-
, deest. Etlit. TcpoXXbWTai. ncanl, in c.i Cappadoce divisionc nnper Basilio
(43) { ioT.. Apud Combef. <ixa; episcopo facta, du qua el episl. clxxxiii. Dbique
deest. Morel, seque milis in re ecelesiasiiea, circummanen-
(44) JlapanvOetrOai. Addil Monlac. 8iavo), cl tium, circummanentibus.
recle quidem, ul ipsi videlur; al necessarium mi (19) Tit -{ /.. lia cod. Beg.
nime, cum lex lus habeal Ttjjdv ^u>t;, xal napa- D . 3, el Pass., Monlac., Morel, ac Combef. lucd.l.
(X'jecsOat. ~z rji::;-J desun.
(45) Kul eaoptXscnTov Hau: desun in edit., (50) '. Ha col. Reg. et Combef.
sed Icgiiuliir in cod. Reg. I. 3, el Pass., nccnon In edil. ETiavYovtO.
apud Monlac. ac Morel. (51) Ept\reuaor. lia codil. nostri et ConibcC.
(4G) Mer, eyv. lia codd. nostri, Monlac, Morel, In edil, e fiuvaxbv EipTjvE'JEtv, quod Morel.: it fieri
ac Conibef. In edil, jtfv deesl. Mox, idem tuv potest ul qu dissita sunt concilieniur.
iu.Tpti)v. Dccral Tiov in cililis. (52) O xal <68 nal avreyi'ipacrer. Mon
(47) To 1<., etc. Nulle sensu, ail Combef., lac. el Morel. { xal uuvEOtwaa; xal .,
lisec in tenia persona Morel, reddidit, quod sileat, quibuscum el vitam exetjisli tt conseiiuhti.
termonem institut, cum de sc omnia dteat Grego-
3U5 EPISTOLA CLXXXV1I. 506
xtvv<i)v xal xivSvbt;, xal ucpaipsv viyjj- A el extra periculum ; el qui nihil sublralii ab una
pivou tfj; jii; xal anpoaTOu (53) .;. Kai cl inacccssa hchalc paliainur. Ora pro nobis, obse
-ip ^{UV T.rjOZZ-f'J\> , T.lpZY.O), ItfVjpl xjiviv- cro, v.i Me laboranlibus iiilirniiiale. Fralruin c-
tuv t ^uiiTi. T^v av tral SsXyTi^Ta (54) eyii tiuii ipii tecum est, ego et mei omnes salulaut.
te xal ot av jiol rcvrs npoaayopsuouat. ''- Valens , lirlns cl laude praslans nobis et Ecclcsiis
pivoc, , eu6xip.cc iv Kupj ]rapiaOf( in Domino Iribuaris commune columen.
fjjiv xal ; 'ExxX^jfai; xoivbv aTfyiyjia (55).

Pnq". AYTQ (56). 154 CLXXXVI. EIDEM.

Altera ad eumde n fleclarium epstola circa idem lempus scripta, commode tubikielur. Cognatam, seu
ueplem Nectario prolixe a>mmendat.
T Sv Jtoi)da, cl iropjv oto e'/ov .; Quid fecisscs, si praesens ipse negolia babuis-
* t.'/.ov, ort nsav &v I6ou tutou4]v, xe sem ? Perspicuiini inique csl, le niliil omnino
rij mjpia, efitsp ti 8 to <11 - slutlii ac diligentia! praitcrmissiirum fuisse ,
pei9at. xal vv i\pXv ^ 8t ttj xo- quo nie ab injuria et fraude liberares, si quid
ffjinuTaTTj vEtJ/iac Sp.wv , ttj ,? (57) conjectura i'.uci potest ex bis qua: prseccsseiunt.
coi i' <iuv, aiSsesl p.sv tl)v fjXixt'av ; ixaxtooj, Hoc igitur nunc quoque nobis per ornai issimam
861; 6 xal tov Tprcov (58) xal tIjv EXa6siav, neptem nostrain , pedibus luis per ine advolulam,
o xi-ci ; ttoXX (59) ouaav Yuvaxa aiSsaOVic concede, tum (supplicis aatc permolus , tum)
6 xal ip^ to aXXoi; xal ttv itpay^oauvTiv ,{ et monim iulcgrilalc et pielale (longe enim ab
yuvaixo, xal t>v olxstuv vOv ?xetv '"p- aliaruiu niuliercularum moribus aliena est); Imn
yjjiiia, upo tovtjv 8e xal t^v fjxETpav (60) rcap- pra;lcrca ipsius quiete et negolioruin gerendorum
xXtjatv. 'H jxetov 8 x^P' T0 ttc EspYe- impcr'uia, lum quia a propinquis nunc ipsi nego
aaj , f,v -aTop.ev. yp (pXvOptDirov ttj tium exbibelur, tum denique et maxime, quia id
XTpa xal 58ixo v EuayyEXitp xpixij (61) ego a te precibus conlcndo. Porro majorem a
yapio-, XXi fieti iroXXijv IxEsEav xal -poa- nobis graliain inieris, quo in , quod pciiinus,
eSpiiiv. ' u|xjv 8e , va p.i] l>cncficio cclerilalem majorem adbibucris. Nam
xijivTj fizxpa ra 9povTai, xal to irl tt{ XXo- illc quoque in Evangelio iniquus judex liumantim
fiamji xaxoiraOcfai; e \ jiXioTa ol5a uau{, se vidua? clemenlemquc prx-buil, sed post diu-
Tt oixifav aCiTij TOi^oEt (62) xal tv XXoxpiav i turnam et importunam supplicalionem. A vobis
oi 9iOT6sta. aulcm celcrilalem requirimus, ne diulurnis iuris,
gravibiisque in externa reginne afuiclionibus el xrumnis conficiatur : tametsi illud maxime novi
luant pieiauni cflecluram , ul exicra lellus illi patria sit.

PnZ'. 0210 (65). CLXXXVH. EUD0X1O.

He Eudoxio rhetore, cujut auditor fuil Nicobulus, saii% jam supra dictum. Cum autem variis in locit,
varios htibiterit mngislros Mcubulus, retocare qnis posset in lithium, num liudoxio scripta sit lure epstola,
qu alii ex his mngislris scribi potuit, ul I'liotio, quem Coiistniitinopoli moranlem et doeeutem audiil
Mcobulut, ul ex datis ad ipsum Gregorii lilteris cerium est. Verum tanta hujns epistolw cum aliis, quas
Euduxio scripias esse constat, conrenientia, ul qui has legerit, islam quoque ipsi datant esse non sil dnbita-
lurus. Quod non scribal, Eudoxium exposlulanlem Crcgorius arguil, monetque non credilurum se, nisi do
cumento prbilo, quoi de ISicobulo magna scripsil el miranda.
Ats p.} YpaEtv, o08 { >v, oTjxat, tojv Quod non scribam, expostulas, cum ipse, ut
:1 , si u.fj p.s (64) f votso Xr.pov puto, non mullas lilleras miseris, nisi forte me
retft, xal )v eu nnov6a emXju.ova. Kai ye cl morbus delirum reddil, acceplorumquc bnficio
ns ti &XXo, ){ iroOavoo-tv fu.v tv [) ruin immemorem. Alqui si nihil aliud, certc nobis,

(55)KaJ zpochcv. Cod. Reg., Monlac. et Morel, (59) . Deest ta? in cod. Pass.
(60) Kai zi\r fijiezpar. Ita cod. Pass. In edil.
xal ., ab una et minime confusa Deilaie.
(5 Tijr avr crol . Monlac. tv <s\-i xa deest.
EX-f<5TT,-:a, ( fralernilalem: (61) Kai Sixo v r< >1 xpm'i. Cod.
(55) XapicrOEi\q t\ir xul rale; 'ExxXr\crlai<; 2022 et Combef. xal ttj ixiai xpiTj ev to
xctrr crci'ipty/ia. lia codd. nostri. At Conibef. /- EayYEXiot.
ptoO!T, ]xv xal !; 'ExxXr,o-!ai; tiv 'ExxXt)- ^62) "Ort clxetar ary aor\cei, etc. Combef.:
d-. xotvv 0TT;ptYia. In edit. f,,u.v, ~(ov Quia tua pietas, qu Uli externa regio est, facial
'ExxXy-jSkuv to xoivov aTTjptYjjia, ipiod Morel.: Llus proprium, sic olficiis deinerendo, ut pairi coniinoda
et probalus nobis in Domino grali/iceris, Ecclesiurum el in aliena minime desideralura sit. Al quam Bil-
commune columen. Verum, ail Conibef., Insciluin lius abscessit, dum verlit : Quin tua pidas exter
prorsus gratificis. Morel, sic jam epist. clxxxiii, num quoque mulicrem lifci / n't.
idem /ap'-jOciTj: active reddidcral, gratum feceris. (65) Alias CXVIII. Scripta anno circiler 581.
(56) Alias LH. Scripta codcin circiler tempore. Eciifi. Ha codd. Pass. B. 5, Monlac, Morel, ac
(57) Trjc 1\. lia Monlac. el Morel. Combef. In edit, fouritp.
In eilil. a-Jtr, T.cvmiT.zo\i<Tfi. (Hi) El frf tie. lia codd. Reg. B. 3, el Pass., Mon
|5) huitiv rpv.ior. Ita cod. In etil xa deest. lac, Morel, ac Conibef. In edit, et p.r -
507 S. GREGORll TIIKOLOGI 508
ni morte funds, oralio funebris a le, cujus ars A <rCJv (65) Myiov co/eto ?io; , J> t/VT)
in declamando ac scribendo sila eel, debebalnr. Xyetv xal fpcEiv. 'O piv ov IXeyx0? "ooou-
Alque hic argucndi finis sil : eque enini, cum to? (66) oOoe yip Sei iXtxw; EyxaXoOvTa.;, %u
ainicc uccuseiuiis, id ultra amiciliae limites facer tuv tt tptXta pwv (C7) itoiEv. " 6k ruepl
convenil. Qui- aulem de suavissiiuo lilio Nicobulo uoO Nxo6oOXou ypE'., xzyi'/.i
scribis, magna quidcm admodum, el miranda sunt, plv jopa , xal OaujAaar , xal xava o\ivapn-
atqiic 155 ejusmodi, qua; patris facilitate m is re aat (68) irTpi exoXav, (Saiw oT ^oXcTai
bus, qiias vull, (idem facile adliibcnlem, abripere xal ituTsouaav. Tote e aXr,0t Eva ,
queanl. Nos auicm tum denique vera esse erc- rav icEpav 6i6o <juv o vo, ] v^io tpvi}-
ilenius, cum adolescens documento neb's pra'bilo, ts (69), tJ tjv auv (iimayauav, i tuv ^
luis promisis , noslra spe indigntiiu se X-Suv.
prabuerit.
CLXXXVHI. STAG1BIO. *. STAfEIPIJJ (70).
Act autliendum Slagirinm Ntcobulus suomul ipse conidio se contulit, el palris etiam volntale, nullateiius
vero ex Gregorii sentenlia, qui lumen hit eum uteris Stagirio commendavil.
Erudilione Alticus es ? Attici nos quoque. Ado- 'A-Ttxo <tj t1]v naiorjjiv; 'AttixoI xal <j.e.
Icscentibus pnces ? omni a'laii. Ad sermonen) Nuiv 7:poxa0si; itarj f,Xixia fx:T. Tuto (71)
informas ? nos ad mores. Mulla nobis inter nos r.pb Xyov; tiiiti tpo f,0o;. xoiv itpo
communia sunt. Unum auletn pro omnibus, XX^Xouf <iv v e vtI tavTiov xal tpo itavriov,
pi'x omnibus, suavissimus nosier (ilius Nicobulus uto u.jv Ntx6ouXo v .> xejie-
in medio positus ; cui tu, ut par est, et doitri- voj. TU au ; toiiv, feloeCCtj xa'i t1v toxSeuoiv,
uam luam oslcndes, cl nostrain amiciliam, si xal tv t|XETpav ciXav, Erap aoi pXst ,.
modo ca tibi curse est. Esl autem , ni opinionc Op.at S* y.x: yap )\ rauatol voi TipLVTOU'
fallor. Nam el velcrcs alblcla: a juvenibus bonorc xal tosotov, 6sov (72) xa\ tts vxtj
babenlur, el quidem larilum, quantum etiam victo- irposcpovTE toto'-, Eyvi>p.ovs eivai vou,CevTai
re pi'iriuia ipsis oiferenlcs juxta palxslra1 leges, itpl vjxo-jc OXfiw.
grali aiiiini oflicio fungi exislimanlur.

CLXXXIX. El'STOCHIO SOPHISTS. \ ErSTOXI 204>ISTII (75).

lute sophistic, quem Alhenis in lillerarum studio socium et amicum riilclur habmsse, pra-clarum juvenem
Pronoium comtnendat.

Fac Alcxandruin imiteris, vir adiuirande : ac
qucmadiiiodum ille , ut Atbeniensibus placcret,
liberalior erat atquc magnificcnlior, et proplerca
regni sui tbealrum Atbenas nunquam non appella-
bat, eodeui modo lu quoque nos aliquid esse arbi
tral us, quamvis nihil simus, tarnen propter idem
lillerarum sltidium, et propter ipsas Alhenas, ac
praeicrea communes eloquenlix prenles verilus,
da operant ut pixclaro Pronoio lillerarum ac
doclrinse Studium conduplices. Omnino id quod in
adolcscentem contuleris, in nos confres, qui et ad
accipiendum beneficium idonci su ums, et oralio-
M!(ii3a! |W. tv 'AX$av6pov, 5> ' \
- xEtvo v' 'AOTjVaioij prr[, '.^?
^v, 6ti toi (74) xal is\ ttj? iauTo(75)
pauXEa ? 'AOjva ibvxafV, otoj xa* o t&
xaO' f(jia4 Elvaf (76) ti vojifuac, e[ xal (^, ,
XX' i\ Twv X<5yiov EVExa xal tiv 'A0r(vjv aJtuv,
itpo 6e xal to xotvo tiv Xyjv aioo-
jaevo, SiTrXai'.sai irpiOuxfeT)Tt xaXci IIpovoti;>
T]v TtEpl Xyou 37tou8^v. avTJ 5 ti av EEvsyxT);
tu vw, fi|xv EsosEts. o? xal taGsv (77) su
ETOT;8iot, xal X-]f(uv e-atvTai fj)? o aXof et
xal eof'.artxv BpviV ^. siiuinj

(65) ' crt-. lia codd. Heg. . 3, eliam superiori.

Conibef. In edil, deest. (74) 110 rjr, i tot. Ita codd.
(66) " toaovzo. lia cod. cl Combef. In Reg. B. 3, H. el Combef. Al Montac. et Morel. 91-
edil. ?Xeyx outo D Xo-t(iTspoc jv an. In eilit. 91![;^
(67) Ti'i <ptAlu . Cod. ttj tXoioia piiiv. ?jv -) , quod Bill. : Atheniensibus placer stu
Mox toto dccsl in cod. Pass. dent, proplerca regni sui llieatrum Alhenas uppellubat.
(C8) liai Oavptacrra xal Ixav crvrapxdffai. lia Melius forte, magni/ice liberalis eral, proplerca,
('einlief, el sic legil Bill. In edil, xal ixava xal tic.
CaufiaJT auvapnaaat. (75) 7% iavrov. Ita cod. Monlac. et Morel. In
(69) 'Ario partirai. Coil, el Combef. aivs- edit. aTou.
Tat. Cod. Beg. v vTiTat. Cod. Pass, v aivETat. (711) To xaO' J/<c erat. lia cod. el Conil.el. qui
(70) Alias CLXXXVHI. Scripta anno circiler reddil : Sic quemadniodum aliquo nos habuisit in
581. Zrayeipiip. Cod. Beg. 2022, -(((|). numero, quanquam nulla alia ralione quam lillera
(71) . Ha cod. 1405 el alter Beg., sicque rum , ipsarumque Alhenurum causa, ac pratcrea
legil Bill. In edit, t'jtce;. contmunium lillerarum, parentum reeereutia malus.
(72) Kai zocrovTov, Scor. lia cod. 2022, el R. In edil, t deest.
ae Combef. In edit, xal tosotov, . (77) Of xal mOviv. Monlac. el Morel, ot xal
(75) Alias CXI. Scripta codem forte anno vcl -aOcv.
 epstola . io
xtvSuvov ypaj f]fiv a'Jto; .^; (78). baud mal fortasse alquc conlcinncndi luuda-
lores ; etiamsi infra sopliislicos llironos dcsideatnus, quod videlicet pcriculo vacuum silenlii niiiuus
nobis ipsis indixeriiuus.
P',\ TQ AYT (79). 156 CXC. EIDEM.
.tochius, inique ferens animo yicobulum,seposthubilo, ad audiendum Stagirium accessisse, non tanluni
Eustocki
cimn unis ejusdem seelutorem et professorem, qu eral sophistaruin incida et tuulatio, maledica
Eudoxinn
ne laceravil,
orutione l__. rermn eliam Gregortuni,
ex ejus sententia ralus Sicobulum ad audiendum Stagirium
accessisse, diaeriis nsectatns est, ipsi per tiller* Slagirismum exprobram. hregonus line epstola prtmum
purgal quod ISicobulum Stagirin conimendacit. Demde graviter admodum in maledicendi sophistarvm
impotenlian; iuvehtiur, remque indignant prorsus viro hujus wtatis publice alium infamare, vicissim in
faman, assent, lam pernicioso is, qtios instituant, udo leseen libus exewplo, etc.
TQ 4K'j<teu (80), lui ; u.e xaOxEo, - \ 0 Ulysses, seile sane me perstiinxisii, Slagiri-
TsipujAv vE'.Stuv, \ xaTeootBtsuJ f|,uv im- sinuni exprobrang, sophislicoque artilicio sludiosis-
(. Kai noy tfjV nxfrfaaizv luaiv, y' oT sin; ine versans et exagilaiis. Atqne islam aninii
TpaEt; (81) a YPa?l' Kpseov Y^pi ExXaXEv tb libertalein laudo, quod ea scribas, qua: scribis.
XvroGv, | JipjAEv, EpEV BYVOO'JVTa (84). "Exo) Prsestat enim id eloqui quod animum aegic babet,
*t xal yxaXEv. "ujiur Se iva vjaov (83) uXa{<i> quam quiescere, perinde atque eloqui iiesciamus.
ixaT'.x!>v, \-[^ icpTEpov, Exa - Ipse queque aliquid babeo , quod le accusein.
- xz\ iet ttj for,; EUvote. xaX Veruniiamen ut Tori judicioruni legem Servern,
^ npoj^Xev Nix6ouXo{ o xb, oO ti xaO* prhis tibi ad ea, qua; objicis, respondebo, postea
f;A4s>v ye voov (84), pJ) toO' ];' o/ ; auieni accusabo ; atque nlruuique pari cum bene
} tuv 'Ae^vfiiv a--.i.f,ipi<v ey, 1 tij irij iXio xal vulenlia faciani. Ad Stagirium virntn optimum
TaipsCa" aXX' &.;$ ' 10, \ Nicobulus meus accessit, liaudquaquani de nostra
'j'j-w OXt -iv-i;- -.' ejxo Sa St riTiv Ypau.,uaTUv sententia, ne hoc existimes ; non eniui ita vel
ivEXEipCaOj. T TovTo itXov j) arcvOpuinov ; 'Eizi\ Se Alhcnarum, vel ainicilue tua? et sodalitalis, iin-
rfjv -oXov'av XEl, Sa 5a: xal ttjv xa-.rjfipsav. inemor sum : verum suomet ipse cousilio et de
patris volntale ad eom se contulil, a me autem ill i per lilieras iradilus est et coiumendaius. Quid
bic ab aniieUia aul hunianiiale alienuin feci ? Qiioniaiii auteni purgalionem nostrum babes , accusal!-
nein quoque aeeipe.
Ox inatvt cro'j to y.-jpo-XOouc, xa\ ; Coroplathos il los tuos , el Telcbinas in ni ine
TfX/Jva; (85), oT; iXXst; ; tov v-i-c/vov, laudo, quibus ariis xmulum perperam inseclans ;

{78) Aitro ixiravtne. Moulue, et Morel, -.- ;. Prslal enim id eloqui quod animum gre ha
TE'j;avT>. lia et Couibef. qui verlil : Qui ipsi vu- bet, quam guorantes indicta causadanmare. 'H f'f-,p.r
cantis periculo litenlii praimium munusque felici subaudilo stihslaniivo Stxrj, causa indicia, id est
austoque success simus adepli. altera parle alsenle : p^urjv aipstv, indicia causa
(79) Alias LXI. Scripta anno 384. damnare, vulgo par contumace el par dfaut. 'Ep^jxr]
(80) rQ 'OSvcev. Verba sunt Menclai ad Ulys- Sfx-q dicilur de reo, ail Suidas, qui vadiinoiiiuui
deserens, in judicio se sisleus, a judicibus
sein, cum ab eo ignaviae nomine verbis acerrimis coiideuiualur.
perslrtclus esset, liad. lib. xiv, loi. (85) 'ix>u.lsr. "Ojtoi de Ira rfior. lia cod. et
(81) *j?' cl fp^et. Legeiiduiu iioiinulli vel- Combef. lu edit. ifxalM tuo;. "Iva S vjxov.
Inil i-S f ypi'jti,, qua scribis, qua: scribis. (84) ti xaO" fijirepor ye rcr. Aliud Uo-
(8) 'U petr -p-oovrru. Ex loi corrtiptis nieri beinislicliium, liad, tx , 1U8. Verba sunt
rtMcibits, iiii|iiit liill., minus eorrupluin hic se- Nestoris quibus Aganieiunonciii lioriulur ul cun
< unis sum, emu qui ilaganote lypis Joan. Ailiilie in graliam redeai. liillius.
Sec. excusus est, unno 158, ubi hu hol cb; iy.il- (85) aov zov xo ; xl
vov ayvooOvTac, ubi lamen xtvo legendiini. In diio- ' zov '. His verbis adversariuiii suum Eu-
i ni s uliis exemplaribus i tu legilur: xXa- sloehius inseclalialur. Kopo-XOo; autem, ul (Jliri-
Xv Xtouv, f, tpijxitv psv avvoojvTa;, bic slodulus docet, ligulum proprie siguHieat pupaiuiu
quid signilicare posait, ; psv YvooOvxa;, e(|iii- el litijusinodi iiuagiincularu.u. Hajc Bill. Al Sui
tlein non video, nee quis sensus ei in (|tieul. I'roiiule das : Qui effigies puerorum, inquil, el quorumvis
pro pev, eXev, poilus legciidnui censereiu, ill it animaliuin, quibus pueri vel puelliv accipiuntur, ex
sensus : I'rarslare auimi dulorem pro; se ferre ceri vel ggpso cunficiunt, qui ex luto vel alia hu-
delegere quam premere et uccultare, eusque tacite jusmodi materia pupas ingunl, KOpczJatlot vocan-
coiidemnare qui nullius culpa; sibi conseil suit, fa tur. De Telchinihus, ail Bill., varia est opinio.
cile se purgaluri, si doluris causa ipsis aperirelur. Quidam enim ensilent fuisse crediiui Crelas, Cu-
( lamen conjerliiraui non quasi ex trpode hyros, Telcbinas, Ooryhanlns el Idieos Dactylos,
pi ulaluni aeeipi vol, sed ut ab animo sltidioriiui ipialein Sceplium Cuisse scribil Slraho lib. x. Alii
lerorniii pi o vi ril jiivuiidoniui cupidissinio pio- cogtalos fuisse existiman!, iioiinihil(|iie (I i lierre,
leUani. i Leelioiieni liilln leliiienilum censuiuius, oiuniuoque furore qunpiain motos. Telchiiias pono
non versionein ; reddil autem : l'rslut enim id lusciiiulores fuisse teriini el inalclicns quod S:y-
quud animum male habet, eferre atque ejpromere, giaui ai|iiaui auimalibus el slirpihus pernieiei gra-
quiescere, priode atque id ignoremus. Il.ee. liu inspergereiil ; qua ex re culuinilules, fumes et
\ersio nobis non recle Gi'.eeo responder videliir. pestes consequeienlur. Cujus sciilenluc est Tzelzes
Aii.im lerlionem evhibcnl cod. el Reg., quam Coin- Hist. lib. cxiii, qui eliam Telehinus ninnerat Ail.euui,
"... I. cognovit, iiohisijiie non displieel :-Kp3ov M.i^alesiaiu, Ouienitui, Lycuiu, Myeouein, .
-, ip ixXaXiiv - Xj-oOv, ij p<Ai;v aipv yvoov- . n. Nounulli lauten conliuriuiu seiitiuiii, cl ai ti-
311 S. GREGOR THEOLOGI -.1-2
qitandoqtiidem usus obliniiit, ut ejusdem arlis A itsiW) vsvxtjxs to 4xotxvouc vtiTxvouc xa"
profess<ires avrTExvot , id est, arlis semuli alque Xev. MxP' "ivo yp ; xa\ ^
adversar voceiilur. 157 Quousque enim isla? Tji o-itJTtxr. 'tTipeai; ){ av t yvTjtat; Ico
Nunquamiie sophistic hiiic obtrectalioni et ma- av /{ f)u.Oo4ax<fcJ<T)T)i:ov)ptai ;TaUTaYpviov
u-dieeuiia finem statuemus? An exspectabimus, (tv oVti, :XoTip.iai ^TTijievov, xpSou -
* 1 vi ni mors ab bac mprobilate nos abrumpal? p.vov, xa\ tite xTpw{ tioieIv, Ixst ""'i evypK&lHJ
Juvcni viiiin fartasse, bonoris cnpidilalc flagranti, ( Atxpiv fip ti AT][io<rflv{(xt atv x^piv)- v TOUT!
opibusque inhianii, qui haec modu parce facial, 6s ttj f).ixa{, xai ouxtu , xupTTEiv te
noniiiliil venia- dari possil (libel enim in graliam xa\ xupTTsaOat (86), itavTXuc awpov xa\ 9M-
tuam Demoslhenis verbis aliquantiiluin iiti ) : vstxov, o povov 5xi iTzpTzlf x:\ uaviuasiv iveXE-j-
hominem autem id selalis, atque boc rerum stain, 6e pov, XX' Tt xa\ asTvi} ] (^,
publice alium infamare ac vicissim infamari, in- ' ear\aOu , rotor " nuxcvcrai (87),
tempcslivum prorsus ct perlinacis conlentionis
plenum ; non solum quia boc omnino inboneslum xaQitsp p"e{taro marpyorro ' rcXtv y^P
et sordidum est, sed eiiam quia mira est hujus ici '^ auif/pf.oojjiai-
facilitas, periude ac flucius reciprocantis. Eienim D
ut cum Homero rursus loquar : . . . tverTU amveir
Dictum tale feres, quale et jam dixeris ipse.
Radenlem porro vicissim rdere neququam repre- uavteXw; vEirtpOovov.
lu-ndenduii) est.
Qua; igilur bice sapienlia est cum viriutc vincere Tic ov f) aoyloL , ov 7ip>TsEV, ^
liccat, vitio superari, aut cliam superare, quod xix ia, fl xal vixv.o /spov eartv; XX' lyit
miiliu pejus csl ? At boc quoque nomine, ul vcre YE xa'i TJv pipfopai, Ept,aETai Y*P
loquar, judices accusandos esse censco, quod, TXrO, or i xoXouai xpvovTE.TaTa etoxlvoujiv
qua: pro tribunali damnant, eadem cum audiunt, xpowjxEvoi. O (jwSvov *, XX xa\ xe'j0t
laudanl. Nee id solum, sed multos eliam hahent, toj cruvE-aivrac, xa'i xijv xixiav virroviiii, xa\
qui siinul laudenl, ac vilium accenclant, alquc toi; UTOuSa yot. totou [ujiEpiufxvou- 51ov, eI
hue usque in partes el studia dissecli sinl. Atqui piv niaTSTat, xij esaiveiaOai' e s iti9Tai,
convenil ut, si h;ec falsa cxistimcnlur, non lau Supona xptvEaGar i} ootid, e1 jjlev ^,, to-j
den lu si autem vera esse credantur publice, ^ EXYX'0at <88)' E 8' &> *
judicenlurr .; aut eliam banc ralionem adbibere, xa9' v X<5yo' xal *] , iy^tov ^piyv-a.
si falsa objiciunlur, accusaiores coargiianlur : t^v tuv eu -- isoXt^iv , faSiuc
sin vera, ii adversus quos oratio liabetiir ; non --..
autem permitiere ul nobilium vlrorum exislimatio, res maximi ponderis, tarn facile ludibrio od-
bibeatur.
Quaro, si meo consilio paretis (ulrumque enim ti ov ( 0 (npij yp p.ifoxpou
alloquor), bujusmodi sermones el vituperaciones Xyo), to (xlv toiotou ; \ ^oyou xatpEiv
valere sinite, si nihil aliud, canitiei eerie reveren- (89), e1 x ti aXXo, -rijv iraXiv ai5ou.Evo-.,
lia, aul cliam rcrum lurpissimarum lassliudine. fl xa\ noxafivovTE (90) v ! alx!<"ot;.
Ipsi vero in animum inducite veleri proverbio e flouXEoaaOE (91) ttjv TcaXaiv Tixr,aai rapaivsiv,
obsequi, quod virlulis cultum amplecli jubet, cum tr.v, Sav 6 ioj txavb ^ (92), pET*;v axEaOai
satis ad viclum amplx facltales sunt. Nee cum xeXeuu-joiv. Kai iitt6ouXEasT p.lv jiv a-j-
vobis ipsis, tum juvenum spei insidias comparale, D ' (), 6e ! tiv viv X^iuiv,

bus illos prsesj antes fuisse volnnt. De loto hoc ma- (88) Katmpcvc . Cod. el Re-r. -
leficiorumgenere.videGyralduin lib. De dits gentium. ilYpo-j; xoXaJsaOn, occK*fllorei coerceoritur. Sic
De Telcbinibus autem vide Suidani ad vocom TeX- eliam Mniitac. el Morel.
yve;, et Erasmum in Adagio, Novi Simonem, el (89) Xalpetr deare. Forle legendinn , ra-
Simon me. lere siuctis.
(86< Kvplxretr xal xvpltreaOai. Non maie (90) '. Ha cod. In edil. >-
Hill, mciaphoraiii reddidit, sed legisse videlur - piVT.
pTTEiv te \ xTip-JTreaOat. Sic habet coil. Rej;. (91) BovAei'cracOs. Legcndum forte -.
Goinbef. xupTTEiv \ xypTTEiOai, coniifciis - Goiubef. PouXeuooOe.
lere vicissim pe;', pelulroriiin arielum more ; qi (92) "Ovar ioc Ixar j/, etc. Ad boc prover-
grammalicis, inqiil, usitata vocis acceptio el an- bium allndit Hoiaius,ps(. i.
r.toribiis probala. Hoc fartasse signilicavit Horalius O cives, qureuda pecunia primumest,
in Odis ; Parata tollo cornua. Virtus post nummos
(87) ' x" , xo'ir ' - (93) Ovx kaieovsaets (tir -/'b- avruT. lia
axovcrai. Taita audies, qualia in alios dixeris. Hilling: cod. et Rog. At Mniilac. cl Morel, ox 7:i6ouX:ui-
Dictum tale (eres guale unte intersers ipse. xax uiv ouv p-tv -JTo. begisse vidclur Bill., aul
Verba sunt yEneae ad Achillem, Iliad, lib. xx, vers. saltern legcndum censuisse . u.v ito. lu
*50. edit., fip-iv 1{. , - Ta; tuv vsuv.
313 EPISTOLA CXCII. 314
o' itiv-t v ta &ivd-:ata itaotev, 1<5 - A q" profecto gravissima injuria afficientur, si lit-
ievoi xaxiav jxiOoitv , \ tatY)v ox , lerarum siudia colonics, vilium addiscant, et qui.
t~i"p ox pTTc, XX tottj E)-pvTe p.i 81- den) non sine niercede ; perinde 158 ac vs<
SzjxXo'j;. Ki 51 soi optix>n elvat Soxw xata non vii tutis , sed vilii magislros liabcant. Quod
ypatov, ajiuv p.s (94) xot bot, \ aut ti ratpai- si molesius esse videor, luce scribens, iisdein
viaa tiov 1\.< , v' i) 7cEiO(5p.Evov wcpE/jJi, fj rebus nie iilciscerc, utile quoque aliquod consi
iTxaifji (93) avt-.teivovti. lium mihi oflerens, ut vel praeccptis luis obtcm-
peranti prosis, vel repugnanleni accuses.

P^A'. TO AYTQ (96). CXCI. EIDEM.

Vi verilas odium pari!, Eusloclnum quasi cvabroncm tarn sapiens, lamque amica rritavil admonilio,
linguamque ad uialedii endino paraliorem facile coiicilavit Gregorius. Enstochii ntulediclis hac brevi, sed
aeutissima epislula, rescripsil Tlieologus, sc adiiioduin non cruciari, simulque mottet, ut liligiiam, si fieri
potest, coerceat.
Ofov fiYVTaa! u{ sxaiAv X(av xa\ airatSsutov ! Quale Hud est , quod ignoravi ! quam siultiiin
4vv8pa <ro:p!T:v IvouOi-r.-ta tt| Tcovoa? (97), \ et ineplum! Virum sopliislam commonui vecor-
i-A , 7tapoip.a tr? !Suotix?, E-aiSEUO-qv,
o dise , ac ne a vulgari quidein proverbio eruditus
aXaxpo; &v xati xpio ] vua-a^Etv avt\ - sum, ut, cum calvos essem, cum ariete obversa
itto'j (98), )8 acijxiav eyep-jiv xat' jxauxo (99), fronte ne congredercr, nec crabronem in meipsiini
vl)jjav ^pb to ; a^iv ETOi.p.'/tpav. To-io irrilarem, lioc est, linguam ad nialcdicendum
]xv ov o Travo tt ( 1 ) Suavspavto (p.eta iroXXuv paraliorem. Quanquam illud quideni non adino-
Yp npoaT0ijv, w ye ":uv9vo[xai, el 8t ftooi (2), dum me discrucial (mtiltis cniin, ul audio, ad-
xai -roXXtJjv)- Ixevo S laXXov, 3ti p.^ ^ junctus sum : si vixeis, mulls eliaiii ante
(f.t.rsj'i; touto -toiev. nXtjv UYiaEviij xaV trip.a xal poner). Hoc vero acerbius me angit, quod tibi
yuX^.v, xa\ tTv fXtaaav y.a.~x<>4, e SuvatV XXi minime probavi me lioc am ico animo facer. Kl
vv t ye ^uitepov (3) axpoxsv. lamen opio, ut tum corpore, tum animo valcas,
linguam, si fieri pnssit, coeroeas : nunc aiilem,
quod ad nos allinct, a?quo animo feremus.

PlW. ITArEIPIil (i). CXCII. STAG1RIO.

Eudoxii maledicla non ulil Sla/jirius ; sed cum par essel certare, el responder paratns, ipse eliam Eu -
slurhi um lingua dicaciuri mutuo incessit. Quos inter mdius, pacisque sequester prodiit Gregorius, dalis ad
Stagirium etiam ea de re lilleris. Uwe cnim ad enm scripta est epstola, ul manuscriptis constat, n< n
autem ad Timotlieum, ut edili libri pnv se ferutit, contra codicum aucloritatem ; qua: tamelsi non adessel,
rpistolie tarnen argumentum dicere non sineret eam ad Timotlieum scriptum. Sopliistis lit arma dep naiit
quidris pnlticelur, amicitiam, laudes, suam ipsorum et omnium utilitatem ; alioquin et sibi et Nicobulo in
juriant fieri, eus vitii potius quam virlutis magislros adolescentulis reipsu futuros, spesque eorum qui se
Ulm um fidei cominisere, (alii conieslatur.

^- ti Tipi o* xa\ fip 7-i'fuxa otw, Libcriiis aliqiianto ad te loquar : sic enini
xat pVJAoiai. E tt p\ AstaSoic % (5) t!<v Nixi- natura coiuparalus sum, vol. Si Nicobi'hnr.

(94) "Atvr te. lia cod. Reg., Monlac. ol Morel.
Al Coftibf. ajivva p.z. In edil. Sauvai p-ot. Hox
Monlac. el Morel, -ipai'/i-iov.
(93; IIeiOisror , f| yxa.li\. lia cod. Rog. junctus mm, id est, ail Bill., mullos alios virulente
el R. In edil. TttOop-Evov Ttatvf,;, f eyxaX, quod
Bill.: vel obtemperuniem prceptis luis laudes, vel
accuses.
(O!) Alias LXII. Scripta eodem anno.
(97) 'ErcvOTi}<ra TTJ xerolft. lia cod. cl Reg.
In edit. vouOi-Tjta. " tf, amvota:. quod Bill.:
Virum sopliislam castigare institu. stitguturein
audaciam !
(98) //} rvcrKer rrl Zfocaov. lia cod. At
cod. Reg. p.+ vsuTa!v. Cod. R. el Pass, xati
upoainou. lu edil. v-maEiv '. Suo est, Tiinoiheo.
periculo legciuluui proponil Coin lief, xipatifeiv
T-posiTcou, sieque reddit Bill.: Cum calvus sis,
cum ariete obversa fronte ne congrediaris ; et, Cra-
bonein ne provoces; parinia; sunt quibus doecinur
minime lacessendos esse domines suapic natura
irritabiles. A Gregorio adagium lioc luuiualur Era-
SlllllS.
(U'J) MijSi cpr\itiuv fslpEir /iavzov. lia
cod. Monlac, Morel, Comlicf. At Pass, avysi-
ptv. In edil, ydpav cleesl. Vide Erasinum in ada
gio, Jrnlare crabrones.
(I) Tovz<> jir cvr ov xrv ti. Monlac. cl Mo
rel., ti ninisSO, TOO-JO pV O'JV od tovu.
(i) Ei boi. Conibef., e Sa Cwfi. Mulls ad-
lingua pi'ocidisti ; quod si eliain vita longior lib',
coiiligcrit, priniuin inler eos loeiiui tenebo. In tue
eiiim siyluin polissimuin acues, atque impiirissimo
ore debaecliaberis.
(3) 'A.U rvrx ye i)tTnpcr. Cod. Pass, e 8s
(xi), XXi vv ih ]u.-;Ep'iV. At Conibef. t -je p.4-
tEpov. veslra illa probra feremus.
(4) Alias CXC1. Scripia eodem circiter leinpoie.
ZzayeipUfi. lia cod. Reg., Tilleul, Coinbel. Al
Monlac. et Morel. 2taYip!t,o. In edil, te aii-, id
(5) Ei S fir peraSorjc i\i~tr. Addenda Bill, vi-
dentur [U te xa'i NixttouXov '..^. Verlii ail
lent : Quod si liane liberialem. loqucndi scilicet, mi
nime concdas, et mihi, et Nicobulo injuriant facis.
Combel. mnenlas esse primas voces, cl illiquid
desiderari existima!, quod sic possil reslilui : M-
tSo <;.' tiv Nix<56ouXov, e Se p.i] .8!,{, ^
oixfic-Ei, cede nobis Nicobulum ; quod si non ces-
seris. injuste feceris. Contendebanl enim sopbista-,
liter Nicobulum puerum littcris imbucndis accipe-
ret. llunc bortalur ul ccdat, nc ipse nciirral in
515 S. GREGORIl THEOLOGI 513
m 1 minime conccsseris, injuste ages. Nam el A 6ouXov, SixrjaEi. { x yp ia6y.z0z -
ainici animum oflenderintus, el nihil amplios a le xoxe, xat roxp jo litjSev x0VT bXov. Sk
haliueriinus. 159 Sin autem, quantum speramus 6otj{ 6oov X5i{o(Xv, E0yvci)[AOVT|<ji, xaX [i<f6xtpCL
dederis, probi caiulidiquc viri oflicio fungeris, at- Tj(xtv ib{ xXXixra Ist. 'Exevio plv yip >]6-
qtte utrumque nobis praeclarissime se babebit. , ai 5s 7tacvd(5(X0a. El SESco fp;v \ -
Nam cl Uli satisfactions, el le laudabimus. Quod o-vii-i: am 7catptx{, XX xt xt- auvT,0;a
si cliam hoc nobis concedis, ut le quoque paterne xy/z:'i tj]v avp.6ouXiv (6) StairTafl* 8at Xoyov
inoneamus, ne tu pro la imperandi consuetudine vpo t Toiaxa ox fiaOoOf. KaxlkaOs
consilium nostrum asperneris : viri in liujus- nXa, xal ffcsv8va{, xa\ xi; Ocivoripa; eXsi,
modi rebus baud indis el imperili sermonem ac- x YXhiaaa, *-S XT' aXXfpuDV (7) {XXete- te xal
cipe. Tandem aliquando teta deponile, ac fundas, 1, xal iv Eiwivxat xo -
et atrofiares bastas, id est, linguas, quibus vos 1JT3. Kai tosotij) pXXov (8), 5ov
mutuo incessilis el vulneramini, idque applauden- itpogEipTcpov TOTO tv iaxv iva ir, xax(a;
tibus ac laudantibus iis, quos veslri sludiosos lXXov, 1) pTTJc 1] (9) to viot, xa\ el u.lj
habeiis. El quidcni eas boc niagis deponite, quod to Xyotc, XX tot irpYpaaiv. OT T<ip S Xa*Pt
promplius paratiusque armis lelum islud est ; " Yivojiivot;, xal atirabv <ju|i6ouXEt. "Av oOtw
ne alioqui vitii polius quam virlulis duces ado- rcoiTJxe (10), (xaj te axo vfjeexE, xa\ <ipi <fl-
lescentulis exsisiatis, si non verbis, al certe rebus Xovij , xal o i^-jicj: x tiv t.zt.i--z'jy.6-
ipsis. Nain quibus rebus, cum fiuiu, quisque dele- Tb)v (11) iXitESaj. Ouxi uoi (12) xwv IrX Nixo6oOXcp
clatur, easdem eliam laceas, suadel. Hoc si fece- itviv '.^;. E S rapav XEXEwxpav Xi6oi(iv,
riiis, tum voliis ipsis proderilis, tum nos nmicos ^ \ xoxiov avxiSwaopiEy xi]v Etpi}|i{av.
habebitis, spes eoruin qui lidei veslrse se coininiserurit, lallctis Alque hc libi, pro laboribiis
Nicobuli causa susceptis, nterces sil. Quod si plenius cxpcrimentum sumpserimus, pleniorem eliam
bis laudem tibi pet solvemos.

CXCIII. PROCOPIO. . DPUKOni (13).

Exeunte anno 344, tel potins ineunle 385, hc scripta est epstola. Cum enim Olympiadem, de eujns
nnpiiis in ea agitur, scribal l'alladius (I4y, vix viginti menses in matrimonio egisse, com maritos ejus na
turae debilum solvit; conslel autem Nebridium, cui, eodem auctore, illa nupseral, primum sub Tlieodosio
Magno comilem priralarum rerum, ac deinde urbis Conslantinopoltlan prfectum, tel, ut habet Palladius,
exprfeclum, in riais adhuc fuisse tertio Kalendas ( 1 5) Jtilii, Honorio el Eudoxio consulibus, hoc est, auno 586,
quo ad cum de Edililtis aclionibus lex data est, cui etinm uperstes parumper fartasse fnerit; non poluere
lijmniadis iiupiia ante exeuntem annum 384, vel potius annum 385 neuntem edebrari ; neque adeo Greqn-
rius de suae, ni vocal, ili.e Olympindis nupttis, Usque relut celebratis ante anni 585 primordio scribere,
acintitanti l'rocvpio se, quod non adfuissel, excusare. Quis Ule sil I'rocopitts jam diximus; hie addere suf-
ficiat, patris toco cum Olympiadi avuuculum, palruumve ac tulorem fuisse.
Sentio, quod crimen mihi objicias, cliamsi id AiaOvopat (1) xcv ifxXT(ixiv xa\ aiwinliv-
reliccas. Nuptias celebramus, forsan dixeris, id xo. .{ tsfTtcip.V, r{ tpiXi, xf, xp'J-
que urea: loa:qoe Olynipiadis, ac grex episcopo- 'OXup.7:t6o \ <i^, \ itapjv 5it-
ruiii aderat : tu vero alteras, vir egregio, vcl de- Xo- au 6 -ri fjpv, 4 fzvvfa;, f ^,-, i^ -
dignalus, vel gravalus. Neutrum horiiiii, o ailmi- oxvfaa{. OJSixcpov, Zi Oau|xai. 'AXX' ox jv, o-
rande. Sed lieri non potcral, ol qui tragice se p.ai, itpxxovxa xpayixtc, itavT]TupiEtv ;,
habere!, cornice Cesium diem agerel ; ac siiiiul xaV5p.a ? aiopov (17) \ o , 8o
omnino inlcmpeslivuin est alqoe a iioptiis alie- >5\ i;ipi9p<5|XEV0i xai YXcl)u.vot, p.<iot )5-
num, podagricos doos videre, qui inter saliitantes xiv iva x soi xa\ npositalwjiEV ;. 'Ei\
circuinferanlur, el rideanior. Lihel eiiiin locum () oOXsieat, \ itpitpit, xa auveopxijio, xa\
nonnihil quoque nupliali inoro hulero. Nam alio xiliv vcov xij Ssci; aXXVXat{ , \ -
qui, quantum ad volntatelo atiinet, el adsom, oxpa ^ . lIpuEi yp 4 toi
ct simul fcstnni celebro, juvenilesque dexlras in- 7tv yabbv, oxt xa\ (18) xijv ^-(1 tn\

altcrius olTenaam. Verum sino addilo enliseront O
omnia, supplciidiim (|uidi|iiam nobis olCeriiot
vol cmld. noslii, vcl quos videre Moniac. el Morel.
(6) crri6oi>.b\v. ha cod. 1405 ac Combe!.
In edil. xv pouXrjv.
(7) ' . ComboC. ?. (15) Golel'red., t. VI, p. 574.
(8) Tcacvzp fiu.l.lor. lia cod. 05 et Conibef.
In edil. xojvOxcv (tXXov.
(9) 'Eijj^jjcrfle. lia cod. cl Coiiibcf In edit. |-
rjyEaOe.
(10) UcijzE. lia cod. 1405 et Conihef. In edit.,
TCOlSXc.
(11) Tir xexiczevKOTur. Comliel. : iut fidei
vestrx ailleseen les commherunl.
(12) OvTO coi. lia cod. 1405, et Coinbef. In
edil, oux,- p.m.
(15) Alias LVII. Scripta codein icinporc.
(14) De rila der. cap. 17. p. 460.
(IG) AkrOropai cov. lia cod. Reg. In edil.
sou cleesl.
(17) "\m oifcr. Forle lcgendum
Oap-oi T-avxeXot acupov, speclaculum omnino inicia
peslivum. Mox, pro !, e.od. Ucg. '..
(18) Ozu) xal. lia cod. et Reg. ac Coinbcl. In
edil. aot xa.
 "7 EPSTOLA CXCV. 3J8
wvrl eAtiettj. Tv'ioOat xal tic xocvi; fiuv A 1er se jungo, atque ulrasque 160 Dei nianui.
1'>- Convenil citiin , ul quemadnioduni alia tibi om
nia bona, ila malrimonium quoque in optimum que., que iiiem el secundum communia noslra vola
liai.
IV. T (19). CXC1V. EIDEM. .
Aliam fratrit tororitve filiant in matrimoninm collocavil Proeopiut, scribendique ilerum occasional! Gre
gorio prbntt. Tardiut licet cripta forsilan hc epstola fuerit, eam Aie collocare, quod ejusdem sit argu
mento ac superior, visum est. Excusat se iterum quod nuptiis non ad(ueril , et gratutalur Procopio Gregoriut,
nmque ut se ad rerum supernarum Studium confrt, horlatur.
'ISo xal ; not yajx6p6;- xal yXux En aller tibi quoque gner, et dulce onus excu-
opriov rcoffxsuaT] (20) , xaXu; tohwv. 'Apyol Se lis, rem laudabiiem faciens. Nos vero desides,
1>1(, ,- v ; ; Se Xr)<% Wyoc, ul ipse forlasse dixeris : ut aulem vere dieam,
ioeve;, ox pyol (il). DXljv ; ^1 ^Ei nfirini, non desides. CaHerum quuicunque a Dco,
. Tcv jiv yip 0op06)v aXXoi napExtop^sa- recle nobis eveniunt. Nam tumulte qiiidein alus
|uv, ti; ctXoaocia; u,eTc aTtoXasojiev [-H), concessimus ; nos uiitcin philosophie Fruemur, posl-
Kiiiv 8stJ euffraXfj , xal 5; tuv avio yvi), eaqiiam ad Deum colleclus fueris, lotumque lead
pqfevt Sesu.u xatx<5|"vo. Kcrt vCv 8s to yajjioti superarum rerum Studium contuleris, nullo jam
wvEieponsv t; eCxi, & Ssi SoipoopEv fi{ vinculo prxpedilug deteiiius. Ac nunc preces,
() xoXXstrcov. quae, ut donum omnium pulcherrimum, nos oflerre
oporlebal, nuptiis lareimur.
\ APXONTI (24). CXCV. GREGORIO PRiESIDI.
Sororem suam,ejusque iberos, qui, mortuo Nicobuto patre, a quibusdam vcxabuntur, Gregorio prsidi com-
weitaat I heotogm hac epstola, qu citius anno 585 scripta non est; siquid'.m hoc anno Nicobulus fitium
in-sophists erudtendum tradidisse invenilitr. Vilam aulem cum morte non lardius anno 58.4 /,
'm lillemonlw extstimamus.
O'jx :-j'.vu tSv 'HsfoSov, 6ii toj; bioz~/yov llcsiodum minime laudo, qui cjnsdem arlis opi-
avxiTxvou wvpaas, flces> Vocavil aemulos bis verbis :
Kal xepuftebc xepaiel (25) xorsei , (Xywv,) xal Et (aber est (abro, figulo figulusque moleslus.
[rexzori .
O fp tfbov (iXXw, i) npoi-pixei ts xal - eque enim, mea quidein senlenlia, magis invidet
mu, ; jxo Xfo;, xal oxsiou nepixeiai. quam accurrit, et exosculalur, ac velul familirem
5; Se oi&l) tocro'JTw itXov (26), xal Xyo; et necessarium coinplccliiur. Cantor autein
tari -; ara>i.3a{<5iEvov. Se xal axo niagis canlori adjungilur, quod connu opera
; ; rijv 5^v ^, ei u.v otio; circa voccui versalur. Quo etiaill ipse modo erga
Xov ;, Tat; ttj; ^u/t pu,a; eluquentiam luam aOectiis , si quidein eo corporis
TO'jpT-Ev vajOai, oJx v ti; S^Ot) xal T.poi- slatu essem, ul anima: ciipiditatibus observirc
ifauuv(27), xal irspi-Tujxsvo,-, xal -i6aii;pia pussel, nemo nie prior ad le compleclenJuiii ac-
zpoijOeYjxEvoc. 'AXX' fiXioj xv -taxox vico;, cuirisset, magistralum neuntem consalulasscl.
|iolOxal f pfcxttU, xal 9ovsplv - aap- Verum, ut soleni nubes obscural, la me morbus,
*mv xal 8i3{j.)T^ptov. TApa Ss^t) p.ou tt,v t:'.jtoXv atqne invidum boc corpnseulum et ergasluluin.
tttlTj itapouia; ; val ^, Xiyi; (28), xal Accipicsne giliir 161 prwseiitix vice cpislolani
ffi|yv,H,vi su oSa toCti , xal ox eixi^civ . iiieani? Accipies profeclo, utpole xquus et ad

(Id) Alias LVIII. Scripta inccrlo lenmorc. tu, etc. Mox, Hill, cum Montac. et Morel, legit -
(0) '-. ha cod. et Reg. bic. Rill, au- /t;, non cruataX;, ut in aniqiiis edit.
cloribus libris ltalicis. In edit. maxtvZeu;. dulce D ' \23) " Sei vpopopelv >)tac. lia cod. et It.
wus commode exculis, id est, liliain luaiii atifert Edit, ei : tupocopeiv <u.v, etc., Hi donum omnium
libi; (ilia enim esl onus patri, sed dulce onus, quo pulcherriinuin nobis offeramus.
lamen liberalur, alio illud in se recipiente, iiinii- (2i) Alias XL1V. Scripta anno 585.
nmi genero, filiae manto. Verum Tilleinoiil. non (25) Kai /tev xepcifieT. Yule adagiuni apiid
ilf mu lio filias Procopii loi|ui putat Gregoriuni , Erasniuai, I'lyutus ujulu tuidct : ox quo loci iltius
scd loci ab eo vocum yaji6p; sic usurpalam, illustralio peteuda est.
qociiiadiuodini! in testamento suo, ubi MeletiQni ,- (20) Tocronp .. Sic Mon lac., Murel. et
6wiv, generum suum, dicil, quod sororis su.e liliain Combel'. in edil, -cototov nXiov. Mux iw xal ;
uuxeril uxorein. it. Verlil liill. : Quod cirai vueem ac sermonem.
(21) 'AcrOsret, oix pycL Bill. : infirmi, ilesi- Verum non tain vocem ac sermonem sonat liic Xyo;,
des non sumus. Mox, t'tjv ; fo.tv, el liill. : ul arbitrer, auam weis coucentum.
(-Vlerum quantum ad ea qu ex Deo sunt, bene celle (27) . lia Montac, Morel, ac .
Iiabemus. Al cod , ri]vxaXw; ],aFv t/o:, rerum Uli- in edit, upoopajjuuv. Mox xal t itiSaxfjpia irpoj-
iiiiiK nobis prospere cdant quiccunqiie v. maul a (fOeyajiEvoi. Combef. : ac pro arreplo magistratu
"to. consalutamus.
(22) '. Addendum pillant nonnulli, (28) Aoyi or. Combef. : utpole qui fis vir
wd nulla rrt-ti auctoritale, xal oC/ fjij.z u.vov, prudens rerum perittts, melius quam quod ver-
ii xal 3, inciSv, et non nus tuniiim, verum et lit Bill., disents.
310 S. GREGORII THEOLOGI 320
giioscendum propensos nee lioc tanlum conji- A K<*1 v" e!8? (20) oov afpVi t <r? ,
ci, sed rii.iin ccrlo mihi persuade. Aligne ut iii- tSo xa\ izpasezla-j aoi , u-f<58pa f)u.tv voy
lelligas, quantum probitali et bcnignitali lux con- xafav, xai itpbj tj ;<; ifiXia (50) t<v
fidani, en legalioneni quoque nobis adiiiodum ne- <pEXtov. Tov u.bv NixCouXov t| % SsCti
cessariam liiii oITero, alque a lua aniieilia anii- aYX'ip?" <*>' oyv w ScXo, o Saovra 6xtv,
coruni officia poslulo. Micubiilum nieuni de manu XX XriJ/<5u.evov , xa\ yfipm Stupov (31) tIjv totidv
inea tibi cum (Valiums suis liado, non ul pnas p/rj-pa, xal oixlav itote (32) Xap.Tcpv ouiav xa'i
del, sed ul suniat, viduaiiiqueciliusquamcporlcbat, uioXercrov , 1u) 7ceptTv 4 ttoX -jfJLtv NtxaSotiXo
corum malien) et doniuni quondam illustrem et vv i o68 TtevO^aai av-fxtuprfieXia , x tuv fiSrj
ronspicuam , cum supcrsles nobis esset, insignis vaavVtuiv (33) xaxuv , xal rpoa8oxwu.vti>v , e
vir ISicobulus ; une aillent ita uiiscraiii, ul no u.1] ooi te nopairtatT) xal (34) tf) <ri) 8ixT| arjvat
lugendi quidem poicslas ipsi faca sil. tum ob exorla itpo tbv itovTpbv 8a!p.ova , xal f|u.{ Ttu.r,iat (),
jam mala, tum ob iinpendeiilia, nisi tibi ac lux ju- xal vOpo>TNvov alSsaOiyvat, xal Xajiirpv
ililix visum fueril adversus malum daemonem in Tcotijaai ttjv apxrjv 64 i ,{ tii lijjii euitoiia.
prouinciu slare, uosque honore affieerc , alque humanarum rerum lragililale moveri, clarumque et ccle-
brem tibi ipsi magislraluin tuum per bencficenliam erga nos reddere.
CXCYI. ECEBOLIO. P4<7- EKHBOAI (36).
Ejutdem argumenti el temporil superior, 1 litre epstola, in qua Nicobuli uxorem, ejusque filios llce-
bolio commendal. Morbus quo detiitcri se ail Gregorio, Ule ipse est, q'io curreptus fuit pott eleclinnem tu-
lalii. De cad em queritur in epist. 107, I GO, 178 el 231.
Advei sus ineipsum noiinihil cxelamabo, ae do- Bo^sojia ti xct' - xai ^'- tj) X-
lenli nosceiidum est , ca quai doleutis sunt , yoDvTt XYovTO cOeySasOai (37). T aapxfov

loqucnli. O prava el maligna carncula, quibus
ine inalis adiis ! quaeiiani efficis 1 lu propinquo Yat] (58) ! 'Eyy ivfjp, 8v xai irffftu Tuy/ivovra
vir eral, quem eliain proeul remolum pei sequi
cumprimis oporlcbal, tum ejus virlulis causa, qua
praises nilet, tum ob cxlcrain niansuciiidinem et
lenitalcm. Tu vero male ac propemodinn torpide
le babes, nec tibi quidquani cura; est, quod aliis
hoc bono fruenlibus, ipsi careamus. Atque hujus-
inodi nostra est aecusalio. Quoniam autem, qua:
palimur, deplorare minime sullieit, verum medica-
inentum ciiaiu quoddam vulneri adhibendum est,
lioc invenimus, nimirum ut banc epistolam scri-
berc audeamus, ac prsesenliam per lilleras adum-
bremus. Quod si de nobis quoque pneclare inereri OafIoOvte oixav eXeeivtjv xa'1. piXavSpuirfac iav,
sludes et expetis, vir bonitale scalens, Tidenli
animo calamilosam domum ac misericordia 162
dignam Ubi oUcriinus, viduam ac pupilles lacrymis
ailliuc calentes, sororem, inquam, 'meain, cjusque
liberos, qui probo paire nati, et qui tum inipera-
toribus non ignobilem, verum perillusircm operam
in a nuis navaverit, tum cliam vobis pnesidibus
TOJvijpbv xal xaxTflc, ola [> xax 8p5! ola p-
u.ETa8ii!>xsiv twv vafxaEiov jv, ttj te apxixj; pe-
Tf, EVEXa (30) , Xal TT[ 4XXlC fl(tp<TT)TO. Se
novqpw; ?X'l> xai 5X^0V 4xtv<jt), xa\ iteptop
SXXou jxTaXau,6avovra{, f^ii; 6'e rju.'.-
ouavou. Ta (iv ouv tr, zaTTjYopia TeiaTa.
'EusV S apxEt 80( xvov & iz-
%., XXi 8e xai tivo 9ap[iaxou (40) icpb t+jv
tcXt)yV; . toto upou,sv , Oaf fr, '. ttv
imaioXriv tbOttjv (41), xa\ to fpap-pxiai oxta-
Ypacaai ttv 7:apouij!av. El 8e xa\ eu nowv
fu.{ 7ti)Tt, putov 6 yaObv (42), itpoaTofxev
Xpav u,et' ptpavv Tt Ocpj.wv v to 6xpusi, ttv
te 8EXi]v tjv u.l]v Mfw, \? TaTrj 7:aai,
o yaOo yeymoxe, xa\ itoXXa piv ao-i-
X:-J7t xau.vTO( v itXoi; ox avuivux; , &XXa xa\
Xav Xau.Tcp) , 8 to fipxouaiv p.v -
YjoavTo ( Tiva Ntx66ouXov xoei), xivSuveuoum
vv Ttift^ ti yt.tizuiza'zix. y^P tif 'c',v

(20) Kai Ir' elSi'i. lia cod. Beg. et Combef. In (36) Alias XLV. Scripta eodeni tempore.
edit, xai deest. Monlac. el Morel. v' 6){. (57) Tit , pOrfacOai. Cod. et Pass.
(30) Ilpd rjj a\ tpiJLta. Monlac. et Morel. oXyo'jvtoc \ tpOYasOat.
. TT); tJTj iXia, et coram amicilia tua. (38) Ola prto- Uxc Bill, non reddidit. Pillt
(31) Xi'ipar tper. Bill. : viduam decrepilam; Combef. Icgciidum oa ]! quibus me con
quam versionem non probat Combef. Rcddit enim, fiis !
iiiquil Bill., Smpov, quasi idem esset |topov (39) 'Apxixrj dpFTTc elrsxa. Bill. : luni ob
melius sane axle tempus, vel maturius orbatam r. principe viro dignam virlutem. At Combef. : tum ob
conjuqe. viri prsidis, val judiis virtutem , jusliliaiu nempe
(52) OUlar . lia cod. et Combef. In edil. el xqiiilaieni.
TV TI. (40) Kai riro tptippaxcv. Ua cod. Reg. el Pass.
(35) 'Ex. Ttjty f\8r\ . Cod. 2022, Incdit. Tvo?xai tf>apaxou.
Monlac. ac Morel, ix twv fj6) vauvTUv, fui (41) lp zi}y ^ twti\r. Cod., Heg.
ob jam renascentia mala. el Pass, t) eittuToXij ].
(54) Xol xai, etc. Legunl Monlac. (42) Dp'vaiy yallr. ' Vir undens bonilatem, id
tic Morel, (). Ei) ouv ty (rij 6xr,. est, Immun quoil in sc es), aU'atun nobiscuni -
(35)'H/ic rtir\aai. Ha cod.,Mntac'. el Morel.; municans.
icquo reddidit Bill. In edil. u.d Tiu.TJ3ai.
1 EPISTOI-A C.XCVII. 5iS
iXojv xSostv (43; xa\ xc ; xevo'j, o mullis mod i s inservierit (si Nicobuli numen ad
tx\ x txiot x(rrrjav , vOv rcXtv ^t)paEiv tuas aurcs pervenil), nunc gravissiuia qua:que
e-t/Eipoun toli ipav&cj. pli periclitanlur. Eteuiin post amicoruiii dedi-
iioiii'in il jusjurandum illud, quod ob nquisilionein subie) nul, nunc rursus pupillos vexarc
rouantiir.
p\z: NTSSHS (M). cxcvn. Gregorio nysskno.
Consolatoria hire est ad Cregorium Nyssenum de morte Theotebi, cujus laudes prosequitur. Quam so-
rorem Nysseni appeilai hpu>; o'juyov, quiv verba pluribus erraudi autant privbui-runl, eanunte cum Theologe
mutant fuisse matrimonio arbilrandi. Quem errorem in nostra de perpetua virginitate Theolvgi dispulu-
tione refellimus. Nihil in epstola apparel quo tempus, quando scriptu est, certo statut potsil.
'pu.i]uivov (is r.pbf jxa xa-i nciav aitou6i]v, Tendentcm me ad vos omni studio tclerilate,
xi\ uijCP' EcT|u.'.8o ysvHv0V bnayrtv f jv- jamqtie ad Eupheinia.leiu us(|ne profeelum, con-
oo; t,v aOxo'i (45) xeXxs xo yloi yp-voi, xal vt'litus ille rclinuit, quem ips-- in sancloruin mar-
ib u.j) (XTaj-/v xaxij (46) oTov xe eva Sii xijv tyruin honorem eelebralis, tum quod liuic ob mor-
app^z-iiv, xaV "/J.o: apv v Ysvat xij axai- g bum intresse nequeani, tum ne ol importuiiiiateni
pa (47). "p^ua 51 u.oJ u.sv, ~isxe'.J/u.evo (48) gravis inolesliis sim. Porro bac de causa iter
ui; o-ti) 8ii [la/poy, w 8 Oauxaaru.v{ <i xr,{ susceperam, partim ul le tanto inlervallo visrent ;
xapxEpa , xa\ tpiXoaoia; , ,v iXoioe; (4) partim ut te ob earn loleranliam ac p'iilosopbiam
(nuvovojxai yip) xfj u-ExaaxaEt xj ayia oeX- mirilicis laudibus , quam ob snela: ac
cfjiujxijv (50)\ iaxapai.i ovTp aYaO xe xal beaue sororis veslrae discessum ex bac vita pra?-
Xeio, xai irapiaxu.Evo (51), xal Ttivxtov stas (ila enini audio), ul vir probiis el pcrfecius,
uXXov ej xi Esa xal xi avpamva (54) xal ac Dooastans, divinaque el humana, magis quam
8 xe; ; iapxaxov axiv iv xo xotoxoi, xoxo quivis alius, tognila el perspecta babens ; quod-
xou-fixaxov xpEvuv xb xoiauxiQ plv auCqaai, xoiaxijv que in bujusmodi rebus alus gravissimum el accr-
8 Ttapa'rtiu.^at , xal ei xi utpoXEl rcosiOat bissiinum est, hoc levissiinum judicans, nempe
lov, OTtu.(jjvtv Xo/voi xaxi xaipiv u'jyxo- quod cum tali vixeris, el lalem transmiseris , ai-
u>id>Et3av , fr' xi x^ ; rpaipi ' xa* T"v que in cleslia domicilia, tar.quam are<e acervum,
jAEv xEp:rvjv xo lou (XE-an^oOeav , x 8k ul Scripiurse verbis mar ", lempeslive devectum,
iiau^ojav u,xpt> xj fyuxia , xal rcl recondideris : et quidein ila, ul ipsa jucundilatum
coi ic4vf,3a'., TMtpi noy Tu,j)9stjct,/ xf xaXJ xrfi-J.%, quidem vil particeps fuerit, molestias aulem per
\ xoioxot; 9eiXqu.evt) (55). 8k xa\ a'iaiis mensuran! eQugeril , priusque quant pro
ax8;,Eu fuOi, xijv xExaaxaitv, it xa\ |xJ] ' jaoj pter le luxisset, prxclaro Innere, alquc bujusmodi
(ttoXv yp xoxo Ere:v) , aXX' s8ii{ u.s' 'J.u. inortuis debito , a le rnala sit. Cupio , mihi
'/.i - ypii 7:aOE!V vifiov nXat - crede, ipse quoque bine migrare, si non (am ve
,4 , 8; S^ii eEoiGiav xljv kA7v (54) (eu.tjv ^ip hementer ac vos (magnum cnim diclu hoc est), at
;^( xv xaxi 8ev {<c;aoav , icsiSij xpExxtov eerie stalim post vos. Sed quid faciamus adversus
J irvE'ju.axix; suy^iveta xtj? ati>;Jiaxix^{) esoasfiav Dei legem jam oliin vigenlem ac dominantem,
zti xf, 'ExxXrt5a xa^1}"-31 " xo Xpisxo (55) qua; Tbcosebiam mean) babel (meam cniui cam
xaXXhMU3u.a, x8 xf,j xaO' ^l; y^ve; SXo (5G), 163 V,H' 18 ut Dei legibus consentancuin
xi; yuvatxiv ita^(5tjiiav ;!, xijv v xoeo- erat, vixil ; quandoquideni spirilualis cognai i

Job , 2C.

(43) 1 Ixdocrir. . : Post editos scu iriva, qui turn divina, tum humana noveris.
proditos anticos, ne quid favere qtteanl occulte. (55j To rowvTct yst.loiihrrf. Bill. : llujits
(441 Alias XCV. Scripta lorie anno 385. D modi mnlieribus debito. At xot xoiotoij iieulri ge
(45) 'Exkv/jer i\ orodoc, i)* . Ila cod. neris est ant inasculiiii; non verlendum igitur hu-
Reg. el Comber. In edit, i-eryzv fi j'jvo6o; ^v aCi- jusmodimulieribus. Cod. et Combef. xw xocoxoi;
tOi. Moniac. el Morel, t^v aOxofi xeaeixe xoij. ^pEtoexoujtvT|.
(4t) Ustaaymeir . Moutac, Morel, ac (Si) "O 'ysi Beocelar zi\r fii\r. E recentiori-
Conibef. xataarvEtv xa'Jxr,, eum assequi. bus nonnulli Theosebiam Tbcolngo nupsisse, alii
(47) Hapbrar xatpt'u. Ne mole- Oregorio Nvsseno junclani Toluerunt mal iiuoiiio.
Un estent ob temporil inopportunilalem, quod sic Vide pratmissain loin. I edilionis noslne pi-.-efaiio-
inJmiiialc gravalus lardius occurrercm H;ec nein, pag. 2 et seq., ubi varus proliavimus argu-
. mi'iilis Theologum nee cum Theoscbia, nee cum
(4S) 'Exirxefrofiero. lia cod , Montai1., Morel, uila alia connubio fuisse eopulaium ; Theosebiam,
ac CouiheC lo e lit. E^tixE'lfiEvo;. non uxorem, sed germanam fuisse sornrem Grc-
49) 'llr pioaogisj. Couibef. ic iXoao'fEt;. gurii Nysseni : imo ipsam Theosebiam virginiiatem
50) 'Aejii iifuor. Cod. lieg, cl Combef. fuisse professani.
(55) Tov Xpiczov. lia cod. cl Coinbcf. In edit.
(51) Ha . lu cod. Iiaec de- -o deest.
iiiil. (5t) Ta rij xaV' )" TeysC 6?eJo. Combef. .
(5) EiSi'o ta 6ea xal r drOpiiurtra. Montac, rt'liilis noslrtc fnsliijium et culmen.
Horel. ac Combef. 8f,; xa Eta xa\ xi avOpt-
sa-. S. GRRGORH TIlEOLOf.l 524
cnrporcam anlceclIU) Thcosohiam , Kcclesirc A > xXXsi twv Ssiv -^ xa\ Sia-
iIi'chs, Christi ornamenlum, a-latis noslr uiiliia- avEd-aTTjv BeoiiCiav tjv 8vtid; Icpiv, xal epioj
lem, l'i'iiiiiiarinii fiduciam : Theosebiam, in tanla a-juyov (57), v.a\ S[*Ttxov. xa\ tW 11z.4aX.tn-* jl-j-
fralrum piilchriludinc formosissimam et clarissi- <r:r,p!o)V fjiav eEO<re6;av , ^v xal ' noXr;-
niani : Theoscbiam vere sacram , atque sacerdoti i}/E-ai xpv ^v "'fAat Oavaxoi xeiavtv, :;
comparen), el parent honore, niagnisqtie inyste- navTuiv <J/uxaI; ttv vOv eyvioxi-tov , xaV t>v
riis (lignani : Theosebiam, quam futurum quoque stepov ; Kai p.\ Oauu.a<iT), ei roXa*'.;
lempus exceplitrum est, n immortalibn colum- TaTr.v vaxaXu. "Ev-cpufu yip xal (58) t? *vp.T|
nis, lioc est omnium, tarn qui earn nunc noriint, ttj? xaxapac. exEvfl (59) te nap' ipiuv -t-
quam qui postliac fuluri sunt, animis silam?Nec ; ev paxE' iroX xal aol TcapaxXr,Tix?> X-p,
vero mirum tibi viileatur, quod cam sacpc appcl- 11 SXXou () '. TrapaxaXecv Suvauivw
lcm. Nam ctinm bealae illins leminac inemonam Sia tt,v v ira tftXoao?tav (61). Ttv S ouvTuxtav
pro deliciis babi'o. Atquc hic sermo, brevis qtti- (snel xal TaTr,v toOoujiev) vv ulv , 6i*
ilcin lie, aniplus lamen et copiostt;, lum ad illins ijv s'ttov aWav. XuvE'JxAEOa Se <[uv a-o;, i>>;
hums honeslandum, tum ad le consolandum a v l-t (62) TTp ytJ)(xev, xal J] xotviv f,u.i
nobis habitus sit ; lamclsi alioqni, pro tua in R SiaE-JiJT) tXo, itX|iiaojjLev. Aib xal navra (G3)
omnibus virlule animique 'conslantia, ejusmodi ipciv avayxaov ijfitv , & o&ts i(r9i]<iop.voic i6t)
cohoriationem aliis ipse adhibere possis. Congres- o&te viaio^ivoi .
sum anion) (nam nos quoque hoc appelimus), nunc nobis ea, quae a nobis commmorai a esl,
causa eripuil. Verum demus operant, ut mutuas oraliones jltnganius, quandiu in hac vita sutnits,
neque communis nos finis disjungat, ad quem apprnpinquamus. Ac proinde nobis omnia
neccsse est, ut qui nee dinting gavisuri , nee in moorore fui m i sitnus.

CXCVII1. NEMESIO. . NEMEE1(65).

Nemesias, ad quem hc epstola alterque plures scripta! tutti a Theologo, vir fuit doctrina atque optima-
rum artium sludiis eruditus. Cappadocim prwfectus erat, cum senecliile el morbo moariiH grarabalur Na-
zianzenus, qui eiim plurimi fecit, ejitsque ititegrilatem commendatam in epistolis rcliquil. Quamvit aulem
genlilii es'et Nemesius, nihilominus Gregorium ob lillerat, quorum studio el amore merque lenebatur, cult
et honore dgnate est, ejusqiie senectuiem (ovil. Cujus beneficii groliam referre cupiens Greynrius, carmen
contra idolorum vetuiatein condilum misil Nemtsio, ul eum ab errare abduclum ad Cltritlianam religionem
perriuceret. Nec irrilnm fuisse Gregarii conalum credibite est, quippe inter coteclmmenos nomen dedisre a
quibusilam creditur ; eleqanlis elim'n libri De hominis natura sub nomine Nemesii philosoplii Christiani auclor
habetur: quod eerie nobis annare non licet. Hum aulem rogal ne Valentiniano mulctant irroget, sed
feral ejus calamitati.
Samium Pylhagoram nonnulli hoc nomine lau- 'E-icvo-jt tivi tluOayipav tv Eajjuov (00),
dibits eflerunl, quod rum ipse sacrificare cogerc- 5-1 Oai Efjiiav (eiteiSt] yz SXXw oix -
tur (quandoqitidem alioqni sacrificia minime proba- fivst th OOstv [67]), irr(Xv(;) 3o tijv Oua(av tptoaub-
bai), bove ex 164 argilla conlecto sacrificium - (xijSs ytp /pf,vixt vsxpi vExpo xaOaCpetv, otu
exsolvit : quod scilicet negarct ittortua ntorltiis Xiytov (1. ToGxv p.01 xal aT{ ^
cxpianda ; nam ita corpora appellabat. liunc xaXij Ix^t, 2) . 'EnsiSl) Se t4 npocrct|iv
mihi tu quoque, vir eximie, pulchre intitari posse iTiypeuTai aoi, xal pnivoj pxvTbtv xoji'.f, <rJv
videris. Qttoniam aulem ntulclam irrogare libi Xiyi, C'fJtx'.ov viSpuia 1{ apxoivot (68) t%v
irtlerdictifm est, et solus prsesidum, ant certe 9<S6ov 'rfii OaXsvTivtav&v ()((()9 tSv aSv xa\
cum perpaucis, iis quibus prices, mclum detri- fjlJLTEpOV (Ttp uuy^Evo f^P 1tpEj6EOjXv), XX*

(57) ' lepitr xal Ispiu cCv-por. Montar. pro tua i omnibus fortit anion conslantia. Bill. :
8vTu>; Upiiiiv aiufov. Verum rod. Reg., Morel, et pro tua in omni genere sapienlia.
Coiiibcf. 6vtii){ hpioi suyov, vere sacerdolis con- (64) "Ew r ti. lia Monlac. ac Morel, et Com
jttgem. Ha post Bill, reddit . Al in supra- bo!. In edit, ileesl Eh>;.
dicta pra'Caiionc demonstravimus vocetn Gneratn (63) Ara xal xana. Monlac. et Morel, nielitt?
ouiuyoi, non proprie significare cos quos conjuges p) videtur xa\ 61' 8 nvTa.
vocamus, sed eos gencratiin qui ejtisdem nperis (64) 'Hcr0i\crojtroi. Cod. . 3, asOTjaojivot,
socii, idem veluli jugiim trahere censentur. Ihco- diutius senliemus.
logus igittir Theosebiam, Nysscni sororem, ejus- (65) Alias CLXXXIII. Scripta forte anno 386.
ilem diaconissam his verbis aslruil, quibus apliora (60) Ter zv Efttor. Pythagoras
non sunt ad designauda diaconissx mrita el mu Saniiiis, philosophtts. sacrificiis iiiebatur iiianiiiiis.
a : Theosebiam vere sacram, atque adeo sacerdoli Cruentas hostias dus ofierri veliiil, at aram in-
comparent, et parent honore, magnisque mysleriis di- erttentam adorari jussil. Tradunt taineit quidam ex
gnam. aniinalibus eum solos gallos gallinceos, ha-dos ri
(58) 'Errpvpib yrif xal. lia cod. 1403 et Com agitos siibrunios ad sacrificia adhibuisse. Vide Sui
ber. In edil, xa deost. dant.
(59) Ovto xetrii. lia cod. el ConibeC lu edit., (07) Oveir. lia roil. Reg.. Monlac, Morel, ac
OTtit. Coinbef., sicipio legit Bill. In edil, lov.
G0) J.lov. Coil. 1405, itkp aXAo-jj. (08) TcT pycjiiroi. Montar, el Marel., ;
(01) t rrr r .inert pi.locTpifi)-. Coinbcf. : pxo{xivoi;.
 525 EPISTOLA CXCIX. 328
sov OiyaOai TrXsavxa ttv TtposTEp^siv, tr:i- A mei)l cxpertcm consluisti, ne. qua>so, commit
(TXsv t)v ft(iav. >. yp oS oxEa; (5a0ui!a tas ut Valenlinianum ac nostrum (pro cognaio
x)d; Sxjjv (el Ssc 6ap\ijsavxa xoxo Eiraft). El enini loquor), incomniodo afficias, verum sermone
[ib ov d>; 6txasx}]v 7tE0op.sv, xoGxo apis-ov S tenus efficia muleta detrimentum reprime. Nam
u.ht, Tzpb xov ^t'Xov ^ (69), xtA xoxo ne propria? quidem inerlia>ac socordia: (si verum in
OsySojieO* rcpo x)v aiv ^, XyE- trpido animo dicendiim. esi) pnain suffert. Ae
xat (70) zpoj a'jxo fXov ytypatf^ai xi- Tov si quidem le, ut judicem, Lac oraiionc pcrino-
:va (71), ti isv oCiiv Sixst, Sea Sixatov &pe- vemus, hoc sane optimum fuerit. Sin minus, ad
ei > StxE, iifiiv osj (72 Se ae, xiivo amicum confiig>emus, liisque ad te lioiniiiem eru-
jcpb xot XXoi ivGu(iT)0\, xi xi piv xoivov, ou- ditum verbis lemur, qua; ad amicum suiim qui
Siv v iya vtjsiev So irposxiu.Tst (73), dam scripsissc dicilur : Pettum, si nihil sceleris
?itv Se f xp>.{ avypaTtxoj. Kai xoxo Sa irposxE-
adinisil, ob jus ipsuni el xquilatem absolve : si
- Ttj sujiop vSpli fio^Orjaov trdSpa suv- admisit , (limine nobis. Omnino dimiite, illud
xpiSvxo; aito Jux^xt(iaxoc. praeter caetera reputans, fisco quidem duoruin
cqiiorum mulelam hand magnum commodum allaturam esse : al gratiam liane perpetuo in aniinis
nostris inscriplam fore. Addam illud eliam : Hominis calamitati fer opem, casu quodam vehementer
ohtriti alque confecti.
Pl^. Til AYT (74). .1. ElDEM.
rima tequenlis epislol verba argumento sunl, plurimas Gregorii ad Nemeiium Hileras exetdisse; cum
pauciores supersint, quamvis frequenter scripseril. In isla aillent Nemesium rogal ne Tlieoilosiiis venerabilis,
films noslcr, inquit, palrio solo migrarc cogatur, ferlasse muneris alicitjns obeundi causa, a quo mutloru i/.
qui cum eo periclilubaniur, orphanoruiii inopia sublvala eral. Sunl --? qui nomine exsilium intet-
ligttni,el ineorunt numero est Billius. Verum si de exsilio agcrciur, teliementius eerie Nemesium urgeret
bregorius.
Ef sot 8ox7) opxtxo ou^v eitisxXXcov, pj) Bau- Si tibi hoc nomine molestos et importiinus esse
uij (75), r) mpi; se xov SExaiov Si- videor. quod ideiilidem ad te scribam, ne mireris,
xarriv, xtA oS' 3xi ^ssi ue aixaj. A;<5 au; le apud le justum judicem accusabo; nec dubilo,
poi xo Oa.Ecv aTio Yyova (76), irpoOpwc quin me culpa liberalurus sis. Ipse mihi fiducies
r.a[/v.4 aixtv itpoxaXoujiEvo' xalOaupasrov o- bujus causam atliilisti , niniiium per id quod
. DoXX yip iaxiv ol irpoO*> v Soir,; xi]v X^P'v, prompte animo largiris , ad pelendmn alliciens ;
Tpa, < p4tosTta, t\ xoivtuva xuv ( nec niiriim id videri debet. Multa enini sunt ob
ti xal <uixepov v Xo^oic) , axi oOecv (is (77; xf,v qua; prompte et iuipigre nobis graltficeris, sene
0vrj)(fav, Sa xtj; aiOEveia xiuXusai, xa\ 61- cios, morbus, siudioruiu coinmiinitas (si quid ta
aiapxivtv toaoxou -. 'AXX x ^ irp- rnen nos qnoquc in lilleiis sunitis), hoc ipsuni,
oiii ; xal et (liv Stxof, ai j^vojitiv v (78) SvSpa quod, cum congressum intim mirilice exoplcm,
toaoxov eI Se Sixat'a, r.poby.tx)i itivEusov. IliXiv iiiliruiiiaie tarnen prohibear, nee re tantoperu
i aio3tU4xaxoi; uEo jj(iv ^xst icpoj xi)v expetita potiri queam. Sed quainam h;ec poslu-
et,v XoY'.xiJxa, i $ii \ ah, piv p.S (79), lalio est ? et si quidem iniqua, lanti viri os vol-
,^. \ f,Xt Tzptszuijiv izp Xsecvo tumqiie erubes<;erem : si auleni aequa, proiupto
Rpdfuaxo(- p9avo\ xivS'jvE'jouat (80), xal ~.b vOpco- animo petilioni 165 cede alque annue. Kursus
itivov tv [lisip 48r(Xov (81) e! it:piaxf(isxai- \ venerabilis filins nosier Theodosius ad le prnlici-
uixiaxaaiv aiSoujiEOa iraxpi(8i), ttoXXo; pavfav scilur, meus, inqiiain, el luus, proposito
-.xoupaavTO. Mfav xo; kt. xaxOov x&p'.v. meus, tuus vero supplex. Proficiscilur aulein, ul

(G9) KmapevtfieOa ("omber. .cuC4[i9a.

quam grato ammo eoneedis, provocans.
(70) ' Aiyetai. lia cod. H05, Montai-. , Mo () fis. cod el Coiubef. In edit.
ral, el CouibeC., sicque legit f tili . lu edil z-io deesl u.E.
(78) Alo-yj'rcitrir fir. lia cod. In edit, v deest.
(71) <5- tetra, lia cod. 2022 et alii. Edit, ad- (79) ihr jic. Combef. lv ipSiz,
duni 5xi. meus tptidem inspector; nescio, iiiquit, <|uid
(72) 'HftTr <^f. Ita id. cod. Montac. et Morel. aliud Gregorios in mente lialiuil.
In edit. f,u.tv deesl. et legeiidiim Bill, proponit Six (80) 'Opyurol xirvrevovcri. Cod. Reg. pa-
i['i TjjiExipav iX.iav, vel St' *,(i;, vcrlilque : i?i
vo, ele.
ilri grat.am absolve, omuino anient absolve. (81) "ASrj.lcr. lia cod. Reg. Addunt cilili uv,
(75) '(h-i'ireier 7 So x . Ilacodil. qua: vox videliir supeilliia, nisi forle legenduin 5v.
1") et 2022. In edit. vfjoacEV "..- posTjiijiij, (82) R'oi iinroTcurir alovjteOa . Ac ve
ei ad marginein f fcr.tav. ry remur ne patrio solo migrar.dum sit patri. Hue loco,
(74) Alias LXXIX Scrip:a fori anno 38>. ail Billius, lE-ras-sEiD nomine non tanliini exsi
, (75) M>i Oavjuicrri. C')d. it,S"v aufiitij. , lium aecipi polest, sed eiian; patria migrandi n
edil, ci y.-x-.iot'} sou r.p; yz, si le accusent; cod. cessitas muneris alien jus obeiiinli causa; sed prior
R. seciili suions. inlelleclus mihi magis arridet. Melius Corsan *-
(70) ATrior yyoru Cod. el Coini:cf. ysyovwi. lExs-ras'.v a6oJioa .-.p, vertcretur, mortem
, To .'\1\!.;, ele, per libertalem pelendi, lmemus palris.
S S- UREGOMI THEOLOGI S8
pro re trisli el cominserabili deprccclur : orphr.ni . ; (85) auu-cop?, f\v aixo; 8oxii<rei(8i).
periclilanliir, et, ni humana incerla sunl, quor- Astxat ulv yp oSejuS 7rpoj6<XT){ &l sSofav i
snin res inleriin recidel obscurum est, ac vere- ] 4px*l> 8 -(p XaiirpoxTxo; 'Eoscpof ei S xtva.
niiir ne patrio solo niigrandum sit patri, a quo xa\ Jpooo^xjv ijxe (85), ox 5v (xeCtuv xaxr,;.
iiniUoimu orphanoruui inopia sublvala est. e3 lab. oOS Xax7tpoxpa fvoixo, >i \ ^
Proindc hoc bene (ici i gratiaeqitc omnibus tiibue. ouXijiEvoi Xeystv, xijv ffijv ( SiSiCoustv.
Prrigo inanum calaiiiitali, quam tu ipse probabis. Nulla qiiidem glori;e accessione' imperium tututi
opus habet , qnemadinoduin nee Lucifer splendore. Sed lamen si cuinulum aliquem quaeras,
liullus islo, mihi credc, nee major nee pneclarior couligeril, pcriniilii veiiialis Studiosi, probilalem
tiiain docebunt.
CC. E1DEM. T. T AYT (86).
Si non eodem superiore anno data est hac epstola , al eerie proxime sequent!. '.icnim his litteris,
provincia circa finem mini decedentein Nemesium. laudibns, nt supra de Olyinpio vidimus, el volis pro
sequitur, simulque admonel, sibi ab ex pvllieitalione deberi, quem inchoatum imperfeclumque de religione
congressum reliqueral.
Tu quidein praiurain quoque in philosophiam Tiwtsi; aev fAv xv px^v (piXoaoEav, xa\
convcriebas, convenesque rursum, hoc scio, si OS' 5ii TOtfaei, ef ye. (87) iXei xwv . -
quid res nostras Deo curse sunl. Nunc lamen xptov. "Opuo; S xpiuxov > vv avyyivttsQal not,
commodissimum essel te convenire, cum, juxta fjvxa axoXv iyt:;, tixOetc (88), iizb x>v 8t-
qiind optabas, a publicis negotiis feriaris, luaque u.03<j>v, xat xaO' f)iux!av esxi x); | arcoXaeiv
prudenlia ingeniique acuinine tranquille l'rui crt>vs:<i>, fjj Xiya p.sxasxvxe{(89), tsa yt s-
licet, cujus cum paulum participes facti fuisse- xpar.vj xji (90) (i) xpaxoup.avr,, xo hXeEovo;
inus, ac velut fulgeirx, qua; oculorum acie leneri 6tT;}ipxop.v. 'AXX xoixo EUCaaOat ikv p-ya, X-
non polest , majori parte ea frustrait suinus. 6etv S oit ixov, oxio; Ixovxo; fjjjicv, ixElt
Verum hoc optare quidein magnum, conseqiii xoO ;. E! xv ojv xav. xoxo'j (91) xxoiev,
aulein band facile est, ila videlicet nobis habenle xb lv eCojasv (xal yp xtva xa\ XP-"3?"* H,'V
corpore, quemadmodiim babel. Ac si quidein hoc ouvouaav | Koa-flatwi (92) \ Xyo'J xo xaO'
conseqiii possiinus, nihil non habebinius (nam de xa;,f(v toij xeXi xaxXi7:E [93])* 6 jltj, axoi
nostra religione congressum quoque quemdam ex piv xtv Ct)p.av oitojaev axovxE. 2;j S fOi pisO'
pollicitatione debes, quem inchoatum quodammodo xuv uv, v ,{ (94), Siyoo xa;
et iinperfeclum reliquisli). Sin minus, nos quidein tp.&-pan xa'- ajxb; Si 11 ' jjjlv p.-
hoc damnum invito animo ferimus. Tu vero hoc vii)v, lio v irvitijjjiEV (95), of aauxbv ivypa^a, oe-
tibi persuade, le, quoeunque in loco sis, nobiscum jui axf(X7] xAOxpoic, xa\ xi u.3XXov -
esse : alqiie utinam precibus nostris ducibus pro- 4<i (96), tmiSv y^vt) xa\ ^,
eperum iler babeas. 166 Ql,m '"u(' quoque tibi i) nod (97) <(ae, e xoxo Xiyeabxi fjSiov.
item persuades, te, quandiu spirilum duceiuus, apud nos mansurum esse, in quib.is, nulla
columna iiiferioribus aul coulemplioribus leipsum, iuseripsisli . alque etiaui niagis inscriplurus
es, cum ad Deum le adjunxeris, perspiciiequc nosler fucris, aul, si ila loqui suavius est, nos lui.

CCI. . SA'. TQ AYTn (98).

Discedeudo Xemesitu, ant alia qualibel oeenstone, non longe a Cregorii solitudine iter fecit, ami;uniqne
non visum pra'leriil. Quod snmmopere dolens , hue epstola dolorem suum significavU.

Qiiiddaiii hoc est? inscientes nos pra>tcrisii, nec T xoxo ; 6, %\&* iyw^amzac, xs'i -
magis arripi polnisli , quam echo ab iis, qui O 6a0at ox ^v, o jiaXXv - f) xf( +,x"? T0" r/4"
ani propuiquaiu se habere existimant, ae por aov /eiv ajxf(v vojxjovxa, xa\ a-axw[.40u xaj
opposilas voces ilccipiunlur. Nam alioqiii hac una vxtjb^atatv ^ xojxo ^lvov v xwv tcvxcov ixupav-

(85) ir. Cod. 11.'^. 6o;, porrigens manum. Coinbef. In edit, xa'v xojtojv.
(84) AqxtjtffEic. lia cod. el Monlac, sicque le (92) Lvrovaiar ijxocyceuq. lia cod. fl,%
git lull. In edil, o.r/.'.-;. 1405, Morel, et Conihef. In edil, xai xoxiiiv.
(85) Zr\ret. lia cod. et Coinbef. in edil. ^xotr^. (95) KatLUne. Ha cod. 2022 et R. Morel, ac
(8U) Alias CLXXXIV. Scripta circa ( aiiui Conilicf. In edil. xx-).z:'lic.
.">sii, aul 587 inilium. (94) "Oxov r !. Cod. 1405, not ^.
(87) El 7-e e(>. lia cod., Morel, et Coinbef. All. v ?;.
qui moi legil xXot. In edit, st xt Hsio. (9o) " ft>- . lia cod. Morel, et Com
-Arei, xoOsi. lia codd. 51 2022. bel' At cod. It. 5, et Monlac. ; v ll-vmiev. la
lu edit, -aOt desun. edit. TUJJlKVlJJLEV.
(89) 'OAi/j-a . lia cod. Heg., Morel, (9(i) 'Eyrpfeic. lia cod. 1405 In edil, .
ac Combel. In edil. Xya yz p.E-aax<5vxE. (97) " cro. lia Combef. proponilque Bill. In
'90) Tif 6fei. Morel, et Coiubef. xij 6'J/t. edil. f !.
(91) A'ai reiirr/u. Ila cod. Heg. 1105,' Morel, el (98) Alias CXXXV. Scripta codem temp-jre.
329 EPISTOLA . 550
vfjuajiv. 'JX ih<jtXXoi (99) ye <ju.v, w Oaypi- in re vim tibi adliibiiissemiis. Al saltern ail nos
su, xa\ ojiev vx\ , sxiiv, 3 6 XvsTai, scribe, vir eximie, tique pro le habebimus, hoc est,
dr/rt 3tiatoc. ut dici consuevil, umbram. pro corpore.

2\ nPOS NEKTAPION EIHSKOIION KINSTAN- CCI!. AD NECTARII) M CONSTANT1NOPOL1TA-

TINOYnOAKOS (1). NUM EP1SCOPUM.
Iltvc ad Nectarium epstola tnnii risa est pretii , ut inter araiiones numeraretur, quemaJmodum dn ad
Cledonium , quasi dignitas aut materia , non autein stylus oralionem facial. Hanc Theodoretus (2) epstolas
omine, aliique piurimi laudar.! ; haue pene totam eodem nomine, vel certe parlan maximam, Historia?, tum
ititetuit Sozomenus (3). Ingers hreticorum Constantinopoli incubuerat coliors , el late grassabatur.
Imminenii Ecclesi periculo Gregarias, pro suo in earn studio, permolus, arripil calamum, ut Nectario
torporem exculat; quo dormitante, ab Arianis, Eunomianis, Macedonians, maxime vero Apollinarisiit,
plntala a se vinea , Ecclesiu scilicet Conslanlinopolilana , proculcabatur. Tum ut veliementius Nectarii,
quem alloquitur, ipsiusque imperatoris zelum accendere, ex Apallinarii libelle, quem pise manibus habebat,
lesuhemiai intolerabiles a se descriptas misil, ut enneessam, tcenle Nectario, Apollinnristis licentiam,
rescindendam esse agnoscerei. Qu omnia ut piissimo imperatori nota facial Neclarius, obtestalur Gregorius.
isla Nectario epstola videtur Gregorius Tlieodosio uuclor sanciend legis, qua' anno 388 contra hreticos
lata tit; idque prler calera habet Apollinariorum , quos maxime qunel Gregorii spedabanl, a capile
legis designalio. ine etiam fas est episiol lempas investigare. Earn qu dem vel ab anno 384 scribtre
potnit Gregorius, quo Eunomins in Cappadociam relgalas (ueral. Yeium cum ilia ipso anno xn Kal.
Septembris contra Eunomianos, Apollinarios, Arianos, Macedomanos, lex ea data fuerit (4), qua Conslan-
tinopoli sine iilla gratia: inlervcnlione Uli pellebantur: vix credibite fit, eosdem illos hrclicos, quos sn
galos etiam Gregorius appellavil , tantos hoc ipso anno 384- progressus in audaciam , imo el graticm
imperatoris subito fecisse (5), ut collectas ibi , porinde ac Catholici, cclebrandi facultatem ab eo sibi
coinpararint. Cohrent aplius qu Theologus narrt cum lege anni 388, qu iisdem pene verbis , ac iis
quibus querebalur Gregorius ,sancit ut Apollinarii colligendarnm congregationuui, vel in publicis, vel in
privalisecclcsiiseareanl facltate : ut ipsi ac cseieri iliversaiuni ha-resumscclatores... insiituendoruin cle-
rirorum polcstalcm non liabeant, nullaquc iis episcoporum facicudorura prcbealur auctnrilas : ipsi qin>qne
cpiscopi nomine destiluti, appellalionis liujtis dignitatem ainiiiant. Qua: singula singulis Gregorii episiol
capiiutis sic respondent , ut earn Constitutions imperatoria exemplar fuisse dceres. Prterea anuo 388 con-
gruuni longe melius quam anno 384 ea qu Gregorius commmorai annh 38 i et 587 ; quibus, Uemophilo
morte subalo , iturtnum , Dorollieum sibi episcpum Ariaui constitutum. Et certe sun in habuisse
episcopum per he tmpora Socrates el Sozomenus lestantur. Quare fit omnino verisiinile , inquil Gotho-
fredus, langiienteniqnodammodo Thcodosii aninium, forte ob alteram uxorem Gallam, Arianam, ut pro-
dit Pbiloslorgius , hoc ips) tempore din lain , episcoporum diligentia nunc cxcitalum, sive Gregorii
Nazianzeni, sive Nectarii, sive eliain Ascolii Thessalonicensis episcopi ; nam el Thessalonicx hoc tem
pore versaba tur imperalor : seu polius omnium itlorum qua precibus , qua admouilionibus legem condi-
disse. Ea porro, cum anno 388 neunte dala sit lex, a verisimilitudine non abhorrel, epistolam ad Nectarium
exeu.ie anno, tel eliam cilius esse scriptam,

"Eo-.xs ttjv rcapojav Cui^v iittXsXo:7tvat xaOiXou r Dei cura et Providentia, qua?, ante tmpora no
li XT^sjiovta, f lv toj . fu.5v xp/jWl slra Ecclcsias lueri solcbat, vitam hanc deseruisse
t; 'ExxXrjaac -. Kai jtoi ToaoTOV - in Universum videlur. Ac mihi calaniilalibus ila
iTT'.irtai izb eup-tpopuiv -f <}*1> ^>Ttt x^ ^v Btatj denicrsa atque obrula est anima, ut prvalas vite
Ijiij fur,; AX>siva prfi hi xaxoj elvai Xo^Eso-Oai mea? molestias ne in maloruiii quidem numero 167
(oaua xort ^'. (6) -, jaJ] av ixpy durum (tot alioqui tamque graves et acerbas, ul
tivi irju.6ivTa <)- e'vai vou,taOjvat), irpo u.cva si cui alii accidissent, intolerabiles existimaren-
iXretv ti xotva tuv 'ExxXt(H(I>v itiOr), &v et pA\ tur), verum solas Ecclesise afflictiones aspectem ;
Yvoiti ti v t(j) KO.cii-rz xatpqi uuouSJ) npb 5i6p0>- quibus sanandis nisi hoc tempore cura aliqiia
e;v, el{ navteXfj avcXmatav xax p.ixpbv - adbibealur, in omnimodam desperalioncm sensim
tti-.. res provolventur.
Ot "Apeto'j ^TOt ESofou (7) alpuoc, ox Qui Arii sive Eudoxii hxresim profitenlur, baud
o'ia -zi-mi oto napaxivfjavTo ct{ anvoiav, scio a quo in hanc arroganliam audaciamque pir-
utiTzzp tivi napfaaiit -etXr(p.a.ivoi, , vffbi au- pulsi alque incitati, vclut librtale quadam arrepta ,

(99) 'AX' xieriXloi. Cod. Reg. XX' fv* itt- q (6) Tocavva nal rr\Xixavxa. Cod. Reg. TotaUTa
orXXoi. Sic et Combef. Cod. 1405, XX' tv' itiariX- xal . Montac. xa\ ,;. Morel.
*. (.'od. 2022, liriarXXst ulraniijuc leclioncm habet.
\\) Alias Oraiio XLVI. Siripta anno circiter 587. (7) 7/rct Evotcv. Eudoxius Arianai hseresis
upt Nexrdptcr. In Colb. mximo legilur itoo acerrimus propugnator luit. Elcusius Macedonii
Ncx-pw iitEixonov KivsxavrivounXeJ ^, errorem arclissinie complexus est. Eunomins au-
cl revera epstola est, licet hucusqne inter Ora- tern acceplum a inagistro Aelio dogma de natura-
liones locuin lenueril ob materia; gravitalem. Exci- rum inaequalitate tanta animi acrimonia et conten
tt lorpenicm Nectarii animum, zelumque movet tione propagavit, ut tota Anomoeoruin secta, ex-
adversus li;er'ticos, pro gradus dignitatis quem Mincto Aelii nomine, Eunomiana fucrii appellala.
sustinebat rcgi:u urbis autistes. De Apollinario, quoniam hie ejus errores rerensen-
(2) ial. 3, pag. 1C5. tur, nihil dico, nc bis crambe, inquil Bill., ut est
(3) Hist. lib. vi, pag. 675, C76. in proverbio, ne scilicet repclila fasiidium gene-
(4) Cod. Theodos. ,Gothofr. tom.V, pag. 129. rent,
(f) Ibid., pag. 150, lit. 5.
Patrol. Gn. XXXVII. 11
 331 S. GREGORII THEOLOGl ",2
morbum suum insolenter ostentan!, ecclesias col- A *5v exTOxuEou<jiv (8), xxXrjata awyotre, >i
ligentes, quasi ex permissu lioc facicnles. Mace amtpomjf (9) towuvte. Ot 6 Maxs-
donian! anient, failiose conlcndcnles, eo terne- 6V5viov, pCovx (10), eI xoaoOxov itposXT|X9av
nitaiis prorupcrunt, ui cpiscoporum eliatn nomen anovoaj, ){ xaV 6vo[xa max<57nov auTot icift|{i(-
sibi ipsis asciscant , atquc in bis locis appareant, svti (H);, toi xatlT < tuoi TCfcoXafeiv (12),
caputquc exscrant, Eleusium suis suiragiis cele- tov 'EXeijiov ta xstP't0V'ai exu(13) mBpuX-
branies. Al vero intestinum malum nostrum, Eu Xovts. Tb 6k iyxXmov fjp.v xaxv 6 Evu,ic,
nomins, paruin jam habet qiioqiio numero esse : o&xert ayait^E iwaouv elvai XX' et p.!) 7tavca
verum nisi omnes in perniciem suam cxitiiimqiic tj) auTO aniXea auvEtpEXxiaiTO (14), tjuiav xp-
'pertraxerit, tlelrimenli loco- ilucil. Atque lisec vei. Kai plv <). Ti Se TtvTtov--
lamen tolerando. Qtiod lutem ex omnibus oecle- TaTov v exxXT!jiaaTixa7; ouu/jopatc, 1\
siasticis calaniitatibus acerbissimum, Apollina- 'A-oX).!vapiTtt)v iat'i itap^aa, ; ox o'a -
ristarum licentia est, quos hand scio quonain RtxpzS (15) aou f ba\Avrfi itopwauivoo auToTO
modo pelas tua conventuum, seque nos, ha- auvYEtv ; rjuv o'jaav (16).
bendorum auctoritatem sibi arrogasse atque usur
passe, passa fuerit. **
Quanquam aulem onmino Dei beneficio inystc- /; p,v ouv 8i irvTuv 6eou xPlv t
riis divitiis Kstructus et eruditus, non modo reche Osla TtEitaiosuuivoc y.\j<nrpia, o xvov tjv p-
doctrina? patrociuium nosti, verum ea eliam om Xyou 9uvT)70pav -'., XX xaxEva Sex
nia, qua; adversus sanain et orlhodoxam Odem ab TUiv 11) uyiaivooii enivevrir
bxreticis excogtala sunt : honorificentiam lamen Tai 7toTiD- TtXrjv xa\ ttj{ Ppa^-CTjTO ij|itu,
tuam a tenuitate nostra certiorem fieri haudqua- ox axa'.pov -; xoxraf aou ttjv asu.voi:piciav,
(fuam inlempcslivum fuerit, mihi in manus ve- Tt jxot 7CTUXTOV jXOev iv 5^ ) ** 'AttoXXiv*-
uisse libellum Apolliuarii, in quo ea, qua; astruun- piou, v xaTaaxuaC(iEva :3. alpeTtxfjv
lur, haerelicam omncin pravitalem excedunt. 168 xaxav itapp)TETat. Aea6s6atoUTat yp, p.j :)-
Aflirmat enim neququam adventitial esse car-? Tov Evat T)v cpxa ' o!xovou,Eav Cito p.ovo-
ncm Ham ob natura? nostra?, inslaurailonem ab fevou Ytou irpoaXT(>9E<jav \ y-zzxixor/j-itosn. tj
unignito Filio secundum dispensalionem as- csek; ](i(v, XX' $ PX^ ^v ^*' T^v eapxcMij
sumplam ; verum carnalcm illam naturam in Filio Ixsvrjv 904V stvat. Ka\ xXa6tov EaYY^'--
jam inde a principio esse. Atque evangelicum x^v Tiva (Srjaiv etc p.aptup!av vfc Toiattii ;
quoddam dictum perperam acccplum ad hujusmodi ! Xyuv, ti cvSel el zy
absurditalis testimonium pnetendit, quod ita ba ovparr, el i^ zov oparov Yld
bel : Nemo ascendil in avium, nisi qui descendit zov rOfxitxov (!>; xa\ irp\v xaTXOctv a-bv
de oto, Filius hominis1 ; tanquara prius eliam, utov vOpw^o'j Eva, xa\ xa-EXOstv 6av
quam ipso descendisse!, fil ins hominis esset, ac epxa exEvtjv, flv iv to opavo 1% eTUYX^vs,
descendens carnem suam secum adduxerit illam, . itpoatviv Tiva (18) xa\ auvouatti>u,vnv. -
quam in clis babebal , quamdam ante sxcula naXiv iwortoXtx^v Tiva p^tTtv, Xou .; ttj
cxsistenlem, cssentixque suxinsilam. Profer cnim ffuu.(ppaaEto itoxvfaa* 6ti d Cevcepo
rursiis aposlolicum quoddain dielum, a tolo con- oparov. 1 xataaxeuaEt tov SvBpioTOv xs-

1 Joan, i, 13V
(8) 'Exxoftxevovenr. Moutac. el Morel. - (12) TSxixoAd&tr. Coisl. 1, Moniac., Merci, ae
7Kou3tv, ita et Coinbef. Combef. ntxuipiaeiv, in noslrit locis agant et fr
(9) ' txirpox!\. Permissiontm, inquil Bill., quentes sint.
boc loco transtuli a verbo, - absurdum (13) Ta xeipozorlai avzwr. Non recle Bill. :
enim fiiissel verter ex mandato et delgalo. eque D Eleusium su electionis anderem garrientes. Melius
enim vcrisimile est Thcodosium insigni pielale - Combef. : suarum auclorem ordiiiationum jactantes,
dilum, hxrelicis mandasse ut errores suos spurge- veis fr Eleusio ordinales esse rumorem spargentes.
rent ac dillundereiu; verum illos potius optimi At hujusmodi inierpretationes G responder
principis dementia abulentes, atque ecclesias con non vidciilur.
gregantes, boc audacia; sua; pr.elexuisse, quod se (14) SvrspelxvcaiTo. Ita Reg. In edit. auveijsX-
permissu iinperatoris facer dicerent, qua? lacrent. xOooito.
Et certe hoc eis Thcodosium permisisse lestaliir (15) Ola ^ Coisl. 1, elff Stu tcep-
noster Grcgorius in sua Vita, eoque etiam nomine iSev. Reg. id. oS' ma itEpiEtfiE. Verlit Gombef. :
Ipsum repeehendit, ui non salis magno zelo praedj- quonam modo neglexit, ac quasi non adverlil, qua;
tuni ; tametsi postea, ut ipsius factum excuset, Nectarii non salis pervigilis ex episcopal! muere,
causam aliquam profrt. <:ombef. > ii - insimulalio est.
7\f toiouvte, relut (acta mi licentia, relicto (1.6) Tov cvrxeir... ipvtriar. Reg. auv-
eis per principis facilitaient rei arbitrio. yeiv r.jLfjfav.M.
(10) Kaz Muxertor, pl&rze. Coisl. et Beg. (IT) nzvKztnr^Merrxepo-l. Ita Or. 2, Coisl. 2et
Monta/:, et Morel, MaxcSviov alfEtiovts. (olb. 3. Al Coisl. 1 7TTUXTOV Yirovav v xepei. Uiruni-
Macedonii sect adhrcnies. que verbura deeral in edit., ulrumque legit Combef.
(il) 'EavroT txtptutlorra. In Orat. % cl Colb. (18) npoaurir tira. Bill. : antescularem
6, 9, x'jto deesl quamdam videlicet.
,7 EPSTOLA . 334
vov xbv SvwOsv fjxovxa xbv vov xt] ?xsiv> WA **J A lexlus corpore avulsum SVchhi/us <fc
6exi]Ta Movoyevou xl]v vo siv vaitXt)- '/ *. Deindc hominem llura cocius vcnienlem
ptiaiav, (Acpo YsvnOai avOputTieou suyxP^" mente minime praedilum esse asseril, verum Uni-
p.axo; (19) xb xpixTu.ptov, (f^X^ ^ awjxaxo genili dcilalein mentis naturam supplcntem, ter-
xa-i xb vOpwnivov \ adxbv Svtojv, vo S (xt tiani liunianac coagmentalionis el conjunctionis
Svxo, XX xbv xeEvou xitov xo 6o Ayou va- partem exslilisse : quod niuiirum anima el cor-
5tXr(pouvxoc. Kai O7I) xoxo SevV XXa xb nvxiov pus juxta Iiuuiamtaicm in eo sinl, mens autem mi
XaXimbxaxov , 6xt axbv xbv (ovo^evt) esbv, xbv nime ; verum ejus locum Vcrbi divinilas supplt.
xpittjv xuv nvxuv (20) , xbv apxrjbv \ tof,?, Nee hoc adhuc grave eel ; sed, quod omnium
xbv xa6acpxTv xo 6avxou, 6vi)xbv elva xaxa- indignissiraum alque alrocissimum, ipsum uni-
Xuti, xa\ ~f Sta axo 6eXTxi ; 6|aaGai, genitum Deura, omnium judicem, viuc auciorem,
xal iv xf xpniipu) axevrj vexp&asi xo laxo, mortis exslinclorem, morlalem esse docet, ac pro-
xa\ x>(v 6sXTxa suvaTOVExpioOivai >|(, xa\ bare niliiur, propriaque sua divinitate passum
oto> napa xo TJaxpb; icXiv . xo Savxou 4- esse, alque in triduana illa corporis morte divini-
avaaxijvat. Ti 6" & isa itpojxOjsi xa'; xotaxatc tatem quoquc simul cum corpore morluam fuisse,
axo-:3; |iaxpbv v ] Sceiiva!. sicque rursus Palris opera a morte ad vilain re-
Tocatam. Alia autem omnia, qua; hujusmodi absurdtlatibus adjicit, longum fuerit commemorare.
El xoivuv ol xoiaxa povovxE v jouita xo Proinde si s, qui lalia sentiunt, cactus habere
suvfEiv yivovxai, soy ) tv e6<5- licet, illud velim cogilet alque expendat tua in
xtjio (?povTsi;, bxt p.f au;ji6aivivTtiJv f|X(>v o; ix.il- Christo illustris prudentia, quod nobis non idem
vot povom (31), xb Xa6sv axo iousEav auv- semienlibus ac illi, cius habendi poieslas illis
iliw;, oSey IxEpdv iixtv, fl XjjOEJxpou xo xa' facta, nihil aliud sil, quam connu doctrinam no
tyA 8o-yiaxo{ vojusOivat. El yip >( eujeoovxe stra veriorem existiman. Nam si illis, ut et pie
l/.v.iv. '.ijxitv ; tppovoai, xa\ XT)p'Jx-scv v sentienlibus, ea, quae sentiunt, docere libercque
^'.' xb xaO' iauxoi it'.xpaitovxai (22), promulgare permittitur, quis non videt Ecclesix
5tXov bxt xaxe-rvonrtai 6 xj 'ExxXrjsa Xyoc, > doctrinam condemuari , perin'de ac verilate ab
xrj ATjGEa nap' axo oSstj. Ajo yp evavxEouj illorum parlibus slante? Neque enim rerum na
X^o-j ep\ xo axo .{ XijOsc cTvat, tura fert, duas de eadem re contrarias doctrinas
feif ox lxi. { o3v Tte;v sou <) xsyaXotpui veras esse. Quomodo igitur excelsus el prxslans
xa\ &|>iX4) Siivoia, p.1] xprjan9at xj ffyvfjOEi 7ta^- animus luus ad lanii mali correclioncm 169
(lijaa e! 6p6(oatv xo xoooxou xaxo ; 'AXX' eI xa\ consueta librtale non uli suslinuii ? Verum
[il] irpoxepov xoxo fe^ove, vv yov Stavaux^xu ^ eliamsi nondum factum est, nunc saltern inimi-
fii^xa; (23) sou i7t" psxj xeXei-t)c, xal iSa-cu " labilis lua numerisque omnibus absoluta virtus
xbv EiECaxaxov aaiXea, xt oiiSv xspo Eixat excitclur ac picntiesimuin iinperalorcm doceat,
|{ /ot-f. axo \ xi 'ExxXjaia ff7cou8^{, ec nihil ex rcljquo ipsius crga Ecclesias studio red i-
xb XGioxo xaxbv -i xaOaipi iti xrj; ytaivr/Jir,; lurum esse ulilitalis, si tale malum ad fidei sanae
sTxeto;, 3ia xj; itap'.itiJtaj aOxuv xaxtx/ast (24). evcrsionem per eorura libertalem lir.ciilianiquc
pravaleat.

. OYAAENT1N1ANQ (23). . VALENTIMANO

Ctera* Gregorn epstolas qu tupersunl, extremis ejus vtlec temporibus scripta* fuisse licet afirmare.
Cum autem ill omni prorsui temporum charactere sint destitutes, in tanta rerum obscurilate, cum ip&it
annum anignare possibile non sit, sat erit hune inter illas ordinem servare, ut qu prius datas videbuulur,
priori quique loco eollocentur ; quic eidem, eodemve de argumento scripta, juxta se invicem ponantur, ut
mutuant sibi tucem et claritatem prbeaut.

I Cor. XY, 47.

(19) 'ArOpbtzelov cvyxpapaie. Reg. et Or. 2, ; > (25) H jil/tnroc. lia Coisl. 1, Reg., Monlac. et
avptiMcCvov jvyxp_xaxo. Combef. Quam leclionem seculus est Bill. In edil.
(z) KpiT\r tow . lia Reg. et Or. 2. In a|xT)xoc, inclpala.
edit, xv deesl. Refer Monlac. ex Reg. xpixijv (24) Kariaycei. Addunt Coisl. 1, Reg., necnoii
nvxtuv, 6vxi>v p-^. Al in Mcdiceo, inquil Mo Montac. et Morel. 1. se \ jcep%uy<S(jivov
rel., legilur lanlum xpixljv x>v r.x-. In cod. fjuuv Xpiaxb '910 TCt' *oxo 'ExxXTjsiat
tero Francise i \, xp'.xrv xwv 6vxuv, xbv p^tlY^v. xbv xotvbv upojxaxjjv xitiv 'ExxXr(et>v, incolumem le
(21) "Ott ii\ crvfi6airrzw 1\ ol aporovert. aepro nobis orantem Christus Ecclesiis suis largia-
Bdlius : quod cum nobis cum eorum dogmatibus tur communem Ecctesiarum de(ensorem. Similem
nun congenial, clus habendi potestatem Ulis factum clausulara nonnullis Gregorius apposuit epislolis,
esse, nihil aliud eut quam eorum doctrinam nostra nec rara csl apud snelos Patres ; banc tarnen,
ceriorem existimare. inquil Combef , non habet Colb. maxiinus, nec codd.
(22) TSxtrpixorrai Sy/ta. In oralione 2 verbtim exhibent metieres.
deesl, nee legilur etiain in iribus codieibus (25) Alias CXCVI. Scripta codent anno.
Colbertinis, iiempe in iis qux signanlur 3, 6, 9.
355 S. CREGOim THEOLOGl 530
Prirem ma eas locum obtineai epstola ad Valentimanum, qn quidem post illam scripta est quam
pro ipso Valentiniano ante scripserat, ul eum prfeclo commendaret. In isla vero de.eo querilur ; quippe qui
eum Arianzo per summum scelus exire coegit, site, ul ait ipse Cregorius, Carbala ejecit. Carbalam etiim
et Arianzum eumdem locum esse, non immerilo Bollandi volunl continuaiores (2(i) ; sie tarnen, ut Arianzus
ipshts nomen fuerit vici, intra quem et ecclesiam habebant lancti martyres, et prope ecclesiam prdioltun
iuum habuerit Gregorius proprio nomine dictum Carbala, ut soient eliam domus hrtique singuti suum in
jiagis nomen habere.
Valenlinianus e regtone praedioli [ominas eollocarat, quitus contpectis Gregorius, cui caslitatis servand
summa cura fuit, rcliclis et manuum suaruiu laboribus et is rebus quarum spe ducebalur, effugit et alio
emigravil. Transiliil ul cervus, iiiquit Baronius, senex infirmis pedibus, etc.
Carbala per summum scelus ejieimur. Atque, (27) ); vojiwtata. -
iit (ragoedioe verbis nonnibil inmutada utar, ejiei XpT)30[juxi yp ttc, TpaytfiSEa (28), xtxpov vaXX-
mur, non quidem sermone, sed re ipsa sunimaque a. 'EeXauvo^eOa 8 (29) Xy> xev ouSajiuc,
cum violenlia. Multo eniin melius erat, tabula pu pytj) 8 xal irvu a<po5p>z. yp ^Xxtov
blice proposita nobis seccssionein iiidicere, quam jv 7tpoYpA[iaT xtipuai tjv '/, f yu-
per mulieres, quas e regione noslri collocasli, vitse vai|lv (30), I? vTt7tpo5toi:ou f|jtcv auvwxiaa,
gravitatem el sanctitatem inlercidere, ac quotidia- hejxvov ou irEptxVcuv, xal xaOt)xepfT)v ayr[-
inun dedecus et malediccniiam ndjungere , ab illis |io<ivT)V xal pXa(Tctp.av TcapaeuYv, itap t&v
proficisceniem, qui libentcr iis, qui ita sibi viven- (56 itT]psa(5v:(i)v to outw jv XofXEVot ,
iliini proposuerunt, ut nos vivimus, obtrectant. Ac tbonrep <1(xei. E 6 u.1] ToXu.7pov e!itev, xal i)p.
nisi dictu amlax est, nos quoque per Evam e rcapaSsaou 8t t^ ECa ez66Xrxa;. 'P8tov
paradiso expulisti. Est quidem facile speciosum ttsv yp epEv eitpen Tt, xal (31) cpoauaaaOai
aliquem pratextum invenire, leque excusare, at xal S^ai Sxaia Xfeiv, (; oOte eCa)0ox:Ga Tiap
que aequa dicere videri, nempe nos a le minime , xal TiAEUa ysi-ni^v jjiv OeXovto (32)"
ejici , verum hinc potius honore a te affici , quod itpoa9^<jEi{ 6 f<i't{, 8ti xal 6(jiouij8at cpiXixu;
nobis vicinus esse cupias : addes etiam forlasse , g xal avyycvixGif, xa ti TtapaitoXastv tt iXia
quod nos amice, el, ul cognaios decet, complecti TTJ f]ASTpac. To 8 Xyoc, oix Ipyov estv. TiiS
velis, atque etiam aliquem ex amicitia nostra fru- jxv yp (33) Eiti8i(iovT , xal ^,
ctum capcre. Hoe autem merus sermo est, non xal ojT:aC(5AE0a. Oxapxatj 8e Yuvaixuv >
res. Vos cniin , cum ad hunc locum acceditis , et ito)((pf]ioJisv, bsrep jfiSvaiot 781{.
excipiinus , el ampleclimur. Ad domeslicum au xv ouv <ijixEpov 1% nspac. KaTS50tps9Ti[iEV (34),
tem feminarumimperium 170 >ta nos proripiemus, CTUVEOrXTlJIEV, [ia OTO TETlJlTXaiXV, tpEVTE
ul ad viperinos impetus. Ac nostra quidem res xal tovoo xEipuv fp.uv xal Xniba, xal itoXX toJ
fincm habent. Circumscripli sumus, nos ipsos col- yloi, a7roXoyTij{iEvoi (lpruat. ; e xal Ja-
legimus, mullam nobis imposuimus, reliclis et pea xal Sicopa, XXa xaO' 68v yz *
manuum nostrarum laboribus , et iis rebus qua- <p.ac fou (35) iXoaooujjiEva, xal (36)
rum spc ducebainur , longaque ad snelos marly- to5Xe x w5Xea>v (jie!6eiv (8 <ppEiv exEXEUo-OrjiJiEv),
res, excusandi noslri causa , oralione babiia. Om- op-txwTEpa. 8 tov tttov oxotj (37; fiaxpd-
ntno, etsi haec gravis et acerba sunt, attamen modo (lev 1) to Teposvoix^aavxa (38), iwpo-
consenlanco vita: nostra) instituto a nobis perfe- viJTEpov 8 A Xitt{ou.EV, t av (J-^e to yiou
lunlur , Dec graviora cl molesliora sunl , quam 6) (39) , ^ aTol ^. xj
(quod ferre jussi sumus) ex urbibus in urbes mi- . 'Exevo 8e itpo TtvTtov amjiaXieajOs, tuv
grare. Tu vero locura quidem vclim diulius inco- xaOtEpwusvwv to . 9EaaOE (iO)- iva p.i
las, quam il, qui prius eum incoluerunt ; casting ; -:r> te (iv , xal tv ;jurip<ov oo-

(2G) 9 .Vn, pag. 421. ac coerc'.tl sumus, nos ipsi ttimnvimus, multam-
(27) 'E&JlavriteOa. lia cod. Reg. 1405, et alii. que nobis indiximus; quasi qui sponle ceder mali-
In Mit. E$EXauv<J[Xva. inus, quam vicino feininas habere. Nihil clarius ;
(28) < rjj rparqiSfac. lia cod. 2022, et 1405. nee Bill, bene ex triio vocum nsii, qui etiam legen-
In edil . dum pro TExt[x]xaxEv proponit TETyxajpixajxEv.
(29) VteXavrtyeOa S. lia codd. duo Regg. In (35) KaO' dr ye tov xaff i)/ia lov. Bill. :
edil, deest. Alindero vidcltir nobis Gregorius ad modo superiori misiva: vit coiisentaueo. Combef. *
Und Euripidis in Phnhs. 391, ubi Polvniceii In ejus quam instiiuimus, vit ratione.
terroga! Jocaste : Esse exsulem, nonne malum ma (36) Ka . lia cod. Reg., Morel., Combef.
gnum est? Maximum, respondet Polynices, re vero ac Bill. In edit, xal -.
majus est quam verbis, pyoi 8" trxl ueCov, f \6yw. (37) Olxolr\. lia od. Edil, oxeoi.
(30) rvraiC.lv. Ha Par. '1405 el alii. Edit, v yu- (38) npoeroixrfcrarta. Cod. 1405, irp8ev ot-
va'.iv. f)jAU>v. cod. 2022 et Combef. In edil. 0 x(7avTa. Ita el Morel., qui etiam legit npoEvouci-
. (javTai.
3I) ri, !, etc. Addimiis xa ex end. (39) Tfp/ojre. lia cod. In edit. 6p[oiTE. Mox
15. Moniac. et Morel. 1 upEu, xa, etc. ^^. lia cod. el Morel. In edit. tcX^jsoictOe.
(321 eAorro. Cod. Reg. . (40) xaeiepioprw to pprvai petcacOe.
(33) T/i {ir yp. Ita cod. 1405, etc. In edit. Bill. : Se quid duritis in eos qui manyribut sese
XEV (ICCSl. consecrarunlt stntuatis.
(34) (1, etc. Combef. : Compressi
N7 EPISTOLA CCIV. 53S
, itovTjp) -iioS(;i 6vt 90- A auleni, quam spcramus : ut nec mariyribus contu-
iovts. mcliam inferatis, nec psi bujusmudi incolatu per-
ctitiamini. illud aulem ante omnia providetc , ut ab is qux mariyribus sunt conscrala manum als -
tineatis ; ne alioqiii , et vol)is , et rebus veslris male consulalis , facuUalibus vestris per m.tlain
accessionem, labein et perniciem afferentes.
SA'. 1. (41). CCIV. ADELPHIO.
Prima hmc ad Adelphium nobilem juvenem episiota, aliud nihil est quam oficiosa salutalio qua rimais
Adelplm primordio, animi simplicilatem, candorem morum alque inlegritalem laudal. Pollketur eliam ad
cum se veuturum, ut Ht, quat prjecil, fundamenta, veluti columnis aureis, adinirandum quoque in eo
jurent palaiinm Deo super, truat. Bis excusa est in eodem volumine luve epstola, . 859, ex version
iillii, el iterum . 910, . 23, Latine reddita a ilorello, qui haue ut uoiarn obtrudit.
EIev (iy xv Sl icpta fjfuv !t xal nvj Esto : prima qiiidem nobis perbelle se habent.
;. 'ApTTjv aitatvoxev, jjnftu itpoj veo- Yirlulem laudamus; ambo ad Dcun tendimus ;
u.ev, o fcSsjAsGa npo , 5ti [ avy- rebus terrenis, nisi quantum ineluctabilis necessi-
X7 (43), tIjv xpETTioxal tXiav Antaj- tas cogil, baudquaquam alligati suiuus; prseslan-
u.:6a, ' AXXr,Xiuv .<?., xa'i -- tiorcm ac diviniorem amicitiam amplexamur ; al-
(44). 5 ffi-r xal ~zp\ ttj sy-pa ter allerius manus cepimus, (idem mutuo dedimus.
oxitt)to ^ rcpj jiac, 0ebv itpoaTY)- Age jam de secunda propinquiiate ac necessity
, xal av ) xivojxevoi, vitsp dine legationem ad vos obeamus , Deuin oralioni
ir r.Tj-.'j; xal pyou xal - proficientes, atque una cum illo impulsi el agilali ;
tt)v. ESe 7tpyp.a tootov tiistsou.ev, quippe 171 quem cl operis omnis et sermenis
(i] (1(. MAXiera jxv yp 1 ai\ 8,, xal palronum atque antistitem nobis proponanius Quod
tv jv ,0)v -Xouv xal EXiuflaptov ( si rem lantam lilicris cominillo, ne tibi minim
Xyov xal ' oXtyotc (45) Epoc tic Av), E7ripev istud videalur. Maxime cnim dcxleritas et facili
jjiA; xal (4t) Oa^scv. "Eheito oSe yp^t- tas lua, moruniquc luoruin simplicitas et inlcgri-
tiv antTp7tou.EV (ox otoj aulv ap- tas (quod quidem raro el apud paucos quispiam
Xoi, xal xtxptu; u.EfXa (47), oOfe reperiat ) , ad banc duciam nos exliilil. Deinde ne
t oiro'joaa napipyw), XXa vv p.EV, >{ Tjat litteris quidem rem toiam commillimus (non cnim
Hivapo, oTov xP'ja^a <pffTaiv etu^e 6aXA- ita stolidi siinius ac magna dmisse agentes, et
ju) (48) xovac, piixpov Oo-tEpov Si' jjjhov aUTcuv, Q seria ncgligenler ac perfunctorie ) , verum nunc
f|vtxa av StSqi 6 , xal Bejtov jxyapov TtfjojjLEV, quidem , ut Pindarus loquitur , velut ureas co
tpyov, 3 , Xi-j-tp ouviitTOVTEi. icpuEai lumnas felici llialamo subjicimus : paulo post Wil
tv iv 0p.lv EiTcaTpSai (49), (xal faf} TtEOojxat lem per nos ipsos, cum id Deus concesscrit, ad
itposiva . T 8s o/ opioiiv p| xal xr\ inirandum quoque palatini exslruemus , opus ni-
cjYifila; t?, [iTpa;; ) koXXoI tuv tti ,^ mirum, ut dici solct, cum sermone connectenles.
ypjoj. xp^fxata, auyYvtav, iXoo, SuvasTEav v Mull inter vos nobili loco nati ad le adeunt, (non
T.i'kii, Suv*TCtav v Jaa(Xsoc, Ttavra npoTEi'vovTE enimdubilo, quin mull adeant.Quisenim est qui le
a arl 7Cpcopa( i\6~(o\> xal xaipo iraifvia, vjv conjunclionemque luam nonamet ?) niulti , inquain,
(iiv to , vv 6s to, xal SxsKtp v alii supercilii, opes, cognationem , aiuicos, poteniiani
ikttiv Oit SXXote e{ AXXou (iTafp"iitTojiva. in urbibus, poteniiani iuimpcralorumaulis.acdcni-

(il) Alias CXXV1II. Scripta extremis vita: Gre- habent. Est enim adverbium distinguens. Elenim
gurii lemporibiis. annisque forte 387, 388 aul 589. tum post ea quw jam dicta sunt, usurpatur, eacir-
(ii) Eler. Tb ter, ivxl p.v 8t) . cumscribit. Significat eliam idem quod, Age vero.
"tti fp it(^Tijia ?opiaTixoV ul fp to l^Si) Vim item declaratidi habet.
pTuivo:{ Xeyjievuv, napiopiei - jijpiaivEi yp (43) "Ort /j . Bill. : nisi quantum
to'AYij, iTt xal va^avtiai. Ab illis verbis duxil " ncessitas cogil. Yim pbrasis, ait Combcf., in
"'m exordium haec epstola. Miror, ail Monlac, lellexil Morel., ncc bene quia non urgens nces
lii'i: a Billio versa : nnu enim ilia i[u;r sequunlur sitas est, prslanliorem diviniorem.
usi|e ad pulv Si] , sunt , sed (4i) A'l Morel, scquiniur ; ai
nijusdaiii sclioliasla; nolalio : ideo in Morelli Bill. : eainque scilicet aniicili.uu confirmaitmus.
codi ce erant, qui banc epislolam inter suas avexSo- (45) ".- Jlyvr Hal ' .U-vic. Coinbef.
tov{ dedil, in Bod I. exemplari. Ila;c Monlac, -ep Xiyiuv. Cod. R. el Morel, xal ' Xyotc..
qui neququam, inquil Morel., debet insultare l'a- Bill, xal ' Xi-'tuv.
risiciisibus, quod banc inter avExSTouj iledcrinl, (40) A'a! rar. Morel, xal TotaTa.
line decepli glosscmale, quod ejus inilium defor- (47) Ilpztorte. Morel, ^.
inarat, cum in cumdem offendcrit ipse lapidem, ut (48) Evrvys . Cod. . 5, eteixs. Mo
tideri potest pag. 138. lllic enim est epstola clxvii rd, stsixs npoB'Jpii), bene structo vestbulo. Ve
"''-.j 4v., quam vclut avxSoTov nobis oblrusil pag. rum, ut notai Comb'cf., Pindarus ad vi Olymp.,
I -i cdiiionis sua?. Liligcul inter sc, ac sesc dilace- stropli. 1, eteiX' Tzpoftpw (, bene structo
r#ui viri sapientissimi : non inirandum minus, qux ivsiibulo domus; npoOpip inissum fecit Bill.,
rrttilimus verba, reddila fuisse a Billio. Scboliiim nec Morel, ;<;) reddidit. Vide supra ep'tst. ix.
in m sunt male assutum, pnluilque vir doitus rem (49) [cf.ici zor iv vjiir ev.tarp/Sai . Morel.
m- i l.i ram advertcrc. Vi-rlil lamen ET;v, boc ct.-v -paaaiv up.v EJ^atpiai, multi accedunt ad vo*
idem at nc si dicam, Atqitc hoce ad hunc modunt ae pairicii.
S3Q S. CREGGRII THEOLOGI 310
ne omnia ea prolendenles , quae temeraria} jacta- 'Hu.eT{ 8s Ev vt> vxwv (50) itposvo^isv uulv,
tioni, el lemporis ludibria sunt, quae nunc ad hos, tjjji; axo, xa\ (xvxoi xal {tjxoujjlev ev ivxl icv-
nunc ad illos cadunl, ac velut in talorum situ xtov, (i{. El xovuv xal fisXxiouc xal ex kXxiovoiv
alias ad alios trajiciuntur alque inimuiantur. Nos ((AoXoyoC[jiV Y^P. eitel xal touto ^(A-Epov Yvexac),
aulem unuin pro omnibus tibi offerimus, boc est, XX' vt ye ox uitepiovta fjuiv (v 5 ept,-
nos ipsos : vicissiinque unuin pro omnibus quaeri- OETOi), msif xal Yvrjafq) 1 t+jv olxeioxr/ca'
mus , lioc est , tos. Quod si alios meliorcs me- 6e AtXXov iwtE56oi Xyov, fl navxuv uo
lioribus natos pro amicis habilitais es (conQlemur tv XXiov, xo-j y6 vo"v x0VTa- 'ApxE xoaaxa
mim , quandoquidem hoc quoque nostrum eflici- itpb xijv aiiv xeXEtoxTjxa, xal xaxa irpa tato; 1)
lur), at una re saltern (quod favonio Deo a n.e di xix [iixpov ,?. Aoinv ti xal . xal
ctum vcl'ni)) neququam nobis superiores futuros, Cijiv lneCou.ai. 6eb{ tl voOv u.v Y^Y01* i111?' ^
nimirum fide ac sinceritate in eulenda ainiciiia. xal xal ' aXXa olxovo|iE-ai xo{ Yanusiv
Cujus quidem rei major babenda est ratio , quam axov, 8 xi v f 5Xxtaxov xal apLpopov f|u,v
omnium aliarum rerum in unum congestarum, iis xa\ u.iv ], SXXio; \ 1 xrXsxoxiov ou-
quidem certe, qui mente praediti sunt. Pluribus Xeviouvoic.
verbis ad luam excellentiam minime opus est, imo
ctiam plura forlasse diximus, quam episiolae modus postulet. Supcrest. ut et mihi psi et vobis aliquid
plein. Deus, qui, elhaec, et alia iis, quos sui amantes habet, procurt, id vobis in mentem inducat, quod opti
mum , atqueet nobis et vobis seque in rem futurum sit, ac praesertim de lanlis rebus consilium suinenlibus.
172 CCV. E1DEM. SE'. T ATT? (51).
Piavilos ad visendum AdelphiumGregoriut se venturum pollicitus fuerat, negoliis aulem et morbo impedilus,
promissa non perfecit. Excust se hac epstola, alque Herum spundet se venturum.
Nee filius conleronitur, nee palri diflidilur. Quo- Vlo ox axifiaiexai, XX' o6s itiaxE-ai TM.tfjf.
circa ne nobis fidem abroges , illud purgandi no- Ai xoxo u.1] msTTjSTi ijpitv airoXoYOuuivot, Sri
etri eausa dicenlibus, quod occupatio et morbus aypkl* xal ffwaxEa cveuu.axixl) (52) x6 xioXaav
epiritalis , quomiuus Navilos proficisceremur., ac jv <* (55) Yevaflai u.xp' NautXwv, xal xj
concilio inleressemus ( praesertim cum tanto stu (iuviSoo ;, iXXio xs xal xoaaxri anovij
dio animique affectu vocaii l'uisscmus), impedi XixXijuivou, XX' ox xvo Tic, o8 raptpovtiet,
mento fuit , non aulem pigritia quaedam aut con- ? ?. Nv [xv o5v Ixt x\ uEVEat
lemptio , quemadmoduin forlasse suspicatus es. xpaxotOa. Ei 6s Sotj xb YiaivEtv Btbf, xa\ xijv
Ac nunc quidem urmitale adhuc tenemur. Si 6i xuv IpYtJv -oXoYav T.poabiteciy.ty, xa\ 6pa-
aulem Deus sanilalem nobis dederit, illud etiam U.OVIE (54) u.xPl *4 ctt\ EYEVsta, xa\ itX<-
adjungeinus, ut rebus ipsis tibi satisfacanme , pEt x eAOYa oxtp $\ itoSibsovxE (55).
HjxxEpa Yip bai a \ ^ouX|6a \ ei^
alque usque ad nobilitatem luam curramus ,
plenasque domui iiostrae benedictiones persolva- | (56).
iiius. Nostra enim esse, quae tua sunt , volumus et
nptainii.
CCV1. E1DEM. 7. TQ AYTfl (57).
Adelphium turpiter et misre prolapsum amare multerum, erigen el corrigere conatur Cregarius.
Honoranduin le adhuc voco, eiiamsi ea quae ho "Exi TU.WV, xawp o xu,ta ouXculu.-
nore minime digna sunt, consilia ineas. Ac velim vov. Kai pu 65at (58) xjv itap'p'Tisav cmXYXvo:c
hane meam loquendi libellaient in bonam partem naxpixot xvo'jxvou (59), xa\ xap-EpEiv o 6uva-
accipias, qui palernis visceribus inciter , nee pro- (ivou ia xJjv Evoiav. YP pbtov
pier benevolenliam palicntia uti possim. Mullo Xuirijeavraj u.Ytixa xfc\r\<sai , fl x ? f,6o-
enim melius est brevi atque exiguo moerore illalo vijv (60) Siixovxa Tju.i(jat XEtfaXat). 'Upsu
maximam utilitatem afierre, quam dum ea , quae fy 6 'HXe (l), xa\ xo iraulv 6oaiv ,
jueunda sint, sequimur, in eo, quod summum ac jxEV, Ovk dj-arj n\ dc), Xyidv, rxra, f)r r<i)
praecipuum est , detrimentum Ubi confiare. Sacer- dxcto 1 . "Oxi 8s tttj <npoSpi iri-XtixxE,

(50) "Er rrl . Bill, svavxov 7ivxtov. (56) Bov.lfieOa xal ei>vteQa. lia cod. el Com-
(51) Alias CXXIX. Scripta codemeireiler tempore. r> bei-. In edit. ex<5tis0a xal pouXp.Ea.
(52) "kffacxla nrev/iatixT). Foi- " (57} Alias CXXX._ Scripta post superiorem.
itVEu.ovtx^, pulmonis mgriiudo, qua el se lencri (58) Kal iov Sat. lia omnes codd. et inter
adhuc mox signilicat; fj sBEVEa. Bill. : corporis pretes. In edit, xal |xoi ica-..
imbecillitate. (59) / xtrovftirov. Bill. :
(53) Kbj.Wcar rj/if . Ita cod. R. et Coiiibef. /Zo est eff <;k paierais visceribus incitetur, pa-
In eJil, fxa; deest. tienlia uti possil.
(54) Kal . Cod. Bjg. cl liar!, ad marg. (60) "H ta floorer. Ita cod. cl Combcf. la
xaji',XEc. dit. ! xb 5ovv.
-i55| 'KacSccrxe. Cod. 1405, a7io64bonv. (Ol) ' 'H.ti?. Cod. et Combef. "Uli.
Ml EPSTOLA CCVI. 5
jyopu vxXijo), xal 8xr(v rA^i rcaxtip j6tc A dos eral Ileli , atque fiHos quidem impa crimina
itiScov napavou.a{. To-o tpooufisvo xb pairantes objurgabat. Non enim bona [ama est, in-
xal axbj, nl xaxijv jXOov xljv -apa'vcciv. T , filti, quant de vobit audio*. Qnoniani au-
EGTiv 3 itra>v6ac, /. Tic ) \ a tm baud acriier ac velieiiienler objurgabat, vehe-
.^; aii/v:; xv reauxoj ylva; menler ipse accusalus est, scelerisque fitioruin pins
alsyiyvi Ss tt,v fjp.Expav toXiv, xal xi XitEa paler pnas luit. Hoc cxemplum ipse quoqve re-
Ai Et^ofiev itl jol, fvxa e7TixT)xev NautXoi, itv forinidans, ad banc admonilionem veni. Quid trbi
iraOov xal StaXsxOvxE;, seal {, u tjjjiE- accidcrit, ignore. Qure bxc tanta caligo le circum-
6; Hu ixostf Xs^oueri xj rpaj, Mr Sic lundit? Quonam pado genus tuum dedecoras?
pvatl xov abv (62j nXoxov xal ta ai ^ eJ Dcdecoras ctiam canitiem noslrain , spesque eas,
J-po6ouXav; Eu yip M* (63), [^ aoi quas de le conceptas babebamus cum Naviloe
TOToiv fi'.xpbv uaxpov, fjvixa av xaxaxpi6ci(jt aip- perrexissemus , atque omne boni genus, el disse-
Xf ou (64), xaxi xb YE-rpau,[vov, xa>- ruissemiis, et, ut quidem nobis videbalur, persua-
6ovT)6jj SiaT/fin x viou voj Ttpb 0bv sissemus ? Quin lu Scripturam audis, diccniem :
iiv, xal ' xaOapV; (65) xi <xui:frpoVTa- Ne dederis mulieribus diviiias tuas, el opes 173
-Jlali'. xjv 7taYSa (66), p.1] xot - liras in serum consilium 4 ? Hujus rei , mihi credo,
(io- xal El tiYpEOr.c, xvti'Iov (67), p.i xal xb afqiianlo post, le pnitcbil, cum oblritse corporis
OpuXXoO(t.voy ); (68), 8xi cpappAxot; xbv lui carnes fuerint" , ut Scripturse verbis nur ,
wj ExXiixrj (69)' itt5}j Siiviv el xaxv ETiEvoiav ac mens, velul dillissa el penetrata nube, Deuiii
1 aX-ria. 'AXyEtvbv uiv yap ib xal otxov xoao- prospicerc , atque ea qux cominoda et frugfera
xov (70), xal xoTOUTOt tiovoi suvEiXeffiEvov, oDxu; sunt, pure ac liquido considerare potent. Cave
v ?paxE' SiWKp, xal xaxaXOsai, xal paXiaxa v laqueum, ne ociilis tuis capiaris; et , si caplus es,
pxat; iou, f|v(xa, ij x}V xaXi]v, J) x]v itovijpiv expergiscere, ne illud eliam, quod rumore celebrar
WJav xaaxo xaxaSaXXsxai. S Seiv- tur, confirmes : nempe quod veneficiis quibusdam
XEpov xi xal yuvaxa TOxp8vou{ ouia, 1{ xal ol mens tibi subrepta sil, siquideni ad comminiscenda
oo (71) fovEt, xal axb;, ib; f)u.i tei6e. xaO- mala mire solcrs est lascivia. Atque acerbum qui
(; , xaxa EspoduXElv xal apna^Eiv dem est, tantam domum, ac tot laboribus colle-
xal xi p.v EgEiv 8|, xi{ S: jcxoev ; xi aux clam , brevi adeo temporis spalio dissiparc ot
'.ojiiva;. Tbv ouv Ebv 6|01{, (> XaxpsEt, evertere, ac pnesertim viise iniliis, cum vel bona; ,
xal ftia a&sOl, ^ aeauxiv xoS XenroO ni- vel mal fainaj et exislimalionis sibi quisque fun-
,{ 7tpoaip(ib)i. yip oTv xe jv - (lamenta jaeil. Al longe gravius el acorbius, virgi-
x'^avxi az yvwveu ttyi 6o|!av (72), ^v jcvxwv ns et feminas, quas et lui parentes , et tu eliain,
i}iv xaxx'. tax av oix Utlfiifi 4XXTJ i:apai- ul nobis fidem fecisli, Dei cultui coneecrasti , sa
v:;:(o, iXX' axi]v xi)v aiayivrp a(i6ouXev (73) crilega manu rapere , alque alias quidem jam ba
-'.Lf.ibj xuv ouv npaxxicuv. Toxi)v fflo> (74) jasv bero, aliis aulem, lanquam idem perpessuris, ter-
eTxov Ypi'fEiv, XumxeXXEpa 8 8. (7). Kai rorem injicere. Quamobrem et Dei , quem olis,
xA uXew Ttaprjair) ypisiv, xEtvo eESj, e! p.<j se metu, et noslri reverentia permolus , ab omni im
xoO 96oc itat8aYtY(it , iixpbv ij oOSv ol probo el flagitioso animi instituto dcinceps4e re
Xo-pi Suvfjmvxat* iitz\ xal ai^po) XTjpo jilv exo- prime. Nam si fieri posset, ut velut per transeii-
ho( jiapisaetM, a[8Tpo 8 ep-)c(i)8axpov, i8xa$ nani speelans , ignominiam , qua nos omnes perfu-
ti oOSe axEppoxaxip , 6ti axXrjpxTjxa 9- disti , cognitam haberes, fortasse ne alia quidem
adntoniiioneopus habuisses, verum ipsara quoque

4 I Reg. 11, 24. * Prov. xxxi, 3. ' Prov. v, 11.

(62) Mil C ru'a'ii r<^ va*- Cod. II. f*+) 8?. D (l)"Exrrtfor.\la cod. Reg., Par., Monlac, Mo
Mot t ai /. Iloruiil loco legilur apud LXX, rd, ac Combef., sicque legit Bill. In edil IxXtuJ'Ov.
l'rov. xxxi, o, Mij (j> YvraiE,l car xAovzcr, xal (68) BeCaioxrii. lia cod. Reg lu edil. 8ta6-
err voir, xal lor eI bCTf.pc6ovllur. Ne dede- );.
rit mulieribus divitiat luas ei mentent luam et vitam (69)' rtV revr - lia cod. Reg.
tu panitenliam. Hebr. : mie aboleaniur consilia lu edil xXa[imi. Pro c*pxxot;, legk Bill. >Xe-
regum. Vulg. : A4 delendot reges; facile Graica apot.
eis conciliare. (70) OTxcr TocovTcr. Cod. xeiouxov.
(03) Ev rpTcrOh nezateAi\aeicoi. lia cod. Reg. (71) Fvrulxac aapOrov ovtra, xal ol
il Combef. In edil, yp el sot dsuni. , ele. Sic cod. 21. EM. TiapOEvo-jj, aj xal
(Cl) Kararpi6<bci capxe ciiuzc cov. lia LXX. ol 50.
interpretes, quando conterentur carnes corporis, lui; (72)77)' otav. lia cod. Reg., Monlac, Morel,
Vnlg.: Cum consumpieris carnes tuas. Legendum ac Combef., sicque legit Bill. In edil, xijv Siav,
forie vulercltir xaxaxpE6uvxa( spxEf, sicque legit quod Dill. : opinionent cam.
Itillius. (73) Sv(i6ov.lor. lia cod. Reg., Monlac, Morel, ac
(65) . Cod. Reg., Monlac, Morel, ac Combef., sicque legit Bill. In edil. ajjtCoXov. Not't
'.iiiiiilicf. xaXw. Melius lamen edil. Combef. alias legi oufi6oXjiv.
(66) 4<v.laai Tir .xayiSa. BUI. Sageuam ob- (74) 'HSt. Cod. 1405, ;.
terta. (75) vajiibc. Id. cod. .
343 S. GRECRII TIJEOLOGI 544
iufamiam in rerum gcrendarum consilium aJhibuisses. His jucundiora quidero habebain , qua; scribe-
rem, utiliora auiem baudquaquam. Ac multo etiam plura scribere praetermitlam , quod illud sciani,
nisi Dei mclus le coerccat , parvam aul nullam omnino vim sermones liab'uuros esse : quandoqui-
dem ferro quoque cera facile imprimitur, ferrum autem dilliciliiis : adamas vero ne firmissiiiia qui-
dem re, propter natura; duriiiem.

174 CCV1I. JACOBO. EZ'. IAKOBQ (7G).

Jacobus, ad quem scripta est hc epstola pro; fee tus fuit Cappadoci ; Alyp'tus mite m , cujus uxorem
ipsi commendat Gregorius, idem esse videtur, ac tile qui anno 380 Cappadoci prfeclus erat, ad
quem etiam scriplas a Gregorio Hileras vidimus. Porro Simplicia luve, Alypii vidua, illa sil neci.e ad quam
Basilii el Gregor exstant epstola;, divinare non licet. Hrelica quidem isla tum eral ac soluta, sed guila
forsan vertate nupta, imo jam el vidua. Si Muratorio fides (77), Alypius, de quo in hac epstola agitur,
maritus Corgoni sorors Gregorii fuit, qui etiam Simplicia; quondam inariius fiierat. Quae quomodo pas
sim conciliuri minime intelligo. Precibus contenait, ut Jacobus Simplicia; causa rectissime perpensa ct
explrala, bilariorem earn ad se remittal.
Si corpore ita valerem, ut laboribus ferendis par A El p.kv o-; etyov toy <sy.a-o;, ib apxEtv
csscm , ipseinet ad vos me contulisscm, ut el con- icpl toj itvoyc, Sv aiptxo'p.svof Ttplt x5,
gressus vestri dusiderium explcrem , el de quibus tt tt} uuvtux*; (78) to50ov , xal
vellem, colloquercr. Non enim de levibus rebus '.^ rapl uv e6ouX<5[Mv. O yitp \ pixpv
nobis sermo est. Qiioniam autem adversa valelu- fjjjv Xyoc. 'Eitel SI ttj ppwnlj. xaTxo,uai ,
dine teneor, ad Hileras venire necesse babui. Or- avayxaiij jXOov ^. Tjv -
natissimam filiam nostram Simpliciam , probi i tt)v < (79) ix^Xix!av , tjv xa-
que honesti viri Alypii, lotius patria; nostra; orna- Xo xal yaOoy 'AXuzoy tote -pvaxa, xsjloi>
menli, quondam uxorem, cum miseris viduitatis, TzTTfi [iiiv Ttj 6, ttj a) EUyevEia,
atque orbitalis nominibus tibi offero , ut a te, de TUv oxTptv vop.aTtov xa\ dpsvEi'ar,
bis rebus, in quibus ope tua indigebit, jus suom Ttbv Bixauv < teuo|evt]v , 1 Civ
obtineat. Ac calamiiatis magnitudinem , quxso , 8sjasTai(80). Kai axirsi tt aujjiop piyzOnc.
conspice. Nondum luctibus fincm imposuit , el de OStoj luv 3p^v)v unauTat, xal fiovt? repl tuv
pupillis laboral, ac longas peregriiiaiiones in lam ptfaviv, xal 68o 5,[ iaxpaj, v sE-
imbccflli corpore ac negotiorum nsolcnlia suscipit, ve afiaii xal ^EipEa :.--', f |;8 icpo-
quae ne quidem ultra donius limen progredi con- xtctev ttj oxa; (81) ei9'.anvi. Totou t sXeei-
suevit. Quo quid miserabilius ? nempe ne lucti virspov; (atjSe Op^voi *(tylaba\. x^pav, xal tjv tt
bus quidem locum dari , ac nobilitatis bonorem E'jYSV5!a{ a8> (82) Xu9Tvai.Tip irOei. ouv
calamitale opprimi. Ilaec igilur omnia tecum repu- itavTa veunTjOel;, xal <5; ft tv f-iETpav irap-
tans , atque eliain precibus nosiris permotus , ne xXtjiv alSeaOeli, if) vap.Ev] SXXov ^evdOai ooi
exspecles, dum alius tibi judex sit, magno, inquam, SixajTT^v xal ^ - p.t5 i;
ac probo Jacobo : neu earn in hanc necessitate! avyxijv aT)V xaTaffTiaai (83) ; -o-
adducas , ul longiorem peregrinationem inire co- 6)[(, u-fSpa 0a,ioU3av to? auTtj fi'.xaiot, (;
gatur , cum aequitali causae suae magnopere confi- T.t'M'. oXXoi xal J.a;. 'AXX taT ^'.JToXa; v-
dal, ut quidem multis, ac nobis item, lldem facit. tux<^vi xal ^ 8); Sxaia gasa-
Verum liltcris nostris perlectis, causaque reclis- vcaa, e6uAtTpav fjiv TO5-sp.'|ov, xEtvo r.pb
siinc perpensa et explrala, bilarioreni earn ad nos TOivttdv ivOujATjOl;, '. lTi (roi raXXi (84) Tzapk
reinille, Und ante omnia cum animo tuo ronside- , 8uva7Ta, ^, , p.Eovo enpaia
rans, multa te Dei beneficio consccuium esse, po- ;. uXa^ov Si ttj raxpoaTi 91X*
tcniiam, opes, famam atque existimationem , quae avOpiTtac, xal { txvwv 7taTt]p, xal TJv tiiv
ad majorem flicitaient adiluni munianl. Ha>c tibi ECaipeGelc xtv8vtj)v, to 8s (6^1, otu> Sta
per prasentem beiiignitatem conserva : sicque - vo;9titi, xal SeCij ttotisov x t, ^
gila, ut lib^rorum paler, partim e periculis extra- 9eov eX-oaj.
dug, partim ingressus pericula, betasque ac commodas tibi ipsi per praesentem materiam spes apud
Deunt effice.

(70) Alias CXLYI. Scripta iisdem circiler tempo- ex cod. Reg. et Par. In edit, ttcoxetuteiv tt; oxsfa.
ribus. (82) exerela al. Bill.: Nobilitatis pudo-
(77) Anecd. Gr. p. 06. rem.
(78) Tor rrj crvrrv^ia. Ita cod. Reg. et (83) Koracrjcot. Bill, xataor^ffai. edit, ad
Combef. In edit, deest. marginen).
(79) Bvyarfpa i]p>r. lia cod. Reg., Par. Com (84) "Ort iazL cot . lia cod. ct Reg. lu
bef. lu edil. [, . edil, ib; IdTi toXXV] ooi, quod Bill. : Te Der benefi
(80) -. Cod. et Combef. 8,0;<71. cio ingnient potenliam obtinere opesque et [amain...
81) IIpcicvxTsiy olxvia. Ita cmendawuius adltim tibi nuntiat.
W EPISTOLA CCIX. 545
. ? (83). 175 ccviu. eidem.
Quamris epstola qua; sequilur, eidem inscripta sit, vit addiici possim ut credam geminas hasce ep
stolas uni criptas Jacobo, quorum, licet eadem de causa sint icriptw, neutra tarnen ab, altera ulliilenus
pendet, nee Ulla tut parte cum altera cohret. Quapropter libenthsime doctissimi Tillemont conjecturant
ampketimur, qui non ad Jacobum, sed ad ejus prfectur socium et assessorein haue alteram dalam etse
epistolam existima!.
'Axcj ulv Yivaxti) ttjv <ri)v ttu,ri)ta. A Audilione qu'idem ac fama duntaxat excellenliam
Sie!; jov XtyH (86) tuv .- tuam cognilain habeo. Miror aulem quod lam
tuiv toooOto 7tap Ttit tyc otj ; pauci ex is, qui diultirnam tecum consueludinem
% (87). Ai xaX auto; tatijv Lbpprpa. habuerunl, earn cognoscanl. Tanlo videlicet omnium
ri]v irpea6eav. 'AirXiirev {ia{ 6auiairc?> (88) sermone probitas tua pradicatur. Earn ob causam
'AXTtto, xoivo tuv fXtov (89) Ttporra'nq, xaX ipse quoque lioc deprccalionis munus Odeli animo
tuv ptpavv xi5eu.v. OO jtixpov - fxtv suscepi. Reliquit nos admirandus Alypius, com-
avu.9opv (90). Aewpov irpooe^vt-ro t \ t))v munis aiuicorum ille patronus, ac pupillorum cu-
xojiortTT;v XcuBpav (91) ato <pp&v-eiv itp ralor. Hoc nobis baud parvae calamiiaii est. Dcinde
tpv pipavv. Tatijv ^ tfj vuv tXav- Hud accessit, quod ornatissima illius vidua, pu-
Opoj-!i, xat to atfalk toi; <rot txvoi x<*Ptcral pillorum causa, in cura et sollicitudine versalur.
Sii tij ei to-j pavo; ;, xa'i Ssov tcXov Hanc tu, quseso, per prxsentem liumanilatem a:
Exouiav tuv evcov rlv otxio4)ta. npositat 8s misericordiam consolare, tuisque liberie, per tuam
\ tb tjjxtv xap&aiflai, o; S tt v tiu/fjcrij, erga pupillos benignitatem, securilatem pranbe,
iffi) ttt(nix), <|u. +|u(AOa elvai itapa- atque illud ostende, meliori condilione propin-
mrse >. '<, xal ci trj; ia Xarcovs. quos, quam alienos esse. Accedel hic quoque cu
mulus, quod bac ralione gratiam a nobis inilurus es, in quos quidquiil honoris contuleris, in Dcum
collalurus es; cujus beneficio id coiiscculi sumus, ut astemus ac minislremus, etsi tanti muneris
dignilate inferiores simus.
1. KASTOPI (92). CCIX. CASTORI
Sacerdoi re el nomine, vir fuit eximius, Basilio et Gregorio pro pietate charissimus, patientia in ferendis
laboribut ac perseculionibus, aliisque virtutibus clurissimin. Puuca jam de eo a nobis prlibata sunt,
plura eliam hic adderemus, nisi salis videretur ex ipsis [onlibus haurire, id est, ex ipso ore Cregorii amine in
epistolis, quas vet ad Sacerdotem, val Sucerdotis causa scripsil. Quis enim ille Sacerdcs, qn negotia
fuerinl, aux calumnia;, quibus ejus conslantia probata fuit, epislol salit exponent. Ideoque hic eas
simul collocare visum est, maxime vero quia extremis vital Gregorii temporibus causa Sacerdolis fuit agi
tata et ipsius morte finita.
'; tupavvtxo ei zj'i iawc I aiv ? Qt Quam tyrannicus violenlus es ! Lillcrx lux
u/vov, xa\ ru.s; !^. 'AXX' o soi xi i tanlummodo conspectx sunt, el nos iu conleni-
(95) Saxp8i;, so; Jiv SeXb, ub; 8 ptum venimus. Al en tibi vir mulla passus Sacer-
uA, xal tuv icaOtv xoivojv;. "Iva 6e y.r itavte- dos, luus quidem fraler, meus aulem filius, el ca-
; (94) fjX-niOujxsv, toutov texiota i\yiiv 58; lamilalum socius ac particeps. Porro ne prorsus
rfv iou irapaAu6av, tXoeosv xa't SiSaxO^a- atque omni ex parle superemur, fac quam oeler-
uvov, xa\ SScovia. Myiotov fp etc pv y.6- rime hunc nobis, vilse solatium, reddas, ul philo
voiav (95) aux7ti(j/tv, c5a su(ji6uuX)vf) 6xvota. sophari possit, tum edocendus, 176 tu,n edotlu-
rs. Siquidem ul ad concordiam perraagni momenli est doloris sociclas : sic ad consilium ani-
iiiorum consensio el concordia.

(85) Alias CXLVI1. Scripta eodem tempore prae-
cedens.
(8(i) eac/ij Sel cror AlfOtAtA cod. Reg.,
Par., Montar, el Morel. Oauaw 8 jov 6X(-(0i.h\
edil, ^ SI 8iov 6;, quod Bill.: Tantum
autem earn smpicio alque admiror, quantum paucl
ex Us qui diuturnam tecum consueludinem habuerunl.
(87) 'O .1'-;xr. lia cod. lieg., Moiitac.,' Morel,
Comlicf. In edil, dcesl.
(8) 'O OaviuczCc. lta cod. Reg. Combef. In _
edil. Oaujxsio;.
(89) T>r cflXir. lid. codd. ila. In edil, tv t-
"i.'is'sfojv, philosophorum palronus, scilicet monacJio-
ruin el asc-*larum ; eos enim noiiiiiinquain philoso-
plioriiui nomine desigual Gregorios.
(90) Ilp cvitpopr. Ita cod. Reg. In edil, et;
/yopv. l>ro uujicpopv, leguiil Monlac. el Morel.
eix?ujvav.
(Ol) KccfiioiTihv '. Ita cod. Par., Mon-
tac, Moi cl. ac Coinbcl'., ipso eliam Bill. In edil, xa-
<riixi]v eXsuOpav. Vcrtit Bul. : ornatissima uxor.
Combef. : ingenua femina. Melius forte, ornatissima
vidua. Dum enim earn Gregorios iXeuOpav elicit, ut
vidiiam noinincl, altendcrc videlur ad illud Aposl.
1 Cor. vu, 8, 'Ev 8 TtoOvT] vijp, tX&Mp*
st\v kr.'-i toO v(iou. Ea fuit Tillcmoiilii senlcnli.
(92) Alias XCI1I. Scripta iisdem circiler icinpo-
ribus.
(93) Kal . Ha cod. Reg., Monlac , Mo-
re. Combef., haneque leciioneiii confirmant qu;e
" sequuulur. In edil, tcoX?ijo;, quod Bill.: rir
iiininii pretii.
(94) Mi . Combi'f.: ' prorsus forte
simus impares. Mox, to-ov t/iaia. Ila coil, el
Combef. In edil. to~ov dcesl. llunc locum Bill.
reddit : Quam celerrime nobis vit solatium reddas,
philosophari, turn edocendum, turn edoclurum.
(95) El ser ju'rvtcn: lia cod. R. et Combef.
In edil. \1 dcesl.
317 S. CREGORIl TI1EOLOG1 548

COX. EIDEM. '. Tu AYT (96).

Ejusdem ac superior argument}, el ad eumdem scripta ha-c est epstola, tiregorius, ingravescente podagra.
Lelo /'//.rus, alque, ui ipse loquitur, plane immobilis, Castorem rogat, ut dominant commur.em soro-
reni, quam ocissime ad se remittal, ut el pioruin omnium et suae ipsius iiiQrmilalis sustenta
culum. Qua illa sil soror communis, an Thecla, ignoramus.
Mihi, ul apparel, benigniorcm se prxbcbal extera 'Ep.ol tt; 7[8;, ; oixev, f 8) -
Tegio, quam patria. Nam illa hoc mihi ilabat, ut arorpa. 'H p.ev yp S8ou ttj j; atoXaetv t-
ainicitia lua Fruerer : haec autein nihil hujusmodi Xia; (97), tj 61 ovSb toiotov <ijcv typplnafo. Kai
nobis concessit. Atque hoc mihi morbus allulit, tot (01 itapi TT)? !;, f .[is xatx" -
qui rae vcliil pedibus dcviuctum tenet, alque ad asua, xal Kpb noXXi tto'.e Susxiv^xov, fj xfvTjTov,
inulta lorpidum, aut cliam, si verius loqucndum ei xp*l X-rsiv " aXijiarEpov. TaTYjv uiv ouv zfys
est, plane immobilem reddil. Sed enim hoc detri- Ciu.av Xuw>u.Evot xev (98) oraou.sv. T 5s pei
mcnlum, msto licet animo, fereinus. Quid aulein Ttov viapuv (99) avOpwra); ; ivov -paivoi, xal
luolesliarum est, quod homo non feral? Tantum Ttpvcoif vov (1), xal ev x!P^ 0" )
vainas ipse, tibique omnia ex scnlcnlia cdant, ac a. "-ai i, e yvrjaiw Xaj.6avoto. Ttjv 5a
res tuai in manu Dei sint. Erunt aulem, si animo xupav , x]v xoivjv fx<bv aSEXtfTjv (2) , tancera
sincero eum prebendas. Dominara anient, coin- fljjiv ^! 6Xi]aov, t; xovov Iptiapa xal
munem nostram sororcm, velira quam ocissime ad tv eCiXa6>v, xal tt; sEVEa; ttj; ^;* 1J
nos reinitias, ul et pioruni et nostra; infirmiiatis sou Trj sa/EpowTioo; ,(, 8' ^v
commune sustentaculum, aul alioqui sacerdotem Ci)Aio(XE9a (3), xal xaXiaopev aTv ttj oixsqi
t nam magnis clamoribus exagilabimus, ob quam ?- rv<>a*j 8k , ti;, ' Ott,; tcuOjxevo;.
hoc detrimento aflicimur, ac proprio cam uouiinc appcllabimus. Quodnam autem illud sil, explora-
luiu habebis, si earn interroges.

CC XI. CYR1ACO. IIA*. KTPIAKC (i).

Cyriacum rogat Gregorius, ut pauperum hospilalem domum, cui preral Sacerdos, cui Castor duo prdia
largitus [uerat, ab omni liberet insulin atque injuria (quod de vectigalibus inlerprelatur Tillemontius),
eorumque in posterum provideat securilati. ic ineerti temporis epstola eral cottocanda, eo quod Sacer-
dotifet Casloris in ea mentio fiat.
Religiosos honoras, probe novi, el pauperibus T4"? " ;, eu 8, xal ; 5
benigne lacis : ulrlusque virlutis tibi nunc se of itoie; (5). Totjv ' not vv xatpi;- X*
fert occasio ; sic enira res se habet. Charissimus et yp oTtu. ' ; xal ; uio
Dco acceplissimus filius nosler Sacerdos compre- ijjxuv EaxspSoj;, ;, ikuxeou -
sbyter, praefeclus est pauperum mendicorumve do- jttjX tv matjuMv miXuav , ;
imii, insigni et hominibus refertae, ob pietalcm et SvExa xal ttj; ti; xb ];. "Ejti Si tuv
diligenliam quae in hac re desideralur. Inter ca iunpTOU[iv)v 1 ^| AtpivSo; xal
aulem, quae domui hospilali suppedilanlur, Lirian- Ka6tpva (6) ojiopoOvTa Trroi; to tt; oixa;,
dus et Caberina pradia his locis vicina ad ulilila- :1<. tiu,uiittou ;, nrcoxetp
tem domus libcralitatc honoraiissinii Casloris con- T( ouvEwcpovra (7). toot]; ernqpEia; Xeu-
ferunt. Msec si omni injuria et insultu liberaveris, ;, p,po; ox IXaxiuTov auvetaosei, xal to;
non minimam confres parlem, cl pauperibus cu- 0'? T^ Oepa^ea;, xal asauTJp ttj vTiid-
raliouis, ac tibi 177 'Psl remuneraiionis, quam asti>;, fjv '; 09EtXou.vT)v toc; tat6<n. AjXov S,
pus deberi nosli. Perspicuum est autem, cum se Ti 6pu.^sa; e; tIjv EOEpyea'av, xal Ttj ei;
ine! animura induxeris ad benefacieudum, etiam te p.XXov aaXEia; iroir]aEt; (8) itpvoiav, ib;
securitali in poslcrum provisurum, ut ne volenti u.t8E BouXojxvtp tivI fJEtvat xaxov -rsvltriai (9)
qiiidem ulli damnum Iiceat inferre iis locis, T.zp\ ; Tnouc, Tprcov 3v 7tivo^aetEv <) o+, aov
modo quem sagacitas tua excogitavcril. en;

(96) Alias XC1V. Scripta circiler eodem tempore. D >;. Verum cum Conibcf. >; cxpungendum pula-
(97) 'AaoAaveir yuXla. . Reg., Monlac. Mo viiniis.
rel, Conibcf. (beXeia, ut ulililale qu ex le est 5) At' $r OyuoujisOa. lta cod. In edil, it' f|v
fruerer. Coinbef. : Ml ex le cemmodum reporiarem. xai.
(98) Avxovfieroi ir. lia I. clCombef. In edit. (i| Alias 1. Scripta tempore incerto.
Avdcest. , po t 6,Combef. ^, quid enim. (5) Ed ola, xal xotei. In ca.
(99) Tibr riapwr. lia cod. Pass, et Coinbef. In 222 eu deest.
edit, tuv dcesl. (6) Kaeplra. Id. cod. Ka6ap!va. Mox, to; ttj;
(1) Ta xatci rovr. Ila cod. Pass, et Conibcf. In olxEta; troi;.
edit, deesl. (7) IvreuTtpipovm. Id. cod. ffuvsiaclpovToj.
(2) xoirr\r fytr SeApi\r. Cod. Reg., Mon (8) Iloc7\crsi. Cod. 2022, iroifeTj.
4ac, Morel, el Coinbef. tjv -p/Tjoiav f)u.uv aSeXijv, (9) Kaxr yeriuOai. Ileddil Morel. : Ut ne volenti
'.tram tororem nostram. Mox in edil, tx'"" ^|*Iv quidem ulli integrum sil maligno esse circa hac toca.
SI') EPISTOLA CCXIV. 530
IIB-. 51 (10). CCXII. SACERDOTI.
Commode etiam hic se offert ad iptitin Sacerdolem epstola. Nihil in ea de max futura persecution, sed
vficiosa tanium salulalio est et generalis adhortatio. ideoque Us praire debet litteris in quitus de persecu-
lione sermo est.
pojafopsbj re ttV vsav (x<I>v XicfSe, tov - A Salmo te novam spem noslram, qui canue es in
Xiov (11) v v(5-tx xal raw ort jot xXXiTuov jnvenlute; el omnia ubi prxclarisshna vol, atque
jloXopa! etxoiai (12). Tiv S xaXwv - precor. vero quae pulchra et honesta .sunt,
tov oix yvosti s\ esov , x*\ quid primura sit, non ignoras; videlicet semper
Y2v30ai |. 6eo St tIJ zpo axov oixiu- Deutn possidere, et in rem possessionemque Dci
eec (13) te xa1. vaSiasoj; xa\ uautov o*6" 5xi ex necessitudine cum eo et ascensu transir : de
vou6e-cfei( (14). quo teipsum eliam, certo scio, submonebis.

IP. T AT (15). CCX1II. EIDEM.

Adhortatio quoque est hc epstola, ted ta tarnen ut imminent teiilniionis tenipus designare mrito videre
possit. Habetur in Crilicis sacris, ad caput xn.ii Ecclesiaslici.
Et sot p.rfiiv f^.-^To S'jj/pi, rjvixa tptXoswpia Si nihil a te asperuin ac difficile spcrabalur,
& (lu), aciXoaocpoc f, o/f, (17), to cum philosophise aniinum adjungeres, alienum a
rXi-.-.i; uApfopai. El Se /^ , e! (xev ox philosophia inilium, el fictores reprehendo. Quod
iifjvnjis (18), x^P' ' 6' 5e airfjvTtjo'Ev, ^ si eispcctabalur, si quidem non occurrit, Deo sit
xjptcpe rcij/wv, f 561 (euSjisvoc ttjv noexe- gratia; quod si occurrit, aut patiens consianter
<nv (19). tolera, aut scito te volum fallereac pollicialionem.

SU'. T AYT (20). CCXIV. EIDEM.

Sacerdolem ut de arcepla injuria Deo grains agat, (um suo ipsius exemple, tum gravibus momenlis hor-
latur, nullum solitai humanitatis condimenlum admiscens ; quippe qui Sacerdote! virum (oriem norat, adeo-
que non lacle, sed sulidioris verilalis cibo concoqitendo exerchatum.
Oj '/,/.: wv iraEpaoTov S aiavtoOkv ev Non probatum quod tenlalionis expers est : sed
to , Soxti>Tpov (21)- cb iv xapvto quod exploralum est in negotiis, hoc probaiiiin
Xp'J3>. Kai e! (xev xavtu? aot . TtsiXosot}- magis, ut in camino auruni. Ac si quidem salis hoc
tai (22), 6ejxipt;. 6 teXeco, ep.au- liiii perrepium el meditatum est, Deo sit gratia.
Tov ;({ soi xa\ fia. T6pap.E8a, (xsjit- Sin minus 178 rtdhiic perfeele, meipsum el mea
ar;;j.:0a xt yp o itETOvOajuv tuv 8eiviv, trov itl adjungo. AOecti sumus injuria, in odium incurri-
Tocj ivj't.Tfii-: ; tg>v Xutovtiov (23) <{ nuis ; quid enim gravium non perlulimus, quan-
&1]{6. Totiov Sv p.eiov (6]- tum in Us fuit, qui animo deslinarant? Postea ab
uv (24) ; ' ouv vvowv \ atb xaPtv *" "s 4U' nos afficiebant injuria, berall sumus. Ec-
Xo^ei ; , wipstaf, e1 xtx\ \t to - quod majus beneficium islo acciperc poluissemus?
cirr/. Hoc igitur ipse cogitans. Deo graliam habeto ac
cept injuria:, licet non babeas is qui inlulcrunl.

10) Alias CCXII. Scripta incerto tempore. docuerunt. Ilursum iratus Monlacutio Morel. i.i-
(11) Ter xoAir. Montar, et Morel, tjv noXvav. interprelalur, fabros ingeniorum; et ut guain
(12) Kai eycjtai. . : et rod's a Deo ex firmel opinionem, illud Grcgorii ipsius in Epilapbio
poseo. Inl. coreo. Basilii refer : ^ TiXaiv tv upaTTiv,
(13) Kai yercrOai eov i... . uod lamen Bill, reddidit : Optimo Hlo (amento ef-
lu cod. 1405, Monlac. ac Combef. In edil. o'.v.z:- ngitur.
TT,To. Vertit Morel. : el Dei mancipium esse factum (18) 'A.T)rt}(re. Cod. Pass. TrfjvTTjxe, et sic
per familirem cum eo conjunctionem.Combef. vero : paulo inferios.
m tem peculiumque Dei ex necessitudine cum eo (19) VevSoftero zr\r bxayeatr. Combef. : fui
transir. sum esse quod profitent, hoc est, philosophuni l'also^
(14) iVoiier/jcrsrc;. Id. cod. et Monlac. add mit , prferre. Morel.: sic habeto te mentilum in promissis.
xol vevooOrrxo, el jam submonuisti. (20) Alias CCXV. Scripta circa emlein tmpora.
(15) Alias CCXIV. Scripta circa eadem tmpora. (21) . lia cod. Pass., Par., Monlac.,
(10) ilpoceairec. lia cod. 1405, Pass., Par., Mon Combef. ac ipse Morel. In edil, '.-ov, pro-
lac. cl Coinbcf. In edil. Ttpo36aX).s;, quod Morel.: batissimnm.
Quando ad philosophiam accedebas ; philosophiam, (22) /. Coinbef.: satis animo tibi
i) est, ul Tillemout. inlclligit, vitam monasticam. constitutum est.
(17) 'ApMcroyo "fi . Edit.: a philosophia (23' Eira Jlvxcvrrur. Cod. Pass, et Monlac.
alienum imperium. Combcl'. : abhorrens a philosophia cum niciTOgalione, f- x!; twv X-j-oOvtiov. 0"'''
auspicatio. , ; ;. Vertil Morel., Scul postea? Ab Us qui malls nos aet bant.
ptores. Al, inquit Monlac, non Sculptores, sod (il) ?011. Cod. Pass, rt Moula
fictores icpreliciisi, laies de quilius Cicero : ratear tvT(pr--<Oriit:v.
j i , magistris luis qui te tunta merend nihil sapere
351 S. CRECOKH THEOLOGI 355
CCXV. E1DEM. SIE'. T (25).
A motum tandem ab admiuistratiune ptochotrophii Sacerdolem, pra'dara liac epislola ad caelum usque
provehil Cregorius. In lia liquidem diaboli lucta (sic motain advenus Sacerdvlem appellat persecutionem),
prwvatuil livor.
Quid grave nobis? Nihil prseterquam a Deo el A T Sivov fjitv ; OOb/, 5-ci p (26) xal tW
divinis dccrrare. Caftera ul Dens tulerit, la se Oeituv 8co(Aapxveiv. TXXa Se, v ipt] Bib;,
babeant, sivc per arma juslitix dcxtra el leniora ; , 'TE Si tuv & SnXtuv (-27) xal
dispcnsel el regal nos, sive per sinistra et incom- XPT<TT0T^PtIJV o!xovoae ttjc 8cxaio3vr{ ijp.c, eft*
niodiora*. Novil liorum raliones vi nostra: dis- Si twv pisTpuv xal axaioTptv. Oie ;
pcnsalor. Unum lanlum formideuius , ne quid Xyou; (28) totwv ;; jjuAv oixovjjto; (29).
philosophe indignum patiamur. Pauperes aluinus, "Ev 9o6r(6>jiEv jivov, jujti naOsiv cfiXosopov.
fraterno nviceni nos amore proseculi sumus, psal- '^, bf tXaSiXTJaajjiEv, ^^;
modus inciimbcntes oblectali sumus, quandiu in- vsTput^uajxv, 1; ejv. O /- (30)
icgrum lull. Non hoc nobis concedilur : aliud quid- to-o* 4XXo ti tXoio^a(u(iEV ou icevixpa <j ^-
dam philosophemur; non pusilla gratia est. Priva- 'ISiaoop^v, Osa>p<io)(i.ev, tov vov xaOpwjisv Ta
lam vilain deganius, conlempleniur , meutern Seai; |xtpa<re<riv (31), S /i il tW npoeip^ui-
expurgemus divinis visis ; quod Portasse eliam prse- vcov (32) ouJrjXoTEpov. '?; 8e ox otu> i-'
diclis sublimius est. Al non ta nos affecti sumus : XX' Sti vo; 8ij[juipTonv, navre; x7ts-
scd quia ab uno aberravimus, a loto excidissc irt)xvai (33) voxo|xev. Mi] outio oXX' xi -
exismamus : absil I Verum bonam adhuc spem ti|xev tt); 1"^* eXnSo;, tX ti tj^v -
rclineamus, si quid nobis rcliquum viderimus : vov fSiofiEv (34j * xal fij TO4axojJiv ; -
nci|ue eadcm patiamur quai equulei, qui, quod Xoi, o p.*} o-uvetOiiOai Ta; irroai, itpo to
assuefacii non sint lerroribus, ad strepilus ex- t^itpou; (35) aypiaivov:Ei, to ; auTiv
asperali. ascensores suos delurbant, alque excu- .
tiunt.
179 CCXVI. EUDOCIO. ICT. EYaOKI (36).
Is Eudocius in misrrima illa Iragdia, sive in Sacerdotis persecutione ador primarias atque pars maxi
ma fuit. Primum quidem amicilia cum Sacerdote conjunctus fueral, observanlia eiim ul palrem colucrat ,
ejusque monasterii, ulvidetur, monachus erat. Deinde b ejus amicilia turpi dissidro sponte discessil: aliit
eliam, ut credibilc est, instiganlibus, litem mvil Sacerdoti et upud Helladium accusai il, sice catumiatus
est. Il cl Indina vero, Sacerdotis It us forte adver sari** el instigator Eudocii, venerabili illi presbytre curant
pauperum, solliciludiiiemque sacrarum sedium et frat rum, uno verbo, membris indigne ferentibus, corpori
capul abslulit, grique in Sacerdolem animi dolorem et diclis et scriplis palefacere non dubilavit. Qu ta
rnen Sacerdoti objecta fuerint crimina, adhuc ignoralur. Cregorius, qui Sacerdotis pielalem noral et innocen-
liam, Eudocio et Helladio, a quibus tam indigna perpessus fueral Swerdos, scripsil in hoc ad Eudociunt
epstola, minim est quam blande, quam amice delinquenlem adinoneat ; quam paterne juvenem senex alliciat,
ut se litis et dissidii cum Sacerdote veut mediatore Uli, el ideo conveuire. Nam ipse aderat Sacerdos, qui
ad Gregorium confugeral.
Qui Concors est, idem condolet : et quod condo- 'O <Jp.Tuvovi{ , xal ]; 8 dufiiraOi,
let, sincerum est : quod aulem sincerum est, di- xal yvtjffiov yvijaiov 6e , xal e!; <jujl6ouXv a;i<S-
gnum est cui fides in consilio adhibeatur. Cum itiaxov. 'Ercsi8 tovuv f)c; ulv apxaiorEpoi ~V'

II Cor. vi, 7.

(25) Alias CCXI1I. Scripta circa eadcm tmpora. (31) Qslai ppcecir. Combef. : divinis cogila-
(20) "On 9eov. lta Monlac. el Combef. In tionibus et semis.
edil, ou +i xal . (32) poeipiyirur. lia cod. Pass., Par. ac Moo
(27) Ai zOtr eiur . Ad illud respicit lac. In edit. Eiptjpivtov.
Aposl. Il Cor. vi, 7 : \:x twv itXwv ^; 8ixaioi- (53) '. Male edil. [\
vij; Tiiv 8;$iiiv xal piiTEpiv, quod Yulgala : Per (5i) 'A.W ti xpurwfisr tl\... el rt 4 -
jusiitiie dexlris el sinisiris. Mtapercr Ku/ier. It rod. Pass., Par., Monlac. at
(28) OlSe zov .lofov. Combef. : Novil liorum Combef. Haue tarnen lectionein depravatam coii-
causas. Morel.: Sorit liorum sermones. Sed illa pro- lendit Morel. Ac si cui dicplicel edita, XX' ef ti
fecto pai um contenais interpret alione, ariain in no- ttc xPT)l'17 Xnio !8ti>p.iv i)p.4 OnoXcurjievov, re
lis tacite proponit, dum illud refer August. De civi- rum si quid adhuc bona; spei nobis relictum ridca-
tale bei, lib. v, cap. 21 : ilc plane Dens unus el mus, aliam ad oram libri quam potiorem castiga-
verus regit et gubernat, ut placet, et si oecultis eau- tioremque prxdicat, adiiolavil, nempe : ti -
sis, nunquid injuslis? Monlac. : Novit horum ratio- tijev ttj \<; Xn5o, st ti f{xiv -oXsi7n5(iE-
nes. Siquidem Cregorius ipse orat. i in Julian. vov fujxev, imo si quid adhuc bon spei habeinus,
loin. I, pag. 90, ail : Ileus impielaiem non repres- videamus nunquid residuum sit nobis. cod.
sit... ob eas causas quas ipse pro ineffabili sua po- Pass, ac Combef. xal jit; Tauxov.
limita gubernandique ralione cogniias el explralas (55) lpzc-v iWjpou. lia cod. Reg. el Par. In
habet, ; ; ^ Xiyoi;. edil, xal ; ^^ou;.
(29) ' . In tod. Pass. fjiJv decst. (30) Alias CCXXXV. Scripta codent tempore.
(30) O cvyxtpoiisOa. lia cod. 1405, Pass, ac Evuxlq*. Cod. Reg. *.
Combef. In edil. oO ^''..
 353 EPISTOLA CCWU 354
lidCsiav, xal toXXv xal vSpoJv (57) xal f;0iv A igitur nos anliquiorcs pict.llc simus, ei uiiiliorinn
tv irefpj yeyovaixtv (r.zlpa Si P^jtr,p <Juv<jsu>), tum virornm, tum morum expcrimentum feccri-
fiet S oTov vo^uye , xal 4pTt tiv mus (expcrientia aulcm mater prudentia1), vos
sov ayuvtov (38) px"5[ivot (ti Si apx^jtsvov Urov vero lanquain er|uulei nuper jugo subdili, et re
Ocpu^tspov , xa\ Suvjxsvov (39) trj Ctl too to/e- cens religiosa adorsi (oimic auteni quod incipit
TioXX v xatopOuiat tuiv Sevtjv (40) , fcrvidius est, et fervore Spiritus mulla prslarc
rnXXi Si Siapaptsiv p/oac) , OXt<jov , ^- polest eoruni qnse ofllcii sunt, sed cl in mulls
vo; xpi t fxtv , xal i YpovTac Tiquai, xal > deerrare ignorantia) , velis nos convenir, et ut
aScsOr,va , xaV (xsat'taic (41) yp^saoOai senes honor-arc, et ut patres revereri, el nobis tili
ttj irpoj tov aisTtpLciiTiTov SsXdv xa1. /- medialoribus lilis et dissidii cum venerando fralre
TEpov <jxiv SaxspStTa Staopa , napEon yip aO- el collega nostro Sacerdote exorti, nain ipsciuct
* va ta po XXijXou e 0xevo (42) , xal tv adest : ui rebus inter vos rite composilis, et epi-
0e pansu <jt,ts , xal axavSXov tuv - scopum obsequio fovealis, et multorum offcndicti-
Xiv Xstjte, xal, ti [Lyimov anavriuv, tov Osiv lum lollalis, el quod omnium maximum est, Deutn
l<iffi)eO , [ ^ tojotov xal otio voov propitium reddalis, ne tantum negotium, et tam
(Xiyoi Si tJ)v djAitvoiav jxujv, xal t{ 0e6v gloriosum (concordiam veslram dico et vit pacta
toO foo (43) ffuvO^xa) otwj iv ppa^e - ex Dci proscripto), sic parvo momento diruaiis.
XSTjt.

HZ'. T ATT (44). CCXVII. ElDEM.

Pctiberulurum se, et quid facto opus esset consulturum, rescripsisse videlur Eudocius, siquidem liae salis
ostendunt Gregor verba, quibus sequenlem ordilur epislolam : Post bellum auxiliutii... post Caelum consu-
liiniis Turn mediant inter assenlalioncm et objurgalionem viain carpens, sic in alios culpam rejicil, ut ea mi
nime liberet Eudocium. mo magis ad delictum curandum, obduceiidamque cicatricen!, quam ut suam dplo
rai, horlalur ; eique dmuni offert colloquium, si ejus desiderio lenealur.
Mita tov ro7e[u>v -f sujifiaxta' jiEt ttjv aXijv Post bellum auxilium : post tcmpestalem guber-
4 ^64 (43) xal Siov ouXEUja&oai irpo4spov, nalor : et cum prius deliberandum sil , deinde
tita tpiat , tr,v Ta'.v avTTrp^aEV (46)* jxw4 agendum : ordinem inverlimus : post factum cou-
tr,v -\: , o-JAEu<iji.ifla. Et xv ov xoXaxesiv snlimus. Quare si adulari operieret, et pejora fa
si, xal -^? >iev (47) , iwXXi v sipov xoXa- cer, mullas certe adulai ionis vias in venissem ;
xiia oo , xal p"ov ti npypa , xal iroXXo jgQ qiinnio et facilius est negotium, el a mulls
vv xaTopOofiEvov. 'EttelStj 6s (48) to XairtEiv o nuuc pnestalur. Quoniam vero lx'dere minime ad
Tid)V , xa\ (iXicrta ^ ^Tl veotX; , xa\ nos pcriinet, ac prxscnim animuin recens initia-
prt rpo36afvouav , &XOUS TXr/)r. '9:- tum, et recens honesto se applicaiilem, audi, qu
/.to^o; -r\ apxV xa\ ; tiY7rr)<iv us o - vera sunt. Inilium a philosophie alienum : et maie
r.ii-.i-tz- . . un' &XX(j) icpoatonsCq) autiv -a!- te cultores lui dilexcrunt, eliam cum sub aliena
{bvt (49). El (UV ouv XX vv u.ta6aXoi( (50), persona res suas lusere. Si igitur saltern nunc mu-
xal Ospa siso'.; tljv ijiptav , tax Sv ti (51) talus fueris, et delictum curaveris, forte quxdani
C(ib EXO01 irjvo'jXtuSi, e! xal (. El fi' vobis cicatricis obductio evenict, etiamsi segre.

(37) xal rBp<br. In cod. 1405 lia aeere. Mox id. cod. Monlac. et Combef. -oX-
deesl. X av Eupov. In edil. icoXX; jxv eipov, verlilq'uc
(38) Kara &. Morel. : recens certa- non bene Morel. : Si adulari oportet , multas certe
mina a Deo proposita subeunles. Cod. Pass. : pti usseriiatioiiis vias rnveni. Nee melius paulo post,
tv 6sov pov px(XEVoi , recens acceptant Veo t.'j'/.X'jI vv xaTop0oxEVOv , mulls nunc recle
rilam degentes. fliciter instilulum. Quid eniiii opus, recle felici-
(39) spfizepcr , xal ovrjieror. Cod. 2022, . ter, ubi spureissimi vitii labes nolatur ?
etpioTEpov xal SuvaTTEpov , fiuvauouEvov. u (48) 'Exeili S. lia Monlac. In edil. Irai U.
(40) IloXX tkr . Mo- At, inquil Morel., . S fei ri potos, ut nsf toi *
rel. : Multa emendare eorum qua; dirigenda sunt. usilatiiis tarnen it; 6.
Combef. : Multa felici implere exilu eorum quai of (49) Kal x' < / ta eavtur 1-
ficii sunt. ayte. Conihef. : o sub aliena persona scenam
(41) Kai uevlrai. lia cod. Pass, cl R. In edit, suam egere. Morel. : Eliam cum sub aliena persona
xal (y; fiEaTat. sua ipsorum ludibrio hnbuerint. Porporam Monlac.
(42) p dJUi\Jlovev . Cod. Pass., zu pro 7;a5avTS propouil rpa^avTEc.
ScaOuevot. Veitil Morel. : It bene affecti et animati (50) Mstu6cLlci. lia coil. Reg., Monlac, Morel,
micem et episcopum curetis. ac Combef. In edit. [. , cod. Pass.
(43) Bear tov lov. In cod. toO t'ou de -. Monlac. et Morel., 01;. In edit.
nn!. 01.
44) Alias CCXXIV. Scripta codem tempore. (51) Td^a r tic vvr. Post Montac. recle -
(45) ) CUr)v xv6epri\zr\. lia cod. quil Morel., Taxa 5v ti *||1 qudam nobis cica
Reg., Monlac, Morel, ac Combef. H;ccin edit, de tricis obductio , quia sequiiur ta
sun. jxTEpa.
546) '. Morel. : evertimut. At (52) El xal htic. lia cod. Reg., Pass, ac Com-
I. Reg. aT9Tp<Lau.sv. bel. In edil. |.
(4') ( . Cod. Pass. '. teeli-
355 S. GREGORII TIlEOLOfil 55t>
Quod si n iisdcm cuncicris, et de mala victoria tv axJv pvc; (55), xal x? xaxj vxtj psY^VP0"
inagnos animus gesscris: Acerba mea plaga esl, n- voij; (54), 'A.lj-rpA f -p'l ptov , tp^aW f| Qeiix
quil divina Scriptura, unde sanabor4 Nam res }) (55) ,-aOErlaOi'\coiai; roiopat yp jxau-
veslras, meas esse repulo : el quam vis ila sim af- to ik ylxtpa ..!-:/ 6e ot(0{ c/i.iv zi'i Ypcwv,
fectus, si colloquii teucl te desiderium, non dcue- et xtjv a-jvTj/iv noOe;, oOx apVTaojiai.
gabo.
CCXVIII. EIDEM. SU!'. AVT1 (5C).

Eudociut acceptis superioribus titteris offensus respndil Gregorio, eique Sacerdotis amicitiam object!, eo'-
toquiim lamen a te desiderari significara. Rescribis iterum Gregorius, amicum se Sacerdotis fatelur ; qui
quidem in Us qu expostulavit , vim charitalis non deseruit, et fralernam magis inslituil reprehensionem, quam
odii plenum mulalionem. Addil se non adeo inscitum ac temerarium esse, ul litem, priusquam uirumque
audierit, disceptare atque judicare lit. Detiique si colloquium hiems impedial, Eudocium hortalur, ut in
concordiam et amicitiam cum Sacerdote quanlocius rcdeal.
Amicus cene mihi esl, fateor, et sit ulinam, '( <piXo jxiv <mv , , , -
lioneslus et probiis Sacerdos compresbyter, et eo Xd te xa\ 46{ SaxepS; , xo\
magis quod le amore complectilur. Nec enim in iis taTT) p,3XXov (57) 5ti sou nepixetat. O8e yP *v
qux exposlulabat, vim charitalis deseruit ; verum oT fjtiato , t Expov iUXuttv , XX' SeXtxfjv
fratcrnain magis reprehensionem instituebal, quam pXXov It.oizUo pijit}4V f| xatTYopav ciXa7cex8f-
accusational! odii plcnani. Non adeo lamen insci- {Jtova. O pivtot toaotov p,aOJ ^w xal -
tus ac lemerarius sum, ul litem disceptare ae ju tu{ , une 8XTJV 8ixi{eiv potpwv xoiat
dicare velim, priusquam uirumque audierim (cave (p.i to'j8' iroXa6ot) , 5j -jx xal it' aiit^ t^ -
ne ila existimes), quippe qui per epislolam qui fftoXj, tJ xat^viuxa > 6paiea{ (.ei (xtj izapip-
dem, quam lu condemnas ut audaciorem, nisi Yt{ tatijv avYVwxa;), o toaotiv cou xafl)'|ap)vt
oscilantius et aliud agens earn legislis, non lan- 8tov ttv vaiTvni)v p , xal napaxepBatvvtJv
iimi le perslrinxi, quantum eos qui vobis iras l /. t?, petpa; (58) nzpoiu/ia; iav irfXausiv.
accendunt, et ex veslra simulialu suas psi lucran- T ouv tciv 3 rzovQa (59) ; \>; av oOtid. Ot
lur delicias. Quid esl igilur quod feci? ila nove- TOuXo8apvat to yufAvaiouai i:po ta XP**"
ris. Equorum domilorcs equuleos exercent ad co jiata xal to; (icfou (60) , xal tiv xupcov ti itptj-
lores et strepiius, cl loca tum declivia pronaque. vij te xal Tttia, ox fra irtofjaumv , XX' fra p.i
tum supina el acclivia, non 181 ut exterreant, iRoelaflai 6i8Ctai. Toto xy SicvmfieXi , tpaxu-
sed ul non exlerreri doceanl. Hoc equidem cum in tpav (61) iii> xa\ tv i:i<itoXi)v Tmi.r(sap.i\v. -
animum induxissem, asperiorem ulique epislolam Xi y^P ti iXou&Ea YulJLV*tJUX~a " xai XV ^ X*"
scripsi. Elenim mulla; philosophise exercitaliones pi, 8tt ae p.1) 'foaotfov eupov, pr,8k tj OXtj,
sunt ; el Deo sit gratia, quod le non alicnum a stu XX' fjp^pov lxavw{ , xa\ t^4 t(p.etpo '1 , '
dio snpientiae inveni, nee rebus terrcnis addictum, ^ \ ypayti (6) eiristxu;, \ tf(v ovvtuxtav
sed adniodum miteni, ct noslri contubcrnii, ex quo ;. Et pev o3v xa\ tatT.v fjp.fr xapiCoto, xpst-
tum modeste scrim's, turn congressum colloquium- tov notei , xaC ffe 6e${ie0a , eu ftiOt , itatptxott
^ue dcsiilcras. Si hoc igilur nobis concesscris, me 6u.pajtv. Et 6' Apa tt xe'H&v (63) jutoStCtt tfj
lius facis, toque admiilemus, sic habeto, pater- TOtpatviiei tu; oe 8eioupe6a. Mr,8ev izpoxip-i^
nis oculis. Quod si aliqualenus hiems impedit, Iti xat vv ttj irpi; tbv SeXiv axep8ita iXa;
adhorlatione interim le excipimus. Nihil prxferas xa\ p.ovoa (po\ netiOritt) , pij8' SXXo tt vop.arii,
etiamnum amicitix el concordix cum fratre Sacer- tj itetpav evai toC w>vipou to Y'vpevov, t ej t-
' Jerein. x, 19

(55) Mrot. Ita idem. At Montac. pivtli. Mal- p esl igilur quod mihi accidil ! Morel. : Quid est igi
lem, ait Morel., jxivoi;. In d. uevsi. lur quod me dolet ac pungil ? Sic cognitum et per-
(54) ^1\. lia cod. Reg., Montac., Morel. spicuum hubebis.
ac Conibef., quod est altum spirare. In edil. p:fa- (60) Kai tfopevc. lia cod., ac Morel, in not.,
Xlf povoTjc. sic etiam Gregorius ipse supra episi. r.cw, .;-
(55) 1 ?!). Ita cod. Reg., Pass., Montac, to'j (j/ioui $aYp!atvov-e. lu edil. xa\ to{ tfb-
Morel, ac Conibef. In edil. Befa deest. 6ou; , <|uod Mord. : et sirepitus horrficos.
(56) Alias CCXXXVI. Scripta eodem tempore. (61) Tpaxvrpar. Morel.: Procaciorem epislo
(57) Kai ziivrij ft-Uor. Morel. : et ealenus po lam ; el sic , inquil , exposui , ul Plinius secundus
li** qua te complectilur. , in cod. R. itepi- in praef. ad Tilum iinper. : Queslus in alia procaci
y.etat deest. epstola nostra.
(58) lapa/cepairorrur x ipxzpa. Ita (62) 'ly t} xal ypdpei; etc. Morel. : Sub quo
cod. Reg. el Combef. In edil, tj ^-^, et sapieiiler scribis et conversalionem desideras.
verlil(|iic Morel. : ef obiter qustum (aciunt oble- Combef. : lix quo cujus nutu tum sedate scribit
ctatioiiis sua; ex pusillo animo noslro. Combef. : alque modeste, tum colloquium desideras
exque veslra simultute, et per ejus occasioiiem fado (63) "Apa n vtip.\ lia cod. et R. In edit.
compendio sese oblectanl. ipa t se 6 "'- I'ai'lo infra, post rtw, cod.
(59) TI oiriczir ; Cnmbcf. : Quid rcsliliiil.
557 EPSTOLA ccxix. >*>
Xoaoia jJaexafvovTo;. 'AXX itfA; tv 1, - A dote (mihi crede), neve quod factum est aliud
pav ywvtaa* yvva(ii) xal v8ptx<>{ , fva xlj tjv quidquam existimes, quam lenlaiionem niali qui
&utpav xal TptTTv ! itaXr,v (64), xal SX- Ina; philosophise invidet. Verum ad primum lenla-
o Stjc, aXX' ^tt7]jlvo; rofXGTj xal fa-Yuu,voc. mentum fortiler et generse decerta, ne secun
"laiV yip bto [ (65) , [ dum el tertium moveat certamen, el alia deinceps,
Xpivti) [/.aSvrej , xal ; aov T<ov- sed villus absccdal et erubescens. Nam ejus lu
cias novimus, id longo tempore edocti, et certa-
miiiibus cum susceplis.
\ 10 (GO). CCXIX. HELLAIO.
Helladii de Sacerdote judicium plurimis o/fendicule eral, piosque tiros, Sacerdoli impensius additoddietos,
illalam tpst Injuriant wgre (renles mslilia aficiebat ; nemo tarnen erat qui se quasi mumm oppoueret ini-....
juiali. Vitus Gregorius, pro sua conslanlia, et quitalh amore, innocentiam tuen el defender aagressiis est
Id quidem artificio prstal in his ad Helladium Uteris ; quas qui legeril, scribendarum IHterarum <ir
lu antislttem agnoscet qui eas cripsit.
O; luoi^jojiat itpi at Xyov, Evoa; irotfj- Qua; tecum verba facturus sum, pre benevo-
oopat , Utes Stxtxioc v eit,v [xaXisra u.kv ,- lentia faciam : quare dignus siui maxime quidein,
vai napaxaXv (67) e.1 6' o , XX (68) auYpw- qui audiar adhortando : sin minus, cui condonelur
oejva Ttjc TOtpatveaeea;. O iroXXol t})V rcprv adborlatio. Non mull actionem vesiram approbant
iiwv amSfv/ivTai > "^l* ^ *b* TjiitaTov fjftiv erga venerabilissimum fralrcm nostrum el compre-
aScX^&v xal a-jxnpEj6uTpov 8 (69) , <b sbylerum Saeerdotem, velut ex calumnia quoi um-
x '.a6oXr{ tivwv (70) ttiXXov fj ; o!xfa; dam polius quam ex proprio judicio profectam, qui
7r)TVT]fivr(v , o? xv (il axoXouBfav tuv irpay^- quidem rerum seriem forsitan ignorant, vero
twv rjgov Yvooutri, 5 tXo; otJ ' ipsum per se considerantes non laudanl. Hace sane
tcb)po'jvTE( ox rauvom. plv o*v ; av ipse noveris. Non enim nostrum est, res tuas curioso
eet);. O fp f)u.uv /, 8 xal scruiari, qui cseleris eliam quae agenda sunt, pre
;; XXoi; t vojjlo6ts{. 'Hps?; 8k itapa- scribs. Caeterum nos probilatem luam obsecramus,
xaXoO|jtev -rijv ffj]v 7), [ilv TtpiTov (ruy- primum quidem ut concedas viro omnem curam
XCdp^sat vSpl rcarav tljv emuiXeiav, wv EcppoV eorum quibns Studium alqne operam impende-
Tfev (71). Oe fap oTto p^tSiv tivi )- bat. Neque enim 182 |am facile esl cuipiam
eat (71) , xv 6 ; f; xal iXoaowTa- philosophari , tamelsi patieniissimus sit et con-
to , kite iiivwv ToaoTUv xal auv^OEfa 5, stanlia maxime philosnpliica prxditus, ut toi la-
sooTpoOjiV6v (73) pEtv. Ei Sa p.i , t^z Sete- boribus el tali sodaltiate prvar se patialur :
pov,Tv jilv tiv / a^tpiXEiav , eb{ ouXEi, sin minus, allerum corte, ut arbitrio luo, el per
iaOiOai, xai 6t' 2>v (74) arb Soxtp.est(, t}]V 6e quos ipse judicaveris, pauperum curam geras, -
tt tiovTi (75) povTSa xa\ tuv &&.yCov , t' a- naslerii aulem el fratrum per psum adminislra-
^* xoi ij Xumjaae xv ativ ttJ xai- tionem suscipas; novarum rerum inslilu-
wrii,:i, Xumjoat 6 itXov xevou t^ avYrfiel&i lione molestiam Hi exhibes, bisque polius sis
avny<HL'K>ue, , xal atxaTO vij Stasranfiiv moleslus qui consueludincm propugnan!, ac lan-
fu/.il/v o apovTa (76). ^ "al izpbf i\yLf quam unius corporis membrorum dislraclionem
iWs/zz xtvj aT>v antofipavTO. E jxv ov ( non ferunt. Nam boc eliam nonnul eorum qui ad
eoi xal <f? iauToO vijp alS3t|xov !xtv aivsTai nos voncrunt, deplorarunt. Quocirca si tibi vir vel
( o-jv Stov) , aTiv 8t' btSv atSiutiTi , xal a semelipso venerabile quid kauere videlur (ni
-t:j KoXtav, xal ; xafxarouf, toi!; te S/j.ou; (77), eerie aequum esl), ipsum propter se reverere, et

(64) evrpar xal zptrrrr non\cn\Tai . P Studium et operam ddit.

lia cod. Edit. Iiabciit t^v SuTpav ro>!f<rr)Tai , xal (72) 1. Combef.: Sic animi conslan-
ts:'tt(v 7:iX'.v , quod Morel . : ' secundum adjieial tiain teuere.
tt tertium quoque, et alia deinceps tentamina. (75) 'Axocrepovpsror. Moniac. roTcspoupis-
(65) Ti 1. Cod. R. t {. vou; , lot laboribus et tanta consueludine fradalos.
(66) Alias CCXVI. Scripta codein tempore. (74) KtA SC &r etc. lia coJ. 1405 et Moniac.
(67) 'AxovaQt\rai . Vertit Morel. : In edit, xa deest.
Maxime quidem qui dum horlor, audiar. AI in nolis (75) Trje {iorrj. lta cod. Reg Edit, tuv ujovvv
monet legeiidum, 9111 dum horlor, moneove, audiar. Non Lene Morel. : sacrarum tedium, quod univer-
(68) 'A.j.lrf deest in edit. Adddimus es auclori- salius est, aliisque voeibus Grxcis exprimilur.
Ule quinqu codd. (76) 'Er o ppcrta. Il
(69) , proprium ; non igitur, cod. Combef. In edil, ivi; J) (xaXo'j Siaonapaj-
t Morel, vertit, presbylero, cotiega in tacerdotio, 50[\; , quod Morel. : lanquam ttnuni corpus net
sed presbyterii gradu collega Sacerdote. membrum distraction non ferunt.
(70) ir(or. lia cod. 202, Montac, (77t Tov LXXov etc. Vertit Morel.: tant
qui moi proStxafa;, ut erat in edil. , habet cum quos secundum Deum exantlatit, priorem ac potiorenr
eod. Reg. ac Combef. !;. Verterat Morel. : n'tiiie pielatem indieando, quam quos ad pauperunt
quasi calumnia quidam polius quam justo indicio. alimentum et fratrum defensionem ac subiidtun*
til) H&porti&r. Cod. Reg. ipivTiaiv , quibus perlulil.
530 S. GREGORII TMEOLOGW 5CC
eaniticm et labores, lum quos p;e rcligiosequc A oO{ xax 6eov nidTT) , npEiuxapav ) fjXixIj
exanllavil, majorem quam pro 'talis ralione pie- tjv euX6eiav mSEtxvjxsvo, xal to (78) Tfl
tatein exhibons, turn quos impcndit alcndis pau- ^0?!? * itpooxaoia xwv SeXiv. El Si
peribus , fratruinque regcndis collegiis. Quod si toTO [uxpv ao\ Soxe, aXX' ij(Aa ye xal xt;v f|fie-
parvum boc tibi vidclur, nos saltern el noslram xpav TtpsTelav itdvtwf p.r Ttjjtia|i xal (
obsecrationem prorsus ne despicias : et ante alia tovtiov TUv XXcov (79) , ivs tv pyty *jt
omnia, diinille Uli irara aniniique dolorem : quaeso ttjv Xirrjv, val , xal (> -, -.iv.nu
te, ut tanquam paler tibi conjungas : si qua oixEdjjat 1 xal XeXuittixev, ox o?o}iat,
in re mrore te affeccrit, quod non arbitrer, boc toTO i)uv ^&, , xal u,iSiv vatov *kv
nobis comloiians, el nihil indignum ill, ac lua aTO , vatov Si ttj } JjjiEpo'TrjTO e!>v , 1
lenitate, vel dicens, vel scribens de ipso ; si quid Yp'|ac cttpl aToG- d 6 t xal YYpa7trai , Xtrxf.
autcra jam scriptum sit, remitlens. Nequc dolorem Mr6e tjv Xirr|V 8)[<), i)v xpnrEiv X-
publies, quem occullare melius est, quam notum Ttov (80) fl Yvtupieiv to |to9v u av
facer exlernis; ut cum alia, turn eliam sequo et xal otov p.axpoOuv SiSitj toSe-
patienli animo ipsum esse doceas exempln. .

CCXX. EIDEM. K'. TQ AYTl(81).

Benigna verbis mdem suavisque Helladii responsio fuit Gregorio, re aulem molestissiina, quippe qu va
ria et gratissima Sacerdoli objecta fuisse crimina, vel certe invidos admodum imposvisse Helladio significa
ba!. Quilina eo minus fidem Gregorins adjungebal, qvod Sacerdos, qui tum aderat, ad defendendum se pro-
bandumque omnia esse falsa et conficta paratum se esse contestabalur. Quocirca ipsum cum hat epstola ad
Uelladium misil, ut per se, si quid ilium coulristassel, sanaret ipse, eumdemque omnia ex rei veritate
docerel.
Quse ad me scripsisli, partim admodum suavia Tv knatta. xv \lnv fu,Epa xal ptXvOpiu-
et benigna, partim ejusmodi sunt, ut quid de his m , Se ox txta (82) t XyEtv , rcXljv <)p.v )-
dicam, non habeam, nisi quod nobis molesta s'ml: p- xal- (xXa eIxotio , <{ p.autov TceiOco. yp
el jure mrito, ut mibi persuade. Nam sive jure fixaw; yxaXETai 6 &qb fj[iu>v xal avp.nps.e6u-
accusetur 183 frater nosler, et compresbyter Sa TEpo SaxspS (83) , ox , Xuirrpv.
cerdos, quod quidem non arbitrer, molestum est. ; yap o ; xoaaxrjv EXa6Etav xal xoaoxouc tA-
Qui t'iiim id non esset? taniam rcligionem, et toi G vou o-iu v PpaxE xaxaXuO)vai; Et 8j6oX1j
ac tantos labores, tain parvo teniporis momento axi tap xcv tpOovovxojv xaxasxtua-
pei-iis.se? Sive calumnia hace fueril ab invidentibus oOEna (84) , xal viapbv , o f toXtTEa iruv-
ipsi comprala ; et hoc acerbum, virum, cujus tibi TJTixal soi, xoxov XXoxptoaeat xat; rojpEaif.
coiijuncta vi ix ratio et disciplina, hunc, quibus "Hv o3v v to ixapo'jji plortjv >. xal \uji-
appclilur injuriis, abalienari. Quod igilur in - TEXssTaTijv yviuv , xaxTiv mfeat aixiv Imptya
scnli rerum statu optimum et utilissimum iiovi ooi t6v SsXipbv , p.XXov 61 cbp^p.ivov itpoiirsji-
consilium, hoc aeeipe : ipsum ad te misi fralrem, 4> (85) , Si' axo xal xb Xuttov DEpancuaovxa, xai
vcl potius profectum deduxi, qui ipse per su quod T:vxa p.6xi ,[ vaSiSaovxa (86). IUpl fiv
moleste habet, sanattirus sit, cl omnia ex rei ve yp tv >^( ^otv Ixotjioj E*vat , xa Si
ritate edocturus. De aliis enim ad defensionem of- { (J/suS) .!, Seat. yip xal
ferendam paratum se dicit, et ad probandum alia rjJJta iTEtiEv , tl){ (87) ? Xoyou^
ut falsa dolo fuisse composila. Hoc enim eliam no- 1tOtO|UV0(.
bis peisuasit, quippe qui Dei metu sermones in
stitu!.

(78) Kai toi. lia cod. 2022 etc. In edit, xal D (83) 2axep<o. Morel, presby
xfjv. ter collega.
(79) - . Montar, xtv (84) Avt<> xaracrxevacrOelcra Ita Combef. n
aXXiov, ante alia. Non recle Morel, ad personas re- edit. Oivtip de.'Sl. Mox, xal xoxo aviapv, etc. re<i-
fort, vcriilque ante alios *. , idem Morel. dii Morel. : Id eliam infestum est, virum conversa-
4vs xf)v pY^v xal Xinjv, iram adversus turn tione tibi conjunclissimum alienari injuriarum into-
ac molestiam coerce. lentia. Combef.: hunc matevolorum calumnia atqite
(80) ilxtor. Legcndum proponit Bill. fraudibus alienari.
xpO-TETOat b.\\w, et paulo post, pro (axpoGujiEtv, (83) . Monlac. et Morel. 4.
[axpoOu^ovxa, sed huir lectioni non favenl codd. Ri'ddii Combef. (p|ATjLvov ^., properan-
nosiri. nee Moiitac. nee Gombet. lem el a se incitation deduxi.
(81) Alias GCXVII. Scripta paulo (rast supc- (80) 'AruiaorTa. lia Combef. In edit. vaSi-
riorem. Sa|avxa.
(82) Ovx 1. Ita cod. Reg., Morel, ac Combef. (87) ' c<'0;>. Monlac. cl Morel. !>; v <f66tp.
In edit. o'Jis /cij.
 50 EPISTOLA CCXXII.
1KA'. 9 (88). ccxxi. homophronio.
Hei lilterat eo tempore datt, quo Saeerdos vexabatur, hit epistol verbis : Suade cliarissiino filio
ilustro Sacrdoti ne despondeat aniiniim, ele. Scripta aulem epstola Homophronio, qui forte unm e pri-
moribus ptoclwtroph illiut administris erat, Cregoriumque ad fetti cujusdam in eo loco cetebrandi tlitiam
intitarat.
' -rijv jvoSov xakuf- 8s iuxftTlv A Ad synodum nos vocas : equidem optarem ila
ixEtv eijioreo, irapsvat piTv xal valere corpore ut vobis inleressem eliain uliro ac-
^; (89), tva fSto tov lepov oTxov uuv , cedens, ut sacram xdem veslram viderem, Christi
XpiTo xa-ayioytov, tjv twv vwv xXaSuv Si- domicilium, sanctorum ramorum radicem, illam
av (90), ttv > XijQu txvwv eucpatvo- rever malrem Quorum kulantem et lsetanlium.
jivTjV te xai tufpaivouivwv. D8a xal ni- Hoc novi, ac persuasuin habco in Domino, et
S'.sfiai v Kup iw, xa\ 8t bafrpw, propterea dico coniidens, licet quid triste nunc ac
xai e tt (91) Xumpov vjv fjxtv a7rtvTT)xsv, o {il] molestura nobis occurreril, haudquaquam exstin-
nosfeaj Xu^vo toy 'IapajjX, xav tax; aupaij guetur lucerna Israelis, elianisi mali venlis flabel-
:qi novr^ou p*tnT]Tai * offi j )] letur : eque Dei bonitas ampliiis occuUabitur,
Ijrl sXeov ^, ?,v xpitTEi to; >o6ou- quam limcniibus se abscondil ' ralionibus dispen-
|*voi; oitiv X-pij o^p"Tui oExovoxa{ , aXX' sationis arcanis, sed magis glorilicabitur et admi-
avSoJaoOf^i-ra'. xXXov xa\ 6a'jj*a<j6JETai St t?) ralioni etil per paiientiam veslram et spem, quae
{iu-pa; TWjwvrji t, ] xaTataxuvouiTjc IX- non confundil <. Hoc etiam suade cliarissimo filio
tSvj;. Toto 81 iwtpafvsi xai 1[> noslro Sacerdoti, ne despondeat animum, neque
f(;iwv laxEport, |at(5v dOuu.stv , ,5 avaiov 1> indignum se quidquam paiiatur ; sed ila tempus
auou ti Kir/eiv (92), XX' tov xatpov 6ia- disponat, ut trislia pro philosophix subjecio acci-
eijSat, >i iptXowpfac Xtv Xutjpi Xaetv. "Eti pial. Ad liacc episcopum nostrum maxime liono-
- tVv Tijutircatov fju-ttiv etttoxonov Tt randum curet; quin etiam fratres corroboret, ideo
- tou Xyoy, iva jiaXiTta (jisv !) - maxime ne opus nostrum quod in Domino propo-
XuBij Ipyov f[ilv S irpo6(j.e0a 4v Kupu, - suiinus dissipolur, cum lanli momenli sit, et la
tv TS iv, xa\ orto 7Kpt6TTov. E 61 (A*i], yov pei'vagaliim. Sin minus, aequilalis 184 specimen
i-:::*:; 8st5oJLEV, xal tov cOvov vtxi<JOiEV (93) , dabimus, et livorem vincemus ; quippe cum nul-
; i78iiav 8s8()XT zafl' laviTwv Xa6r(v toi rcovr,- lam adversus nos ansam dederimus improbis n-
po; (tiTatu (94) ijuv ij(6pavousw. cassum nos odio prosequentibus.

2KB-. (95). CCXXII. THECLiE.

Irrita fuere omnia qu gestit scripsilque Cregoriut, ut Sacerdolem cum Helladio in graliam redueeret;
pint enim Hie pretbgter inter vexationes et calumnia interiit. Thectam ejus tororem hue epstola consolalur
et ulriutquc laudes prosequitur.
"QppTsa jtlv xa\ aJTb Ttfb ttjv o-ljv edXa:iav, Equidem ipse quoque ad piclatem luam profi-
xi-Txp ai6svfjvT04 f,["v toO stjiaTOc, -^- cisci parabam , eliamsi alioqui infirma corporis
i& T pou, xa\ tt, ; itaivEai5{ivo, f,v valeludine, tum ul le inviscrem, tum ut toleranlix
lx\ (90) (laxapuoTTio &Xw aou iXoo^e- ill i ii s nomine laudibus efierrem, quam ob beatissi-
toCto fip ox u.cpoXoy. 'E7si81) 6 6w5 tvoj m- mum fratrem tuum adhibes : neque enim id du
pirriseu xwXe^v, avayxaioji [X9ov irt YpaJL- bium est. Quoniain aulem cas quodam bocmcuni
fuxa, xal <ruictXoso(ffi) <rot 8i payltov ai. iter impedilum est, ad lilleras venire necessc lia-
IIOev ; Saxcp; p.b, o yv^iioj bui, ut de luis rebus tecum paucis philosopher.
]; \ vv xai 7ipo4epov ; x . 6 Untie, quaeso, prxelarus nostcr Saeerdos, sincerus,
-ax-pjj vv ; {< ox aTjSt ^, inquam, ille el nunc et prius Dei asles ac minister,
t oTSa, c0v() \ to; ovijpo itaXa- orlum iraxit? Ex Deo. Ubi autem nunc Saeerdos?
|ia. IIOv 5 -ijfistc ; oOx xEOzv ; 6k J)uil( Apud Deum : poslquam scilicet haud illibenler
avaXoo|Xv ; o ; tov aTbv AesniTjv ; xal (hoc probe scio) livori sese ac diaboli luclis sub-
' ,; tj itaf ir(eria ! axo TCpoaxyvTjTaV diixit. Unde item nos ortuni diiximus? Annon

" Psal. cxii, 9. * Psal. xxx, 20. " Rom. v, 5.

(88) Alias CCXXXVH. Scripta eodem tempore. D (93) Sslofisr, xal toy vut^ffofter. Ita
(8S) . lia cod. Heg. ac Morel, in no- idem codd. In edil. 8(., xa\ tov yOvov vinfj-
lis. Edit, babent 6). suoev.
(90) -ribtr *- {>ifar. In illud intendil (94) IIorripoT ftatauu. Ila cod. Indit. ovrpoT;
Pauli ad Rom. xi, 16, El f, ava, xal o xX- xaijxeTatu;.
fot, t radix tanda est, etiam rami. (95) Alias CC1I. Scripta eodem circiter tempore.
(91) Kai el ti. lta cod. Reg. Morel, in nolis. (9) "Hr ! . Ha cod. Reg. 1405. Alii co
Edil, babent eC Tt xa(. dices i-\ tiv ;j.3-/.a-yio)-:(.)v SeXfv. In edilis
(92) Ti xayjeir. lia cod. et R. In edil. Tidcest. ^v Iv T(Jl.
Pathol. Gb. XXXVII. 12
05 S. GREGOR!! TIIEOLOGI SGI
ml idem? Quonam autem migralumus? Annon ad A xa\ i:aprxOTu.v, xa\ p.Tax6T,ajiE0a, XEya v-aOa
eumdeni Dominum? alque ulinam cum pari libr xaxOTuaOrjaavToc (97), & itpb tf,v exsTOsv IX-
tale lidueia ! Ejusdeiu adoratores, el produeli Tt6a xaY faio va yviu.Ev ttjv xpWi M (Lv vtaoa
sumus, et transferemur, paucis in bac vita .- 7:iT<v8au,ev.naTp, ^, 48, npoEtXtjiyOTEi*
nis miseriis cxantlatis, siquidem cum futur; to'jx Ittiv ; piOjio Inaivetv oSonropiv (98).
vilae spe conferanlur : ac fortasse ut per ea, quae To'j-oi; xoXouOi(i [et (uxpbv, f
perpessi fuerimus, divinum graliam intclligamus. SoXi] xa\ jtap/}) tiuv xaXwv (99), XEyov
Paler, maier, frater, antecessores; quidnam lioc 7TOj.:va3a 8iov extfvo-j; Ti/.r,aat (i) -
est? Numerus proborum viatorum. Hos, Dei an- , xa\ noXXoj U7i8sYxa ysviieai tt) irspV
i illa, et bonorum primilia?, Tbecla, paulo post sc- iXotrotpEaj. 'Erauvu>[AEV ouv tjv (2) aOifjv -
quclur, postquam aliquanluin exspeclaril : tum ut tsav, xa\ 8x)A0a tIjv oxovo[iav twv noXXiv
illos per paiienliam bonore ameial, tum ut permul- 'I^XaTepov (5). yt vv v9' fu.u>v, xa\ tg-
lis philosophise in ejusmodi rebus pnestandsR exem- toi; dveio Tot XoyijjLOs, e xa\ xpsExiova;
plum prxbeat. Quamobretn eumdem Dominum otav-j (4) avsupEaxsij. Ei S xa\ ' S^tv
laudemus, ipsiusque consilium el dispensalioneiu 8ev ((, Ttav-b;
sublimius, quam vulgus soleal, accipiamus. f:sp\ a ^, itXeEiov X^P' (5) Eep-
noslri loco nunc babe, alque in his cogilalionibiis y-rr.
versare ; eliamsi alioqui meliores ac prxstauliores per teipsam invenas. Quod si divino beneficio illud
nobis concedatur, ut le quoqne coram, omnemque eum ccetum, qui tecum est, videamus, ampliorciit
ci, a quo id benelicii acceperimus, graliam habebimus.
185 CCXXIII. EIDEM. ST. Tfl AT (6).
Epislol seqttenti ad eamdem Theclam hwc verba : Illud quoquc considera quasham ob res dive'xemur,
annon propter eos qui ex hac vita migrarunl? Iicvc, inquam, verba non nisi Sacerdoiem qui ex hac vila nri-
graverat, significare videntur ; ideoque cum Tillemonlio ad illud tempns referri et commode hie collocari
posse visa est Im-c epstola. Mine eiiam liquet Theclam post (ratris mortem, vexatam etiam fuisse ab ejus
adversariis, qui de patrimonio -panperum male administrlo forte calumniabaniur ; et qui, eo defuncio,
Theclam sororem, ad quam hwredtate frairis mortui bona devenerant, vexabanl. Digna sane qu commu
nicate! ratris passionibus ancilla Dei, cujus hic virtutes, ut sinl in exemplum, iiregorius testis oculatus
exponit. Etenim quod promiserat in epstola superiori, illam inviterai, ut st.Mm ab initio leslatur. Observare
juval quod Gregorius ait, inter proposita Thecla- patienti momenta. Sanctorum animas res nostras sentir,
graliauique nos ab is initiiros. si Ilalas propter illos injurias tolrenlas.
Calieras epstolas qu prcettrquam cum alus bene mulls incerti sunt temporis, nullum eque argumeuii,
eque nomiuis cum alus habeni affinitatem, rejectas ad calcem collocate visum est.
Doles, ni verisimile est, nobis reliclis : nos au- 'AXyE AoXEtOavruv * (7), cb ex;* t|
lein magis, quod a tua pifale disjuncii sinius. Deo is t:Xov tin ^wpiajitj t) (j CiXa6ia. W.rp
lamen gratias agiinus, quod usque ad te pervene- e/xp:7~vj'iz'j 0|, |jiyp'. tp6<ravT;, \
riinus, neqirc nos suscepli laboris pniluit. Siqui o u.jtC<|iVoi xizti). EtSofAEv yap sou -
dem (un- in Glirislum lidei firiniialein, el laude pittxa t^ e XpiaTOV (8) tEtteio;, xa\ ttv ^atvj-
diguaiii solitudinem, ac pbilosopliicum seeessum tv ept)p.av, \ -bv tpusoyov ESia<T(iv ti nv-
perspeximus; nenipe quia ab omnibus mundi vo- TtV X^P'-'OEa T)V TOU XJJtOU TEpTCTUV,
hiptatibus separata, soli Deo ac Sanctis mariyribus, p.(5v( (9) o-uvxXEisa; ouT7;v, xa\ to{ yiot; ,up-
npud quus habitas, leipsam conclusisti, ac Deo tustv, oT 7tapoixE (10), x*l 7tpo(rf,Ya7; ,
una cum cbarissiinis filiis tuis hosliam viventem, xa\ itpojYEi xettuv (11) ^ aou t/vojv
gralainque el acceplam oblulisti, alque eiiamniim GuarEav Cwaav, EUpssTOV. ov utj ; xal
offers. ll;ec igilur luis quoque molestiis solalio sint. itapau.via tiv XuTtip>v. 'EueI xa\ \5 6 jiiyaj
Quandoquidem et magnus He David in fuluris His iyxpTtTEi Toc? xeOev ayaOoi, s; a 7ra|iiti to

(97) . lia cod. Pass. Bill, el (5) 1 i) ypi. Ha cod. Bill, Combef. In
Combef. In edil, vi lise ^-;. ) edit. nXstov V) X^P'S-
(98) 'Oo/. lia idem. In edit. 8&ira5pot. (6) Alias CCi. Scripta paulo post superiurcm.
(99) ' *" . Bonorum primitia?, 7J ' . Ha cod. 1405. Com
inter eos praestaiis, primauue laude virtiitum ; sic bef.: Absentia nostra. Edil. uroAEtcpOvTuv.
Tillemont. inlellexil. Quod reddil Bill.: Virtutum (8) rf} el Xpw-Tr. Ha cod. 1405 el . 3, Bill,
primiti, non probandum ail Combef., nee enim Combef. In edit, ,; cL>,- Xptsx^v, cl ad marginein
matrona virtus, ut sic virtutum dicatur primitive. c.
(1) 'Exelrcv zijiTirai. lia Combef. At cod. (9) Beq) u6r<i>. Bill.: Cum solo Deo ; al non bene,
Pass. IxEvouc TTijiji9ai. In edit. exsEvouc tsti- ail Combef.
(XTJaai (10) O 17. Ha cod. 1405, . 3, Bill,
(2) Ovr zi\r. IIa cod. Reg. el Pass. In edit, ouv Combef. In edit, a; napoixEl;.
ye. t^v () r>r. Addidimus jiet ex cod. Par. et
(3) ' ^. Combef. ^-, dispell- uliis. Polerat tarnen non addi, el sie verli : Charit-
tationem sublimtorem, quam vulgus cogilat. simorum filiorum tuorum hosliam viventem gratam-
(i) ceavzfj. lia cod. et Combef. In edit, que, elc.
api asauTf(v, quod Bill.: Per leipsam.
 5j EPISTOL\ . 5G
'i.vi3Mib;, evtsuOv 8>jvr,pa, Xyr4- "Ort A bonis, ad qua! cogiialioncs suas nullit, luijus vil.
lxpv\rpe r uvtov r i)jtf>a . Ka\ acerbilalcs occultai, cum ail : Quvmain abscondit
oJx -O-ai xvov X-fcivov, otv xvT;sOfi me in tabernculo suo in die malorum '. Nee vero
6:, XX xal E'jpaivtai. '' fp, <&, dolores dunlaxal el molestias deponil, cum Deus
tob eov (12), xal . 'AXyouat \ o ipsi in animo et memoria vcrsaiur; sed eiiam vo-
xjuj :(;, xal rXeova tuv 0 luptate affkitur. Memor fui Dei, inquit, et delecta-
ou'jvtwv. 'AXX' 4p.[a0ov ; XYEtv jtv tus sum ". Dolent eiiam qui mundo prorsus addicli
xal (45) jicbxE'-v jjljuiOov, Tav 61 tov 8ev sunt, ac mullo quidem amplius, quam qui Deo ser-
yaptspijxcv. viunt. Al dolor ipsis mercede caret : contra dolori
nosiro tuerces sua constat, cum Dei causa loleraii-
tiam adhibemus.
fip 4v:iT:aejif(swjiv Xu-r.pi to; f|8- Age uni m molestias cum voluptalibus, et pre
'., xal ti wapv-a tot; piXXouji xal o8s - senta cum futuris perpendamus : ac ne minimam
Xoov pipoj eypf, sojiv exevojv toooutov quidem horuin partem illa esse reperiemus : us
C7up6X).si xpi^'sp. KaXbv ouv tppp.axov que adeo huta exsuperant. Commodum ergo pliar-
f.jriv, T3V 5'jvti.9a, t ys jisjivf^Oat (14) 8eo3 inacum nobis fueril, cum in dolore sumus, Deum
xal tv xeOev eXto'owv, xal t 18 tzt^uv, ac fui une vii;e spes in animum revocare, alque
1 0X!.i irXa-vEjOat xal p.J] (15) ersvoxcopEtiOa eodem modo, quo David, afiici, hoc est, in tribu-
; XoY(i[io;, fit;8 veei tj Xitr, xa- lalionc dilatari, non autem cogitalionum angusliis
, XX (16) tj XrciSo premi, , lanquam nube, obduci, verum
x:s9at, xal tIjv xs9sv 8ia6XiiTEiv (17) - tum maxime spei inhaercre, alque ad cleslem
10( Tjjv a7!0Xt[ivtjv to Owojxvouai. M- bealiludinem, quae iis, qui res 186 adversas pa-
liTa" av o-jTio ir{jOr,(iiV iyxapTcpv to 8ei- lienii animo ferunt, recndita est, oculorum aciem
vo;, xa\ uitp to -j Ebat 6tav aX-jp-sv, inlendere. aulem polissimum ralione adduce-
Mj^t.Qtjjiev t iTttiYTeiXipteo* (18), 1 niur, ut rerum acerbilates aequo animo perferamus,
t,Xs!av St tXouota npoa6t](iv (19). Xoutecv; atque cum in dolore versamur, supra vulgus assur-
tMjust,; euT(iptv tv p4ov totov; 1) twv gamus, si quid Dco promiserimus, et quid, cum
/tiov (20) 0Xi6i6ai ; xaxorcaOEv ; - ad pbilosopbiam accederemus, spe nobis finxeri-
cOn; -ivTa <jtyiv, Itavra iropivEvoia ttjvtuv u.eX- mus, cogilemus. l'trum opibus abundare, lxto et
XoVriov IXiriSa ; , !6, ixva npoisSox'fj- p hilari animo esse, atque in bac vita florere, an con-
oajuv. *(>6ouxat
fr i il nnCjM o jv u.ij
i > * Tiki xa\
> . 1*. _! _ i .
. . ft ' ;
j Ttpb;
^^
Ira vexari,r _ i\\ : . *
afflictari, * :
premi, _
el _
propter ___.. _... #..__
rerum futu-
eov ^&;9, xav xal CtTUp.Ev I/stv, x- i urina spem omnia perferre ac sustincre? Hxc
xfva Xir!Ctop.v. ) xaTaXjou,Ev (2l)xi(v - nimirum, non aulem illa, exspeclavimus. Quocirca
teUiv, XX' Ivyx|uv Ciitp tujjev ixsi- vercor, ne pacta quoque cum Deo inita violemus,
vwv. 'EXi'^av <xa; o 0XtavTEc (22), ^vaiav o cun el li;uc habere sludemus, el illa speramus. Ne,
1-.%;,-; XX' ijp.; to iziQetsi quasso, negotiationcm dissolvamus : verum hsec,
tlv ({'Jxh* 'jXitop.v. Oto) tuv X'jtovtwv ^- ut Ulis poliamur, ferainus. Afflixerunt nos afOigen-
ox)xiv (5). tes ; conlristaverunl nos ex humains migrantes :
:t nos aniniuin a perturhaiionum Servitute liberum el immunem conserveinus. lia trislibus rebus alque
molesiis superiores erimus.
o-x4:,5ia (2i) 0Xt&5p.E0a. O Sti Quin illud quoque considera, ob quae divexe-
Tojj ptsTaxrivTa ; T! 8' av toiouvte xsivoi; -- mur' Annon propter cos. qui ex bac vita niigra-
cajflat 6;e7)xv (25j ; Oi xaptpouvT ; runt? Quibusnam autem operihus videbimur illis

" Psal. xxvi , 5. " Psal. lxxvi , 4.

(12) ".1.? xal evppalrezai. '{1>\ yp,
<pnol, zcv 0eov. Hace decrant in edit. Supplevimus
ex cod. et Ueg.
(13) 'HfiTr xal . Sic idem endd. In edit, xa
deesl. idem, Si t8v dsv. In edit, deesl.
/14) To {. IIa cod. 1403, ac Combef.
Indit. TT {^'^.
(IS) Ka) puff, lia codd. quatuor, Par., 14US, ac
Combef. In edit. XX [i.V..
(10) '. Itacod. Reg. liOo.Par. acCom-
bef. In edit. XXa t.
(17) iaMatir. Ha col. Reg., Montac, Morel,
ac Com bel'. In edil, p.i-zn.
(IS) Tl zi~> . Combef.: Qu:d
Den tuverimut!
(19) llpocrSnier. lia cod. ac Combef. In edil.
rpcn6aivoyis7.
(20) 'Ex Twrrarrur. lia cod. Reg. cl Combef.
In edit, x Evavtfou.
(21) Mi( xaraAvaciifter. Bill.: ' delenmus.
(H) 01 OMfrarre. lia cod. Ret. et R. ac Com
bef. In edil, o p.ij^?3VTE(, quod Bill.: Qui nos in-
visos habuerunt. Mox, tivaiav o u.Taxwp<iavTEc.
Sic iidem codd. ac Combef. Al Montac. et Morel.
t|vt'asav <ip.5i ot ^. in edit, de-
eranl. Quae quidem duo dicta sunt in solatium ma
trona;, cujus lilii morte sublali fuerant.
(23) T>r XvxovrTjr . lia Combef.
et Bill, qui verlil : lia fiel ul eos qui nobis mole-
stiam exhibent, supere nus In edit. xpaT^iiop-EV.
(24; Ai rira. Coinhcf. 8i3t tvo;, quinm siut, ob
(nos, etc.
(25) Xapiaacrdat cpOsTiper. lia cod. ei Combef.
In edil. '.7'., i(und Bill.: Gratiam ab iis in
- S. GREGORIl THEOLOGl 568
gratifican? annon forli animo suslinenles? Hoc ouv oto ^ xa\ yip i(6o(iai t
gitur in eorum gratiam faciamus : siquidcm illud ytov J'UX'^ '^v ''itASTpuv alebveabtu. '\ tz3.<si,
persuasum habco, sanclurum animas res nostras \ irpo itvxcv, ixcvo XoYiwfiEfla, ti TtivTorewv
sentir. Praeter omnia, el ante omnia, illud noliis- sib, ?Sto xev vayxrj (26) 91X0J09EV iv k
cum reputemus, absurdum et pr.-eposteriun esse, to itOecuv tXoacpou atvsaat, aXXa -rj to;
cum nulla ncessitas urget philosophari : in cala- Uo; Turtov yve<j6o, jeicep tt, v to eOhoi
mitatibus aulem philosophix experles apparerc, e)(api(T!ai, xa\ ,{ ev to tvo{ xapre-
non autem multitud i ni exemplum fien, ut gratia- p!a. Kat (27) fpatpa, "X '"" -p/ooaav 64-
rum aciionis in rebus lxlis et jucundis, ita etiam Saaxtov, XX' u Aiata(iivTjv UTOp;iu.v(ixti>v (28).
loleranlix in gravibtis et acerbis. Hxc porro ' 6e s6c ttj itepaxX-jaec, e te arpoiTov uXa-
scribo, non ut ignorantem doceam , sed ut scien- ie to{ rcaEJt, xa\ jjxtv fE xaP'aatT0 (*9) &
tem submoneam. Deus aulem consolalionis, tum te I8siv sou tjv cXa6eiev, xoi 6t tv ipywv *;-
a calamitalibus illxsam custodiat, tum nobis con v*t, ti 6 xwo ^awv ox etc xevbv yiveto, '
ceda! , ut pietalem tuam rursum videamus, resque jiiv t Tiap < itXov Ttv iXXiov ib; } ^;
ips;e nobis fidem faciant, laborem nostrum baud- lxoiV(i)v|3ttixsv, xol Ttj iXoaof ( xotvwvv
quaquam iiianem et irritum fuisse, verum nos ma- Xa6oVtec- 8 *!! iwXt < carj), xa\ to
jorem, quam alios, auctortatem apud te obtinere; 8eov xaai-ot .
atque, ut nos in calamilatis societatem tecum venimus, ita vicissim te 187 philosophix ac palien-
tix sociam accepisse : quod quidem ferlasse buic nostrx canitiei, ac Dei causa susceplis laboribus
debelur
CCXXIV. AFRICANO. SKA. AW4KANQ (50).
Cur non adeat Africanum adversam eautalur vteludmem. Anno 585 terms scripta non est hc epstola;
siquidem Nicobulus, per quem hanc Africano scripsit Gregorius, hoc ipso aimo mortuus est.
Qutbusnam rebus equi maxime gaudent? non T<rtv tttoi xaXtcrta xaEpou'4 ^ov .
dubium quin equis. Quibus aquilas? aquilis pro- 'Aeto\ 8e tjiv; ox uXXot fl ttoi. KoXotov ci
fecto. Graculum porro graculo assklere ipsa quo- T.o-\ (51) xoXotov ifavEiv, \){ napoipfoc xoust.
qne parosmia docel. Eodcm proinde modo Allicura Oxio xal 'Attixov '; yaipnv , xa\ t&v
queque Ailicis oblcctari pula : l probilalis studio- xaXoxayaOiaf (it-:anoiO'J(Xvov ,; paiTifixal
gam ejus amatorc et antistile. Nam mihi prxses 5).( fp(52)6 Spxtov Elvat u.oi aivsxai.
nihil aliud esse videlur, quam virlulis adjutor, el ,; pE-cj \ avtaYtoviir^c xaxfa;, xv tv
vilii adversarius ; sive incruenlum imperium gerat, ovaifjiaxtov opxj) apxV (55), xa(lii:epi]y.e;, xvtf,v
ut nos, sive id, quod gladiuin et lorum jmicium ftpou; xa\ . yp 06 <roi -
habet. Cruorcm enim tibi minime adjiciemus, 0<O[iEv, apstTJ xpato'jvxa yvwiixovte, o a -
quippe quem virtute imperium lenorc scimus, non EpYovta, xa\ c6() lXXov tj EpY4> xoXaovca to
Ti cohibere, ac melu polius, quam suppliciis im xaxojf, rj-ii -fi p(iTXT|{ Sf o; p/f,. Ata r ,
probos coercer ; qua; quidem optimi imperii lex dpa jev xb Ttj; ouvtux-a 4eww8iCetd p.ot, xol
est. His laque de causis m.ngnopere quidem con- vv ti (jirouSfETai. Oux 81 6- xoiitov
gressum luum expelebam, ac nunc ctiam expelo. xxoijxi 8; tlv ^ftjxiTav, vayxaiw ^XOov 1\
Verum quia per adversam valeludiiiem id mihi ^; (5-i), xaV xXXiurov, 6ri tpoatp9'n'<'Jw"
consequi non licet, necessario ad liltvras veni ; et es Si' v8p8 (55) oxeou xa\ 9X0U xa\ ouyyevou,
quod commodissimum est, le per virum amicum toO T(xifa)TTOu uivxa lxo\ Ncxo6oXou, 8 xa\ no-
et familirem ac cognalum saluto, hoc est, per ^ soi itspl <i|xiv (ioittoto; 8s vip,
charissimum mihi Nicobnlum, qui et me apud te SXXo tic, 8i 1ie y'v)xv), xa\ 81' jjxwv avi-
excusabit (vir autem est fide dignus, si quis- rtv vvtopfsEi t) afl 11.
qaam alios, quantum quidem ipse cognosce), el per nos sesc pxslaniise lux noscendum prxbebit.

ituri sumus. Mox idem, o ffuyxapTcpojvTE pro o 0 km quriu Hoc proverbium quemadmodiim el alia
/;, quod Bill, veilil : Hiatos inju nonniilla ab hoc auciorc usrpala, ab Erasmo in
rias tolerantes? sed perperam, cum sermo sil de doelissimis His Chiliadibus prxtermissum est. Sic
dolore ex suorum obilu. 'Bill. \l eerie vir bonus, dum hxc scriberet, dor-
(26) 'Eiojiir ri\ . Ita fere epist. xxxti niilavil. Erasmus enim refert adagium Semper gra-
ad Philagrium. culus assidet graculo; quin et nunc cilal locura
27) Kal ravzu. Ila cod. In edit, xa! deest. Gregnrii. Errat tarnen dum hxc Eudoxio scripsissc
(28) '/^. lia cod. Par. el H05. In Grcgorium asserit.
edit, avauip-vjo-xtov. Mox pro, 51 6e m, etc. (52) Tovzo yp. Montac. et Morel. ( yip.
Cod. 1405, 6 Se itierj. (53) 'AraljiuxTor... dptfi*: 'H avatpaxTo; aprf,
(29) 'H{i7r 7e xop/o-aro. Ita cod. Reg. ac Com- (eclesistica potestas ; < dp/j (Xet jcou{ xa\ TEXa-
fcef. In edit, vapteai, . p.o>vo;, secularU. Perperam igitur h'gendum propo-
(30) Alias XL VI. Scripta incerlo tempore; forte nunt Moniac. el Morel. .
tarnen ante ann. 585. (5i) '1 r . fia Cod. Edit, itpa-
(31) , etc. Hoc adagio signifi- Y|iaTa, res ipsas.
catur, homines ejusdem artis et condilionis vilx (55) At' drpoc. Cod. Si toiotou vSpo. Paulo
tibenter simul Tersar!; unde illud : Similis simi- infra, cod. Ttvxa (tot.
369 EPISTOLA CCXXYH. s:
. (36). CCXXV. ELLEBICIIO.
DoUre m signifient, quod morbo prohibitut sil , quominus Ellebiclio occurrerel ; misiionem scripto dari
Mamanti, filio militit, postulai.
Oa ()['.0 ttj ^; (37) L - Quant nos detrimento morbus aOicil! Accurrere
5pap.;v 5sc xal i:ep'.-TJ|aiOai, xal ~r raxXaia ad le oportebat, leqtie aiuplexari, ac vcterein ami-
vaiivtjsat iXta xal luvrjOiiaj. "K/i Sa o/ ouxto citiam et consueludinera in memoriam tibi revo
<;v aOjiaxo;. Ai. xoxo soi irpjifxcv Sia care. At non ea corporis valetudine sumus. Ac
ttv 7pa(x.{A^Tttn/t xal ] ,! 5sCtoxe6a. proinde per litteras te adimus, ac salutando exci-
'EtiI Se xal StopoopEv Sei ti, (38) - pimus. Quoniam autem nui nus quoque aliquod
po,asv, Mfxavra tov avaYvixrTT)v , Svxa p.EV olerre convenjebat, lioc ofleremus, neiupe Maman-
itatpoc.xaOiepjeivTa 6 Sc tov teni lecioreui, qui cum mililem pairem habeat,
Tpoirav. "Atpe tip xal i)p.v, XXi pi auvapt- 188 Deo t'ainen ob monim probilalem eonsecralus
Bjx^tj toi; irXvTj&r xal So YTCpaov tJ)v - est. Hune, quaeso, Deo ac nobis missum tac, nec
uiav, iva pwjSe aXXuw /'.. Aussi; yp inter errons numera :. atque liberlatem ac vaca-
Szia; -c itoX(iou xal ttj [ * tionem ei sctipla consignatam tribue, ut ne ab
/.-i. Nal -, xoxou 9po'vxtsrov.. 4 ^p alus quidem per calumniara vexelur. Sic enim
xi Uy&ra v x^f"- xal v ( ti zv xaXavxsUExai, faustas quoque tibi psi belli alque mililaris im-
xoxoi; uiXtexa 9povxiexov Oeo , xal ttc exs?6ev perii spes dabis. Te, inquara, obsecro, ul ea. res
fcjr.xoupac. j> tibi cura: sit. Nam quibus res maxims in manu
sunt, et in quibus rerum omnium summa tanquam in tintina, antat, bis polissimum Deus, ipsiusqua
auxilium curse esse debet.
SKCT. (39;'. CCXXVI. ANYSIO.
Commoda valetudine utenii Anysio truer ipse rescrib! Uregorius.
THxv fju.lv , t<v >yeiv (0) Kedlitx sunt nobis lux liUerx, qua; le commo
fcjouvra, xal Sri nos vov a6rj ttj 4x3t- da valetudine esse, profcclionemque tuain tibi ex
jio. Kai itaua x<*P'. E 6s xal fp.ec xot- animi sententia cessisse significant. Quo nomine
jisv Tt ToiouTov irspl <jp.u)V aTwv imjTXXEtv , ingentes Deo gratias babeo. Quod si nos quoque
teXeCcv ^ aliquid ej'usmodi de nobis scribere possimus, majo
res gratias babilurus sim.
JSKZ'. OPS (41). CCXXVII. URSO.
Adversa minus valetudine utebatur Gregorius, cum has ad Vrsum ddit litteras , anno forsitan 382 quo
scripta est epstola xcn. Lrsi vellet frui chntate, sed cur ad eum non proficiscalur, causam aperil.
*H8 piv irporaropeEtv xo Xou- Se xal Suave quidem est amicos salulare ; suavius au-
5ti utov fjSwv. Tv <mv d .[{ (42) ;
lern per amicos. Quorum in numero esl charissimus
fjjiiv 'Avjio, 8 xal t!)v ysfav ip.it 0arr^^ETat filius nosler Anysius, qui eliam de nostra sanitate
*V t(Atpav bftls. urtv ^ paxsr* lxta vobis nuntiabit : si quidem sanitas appellanda
xpstiTov porf. Kai itEpl uv +,|1 (45), est exigua in melius inclinatio. Ac de is rebus
xovtweTat. ' ye nixpi 0*uv (44) Yv<r6at , de quibus rogalus est, vobiscum communicabit.
mTjTET 9tXtxu xal -p^itoc, xal t^ yi- Nam ad vos, ut ainieo ac sincero animo requirilis,
raq iroXaOjai t^ (, *xol iv fjSurrov, e5 profit sei, ac veslra charitate frui, mihi quidem
e6t, xal oTov oCix SXXo ti tuv airouSaojAvtuv, ib (veliui hoc credas) jueundissimum fuerit, alque
raauiv o ou|uv tIjv 6(XETpav SEfowv. E 8 xal ila, ut earum rerum, quarum cupidissinii sumus,
.jvaTv, f 4; (45) sunpsna?, f <j}j Soxtixausis (46)
nulla perinde, quemadmodum ii norunt, apud quos
cviii, fifj- rao; xaipiav xa-aYVb)Tip.Ev, xal 90p- vestram in excipiendis amicis humanitatem prxdi-
Ttxo! titi 6o)xev, d)j Svsu Xyou itapa9avsvT xal caiiius. Num autem id fieri possit, aul eliam alio-

(36) Alias CXXIII. Scripta codem circiler tem .;. idem, uio ^.. hi edit. ^
pore, deesl.
(37) napiiTijc fuxrzla. Post ^turuia, Mon- D (45) IJepl <&* i)ier\. Putera legenduin, ait Com-
tac. interrogalionis notam apponil. bef , T|Cn5>)v, de quibus rogalus sum. Non enim
(38) ICsi ti, zovto. Cod. fretus auc- amici res, sed suas prosequitur. pro xoiv<I>j-
loritaie, sic legil disliuguiique Combef. 6iupo9optv , Montac. el Morel. XQtvwvijSETai. Ila eliam cod.
t( tovto ; itpos9poXEV , quoniam aulem Reg. et R.
munus quoque o/ferre conveniebat:quodnam hoc eril? (44) M/jii ipSyr. Ita cod. Reg 1405, Par.,
oferimus Mamantn. Montar, el Morel. In edit, xxp' <l^wv. Mox, pro
39) Alias CXLIV. Scripta eodem tempore. , Cod. 1405 el Combef. , el pro wir)-
40) 'Yrleutr. lia cod. Reg. Edit, yeiav. tsts, Montac. et Morel. mrTsiTat.
41) Alias CXXII. Scripta incerlo tempore; tone (45) "H . Combef. I) xal .
circa annum 382. (46) Soxiftc-eie. Cod. 1405 et Combef. 60x1-
(42) 'O tijitratoc. Cod. el Combef. 6 alUzii- |1.
571 S. GREGORII TIJEOLOGI 572
qui conven'iat, prudcnlia ma pcrpcndal. Vercndiim A mpoSf).ou ttvoj ahcai. 'E-eitj p.r iniboyav (47)
cnim est, ne imporlunilalis notam subcanius, to ; c!j,- ''; (ptXoaoojxEV, xa\ navra
graves et molesti quibusdam esse videamur, ul qui 86ojiv ti ^.
sine ralione ac perspicua ulla causa in conspectum prodierimus. Quandoquidem mullis fidem nun faei-
mus, nos cilra fueum phiiosopbari, ac res omnes nostras Deo donare.

189 CCXXVHI. PANSOPHIO. SKH'. (48).

Si hujus epistolcc annum assignare non postumas, saltern afirmare licet post annum 379 scriptam esse.
Cum enim in ea Gregorius Evagrium condiaconum appellet, atque eliam ad pbiiosopliiain non ignavo ani
mo acceder scribal, post annum 379 scripta sit epstola necesse est ; si quidem Evagrius idem, ul videtur.
Hie sit quern, morluo Basilio, diaconum vult Baronius cum Socrale a Gregorio Sazianzeno ordinalum, Pal-
ladius autem verisimitius a Gregorio Nysseno. Forte eliam post annum 381 vel 382 differri posset hc ep
stola, cum ptofectus Conslantinopoli, ubi apud Neclarium ab allerulro Gregorio reliclus (uerat, Evagrius
Ule pliilosophiam non tantum profiteri, ted el in ea magnos potuil (acere progressus.
Qiiis slirpem jam floribus abundantein non lau- T; ox ir.x-.-iz v-ov 5ptt jipov toj &vOeai; t!va
dal? Quem non obleclat seges, cum jam ligalur, ox eiopaivEi Xrjov Sfti 6Eap.oip.swi (49) xaV -
ae maluram spicam pollicelur? Quem item lelitia *(uv jpi|i,ov utcio-xvo[*evov ; ttva il o vEotsXf,?
afficii anima recens initiala, jam Deo rnala, ty\i)(i, 5pxi E) xo<jxo'j[xvT, xa\ tic /otxa a.w-
el terrenas compedes exculcre incipiens, ut Deo se asUtjQai nitac, Apxouivi), va yvt*at
adjungat, earuinque reriim, quarum nunc umbras xa\ tSr; tljv iM6eiav iv vv tac exta; opt[iev (50) ;
dunlaxat cernimus, veriialem conspiciat? His nt- Xapto ev ov 8i taita StacEpav-ui yait^tq
inirum de causis charissimo fralre ac comminislro xa\ &uv5iax<5vt> f)[xuv Euaypitp, ox ayevvue
noslro Evagrio majorem in modum delector, cum atov ptv (51) ci).o<jota 7tpos6a!vovta- itetVj
ad pbiiosopliiain baud ignavo animo accedentein <f tXoaotfia (52) xaX t6 aota ipv. Xaipw 5s ti (Aot
ornons : quandoquidem philosophia quoque est xal tijv <ri]v 7tpova.t cpiXfav, xa\ ti xapTsou iv
sapienlise amore leneri. Quin hoc quoque nomine w<rtXXT| nXsiova, xa\ ttXeojiv iip-i jeSoio toi;
helor, quod mihi liiam ainiciliam conciliai; atque tTi tptXia (55) Yvtpsjiaatv.
impensius adhuc belabor, si plures ad nos litteras
des, ac plura amiciiiic signa nobis rependas.
CCXXIX. EIDEM. 28\ T AYTQ (54).
Etsi loco remotus a Pansopliio Gregorius, ipsi tarnen semper propinquus amicilia.
Quantum inier Hispanos, tanlum inter nos quo- "Oaov 'I6^ptov xa\ ^awv to , 1\1 ox
que interjectum esl spatium, hoc est, dierum baud oXifwv .. '' < iXEa, xaV ti Statuta toie
paucorum iter ! At amicitia eliam ea, quae inter se KAi\alov. Ti 8k ep.6oXa xj eoptj; >j ifi%\ 84
tlisjuncta el remota sunt, propinqua efficil. Festi tt) ^ 30V, xa\ t6 noOev trv irjvtuxiav tfvi
jiorro symbola, quam tela et jueundat Quantum V[.etpav ! T ov vtl tottov -$ so: toso-
item illud est, quod le vocamur, congressusqiie tov ^ ; emj tototo; (55). Et 8e 8e tv xa\ (50)
tioster expeiilur ! Qiiidnam igilur libi pro his tan leQV EitEv, oau-bv 7tp6XXoio.
tum oplabo? talis nimirum ul sis. Quod si eliam
quiddam majus dicendum est, teipsum superes.
CCXXX. THEODOSIO VEL THEODORO. S.V. eEOAOSl H 6E0APQ (57).
Epiilmlamium, cum duabus sequeniibus, censeri potest hace epstola, in qua de Eupltemio, quem de Gre-
airii [amiltu fuisse his eerbis signi/icari videtur : Nunc quoque genera copulanmr,... ul amor nosier capiat
iiicrcmenluni.
Pictures iniitamur, qui corpora prius ailim.b.aut too Cwypiyouc, ot tat? ixiat; ti
el deliiieaiit, ac poslea secunda ct tenia manu D o-xata irpoxapattovts, sutipa xa\ tpt-rj xlP*
addila, ca aecuralius expoliunt, atque coloribus tata anaxpioosi (58) xa\ tEXsiouai tot xpui*1"'"

(17) ff} /eofier. Cod. jltj 7ts!0wjiEv. (54) Alias CX11I. Scripta eodem tempore.
(48) Alias CXll. Scripia incerio leuipore ; foile (55) TofTovTor ayaor; E-n rotovro. Ha cod.
post aun. 379. 1405, Montac, Morel, el Combef. indit, torjotov,
(49) "Apu . Combef. Ciimjam ge- 'Ayabi ) toiovto, quod Bill.: Quidnam igilur tibi
uculis nodis tigaiur. pro his tantum oplabo ? * ulinam sis, cum. talis
(50) ' rvY r otitic p<hier. Ha cod. 2022 sis. Post towOtoj, &v subinielligit.
ilombef. In edil. Si/ vv opa tai, quarum nunc (56) El Se 6e ti nal. Combef. ti S sati xa,
abras cernit. Mox, pro &1 & ov, iideni xai- quod si chain majus dicendum ett. Mo\, pro ns'p-
-ojiev ov. iXXoi, Combef. itep6aXo-..
(51) 'Opir. lidem ipJvtE. (57) Alias (1X1 V. Scripta ad suminuiii aun. 371.
(52) 'Exeid\ pUocrc^a. lia cod. Reg. - OecCotrltp f) BecSwfXf). Cod. el Combef. oeoo-
lief lu edit. tpiXoioia. pi;i. Reg. 8tobi<jh$.
(53) Tof r/j piMa. lia idem. In edil. tr( (58) 'A.raxpi6ovcn. Cod. 1405, Montac, Morel,
dcesl. Combef. 7taxpi6ojit.
373 EPSTOLA ccxxxi. T-I
Uph x XiTiit (ioi xo napStYiia ; THv <i(itv ; absolviinl. Quorsum mihi special hoc 'xeih'pluni ?
^; iia *. 48; (! ** Erat 190 Jan> inler nos pura minimeque fucaia
<j-avti)V vGv (ii/, \ :' Xiyot eupiaxfiEvov), amicitia (res sane nunc prscrlim rara, quxque
xa\ xaxrjv fyiv etoi ouxe duYY^veta xosoxov, in paucis invenialur), atque banc nobis, non lain
oOxe xotvaiva waxpSo, ouxe, 8 tpr|(jiv "0iipo, \- cognalio, el communis patria, el ul Humeri verbis
paretrr), jgv jioxpota, xa\ xo xo; axol ular, amabilis talum qualitas efficiebal, quam
/apeiv 8 puiXiaxa irfjvu x tXia, xa\ e6a'.o- morum si mi Ei ludo, qiiodqiie iisdem rebus gaudc-
tipa epfi^exai. Nv xa\ x fvt) auvicxExai (luv remus ; quod quidem amiciiias maxime coagmen-
Se Xyo), iva x) iXa itposO^XT) fbijxoi, xa\ lal, firmioresque rcddit. Nunc quoque genera co-
(lXXov ujiev (59) XXVjXtov. Ka\ xoxo 7-- pulanlur ( Caveat velim liuic sernioni Deus), ut
xai (60) iXxpij) Sixabi) Jot)0<I>v 0e<5. "E-e ov xa\ amor nosier incrcroenlum capiat, magisque aller
f,ia 8i xoO yXuxuxxou ulo fjjiiLv Ecrifiou- xa\ altcrius siiniis. Alque id agit ac molilur Deus,
|-/0[uv up.d;8ia xf; ojxtuv. justo amori opi'iii ferens. Quamobrem, et lu nos
S 4;t, oOx ol8a np xivo (lXXov, ^ xvi 8|}(, p r siiavissimum (ilium nostrum Eupbemium habe:
i^p xoO veoo xfj fiExpa xijiioxrixi (61), f x<J> vip cl nos ileni per suavissimam flliam veslram vos
it?p\ p.wv. EOvota fip rcaxpo; xxvotc 4p.o4iu.oc. " habemus. Quod aulemsequitiir, ulrius polius causa,
DXtjv iitxo|iai 0|iv n\ itavxl EXxtsxip vevisOat nul ad quem loquar, non novi, nempe juvenisne
x4v eu^irfCav, xaouxv eixo, <ruvapp.<5ovxo. causa ad vestram praslanliam, an vestra causa ad
juvenem ? Patris er.im benevoleniia par erga liberos. Csetcrum id vobis opio , ul hoc malrimonium
quamopiime cdai, atque ua ut par est, cum Deus id copulat.

SAA'. EYEBI 19 (62). CCXXXI. EUSEMO AMICO.

Festiva admodum esl he epiflola quamvis a viro morbo laborante scripta, Ensebio de hujus fi Hi nupliit;
benediclione el volis sotemnibus elaudilur.

EJci-'.ov -fj ciXxaxTj (63) , xa\ xaipo;, xa\ !ou Evopia amaniissima, cl nubendi lempus, et vita;
xpr(rt{, xai naxpwv e)(a\ itX^poujiEvat. 'Hjxe fundamenlum, et parentum vota expela. Nos au-
Se aneijiev, oui (lXtsxa napetvou xa\ ouvExEoOai tem absiimus, quos maxime adesse ac sinnil vota
ixi'.v/ ijv. Ka xot xal Tttay6prtv, xo *fp Urtrfiw facer oportebat. Quin id quoque promiseram,
zf,v xi mOv Ixavlv yap e anixtjv (64) xi) o- siquidem cupiditali spes suberat : magnam cnini
Xe Oii. Kai -uXX/.i; lv ,^-{, uoXXaxt; l - ad fallciidum vim habet aliquid vello. Atque ipse
exv^sa, xXo T,xx<e>v x.t a^iosxiaf (65). "AXXoi quidem, cum ssepe profleisei parassem, ac s;ipe
(iv o-jv xaXexuuxv Sputa; (-eiT) -{{ \ xo mrsum cunclalus essem, tandem a morbo supera-
nafCetv) . v.i\ ^apOvo'j xXXo; fpufzbxiav , xa\ tus sum. Alii igilur amores vocent (quandoquidem
wjtf foy x^Plv avxfipXbjaav, xa\ [JaXXxcoaav X- niipliis coiiscnianeus esl lusus), ac virginis pul-
yot; p.x xv vOwv (66) x; -aaxSac. 'EyOi Se chi'itudiuuni pingant, sponsique vcnuslaiem vicis-
jiv ixpoiinoj (07) xov ea6v EziOaXjitov. v4op}cot sim altollant, thalamumque ul floribus, ila sermo-
/' Kvpto * Siyy, xa; axi 4p(iai x]v {- uibus conspergant. Ego vero nuptiale meum car
ytav, ai TD/ viob xdv vlwr aov, oi toX S' men vobis accinara : Benedical vos Dominus ex
elrev, Sxi xa\ xpitsiova;. Toxo xa\ wxpv eicijua- Si'on"; atque ipse malrimonium concinnet : Et vi-
jijv v p-Tv, xa\ vjv 7tuxop.at. TaXXa 8 Ojilv deas filios- liorum tuorum '*; pene addidi, te quo*
(xeXixb), xal uxeavouxtu itaxrjp, d TjCaxo. Toxo que meliorcs ac prsestanliores. Hoc et vobis, si
yp xa\ ro'j Tfap-oi; T:apcrsyivap.zv, xunt!ja(iv adessem, orassem; et nunc opio, Cxlera autem
xevuv jib; Evat xo; oxEtpavo'j, fi[i>v 81 x; E'JX^ vobis sint, ac paler liliam villis redimial, ul
i; oa if( xnoi ptjojiava. D opiavil. Hoc enim, et siculi nupliis inlerfuimus,
prse<cripsiiniis; nempe ipsorum coronas esse, nostrum aiilem esse preces, quas scio locis minime
delinilas ac circumscriplas.

11 Psal. cxxvn, 5. " ibid. 6.

(59) MJor tbjter. Pro >iev Bill, proponit
'ojiv , uosqne mutuo majori prosequa-
mur.
(60) TIf-aytaTe<>ezai. Cod. ^!, alque
id aqal ac molialur eus.
(61) . Nonnullicodd. ac Combef. Xoy_i-
njxt, ad veslram faeundiam. , pro \ jiuv,
Bill, proponil TIp xwv.
[Gi, Alias CLXXI. Scripta eodem forle lem-
11.
(63) i\ tpiAzzr\. Bill. Evopia lui. amores
ac delicia:.
(61) El . Cod. 2022, et R. eis aYrqv,
ad amandum.
(65) '1\ dflfacrlac. Combelisius :
Morbo succubui.
(66) drOr. lia cod. et Combcf. In
edil, (lex xuv av6iov.
(67) , lia cod. 1405, ac Combcf. In edil.
275 S. GRECOIUI THEOLOGI 576
191 CCXXXIl. DIOCLI. SAB'. 1 (68).
Ejusdem ac du suferhres argument! line est epstola ad Diuclem de flhv nvpliis, qubus optt ut Chr
sius intersit ac modesliu, omniaque in melius, velul aqua in vinum, cotiverlanlur. Modesta euim et composila
Christianorum matrimonia esse oportet.
Elsi ad filise nostra nuptias iiiiniiiic vocati, ad- A 05xe y.ix't.T-^iOx (69) rcpo xo -f, 8o
sumus lamen, el feslum simul agitantes, et aiiiu'i fa po <ifi>v, xat itapeajiEv, xat avveopxaovxsf,
ilacritatem preferentes , et vobis optima et pul- xat rj'jjx-poOujM'Jiiivrx, xat erceuxopEvoi ttSv jitv 3
elicrrima quaeque optantes. Unuin aulem bonorum xXXtaxov. "Ev Se xuv xaXdw rcapeivat Xptaxv
i lud est , ut Christus nuptiis nlcrsil (porro ubi ya^oi (ol> Se 6 Xpiaxb; (70), eCixoajjLa), xat xo ysv-
Christus est, modestia quoque esi), alque aqua in aOn olvov - Soip, tci, irvxa (ixaro)iE?0at
vinum conve lalur , hoc est, ut cuneta in melius eli xb Xxtov (71)- otij, 'j; ilj pixxa jtEyvj ;,
iiiiinutenlur, sic nimirum, ut qua: misceri nefas Afxe eE xauxov aysiu tcisxtou xal j-^b)Toro)10u,
est , inter se minime inisceaiilur, nee episcopi eY_{ xal xpoxau, >-6 xal suvauXia. Ae
cum sannionibus copulenlur, nee preces cum plau- tip xXXa , ourw xal xo; yjao'j
sibus , nee psalroodix cum tibicinum canlibus. Xptaxiavuv Sxtv xo * xajio Se t -
Opera- pretium eniin est, ut, quemadmodum caetera u.vxi]( (72). Taxa S<i>po?opQ[iv ' su &
omnia , sic eiiain Christianorum nupthe modesta? f(iv vxiSoT[ tv exceiee'.av (75). Tov Si ,
et composite; sint. Modestia porro in gravitate sita e p.v eraxat xoxot, xEl ('*) u'v ' ' * VH>
est. Usee nuptiis muera oflerimus : tu vero pro o"xpaxiii)T)v.
bis obcdienliam nobis repende. Generum aulem, si bis obsequilur, Qlium velim babeas; sin minus,
militen!.
CCXXXIII. ABLABIO. SAP. ABAABIQ (7S).
Ablubiummonci ne, dum cupit sophista esse, tirtnth oblitus, nihil aliud sil quam sophisla ; sitnulque sophi-
stieum supercitum ludiere pingit.
Saphrslices amorc te flagrare audio, miriicum ? te-TtxTJc Ipv, xal xi -
quiddam existimare , graviter ac magnifie loqui, vai Oauuov,oTov oo6apov ^, pija. pX-
cxcelsuui vuli-iini pralerre , aile ac sublimiter in tciv, aSECsiv }r,X8v xat irreopov, xo Xijx (T6)
gredi , alque ingentes- tuos spirilns in Maratho ooi cfipsiv Kbsi e; Mapa8uva xat SaXapLva, xaxx
nen! et Salainiueni , illa , inquani , vestra orna- ) x uuixepa xaXXiuittajxaxa, xa\ p.rfilv (77) iv-
nu'iita, tendere, nihilque aliud quam Milliades et votlv, 6x1 xi] MiXxiai xa\ Ruvaryeipou, KaXXipt-
Cymegiros , Calliniaclioi et Telemachos cogitare, vw xs xat TjXEjixouc, xa\ itvxa cnteuasBai (77*)
ac denique omnibus rebus sophislive , ac qiam ao'fiaxiyub, xa\ 5xt x?, li-XEtpf.jEoj. Et
pruxime ad conaUim lutun el institulum luuin, in- fxev ouv (78) |XEx xoxou y.aX psx^ tcoi) xiva A-
siruciuni esse. Quod si igitur una eum bac re Yv, ]jixpo eT, xal ' v sot irpoast (78*) x
\ it tiiiis quoqtie nonuulla tibi ratio est, nosier es, xf, ESoxtjji'fjaEuj e x SXov et eowxtj, xat
alquc gloria nomiiiisqun eclebritas ' tibi via et or- xtj (79) ^jtexipa entXavftvi) tfiklaL, tbv xs itpo
dine progredilur. Sin autein nihil aliud , quam so XX^Xou ttoXXoxi itspt xo xaXo ieXi^THAEv,
phisla es , noslramquc ainiciliaiu oblivisecris, ca iXXo (XEV oiSv pu Swx^P^ (7a*)- 'Exev 6 e-cev
que, quae de bono et honesto perspc inter nos lxpiov , pax^a jxev v xo u,ec-
disseruimus , nihil aliud gravius ac inoleslius di- paxfoi;, ^Xscixa 51 * ctatxeTjiijAEVo; (80),
cam. lllud 192 aulem ferlasse diclu non inimo- jvxa av eX9j aot xo povsv XX' ci Osxepov.
deratum fuerit : scito te parumper quidem inter adolescentes lustirum ; quam pluiiiiium aulem le
libi psi lusui ac ludibrio fore, cum ad bonain uienlcm veneris. Sed id serins.
(68) Alias CXCIU. Scripta eodem forte lempnre. (77) Kid ftrfr. In cod. Reg. xai deest.
(69) KexAy\fisOa. lia cod. Par., Montac, Morel, (77*) Kai iexeviicOai. lia codex et Com-
ac Conibef. Indit. ]<1>[. belisius. In edil. deesl. Monlac. el More1, savxa
(70) Ov B Xptcro. lia quatuor codd. Regg. ae !.
Edit, xo 5eXpi3X0(. (78) 2 itr or. Ita cod. Reg. ac Combef.; ita
(71) El iAzior. Cod. 1405 et Morel, ; xo etiam Monlac. et Morel., qui pro xoxou xat
iXxtov. pexrj;, babent uxa xaxt); . In edit, ouv
(72) Koo-fto 6 )} <rsjtrorr\. lia cod. 2022, Mo deest.
rel, et Combef. In edit, vitiose xj(mv Se , ae- (78*) loi xpcetci. Ita cod. et Combef. In edit,
U,V(5X71. itpotot, quod Bill. : Atque ut gloria nominisque cele
(75) Ebxeteiar. Cod. 1405, et Montt, ena- britas tibi via et ordine progrediatur velim.
Oetav. (79) El Si ei coptoriie, xnl Ttj, etc.
74) "Exet- Forte melius ?- Ita cod. et Combef. In edil. eE Sa SXov et '.-,,-,
(75) Alias CXXXI. Scripta incerto tempore. D xat x xj.
'61>. Cod. Reg., Monlac, Morel, ac Conibef. (79*) OiSr fa) tvcxep. lia cod. Reg., Mon
. lac, Morel, ac Combef. ,'sicque legit Bill. In edit.
(76) .iiita. lia cod. et Combef. Legendum tpCi deest.
proponuut Montac, Morel, ac Bill, xo . Sed (80) 'Yx creavTov -. lia cod. Reg.
aliud est, ail Combef., neque hic aptum. Mux, pro Vitiose in edil. tT)x8rl3u.svoc.
txeti, cod. Reg. el Combef. xiv.
377 EPISTOLA CCXXXV. 37$
'. OATMniANQ (80*). CCXXXIV. OLYMPIANO.
Olympiamts, judex optimns et oralor eloqucnlissimus, Cappadoci prfectus, librum Epistolarum
Aristotelis Gregorio acceperat, quem exposai Gregorius, significatque Ms lilierh se recipere, ne lam incor
rupt! judiis tenala a se inlegrkas dicalur.
To iwxrfov 6itp etXtjtpa itap' ^jauv, ta; ':- A Librum quem a nobis accepistr, quo Aristotelis
, a8uvp.Tv fiv p.1] vaxo- Epstola; contincnlur, poteram qnidem non reci
pviiajOai, XX eol piveiv aaai, \oyio> ere, verum penes le relinquere, munus videlicet
owpov oixeov, xal cpiXia; 17:.,. Sciov. '; iv erudito viro aplum , et commodum amiciiia: moni-
6 p.i) Ypst^v revYX5 ' ^piuv ;; et; px^v mentum. Verum ne , ut oralor eloquenlissimiis et
irapavopa; xal ;, cu; xal .-' (81) 8eiv- judex optimus, iniqoitaiis et contumelia adversus
; xal 6ixa<rtlj; ipisro;, ti SiaOeipeiv imyct- pi'&'fectura dignitatem admisse dicam nobis im
poupev Sixastijv qtcu; avaXcoTOV, xal navr6; 't}- pingas, quod tain integrum et incorruptum judi-
Xo4epov ^..;, tjxtco nXtv IjuJv 8 . atque omni quasslu sublimiorem, corrunipere
MtaOov {TjTouiiev itapi xj ;; XofioTrrto;, 5XXo tentamus, redeat ad nos id qnod dedimus. Mcrcc-
lv oSev, ( yp v xal Sotj jjjiv )8 2xEtv dem auteni a te, viro erudito, nullaiu aliam postu-
iXoJocyjiv ;) adro 8s xb emnXXeiv* iva aoi xal lamus,(qaid enini nobis dares, quitus nihil babere
npb X<yov r t9; vTiSoseiu;, ttjv Ta '- studio est 1) quam hoc ipsum , ut ad nos scribas.
X^P'V ' eitieroXwv StaXovTi. I Sic enim sequa tibi remuneralio erit , Epistolarum
beneficium per epstolas dissolvenii.

SAE\ AAAMANTIQ (8). CCXXXV. ADAMANTIO.

Rhetorical libros postulanti Adamanlio, scribit Gregorius peleados potins sacrai Scriptur libros utpote
utiliores el apliores. Miltit lamen quos poslulaverat, quolquot lineas el mures effugerunl, monetuue iis eum
praxlare usurum, si Dei inetus, quem ab omnibus cl ubique coli oportet, siiperet vanilalem. Si minus plii-
losophicum Adamanlio videatur quud prelium librorum postulel, Gregorius respondet : Tu mihi prctiuiu
solve, objeetionem auicm solvent pauperes.
'; (8*2) icap' ^(xcuv et; 0T)Topixfv v- Libros a nobis polis, ad rheloricen repubescens,
r/jir/cov (8*), ^v.(ie;xaTEX<jaiMV, 1 quam nos abjecimiis, cum divino instinclu au Dei
ill 6eov Svti) veucravre;. 'Enei8}) xp)v ro3TS "" causa in clnni ociilos ereximus. Siquidem nos
easQai ratifovra; fair, xal iietpaxt'cuv (J/sXXto- aliquando tandem flnem ludendi, ac puerili more
jiivou;, xal r.pb t!]v Xt\0tv^v vax^ai ira8suatv, balbulicndi facer oportebal , alque ad veram eru-
xal Souvat Aoycp to - ( tcv AXXcov, ditioncm aspirare , Verbo sermones una cum iis
etyoiev. KXXiov ilv ; fi~! 5E6Xoo, omnibus, quae quondam habebamiis, niuneri dare.
XXi p:$] ; itel xal ; an: xal Ac pulchrius quidem faceres, si divinos libros,
oxeioTpa; xeva; oSap.ev. 'Ezc:5f 6e ~/_z4Jb) non aulein hos peteres ; quandoquidem los quo-
vix3 xal ( oOx Estiv, ISo sot xal que tibi utiliores atque apliores esse sciinus. Quo-
icuxTa nap' f;j.i>v !?; (83), Sea ; orj-ca; niain autem deteriora superiores partes obtineut,
etiuye, xal Tbv xanvbv, xaxxeiTo, xaO- nee a senlenlia deduci potes , en libros eos a no
\- to{ vauTixoI{ Tnj8aXia (83*) Tbv bis babes, quos poslulas, eos , iiiquam, oinnos
jiXov xal tjv cpav. xoi itpoetaeve-j-xe ,; qui linens elTugerunt fumuinque supra quern sili
oociTtixij; .!) 1<5> , [8 xu8pc;, XXi eranl, queiuadmodum naulis gubernacula post na-
xal Xlav -'.uixr.xi'i; xal ---vviiw; , neiSij xal vigationem ac navigandi lempus. Tu vero sophi-
-oXXoj ;iov [xv o KuvaYeipoi, xal o KaXXEjxa- slicen adbibe , nou minute 193 el ignave, scd
/oi, xal ~ TpcSnaia MapaOcv xal ;, <' pcrquam ambitise fortiier : quandoquidem
tbv aurai eSa[(iove; elvat voii^t, xal noieTv |) apud vos quoque magno in honore prelio sunt
to-j vou;. (lv e; tosotov natia9co (8i), e Cyuxgiri et Callimachi, a: Maralbonis et Salami-
xal xaipo xal ttj; {; poatpaaecuj nis trophxa : ob qux et felices vos ipsos esse exi-
XX' ix tt{ naXai; ovvr)6ea. ^ 8 ef) xal ^- stiinatis, et fclicitaiem adolescenlibus auerrc. At
ffaoOai , xal xp^'e*"*' ^t xaXv to; xttj- que hxc joco dicta sinl, cliamsi a tempore el a
Oeji. Xp^er) 8 otcu, Oetoj 96o'j vixuvto; t^v nosiro inslitulo aliena, at ex veteri nostra consue-
^x-.ik'j-.t-.i (3v naai xal itavTaxou TijxtjTov), oeov tudine. Tibi aulem bxc adipisci coniingat , et

(80*) Alias CLXV. Scripta incerto tempore. (83) " aize. lia id. cod. et Combef. In
'U.tffi.-r im-i>. Cod. 1405, OXutin(c>. edit, Cl"ce;.
(81) ' xal /iroi/.>. lia iidcin codd.ct alii quo (83*) To ravztxo . Hanc compa-
rum auctorilate delevimus 4. In edit. )(xalr;Tcup. ralionem ab Hesiodo inuluavii Gregorius. Vide no
8C) Alias CXCIX. Scripta incerto tempore. tas ad epistolam xi.
82) Alre. lia cod., Monlac, Morel., Hill, ac (84) Ei TocovTvv &. Cod. 1403 :-
Coinlief. In edit. f^TEi;. /')(.). In eo cod. deest f,iv, quod babent edili Mon
(82*1 '\(. Cod. 1403, Monlac. et Morel. lac., Morel, el Combef. e; tosoutov /. In
Avaoatvcov. edil, e!; tosoOtv <iitv r:aifai9oi.
379 S. GREGORIl TIIEOLOGI 5i
aueptis commode uli. Sic porro uteris, si Dei me- A &, ci xa'i *) tmwtsXu aj-f(v ^
lus (qu m ab omnibus et ubique coli oportet) va- . E 6 coi ib pOui Soxa , oJ
iiilatem, quantum fieri polest , superet , eliamsi (p'.Xsocov Sa Evae tijmjv twv ituxtwv aTEiv
liane non omnino excutiamus. Quod si qui- o aoi taxp]Jiaxa(85), Xjou!ii8eolnvTixecTiv v-
il.'ni tibi recle dici videntur, at minime pli i loso- tQeo-v.
pbicura esse librorum pretium postulare : tu, mil pecuniaiu solve , objeclionem aulem tuam solvent
pauperes.
CCXXXVI. LIBANIO SOPIIIST/E. SACp- AIBANIQ 201 (86).
epstola, brevissima omnium, Libanio, sopkist famoso, ul videlur, malrh nomine scripta est, cum
Gregprius ejus esset auditor.
Mater patri filium misi : naturalis, inquam , ma- Myjtip itraica (87!, f (f'jsiv
ter, elofjueiitiae patri. Ut igilur mibi cura sil, tibi (88). " oJv p.oi ^), ool
curse eril. u,sXfse.
CCXXXVH. MACEDONIO. SAZ'. (89).
lncertioris adliuc temporis sunt quam superiores, epstola quw sequuntur. Ista ad Macedonium mera est
graliarum actio de acceplis benejiciis. Suum ipsi psalten remittit.
Nos in beneficiis ab amicis accipiendis haudqua- Ox AtiXtjittoi itspl /siv (90) - -
quam insalurabiles sumus , etsi lu ad beneficia fXwv i^c, e xo o itpej ti notlv 4?0ovo. A:
danda uberrimus et copiosissimus sis. Ac propterea iv. / '/,~r,v rs-i jA'yai:v (91) <^-
psallen quoque, ul inter nos conveneral, ad te re- xs!|xsva, PXtuttov ; 6vxa (Suov v paxel
misimus, viriim cum alioqui optimum (quantum ^ ), xa! soi x/an<i[xv&v foco,- 64a
brevi temporis spatio perspeximus), lum eliam for- tIjv ^8, roSjjivTiatv Ixouaav asi xal lij.
lasse tibi gratum , propter psalmodiam , Dei ac sa- }. E fe \ itXtv eepyetjoci ijjia ,
Unis memoriam perpetuo refricantera. Quod si *vxa Sv fj toutooi cXov, xa\ xaip& tpaivtjTai (92),
rursum, cum tibi visum fuerit, atque occasio sese 7ioif9Eic ,. xa\ (lXXv ti ttc ^{ ,
obtulerit, beneficio nos compleclaris , melius fa- iXia?.
c-ies, idque luo erga nos amori magis consentaneum
erit. Q
194 CCXXXVIlr. SAH* (95).
Consolatoria est hc epstola ad monachos et wrgines, in todem monasterio, sive mixtum esset. Ml
votant, sive duplex, degentes, qui de morte abbatis conlrislabaniur. Graliarum actiunh causam, non v*ro
lierons esse id quod contigerat, docet Gregorius ; nempe quod albleta, post praclarum certamen, ab
arbitro certaminis assumplus sil et jusliliae coronam acceperit. Deinde hortatur ut defuucli vtrtutes,
piirilatem, lenitatem et humilitatem, in suis quique moribus effingant, ut ejus viva *int mortui inoniinenla,
atque in ipsis Ule reviviscat.
Pienlissimae atque omnibus rebus ill Christo or- Tfi 6[ \ irvra (94) xsxo<jjcij-
natissimse fralernitali , qua est in Sannabadaa y-tiT v 8;<5]1 Tfl Zawa6a-
b-ali Leucadii , inter monacbos et virgines , in 6"<xtv (9S) . AeuxaSou, v {aovovoi
Christo Jesu sanctificatos , Gregorius in Domino xa\ irap6voi (96) ^'9^01 *v ijaoC,
salutem. ,>!; v Kupw x<P"v (97).
Id quidni , quod Dei consilio ac Providentia To p.sv yevoevov ' oxovojjuav , cxa-
conligit, prudenlibus viris graliarum aclionis, non pircta, o axpwv (98) to59es <m to ys
lacrymarum materia est, nempe quod alblcta post vov Egouot, EuiOev (99) YSveBat
prclarum certamen quo perfunctus est, ex arena tov OXijT^v ( ttj ' ^ t^iuviaaTO,
excesseril, atque a certaminis arbitro assumplus \ ^^! irruwAixo\i, ojste ana.
sil , ut jusliliae coronam acciperet, ac per eum tv t^? Sixaioavij xicavov, xa\ 7tXoov<ia!

(85) Si }tci xfrfjutra. Bill, legendum censet (93) Alias CLXXX. Scripta incerlo tempore.
][ itpsxe vel Xs, sed plana satis el elegans (94) . Ita cod. In edit. Sii toxvtojv.
lculio, eliamsi nihil addatur. (95) S.qrra6addr\r. Moniac. Savva6<S8a. lia et
(86) Alias CCIII. Scripta incerto tempore. Morel, qui eliam cum Combef. Savva6oSTiV.
(87) . Cod. Reg. itaTOjica itaioa?. (96) 'Er wvovci nal . Combef.:
(88) Jloyvv. lia cod'. 1405 et Combef. ilonacltorum el virginum.
In edit, . (07) Xaipeir. lia cod. Reg., Morel, el Combef.
(89) Alias CXX1V. Scripta incerlo tempore. In edit. x*fvew.
(90) . Cod. Pass, - (98) Ebyapictla, ob daupur. Ita cod. 1405
oxev. * ac Combef. At Montac. et Morel, zv/a-
(91) '^^. Ha cod. Reg. ac Combef., piSTa, o Saxpwv, oiunino graliarum actionis,
sieque legil Bill. In edit. itETts^autiv. non lacrymarum. In edit, euxaptira deest.
(92) 1. Ita cod. Reg. et Combef. In edit. (99) . Ha cod., Morel, ac Combef. In
cavETat. edil, .
581 EPSTOLA (XXL. 3J

t* EauxoC xbv xtov (1) y-yAt^v /opv. nv- angeloru.nl chorus augereliir. Hx'C, inquam, alquil
xatx xotauxa xap; xa\ cpoavrj ) (2) xot; alia cjusmodi , iis , qui ex Evangclii proscripto
po xjv aXf8siav Xerouet - EOaYyXtov y- conjccios in veritalem oculos liabent gaud ac
vxai. 'EtceiSt) S auv-fjOEta xt{ expxtjiEV iix xa'i Ueliliic argumentum ex s sum. Quoniam auleni usus
cxyOptdraEtv e-i xf u-ExaoraEi xwv aftuiv, xa\ quidam et consiietudo hoc ohliiiuil , ut ob sanclo-
xr, xuv ;{ a;to0a'., riiin virorum ex hac vita disecssum et moerore
tovtoj vexa sxuQptuTcov (iv xi \ xaxr^, ox aluciamur , et ab iis, qui chari nobis sunt , conso-
XaXr,3at (5), [xlv auu.6ouXEVo- lalionem aeeipiamus; eam ob causam triste qui-
UEV tosxev T* ixoi xo; xotouxot luv Xyojv, dem ac msium aliquid, nec loqui suslincmus,
TV J(P-tl>3':oufJL^v,lv t*p4xXl)V Te07cX|poO[AV, nec, ut hiijusmodi sermonibus aures subjiciatis,
v .1 (4) xi ! fuv, as\ auetorcs vobis similis. Al vero , quod debemus,
irpb xEvov JXtkiv, 8ti xo 7;po; aXXTjXou.; pav. consolalionis muere fungimur, il lud scilicet vos
ToOxo vjp sx<5u-s0a, xasxov xa\ ^ bp molientes, lit per niuluum vcsirum conspeclum
toy p.axap!ou ^ , & xav aXXrXou{ semper cum ante oculos proposiluin habealis. Hoc
px, TrXTjpoopisOat Ou.;, ti Ixevou XaPa* eniin oplamus , ut quisque et quque ad beali
XTfjpiEvaxEvijEXE. Mop90Jw xtjv uwjv U.WV xb exs- Hins viri vilam sesc component , ita ut, dum vos
vov xaftapov.xi aopyriTov, f] xa-7tivotppo7VT, f ivspfi) invicein conspicitis, illud vobis persuasuin sit, vos
iXoo^ia (5), xb art -pi; xov 6eov juvxxau.Vrv xv ipsius notas ac formam inlueri. Ycslram vitam
(^ I/eiv, xb ] ; x ; xo iou xo- informet ipsius puritas, lenilas, humililas, actuosa
xou juxEtpEEsOat (0) tva xaOxa ev ^:; (7) philosopbia, perpetua animi ad Deura contenlio,
jH--;, xb xivou ivt|h<53uvov v auxoi w- nec ad hujus vita; fraudes suspend ac distrahi.
ypiyf3T;T, xa\ oOte xevo;, oGxe fiet v 8avaxw Sic enim Gel, ut hxc alii in aliis perspicientes ip
),. 'Ev yip itp xaxstvo; iv sius nionimentum in vobis ipsis eflingalis, nec
Siaitavxo; E-i4ixe,3xat, xa\ uu. 64 xjc ;; aut ille,aul vos in morte sitis. Nam et ille iu vestra
icoXtxEa, XTJ xo 6avaxou xotvojvia aXXoxpfoo; vita perpetuo vivons ostendelur, et 195 vos riirsum
auxo; xaxaixf3EXE. 'Ep\>uivo-j; uu,;, ^ \ per probana et honestam viise rationem a mortis
awjiaxi Tcpoxnxovxac (8), v xfl 8'Jvu.Ei xo ayou commercio alienos vos reddetis. Sanos vos et u-
'/; Kpto; oxETtJoi (9) u.vtaevouc tu.uv columcs , atque el animo et corpore proficientes,
v xa!; Tzposfjya;. noslrquc in preeibus vestris memores , in Spiritus
saneli virtute Dominus protcgal.
2A9\ (10). CCXXXIX. EP1PHAN10.
Epiphantum quemdam ad amicitia: certamen, at titieris ullro citroque miltendh dimieandum, festive pror-
btisjuecHtiH provocal unex, seque Nestore niliilo spendet xqnaviorem.
N4[i<l> rcpoxaXoupat vjiov, xbv xeXeovx x'.pit- Lege legem provoco, niniirum quae (ilios eru-
sOat Tnrcpa (11), xeXeovxi SiSdaxEiOai itaa. dirc jubet, eam qua; palri honorera habere i in pe
NOv |xev euv (12) efr-ro5a jot ; x xXXisxa, ral. Nunc igilur ad res prsei larlssimas ducein me
\ otov Seiv tXa; S^ou x . Et 6 tibi pr.i'bco : ac vclul amicitise dcxlram lilleras
4vx::eET|c (15), \ iroXXxt xoOxo 7totstv oyXrj- nostras accipe. Quod si impctum contra facias, ac
ttr,{, ; xxoif.uei \ ^I^wvl axJtriXTv , oWiv saepe id facer in animum inducas, fortasse seneui
xo Naxopo; afEvvecixspov. quoque pugnacem reddes, Ncslore nihilo ignavio-
rem.
SM'. ME.VETI (14). CCXL. MELF.TIO.
' absimilis arqumenli est epstola, qua Melelium, studiorum aliquando socium, ad scrtbendum ,
detidiam exprobrans, suam ipse fatelur, amicumque liortatur ut Uteris deineeps ostendal quid Uli sua curat
til amicilia.
O'jxe 5au.Tjv oou Ypu-fwxa (15) moitoxs, xo- Tanto jam tempore nec tillas a le lilleras ac-
GOTO OU XP*vo V7! '* t1> "OOJV oOxE rep, lametsi, ut pulas, id expetens : nec ipse ad
(I) Ai' avTov zir . Sic idem. In edil. St' sicque legit Bill. In edit, iv &XXoc.
avxoO xuv. (8) . Ita cod., Morel, Combef.
Ci) A?cpfii\. Vocem banc addimus ex cod. U05, Vitiose in edit. TipoxTcxov.
et aliis pluribus auctorilatibiis. (9) SxexCoi. lia cod., Morel, Combef. In
(5) . Cod. 8uvau,Ea. edit. 3x-r.
(4) Zxwov.levcat. lia cod. ,1405, Monlac, Mo (10) Alias CIV. Scripta incerlo tempore.
rel, ac Combef. In edil. sufi6ouXEEtv. (11) Tttaceai . Cod. 1405, et Combef.
(5) 'Erepyti tuXoaoita. Ita codex 2022, , parentes.
Coiiibcfisius qui sic veriit. hune locum : Streiiuu et (>2) Nvr ir our. Sic idem. In edit, ouv deest.
actis philosophia. Edili vEpy;. 1 15) '/.. lia cod. Reg. et Combef. Iu
(6) MeTEuflecOrti. Coinbct.: Sec ad ejus sculi edil. avxETTiTT];.
fraudes animis efferri ac insolescere. (14) Alias CXL1II. Scripta incerlo tempore.
Ci) 'Er 4J.Jjj.lcf. Ita cod. Morel, Combef. (15) Zovyfmuaa. Monlac.cl Morel, aoj ypu.;jta.
583 S. GREGORII TIlEOLOG 3*1
te scrips!, minime tfnbko quin id eliam expelen- A iitereJixa (16), 61 Sri \ aw i.
lern. ingenlem eessalionem desidiam, " TT- pYio, . \ ttj vaX-pr<rac I
dicam stuporem Pene quoque nobis, quantum Mixpov xal i 'avtimo (17) ^xtv eI irvou
ad somntim aliinet, Arganlhonius rediit : la dkl XSyov, ctw xa9EuS^eaMV. h/ 6 Oicwo (1)
dormiimus. Ubi nobis illa sodalilas? ubi commu |v xstvo; Se ol xoivoV Xyoi "ai auXXoyoi,
nes sermones et ctus, et dulcis Ule perennis yXi/XEta 7rrn* *al 4oovo, y' )j ^ ;
fons, unde bauriebamus ? Eqnidem ipse el exsurgo. 'Eyw O'jv xal SiavaTajxai, xa\ tJ]v xiviv no-
et pulverein exentio, queiuadmodum Acbillis equi, aEofiai., to 'AxtXX> totou, &} youv
serius id licet ( vereor en'un dicere), ac seiam suc- (xvi yp etcev), xa\ tjv xaTJjv vaaeiojiat. Mq
culio. Ne me, quso, cavillari existimes. Tu vero is x(jj[iwfiv ^. o\ Se e Tt uXei , f,j-
ecquid amiciiiam noslram cures, el litlevis- luis tipa eXi;, cLv imo-rl; ^.
conspieuum fiel.
CCXLI. ABUGRIO. '. ABOTPI (19),
Uanc epistolam extremis yit Gregorii diebus teripla constat ; quippe quam teripsit cum vix taiilia vita
scintilla superesset, ut spirare liceret. Abugriu (austa precutur.
Fama bonorum nuntia nobis memorare non in- A^ttsiv es > , SXXote '
lermitiit , le eiiiicare stellarum instar , qui modo xi ,o -?,? f5ap6apix) vierxovTa , vvv u.v atrr,-
in bac, modo in ilia barbaric orae parte ex- piota rcapxovTa, v**v 81 JautAE cat
oriaris : nunc stipendia militara et anuonas ero v(5[ivov jist tr^ynizoi, f) twv yadG)^
gando, nunc in 196 regis conspeclum cum splen ^l11) fyiv o 5:z!.r.zi. E'J^V
dide ornaiu prodeundo. Deum prccainur ul tibi 8 XSyov xv oroi irpooSiav Tt^v
fauelo , prout aequum esl , conalu , ad summum mXet?rnv , iirt p.ya as. itpoEX9itv auifcia , xa
evadas dignitatis gradum , utque conlabescenli avrjvat tix'jjaevi) (20). Toioutov iteotiv
qirandoque conspicuus appareas : tanta enim vitse fjitv fiou, oov vanvev iSvov.
nobis inest scintilla, quanta ad respiralionem
solam sufficiat.
CCXLll. PETRO. 2MB'. (21).
Cermanarum Gregorii epistolarum agmen clundit tuce, quam ad Pelrum scripsil. Jam enim sis,
scnectulc morboque fractus, e vita discessurus, melu ac solliciludiue discessus laborans, immineutem
mortem exspeciabat.
Diulurno tempore alter ab altero remol fuirous, XeTstov ejutxpvaiv ' .1, .*) '
atque mutuo conspectu nobis frui, per 6<J<iv nX^tiiaiiavTEi, ji^'te 8V TtiTtoXuv jX^iavTc.
Miteras colloqui conligit. Verum banc disjunctiu- 8 3tl 3(o;i-(j)v jt\ fitsraaif , '
nem corporum dunlaxat , ac non item animorum itvE|xaTo;. ' vuv St xaipS;, xa\ itponayopE'ju
esse conlido. Nunc autcm cum occasio se offert, TTjv Xa6Eiav , xa\ itpoiiuxEsOat izip\ (i5*
( t pictatem tuam saluto , el vicissim a te pelo, ut <7>, xa\ Y^P?> y%- s'^"b? x3(xvSvt(i)v, xat ywvia
pro nobis, qui et seneclute, et morbo, el vitse acta:, T^ TToX'.TEfaj \ ^{ exTjjiai; (22).
discessus e vita inetu ac solliciludiue laboramus,
preces ad Deum adbibeas.
CCXL11I. AD EVAGBIUM MONACIIUM , SMP. nPOS ETArPlON MONAXON, 1
DE D1VINITATE. 6E0THT0S (23).
Leijitur in scholiis, 'Iotov Sri Ttva Xoyo pnpi6aXXETat. Sciendum est fume Iractatum in dubium
'ocari, i forte, inquil Comber., quod paulo sit nlrkalior, iis luminibiis niteat, quibus Gregorii
cliqua. Ego polius spurium existimem, sic abesse videnlur omnes Gregorii characteres. > Colb. lamen
maximus, nulla censura aut observatione, integrum reprsentt. Sic D. de Cosniac in notit ; Pater
autcm D. Clemencet in argumento sic habet. Epstola ad Evagrium, qua inter orativnes olim 43, non

(16) . Ita cod. 1405, et Conibcf. D quam sensus postulare videtur, proponit Combef. ;
In edil. ETtffTEiXa. , xa\ . Supplendum levi namque mulalione sibi lexius coliaerel. In edil.
vdcliir, ail Coinbef., xa\ , sicque legit Tfxou.v. II locum verlil Morel. : Deum preca-
Bill., qui pro proppnit aUT. tuiir u< cpta tua rationi consentaneo et (elici pro-
(17) '. Arganlboniug, rex Tarlessio- gressu ad summum dignitatis gradum promoveal, ulque
rum, cui Anacreon poeta centum et quinquaginta videaris aliquando. Nos ulique tabeseimus; tanlum
tribuit annos; Irccenlos vixisse volunl alii. Mox, enim vita nobis vitatis est, ut spirare solum ticeat.
pro e!; HVOU Xo-fov, Montac. el Morel, legunl e! (21) Alias CLXXXVI. Scripta extremis diebus
U7TVOV \6yOU. Gregorii.
(18) ' eiaco. lia cod. 1405 et Par., sicque (22) Kai . Cod. Pass. xa\
legisse videtur Bill, in edil. Odao-oc. ''.
(19) Alias CCXLII. Scripta in extrema vila, et (23) Alias Oratio XLV. Dubia, vcl polius suppo-
forte ann. 389. sililia. IJefl &BOti\to. Colb. 3 addit {laOrjTljv
(20) . . Hanc Icclioncm , diseipulum suum.
583 EPISTOLA CCXLIV. SS
genuinus, sed suppositiiius est fetus. Fas sil dicere cum Petavio (23') : Ut enim germanam esse non pulcm,
cogit tum styli dissimilitude, tum pedcslris illius ac ptebeius sermo, minimeque Nazianzeni elegantiam
et grandilalem redolens. Titlemontius quoque banc epistolam non esse Gregor exislimat, nee eloquenlissimi
ttylum ofaloris redoler, ineptis rulionbus voeibusque ipso indignis sealere. Observai doctas Cole/. (24),
epiilotam ad Evaqrium Theologo tribu in ms. Regio 1789 circa filtern qustionum Anaslasii. Verum et in
edilis ejutdem Anaslasii quslionibus Basilio eadem ascribilur, mulloque etiam probabilius in ms. itidem
flegio 1472, itemque Gsareo apud Lambecium 706 Gregorio Nysseno iribuilur, et lanquam illius laudatur
ab Euthymio, Panoplia' prima parle, titulo secundo. A Gregorio Nazianzeno scriptum liane non esse epi
stolam sat cum viril dociis afirmare. [Adde quod eque Nieelas eamdem orationem tanquam Nazianzeni
Jetum agnovisse videtur , qui earn videlicet in suis commentants praterierit.]
Io5pa |.; y.%\ Xav y-j.t-.-.vi: xij Vehementer te suspicio, summopere prden
1:4--.;, x. . X. liam tuam admirar, etc.
Vide inter opera sancli Gregorii A'i/sseiii inox edenda.

MONITUM IN SEQUENTEM EPISTOLAM.

(G*biAND. Vet. Pair. Bibliotli-, t. VI.)

1.97 Sequenlem epistolam Basiliss inscriptam ex amplissim Venei S. Marci bibliotltec cdice LXXXI,
qui S. Gregorii Nazianzeni epstolas 251 continel, eruit V. C. Antonius Bongiovanni Latine reddiiam vul-
gatilanno 1754 in opere cui titutus: Meuiorie per servir all' Moria lelierariad'Iialia, t. IV, p. in, p. 55.
Est in cdice epstola 186. De cujus quidem epstola; inlegrilale nemo, ut videlur, jure ambigu!, s sermonis in
primis elegantiam senlentiarumaue gravilatem speclet. fleque novum prwierea Basiliss ornen apud azian-
tenum. Duo enim carmina funeoria prestani inier ea qu in lucem exlulil Muralorius, quorum atierum in
Eusebiiim et Basilissam, allemm in Georgium liasilissa: fralrem videas exarala {carm. olim 46 et 50, nunc
121, 122, p. 1159); ut proinde haud immerilo quis conjiciat Basilissam carmine a Gregorio celebratam
eamdem cum illa esse cui epstola hc inscrbitur. Cterum Tlteologus eidem fortasse Basiliss scripser'H
ad quam ea ipsa tempestte atiam ddit epistolam Gregorius Nyssenus.
2'. BAIAIZIJ CCXLIV. BASILISSiE.
Et il reptxxbv tiv Tcovooav EjE^ai npb; itoWj;. (J Ni supervacaneum videalur le ultra jam labo-
Ox xvii, Tj xotvrj vexev scaXEac, r.tat; v ranlcm ad labores incitare , lutim in banc rem
Svuuat, xljv <rijv iiztppCosm irpoOujxav , o xaxi lacre Studium pro virili confirmare communis
ojO^xtjv Tpojv tivv, f 5vv napaYTsX^aTtov, ulililalrs gratia non recusabo : non alia quidem
XXi r.pb t:^vtijiv twv hv te TMXxt pT(i- plane nova tibi mnita trader, sed ca com memo -
vtov, xa ati tjv,6<i> IxTrovoujivtv. TaGxa S arxiv rans , qua; s;cpe diximus, in quibus exerecre t
Sysiv xljv tyvyty xuv XunTjpiv vw-pav xj \ maxime consuevisti. Ea sunt : animum auliclio-
xpxiixa Siaxpi?) , anoxpvsiv tt 8iavoa nv , nibus superiorcm consliluere, magnzniuiis in rebus
5<iov apTji XXorptov, xalxj oj vjiov , versando : seceriiere a mente la quidquid a vir-
euvxEtvEiv iauxfcv { EUs6iav \ caav etjxo- lule sil alienum, aninioque luo prorsus indignuiu :
c;x'av, Xetctveiv tov vov e! p.rfil\i xf, Sx-- temeiipsain ad pielalem el moderationem omnem
nOst jit povsv avE$-a9-ov, xpaxvitv ttv tfp- componere : tuam acuerc meiitem, ne quid aniplc-
vtjiv irvTa xaipov, xal tovto xpnov clalur, neve quid cogitet, quod non luerit antea
^ Sv xat xuv rcpoXa6vxii>v itoo^xat- bene discussum : le luuuique animum omni tem
tbjv, --XEiv )? / xa\ tpiXta; xljv pore et modis omnibus confirmare, sanctorum qui
--; olxtfou \ |vou; 5ixaiu3</t]v, svoixov D nos pracessere , mnita contemplando : odio el
^ev xa\ auvfiXov TivxoxE xv ijtijcppoavnv, ipi- iiiiicitia; omni prxferre jusliliam xquitalemque in
CoxvrjV siXixptvu tf '|ux> xa^ tY^ Bpoj-iviv, luos et extreos : temperanliam 198 incessanler
(xf, (Tuji{jtExa6XXsiv xuv xpTtov xo viojiaXat xoO colre, qua: solidas in animam radices agat, eique
feu xai . OOxe yip v irEvaxb 9pvr,ua firma et fixa semper bsercat : non commiilere, ul
(ou TuixXXstv :{, v 7rpio5 jAya ad bujusce vita; vicissitudines immulationcsque
povtlv ittpiX" 8i 61] xpxtsxov auxEv ev xkv simili immulentiir et mores. Nam cum in pauper-
xol xp7uat xl]v yxpaxEiav, iv 8* xoj Xu-T)po tale ac miseria frangi animum turpe est, turn
xlv xapxEpav, u.vr,u,ovv xtj TtaXaiS TtEpiouaia, rerum omnium aflluentibus copiis insolenter efferri,
aixEtv xtjV axapxEiav, ixipysiv tb 8'.8(xsvov, X-t- minime liiluin. Quam ob rem pulcherrimum est
{tv x piXxtov, xa\ lpstv (? xrjv sijiaxo secundis in rebus exercere continentiam et mode
aip4i)aTv, n't {it^evI u.x<{<t[*oipv, ,t6e -/[- rationem ; in adversis contra pr se ferre patien-
eiv, XX' Exapiexov Elvat TtspV xf,v Dpvoiav, ou) liam alque constanliam. Veteris prseierea abun-
x Et), xal xpwtEiv r.'M.v.i; x alxia xuv yivo- (laniiic oblivisci decet ; qua-rcrc quantum victui
uivcv, XX' oix p..w xo ; ^iav, 7:poi (v sal esse possil ; oblalis acquicsccre; spcrare nie-
aitotousa (24') Xoyiou fecnxetv x6 Xexxeov , liora ; patienter ferre corporis infirmilales ; nulla
(23*) Petav. torn. I Dogm. Thel. 6. 3, p. 157. (21') 'AzcStSovaa. Fortasse legendum ano6X-
(24) Tom. Ill Monument. Eccles. Grtcc. in not., -O'jM. DoNCiOVANM.
ft 650.
587 S. GREGORU THEOLOGl SCS
Je re conqueri , eque doler, sed Providentia-, A irptat tb ^paxtiov 5< yip J}
(|nantulaciin<]ue demur sit, gralias agere ; legere axat aoi rcv xo ir,eiv, , r.piylv ixaAXTxov.
sxpe causas eorHm,qu;e fiant; minime vero ne- Et^iaovcv ^fo xi] tot; IwOv rcpoxaXjijAaai,
gligas, quod tuae dignitatis sit, ad quam lac respi- rcXoxov vpiCe. yv''ii'ov *& 6ouav -d)v Xifo"-
cias, anlequain quidquam dicas aut agas. lia cnim Sstav o yp iv iroXXi xExxTjaOai xb uXouxeIv
fiel, ut nullius le dicli eque facti iinquam pni- <rx' EEa'to;, XX (i toXXgjv SejOai. Tb Uv
leal. Veliin sic existimes le non extcinis iiidumen- so\, Se xuv IuBev. '061* xbv xv
lis decorari. Genuinas ac solidas opes liabclo, pan- xp-ov raEixEa, xb Se T0o xapai'a, xf(v 6s -
carum rcrum indigenliain alque frugalilalt'in. So- xav pa/uXoy'a. Ai S xoxwv x3Iei xtjv XEtpaXijv
lidx qiiippe divili non in eo sitae sunt, quod mulla t ixt:eiv, x Se StppCc <[>*{ Ey.etv,
possideas ; sed in hoc, quod rebus mollis non to 5e auviSsb, xa\ '; p>.-
egeas. Hoc enim in te ipsa est; illud in rebus teev, xb Se oxijxa p.r,6sv ipEuw XaXsv, xa Se
exiernis. Fac animum componas xquitate, mores >ta vio to eTtouSaoij *, Sk xb
modestia, lingiiam breviloquenlia ; atque ila cura, npsu>7tov aiSo; xpujiaxr.. ^ v ~*~'- ^-- zat
ut ornes caput operimenlis, supercilia contraclio- Si tovxwv OXaase scuxtv jiX'jvxov, xi
ne, oculos rnodeslo intuitu, ora decenti sermone, XEi|xfXtoy ftj/cwixov. YP olxtfe,
aures lionesli dunlaxat sermonis audilu; tolam -|ruva[^> ,?, EOaxEa, axfposvti. Tpi>"jv
denique facicin colore, qui verecundiam pra: se vip.ie xaXX'axrjV jio xal uxr.v , tijv yp=ia>T]
feral. In omnibus aulcm et per omnia fac temet xpoip^jv aOxt) ykp xal xa8' ouxijv eitaivsxi] , xa\
ipsam inlaciam custodias, uli rem pretiosam. itpb; xbv v stotppoauvr) tov aipEx xsl itpb; ytiw
Ornamenlum enim mulierum proprium, cisque pluxi), xal <iup.xexpav, xf,v iXX^v E-Jxojjxfav,
maxime conveniens est sanclimonia, castilas atque xal toxiSeov ox vovr/co.
modestia. Delicias pulcherrmas simul el comparalu facillinias (lucilo frugalem viclum ; hic enim
cum ipse perse ljudabilis est, turn ad moderate vivenduin optabilis, tum saluli maxime conferens,
et reliqu.-e teinperaulix et modestia; rectxquc disciplint non inutilis.

MONITUM
DE SANCTI GREGORU TESTAMENTO

199-200 Prodiit primum Grce Testamentum istud anno 1583, Barnab Brissonii cura,
Jib. vu Defortnidis, pag. 760. J. vero Sirmondus, duos nactus antiquissimos Vatican bibliothe-
c "odices.idemTestamentumGrce accuratius etLatine redditum vulgavit.Suis eti&mAnnali-
bus inseruit Baronius (25), ab objectionibus vindicatum, scholiisque illuslratum. Sunt tarnen
qui dubitent an sincerum sit Gregorii monumentum. Hos inter Andreas Rivetus (25*), ex h
trodoxie. Id sane mihi mirum visum est, inquit, si illud sit Gregorii Testamentum quod
theologus tantus, et vir adeo sanclus, in postrema? voluntatis testatione, ne verbo quidem
atligerit vitam anteactam, fidem et dogmata qu docuerat, in genere saltern non confirmave-
rit, illo prsertim turbulentissimo tempore, eque animam suam Deo coramendaverit de
temporahbus suis bonis sollicitus. In quo etsi eluceat sollicitudo ejus erga pauperes non
vulgaris,- in tanti tarnen episcopi Testamento aliud quid non injuria circumspectus lector
requisiverit. Hactenus Rivetus. Sunt etiam ex nostris, qui an legitimum sit Testamentum
dubitent . Nullus tamen dubitandi locus, ut ait vir doctissimus Tillemontius ; nulteque
objiciuntur rationes, qu non levi opera possint refutari. Quod autem annum et diem nu-
jus Testamenti spectat, die 31 mensis Maii anni 382 conditum fuisse videtur, cum adhuc
Constantinopolitan Ecclesi presset Gregorius, siquidem subscripsit : Gregorius episco-
pus catholic Constantinopolis Ecclesi.
(25) Tom. IV, p. 592, ad an. 589.
(25*) Critic. iacr. specimen, p. 5t>3.
S? TESTAMENTUM. 530

TOY ITHTOPIOY 0
HON TII2 IA0HKH2
METAT^EN TOY AIKAIMATOS, EN ! KAI 101 1 SZONTAI
ATTOY KAI TUN AT ANTUN MAPTTPN.

SANCTI GREGORII THEOLOGI

EXEMPLUM TESTAMENTI
DSCRIPTUM EX ARCHETYPO XEMPLARI, IN QUO PROPRIO MANUS SUBSCRIPTIONES EXSTANT,
IPSUS QUAM TESTIUM QUI SUBSCRIPSERUNT.

'Yxazeiy <Matov Eveplov xal 1 Ein- \ 201 Flavio Eudurio et Flavh Evagria, ein ela-
yplov. T<br , / - rhshiiit, consulWus, iridie Kulendut J anuarias.
'lurovupliiir.
; ittTxowii tr, xaOoXix; '); Gregorios cpiscopus catbolicx Conslanliiiopolie
tf.i iv Kivaxavxfvoy -coXt, uv xal povuv, xai Ecclesia;, vivens priidens, sanoque judicio, et
vi Tfvto!, xal ip\i*iivoic tot Xo^t-ot , Stiu- hitogris aiiimi sensibus, condidi Loc Teslamen-
jiTjvttiv Aia6fx]v toy (26) textjv IJv xal imn : qu.i(i qujdcm jubeo et vol in qiiovis foro,
^QJojxai e'vat xypav xal i6a!av \ itavxo; - 0t quavis potestaic raliim ac firnium esse : jam
irrjpioy xal niir( i^oyia;. "H5ij itv (26") yip xf/v eiiiin meutern meam declaruvi, omnemque nieaw
"p{**)v \ avspv, xal Ttaav p.oy substantia) catholic Na/.ian/.i Ecclesia: conse-
Hjv ojiav xaOiptaia ~f| xaOoXix) 'ExxXqsa il) cravi, ad pauperuin, qui sub eadem sunt Ecclesia,
Najiaviov, ei? xi]v xwv irxu)xv iaxovt'av, wv minislerium. Qua eliam de causa 1res juxta banc
\>-ro tjjv npostpTju-ivriv 'ExxX-jsfav. AoKp xal xps; nicam voluntaiem alendis patiperibus curalores
np*iTrT,ffijii)v <> e'voi, Tayxr,v instiiui, Marrellum diaconum et monachum, Gre-
jxoy xjv itpoatpssiv MapxeXXov tov Siixovov xal gorium ilem diaconum, qui fuit e familia mea, et
jtovaovxa, xal rp-Y<5pwv x.v Staxovov. tv ix tt; Euslalbium nionaclium, qui el ipse fuit e domo
<j!z:ar (lou -fsvan^07' xa^ Ea-aiov xv p.ovaovxa, mea. Nunc vero cumdem aninium retinens erga
xov xal axov ix ttj olxfac u.o Yvjievov. Kai vv sanclam Ecclesiam Nazianzcnam, eodem persto in
6* xfv axf,v (TjveEijsiv xj ye 'ExxXr,of xj xaxi proposito. Cum igilur conligeril me ex vita dece-
Na:avov yXaxxiov, l/ojiai -^ poatpistij. dere, baeres meus esto prxdictus Gregorius diaco-
'Eiv ov suu.6?i xXei wj !ou *,9'^0"! ^JT> nus et monacbus, doineslicus quondam meus,
pou xXr,pov(5poi npoetpr^ivoi |<5:? i Stxo- quem pridem manuniisi ; ex universa substantia
y,: xal iovituv, fev>Sxivo; ix xi\( olxfa; (iou, Sv mea, mobili et iiumobili, ubieunque ea mihi sita
crXai ijXeuepusa, i| 6XoxXf]pou nairr (27) , esi. CaHeri omnes, exhxredes mihi sunlo. lia qui-
oaa;, xtvTjt^ tt xal xivipou, )? itavxaxo xoi dem, ut ipse meam oincm gubstanliam, mobilem
Ttapxoei]?* ot Si Xomol Ttv-s; fittusav (jwu - et immobilem, sanclse catholirx Nazianzi Ecclesia;
xXi]pov4u,ot. (jivtoi, tsxs atov & ( restitut, nihil penilus subduecns, prxlerquam
tt,v o'Jiav, xivrj-^v te xal xvTjTov, airoxatajTf,- quae hoc Testamento quibusdum privatim reliijue.ro,
oatxf.ya (28) xaOoXixj 'ExxXtjaia ;% iv (29) Na- Icgali aut fidei commissi gralia : sed omnia, ut
ftav'w, u,r,8iv itapanav Tt5sXop.vov (50), tXr.v pisedixi, diligenler 202 servel Ecclesia;, Dei li-
v iv xa-j-tr, xj Aia9f,xTj xtalv iSixtoj xaxa- morem prae oculis habens, sciensque jam a me
Xt^co, X-yaxoy f\ i8jxou,;x!3oy /apiv XX nv-a, decreluin, uti omnia mea Hins Ecclesia; paupe-
,> r.niT.vi, axpit; i:ojt!jat xji ')! , rum ministerio cdant : in eanique rem se insiilii-
Ixovxa -ovxoOeeoy (56ov icp>> cfOaXjjLiv, xaleEWTa, tum hxredem, ut per ipsuni Ecclesia; omnia sine
:t tl Siaxovav xv ixxixtv xtj ai,? 'ExxXijtria fraude conserventur.
ipoixaja ixaiv xrv oyjiav ^1. xa1- ^~'- xojxw aOibv ivsaxTjjjjujv xX^povofiov, jaxs Si*
aJxoy xj 'ExxXi]Ja irvx aTOsioOijvai.
(2) . Hase vox deesl in cod. Chig. (2S) 'Ayla. Cod. Cliig. addit xat.
(iG*) ". Forte cum profeclus est Constan* (i ) .Doesi in cod. Cliig.
linopolim. (">'>) '. Cod. Chig. yT:$X<p.vov.
(7) l'icrj wv. Coil Chig. irn;? p-ot.
391 * S. GREGORIl THEOLOGI 5S
Servos qiioscunque vel mea volntale, vel bea- A To ouv o'txxa;, ot>;(51) TjXe'jOpwia, thi l$tp\
lissimorum parcnlum meorum mndalo manu- Tzpoaiplto, e;te e5 vtoXuv TUv (axapuoxaxtov (32)
misi : nos ouines nunc ctiam libcros manere volo, rove'iov (xou, xa-ou; navxa o'jXojxat xa\ vv ir'
etpcculia sua ipsis absque nllo impedimento firma XEuflEpEa (liviv, xa\ i t:;v.ov'aio a-j-'j; 'tdtvxa
permanere. Volo prxterea hxredem meum, Cre- pivetv i6at'b)i avEV<5xXTxa. "Ext oOXo-xat xaxa-
gorium diaconum, una cum Eustalhio monacho, ox^tv tov xXijpovfjtov (Jtou rpr(Y<ipt(iV xbv Stxovov,
ambos olim e domo mea, possidere prxdium Arian- axa xtp (xovaiovxt !, to YEVojiivouc ^x
7.1'iiimi, quod ex Rliegini bonis ad nos pervenit. xij otxa; jxo -tote, xtf,(jia Iv 'Aptavjot, (33), x>
Gregales vero equas et oves, quoiquot jam ipsis x xwv 'Ptjyvou xaxsXO&v e ,ua. Ta 6 copSta,
praesens dari jussi, quarumque proprietalem ipsis xa\ ti 7-p6axa, oa fj8] atoij -xapuv xiXjuera 8o-
ac dominium tradidi , bas ipsis quietas manere TJvai, cbv xaV ttv votjv axot xai xijv SesnotEav
volo, jure dominii. Per prxceplioncm item Grcgo- napStoxa, (lvctv ai-o avevxXi"X3 ouXojjutt
rium diaconum, et hxredem meum, qui mitai fidc- 8<j7roTEac Stxattp. "Ext 8e atpsxtu rpt)Y<ipiov x?>v
liier minislravil, private jure dominii habere volo Btaxovov xa\ xXTpovxov , yvr(atu>i rarpsx^eavx
ureos numero quinquaginla. Russianx virgini ve- (o:, ouXofJUit xa-ji/xtv Su Bea-TOTEa; 8txaE<-
nerandx, propinqux mese, certa qua-darn in anuos xpuatvouc tov aptOu.ov tsvxfjxovxa. T ?*]
singulos dari jussi, unde liberaliler vivat; qua: qui- itap6v(> 'PouisiavJ, xfj eruYYevtSi , jijTa ix-
dem omnia eidem, quemadniodum prxscripsi, volo XEuaa xaB' xaaxov Ixo 88os9at upbj xo XeuOs-
ac jubco quotannis sine mora praslari. De babi- pEto ("i) aoxTv Sifetv * irep oiiXopat xa\ xeXeuu
tationc aulem tum quidem nihil propterea statin, iivxa xaxi tov xnov, 8v 7:pocrxa|a, avj-iepOxw
quod nescirem ubinam ipsa degere mallet. Nunc aCixJi SosOat xaO' exairov xo. Dpl 8e ^
vero, et hoc volo, quocunque ipsa loco elegerit, auxTc, xxE jiev o8v Btexaa-x^v, (xij e6>;
parari ei domum ingenua: congruenlem, ad hone- -.gEXXov Spsxriv uxiv aJxij tarera* vOv 6e xal
stain virginis babilalioncm : quam ulique donium ouXopat, uXE, v o> v (35) roXirjxat xa,f'-t' >
sine interpellai one bahebit ipsa in usumTruclum, xaxaixeuaerfl^vat ax olxEav iXsuOpa Ttpa-xovjcfav,
quoad vixerit : postea vero reslituet Ecclesix, eusx^-iovt Siayoiyf^ iwtpvoir fjvrap oixav Iet 8t-
Addi pralerca eidem volo puellas duas, quas ipsa Xa8] avevoxXfjXt; ei XP^,,V xap-rav Jtxp'
delegerit : hoc nimii un pacto, ut cum ea moren- tou I<att, (jiExS xaOxa )1 xj ',-
tur puellse usque dum vivet : et si quidem illis ta oa. npoaxEO^vat aOxf, ou).op.at xal So xpa;, j
visum fucril, liceat ipsi librtale eas donare, sin . a-i) e*xiXCr,xat, jivxo'., uixe axij -xapancvai
minus, el illa?, quoque ad Ecclesiam pcrlineant. x; xopa li/oi-o'j x^cCeuf,; aCixf,; xpvou. Ka\ e!
Tbeophilum pucrum, qui mecum manet, jam ina- jjiv axa ECixpt4*"i,!*Et:v, vat aux?) iXu9spia
ntiiuisi. Volo aulem ei nunc etiam dari legali no ax xt-xjoaf eE Se xtj, xaV ax StEvErxetv -:f
mine nummos quinqu. Eiipraxiuiu vero ejus fra- axj 'ExxXTjOia. eetpiXov xv natSa tov *xapa(ji-
iioni liberum esse volo, eique legali nomine dari vovti (xot, f|6i tXEuOiptoTa. Bo'JXojxat ouv xa\
nummos ureos quinqu. Volo praeterea Theodo- vv 8o8T,vat Xerxou x^p'v. voxa(iaxa e'. Eilnpatov
siuin notarium meum liberum esse, eique legali S x!>v eXtpiv axo oXo|xat EXEiJospov Eivat, xaV
nomine dari ureos nummos quinqu. Alypianam 8o0^vat aCixtj) X6-(ta xPIJ vojxfajxaxa e'.
filiain mcam dulcissimam ( era ruin cnim Eu- "Ext ouXojxat eeo8ntov xbv voxpt8v XeOOepov
geuiac 203 et nnae, exigua ratio ducenda est, eivat, So^vat S axu xa\ Xrt) XPU90'-* v0"
ut quarum vita reprebensione non vacat) vcniain |!| e'. Ti-v yXuxuxxt)V aou 'AXu*tta-
mihi dare volo, quod nihil possim ipsi relinquere, vv (3G) (xtv yp aXXhiv, EuysvEta; (37) te xa\ Niv-
quippe qui omnia jam paupciibus destinavi, ant vti, Xyo Xyo, uv xa\ 6 ioc *xtXf^t[jiui co-i)
polius bcalissimis parenlibus , qui ila pollicili oXofiat euYTvtjJtTiv xstv --0-i e- f"i^v auxrj -
erant, obsecutiis sum ; quorum voluiilatem irri- D X7tev xpto{ irEV<5jtr1v, 7:vxa .
lam reddere ncc sanctum nee tulum arbitrer. Qux- xo -xxb>xot, jtXXov 8 xot jjLaxapttuxixot yoveGaiv
cunque lamen ex beali fralris mei Cxsarii rebus uitoaxof^voi xoXouOrjsa, wv aOetTJiiat -v Y*>r4v
in veste srica, aut linea, aut lanea, aul buricba- o06" stov, oOx' i^aX; {Yo-iat. "Oaa (ivxot kx ttv
liis superstinl, b;cc ad ipsius liberos pertinere volo ; xi-j |iaxapiou (xou aSeXfo Kataaptou .-,
el nulla in re ipsam vel srores ipsius molestas v eOij-t OTlP'.xj ^ Xiv, t) pe^l, f ouptxaXiot{ ixepi-

(31) Oc.Deeslm cod. Cliig.
(3*j : Cod. Cbig. u.axap:cov. suie.
(3S) 'ApiaroT. Cod. Chig. 'Aptavftji.
(34l '1. Cod. Cbig. Xeu6epta. EYEvia. Cleramm enim, Kugeniwel Nonn, exiga
(35) "Er oi'c.) r. Cod. Chig. v oi'w S' v.
(36) Ti\r tov dv-farpa 'hXvatarfy; Alypianam
fiUnm meant. Nihil mugis cerium exploratum ex
omnibus Gregorii rebus gestis videri potest, ut cum
Uaronio loquar, quam ipsuin perpetuaiii coluisse
virginitatem. Filiam igilur non habujl. Sic lamcu
vocal Alypianam, qux filia erat Gorgonix sororis
(37) TCw yp , Eiiysysla, etc. Cod Chig.
ratio ducenda estMirum forte videri possit Gregorium
lurpiludinem sempilcrnam puhlicis tabulis innrere
alfinibus suis. Sic postea Gregorius Magnus coram
frequenti populo Gordiana' virginis amitx sux la-
psum narrare verilus non fuit. Viri sancti suos,
si quando impii sunt, despiciunt.
 TESTAMENTUM. 594
WXturta, Siauipeiv toT xxvoi{ ^ po- A esse, vel haeredi meo, vel Eccles'ue. Meletius gener
Xop.at, xal v p-r.Ssvl, i^t* xetvtjv, xf, t *5sX:p meus scit se prsedium Apenzinsenum, quod Eu-
eixij vo^Xeiv, pWjxe xXjpov<iu,tp p.ou, p.<T tfj phem fuerat, mala fide possidere : de quo qui-
'ExxXr.aa. MeXt!O Yx6p<5c (38) , xTjp.a dem et jam antea scripsi spius Euphemio, igna-
xi iv 'Ainjvvjw x twv Eut)p.ou, fsrco xax>; viie eu m condemnans, nisi sua recuperarel. Et
- Kai itp totou xal itprepov eneres iXa nunc testor omnes niagislralus, et qui sub magi
mXXxt; (.!, vavSpiav -- stral sunt, injuriam fieri Euphemio : oportet enim
vqxjxojv, si pjj vap\4aiT0. Kai vuv [- prdium Euphemio restilui. Emptionem fundi Ca-
Tpou-at livxa xal ipxovTa xal pxopivoui, 5-t notalorum reverendissimo filio episcopo Amphilo-
S-.xefcat E^p.10; yip Eucpi}u,E<p - chio redintegrari volo. Constat enim ex chartie
njva -i) x-ij[ia. T4v uvijv -/{ KavoxXiov nostris, idque schmt omnes, quod et solutus fue-
to ateaip-toTTti; vlfy emixtej 'Au,<piXox<;> rii contractus, et pretium receperim, proprieta-
TOxaTaoT?|Vai ouXopai. "Esti yp v to -/apTt'oi; temque ac dominium possessionis jampridem tra-
<u.uv, xal hve; faamv , 5ti xal dideriiu.
], xal tv Ttjiljv TcXaov, xal tjv vojrjv xal
Earo-av y.-r^tj-i); rcXa: uapSwxa.
Eua^pftp Siaxvw ouyxau,ivTi xal Evagrio dicono, qui multorum mecum laborura
euvExpo>Taav-, StanXEuSvuv tv eDvoiav - ei curarum paniceps, in multis suam mihi bene-
mf.aavri. xPlv 4ioXoyu xal xal -l volentiam commendavit, graliam babeo coram Deo
. Kal ; ju^o piv atov u.si- et coram bominibus. Ac majora quidem psi Deus
i|<CTai fva s p.rj8 (iixpi tt; <>ua 3p.6oXa rtribue!. Ne vero parva ciiam amoris symbols
' ^pv eXXercr), }oXou.ai SoSijvai xp.a- priermiltamus, volo ei dari camasum unum, lu-
rav (39) lv , art^ptov lv , TtXXta ', xP'JiI vopi- nicam unam, pallia duo, ureos nummos triginta.
X*. "-; xal Y^U5'J"x(> auvSiaxvip Similiter dulcissimo coiidiacono noslro et Tratri
^|i(5v fjpv aSsX SoOjvai oXop.ai Tbeorfiilo dari volo camasum unum, tunicas diias
xipaeov v, oTixpta % tuv iv xj raiTp!8i, xpusi ex is quae sunt n patria, ureos viginti ex patria
vop.fajutTa tf x v {8 Xyou. " item ralionibus. Elaphio noiario, qui et bene mo-
voTapbji UTpau 8vti (40), xal ; juJ ralus est, et, quo tempore fuit in obsequio, belle
vaiatysavTi 3v :n]pETT(iaTO xpwv, ouXojiat SoOj- nos refocillavil, dari volo camasum unum, tunicas
vai x(wov v, ixpta ', '. '. <"- duos, pallia tria, sigillionem, u patria nummos
Xiuva (41), v t) :( XPU5* vop.bp.exa x'. . ureos viginti.
Tanv pieu tjv 6ta6yXT)v xupav xal sat'av Hoc rneum lestamentum ratum ac firmum esse
fva ouXo;xai nl navTb 6*.<){ xal ^) volo in omni judicio et 204 quomodocunqae.
iouuac. E! 8 (b 8ia0f,xT p.] iaxuesttv, et Quod si lanquam testamenlum vim non habuerit,
PoXtjsiv, ' ov (42) xcoSExeXXov, aUTlv axsiv tanquam voluntaiem ipsum, seu codicillura, va
ouXofuit. 'O S* i-v/y.oCt'i axl)v vaxpiiiiv, u)jt lere volo. Qui vero ipsum evertere tentaverit, ra-
Xivfjv v ja(oa xpt3EU{, xa\ $t tov Xdyov. tionem reddet in die judicii, et poenam suslinebit.
To5vop.a ;, xaV Yiou, xal In nomine Patiis, et Filii, et Spiritus sancti.
yio'j DveOpiaTO.
)7< itxono; ttj xaBoXtxi 'ExxX^aiaj Grcgorius episcopus catbolicx Conslantinopolie
xtj v Kbivo-ravTvou m5Xi, va^voj "ri]v StaOijxr.v, Ecclesiae relegi testamentum, el omnia probans
xa't iptsbcit nat to yYpap.p.avoc , ^ subscripsi manu mea , et vim obtinerc volo ac
Xtip\ p.j, xal jx'J"v aitjv xiXetu xal jubeo.
'Xp-fMyioi :!; xf( xaeoXtxj '' Amphilochius episcopus <catholicx
, , , , . ,. _ " , ....^... ^p.ovufno ,1111. .,11. Iconii Eccle-
bCCie-
TnievIxovf;,,IptovTiWaerixr1Toui55l^xiTo.JDsi3D ,el.rui lestamenle reverendissimi episcopi
1, ,, xal apaxX^el; ' au- Gregorii e, e0 rogante subscr mana
xou (45), jtiYpa^axetplp.i.
Os-tp^i TisxoTco ttj xax 'Avxixiv - Optimus episcopus catholic Anliocbcn Eccle-
Xxti -ExxXr^tai, *ap>v taxiBepivf. (44) ai&- slx nterfui, cum revercndissimus episcopus Gre-

(38) /. Vox illa ex Grseco Latine reddita,
iener est, et bic est vocis hujus frequetilior usus.
Verum linguae Grseca; peritissiini, ut Henricus Sle-
pbanus, Budsus, etc., profitentur yau.6p6 inter-
dum quemlibet Hinein significare, lino vero et
apud Latinos eadem est vis liiijtis vocis gener. Jn-
(linus, Hist. lib. xviii, virum sororis generun ap-
pellat. Iiaque non proprie generum, sed Gregorii
aflinem, qui forte Eugeniain vel Nonnam Goruouim
sororis su. i- tilia 111 uxorem duxerat, fuisse Mule-
tljin existimar debemus
P.1THOL. Gr. XXXVII,
(39) Kdfiaccr. Cod. Chig. xp.oaov.
(40) Ebtpm> . Cod. Chig. .
(41) Xiyt.i.liirri. De Sigillione apud Trebcllium
Pollionem in Claudio lit nientio. In eo testamento
voces sunt, quilius vestimenta significanlur, ut
Camosum, vel Comasum, qux ob nimiani anliqui-
latem inter exticas abierunt.
(42)tV ovr. Cod. Chig. Ifrouv.
(43) ' afirov. Cod. Chig. n' .
(44) Aiarteettirtp. Cod. Chig. SiaOepivip;
13
* S. GREGORII TIIEOLOGI CARMINA. MONITUM. TM
gorius, leslamenlum suuin, lit supra scriptum aiuutaTio ^ liziaxixi? .^.-
cl, disponeret, el eo rogante subscripsi mauu mea. nva, xai K*paakrflt\ nap' aJTOj, {iizlipafya yj.\n\

Theodosius episcopus Clholicse Ida! Ecclesia:
praesens testamenlo reverendissimi episco;;i Gre-
gorii, et ab eo rogatus subscripsi manu inca.
Theodulus episcopus snete callioiicx Apanic
Ecclesia:, praesens, ct eselera.
OsoSojio; rixo-o; tt,j xaOoXixr,; 'ExxXr.aa;
, v *I5t, jMpv t taOr.xt) at2s(jt(io)T-oj
rprjopiou, xa\ rapaxXi}Os\( " ,
-ypa4<a ysipHjiJ.
; ir.iaxo-o tt yta (4o) xa6oXxrt
'ExxXijata; xt 'An/siav, napojv, xa\ t

Hilarius episcopus caiholicx Isauriae Ecclesiae,
prKsens, cl calera.
Themislius episcopus sam-la? talholicac Adria-
nopolis Ecclesia;. praesens, cl callera.
Cledonius presbyler catholicae Iconii Ecclesia;,
praesens, et caetera.
Joanne* sanclissim Naiianzi ecclesia: lector et no-
larius, exemplum dhini Testament, quod in san-
ethsima ecclesia mea recondiium est, sancli et
Ulustris Tlieologi Cregorii, exscripsi el edidi.
'D.pto; a-uxo-o; ?,{ xaCoXtxr.f *ExxXr,e!ac tj
luaupt'av, napwv, xa\ J.
0u[c:tio ; ,; xaOoXixr,; 'ExxXtjie
xf(; 'ASpiavoiroXiv, itapv (4C), xa\ - rj.
KXr,5vio; itpee6Ctepo tt, xa6oXixr,; 'ExxXrjeia;
^ Iv 'Ixovhp, itopv, xa\ li i^j?.
'Judrrq drayrcrru xal rordpw rij /-
KaGaro, ze.toii\xi Ivor
rij Oe'a //jxrjc, rij /- kr xny
k 1, rov )%ov xal ra-
ci> xal ^ \1<), .

(AS) 'Ayia. Dcesl in cod. Chig. rapixX^Ds^ ' xiypaia jj, pros-
(ifi) eejtlcTio_.. . Cod. Chig. nap^u/r/v v tens fui in testamento reverendissimi Cregorii, et
sj 6ia-u7ii>jet a8s3tu.iuTTO'j rprjopiou, y.a\ rogante sutcripti mea manu.

MONITUM
DK SANCTI GREGORII POEMATIBUS.
205 Pluribus causis ad condendn poemata induclus fuit sanetus Gregorius. Pra?cipua hc
est, quam exponit scribens ad Cledonium (epist. ci, alias orat. li), ut scilicet veritatem
tueretur adversus Apollinaristas, qui errores suos carminum a se scriptorum ope dissemina-
bant. Alias narrai in poemate de versibus suis (libro , sectione i, poemate 37, alias 162 apud
Billium), nirnirum ut pauciora scriberet, ob ditficultatem in elaborandis versibus sitam ; ut
juvenibus gratum quoddam prberet pharmacum, illecebrosis ducens ad utilia, et prcepto-
rum molestiam arte deliniens ; ut ostenderet Christianos scriptores elhnicis non esse inferio
res ; demum ut morbis suis aliquod levamen afferret.
Omnia sancti Gregorii poemata in duos distribuimus libros : quorum primo complectimur
poemata theologica; secundo autem poemata histrica reprsentamus. Liber autem prior,
ubi de carminibus theologicis agitur, rursum in duas secliones dividitur; quarum prima con-
tinentur poemata dogmtica, secunda vero poemata moraba. Duplicem pariter sectionem
habebit liber posterior, in quo carmina histrica colliguntur, ita ut in una legantur poemata
qu ad ipsum Grcgorium spectant, in altera vero qu spectant ad alios. Imo et varia hujusce
hbri poemata ordine chronologico, quantum licet, disponimus, prtermisso tali ordine in
primi libri carminibus, quorum tempus nulla prorsus regula potest determinan.
Arduum sane et plenum laboris opus suscepit Billius, cum G rcos Gregorii versus Latinis
versibus expressit : sed opus istud plus ipsi difficultatis quam lectoribus utililatis attulit. Spis-
sime enim inter])res ita melri legibus fuit astrictus, ut auctoris nee verba etiam sententias
commode redderel. Quaproptcr e re lectorum fore visum est, si Gregoriana poemata, a Billio
metrice versa, orationc solula verterentur. Verumtamen ne Billiana versio injusta pre-
meretur oblivione, ipsam in inferiori margine collocari placuit. Idem factum est in qui-
busdam poematibus qu a Federico Morello metrice versa lerant. Versiones autem a Tollio
et Muratorio soluta oratione composite?, plurimis in locis emendate) sunt.
Hue usque. Benediclini, quorum monito hoc ego novus editor adjungam, me videlicet,
ne tam sapienter excogitati ordinis ulla pare manca videretur, hoc laboris aggredi praesum-
psisse, ut omnia carmina, qu nondum metrice fuerant translata, metris pro meis viribus
comprehensa in publicum proferrem, quanquam ad duo millia et amplius condendorum
versuum numerus exsurgeret. Qu quidem nostra) infirmitatis tentamenta indulgentius, be
nigne lector, accipias.
,!)7 LIBER I. THEOLOGICA. SECTIO I. POEMATA DOGMTICA. 503

TOY EN 12 02 IIMQN

TOY BEOAOrOY
APXIEIISKOIIO KNSTANTINOYnOAEflS

.
BIBAOI A, . 0.
TOMH A . 1.

SANCTI PATRIS NOSTRI

GREGORII THEOLOGI
ARCHIKPISCOPI CONSTANTINOPOLITANI

CARMINA.

LIBER I. POEMATA THEOLOGICA.

SECTIO I. POEMATA DOGMTICA.
A'. Ilepl tov '.
OTa plv > o^sSitjii xaxpbv ro.ov ix~zpviLf>, "Hv oiS' oOpavfoiG diiiv iovo, Sasnv eox?>,
"R Tuta itTEpYEuat npb oupavbv arcpdevEa 5 "H ^)? ; poy, xa\ iKtvr;.

I. De Paire'.
206207 Scio nos exiguis cymbis magnum marc trajicere,
Pai visque pcnnis in clum aslris ornatiim
Properare, quibuscunque leri animus Divinilalem prxdieare,
Quam ne clestes quidem, quantum par est, colre valent,
5 Aut magua; Divinilalis decreta et niundi gubernaculum.
* Alias Billius Arcan, carm. 70, p. 161.
Argumentum, lu isio poemale el in aliis decern facile agnoscas.
tubtequentibus ret iheotogicas abttrusissimas et dif- I. Tit. Ilepl tov . Plcrique codices et
pciltimat de Trinitate, de Deo Paire, de Filio, de edili Tov ai>Tov. Vat. simpliciter Ilepl ,-
Sviritu snelo, de mundo, de Providentia, de sub- Toi xepl TptSo.
ituntiit mente prdilit, de anima, de Tesiamenlis 2 . Vat. t.
ei adrentu Christi, neenon de ipsiu lncarnaiione, 5 'Xracpa'reir. Lnngus dfiaivtv.
ila pie, ilocle ac ttiblimiter prosequitur (regorius, ut 4 Xear, Coisl. opavioi awtv.
r/mm omni doctrina excultuin, poetamque insignem

METRICA VERSIO.

1. De . Aggrcdimur (non me fugit hoc) , quicunque -

[nantis
(Billio interprete.) Tendimus arcanum verbis exproniere numen :
Immensum exigua pclagns sulcare carina, (Quod eque sal digno chorus immorialis honora
Parvisque aUhcreum pennis volitare per axem Cwlitolum cumul.ire potos), Triadisque referre
3<J9 S. GREGORH THEOL. CARMINUM L I. THEOLOCICA. 100
"E[iirr, 8' (oiiSl Beov yp paaato TtoXXxi Swpov Mwoj, 'Haata te (imetajilvoi 8' aryopEUctu),
II) '.'- pr,; vh yttpb 8aov 9iXf] ({ te), 20 "Htoi ulv 6i8o{ vwv, 8 XuQvto,
ToGvexa ; ^ Xyov. 'AXX' iA x[Xe Ovpar slcraoi, %1 tyyvco /5r}//ar' /<.
eyete, 3<m Xtirp(5{- pA , fl xsOapotscv, veO^a Sso, o 6* Sporfs vov xa\ ^Xiauav EyEpoi
10 Ttt xaeatpoxvoi!Jiv 63' -/- oi Se 36t;Xoi, 'ATpsxfyc ap6poxov, u xsv a:tavT
'fl Otjoe, XpiJTOto ' oSpEO xpoTopvoto ^: ) (5)1 u.ffv:sc.
Aajxftojxvou , MiocrrJ vjxov ' v\ itXaV YP^90vt0> 25ET{eOecmvvapxo;, vaTioj, -
ACiTxa ^r(YVU[xvo5tv \ sxoniXoiat SajiEsv. "H Ttvt npitAvi dvTt, fl eeio(Avto icTrEiTa,
Kevoi ikv 8) Tola- xat cl>; Afoc Use xaxiawj AloV jxtpi xwv. xa^ itEpiTo, TUo iatiXo
15 'H|iETpoio /opoto 9T)jxxov.?TOp /ovxa. MouvoyEVoO ( ^ .?, < " '/
ATJcp -,4,J ' 07 ttjvSe 7:poo!|xtv v <sXbt<xs\ YU, tv ia aapx;, tte'i vio;. El; Beo 4>./.g;,
e^ao^xat, f\v ipoiBs Secpove Sv8ps Lijxav, 30 Ox XXo 6eott)tc, Seo Ayo, outo xEvoi*
-ip'J&; Syovte rajvi jipTups xOu>v, EpijYU xivviiuivr; ;, Tibj faapypu

Sed lamen (s:rpe eniiti Deo non placet doniim

Divilis nullius, quantum arnica: et pauperis),
lilcirco surnionem (denier profrant. Al procul ,
Fngiie, scclesli. Scrnio meus ad puros
10 Dirigitur, aul ad eos qui expurgantur. Profani autem,
Velut lera:, cum Christus e suiiimo monte
Fulgerel, ac Moysi legem in tabulis scriberct,
Prolinus sub scopulis disruplis profligcntur.
lilis quidem sic fiai, ilidem ul improbis, quos Verbuin
15 E nosiro cui cxpulit, iniinicum l)eo cor habenles.
Kursus ego vocem, promii loco, labulis
Apponam, quam oliin vi ri a Deo ailla li emisere,
Populo terrorem duro inculienles, testes verborum
Moyses cl Isaas (scienlibus loquar),
30 lile legem reccns etructam tradens, istc, cum lex vilala esset .
208 209 Audiant cali, et terra verba mea acciptat.
Tu vero, Spiritus Dei, menieni meam el linguam excita
Ycrilatis lubam valde sonoram, ut omnes
Gaudeanl toli Divinitali ex corde immisti.
35 Unus Dens, principa el causse expers, non circumscriptum
A quoqiiam ante exsistenle, aul postea futuro ;
circiinipleclens cl iuliniius, boni Filii
Magni Unigeniii magnus Pater, nihil eorumpassus
In Filio, quxcunque carias sunt, siquidein mens est. Unus Dcus alius,
30 Non lamen alius deilalc, Dei Ssrmo : hic
Yivum sigillum Pairis, solus principio carentis

14 Keh-oi iv. Minus recle Billius : Aique ta XuOsvtsj.

[ecerunt tiebri. U Mirrre. Hoc est, ul Cyrus exponil, verilati
15 , Coisl. . lolius religionis asseniienies, e'ique mente per fidem
17 'Arops rjxay. Plures codices 8{ Eeiuov. conjunct!. Billius.
20 Kexrira, recent condttam. Male Billius : No- 27 '/ptro. Coisl. itspijTO;. Ilcsych. 4(-
vam legem, qua voce nonnisi lex Christi, ceu Evan- ;.
geliuiii, tJcbel appcllari. Ibidem Xuivroc. Male edit.

METRICA VERSIO.

Dogmata, qnas lotum moderatur legibus orbem.
Sed lamen intrpido mea vox crumpet ab ore,
Qiiandoquidera el Christo non lam sunt grata Ire-
[queuter
Muera, qua? gravida dives largitur ab arca,
Quam quae (sil modo chara) maims pauprrima
[I'undit.
Ergo procul, procul exlemplo, scelerata caterva,
Ilinc luge ; namque meus puras lantunimodo men- Non levis ex nosiro capiat sermone voluptas.
[les
Serino petit, vel qua: sese purgare laborant.
Quod siquisquam animo, si moribus atque prolunis
Huc venial, densa saxorum mole peribil
Obrutus: ul quondam cum sumnio in vrtice montis
Oiiinipotcns claro radiarel lumine Christus,
Musique in labulis sanclissima jura nolaret.
Atque ila fecerunt Uebraei : nosque priode
Sacrilega a nostris submovimus agmina verbis.
Ast mihi scribendi exorsus vox illa futura est,
Quam prius, ut durant qualerenl geiitcm. Ac viva est Patris effigies, atque unica proles.
Persancii misre viri (dum qiixrit ulerque
Quos lestes seriiionum habeal), Mosesque piusque
Isaias , legem ille novani cum prodidil, isle
Cum sacrata Bei plebs impia jura resolvii :
Audile, alhere tedes, tuque excipe, terra,
Qudicam. Acmihi lu, quseso, cumpeciore linguam,
Pneuina, move, quae sit tanquam tuba persona veri:
Ul cnelos supero peniius cum numine jnelos
Uiiicus omnino Deus est, ab origine nulla,
Causxque ignarus, quern circumscriberc quidqiiant
Quodqueal baud unquain fuit, aul quandoque futu-
[rum est :
yEvum ipse ampleclens, immenso robore, nali
Unigenae magnus genitor ; quem dicere passum
Grande nefas cuiquaiii fueril, dum gignit, eoruiu,
Qua; carnis natura capil; nam spirilus ipse est.
Unus item est alius Deus alii Sermo parentis
(Non alius deiiate lamen), qui nianai ab illo,
401 SECTIO I. POEM ATA DOGMTICA. 102
Oo;, xa\ (loyvoio jMVWato, aoipiTTo, Ka\ opaviotstv pr\yiyLev sIvexs yXibefftj
"c xev (ilv (t(iv) YV'c1l ^> e'ip iy" Tlo Mapvajxivti , xaxo povoj, aTotpvoio.
;; vci){ic , 4{ s6voc t,8s vr(ia. 5 OJ8sv Itjv uatpi rcpo;. *O fp xitavra
5o."EvIIveuii45 "&'5. "Exists , 'Evto i/ei, \ U7cptpov ouSeV
O ji| nvejx' etraocTEV ^v ' vaacvstv, 'Extceu )> ?- 5-/povo; Yto,
'AXX' i) Pv6o l^oust xax;, f) yXusijav Svayvov, Eixj , tfuat Y^v^op0? '"!
*Hjl'.93E;, 6ovspo( te, voVp;ovsc aiiToSESaxTO'., Hatp?) yap xXoj \ roi \iif<4, ex 8s tfaavTi,
II^TTj xu9oivTi, Xxvo; axorioi evl xoXtoh. tQ. '; (xvo o!S ; \ ? ? I-
[cf>av9tj.
*. 1 Yof. yp 0e(5ti)to Ei)v - XX t8' ^,
Ili'.v jtiu (Epdreosiv p'.paS, Sjwi Y'.
Yla 84 / efeejisv, o6ovtec OSsv ejjwjc 9iic 1 cppiv 9et)ti yev9Xtjc,
"H^bTipiov 7:i6wv * yp avyx] O'i 'Jitv, oi xopdjv xaxo*i7/;a. El y^P Ey^T6

Filius, solus ex solo, xqunlis,

ha ut illequidcm maneal tolus genitor, Filius auieni
Mundi creator et gubemator sit, Patris robur et intelligcntia.
55 U mis Spiritus ex bono l)>;o I). mis. Abe nit omncs,
Quos non signavit Spiritus, ut ipsius divinilatem praedicent,
Quique cor habent pcrversum, aut linguam inceslam,
Semilucidi, et invidi, prudentes a se ipsis docti,
Fons occultus, lucerna in tenebrosis angulis.
II. De Filio.'
Filium primo cantabiraus, sangitinera venerantes
Qui vitiorurn nostrorum expiatio fuit. Necesse est enim
Etiam mortalem auxilio venire cleslibus, ob linguam
Detrahentem divinitali, prave sentientem, sui ipsius liomicidam.
5 Nihil ante magnum Patrem erat. Omnia enim
Intus habet. Nihil Patre majus. E Patre
Genitum magu Dei Verbum, Filius expcrs temporis,
Imago exemplaris, natura Geniiori xqiialis.
Pairis enim gloria est niagnus Filius. Resplenduit autcm,
10 Ut solus seil Paler, el qui ex Patre resplenduit :
Nihil enim divinitali vicinum erat ; sed lamen
Omnibus hoc persuasum est honiinibus, ut et mihi.
Nihil fas est ex mea generatione in diviniialem conferrc-,
Non fliixionem, non scctionemfdam. Ego enim

Alias Bill. 71, pag. Id.

37 ' f erdoc Sxovtri x**xw. His verbis 4 Avropdroio. Val. ?\)0{.

eus Gregorius insectatur, qui perversam doctrinam
colunt, et qui sanam libera voce proliteri verentur.
II. 3 ObpanrloHTiY. Nicetas exponit 8yiw> de
Deo el xlernis decrctis. illius, augelot, inquit, po
tin* acceperim. Verum quid ad angelos, ut recte
Combeusius observt, restringere, cum primu et
principalius personarum lidem Gregorius exponat
et tuealur adversus lingua* detrahentcs Divinitali.
iaprepor ovr. Sic Vat. Qu lectio
prseferenda nobis visa est. Edit. { -roeo;
otSsv, quod vertit Billius : A magno pemletque P
renle, quae quidem verba tbeologi facile non adiui-
serint.
8 . Coisl. aliique plurcs YtvvlJTOpi.
Alii aulem Y*ve*T,po.

METRICA VERSIO.
Solus el e solo planeque xqualis : ut lie g Clicolis etenim mortalem ferre necesse est
Dunlaxat Pater, hie maneat tantummodo naius : Auxilium adversus linguam, qux parfida bello,
Mens Pairis et robur, mundi moderator el auctor. Seque ipsam jugulans, numen coeleste lacessit.
Unnsiiem Deus est ex summo Nuiuine manans Nil eral ante Patrem magnum. Nam cuneta coercet
Spiritus. Este prociil cuncli fcedeque perite, Complexu ille suo. A magno pendetque Parente
Vos quibiis hoc medio non ille in pectore fixit, Editus ex illo Scrino, qui temporis expers
Pneuma Deum ut clara dicalis voce palamque. Efflgiem in sese Patris exprimit undique, et illi
Se.l male vel voids sceleratum perlida inorbum Par est natura : nanique inclvta gloria Palris
Corda fovent, vel lingua timet, languelque profana. Filius est, et grande decus. Fuge qu;erere quonam
Ac lantum media lucelis parte, malusque Sit pacto genitus : soli cum prole parenti
Vos nimis cxagital livor, doclique penes vos Cognilus hie modus est. Quis enim mortalis adesse
Estis, et abstrusi laiices, hominumque negali Tum poluit, Triademque oculis speelare beaiaui ?
Qtibus, atque sinu tenebroso tecla lucerna. Sed lamen id nulli dubiura est quin Sectio nulla,
II. De Filio. Niillaque sit supero prorsus tribuenda parcnli
Fluxio, qua; uimiiiin spurca est, nee denique quid-
(Billio interprete.) (qiiam,
Ac prinium Nati prxconia snela canemus, Quod cadat in nostras ortus, quos caeca libido
Muricui, qua vilii macula est delersa, colentes. Pnrgrcditar. Nam si jdcirco me passio tangit,
403 S. GMEGORIl TlIKOL. CARMINUM LIBEU I. THEOLOCICA. 404
15 Ox neBiji Y'vitwp' xa\ y*P Si-,6;- o\>-.\ iw- A *c Q^, ib; y*vt|{, ysviTTji (le^ai. El 8k |jlyittov
[ipo, \ t T'V xs'.v *s8vf,4 Oeutjto opu^v,
"; ti 7tfA7rav 5tctxxot, (;. rQv yip SitwOtv
53 OCO' psov s-;aXoio -pi; '^
E3\ tpixst, x! xb a[ia xa\ ei Y^w^ets XXai; Toti)v p't^av ?xtv- M ^eov *PT ftob.
E! /P'h0; iT\v u.o 7!, o . Aiyoio OJ yp -aupoO: ; IyV(jl)S Itav. 'H 6' Y'vr/re;
' xp^v> oo Yvti; lar* Sxpovoj. tHo vapx<>{
tuvf ybm\eli te ; , o 6s4tto
20 'H s }; Oet^to; '-pxspov o6xt XsXotrabc, "-Xeto Etosa nia- x\ irXasev, .acp'i ' xevt,v
Tt,uo xaV ; , ix^v ' S/povov pxv'i 05 'AjxOTep' ; cvxa, ib;;8' ; '."
'; ao; t|sXo:o jisyiv wspixaXX xOxXov Ei jiv Si) Yvvr.etv b/ei ;, oCt , t
Ei xa\ Mvxot 8soto, Sapxo;, ; v EztSxai ( tisov
" xi ri] ti ; xcd Vioc ailv <5vruv 'AvOpmov v<5o; oTiv ; itte votjiat),
25 Mesotjy 3-r(aavT, 4nofp4jw[iev vaxTa Kai 0sov Viv lxS!i YEWjTopo 'tov eux0-
Yiov ; Svaxxo;. "0 yip Ttdpoj sxl , 40 E: 5' a7:r,pa tfpwv ; (ley**00 6<5TT,xt
"II XPOv> rt (HX^si, *[\ tfif^t ^. Ma^it;, xeve<Sv x 8o; 81 yapiiwv,
210-211 *5 Nan sum sine passione genitor, sum enim compositus : at minime passi-
Qtii omiiiuo incompositus est et incorponus. Quorum enim discrepantes sunt Ibili .
Naturae, quid niirum si el generationes diversa;?
Si anliquius me lempuscst, non ante Verbuin
Teinpus est, cujus genitor temporis est expers. Quando principio carens
20 Exsislcbat Pater, nihil supra diviuilatein relinquens ,
Tum et Patris Filius, principium habens Palrem principii expertera,
Ut splendor magnum et praiclarum solis orbem :
Quanquatn exeuipla omnia infra inagiuim Deum sunt;
Sed ne quid inter Palrem el Filium, qui semper exsistunt,
25 Medium siaiuenles. abscindamus regem
Patris regis Filium. Nam ante Deum
Tempus aut voluntas , mihi seclio est divinilatis.
Ul Deus, ut genitor, magnus est genitor. Quod si maxima
Est Patri gloria, nullam habere adorandae deitatis causam ,
50 Non deJccus est venerand.e magni Patris soboli
Talem habere radicem. Quare Deum a Deo non uceas.
Non enim remoluin a Patre nosti Filium. Votes autem ,
Ingenilus et generalio a Patre neququam divinilatis
Duplex idea sunt : limit id aliquis : sed circa divinilalem
35 Ulraque extrinsecus est. Natura autem inseparabilis est.
Sed si generationem habet Verbum, neque Pater quidquam
Garnis admitlet, cum came carcal (nunquain pi'ofcclo
Humana mens ila erit iiupia, ul id cogilet);
El Deum Filium babes, dignum genitore detus.
40 Quod si nequidquam magni Patris divinitati
Gratiflcans, vanumque terrorem pectori imprimens,
16 "O Tic. Sic Regii plures. CosI.oVti. Edil 27 fyJj'C- xu.Tis(.
8 ti. Grxcus inlerpres, 5axi{ itavxEXu aauvoexoc 50 ' J<rcbr. V al. cum tribus alus, ox ew.
xa\ , itavxtoj oi Ttarp, qui enim omnino MjOX-^eoO pro . Non minor gloria est Filio.
~<ompositionis est expers et simplex, proftus est m- 52 '<51. Ua Goisl. Ibid. % 6' afb-rpon, etc
pastibilit. Gnecus inlerpres : 'H y*P -^' ^ *l <*Yvvt)-
18 'Eiteo. Ita Hesych. Edit, efioo. 3ia, itb elvai 8)1 xbv Tiov,
19 "'Bfto /'. lia 1res mss. Edit., vipxou. Oettto; (rru.avTixa. tt voces a Patre Filium ene
20
",! " 7-p . Grxcus inlerpres, 8 y^P 'f oslendunt, divinitatem vero non significant.
f xo 6so, f) XPv. etc., quidquid 56 "Eysi. Tres mss., exoi.
enim Deo anliquius fuerit aut tempus, c.ut voluntas, 58 "xts. Vat., > xi.
Divinilalem separat et dividit. 59 'Ey.ei. Sic Vat. et Coisl. Edil., fxstv.
METRICA VERSIO.
Ilaudsimplexquiasum.sedmeiilcelcorporeconslo, g Ac sane magnus Deus est, orbisquc creator.
Qua jam fronte Deo tribuelur passio, cum sit Quod si non ullam causam deitatis habere
Corporis et rerum, proprii quae corporis exsors? Ad
" decus
" est aiuplum
' Genilori : non minus herele
Nam quorum sunt dissimilcs longeque reniotae Illustre est Nato tali lluxisse Parente,
Natura;, similes quisnam horuin dixerit ortus? Ducereque bine causam. Quocirca a numine numen
Si priusest i em pus qua m sim, prius altamen baud est Truncare, et btolida disjungere parcilo mente.
Quam Verbum, cujus Paler est sine tempore. Gum- Nam neque lu sobolem nosti unquam a Palie remo-
Nil penitus ileiiate sua majusve priusve [que lngcnili porro ac genili vocabula, quae lu [lam.
Esset habens Genitor, Nalusquoqiie tunc erat, alqiie Incassum metuis, non sunt ca verba, palescat
Principium ipse I'alrem, qui le.inpus nescit, habebal : Queis nobis natura Dei, cerlisque notetur
Non sccus ac magnuin Plirbi lux ignea discum: liuiiciis. Nam si species bine bina probalur.
Sit licet exemplum divino Numine quodvis Die agequis genitor Pueril, quis ficior earuin
Inferius. Nee enim debet commiliere quisquam, Asi ambo circa naliiram, extrnseca cum sint,
Cl Patris ac Nati, quorum cstaeternus ulerque, Versanlur, nianel autem omnino insectilis ipsa.
Quidquam inlerjiciat medium, sobolemque nelaudo Quod si ort m Verbo tribuas.duo lucra seqiicnlur,
Crimine dissociet, charoque a Patre secare Nam neque proplerea, careat cum corpore, quid-
Audcat. 111c clcnim deitalein dissceal audax. [quaiu
Ante Deum, aut icmpus quicunque, aut velle locarit, Admiltcl carnalc Pater (non lain impius unquam
W5 SECTIO I. DOGMTICA. Ki
Ti]v piv aTcapvijaaio, Xo;; 8' t; XTaiaxa Xpis-bv, 53 DoXXiv pEtoTpi; , xvr. ; t * sxtjti
'AjicpoTpiov QT7Ta ;, > xVEcpov, OJ x3vt . T; v 8; je-iOr, lai-o ;
Tov jv :8>>; a;j.paa;, 5" o'j Seo;, . Ei 5' -i .' 0- teo ttoOsejuiv apfjiuv,
43 [lav fxp 3 xt tote fjv, a-uv <58 xv ti 0oto TovExa xa\ 6;1 p.syaxXI ' etiO^ie'.;1
Tot; psy/Xciai Xtf-pim xivo!, xa\ I^-sSov eft). "HXitev 5; ' Xjpv ; eu.o\ 8 tXeov ,;*
T; SeXyo;. sa fxv IvSsv acopjer8VTa, , 05ts ti yp ,; -isffE, xa ' 3to3:v,
Toi; Xpi-O'j Ttx4si3i 04v jtSTTtiTa ysvE'aOa!, 'Itj-ejp 5'jT8xoia;v '.'|; rcaflsEjffiv.
TV; 5' jc Besix peiv, xal abv xaXiav (xioouXov Hv. 5;, . Y*4";, ' 'A5xo:o
50 Au'jXoivt,; YspaOJi Tt(ju.j[ivov vxl ; );. Iapxo'>5po aev, xip xal uwjiaTo; ;.
xiv Etcuev UJtiTa Oe; ya? Spyavov EtrXbv MTjTpi;, irapOeviXTJ; Si- nspivpaco;, ' -^;.
( XaXxE-j; ; atrapa 7:ovij;aevoc i' ajiajav), 63 Ka1. Tvr, pv ISexto, Mdyot; 6 te rjsu,vE'jsv
"ti; Xv x' 'Apxeyvoio 0e; yz'-p\ !,- 'AitJjp, Sojpojipoi 5' up' 6av, xa\ couvt" Exax^av.
'OS' v xai Xpwtoo itiXoi xtslc oipavo'.o '; ppoTi; f,Xe'i' Yiova,npe-/Oe 8' w; 6.{

Gencrationcm negcs, Christuniquc detrudas nier res cralas

Ulriusque djvinitati injurian) fecisti, o slolide,
Illum Filio spoliasli : isle vero non jam Deus, si quidem condiins.
45 Quidquid emm aliqitando non eral, res crala est, etiumsi Doi
Magnis consiliis maneat, et stabile futurum sit.
Quae aulem ratio, ul tu quidem hinc orlum habens,
Christi passionibus Dens postea flus.
Ilium vero in vincula conjicias, el tuum, pro Deo, conservum
212-213 30 Servitulis piaemiis ornalum voces ?
Si ilium postea magnus Deus cendidil, ul bonum inslrumeutum
(Velut faber plaustri causa malleum elaboraos),
Ul me Primogenili manu factum Dens possideal:
Sic et Christo coelcsli res crala longe
55 Prseslaret, siquidem illius causa Verbum cxsislercl,
Non illa Christi causa. Quis autem haec profrai?
Quod si quia corpus suscepil, tuis morbis opcm ferons,
Idcirco gloriosa: divinilali n.oiluin imponis,
Nuin peccavit, qui lui miserlus est? Mihi. vero niagis adinirandus.
60 Nam nee de diviniiate quidquum amisit, el me salvuui fecit,
Medicos fetenlibus inclinans se vulneribus.
Mortalis erat, sed Deus. Davidis genus, sed Adanii
Opifex ; carnem quidem gerens, sed el corporis expers.
Malrem habuii, sed virginem : circumscripta, sed el immeMue.
65 liiiim siabulum eicepit, sed Magis dux fuit
Stella, et doua ferenles veneruni, ac genua flexerunt.
Ul homo venil ad cerumen, sed supervit, ul insupcrabilis.

44 "Afiepaa. Sic Coisl. Male edit, . 63 . lia Coisl. Edil. :\:^.

45 fr, aurv. Vat., wt' Irjv, atv, ex ipiit, 63 'Uysfirevet: Alii iffy.ovfJii.
scilicet ex rebus creatis, xthutojv. 67 '. lia Coisl. el Combe/, qui iiUcr-
59 "HAiTsr. Mendose edit. f(Xi7tsv. pretalur U7ipvExTj(i. Edili br.Lp/iis..

METRICA VERSIO.

Ulitis erit scclus ut lautum vel pectorc verset) ;
Kt (dignum genilore decus) Deus insuper ipse
Nains erit. Sin, dum patriae deilalis aniore
Afficeris minis, alque inclus tibi fings inanes,
Prfidos haue tollas, redigasque ad condita Christum,
Ainboruiu numen slulius violabis eodein
Crimine. Namque Pairi sobles lain chara peribil :
Ac rursus propria Nalus deitato carebit,
Si modo condiius esl : nam quidquid tempore c-
lloc etiaiii prorsus slalui inter condita debet, [pit,
Quod vero cerium stabile est, el temporisexpers,
IJ i'oliio, idque Deutn lingua haud trepidante yo, ato.
Quae porro haie ratio esl, ut cum per vulnera Chri-
Aique salutferos Deus olliciare dolores, [sli,
Deprimere nunc contra et servili classe locare
Non dubiles, nouienqiie illi Dominique, Deique
Eripias, sat habens meliorem dicere servum,
Quique gradu primas lautum inerealur in islo ?
Jam si instruineiiti Genitor vice coudidil ipsum
(Non secus alque labor guavus, dum conderc cor-
frum
Destint, aut aliud quidquam, prius Organa condit);
Ul per primigeiiam ipsius me denique dextram
tlhceret, Christo mollis quoquc parlibus esset
1) Condita res potior , siquidem non propter honore.
Exstiterit Christi, sed contra Christus oh . [ces
Quisnain autem nisi slullus, in has prorumpere vo
Sustineal? Quod si, quia carnem assumpserit, ultc
Exi incret gravibus viliis, morbieque levaret,
Inferiore pulas idcirco sede locaiiduni,
Divinxque gradus naturae ligero pcrgis,
Scilicet erravit, tua quem flexere nia!orum
Agrnina, quique lulil tamis niedicamina morbis.
Aiconlra illius magis hoc quooue nomine numen
Suspicio el vcreor, quia nee ueilalis ab ipso
Facta uila esl prorsus jactura, inihique salulem
Uu I il, ulfaoilis mellitus, dum I'clida iracul
Ulcera, palenles seseque inclinai ad aegros.
Ipsi-quideiu mortalis eral: verum et Dens idem ;
Davidica de stirpe salus : sed qui lamen ipse
Condiderai primaevum hominem; carnalis, al idem
Carne va; ans; de maire quidem, sed virgine nalus.
lnclususquc loco, sed quem mensura nequirel
Finir. Exceplus slabulo : ducc sidere verum
Accessere M..gi, fiexisque baud parva dedere
Muera poplilibus puero. Cerlamina, lanquam
Mortalis, subiit : triplici sed agoiie lyrannum
Fregil, utindouiilus. Sumplo jejun. refeeit
407 S. GREGOR THEOL. CARMINllH LIBER I. T1IEOLOGICA. 108
IlEipsaxljv xpiasofai raxXafsjiascv eSop -sxt], A Mt au ye xo ^potioiatv aTiu.roi; GEOxiyta,
epityi 8e xtXiSat, wp t' eI olvov iptsi^e. Kevr|8 x^ovlrp ioptyf pixuSia xxeiv,
70 Aoiaxo, XX' 4 duxapxaSa;, XX' e6o,0i "Hv, oof y' EfXEvcuv, -^ StfOtxo YM.
ITv'j(xaTe povxaii}( <jb>v uno Yio *Avp/w
. 1 zov yov .
'O; Spoxij Oirvov ZSexxo, xal & 8eo EvaaE iroVrov.
Tove xijxv, TOjpixoij Si fvo xal Yva,t' mjev. , x 8i)6dvet; xal IIvEUpwtxo eu/0 8
ECaxo- xi 8' aaxouaE Xtxaoav<ov iiEvjvuv; Mr,6k xjxtjj luGotaiv, 3 i at xxo Otxe.
75 THv Quoi, pxiEpifii- 1-,<5?. llvrjua uiya xpojAtu{XV, iwGeov, Beov lyviov,
|' viTjxs 6e<j, xapiov 8' exGtjpsv uiravxa. " ? eirxiv Svavxa, xal 3 Oeov va8e xc^e '
Kai itv &ips, ] ^ ^otjiv papxi. 5 avGEve;, aioXoowpov, yvTj [iviu.a xop*.
'AXX x (iot x Ixaora XyEtv ; vX<i3iv exEx6rlt Oupavtov xGovtiiv xe tpsps6iov, itytGoWov,
"Bypsxo S' x vexwv, vsxpo 8' avtyeips irpoiGv px<5(iEvov, Geov jjuvo;, ouxoxXeutxov,
80 'Kxtva p"poxij{ itEvi){, 58e itXoxo dapxw xe Il ((xovo yp Ivi Ilat jGXoj piaxov),

Tenlatorcm triptici peigna. Cibus .ipposilns :

Sed aluit plura millia, et aquam in vinum convertit.
70 Baptizatus est, sed peccata eipiavit, sed acclamalus est
Spirit tonitrni voce Filius /Elcrni.
Ut homo somnum cepil,sed, ut Doits, mare compesruit.
Genibus faligalus est, sed paralylicis robur et genna (irmavit.
Prccatus est ; sed quis infirmes precantes exaudivit ?
75 Victima fuit, sed el pontiles ; sacerdos, sed lamen Deus.
Sangu'mem oblulit Deo, sed mundum Universum mandavit.
Itlum crux extulit, sed clavisconfixum peccalum.
Sed quid singula recense? mortuis permistus est,
Sed ex mortuis surrexit, ac mullos antea mortuos suscitavit : *
80 In his humana paupcrlas : in hoc divitiac incorporel.
Ne vero tu ob humana diviniiati dedecus inure:
Sed ob deitatem terrestri forma; plurimum honoris habeto,
Quam, lui amore adductus, incorruptus Filius suscepit.
214*215 HI. -De Spiritu tancto'.
Anime, quid moraris? Spiritus quoque gloriam cania,
Ne sermone scindas quod natura non dissneiavit.
Coniremiscamus coram magno Spiritu, pariter Deo, per quem De um cognovi.
Qui Deus est manifeste, et hic me Deum eflicit :
5 Omnipotens, variorum donorum auctor, hymnorum sanrli chori incenior,
Cleslibus lerrestribusque vitam imperliens, in allis sedens.
Ex Paire procdons, divinum robur, nulli polestati subjeclus;
Nee Filius ( unus est cniin unius oplimi bonus Filius ),
Alias Bill. 74, p. 167.
70 ' . lia Vat. Edili, XXxdGipEv. xou. Val. vipxoo. Ibid. 'ExEva. Forte, ut (et
71 Yl rdprov. Goisl., <5. versus, xxEva. Mox xo deest in edit.
7i Ka Se ebraas xrzor.Vat., 6eo 8' b 81 'kztpa&i. Vat. et Hesych., xifiaCEtv.
mue GaXassav. 111. 4 Kai . lia Vat. Edili, xal ;. Legendum
73 Ilapzci. Id est, lapEijxvoi x (iXt4 xal a- videtur 8.
paXeXuuivot. 5 AloXdSupor. Val.,8X6t88wpov. Ibid. ayvijc 5*-
77 zavp fur sips. lia Coisl. et Hesych. Qn vt)u xopE^, casti laudatio chori (virginuin), anye-
lectio melior quam in ediiis, & j.sv ieipe. lorum hominumque vitw auctor.
80 . Sic Coisl. Edili Spoxot;. Mox, ap-
METR1CA VERSIO.
Membra cibo : verum numerosa; pabnla turba; Quidnam igilur? Nempe ilia pari I morlalis cgeslas;
Pncbuit, et vinum liquidis expressit ab iindis. Hxc opibus iribuenda Dei, quern carne vacare
Tinctus item est, verum maculas el crimina inundi Non dubium eel. Ideoque cave ne, dum anxius lucres
Abluit, et grandi ipsius sanclissima voce Humana expenden, ininuas deitalis honorem.
A Paire teslata est deitas, Nalusque vocatus. Quin ob earn potius morlalem extollere formant
Quin, ul homo, dulc recreavil membra sopore : Eslo memor, quam chara, lui dum flagral ainore,
AI, velut omnipotens, compeseuit xquoris estuiii. jElherci assumpsit proles eterna Parentis.
Lassos ipse pedes sensit, cum longa viarum 111. De Spiritu saxcto.
Conficeret spatia : at lassis fraclisque refudit i (Dillio interprete.)
Vim genibus, fixitque recens in corpore robur. Mens mea,runipc moras.eliam praeconia pande
Incubuit preeibus : sed quid ? nonne ille precan- Pneumalis, et verbis ea qua; natura ligavit
Supplicibus votis atlentam prxbuit aurem ? [tum Dissociare cave. Sancius pia corda tremore
Victima erat ; sed et enlistes, magnnsqiie sacerdos Spiritus alliciat, qui Palri condors atque
Sen liens, verum simul et Dens. Ipse Parent i Est Nato, per quem mihi sumnii Nuniinisorta est
Olitnlit hune, quem ssevi homines fudere, cruorem Notilia, el qui nos divina in INiiinina vertt.
At tolum obscenis lustravit sordibus oilieni, Omnipotens, variusque in donis, rantio coetus
Inque crucem est actus, verum in cruce lixa pependit Angelici, alque liominum, pietas quibusinsila conli
Nbxaliominuiii,nobisquesalushincparla.Quidautem A Paire progressus, divino robore pollens, lest;
Singula commeinoro? Tenebrosa; spicule mortis Vivifiais, cels;c rcsidens in culmine scdis, .
Sensit : at ipse brevi jugulata morle rcvixil, Ai bitriique sui lil)er. Non Filius (absil ;
Aupte prius inultos superas revocavil ad auras. L'na ctcnim est superi sobles lantummodo Pali is).
 *T) SECTIO I. DOGMTICA. "4
(Kit' ixto; -; stSso,-, a>.X' u.4oov. A Mr; ; \ TfXuxspcio tfov -r t /"/.|r.
10 "O j-'- 5' v 5:1 Oeoitvtciio vopoto ', yap ; avaxToj ).r(v -^ npoaivuv
oipavEoio Xafctv ttoOi (tenyca, 35 IlpaOe Xyo, XpiTtoo uiva xXo; aYsaxe
'/.'; (liv Kuxtv es Tp6o'j{ e{ sv auviooa Ila'jpOKTtv TtivuTOJi yasivjjievov xEprcesaiv,
'0{/, ^v cOXljai, xa'i e ti vejxaToc ^voO "O xa\ IlatSo; breiTa aivo-rap^v vaavtuv,
Efpuasv f }, xa\ e vioj SSopxv. nvE'JjjLaxo aYXf(vto 6irfirpa6v ^.
15 El 5 pu.v+rv toOsu 9wvv 6tt)-o{ pawr,t bartv <' ^, riiov f;jv SXeirev,
"laxw ji-j mvuTOV tojOiov X-fov. O yp iijix;:, 30 Oi a xa\ v y^sst; { .1!' ite-
Mf, xi -oo poxiv itXcvsaai avet'ar,?, [pCjOij,
"A/Oo yeiv xpaStTid'.v aupotaTrjitv SittTtov. f,(xa ipov 6){, St' x jjOovoc 5 Xaonfjp.
Oj yip p-/oivot3i ' Xfoio Ka\ yip np Oslv ofia xoxo, w; ui faooatv.
20 Ka-.p;. Tsj 5' a; uSpoiiv Y Sjiixastv ij rjpbj (roi ( suv^vayciv. Ei 8e T9r,ra{
Viv ' ox TMv xe j*iT{ 6c4r(-o axoiov,
A::;:v 6Xa;, f, 'ytotoj itXTjTTOipO'O xdperoev ; 5* MOoic ' vciO-cotnv itTOi9a-
Aov, fjv (xixpbv 4yt; ; a-f;. Aist xavOo" Eu.oiY 6eo X^ov afcbf .

Nec extra divinilatem invisibitcm, sed par honore.

10 Quisqus aillent in labulis divinilus insprala: legis,
Spirilus clestis deprelicndcre cu pit divinilatem,
Mullas quidem crebrasque vins in iinuin coeunies
Perspiciet, si modo volet, et si quid Spiritus saneli
Mausil suo in corde, si mens illius acutum ccrnil.
15 Sed si nudam vocem aniabilis divinitalis desiderat,
Sciai se rem desiderarc non prudentem. Non enini convcuiebat.
Cum nondum Christi divinitas plerisque hominibus manifesta esset.
Onus imponere infirmis cordibus pcrirulosum.
Non enim tironibus perfeclior doctrina
20 Tempestiva est. Unis enim dcbilibus ndhuc oculis lotain ignis
Flaramam oslendat, aut lumine abtindanliore saticl?
Salius est paulalim ardentes radios adducere,
Ne forte dulcs etiam lucis ngulos lanas.
Quemadmodum enim Patris regis totam divinilatem ostendens
25 Antiqua doctrina, magnum Christi deciis illuslrabat
Paucis prudcnlibus hominibus manifestum;
lia et Filii postea divinilatem aperlius deelarans,
Spiritus coruscantis divinitateui splendide proinulgavit.
Leviier quidem illis illuxit ( Spirilus), nobis aiilem pleraque servavit,
30 Quibus postea in Unguis gneis divisus est,
Signum efferens divinitalis, posiquain Scrvator e ierra assumplus cl.
Deum enim scio malis ignem esse, ul luccm bonis.
Sic tibi divinilatem collegi. Quod si stupes,
Filiiiin ex eadein divinitale, et non Filiuin audiens,
816-217 35 Contrariisque serinouibus apte conlorlis confldis,
ic quoque verba mihi suggerel Deus ipse auxilio venions.

Il Ovparoto. Sic Coisl. Edili, odpaviou. eorum abdita illuminet. Dill.

18 '.11. Jncredibile, fidem excedis. 5* Yldr r' oi>x Wer is, t'ilium ac non Filium,
32 hu iij) rerp, etc. Dens ignis est, qui Vitium id est , L'nigeidtum et Spirilum sanctum. Ib. u.j.
omne in iiiois absumat et adural; lux contra bonis Vat. in;.
' Sanctis, ul qui eis sanciitalem a/ferat, mentisque

METRICA VERSIO.

Nec rursus deitatc carens, ab eaque remotus :
Sed Palri et Nato unigena; par prorsus honore.
Quod si qiiis sacris tesialum loi te libellis
Hoc reperire cupit, quod sit Deus ille, ducenlos
Persp'niel calles, qui eungrediantur in nniiin.
Si volet, aique aliquid si Hains pcclore Iraxil
iElherci, vigel alque aniinis, et ternit acutum.
*n cupit, vi voccin poseil deii.uis aperlaiii, [dum
Haud satis est prudens. Natu, C.liisii iiuniine uou-
Huiiiano gene.n patefaclo, inipontrc pondus
Inliniiis lmn.eris aliud, quod Ierre nequirent,
Quisiiam a'iiiiiiin, nisi nienlis inops, hoc diecret esse ?
N uii neque doclriuam pueris proponere pleuain
Convenil, ul nec adhuc teneris ostendere toium
>ok'in oculis, niniiaque illos perfundere luce.
Flaiumivomos elenim radios induecre sensiin
Pnestilerit, quam, dum plus quo cerner gcslis,
Tcrpcluain lajsis oculis offnndcie notieni
j{ Nam vcliit ante Patris totuin divinus apcilc
Numen pandebal seruio, conlraqiie micabat
Gloria perpaucis Christi, qui mente valeren!,
Sic eliain post, Unigena: dum clarius orbi
Exscreret numen, tarnen almi parcius idein
Pneuinalis, et tecla prodebal imagine numen.
Namqiie Darum anliqiiis fulsit, nohisque rcliquil
Splendidius lumen, quibus est divisus in igne
Lingual um in foriuam cilicio (quo snela palebat
Ipsins deitas), min cum Servalor ab mis
Scdibus a;lhereas cooli remeavit ad arces.
Nam velut ille inalis vindex est flaninia , proboruro
Sic contra latum est numen, dulcisque voluptas.
Ac mihi sie paucis deitas collecta superni
Pneunialis est. Quod si minim Tibi lorie videlur
Ex uno gigni hunt', ilium proceder Paire,
Opposilisque paral lidcns contendere verbis, |1>.
Hic quoque quid dirniii (dabit id mihi Christus) Itabo-
ill S. GKEGORIl THEOL. CARMINUM LIBE I TIIEOLOC1CA. 412
'E evo; apxETvoto fii;jup xart StjQ ^ivovco, A AouajiEvo; 9; 5iaTp.-;at[u tpaeivrv,
'HATOJlOC, 8jSo TE YVO 0111 yixoo Atov jv... Tpoji) 6s xaxou |x8oto tsXeut1]v,
O TEXT], TEXT{ TE, pOTOt -(1 p.V IdXOV XO(0{. 50 'EXitwpj OEo:o xp''H-aTO V& XoETptv.
40 Twv a'u (jiviu<5isvo (jtr,6v Teiv, E? ' Xov sxaO^pev, Xo xa\ ; p-oiYt
sptov t5' Ivepftev. "bj t it\v, SjieTpov, 'ETt Bio;. 6' v faov ?xot Ppo^o jti -.;,
"Axtiitov, /povov, iaOXov, eXsOEpov, i5' as- Auto Tv ^, Y-Pa?, &v8tj(e twov.
[mov, -.va S' ^ itEpl xoojjiEV, fj faOoto
El v Tptaao jjiap'jf 1 xdajxov Xajcov. 55 Dveujjuitoc v OEont XYotc xa\ OEo-^poiatv
Tomv vco aXXo; k4e.lfou.a1, 'AvSpatv, > 5a 8eoo 8s-spa E/ouutv,
45 eanrojivou OavTOto ; cao; . T5e voev xiXopiat ae Xyoij :){
Tpi3i{ yap 8ett u.s casacppov avTcXsv. "; s!; 5av avapxovvipy_ETat, o
ae, xiOaptu Xtj, oO ij/joxo. E 9,-1. Te'avei, XEV oov lyTj xpi-ro, od .

Ex uno primognito uxor et Suth prodierunt;

Semisecta, duoruin proles secundum leges matrimonii,
Non geiiila, genitus, homines panier fuenint.
40 Iloruni lu memor, cave quid<|uam in Divinilate spernas,
Aut supra statuons, aul infra. Una natura est et inmensa,
Increala, expurs lemporis, bona, libera, pariler colenda,
Unus Deus in tribus splendoribus mundum gubernans.
Ab liis ego noviis et alius resliluor, cum lavacro,
45 Sepulta morte, redivivus in lucein prodeo.
Trina enim me deilas luce fulgentem reproduxit.
Non libi, chara expurgatio, non menliar : si divin i talc
Ablulus, divinitatem lucidam disciiidam,
Satius erat... sed perhorresco malt sermonis clausulan).
50 Spe divini muneris et lavacri repressus.
Quod si me tolnm expurgavit, lotus quoque mihi colon. lui
Est Deus. Siuiilia autrui palialur quisqus scelestus,
Simm ipse divinitatem, Dei donum, seoisim scindil.
Quod si nonniilla auilimus, aul de Filio aul de bono
55 Spirilu in divinis lilleris, el divinilus spiralis
Ilominibus, neinpeeos a Deo Paire secundas habere,
Sic le volo inlclligere profund verba Sapienlhe :
Ad radicem principio carenlem assurgil, al divinitatem
Non scindil, ut iinperium habeas, non varie colendum.

37 ' r pyfyroio. Graecus inlerpres : 'EJ 49 S. Sed ne absolvant quod dirvm habel
fcvo; avOptinou, apysYoWj 'ASi(x, Yuv^l EOo, oratio, deterrent ob spem gratia! dirim: sanciitatit-
xa\ uio ]9 efVETO. Ti ikv nXsup; (, 5' que illius, qu per baptismum comparalur.
AcpoTaptov yu.o'j ; Yv/r,{io iv o *- 51 El . Forle oXoj. Grsec. int. p.' Xov
UEia, 0 8 YEWTjOe 4|( 6 6.! nfjpxov av- exaSTjos Tpisaj Oett,;. Si me expurgavit tri
OpuTtot. Ex uno nomine, primigenio Adamo, mulier plex Deilas. Forte
Eva et fitius Seih prodierunt. Illa quidein ex cosa 5i "Eyo. Sic Coisl. cum tribus alus. Edil., ?xei.
secta est, isle aulem utriusque Adami et Ev fetus lidem 6' vtaov quod forle melius : Perso -
exslilit matrimonii legibus. Eva quidein genita non narum inqualitatem admiltat quisqus scelestus.
fuit. Seilt vero genitus. Ambo lamen pariler nomines (Caillai). )
fuere. 53 'Ari%a. lia Goisl. Edit., &v6ixa.
4T O tyevcrojiai. Graecus inlerpres: O tye.aou.a.i 59 "Opa j\Gra;cus int., va v SoCaftjc xoi-o;
as, fla. Tpi, o /iiopia tjv u.tyi xiOapuv. xa\ iiav p-/Tv. . o r.i s-r.srt, cujus varius,
Non Itbi meuliur, ancla Trinitat, non menliar sed tnius idemque et iudwduus sit cullus.
purgationi.
VERSIO.

Primigeno ex uno conjux Selhusque parenlc
Fluxerunt, secta ni liruin femina cosa,
Jure Uiori Selbus. Licet aulem baud ilia fuissel,
Hie velut, ex Adamo genita, at morlalis uterque
j'Eijiic eral. Il.cc animo memorans Iccunique revol-
[vens,
Ne Triadis sanci quidquam aspernerc, cvelo,
Celsius inl'eriusvc locans. Namque unica laiiiuui
Natura est, inmensa, iucondila, lemporis expers,
Op'timaque, aique sui juris, parilerque colenua.
In triplici radio volveos Deus unicus orbem.
Atqua ego personis prorsus novus excilor hisce,
Turn cum roie sacro redivivus unirle sepulta
lu luccm venio. Deilas nam trina fugalis
Me darum eITccit tcnebris. Non mentiar ergo,
Non, inquam, tibi chare latex, quo pcllur oiiinis
Spurcilies scelci'um. Triplici nam iiuminelolus,
bi post uggrcdiat' deitaleui incidere, nonnc
b Prstilcrat... Sed ne pcragaiii, tremor impcdil, et
[spes
Muneris egregii, quod ros mihi lustricus allen.
Cuaque salulil'eia lolum nie surdibus inula
Purgarii, quidni lolum quoque numen adorcm?
Dissimilc asi habeal, pelas cui snela nefando
Esi odio, quique ipse siium diseimlere numen,
Divino accepil quod mum-re, perlidus audel.
Quod si de Malo, quod si de I'lieuniaie, sacra.
Pagina, scriploresque pii quid forle loqiiantur,
Tanquam quae supero siul inferiora Parenlc,
Hoc lu, quidquid eilt, prudens sic accipe diciuni.
Ilinc eteniin id demuiu inonstratur, ducal uterque
A Palie quod causam, non aulem uiriusque direui-
Iplum
Numen ub hoc : ut si 11 1 libi non permulla, sed unum
Imperium, quod non venereiis dispare cu'.iu
Ac Trias ex monade est, trinoquc ex nuniinc rur&us
413 SECTIO I. POEMATA DOGMTICA.
00 Ez u/>v48o Tpc; crxi, xai ix TptSo; jiovi- Outs fiovc VTpi0u,o-, \ xptatv torca-* iv tiUAO-"
[:-, O'jte Tpc; "-oXustet-'-o-, tc-'i c-'jsij lax' axacc-o;.
OOts roipo, )^, 7-oxetu.c.- ^-^ii Sv xe lsOpov, 'H p.ov- v 0xtti, xi 5' iLv Osxti xp'.apiOjjia.
'Ev tpiiTO x-coiitv XauvatiEvov xax Yal1 ' oE' Oj etxiv xacr-ov,ilv jiqvqv eJjayopEUTii.
Se ; .:; tz/iv st 2v louera, ET - ajOi; obap/o-, 60ev tcXoGxo Osx^xo-,
OOxe Xvo' itpciwv x viou, xal voOi -!u.vti)v, E'jx xpiwv xiva (Avijcrrtv j(T Xyo-, wc; xb tiv )
65 Ovxe xi Sxtuv xivjtiasiv <Xtaxus, T(iv xpicrsv ipawv cr-xbv XTjp'JYI-* poxotsi,
--.>4], xot/otct :;, acrxaxiou-ra, T(7j s p.ovoxpaxc-v EpuajL--a xu6a(vtou,Ev,
nplv -r-Xcrai ^, -apo 9'JT^stv ".- 80 Mrfik 8swv avop :. xj -:oXupx<j>.
Os yip 4; jxi eoG 'Jsij, f, Jouua, "30V y^P "oXOap/ov i|xo\ xa\ -;;.i7-av avap/ov
'Hi itX'.v crjvtoia' x 8' IjatcsSv arxi 0go. Mapviiivov. \; 8 S'.acrxa-ri; - 8" -\ XOartv
70 'AXX' <8' Sv povetov xaOapiv Ooc 5( (ioi-. *it8:i. ;- x; reoXuap/ov poifz.
'Ev xp-.crjo c-aisarcriv ?tj 9{ icrx^pixxai. Tp-Z- Oeo'j; xa)iotV, crou- xp^> V veVq|ie,

VU Ex muale Trias, et ex Trinilale iinilas.

Non ni rivus, tons, niagnus fluvius, sunt Uuenluin,
Quod iriplici modo terrain alluil ;
Non ul fax rogi, quse divisa rursiis in cogilur ;
Non ul geruio ex nienle prodiens, el inlus'inaiiens ;
65 Non ul ex aquis a sole agilatis
Fulgor circa muros tremulus, mobilis,
Fugiens anlequam accdai et accedens antcquani fugiai.
Non enim insi.ibilis est Dei natura aiii fluxa,
Aul rtirsus coiens : sed iriiium et stabile Deo Iribuendiim. '
218*219 "" s'r autem seuliens purain intus victimaiu olleres.
In tribus luminibus una natura Unnatur.
Nee unilas sine numero : in tribus euiin bonis consislil ;
Nee Trinitas varie colenda : nam natura est inseparabilis.
IJuitas in ilivinilaie : tria airtein numerantur quuruiu est divinUas.
75 Unus Dens est unusi|uisque, cum de uno loqueris.
Kursus unus sine principio Deus , ex quo divitia: divinitatis,
Cum de tribus lit meniio, iia ul per hoc quidem servetur
Trium luminuui veneranda boininibus praedicalio;
Per illud aulein monarchiain coruscanleni celebremos,
80 Nee deorum turba diverse reinante obleclcmur.
Mihi enim aequale est nullius imperio inulloruin Imperium,
Quod secum pugnat. Pugna anient divisio esl ; divisio autcin ad dissolulionein
Propcral. Ojiare a Diviiiiiaie multiplex Imperium areeo.
Tres autcin dii voceulur, quos teuipus, seutena,

60 'Ex ftcro Tpta iart. Ex unilate, lioc esl,
ex una quantum ad naturam uttinet, ac tingiUari
Deilaie exsistit ; ac rur,,us ex tribus personis unica
Datas eoniplelur.
66 IjFpTpoftc Val. -csp5pojto.
77 rpiif rira. Crascusini. 'Hvxa xiuv xptwv
6-ox3u)v ^vf^ar, xi; Y^'^xai, nienlio fit ali-
(ujiis ex tribus personis. Deus enim sunt 1res simul
persona; sp*ctala\ cum ejusdem sinl natura;, et una-
auque bent est, cum mens cogiiatione separat qiuv
tant inseparabilia. Ibid. ib r fier et\, etc. Grxcus
int.: Il Trinitatis confessione triumpersonarum vene
randa prdicalio fiat, unius aute confessione na
tura:, unicum Imperium Divinitatis in tribus personis
celebretur.
81 "cor yp , e'c. dem enim mihi
est multorum Imperium, nullius Imperium.
81 Tpet Se Oeob xaJoier. llis verbis solvit,
quod ex deorum mulliliidiiic objici polcral. Elcuini
si iiii:iqu:c:|ue ex tribus personis Deus niincupala
est, <|uid iinpedil quoiniiius 1res quoque dii apud
nos dicanlur, quemadinudiiin et lies el ties

METRICA VERSIO.

Snela monas, vitrei non lanqiiam foiitis ocellus,
Foiisqiie ipse, alque ingens tluvius, quie, fluxio cum
L'na, lamen triplici volvunlur concita Corma : [sint
Non ul fax gcininala rogi, quae rursus in unum
Cogitur, aul ratio, quae uieiilein prosilit exirn,
lntci urque maliens semper cum mente inonliir :
Non etiaiii ut radius (conimotis ortus ab midis,
In qtias stbereus vibrt sua luinina Than)
In inurum intortus, treinulusque et mobilis usque,
Non priiis accdons, quam delimit alque recdai,
Nee priuselTiigiens, quam conllual, alque propinquet.
Hand elcnim II i\a est natura, inceriaque suiiinii
Nuniinis, aul rursus coiens, sed fixa per ~evuni.
At vero pure sic demuin in corde litabis,
Si liruio tencas animo mea dicta, fideque.
_ Una ergo in triplici natura esl lumine lixa. [ilia
Nee monas est expers nunieri ( uauiqiic in iribus
Consisti : vario ncc rursus lionorc colcnda esl
Saneia Trias. Divina eleniin natura secaii
Rcspuil. In Deilalc nionas dunlaxal : in illis,'
Ev quibus est, rursum tria conspiciantur oportet.
Quisque Iriuin Dens est unus, cum nonnisi de uno
Verba lacis : rursus Deus unus originis expers,
linde lliiunl deitalis opes, Scriptum sar.rata
Cun tria commmorai. Trini nos luminis illud
Edocet cbscqiiiiiiu et cullum : contraque per islud
Imperium ainplccti tantuminodo disciuius unum,
El confusa procul falsoruin a recre deorum [esse
Aginiiia, m mil *i uni iiiiperiiini : namque hand minus
Credo iiialiini.qiiam si sine principe cuneta l'eranlur.
Ilinc eleniin lites, e\ liiibus spera pugna,
Ex pugna interims scqiiitiir. I'iocul ergo beato
Miilioniin inipcriuiu tegimenquu a Nuiuine distal.
Tres autcin liceal ( nam sunl bi 1res quoque vere)
Dicere cuiquedeoi, quos mens Icinpusvc diremil
lut r se, aul robur varium, disparque voluntas:
415 S. GRECORU TIIEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICA. 4t6
85 "H -o, % eXT3i * XXf(Xcov examev. A ET ;- 6' axs xaVeSta ; xtpowpb,
tavixbv Exarcov aSfjpiTov oO ' svta. 'EXXfjwdV ittvuiofoi vooOpivs <>{ uvavapxa-
Tr, 8' ' ixi TpiSo Ev av jOvo;, Ev 8s vr^a, 5 Tiv jxkv 5 zXiaaouai Beo jiopwjxa-a oettc.
"Ev xXso;, Ev 8 xp-o. aov; tciv SpEuiro, Dix Eaav, XXa yvovto, 6eo jiEyXoio oaXovxoc.
'Apu.ovT oeTTjto; ifl pya. x08o; l-fVJia. Tic 6' Xtjv ' Btoittev avetSov, ^ tic SOXsv
90 Tjsov i(xot tpaEdJt Tpi; < ExXu^ev, Mopff,v, xal iXa vou eTpoaXtyi ^; ;
*Ex irtEp jytov 9sou [ IvSoOi vr,o, O8e yap 5/poov Eupov E-fu 8i(Aa, f xiv' 4iwxo
To uto ' ivaisa 6 ji. Ei 8e itXov ti 10 Xpoijv. Tic SixpivEv a (jltj tpatc, ec Ev fO'jiia ;
'AyY'ilX0'3! XP'l> T(^s rcXs'ov f Tpii fiTW. 'AXX' i\iT>T[i SDpei S <, e (ev '..
njiTtav Etv, ei Ev iX^XoOsv, ^ tc ;
'. xvcruov. "ErcaxEV 4v6txa 7tav-a 6iauwp;; Ei 6' rtjitxT,
Ei 8' 4fE xal EyXow \) xtsiv ou,vsfbii:v, (xixOij; t Eu-ie Sixa; e 6i ;;
Aai <J/eu8oxvT)3iv vav-!a Sijptwvre. IS "E&ti esb.toUTov xa'i xTrcopa8Exvu<ioTsvTio4.

85 Robur, voluntas ab nviceni discindit,

Cum unusquisque nunquam serum ipse conseuliat.
auiem Triadis uniim est robur, una mens,
Una gloria, unum impcriiim. Quare dilabi non potest unilas
Una ilivinitatis harmona magnum habens decus.
90 Tantum lucs oculis meis Trias retexit.
Trans pennas ac divinum intra Dei lemplum velamen,
Quibiis regina Dei natura obtcgliir. Si quid autem plus.
Angelicas choris concessum, plus illud Trias norit.
IV. De mundo'.
Jam nunc et magni Dei opus celebremus,
Contra falsas opiniones deltigando.
Gnus Deus ; materia et fornix, qiias Grcorum
Sapientes coxternas existimani, nanis est fabula.
5 Ac iliac quidein, quas ds allingunt, forms venerabtes
Non erant, sed fada; sunt, magno Deo volentc.
Quis autem materiam unqtiam vidit sine forma, aut sine materia
Formam, etsi mentis evagationibus mullum laboraveril?
Non enim ego corpus reperi sine colore, aut sine corpore
f 20-221 40 Colorem. Quis ea dissociavit, quae natura inunuin coiijunxitf
I'd lamen dissociemus : mecum considera, si separata
Eranl omniiio, quomodo in unum venere? Aul quis ille mundus
Slelil n duas parles omnino divisus? Sin mista eranl,
Quomodo mista sunt? Quis sine Deo miscuittSi miscuil
15 Deus, liunc omnium conditorcm agnosee.
Alias Bill. 124, pag. 188.
homines, aliique in quibus una percipitur natura. IV. 1 El o" are. lia Vat. elCoisl. Editi, t' 5
Jli tae, iiiqiiit Theologus refellens hoc argumen 2 Atipturrsc. Gosl., 6tjpioitt.
tum, dit mull dicaniur, in quibus et tempus, quo 8 Picov. Gosl. v<5ou{.
generad tunt, diversum etl, ele. .41 vero mece Trmi- 10 "A {tri piio-t, sic ir ycycra. Qu mana
tali, quce simplex et una est, una natura et essentia, non separavit, sed in unum conjunxit. Grsecus int.
una ris et voluntas, etc. & \M Oat ex>piJEv \ - auviLaira.
87 "Er ai. ha mss.; edit., Sv. 15 "Ecraxer. Gosl. Esivai. ilesych. el Val.
93 Tde . loco Hsclwlius habet, eitjasv.
forte eleganlius, ivTEpaS' \ Tpiaj . (Caillau.)

METRIGA VERSIO.
Quique ips seen m nunquam tilla pace fruuntur.
At contra nosine Triadis mens, gloria, robur,
imperiuinquc iinuin. Quocrca baud labils ipsa
Est monas, nniis nexu delaiis honorem
Maximum habens. IhccsunlDeilasqux snela retexit
Trans p'iinis vcliimque sacra; mihi sanclus xdis,
Regia quo togilur suuimi natura monarchx.
Si quid prxlerea est, snperis id linquo sciendum
Mentibus. Al qudquid superest, Trias optima ioril.
IV. De hundo.
{Bittio interprete.)
Tcquoque, cunctipolcntis opus slrucluraque dex-
l^tra?,
Munde, canam, falsis coiens in prxlia Unguis
Gnus dunlaxal Dens esl : at forma gravisque
Maieres, ips velerum quas turba sophorum
Ksse coxternas sensit, mera verba, el iuanis
Fabula sunt. Omncs cteiiiui, quascunque deoium
1 Gentiles habiicre loco, prodtixt in ortum
Ac lucem ex nihilo formas divina voluntas.
Quisnain aulem esl, qui maleriam perspetert nn-
[quara
lnformcm, aut sine materia qui videril ulla
Formam alquam, partes qtiainvis versarl in omncs
Ingenium, meiiiemque gravi torquere labore
Inslterit? Ncc enini corpus reperre, figura
Quod prorsus careal, polui, rursusque figuram.
Corprea qux mole vacet. Quisnam ergo dremit,
Qnx natura sagax vinxitque ac jinixil in unum?
Sed lamen hxc per me liceat distinguere meule.
Die giliir, si maieres el forma dreiupta:
Prorsus erant, quanam tandem ratione modoque
Post rursus cocre simul. Dc insuper, oro,
Quinain mundus erat, tum cum dislncta jacercnl.
Illinc malcres, bine nuda orbalaque forma
Malcre. Coiiira si juncia:, quacro quis illas
Junxci'it absque l>_o, quonainque li.ee mistio pacto
 4 SECTIO I. POEMATA DOGMTICA. 418
&; xit x:pa;j.E; irgw {iaXs xxXov XtJstov, T; (; et; v avwv eoi; xz\vs[xeaXcov ;
Xpjai /ovio/oo;, ; XQout. 3D Kal too; Oa0p.a u-j-iitov, stcsI piQov aiviv y-
; tXsov t'j.z-c,Tz ti pjvb;, > cjtXvapxc. [ P.
* ti tXeov srt Tjv & xivujisvotst. AvOt; jiocpovovra ti6s\, ^ /pXTc.
0 Nojja-o, xa'i "f^04*0 viof Oa vit, Yi/ xa\ 5xa; x. T fAv 0<5); ^?
'H rervruv Ysv"*'Pa itoXuirXoxo;. O yip Sotxi ; jipsatow S ixottj ano (it'l
ZttiYp&pov > Ttv' otxb; ait' EtSio; eISo; eyspiv So\ ). Ti 5k roXXov r07ipo9Ev el; v efEtpa;*
ispxojivov itpoi:poi8s ti }] vo; Ypssv olo. 35 E uvi] jst e![, p.0ov. E p.9o; atvo;,
Kot , Mavi/ototo xaxov ;, o icpo tJej ";, oxeY y t:Xext$] uai; ap.90Tptu9tv.
25 ' ou; avTOpovov. Et ; jsv, O fap fiapvapiviov yvo; Yvoi eXX ytXEUvxwv.
O jxto;. O vp lotxE xaxov vttsptv. Toto; p.v xpaStij; ttj; <jtj foco;. Atp yioiyt
El jxto;, o Osov o!8a;. 'OjioypovEtv jiv axoepov* ET; 8e<5; axtv ivap/o;, STipiTo;, Ev <po; tiOXov,
Maivi4:vwv SE, -o ; piovo;. 'laoaXs; Se, 40 'AitXwv te 7iXextojv te vouv o-6vo; |iOeovtojv,

Formant et faber affingil luto, dum rolam verst,

Aurifex auro, lapicida suis lapidions.
Defer Duo plus quidpiam quam menii noslrx, principatus inimice.
Plus autem materia est cum formis mobilihus.
30 Cogitavit, et res formata: exsliterunt. Divina cogitado
Omnium fecunda genitrix : non enim probabile est
Deum instar pitons ex forma similem Coi mam expressisse,
Dum coram intuelur, quae mens sola non descripsisset.
Et tu, Maudis prava caligo, non eras ab initio
25 Stumm ltiminis inula. Nam si Deus erat,
Tenebrae non erant. Non enim probabile est malum cum Deo pugnare.
Si lenebrce erant, Deus evanescit. Absurdum quidem est til consentant.
Quod si pugnaiil, victoria eril fortioris. Sin paribus viribus,
Qitis lerlius in unum adducel sapienlia el Hies dirimet?
30 Alque id maxime mirauile, pastquam borribile bellum excitasti,
Kursus consentientia ponens, oblivisceris pugnse.
Anima et corpus sum. Ilia divinilalis partcula
Lucis iiiliuiuc : stud ex tenebrosa radie
Tibi conflatiim est. Quae ante n procul a sc dislabant, in unum collgial!.
33 Si communis natura sum, solvo bellum. Sin gravis pugna,
Slabilis, nee jam sum natura ex duabus compacta.
Non enim piignantiuin communis sobles, sed amanliuni.
IIa: sunt cordis lui lenebne. At mihi
Units Deus expers principii, expers litis, unum bonum lumen,
40 Si.upliciu.ii et cuaipositarutn robur mentium quae sursumferuntur,

18 'Q ptMirapxe. Qui amas materias et formas
principio carentes.
ti 'Eyeipeir. Ita Coisl. el Val. Eiliti lyi'.pn.
46 'Amzepletr. Comliel'.: Coa'quure )eo, ex ad-
ttrso opponere. Int. Grsec, o yp svSixTat, o
o-JWtTov, xaxv Tt iCToOiOat . Non enim licet,
eque possibile est, aliquid mali exquare.
27 O Ser oa. Fortasse 8v Osiv, auem Deum
existimas. Int. (<ra:c. : E! azoto; f,v, oSei ytvu-
oxt ~'i sy.'j-.'j; 6ev. Nemo tenebras agnoscil beum.
Mox, jLo^povttv. Idem, p;o9povEtv yip ib ;
<fh)t\ Toy Sto^v xoajxov.
30 "A--eif.ac. Coisl., Vat. aliique pluies, lyetpa;.
30 "Eji.-mSo. Val. piiTESov oSkv .

METRICA YERSIO.

Couligerit. Quoi si Deus est qui junxerit : ipsitiu
Tu quoque eunetarum faclorem admitiere rem m
diibiles. Namque et figulus, dum vascula torqud,
Qaamlibel arga: formant injicit, alque periii
Auri fices auro, saxis laiomiqite perinde.
Plusquiddam, o pliilana relie iiimis, concede Tonaiiti,
Quam nostro ingenio, quam nostris arlibus alque ;
Plus autem est illud, vestila agilabile forma
Malcres ; porro varia, reruinque parente
Mente Deus lantaui voluil, formaque decenti
Quidlibet ornatiim confesliui protulit. Instar
Non pctori* enim formas ab imagine duxit,
l'ri pposi tum excmpla r cernens, itnilansquc, quod ipsa
Sola nequivissol mens pingere. Tu quoque lelra
Pravaque ab insano caligo induca Mande,
Non luc adversas sedes xierna tendas
Supremas. Nain si Deus es, calgine prorsus
Ergo cares ; sin lu contra caligo, Deumnc
Diecre jure quean ? Nee enim cum Ntimine par est
Decerlare malum. Jam cum calgine luci
Non pax esse polest, non ulluiii fdus anions.
Aspen sin inoveanl certainina, vincal oportet
Fortius, nter se sin denique viribus equis
Concertent, quisnam sulilats fdera rixis
Sanciet, el vinclo pugnantia junget am ico.
Quin ego demiror, quid sil cur jiirgia stcvti
Cum nioveas, eadem rursus concordia lingis,
Dissidii velul oblilus, ptigna:quc prioris.
Namque ipse ex anima et crasso cum corpore con
fient,
Dvinx IIa quidem lueis tibi rivulus esse
Fingilur, boc vero lenebras habuisse parentes.
Tune igitur, spaliis qua: lam sunt dissila lougis,
Jngere non dubitas? E(|iiidem piignanlibus ipse
Naliiiis si consto, odium litesqiie molestas
Comprimo : sin pugna: funeslaque jurgia durant,
His ego naturis iieiiiieo constare duabus.
Non ctenim ex illis, quae sunt pugnantia, sed qua:
Fdere juncia, potest ftus communis oriri.
Al laies vesane lui, Maniclusc, tenebra:
Sunt aniini. Asl nuns mihi contra nescius nmnis
Principii Deus est, luxque expers nica pugna:
Coniposilis simplexque quibtis natura tribua est,
Mcntibus irradians, superas alteque volanlos,
419 S. CREGOUll . 1 I.IBF.n I. T1IKOLOGICA. O
O'jpaviu'V '. xs# & Si sxiro; i-octov jXOsv, A A()6t)v 8' a-JoaxTii ^ x*xEr,v 'J'yia,
OS cjuai 5,\ pYpa'-fo, ^, 61 'Ea7t(ivo; ^Bovpoio naXa!aiatv f,v 8i pjjttv.
- tiX:'. xxx:t. KaxTj 6 t XGai; e'f-jXTJ, 55 Kjfis, TJ 6' si xkv Ir,; 1,;; Tpti, tfT'
'{ vjj f;eXo'.o Ss:c, vetTjTg; aup8v [ vp/O'j
45 npa;. 8' svey*^ / pipo tatXSoto KSc, 6 Tauov a-^poOi (fiTsj O^xjv
tpix-ov. 'O xv ; v oOpavioi aiajiv Xpirreipoi, Bitv t 8a[xov;, ct :11
T^I -cpoiiXitji 90; xal ; , O i itoXX&v ipi684 Xuoo[ivtov ivtauTjv,
Ab TtsyOapi [spiral y^vo. 'Ex 8' p' ixcivou '^ 7;; [iyac ^ ; Ei 6' p' ~;
xal, xixtj 7rpiTOi ><{ vBpoovoto, 60 nfjxOTj, epawx<iOa t Xvvuto 8( vr,!'.;
50 \ Oav-rou, fTjavro fxo\ cjXy* obi 8- (OSk y^P soTiv 7:) [\ 6e8, o08' ^),
[ Xotaiv. ITp\v t6e 7:v aTf,va ts xa\ eKsui xoap.T)6rtvai.
"H8s UV tyi*(4Wi xaxoj efOjij, f(; - xivo Awaiv xvcoti'.v '; E(ji6a3tXtdv,
"Fi itaTfip. <) (juv 8; xpatspoto iwf,po'j- KivvviTO xXXsof oTo <pXr(v Otjejjevo ^,,

Sive in clo, sive in Icrrn. Tenebrse autem serins venorunl :

Qua; quidem non sunt natura circumscripta, sed nostrum
Vitium. Vitium autem est solulio prxccpti,
lit nox est sous occasus, et juvcntutis inlirma
222-223 *3 Seneclus. llnrriilam liieniem adduxit sous cnrsns
Australes ad auras. Qui primas habebat in luminibus coelesiibns,
Postquam sua superbia lucem el gloriam perd'nlil
Semper odio babet hominuni genus. Ille autem homicida,
Qui dolis suis flammam meam acccndit,
50 Vitium primo lioinini el mortem degustandam propiuavit.
1 1er est vilii serins orti natura, cujus ille
Pater est. Ac blies quidem validi ferri rubigo est :
Ego autem vilii laheui a me ipso consumplus planlavi,
I ii in obsequor dolis, quos lioslis invidus vaferrimus struxil.
55 Munde, si tunc eras, eral Trinitas, gloria non disians ab
Qui principio carel, quomodo le lam longe reniovcinnl
Cliristiferi et rcrum divinarum periti viri, ila ut nietircntur
Ntiinerum non valde magnum elapsorum annorum
Ex quo tecompcgil magnum Dei Vcrbum? Quod si serius
60 Compactas es, consideremus quid cogilaverit divina cogitilio,
Non enim mihi Dais nihil agens, ant impcrfeclus)
Inicquam haec universilas staret el speciebus ornaretur.
Sxculis vacuis stummis reguaior,
Movebalur pulchriludinis sua; dulccm considcrans splcndorem,

42 O pai tffzrixvla. Non natura subsistent.
45
47 "Erexxsr. Mondse ed. Ivixev.
TH, etc. Sic Horn. Iliad, i, v. 205.
rH { zy' v nozs Ovjtr .Ucan.
Suis supeibiis cito tandem animum perdet.
48 ' 6' p' knelrov. Verum ex isto homicida
primas homo degustavit peccatum et mortem, ex eo
i/ni dolis suis flammam meam acccndit.
50 T/to/. Coisl. et Val., iu^v.
51 'Otytyvroto. lia Coisl. Edit., u^ifvoio.
54 naMcfiacir. Int. Grsec: ..^..'.,
spo'.piii. Sponle mea in rundem lapsas.
55 'Ei\. Sic plerique niss. Edil, mendose, slt];...
'Eyy'j vip/ou X'jScT. Prximos haie, qui principio
caret, honores occupons.
60 t. Val., t? pai)jisn6' Stt.
6i Oo plJ,i]r . Sic tres Regii. Edil.,
oo.

METRICA VERSIO.

Qiwquc ctiam hic degunt, naturas robore conipleiis. Ac rubigo quidem labes corlissima ferri est :
Hrrida post autem subiit caligo, nee illa Contra ego(pcstil'eri dum crcdulus obsequor hoslis
Subsisicnsquidquain est, quod cii'cumscribere pns- Consiliis, in me invidiae qui percilus ocslro
[sis : Exardei), vilii labem, qn;c peclora roilit,
Sed noslroex vitio fluxil (cum mente superba Consevi, manibusque nieis ipse peremi.
Iiiipnsitam nobis a summo Muniinc legem Al le, munde, Trias siquidem tempore quidquam
Fregimus) -, hand aliler quam iciraeindiicerc noctein Exsuperat, ccrte a summa: Deilalis honore
Cernimus octubilutn solis, fi'agilemque senectain Dissilus baud pronul cs. Curiiaui ergo cl moribus at-
Dulcs ab occasu viridisque cxstare juvenlse, [que
Alque hicmcni, australes vergil dum Phoebus ad Doctrina prxstantc viri, rerumquc pcriii
[auras. Sacrarum, non le lain longe poner ab illa
Ac sane selherca qui primum in sede, tuniorem Sunl veril, aiinorumquc brevem subduccre sum-
Mentis ob horrenduin Satans luccni(|ue deciisquc [man,
Perdidil, selernis odiis svoque furore Ex quo te primum Christus pro luxil in orlum.
Hiimanum genus insequitiir, lecitqiie per arlos Qund si posterius le eondidil ille, quid ante
lile suas, ut pestiferam male providus escam Quam (eres, variasque libi Dous undiipie formas
Ki viiium exciperel, generis qui semina noslri IniL-rct, impcrilans lain mulla iu sxcla palrab.it.
P'iidil : al igniculns versuta perlidus arte Iin>erfcctum etenim non est mihi numen, neisque.
Moitiein ingenlem flammam mihi suslulit hoslis. Scilicet ille sux splendorem cerner fornue
En qua? sil natura mal, quod serias orlum est, Gaudehal, numenque suum triplicique pariifue
It cujus paler est Satanas, alque union* aiulor. Luce ni tens, soli ut notiini est psique piisque.
 ll\ SECTIO I. . m dogmtica. 422
65 TpiseoaoO; ,; 4jAv siXa; lm<f puitn, A "H9Xs Av vospiv ST^va 'Jstv, o'jpavfrjv
'; -Jvn, 6et7]t:, xat u>v 0{, ' piTjXov. Ka't xOov!Tv, Siau^ia ; aoittpa,
KvvuTO xa1. x4;jiow t-j-0'J o; , Xfarsuv TJjv iv Svii 3-D.6ou3av, ro8pT3Tipav ;,
OIj'.v v\ efiXotsi vo-f^an xoifjiofovoi voy; 80 ^), [;, tt;v 5' vOa8ex'j6ox'J3av
"Esaouivov) [ATTtsiTa, t:w 8 t xa\ . tlrja^ojv ^^, ; itXsvsautv ()
70 nivTi 8a> xponipoiOsv , o' 1, ' b;- OCipavot;, itXsviov TiXfl tfo; X6;o(opov.
\ vovto, "il8 yp 3T1V vaxTo; exoO cpn; cXCov -^Etv.
" t vv Ttapiatv. '\ xp^' ^ xiasis, "Opa S p.r - 0 xtsi; vTiQioto
^ /, t 8" -'. 0e 6 t Ei; Iv -vts, 8> K08o; po'jsa, cao; xa\ x8o; )
Ka\ ,; ,; v ayy.oi-irzi . ( 'fipstv yip 5p3Tov, au,eTpT 8 xx'.ffrov),
ToOvEXEV 330V TETflV pA; VOJ -jJWLT. TovXcv 33o;jivoi3i iXa povciov Afo; !;
73 Noj >5ivv -avra, Jayr, 8' si; -pov toil;, , jiX TpiSo; aev ov tfo ;i?iO<5wxov,
"p:o;, li^a; Aiyo; a$x).'jEV. 'XyfiuxS}-/ pOTT,v tpsiv, y-'eXxjv u.ev

Go Simile cl xquale ltiiiicn Dcitalis triplicilur luccntis,

li soli Deilaii et Deiiin coleniibus manifestum est.
Movebatur et inundi formas iniucns quns instituerai
Magnis suis cegilaliouibiis meus inundi crealrix
Postea fultiri, sed lamen Deo prascniis.
70 Omnia coram Deo, ct quae futura sunt, el qua? fucrunt,
El quae nunc adsunl. Mihi anlcm tempus sic res exhibit,
Hi alix priores sint, ax posteriores : at Deo omnia in ununi
Collecta, magnxque Deilalis sinu continentiir.
Quare quid mea mens repcrerit, audiie.
75 Mens parluriebat omnia, prorupilque postea partus
Opporinnus, cum ilium reloxil maguuin Dei Verbum.
Voluil intelligentem naliiram creare, luin cle.itein,
Tum lerreslrem, piimi luminis pellucida specula :
Alteram in superis ftilgenlem, regis ministram,
224225 SO Lucis plenum, ingenlem : alteram hic demis babenlcm :
hllumlens divinilalein, ut plurimis imperaret
CoKlcstibus, ac pluriniorum esset lux beatiltidinis fons.
Ilaec est enim regis mei natura, ul beatiltidinis largiior sit.
Sed ne appropinquans Deo, res crala a'qiiale Deo
85 Appeiens decus, lumen el decus amilterct
(Modum enim teuere opiiinmn est : imnioderatio pessima res est);
Idcirco bis, qui fuiiiri emit, bnvole consulens, Verbum sublime
Longe statuit a Trinilatc, quidquid lucis csl circa ihronuin Dei,
Ei ab angelicis choiis, bunianam naluraiu ; non lamen angelicam

74 'EzETfter. Exponil interp. : ^, con , aTi (fS> \ tjv 8cav misfr

tmplala est. Ne appropinquant Deo res crala, et quale Deo de
80 ' 6\ Inl. Grac. : tjv 51 /OovEav. cus appelais, datum sibi lumen et gloriam omitiera.
81 //Tjvfa)-. Inl. Graec. : xal Xu?(DV, xa\ X'uv 87 '. Creandis omnibus, non taiituin
vJjv ^^ tt. biztyzoc lioininibus.
82 . Sic Loisl. rum alus tribus. Edit., ^Xi. 88 'Ai?tO<xor. Int. Grxc: w; ~tp\ tv Opvov
85 '(. Sic Val. cum aliis tribus, ct llc- 3T,UVOV.
syrli. Male edit.,o-i. Int. Graic: i; v <] ,- 8-91 ' iaxerfiecOa. Hic locus
^ xTct;, \ ,* iaoOou :;9- in ed. depruvutits eral, deeratque unus versus,

MTRICA YERSIO.

Hoc quoqne prxlerea, quo se exerecret, babcbal, Sic tarnen ut supera mentes, regisque ministra
Snela Trias. Mundi formas namque ipsa futuri, Undique fulgenli radiarenl lumiue, contra
Jam sibi prxsenlis, liislrabal mente beata. Hie ima: imperium el regalia sceplra lenercnt.
Cuneta eteniin qua: jam vcl prxteriere, vol adsunl, Namque suum late ctipiebat (undere numen.
Quaeque etiam exstabunt, Triadi sunt piompta, Scilicet ut plurcs, quibus induperarel, haberet
[patentque. Clicolas, pluresque sua qtios lace bearet.
ilaec eteniin tempus mihi sie dislinxil, ut illud Nam Patris hsec demum superi est natura, beare.
Ante sil, hoc retro ; Deus aulem prorsus in ununi Nc vero Triadi res condita forte propinquaus,
Cuneta tenet, sinibusque suis collecta coercet. Numinis aequalis correpla cupidine, lumen
(jnoCirca quidquid vel mens mea repperil unquam, Perderct, accepiuinque decus (nain qualihet in re
Am eliam audivit, mens parluriebat id omne Laudandus modus est, conlraque ingciilia damna
Numinis xtberei, post aulem felus in orlum Neglectus modus usque parit, peslemque), fuluris
Tempore maturo erupit, cum cuneta rclexil Cousultum cupiens sobles cierna Tonanlis
Uiiigcnus Sermo, claraque in luce locavil. Idcirco angelicas divino a Nuinine mentes
Ac raiioiie quidem polleuieni el mente volebal Scmovit procul, alque homines procul agmine
Condere naiuram, qux partim sedibus aliis [rursus
Uegcrei, et terra partim, primique referret Fixit ab anglico. Quanquam non tam procul il!e
(LH speculum quod labe vueat, prxslalque nilore) Disjunxii superas meules ; bis namque ministris
Lumiuis effigiem, sancla:quc imilamina forma- : Ulilur. Al noslram procul a Dcilale reniov'l
I S. GREGORH THEOL. CAUMlNIM L1BEIV I. TI1EOLOG1CA. 4M
9 06 lXa twXXov 4veu6e TMpartTtv, (.e- pr,v 8s , E'. /7ep! flfcrda.
Ka\ liXa 7toXXbv Sveueev, et:e\ x^ov)? exYvAEaOa tOSe (iev tp'j8a(i0Xov ; xiujxov S::iipov
Mt/eEai); eo4t(ti Aj 6 te ai psiwv. No jly*;, vT& puiv, xa\ OzepGiv
Kj|Xbv ; av i)v 7tpOYevatEpo{ opavo SX- Aiibc ev { 5 H?iX xojp^Toto Xo6 iGai ;
[Xo;, ACrtip iitd pitv teuJev, vei . fiTrij,
xwpijp.0, AVOJ T Vff3l OeJTOV, S nXrj^i to; uito p^5(ji6ov ratY<5p.Evov UTpoXiYSi,
95 Hau.?as;, eOv !iisiTa0oG jlpoTO v0ev6eei, Kivv'j|Avov xEYOtXotmv xtvf]Toiiit 16yo:<si4.
Ets 6eo 0|31, viov xa\ apxa xaOfjpa;* OGte y*P oTOjiaTij puoi tosotou
5 -jx ov^-otut ^) vatbc, i[v{x' fiEXXe Toiou, xr,6kv jioov ti vojaat
T^ffEiat awv te 'pit xtjp'j te esoo, Mt) -ov aTojiaTOiaiv ^^ XYowt.
KdXXft te iYOE' "-. xa'i f.ixivo |A6asXc'ju.a- 10 T; 6e Sjiov ' , 8v o xP *5H-
100 IpTOf 8' iTTt{ te 9eo jaeyoXoio X^put. [Xe5C3lv ;

90 Tarn procul sejunxit, cujus ministerio ulitur : noslram vero

Loiigissiiiie, ut qui ex terra facti sum us
Mista Deitali ; sed simplex natura prxslaniior.
Mundorum autern aller quidem antiquior, nempc cluni,
Deo fruenlium locus, solisque menlibus aspeclabile,
95 Lucis plenum, quo postea homo Dei nine proficiscetur,
Cum Deus faillis fuerit mente et carne expuigalus.
Alter autem mundus niortalibus compaclus esl niorlalis, cum jam duberent
Prodire siderum decus, et Dei,
Tiiin pulcbriliidine, tum magniludine, et imaginis regia :
100 Sed primus et uliiiiius magni Dei consiliis condili sunt.
V. De Providentia *.
Sic igilur lala fundamenta babenicm li.vil immensum mundiim,
Mens magna intus omnia porlans, quaeque ipsa est
Super omnia : qua aiilcm arle leneaiur, qui comprehendi non potest!
Postquam aulem eum fabrienvil, sub prima ilium motionc,
Veluli iroclium, qui semel ictus in orbem lorquelur,
Dirigit magnis et immobilibus inotum ratioiiibus.
Non enim fortuita est natura lanli inundi,
Ac talis i nihil simile excogitare possumus :
Ne tanlum tribuite forluitis opinionibus.
10 Quis doinum unquam vidii, quam iiianus non fabricaverinl ?

Alias Bill. 7b, pag. 168.

quamvis a Billio Latine rcddilus. Omnia rcsiitui- magni Dei rationibus conditi sunt.
nius ope mss. Coisl. el Vat. V. 1 ". lia Reg. 992. Int. Grscc. legit
93 . Ex duobus juxta Grcgorium, con -c:pi4v, et juiigil cum sequciili vo. Billius h.rc
duis miindis, hoc esl, spiriluali et seusibili, aller de duobus mundis dicta intelligil, quamvis de uno
est antiquior, caelum nimirum aliud, non autem tanlum, nempe sensibili, agatur, quem divina Pro
isiud quod supra caput nostrum exlendilur, sicut videntia reg Gregorios ostendit. hd. iteiptav.
peius, sed coeluin novum et mundano subliinius. i 'Pta\. Vat., Coisl. el tres alii .
98 St^crecdai. Vat. o-zrpdaQat. 6 'Axirfaciai. lia Reg. 99i. Ed., xivtoic.
100 . Int. Grace. IlXr.v xa\ 6 itpuro xo (Bill. 1630).
I 8E'jTpo{ xadjxo to XY<>'- oitiertrjeav - 7 Tccovzcv. Coisl. toiotou.
sou. Verumtamen primus et secundas mundus 8 7<p. Vat., .

METRICA VERSIO.

Naliiram : quoniam Ierra cum Numine juncia : V. De PiioviDENTii.

Ex*lliiuiis ; simplex aulem natura, vacansque (Billio interprete.)
Corpore couiposilam superat, potiorque pnian-
[da est. Atque ila mundorum (quos nulli includere fines,
Jam duo sunt mundi, quaruni esl anliquiur aller, Mctiri res nulla queat) fundamina lata
Coiluiii aliud , sedesque hominuiu tranquilla pio- Mens ingens mundum hunc li.vit, qua: cuneta co-
[ruiii, fercet
Conspicuus soils aniniis, alquc undique clarus, Omniaquccxsuperal: siquiileui quanam arte teneii
Ad quem, cum meinem, carneni quuque sordibus lile queal, qui capium hominis procul efliigitomneni.
[atris Poslquam aulem hunc iiiuiidum struxil semel, iiu-
Kluerint, virttisque illos xquarit bonori [pele primo
Clicolum, hunianis aditus sedesque palebil. (Non secus rlioiiibum, quem quisquain torquel
Alter at est flnxus fluxis luiu deniquc niuiidiis [in orbein
Oondiius, Omnipotcns cu;n jam pararet Verbere) semper eum volvit mirisque gubernal
El soleui, liinamquc, el raiera sidera cash. Consiliis. Nee enim mundi pulcherrima moles,
Alque hie mole sua nobis miroque decore Cuique abqule nihil mens ulla ellingere possit,
Practical seterni laudesque Parentis : Aul primuiii temer exorta est, aut nunc quoque
Eslque homini, quern nobilitat coMeslis imago, [ferltir.
Primus et extrcmus, tanquam sua regia, mundus. Ne, rogo, tain temer vanissima verba profunde.
5 SECTIO I. POEMATA DOGMTICA. 4'6
T(f vav, ] 8eov pia ; t sir8a xa\ tpua).etav ; A Ketvou 6' oj exauav, u.7 ouvStjts teXeut).
&' v tssov u.eivev S7rt ypovov, Svap/oj, 25 El uiv SI) xaQ' exitov /Ei ] ti avyxT),
Kal x(* *v M5lv avTYjjivUT0 Ijiotys. S'* ei 3' Spot ); uvf] ti; pit'wv,
05' XXov ttv' otxb; xlv <)[AvTopa 7tavTo, Tetpea TEpEstv lartv avavTa. T; 5' 4p' u,a ;
15 'Hfcxov 5 (xv Itsu$sv. '05' npac ^yepLovjac "O Y^p ) suvSijo-E, i)v aOXrstv SXuisv.
'HiTpTc YvTJs te jiEoy 0' jAot 7tavTO{ oraiov, E 6 Oeo, 7cG>{ ptTOV, 3 u,oi ETvaEV ;
; S1 lirpaiiv eItce -!/ opavov AXXov Xiet ; 30 jlt Osbv aTov tc' artpaat o-oiiv |.
Ka\ tu 8' ay rcaXtv SXXov, e t' f :' foustv ; E 8' ti xpa-tov, tr OTTJaETot; O fap .
E7 asiXeui uXeveent Tuva-;, v |ev , Kevoi ulv eov xxo E/ouv.
20 "O 5e xaxo, TjTrjp tic, 5' ly.r.opo, 3; S' Sp' "H yp 8t 8e3 eotiv, ) aripE tYEu.ovr|e;.
[Xf.ti?, y> otSa, Oeo te xy6spv3,
TovSe 9pet 9p<5vo{ alit impcpova. 'Ev8te to5vtoj 35 Ntop.)v svOa xaV IvOa -/ Sua 6' -
Kai icoXp.ti> tcXeovekhv 3xoc po XXoyEvOXot. IOev,
';, oO auv$7]iav, 4|aov tXoc o auveSijoe. "Osa* ' IvEpEV Gr(xe volett- to u.v SScjxev

226227 Qo'S navem nut celerem curium? quis clypeum aut galeam?
Nec tandiu pcrmanere, si careret principio :
Desineret eerie chorus sine ductore.
eque alium quemquam probabile est mundi esse reelorcm
15 l'r.i'ter eu m qui fabricavit Sed qui Stellas rectrices
Nostra: generations, ac totiiis simul vitre constitus,
Ipsis slcllis die quodnam aliud caelum evolves?
Atque isti quodnam aliud, semperque rectoribus quosnam rectores?
Rex unus idem habet sidus cum multis, quorum alius bonus est,
20 Malus alius; rhetor hic, Ule mercalor, alius erro;
Alium eifert sublimis thronus superbientem. In mari
Et in bello multorum eadem mors, ortus diversue.
Ouos astra conjunxeranl, idem finis non conjunxit.
Et quos astra dissociavertint, mors eadem consociavil.
25 Si unumquemque prima qusedam ncessitas tenet,
Commentum est : si huic ncccssitati communis alia pnestanlior dominatnr,
Sunt sillera sideribus contraria. Quis autem ea miscuil?
Nam qui colligavit, solvet cum volueril.
Quod si Deus, quomodo primum, quod Deus agilavitl
50 Nisi Torte et ipsum Deum luis sideribus subjicias.
Si nemo dominatur, quomodo stabil munilus? Non eniin video.
Ac illi quidem his ratiocinationibus Deum excludunt :
Yel enim Deus moderator, vel sidera.
Kgo vero id scio : Dens hace omnia gubernat,
55 Kegens hie et illic Dei Verbum, quaecunque supra,
Quaecunque infra collocanda judicavit, rationibus ; his quidem dedil

26 Tij xpazei. (ta Coisl. cum alus tribus, el quod verst Deus? Benedictini male corrcxeranl
Regio 992. Ed. t. cum Billio, supponendo x-tvissst, in quo duo
29 ( , S tot s ^ezira^ev. Usee sunt errores, alter quidem sensus, alter vero melri,
evidenter vera lectio, quai aslruitur ex similitudine ul patet ; unde verleranl : Quod si Dens, cur ab ex-
versus 12 carminis sequentis, ubi legiintiir eadeni, cntiendo Deum iniiium fecisli? (.)
iisdem ferme verbis : Ei xev OeoO, rjhz piTov, 3 30 "Aarpact eoJciv. Reg. 992 oleiv.
rpsi tzc, ii a Deo moventur, quomodo primum, 56 Nofyutcri. Int. Gra. urjjxast, quod ta expo-

MTRICA YERSIO.

Quisnsm aedes, celerem aul currum, clypeumve El tarnen hand varia peril runt morte, vel undis
[ratemve, Abrepli simul, aut rap'uli certaminis aestu.
Aut unquam galeam vidit,- qux condita dextra Atque ila, quos sidus primo sociarat in ortu,
Non foret ariiQcis? Quin nee per sxcula tanta Non fatum sociavit idem, rursusque jugavit
Mansisset, siquidem regerelur principe nullo. Pallida mors, quos non stilus natale jiigar.il
Quippe nee ipse chorus, choragum si dempseris illi, Quod si quemquc tenent sirictum latalia vincla,
Quamiibet exiguo consistere tempore possit. Figmentum est stud. Sin quoddani in caetera sidus
Nee vero ut iniindi qiiisqiiam moderetur habenas Imperium commune tenet, scepiroque potilur,
i.onvi;nit, boc uno excepto, qui condidit ilium. Ergo sideribus contraria sidera ponis.
At lu qui nostra; clavuni el nioderamina vit;e Ilia igitur quisnam junxil? Nam qui ilia ligarit,
Sideribus tribus, coelum quoque rursus oportet Hie quoque confeslim solvet, si forte libebit.
Inducas aliud, quod sidera temperet isla, Si Deus est, quonam pacto primum asseris illud,
Alque aliud rursus, quod el hoc regat aique gn- Quo nobis Deus excutilur. Nisi tu quoque numen
[bernel. Motibus impcrioque astrorum subdere pergas.
Regem iinum invenias, qui non sit dispare nains Sin tenet imperium nemo, consistere muiidus
Sidere cum mulls aliis, quorum improhus ille est, Quo tandem pacto queat, incolumisque manere ?
Hie bonus, ille forum sequitiir, mercatur at ste, Atque Deum hoc illi sermone extrudere tentant,
Am vicium supplex diversa per ostia quxrit : (Aul eteniiH rector Deus est, aut sidera mundi).
Hie autem imperii sedt alia sede superbus. Accipe jam quae sil senientia nostra, fldesque.
Contra alios videas, dispar quibus exslitit ortus : Omnia Serum Dei regit isla, nine inde gubcrnans
Patuol. Gr. XXXMi
 s, GREG0RI1 THEOL. CAR&HNUM LIBLR I. TI1EOLOGICA. 448
'Apiiovitjv te 8po";iov -ce Siapxia u.its8ov ols\, A Et fp xxXo; Sicavra pipsi, xevou
Toi; Se !ov atpETCtov te, xal ESsa itoXX (pipovra 50 'Poiop.ai,Tb OXeiv 51 xxXo; ezol-
Tiv [iv [jlTv ctve,to8' ev xEiiOpiai tpuXaffsi [<jet,
40 rH; <rotfir(, Qvtjtou 6*0 xevv eu/o; eXY Oj8 t; eiTv f u.oeye (5| 7tpo xpEtiaov ayouia,
Ixe iv. Bo'jXtj; +;8 voio, to5Xo S . t}8s xuX'.vSei.
Ka\ ta Ab vOaS' ^, 8' juasiv ilaiaToiinv '. XpidToo (xfa xXo; af-feXo; amjp
'Avt](Jei. KeEpEi 8s ; &pia 7tivxa, 'AvToXi)6e Myoiaiv iiA i:t<5Xiv <vye|jK>VEijac,
* xa\ 8ixa<r:fc. 55 "EvQaXpiaTo IXoin{/e jiporo yovo xpovo; TW.
; iuA Xyo esrlv vaatEpo, ;. U yip t)V tic t)v 5CTWV 9panripE aaaiv
45 'QpoO-co 8k u p.oi xa\ XetitoXoc y<5peue 'AjrpoXYoi, eTvo 8s o-i itpoc eEtpavOii,
Moi pac, ; xxXou? xa'i 7topEtj 'E6patxT]Ti i6Xoiaiv piiiEvo, a>v 5.o 7ta8{
Avie (xei Cjtj te v[xouc, xa\ XiTpo, XaXSaEtov irpou.a6<5vTe, Ssoi !o; ao-TpoTtoXeeiv,
"EXRup^v ' fa%oXui4 i usTepov ivTiwuav. 60 MoGvov itXevwv Ot]sp.voi, o 8axeuov,

Concentum et perennem cursum, sempcrque stabilem ;

Islis vero vitara miitabilenvac multplices formas habentem,
Qiiarum parlera nobis manifestant fecit, partem in abditis servat
40 Sapienliae suae, vanam mortalium glonationem arguere volis,
Ai que alia guident hic posuit, alia diebiis posiremis
Occurrent. Carpit agrcola matura omnia :
Sic et Christus optimus vitae judex.
llaec mea est doctrina, sine astris, spontanea et libera.
45 Tu vero mihi horariim speculatores et minutas enarra
Parlitiones, et zodiacum circulum et vil.-c mensuras ;
228-229 Solve le8es vit,-aufer pavorem improbis,
El spun bonis in posteront adimplcndam.
Nam si circulus omnia rapit, illius impelu
50 Vol vor ego, mi li que voluntatcm ipsam circulus inferct;
Nec ulla mihi est voluntas ad id, quod praestaniius est, ilectens,
Aut mcnlis propcnsio, alque polus sic me volutat.
Taceatur Christi m.ignum decus nunlia slella
Ex Oriente Magos ad urbem perducens,
55 Ubi Christus illuxil, mortali genitus sempiterniis Filins.
Non enim una ex illis erat, quas observant
Astrologi, sed nova, el nunquam antea visa ;
Prvisa in Hebra arum libris, a quibus cdocli,
Chaldaeorum (lii, quorum vila erat asiris dedita,
CO Cum solam inter multas quas observaban!, vidrent,

nit : to{ t8ot vof]u.a3iv, > aovo; , id est, causis et motibus minime pendens. Ibid. -
htelligentia sua, quemadmoduin ipse solus novit. Bil 6o, id est, aTOxivijiOi, aOaipTip rvtbj) t8v '
bo lamen magis placet ul <sr\y.a idem hie sil quod ipsTTjv f] xaxfav ov alpTwv, id est, spontanea
sTjttov. Sofern ', inquit, et lunam siana posuit motu nadita, voluntaria anim propensione, vet
Deus, ul tradit Scriptum (Gen. ). honestam, vel agitiosam vitam a:\iplectens.
38 Kal e&Ea . lia. Graec. ) xal 45 ', id esl, horscopos, hoc est, sidra
noXXo Siacppoc Tp7totc oxovo(o(jievov. Multplices illa quae eo momento oriuiUur, quo quispiam iu
formas habentem pluribus varsque modis guber- lucen) prodit.
naI am. 51 "Eporrs. lia Coisl. Ed. jAEo (vel psee).
43 Ketpei. Int. Grsec. yip -fof lp.iti- 54 'ArtcAt7}es, id est, in' vaToXj.
po TTTEpEt (xev ote xi'.pb;, xa\ au7Xou.(Cet Euxa- 55 "Axporo. Vat. ^Oixo.
M-:. I t perilus agrcola seminal cum lempus adest, 60 Oi) SdxFvor. Inlerpres Grcus ; -
et matura opportune colligil. iTOUV, votpavi te xa\ TpxovTa, quas observaban!,
44 y\rcxspoc. Id est, ?; ahEat xal nuper rutilantem et currenlem.
xtvf/assiv 0'15[({ ^;, id est, ex astrorum
METRICA VERSIO.
Infcraquc, et clo qtixcunque in signa locavit. Volvor ego motu rpido. Quin ipsa voluntas
Concentum superis tribuit, cursumque perennem Non aliunde mihi, quam cli exsistet ab orbe.
Ac stabilem : reliquis sevuin niutabile, formas Nec mihi consilii menlisque est ulla poleslas,
Multiplicesquc gerens, partim quas ipse patere Qua vitio linear sludia ad meliora relicto ;
Hutnanis voluil, partim penelralibus mis Sed polus inviiuiu rapit hue, secumque volutat.
Abdidil aM'inx sophix, quo monstrel inanes Nec vero stellam hie quisq uain mihi profrai illam,
Esse homines, qui se doclrinx nomine jaclant. Quae tellure Magos ab Eoa nunlia Christi
Ac qua;dain hic posuit; postrema raiera luce Duxil ad oppidulum, sobles ubi temporis expers
Occurient. Ul enim durus matura colonus Venerat in luccm morlali nata parente.
Cuneta iiietil : sic et judex meus acquits lesus. Non etenim ex illis, quas observare videmus
lhec mea doctrina est, sine sidre, libera prorsus. Astrlogos, erat ipsa, recens sed condita, needum
Tu vero llorothetas memora parlesquc minutas, Visa prius, lamen Hebraeis prodicla libells.
Signiferuinque orbem, quaeque est mensura viaruin. Ex quibus instrucli, Studium quibus asir notare est,
Frange mihi vita; leges, absterge limorein Chaldaew, solumque novo splendore micare
Sontibus, atque pus spent laeiam dnie futurs Sidus id ex cunctis, perqu aera solis ab ortu
Mcrcedis. Mam si feri cuneta volubile clum, Tendere ad Hebraeae cementes l.ttora fenlh,
4 SECTIO I. POEM ATA DOGMTICA.
'Aprstpaj Tpoxovra ' tjpoc ivoXt6ev A CJ\ 2 rjji avzrc.
'E6pa(tov iti Yfv, Tsxjji^pavTo vaxta "Ep\oiv ol Ostov e;Yipvr)iivot ,
Tritio? St' fio 7:te pWjSia tx''T], Ka\ p-,5 Tr,v tppaarov EUapp.oGTav
'AarpoXiymv tv vaxT3 dv opavfoim as6v-d>v. ToO ravto { Ttv' vapovre ohav
65 'AXX' oi ulv rapoujEV v Sov, fvrcsp ; nOiT)TlX<V \ SUVEXTtX^V SXlDV.
Xpiiroj 5va, 7TupVT, asSpojwi, sTuXixToi, 5 "ES5oisv o Oeiov tiv' ecjiov eIStec ,
'AnXavis te rcXvoi (2 vircouaiv, "H 8aijw5viov xaXuv te xa\ xaxuv .
Efte tic ipOy^ <m iwpo ji, efts Tt sufAa, 'E(5oev ol Ilpivotav EjpvijxaTE,
6 84) xaXiouai, (8[ Ixovte; " teaO' x oeo 88;<5-
70 'HjxEt 8' Jju,eTpi]v Sov 4vtxv. Ele Xoyixfyi '' f 9? vjiovTE toxv,
[Tap 10 "H \ StSvTEj ar'ptov xivj.a<Ti,
Eits8ouv, oupavfi)V yjv, xal 8iau,ioi arj. To; , to56ev , xx tvo, xivoujivoi;

Valde rutilaiitcm, ciirrenlera per aera ex Oriente

lu terram Hebreo rum, regem natutn esse conjecerunt.
Tune astrologorum ans solerlia oninis eoncidil,
Cum regem asirolngi adorarent una cum clestibus.
65 Ac slellx quidein suam percurrant viam, quam eis prescripsit
Rex Christus, igncae, stare nescix, immolae,
Tum qua; lixse, tum qua; errante et cursiim reflctenles, ut narrant,
Si yo gnea qusedam sini natura, alimento non indigentes, sive quoddam
Quintum corpus, ut vocaut, circularen! cursum habentes.
70 Nos autem viam nostram seclamur. Ad rationalem e'nim
Prnperamus et cleslcm naturam, quamvis in terra caplivi.
VI. De eodem argumento' .
Pereant, qui divinum Numen negant,
Nee liane inenarrabilem et eleganlissimam compagem
llujus universilatis in quamdam referunl causam
Effectricem et servalricem universorura.
5 Pereant, qui deorum quasi quoddam examen agnoseunt,
Vel diemonum bonorum ac malorum imperium.
Pereant, qui Providentiam inficianlur,
Quasi, ne a Deo servenlur, meluentes,
230-231 Sed aut casui incerto tribuunt omnia,
10 Aul ascribunl astrorum molibus.
Quomodo aulem, unde, et a quo moventur?
Alias Bill. 124, p. 188.

65 . Sic Coisl. cum tribus aliis. viam transeundi ad carmen, quod in editis seqtic-
Int. Grec. I6tav -jTo; 66ov itopsuOwjav, proprium batur, et liluliini prefer De substahtiis mente pr-
sibi viam percurrant. ditis. Unde duo illa carmina male fiieruiit, alio
68 "Arpopo. Int. SXic l<m. iambico interjecto, separata. Ordinem tarnen Mau-
70 "Ariftsr. Reg. 992 Coasv. Int. vEpx<5u.s0a, linorum reveriti, noslram sententiam timide aude-
- ' vyxr,v <pp|xsvoi, 8 xa't pouXrui mus, contra ipsum inierpretem Greetim, aperi re.
xtvoevo'., Ott xal Xoyixj ojiev , xv erw- Tunc posset praiferri lectio edit. Ssifuov, ila ut
fuxTt rpo906(i6a. Nos autem viam nostram prose- hic liai sensus : Ad rationalem properamus naturam,
quimur, non necessitate aliqua coaeli, sed ratione sive coctcslem aut angelicam. sive in terris captivant,
tnoti; quippe qui naturam ratione proedilam habe- aut humanuni. (Caillau.)
mus, licet terrenis aslricti vineulis. IIa Beuedi- 71 AitTfiioi. Ila Reg., int. Grec, el Billius. Ed.
clini, nobis aulem videnlur hi duo posiremi versus 6<mtov.
uibil aliud proponere quam elegantem quanidani VI. 3 Afcfor.'RaVat. Edit, osiav.

.METRICA VERSIO.

Prolinas hinc magnum conjectavere monarcham. VI. DE EODEM ARGUMENTO.

Tumque etiam asirologis solerlia concidit arlis,
Cum Christum astrologi submisso corde pioque,
Ccelicolum grcgibiis sociis, coluere. Sed isla,
Quem cursum insliluit rex Chrisms, obire sinamus
Sidera, lam quae llxa loco certosque ratosqne
Conliciunl cursus, quam qua; rptala feriinlur
Rcflexo, ul menioranl, cursu, semperquc vagantur.
Ac sive est ignis, qui nulla alimenta requirat,
Seu quintum, mos est velut ipsis dicere, corpus,
Hie habeanl iter ilia suum, el moveanlurin orbem.
Al nos quod nobis mandaliini a Numine summo
Est iter, hoc omni studeamus obire labore.
Ad naturam etenim coclestem el carne vacantem
Tcudimus, hie quamvis terrena compede vincli.
(Billio interprete.)
Pereant pro fan i , qui Deuin sumnium negant,
Tantamque mundi (verba quam nulla cxplicent)
Concinnitatem cuipiam causae dare,
Quae cuneta faciat, servit et cuneta, abnuunt.
Perant, deorum qui vagam lurbain nieront,
Ac vim bonorum, vcl nialoruni dicmonum.
Pereant, Pronosam qui negant ( tauquam opliml
Ne servet ipsos cura mcluenics Dei),
Regenda sed dant casui incerto omnia,
Aut ea reservant motion i siderum :
Quae quis sit lie qui movel, lubens rogem.
Dens? Deu? quod versai, an primum asseres?
r.i S. GREGOKIl TI1E0L. CARMINUM LIBER I. THEOLOG1CA.
El xev , itu itptov, 5 sipeEt 8e ;
y^P itXxovt esti xa\ [Ai:a7:XxEiv.
Et 6' o , rab sttjset' e vap/Ca;,
15 "H xoi ixi xpsissovo; ; { 6' o ixTl !
'il ^ itpovoai , avxapsi
E u. su 7TOtt xa\ eebv itnptxvov,
$povx' xovta t^v TtXoxj lupavvta.
OTto uiv outoi swv Xtsxovrai Xiyo.
20 'HjAtv S' Sy1 Hv e^ 6eo{ toxv tSe,
Eow eXssiov x\ 7tXxu>v, i Sv 0Xt,
Totj axbi ajo vejias te \ Xyoic,
Kv (jlt ta icav-a ; stpEiv 6oxj.
ye u.v xjxvous xal socmraTtv,
25 Toi; -cjo" avisoi, xa\ itXat xa\ vuv Ixt.
T 6t X^Eiv ScavTa ; aXX : sxiKi
IZi
A Aeutt t itsj(ei > to; xaxo; ptv <7>;
npitrovtac (i oox&Ost), ecp' etXiTT'?t
lWj Tt{ copa up -rfjV tpstv t5v [,
50 ' ox irisratouvro u.v oev<$;.
' 8' a-A oTe ttv Xtiv Tb yp ;
ilaVWV SXTOt (XOt, ,1, f vttSTputfOV.
"EsTretpaj Bd/ci Ttj aimpi xal tov srxuv.
E 6' yvoet o to Xdyou, o xa\ -
35 Ool yap, et su tj TPatPt> xa^ t^TP*'-?0? '
O6' et su Tps-lipuv, xa\ TEtlx"P1 ' .
aev xaxEXtitp , 8* Sicou sot.
"Erriv Xoyo xa\ , itEtBesuai Xdytj.
El itavta SjXa, itou ti msreEiv, Xeye.
40 IITCc ^ Estiv aitpTJAbiv suvavEsic
'Et> 8e xa\ Tout' ivvoi so^i fw

Si quideni a Deo, quomodo priinum quod verst Deus?

Illius enim, qui lexuit, est et retexere.
Si aulera a Dco non movenlur, quomodo stabunt, cum careunt capite,
45 Aut pugnent contra poientiorcm? quomodo namque non esset pugna?
Etenim subala Providentia, (ollitur quoque Deus;
Nisi lu l'mu slaluis falo alligatum,
Qui feral invite nexus lyrannidem.
Sic cnim illi suisniel capiunlur verbis.
20 Nobis aulem unus Dens regit banc Universitten),
Sapicnier volvens el neclens, ul voluerit,
Suis ipse niiiibus ac ralionibus,
Quamvis non omnia recte moderari videalur.
Multi quideni lorquenlur elim inter sapientsimos,
25 Ob iii.ei|iialilalein rerum, turn olim, tum etiam nunc.
Quid necesse est cunctos referre? sed velim atiendas,
Davidi quid accident. Malos cernens prospero
Rerum slain florere (ut nonnulli videniur), vehementer angilur,
Verilus ne quis casui tribual banc naluram rerum,
30 Ac veluli nemo sit, qui nobis prxsit.
At ipsemet hunc nodum norat solvere : Fincm enim
Rerum omnium considera mihi, inquit, quam sit contrarius.
Seminasti : videbis ex semine provenieniem culmuiu.
Si lu biijus rei ignoras raiioncs, non cas ignorai Vcrbuin.
35 eque enim, si tu pu-lune rationes nescis, eas eliam nescit pietnr.
Nequc demum, si In lincarum rmlis es, gomtres rudis est, perinde ac tu.
Hoc quidem tu pcrcepisli, in aliis autrui acquiesce sapienler :
Ralionisenim islud est, obtemperare ralioni.
Si cuneta sunt perspicua, die, obsecro, ubi sil fides.
40 Fides enim simplex est et nihil perscrutans assensus.
Ego vero Hud cliam cogito, sapienler forsan :

25 Kdi -Ttilnt xal rvr in. Turn superioribiis s- amplexus est, eas in morte cum acerbissiims dol<r
nilis, turn isto etiam tempore. ribus commutai, el contra. Billius. Leuv. Quura
26 ". Vat. Sitavre. is accurate respondeat.
32 ' drrlcrpcpor. Quam sit contrarius. Nam 37 . Combef. legit sooj, erlii peritos se-
qui delicias et voluptates per omnem viUc cursum qnere.

METRICA VERSIO.

Neclenlis elenim est verter id quod nexuit.
Si non movelur a Deo, ex anarcliia
Stabuntne, pugna vcl Dei? Pugna est enini.
Nam providentem qui negat, bellum Deo
Infer : Deum ni forte fatalem invehs,
Qui nexionis illibens vim suflcrat.
Suismet islos sic vides diclis capi.
Mundum gubernat unus at nobis Deus,
Sapienler ipse nuiibus volvens suis,
Neclensque cuneta prorsus ad libitum suum,
Quxdam puteiur volvere hand recle licet.
Multi laborant, el quidem sopbi admodum
El nunc, et olim, disparen) ob vita? slalom.
Rel'erre cunctos quid decel ? Species velim
David quid ipse seniial, rernens mains
U Florere, ul ipsi judicanl. Vaide .Tsiu.it,
Nc cuneta temer quispiaiu fei ri pulet,
Nee esse queniquam, nostra qui pruduns regat.
At solvit istud ipsemet. Finem omnium
Specla, inquil Ile, qiianique sit contrarius.
Quod seminal is, certiis hoc tandem metes.
Ignota ratio si tibi est, non est Deo :
Ignota nam si linca?, est, tabula- et tibi,
Ulriusque novit banc vel banc lamen arlifex.
Qusedam ipse nosti : in cxlcris csio sequa*.
Prudenlis boc est nam viri. Verbo obsequi.
Si cuneta clara, die velim lides ubi.
Simplex profecio est nam fides assensio.
Quin illud eliam cogito, baud forsan male.
Non, cum venires, isla promis) Ubi,
435
O tota dstvrt aot ,
flXo'JTEv, ,ueptxvsv, e<r6evv, fl viexvv
EOCtotav 8e \ 7xpoi8oxtu.eva
45 ' 4vt\ tuv vOv itpoiSoxv p.siova.
Il>i o3v Sxasov, uarcsp v auvaXXayij,
Kai itpaOv t)Tv oe, xat XPW' ^XIV i
Ei \\ jiiytj toi tuv iravTtDv fipa;.
"; ' a7tXi)3TOV, xal vtjc suviisop !
SO "H xsva pl(J<ov, iXxax', ^ xa\ 8<5{-
E nip ti fe! xbv ubv axavat X-j-ov,
JHi4" Ipxl TUV { a-j-pcsiuivwv.
11 o-jv, av efaoi;, to xa\ xaxa f,v ;
SliCTlO I. POEMATA DOGMTICA. 434
A Orai) xx' jv j itOTt l{lp4ti>uivii,.
S5 Ka\ Trfaxi jv xi ,8 xiv voouuivwv,
"jitsp Yxxt vijitfoi vSpouuivoi.
Texu.'fjpiov 8s Xyou. Ka\ -j^P ' jv
aev uiYtsxa tiv xaxuv ^ ;
8' o ui-fiaxa tuv xaxv TixT)Ta
00 'AvTt'JYOUirj | v jxov Caj.
At S1 ax8ixV<Ji xiv ffoifuv iripp^xpoi.
AautS xaxa ttsiOstio, xa\ Musrjc,
'EXiaasa t, ou ( Uu,vr,uivo{
' u,ev xoXan6\; xo irxa!sp.aat,
65 ' 8' vxt (itxptv, xa\ sou Xa6wv Oav '

Non isla tibi liilcin amplectenli polllcilus sum,

Scilicet opes, curarum experlem vitam, robur corporis, inclytam proleni,
Sed vitam illam beatam el bona quae exspectantur,
45 Ut pro his praasentibus sperares majora.
Quo pacto igitur aequum sit, ut velut in contractu
El rem vendilam requiras, et preiium prae manibus habeas?
Nisi tibi uni buncprae omnibus vindices honorem.
232-233 Quam magna aviditas, et novum commercii genus !
50 Aut ilia projice, vir oplime, aut eliam base largirc,
Si quidem necesse est ut tuis stes verbis,
Nee iis excedas qua: preciare sunt pacta.
Quomodo igitur, inquies, priscis bominibus haec bona erant?
Nondum eo tempore fides altas satis egerat radices,
55 El vil; praesentis bona erant cerlitudo de bonis quae intellcclu conspiciuntur,
Ac veluti pueris qui lacle vescunlur, donee vires colligant.
Planum est bujus rei argumentum. Elenim tunc erant
Vel maxima peccata quodara modo ignoscibilia ;
Et culpan non maxima: pecnis afficiebantur,
(:i Expenso velut in bilance utriusque mrito.
Vindicta: aulein qusedam sanctorum modum excessere.
Hoc tibi suadeat exemplum Davidis, Musis
El Elisaei cujus r.on sine honore raentionem facio.
Hie quidem ( David ) pcenas dedil impares culpis,
(J.-) Isle vero ( Moyscs ) pro levibus graviter punilus est, qui Dei visione dignalus erat,

46 81tutor, etc. Sic fere cap. 25 Epi-
eleli legidir : "ASixo ouv \ ixXijoxo, ei u.]
TTpou-vo xaxa, vO' xeva icpaxxat,7cpotxa
a'j-. o'j/.fjTrj Xau.6iviv. 'Justus eris et inexplebi-
lis, si non numralo eo prelio, quo illa veneunt, gra
tis illa accipere velis.
49 Kal m} avreicrpop. Et nov collecl.
52 Zvyxeijierur. Id est, [loXo-foufiviov, ?>-
YI)U7UV.
55 Kai /ori y z, etc. Fidem ipsis [ackbant
de bonis qu mente lanium percipiuntur.
59 Kaxoty. Sic ipse legit Billius et vertit : Son
graeibus autem juncia laus culpis erat. El in noiaad
liunc locum : Levia peccata honori quodammodo, in
quit, et luudi dabantur. Quod quam absurdum sit,
quam Gregorio et Scripluris repugnet, nemo non
inielligit. Nuni|uain certe ladala, nunqiiam bouori
babita leguntur in Scripturis peccata, quasi Deo
probante minora vilia. Mundi sunt oculi ejus, ne
malum videant. Obscuri ac difficilioris bujus loci
sensus iste est : Tunc lemporis gravissima peccala
veniam aliquando consequeoantur ; qu vero non ad-
modum grua, pleclebantur, inquali veluti con
traria lance, appenso utrorumque mrito. In ed. xa-
Xuv. , (]. Vocis bujus nolissima est in
jure ha:c aeeeplio. Inscrutabilis hujus Dei judicii
exemplum suppeditanl David et Moyses : lie qui
dem ob gravissima peccata leviter peenas luit ; islc
vero ob ' leviusculum delictum promissa terra, in
cujus desiderio erat, exclusus fuit.
65 '0 ' arzl fitxpaw, xal Ssov JtiCkr Oar. Pro
levibus alter conspicil rebus Deum. ha Billius. Leuv.
Moyses autem pro re una non magna consecutus est,
ul ipsum Deum aspiceret, legemque promulgara. Ni
hil ineptum magis, magisque a Gregorii mente alie
nara, quam ulraque lia-e versio. Planus est valis
sensus : David, iuquil, gravioribus delictis minores
pnas dedit ; deinde prosequitur : Iste autem (Moyses)
pro levioribus punilus est gravissime, cum esset vir
lantut, quem suo Dens aspeclu dignalus fuerat.

METRICA VERSIO.
Opes, quielem, robur, et prolem inclytam,
Felix sed xvum, quelque sperantur boua,
Majora speres ut loco praesenlium.
Eslne igitur ajquuin, te, velut in conlraclibus,
Ei res habere, et venditain rem poseer?
Ni forte honoris vis tibi hoc uni dari.
Nnnis avidi hoc esl, et novi commercii.
Aul ilia, bone vir, projice, aut luec da quoque.
Si stare verbis lu cupis Annus luis,
Nee, pacta qua: sunt commode, his exceder.
bia quoque, dices, ergo cur priscis erant '
rujidata nondum tune satis lides eral :
Fidemque ceras (luxa pixsiahaut bona ;
Velut puellis, lacle qui vires irabunt.
Planum bine fit istud : tunc eniin gravissimis-
Etiaui solebat venia criminibus dan,
Non gravibus aulcm juncia laus, culpis erat.
In troque dispar sic eral librae bilanx.
At vindicandis oplimis viris modus
A berat : docent hoc David et Moses, docel
Elisams eliam, mente quem versnns tremo.
Gulpis minores ille nam pcenas luit.
Pro levibus alter conspicil rebus Deum,
Capilquc legem, maximaiu et serval manum..
435 S. GREGORlI THEOL. CARMlNUM LIBER 1. TliEOLOGICA {36
Mopov te, xal Toebrov orpaTov A 'Ap.vtji te saYvTi T6t{ [AOti xaxo;.
' 6' x pax^iac xal vtjtiEoi "JT* ?V TU XEVtV TXeOV " E E TiXeOV TV,
nXt]Yljv xoaaTrjv vTi8o 7tap' !8. 80 Ao hXeov Evai t>v to5vo>v xai xp.
); Ttjvixat' ?jv xa\ v<5u.o. "H[xv 8' SXaTTov to tuxoOii icXeiovcov.
70 0- xa6apat Bunitv 8i" afyiaTo, "06'avTV 7iivTii)v xa\ izpb itavTwv xp] Xe^eiv
Zapxiv ' avyviv aiEv) favx<rxttTa Mi] ' itavEi iou eG8pop.ov,
Ou-riu Spiarov f u^^l T^v xeiP^Vb>v> ' [lEtfoV 8>C TUV 6pil)lV)V povEv
E xaV ttXeov jjl-j irpo)v, juxpot 3pot 85 M< [io\ u.v G^o f ,
Tj EUffOEa tptYpaop.ivti to tts. ol 8' ap.<pExpT)|vov 8piou .
75 ti {aeov, <Lv It)v; Ac/cstu. 'E[ioG Xuitpov xpEsaov 1) oov xaXv.
OS' Eatpopv TOffarrjV e'xov , Boiv ' TSe; tov piv ev itvri [Lfav,
"Oor,v Vjpx, raGfu.atitv, 'ETtTjppivov, STX6ovTa t Eaapxii},

Qui legem acceperat et lantum servavcralexercitum.

Elisxus auicm Icvi afleclus injuria, pueris ob levem subsannaiionem
Tanlam nflixit ac inopinalam plagara.
Sic um bris in voluta tunc lex erat.
70 Sic scelerum purgatio per victimariim sanguincm :
Sic immundorum leves corporum lustrationes :
Sic maxima virtus eral fuga criminum,
Eliamsi nihil praterea adesset ; adeo angustis limitibus
Pintas borum virorum erat tum circumscripta.
75 Dicamne aliquid majus bis, quae prolocutus sum ? Dicam profccto.
Nonilum Hi beneliciiim lanlum erani consecuti,
Qnnnium nos adepli sumusCbrisli cniciaiibus,
Et Aguo illo occiso propter crimina nica.
Sic erat illoriim laus major : si auicm laus eral major,
80 Da quoque majus esse laborum debitum ;
Nobis vero minus qui majora aeeepimus benelicia
Quod autem loco omnium el ante omnia dicenduin est :
234235 Ne nimium laudes bujus vitx prosperitalem ,
Tu qui nosli majora iis, quae videntur, saperc;
85 re forte mihi spera semita sil sublimitas,
Tibi vero ulrinque periculum babeat expdiais rernm cursus.
Ti islilia mea praesiat felicilati lu'.
Bovcm alii|uando ad praesepe vidisti ingnient,
Keroccm, niientem corporis pingiiedine,

Sic Bencdictiiii quorum leclioncm cl vursionem rc-
frrre nobis, est nccessariiim. Sed falsa ulraqiie vi-
tlclur. Forle ponendiim est, ut in edilis, versu 58,
06 (iayia-a tjv xaXtv -i[xr,Ta, et interpretanduin :
Virtutcs non maximal honori habebamur. Deiinlc
verlendus est cum Leuv. versus 65, in hnnc mo-
tlum : Mouses aulem consecutus est pro meritis non
tiagnis, ut rideret Deum, etc. Quo laclo, omnia op-
linie quadrant. Exemplum Davidis oslendit maxima
pcccala (Wilis imparibus puuiri; Moysis historia,
ii eiUocribus meritis magna conferri muera; Eli
sa;'! vindicta, ulliones sanctorum, id est, ulliones
pro Sanctis a Deo inteniatas, modum quasi exces
ses':. Videal lector et judicet. (Cillu.)
7-2 Xeiprur. De idnloriini culi inleligil Leuv.;
sed lutins palet base diolio, et ad omnia vitia se
porrigit.
70 '' fr xslrur . Carpil Billius Leu- celia decori luo.
vcnclavium, qui sic verlil : Quamobrem itlorum
fuit conditio potior. Quonam enim pacto eonim
qui Christum a. Mme cxspeciabaut, iiibilquc praeter
umbras et figuras habebant, melior conditio esse
potuisset, quam eorum qui Christo et veritale
iiuiilur?
85 Ta Evidens est valis sensus : '
forte, dicil, dum ego per asperam temilam sublime
feror, tu in faciti via continua reperias periclita. Be-
ncdiclini verlerunt, nescio qua ralione : ' forte
mihi conlingat sublimiias inaccessa ; siniulque in
nota addiderunt : Ad quam perlingere arditum $it.
Sensus clare determinatur articulo , qui pnsitus
ante Z'j-J'j-v) , indubitanter indicat hoc verbum
esse plirasis subjectum, pA\ mo 8<i6aTov f eu.o\
&;. Billius ergo jure veriendiim putat : e forte
itineris difficultas me in allum evehat. (. .)
87 'Eiov Xvitpv. Alii : Meo deformilas pr-

METRICA VERSIO.

Poslrcmus aulem, non gravi a pueris probro
AQcctus, ipsos allicil poena gravi.
Umbrosa sic tum lex erat : sic victimis
Sita in cruenlis criminum purgaliu ;
Aspersiones carnis et spurcx leves ;
Viiareculpam summa sic virtus (licet
MI plus adesset ) , parvulis tum lemporis
Pdale clausa lerminis. An quidpiam
llis majus ipse proloquar? Certe loquar.
ISonduin illi habebanl, quale nos, munus, Dei
l'irpcssiones scilicet, cl innoxius
Quem fudit Agnus sangiiinem ob labes meas.
Ilorum ergo major laus erat, quod si amplior,
Majus laborum da quoque esse debitum ;
AI, plura quoniam cepimus, nobis minus.
Quod instar aulem est omnium, aique ante omnia ;
Cursus seeundos ne n'unis vilse cTcras,
Qui saperc nosli res supra, quas cernimus.
Me foric callis aiiluus in alluin veliit.
Te vero farilis cursus in prueceps rapit.
Macics decori nostra praccllit luo.
Buuinne cirnis aliei uni, iu slabuio capul
457 SECTIO I. POEMATA DOGMTICA.
90 TpajfjXivxa, xov 6 vsveuxora,
'Ptxvov, SureiS) <iu(x6dXoct yEiupyia;
' xbv jav sic 59aY^lv 'njpojievov,
Tbv Se xpovO' axov te xal xov 5sjto5t)v.
ToTtV x esiv Exuj(iiTEpoc, Soxe; ;
95 0\>x arxevoj te, xal xxpup;p.vo ;
EOStjXov. 'AXX aol ys iXov,
Kav fi xaxov xal auyxs!(ivov.
*H xa't xov yxov uScptuvxoj aivafl ;
"H y.xl 9pcV0itXi; axeiv soi (paivsxai ;
10U 6' <8u appaxov jii)xptov ;
IbXXo xb mxpbv iaw je iroXXxic
Tb 6' f,5 rpo xb xspov >>{ ' yst.
Yp wzxpo p*a6So o (1.[
vov x0VTl " ^ xaxov ) xpi^^xti
-133
A 105 Ou-' esxIv uo, oIjte fito nX^sisxat.
T 8' e iraXaei, > 'I6, irsp axou ;
"E^aSe , xa\ 5wv <jt),
)<5) ttovev tto:o'Jjlsvo; ,
TtXi 8' E^aptaxw xxiaevo xiv eXniSa.
HO AoiiXou xaxo yip, TupoayeXuvxa p.v a6av
Tbv SeaitVnv* TiX^ttov-a 8' iJYEGat xaxov.
Aov 8(E!j0ac laav oaxo; crrporv,
T p.' x rcaXj te xal aXtj SteayEi,
"Ew av 8pp.oi ESEot ]
115 Efosp ys xt)v vav p.i) p.axiv it^oxo,
'AXX' e xaXv xe x-iSiov xiXo;.
Z'. Iepl roepyr ovffiibv.
Oit) 8' ikxoio ' T.ipo eu6iivto,

90 Cervices allolleniem, contraque alium, demisso capile,

llugosum, deformen), quae sunt indicia labori s in arando :
Deindc illum quidem jugulationi reservalum,
Isitim vero nutrienlcm se ipsum et herum.
llorumquis tibi felicior videtur?
95 Nonne macilentus et jugo attritus?
la profecto perspicuum est. Verum le sagina deleclat ,
Licet mala sit et ad malum compacta.
!S illiquid lumorem hydropici laudaveris ?
An mente captus tibi fortis videtur ?
100 An dulce prorsus pharinacum salularc est?
Plurimos amarum sanavit sacpius;
Dulce autem ut plurimum est noxium.
lilio virga put ris est venerabilis,
Si mente sil praedilus ? Cui autem noxia est (puteis) bonitas
105 eque lilius est, eque virga cxditur.
Quid autem, si certas, ut Job, pro corona?
Accine tibi psi bsec, et agilior cris,
Lenimen doloris nactus,
El gratiarum actione spem comparans.
1 10 Mali enim est servi, arridentem colre
Dominum; eleumdem, cum esedit, durum arbitran.
Decet enim ferre quamlibet gubernaculi inflexionem,
Quo me (Deus) ex palaestra et tempestate dirigit,
Dimec ad tranquillam slalioiiem appellt :
115 Siquidem non frustra navem compegit,
Scd ad bonum et felicem exilum. .
Vil. De subsiants mente prdiiis '.
Qualis pluvio cl sereno acre,

* Alias Bill. 75, pag. 168.

97 Svxxeifieror. El noxium in finem concessit. Val. 1 -. pwrew \ Icyixtbr obr

107 KaX /voir. Facitius rumna perfere. otar jjro itepl svclur.
Vil. Til. ! ovatr. Reg 992, Coisl ,

METRICA VRSIO.

Alte cicrcnlem, carnis cl pinguedine
Nitidum ac ferocem, pronum numi contra alteruui, Quid, pro corona, Job velut, sidimicas?
Cui'viun, indecorum ru ris ob culli notas;
Quorum He, dandus post brevi cerle neci,
S.-rvelur, al hic seque alat, dominum cl sinini.
Horum videtur quis tibi felicior ?
Nonne macilentus, et gravi pressus jugo?
Sagina sed te forte deleclat, mala
Sil illa quamvis, atque compacta improbe.
Quid? an tumorem tu probas hydropici ?
Enrenme censes, cui furor meinem abslrahil?
An dulce prorsus pharmacum morbos fugat?
Muliis amarum poculum bono fuit ;
Pcrsaepe contra dulce perniciem parit.
Annon paternam lilius virgam colit,
Si mente conste) ; at malum est hinc suavilas.
Nam gnatus haud est, virga quem nuixiuam ferit.
. Usee si tibi ipse concinas, levaberis,
Ac mollietur prolinus labor tuus,
Spein comparabis ct bouam, grates agens.
Qui blandientem sedulus dominum colit,
Malumque censet, cum ferit, servum hunc malitin
Dico. Decet nam, quo trahit clavus, sequi,
Quo me ex palaestra, turbine el saevo regit,
Donee procellis liberum in portum ferar.
Namque ille summus arlifex frustra ratem
Hand fecit, aslin commodum finem el bonum.
VII. DE SUBSTANTIA MENTE PB/EOITIS.
(Billio interprete.)
Il Plibi radius, clum cum forte screnum est,.
439 S. CREORU THEOL. CARUINUM LIBEU I. THEOLOGICA. h 10
'Avxouivij veeisiv -oxpoixoi , A 15 xa\ rcvsiiaxa 6sca 8i' Vpo? >xa oovxcc
'Axxl t|eXow iroX'Jxpoov Tpiv Xfoaei, 'Emijivu; tiEYaXflitv ^ cpExtia,
'Auv'i W jxiv itvTT) ocXafietai Y'JOv aiOf,p, 'AitXo te, vospo , 6ia'JYE> 0&~' an^ eapxuv
5 KuxXoiatv TTjxtvotii xil xtoOs Xuo*voit 'EpXiiEvoi (dpxEt Yp eice\ irYEv aiOt Xovxa'.),
] xa\ cpatov iciXttai u {, xpoxaxoio U&x' 4it\ apxa; Mvxs, " eyvovxo ie'vovte.
aramX6ovxo{ et voa fjajova ofa;. 20 "HSeXov etev icjtwav axsips iXX' Sve/' kttov
"IIxoi 4 xev irrY*l aiwv, yioj out' ovojui(jtov, Ka\ (kptiov Via, vo'j <J/aXoi3!V ipvtov.
O8' eXexov, ^cUYv xe vou ^ i^yb Wvto, Ka p" o uiv (xey*''0'- TOtpaaxaxai elii Btnlo'
10 Aiv -ExrpoOov-vTOjv <fpva(,&i xs -iOoiai Oi 8' xsfiov navxa a xpaxiouaiv pwYai,
Tsivp.E70a TTp'j; :>oc os'; vov. Oi S te futa "AXXrjv XXoj /ovxe itKJXas{r,v 7tap' Svaxxo;,
AsTepa ix Tp:So{ pa3tXf;ov eu^o e)(o&im;, 45 "Av8pa;xs, irxXt;xE,xa\ Dvia irav9'opoWr,
"A^yeXoi aYX<evtEr, ziSiic, o? p"a 6<5<uxov Ka\ Xoyxuv Oucuv Ewtjxops 4)Lupoi?t.
'Ap-l p;Yav iGaTEi, 4tl v<5i{ scab iXatppol, 9\jlis, - xa\ iisi;; xpouiEt Xyo; oOpavtot

lucurreiis in nubes pe reperdisses circuios,

Radius solis multicolore! format indem.
236- 237 Ac circa ilium fulget undique proximus .x-llicr
5 Varus circulis qui statin) solvunlur;
Talis est et luminum natura, summo
I. limine minores mentes semper radiis illustrante.
Atque illud quidem luminum Tons est, lumen quod nee nominnri
Nee apprehendi potest, fugiens mentis appropinquantis celeritalein,
10 Semper subduceiis se omnium mcniibus, tit desidcriis
Tendamus ad aliitudinem semper novain. lili aulem sunt lumina
Secunda, ex Triade regium decus habente,
Angeli, splendidi, forma carentes, qui dum circa solium
Magnum versantur, cum mentes sint agiles,
15 Ignis el Spiritus divini per aerem cito crrenles,
Alacriler niagnis ministraul mandalis,
Simplices, intelligentes, lucidi, eque a carne
Orttim liabentcs (earo eriim, quia compacta est, riirsnin peribil),
Neque in carnem venientes, sed id quod facti sunt, permanentes.
SO Adderc volebain, oninino inviolabiles : sed sisle cquuin
Quamvis valde fervenlem, eumquc mentis liabenis coerce,
llorum alii magno assislunl rcgi :
Alii mundum Universum suis continent auxiliis,
Alius aliam liabentcs a rege prxfecluram,
25 Viros el urbes et nmnes gentes inspicienies,
Hationaliuinque viclimarum conscii niorlalibiis.
Anime , quid facis? lierait : ad clcsles

2 IJepiojya. Sic mss. Edit mptunaf;, 20 " eixer, dretpis. Val. cum
5 '. Reg. 90S, xxoOi. alus tribus si xa\ ~p.-av. Int. xXivE itpb xf,v
8 ' {ter \- 't. Grxc. 6 uM Yip :; ixrj xaxfav, ad Vitium nflexibilet.
iixv, ^xoi pjf. etc. Dens enim est (ont, ele. 26 . Fallilur Cyrus, qui hxc intelligil de
10 '. Celeriore antever'ens. sacrifiais quae Deo in templis oOcrunlur. Mox, tm-
ConibeBs. Vide infra sect, , poem, moral, i, in (oxopE(, qui fidelium vota el tacrificia dirigunt Deo-
lindem virginitatis. Bill. 3, v. 15, ubi eadem le- que ojjferunt, el ila sunt conscii lestes, arbitri et ma-
giinlur. gistri.
18 'Epx,jteroi. Vat. ipxuvot.

METRICA VERSIO.

In nubem incurrens, omnique ex parte rcpulsus,
EfGcil ut varus dislincta coloribus iris
Prolinus exsislat, lolusque effulgeat ether
Vieinus, crebrique orbes nascanlur, et una
iiitereanl : summum ccL'leslia lumina lumen
Hand secus illustrai radiis, inentcsqiic minores.
Atque ille el lux est, el luminis oiunis origo,
Cui dare , quem nee comprendere Dicere geslirem : sed equus relinendus babena est,
[ possis.
Mentis enim rursuni reler effugii usque propinqtiae;
Scilicet ut dulci correpta eupidine semper
IJIlerius tendal, seseque cxlollat in alluni.
Ast ab eo, decus eximium carpenle, secunda
Lumina sunt mentes super, formnque carentes,
Qtue solium slantes circum regale ( leves nam
Sunt mentes, ignisque; el pneumala dia, per altum
Ribera prxpelibus pennis volilantia), prompte
Niiiniuib ii'ti.'ini sanclissima jussa capessunt.
His simplex natura data est, prxdila mente.
Nec vero aul fluxis traxeruul carnibus orium
(Rursus enim, fluxa constant qui carne, peribiinl),
Aut carnem assument, venientque in corpora :
[verum
liicolumis status ipsaruin per scela inanebit.
Quin etiam sceleri exemptas, cnlpxque periclo
Sit licet ille ferox valde, calidusque feralur.
Ac pars xlbereum circumslat sedula numen,
Pronaque ad obsequium pars altera sustinet orbem,
Auxilio servalque suo : sic scilicet, illi
Diversa ut curent, cleslia jussa sequenles,
lili homines, urbes isti genlesque giiberncui,
El sacra consciscant, qux spirilualia, nobis.
Mens, quid ages? mihi lingua pavel, qualilurque
[tremor
Ingrediens superas mentes. Calgine densa
Ill SECTIO I. POEMATA DOGMTICA.
KaXX:'.v - &xi.\j S wi 4vxs6(5Xj<jev,
it Jo' 'x< 15 ' 8svat Xoyov f avavt.
5J ' 6" oxs xpTxaXw itEpwv xi 4tt
Kanivtj viroxXxo, xa'i ^! [iv ,
6 o xpaStij nopOpExat x<>\ e0p<)-
Xpsi opso 7rrj, tf6o 8' et:St]3v po>f,v
/ xapov 4eipsvi9''ja-:t, ixoXXxi auxE
35 Xaisaxo, iapvai5v<jJv5,96ovvxT)ffvvYXTi.
"Uj seal jwl 6ext)to{ aEtSao eyyuc Mvxi,
Tp6oj [liv xa9apw> uapaatxa (>i|Sovxo(
6vat ' ajAirXaxit), 9WX0; xixop^jjievov eTSo,
M) xa'i 7iAvej<jiv Sbv xaxtij axopEiatu.1..
ID ; * iaOXiiv p.otj irsEui -/apotra:,
442
A Mia-? 5t xa\ axoXiv xiv' opw xaxTj iEeovxa.
OOxs yp ?jv faSoto, xaxo cjiv 4|ip.! 9uxeu3i,
'Hb xOov npoipstv xa\ / 9Xotcriv
OCxe u,v vxcGtxov vajxjvai xaxxijxa-
45 Tsxaxov, i) xa\ avapxov S/21^ 9Jtv
[vaxxa.
tQ pioi aaxaXwvxi 0s{ vov |6 xoov.
Upwxov (lev 6ext)xo afv4| jt aUl,
'AvO' evo ou ixoxe -/.. T yp 8tttoc Spitov
Ei; 3 (iExaxXivotxo ; t/ 8 xXsov ivxo Xu^tc.
50 jTpov xpoxxoio aou jiifXot ;,
Tsiov TcpcxoxKoto xaXou TtXa?, ooraaxiv
Aiejp ticXoio. fis xpxov t^pE *,.

Ubi pervenit pulclniluiliiies : n me incurrit enligo :

Nec babeo quid again : profrant scrmonein, an relro eedam?
50 QuemadmoJuin asp'rum lluviun trajecturus viator,
Subito resilit, el quainvis cupidus, retinetur ;
I'lurinia cor ejus cogilat circa lluviun.
Ncessitas fidiiciam confirmai, inclus imprim) repriinil.
Siepe plantain alloll i l ad aquam, sa'pe rursus
55 Recedil. In confliclii ineium vincit ncessitas.
Sic et ego dum ad Deiiatein forma earenieui prope accedo,
Meluo puri ac suniiui regs ministros.
Genus lumine satiaium, peccatq subjicere.
Ne pluriiius queinadmodum vilii viani slernerem.
238-239 40 Metuo elia.n boiiuin iiiimutahile ineis verbis predicare,
Uuandiu serpentem quemdam video vitii regnatorem.
Nain nec boni erat, naiuram mali in nobis plantare,
Ac bellum et inimicilias ainicis suis procreare,
Nec <emulum Vitium exoriri
45 Posterius, aut prineipii experlcin naturam, instar regis liabere.
Mihi autein his in angusliis, talein Deus cogilationem injeeit.
Priminn qiiidem divinilalis snela natura semper est imiuulabilis,
Nec unquani pro uno multa. Quid enim divinilate pnuslanlius,
In quod illa mulelur? Oui autein plus admillit, illius, quod est, jacluram facit.
50 Secundo sumini luuunis magni minislri,
Tantum bono primario propinqui, quantum
/Ether soli. 'Tertio nos acr suions.

29 Ov8' xu, etc. Cyrus legit oS' lyu xi irpaai. 44 'Aracrirai. Reg. 992, vasx^jat.
Int. r/jv. l/i,i -i itpau), EtnEvxbvXoyovrl xaxaXiraTv. 45 " Yarator. Int. Osxspov.
50 . Val. raXaiov. Int. uiXXuv Siairepfv, 47 . Coisl. cum alus tribus npxi].
52 lloppvpszai. Int. taXofCCetat \ 48 'Ar' kr. Int. 06 ,>. xb it \{
f0(Wj. !; noXX.
55 XfEio). Coisl. ypfa. Cyrus avYxt). 52 6 zphor /ps /. lut. xa\ xpxi], o
55 Mapraprtor S. Suba iidilui'? xa'-ivayxt);. xax' Elxiva xoG Oeo itXaa^vxE fp.t;, xal xcp v&t]X(J>
5 '(11. C<iisl. au,itXaxTv. , <fta-b xs- jXu) ci)xi6{xvoi, t(> atsO^xo) ajp. Tenia
yop7ivov sISo. Int. eSo uupx0VT3t HMtXijpMji- natura not homines sumus ad imaginent Dei (ormaii,
vov coix;. iiitilUgibili sole illustrait, ul aer tensibili.
43 'Eyea. Coisl. lyfipa. Int. lybpw.

METRICA VERSIO.

Obruor ncepiumque ultra producerc carmen
Nec queo, nec rursus cptos abrumpere versus.
Ulque parans aninem gelidum tranare vialor,
Mente licet prompla, resilit lamen ipse repente,
Ac repriiuii gressus, secumque in margine ripee
Mulla agitai volvilque aniniis, atque anxius liasret.
Ilinc vis exsiiniulat, roburque in pectore condil :
Uejicit bine contra pavor hinc, gressumque mo-
[ralur.
Saepe pedem lollit, gelidasque immillil in nudas :
Saepe pedem rursus retrabil, limidusque recedit : Numine divino quid eniin prxsiantius esse
Iviiique vi urgens superat pellitque timorein.
Sic ego cum Triadi sanclse infonnique propinquem,
(Celcolas, puri solio quae principis aslant,
Luceque sunt satura, vilio subiniiiere mentes
Pertimoo, delurne pluribusansa rueudi
la scvlus : atque illas rursus foruiido negare
Ad mala flexibiles, vilii cum cerno parenlem.
Nainque bono plantare malum non cunveuit, hisi;ue,
Quos adamat, liles atque hrrida bella creare ;
Nec rursum vilii adversas inducere sedes
Post orli, vel quod sil prorsus originis expers,
Hand secus ac celsi magnus dominator Olympi,
Tandem alternanti Deus intulit banc mihi meutern.
Prima quideiii Triadis pura est natura, nec un-
quam
Mobilis, ex uno quxque in permulta secetur.
Omnibus in rebus queat, ul venal ur in illud?
Nain si plus uno quis dixerit, excidil ente.
Post illani supera mentes, lucisque minislrse
Supremx, quantum soli purissimus selber,
Tantum eliaiii prima- luei (iriuxque prqpinqiue
Postrema csl bominum classis, veltit inlimus acr.
445 S. GREGOR TIIEOL. CARMINUM LIBER I. TIIEOLOGICA 41t
Et itvT 45{ tpui- el x<xxt)v A Ku5;o p.EpovEa easxavo [.
YYE^tx*li ** *& "p'*v Etpo-oc f,p.E;, "Q; Sp' oipaviij vwyoc TjXOev !?*
55 " tjX , tjov xaxirjc nsXaovrE;. 'AXX' o p.ouvo; SXioOev, ette\ 8 v oXeev 06pt,
T'j&vextv 6 Tiptttmoj ' * aEpOsli & <Jv itXcvcaatv, aouj xaxijv iSCSaev
(41 yp Sr iEyaXoto ^ tiu^v 70 ( '; irrpa-ov ex naiXTo ^ tic aXitpo),
', ?/tov KEplWU'.Ov), CiXeiiev afyXrjv, BaJxavTi te xopoto 0E<5?povo<; '|ip.8ov:o,
Ka\ t:tv EvSaS' , 6Xov <xvr\ - Ka\ nXs<5v3at xaxodtv ixuv n<56ov p.6aTiXsiv.
60 Ka'txo0(5i tbv xOi|iaXf,v 1\\&, "Ev9ev Sp' E6XaTTsav rtxOov.oi xax-TTEC,
"EvGsv araxOatpsi iKvuT?povac, opavTj c Aa!p.ovE vSpo^ovoio xaxou paffiXjo ,
" itvta; Soto, xoXoufisvo f,v 8ii Xib6rv. 7S 'ASpava, dxiEVra, 8usavTa . vuxto?,
005" OXei oettjto, Oev i:3ev, aov xsOai 4rJta 0'. 6piT( , 8t8ixaXo[ ajitXaxiaojv,
IlXspia uv^v yip ?X'tv E7r9r,irs poTotuiv nXfXTai, CojpOTrtai, iXo|Ai6, YpE<jixiou.oi,
C5 'Ap.TiXoxi)v (ixottjv te IxaXEv ex - )011(51, Xof-ol, ciXo8pc, atu.aTEVTEC,
8e(T0U, TapTipsoi, jjtuxv:ec, vai8E{, ,

Ad omnia iiumiilabilis Dei natura ; in villain

Difficile routaliir angelica, nos terlii facile flecliniur,
K5 Quantum a Dco remol, tanluni vilio propinqui.
Quare primus Lucifer in allum elatus
( .l.iiii cnim magni Dei regiam gloriam
Sperabat, prseccllenti decore prdilus ), amisil splendorem,
Alque hue cecidil inglorius, pro Deo toliis Icnebne :
(0 Et quanquam levis in buinilcm lorrain delapsus,
l'iule prudentes odit, et a conlesti
Deterrel omnes via, iratus ob suam plagam;
Nec patitur ut ad De uni, a quo cecidit, prope accdai
Dei figmentum : comniunem cnim cupil habere cum liominibus
(i.' Nequiliam cl caliginem. Ilinc rliam invidus e paradis
(loria' Deo a-qualis appctenles ejecil.
At IK- quidem e clesli abside, dum superbil, lapsus est;
At non solus lapsus est : sed postquam illum perdidil superbia,
Cecidit cum mulls, quotqtioi mprobos esse docuit
70 (Veluli si exercitum a rege scelestus quis abstrahat) :
Dio summi regis choro invidens,
Ac pluribus iniprobis imperandi cupidus.
Inde pullularunt lerreslria seeleruni porlcnta,
Dxmones, improbi et homicidas regis pedisequi,
75 Infirma, tenebrosa, dira noctis simulacra,
240241 Mendaces, conlumeliosi, seeleruni magistri,
Errons, vini polores, risus amatorcs, comessalionem oscilantes,
Harioli, tortuosi, liiiuin amatorcs, cruenli,
Tartarei, lucifugi, impudentes, prassligiatoruni duces,

54 Atffrpcxo ^^. De prima angelorum \ YTj at xaxai* Hie gitur super terrant pullu
crealione hase sunt intclligenda. larunt rinn line ilii moues, ele.
65 < . Tres mes. xal (. Dene 77 1(. Coisl. 9iXo(ir,8aE. Ibidem etpe-
quidem quoad scnsiim, male aulem quoad niel nun, axiuu.01, ad ridendum et bibendunt excitante, llasc
quod prorsus delitil. Faucis lilleris mutatis, stal pleraque dxmonum cpilhela, quod ad ea ho
versus el sensus. (Caillau.) Int. 6i toGto. Edil. to. mines impeant.
67 "Q. Sic Coisl. el Vat. cum aliis tribus. Edit, 1$ Mvxdsrte. Int. x (iuxatxattov avaSviE ^Sou.
j. Ibidem avvuyo;. Int. aij/8u>v. Ex abd'uissimis Orci penelralibus emergentes.
75 "ErOsr. Int. Grase. vteGGev oSv 6Xa<J-r,tiav

METRICA VERS10.
Inverti Delias prorsus nequit. -Anglus aigre Pra-cipiiein exlrusil paradiso lividus hoslis.
Fleciilur in Vitium. Facilis morialibus autem Sic illc aslherea, faslu dum lurgel, ab arec
Est flexiis, lapsusque celer : vilioque propinquant Corruil : al quoniam fastus gravis allulil ipsi
Hoc mage, quo summo magis a genilore receduut. Exitiutn, hand solus cecidil, verum agutine septus
Quocirca primus malesana mente tumescens Ingenli, sceleris cui dux fuit atque niagislcr.
Lucifer (eximio nam quod fruerelur honore. Nam velut avertit commissum proditor agmen
Sp'erabai regale Dei soliumque, deensque), Regis ab imperio : multas sic Ile cohortes
Curruil amisso vilis splendore, miscrquc ; Regis ab obsequio magni, ctuque piorum
Dum Dens esse cupit, letra calgine tolus Abduclos ad se allexil; nam scilicet ipse
(Hu Hins est, levis alque licet, prnstratus ad ma. Imperium in mullos pravos cupiebal habere.
Q m fit ul infeslis odiis, ac fervidus ira, Hie generi humano noxaeque et crimina mille
Ob lalieui acccplam, quotquot prudenlibus uti Fluxerunt, bine pestiferi sasvique lyranni
Consiliis videi, incessat, siiidcaique ferentcm Dira cohors, hinc umbrosas speclacula noctis
Omnibus ad superas sedes prascludere callem. Hrrida : mendaces, petulantes, alque magistri
Morales eteniin propius cum numine jungi, Cujiisvis sceleris, vinique el fraudis amantes,
Uncle ipse est lapsus, non sustinci, alque lencbras Et risus, ludosque leves He nocle cientes,
Nobiscum, el noxas communes gesiil habere. Ambigua edentes stuliis oracula, pugnas
Ergo divinoe lainus dum quasrt honores, Rixarumque avidi gravium, fusique cruoris ;
 SECTIO I. DOGMTICA. 446
80 'Epxjievoi xoXeousiv, iExoapouj 6' Jryovci; "H taxa xv (-Tts-a Sixaj tosiev a-cnpri,
Nj, cao;, ) xsv Uiiv, i) au^aSov, ) Xox4>vte{. "Ytj 5' , u/reup4 ejtiv a^su^ic,
Toit) fiEV XEvtov OTpaTil), too 6 xaV px&> IloXXi napoLOev oaiv vt Sp^u-rijpi Sa^aaOslc
Xpttrto 8' outs p;iv txev STiiaai Iotijti, 95 TEtpo^vot- yp EiTixaxouvEvvrjTopi tai.
\ xffjxov IteuCev SXov xal tv8' av OXeuev,
(Av YYs^'ttj - itpt veja1 BSa^E
85 Aty'iOiXtov (xaXETirj Se 9so xoteovto 4Xuc), -) 6', aTaxij te. Mrpov 8te xvOaS' vEupe.
O8 (iv o' vir,XEV XiOOspov xipov eu.eo, Mrpov S' au &z6 ativ. "Oaov itsXst ti avaxtt,
'AXX xiiov jleOtjxev u.>; yaOwv te xaxiv te, Toaauov ao arb, 8aov <fo, Zyp 6u.otov.
Aixe S' ~' aXX-fjXo'.ffi xaxov (xOov, <; 4 p.kv alvov
Alaxo; IjfTl xa* ^^- Xsps'ov! toXejuiuv, H'. ffsp! %.
9i) O 8" psTj p.ofovT ov xXo; av yusiv, 4'u-/ft 6' imlv rijjia sou, xa\ p.iv <1}
'UXp'Jio;, XvotTi xa0a:p4xvo'. , OpavTj xOvoio, cao; <n:r[>-jyyi xaXutjOb,
80 Vciihinl, cum vocantur, oilere cum abducunl;
Nox el lux, ut copiant, vel aperlc, vel ex insidiis.
Talis i] ii i do ni illuritm exerr.ilus, lalisque dux :
Quem quidem Christus eodem cousiiio quo niundnm
Universum creavit, nee prorsus delevil : pcrdidissel aulem
85 Protinus, si voluisscl (difficile enim Dei iram fugcre) :
Neque etiam liberum reliquit hostcm meum,
Sed medium dimisit inter bonos pariter el malos ;
Movitque grave bellum inter cos, ul ille quidem magnum
Etiam in nac re probrum liaberet, dum curial cum debiiiore,
90 Uli vero viriulis laboribus iernam gloriam consequanlur,
Velut aurum, viisc fornacibus espurgati;
El fortasse pcenas deinceps indmitos Satan persolvet,
Materia accensa, cum ignea erit mcrces,
Multa prius in suis ministris perpessus
95 Dum Uli torquentur. Hoc mal parenii supplicium est.
Aique haec quidem me de anglico lumine Spiritus edocuit
Primo et posteriore. Mensuram hic quoque Iuvenil ;
Mensura autem haec est, Deus ipse. Quantum quis ad regem accedit,
Tantum habet lucis, quantum lucis, lanium gloria?.
VIII. De anima '.
Anima flatus est Dei, mislionemque clestis
Pertulit cum terreslri, lux antro cooperla,
Alias Bill. 76, p. 170.
80 'Ep%teroi xcUovcir. Int. i)u. 8o- 91 Xoroici. Sic Cois!, el Vaticanus. Mcndose
vi, iijoum 6s XadoVtEj. edili xpvoiai.
81 Nv, etc. Int. 8 eb\, caivu^vot, fl u, 92 llua ttcreier reiptf. Int. fl 8i ,
8 8oxoGjiv, UTOXpivu.Evo. Veniunt ul lux, quod xa\ fva nXeiova 8c'xt)v 6 t!>v au)va ".XXovra.
nut, cum ad aperlum scelus nos Irahere conanlur , Et ferlasse ut acrioribu's suppliais in vo futuro af-
ul nox autem, cum per objectant virlutis speciem fal- ficiatur.
tam, ad vilium collide nos alliciunt. 95 "VJ 6' . Forte Xtj 8a7rrofivt.
82 Too xai. Sic Reg. 992. Edil, too 6 . 95 Kaxov. Sic Coisl. Mendose edil, xaxv.
85 XficrS' ovze. Int. 6 Xpioro 8k \ 6 6; 97 ' iiCTazlr\ . Prunos vocal bonos
^jiuv ttxev aTbv, \ ticviisn (fjxuoe ^> angelos, ltimos vero malos.
ci 6oXeto, ) TiavTOupYjJ 8uvau.Et vsXEv 98 Mtpor ' . Coisl. Ilesycb. p.Tpov
ixEvov). Christus aulem et Deus noster neque eum auOi ariv aov.
repretsil el penilus suslulit (poterat enim, si vvluis- VIH. 2 2nr\Xvyyi. Sic Coisl. el Val. cum tribus
'., omnipotent! sua virtute eum delere). alus. Edil. tiTtTjXtyyi.
METRICA VERSIO.
Tartarei, clausique anIris, sine fronte, ducesque Postea quin etiam pcenas dabit ille perennes
Prsesligiosorum ; veniunl cum forte vocanlur : ( cum maieries tandem accendelur, eritque
Alque dere tarnen quos ad certissima damna Flamma ullrix sceleruin) graviter crucialus corum
Exiliumque tralumt; nox sunt et lumen, aperlo Ante oculos, habuit quos ad sua jussa ministros.
Marte, vel insidiis ut nos superemur el aslu. Maiuque ca poena decct culpa? scelerisque parcnlem.
Ac laleillorum est aginen, talis quoque princeps. Ha?c nie de primis, de posterioribu atque
Consilio al Christus eum compressit eodem, Menlibus angelicis docuit sanclissinius ille
De medioque lulit, quo totum condidil orbem, Spiritus. At vero quis sit modus alla pelendi,
Quoque illum extemplo, si vellel, perder posset; Ipse quoque iuvenil. Namque hic modus est Deus
( quis enim fugial commoli fulmina Christi?) [ipse.
rursus faciles hosti laxavit babenas : Quanlo etenim Triadi propior mens quaeque superna
Verum merque malos, virlutis el inter amicus [est,
Liquit eum medium, violeniaque praelia movit. Luciilior tanto est etiam : quanloque vicissini
Scicel ul fraclo gravius sit dedecus hosli, Lucidior, lauto majori gaudel Iioikmc.
Inferiore cadit prceps dum victus ab hoste : VIII. DE ANIMA.
Qui vero eerumnas subeunt viriulis amore,
Cl fulvum rapidis purgatur in ignibus aurum, (Billio interprete.)
Sic illi ardenii vita? in fornace probati, Numinis est animus flatus, qui, cliius ortus,
Insignera obtincanl maiisura in sxcula laudem. Picxiiin lerrcna subiit cum carne jugaleui,
447 S GREGOR TBEOL. CARMINUM LIBEIl I. THELOCICA. 448
'AXX' u.T-rj- Oei) xa\ SOtxot. O fip oixev 'H aapxwv poxewv xe xa\ e"8- ' aXfote-tv,
Eixva xiv XEoOai axospuo, Expa- 8' apa -cavx-; p-ovEC, t) oyE .
5 '^-iv p.oa oxocji xe cpaSEec-iv, Kevot aev +j xola xo 8' afxtov, uv anj6vTiV
Ei xa (iiv Ovt)xf,v yE ( Eivat .{. *] XXotTCE, xap u.u9<]<-avxo.
Oute irupo paXEpoto irXst o yp otx; 20 , 6' oO soi xap -cXeto, - * evTl-0V
At-tov Sa-:Tou.voLO -X-iv y.iap oOx' no7tv:uoro3 Zeiv -rap-nav irar-ov, ite\ aOvo o-rtv brpu.
'-, f lveujTOo, \ tote Ircauivoio U8a 6 xa\ Xyov SXXov, ov tote 6|ou.' if>
10 O8s [tv a'.J4Tu;3Ja X'-^ 5i apxa ^-" O'JSk fp Stv jiiv<i xt i(w\ \ itiai iEpio-rt)
Vu/Jj, nXaop.avri XE &V tipo. TQ6' Sv 6u,o{i|
'AXX' o8' p(iov!r xjv [{ etc Iv lVruv.
O yap fu o-apxtv xe xa\ 8; aavax-to 25 itXoi TtvEuJTTJ xs xa\ Ix-cvoo iv S1 4pe
"Em t-utc. T Se ixXstov pcoxipotut xaxisriov, [,
O; xpi-i- tjs xaxo xxx<jvaxo t[ Ep!rcou<; ; IlvxE, 5toi wousi -, Ixeivxo,
15 ; S1 o xa\ aXofoto-i X<5you (? -; 'App.ovri fp Et 8 xa\ t,po- 1< xuTT) 9"" ***' tv XXoi.

Sed tarnen divina el immorlalis. Non enim Tas est,

linaginem magni Dci, non sccus ac rcptilia,
5 El pecudes mutas, suivi iiulceore.
Quamv'is llaiu morlalein redden; conatum sit poccatum.
eque ignis fervidi natura est. Non enim credibilo
Id quod peredit, cor esse itlius, quod peredilur. eque eliam efflati
242*243 Aciis, mi tracli, ae nunquam iininoliilis natura;
10 Nee sanguineus est liunior per carneni diffusiis;
Nec lemperatio partium corporis in uiiuni coeuiiliuin :
Non enim una carnium el formai immorlalis
Natura est. Quid aulera bonis amplius 'messet quam pessimis,
Qiios temperalio malos iitxisset, aul ptimos ?
15 Quomoilo eliam non inesset peeudibus ratinnis natura? Temperalio enim
Carniuiii morlalium et inest peeudibus.
Qui autem bene lemperati, essenl mines, ul isli raliocinanlur, boni.
Alque illi quidem talia. autem niluntur ralione : quibus absenlibus
Anima corpus relinquit, lia'c auimam esse staluerunt.
20 Nunquam alimentum animant tibi esse crcdidisli, sine quo morlalent
Vivere omnino incredibile, siquidem robur est eibus.
Nnvi et aliam setttenliam, quam equidem non amplector.
Non enim communis mihi el omnibus participate
Anima, percurrens arent. Sic enim similis esset
25 In omnibus tracta et elllaia ; alque in omnibus
Omites essenl, qniciinque spirando vivunt,
Si quidem aeris diffusa est natura alias in aliis.

5 'Epavcrripcir. Sic Coisl. et alii 1res. Edit. deoral in edilis.

p-ruixTipov. , pV-oi. Ha legit Coinbef. Male 17 Expae. Jtixla banc rationem, ut expoiiil
edit, ppoxodi. Cyrus, omiics ii ineliores ossein, qui ineliori leinp:-
7 . Edit, mendose, xaXspoTo. Seque ranieitio, ac corporum barinonia Torent.
ignis, qui absumendi vim habet, ani.nu corporis, quod 26 Ueraxretorre xsirto. Leuv. Et simul ex-
ubaumitur, esse potest. spirantes morerentur.
9 'Ictajirmo. Ita Coisl. Male edit, taauivoio. 27 El /il. Leuv. Quod si eliam aeris est na
12 'AOarzcw. Reg. 991 avOpttiroto. tura, sequitur earn esse aliam in atiis.
IG Bpotw xai. Sic codex Regius 991. T

METRICA VERSIO.

Ilaud sccus ac lumen quod caico obducitur antro ; R l't mens et ratio brlis animantibiis insil.
Divinos lamen est, morlisque guaros acerbas. Bruta eleniin el forma; concentum et carnishabebunt.
Non eleiiim, ut bruta et pecudes ralione carentes, Adde quod bine eliam probiores esse necesse est,
Niiminis eiligiem procumbere morte dccebal; Corpore qui gaudent sano, recteque valente.
Morlalem liane qoamvis nitalur redderc noxa. Atque baec senseruni homines de mente profani,
I'iiea porro aiiinuc non est natura pulanda. Scilicet isla aniiiiam staluenies esse, remota
Conl'octi quis enim menleni quod cotilicii esse Qtixsiniul ac fuerini, mens frgida membra relinquit.
Crediderit? Ncc item est aer ; iiamqiie ipse vicissim Aiqui non lus animus cibus exstilit unquain,
Klllalur irahiltirque, ttec iiiiqtiam immobilis li.oret. Quo lamen exeniplo, nuilus, qui vivere possit,
Non etiam est loto difTusus corpore sanguis. Esse qucat : robur nain pabula sumpta luentur.
Quin eque concentos, quem litiinoruiii gignit amica Quin alia est etiam nobis scnlenlia nota,
Temperies. Netpuo. enim est eadem cariiisque aoi- Quam dum luce finar, non iinquam admisero.
[inieque, [Namque
In quam nil juris lcllio est, natura. Quid autem Non mihi communis mens est, quxque omnibus aeqtie
Pi4esliieriiit, decorat quos virtus pulcbra, sceleslis, Secta sit, aerea quxque in regione vageiur.
Si probilalc graves homines, aul crimine Cccdos Sic eleniin cunclis eadem morlalibus esset,
Temperies diversa fcil7 Quin bino queque Gel Ti acla[uc cl efflala : alque omtes vilalibus attris
 SECTIO I. DOGMTICA. 450
E! 8s j.vei, t (ikv axt, x 6' ev (ntXYXvom xexost( A Mxpi xvo ; B^ph Se eroo X^yov outot' ,
Zioiv fx', etxVT i ipoajTasv xxi; vxa; O O[xvov XaXsouaav. "As\ XaxpuCa xopibvtj-
30 E 8 TiXeioxcptov xexujv au -jt y-^-ipa Oet, At\ 8' ijjO'J SvauSo u--pTv S'.avjXExai aXjurv.
Tu^a 8arxouiv)<iev ti yp^pa;. Ei S xa\ iTxaxT) ({'UX' *51?> <!>{ vtout
O mvuxv 56c jiOo, Ixiiiiia roxiyvta p4'6X<i>v, 45 Kelvoi, xwv S8' XEyjxb exwio . E! (lv apxo'j,
O p4oi{ irpoxapotaiv jioia OaOjAa pif'. 8' aia aapx't, xv' x tiXevwv irjpl
'EiOXt; ,5 xaxo;, i|/i>x) 8jav aib ax6tv, [6JEI ;
35 "H xjatjv pT^;, f) ;!) xivi miv<v Kal X(5x 6a'jia jLeytaxov, e7ie\ s:Xs(5va3iv S^aa;
Ejxaaiv & xtva cuta xatevSvovre; xijiioc, tjiaai, xal iXsovmv 6aV]fi.ov Qfxotxo ,
'Ha xexexS-jovxe;, '. oxOovxe. ; x<58e ioOvov SXuJev eiT]v cpva, x!j u,s itpoiOsv
'ICovo xy.Xotmv aXixpoxxoio povxE, 50 E^e Sop, ; x!- Iraixa ; itao'- 9vov ; o yip
f,pa, cpuxbv, poxbv, pviv, 691V, xva, x9yv Exsuav. etiXotei
40 IloXXxi xa\ 8\ xaaxov , e-jv x 8s xxXo; 4V/a;, ib; OuXxoioi, 8xT|C a(x. "H apa iaxpTc
[ivrirrfl. KaV x8' 5Xr,, X^Otjv xs itpoxtpTji [iixr/ioc.

Si aulem manet, quid igilur liabuit maier, quid in ejus visceribu

Vivum fuit, si me prius, cum essem Toris, illa allraxil?
30 Quod si plurium (lliorum matrcm esse ponas,
Eo pluribus illam aniinabus, quse consiiniunlur, decorabis.
Vana libroruin ludibria, ac hoininum minime sapienlium est opinio;
Qui ctiuii in multa corpora vitae pra?cedenii consenlanea,
Sive bonae, sive mala*, animas semper transferunt,
35 Vel ob virtulis premium, vol ob pamas sceleris :
Velut bominem vestibus induenlcs indecore
Aut exiicntes, inanem laborem suscipientes,
Ixionis scelestissimi rota; affigenles,
Fcram, arborem, liouiincin, avem, serpentem, canem, piscem fabricantur,
40 Same eliam bis unumquemque, cum id circulus poslulaveril.
Usquequo luec? Equidem sapieulis bellu.t: nunquam audi vi raliocinationem,
Nec arborem loquenlem. Semper grrula cornix :
Natat semper in mari hmido mutus pisis.
244 245 Quod si postrema est an poena, ut ipsi dicunl,
43" lie lus inutile judicium. Nam si sine carne,
Magnum hoc miraculum. Si cum carne, quamnam ex pluribus igni trades?
Ac lune maximum erit miraculum. Nam pluribus me illigasti
Corporibus, fecilque vinculum ut multa seirem.
Quomodo anient hoc unum incaui mentem effugit, qu.c me prius
50 Habueril pellis, quae posterius, quoi in corporibus inlerii? Non enim,
Ut saccis, ita aniinabus dives, alligator meus. Al proleclo magnum
Hoc erratum est, quod me oblivio prions vilse ceperil.

28 Ei de jtvei. Sic int. exponil : Quod ,' najas
eodem modo animant di/fund, ut acrem, verum in
uno eodemque loco .
34 'EcOo \ti. Pylhagorei, qui meiempsycho-
sim, seu aniinaruin in alia atque alia coipura mi-
grationem induxerunt, eas animas, t\ux virlutem
! Missent, in prxslantissima quxque corpora tni-
grare, is. vero qui se vitiorum illecebris ddissent,
ubsccenissiina quaeque corpora tribut docebant.
58 'Iloro. Poet fuigunl Ixionem ob scelus ad-
METRICA VERSIO.
Et qui pascutilur, truculent quique dederc
Colla neci, in ciinclis essent : quod dicere stullum est.
Narnque eliam nunc hos aer, nunc rursus ad illos
Se fundit. Quod si certis mens sedibus hxret,
Die age, quisnam babuil, quid iletn vivebat in alvo
Materna, si me traxit cum exlrinsecus essein ?
Quod si mulliplicis quoque fingas esse parenlem
Haue sobolis, magnos hercle a le carpil honores,
mulls decoras aninis, qui mole malorun
Coufecti intereant. Siulta haec sunt dogmata plane,
Ludiera vanorum auclorum, qui corpora mulla,
Vel male, vel pure transact xqualia vitse,
Perpduis animo vicibus mulanda dederunt,
In sceleris pnam, vel bonestx praemia vitae ;
Maud secus ac varus tectum nunc vestibus ilium,
Nunc eliam rursus spolialum, Ixionis instar,
Volvere cogenles vanis lonaiilms orbeni.
Piaulant, Itominem, volucrem , piscemque , ca-
| nemque, ferauique,
missum, rota: aDixuin fuisse, alque in orbem per-
pcltto volvi et contorqueri ; sic illi miseraui animant
ex nomine in belluam cl can'em et serpentem, etc.,
postea rursus ad Imminent reilucunl.
41 Xyor ' . Nunanam vidi ratioei-
nat ionein.
45 Tibr o" JUrfic. Leuv. : Quorum hoc vanum
e$l dogma. , e xv . Super, lin. ^u/ji;
xut.
47 Kai tote. Vatic. x8s.
Cxruleumque anguem feccrunt, bisque frequenter
Quodlibet, id quando rcvolulus jusserit orbis.
Quanlisper, quseso, has voces ftindelis inanes ?
Nam niilii brutorum non vox audita sophorum est.
Non eliam arbusli : sed semper grrula cornix.
Semper el in salso mulus natal acquore piscis.
Quod si eliam, ul memoranl, in niundi cake da-
[tura est
Mens scelerum pamas, frustra haec censura fereiur.
Nam si pendendas habeat sine corpore peenas,
Hoc equidem miror : quod si cum corpore, quodnani
Ex lot corporibus (laiiunis ultricibus ipse
lnj.cies? Quin hoc quoque miror, corpora mulla
Cum mihi tradideris, muliarum meque peritum
Fecerit hie nexus rerum, qui Hal ut unum
Ignoium hoc mihi sit, quamam me pellis habebat
Antea, quas deinceps? quotnam mihi corpora tuorie
Occiderinl? etenitn qui me cum corpore vinxit,
Haud animis tarn dives erat, quam follibus (islud
451 S. GRECORIl TIIEOL. CAItMINL'M LIBER I TIIEOLOG1CA. 4b
'B;joTEpov 8' tot iJ'Ux'k -1 P-Oov Spisrov. A , ' OavTtov te voVu.ova cura /,
TcpTijiEVv t' pyotitv ,uot,-, xa\ x^9Pva H-""V'
'Evev ).iv, Tp-.J/tv 8k [iixpjv vi|x!5oxev .).
55THv tote jv ote xup.ov irijaxo voO { alit, O'jpavttov, Ya'l T P-^T* "P^rroc StT6^ SXXov
'E-ouevoj EfXoto v() , itpb <5vto. 'Ex xOovoj, p,VT]TTpa Eu.v p-Evtuv te, voou te. i
ETttev S', Saov QXsv. "; 6 TivT 70 "Qj p' ITj, xal p.opav Xiv veototjyeo ofy;,
K<5to{ Er,v, yat) te xa\ opavbj +8s BaXouaa, Xpi'.v OavaTTjciv ejjljv ^ xopcfTv,
AJe-o xa\ ao<plr,<; ittlo- .1){ rovTtov, Tfj 8' 4p' etj gjtj .01^. 'Ev etjxs
GO Kai xOovEojv aiiXrja 6soy8a, xa\ t8' SeciKV IIv:p.a, 6$) 6e8~,to; iio; itop4i>.
< "H6i] luv xaOapo\ xa'i Etoot EpairovTEC 'Ex 8e y_o; Tcvoij te itytjv aOav&toio
Opavov EJp'jv /ouiiv yvol vas;, aYYEXot sflXoV, 75 Eixibv * fj yp iva J33 voou <pit; p.ot pout.
'T[xvo-/.ot Xtovt |xiv xXo oOtote Xtfrov ToOvExa xal otov tov u.ev Sti Yotlav,
' rt otaiv faXXExai 4<fpa8E5Jt. Too 8' pov v ot<j0e33lv u> Ssav 8t (jtotpav.
CS Suvbv 6* [aco-pi)9sv i(Ao\ y^vo EUaBs irreal "H8e (iev apxeyvoio /. Axip Ejceitgi

Nostram audi de anima oplimam doctrinain :

Hine, incipiens, aliquid oblecla.iucnli admisceho sormoni.
55 M ml uni olini condidil summa? mentis sublime Verbum,
Parens magni P.itris consilio, anlea non exsistenleni.
Dixit ille, et factum est quidquid volebai. Cum a lein omnia crala
M nudum ila consliluissent, terra, caelum el mare,
Qua?rebat agnilorcm sus sapicnlia? gcnilricis omnium,
00 El icrresirium regem Deo si mi lein ; ac sic Talus :
( Jain quidem puri et semper viciuri minisiri
Lalum habitant clum, mentes snele, boni nuntii,
El bymiiis perpeluis gloriam meaiu celebrare nunquam desinunt.
Terra autcm adbuc brlis tantum gaudet animalibus,
65 llaque conflation ex duobus milii placet genus conderc.
Morales inter et immortales, inlelligeiitu pra?diliiui huminem, qui mdius sit,
Oblectelurque opcribus meis, prudentem investigalorcm
Ccelesiium, lerne magnum impcraiorem, angelum alterum
Ex terra, praconem mea: potenlia? el sapicnlia?.
70 Sic dixit, el partem sumens crala? recens ierra;
Manihus suis iminoi talibus, mean) expressil formam ;
Gui etiam vitam suam imperlivil. In earn enim immisil
Spiritum qui a Divinilale forms experle fluit.
Sir. ex pulvere divinoque flam concrelus sum homo, immortalis Dei
75 Imago ; mentis enim natura imperat ulrique.
Quamobrem vitam banc diligo ierre causa
El allerius desiderium in corde babeo, divinan) ob parliciilam.
Talis fuil primum creali hominis colligalio. Verum deiueeps

55 >- . %r. Era atiquando lempus, etc. 66 . Reg. 991, uOT)Yv.

59 . Hic versus et oclodccim sequenles le- 74 ndyt\r. ha Reg. 991. Edit. <
guiiiur sect, ii, in poemate jamjaudato moral, i, m 75 "U yp raccra. Mentis enim natura ulrique
Uudem virg'mitali. Bill. 3. imperat, animo sali et et corpori.

METRICA VERSIO.

Credere si fas est), quin hic quoque naximiiser Qua? n.tione carent. Mihi porro condere utrinque
tror, Coiiflatu:n genus est cordi, mortalia quod sit
Diecre me viise memorem non esse prions. Inter, et li.ee rigida? qux non obnoxia morti,
Optima jam de mente lides doclrinaquc nostra Neinpc homineiu instrucium rationis muere,
Qua?nain si*, breviler referam : tu scdulus audi. [unique
Alque ego verborum (quo carmina dulcios aiires Gaudeat et luslrans oculis qiuecunque creavi,
Nostra tuas ferianl), bine dmuni exordia ducam. Conlmplansque animo coeleslia cuneta sagari :
Principio munduiii ex nihilo produxit in orlum Terrsquc imperium lencat, sitque ngelus alter,
Consiliis parens slernus Sermo Tonanlis. E terra nomenque meum dextramque polenleiu
Dixit, el cfleclum est quidquid divina voluntas Ore pio, sopbiamque caneos. > II, ce ille loculus,
Ipsius lulil. Cl vero jam cuneta decorem Particulam terra-, quam paulo struxeral ante,
Ai eepere suuni, (am eceli fervidus axis, Divinis sumpsit manibug, formamque creavit
Quam mare, quam lelliis, sed qui sophiamqiie Piolinus ipse mean), vilamque impend Uli.
[perennem Pneuma clenim inscruii, quod uumine fluxil ab
Noseerct, imperiumque in terrea cuneta tcneret, [alto.
Deeral adhuc, lales emisit peclore voces : Sic ego clcsii flaiuque et pulvere terra?
i Jam puri omnino servi, a-lcrnumque fnluri. Sinn concrelus homo, palris immortalis imago
Sunt mihi, qui rce'os habitent sedesque beatas, llcgia mens siquidem parti dominalur ulrique.
Angelica? ac snela? meules, quibus hoc opus Quo lit ul banc vitam coinpleclar corporis ergo,
[ est Quod mihi lerrcnum est; ac rursus vita futura
Cartninibiis celebrare meas in sxcnla laudes. Divinan) ob partem stimulus mihi subdat ainoiis
Quin eliain lellus animaniibus exsilil illis, En qua' primigeni fueril structura parentis.
45" Si.CTlO I. POEMATA DOGMTICA. S4
<1>[ uiv x apxuv , $ux*\ &' ir.i^'.a^sz'' taxu);, Ka\ jiaXa CSp'.oi avBpi, iri]v 6' ci x*Pa fxtovxat
80"ExtoOev !1. OISev ?* E'jpnopoi, x7[/.c8e XEXsioxpT]v xov f.xTjv,
Ilw npwxv x'' etcveu <ie, xa\ sixva 8fsaxo yar) 95 ; t,y' v6pavE5Jtv v ^ssiv 8pavouaa,
E [ii] tv6e Xyov ti;, u.oi{ -ti3iv pitfw, IIi)Yvuu.voi; euviXamJ/6, viov 8 xs -avx' avscTjvEv.
e^isi te, xal ixXcvcaeiv Axp ET.SlSf] XE^EV iv JpOxbv StflTO; Vi>{,
*; xa\ aojjxa xb npiTov a:A x8v^ SaAt xepasOv, "Opa xs x05o{ !xi3t viov, xa\ yaav eis<la;
85 "Texspov av8poxT puai; tcXexo, oS' %1 "Hjtaiv jxaxotai 0 6; IvOev Set],
"AXXoxs 4XXov l^ouaa poxbv itXaoxi; tjc IOOOCtejjuv ox'avTjXEv EX9$pov, oxe xitojitv
Ka\ ('jxh TxvsuaOEsa , xeOsv IixEixa ; Bei; viov xe gei, xai uOX xapa$a;
'AvSpouioiai xttoiti auvip^rcai apxiYvsOXo, 'Ev xpaST), YuXoiiv EtflaXo; 7tapa8E<jo'j
XtpLiaxo; ex [xept{oxvT] itXsvsaai, ejx xiv acpixaXavxov, 5nr pJ/siE Soxstov,
90 6vtxo; v (xeXaEssiv eV uivov E*8o; l/ouira. TuJivbv SxEp xaxr,; xe xa't ; aficiOxoto.
ToOvexev iiYEf^v voEpijv XxEV. '; 8' v\ xvxOo; 105 Zw 8' opavT) nAxai ; joiye.
IIv:Caa (iya axsivv xe xal Exxpoitov faxEV aXo;, pa u.tv ivxb; lOrxE Xytov BpTjax^pa Y^wpyv.

Corpus a carne propagatur, anima auteni mmiscelur modo incognito,

246247 SO Exlrinseciis illapsa terreno liuic iigniento. Novit qui iniscuil,
Quoinodo el priinnin insufflaverit, etimagincm suain terrae alligaveril,
Nisi quis raiionem banc, verbis incis ferens,
Pnal lidenter, ct scnteniiam secutus pluriniorum :
Quemadmodum corpus primum e terra nobis teinpcratum,
85 Deinceps buinaii.'c genlis nrigo fuit, ncc desinit
Alios ex aliis semper profrons homines ex prima condila radico ;
Sic quoque animam a Deo inspiratam, exlnile
Ad humanas formas acceder modo natam,
Ex primo itlo semine dislributam pluribus,
90 Humanis in membris perpetuam formam habenlem.
Propterea principalum intellectilem nacta est. Ut auteni in exigiiis
Flatus niagnus exile quiddam el inconcinnum sonat libiig,
Eiianisi canendis pcrilus sit libicen ; verum si in manus veneriut
Latieres tibia;, tunc perfectiorem cdunt sonum : *
95 Sic cl anima debilibus in membris debilis,
Cum solidiora facta sum, collucct, lotainque menlem expiicat.
Poslquam aulem suum condidil boininem imiuorlalis Filius,
Ut gloria friierelur nova, et terrain relinquens
Extremis diebus, bine ad Deuin Deus pergerel,
100 Neque ipsum reliquit plane liberum, neque eliam omnino
Conslrinxit; sed legem naturae statuens et bona qua?quc infigens
Ejus pectori, in vallibus semper floren lis paradisi
Collocavit eum ulrinque libratum, quo se inclinaret exspectans,
Nudum absque scelere et prava simulatione.
105 Yita coelesiis erat, ut mihi videtur, hic paradisus,
In quo eum locavit, ut operaretur, et mandatuiu servaret.

79 'Afcrai. Comltef. legit in cod. Reg. ;, 94 Epvxopot. Vat. Epiropo.

et verlil : Admucetur spiraculo. 96 '\ripi\rsr. lia Vatic, cl Coisl. Edit, ivirjvev.
80 mffti. lia Reg. 992. Edit. 7iXa<nv. 106 Ay<or afrCTpa . Schol. Reg.991,
83 . ha Reg. 992. Edit. apuaXao. pYa{E30at xai 9'jXiaiEiv SoOssav ay-(p evxoXtjv.

METRICA VERSIO.

Post aulein in reliquis carnes ex carnibus ortum lila foramipibus latis adaperta perittim
Ducuii : exlcrius mens vero illapsa latenter
Pulvere; nioli sesc conjungit, ut ille
Novit, qui primiuu effigiem cum carne ligavit;
Ni forte intrepidus quisquam multosque secutus,
Hoc mea praesidio defender verba laboret :
Neinpe quod ut corpus, quod primuin e pulvere
[fluxit, Ul landein splcndore novo fruerclur, et istinc
Post concrciiim in nos humanas sentis origo
Exsiitit, ac semper prima ex radice vicissim
Ex aliis alii nascentur; sic quoque plane
Mens ea, quam primum Deus inspiravil ab alio,
Oria leons, bine deinde coil cum corpore nuper
Kfficto, in plures divisa ex semine primo :
Et formam in membris morialibus usque luelur.
Idcirco imperium divino mutiere naca est.
Ast ut. habet parviim cum libia longa foramen,
Angusliiro quiddam resouat tcnerisqiic moleslum
Auriculis ingens flatus, quantumlibcl arte
Prrstaiilcm auldum placeal tibi lingere -. quod si
Aulcedum inveniat, sonus est tum deniqite plcnus :
Sic anima inlirmis in membris lnguida primi
Mox cum membra suum jam collegerc vjgoreiu,
Gollucet, viresque suas jam dctegit omnes.
At quia mortales hominem coelesiis ad auras
Filius cxtulerat, mutatis sedibus ille
Pergeret ad superum donalus Nuininc Numen,
Hoc sibi proponens, non omni ex parte solutuin
Vivero jure suo voluit, ncc rursus eumdein
Cousirictum prorsusleniiit, verum optima quxque.
Natura; ac medio legem cum corde notasset,
Prolinus in viridis paradisi sede locavit
Aiicipilem (observaos partem inclinaret in uirain).
Nudum etiam, et sceleris purum Iraudisq ue nialignai.
Ac vii cleslc genus paradisus, opinor,
llic erat, in cujus media regione parentem
Fixerai humani generis, pia sensa probosque
Ul coleret mentis fetus, aleretque colendo.
ISS S. GREGOKII TIIEOL. CARMIN UM LIBER I. THEOLOCICA. 4.0
Ofou itv ittezpfi te).ewxpoio utoo , 120 Mi/j tic 'ASl|x, 4 , itpotpioc tvxft txr,Tat,
"EoQXoO x' xaxoo Stxpiatv vxb; Exovxo; irx8p8ou - tpuifev SarcxpEtav 68,,
Ttjv xXr(v. TeXe) yap sojiavoiaiv pEwv, Ka\ idtj 1 xax; cb Or' aixai
110 'AXX' oix epxopivoiaiv E7t\x30v ax\ apEta, Xip^ptot{ 7taXvopio{ aXtuXoo T|X8V ntsou),
"Oasov v^ma/oiai ^) xt 85). AOi 8' Ts nvoiflsiv IXatppoxpr,
'AXX' u\ oiv Oovpuo iraXotdiaov avSpotfvoto, 145 'IaxEov, EpXTei { itXov au8t{avui<v,
6tXu-poio Xiyoio itapatcaar) -.Of]ia, " ; (iefiXoio 7 xtX nesvxe,
[iiv xapiTOto ; f8u6pow, "EjircaXiv ox .-(\ IXov i04ov xp4b)[iv.
115Asp|iaTwJiexixuva sapxa apstav Toi icpj)XOTvoio vaicopoc f,Xu8Ev atj
Nexpocppo (Oavexw fip ap.apx8aXpiircb; Sxopsev), AsiXocatv p.Ep^(i<nv, axxuc .
THX9e piv Xaeoi exx> x^^va ^ "(ivoi; 1ev
'. 1 \ 'Exiparela "Xptatov.
Ka\ toljv itoX(iOx9ov S5<0- s" 4P' ?8txe
Zf(Xov bv rupevxa tpuxcp xXrJS' eptxpjp , A'jp' ifs \ 8iaoo v8p.ou "ktyov i^ipUtwt.

Una ii inierdixil perfection; arbore,

Qua: boni el mal dijudicationem habebal
Perfectam. Perfecta cnim cognitio adullis est ulilior
110 Quam imperfectis : siquidem istis periude gravis est
Aique infantulis solidior cibus.
Postquam auteni invidi dolis homicida;,
Fein i vori et coiisiliis obsecutus,
Guslavii suavem hunc ante lempus fruclnm,
115 Pelliceaque tunica induit rrassaui haue carnero,
Morti obnoxios (morte eniin peccalum Christus mullavil),
Ejeetus e paradiso venit in terrero e qua ortus erat,
248*249 Vilamque laboribus plenam suscepit. lluic autem ohdidil
Prarclaras arbori zelum suun igneum quasi pessulum,
130 Ne quis Adamus, ut ante, pramalurus ingrediatur,
Priusq<iam dulcs rami noverit vitare noxium cibum,
Neve ad vitas arborera accdt quispiam mains. Sicut auicni per venlos
Hibernes coaclus quis mare navigans retro rediil,
Rursuin aul ventis mitioribus expandens
125 Velum, aul ope remigum, magno labore cursum conficit,
lia nos a magno Deo longe prolapsi,
Kursus non sine labore ebaram navigationem perfleimus.
Talis semper ex retenti semine virescens supervenit calamitas
Hiseris hominibus a primo parente, undc tolius iniquilalis spica germinavit.
IX. De Teitamentis et Adventu Christi'.
Eia age, et ulriusque legis ratiunem expende;

"Alias Bill. 77, p. 173.

115 Zpxa upeTar. Gregoriiis, ut observare jii-
val, non dixit simpliciler Atlamum, postquam pec-
cavit, carnero susrepisse, qui error Origenis fuit,
ab Epiphanie confualos hacresi 64, sed carnem gra
vent, iil est, ut expnnit Cyrus, gravent et ntorlalem
pro pellucdo ac lenuissiroo corpore induit, cada-
verque gestavil.
119 r xvperxa. Flammeum gladitim
vocal Scriplura, el cherubim nuncupat. Mox, in
iisdeiu codicibus SarcxpEav pro San-ptav.
METRICA VERSIO.
Una, quae, rcliquis perfectior, arbore lantum
Inierdixil ci, plenum discrimen hauebat
Quie recti el villi. Naiiique ill coiiducii adullis,
Sic leneris gravis est aniinis dauinosaquc plena
Cognitio. firma ut puci'is solel esra lenullis :
Pesliferi al postquam sasvis iusullibus hoslis,
Femineisque levis prasbens sermonibus aures,
Neclaream denies pra> tempore misil in es aro,
Pelliceas vestes, hou est grave corpus el airx
Siilijee.ium morli. tunc induit ipse(secari
Nam Dens immissas volnil per spicula mortis
Criuiuia, ne loto noxa exienderel asvo) :
Aique eliam viriili conleslim ejectus ab borlo
In terrain infelix veuil, qua Iraxeral ortuui,
Ac duraui siibi'u vilain pienamqup laboris.
Quin eliam ardenlmn zelum Moderator Olyinpi
Coliocal ante lores, adiluin qui pervigil omueiii
121 '. lia Reg. 991, et Vat. Sic legenduni
suspicatus fueral llillius pro ytvtv, quod habenl
edil i .
126 . Cod. Sirlseiie babel nXfovxE. Bil-
li us prasl'ert itaovxE.
129 Xzdxy. Reg. 992 axaxuv. Schol. Reg. 991,
1) x ai)U.rtaaij iZ-.xir^ etax^.
IX. TiTOt. epi iiauqxur. Valicauus habet \
AtaOi]X(v. Alii 1res Utp\ itaXaioxE xat vou v|uu,
De lege velen el noca.
Onclusuin leneal, nc primi more parentis
Ante quis hue prascox venial, quam suinpscril eseam.
Qua male demulcens aninium consuinilur arbor,
Ac vitas ligno scelcrata mente propinqucl.
Al vero inl'csio jaelatus turbine venii
Naula quidem invitus cedit, ferturque retrorsum ;
Post aiiieni passis favcanl si (lamine velis,
Aul ope remigii, cursum non segus initum
Conficit : baud aliler nos magno a Nomine longe
Avulsi, rursiis cursum non absque labore
Exsequimur, superasque cili properamus ad oras.
Sic Adamiis sceleris lelhalia semina jecii,
L'ude seges landein viiiorum amplissiina nala est.
IX. DE TESTIMENTIS ET AUVEMTU CIIIIISTI.
(fillio interprete. )
Eia age bina nun ralionem expender lcgum
iSJ SECTIO I. POEMATA DOGMTICA. 458
"O te TOxXaiitspo , xa\ 8{ vo{ s-^aavOi] , A IS KXXsai itajjupavJSt teOtjXto , npo e fla-
jiev 'E6poiiv , \ CuJ-jioovxa [voVriIV
llpxoi xal Y^3avxt TTEixa 8s ixEpamv ?,. Mop , & iriflo, xa\ Ixiire,
5 O -(itp xapvojxivo'.t 6; {ipoxov fjfsjxevEsi ttb v o Evotat .xaxotj , (J-EUa-tji avXEyxxo,
Afiw'v > tt 46pt i)v , AyC Bpi arcvxwv, A'.ev TTEp/ouivotaiv E-ifiEvo X'jxi6acrtv.
OvSs iraXti6oXoi<Ttv , xort 6v)to<jiv 6veSo. 'ECpai'ojv Upwv Xoov ylvo, o)( ito^xaii
*AXX' 35' [*o XifO e<"\ Oeo (ptXsovxo; apwrtjc. 20 ETxov Supojivoiai , XixaJojxivoiJiv, ivaxxo;
Auj(rf,i xe rcpwxov 'Ajx aXsv x itopaSsaou, Mrjviv s\ npt>9pouut. ; fE (av oXXuov axo{.
10 vSpoovoio uxoC StjXjjovi , O8 jjlev o asiXtJEi tap6Eov, XX' Spa xal xiv
* ffxpaxbv j-pj-Tipo XcoXxo; aayeZ rJirrwv, (M 7tXov xaxiou; , oo" aXrea 7:;A7:av SXeiteov,
Ai Jeto xa\ TEXESffii xaxov xa\ xrjps uxEiiai, O8' pswv xopui , xo't 6a(*ova{ aljiaxEVxa.
", 6* opavfoto 5 xXst^Ecppovi ooXfl, 23 ToOvExa xa\ (^ OeoO t)a4jujovoc iTJviv
<{ 5 {poxoo irpi opavov atEpsvia, Efpusov , x 64 xlva^Ev. -'0 8' avxstiijXov ^

Alia anliquior, el alia postea rlulsit.

Primum quideni Hebrais, siquidem Deum supremum dominalorem
Primi novcrunt, post hc finibus terra?.
5 Non enim pugnantibus l'eus hominem regit
Dogmalibus, quasi quis ignarus, cum Verbum novit omnia,
Aut mutabilibus, quod vel ipsis mortalibus probro foret.
II;- antem mea est sententia de Providentia Dei homines diligentis.
Poslqiiain rabidtis bostis primuin boniincm rjecit paradiso,
10 In fraudem indceos illius homicida; arboris pestfero cibo.
Ut qui cxercilum, duce cxso, perturbatum arinis profliga!,
Parabat soboli etiam mala et mortem inferre;
Disjungens a coelesti Numine fraudulento consilio,
Convertit oculos hominis ad slelliferuni cluni
IS Omnmoda pulchritudine splendens; adquemortuoruin
Simulacra, quae finxit desiderium, quibus honorem tribu it fabula,
Fidem inveniens in propriis calamitatibus, mendax qua: conviHci ncquii,
Semper advenientibus crescens annis.
lusa etiam Hebraoruin gens, sanctorum sobles, deprvala est, nee proplielis
20 Obtemperarunt cum lacrymis monenlibus, ct Dei
Iram semper propone ntituis. lino et ipsos morte afTcceriinl.
250251 Nequdem principes Deum metuebant : uam connu
Plerique populo pejores, lucos linquebant,
Nec monlium cacumina, dxmonia sanguine gaudentia.
25 Quapropter magni Dei gravem iram
Concitarunt, et e terra sua cjecti sunt. Ego vero ingressus sura

Ayftactr, decretis, doctrinis, legibus. id est, propinquorum calamilMtibus. Mox, ^ext.

8 'E/i. Vatic, ejitjc. Hmc est doctrina, is viXEfxxo, mendax qum -conmnci nequit, ob longaui
oralionis seopus, circa Dei in homines benigni provi- scilicet annorum seriem, qua hujusmodi meudacia,
dentiam, curam, opem, etc. de morluis confela, velut obvolula sunt.
H AlayeX. Grsec. Int. xovxo xo\ iXcat xal 3- 18 Air /trourtr. Sic infra lib. u, sect. 2,
etv 8-itXoti. Forte b(ft\, quod stipponil versio. 18, Bill. 50, v. 126, Nicobuli lilii ad patrein...
(Caillau.) el ibid, vu. Bill. 62, v. 296.
17 er ob eircicri xaxoT. Bene Uillius 19 'lepibr. lia Vatic. Edil. ispv.
idem esse scripsit, quod oOx XXoxptai; eyjx^opal;,

METRICA VERSIO.

lam propera, qtiarnm illa prius, post altera fulsit : Quas desiderium Omit, qiies fabula honorem
llelineis primuni, quoniani novere priores
/Elbercum numen, post auteni flnibus orbis.
Non eienim adversis, velut inscius ac rudis, lie
Quem res nulla fugit, mortalia corda gubernat
Dogmatibus, vel qua; vario pro tempore semper
ICvarienl : namque hoc etiam mortalibus ipsis
llaud parvam altulerit labein. Quodnam ergo jnva- Inciilil, obsislens pnedura fronte prophelis
[men
Ingenti generis noslri succensus amorc
l'i vstitcrii DeHS, et qua? sil sententia nostra,
Accipe. Pestfera poslquam ferus arboris esca
llleclum primaevuin hominem dejecit ab horte
llosiis, ni, occiso duce, qui perlerrita fuiuiit
Agmina, sic etiam sobolem maclare paralwt.
Krge oculos hominum divino a Numine vafris
Ariibus abripiens, ad caelum et sidera vertit;
Alquc boininum, abstuleranl qiios fata immilia, for-
[mas,
Patrol. C.k. XXXVII.
Pnebuit, haudqiiaquam nolis in casibus a?grc
Nacla fidem, et mendax, quam non convincere pos-
{ses,
Acquirensque novas vires crescentibns annis.
Quinetiam llebraios inter, sceierala parentum
Sanctorum sobles, in eamdem prfida fraudem
(Qui lacrymis precibusque nimos mollire feroces
Teniabanl, iramque Dei proponere millo
Tempore cessabant ipsis). el recta moncnles
Vesano afficiens crudeli morte furore.
Qui neque terror eos, qui regia sceptra tenebant,
Pulsabal. Magna namque hi quoque parle nefando
In scelere hxrebant, virides nec linquere lucos,
Aut rgidos poteranl monies, aul dxmonas atro
Sanguine gaudentes. Quo crimine Numinis iram
Coniraxere gravem, meritoque est illa repulsa
Gens tota, inque locum confeslim inducius eorum
15
 S. GREGORll THEO!,. CAflHINUU LIBER I. THEOLOGICA. m
'Atpairitiv <jXotoTtoSi)YeoTi aferiv SXxtov, A At&{ xa\ 6j(a eoV ivo uii tfvOr)-
llicrciv i Xptso itaXivopia ypEoocu, O ivo , pa-UEv yp 5' Sp.6poxo fj'/ Jf.o-rt.jOi>
'Ckps (tstaorpstpesioiv , ett^v xopatvxat vi) , rbpQEvtxTJ 8i )8, 8Xov (*' Xo itppa .
30 Basxavi]) Xaoto vetjXuBo , 8ia(tEt6ev. Kai y^P Xoj itiiri>xev ' 6i ye-jaiv aXixpJjv.
'AXX ta |aev ,-\ O 6' i>c vfAov exov ti(ievt 45 Touvexev avSpogiioiert xal oO SpoTsoiet vjxoiai,
'Ysrttov 1?,8 poxcTiv yvo{ |X(xope Tijij , eu.voI{ v critXYxvoisiv Am-poYa-uto yuvaixbs
Nsjiastv aavtoio , \ pY[Jiat IlaiSo; apx(o8sl( ( 0x6o acaupoxaTotTiv jbnatov ! )
Xpiercb; eov poteiov v\ atjiaxi ) tHX6e 6vi]x te, pueri SoeIj v YEipa,
35 OpavTj , Xteawv xaxrj; uno 8uAo6<5poio Tjv uiv . , xf(v 8" au.9a8Tv -lepfaeenriv
aawcHVov, sxciXtiv te poxtv -uSeovxa Spxovxa, 50 Tv 6e6{ f ubi iv, j 6' ujxaxov f[v ex)(0t.
"il XEV vairt^aeiEV bv Xx<>, ox -i voGaov E (, eu,<poxpu)0v , It-eI eot^ti \,
"AXXoiatv f.tctjxEV ptiY<Jtv (o y^P btapxs Ka\ poxbj x oeo-ctjto vaj xal Xpwxb uixeaxtj'
To YiXoti -raflE-rat p.ixpv xo?) aXXa xEviaaj "fl; xev 'ASifi voj SXXo e-uxAovEoicri tfaavOel,
0 *Ov xXo Oavaxoio { Ytbj *f(xiop Tbv -rapo , 8' p.cp\

Viam, ZL'li duclu eos provocans

Ad saluliferam Christi fidem amplectendam,
Sern tandem a contumacia abductos, cum satiali fuerinl calantitatibus
30 Onis ex concepto livore in popiilum juniorein ipsis subrogaitiui.
Verum luvt postea. Cum igilur Hcbrxi vilem habuissriit legem,
Tandem hoininiim genus hunc sorlitum est honorem,
Nutibus aeterni Palns, et operationibus Filii :
Quidquid Christus humano corpori iinmiscueral natura
35 Coelesiis, vidons id pestfera malilia
Peresiim, et torluosum hominibus impcrantem draconrm,
14 suain exsuscitarel hxreditaiem, non jam inorbiim
Aliis commisil mediis (non enim idnea
Gravibus morbis levis medicina) ; sed exuens se
40 Sua gloria terni Dei Patris Filius* maire carens,
Ipse el sine ptre novus mihi (bus visus est :
Mec vero novus : propter me enim, cum immonalis esset, mortalis prodiit
Ex maire virgine, lolum totus ut me salvaret.
Etenim lotus cecidit Adam funesto giislu.
45 Propterea inore humano et contra humanuni morem,
Venerandis in visceribus virginis roulieris
Incarnatus (o miraculurn inlirmis animis incredibile! ),
Venit Deus et mortalis, duas naturas in unum colligens,
Alteram ahsconditani, alteram manifeslam hominibus :
50 Quarum illa Deus eral, hxc autem postremo nobis formata est.
IJnus Deus ulrinque, siquidem deilati misais ,
Et homo per deitaiemrex et Christus evsiii.it.
Vi novus Adamus aller morlalibus exorlus,
Vetercm Adamum sanaret velamine carnis coopertus
27 Z^Aoio XoSrixecrlxt. Abjeeto propter tuant eon- 29 \\ xopcrwrai rlri. Potlquam culam-
tumaciam hraele, ego vicisstm dei viam ingressus tatibu, quos de gentium salute concepta invidia illit
um, quae quidem Ulis est zeit directio, ae manudu- parit, satiali fuerinl, etc.
to ad salutifcram Christi idem viam Siemens. Nam, 32 ' i'rincy. Sic infra sect, il, poem. I, vers,
ut ait Apostolus, Rom. xi, 11, sed Hierum delicto 137, ubi idem versus legunlur.
talus est gentibm, ut illos mulenlur. 37 'Ear . T]v IStav xXqpovop.tav.

METRICA VERSIO.

Ipse fui, ut zcli diiclu ad legemque Ddemque
Christi dirigeront errantes, cum scilicet Hi
Trislilia fessi, parit his quam livor iniquus
Obpopulum juvenem, ipsorum est qui sede localus.
Induerinl meliorcm animum, iandemque reversi
Ad Christum fuerint. Verum hoc non ante futurum
[est,
Vergat ad interitum quam moles maxima mundi.
Isacidie porro legaba solvere jura
Cum minime horrerent, nuiu Patris omnipotentis
lloc sobles terna homines aflecit honore.
Nam cum, divina; quodcunqiie in corpore partis
Condiderat primum, funesto a crimine roJi
Cernerel, obliquumque huiiiini dare jura draconem,
Ul partem ipsa suam erigerct, cominitlere morbum
Non jam aliis voluil medicis (nam parva metila
Pellendis gravibus non est accommoda morbis) :
Sed decus evacuans cierno qui Paire nalus
Matre caret, rursus mihi Alius exstilit idem
Absque prenle novus : quanquam baud novus :
[exstiiit x me
Namqiie He, el mortis qui non sub fata cadebai,
Maire lamen fluxit mortalis virgine, tolis
Integer ul nobis certam daret ipse salulem.
Namque et tolus Adam per pabula noxia primum
Corruil. Humanaqiie ideo ralione, simulque
Humanum superante modiim incarnatus, in orlum
Et Deus et processit homo (res mira prnfrcto,
Quamque tide baud rnia qui sunt, non credere pos-
Nalurasqueduas siraul csl complexus in uniiui, [siiit);
Quarum tecla est una, oculis patel altera nosiris.
Semper erat Deus ilia : hxc anient in fine croata est.
Unus ulrinque Dens, qiioniani cum numiite saucto
Mistus homo, atque liomini dcilas commista vicis-
Exstilit el Christus, inagni dominalor et orbis, [sini,
Scilicet antiquum novus ul mortalibus ortus
Instaurare! Adam, morbis gravibusque levaret.
At quoniam languens, dirisque obnoxia morbis,
4*1 SECTIO I. POEMATA DOGMTICA. 42
Sj(0' i\vxb>prtib( jxo -a03<jt iteXaeaai), A OS Suffit poTSfl ppot IwXexo , x S' Spa aapxb,-,
Kai ittvuxv 8oxov-a . ac^XsiEV Xtttio, Ti]v IIveG[a' fj-p/HE 7cp(5sQev avuu.-.fa ) xsSvijv,
'u ev 'Au TOXasovxa , S te avnaov-a, ^ poxbc TX8e, xaO^paxoS' evsx' jxso.
itpi xpto IpeXXsv |stv xaxxrjxoc, 70 Kal fp rcvO' -tSexxo, vu/p 8p7rtTpa xvuiv,
TpiixElv 1 ixexpav Xxxuuov wj te OXaimx. "H xal xao|xvjji ftEjiux^pi, - tu.
60 'O avij , Y1*' 'E "o\ opavi>{ [i't fevflXtj Axap eirel $ cpao'j ip:'/.%y.~i /0/vi;
leEexo. Opav) uv xPfy > ^^? itpoiovxt y<5vou , irpoovxi 8e xOou,
'A<rejp vxoXftie* Myoii 86v <Yejt<5vUc, Xpiarbv jiVv o&uvxt 0EIV (XEdiT) v ,
Atopappot; Xaxpiai vet]ysvo{ aetXijo;. 75 'ECecvij, Xauv (tsv fi\ |a<to 6 x' itjXo,
Ouxo jxol Xptixoto vtj Xd^oj a-l ysv6X)]c. "0{ xs 7tXac (5'jvi yp ' fitpoxporc xp"^0*
65 Aa/o 5* oSv E-ujxiv , eitel (vov aXi/ ; qv) * 8iaaiv Sa xaOapatov & Gvtj-oc?
\axtipzc nveujxaxo; evaoto , x<5 : Tcpoxiptjv xaOtjp
5' ox al^oi Siwirciv, 7cel Aiyo; aixbv lt-jev. apxoYEV) xaxi)v, xal ajiato ^[uxipo'.o.

55 (eque enim languores mci ad Deum me sinebanl acceder).

Et versutum serpentem fallerel prater spem,
Quasi quidem ad Adamum accessiimm, Deo vero obsliturum,
252*253 Ut illi totas suae vires illideret nequitix,
Quemadmodum ad mximos scopulos frangimlur ductus maris.
60 Cum prodiii Christus, terra et coelum ad ortum ejus
Movebanlur. Hymnos emiltebat cleslis chorus.
Stella ab Oriente Magis iter monstrabat
Dona ferentibus, et cultoribus recens nati regis.
Hice mea est doctrina de novo Christi orttt.
CS Ncc vero qiiidi|'iani lurpe hic fuit. Nihil enim turpe est prater peccatum ;
Huic autem nihil fdum fuit: quippe Verbum hunc finxit.
eque humano ex semine homo est conditus : verum ex carne
Quam Spiritus sanetam prius fecerat, virginis matris veneranda;,
A seipso faclus homo venit : purgatus est autem in mci gratiam.
70 Omnia enim susccpil, legi educationis mercedem pendens,
Aul recedenti prosecutionis munus persolvens, ut arbitrer.
Pnsiqiiam inagni luminis prefulgente lucerna
Nuntiatus, prxcurrente orlum, prxcurrente evangelicam doclrinam,
Christum Deum meum inclamante in media creino,
75 Prodiit, mdius ineessit inier populos quorum aller longo remotus,
Alter prope erat (communis enim ulrique populo angularis
Lapis erat), duplicemque prxbuit purgalionein morlalibus :
Niininim baplismum Spiritus saneti qui pristinam delevit
Carne contraetam labern, et baplismum sanguinis nostri.

55 O yp h\y. Eteuim supra vires meas erat ac
ceder ad dhinilatem.
56 Kai airvrbr 6g;tr. Vi serpentem,
nut bestiarum omnium calliilissimus, conspicua hu-
mauitate inescatum, divinitate sua tanquam homo
transgeret, naturam generis liumani assumpsit, in
quit S. Leo, ut inventor mortis diabolus per ipsam,
quam vicerat, ipse vinceretur.
CO . Cod. Vatic. "(alr\. Mox idein, Yev6XTv,
pro y^9Xt|, Caeli et terra movebanlur, quasi ge-
stuntes in obsequium pueri nascentis.
64 'Etoi. Cod. Vatic. (io.
66 ". Scilicet ex veneranda: Virginis ma
tris utero.
METRICA VERSIO.
Numinis accessum divini ferre ncquibat
Gens hominum, idcirco carnis vclaminc lexlus
I'ro-liii: utque cliam versutum ut (alleret anguem.
Dum, velut aggrediens male caula menle parenlem
Primigenum, incideret stellali in Numen olympi,
Nequitiseque sua; vim toiam illideret ipsi ;
Non seciis ac rigidis ductus frangunlur inanes
Rupibus allisi. Porro cum Christus in ortuin
Prodiit, et lellus et coeli Tulgidus axis
Intremuit. Super, nam dulca carmina mentes
l'un. lobant, et Stella Magos diicebat ab orlu
Dona reren s nato rgi non parva ferenles.
Orlu de Christi nostra hase doctrina secundo est.
Nec vero hic labes ulla est, nam crimine demplo
Nil fdum : vitii caret autem sordibus Ile.
Nam satus est Verbo morlaUs seininis expers,
69 Abtoxax^. Communiiis hoc Spirilui snelo
tribiiitur. , ^ S' ttvtx' jieIo. ll.ee llil-
lius de Christi baptismo intelligil, repugnante Gre
gorio, qui, versu sequenli, exponil de legali expia-
lione, vijxtp 6pE7txijpia xi'/bjv. Videlur Gregorius
alludere ad luce Luc, il, 22, verba, et cum impleli
estent dies purgationis corum, xo xx9api<r(xo0 a-
tiTjv, Mari nimiruni et Jesu, quam lectionem Or
genes el alii plcriquc veteres scriptores aique ctiain
m.ss. exhibent. Porro purgalionis viri nulla men-
lio in Lege aut Evangelio. Purgalio iufantis erat
oblalio el redemptio.
71 "// xal x<v. Veluti eo digna csscl ho
nore.
Virginis ac matris, sanclam quam Spiritus ante
Fecerat, ex utero faclorque parensque suirael
Prodiit. Ast dominum causa lustralibus imdis
Est linctus, velut et suscepit ca?tera cuneta :
Scilicet allrici persolvens pnemia legi,
Aut abscedeniem deducens non sitie honore.
Postquam autem ingenlis lucis prxclara lucerna,
Prsecedcns orlu, pnecedens vocibus alqite,
In media Christi Numen clamavit eremo,
Tum vero eluxii sobles xterna Tonantis,
Vicinumque inter populum, longeque remolum
Incessit (communi elenim gens utraque juncta
Est lapide), ac duplicem iribuit mortalibus legris
Baplismum, sancli nimirum Pneumalis unum
Pristina quo vitii labes, a carne profeca,
'undilus extersa est), unum nostrique cruoris :
()> 'S. GREGOR THEOL CARMINUM LIBER 1. TIIEOLOGICA. Ot
80 Kai pAv, "cb Xpiarb ep.8 esi lC*vw A 2p^rU 8 , piv
Pustov apxeYvt0V w>0"V > xapoi *' wmvov. SifpUYk, sopivoiai 8' ixoj xaV ecpr^f 4pi(tj,
Ei ib 81] (ill tpsfftb v P><i , XV ajiaTtoj, Xpimo wtoSoxao Oe^'jto, > xev iX5
Ofy xa\ (Ae^iXoio XPtfsv ctp-V . BvBo 5x'J x0^ a:iv *" 5x8eo aCr/v' viaxwv ,
"H p.' -ei \ oitose , xat ply* xOSo Ue. 95 (; C>}v roxXvopTOV 4 1ti5<3[- Y*P 48(
85 Nv8',o yp px 6ebv teuev , a' 'Apitveuaai xap.<4toto, veoaua Yovors' ifEpeu
Suvb p.ev lvTsastv irp, uvi] 8 te y',
Ax!ftpii , xXi-rfv , - xa\ TtXsvsaiiv pe!8st, Euv& 6' oipavb eipi, 40' topia xxXo iXtaaci*
Ov v poxoli xP'- * TP ^V1' Euv&v 8' vOpwirotai aa6potov - Xouxpv.
E6paiwv tote <ita8e rcexuvov afp.* XP13T,7J . 'AaoMiraplov, 1 ^.
Tb cjXt exaOflpev , 8t* uXcto irpwtoYe'veOXo;
90 AiyTtWJ Yevl vux^ -1?! > *"* lx0lTe NoOv tbv ptyiTcov vOptbrau iiv

Etenim meusille est sanguis, quem Christus Deus meus effudii,

Veteris in expialionem sceleris, mundique redemplionis pretium.
Equidem, si nonesscin homo inconstans, sed immutabilis,
Uno Dei magni opus haberein mandato.
Quod me regerel, servarel magnoque honore afficerci.
85 Nunc autem, non me dcum fecit Deus, sed me fmxit
Consilii mentisque ancipitcm, utrinque pendulum, el me pluribus piacsidiis luleit,
Quorum unum lavacri gratia est homimbus collaia. Qucmadniodum entai morleiu
Hebrseorum filii olim eCfugerunl oblito cruore,
Quo tincti erant postes, cum perierunl primigenii
90 iEgypliorum fetus nocle una, sic mihi est
Signum Dei malorum depulsoris lavacrum, infantibus quidem
254-255 Signum, adultis autem remediuin el signum optimum,
Christo lucis datore divinilus manans, ut emergens
profundo moeroris, el paululum excusso onere collum allollens,
95 Ad vitam pedem rcfleclam. Elenim viator
Qui a labore respiravil, alacrius e lassiludine recralos pedes movet.
Communis quidem omnibus aer, communis eliam terra,
Commune latum cccli spalium, el anni lempeslalcs quas axis volvil :
Commune morlalibus saluliferum baptisma.
X. De Incarnatione, adversus Apollinarium'.
Mens suprema, ut scimus, hominis naluram

Alias Bill. 10!, p. 2*7.

80 To xat, pro 8ii toGto, idcirco, etc. baptismum, qui in pueris peccalum dunlaxat origi-^
89 To xeiiper, qui posies mundavil. nale, in adultis autem eliam contractas propria vo
Cod. Vatic. cXi xaOfipavrej. lntate labes abstcrgit : vero, doclissimi
91 ; ir c^priyl. Difcilis ille locus Billii dixerim, idem est de omnibus de Gorgonia
qui doctrina; Pelagianae de peccato originali favere el similibus adultis, qui ante baptismum sic vixe-
videlur, diulcilior reddilur versione Billii, qui me runl, ut jam omnem pcccali reatum depulisse vide-
tro serviens sic habet : Signum pucris tanlummodo, rentur, quibus hoc unum siipcrcrat, ut exteriori
ac veluti Grcgorius docueril baptisma non esse baptismatis signo, Christo adjungerenlur.
remedium pueris, quo deleatur peccalum, sed tan 95 Kai rp tiziir. Eadem simililudine ulitur
lummodo Signum, quo Deo consecrantur, quoi olim Gregorius in oral. De bapt., torn. I, pag. 695, n. vu.
Pelagianorum dogma fuit. Mollius ergo interpretan X. TiTDt. 'AxoXliraplov. Cod. Vatic. 'AtoXi-
debuisset Billius Gregorii verba, nee addere vocem vapuTjv. Idem argumentum fusius perirectal Gre
tanlummodo, quae Pelagiano dogmali l'avei, a quo gorius in ep. et, ! ad Cletlonium, alias orat. .
tum Grcgorius, tum ipsius inlerpres abhorrent. In Anastasii presbyieri lucubralione cui litulus :
Comparale igilur loquitur Gregorius, vultque magis Patrum Doctrina de Verdi incarnatione, quam edidit
in adullis, quam in pueris, remedii ralionem habere card. Ang. Mai tom. VII Veterum-Scriptorum, legi-

METRICA VERSIO.
Namquemeum, fudit quem Christus, jure vocarim. Luslralis ; signum pueris tanlummodo, verum
Quo pulsum est Adaini vitium, mundusque redem- Graodibusel signum simul, et medicina salubris
[ptus. Munfico a Christo manans lucisque datore :
Ac si eqnidem constans atque immutabilis cssem, Msiiiix ut fundo emersus, duroque levalus
Numinis edicto lanlum clestis egerem, Pondere, jam vitam repetam, callemque relicium.
Quod mc oruaret, magnoque servaret honore. Namque eliam cum quis gressu defessa quieti
At quia divinum divina potentia non me, Membra ddit, posthaec alacris vestigia lirmat.
Sed dubium finxit, quique in contraria meutern Omnibus est tellus communis, et omnibus aer,
Inclinare queam, ideirco me pluribos illa Omnibus et cccluin, parles quoque quatuor anni,
Prxsidiis fulsit : quorum unum est luslrica lympha. Quas axis crai aethereus, dum ferturin orbeui ;
Nam velul llcbneis perfusi sanguine postes Lustrica communis morlalibus omnibus unda est.
A pueris olim arcebant peslemque necemque, X. DE INCARNATIONE, ADVERSOS APOLLINARIDBI.
Una primigoni fetus cum nocle prirent (Fed. Morello interprete.)
./Egypli, signum nobis est haud secus unda Meutern S'iprcmam scimus humanuni indolent
4Co
Miav itoyvto, x tf.iiv ,
4'ux^ xal vou xa\ / .{,
'ASiji Xov tov paOev 7tXJ]v dpepTa;.
5. ' f^P 'v YYvst' avOptoTO Seht;,
tsb teXst' avQpio-o etc xtxl;v e^v
"lv* oT{ eCXtjsv 8 uwx' evaitXaa;,
Aotj rt xp(ia t?c 5Xt &-1,
KteJvt] te tov xTEi'vavra TEGvTjxort.
10 'AnXou Sviosv, Eta <...~(, <5;-
SECTIO I. POEMATA DOGMTICA. 60
\{ 7tsiTa xPs^ Ta' Oeoxtovoi{.
Outo eot |XE(iY(iivov> .
Oeo |ev tjv ftvwOev, i? ou xal ^,.
' A<5fO te xa\ xttutj SXojv,
15 KptsTuv xpvou xal itaiv xal &<1>-.
'Eirel 5' EttXtjye t) 'JXt> ttj vvsei?,
Kai ituav 4]{u5y ttjv ipsiv ^>
'(i; EUXuTOv xal xaTxptTov, Ovoc-
'; av XTEts tjv Eitapaiv tpQovou,

Toiam assumpsit ex tribus constantcni

Anima, et mente el corpore,
Toiiiiii Adamuin priorem, excepto percato.
5 Posieaquam taque facing est Deus homo,
Homo Deus efficitur, quae mea est gloria,
U i per ea quai assumpsit, quod dedoral, refurmans,
Solveret judicium lotius sceleris,
El occiderct iiilerfeclorem per cum qui morluns est.
10 Simplex ab xterno, postea compositus Deus,
Fixus dehinc cruci manibus deieidis.
Haec de Deo tibi misto oratio.
Deus quidem erat ab ivierno, coaevus Palri,
Dei Vcrbum et creator omnium,
15 Nee tempori obnoxius, nee aOeclibus corporis.
Verum postquam vulneravit ligno scientiic,
Et lotam naluram nosiram pervasit diabolus,
Ulpole fragilem et obnoxiam crimini,
(Deus Verhum) quo relunderct superbiam inimici,

dir (p. 65) exemplar lamborum advenus Apol- *O o (, TUv 6 ye,

Imarium quod omnino ab edilis differt. Sic euini se 'AXX' oCimwOelc ^^{ V' '
habet : Ovito (iv ffuvotsv x jjioou Xyou,
rpiypiplov tov x rf ixwr E .1] 96oiEV U) v 4v0pTOV ,
'AnoXiraplov. Tov - jOv itpoaXfjutiaTi,
'OXoito xvo pOooowv vjp Tov ixpovv , \ irul(YE .07^
"O zhv itpbi fi 6eou Aoyou xpiav, T8v sx (xovo'j ; te xal , t'.ovij,
"Hv ; $' ivoptoitov Xa6wv Ao 99ct; et; Xpi3*ov X6osa( eva,
"^0'" vvouv 1. 5ixaxo{ "Eva Xpiurbv YWv te, o uffcv ntav.
'A6u 5Xov tov , itXljv ;, Edit.
TaTTv Tuvtv, Svouv xtv' eiive! 6eov, 2 'ArOp... xayrta. Morcllus a Grcgorii mente
" 8s6oix (t] Seilt (1)' 6 vou. longius aberrat cum verlil : llumanam indolent ont-
yip v Sstaaijxt xal eapxb( cstv, nein struxisse tribut parlibus, quasi sermo essci de
MXXoy yip aT] xal crealione hominis, cum agatur de incarnaiionc,
"H t6jv jiiv Sojivujv (( qua Verbum, seu mens suprema, tolam humanuni
Tov vouv 8' XioOat towteXCi; 6e5sy{vov naluram tribus constanlem parlibus, sibi assumpsit,
"0 61] xaXtsra jaou aurteov naYvra, cum sensu relievo.
Ka\ yip aiXia-' 6Xit6sv J . 3 ndxov zov cparo, crassitie corporU.
" yio SISexto xal rcapSs tov vpov i Tr xpcOer. lia cod. Valic. Edit .
i Toivuv fjjxiav iE ^ A8f; 5 Oir txirrsz\ Ita Combef. Edit, ox ybet\ et
"OXov itaoovra, jlt,S' aTixoaOi> in margine, ey^vet'.
' ojv Xov Xa6<>v ue, totjXov 6 uvov 6 Beb reMz'. Male Morel. Percitur omnino
' S* fjv npiSov xai xpoaiX^tJi|xov, Deus.
T'JX^' 5' avoyv te xai <5 tbou tivo, 8 Tij . Cod. Valic. iv SXoi, in omnibus.
*0{ xa\ aactjrai 6TXa8 TtJ ai> Xyv. 12 Obtoq. Une de Deo, qui luam assumens nalu
Ka\ Xt^t) TotaTa euseov ana;. ram, tibi mislus est. Hoc Dei tibi misli Verbum.
"lo4>v yip ti irraoujtv ivavTac 15 Kpelccwr xprov. Expert temporis el a([e-
To Etsayouetv <rx<Siai>; uio6o- cliium corporis.
"H -pooTcuvoujxEv av' vb 8o Oeo, 16 ". Sic omnino legendum pulat Com
*H \ih n9u|iv euXa6ouEvot, bef., pro enXfiYI, postquam vulneravit, Ada-
Hi .i-(i>acv otjvetov mum scienlix ligno diabolus, 9avo, qua voce so-
TQvjxv yip i aap$ oiSv v nOot ,
let Gregorius diabolum significare. Hinc peccat
Bsou 6' 8Xou (iSTavEv avOpiTcou uai, Morelli versio.
OOx <; spo9<jTtis f tic iXXo avoujv,
VERSIO.
Omnem ex tribus struxisse prorsus parlibus, Et postea fixus cruci manu impa.
El mente, el animo, el crassitale corporis. Haec orsa de misto Deo est oratio.
Priusque tolum excepto Adamum crimine : Deus .wo ab omni, qui coisvus esl Patrt.
Nam posieaquam effectue est homo Deus, Verbum Dei nempe et creator omnium,
Perficilur omnino Deus decus ad ineuin, Et tempos idem corpusque et afleclus habet
l"i cum relinxerit dala his atsumpserat, Sub se : ast ubi ictus est scienlix arbore,
Erroris oinne crimen antiqui eluat, El pertulit natura; onera nostra: omnia
Ga-ilatque. cacsorcin, per hunc qui niortiius est. (Ut livor indicio peril semper suo).
Simplex ab antiiiuo Deus, coucrclus Line, Quo solvcrcl livoris aslum turgiduui,
4*7 S. GREGORII T1IEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICA. 4C
SO Kat tIjv ^Saps-av elxva xt) tXtv, 55 IIXJV SOC f6 Xtv8uVE66' ^JXlffU pOTOC*
*Ey--ve6' <)u~v. 'Ev yp yvfi " .1] mpousXtiirtac yip ouS ^.
KutixTai -es \ -cpop"/ETat 8e{. T lj, jivxtop Aoyou uocitatE,
"- { xal Jpoxb, stjwv x' SXov, ' 1{ vouai tt)v , ouopuv ;
Vt6 -oouu.svo te xat opibjxsvo. xal T[ivEtc tou ouvAetov,
25 ' ; , ai&ov 6Xov 40 p.EV ooc ti TUv Ipwv, S* ouxti,
Tiv awczOtrza. (xuarixi (\ A^ov Ti]v spxa xipvuv, tov 6 vouv eito'ijv,
Atov 6ev te \ poriv ut^ptov. " 881{ , \ auvoi Xo;
ili );, Ejiyt.jv Jfcvoov fis, ouv 8u) TXia xtup-ijeet lv
"Av sou xo|id/iv Testflavw vrisTpeu. "H xa\ pavivt t$jv Sopv SsSoCxap-EV ;
50 " SIai, <', ij xp.ol iraps, 45 T Tj voat 1 vouv 6e xal Xoyov p.a
Slxouoc X^oo (xveij pasuc, Yu-/) 8' 5>; aot xal y-iya.
ET coi yfipi'i sTtv x 0soO Beo INou, itapvTO ; Ei 6' <j oip avou
| X-cpov fip V sap? ' exva ), 'EC--caTTp.ai. -' itv ^*! t'v !
Kpol xpswjov vo yp 1 eou. Tic f x tj IlapOivou;

20 El deprvala hnaginem iterum crearet,

Nascilur nobis. In casta enini virgiue
Concipitur et progrcdiiur Dens,
Totus Deus el hoino, me serrans integrum,
Filius mente percepliis, el oculisvisus.
25 Hominis cultor tibi videor, colens totum
256*257 Coagmenlatum myslice mihi Vcrbum,
Ipsuiu Deum et hominem salutis auciorem.
Tu vero carnis cultor es, qui inducs me mentis expertero,
Si luas solcrier in te facelias retorqueo.
30 Aut hoc accipe, bone, aut mibi quoque permute,
Si quidcin aequtis es sermonis arbiter,
Si tibi pejus est ex Deo Deus
Pejus cniui multo est caro, quam id quod imaginero refer),
' mihi melius. Mens eniin propius ad Deum accedit.
35 Verumlainen tibi pericliutur diuiidius homo;
Quod enini non est assumplum, neque servabitur.
Quid ais, vindex Verbi sapieulissime,
Qui secantes di vinitatem xgre fers?
Nonne et tu ipse secas Dei compositum,
40 Dando quidcin ex ineis quidpiam, aliud aulem cripiendo,
Garnem Christo compingens, animamque ipsi adimens ;
Ae veluli timeres ne totus in eomposilionem venires?
Quoinodo igitttr bina perfecta unum capiel?
Nunquid ne rumpatur cutis, veremur?
45 stultitia! meutern el rationem una
Accepil anima. Ubi autcin oiniiino tibi et magna res est
Biens, Dco prxsente ? Si aulem caro absque mente,
Ego deceptiis sum : mea cutis; cujus anima est.'
Quuiiiaiu Dci nativiias ex Yirginc?

I 'Byyirsff'. lia cod. Vatic. Edit. xa\ yveO*. 40 Twr . lia cod. Vatic. Edit, ?; pot;.
35 "Hfttcv poTOc, dimidia pars IwminU. 41 77}r cpxa xiprwr. Id est, eutnem a Christo
58 Svc^cpwr. Qui secantibut ditinitatem iufen- astumplam concdent, menlcm abradis.
iws es.

METRICA VERSIO.

Lapsamquc imaginent excilarel denuo, Mens propius : alqui tibi periclilabilur

En nascilur nobis. Pdica in virgine
Concipilur et procedii auguslus Deus,
Tolus Deusque homoque, servans me integrum,
Qui filius percipitur animo, et cernitur.
Cultor hominis videor tibi, totum colens
Vcrbum, ut mihi arcane coagmentalur hie,
Salutis auciorem hominem, et excelsum Deum.
lino ipse cultor carnis es, qui nie facis
Mentis inopem, si commode facelias
Verlo tuas : aul hoc cape, aut mihi sine,
Si Justus es sermonis assertor sacri.
Si pejus exsislil tibi, ex Deo genilus Deus
(Nanique caro pejus mullo quam quod imaginent
Kefertj, mihi at quod melius : est enini Dco.
Dimidius homo, quando nee id servabitur
Quod minime erit sumpluni : quid ais, accrrinie
Vcrbi patron, cui graves sunt qui secant
Deilatein ; el ipse non secas quod in Deo est
Compositum ? ut aliquid cum ineis des, hoc ncges.
Carneuique temperando menlein ipsam eripis :
Ac si limeres usque ne coinpnneres.
At quilinudo unum bina perfecta caperet?
An perliniescimus cutis nerumpcrel?
Quis hie furor? menlein una rationemque habet
Anima. Asi ubi oiiinino tibi res est magna men,
Prxsente sunuiio Numine? At si aniens earnest,
Deceplus ego sum : nica cutis ; cujus anima est?
Quxnam Dei de Virgine est ualiviias?
4 SECTIO I. POEMATA DOGMTICA. 71
50 lid; et v f,).0 xwv Sieaxxuv tfOit;; A 'Ejwv letaoxbv, tcXtjv itaOuv ap.apxta.
'Aptpiv exw, > 8' Ip-oiye aivexot, 65 Zt)tu xb ap.a x> irpois^T) Oso ;
XY<p u.Expovxt ta xpsinstu X<5you. Et p.sv novYp>- tf, xb Xpuxo'j *
Tb Ilv'jji' )0 TrapO'vto xaOapjtov, Et 8' TMt, ixptp xpaxoupivov
Aoyo 8' ctuxtp irijyvux' Iv6o8i poxbv, 'Hp.)v ; iit xpaxoOvxc aux' e\ Xxpov.
55 "OXoj poxou OavvTO; avxXXayp." Xov. *H xcix' Xi}6e, oCixbv rcpoatppstv ,
*Eits\ S' iL'.x-.; esxi px!(;i {, 70 "Iv" a\i-b <xi xo xpaxovxoj pitafl,
4'uxlj 8i xal vo oTov v u^xatxp-iy, ] xe avxaXXayua
ipx'j,- plv, > avotxo, t>{ 8' eExwv, so- Tiv .Xptjxv xpra? Yp ox aXwatfioc.
Ttp auYTEvt {iiyeea fj j, 9povop.EV. Toj ; 8' a8ou.E6a.
60 'ExEtOsv jxe xal itaxouj xotvtiivtav. "E^Eti x xfj8s- irposxvEt xty/ TptaSa.
Oxui xb 0:)3av xal OeioOv e Osi. IA'. IJspl '^;.
T oJv htovev fi^xep'; (b p.b{ Xy N|iuo, axi ivaxxa Ayov otlev livra
Tb p.v xspasv to*Xi> x*> *' "0 O <i6ex' !6>( ; TOupaviou.
50 Quomodo in ununi convenil dissidenlium natura?
Ineflabile isltid est, ut mihi videtur,
Infirma niclienli oraiione, quae quamlibct supcraut oralionem.
Spiritus supervenit Virgini cxpiator,
Verbum aulcm sibi ipsi compegit in ipsius sinn liomincin,
55 Qui lotius hominis peccaio mortui preiiiiin iiilcgruni ac redemplio esset.
Cum auteni carncula* misceri non possil Deus,
Anima et mens sunt veluli quoddsm intermedium quo carni unitur
Anima quidem, ui carnis conlubernalis ; mens vero, ul Dei imago;
Affini conjuncta est Dei natura,
60 Hinc liabuil el carnis souietatem.
Sic et quod deiticat, cl quod deificatur, unus est Deus.
Quid igitur factum uirique est? ul assero,
Allerum quidem fuit uniliim crassaj substantia; ; alterum vero, ecu crassa substantia
lleorum (nil particeps, prater peccali affectum.
?58 259 65 Quatre cui eflfusus sit sanguis Christi ?
i quidem malo, lieu! Christine sanguis effusus improbo?
Sin autem Deo : quomodo, alteri mancipatis
Nobis? Siquidein ejus qui dominatur, semper est redcmplionis prclium.
Profeclo it) verum est, ipsum se offerre Deo,
70 lit nos servitio eximat,
Et Deus accipiat, in permutalionem ejus qui cecidil,
Christum. Qui enim unxil, capi non potest.
Ita sentimus. Typo autem veneramur.
liabcs isla hie : adora Trinilalem.
XI. De Christi Incarnaltone'.
Stulitis, quicunque supremum Dei Verbum, semper exsistens,
Non veneratur honore pari ac Palreui supcrcoelestem.

* Alias Mural. 224.

61 SeCxrar. Quod dcificat, id est, divinilas, -
Ov, quod deificatur, id est, hnmanitas.
63 To . Alterum quidem, id est, xb Oiuiav.
Verbum ac Deitas crass substantia; ut unirelur.
Ibid, xb 5' tb; Tci/oi. Alteram autem, xb OeioOv,
nenipe humanilas, crassa substantia, meorum esset
particeps, p.v jletij/v, ueis esset affectibus ob
noxia, praeter peccaium.
65 , pro xv;.
METRICA VERSIO.
Qui coaluil natura dissidenlium ?
Edabile baud est, videtur quidem ut mihi,
Dum metior sermone quod potius vocibus.
In Virgiiiem almus Spiritus purgans venit,
Verbuinque (ingil sibimel hominem in intimo.
Defuncii hominis lixc est redinlegratio.
At quia nefas jungi Deuniesl carncula? :
Sed mens el anima sicut inlerslitia sutil,
Carnis quidem, ceu conlubernalis, velut,
Dei imago, natura Dei ut allini addita ;.
Ilinc societaiem crassitalis oblinel.:
Sic quod Den m fecit, deiUcatumqtie idem,
Deus unus est. Quid ergo ulrumque passus est ?
Ul asscro, hoc mistum cuti crassa; : islud, ut.
Aetluuiu consors mcorum crassilas,
66 Kuk<>. Ha cod. Vat. Edit, xaxv.
67 'Erpy xparovjirur. Cod. Vat. 4XXtp, cum
altert maneipati nos etsemus.
70 ', zov parvvrro . Vt nos
manibus dominantis eripiat.
73 Tov rv^ou ' aldovueda. Videtur i niel li
gero Eticharisiiam et niysleria, quae ver typi effusi
sanguinis ac immolalio Christi inysiica,-
Sine labe. Quxso cui cruor fusus Dei ?
Si quidem malo, heu 1 Christi cruorne pessimo ? -
At si De, qui mancipatis alteri
Nobis? ulique redemplio Dominantis est.
Hoc nempe verum, se quod offerat Deo,
Ul ipse nos a delinenlc libcret,
Et capiat in vicem illius qui concidit,
Unciuin , quia is qui unxil, capi haudquaquam polost.
Sentimus hoc modo. Reveremur ac typos.
Isihaje babes hic. Trinilalem almam cole.
XI. DE CHRIST! INCABNATIOHE.
(A. B. Caillau interprete.)
Slullug, qui Verbum Patris immortale, supci num
Non biinili ac Pairuiu pronus honore colit.
471 S. GREGORll THEOL. CARMINUH LIIJER I. THEOLOGICA. 472
Nf^to;, sxi vaxxot A^ov poxbv tpavvta A 1 1 zr ^-^^^ tfMior zr OeonrevCTov
O afor' 1; opavoto Aifou. .
5 Tjxvsi S' ij ASfaXoco Ayov, f AY<*0
Mopijv vSpouiijv, xa\ ir/oc tjuittpov. et'oi; iv Xo^foistv el fXi&esi] vt> te
*IIv , XX' nyt) ^ tb, '* i -ip Sioxs xau.xuv xt' 48Xov ,
"f ys. u-icrj, ".ixx jv x^ovfot;. Kai xi xpu7Tt6v t&lv XEyov coj, t] x5' SpiTrov,
ETj 6e4 .* x<5jov poxii, Svaov 1|' petv NtmeaOai xaOopoo & ;*
iO 'Avil 8ev. "IXaOt, -?)? vw. 5 "H xptexov, xooviaw nysiv cjpva xaaSs -
Tdsirov Ex0L- T 8' ?A0tY6 vov, xal u.$tv ifpaa-ov; [pEuvat.
'Ajicpl 6s4v, Overol, jxxpa Xreu. "Opot 61 (jLfj svTjst w5ov xXiTrtoto HSXoiei
K! jiiv 7J nem8oiu,i, t XiIkov. E S (teXava; ( DoXXal y^P xeXiOouji capTYPa,rtot x*xxtxec ),
Ttv x*PT4v wXXa f.\b.<sw tAun, iyyjl'j TOXOV IjiSO xiv Sxxpiiov, pfr'i epijtdw-
15 ' tys, xsa Xtyxty_a laa / 'Icrxopixotl uv East '6Xoi aoxaES-xa itteat
' iu.fl YP*rf tt 1 (lXev oSsv xt- 10 Ttj p/aioxipr^ *E6pwxiii ooCtj.

Stnltus, qnieunqrte supremnm Verhorn liumana carne bic minium,

Pari non vrneralur honore ac coelesle Verbum ;
5 Sparai autein, aut a magno Paire Verbum, aut a Verbo
Formam humanam el noslram crassitudinem.
Eral Dens, sed coinpactum est Palris Verbum nosler boni,
Il misccat nobis Deum, inisium psiim mortalibus.
llnus Deus atrinque : tanliim morlalis quanlum me faciai
10 Pro nun tali Deum. Propilius esto, vulneratus supra '.
Tantum accipilo. Quid vero mibi mentein et mistionem ineabilein (qtixrcrc)
Erga Deum, mortales, diligite mensuras sermonis.
Si igilur persuasero, hoc melius. Sin auleni denigras
Chai tarn mulls verborum millibus,
15 Eia age, tabulis lui cordis paucorum versuum has inscriban!
Lilleras meo stylo qui airamcnti nil habet.
XII. De veris Scripture: libris'.
Divinis in /uteris semper et lingua et mente
Versare. Aul eniiii Deus hoc dedil laboris premium,
Ul oecultam aliquant lucem pereipias, vel, quod optimum est,
Pungaris Dei saneti maguis prxceptis ;
S Vel dmuni nt his sollicitudinibus avoceris a rebus lerrenis.
260-261 Sed ne peregrinis libris mens tua subripialur
( Sunt eiiim mulla:- ascriplitiae pravitales),
Accipe a me selecium hunc, amice, numerum.
Sunt quidem historici libri omnes duodeeim
f 0 Antiquioris Hebraica; sapientix :

Attas Bill. U, p. 98.

XI. 6 nayfi. lia schol. Cod. Vat. . apt90Tpto8EV 5' 4.6poxo;.

8 JhVfr/. Addil schol. iifitv. 10 "\. Forte Icgendiim 5va.
9 El j.ipozipuOe- taor pordc. Murt, XII. TiTUL. Uep znr. Cod. Vat. 8uat ivitiexoe'
pro x&jov quod babel ms. legit -j-tov * melius ra- pteXot XTj IlaXai; tz xa\ Neai AtaijxtjC.
lione nti'iri scripsisset vir doclissiuitts xsov vel 5 '1. lia duo Regg., Vat. el Coisl. Edil.
et ucfoxipuOc, ul Billius qui la reslituit hunc
locum : ei{ Ssbi jxoxiptirfs- pox<5i. Sic au- . Cod. Reg. 930, Cevaau
Icui babebatur mendose apud llervagium : etc 6ei;

METRICA VERSIO.
Stnltus, qui Verbum latilans sub carne, supernum XII. t>E VEHIS et gerharis scmrTtiR.t; Lirmis.
Non colii ac Verbum promis honore pari.
Hic magni Palris Verbum, Verbive resolvit (Billio inlerprele .)
Humanam speciem, corporetunque lutum. In libris sacris linguaque el mente frequenter
Numen eral, sed nosler nomo compingitur ultro, Versare. Aut elcnim donat Deus isla laborum
Ul mislus nobis, misccat ipse Deum. Prxmia, ul alisconsse lucs mens sedula qniddam
Uniis utrinque Deus ; (il homo, ut me Nomine donel ; Conspicial; vel eerie islinc ea commoda carpil,
Me miserutn sane vulnere, Chrisle, po. lit per snela Dei capiat pracepla dolorem ;
Usee habeas. Quid eiiim mistatu mihi quserere men Aul, quod postremum est, nimos haec lectio rebus
sem? Abslrahit a (luxis, studia act meliora vocalos.
Terrea, Numen ubi, verba modum tencant. At, lua nc libris lallatur mens alienis
Si credar, melius; sin vero sordi bus at ram ( Namque ascripiitii inulii ialsiquc vagantur),
Verbosis cbartam commaculare velis, Hunc habeas cerium numerum, a me, lector amice.
Eia age, verba tuo inscribam paucissima cordi, Bisseni libri Veteri.s sunt Foederis, omnes
Sepia qux nigro nulla colore nott. tlistnrici. Ueuesis primus liber. Exodus inde
473 SECTIO I. DOGMTICA 47a
i/pwtfiTTi, luvest?, sit' "E060;, Aeutxtxv t. a "Eitet' 6 )9\{ '1|{{ x fpico-j;.
'Esteit' '![(. Astkspo N5u.o;. Elt' 'Issx'.r(X, xa\ Aavi<]Xou x<*p'i-
"Eitsit' 'It<iou, Kpttoc. ' i-j-Soi^. 'Apxfai uiv S0r,xa uto xa\ sfxoai i'CXo'jc,
'Il 5* svttj ) 6Xoi, DpaCst; aatXf,iuv, Tot; TUv 'E6pa!(ov Ypau,jxaatv avTiOeTouc.
15 IIapa),iit(5|Jiivat. "Ei)(a-ov "EaSpav Exl- 30 "HStj 5' pO[xet xa\ vsovi u,u(rrr;p(ou.
Ai 6e stixIP'^ tVss, uv itpiT; y' MatOao jlv Sypa^sv 'Epaioi Oaupata XptrtoG-
" AsutS* Tps; EoXou.a)vTai Mpxo S' TcaXhj, Aoiix; 'Axo8i-
'^^ , "A<ju,a xal IJapoipiia'.. 6' '1\), xfjpu uYa opavooir^.
Kai tvO' (iotd( nvEUjiaTo; ::)1. "EjcEt-a upast TUv sowv ruaTiXwv.
20 Mav Jiv eiv i ypatfp ol 88 35 Axa 6 Taiap ' itsioXai.
'flsT)k x' 'A>, xa\ Mi/aia TpTOj 'Eitr 8s xaOoXixa\, uv, 'IaxtSou x(a,
"Eiteit' 'IctjX, !' "Iwvi, 'ASiac, Auto 8s , Tpst 8' 'Itoavvou irXiv
Naop, -es, ". , \ So^ovCa;, *lo08a 8' sar\v e66iT). Dana; xt-
'AY^alo, Zayipa;, MaXa/'?- ti 8 TOTtv exte;, ox v Yvijeati.
25 Ma sv 016. AsuTpa 8' 'II jali.

Primus Genesis, deinde Exodus et Leviticus;

Postea Numeri, tum Deuieronomium.
Heimle Josue et Judices. Ruth oetavus est.
Nontis ileciinitsqiic liber, res gestae Kegiim,
15 ElParalippmena; Esdram liabes ultimo luco.
Quinqu versibus scripli sunt, quorum primus Job,
Postea David, tum Saloinonis 1res,
Ecelesiasles, Canlicum el Proverbia.
Similiter quinqu Spiritus proplictici.
20 Ac uno quidem conliiieiiiur libri duodeeim,
Osee, et Arnos, et Michxas terlius ;
Deinde Joel, postea Jonas, Abdias,
Nulluni, Habacuc et Sophonias,
Aggxus, deinile Zacharias, Malacbias.
25 Uno hi conlinenlur libro : secundo Isaias,
Tertio qui vocaliis est Jeremas ab nlanlia.
Quarto Ezechiel, quinto Danielis gratia.
Valeres quidem numeravi duos et viginti libros,
llehrseoruiii elcmeniorum numero respoiidentes.
30 Jam vero recense et Novi Foederis libros.
Maithxus quidem scripsit Hebrxis Christi miracula,
Marcus Italis, Lucas Gracis,
Joannes omnibus, prxco ad coelos usque perlingens.
Deinde gesta sapieiitiuiu apostolorum.
35 Decern et quatuor sunt Pauli Epistolar,
Septem catboliese e quibus Jacobi una,
Dine Petri, tres aiilein iteruin Joannis,
Judie vero est sptima. Habes omnes libros.
Si quid est extra nunc numerum, non est ex gerraanis Scripluris.

11 Aevttixr re. Deest in pluribns.
12 Aerepo Nftoc. Cod. Reg. 993, SsuTspov-
|.
16 f 'I<>6. Cod. Reg. 990, !/ 1. 39 -lat. SicRegii 1res, Chig., Val. et Coisl.
17 SoJojmrtlat. lia codd. duo Regg. Ed. S0X0-
{UtfVTSUU.
25 Ma tir. Codd. duo Regg. <j pia.
26 'Ex. Codd. duo Regg. roi.
27 \aru\.lcv. Cod. Cliig. el alii avtijXo, alii
AavirjX.
METRICA VERSIO.
Leviticus, Numeri, Legis tunc scita Secundx.
Post Jesus, Critx, Ruth, Regiini gestaquc bitii
Describunt libri. Seauitur liber lile, voculur
Qui Paralipomenon. Cunclorum est ullimus Esdras.
Quinqu meiris constant, Job, David, tres Saloinonis,
', et insignes Canlus, Proverbia sacra.
Quinqu prophelaruin sunt libri rursus, in uno
Bisseni vales sunt jiincl, nomina quorum,
Oseas, Amos, Mirliaas terlius, inde
Joel, ac Jonas, Abdias sextus, al huno post
Nauinquc, Habbacucque oclavus. Tum Sophoiiaxis,
Aggxus, post Zacharias, alque ultimus horum
Malacbias. Liber los uniis complcctitur omnes;
Esaiam est aller, Jereiniaiu tertius aulem.
28 'kpxala, etc. Hune versum a Billio in ver-
sione mtrica omissum supplevimus, descripsi-
iniis ilalicis.
Edil. yvr,3oi;. Plurinios et quidein genuinos Scri-
plune libros a catalogo suo excludit, quos lamen
Ecclesia veros ac legtimos esse pronuntiavit. Sed
i^noscendus est error, cum lise: scriberel Grego-
nus, quo tempore nondum quidquam cerlc ea de
re fuerat deliiiilum.
| Ezechiel quarto, Daniel post ordine quinto.
Hiiic libros numerare duo dalur atque viginii,
Tot nempe llebra;a; quoi sunt elementa loquelx.
Perge age jam Pacti libros numerare Rccentis.
Matthxus Christi llebrxis miracula scripsit,
Ausonibus Marcus, Lucas al doclus AchiVs,
Cuuctis Joannes, penetrans cleslia mente.
Inclyla apostolice classis tum gesta sequunliir.
Hinc bis septenx litera-, quas numine Paulus
itbereo scripsit. Sequilur post una Jacobi
Atque duplex Petri, 1res rursum auctore beato
Joanne; ac Juila; postremo est nica. Sunt hsec
Omnia divin germana voluinina charUe.
Quidquid prxterea est, baud inter certa locaiidum
475 S. GREGORII TIIEOL CARMN UM I.IBER 1. THEOLOGICA. :s
H". Ilarpipxat viol zov '16. A Ka\ xuv<5u.uta cav) l$aittvT.
8 8' 'Iaxw6 ( < , ait/pae Xuypbc 8Xe9po{.
'Pou6ci(i., \ Zupetuy, \ Aeul, tot 6' fcV 'Ioac. 4>Xuxt!8e( av6pt)it)v atjiasiv, xtov &x?-
Atp :'. vifloi, Av, NEoas'tjA, 8 'A<rf(p "E68o(aov, uae ^? J*") rojpbj, 5jt6po; &[uxto(.
VjOij 8' eysve [iv^stiiv Sito, '1/ jev, 10 "OySooy, i xpSo uXsto xXwp&v icav.
5 /, xal ;?, xa\ Bsvtapiv. EfvaTOv, AiifiToio itBov xax v exXuJ,s
8t [tpoi fj Scxaxi) aaavoi.
1'. Maan-re AlyvXTov.
IE'. ' ro Jtf<<>Ocrujc Ae*aUo;t>.
MiiTi^a; Ai^Ttoto xax<5povo alev dp!6(XEi,
"; xev 7COTpoxT)( xpxeX ~i) '. To 6s vdjxou /pa^ 0!>; 8xa !v tote itXal
A"(iaxi p.ev irpdrctTcov y") Aaviai n 6 p.01 EyrpatpE rf xpaSt].
Asxepov au patpxou ?6pa<jev oXofiivou. O yvtbori 6ev aXXov, ire\ o6ac obv Ivo ye.
Tb tpTOv au, uxvitejuiv atp xal yata xaXucpQij. O HTTjcEii CvSaXjia , xal Sirvoov elxtb.

262-263 x'- Patriarchal filii Jucuft '.

Diiodecim ex Jacob magno paire patriarch; :
Ruben, ei Simeon, el Levi, nsiiper bis Judas ;
Postea spiirii, Dan, Nephthalim, Gad el Aser ;
Kursus nubiles es sponsis, Issachar,
5 Zabuln , el Joseph , et ullimus Benjamin.
XIV. Plag JZgypti ".
Plagas impix jEgypii semper animo recense.
Hi formules magnam Dei polenliam.
Primum quidem fuit sanguine lincla aqua terrae ;
Secundo ranas edidit perniciosas.
S Tertio culicibus aer et terra obdueta sunt.
Quarto cynomyia repente apparuit.
Quinto jumenta dira lues invasil.
Ulcera in hnminum corporibus orla, sexta sunt plaga.
Sptima, pluit grando igne mista, imber insociablis.
it Octava, locuslis periil quidquid eral viride.
Nona, /Egypti solum nox involvil.
Primogenilorura autem mors decima fuit plaga.
XV. Mogtis Decalogut'".
Has decern leges insculpsil olim Deus n tabulis
Lapidis. Tu vero mihi eas in corde inscribe.
Non agnosces alium Deum. siquidem adoratio sola unius est.
Non fabricabis tibi vanum simulacrum cl morluam imaginent.

Alias Bill. 57, p. 99. " Alias Bill. 55, p. 99. " Alias Bill. 55, 5C, p. 99.

XIII. TiTOt. arpipyai vlol rov 'laxt)6. Sic 6 Kvt'jtvia, musca canina.
cod. Keg. 993 et Vatic. Edit. . v 8(8 7 Avrpo. Ha codd. Regg. 1res, Chig. et Val.
. Edit, \oiy6f.
I & Aarpidpxct.Codd.Regg. duoelCbig. 9 "Apixro. Int. . Exod. ix, U, jv
T.aTpipxai. Si {. xal tb ()! Tfj ^|-
XIV. 4 '. Sup. lin. Reg. 991, av8o)xsv. XV. l 2i6a olor ro 7*. ,nl- **1 r"71) m*
J. Ixrlasffcrtr. Cod. Vat. oxvssjlv. vd.

METRICA VERSIO.

XIII. PATRIARCH. HI.II JACOB.
(DilHo intei prte.)
Bis senos magnus patriarebas remore Jacob
Eiluxit ; primos Ruben, Simeona Levimque
El Judam. Tum deinde nolho lluxere cubili
Ancillis nali, Dan, Nephlalimus, Gad, Ascrus.
Post autem veris uxoribiis Issachar, alque
Zabuln, et Joseph. Postrcmus Benjamin exit
xiv. gypti plaga.
(BHlio interprete.)
iEgypti plagas semper numerare memento,
Ut paveas sancli robora magna Dei.
Ilumina purpureo sunt primum tincla cruorc.
Hinc tcllus ranas edidit innmeras
Acra post ciniplics lexeruni, arvaque cnela.
Tum cynomya ferox visa repente fuit.
Quinto quadrupdes mimes mors saeva pereniit :
Sexlo ainixerunt ulcera Nilicolas.
Hrrida post grando cecidit, simul igneus imber.
Octava at rursum plaga locusta fuit.
Hanc plagam horribilis caligo deinde scula est.
Ultima primigenum mors inopina fuil.
XV. MOSIS DECiLOGUS.
(liillio interprete.)
Has Patrie seterni bis quinas dextera leges
lnsculpsit saxis : tu vero inscribilo cordi :
Nullum aliud tibi numen eril, nee, quem mihi debes
Odium, divinumouc alii praeslabis honorem.
77 SECTIO I. POEM ATA DOGMTICA. IVS
ti O ({.6{ f*VT)iJ!) x^bi , . A "Emit' iTJXE. euaav xatayvfaac
' itivra uXajss xal ixtievra. 1 5vij xal evot, elt' fjpxeae
*OX6io;, fjv Toxeese epfl xpiv, fy rceoixe. ?] {pat; v nXefoii
-. vSpoijxSvov ^ ayoc, XXo-prjc
10 "EXeev 5p8T)v irevtrjxovrapxai SOoj.
EJv^, xXewco5VT)V te xaxippova, u,ap-upav te 'Iop8vTv 6tT|X6e (itjXut) tcujv-
10 YeuS), aXXotpuv te n6ov, omvOijpa . Flupi S' vtjXeev aplati ; oupav&v
1- i r 'Hiov npopr'pov xal *Ou.oO 8opv xal xP'v 'EXii<rat)
'EJicaiov. 'Atpjxev. ' xal toutou '
Oafwtt' 'HXfou to . 15 'Iop6vi)v SirjXe xtiXurrij tejuv.
Kipai pwrov ) xal Setepov
Tifa 9i]xev aX&lv eUTxvou noXet.
'EOpe^e xpev itXoua) Iapa9av, TJatSa; 8' 6t]po'.{
Mixpot; iXaou xal Xeiipou Xei^vot; Ai^ivTt (5eJutT' | ',
5 H xai tbv utov x vexptv us^piaetv 2 fuvaxa xPou e>5<xato
Heipev. Tetdv t' x ,
20 -fttl Xaiou- tfl 8 2ouvau,Ti8i
5 Nunquam inaniter memineris magni Dei.
Dies omiies feslos celebra, sive insignes, sive minus solemnes.
eh*, si parentibus gratiam referas quam decel rcferre
r ge homicida: manus crimen, extraneique
Culiilis, furtum malignum, teslimonium
10 Falsum, alieni appetiiionem, igniculum mortis.
264-265 xv'- Elt et EHsai miracula \
sunt miracula Elix prophet Thcsbilse.
A corvis primum pastus est. Deinde
Davit ipse copise viduam Sarephta,
Ex exiguis olei et farina; reliquiis ;
5 Cujus et (ilium a morluis insufflando
Excitavit. Pluviam ce-minuit verbo Del,
Postea demlsit. Victimam postquam luslravisset
Igne novo, et novo apparalu ac inaudito vixil
Cibi nihil deguslans diebus plurimis. '
10 Igne inleremit geminos quinquagenarios duces.
Jordanem trajecit, aquas pallio dividens.
gneo curru ascendit in coelum ,
Simul vestem et gratiam Elisaeo
Reliquit. Cerne et islius miracula :
15 Jordanem pertransiit, divisls pallio aquis.
Fontes sale fertiles reddidit civitati.
Pueros conviciatores ferarum morsibus necavit.
Sitienti aquarum rivos ex Edome duxit
Exercitui. Viduam a creditoribus liberavit
30 Foniibus olei. Sunamitidi liberie carenti
-Alias Bill. 154, p. 204.
tfr#}o-(j. Id est, pronuniiaveris nomen Dei. 8 Kai roi. Quippe aquam infund rogo jus-
7 Toxiecci. Codd. tres Regg. et alii . serat Elias. Nibilominus ignis rogum corripuit el
8 'ArCpopdrcr. ha codd. Regg. quatuor. Edit, absumpsil.
vpiovov. 10 . Cod. Vat. irsvTTjxovTpYou.
10 '1. Reriim alienarum cupiditas, 16 Ezxrov. Non solum dulces aquas ad bi-
mortis est fonies. bendum reddidit propheta, sed etiam fertiles, lia
XVI. tit. Ei Oaiuaza. Cod. Yatic. ut agri antea steriles, iis irrigaii fontibus, fertiles
vadrent.
METRICA VERSIO.
Ne statuas unquam simulacraque morlua (ingas ; Olei et farina; reliquiis pauclesimis :
Neve lui Domini lingua tere nomen inani. Ejusque ab orci fllium exlraxit sinu :
Sabbala legitima tibi sunt servanda quiete, Mox ipse coelum claudit, et pluviam negat.
Tarn qn:e tecta umbris, quam quae sublimia sensu. Flauiuiis vorandam victimam plane novis,
Felix, si mrito cullu vencrere parentes. Novoque more Iradit, et mullos dies,
Ne quemqiiam occidas. Alieni foedera lectl Oinnino capiens pabuli nihil, cxigil ;
Ne violes. Nee le construidas crimine furli. Binosque flamma miiiit ad stygem duces.
Neve aliquem testis mendacibus opprime verbis. Jordanie midas pallio imraisso secat.
Nee cupidis oculis aliorum com moda lima : Curruqne vernis igneo clum petit.
llinc namque a-tenue quxrunlur pabula morti. Cum veste linquil gratiam Elisa; suam :
XVI. ELI.t: ET ELISJil MIIUCULV.
Eximia cujus cerne jam miracula.
Jordanie undas pallii lartu secat.
(Billio interprete.) Sterilesque fontes urbis edulual sale.
Juvenes ferarum morsibus nccat mprobos
mira sanctus Elias quondam edidit. Sxvamque triniseximil caslris sitini.
Htinc primo corvus aluil : ac Sareptiam Per munus olei debito grandi levai
Post ipse viduam nutiiil perquain amputer, Viduam : allcrique (mira res) dat (ilium,
 S. GREGORII TIIEOL. CARMl.NUM LIBER I. THEOLOGICA.
Ox 6vr' tuiy.z , x" ix VExptbv irXtv.
Mopv t' irUayvi x roSa, \ itXetosiv
"Hjauvs XipAv vSsEn-ipa tpoyf,.
NaijJiv 8i . ixxaO^jpa tbv Epov,
25 n(inei Tieet t!]v vsov et' afvijv
"EuXeuje vitoi ix 5'jOwv 'IopSvou'
S'jptuv i toc EXxovta 6-}ei ;
"E&jxev ExOpo* rtta xpov
npoEto, Xs7tpiv ipya. \ VEXpi vExpv
30 "Hyspiv, 6YY auvtEOcvtuv .
!Z\ 'Exlupuftfux el laptvpicy HXlov
xaJojieror Xnpeior.
A5-71, jsve, xl ap7rt ttj SiStuvia;,
i0
A Outo 8k x^P' '"p-j'O, \ <{>iXo;ivti>
npo9<JTT,v 'HXav tv ),
AtjxoO xaxovro; t rJAz'.z, 8$ *
5. xal [uxpbv TjvSXaiov v ^,
Ka\ 5pi Xpwv pia Xxpuu.Avo;.
8' -fciSiIii (XEtaSoaa ivtp,
T)Y]v, tp^ouffav oTxov, Eups tjv Witv.
TaTi]{ Tbv uibv 'HXta uvra ,
10 8avvTa vExpuv jav<rci)<r iou.
Mf,Tr(p 6, itplv xXaiousa ttjv -i'.iav,
'Enveto (i<TT)p au6ij ibStvtov 6xa.
IH'. lepl rj} roD XpitTTOv yvrsa.lopa<;.
Matato to50v, eEtte, ^b, Aoux te ip'.ato,

Deilil filium, eumquc a mortuis excitatum reddidit.

Vencniim dcpulit ex herba (colocynihide), el pliirimo.
Faine laborantes refecit exigua dape.
Naamait Symm cum a lepra iiuuidasscl,
25 linmisit eumdein Giezi morbum. Posihac sccui-i:
In aliuiii traxit, ex into Jordanie vado.
Syrorum, qui eum capturi veneranl, oculis caligincin oflundctis.
Eus tradidit hostibus. Deinde exercitui cibos
Apponi jussit, leprosorum opera. Mortuus mortuum
30 Suscitavit, simili composilis ossibus.
XVII. Epigramma in lemplum Elue, quod Xnpeor appellubatnr
IIa est, hospes, illa Sarepta Sidoniae,
: est lurris vidua;, quae bumanissime
Dci propbelam, Eliam Tbesbiten,
266267 Cum fames grassarelur per urbes, bospilio excepit :
Si Quae paululum olei in cado,
El uianipiiiuiii farina; duntaxat habebat in hydria occullalac :
ll.ee aulem libcralitcr Iribuens hospiti,
Fontem qui pasceret familiam suam, consecula est pro dono.
Hujus filium Elias vivcnlem qui paverai,
10 Eumdein mortuum ad vilain revocavil e mortis icnebris ;
Et mater quae prius dbat se filio orbalam ,
Eflccia esl rursus parens absque partus doloribus.
XVIII. De Christi genealoga ".
Matihauis unde, quaeso, magnus, el opiimus Lucas,

* Alias Bill. 20, p. 195. " Alias Bill. 39, p. 99.

21 ix. Sic legendum versus postulat. Ed. Ix.
24 ExxaOfya. lia versus et conlcxlus viden-
tur postulare. Edit. IxO^pE.
29 pyou Hic significat miraculiim lib
rala; ab obsidione Samai ias, qua earn Syri einge
baut, qui subito limore correpli divinitus immisso,
omni belli apparalu in caslris relicto el ,
noclu confugeruni ; quod primi noverunt civibus-
que nunliaruiit leprosi.
XVII. t:t. Ei ptapTvpwr, in marlyrum
tedem. , x^ps'^, vidua; domu$.
(i 'Ydplq. XExpvtiroc. Coiiibff. legil 8pa xe-
METRICA VERSI.
Avidique rursus faucibus lelhi extrahit.
Tum labem ab hei bis pellil : et magno agmiiii
Pastu minacem pellil exiguo fameni.
Namaamquc Syri corpus a lepra eluit,
inficilque servulum. Post asciain
Ex imo in allum lluminis trahit vado.
Syriaca castra, visibus capia, hostibus
Tradit, deinde saturai appositis cibis.
Junclisque reddil inortiiuiu vilae ossibus.
XVII. EPIGRAMHA IN templuh ; QUOD Xiptov
appellabatur.
(Billio interprete.)
Hospes, Sareplam cernis hic Siduiiiae,
xpuu.uiv7)v. Al. 8pia xxpuu,pivri. Verisimilius
opa xsxpu|X|ivo;.
xVlll. tit. 1 rtj, etc. Cod. Reg. 991 addil
itapa tu xa\ Aoj/..
1 , eix, tfa, Aovx p-
pto-TO, etc. Sic dislinximus, addila inlerrogalione.
Edit. Maxoao iiOev Et7t (iY*i Aouxk te <?ipi-
oto, etc., quod ipsi Benedictini verlerant : Mat-
tlia'ut aulem magnus scripsii et uptimus Lucas : alium
quidam Ule, ele... quod cvidcnlissime meiidosuiu
corrigere praesumpsimus. (Caillai.)
Viduxque turrim, quae pium valem Dei,
Cum premerel urbes spera vindex fame,
Perqiiam hospilali pectore excepit domo :
Gui nil habebat vas, nisi olei paululum,
Praeter l'-iriiia: paululum nil hydria.
Quod cum dedissel hospiti baud parca manu,
Hoc munus ipsum nutrit, el tolam doraum.
Hujusce nalum dum esset in vi vis alens,
Post luce cassum a morte revocavil slaiiin;
Et quae parens, ante, orbitalem luxerat,
EOecla rursus mater est, partu sine.
XVIII. DE CHRISTI GENEALOGA.
{Billio interprete.)
Matlbaeus quondam scripsil, Lucasquc tlitct Iuj .
481 StCTIO I. POEMATA DOGMTICA. 43*
Tljv puv y', aixapxqvSs (6Xoi( evOTxE yevIXiiv, A 15 'Ex 8s 8c yeveuv, tt piv Xeov, ExipTj; Si
A'. Xptorov xaTayoumv ' pxsY<5voto ; Ilaupxepov xb Epov TtEAOjxEV p.Ya 6a{Mt.
8* 6 xsv v Xsovesatv, 55' iv napoiffiv Xtjev ; U {iev itaupxEpov y^vev 6' ox luov ptox<v.
5 'Ej AauS u.ev Svaxx* yivout jSoo |<>oTpouiv tQ8e t xiaoOsv, i-r.ti-a 8e ei iv S^EpSsv.
"Ari7)TO u.exkeixs ieet 8i)(a, axxwv 8 5-108 .01,'(85,' 'I<i>yr(p.
ju'jipO" ; ni nvxov aicefpova XptaxovoSsuuv. 20 TOjAiov t)v JIiDfjii, ir+jv aaTCEppio; 8Xr,Tai
*i xev ^;, ijjup 8' wireiOeo iOy 'E6pao, xaiv 1 tv' XtdXoxo, fj xtva mjwv
AauSai. IoXojjuv te, NiOav *' Isav, iv uiv eXxev 'Eyyev, 5jiapxa cp!Xr,v xalxxjjiv /ovra,
10 " te (ov {isy^ou itotajio, asiX^iov XTtspfiaivEcv t>6i|xvco te yovov xa; olxov iiq-r/,
AJxip y' EaY^wv T5 (paEivoxaxiov 8" Upf/ov. "O'-fpa. xs (*1) vtuvu(xi v vopwirotsiv ].
Xpiaxo S" u.orep' sxsv, ava Y?. *PXtaPs" Te- 25 TouvExa xpuirxov eoO poxeou t8'
Tovexa MaxOaoi jxv EYp<J/axo itvspaxi Oe<j> [jEpov.
Toj; ZoXopwvxiSa;, Aoux S' NOav 6pouv. MaxOv x SoXoitIivo ywv yivoj, t|YYx' 'EaOv .

Alian) quidem ille, aliam vero isle libro edidit gencralionem,

Quae Christum deducil a sanguine primi parentis?
Cur autem bic plures avos numcravit circa fluent, ille vero pauciorcs ?
5 In Davidein quidcin regem generalionis fltixus apud utrumque
Indivisas est ; postea finit bifariam, postremo autem
Una fertur in Christum, veluti in immensuiii mare se cffundens.
Sic considera, et men assenlire sermoni :
Ex Davide nati sunt Salomon et Nathan, quorum ille qu'idem ira* il,
10 Veluti fluxum magni fluminis, regium sanguinem;
Hic vero nohilium celehcrrinioi-iimque sacerdolum.
Christus autem utrumque fuit, rex magnus cl sacerdos.
llaque Matthxus enarravil, divino afflatus Spirilu,
Salomontiadas, Lucas vero Nalhani nepotes recensait.
15 Ex duobus autem gencrationibus, si ex una quidein uberius, ex altera autem
Conlractius fluentum decurral, non valde mirum est.
Sed quidem conlractius ; gcncralionum vero non est par numerus.
Sic primum distract sunt, postea in unuin convenere.
Die vero mibi, quomododuorum patrum Alius sit Joseph.
20 Lex ea eral Moysis, si quando absque liberie morluus fuisscl
Hebrxus, ut frater mortui aut aliquis afflniutc conjunclus
Et propinquus, statim ipsius uxnrem dilectam el possessionem accipiens,
Procreare! defuncto sobolem, et domuiii augerel,
Ne nomen ejus inter homines periret.
268269 25 Quare arcanum hoc de Deo homme fado inveni :
Mullan ex Saloinone trahens originen), uxorein duxil Estham.

2 BieXoi. Sic cod. Reg. 991. Edit. 6.
3 A Xpicir. Codd. duo Regg. et Chig. aT.
Ibid. pxEfovoto. Cod. Reg. 991, sup. lin. xo -piu-
'ASp. * qua tribu nihil de sacerolibus Mouses loeutus est.
7 XvuzpeO'. Sup. lin. cod. 991, svjiu,YExai.
8 r xsr. Cod. Reg. 991, sup. lin. -.
9 'Ecar. Cod. Reg. 990, Issav.
40 '. Sic codd. Regg. 59, 990, 992, 995,
Chig. et Coisl. Edit. Mou.
41 IqpQur. Ha-c Gregorii opinio rpugnai Apo-
stoli verbis, qui asserit Christum de ea tribu fuisse
de qua niillus allari pra'slo fuit. Manifestum est,
inquit, Hebr. vu, 15 et H, quod ex Jada onus, in
18 "Ajeper. Cod. Reg. 991, sub lin. ouv>epoi-
oiiffav.
21 Kaiv f( Tir". Codd. duo Regg. xanyvf,xtv.
Vide Casaubon. not. 26, in Luc, ad calcem Com
ment. Novi Teslamenli Grau-i.
25 Kpvxxy. Codd. tres Regg. p.txp6v.

METRICA VERSIO.

Verum non simili scripserunl ordine Christi
Natales quibus ille Adami de sanguine ftuxit.
Cur vero plures nuineraveril ille parentes,
Hic contra, brevius numurum concludat avorum,
pediam. Fliixu non dispare curril ulerque,
Donec perventuni est clari Davidis ad anuos.
Tramite post bilido cm runt, ac denique rursus
In Christo nostra; coeunl auctore salulis.
Non secus ac fluvius parles dissectus in ambas,
In mare collectis tandem devolvilur undis.
Quod si lu noslris attentas vocibus aures
Prxbueris, verum, quod diximus, esse videbis.
Ex Davide Nathan fluxil, Salomonque parente,
Quorum aller, veluti magno de Ilumine rivum.
Sic traxit regale genus, sceptrumque superbum :
A paire sacrilituiii duxil genus aller eodem.
At Christus simal el princeps erat, atque sacerdos.
Ergo Matthxiis, divino Numine pulsus,
Enumerat Salouiontiadas, seriemque nepotum
Hinc trahit : at contra Lucas, Salomone relicto,
Arripit insignem Nathanum, Nalhanique nepote.
Ex duplici porro genere baud mircris oportet.
Chorions ai|ii.c st rivulus alter ab illo
Manet, ab hoc rursus currat contraclior alter.
Quanquain si nobis recto proprieque loquendumcsl,
Haudquaquam magis hie contraclis labilur undis :
Sed genus hoc lanlum numero minus, aniplius illud.
Sic primo sectum genus est, ac deinde coivit.
At quonam pacto duplici paire fluxit loseph
Lex ea Mosis erat, si quern mors aira tulisset,
Hobnea de genie satuin, naiisque carenlem,
Prnlinus ul I'raler, vel sanguinilate propinquus
Uxorem exslincti capiens, censumque, dotnumque,
Fundcrel buic sobolem, ne nulla prole relict
Obrueret lotuin tumulus cum corpore nomen.
Quarc de Christo arcanum mihi tale repcrtum esl
Malhaniis eximia Salomonis stirpccrealus,
Eslhx junctus eral : quo exca morte pereiiiplo.
 S. GREGORIl TIIEOL. CARMINUM LIBER I, THEOLOGICA. 8
To 8' p' Aotj>eiivoio, Na8t8r) MeXyJ. A 40 8' yysXoc 5xitv , iitEi 6|
Kai Ttji (iv 'Iaxo>6, xtjj 6* 'HXe\ fEvaTo ta8a;. lfEVeXr(v
'HX\ & Otjxivoto, lirsV yovov otiv' IXEinev, 'AyyiXXnv iou (ko-'.SJ xtjTpl,
30 Atya 6jwv ts Xx<> w ov, 8iita- MttP(X a(X9<3xpac 5y* avjYafEV .fav 'Aaptbv.
|rpo ^ 8' a3iXr,oi (jLtYe4> <| 8' icpf/.jv.
Aiaxo, xod -exsv uiiv SsXao ?0Xtiv 'Ito^ip. Oiix Irupov. ^ u.v aav 8fy_a, noXXaxt 8'
O'JTtu uiv Itjv, TtJ> 6' impace OiijjA 4)3t9. 45MYVUVXO. [IpaSsv jlv '|10
EOaTYXtSTUv 6' 8 iev ejt tv stv, '' If pi-fa >[ Naaaatbv, 8 8' an' 'lvJSx
MaxOao, 8{ 8' ^ Aoux tov vfiov. "Exto T]V. Metrarta 6' itEi toSXlv ftXsssv aY_A)
55 / ttjv xaXijv auji.(>>v(av. 'Aaaupiiov, Ba6uXv te T0|ita nvta xtvacv,
llm Aau*8 i; avax?a ipit 8(, eute tpaivOi) O8e tpuXuv t\u,oii6e 8iaxptSov aTjxa )
){ x ( tij 4 ; x (*fev 'Itoijtp, 50 juv 8i pjTpo; vipxETat aatXijac.
yE ; rapevLXTjc YaP ^1v w**i ^x Maphj 6, "Ex 6e ; Soxovro; rao, paEaOai ivory.
AU8]- Mxpi;x yap tp' .{ jev 'Aaptiiv. Auyousrou jiajiXtjo it 9 opa Eypatps navra;

Illo aulem niorluo, Nalhides nomine Melchi (cam duxit) ;

Et illi quidem (Mathano) Jacobum, isti vero (Melchi) tleli genuit filios ;
Hcli aulem defiineto, cum proleni non reliquisset,
30 Slaiini domum et nxorem illius Jacobus, non ex eodem ptre nains,
Accepit, cl fralri egregium gcnuil liliuni Josepbum.
Sic islius (Jacobi) lili us erat Joseph ; verum Hi (Heli) lexeum ascripsit.
Evangelislarum igilur aller, juxla nattiram (Christi genus) narra vit,
Matlhxus ; aller vero, Lucas, juxla legem scripsit.
35 Desinc perturbare egregiam concordiam.
Quomodo ad regem David revehkur Dcus, cum apparueril
Ex maire mortali immorlalis Dcus? el quidem ex Joseph
Quomodo lie? Virginie enim eral filins, scilicet ex Maria
Levita. Maria enim erat ex sanguine Aaron.
40 Testis nobis est ngelus ; siquideiu natale Praecursoris
Nunlians magna; lacis diva; parenli,
Ambas maires ad magnum revocavit Aaron.
Tribus aulem regalis et saccrdolalis impermislx erant.
Id verum non est. Distincte quidem erant tribus, ssepe lamen
45 Miscebaulur. Primum quidem ex tribu magni Aaronis flliam
Duxit in domum suam Naasson qui a Juda
Sextus eral. Deinde autem poslquam civilalem evertil exercilus
Assyriorum, et Babylon omnia jura concussit,
Neque tribuuin tune dislinclio srvala est.
50 Sic quidem per matrem ad reges ascendit.
Quomodo aulem ab eo, qui ejus paler videbalur, dicatvelim.
August! impcraloris jussu, cum cciisereiiiur onuies,

32 Tov dr. Cod. Reg. 990, uiv. idem,
6e3u.ov habet pro 0eo>o;. Cod. Keg. 993 et Chig.
consentiunt.
59 Mapityi yp. Certe si ex tribu Levi orla (li
nea masculina) i'uisset Maria, Christus ex slirpe
David salus el de tribu Juda ver dici non posset,
quod fidei et Scriptum adversalur. Vide infra v.
57, ubi Gregorios asserit Josephuni et Mariam ex
eadeni tribu orlos fuisse.
41 yaov. Cod. Reg. 991, sup. lin.
pxvaXoiptovou.
47 Il.liy. Civilalem, neinpe Jerusalem.

METRICA VERSIO.

Duxit earn Melchi, Nathanxo sanguine crelus
Malhanus hac genuil Jacobum, Melcliius Elim,
Quem rapuil nulla mors hrrida prole relicta.
Ergo domum illius capit uxoremque supcrslcs
Jacobus, fraier tantiim malerniis, eique
Josepbum genuil, sie Joseph lilius ejus
Vcrus erat : tarnen hunc iribuil lex optima fralri.
Alque ita Mallhxtis naluram scribere Christi
Insiuiicns, veram seriem numeravit avoruin :
Al Lucas populi legem rilumque notavit.
Quare ne verbis concordia scripta lacesse.
' Cur genus a magno deducil Davide Christus,
\ Visus in est noslro Deus immorlalis in orbe,
Progredicns casia1, per viscera snela parentis ?
Cur paler illius Joseph de more vocalur,
Cum non Josepho, sed sit de Virgine natus?
Ex Maria porro Lvales : nainqueab Arone,
Qui Levi de stirpe fuit, genus ipsa trahcbai.-
B ngelus est testis : siquidem natale propinquum
Dum Prxcursoris diva: narrare parenli
Pergit, ab excelso demissus vrtice cli, .
Ambas ad vlrent maires revocavit Aronem.
Nil porro commune tribus regalis habebat
Cum sacra, inter se lhalami nec jure coibant.
Falsum. Nain quamvis dislincta eral ulraque classis,
Utraquc jure lamen lhalaini pcrsa.'pc coivii.
Naniqut prins nalani llialaino silii junxil Aronis,
Nasson ab illuslri qui sextus fluxil luda.
Alquc ilidein Assyria; poslquain manus impa ferio
Everlil Solymas, tum nec dislinclie cena
Srvala esl tribuuin, generis nec seclio prisca
Sic ille ex Marii rcgali est sanguine crelus.
Die age, quo pacto Josepbum habuisse parcnlcni
Crditos esl ? Magnus regeret cum legibus oi-ieiu
Augiislus, cnelos perscribere nomina jussil.
Ergo quisque suuin patria cum nomen in urbe
4S3 SF.CTIO I. POEMATA DOGMVTICA. 43
"AXXoi av t' SXXflaiv irroXEasi <?^* 'A6paa out' \ TOtaSs, na NaxopSao.
;, AautS Si iXov iriSov alt{<a xi'xavov "6.5,; 8' 'I S32X txsv, 8{ 8' Sp' 'loSav.
55 ^, ^ xXitotat iYav 8 Xpiurov, 8 x Glajipr,; 'l'api; txev. 8, ',.
'Ajiftepot, (iVTiJT] t tXt), xal xsSvb 'Eaptbjx, tov '>{, 3; tov 'AjjuvaSu,. "0;6e Naaaaiv.
rp'{^{tsvoi. ^) yp 15 Eav. r8' vt (pa-cvt) 75 Nasswv 6' ai, aXuuI>v. 2aXu.wv, {-',
MtjTtip Jtapoevix'}], texe tovto; avaxxa. ['uft6.
Otu) xaV Si ; avpxEtai |. "]8 8' 'liaffai- 8' x u.Ya; Ii:Xsto Aau6.
60 "EjiraXi uiv yevejv Aoux pyac tfto.*e. u.6(i> Aau8i; 8k, NaGav, 8; MaiBiv utbv -xtev,
E!;'A8ay sxXpiaToto.'Eu.o\8"A8iu. '-. "; Mavv. Mavv, MsXsv txe. "0; 8' 'EXiaxefu;.
Xetpl ; 'A8ix yvst\ 'Ex 8' 'A8p.oio "O tov 'luxivav. "O tov 'IidsJjy. "Oc, tov 'Io6av
2t8 .'' 'Evto. , ;^ Kaviv. 80 Tsivato. , ujiEtbv. , Aeu. 5,
8' TJv MaXeXsf.X. lapfcS, 8 itaiSa -Ov.
65 K.EVOV "Ev&jt, 8;C<jo opavbv ?jX6ev ep9s. , . 6" 'EXtsCEp. Tou8e, Twecp.
ToOSe, MaSousXa sxev, 8 uUa YevaTO AxX- 8' "Hp. 8' '(8. 8* au toxi; .
8, Nus icatip. Hju, Neo ulo xsivou. [Ktoajx.
Tx 6" 'Apaj8, Kavv, SaX S* vwoeiv ., Itjv 'ASSE. , . 8" to, Nijp.
Ylov "E6sp. "; Sk nt. 'Ex 8" , 8' 5, aXaDiljX, Zopo66eX, 'Prje, 'Itavav,
70 "Erat '. Kevo 8 Sspox txev, 8 txe 85 1o6ac, '. ejjieeI t' au, ,
[NttXup. \ MaO, Nayya^, \ 'EsXeEu. 6' Naop,

El alii in alus urbibiis scrberenliir

Patriis, charam Davidis urbem, illico pelierunt
55 Bethlehem, quae suo sinu magnum excepit Christum ,
Uterque, dilecta sponsa el inclylus Joseph.
Ui hie scriheremur; ex eadem enim erani tribu. Hic aulcm in prxsepio
Maler Virgo totius mtinili peperit regem.
Sic el per palrem ascend! ad reges.
60 Inverso autem ordine magnus Lucas generation duxit
270 271 I" Adam a Christo ; mihi Adam in Christum vnnit.
Manu Dei primus Adam conditus est; ex Adamo
Seih nalus est. Hujus autem filius Enos. Quarlus fuit Cainan,
Hujus autem fuit Malaleel, hujus Jared qui genuil (ilium :
65 Is fuit Enoch qui vivus in ccehim sublatus esl ;
Hujus vero fuit Mathusala, qui filium genuil Lainech.
Hic fuit pater Noe. Scm hujus Noe filius ;
Ex isto Arphaxad, Cainan, Sala ; hujus autem dicunl
Filium Heber. Heberi vero Phalec filius. Ex Phalec rurstts
70 Fuit Ragab. Hie genuil Seruch, qui genuil Nachor.
Post hos rursus Abraham filius Thara Nachoridse.
Abramides autem Isaac genuil Jacob, qui el ipse Judam.
Verum hic ex Thamar genuil Phares. Hic autem Esrotii.
Esrom genuil Aram, qui Aminadam. Hie vero Naasson,
75 Naasson autem Salmon; Salmon Boos ; ex Boos Obed;
Obed Jesse; ex isto magnus prodiit David.
Ex Davide autem Nathan, qui Maihan filium genuil.
Is Mainan. Mainan genuil Melean. Hie autem Eliacim.
Is Joannam, qui Joseph. Hie Judani
80 Genuit. Huius Simeon ; hujus Levi ; ex hoc autem Maihan.
Hujus Jorim ; hujus Eliezer ; hujus Josephus.
Hujus autem Er ; hujus Elmodad ; hujus filius fuit Cosam.
Ex Cosam fuil Addi ; hujus Melchi ; ex hoc Neri.
Ab hoc Salathiel, Zorobabcl, Resa, Jonan.
85 Judas, Osoc, Semei el Mathias,
Mahal, Nagge et Elim : ex quo Nahum,
54 . Cod. Reg. 990 cl Coisl. axpuots. ab evangelislis petere licet, tum quia lota Hcbraicis
60 '1. Hic carmen novum incipit in cod. nominibus constat, a quibus vix dici potest, quan
990. cum hoc titulo : Hspl t^ YVa*Ya "5 xPl* tum Latinx musa: abliorreanl.t
Aouxv. Hic totam genealogiam, ut est 65 " depOel. Cod. Reg. 992. ^ pOei.
apud Mailbxum et Lucam, versibus prosecuius est 70 '. Cod. Reg. 992, '.
Grcgorius. Nobis eamdem, inquil Billius, carmini- 7G ' S\ Cod. Coisl. '061)6 8.
bus exprimera minime placuit, turn quia cuivis earn 82 'Hp. lia cod. lieg. 990. Edit. .
METRICA VERSIO.
Scriberet, extemplo Joseph cum conjuge casta Tradidit, a Christo incipiens, in Adamque quiesrens.
Oavidicam, in tabulas ut nomen utrumque referret Contra Matthxus, dum telain orditur camdem,
tUua etenim tribus amborum), perrexit in urbem. Incipiens ab Adam in Christo finivil lesu.
lieque orbis Dominum peperit sanetissima Virgo.
Sic etiam ad claros reges ex parle paterna (Ltera non vertt Bilius, el mrito. Vide nolam
Ipse siii generis ducit primordia Christus. wi versuta 60.)
Quinetiaui inverso Christi genus ordine Lucas.
487 S. GREGORH TIIEOL. CARM1NUM LIBER I. THEOLOGICA. 488
'AluL, 80(, xai 4i(ri)cp, ifil 'lavva A
xal Aeul, xal MatOiv, HXel, -Ico<%. ,1- zov Xpietov IB.
AouxS uiv . 6i MatOato uiyaj ! A6sxa 6' XpisToo LisTXo(o (xaOijxa.
0 'E$ - uv uixpi <*^. > -fnv. ; t' 'AvSpsa -ce, 'Iwiwij ', .
'EvOev Sa Aoux ttv lpeTxr,v ; 6' tjs !:>- 6 ' , ;,
TOpv, T(ji)<n Tvouc avaxTopiov. ,-, * , xal 'AXaiou -
EiaW ' bra xal tve, XeXeCetbl 5 .,eufa. tt S|MJV j o0 atb. _ .,
aut8r({, EoXoiuuv, ',, 'A6ta; te, 'Asi te.
95 8' jaT Isxev. '0 8' ; fcv .. K>. 7a roO Xpietov MarOacr.
';;, t|8' ., t8' "Axa, 'Eiexia te,
KaV Mava3T, xal 'Aluo, ;. icsiTa ftSXoto , mrfo' pe
'kxovEa, aXorrov 8v Iftayav i Ba6uXva Xptoro 4va poxitu nLiaTt xtpvajiEvoi.
SaXaQif/, Zopo6a6X, ', lj8* 'EXiaxE\[i, IpwTov xiv Xsrpoto mxprjv rauetijaTO votov,
100 'Awp. ToSs, . S" 'Axfv. 6' 'EXrcfo. EIO' xatovrap/ou natSo ^ p.eXi.
" 'EXt^Ep t,v. , MaxOv. 8s 4axc>6. 5 Tphov au ) <fXfa I6ese 1-
*1*;, 8{ Soxstxe ^ , !(. T-paTov, :8. fjLya EUvauE xal avip.ou;.

Amnios, Mathalias, el Joseph nique Jaiina ,

Melchi et Levi, cl Maili.11, Eli, Joseph.
Lucas qu'idem sic : quomodo vero Matlhxus !
90 Ab Abraham usque ad David, ut dixi ;
lliuc inde Lucx sacerdotalem dimidens
Progeniem, tcxil seriem rcguni.
Quolquot autem, el qui sunt, narrabitur.
Davidis filins Salomon, Roboham, Abia et Asa.
95 11 j s aulein Josaphat. Septimus vero uit Joram :
Osias el Joalhan et Achaz, Ezcchiasque, >
Et Manasscs, el Amos, Josias. Postea vero
Jechonias, quem captivum in .ihyloncm duxere,
Salathiel, Zorobabel, Abiud etEhacim.
400 Azor, hujus autem Sadoc : hujus Achim ; hujus Eliada.
Ilujus Eliezer fuit; hujus Malhan ; hujus Jacob ;
Ullinius, qui videtur Christi pater, Joseph.
272-273 XIX. Dixijmii Christi duodectm '
HpnileciiH Christi niagni Dei disdpuli,
Petrus et Andreas, Joannes et Jacobus ;
Quintus eral Philippus, sextus vero Bartholomus,
Matlhxus, Thomas, Jacobus Alphxi,
S Judas et Simon, et non nominandus alter Judas.

XX. Miracula Christi secundum Haltliauin ".

Matlhxus libro prodidit miracula quxcunque fecit

Christus rex mortali corpori mistus.
Primum quidem, lepra: gravem exrussil morbum,
Deinde ceniurionis famuli lirmavit membra.
5 Tertiiini, soerus Petri febrem exslinxil apprehensa manu.
Quartum, magnam procellam et ventos sedavit.

* Alias Bill. 58, p. 99. " Alias Bill. 40, p. 101.

91 AevxiL Sic cod. Coisl. Male edit. Aoux. vi) xal ; pro Tiuowtjc t* 'lxtoCo;. Codd.
itapi. Cod. Coisl. super, lin. ;. Val. el duo Regg. 'Av8pa(Te.
XIX. tit. tov Xpurrov. lia codd. duo XX. tit. Ttov Xpto-rov, etc. Val. 35 (
Rsgg. et Vat. qui addit IB'. Edil. IIspl tv 88 ..
'AtoutoXv. 6 . Reg. 990 et Coisl. r.Ovaac.
2 IliTfo z . Cod. Reg, 992 ^?. 4wiv-

METRICA VERSIO.
\\. PISCIPU1.1 CHRISTI UlODECIM.
(Dillio interprete.)
Discpulo1 haboil msenos Christus lesus.
Hl. Petrus, Andreas, Joannes, alque Jacobus,
Matlhxus Thomas, cum Juda Bartliolomxus,
Aller lacobus, post cum Simone Philippus,
L'lumus esl aller, non cerle fandus, ludas.
XX. MIR.VCI'LA CHRISTI SECVNDDH SUTTBAUH. VERSiatlS
ELECUCIS.
{RUih interprete.)
Hsec qnx morla|i chris,us cum carne pa,ravU>
Matlhxus sacrx prodidit historix.
Depulit infornlein pVimui de corpore lepram ;
Alque lullt fmulo ceniurionis .
| sooril Pelri violenla febre ^,
Venlos et ductus comprimil xquoreos.
*8 SECTIO I. POEMATA DOGMTICA. m
.iaifiova [ ussji xb , v rspyssi^voii. A "Apxaiv, /Xic xiroaps;, jv xpo;.
"Exxov, tjv xXt'vr(v fps aap u,Xsaiv. ' 6 xal Sxaxw, Oetjv ^XXaexo iop'-fiiv,
"E65oxov, a^a|iivT{ ot>y]v a^Osv au.opoonj. ( iXoi eXow t:Xov.
10 "Apxovto ^ 8^ ^ 9- 25 'OxxixaiSxaxov 8e, sEXTvat)c vooou
"Evvaxov ou, TiKfXoIit roipsv ao. 'Ex S' eXa6vxoc ' x-ud naxf;p, Xuaxo iraSa Xov.
: ;;.',v'j, o XaXuv t^s Xyov. 6xaxov. 'Evvoaxai8xa-ov, ao 9u,u,ao4v 'Iepi^oi
vSixaxov, rjpijv x^P* Xjaxo 8egu.uv, TuXo eivo6!oi 8wx reopeuop.svo.
" 6 8a'.u.oviou x' oaxa, 8u>8xaxov. Eixoaxov 8' ayt; Tcpsv 6u.u.aai, mrjp x* IXuas
15 "Ex 8xaxotoxpTOv,xovou6uoxa!8sxa:iXias, 30 Touvaxa, $ epoG Xfxaxa nivx' Xaa.
KvSpwv x'XiSa; itvz' nb nivx' exXtov. . 8 Bi0avtiq8ev l>v ra3ra u.Yi<rcov,
Tixpaxov x Sxaxou 8, ^ vija rotesai Er]pi)v ouxfjv, t u.iv xapTOv tSv.
Tot; 8' :xi$e ^.Ye tivto pivojjLEVO. 'Ex 8' )(] axaupoo jSau uxixo;, o!xou.cvoio
Ilivx xaiixaxov, Xavavaia itv&uu.' eSiwe, , xa\ vr(o p nxauxa 5yT).
20 ,\ x^P'Ci^svo iioXX Xixaouiv]. 55 Taa 5 ^, Yaij itep oxtae ,
"Exxov xai Sxaxov, STrupiSa Xtiov I--' zb Jkznk Ka\ vaxue xpt6ou Xcfyav aveypop-svoi.

Quinlum, dsemones in porcos misil, in terra Gerasenornm.

Sextum, eo jubenle, lccium suuni tu) il inembris caplus.
Seplimuin, tangcniis euinliaemorroiss% sanguinis protluviuni sisiit.
10 Oclavum, principis filia ail lucem rcdiit.
Nonum, ccis reslituit visum. Dccinium, ejecto
D.enmne, non loquens voces reddidit.
Undecimum, Sabbatoaridam manum vinculis solvit.
Duodccimum, oculis aique auribus a damionio caplos sanavil.
15 Tertium decimum, cophinos duodecim iniplevil
Et virorum quinqu milita ex quinqu panibus.
Quartum decimum, navein assecutus est pedibus;
His cessil magnum marc procella agitalum.
Quintum decimum, e Chananaea malum spiritum expulit,
20 Gralilicans inatri (nullum roganti.
Sextum decimum, Septem sportas reliquerunt ex Septem
Panibus quatuor millia, fuitque salurilas.
Septimum decimum, divin. un immulavit formam,
Appareils amicis suis sole splendidior.
25 Octavum decimum, a lunse. morbo,
Rogante paire, dileclum liberavit lilium.
Nonum decimum, lumen oculis, ex Hiericho ^
Egressus, ccis in via prxbuit.
274275 Vicesimum, lucem reslituit oculis, sauciata sanavil
30 Genua, e templo piacula omnia ejiciens.
Miraculum autem Licihauia progrcdiens fecit maximum,
Aridam subito Gcum, cum earn sine fruclu vidissel.
E cruce vero profunda! fusa; sunt tenebrae, deficiente
humilie, el latum lempli velum scissum est ;
55 Goncussa terra, supra terrain saxa scidit,
El mortui tmulos liquerunl excilali.

14 ciara, lia Coisl. et Reg. Edil. xoOaxa. 25 . Coisl. Scbol. I^m{>ev. Reg. 9,
16 'AxeUoj*. Super, lin. apxwv. sup. lin. i'j;ici-'i, ostendit.
17 Ki-fjiaaxo. lilt, xaxXa6s.

METRICA VERSIO.

Dsemonas in porcos Gerascnis miltit in arvis ;
Stislulit el leciuni qui resolulus eral.
Profliiviiim sisiit mira virtuie cruenium ;
El redit ad lucem principe nata viro.
Lucem reslituit excis, Satanaque fgalo
Mulus inas>>uelos cdidii ore sonos.
Solviiur exlemplo gravilius inanus arida vinclis :
El presse a Salana voxque sonusque redil.
Ris senos copbinns et millia quinqu virorum
Explevit quiis panibus apposilis.
Une pedes asseqiiilur, res nutiquam audita, cari-
[nam :
Et cedil pedibus vis truculenta maris.
Solviiur hoste malo crala, In parles velum scindilur aique duas.
Mater ui obiiix is misil ab ore preces.
Panibus ex Septem lui bis septena rediindat
Sport a, quaterque fames mille fgala vil is.
Patrol. Gn. XXXVH
>, Divinam formam assuinil, solisque videlur
huniine discipulis clarior ipse suis.
Inde pus precibus llexus lacrymisque parentis,
hume actum morbo librt horribili.
Dis ila patratis J lieluinlia moenia linquil,
El binis aperil luinina clausa viris.
Mox eiiain excis afiusa luce inedelur:
El dandis pedibus ferl miseratus opem.
Sed prius a sacra comntercia depulil aide,
Quxsiusqiic impuros, sacritegainque manum.
Ueiiiania Solymas pergens arescere licum
Imperal, banc omni fruge carere videns.
Denique dum lumen moritur, caligo cooria est
Conculilur lellus, scinduntur saxa dolore :
Et linquil tmulos excita turba sitos.
Hic vero, ut mimum lux lertia fulsit in orbe
10
491 S. GREGORll TllEOL. C.VRM1NUM LIBER I. THEOLOG1CA. 493
AStp 5fz tpit-.b) vl fjjiaxi t0i6ov voia, A Ktotp^v ' o XaXov. pij-v 7tXtv eut' xdXciTiv
AuOij eoat yXot; v TaXiXa' avi]. 'AvSpiv x'XiSa; ' xal xucpXb fSev <>o. EIxa
KA'. TXpiffzov Mpxor. ( 1? - sXa, xal 8egpAv sXu
,,, .... . - ,. . ,t . , to/eu' Xaaa- BapTiixao te aoaSs
OapaaXeo; Xpiirou GepaTOvxt. _, . , . ., r
,r ' . . ... , ,. hpe auxr.v yaxetov, vcxpav . Xyo.
Aatutov xal :;, xal ), xal irapXuai? /, ' , / ' ' .
Ei;s Xyci Xptaxou. MExereiixa 8 yelp xavuaOi] ' '' '
5 StipVj xal avjov Xtjsv xvo lj8e OaXsjrj. - ^oS "; 0<>/ra *ar Aovxr.
Kai XeY<bv utcei^e, xal aijAaxiteajav Aoux 8' 'EXXSe 7rx 180('1,
IJtytv, xal 6uYaxpl wijv itp' 'Iaepoco. apiaXeoi XpcaxoG (xoyXw Oepamvxi.
IIsvtc 8' 4p' 5 SpTijjv noXXol xp&psv. "EvDev '8t)3 Aau.wv xal mipexb? xal Xitpt] xal rcapaXut
IIvtov emsxeSidV. MexeTtsixa 8, tweu.' 8!ufs Ee XYtp- xal x^P tevaxo ^].
JO *oiv3jri{, Tupfowi xpa xal E'.Sovoeat, 5. EtO' exaxovxpxio XeXujivov f^paie na8a-
Ipse vero stalim icrtia die sepulcrum aperiens,
Kursus suis ailis in Calibea visus est.
XXI. Minien In Christi secundum M men in'.
Ausoniis vero lixe Dei miraciila scripsit Marcus,
Petro addictus, magno Cbrisli servo.
Daemon el febris, el lepra el paralysis
Cessit verbo Christi. Oeinde manis restitua est
5 rida, et quievil venloriim furor el maris.
Et legio cessit, el sanguineum coercuit
Fonlein; et Jairi puell viiam reddidit.
Quinqu ex panibus plurimi pasti sunt. Inde vinxit
Mare gradieiis super aquas. I'oslea diemoncm ejecit
10 Ex Phnissa, insigne prodigiuni Tyriis et Sidnniis,
Surdum eliain et mutuin. Pn vil iieruui .ex septem panibus
Virorum millia ; cl ecus vidil lucem. Debinc
El vullu fulgorem emisil, et vinculum solvit
Lingua;, spirilum cjiciens : Barlinixusqiie lumen
15 Ccus ex Hiericlionte vid.l. Cum autem sine fructu
Invenisset ficum esuriens, banc aridam verbo reddidit.
Cxcos autem et claudos sanavit juila leinplum.
XXII. Miracula Christi secundum Lucam",
Gracia; vero prclara Dei miracula scripsit Lucas,
Paulo inlimus, magno Christi servo.
Dxmon et Tebris el lepra et paralysis
Cessit verbo, et rida mantis restitua est.
276277 "' Deinde Ceniurionis famulun deficientem roboravit,

* Alias Bill. U , pag. 103. " Alias Bill. 43 , pag. 102.

XXI. 2 . Schol. Coisl. otti^- Palatino- Vaticanus ; quse prefecto germana est
; xopjtfat'cjj. Int. OapaaXco?. lectio. Editi Iiabent Aoux 8' Sic , quasi
5A.ip?.SicCliig. el Reg. 992, al sup. lin. Xrcpa. Lucas qualuordeeim tanlum Christi miracula de-
8 Uirze... tpper. Hax omisit Billius in versione scripsisset, cum Gregorius ipse plus quam viginli
mtrica. Edit. ab ipso Luca relata in medium profrai.
46 Nsxpr. Sup. lin. ?r,pv. 2 . Quasi Paulo {relus, ejusque per-
17 'b'vj-ui. ha Reg. 991 el Coisl. Mox vto0. Sic suasu, Lucas scripserit Evangelium.
legendum videlur. Ktlit. 1630 veo. 3 . Vat. 33, xal yp-, Xitpa Xat .
XXII. ! Aovm ' 'EAAdi . Itt codex i Adj^. Verbo vel imperio, 1..
METRICA VERSIO
Siirrcxit, tmulo prosiliitque suo. Hinc surdo et mulo linguamque auresque recludi"
Discipulisqne suis Calibea rursus in ora Sepienis rursus lurbas explevil inanes
Spectandiim sese non semel exbibuit. Panibus ; et charissima lumina reddit;
xxi. Christi MifiACUL\ SECUNDUH UARCUM. Augusioque suo ra:lios e corpore niiiiit.
( Billio interprete. ) l S.;H;"a e>ccl. dcPellit vilIlcu.lal. linSuae ,: ,
.,...., . Bartiniiueqiie eliain c;ecus Jerichunlis ab urbe
Marcus at Aiisonia; Christi miracula genti Amissaiii lucem recipii ; frucluque careniem
Ila;c memorat, Pein nixus sermone, fideque. Oinninotens li; uni Cliristus slerilescere jussit.
\nibus ejicitur Christi cum dsmone iebris. Tum jnxla leinplum c.Ttis claudisque medetur.
L "pra cadit, paralysis abil, manus rida tensa est.
El furor aquoreus cum lempestate quiescit : XXI1- Christi uiracih secundcm lucaii.
Vicia rugit Leeio; sicatur vena cruenta. (t//)0 1-)
I um Jain natam mediis e faucibus orci _ r '
Extrahit, et luci reddit caroque parenii. Dis septena refert Lucas miracula Christi,
Post pelagi rabiem vinxit, S33va|uc per undas Egregium Pauli lulus ob auxilium.
Inccdil Siccis pedibus. Turn deinde fgalo El lebris, et daemon, paralysis, lepraque Christo
Dxinone, sanalur wulier Phnissa, dediiqne Cessit : el est propere moriua tensa manus.
Sidouiis grande hoc facinus, Tyriisque profanis. Ccnlurronis adb.ee fainulum jam prnpinqiia
 493 SECTIO I. POEMATA DOGMTICA. 494
-^) t' x vexujv v Na|x uTa . A 20 '' ; x vexujv oTit Xoisi avt;.
Tt;v S (xpcjj yp'vsausas) ayvouc naSa jviae [Oc.>.
'. Toi) abrov { .
Kal <tt)<jv v[Aou, xal Xe^evo juivav.
A?(isto jxe [Saiv, xalTapoio Gyaipa 8' 'Iidlvvou Sfist vl 6X<o
40 "Hyofsv Ctfv. niv-s 8' 5p' xiXtov ( , toXXouc S Xoyouj Xpiaxoo 4vazto{.
Kal 8o x0u8)V, v epf[M) itevte io-' vSpwv 'rHv y^0 ovoxoi 8' xpiov 8ato ovov,
6pij/sv x'XtaSac. EE6eo f,XE aiXa. , xal uto; avouao lr,v xjivwv aa-iXiaxov.
Aafiova tijXuYixoio wxpov iratSb, 5 Etre, Xxs8'avipv, 3 o ^. !;.
Kal tov lirl fXtboTrii fjjiEvov, >{ 8k i:Xai IIevte 8' StoiV Sp-wv tXeirsv ?. "EvOev Soeusev
13 'E6paTv axu^epft vootp xXivavra yuvatxa, Iliv-cov irspCEEovTa, xal . .(.
Nal (j^v xal >8pqu 5yxov . TuXbv 8' ex ysveitic , irrXov (;.
Kai Xerpo exSYjps 8xa, tuv eT SajxapeExTj. Trpatov ]u.ap S)v xal Aaapo .
' $ "Iept/o'j -> elvoSftp. 10 Ai-if 6 xal VExOsaai Ov-v, xal jiv vaati
"Osia t' iOTi]/xovTO tSov x^ta Xptsro, Xpinro Sva vaavSov Xeev o; tapotai.

Viduxque in urbe Nairn filiiim ex morluis vivum restiluit.

Mulierem ungento snelos pedes ungentem mundavit verbo.
Compescuit venlos et magnam dxmonum legionera
Sanguinis sistit fluxum, el J a Vi liam
10 Reduxit ad vitani. Ex quinqu panibus
El duobus pisciculis in ereroo quinqu olini virorum
Pavit millia. E vullu fulgorem emisit.
Crudelem dxmonem ex unignito filio ejecit,
Et eum qui linguae insidebal ; sic eliam cum qui jamdudum
15 Mulierem Hebrxam tri sti morbo curvaverai,
Quin etiam el hydropis tumorem dispulit.
Decern cxpurgavit leprosos, quorum unus Samarilanus era*. :
Caecoque ex Hiericho lucem prxbuif in via psito.
Quxcunque etiam morienlis Christi miracula viderunt,
20 Atque ut a mortuis resurgens' suis amicis apparuit.
XXIII. Miracula Christi secundum Joannem '.
Pauca quidem reperies in sacro Joannis libro
Miracula, plures vero Christi sermones.
Eranl nuptias : pocillatores factura ex aqua vinum fundebant.
Dixit, et sanus fuit, qui seger erat, filius reguli.
5 Dixit et ledum sustulit, qui morbi vincula aquis non exuerat.
Heimle quinqu panum fecit miraculum. Inde ambulavit
Super mare ralum, et servavil discpulos.
Cxcum a nativitale sanavit lulo ungens.
Quartus erat dies, et Laiarus e tmulo excitatus est.
10 Verum ipse el pro mortuis obiil, el vivenlibus resurgens,
Christus rex palam cum amicis suis versabatur.

* Alias Bill. 42 , pag. 102.

15 Tr\J.vyizoto. Reg. 991, sup. lin. {uwrevoG,
hic esl juvenis, qui filius .palris unicus vexabatur
a diabolo. Vide Iliad. Ill, 175, ubi ttiXuye-
ct.v ab omnibus verlitur filiam unicam. Bndictin!
maie e^Xyritoio , quod minime rei concordat.
(Caillah. )
MTRICA VERSIO.
Roborat, et naluin resiituit vidux.
Post, iljam egregium pedibus quai infuderat ungucn,
Abliiit, offensas sustulit atque graves.
enlorum rabiem sedal (luciusque niinaces t
_ Cogilur et legio carpere vicia fugam.
Sanguineum sistit fluxum, Jairoqne parente
Prognalam mortis faucihus ille rapit.
Hinc homines magno nutrit bonus agmine, quinqu
Panibus el geminis piscibus apposilis.
Einicat augusto rutilans e corpore fulgor :
El Salanam a puero cogil iuire fugam,
Ac jubet obsessa muti decedere lingua :
Afllictumque caput femina prona levt.
Hydropis gravidum pellil de came tumorem :
Leprosisque decern discutil ipse lueni.
Dum quoqiic vicinam tendit Jerichuntis ad urbem,
Quxsitam exco fert miseralus opem.
Dciiique, more novo qua: turn sunt edita, Christum
Cum durx afllxit prfida turba cruci
19 'Soy. lia Reg. 991. Mendose edit. 1630 8.
20 H<5' >. Alt. xal &aa Ix.
XXIII. 1 Afct. Reg. 991, sup. lin. epteei:.
4 Bacraicxov. Chig. pamXixou.
10 Aiirp. Dcesl hic versus in Res. 992.
"
Ulque etiam ad lucem devicta morte resurgens.
Discipulis patuil non semel ipse suis.
xxin. ciiristi miracula secundum joannem.
{Billio interprete.)
Joannes Christi miracula pauca recensel :
At quae divino inortalilmsedidil ore,
Plurima verba refert. Priinum mirabile Cana
Vindic.il, ex liquidis cum vinum expromitur umlis.
Dixit, et extemplo curatur regia proles.
Dixit, et ille torum tuiit, baud servalus ab undis.
Panibus bine quiis salial laudabile vulgus;
Atque per iratos figjt vestigia ductus :
Discipulosque suos fulcil, salvosque tuetur.
Post vero nunc curat, qui matris ranis ab alvo
Exierat, siinul ac cocno conspersil ocellog.
Quarto a morte die devicta morte resurgit
Lazarus. Ipse eliam pro nostro crimine Chrislur
Inlerit, el vivis rediens ad lutnina vilx,
Spe suos inter fidos versatur amicos.
 95 S. GREGOR!! THEOL. CARM1NUM LIBER I. TI1EOLOG1CA. m
'. Tov avTov 61 xal alviyjiara. A IlejiroiAivou; 0' ulTja SjiTtXov oCSv o^cto-j,
El 6' ifz, xal itxotcov atvfy^axa 8px0 (OOwv Kai to xXTipov^iov (baatievouc OavT)

Oxov ni [[ xe(Avov Spavo;, 15 Kai x6!ou vutitpuvt pXijv itXijoavTa; iop-v*

Kal aitipov, tbj ItiI y"*v (w!o, jXUev Sviuo*
Kal auipov, airppaxa ix"pa !x^Tri '
5 Kal 8v8pov, oXtyov vtcuo inrpov '' v Xepw
Z[iTV XpU1tXOJlVT)V fiwov fpov "xi
0Taaupoo XPtv ' x9^ napYapTTjv ttoXtiliuv,
"Etntopo{ 3v Ttvxtv xtsvwv
Kal vercStov Xxouaav irav fvo Xb; ipx'jv
10 Aip<5iV(5v t' 6xoic TiXaC(.vov 7tp6axov
KaV TOXptT) Sepnovct XP0U? ^P'- mxP0V SvaxTa
Kal 7:pt')xoi; Tt'j'jiTO'J aisBov xov"a fsov"
"Evev axot|iTTouc sv atSssm xdpa;
Kai xpiov 8oXoi5 vjiovt' ox 1 TXavTa
*Eu.icaXcv au !; laxa^ivou; piouj.
KE'. 61 Xpiczcv Mdpxor.
Tditra Xpuxb; pes 1Y'S> 8' yopsuse
6)8^ jtl yaav Iva araipov oti 3jiotov,
Kai tov Cijavt'ijjv orcapfiati sujitpuea,
Kai virj, xXipovijxov 6av<5v9'uito x^plv aOajioi.
5 Mpxoj v S}] Toa, Il-pou cpuxv Epu/pu) 6k

XXIV. Parabola: Christi et anigmala secundum ilalthum '.

Eia age, obscurorum aenigmala inspice sermunum
Domum in instabili pusitain arena ,
Et sementem, quomodo in terrain missus similis, dissimilis prodiit;
El semen bonum, cui noxia semina mixta sunt ;
5 Et parvum sinapis granum, quod evadil in arborein ; deinile in farina
Fermentum abscondituni ; cnipium agrura
278~279 Thesauri causa; et mnrg.irilam pretiosam
Quam inercalor emit omnibus facilitations ;
Et ex omni piscium genere e mari irahens rete ;
10 Sublatam humeris errabunilam o\em;
Et crudeli servo, rationc debiti, iratum dominum;
Et pi i mis novissimos mercedem accipienles purem ;
Missosque filios in vitcm neququam similes ;
Et eos qui occisum haeredem ejiciunl ;
15 Et extemporales convivas amicam sponso implentes colebrilatem ;
Inde vigiles cum facibus virgines ;
1 dominum servis non aeque dividentem tlenla ;
Ex adverso ovium stantes hdos.
XXV. Parabolas Christi secundum Marcum ".
Tolidem Christus magnus fecit : verba vero loculus est
Per parabolas super terrain : uiiiim semen neququam simile;
El cum zizaniorum sement simul natum ,
Et sinapi, et hscrcdem occigum manibus iniquis.
5 Marcus quidem talia, Petri alumnus; late patcnii autem

Alias Bill. 41, pag. 102. " Alias Muraler., 227, pag. 215.

XXIV. 3 ', pro S?. XXV. Tit. !, etc. Parvum llud carmen
* Mlm- Reg. 990, ajA-pi- est majoris sine dubio fragmenlum, cui desse vi-
6 "Qnor. Reg. 991, sup. lin. rpi^ov. denlur principium et finis. Ibi enim agilur de mi-
16 '. Reg. 992, ev-svOev. raculis, sicut et de parabolis, nee solum de Lui a
18 ''/ a . Val. elChig. IjxiraXi - loquitur, sed cl de Marco, ((aillai.)
toi. Reg. 991, xal t vraxXiv, sup. lin. lui. Coisl. 3 Tr. Cliig. T)v.
xal t>v npooaxiov xal piipwv ttjv axaitv ttjv - 5 Mpxo pr \\ To'ia. Cbig. Mapxo 81j ".
dXXTjXov.

METRICA VERSIO.

IXIV. 01. CHRISTI ET A. M . MM SI CI'MH'M R Crudeli servo dominus se prstat acerbo in ,

HtTTDjEim.
(Billio interprete.)
Accipc jam, siquidem juvat hoc quoque discere,
[quidnani
Obscuro Christus tradidit cloquio :
Fundamenta domus teera jaciuntur arena ;
Semen idem in varios decidit alque locos ;
Sainen item egregium, cui noxia miscuil hosiis ;
Et sinapis granum tuilit in alta capul ;
CondiUirin molli fermentum insigne farina ;
Propter ihesaurunVcedit ager pretio ;
Mirgaris liinc sequilar, cujus mercalor aniore
Prjfdia cuneta lubens vendit, opesque suas ;
Omngenos piscos alto trahit quorc rete
Errabunda humeris tollilur alque peius;
Posiremis mcrcessolvitur xquaviris ;
Disparibus nalis niandalur cura colendx
Vais : et hseredem gens scelerata necai;
Regia convivs impletur mensa coaetis ;
Virgineusque faces grex vigiliusquegerit.
Coininiiiit Dominus servis non qua tlenla ;
Laeva bxdi, dextra parle locaniur oves.
XXV. PARABOLE CHRISTI SECUNDUM MARCUH.
(A. . Guillan interprete.)
Ilaec Christus fecit magnus ; sed mystica fudit
Verba : datum terrae unuin semen scilicet impar,
Quodquc inier crescil fertile zizania ;
Hxredcinque male occisum, granumque sinapis.
Filius ba?c Petri Marcus; Pauli sed alumnus

*7 SECTIO I. POEMATA DOGMTICA. 8
'EXXSt IbJXoio Aoux; ypad/e 5; A 'Ex xdiv yifUDV S' ^xovTt YP'tY0PtVt0V
aijxtv, xol -, xal aypt, , XOii . , 5) xp^'tov.
Z'jzTJv ' xapiwv to xrcpot ^/.
. ^. *ar Aov*a>. Namj CR - ^_ v ^
Ilapo'.fjitiv Aoox; ejxvjjOy] tiwv .15Xap te Spay.M epau, xa\ [[;.
" BvTo Spav ?, uitp^ -qp te roxitov Ttssiv'i aujx-aOi,;.
Ka\ -o rczOvro; j tiXov, xa\ 7Uov ' olxovopo; ti tuv XP<*>v XaP^Tat
IrpYOv-o Etta toj ec <$ KXnTtuv .. Aaapo xod TiXoiJato.
5 4>jte; tetvto y?i ' ^eO' Sonrp^u 'ExstOs /'? ijiuai e&tovo.
raaivro. EIt' \ Gpa? 20 Eh' a* TeXuvtic, xal T-Jtpo,
'EXiv ti? te, x' o Tzo^ph. Xa*6vEi. Ka^ Hvwv aeoi3}a6, iap'.9Ao; to? Sxa.
"AxSapTOv eka ttveu^ 6' ejo'.xCstou Kaxol 1 xa\ tpovEs 6e<j-to'j.
'Ettt luv aXXo-.j. Kai (*-ci)v tic eXun KZ'. .
40 Kap^uv TriSv, vvouv o . & jjl^ OsfuiXtov v ^a0oiei
Graeciae Pauli (alumnus) Lucas scripsU lise :
Daiiiioii, et febris, el piscalio, lepra el paralysis.
XXVI. Parabol Christi secundum Lucam '.
Hamm parabolarum Lucas meminii .
Ejus qui doinum stabilem exstruxit supra petram,
Et qui plus accepit, plus etiam
Diligit; deinde seminis in quatuor
5 Natura dissimiles terrae partes cadentis ; postea viatoris
In pracdunum manus ineidentis. Deliinc intempestive ad Tores
Veniens quis rogat, nee repulsam patitur.
Impunis Spiritus lerum domum occupt
Cum aliis septem. Frustra quis spe liberum
10 Fruguin dclectatus est, ignorans quo rapietur
E nupiiis autem revertenti vigilandum est
Ut Christo occurramus; beiieque servitio est ulendum.
Ficus sterilis stercoribus fovenda.
Sinapi , fermentuin, ct pauperes in nupiiis.
280*281 '-r> Gaudium de drachma: inventionc el ovis ;
Paler liliorum cadenlcm miseratus.
Deinde villicus partem debilorum remitlit,
Fraudans dominum prvido furto. Lazarus et dives.
Inde vidua? efflagilatio inipcnsior.
0 Dehinu rursus Publicanits, et Pharisaei superbia ;
Minarum parlilio pari numero decern servis ;
Mali coloni et interfectores domini sui.
XXVII. Parabol Christi secundum omnes evangelistas ".
Vereor ne vitae rundamentum in arena
' Alias Bill. 45, pag. 103. " Alias Bill. 46, pag. 105.
XXVI. 6 marroc. Vat 33, \\?. Ibid. spernenda.
\ rzp . Coisl. el Cliig. rapi xaipov 19 Wivci. lia Coisl., Kegg. plurcs, et snp. lin.
Oupai. Mox ulerque pro XOv habet X6VTO. Sed Sirp.. Edit. itout;.
Coisl. sup. lin. XOuv ti. XXVI!. 1 !, ein. Ocio priores versus, si ex-
Ja -0" Xo,riV>a ^!. El mala non recipit. tum exceperis, legunlur Infra, sert. 2, poemalc n,
12 \pr\czor. Cliig. Xprj-ov, qua leclio non est cui tit. Praicepta ad virgines, v. 371.

METRICA VERSIO.
Grajugenis Lucas lalia scripta dedil :
Hembra soluta, lebns, daemon, piscalio, lepra.
xxvi. PAR.moL.E sF.cusDuii .
(llillio interprete.)
Lucae lias videbis in nolis paroemias.
Inrupe prudensvir domum eerlam exslruil.
Qui plura cepit, diligil fervenlius-
Jaclumque varus spargitur semen lois.
I'lagas viator accipit perquam graves.
Turn vero amid node qui pulsat fores,
Installier orans obtinel quod postulat.
Ifceinoii fugatus in domum, quam liquerat,
Majore rursus cum manu revertilur.
Quid gratulalur uberum spe fructuum
nilu sceleratus, nee miser capili videl
Mortem imminentem? Ex nupiiis cum rex bonus
Rcdibtt ad nos, ne sop ir nos opprimai.
B Munus minister expleat recle suum.
Fimo juvelur fructibus ficus earens.
Sinapique, Iri'unMiium, el inopes in nupiiis.
Siniul ut reperta drachma, ovisque perdita,
Magnum exciialur gaiidium el plausus slalim.
Lapsus patentem films fletu movet.
Partem reniillil debilorum villicus,
Donimumque furto prvido fallil suum.
li' ,n.?rle ,fe,.,x L^arus, dives miser.
Prec.bus fangal judieem vidua improbis.
Jum. p"blicanus el Phanssens arrogans.
?,|;15 !n"]a?.,lat d1'* atigendas decern.
Mah colom filll,m llredcm necant.
xxvu. - quatdoii evancelistabum.
m;ii; , . \
(UiUw interprete.)
Pioh supeti, quantum vereor, ne forte salnlis
499 S. GltEGORil THEOL. CARMiNUM LiBKR I. THEOLOGICA. 500
BiUouivj;, wnau,o!Ji xal eIv avp.0104 , "Dite xal pvOsaj rXsiv sxirox f|EpEot.
"H crro5po; > srcl Yav !<jJv 5Tpi]v xal xaprov, Mapyaps Tt(iT]ei xal xStjis, oo 8' 4p' yiofE
Txa (jlev avTEXatp.1, 8 auo loip.i,
KaXXEOj ijAEptov, "Y3? p-rcopoi ysvo!v,
5 'HsXEoio oXflji TU7rsl, xal 7njp.am tutGo- 20 DvTiv 8' iaa p.XP' tu^iiow /it)-
"H as (pifoi TtE-ryv, xal Ex6X!<J-siav Sxavat. [vo,
M) 5 ! U7ivtovTi xaxov axipov ^ "viov avTiX6oijit tpXov , uj xev itavra
Zievtuv ) TS xaxv, xal asxavo; iypo;. lIXo'j'oj vr(x:f]aat[u, TtETOXffp.vo oTov in' XXotv,
] 6' Sp' p.o x'.oaouii aXuv rcl ydpa tpuToatv "H Grjoaupov aypoo [jluxo vi xpurrov loVra!
10 'EaGXo tjSs xaxotai, itplv v CTTa/ussu <jTa|vat, 0'8a 8' iyio xal xujiov iw itirTovxa <jaYvr|,
Sv hou fijavoai xaXov utov e|oXiaiii. 25 T Xptaxo {JasiATJo Tro8pa3ovT ,
laptitv yip toiooS voTj|xova x^'p' ETC'.GEvai, 'Avoprauv XirJE lv Xivov (Aipl{ Q)xav,
'EvG' apsTT] xaxi) te Siv8i)(a vatETaouoat, 'Q Xb Ejspiuteri uOtv, -! 8s
'' YYasi> xaxov 6' EitiTXXsTai esGX. Nq/ouivouc Ttixpoi vl xOp.au'. toOSe Nom.
15 Avu tov Xi'yov vzuoc orospov, <I>; 4X!yo xv, 'AXX' Ttxav xpvfl aXijv, 6t 8' v8ixa Tp.vT|,
AsvSpo'jTa; /ma, xal ttov D'yoj ooeei, 50 Ml} p.' aitb ttjXe aXotc, axpjov oT sp /Guv

Jaciens, irabre, fluviis et venus dejiciar ;

Vel, ut semen in terram cadens siccam et sterilem,
Slatim quidem exoriar, citissime auteni arescam,
5 Solus radiis percussus, parvisque noxis;
Aul me vulucres cdant, prafoccniquc Spinae;
Ac ne eliam mihi dormienti malum semen intermisceat
Zi/.anioi'uiii sator malorum, et invidus inimicus;
Nevc simul virentibus immittens manum plantis
10 Bonis et malis, priusquam in malura stent spica,
Cum zizaniis forsan bonum semen perdam.
Pauci enim ioruni bis inlelligeniem dexiram adhiberc,
Ubi virtus et Vitium bipartito babitaiilia,
Vicina i'oribiis nata sunt, malum autem bono innascilur.
15 Laudo pan uni sinapis gran um, quod parvum quidem,
Arbor fit celrrimo, et in tanta m alliiudinem assurgii,
Ul eliam acriis avibus tectum prajbeat.
O margarita preliosa, el splendida, luae ego quidem
Pulclii'iiudiiiis cupidus sum : ulinam magnus mercator flam,
20 Oinnibusque, quaecunque possidco, adextremain usque lunicam,
Venalem acquiraui cbaram possessionem, ul omnes
Diviiiis superem, possidens banc unam caclcroruin prelio,
Aul lliesaurum, qui in agri lalcbris est absconditusl
Novi auiem ego el munduin intra sagenam cadeniem,
23 Quern circum regis Clirisli subservienles jussis
Hoiiiiniiiii piscaiores, rete suum tendunt,
Ul e maris extrahanl gurgiiibus, Christoque exbibcant
S82-283 Halantes >> aiuaris bujus vilat fluclibus.
liando auieni delecium piscium adbibueris, el in duas paries secavens,
50 Ne moprocul abjeceris iuulitcm veluli piscem,

5 tvxeI. Combef. legit BoXtm !. Edit. TCrcajxpivo;.

10 . Keg. 990, Coisl. et Cliig. 6s0r,vai.
H 'AfxlOvpoi. Coisl. sup. lin. yetovs uitp-
Xouji. , eniTXXETat. Int. Coisl. muTat.
18 Tiji>\et. ha Coisl. Edit, tiusc.
22 . lia Regg. 59, 990, Cbig. el Coisl.
25 rQ. Nenipe xsu.(p.
28 nrixopirw xixfol. lia legenduui videtar.
Male edit, vr^ouavou 8i.
29 Ai f urhiya. lia Coisl. et Vat., alqucila me-
trum petit. Edil. Siavi/a.

METRICA VERSIO.

Lnevus in instabili jaciens fundamen arena Ul volucres in ea solcant sibi fingere nidos.
Obrulus imbre cadain, fluviisque et turbine venti. Margare mirilici prelii, mireque rclulgens,
A ni, velul in sii cun venienta semina lerram, Quis del ut ipse lui maguo correplus amore
Prolinus ipse quidem exoriar : sed solis aculis Mercator bonus ule sieiii, rebusque caducis
Percussus radiis siccer, raoriarque repente. Umnibus hanc aniniara rediniam, sedesque beatas:
Aut eliam placido recreanli membra soporc Diviliisque omites, qui vila? luce fruunlur,
lnferat iinpuruia semen mihi lividus hostis, Exsuperem, aut eliam defossum naclus in agro
Pinguia zizanium qui fundii in arva nocivum. Tliesaurum, cursu properalo mercer agelluiu ?
in proba neve prius milieus atque improba dexiram Quinetiam ntundum inciudens mihi ola sagena esl
Semina, quam inessem venions clamaveril ;estus, Uuem circum, a-ilterti dum Regis jussa capessuiil
Cum tristi lolio semen laudabile perdant. Expiscalores ttominuin, sua relia leudunt,
Pauci namque manus norunl adbibere peritas, Exque Irahunt Tundo pelagi, tradunlque Tonanti
llii' ubi vicina est vilio pulclterrima villus. Fluclivagae salso natilanles gurgiteviue.
Qiiineliam sinapis semen laudabile duco, Al tu cun bina capluram parle secabis,
Quod licet exiguum primo, tarnen arboris instar Ne velut insipidum, , me, Paler, abjice piscem:
Cicscil, el in laulum lalissiiua bracbia fundil, Quin potins vasis coelestibus injicc, magno
501 SECTIO I. DOGMATiCA. 503
"AYj-esi S' lyxazBso fJaaiXr.i. *? T0'J5' avxiaaiju , ; 8 Xo{ exlv
*E jieyArjV 5 6eoto xaXJjv pi6r,X' aXtov, [iunf I
'Hoioj [iv 6jv, xa'i irXeova |a(0ov 4vexXt)v M xvot 8' ![ xavof , 8th; up x!0t,iiv
MtaOiv 8' liaxaxiuiaiv faov, \ xo x01!11* "II yib-j, f,$ jowv ?Ufof vov, t, Biiapxa.
35 Tt Oavoj, e ((59'.51 uOov 6e vTiys- Mtj8' ev'i Saix'jLiavaiji ya^Xtov e!8o exodgiv,
;;' /ojv fuTtatovxa, 80e\ XE'P^ T ~S i
ni;-t-; :$; ulja; e 4u,ixsXov, tb xoieoiev, 50 Nuacu>v X X, cpXwv x' 7t8 XTjX t-
Tbv Ttpxspov, rcpxEpov 8' 4pa updptov JnsSsxTO, [<I0tU,l,
O (xt;v eItXesje ; toOov, tctct;. 'Hvlxa 8' ai9op.vai{ yvtv Sx; v SaSEsai
Axap l-f o'Jx -Sxxo, xai eetXeoiev etfTjL>v apOvoE )5>., axotjj^xot; aEiat
4U '. Kpuiu)v [isv exo\ , -''Jxfc)V Nuii ov lu,eptvxa 6&v Soxsuaiv Svaxxa,
[xox)! 'c Xainrpa'i fav^t,JV'T,i Ttavxrjawiv [vxe,
'Aiicpoxpiov, 8 58xxo, xa\ ExiX33v eX8iop. 55 Mj (<.' v\ tal; xvf,ai vdov, xai tspoii 6rc,
KX^poviiov 6' XsatEV, aoi mipi, ext8 Xiutjc. "H6t itou Xpuxoo 7iapa30(Jtvo'j u.oYojat,
"Etti Tjxoc, xv itai8\ rcaxjp (piXoj esOXi apsxqi Mr8' XiyoSpavsov Sat6iov oXac 5jiiajc Xeii)V,
Aaivusi xaiflraXuiv ' avxiaaaiin lfojys, 'U^e tfiouj (dtc 'Yp/v 7o0oi(j4 Xatov

Sed vasis injicc servaiulum Regi.

In magnam aulem piilchram ct frondosissimam Dci v'uiean
Malulinus quidem vcn'i, el pluriiiium labortiin perlnli;
Mercedem vero saltern iillimis parem el gloriain babeam.
35 Quxnan nvidia. si laboribus pro dcsiderio inercedeiu Dcus rependit?
Misil paler lilios in vincan ul eam excolerent,
Natu majorem, primuin : ille quidem promplus jiissum excepil,
Verumlamen palris desiderium non perfecil ut pollicitus fuerat.
Aller vero non suscepil el perfecil prseceplum
40 Junior. Melier aulcn mihi videlur et jucundior parcnli,
Ex ambobus, qui excepil el perfecil desiderium.
Hxredem inlc liciun extra vineam, quos ignis vindex vorabit.
Sunl nuptias, qiias dileclus filio bonus paler opliino
Clbrai exsulians; harum ego sini particops!
45 His ulinarn ego inlersim, el quisqus amicus mihi esl !
Marient aulem extra, qui nupliis pracfert
Aul villani, aul nova boum juga, aul uxorem.
Sed ne (mihi conlingalj ut inter convivas nuptialem ornatuui habculos.
Vestes babens srdidas, vinctus manusque pedesque,
50 A thalaino sponsi, aniicis el nupliis longe excidam.
Aul quando ardunlibus casta decas cum facibus
Virgilios evigilaules, non sopitis oculis
Sponsum amabilem Cbrislum regcni exspcclabuiit,
Ut splendid: rutilo o currant venienli,
55 Ne me cum vacuis mcnle el faillis auniimeres
Jamjam Christo propc adl'uluro laborantibtts :
Nev lenuem txdaruin lutein oculis cornons,
Sero luminis vita; humidum oleum requiram:
31 . Vat. 53, pcaxOoto. 51 AWourai. Ita Cliig., qu lectio melior pro
30 . Coisl. -ul-;;. syllabis. Ed. aiopuivT|(nv. Mnx yvuv Sexc. Sic
43 TZ&Ti . Isle versus cum viginli tribus Keg. 990 et Coisl. Edit. yv8v. lia cl Denediclini,
alus subsequenlibus legitur infra, sect. 4a, poemate quod non polest concordare cum Sex;, cum fenii-
iam laudato il, cui titulus Pracepta ad vinjines. neum genus habeat. (Caillau.)
Bill. 4, vers. 378-389. 57 'OJiyoSparor. Ucg. 990 iXt^oSpavtuv.
50 Ilcttjti. Reg. 990 rasivra.
METRICA VRSIO
Servandum Rcgi. Simul ut luccscerc cpit, Queis nica chara sains. Ule exeludatur ab aula.
In Domini viieni sunimo regnantis olympo Qui vel agruni, gcniinosve boves. tbalamive jugniam
Sim licel ingressus, plures lulerimque labores : Fderc, non epulis dubital pneponere Sanctis.
Pncniia poslremi rfrant lamen sequa laborum. Alquc etiam graviter nietiio, cum taelcra turba
Nuiuqiie quid invidia stininlct, si, judice Christo, Connubiis digno decoretur corpus ainictii.
Corporis a-qualur laud. nula cupiclo lahori ? Ne, quia pannoso sordet mihi corpus amictii,
Ad vilis i nli ti ni natos pater re jubehal : Protinus abripiar, nianibus pedibiisqitc rcvinclis.
Animerai senior, verum promissa fefellit: Et thalaino alque epulis cbarisque exirudar ainicis;
'. inferior, verum melore recepta Aut, cum casia decas, privans sua luinina soii.no,
Mente, siii promplus genitoris jussa peregil. Arilenlesquc faces gestans, pcrfusaque luce
At, nisi l'ai lor, erit jucundior ille parenli, .EihiM-oa Christum venienlein ex arce niaiiebil,
Qui simul el sese promisso obstrinxit, el omni Ut splendons caro, situl decel, obvia fiat,
Id quod promisit studio prxslare laboral. Adnumerer siuii.c classi, leiiucmque uiicanteiD
Il.creileni jugulent, quos vindex flainma peruret. E facibus luceni cernons jam forte propinquo
Nati connubium clbrai pater, alquc superbas Priucipis xlcmi gnalo, langiiente lucerna,
Regalesque omuino epulas fcslivus adornal : Tum scro iufelix oleum vitale requiram,
Uis utinaiu iuicisiiii. cunctisqiic accumberc dolur, El l'oi'ius clausis thalaino miser arccar ilia
sos S. GKEGOKII T1IEOL. CARMLNUM LIBER i. T1IEOLOGICA. 5n*
Mt6 u,e xXrjtaOvTO fjiiv wiaiTO OJpETpa, A Auxv'tl xaGOiteps. KaXbv S ti xal tniv obv
00 "EvOa \6fo xaOap^Ti toOou (syXoi uni 6s- "I8p.va, 3{ vTSffdiv e-ijxoirov 8p.p.a T0Taiv.
[; Aiel 8 STpTCOp.t Bew itXiov, t( mxp&v
MifviVOc xpa8at{ apio xal xOSo; itjet. 75 ' i^abv ipxoi nav f^P xaXv. Ei 54
'Ex 8 Ypiv natvoptio ava ei6c ' av E7tXOf, [T'JTCT|V
'E|a7tvr Soxouai, xal o- Soxeouaiv it<jt ^, ., xaTiwv mi 5-,,
Epo p." tv Soxouat, xal aivrtiiE (( Mj p.s X7TJ xpartv 7:' vSpocivoiai 8ap.Tvai.
05 'Q; yabv (-, xal f,uiov pxop-votae, Ei 8 ttveujx' Xa&ei ^ux^ 4~o, ' aEp-j-iv
Kai sioio 8], Xyou UTspEoo, cpp'.rtov. Epdiv s'uv rcXeivetnri xaxaSpu.oi ixopi .
2X'op.-v(uv x" picov xal uiv, f,p.aTi , 80 MtjSs auxiv XcrEta axpov, aXX' Sti xaprciv
'AvSpiv easotuv te xal o'jy atiov xaTEpEV, EXtieo, u,t8e ; p.iv, va$ xop.iov 8 t' lyptiv.
^; pW p.' pii vapiOp.:ov, XX' ejji ApaxjJijv , Ttp6aTv ts, rcv ' izb uavx" Xiavra
70 A$C'.TpTv /sipa, pivoi ' vl yv-pw ^9.vf. Eipuv, ttv p.v paCs, t 8' oSpEtu, tv 8' : nostjlv
Axvo 6rj ti; 'p.oiY cjasj'fpo IxtoOi '. Otxxpiv ^ ita-cptov 8<5p.ov, 'va,
Ac ne a nnpts clausa; me expelan) janua?,
60 Ubi Verbum puris, arelo amoris vinculo,
mmislum pectoribus, splendorem et gloriam iribuit.
Verum a nupliis revertens rex meus cum advenerit,
ltepcnle exspeelaniibus et non cxspectanlibus stipendiions,
Invi'iiiat meinier exspectantes. laudetque ob timorem,
65 Ui bonum servum, et initem is quibus pr;eest,
284-285 Et frumeiili, seu verbi solidi sequum dispensaiorcm.
beparatisque hsedis el ovibus, die terribili
Viris pus el imps bine hide.
Ne me statuas cum liaedis anitumeraluni, sed cun ovibus
70 Ad manum dexteram, maneatque lva pessimis.
Lucerna autem quxdam mihi splendida exterius luceat
Desuper e candelabro. Bonum vero est quidpiam Deo soli
Nolescere, qui universa inspicientes oculos habet.
Semper autem eum amein magis ac magis, sive quid acerbum
75Sive prosperum tribual : quidquid eriini ex Deoaccidit, boiiiiin cs(. Si ttercussus fuero
A lalronibus, ex magna dogeendens Christi civitate,
Pie me sinas manibus inlerfectoris perin:i.
Si malum spiritmn ex anima cjicias, non jam ultra inertem
Inveniens me, cum pliirilms invadat inimicus meus.
80 Ne (cum perdas sterilem, sed adhuc Irucium
apera, eque earn excidas, o rex, sed curans erige.
Tum drachmam, et ovem, et naium, qui omnia consumpsit,
Keperieiis, banc quidem huiiii, illam in nioiiibus, islum vero sub peiKbiis,
Miserabihtei reversum in domuin paiernam, o rex,

60 . Colb. xaOapoit. nosse, qui universa iutueiur, qui uuiversis inspecto

62 ' . Yersus quinqu bic liillius La res oculos pro'bel.
tine non reddidit, vel lypographo oscilanti exci- 70 '. . H.'g. 990 , Xpis-,
derc ; nos supplevimus. (Caillao.) ;.
01 . Coisl. Int. (. 78 '-ei. Reg. 990 eXit)?. Colb. Xajai. Sr
66 A)vv. Coisl. Int. to Ayo'JTf,; x^otTo. nullum ejicias spiritual. Coisl. nl. /- irOTtipiv
71 A/ro Si) ti. Keg. 990 Xxvo? 8' :. xal axOapxov.
72 Avyrlu. Sie Reg. 990 et Coisl. Edit. \\,fy- 83 Evfjr.
);. Ibid. xaXv S ti xal v, etc. Coisl. sup. litt. 8i T -o.Versus ille Cuisl
Reg. 990, deest , inVal.
Regg. 991 ela-jOi;.
et Chig. 992.
7io-. Prmiat eum solum quidpiam aliquaudo

MTRICA VERSIO.
In quo pectoribus puris commistus amore Sint henefacla Deo, lolum qui perspicit orbem.
Christus splendorem tribuit, deeus alque perenne. O utinam Christi magis ac magis urar amore,
Cun vero astilerit rex festa jngalia linquens, Seu betos rerum successus, seu quid acerbi
Insperatus ab his, bene sed speratus ab illis, Miscrit. Est elenim quidquid inanus illa superite
Jnveniat speranlem me, laudetque timenleni, Humano generi millit, l'auslumqiie bonumque.
Ut lidum domino famulum, famulisque benignum Quod si Chrislicola forsan digressus ab urbe
ueis frumenla manu, seu verbum, dividit equa. Vulnerer inlaudis manibus spolierque latroniini.
Al cum grex orium nigris dirimelur ab hircis, Ne sine sacrilegis m i se ru m procumbere dextris.
Ilorrendoque die tandem consistet iitrinque Quod si etiam gravibus Salan;- la gratia vine lis
Jiistorum ctus perdendaque turba inaloinm : Solverit banc animam, ne rursus naclus inerleiii
Hircorum in niimcrum n<; me, Dens optiine, qua-so, Prfidos, invadat magna coiniantc caterva.
Pone, sed inter oves, manuique adjungito dexlne. Ne sterilem (cum evulsain radicibus mis
Laeva relinquatur miseris, qui numinis iran, Perde, Paler, sed adhuc spera ineliora, luaque
Ciiininibiis meruere suis, flaimnasque clenles. litige labentem cura, steriliqtte niedere.
Luceat exterius modio non lela lucerna. Tum ilracbmain naclus pecudemque in montibus altis
Nec lamen humanos quisquam sibi qua-rai honores, Erranlem, nalumque suas qui lurpiier omites
Laudariqic velit ; satis est, in cognila nostra Consumpsit fugilivus opes, in tecla paterna,
SOS SECTO I. POMATA DOGMTICA.
85 A'jOt pi6u/fj(Tsia4 v uiai , 6pixaai, pa- A Toiv vTtTxotjAi . Ei 8' ^
[& ; p.b/ utfp-rjt xet> T*S ** ^XtSe Sousat,
Mi 6' faOo pa7iXr0 iioc TtoOsaaiv ev-O, 100 "H8e (if v5 Xiieie 5v Spa-vouaiv VEpoi.
,) a-cb otjxi mxp& ypfjUzaiq ioSouXoi. OS av o'jS TXavTov, 8 jxot 8eo EfYuaXtCe
Kai t XPS^V x^aijju Xaflaiv TcivuTcppov ouXtj, nXEiT'pYjv aXXoist lETpJv x^p'v, eo/oj' tywyz
" xsv xpTjtCtv ' TTspov aXxap E/oipn ! Toto pivEtv TaXiT3iv v t\y.vzpr<iiv Epfbv,
90 ; vOaS' Iojx, xai xcepov aXXo a-pfvtup 'Hs ivv cpustxoto Xa-fou, x<*P'v taovir,Tov,
'Ev9a, xsOi S' uti|jio IxtV Ao^fa vrt xpoio. 105 '' pyov ' 07iaatu, xXouc ' ' vTt
Ex,v p.f) . irai xaxj ejii teX(vy|c. [txotttf
Axpustv oxtov j(oiii, Si 7:aoiv. MtjSs 8xt)v [ irixprjv, \ atsx ^01!11*
XTjpTjV S' etot' jxso napa TpoDpoic u.0Y0'jaav
'. Xpicrrov /.
95 "ATTpjxTov icu,<fiaiu,t, xa\ ! Xt'Oov f) 8iv aivov
'Avi* pTOto 9 IXoio xa\ xOuo f6u6poio rlv 5 a'jv c?' XxSo; [ji.utov Otvov,
*Ex6pi tXopovitov, ^ ttjs" pyopn, TtTpfjXEi 8 xuSoifJW-oxoiaiv ajTat.

85 Kursus numeres inier lilios, pcora et ilrirhmas.

Ne vero, cum rex mihi debitori indnlgens sit,
Exactor ipse durus siin couservis debiloribus.
Atque ulinam ex debito rfnculiiin quid rcsecem pnnlenli consilio,
Ik indigens aliquaudo, in posterum calamitatis Icvamen liabeani!
90 Lazarus bic ego siin, et postea : alter supcrbus
Hie, illic autem inglorius et flaiiniias babens pro salurilale.
Ne siin jaclabundus, siquidem pravus sum publcanos
Lacrymis misericordiam oblincatn, Pharisrei autem cadant.
Vidn'am autem si quando ad fores meas alllictam
95 Re infecta dimiserim, ac si lapident aut dirum serpentem
Pro grato pane el suavi pisce,
Inimice senliens, bac dexlra porrexerim,
Talia 3 Deo recipiam. Quod si borrea
Partim servet sigillum, partiin spes, quae cito delluiint,
100 me nox perdal cum inanibus somniis.
Talenlum vero quod mihi Dcus tribuit,
286287 Qui eliam plura aliis largitus est, ego deprecor,
Ne in manibus meis inaneat oliosuui;
Aut mina nalivi sermonis, gratia .-equaliter divisa :
105 Sed opus exliibcam, et glorian) pro opere recipiam ;
Non autem acerbas solvani pnas el probrum subeani.
XX VIH. Tempestas a Christo sdala".
Christus olim dormiebat in navi nalurali sopore,
Saeviebat autem mare, procellam excitaulibus venlis.

* Alias Bill. 104, pag. 179.

7 Xpr/errai. lia Reg. 990. Edit. )1.
90 Adupo. Lazarus hic ego im, el in altera
tila; alius, ut dives, etc.
95 El JOor. Ha Coisl. Edit, mendose ol. Int. ovt'
fipto j xal ixOuoj aTO'jvri cp>.(> Xiov f 8iv picjaiju,
amico petenli panem, etc.
99 "EXst. Reg. 990 et Coisl. Ixn'-
100 'Aparovcir. Chig. aSpavEEaatv.
104 Ayou. Sermonis, vel naturalis ralionis nmnm,
pari sorte inoitabus concessuin inunus : singuUie
latcnlum el nina una. Sic quoipie Hilar. us. Rillius
oinisil iniiain in sua inlerprelatione
XXVIII. 1 "Ejipvror . Bill. Sopar alius.

METRICA VERSIO.

Chnsle, reduc, natisque ilerum draebmtsque, ovi-
[liusque
Annumerare velis, primaque in sede locare.
Cumque mihi dominus debenti plurima sese
Pradjuerii facilcm, nomenque remiseril omne,
Non sinat Omnipotens, ut s;eva mente reposcam
Debita, queis conserva mihi est obslricla caterva.
Atque uiinain Domino prudenli debita mente
liiiiiiiiiuam, et duris quseram solatia rebus.
Lazarus in terris, supero sim Lazarus orbe.
Turgeat hie alius faslu, frontemque superbam
Tollal, et feterno vivat contemplus in aevo,
Pro Iiixii subiens tormenta perennis.
Neve vaniis texam prcouia laudis,
Cum vitiis scaleam, cum sim miser Ule telones :
Sed lacrymis inoveam Dominum, veniaiiique rogando
Oblineam, misereque cadat Pharisajus inanis.
(juod si cassa viro foribus mulicicula nosii is
In vaniim adjaccat, vel cum cerealia supplex
Muera vel piscem poscat, crudeiis in illam
Hand dubileui durum lapidem jactare, vel anguem,
Non aliter meciim facial Doininalor olympi.
Quod si noslra gravi partim sint obdita clave
Hoi rea, Venturis partim nova frtigibtis aniens
iEdiliceni, mix lia;e meque el mea somnia perdat.
Nee in Iii , quod bonitas liibuit divina, talenlum,
(Plura licet dederii aliis) tellure profunda
Occiilieni : verum sorteiii cum fenore reddam :
Mei|ue Dens magno cudi dignelur honore;
Non anient probrum subeam pnasque futuras.
XXVli;. TEMPESTAS A CURISTO SEDATA.
( Billio interprete. )
In quondam Christum sopor alius habcuat.
El vesana graves turbabanl icquora vcnli.
507 S. GREGORIl THROL. CARMINUM LIBER 1. THEOLOGICA. r.os
uiuax! xe ^ via/ov "EypEo, <i>XEp, A 'Ajx'-pl ai aol SE xi itvxa KpouEU/Exat e! a k
'OXXujAvot nau.uvov. "Ava5 S' xXeuev avaaxic [ratvxa
5 'AxpEuisiv vofAOuj xai xop-axa, xa\ iaXsv oxu;. 10 2v0u.a abv voovxa XaXs aiyijAEVov [jlvov.
8auAxi 6' -.p p^ovxo cpatv o rcapsovXEi. SoV v\ itvxa uvei ao\ 6' Qpoa rvxa Oosi.
K8\ "/< ei . Ka\ lvxojv xsXo aai, xal sT, xat mtvxa, \ oSsl,
nvxiv 7rxtva t yip 0aic SXXo as uiXiuiv ; 0x 6V iv, o roivxa itav<ivuu.e, as xaXaaio,
Tloi Xoyo (ivT)<jEi a ; au yp Xytj) o5ev\ Stjxv. Tv javov axXf,Jxov; TitEpvE<pEa Se xaXixxpa
Huvoo aOpfat as; au yip voto oi8sv\ . 15 T!; vo; opavt8T] EaSasxai; "IXao; ;,
MoOvo; <Lv Scppaaxo itsl xxE 8aaa XaXsxai. T itavxwv nxsiva- xE yp Oipii SXXo as u.Xitetv;

5 MoCvo ev Syvcoaxo' rcEl xixs aaa voEtxai. A'. "Y/tro Beer.

niv-ra as xaV XaXiovxa, xa\ o XaXovxa Xiyavst. XI xv ?Gixov lovpxTiv Ai' Sv 0jlvo, St' 8v alvft;,
Hvxa as voovxa xa\ ou voovxa yepatpsi. Ab vu(ivtv,8o asSsiv, 5 At'Sv'AyyXwvxnpsfo,
uvo\ yap xs toSOo, uvat ' uiSvs -avx)v Tov vaxxa xov ^ At' 8v aicLvs arauaxot,

Prse timor discipuli clamabant : Expergiscere, Servator,

Percunlibns succurre. Rex surgens imperavit
5 Ventis el mari quesccre, et ila contigit.
Hoc miraculo bei naluram agnoverunt, qui aderant.
XXIX. Hymnus ad ileum *.
O tu qui es supra omnia ; quo enim alio le fas sil sermone celebrare?
Quomodo oratio le lauilabil? tu enim nn His verbis efferri poles,
Quomodo mens le aspiciel? in enim nulla inenle percipi poles.
Solus es ineabilis ; ulpole qui creasti quaecunque voce cnuntianlur.
5 Solus es qui nosci non possis ; quippe crcasli quiilquid inente percipilur.
Omnia le praedicant, et quae loquunlur, el qua: non loquunlur.
Omnia le mente praedita et non praedita honorant.
Commune enim desiderium, communia omnium consilia
Circa le ; le omnes deprecanlur : tib cuneta
10. Quae compositionem luam inlclligunt, lacilum concinunl hymnuni.
Tibi uni omnia permanent : :id te cuneta si mu festinan!.
Et omnium Unis es, el unus, el omnia, et nihil horurn,
Non unuiii es, non omnia; qui omnia habes nomina, qui le appellabo,
Qui solus appellari nequis? aliiora nubibus cloruin teguiina
15 Quae meus cleslis penelrabit? propitius sis.
Qui es supra omnia, quo enim alio le nomine l'as est celebrare?

XXX. Hymnus alius ad Denm"

Te inimorlalcm monarcbain, Per quem hymn' s, per quem laus,
Da celebrare, da canere 5 Per quem augelorum chori,
Te regem ac Dominum, Per quem intiiiila saecula,

* Alias Bill. 168, pag. 252. " Alias Bill. 121 , pag. 185.

3 I.Jirrjpe. Vectores, naul. Maitbxus a d- 10 XvrOefia crlr roorra. Qu compositionem

seip t lis e soinmo excilatuin fuisse Dominum narrt. luam intelligunt, nempe quod (actus sis homo. Sic
XXIX. 6. ce xal AaMorza, xa ob ^ exponit Combef. Maie Leuv.: A'ulum tuum ooser-
Atyairei. Vat. hune exhibet versiculum, vantia.
qui deest in editis Graecis, licet Latine reddilus. 11 loi S\ lia legendum. Edit, ah S'.
8 Svral ' re . Leuv.: Communes 13 llar>rvie. Vat. in marg. icoXOXoys. In editis
aculei res omnes erga te stimulant, tibi preces fun- sequilur aliud poemalium, quod legilur infra, lib.
dunt. , sect. 1, poem, xlviii, alias Bill. 170.

MTRICA YERSIO.

Ac irepidi nautae clamabant.: Abjice somnum, Nam communis amor, communis fetus et in te
Servalor, peslemque a nobis pelle propinquam. Ferturab omnibus : omnia te veneranlur,el h \ in
Tum Dominus surgens, ventisque undisque quielem Cuneta tuum numen capientia, sed lacitum dant.
Prolinus indixil : iranquillaquc cuneta fuere : In le cunda manent : au te simul omnia pergunt.
.'Eiberei numen sic agnovere monarches. Es finis cuiictorum ; unus, cuneta, el nihil horum.
Unuin sis, non omnia, nomine quo to.
XXIX. llMNTS AD DEUM.
Compellare queam sine nomine? velapolorum
(Fed. Morello interprete.) Qua: mens cleslis subc.it? lu propitius sis.
Omnia qui tiperas (tealiierqui fas celebrare est?) Omnia qui excedis ; quid enim canere csl aliud fas?
Q if vox laudabit, nulla qui voce nolaris? XXX. Te principen!, Deumque,
Qui mens le cernet, cum te mens nulla prehendal? Quem laus ob est, el hym-
HYMNUS ALIUS AD DEUM.
Non ellabilis ulli ; omnis sermonis origo. [iuis,
Ignotus solus, Pater es notiouis et omnis. (Billio interprete.) Et clus ang^lorum :
Omnia quaeque silent te cantanl.quxque loquunlur. Te maximum monarcham Ob quern absque fine sa>
El te pncdiia mente et mente carentia honorant. Da pracdicarc, quacso, Ida.
 509 SECTIO I. POEM ATA DOGMTICA.
510
Ai' 2v ftl:o; itpoXifirai, 'Ou,Tl|AOC TExvTl, 'Axata<Jx<7rr|Tov auyjv, "Iva SoCjto Oeov
Ai' 8V 8pdxo; heX<vtc, 20 "Oj 9^pioasv ti 'Eoptdav 6 uvTa, 'ata; x-'Pa ~apwv
Ai' 8v 4<rtpii>v (.y* xX- [nvxa, BaOo oSv iyvooUTav "Iva Xpiutiv euXoY<<ia),
[Xo, "Iva TcvTwv aasiXEiiaj]. 35 '1 yj I^XP' 45 Tv'J /^itTOJv x-
10 Ai' 8v 4v0pa>TO3 4 ss- IIp:Xijt6avov Sa uvTa [Saraou. [tejoj
"A-j-tov IlveuAa 6e?ov , Xe)C yEVO p.01. Tote (ae 8og-
"EXaxs vcetv Osov, npovoop.vov (puXdaet. Asi Ttavxii OEpaitcEiv [Xov,
Aoytxbv uov Ttapxwv. 25 TptaSa Cuoav pCi je, T o6as*a toto, 8c "' av IXOt) aaiXEUtv.
'j ypxTtaa xi rzvza "Eva xa\ u/ivov (Aovpxjv, [xoe. , Uew yevo (ici,
tCiv , Qaw arpsitrov, avapxov, Ti 6' ^[ (Mi|/ov, "EXsov xaV xipv Eupw
15 uvx<JV t? upo- Jtv oaia cpoTou, 40 uveiSo xxaOai- 50 "Ort S$a xat x<*P'
[voJa. 0913; VOV aV<!lXTOV, [pmv [Ol
Aoyov , itXev Ipyov. 30 KpTO oupavtv 5- 'Atu Ttaar, xaxovoa, "Axpt aiuvoj .
*0 sou Osb Yis [ircaicTOV,
'. /- UUof.
'fujoyerio -jfp eottiv, " ip/TJi, 7tpavTovr ACa OeJ) \, xa\ Y!<J>

288 289 Per quem sol lucet, 30 Robur clorum inconcussum,

Per quem cursus lunse, Absque principio, absque fine,
Per quem siderum eximia pulchritudo, Nulli unquam visum lumen,
10 Per quem homo vencrabilis Prospicicnlem omnia,
Conseculus est divini numinis cognilionem, Nihil vel profundissimum ignoranlera
Cum sil ratione.praeditum animal. 35 A terra usque ad inferos.
Tu eoim crcasli omnia, Paler, propilius esto mihi ;
Suum attribuens ordinem cuilibet, Semper colre
15 Et tua gubernans Providentia. Numen istud da mihi,
Verbuni dixisti, opus exstilit. Peccata aulem mea projice,
Vcrbum , Dens luusque Filius est. 40 Conscientiam purgans
Ejusdem enim natura? est. Ab omni mala cogitalione,
Et asqujlis honore Parenti Ul dem gloriam Deo
20 Qui omnia coagmeniavit, Puras tollens manus,
Dt omnibus iinperet. U l Christo bcnedicam,
Complectens autem omn.a 45 Et genu (levo supplicem
Spiritus sanctus qui ipse Deut est, Ut me luuc suscipiat servum suum
Providus custodit. Quando venerit regnaturus.
25 Vivam Trinitatem le dicam Pater, propitius esto mihi,
Unum atque unicum monarcham, Misericordiam et graliam inveniam;
Naturam iminutabilem, principa expertcm, 50 Nam gloria et gratiarum actio tibi debetur.
Naluram essentia? ineffabilis, In perpetua saeeula.
Sapientise menlem iinperviam
XXXI. Hymnus alius'.
Gloria Deo Palri et Filio omnium dominatori :

* Alias Toll. 15, pag. 91.

XXX. 9 KJUo. Val. xXio. 46 Tote. Forsan. . Ita Benedictini, quod

22 . lia Coisl. Edit. .6-
vwv.
30 Oiparwr . Coislinianus codex opa-
vti>v, Valicuiius autein anaimov.
34 BdOo cvr yvoovaur. Profundissima qu-
penetrantem.
male conjeclum videlur, cum nulluni alitim hiijus
carminis versum invenas sic pedeni aniphimacruni
pro anaptesto reeipientem. Cxlerum tte vicem an-
tecedentis, ut aiunl, gerit, ante 5t' av, tum,... cum,
(Ca ILLAD.)
47 "EOn. Coisl XOri.

Quem lucel obque Phoe-
[bue.
Ob quem sororque currit,
Et aslrapulchra eli,
Obqueinquenosse numen
Nacii sunius supreiuum
Nos.contigit quibus mens.
Nam cuneta tu crcasli,
Et onlinem dedisli
Cunclis, et haec gubernas.
Locutuses, ruiiquu
Statiiu quod es locutus.
Sermo luus Deusque *
Est, natus et, libique
Essentia pa rent i
Par, ac honore prorstis
METRICA VERSIO.
Nil non is ordinavit, Aciemque cujus omnem Ul gloriam tibi deiir,
lit impert quibiisque. Splendor fugt l supremas Pin as manus in allum
At- Spiritus coereeiis Qu cuneta conluer.is, Tollens, canainque Chri-
Vi cuneta pra'polenli, Quam nil huini latel, nil [slum :
Gubcrnat el tuelur. Et in mari profundo. Genu petamque nixo,
O viva Trinilas, le Lenis, Paler, mihi sis : Assumai ni clieniein,
Unum canam monar- Da numen stud a ine Ad sceptra cum redibtt.
[cbam, Colalur absque fine. Lenis, Pater, mihi sis :
Origo en i nec ulla Absterge qua: patravi, Da tc mihi heniguum :
Est, versio nee. ulla : Mentcm 1 ne m m repur- Grates , decus decent
Excedit esse cujus [gans, [quem
Sermonis omne robur : He quid niali volutet : In sxcla saeculorutu.
Sophiaque mente cujus XXXI. IIYHNUS ALIUS.
Nulla polest leneri :
Cceli perenne robur, (A. Lt. Caitlau interprete.)
Oriu carensque une. Gloria summa Palri, sunimo par gloria Nato
SM S. CRKGOltll THEOL. CARMINUM LIDER 1. TIIEOLOGICA. 812
4 ratv:u?#|j) HveOu.*xi iravayH. A x cpioxb avp/ou, "O; vojv erf>-i3a; vOpsi-
'II Tpt sTj &c e3xi\i, 3; Ixxtse, irXjij xe uavxa, Ka\ DvEp.aTO{ xap.ia, [7COU

OCipav&v opaviwv, faav -rcixOovEiov 5 Tpixxo (i)xb{ sic

5 II<5vxov, xal , xa\ mnji; tcXjijev vuSpwv, [p.iav 15 Aajnrpxrjxo; xt\
cooTfovtiv itvjjAaio s? JS!ou* Aoav 6p<5iCou.EVou [uvw
"Ocfpa (jo-fiv xt<jxtv xxiat avjosle, "O IXuja xb axoxo, Ka\ xaxto 6e\ Eixiva,
ToO sfiv> XW (ivECV, OXIOV vxa |JLVOV. "O UTTjoac ti) t, "Iva \ fJXEJfl xi) (fij,
'II Xofix] 6k xaXisxa tpOai? 8i toxvto assT), "W ev wx\ xa irvxa xx- Ka\ Yvtjxat i oXo.
10 ' aatXeia p.fav> > 4Y*0bv naxpa. Su tpwixTJpoiv opavbv
nvEJ(jtait, \ /,, \ , xa\6wtvoa, 1 0 Kai xtjv aaxaxov OXtjv 20 Kaxi'J-j-aja itoixi-
Ali \ ij*o\ xaOapw SoCoXoyEtv as, -. Sx^afi (lopiv ei x- [Xoi.
'. ~i'iroc kanepirr. [3|A0V, vxxa xa\ ^pav
IX vOv uXoyo'jxev, Xpiax [aoj, <5 Oeo, Ka\ xjv vv xoj(Aav 'AXXjXai EfxEiv iyirai;

Gloria Spirit ni quam maxima laude celebrando, sanctissimo:

Triiiitas umis Dens est, qui creavil iinplevilque omnia,
Caelum cleslibus, lerram lerreslribus,
5 Mare et Ilumina, et fontes implevit aqualilibus,
Omnia vivificans virtule proprii Spiritus :
Ut sapk'iuein creaioreni oninis crealura lauilet.
Qui, quod vivant et perinaneant, causa est unica.
290*291 Ralionis vero compos maxime natura semper celebrctV
10 lit regem magnum, ul bouum palrem.
Spjritu, et mente, el lingua el cogiialione
Da et mihi pure le laudibus cumulare, Pater.
XXXII. Hymnus vespertinas'.
Tibi nunc benedicimiis, El in hunc decentem ordinem ,
Cliriste mi, Verbuni Dei, Qui inenlem illuminasti hominis
Lumen ex lumine sine principio Kaiioue et sapienlia
El Spiritus sine principio, 15 Splendoris su per i
5 Trino lumine in unam Etiam infra ponens iiuagincm,
Gloriam coeunle ; Ul lumine videal lumen,
Qui solvisti lenebras, Et fiat lumen lotus.
Qui produxisli lucein, Tu liiniiiiil.ius clum
Ot in luce omnia creares, 20 Fulgcre fecisli variis;
10 Et mobilem materiam Tu noctem et iliem sibi vieibus
Sisteres, in banc speciem mundi eflingens, Alternis ceder blande

* Alias Toll. 1, pag. 97.

XXXI. 10 ' atruteTa. Videtur boc Gregorio corrigere prasumpsirous. (Caillau.)

familire fuisse, ut e, addilo i, produccrel. Alias
scribi legive poluerit. lia Tollius, qui
forte male impulavit pravam scribendi rationem
cujusdam librarii, cui scilicet indiscreta fuerintiet
el propter absoluta soni siniililudinein. (Cmllau )
XXXII. TiTUL. "Yftroc. Cbig. xoO axo
eyapwxV]pio.
i Nvr. Cbig. et Coisl. xa.
i Tajita. Coisl. xap.!a. Cbig. IIvsGpa xb xau.a.
Eilit. vp/ou, unde vix sensus rntioni accommoda-
lus educi potest; quod nos, contra Benedictino ni
versionem, qui posueranl et Spiritus sine principio,
10 Kai , etc. Benedictini haec verba verte
rn!, quasi in texlu legerelur ttjc 5vo> xa\ xtjj .
Sed cum xt\ in secundo pbrasis membre de.licial,
evidenlissiinum esl parlieulam xa! non conjuneti-
vam esse, sed explelivam, unde sensus est Deum
posuisse mentem hominis etiam Mc infra tanquam
unaginem splendoris snperni. llinc in re lain clara
non dubitavimus versionem miliare Benedictino-
ritm, qui scripseranl : Splendoris superni et inferi
ponens imaginent. Id.
18 ". Coisl. SXov.

METRICA VERSO.

Summa sit cl saneto gloria Spirilui. De luce lux ab ajvo, Humana mens sagat
Unicus et trinus fecit Deus omnia, terram El Spiritus sequester : Ralionis est uilore,
Terrenis implens, alhera et seibereis; Ex luce nanique Irina Superseque fulget infra
yEquor aqualilibus, fluvios fonlesque replevit, Splendor refiilgcl unus. Imago facta lucis,
Cuneta siinul proprio Flamine vivificans; A te soluta noctis Ul luce pervideret
Ct tanto auetori laudes canal omne creatum, Est umbra ; lumen a te Aliiiam corusca lucem,
Qui vitam ordiri, qui retiere dedil. Exivil, ens lit omne Tolumque lumen esset.
Illa sed in primis ralio quibus alma refulsit In lucecondereliir, Per tc polus micavit
Regem gloriliccnt, glorillcenlque palrem. El cuneta moven- Vario rolundus igne
Mente, anima, lingua necnon et corde volenti flur Jlox el dies vicissim
In orbis banc figuram Cedunl lenentque re-
Da mihi, da pure te celebrare, Pater, [gnum :
xxxii. Hymnus vespertinus. (A. B. CaHlau interprete). Et ordinem venirent.
lllumina'.a per le
Laudes danius tibi nunc, Clestc.Christc, Vcrbuni,
 513 SECTIO I. DOGMTICA.
"Exofa, vxov TiuaLv j [i yXuaaav Kai a-]fl<fi IIvum, 50 E!j to aUuva.
'AeXjo'tjto xa\ ciXac. [uvtuSov Tx![AT], , , ['Au-"'.
5 Kal t] lev firauja 1Eu\ itoX VEXpoaOai.
[XOTO'JJ
'. Evy.apMTzfipicr.
M]-' vTowvov YYXti)v
Tij; / aapx nXaua av fau^stv. ,o\ ypi;, Si Ttvxiov aaiXsy, 7:vTwv 6t )1,.
Tij ' fjsipa eS p-j-ov, Ev ao\ 8 xott) ess6ec Opavoj e7tXfa0i] 5| <io, ' te Ya'
Ka\ 7tp|stc t <toi c- 40 'Evvoa , Xi)? aotpt'rj. 6so Ylb a ,- extije itvTo.
[Xa;, MrSc ti Tcv uratptLv I'jv ryiov Hv'jua (o$;v toxvtsijsi yoprfl.
"Iva sxto tpufovTEc 'Hu.spa vu? XYXT1> ": 'IXfjxot; xda(U|i Osla Tpi;- XaO " tj.v,
30 (1)[ E fJJl- MrjS Tiayvia vjxto Vie 6eo TrvsOaa, xa\ vOpwirou cpxa,
[pav, 'Evnvia Opoi- "OaTi araupoiio p.<5pov ){ Ir.mxlv,
'Huipav ]v ii] \tjxt\ Ola TptTTfi 6 X-s oovTJo,
43 No'j; S xa\ swuaxoj
Tf oruyvj Xuo[jivt)v. Oa 6e OavTou fp SXuaa Seuuov vaiTo,
[5!Za
S j ab 'ii'i.ry. Xapov Sol, Bes, 7rpoiXaXETt, 10 Ka\ ) vve^ tpatv wnaaa, oTa \<^
Ttvov fii pkzypoi, Tw , xa\ Ttiji, Zwsiv ?;; ;vTa, a S' ap.6poTov alev aESeiv.

Jiissisli, legem slatuens Neu respondens angelis

Fralernitalis et amicilise, Opus mum qtiiescat.:
23 El illa quidem moiiuin posnisti Tecum aiiiein cubile pias
Laboribus xrumnosx earnis, 40 Cogitationes dferai,
Isla autem cxcitasti ad opus Neve quidquam sordium
Et negolia tibi arnica, Diei nox redarguat,
Ut lenebras rugientes Neu ludibria noclis
50 Fesiinemiis ad diem, Yana soinnia perturbent ;
liiftin nulla iiocte 45 Sed mens eliain sine corpore
Trisii solvendam. Te, Deus, alloquatur,
Tu quidem milte levem Pairem et Filium,
Somnum meis palpebris. Et sanctum Spirilum,
35 Ut ne lingua laudatrix Cui honor, gloria, fortitude,
Longius sopita sileal. 50 In sa - 1 1 la. Amen.
292 2 XXXlil. Actio graltarum '.
Tibi grali , o rex omnium , omniumque condilor ;
Caelum plenum est gloria tua , omiiisque ierra
Tua sapientia. Dens Filius , luiiui Verbum , creavit omnia.
Tuns sanctus Spiritus vitam omnibus subininisirat.
5 Propitieris mundo, divina Trinitas. Propiliare et nobis,
Fili Dei secundum spirilum, et hominis secundum carneni,
Qui in cruce mortem pli sustinuisli
Ol homo , lerlia vero die portas liquisti in fern i
Li Dcus, mortis enim solvisti vincula resurgens,
10 Et morlali generi naluram contulisli , qua cl nos
Vivamus omnes dies , teque immorialem semper caiiainns.

Alias Toll. 13, pag. 93.

38 'cvytjeiY . Coisl. habet f|3uxoi. 45 Nov Si. Coisl. voy xa.

41 Mr} rt. lia Coisl. el Chig. Eait. u.)S' ri. XXXIII. 10 'Ufi. Sic legendum iiicrilo putul
4 '. lia Coisl. et Cliig. Edit. <(Apav. Tollius. In edit, jajisv, sed male.
cXY7.l pro Xv^T], quod habenl edit.

METRICA VERSIO.

Fralrein inter el sororem Silcntio prematur, | XXXIII. GRATIARUII ACTIO.

blanda lex anions. Ncc angelis reclamans
Diilcein dal isla vilx Opus Ilium qtiiescat. (A. B. Caillau interprete.)
Requiem laboriosa: : Tecum cubile sacra
lllo sed excitamiir Laus tibi sit, princeps mundi, mundique Creator
Mi cogilata portel ; Gloria ccelum implel, totain sapientia terrain ;
Ad opus tibi probatum, Neu criminosa sordes
Tl node derelicla Eccc luum Natus Verbum Dens omnia fecit ;
Nox arguai diei; Spiritus ecce tuus vilain omnibus aillai ubique.
lendamus ad diem al- Liidibriovc noctis
Sis bona, diva Trias, mundo ; mihi tu bonus est),
[mum, Me vana visa lurbent.
Nulla nigrantis umbra Nate Dei juxla nientem, carnalia juxla
Sed came mens soluta Nate hominis, cruce qui pendens morialis obisli,
Noclis diem fugandum. Tibi, Deus, loquatiir,
Levem meis soporem Infernique Deus voluisti linquere portas.
Palremquc Filiiiniquc Vim-la resolvendo mortis, cum in lia lux est ;
Da p.ilpebris benignus ; El Spirilum salutet.
Ne, longius sopila, Naturamque homini larga pielale dedisti,
Gui laus, honor, potestas,
(ese lingua le clbrai, Qua semper vivais, le prxdicvl usque pereniicra.
Per cuneta sajela. Fiat.
 S. GREGORII THEOL. CARMINUM LIBER I. TI1EOLOG1CA.
515
'. Ev%apicziipior .
Sol X&P'-i, 2> rcvTtov , irivTtov 8k >1,.
Sol xP' - 8; vor,x , 9' xsXessi
TTjua ' o itplv ovTa, xal avou xaTaSsia.
ov Opvov u/fuirooo-iv xfipaxoi Ou.vTTpsc,
S "EvOev jiuptSc?, xal xiXiSec tXiv IvSsv,
'AyyeXx) utpatt^i TOpsii *> Citoi apx*v
Aaol 7:poj-:o-:x)V, xal Xap.ra>uivwv x^ atpwv
. Oej^esov avSpwv, * TE 8ixata>v,
IlvTS pir^epE, xal aov Opvov p.is:tovTE,
10 | -es, !f6w te 6i)vsx cSouai
"Yjivov vujjiVciovT xf,paTov, fj xal
ol X'P'' 2* TC<bTu>v aacXE, itvTiv Se .
Outo; .; p.vo; i' oOpavfoto yaplo.
Nal XTop.ai x*Y>, -f, xal -yovu nvTa 8' ajLa>.6vi, Saa IjXitov x vettjto,
510
A 15 ' xpa8ti?, , xal va*
fvoov
npTjvfi aou wpoitapoiE xpi) 8 xoi l x6va veei
Atuopivw- xspuu 6' xtt, xal x^o).
O8 yp SCt e{u 7tpb opav&v vrEa Xeo-ueiv
'AXX c a' oIxTElpoi, , Xao
20 xivuptp DEpnovTi sou 8 (xe x^'P Tavaaa;
'E[ v/wv 6av-oto, vof]puxTa irvTa xa9f|pa.
Mrj a' aTOYuAviar]{ uo DvEUpLaTo;, XX' Irt lXXov
Xee ivo xal bpao vl ot^Oeo-inv jioaiv
"Otppa as xal xpaSit], xal xeXeji xaXv .
25 "OjuEp [AU> YEVETjpi, dtp OepnovT ),
Ab xal 1 xaOapbv ioTov, xaapv te teXeutIjv,
'EX?tiopfv te tuxev YaSijv, IXev te, x^piv

XXXIV. Alia gratiarum actio '.

Tibi gratix, o rex omnium , el omnium creator :
Tibi grali- , qui inlelligibilia mente et visibilia , jnssu
Crcasli, cum antea non esseiit , et ex obscuro niaiiifesiasli.
'Ilium thronum circumstant perfecti laudalores,
5 llinc milita millium , et hule rursus millia mulla ,
Angelici exercilus igneus chorus, incorruplus ab initio
Populus primogenilorum , et lucenlium churus aslrorum ;
Spiritus divinorum virorum, animXque justorutn,
unities siinul congregaii thronum luum circumslantes ,
10 Laetitia et pavore ndesincnter canunt
Hvninum accinenles perennem el incessabilein :
Tibi gralise, o rex omnium , oinnumque conditor.
II ic perpetuus hymnus in clesli choro,
lia supplico el ego, Paler aeterne, et genu fleclo
15 Mei cordis, Pater immortalis, et mens intus
Prona coram le ; caput autem in terram inclino
Tibi supplicans. Jaceo supplex et lacrymas fundo
eque enim dignus sum in coelum Oeulos tollere.
Seil tu mei miserere , misericordia Paler, propitius esto
20 Tuo lamcnlanli fmulo. Salva me manum exlendens
Kx unguibus mortis, sensus oumes expurgans.
Ne me nudes tuo Spirilu , sed polius aniplius
Infunde foitiiudiiiem et fiduciam pecloribus meis,
l 1 le et corde et laliiis rite canam.
25 Quemadmodum meo palri , tuo fmulo, adfuisti,
294 295 Da mlni et l'U'-ar.i vitam , sanetamque mortem ;
Speiuque nancisci bonam , et misericordiam et gratiam.
Um uia autem dele, quxcuiique peccavi a juventuie ,

Alias Toll. U, pag. 95.

1. 25 rersTfipi, <. Tollius legere mallet 28 'AiiaASin-Ft. Mallei Tollius ^a.XBuvr[i, et qui-
!'fvet;p' ; at]). Nobis melius videtur Y^VETTJpi, . dem reclius. Ibidem 6<' I^Xitov.
Caiu.aij.)

METRICA VERSIO.

XXXIV. ALU I.RATIAIU'M ACTIO.
[A.B. Caillait interprete.)
Laus tibi, regnalor muiidi, mundique Creator,
Laus tibi, qui menli noscenda videndaque, jussu
Kecisli, nihilum ediicens in luincn ab unibris.
Turba thronuin asicruo cceiu circumdal et hymnis ;
Mille hinc, indedecein rursus staut millia, turma:
Flainmeiis angelica; chorus , immortalis ab xvo,
Et geiiitus primo 'populus, lucentiaque asir,
Divinorum lioniinuiu meines aniiuxque leala:
Densalo solium siipantes sgmine, l.vto
Corde siniul pavidoiue tibi pa carmina fundunt,
Perpeiiiuiiique iterant bymnum sine fine calientes :
Laus tibi, regnalor muiidi , mundique Crealor.
bemper hie xtlierco renovaiur canius olympo.
precor ipse , Pater, supplex , flexisque fidelis
Poplilibus cordis , Paler iiumorlalis , adoro.
Mens inter complexa pedes silet , oraque terrae
Fixa manenl ; largos eflundunt lumina fletus.
hignus enim non sum qui lollam ad sidera viillus.
Tu miserere mei , clemens Paler, et bonus eslo ,
Dum servus precor ipse tuus ; lua mortis ab unguf
Me manus eripiat ; purgenlur et intima mentis.
Ne me, oro, prives divino Flainine; linnet
Sed magis infuso liducia robore pectus ,
Ut le corde siinul meniori labiisque celebrem.
Te dcxliuin sensit genitor, mihi dexter adesto.
Vivere da pure, purain da oceumbere mortem.
Spes bona me recrcel , recreet pia gratia meutern
Dele cuneta , bonus princeps , quae exea Juventus
517 SECTIO I. PCEMATA DOGMTICA. 513
* yaOft asiXe;- tt <so\ XaPl 4f*exa tdvca, A 4'uxtjv aijv xxaXXs (koixvEaxoi xOotc.
&0 So\ xaP' VULa'ta tvxa, xaV E;atbvasa;ravxa. "EvOa yp aOpV?sia; ,!,
AE'. '11<1 rjc & . Zuiv yT^iovitti On' opavop^xil ?>vfl.
:, '. 7ravTixo:is, xwv8e Xixawv "5" Erecta.
Hjistlpcov jxoXiri)v 5b xaP!0 P 9sp^ov-t Xptme va|, 8; tvre Xei sotiv uspoiessw
,. ZaOr.v -rip j ixpanv f/voj Xaviov 'EaOX, xa\ v rcavTEaev Mb xfcvai,
OSxo, 3; autoYvXov vl wot; 6cbv yvw, "0 rcupl xal vs Xr, axpaxbv f^afi, S 6" 656v Eups
5 \ Xptaxbv Ovnxoaiv aXsCixaxov paaiXra- 'Ev TU.r8v*i iXoi, tapate 8' xaXu'|at,
"O tox' ireixxspa .6 rv<> aiva raevxuv 5"Apxov8'oupav6Ev|vov&rcaaa,ex8'paTcxpTc
Ilaxpi On' vv3T)(Jtv xv +,XXaaxo fpp?fv "EfJXu&a xpox<5p.oio p"ov, Gajji', v p^tp'
riyvExo Se Ov^xii 6e& cpOtxo;, exe rcavxa AudjAevuv vSpuv , jivo, e5x 8
Tapxaptov [WY^ovxa iep' a"iaxi Xoaxo Segjhv. Exsupbv noixiatov, ,? xPat> SXxap i[ieo.
10 Aep' rOt vOv, epTJ xa\ ;[; 6X<w Mf.vij S' t^Xtj xe 8p<5uov ayOov. '; 51 piOpov

Ui bonus res : quoniam libi gratia diebiis cunctis ,

Tibi gratia diebus cunctis, ct in omnia sxcula.
XXXV. Precario ante Scriplur lectionem '.
Amii . Paler Christi , omnia conspiciens , has preces
Meas. Cantiim indulge tuo fmulo
Clestem. ivinani eniin in scmitain vestigia dirigit
Hie , qui ex se genilum in vivis Dcum novit ,
5 Et Christum mortalibus maloriim depiilsorem regem
Qui aliquando misertus humani generis gravia passi ,
Patris consilio volons muta vil Ibrinam,
Et faciiis est niortalis , Dens immorlalis, donee onines
Tartareis gementes per sanguinem solvere! viuculis.
10 Hue adesto nunc, et sacro puroque ex libro
Animam tuam sagina divinitus inspiratis sennonibus.
Hic enim videris veritatis ministros
Vilain annuntiaturos clesti voce.
XXXVI. Precario ante iter suscipiendum ".
Christe rex , qui omnia exsislis luis hom'.nibus
Bona , et in omnibus via recta es ,
Qui igneet nebula exercilum duxisti, quique viam pamlisti
In mari amicis scisso, Pharaonem autein aquis obrtiisli,
S Panein e coelo novum tribuisti , e petra eliam
Prserupta scaturire fecisli aquse Ouenia in eremo , magnum miraculu-.n
Hoslilium turmarum potentiam fregisli, cum extendere!
Moyses manus suas, formam exprimens crucis, quae mcuin est praesidium.
Luna et sol eubstitere ; atque eliam flumen
Alias Toll. 12, pag. 93. " Alias Bill. 54, pag. 127.
XXXV. Tit. '-ncic. Carmen istud ptsefatio- pro YExova.'quoa mendoso legitur in mss.
nis instar esl praligendum, inquit Tollius,K - XXXVI. 2 . feg. 91 sup.. .
millendum syhlagmuti Carminum heroicorum. 5 *O xvpl. Scho . blwpoipertgnem.
3 'F.Uavrur. Mullein cum Tollio, Xavoi, scili- i T^dru. Coisl. et Vat. ^/.
cet poeta. 7 Mr SuP- 1,n' ^ 8jvalAlv-
8 --. Pro ^ivexo. Sic profeclo legendum

METRICA VERSIO.
Heu ! male deliquit. Tibi nam laus tempus in omne;
Tempus in omne tibi laus , laus in saecula cuneta.
XXXV. PBECATIO ANTE SCRIPTB: LECTIONEM.
(A. B. limitan interprete.)
Vota, Paler Christi , qui conspicis omnia , milis
Suscip: , nuneque tuo praebe clestia servo
Carmina. Nam sacro figil vestigia calli
Qui propria novit genilum virliile Tonaiilem,
Kl mala pelleiitcm a mortalibus omnia Christum :
Qui nosiri soi loin generis niiseialus acerbam
I'atre volenie volens loriuaui inulavit , oiiusque ,
lininorlale licet lumen , morale reccpil ,
Solvere! nleniis cnelos dum siiigiiine vuiclis.
Hue adsis : purum cape sacralunique volumen ,
Nur.cque tuam divo meutern sermone sagina
Hic etcnim veri dabilur rectiquc ministros
Cerner, qui pandent clesti voce salutcin.
XXXVI- PRECiT, AriTE ,TER dscipiesdm.
, Bi7/io interprete. )
. _ .,_.._ i,-.:m u., Pnn
Chtele polens rerum , atque L~7,!Zmn"
Reblis et n cunciis , qua pergant , semita recta ,
Ingeni qui lamma duxisti atque ignibus aginen :
Quique iter lsacidis frea per ventosa dedisti,
tJilicolum insanum mergens in gurgite regem :
(. . et ti)erea pas delapsus ab arce est
Miniere et in vasta ( facinus mirabile ! ) eremo
Maxiina'do rgido manarunt Ilumina saxo :
^ el i,osu|es ,,fregii dextra phalanges,
MoJS( nianus 11 pas in vrtice montis
. crHCem signante, meum qua nilitur omne
Auxilium Snl Tunaque cursus
Continuera suos. cessil properantibus auinis,
519 S. GR.EG0.4Il TIEOL. CARMINUM LIBER I. TIIEOLOGICA. 520
10 Eev eneiYOjivO'.aiv, 66!>{ ' lui yaav ^] a 2 > Urfiisiv xi oiXot; te xov iov ajicptanouatv,
'PtjTSt), t]v aitb nlr/ xal xatveusa;. 'EvQa ae vxta xal f4jiap XE'JEpo, axpjiwv
Auto; S' oupavrv oaov Seia Ai7io[ir(v, xaxotijto.; jAiva aoi iov eXxiuv,
TataTov, p^ait] 8s v^v tapuiv, Soi te vov Tttcpevta, io'j !fo;, aiv sipuv,
osb OvrT xpa8e\, irt Ya'av Ssusa; Ma?' ore xa\ 7tujiTTv uvt;v ov eevucrai|U,
15 "^,!, aOii STipb? opa-ibyhMvtpOei, 50 'E 8 j.ovi]v XOotji'. (fou ; .
"Isai eX6ojvo:si tpavtEpo?, 9 TwpotOsv. Eo\ oj, aol XaXsw, ao\ 8' IZopcu, va Xpia-s,
Atoj xa\ jrsXaYou -s6)<iao, aot 8e TiSesaiv Solo' oupto 7:oS>>; /vo, au [xs xt^ ;"
O8p.a 7C3EV, x^Xenotai 5iap.evov avj.oiaiv. 'AXX \ vOv voi etJXov \ xepia TtopEtr^.
'AXXi uxap, y.al eao Ye auvuTropo eXOe xaXevti
_, , ., .., . . , , , n., AZ'. ) ! evcSia xcocevyu.

IIojAitbv, XeJitTJpa, o^Giov, cpa is tovtuiv O'Jx Set' oC8s TzoSb %tof>\t aso fyvo epat,
'HyatJv.vjY/'wv te xaxwv ttX8' pYuiv, Xpirrs &va, 3 itvta tisXei aoatv lEptsaai /
Ka\ tXo; jBXbv o8oo xaptuvoc [aoysovti, 'EaOXi, xal v icvttaaiv 6?> Osta Tatuat.
OfxoQsv apTspiovxa, xat oxaSi ' auOij dtYivot IoV raauvo, xa\ ttjv8s tjxvto -p6ov, XXa |ie zip-ron

10 Cessit festinantibus Israelitis, et via facilis parala est

Ad lerram quam ipse proiiiiscras el annueras.
Tu denique ipse clesiem viam bominibus ostendisli ,
Veieri ;i it 1 1-41 novam adjunxisii semitain ,
Uuandn Dens cl humo simili, in lerram veniens
296297 13 Nostram rursiis aul in clum e ierra sublatiis
Venies cupienlibus manifestior quam antea.
Ipse eliam mare conscendisli, luisque pedibus
Tempestas concidilgravissimis commola ventis.
bate, et mihi comes adeslo vocanti te
20 Hodie, prosperumque iler pn-ebeas et angelum bonum
Ducem, maloruin depulsorem, adjulorem, ul me ab omnibus
Diurnis noclurnisque malis procul removens,
Fcliccmque vitse iinem prxslans mihi laboranli,
E domo sanuni, el domum rursus incoluniem reducat
2. Propinquis et aniieis siinilem meae vilain agcniibus,
Ubi le node ac die liber el tranqiiillus
Deprecer, sceleris puram tibi vitam ducens,
Ccleremque ad le meutern, viiae jubar, semper allollens,
Donec extremam el communem omnibus viam perrgero,
30 Et in doiniciliuin venero quod pus est laboris niela.
Tibi vivo, tibi loquor, libi sedeo, rex Cliriste,
Tibi nioveo pedum vestigia, quoniam lu me manu legis :
Ale igitur et nunc perducas ad bonum (nein ilineiis.
XXXVII. Alia de prospero ilinere precalio '.
Ne unuin quidem sine le possibile esl pedis vestigium pioferre,
Cliriste rex, qui oinne es luis mortalibtis
, ci in omnibus, via rei'la ades.
Tibi (ideas cl banc neo viam. Sed deduc me

* Alias Muraler. 1^5.

12 Avr S'. lia Val. et C.oisl. Edil, atrjv S'. iov &you<si. D. Gaulyer legil ep.v, ac venit, qui-
i'I^eat. Sic. Coisl. et Val. Edil. l%i. bus vita mea chara est.
21 'AftrcT. Val. yroi. Schol. Coisl. . XXXVII. Titulus. Poemalium istud sicul el se-
25 'Ojiar lor. Ad iiiarg. 991 toi; t>v ojioiov ;jl"oI quens similia sunt iis quae in praecedenli Icgiiniur.
METRICA VERSIO.
Pronaque promissas patuit via lxtaque ad oras : Vola dabo, et vita; spatium sine crimine ducam.
Tu vero humanis iler ad coelestia regna Alque ad le menlem , vilae lux fulgida , tollain ,
Monslrasli , jungens veteri cum calle recentem, Donee mors cursum fragilis mihi liniaiaevi.
Tum cum morialis siinul el Dens ncola lerne Alque uiinam sedes pertingere dein ad illas ,
Faclue es, ac superas remeasli victor ad arces, In quibus est justis requies finisque laborum.
Iliiicque eliam &d cupidos venies.quam claiior ante. Vivo tibi, libi, Cbriste. loquor, sedcoque.pcdcniquR
Tu marc cum petiibus preuicres , mox orla procella Tollo iiieum, nam tu nie dexira operisque, le-
Concidil, el lumidis agitalum Duclibus aequor. [g's,l,lp-
Tu muri, snele, vic coniilem te junge vocanti Sil mihi meta vise, duce le, lauissinia, Chrisie.
Mac luce, alque luo sil iler mihi numine fauslum. xxxvn. alia precatio.
Pro duce sit, quiBso, bonus ngelus : illius ipse ,. ... .,_.,. \
Eulciar auxilio firmo : meque lie periclis A- B- CalHm "")
Subducens.gravibusque malis, nociuque, diuque , Nullum ferre gradum pedis, o rex Clinste, va-
Alque viae oplaluin (iuem tribiiensque laboris, [lemm
Incoliiiiiein inducat leclis , rursumque valenlein sine ; namque luis solus mortal bus es lu
Sanguinis ad socios referai . cbaiosque sodales : O.nnc bonum, et directa pales via semper, eunli
llic ubi perqu dies omnes noclcsque quietus Carpo viam, fidens in le : me due, age, quxso,
S! SECTIO . MORALA.
5- 'Asxi)<H, xi\ itivta rojpoi, 8a' aXSstai Tjxop, A 'Ev , ^a ' Xauvouivoi.
Ka |i, "Ava|, iraXivopsov ayoc M irsvtxpov, "Apiov S' opavdOsv aaj jvov o Soxsoustv
"EvOa vxta xa\ xap XeuQepoj Xaaxo)v. 'Ex Sa itrpj Trrjyjv IXusac xporpou.
AH'. 'A^ij el zabxb ^. 5 Ka\ vv 14) epairov-ti <rovi[topo{ XO xaXsvTt,
*0 . xa'i veXt) arpatov fiyayE, 8? s' ^ov "F Xpiert, tfao (iepontov, Ssi Tcvsa cp)v.

5 llliesum ; et omnia tribue, qusecunque desiderat cor ,

Et me, Rex, reducem ducitu ad domnm panpercm ,
Ubi le node et die liber mihi propitium reddam.
XXXVIII. Alia precatio'.
Qui ign et nube exercitum duxisli, quique iter fecisli
In mari, concrescere facicns fluclus pulsis :
Qui clitus novi panis pluviam fudisli ncc opinanlibus,
E petra aulein pixrupia fontem eduxisli :
5 El nunc eliam tuo fmulo te invocanti comes veni,
Cbriste, lumen morialium, prospera omnia ferens.
' Alias Muralor. 186.
METRICA VERSIO.
Hlxsum, cordisquc mei vola omnia comple, Pandisti siccum, dum fugiebat, iler:'
Et brevius tectis reducem me redde modeslis, Qui nova cceleslis fudisti muera panis,
Liber ubi noclu mercar tua dona diuque. Larga e pracisa fluenta trahens :
xx win. alia precatio. ^e nunc corde precor, I'uiiiiiIo comes esto precanti,
(A. . Caillau interprete.) Cliriste, homiimm lumen, prospera cuneta fereus.
Nube vcl ign favens, sacre qui per fela plebi

TOMH '. H0IKA.

298299 SECTIO II. CARMINA MORALIA.

A'. IlapOerlq ixairo. _ Xpueo t' iXxtpou te cpaavxepov, \S" i\<fa.\ivo,

IIapOEv:Tv OTrevot ava5r30(jisv fp.ETpoiaLV, 5 OT wijv '. ^apS'.c aXe TtapOvo olurpoj,
*Ex xaOapTJc xpaST); xaOapo?; (AXnovT{ Iv Hpo 9eov u^ijxeSovTa vou irTEpov Ivev eiptuv.
[jivoi. 'Apgouivou 8' jxvoto auviavoiaOs jiev yvo-
yp ^ iou tv^ov aSXbv, Euvov yp Tcvxeieiv jxvo ypa euayieamv.

I. In tandem virgiiiittitis ".

Virginilalem coronis noslris redimir juvat,
Ex puro corde puris psallentes in hymnis.
Hoc enim vit nostra praclarum est donum ,
Auro et elcciro splcndidius et cbore,
His in quibus lerrenam vitam luimi slernil virgineus ardor,
Mentis alas ad Deum in ccelo regnantem bine cvehens.
Laudare aulem incipiente me, congaudete, qui puri eslis,
Est enim bymnus commune munus omnibus piis.

' Alias Bill. 3, p. .12.

I. Argumentum. In hoc poemate disputai Gre- ptiarum conira se invicem disserenliuin.
gorius Mira vita prstantior til, clebs, an conju- Tit. flapOerirf . Sic melioris . nota
gata. Quod ut magis perspkuum fiat, postquam al- codices. Aiii -pcupiov, vel -o;, vcl . Alii
(is laudes virginitalis repelivit poeta, utramque vi- addunt xa\ .
lam iudueil causam suam disceptanlem. Tandem 2 'Ex . Ha mss. omnes. Edit, ;.
tincU ealibatus. Meminit Imjus poematis Hierony- 5 Eeirrftor. In Reg. 993 sup. lin. xal tupov.
mus in Catalogo scriplorum illustrium, lib, 1, cap. 7 EvrialrourOe. Int. 993 euvEuippalvess, con-
7, in Jovin., ubi illud vocal, ut Suidas torn, \,pag. gaudele.
bis : Librum hexmetro versii, virginitalis et nu-
METRICA VERSIO.
1. in LACDEU viRiNiTATis. D Hoc cicnim nostra donum est memorabile vit!
IHitlin
1 internet*
""erPre"W\ (Electro atque
Terrenam eborc
vilam quisetsirait
Tulvo splendenlius auro),
lirmus et ardens
Fxpertem tbalami noslris redimir corollis Virginilatis amor, inenics ad sidra tollens.
Vilam ferl animus, pu roque ex pectorc puros Laudis ad exorsum veslro mea gaudia plauso
Ufamos et laudis mritos efTundere versus. Exeipilc, purx monies ct corpora pura.
Patrol. Cr. XXXVII. 17
 523 S. GREGORIl THEO!.. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICA. 524
O (pSovpol 81 e-JpTjaiv axouf A (Ai-o; yp ttvtcujiv 68o; xa\ fa xa\ ap/f),
10 E Si tt{ i(tittT?eiv, &yytsO\.-:o tppva p.jQt>. Ots rav evTjTfttiv p.oia feivapivoto,
(1, uiya /ap:, , awv, 'AXX' 5> ex rXao; eXa fpxsTat. 'Ex 6' Dattt,
irT)(>ijVT], Xpiaro Xxoj, opavoisi 25 Oxeti ira*; ; jloov eu/o; Xxtov
KXXsatv auYs<rotv p/ivYE' <Xsue yip. "Q xsv 4 p.ev |i(|Avfl TfvaTT>{ 3Xo, S y" Yit
1 1 Bsb, 'j.i-'k:-o. XP& a'--v vtoc. OTov xa\ p.oOvoio ' ci; v Ivte
15 "Htoi p.iv irr,y}] 9aa>v, (fo; 5' vop;a5TOV, rivsJijiaT! av |XYX((), fa eaiv o^oov,
tlO' Xetov, ifav vou ; iyy" loVto, Eis 6; iv tptasoJtv voiyp^vo aeajt.
Aiv U7!sxnpo9ov TrvTtV piva, coj xs nootiiv 30 Toirj (v To;i5o; xaOapl] 9 uji. 'Ex 8* apa
'EXxpxjOa ; ; s\ vov oi 8 [{VT),",
- ix Tp'.So.r Jacjjjtov x ^"1- "AinfeXoi al^evre;, etSie, o pu 6<<oxov
20 ) TtapOvo; iaxlv ^v) Tpta. 'Ex piv 'AjaI piyav ;, ;te\ v<5e{ slab iXatppo\,
[vip/iu xa\ irvep.aTa 6Ea 81' Tpo; >xa 6ovte;,
; Vio; Sva, 06V ExtoGv 8pu.7]6avTo; 'Eeaupivw; (xe^X^inv TOpfjOioujiv ";.
Invidi aulem ostiis obslrniie aures;
10 Aul si quis eas palefeceril, meinem expnrgel per ea qua* ilicentur.
Yirginilas, multiiin salve, a Deo dula, lary itri.v bonorum,
Maler ntegrlalis, Christi pars, coelesiibus
Pulrhritudinibus ronjugii expertibus eompar tsnntenim conjiigii expertes,
1*i-iiii 11 quidem Deus, deinde Dei chorus seinpileriii,
15 At ille quidem origo luminum, lumen quod nee noininari polest,
Nee appreliendi, fugiens n'uni celcrilatein prope arcedenlis,
Uiiniiuuiqu mentes semper pra-currens, ul desideriis
Trahamur ad altiludinem semper novum : hi vero lumina
Secunda post rinilalem qui regiam majeslatcm oblinel.
20 Prima virgo est snela Triuias. Filius rex ex Paire
Principii experte, eque exlrinsecus producto
(Ipse enim omnibus est via et radix el printipiuir),
eque Olium similiter ac homines generarle,
Sed m splendor ex splendore procedit. Ex Filio autem
25 Non jam filitis dilectus simili gloria pia?dilus.
Sed manel tolus Genitor, ac ipse eliain bilius lautummndo
Filius, et solus ex solo : in iinuiii cocunies
Cum magno Spiritu, qui ex Paire similis proeedit,
300301 Unus Deus in tribus rcsplenilens luminibus.
50 Ac talis quidem est Triadis pura natura. Ex illa aulem
Angel splendentes, forma trenles, qui circa
Magnum ilironiim versanlur : sunt eniin meules giles,
Ignis et spiiitiis divini per acrein velocter crrenles,
Ac cilo magua facessunt prceepla.
15 '01 $ pv xr\xk paibtr, ele. lidem versus 23 Ta in. ha Reg. 29 et 993. Deerat in editis Ja,
leguntur supra, sect. 1. poem, vu, vers. 8 et seqq. qua: pancula ad meirum explendum necessaria
16 ' . lia Reg. unus. Edit. ojo'. est. Gloss, 'j-itj ->j %; Kpop-^ttai.
19 'En Tpiao. Gloss. Tizpwy.va t,; exo<n) 29. 'Arotrofierc. Gloss, iv tpto\v vooyp.ivoi;
; t)v uv-wv pamXEta. -xciit toi; puai SelxvU(Vq;.
21 . lia Chig. et Reg. Edil Yiv. l/- 31 'Asiie. Gloss, ipaxoi, asfiami. Vide su
Osr, dnt tivo, itap' ixipou, ab alio quoquam. pra, sect. 1, poem, vu, vers. 13 et seqq
25 'OfiolTor. Gloss, tljv nojrasiv aoiov. 34 'Eccvjxra. Gloss. pp.T,Ttxc, onouSa<iu.i-
27 Olor. Gloss. [xvovYt;, signilic.il ilium v, ( 7tiTi aicou8t};. . lia ire
tantummodo filium esse, alierius lilii parenleni. Ilegg. el Coisl. Edil. p.yXoi3tv.
Mox el Sr lorie. Gloss, auvij^jivoc, ouveXOdvis.
MTRICA VERSIO,
Namque omncsxque laus baje pictalis alumnos Filius esl : enim Pater ortiim traxt ab ullo
Allicit. Al quisqus misero livore leneris, (l'tpute principium rerum, et vitalis origo),
S s procul, alque aures ad nostros obstrue versus: More humano generavit semine iiaium :
Aul illas si Torte aliquis palefeceril, iina Sed velul igniculos videas ex igne micanlrs.
Mente prus cures fdas absterger sordes. Ai vero ex Nato non jam progignilur li.r
Salve, virgnilas, divino tradita dono, Filius, nequalemqui Patri carpal honorem.
Maler inolleusie vil, bona maxima linilens, Nam lotus inanet ille Pater, inauet die quoque
Christi pars, et spiritibus sociata supenris, [lolHS.
Ignaris Uialaini ; nam magnus conjugis expers Filius, ex solo solus, cum Pneumate sacro
Ksi Deus, atqtie Dei rutilans chorus omnipotentis. (A Paire quod supero, similis lamen omnia Pairi
Liiinims ille quidem fons esl lumenque perenne, Progrcdilur), juncli nalura, nam Deus unus,
Quod verbis uequ'.l ell'erri, manibusve leneri. llnumque in triplici collucet luinne numen.
Ked euleri cm su mentem fugit, alque propinquis Ac talis Triadis nalura esl undique pur;.
Ex 01 ulis dominum semper subducilur, m nos Ex illa porro cenissima lucs origo
Ad nova semner amor fasligia, sumplaquc llainma Ctibus angclicis : moriali lumine cern
Pertrahat. Hi vero sunt prxima lumina, primo Qui neqiieiiut, sedemque Dei soliuuique beaiuni
A Triadis snela; lumen fulgure trbenles, Cingentes ( levins nil namque esl mentibus illis,
Qua- lumen splendore suo supcreniinet . Pneiimala sunt clenim, llamui.-cque per aera purum
l'i im Ti i.ib vii gn esl.Siquideitt Paire naius auarebo Crrenles), prompte sublimia jiissa capessuul.
5*5 SECTIO II POEM ATA MORALIA. 59!
35 Tott (iv oj yJio, *' , o heXSuivou, X 'AtcXo te, voepoi te, 6iauyec, out' inb eapxi'iv
O'J itaitov xXovo alvo; ;- o uXa?i 'Apx(ievoi (apx{ fp arjbv, uSt dXoOvrni),
I/iJov*', oidk jiontv fi.<9fov Xr;).Q:Tiv, 50 OY lr\ uipxa vrsc, " iyvovto, pivov-
t' oxo Ixasro. "It) puuif, v votjixa, Tot; (lita itapSeviq OeoetxeXo, o!jio (.| [.
fxcpi &/ 6eov xyav. 06 xt 1. . !>{ egv, auojjtivT) wrju.atv 'Aeavdtoio
40 TpitovT*, oV X6)(ot<jt , yXvx'jv irfvov jxi NjjxtvTO ( <{ oHja
[ovti- "Ev 6 xal opav8nv, x6<5viov, ASfaX^vop, evtjTov,
O Xoto xet'votew pijjL'.o;, oo" oa ovTjtot 55 "Av9piii)v (loyepuv Upbv Tfavo, u"x "AvaxTOf.
Taa ipst xaxir,{ . Ox pooua'.v, Ei 6' vjv pica (jLU3x;pa xeSvi 1,
O Xi^Tj nXuoyjiv retpeo eEvexe , apOsvr) xpivoiitv roJu.Toietv IXau.0^ev.
TaTTpo pxexixoio- ) (ia ititv piurri rHv ' T)v, xeXaiv] v$ xiXuwsev.
45 aivueOat u.evoXoio Xiyov, t^e cpaeivji Off 4p' r,v o{ (jioc* ok xiXeuSov
"EXxeiv x Tptooc 5Xoc SiiXetov. ( e 60 'HXioc wjpeeaav .
Zo'Jiiv xaOapoo 8\ (kpirovrc;, O (it|vt) aeivsTO, vvxto Syoujia;
35 Nulls His nuptias, nulla; molestia;, nulla sollicitudines.
Aflectuum gravi et pernicioso tiimullu carent. Non membris
Dividuntur, aui domibus: consentiunt inter se omnes,
Ac sccum ipso unusquisque. Una illis natura, una sentenlia,
Unum desiderium, circa Deum regem magnum. Nee liliis
40 Delectantur, nee uxoribus, dulcem quaerentes laborein.
Non divilix illis aroabiles, nee quaecunque jnortalibus
Terra profer nequitiae incrementa. Non arant,
Non maria navigant, ifidomiti ventris causa,
Venlris inaloruiii originis. Unus omnibus optimus cibus,
45 Satiari Dei magni verbo, alque lucida
Trahere ex Triade lumen immensum. Soli
Vivunl, puri Numiiiis famuli pnri,
Simplices, intelligentia pradili, lucidi, qui nec a carnibus
Orlum ducunt (carnes enim, postquam compacta; sunt, ) ibiint);
50 Nec in carnes venerum, sed, quod crea ti sunt, permanent.
Cum bis juncia virginitas, Deo similis, expedita semita
Ad Deum, assecla cogitalionum Dei iminoi talis,
Qui sapieiiter regit magni gubcrnacula mundi ;
In eoqiic clesle, terrestre, magnanimum, morale,
55 llumiiium laboriosorum sacrum genus, landein ac decus regis.
Nunc ergo agile, edisseram mysteria Dei vcnerandav
Et quo modo postremis virginilas temporibus affulserit.
Fuit aliquando cum omnia nox nigra- cooperiret.
Non tunc prodibat aurora; lumen amabile, nec viam
,00 Sol inflammatam currebat ab oriente.
Non luna cornuia apparebat, noctis decus.
38 Ar} ' avr. Ha Regg. 39 el 995. Edil, (UTtettv.
taito. 52 '\. Gloss. xoXouOouia.
45 'Areipic. Gloss. 6,, xoX&rtou. 55 NufuJrTo. lia fere infra, lib. ii, sect, i, ;
44 pxsxxoio. Sic intra lib. H, sect, l, rebus suis, poem, i, vers. 575.
poem, i. De rebut suit, vers. 283. 54 'Er Si, Subaudilur xo-. Mox jwyou^vopa.
45 Aror. Sic duo Reg;, el Chig. Edit. voov. Coisl. u.fa^'C0Pa-
46 0lo6iot. Gloss. u.ov6loi, 4vau,oi. 55 Evxo 'AraxTc. Gloss. 2xi et W$av itivra
48 ' TS. Chig. iefvol . Vide supra, sect, i, y.j\ (lXXov 6 vpiwoc fvove .
poem, vu, vers. 17, etc. 60 'Excervro. Gloss, ^ airo vtjfi va-
51 TcT /tta. Gloss, totoij, vel toutoi ^{.
METRICA VERSIO
His non conniibiiim, non cur . Kgrique dolores, D Non a carne fluunt (namque omnis carnea moles
Non moins turbas miseras in corde cienli-s. Postquam concrevit, certa; est obnoxia moni),
Non eliam membris dirimuntur, cl a;dibus, omnes Nec rursus carnem subeunt, nec corpora crassa.
Inter se miro jungil concordia nexu. Sed laies remanent, qiiales sunt ante creaii.
Idem quisque sibi : natura est omnibus una, Hujus virginitas classis, promplissima coeli
l'naque mens, similique Dei rapiunlur ainore. Semila, consiliisi|ue Dei sapientibus liserens,
Nec vero gnatis cliarisipic uxoribus ill Qui clavo latum sa pie nier dirigit orbem,
Giudent, ac dulci exercent sua membra labore. llumanumque genus, clo terraque prQfectum,
Non los iuflammat opuin vesana cupido, Magnanimum, xrumnasque ferens, laudenique
Necqiuecuiique inali paril irrilamina lellus. [decusque
Non pelagus sulcaut ralibus, nec voinere terram Principis sclherci. Sed jam mvsleria magni
Prosciudunt venlris causa, mortalibus xgris Carminibus veneranda Dei nunc persequar, tuque
Primigena qui fraude mali genus omne creavit. Candida virginilas posireinis fulserit annis.
Optimus hic cunclis cibus est, ut Numine suinino Omnia nox quondam Icnebris horrenda legeLat.
Exsatieut menlein, Triadisque ex lumine luceni Non eral aurora; splendor, non Phoebus Eois
liiiinensaiu excipianl. Suni porro conjugis omnes Partibus exoriens currus agilabal equoruin :
Expertes, puri regis purique minislri. Gloria nec noctis radiaba! in xlhcrc Phoebe :
Dis mens cl simplex natura est, atque corusca. Sed confusa simul temerarius omnia muius
5*7 S. GREGOlUl fHEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICV. i8
A K<5thot,v, yali\ te, xaV opavo, ifi OXaaaa,
llvta S' (i' XXijXoist opo'jp.Eva, {xkJ/ XaXrjTo
Opavb opavioraiv faXXifivo; pasoat,
'AXX oj, XpiffTE , - ppaSifldi DivToj 8 7tX(i)Toi, tteo 8 te Yata ].
6S nEt6(5xvoc ixaexafiixptva xajiov. 'AOpijiai tt' itEiTa xal pfisva itvTa vo^sa,
"Htoi p.sv :1 o yve8', > xev anavTa 80 TpitcTO Ha'.Sb; avaxTo; 6JW(pf)ovouJiv an' Ip-
" r.\o: ^apievTa oou{ 7iXa. imita.
Opavbv atspaVTO xuxXcbeao, jifiorov, 1 ]{ raxvraiv,
'! fx-jVTj 64cwy. Toatv.Eita, \ x^ovtv SaniXija QsouSa, \ t8' eetcev
70 . Sp' tpirvEiav vQpducoi foetvstv "8] iv \ xat aE^woi OepairavrE
TtetpEtoio oa, \ XsoEtv Opavbv Epv ixoumv, yvoV voe, 4yye^oi sOXo\,
TJ SE xva niXastv, xal osTEpov u.ap ;:asiv. 85 *Y,uvow5Xot, jlXtcovte euAv xXoj oitots Xj^ov
8' raav lOi^xa [x&v 18o?, v 6e GaXajaav 8' tri wotitv ryaXXETai apaSaouat.
Toti aYxaXSEasiv 8r,aai, ytjv 6 ) MiXTv t' p-oTapioUEV u,o\ yevo EaSs irr|at
'75 'xeavo xiXitotut !^. "j Sa rcvTa evT)Tiv ' aDav-ov te vof,u,ova wra pzarj-j.

Omnia autem promiscu agitata temer crrabani,

Primigenii chaos tenebrosis construa vinculis.
302-303 Al tu, Chrisle bealc, Palris magni codsIs
05 Obsc (iiciis, singula prclarissiine discrevisli.
Primum quidem facta lux est, ut omnia
Opera jucunda essent lucs plena. Rursus deinde
Clum slelliferum in orbein circumegisli, maximum miraciiliim,
Solis ac luna; radiis conspkuum. His proeccpisli,
70 lili quidem, nt diem hoininibus proineret
Lucs inmensa: rivis, ac boras volvcret :
Isti vero, ut tenebras illustraret, ac diem alteram eficerct.
lluic autem tcrram supposuisti sedem mcaui, ac mure
Telluris ulnis colligasti, et mari terrain
75 Quam Ocean sinus circumlluunt. Sicqiic omnia
Mundus eranl, terra, clum et mare,
Clum clesiibiis ornalum luminibus,
Pontus natalilibus, pcdeslribus terra immensa.
Quod cum vidissel Pater, et apte omnia composite niclligvret,
80 LaHabatur Filii regis concord i bus operibus.
Quxrebat cliam, qui soph a: omnium matris esset conseille,
Ac terreslrium rex. Deo similis, sicque loculus est :
< Jam puri cl minorities famuli
Latum clum incolunt, mentes sanclae, angeli fortes,
85 Hymnis operam danies, ac meam nunquani delicienlem gloriam clbrmes
Terra autem baclcnus mutis animalibus decoratur.
Placet mihi mistuni ex ulroque genus condere,
HoraJnem inlelligenlia prseditum, morales nter el inmortales medium,

(14 81\. Gloss. pouXa. subsquentes leguntur supra, sect, i, poem. VIII,
8 Alixptra eu. Gloss. ;. De anima, v 59 et sqq.
70 Vprreiar. Int. fjuipav. Comb, auroram. SI BeovSa. Gloss. ' jxoccjiv eo, Sjmmov
73 Tip a <]6. Subaiidiiur opavu. Paulo post, .
pAv I6o?. ItaCbig. cl pleriquecodd. dit. Eu.>vit6ov. 86 'Appaoovct. Regg. duo, o povioust. Gloss.
77 Oparlourtr. lia Reg. 39 et alii. Edit, o- vofrroi, Xoyot.
rjavTjdiv. 87 Eas ai\ai. Gloss, ^ xv ouv kpo\ xa\
79' 'AOpi'icra. Regg. duo, Opocua. xaXbv avT) uw)<jT<ciaoOai xal (iixtv y'vo, e| u;-
81 il/iero. Gloss. . ittUTOpo, oTpeov ctvOetov.
Gloss. m9T^u.ova. Hic versus cl alii octodeuim 88 . Gloss. Sv8pa xaov.

MTRICA VERSIO.

VoKebat gravibus tenebrarum vieta catenis,
Quas chaos antiquum tolo dilTuderal orbe.
Al tu consilio parens, bone Cbriste, paterno,
Singula sede sua recle discreta locasti.
Condila principio lux est, ut gralior esset
Tola operis moles, jucundo lumine fulgcns.
Poslca lornasli (faciuus uiirabilc !) clum,
Perspiciium solis radiis lunxque rubentis.
Namque ilium sparsa jussisti luce per orbem
Fulgere humano generi, cursuque notare
lloras, alquesuo distinguere tmpora motu
Hanc iiidem fuso tenebras splendore lugare,
Etproferre diem rcpeiila luce secundum.
Quin jussisti eliain terrain subsidere clo,
Finibiis et lerra furibundas xqu.oris midas
JuiixUli, lei rainque mari : nam inaxinuis Ihm
Oceanus cingens gelidis circumflurt undis.
Alque ta mundus erant luce omnia, florida lellns.
Et clum, et pelagus ; clum fulgentibus aslris
Exsultans, tellus animanlibus, el mare vastuni
Piscibus immensi sulcantibus a:quoris undas.
Qiue 'Pater excelsa postqnam prospexil ab arce,
Cbari gaudcbal Nati concordibus actis,
Quajrebatqnc aliqiiem, regerct qui lerrea sceplra,
Sosceret ac Miniinaiii sopliiam, rerumque parenlein.
Talia dbine fatur : i jam puri advoque perennes
Cultores habitant excelsa palatia cli,
Scilicet augelici ctus, nientesque beata?,
Alquc meam celebrant mansuram in sxcua landein.
Quin eliain lellus ob bruta aniinaniia gaudel.
Nunc mihi conflalum genus ex ulrisque creare
Fixum animo esl, homincm, rationis luminedarum.
529 SECTIO . MORALIA.
TEpraSjjtevv ' pyo:<riv ?, xa\ xipova x(jtr,v A 100 Aip 1\ Otiov uiv lid xOovVicXaauA "avor,,
00 OOpavwv, ' tE H-Ya , uyyeXov Kai xOo^b, v yuXoiTtv eiBaXoc irapaSsfiou,
[oXXov Tu 5' oUTOj-Tt ; [ioo ioto,.
*Ex xOovb. xvt]Tip * u,v ujveojv te vou te. ) |AT)Tirao t<55s uiytrrov
"; ' ), xai (opav Xv vso7nyeo ai);, Tov porbv, vrcsp teuev o (h)fTopa ,
Xetpeetv ovaTt)otv jxijv iKTJsato lopTJv. 105 'Pcfav ptjv, xa\ 3irs'p[ia--oXu3xieo iiToio,
Tf 6' Sp' ij tDtj xoipVjuaTO v yp etjxe "AvSt'/a loipijsa ) wapx Xe !P*
95 Ilvejia.TO 8J] Oe<5ttto eiSio iatb ^^. nXEUpijv x -Xayvtov novrjV IXe, ttv ia yuvaxa
*Ex Sa xb tvoiii te po-i>c yvET', OiviToto Ai(jtevoc, xa'i cpEXTpov ivl OTpvoii x: piusa;, .
E'.xv* f) yp avais vou tpai; fiorpom. 'ApL!porpot{ <5>;xsv ic' aXXjjXoisi psofla:
Tvjvexa xal EoTOV tv jiev Sc yaav, 110 O Ttj' o'JSV itl itvrea, pov S' itafl^xe ri-
Ooisiv,
S" Spov ev ot^Bejjcv Of tjv 8i u/rfpav. "Ov (5a ", Xt)? apixpoio xaXivbv,

Gaudenlem meis operibus, prudenlem conlemplalorcm

90 Cleslium , magnamque terre slrium poteslatem, angelum alierum
E ierra, qui celebret mea consilia, meamque sapientiam. >
Sic dixit, el terrae recenlis partem simiens,
Imnioi'lalibus manibus nicam slaluil lbrmam,
lllique de vila sua imperlivit; immisit enim
95 Spiritum, qui Divinilatis incorprea; emaoatio est.
Ex terra aillera et spirilu factus est bomo, immortalis Dci
Imago : regina enim mentis natura in utroque.
304' 305 Proplerca vilain islam amo propter terram.
Alteris vero amorem concepi propter divinara pailiciilam.
400 Rursus postquam divinum in terra visum est cl icireuum
Figmenlum in vallibus semper florenlis paradisi,
Cum mili iionduiii essel vila; adjulor illi similis,
Tune prudeniissimi Verbi hoc maximum exstilit miraculum :
Hominem, quera sui spectalorem mundi condiderai,
105 Radicem mcam et semen mullifldae vila;,
ltil'ariam dividens magna manu vivifica,.
Cnstam ex latere unicam-cepit, eamque in mulicrcm-
yEdificavit , el amorem peclori immiscens
Utriusque, in mutuos complexus Terri concessit,
110 Non lamen omnibus, neque in omnes, sed modiim imposuil desideriis,
Quem vocanl malrimonium, materia: immoderate frenum ;
89 MvCT7\r. Gloss. nuvsTbv u,aOtTfv, (. 98 niovcr. Sup. lin. tov. Gloss. : At tv
90 . Nomine cleslium, quorum cultor !ov 5Tpy(j) tv aapxixv, ; x yj iroir, xa\
est homo, divinas mentes, acvoTjTix, Deumque ipsum tv 7bVEUjtaTixiv lxiv , ib OEia 7tvoi;
accipil Combcf. Sic ipse, inquil, postmodum Grego- t}]v TOSu-asiv EXrictc. l'roplerca vitam terrestrem
rius : }iut:t) te Oeou, Beiov te astv, Dei disci- amo, quaienus e terra. [ormolus; s\rilalem autem
fulus, I et terreslrium collatum illi imperittm. titam habere atpio, quaienus x divino spirilu nain-
91 '* %0or6. Gloss. xal xijpuxa rEytov ttj ram accept.
jArj; Suvafxsw;. 102 Tip S\ Sic Coisl. et Reg. 39. Edil. S-;
104 Oni/ropa. Gloss. OsaT^v.
92 Neoxr\yo. lia Coisl. Edit. vs<i^ayoc. 105 2{ xc.lvcxiSo tdzoio. Gloss, a-p-
94 Tfl & ' erc. ftalur sua: participent fecit, p.0. uavTb xj(xou.
immiilendo spirilum qui ex incorporuli Dcilaie 106 Zuxtpx. Int. Cw'ixfj.
iianat. 108 Sriproim. Reg "ear. 59 t )ei, 900 zpan-
95 'Asiio. Gloss. ;. , ^op^. fceai, 992 ax+jOesi.
Gloss. ftETOxTj, Ill KaAova', -.lrj. Cbig. et Coisl. male xa^-

METRICA VERSIO.
fnlcr mortales medium, menlcsqne supernas,
Qui Ixto mea facta animo coiisiderei, alque
Ardua siderei discal mysteria cb,
Terreaque imperio teneat, silque angcnis aller
E terra, menlemque mcam deuranique potentem
L'iiidibiis assiduis celebrans, canluque'sonoro. >
lla-c ait, el lerne, quam paulo siruxcrat ante,
Parliciilam quamdam capiciis, limumque tepcniem,
/lernis manibus corpus mortale creavit,
Exiguamque sua? vita; partem indidit illi :
Pneuma elenira inl'tidii, quod Nuraine Quxil ab alto.
Sic partim terra, partim spiraminc molli
Primus homo eulcilur, Patris immortalis imago.
Nam princeps mentis naiura in utroque relucet.
Quo fit ut ex duplici vila mihi corporis ergo
Altera perplaceal : magiiaque cupidine rursus
Propter divinaiu me vulneret altera partem.
Asi ubi figmentum in terra cleste videri,
Et viridis pulchro paradisi c.pit in hono
(Necdum eleaim similis referens vcsiigia formae
Ulla erat adjutrix vit, consorsque iaboris).
Prolinus aggreditur facinus mirabile Ycrbum.
Namque hominem primum, quem, lalum ut cer-
[neret orbem,
Condiderat, vita; semen genitale, nieique
Radicem generis, parles discindit in ambas,
Et tcneruni costa liuncans latus illius una,
Femineum mira in lucem genus edidit arte,
Ambobusque parem misecns in pectore Hammam,
Jussit in amplexus inque oscula mutua ferri.
Nee confusa lamen pcriiiisit corpora jungi,
Concubituque vago : sed frenum injeeit amori
Conjugium, carnis lemere immodiceque vaganlis
Vincula : ne pctulaiis alquc cllrciiala libido,
551 S. GREGOR'! tHEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICA. 851
'{ xi] 1'.|), xal 4^~ [iapYavouaa, A 125 "O xev airoXX'jxvt)V is xai apyojiivtov -
Iluo-fjovoJ fEXijSov ' XXTJXotaiv [vrtov, [7tia6tv
'P<C:tcv (ispintdv lsp8v Y^ x tXxtiTO "EXxttos spitiov Tpsirrtiv y^vo, 5Qpev,
115 'ACvto{, treXjwu 6 xa\ lybza. itSmv pbr\ "AiTaTov x Oavtoio, xal lara[iEvov -exee<jsiv.
Osrpo <rr)Aavrotsi 9opisvo{ a<>pa8T]ijiv. te xa\ EUpa iraipaxa Ya^l
4>9pa aev ouv |xVipa poTUv nsSeeto Y*^. 'AvroXtj te, S0<n , vtou rcXEUpj, {Jopou
Oi8' eIxev xa[xov tiiv Cinpxatov, 'sXXev, 130 HXjjOev ifr^cpfiov, 06pw S' I3v IX,
'AXXa xa\ npixiaTO !;1 jon, Kal itoXXotst itapo -atorjuan nXiijxa SafiaaOv
120 Baixavirj te Spaxov-oc S'jxo ex rXiieaai TE(ivo(j^vr)fft, xa\ Sajt, xl 4^ 6[6po'.(,
BXt9s\c vSpodvoio uto 8t -(t\t<su aXitpljv, Ka\ YpociToo vjioio SiS^piaaiv, ^6 itpotffjTaii,
A-p^axvoiai )(iTi)Tiv ijv 6p: j' k~\ fatav ' Oix 6eXe .^ xaxr, -b Sujx Tivaat,
Ttypa 6s xa\ 6u f,sv ev v8pwn<K3iv pi'irr,, 135 'AXX' ai\ aTspEoaiv ^ &{,
Ka\ yjio, v5poiti{ yevej tpOai, SXxap XfOpou . MaxXoavaif te, Oai; te x\ eISXoi xsp.)vb{.

Ne lasciviens illa et insuperabiliter ellervescens,

Hoininuin libidinose n promiscuos concubitus abeunkium
Sacrum genus, amore jugi experte, riunperet,
115 Ac bella et odia in omnibus accenderct
UEstrurn effrenata insania concitalum.
Quandiu auiein mater tellus hominibus indigebal,
Nec ad summum dcos, quod ei destinabatur, pervencrat,
Sed et primus propria nequilia
120 Et invidia crudelis draconis e paradiso
Kjectus ob funestum homicida; arboris gustiim,
Pelliceis veslibus in l'erraiu suam decidit:
Tandiu optima in bominibus exstilit duorum conjnnclio.
Et nuptias, humana; generations principium, mortis solaliuin :
125 Ut morientium et postea siipervenientium mu labile
Hominum genus, veluti (lumen traheretur,
Instabile ob mortem, stabile per liberos.
Rursus postquani traclus terra} et remolisiirai termini,
Oriens, Occidens, Austri plaga?, Borcaeque
130 lmpleta sunt morlalibus, ac in Vitium Minus eflerbnhV.
Poslqtiam mulls prius animadversionibus domittiiu figmentum,
Linguis divisis, aquis, ignis imbribus,
306-307 Legis script dociimenlis atque ctiam prophetis,
Noluit prima; nequitiae vincula excutere ,
135 Sed semper carni aslringcbatiir lirmis nexibus,
Lasciviis, ebrietalibus, et simulacris insaniens,

ouuiv, Xy];, quod peccaret contra mclrum, cum
BXijs habeal primant syllabain Inngam, ut videre
est in ndice Homrico et in Thesauro Morell.
(Caillau.)
115 'Eyflea. Sic Regg., 991 et 992. Edit. a^Osa,
ici est, , si petulant et effrenata libido nulla coer-
cereiur [reno, humani generis sacra consortia rum-
perenlur, atque indmita voluptas hrrida moveret
bella.
117 '. Gloss, eiuoej T,v. 130 <. Gloss. ^ 4v9piit)v,
118 Tr bxpzaxor. Gloss. p.Efova, nempe itXf-
pwpia tv avOpiLmov, hominum nmltiludinem, ut
exponit Paraph. Reg. cod. et Combef.
119 npriazoc. Gloss. &v6pwic;.
120. 'ABsvxc. Cod. 993 avatio. Glose, x*-
XettoG.
121 'ArSpovroio pvtov. Pestiferam banc ar
boreal ob alfeetiiin vocal, non quod natura sua
esset exiliosa : Vidit enim Dens cuneta, qwr [ecerat,
et erant valde bona (Gen. i, 51).
122 'Ejk S6ptc'. Parapb. e? tJjv Slav -
XuOs yt,v.
124 -i. Reg. x^'t.
6ov 8' ec6pa(TEV itijXaj.
135 "KtpuKTi. Gloss, ev 6e(ioT (.
136 . Gloss. nopve{ai(. |U|U|-
v6. Chig.el duo Regg. jae(xtjX.

METRICA VERSIO.

Nobis inter nos millo discrimine junciis,
Ex libito coilu, thalami nec legejugalo,
Rumperel humani generis consortia sacra,
Ac temer indomiteque ruens incerta voluptas
Innmeras turbas atque hrrida bella moveret.
Ergo dum generis lellus eral imliga nostri,
Nec decus illa suum mundunique acceperat omnem,
Atque etiam culpaque sua, sa:vique draconis
luvidia, velitum ligni exilialis ob esum,
Infelix Adamus, paradiso pulsus amno,
Pclliceo in terrain cevidit depressus amictu :
Tanliipcr quoque mollis erat conjunctio carnis
Optima, connubiumque fcrax, luctusquc juvainen.
Namque aliis morti juguluni prxbentibus atrx,
Vitalesquc aliis rursus carpentibus auras,
Vita trahebalur violenli fluininis instar,
Labilis ob dune (alalia spicula mortis,
Fixaque perpetuo numerosa; semine prolis.
At postquani terrae gremium, finesque renioli,
Orlusque,Occiduiimqiie latus, quaque humides Au-
El Boreas flatu glaciali coneutit orbem, [ster
Implelum est genere humano, vitiisque nefandis
Corprea; cpit massa; fervescere coenum,
Pluribus atque modis domilum genus ante rebelle
(Uissectis Unguis, et aquis, et vimlicc flanima,
Et scripta; legis dociimenlis, atque prophetis )
Excutere anliqua; renuebal vincula noxa- ;
Quin potins firrnis carni complexibus ha-rens
In llarchiim et Venerem simulacrauiie muta rncb.it,
Consilio tandem magno nuiinjnc Pareiitis
 SECTIO II. POEMATA MORALIA.
'Veretwv ToifjUSs Xov y^vo (( tcjjitj A 150 Tjv u.ev xeuOouivijv, tIjv 6' jx<pa8i)v |p-
IVfieiiv aOavaToto ;, xaX 5;. [nesiiv,
Xptcrco, 6tov ppr,~lto vt fiopijj rv 6eo; jiv ijv, ) 8' eroTOV 4au,iv itxOii,
1- Opavhq, Xeaatov xaxcrj Otto .6<5 Tt|u,o, 6' 6v cmXayxvoicu [-j-t] eo; vSpojiiotoiv
Aatirtu.evov, axoXiov poTUv u,e8eovTa 8pxovra, { jjupoTapweev eitel ,1 xepaaQeif,
" xev vaiit^jeiev ov Xaxo, oxeri voGaov Ka\ pox; x 8eo4iTo; va xc Xptcrro **1-
"AXXotmv Tjxev pijyamv, (ou yap i-ap-/;- 155 Katv) 8' (ai, \ TtpoTpjv Opi.
To jxyaXoic itaOesat iixpov Sxoj ) XX xevuito -tov yw nvoirji 6erj X/ov, uarxiov Se
1 45 "Ov xXeoc, oOpavto te xal ; oOpavoio Xptcrco jjLTjv ij/ux^v xa\ & itiv8' iteSexto,
Elxv, v8popioi{ xat o '. v<5u,otiTi, Kevov 'ASu. tov irpaOev Xeuepov, 8 yujxvo ijev
Ufivot iv TrcXYxvotdiv &netpor|oto yvvatxo '], 7tp\v 6iv Setv, xapito itsaaOeu
-ipxwOelj, Si | Siuutov, IliO Ki\ OavTou , 6uu.ov 8 vo'fju.acnv IxpetfiV
'IMe ovtjT{ , oet 8o e v yefpa, [reXo

Tandem amicum perms hune honorem soriitur

l'aii s terni nutibus et Filii operalionibus.
Quidquid Chrislus humano corpori injecerat natura?
140 Clestis, videns id pestfera malitia peredi,
Ac obliquum draconem Imperium in homines oblinerc,
lit suani exsuscitaret ha?redilatem, non jam morbutu
Aliis commisil mediis (non enira idnea
Gravibus morbis levis medicina) ; sed exuens se
145 Sua gloria cum clestis esset, et immulabilis imago
Patris clestis, more humano, et contra humanuni moi ein,
V-enerandis in visceribus virginis mulieris
Incarnalus, miraculum infirniis animis incredibile
Vcnit Deus et moi talis, duas naturas in umini colligens,
ISO Alteram abscondiiam, maiiifestam morialibus alteram,
Quarum illa Deus erat, lirec autem postremo nobis formata est,
Tune cum in visceribus mislus est Deus humanis :
linns utrinque Deus: siquidem Deitali mistus
Et homo per deilalem rex et Christus exstilit.
155 Nova autem exstitit mislio, quia primam conlempsi.
Primum quidem ego divini spiraculi parliceps fui, ac postremo
Christus animam nieani et membra omnia suseepit ;
Adamum Hum antea liberum, qui nudus erat
Pcccaii, priusquam serpentem videret, alque fruclum guslaret
1G0 Et mortem, simplicibusque animam cogitalionibus nutriebat

157 "Yffttwr. Hic versus et alii tredeeim fere fjev, duobus virgulis concludentes, ila >ei terant :
enntinui, ilerum leguntur supra, sect, i, poem, ut, damum , qui cum nudus esset, antequam ser
De Testamentii et advenu Christi, vers. 32 et sqq. pentem videret, et de (ruetu guslaret, liber erat a
150 '\. Chig. xpuitTouivijv. vttio et a morte. Nihil autem inmutando, seiisus
153 E Bs ^iyorputOer. Vitus trinque Deus; planus esl el facilis ; unde illorum versionein <Je-
non quod ex ulraqiie natura sit Deus; sed quia serere ausi suinus propter erroris evideniiam, prse-
Dens et homo unus est Chrislus, ac proinde Deus. seriim cum darum sit poelam alindere ad h;ee
IIa Bill., Combi", autem : Ulraque natura, qua verba Scriplura; : Mortem non guslabit in ternum.
Christus, unusque Deus ac filius. Caeros versus ila disposueranl docti Interpretes,
156 IJpizcr. Duo Kegg. upioev. ut prseler conslanlem ipsoruin consueludinem
158 Keror 'ASdpi. Hic Benediclini supponentes omnia verba inverterenl; illa ad solilum ordincin
legendum esse j pro 5;, islaque verba ojj yuu.vo revocare salius judicaviiuus. (Caii.lau.)

METRICA VERSIO.

Atque opera Nati lalem sortitur honorem.
Namque Deus quidquid cleste in carne locaral,
Tiiium pestfero lacerari crimine cernens.
Obliqtiuinqiic iHiniinum generi dare jura draconem : Tunc cun mortali Deus est in corpore jonctus,
Dt nos afiliaos viliis niisereque jacentes
F>igcret, noil jam inorbi comiiiiltere curam
Siistmuit mediis aliis ( nain parva modela
Pcllendis gravibus non eel accommoda morbis),
Sed sese evacuans, licet immulabilis esset
Vi ccoli dominus. Pairie et clestis imago,
More liominum siinul, et mortali lege revulsa,
Virginis in casto conceptos ventre puellse
(Res mira, Illinois animis lerrseque volulis
Non factura (idem 1), Deus et morlalis in orbem
Vcnil, naluram duplicem complexus n uniiin.
Altera mortales liominum fugebat ocellos :
Altera perspicuo fcrebat luniina sensu.
Illa Deus sublimis erat, dominalorOlympi :
nostra; causa landein producta salais.
Unus utrinque Dens. Deitati nainque beat.e
.lu m lus homo, deilusque bomini siinul addila.CJiri-
[slus.
porro ralionc nova est commislio lacla ,
Quod prior a nobis frede clcala fuisset.
Primum ego divina: traxi spiracula viuc :
Post animam Christus sucepii et omnia membra
Corporis, atque Adamum subtil, sed qiialis in oiiu.
Cum nondum viliis infectum pectus baberel,
Nec dulc alloquio diri serpentis cl aslu
Pclleclus, pomum, Slygiamque in viscera moi lent
Misissct, supera sed mentent pascercl esta,
S35 S. GREGORll THEOL. CARMINUM LIBER I. TIIF.OLOGICA. 56
OOpavioi, u.<m) t Oeitov te aEiv. 175 Tic 6 xev au Yvwaowo tej, Mxap, /via
Tbv (ihi ava^Xasatov, {JpoTtjv { ; aiv JXOev, [{JouXijc,
"ft xev EXEaa? te \ x OavTWo povja 'Y'.J/iui8wv ai rcvx* tpopa xo\ TtvTa x'jepvt;,
NtxVjua, yeusiv t x^> xa^ Xe'Pa? Attbv Saia xxe-jOsv reipiTO ; 'E 8 je teviuv
165 "HXout, ipuTbv, xa\ ^e yaav, No? [iEpraov tutO&v Xeaci aika, oa /
Hf Cb)tv iraXIvopaov ', xai xSo av^tj. '^ eUYouuav ait' t,poc. 'AXX <8' 5p.mrj,
lhlpaei ' irXtixja fcpbv 6jta{, 8v potiv 180 ', > TtaOsjsi teo parbv vttev
'Ex ouvayEipe, xa\ ej Iva 8f]arato , [sipa,
Ka\ (tsyXi] 0s<5ti}to iv aYxotvTjiiv utjxsv, 'E tov 5XXov JOjxa XE-jOspov vr xaxoo.
170 iiev 'Ativoo ., iravTa - p.v (>8ve<jxe foc xal xstioc Epa^E,
lf,pa, KaV xOovfiv aaiXfja toX .( ;,
Op-ou 8' oOpavt) Ovij-ro? yi; Svflsv aspOcij. O; BmiXtjoc ^ Xcpoj'JvTj.
T "Ava, t 84 aeo viov xa\ pvOoj avs-jpot, 185 Nv 8' alvtj xaxir, XptTti -i x^p^ IpJz-
"0; ataY<5vi>v etoo, xi\ 8 Xr . [<ia,
U'a piOuAv ravta, xa\3j vp.oto xeXeu9o-j ; "Ai/ av^-E! i:p!>{ "Avaxxa uiyav \ w5ju,ov apstw.

Cleslibus, contemplator Dei ac divluonim splcndidus.

Hune restimerc volons, buiuanain Dens in nalurani venit,
Ut cum decerlassel, et morte liomicidam
Vicisset, gustum feile, infancias manus,
165 Clavis, cruce arborem, atque excelso lerram slipiie,
Kursus ad vilain Adamum et ad gloriam revocarot.
Ad terrae autem fines sacrum corpus expandens, dominent suunt
Ex flnibus congregavit, atque in unum colligavit noniinem,
308*309 Magnaequc divinitatis in ulnas deposuit,
1 70 Cum sanguine Agni piacula omnia expiasset,
Ac semita; cuelesiis dux mortalibus liinc evectus esset.
0 Rex ! qiiis mentein tuant et profundum investigo!,
Qui gultarum pluvi, qui maris arena;
ISiiuierum omnem nosti ac venli vias ?
175 Quis lui, Beate, cognoscai vestigia consilii?
Quomodo, in ccelo regnans, omnia inspicias, omnia gubernes,
Quxcunque infinitum sevum occullavil? In te inlcndcns
Mens humana pusillum aspicit splcudorcm, velut celrrimo
Fulgur a nebula fugiens. lllud tarnen cerlissimum est,
180 Homiuem passtonibus tuis bine a le eveclum in aliam
Vitam esse iranslaium, et ipsi libertatem fuisse redditam, qui malus cr.it :
Ac antea quidem in terra sxculum et inundus parturiebant,
Et terrestriuiu regem popiilus ingens circumciugebat,
Quem a magno Ree abstraxerat' suis fraudibus.
185 Nunc autem Christus e manihus delestabilis nequiiLc erutos
Kursus ad magnum Regem et ad mcliorero mundum ieducit.

ICI Mvcrti . Sic duo Regg. et Combof Edit,
p.iTi{ . henedictini ita verlerant ac si asivoe
CoSct subslantivum , et dixeranl : Dei diseipulut
ac divina contemplant, quod contra lingu.e Gr<ee
iiolitiam evidenter peccal : unde eorrcxiiuus sine
dubitalionc. (Caili.u.)
"Or. Aldus junxit cum 8u.ac, corpus suunt.
168 El ira i\cato <. Alludere videtur, in-
quit Bill., ad id quod ail Apostolus, Eplies. , 15,
Christum ideo mortem periulissc, utduvs conderetin
semetipso, in iioimrn hominem fatiens pucem.
171 \\.spf)sl. Sic Reg. 59 et 95. Edil, ilpa;.
175 "lyria. Reg. 39 fyvea.
176 'Q. Reg. 993 5;.
177 '. Reg. 993 el.

METRICA VERSIO.

Simplicibusquc cibis, meditans cleslia, clarus n Est numerus, venlique via: ? quis noscerc niagni
Discipuliisque Dci, divinaque sola volulans. Ardua consilii rursus vestigia possil?
Hune renovare volons humanuni Christus in xvurn Omiiipoteus, qui cuneta vides, el cuneta guhernns,
Pi'odiit, ut pugnans, et acerba morte Utroneni Quaecunque hic muiidiis claudil latissimus. In te
Crudclem superans, el guslu IcHis amari Mens homhuim defixa brevi splcndore refulget :
Pesliferura ligni guslum, dextrasque nefandas Non secus ac l'ulgur rapidum, quod protinus onum
Clavis, et dulcem snela crucis arbore plantain, Prolinus emoritur, perstrictaque luiiiina linquit.
Atque saluiiferx crucis alto slipile lerram, lamen hoc diihium est, quin per tua vulnera
Vila' Adamum anliqux reddal, lucique priori. Rcddiia libertas fuerit, vitxque nrioris [nobis
Quinetiam expandens sacrati corporis ai lus Sordibus excussis, a:vo meliore iruamiir.
In fines orbis, mortale ex finibus orbis Ac prius in terra spargebat semina inundus,
Collegit genus, atque hominem conlraxit in unum, Alque ingeus mundi cingebal turba tyranniini,
El mediis magna; posuil deitalis in ulitis. Quam vafer a magno disiraclam Rege tenebat
Expurgaiis fusilas agnitio sanguine labes, autem fdo viliorunt giirgile Christus
Ac sceliis e medio lollens quod clauseral astra. Exiractam, Rgi, nieliorique asseril vo.
Quis reperire nia-, bone Rex. qtical abdiia mentis, lllud coniiubiuin, contra hoc mortalibus afferl
Cui pluvia' juila-, cui cognilu omnis arena: Splendida virginilas ; terra: decus illud, at isla
537 SECTIO II. PEMATA MORALIA. 53
Ktvo -- jjtsp5TCSff<Ti, 8' a'JT'l 0eoei8<j. \ Ka ; 8' ^ vuouc, ueyXoic Ayoiei
.4 xev , fj 6' oipavoto !,' riveup-aTi ypajifi' rokie, xa\ < xpi uisov jXOev
'Axvoa 6' tbj Trvxratv avp etStoXa xapastrwv, Ai) tts 7tapQevr uTp'|sv <aeivrj,
190 Baio [iv TtpwTiTov, jiuSpoTapot t- Auope'vT) xjjxoto, Xoua xa*ov atpaupov,
[tohtiv 205 ToioTiov itpocpouaa iOTOti 8-
E'o TTOTxtit irstp>(ievo nuza. [&,
Xptpaai navToSoTCostv 8Xt]v ^ (iopc-qv 'Oaortcov <J/v>x*l ipo?pESTap) aapxb,
"fl apa napOevT) Xptaro X/o; acsv vtoc, Ka\ -/Oovb opavbj ep aov ioroeo (Scovto
npiiOs av v ira'Jpotat aetveTO, xaV oxisaia, 'Etcjw xaxpsamv , aov feo avSpo ps!a>v.
195 Mea* xa\ ajiXeus vdpLo;, xP^!*313114 Kcrt yppb [i<f\ "Avaxta cpaeatppov stot' !];,
[owpol 210 Opavto;, yairjOev xityo^evo Oso elvai,
feivouivoi;, xpunrov ' Xyoi . XptaToopo, UTaupoo , xapow rapcp piov,
if, itel xal Xpisrb yv^ 8c ]8? oeeac Te9vt)d) xfovfotaiv , mjpaviocat iext)Xu ,
napeevtxji, a8TO:o, ;, ixpvroio Aapntrtipe xsjjwto, 6ia'jya tpioro aoircpa,
(Na?i xal 41 xP fa yevOai), O etaopoWi, xa\ 2>v , o Oeoto.
200 "Hyvtse ){, Eijav 8' mxprjv, 215Aep'y',83ai^Xeup3tvo[JL'5tfpove)t18Y<i(Aoio

Hoc niipiix hominibus, illud virginitas Dco similis prslilit.

lilac telhiris decus sunt , ista cleslis chori.
Qiiemadniodum piclor inanimes tabulis imagines illincns,
190 Levibus primuin ci opacioribtis nolis
Speciem adumbrare lentat; deindc vero
Omni colorum genere tolam absolvit efligiem :
Sic virgiiiilas, Christi pars semper exsistentis,
Priiis quidem in paucis videbalur, et umbris abdita erat,
195 Quandiu lex coloribus obscure apparcnlibus
Rcgnavit, et occulius splendor paucis aflfulsU.
At postquam Christus ex casta Maire virgine,
Jugi experte, Dco simili, incontaminata prodiens
(Neccsse enimerat, ut sine nuptiis, sine paire nascerctur),
200 SancliGcavil feminas, Evamqiic acerbam repulit,
Et earnis leges removil, ac per EvangWii prxdicationcin
Spiritui cessit Huera, venitquc in medium gratia :
Tunc proferto virginitas mortalibus illuxil splcndida,
Soluta mundo, inunduni infirmum solveus,
205 Tanto prxslanlior nuptiis ac vitse vinculis,
Quanlo anima prxslal came,
Et ierra latum cceluni, el vita Huilante
10-311 Slabilis beatorum vita, el Dcus bominc.
une chorus circa Regem luce circumfluentem sletii imm.iculaius,
2'0 Cleslis, e terra properans fieri Deus,
Christifer, crucis cultor, muudi contemptor,
Morluus lerreslribus, cociesiibus deditus,
Miinili lumina, clara lucs specula,
Qui Deum conlemp'antur, quorum Deus est, et qui Dei sunt.
215 Eia agile, quaecunque lhalamum laudalis, ac nupliis

188 Xcpsiri. Sic habent 1res Regg. Unus xopoo. 196 Kpvxrr t\ Reg. 93 xpuirrov 8'.
Edit anient Oslo. 198 0eovo. Int. 0oje6oj.
189 '' .llaschol.et hocexigilmetrum. 200 '<1. lia big. et duo Regg. Edit.
Edit. i ' Sicvool (..) -[<1.
191 Ihifpsro. Sic Reg. 59, 993. Edil. Tsipt- 215 ". Reg. 990 .
(XVO{.

METRICA VERSIO.

Numinis est summi, lateque palenlis Olymp!.
li vero in tubulis piclor dum corpora lingit,
Obscuris primum ora nolis levibiisque figurai,
Mos formis sludet omngenos adliibcre colores,
Alque opus incoepluni numeris polil omnibus artis :
Sic quoque virginitas, magni pars inelyla Christi,
Ante quidem umbroso in paucis splendore micabal,
Dum lex jura darel terris, el in orbe vigerel,
Exiguis spectamla nolis, pancisque liccret
Lu< is ad intern radios penetrare micantes.
At postquam Christus per cast* viscera matris,
Absque paire el ta-dis, vil progressus in auras,
Lustravil muliebre genus, primainque parcnlem
ft-pulii, el earnis leges abscederc jussit,
Spiiituique novo submibit lillcra fasces,
Craliaque in medium venit : tum denique noslro
Virginius gencri preclaro lumme lulsil,
Instabilem niiindiiin abrumpens, abruplaqiiemiindo:
Connnbium lanlum exsuperans, el vincula vite,
Quantum animus carni pra-stat, convexauue cli
Regia lellurem superat, quanloque Inga
lllud in aelcrnurn durans prajslautius aevum est,
Quanlo mortali nielior Deus. Ac chorus mgens,
Carpere quem nequeas, Regem lx-lissimus ambit,
Cleslis, studioque omni Deus esse laborans,
Chrisliier, atque crucis servus, mundique menus
Conlemplor, tota medilans coelcslia mcnlc,
Perspiuum lucs speculum, lux lulgula mumli :
Quique Dei, cujusque Deus, quem cerner gam el.
Vos quibus est cordi thalamus, lauurqoc jugalus,
 S. GREGORII THEOL. CARUINUM LIBER I. TIIKOLOGICA. 54rt
Mu ttISe , Cl'ixpivai xal 6jixat YPY* ipouaai, A TvSe vS>ov touotci , ^-^ ' paTEivTjV,
KaV xPubv XiOxEesi (sptYpivov 6YV<i!ii, 250 'AXXfjXii i'jv6T,iiv, 1\ x ex^EvfuiOa,
Ka\ aitaXotn tEpijbflsOedcri x'tuvaj , Xo v(iov t(6 010 itaXataTov u.ciTOiiai.
$' osa 6vttoh Y^ * SejjA 7ti Ka\ y^P S) iE xsv 5iai Xxov opavov epv,
22J KipSia, xai jis-iraua xaXj(xoAEv 4{ xo- "ACvyee , 7ta0wv te xa\ apYaX<ov p^XsSwuv
KpEoiovEC ftp.Epoi S Ypio x\ SesjjA SvEtsp.
[PV-
A piv tot piovaiv sirixpoxa cpuitoWai 235 'A|AcxEpov , TTTpOwv te <f [Xtov , '
KxX'jts 6', <fXa Txva Yaiiou, gBovuwv asiXijoc, * [pa-siviov
'[{ , jai u.u.Xe Tf^ *** Seoja ioio, 'VIZ* te xal nsXicpovoc saOXov pEiafia.
'Av3pop.7)c fivtf^ , xat ' f^xpcto, E>i TivTwv yevtt,. (Kai D.ai, XpiTc,
225 "Ov nat ovaTOio ?>{ ^ 6e<i>v o v<ip.ot xaOapotii napoxepov f) -poiOcv.)
'EJti , ote izpCizov 'ASpi icXEupj oiiVoSt^ie, Tq> 5' ijtl SejjjA.; pw-O , iul xal Y'a ** aiOljp,
Kapjriv t' ivOpiuitoO tiXeiv poiov, x 6 yovoio, 240 Kat tcvto texessi, -(y.ov uipoiei, TTjXsv.
Ovtjtov EVra, aveiv trxaxovTa txEaaiv, Et 6 teov '/ivti itQou vio; -ix/ipoi?'..

Iniiiata; cstis, quae sublime caput oculosquc procaces geitis,

: rum iapidibus permisliim pretiosis,
Qiiacque mollibus veslibus dolicala membra tcgilis,
Uicite quot et quanta moilalilius connubium et viiiciilnin oueratit
220 Commoda, deinde voc.ibimus partem jiigi experk-m.
Ac illa; quidem sic stnlim Ungida: loquentur:
Audite, o chara sobles connubii, lerreslriiira regis,
Nos, quibus curae sunt nuptias et vi la; vincula,
Generationis bumanae cl sanguinis noslri legem
22? Conslitutam ab terni Palris Filia,
Cum Adamum costae primiim coujunxit,
Ut friiclus ex bomine homo nasceretur, ac per gencralioneni,
Quamvig mortalis esset, manerct in soble, ut in spica :
liane legem et amabile coujugiiim magnifaeienlcs,
230 Muiuam conjunrtionem scclamur, cl quia tenu originen) iraxiniiis,
Terne Deique legem aiiliqiiissiinam amplcciimur.
Natura; enim qua; latum clum sortit sunt,
Jugi expertes sunt, ac passionibus et moleslis solliciiudinibus
Superiores : morlalibus aulem connubium cl vinculum ulilia sunt.
235 Utrumque enim hoc habent, ut cl dulciuui rainoruui et aniabilium
Fruciuum radix sint, el dulcs uta; optimum praesidium.
Primum Dens universorum genitor ( Christo, lavo
Legibus luis Sanctis impensius quam olim).
Inest aulein universo vinculum amoris : siquidem terra et allier
240 Et pon lus soble, quae conubii doniini est, efflorescuul.
Quod si vere palmis aliicomis inesl lex amoris,

216 4tyixapi\rai. Sic 1res Regg. Edit. ^1,.
2t8 neptfeOeact.Tbli uiXssi, potica licenlia,
vox conjuncta.
219 AF.aO\ lia Cbig., Coisl. el Reg. Edit, men-
dose 8ouV.
223 'if/o-t. Duo Regg. .
226 . Reg. 090 icXsupiJeiv Christo virginiUli pliiriinuiii detrahi, quod a se
Itioe.
227 'Ex 6 T&roio. Regg. duo ix S .
229 'OficCvrhy. Reg. 39, et Coisl. (jio{uy*v.
230 'AJU^Mu. Tics Rcgg. iXXf.Xoi.
232 . Regg. 993 ;.
237 Kai Uai, Xpic-r. Msec verba sensu carero
Billio visa sunt ; caque in sua versione expungeiida
judicavit. Sensu lamen non carent; his enim, ni
Combctisio videtur, anleoccupat quod opponi po-
terat, nempe bis matrimonii laudibus, instituas a
poeta repelll. lu mss. . lin. to; soi; vuai$
XOV iu.-lzp04F.4 Itp TO'OU.
239 T(p ' 1. Coisl. sup. lin. Iit\ totj) Si.
241 &. Vide . Ilis. nal., lib. xiu, . i.

METRICA VERSIO.

Qua? sublime capul geritis, viillusque procaces,
Intextumque auruiu geinmis, qua; mollibus arlus
Veslibus iulegilis, prodile, et dicite primae.
Quae bona conjiigiiim pariaC, qux commoda portel:
Post aulem tnuuplae pro se quoque dicere parli
Fas erit. Ergo illa; tmido sic ore loquenlur :
Audite, o dulcs llialami cbarssinia proles.
Qui lerram imperio terrenaque cuneta gubernat.
Nos, quibus est cura- thalamus tbalamique voluptas,
Legem, quam generi humano nosiroque cruon
Nuniinis aalerni snboles sanclissiina lxit
( lude ex quo primum laleri conjunxit amico
I'rimigeuiuu ilium Adaiuuiii , et costee socavit Esse mugis puras multo, quam jura priora):
[adempta;,
Nempc homincn ut Drodiicat bunio , uatosque
| creando,
D Mortalis licet ipse, tarnen sibi proroge! aevun,
lit solel in viridi revirescere semen arista).
Haue legem el thalami genialia jura ententes,
Vivimus inter nos junclim, terraque create
Anliquam sequimur legem lerraeque Ueiqae.
Nam mentes, quae clum habitant, sedesque beatas,
Conjugis expertes viviiiil, inoliisquc, gravesque
Ignorant curas. Mortali sanguine crelis
Utile conjugium est, raniorum certaquc radix
Pulchrorum, dulcs vilae coliimeuque deciisqu;.
Ac primuui Deus est rerum generator el aucinr
.(Sis facilis uiilii, Chrisie, tuas nam nou nego logos
amor et thalamus, nam Ierra, et nonius, ci
(aer
Muere connubii produca prole viresciiiil.
Sil SECTIO II. POEMATA MORALIA. Sl
Mf^utuvonc rjXv TS xa\ pssva sfapoc uptj i T; OT]pv xaTXu iov, xal yaav apisstv,
'Epvoxificjv iwX|jiT]3t puiiv o-puioSia xaprcov, Ka1. tj>viTo:pYeT)v ISiS^aTO, xal nz'/.yttni
Ei 5 xxt x 5-joo XiOxtov XOo; ei v iooi; ' Eitayrjxfi p.Xaivav Tznyoy.\nyj vxoi3t ;
245 TxTETat, c>;evnouai XOiov ErciTiTopEj vSpEC, Tic ralav xal iroVrov Ypj auvSijiE xeXehip *
"Em xai ifyoin > xa\ Ssafio ;. 260 Nu^t Yxou , 6s toXXv t; v
'AXX t (lou 5::vwv etXtr.c jxOtov t toOojv t; [ayeipe;
Asp/.so spirant yjxo; rapauvev k%i-fpw. Kal (av evQSe, . Ta S' ttd/ot, iroXXov psit.
T; uofriv e&Sas <ptXtjy, \ evQ' vspEV, 'AXXrjXoiui x^P TE xa^ & xal 55; ofiv
230 " yuv, osa tovto;, 5' opav; eVro Xuuyij. AikXov Sa Yp.o; xal ivaXxiv Otjxe,
[JipYE ; Xp,ua isV EUfievEEastv , 4x0 8 te 8u5(jlv3.
T; ttcoXeijiv I Oijxs vdp.o'j; ; xal twvSs uapotOEv 2C5 Suval xa\ uXsStvat IXaifpEiouatv ava; '
T; irrfXta; i' iviynpi, \ TjOpETO (iTJSe Txva; ; E'Jval ' 'J-f poa-jvai ^1 p/^oTpoiii.
Ti; TtXjav yop \ , xal t; r&va; ; TEp^vtEpo; (XEV ; xoypovouat
T!; orpaTov v roXifioi si , xa; iv OaXTjji tpajrf>; ; TspTrvoTepn rXoTOto 6' pofpnavi) ^.
255 T; xpov p.vi)-^pa vioSzi irf$aTO vr/ ; KXy; 6" axcoTpoi5t saopoavij; te roSOwv

Ul masculiis et femina verno tempore mariiati

Hortiilanonim manu praeferani fruetum raeeniosum.
Si ex duobus lapidibus in unum coeunlibus lapis
? 12-313 2* Nascilur, ui assenint qui lapidum scienliam callen,
uni etiam in rebus inanimis miptiaj el vinculum aiuorig.
Sed quid ego externos sermones et amores persequor?
Vide, quid praestent hominibus nuptias prudentes.
Quis sapientiam doeuit ? quis profunda investigavit,
250 Qtnecimque terra, quaeeunque mari, quaeeunque clo incliidiiniut ?
Quis urbibus leges dedil, et ante leges
Quis urbes condidit, et arles meditando invenil?
Quis fora et domos implevit, quis palaestrae?
Quis exercitum in bellis.ct mensas in conviviis?
255 Quis chorum hymnorum cantorem in tempin sufiitibns perfuso conslituitS
Quis lerinam vivendi ralionem repressil, el terrain arare,
Ac plantas seme docuit, el marihus
Navem nigram iminisil ventis impelendam ?
Quis sine nuptiis terrain el ponlum hmida semita
20 Conjunxit, ac remotissima in unum dcvin*ii?
Atque quidem lalia. Qua? vero sublimia, longe meliora.
Nobis invicem manus ct aures el pedes sumus
iNuptiarumbenelicio, quse duplum robur alTerunt,
Magnum sane amicis gaudium, el iiiimicis dolorem praeslant.
2G5 Communis solliciiudodelinit molestias.
Communes jucundilates sunt ulriqiie suaviores.
Jucundiores fiunt divitia: ex concordia.
Jitcundior diviliis concordia his qui diviles non suul ;
Clavis utrisque el castitatis el amoris

W\ Mtyfvjirov. lia tres Regg. Edil. m\xw- OjXE.

JVO-JC.
?4l "Ex vdo. Vide euiud. Plin., lib. xxxvi,
cap. 18, et Solin., cap. 56.
2i2 HfSTo. Cois!. spEto. Cliig. Epato.
55 SviSei. Coisl. sup. lin. vTeeuatajxvw.
57 . Reg. 993 et Coisl. cuTospYiav.
253 '. Coisl. icjxE. Tres Regg. -
202 ' . Duo Regg. \ aOvo; .
24 Xpjiajif. AUiidil ad Und . 1, 184 :
' Llrea 6vcjereccri,
Xpjiara S' .
265. Svral xal. Reg. 39 et Coisl. -jval aiv.
Regg. 990 et 993, uval Si.

METRICA VERSIO.
Quin, si vera ferunt, nee palma llbidinis expers.
Namqne marital sub verni temporis horam,
Egregios tum deinde soient prodiicere frucius.
Quod si etiam ex coilu saxorum saxa creantur,
L't memora nl, lapidum quibusest perspeeta facultas,
Res queque tangit amor rgidas, viiaque carmes.
Sed quid ego externos verbis coiiipleclor amores?
Perspice jucund quamam siul mimera laedse.
Quis sophiam ilocuil? quis repperit abdila cuneta.
Quae mare, quae tellus, clumqiie volubile claudit?
Quis gravibus claras instruxil legibus urbes?
lippida quis striuil? quis doctas allulit arles?
Quis fora , quisve domos implevit , quisvc palae-
Convivis epulas, rmala bella cohorte, [stras,
Quis ctusque, Dci prseconia magna anentes?
Quis sine connubio vilain moresque ferinos
Dcpulit, cl docuit proscindere vomere ierra?
Quis plantas serere, et navem committere ponio,
Siilcantem glidas rapidis aquilonibus undas?
Quis mare cum terris undoso tramite vinxit,
Et ni m H (i m inter se disjuncta elementa lgavit?
Ac ne prxsenli lantum prode<se pntcliir
Coiijugiiim vilx, non hie sua comnioda sislit.
Nam mrita illius mullo majora supersuni.
Prxstal enim ut nobis aiiresque m.inusquc vicissiin
Al(|iie pedes simus : langnentes corporis arlus
Roborat, ingenlique hoslilia corda dolore
Angit, Uetilia contra diffundit amicos :
Aulictis animis communis cura medelur :
Dclectatqiie magis communis utrumque voluplas.
Cratior in thalamo concordi copla rcrtim :
Rursusquc in llialanio nielkis toicralur egestas.
R3 S. CREGORII THEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOCICA.
270 EuCuytl, xal (^ vafxaric iXottjto. A KoutpoTpj XE-fXoio 8eo xatouliv );.
E' ; 9iXt) <rxipTfp.aJi 0uJluv levwv. 285 "Oj 8' Xfyou te !Xt) xal XTTatoj [itf i66t)xe,.
"Ev totov oxiSTi tcijY'C vokt.v ayeuiTov., Kai TExitV , T|iVi 8e tcoX ui-j-a Xa- loto
Out' exto itpopov , oOY ExtoOev SXXov yepov. XpEiob ) , tcXeov 0ov apLca-faTcaib..
S'jx!p'j{ uipxdffiv, u.<5tppovE , e<je6i]. Tola -rapoc , \<; Se po; cf iXitjto oveuOe,
275 Kvtpov v XX^Xetu (HjYOvte ifxoov. N;X^, 7 , varw , opEai^oit-ri*
Oe yp oS eeoo Y^o iraveuQs Teijcr.v, 290OxSXxap toxOeuiv, o ^; Spaviovro
'AXX' E^et pXXdv t' > \ "oA xXXov itsYEU 4>pp.axov, fpSaxovTEf eoi texeijti toxtje
*U; 8' oX!p]v jiev va p.ixpb itpot)<Tiv fJT){ O iriii xEXtpovo;. Ox oTop
Aafcpsai itEircajivotai Si' oip.aTOi xa Oiouiav, ', o 6aXfl!Jiv, au.Ei6E, xioOt xsp.ou,
280 'H x^P itjtitouatv ejteiYOiivTv it' /, ? fE-v-aii, xa* o - fioio.
IoXXtjv 8* ox 6\lyr\ Tivoli] pEi, XX [JapEav 295 'Pta, o uxpoiuaciv p.<i'.f>pova OupAv I/ousiv.
Dvtov eirepj(0|jivi)v urspEiOTepo oupo , E 8' pETTjv iroOwv tic aTip.jEi ciXtirro,
"{ a xaiuY^ei i^v ^ wouaiv Xapol, OS: }) 9(5-,; no-poOsv, o/ Su

270 Conniiliium, sigillum neeessar! amicitiav;

Huns amicilix pullas animuin sallibus deliniens;
Unus (iomesliei l'omis poius, externis ingiistatus,
Neque foras profluens, ncque foris queniquam asciscens-
Carnibus ronjuncti, animo concordes, ac pieialis
275 Similem slimiiliiin n se iuvcem amore atucnlcs.
Non en t ni a Deo coiiiiubiiuii abdticil,
Sed ei quisque magis adhxret, quia eum magis incitai Dens.
Quemadmndum exiguam naveui exiguus venins impellit
Velis expansis tmidos fluclus cilo percurreiilem,
280 Aut earn manus incitant sub remis properaiiicin
lugentem vero levis aura non l'erel, sed cum gravis sit
Pontum ingressain fortior venlus impellit :
314"315 'la et ca'.libcs, quia vivunl expediti,
Leviori inagni Dei indigent auxilio.
285 At qui circa dilectain uxorem et res suas occupalur,
Et natos, vnstiim sseculi mare navigat,
Ut pluribus indigens, plus Deum colil.
Talia connubium praesial : sed vita manca sine ,
Iinmitis, aspeclum lugicns, sine loco, mouliuin amans.
290 Non morborum solatium est, non inlinnn: scneciulis
Remedium, quo parentes in liis suis rcpubcscuiil ;
Non fulcrum viia; mellifliix. Non convenlibus
Deleclanlur, non conviviis, sine risu, extra munduin,
Vilae nati sunt, et non diligunl viise
295 Radices, nee consentajieum bominibus animum gcruntv
Quod si quis virtutem amans, jugalem amoreni Uespieil,
Ncc virtus ab amore jugali remla est, non solum
270 2?1. Reg. 993 utppayEi. 273 . Duo Repg. npofw.
271 . Videlur Gregorius alludcre ad 282 'Exelyei. Regg. li)0 et Coisl. XiJVEt.
illuil Piov. v, 18, Llare cum mutiere adolesccnitat 287 Xpsw. Duo Regg. -!
luu : cerva charitma et graiisstmus hinnulut. Ibid.' 288 Ur\p6. Coisl. sup. lin. Tu-fXo. Mox, veuOs.
iXhj. Tres Rcgg. et Coisl. <peXoi. Int. Coisl. Tp- Regg. trs et Coisl. veusv.
toi)v <W/yy iptXixo; axipTfju.331, animum obleclunt 289 '1. Coisl. sup. lin. onpoavrjo.
gratis sallibut. 293 '/. tlorosi
27i "Er . Alludit quoque ad liane verba 295 'Pltja. lladicet, principia. Mox, xicpova.
l'iov. v, 1, In pialis aquas tuas divide : h.ibcio eas Reg. 990 pol-f pova.
solus, situ alieni participes lui.
METRICA VERSIO
Tula piidicitix. Veneris quoque, clavis utrique At qui consorlcm tbalanii, qui pignora chara
Conjugium, obsignans violenii fdus amoris. Curat, opesque suas, el vaslum navigat a:quor,
linns atnicilia* pullus, qui pectora sallu Arclius i lie. Deo, quia pluribus indigcl, b.'eret.
Exhilaret, proprii sintquc unica pocula fonlis, lla'c llialamus : contra manca est sine conjugc vita.
Qui ncc cuiqua:ii alii pateal, ncc ilillluai extra. Dura, petons monies, improvidaque, el laris expers :
In llialamo concors animus, concordia membra, Non aiiimi nioi'bis adliibct, senioque medelam,
loque vices acuiini solida; pietalis amorem. Non fcil til primos vita: rcnovenlur ad anuos,
Nam ncque conjugium a Christo vcraquc salute Alque rcpubescant suscepla prole parentes :
Abducit : verum stimulus quoque subdil cl urgel. Non dulceiii in terra conleiidil Tigere vilain.
lilqiic perexigiiam veuli vis prvula puppiin Non fora delcclani miserai, non prodiga mensa.
lncilal, expansis velis maria alia sccanlem, Non cpula? : verum in 1 aery in is liicluquc pcreni
Aul etiam remis impulsa, per a;quora cursu Versatiir, lluxiqtic lionet contagia iiiundi,.
Ferlur : at ingcnlcm non l'en levis aura carinam, El cum sil vita,', lamen odil ganda viise.
Qua; nisi pei-jcjavibus veniis agitata quiescil : Dedique cum reliijuis animo non vivil eoilem.
Sic etiam innupli, quoniam levioribus serum Ac ne lorie llioro, virlulis amore, jugali
Trajiciunt pedibus, lcviore videnlur egere Absiincal quisquam, llialamo conlcrinina villus :
Numinis xieriii auxilio, aUIaluquc minore. Non modo quod Sanctis thalamus morlalibus olim
5*5 SECTIO II. POEMATA MORAUX. 546
Ui:/z:--: TO7tpot0s -; tpXov &, \ Nue (layas. ' Se $] t:toX!<i)v xal Ovuv,
'AXX' ffct xal 9Xtitoc vr,o{ eisl yev0Xi} Kai Ouahjv 7tapa6wu.iov uTa ^^.
500 KalXptSTOU itaOtov ititnopE, +,6' ^, <\ fjyaye Xabv an' AiyitToio apshjc
Iltpapxot, UpTJe? , sOXoapot, atJiXTJei, 0a{affi uv (leyXoiat , v*ov 8* CiirsSCaxo icXalv
OavTotai apsttjsi xexasxvot. O yp aveyz 515 <{ Xavflat , 8bv 8' EtSpaxsv Svtjv.
yaOo , i cpam TOXtpia Xa yiyavruv, ? vl npoTpoiai ouijitXoc sxsv 'Aapiiv.
'AXXi y<iou TX9ou3t y<5vo xal xSo iravTe. MTjvr,- 8' +,eXou te Sp(iov ax0sv t)5 'ItjoO ,
305 T 0sbv vOpifotoiai (i.Yav ' On8:5s, MoexpTspov 8tjoi31 tpvov xal xr,8sa ts/cdv.
Ka-p ir,X0' osi, v<ov 6' itXijisv ptoroi Kai au, , xpicrrotri 9piovxpa,ayvEEau,o'j$A,
'., xal vOsv amf;yayv p\'ov XXov; 320 616 v amXsOaiv ao8iu,oc ?sv arca,
T J^X^ xaTjpsv Xoi (pasivo; Kal oXojxojv aotpirj iipt-ov xXo. O8
n<m 'Ev)X u.ET0rxsv. '0 6' 8aT0>v esaioas Aao:u. 'HXav 8 ipu opavbv fjprataEv .
310 Kdsjiov Xov <]/uxa Xyati xal anpiaa! - Tt 6s vjxoio aov xal ; ouxl t0tiis
[toj { IwivvTjv ptrjia npiSpojjiov Sxpou ;

Quia omnibus pus olim nuptiaeplacuerunt,

Sed etiam quia prohi amoris sobles sunt
300 El Christi passionis testes, et propheia?,
Pairiarch.-e, sacerdotes, iriumpliales martyres, reges,
Omnibus virlulibus ornati. Neque enim bonos
Terra proliilil, ut prolulisse dicilur monslrosum giganluni genus,
Sed nupliarum omnes fruclus sunt et decus.
305 Quis Deuin hoininibus summum regem oslendit,
Quamvis longe dissilis, ac menlcni amore implevil
Divino, alque bine in aliain vilain evexil?
Quis hominum omnium illuslrium nimos expurgavit?
Fides Enoch translulit. Ex aquis salvum fecit
310 Universum orbein cum paucis animabus et scminilius natantibus
Noe magnus. Abraliam pater exstitit urbium et nalioiium,
Ac liliiiiii Christo ad aram immolandum ligavit.
Moyses eduxil populum ex immili iEgypio
Magnis cum prodigiis, ac legem accepit labulis
315 Lapidis divinitus insculptam, Deumque coram inluitus est.
Fidelis imprimis fuit sacerdos Aaron.
Luikc solisque cursum cobibuit nptimus Jesus,
Prolixiorem hostibus cicdem et luclum parans.
Tuque beatus, qui regibus olei cornu tulisti, snete Samuel,
316'317 320 David inter omnes reges celeberriuius fuit,
Ac Salomon sapienlia: prsecipuum decus. Nec prophelas
Omiiiam. Eliam currus in cluin rapuit.
Quis est anient, qui medium inter legem et spirilum non admirclur
Joannen), suinmi luminis canorum praecursorem ?

3(13 ~Q pact . Gigantes a poelis fin-
gunlur fuisse filii Terrae cl Tuanis. r^vEU illos
vocaiit Gneci.
505 Myar. Sic Reg. codex. Edit. (ya.
i 312 bvcir\r. Duo Regg. et Coisl. Ouabj.
315 'YirOe. Buo Regg. C4<50ev. Mox, vttjv,
etram, facie ad faciei, ut Scriplura loquitur.
316 &<5. Reg. 990 8upraXot.
317 Mi\rr\(; S' i)eJ.iou . Ha Coisl. Edit, u/fjvi) V
1) te.
519 Kpa. Cornu, swj, leitlicula olei, quo reges
unxil Samuel.
524 'Epir\/t.a. Duo Regg. itzpir^z.
,

METRICA VERSIO.

Cuneis charus erat, contempla o:rlibe vita,
\ ii mu iiiain ihalamo quia sunt geiiilore creali
Vales, sacrici, doctores, et pairiarcbx.
Laurigeri, reges, omni virlute decori.
Non elenim egregios homines, ut vasta giganlnm
Corpora comiiieinorant, loci dedil rida tellus :
Omnes sunt sacne felusque et gloria l*dae.
Qui* geiteri humano Numen palefecil Olympi
Otnnipolens, supera quamvis procul absil ab arec? Tu quoqtie fiduseras, Anna prognale, sacerdos,
Quis mentes uominum divino implevil amore,
Et ierra abstracias lulil ad pra:siatiliusivvum?
Quis claras animas purgavil sordibus atris?
Alma fides pielasque ad sillera vexil Knochum.
Noe perexiguo numero el sement naianle
Mortifei'is orbetn lolum servavil ab undis.
lttclyius Abrahaiuus, numerosa: geiitis origo,
Haml trpidos nalum maclandum admovit ad arant.
Quin eliam Moses miracula magna patravit,
Dum populum srumnis, duraqiie tyrattnide pressuin
Extraltii, el snelas leges, mandalaque saxis
Jura capil, Numenque adverso Itiiiiiitc eeruit.
Inter sacrifices veleres fulgebal Aaron.
Et Pbbae el Phbo cursum produxit Jesus,
Dum sequitur Tractas l'usa'sque per arva phalanges.
El Domini chrisiis cornuque oleumque lerebas.
Quid David? rcgttm quo non pneslanlior ullus.
Quid Salomon sophix vertex, oiiinesque propliel,T,
Ardenliquc Elias ahreptiis ad lhera curru?
Quis non snspiciat velerisque novique sequestrum
Foederis, et qui mox ventura luce suprema,
Nunlia Lela lerens morialibus ante cucurri'.f
47 S. GREGORII THEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICA. 5*3
525 Ti Se xXeivCiv laOyrwv ; \ J5e yip \ , &* & Y|ioto
Tic IlaXoio jivo{ jieYaX^Topot opavotpoixou, 540 'Aufis. Tex<j<jiv av>yoXEV, fay^t* yiva.
"AXv\ou 0' o? ^, xa\ o? vv slib apiTWt, Ei tot xi] itaxip, itatipiov ye [ev CeyevesOe.
"Epjxa Xyo'j, x3|xou - , XaoG te 0i0ai ; Toa Y^l^- MEineiTa ^ TtopsilJ
To itata (lpnEi yap/ac Xpiir oWav. 'Ev tpuxtvoi paxEim, xa\ i^Ertv av5pavoixj,
330 OS (xiv oiSs YuvaxE iit' ssE6(fl xou/waat, NWXt7W<, ) , xeov* 8|*|' Epousa
Tv (iYa ^v '^Xoiai eEOTTVESTotatv apiO^bf, 345 IlapOevTi, tutOiv Se SiaorXXouaa av aot
Nint Y^p-ou xat aapxo uxXet|C 7i6i}<iav. (, coivoaousa itap^ov u.aTt 3ivi),
E'rai) (iEJova {iG6ov a(itv Ttov (fiXo4i)Ta. Kax XE^aXj Ipovisa <sfa. xpnrotTO xaXtrptiv.
Ka\ '. xaoapo u.v, oirXaYXvoiatv efxt^OTj Ttv 8' apa eY) TotoeS' eirsv
335 'AvSpojioi, (xvTjUTt k SitoXioTjue ;, Tfl Opavioto, \ SvSoOi ^,
" auJuY'l t"a p<iTjc Oettiti. 350 TQ aeyXoio xopoit Traptarajiiv) jieWovto
"Ev 6' E7t\ 7tei jiywtov E*bv xpdko, fv xpaTtJtv 'YfivonXoic, e xa! <je 6u.a xai y** xaTaxt
'A^'jyi, xa\ o? y^P ^ov Tvo, 7Jtp faavtsf. AEp' f8, xa\ fOi jlOov. 'Ey> Se ao irporcapoiOev)

325 Qnis duodecadem illam illuslrium discipulorum,

Quis Pauli niagiianiui conslanliam in caelum erect),
Alque alios el nunc eliam praestaulissimos viros,
Praesidium doctrina?, uuiiiili decus, populi coliinieu?
los oimies hoininibus miplia; el Christus dederunl.
330 Sel nec inuliercs pietate rnala:,
Quaruin niagnus in libris divinitus inspiratis numerus,
Sine nupliis el carne glorian) adepix sunt.
Dicam uiajiis quidplam in honorem inei thalami.
Christus ipse puris quideni, sed tarnen viscerilius mislus est
335 Humanis, alque ex desponsala prodiil muliere,
Diraidium conjugii huinani immisons divinitali.
L'num autein mihi omniuin longe maximum est robiir, si vincaul
Clibes ; hi quoqite mcuiu genus sunt, ut alii omnes.
Non ciiiin ex coelitilius conjugali, sed ex nuntiis
510 Caribes : Sic pracipimus liliis : Pugna desislile,
Elsi patres non eslis, ex palribus geniti cstis.
Talia connubium. Deinde vero sublrislis facie,
Laceris pannis, et nicmbris inlinnis,
Absque calcis, macie confecla, ochIos hum! defixos habeus,
545 Virginilas, vix diducens pra? pudore
Labia, vullum verecundo rubore perfusa,
E capile silens trahit velum quo tegatur.
Haue ego his verbis adhorlabor :
U coeleslis Patris progenies, ac intus splendida,
350 qua: inagni Regis ades choris
Hymnos cantaniibus, quamvis te corpus et terra detineanl,
Hue ades, et verba loquerc. Ego ante le

345 \v<tEx8a. Reg. 39 SuioSexaSs. Reg. 990,
993 YS.
331 Tr. Mendose in edit. >;.
35t)Bporr)c.Mss.ppoTta,etsup.lin. v0pti)7ivr,.
53* "-. Reg. 993 Stovtej, el sup. lin. ?-
coTf^av-Et.
340. '\\-. Coisl. sup. Un. xeXeou,ev.
343 Tpv/,l-rot. Duo Regg. tpijrCvoi;. Mox i5pa-
\to\iai. Sic Reg. 990, Cois!., Herv. Edit. Paris av-
Jpav/ousi.
545 TvrOr Ce- Coisl. el Reg. 990 turWv .
350 MeyiUow. Reg. 990 el Coisl. uYaXoiat.

METRICA VERSIO.

Quis non discpulos Christi, fidosque sequaces?
Quis non clipelae robur niirabile Pauli?
Alque oinni's alios, quorum clarissima virtus
Yel prius illuxit, vel nostro tempore fulgel,
Prsidium fldei, pleins columen, decus orbis,
Quos omnes nobis Christus lhalamusque dedere?
Sed eque femneo in sexu quolcunque potentem
Egregia pietaie Deum coluere, Odeque
(Quaruni non parvuin numerum Scriptura recensel),
Sunt sine conjugio lam magna laude petita;.
IJtque eliam in thalami quiddam genialis honorem
Allius adjiciani, licet omni labe carenti,
Attanien humano Christus se corpore junxit,
Et desponsala: per viscera casta parentis
Fluxil, conjugiique humani cum deiiale
Diiuidium junxit. Sed el hie quoque maxima nobis
Vis posila est, quod si superel pars conjugis cxpers,
lluic lamen a nobis genus ct vilalis origo est.
Non elenim ex agamis ortum traxere jugali :
Verum illi contra nexu fluxere jugali.
Qiiocirca, naii^ quamprimuin sistiie pugnam.
Quanquamelenimpalrumminimevosnonieuhabelie,
Allamen a palribus traxislis semina vilaj.
Haec ubi verba dedil, siluit pars conjuge gaudens.
Tum msto vuliu, atque birsutis hrrida pannis,
Inlirmis membris, macie confecla, pedesque
Nuda, solo lixis oculis, imniobilis bsereus.
Yirginitas, pauluni diducens labra pudore,
Purpureoquc suain perfundens sanguine l'ronteui
E capile extracto clam sese obvelet amictu.
Haue igitur Uli pavidam sermone cohorlans
Alloquar : O celsi proles generosa parentis,
Inierno splendore nitens, o eceibus astans
Angelicis, regem laudantibus usque supernum,
In terra licet ac morlali corpore vcrsans :
Hue age, depo^iloque melu snela ora resolve
U9 SECTIO II. POEMATA MORALIA. 550
St/,eo{iat. " yip jioiYs 6sda5oTo jXoe Svaiaa- E v(xo$, v Se vr,ia, xEpaaaafjivTjv (f.6zr,xa
*HXu8e, XX' Tt uXXov foi te xal Xao . 8 CuptiJiESovTa tpacocpov SvOsv 45eeiv.
355 Tf ie xai ox Aouaav fti npb t<5vSe OtWov ; Tjv 8' Ya9>v is toov <ppva fytspoj aps,
T S* pyoti (AEjAauiav pAv sv |;| xeveoI cpovoustv Cpuat0)VTEC,
Tt'eiv. *i[iaTot irfvoi, vu/fflet ' ooiSat, 370TOxT'e7iEpxoivot3, xa\XXuJvoi<ieTxi<r:a,
KaV 6axptov wr^T?!1"' *** eiayiast xa6apwc, ' xaTtvoo xal x(i8o, +45 (Jsoarj
Ei orjpiv xcrXiUi xevet)v, xaV vExta u.Otuv ; AOpij, xal <|ai9oio Tiva<i(io[ivot v|Jiotai
360 O y*P *v 4v6pt)i:oietv ip.i>v xpxo, oi8s X- nivToas avpop.ivt\, i) 7CE\p Xa vrbc .
[YOKTIV BouXo!xi)v xEV tijioc v avopcTtotoiv eoaa,
EUTcpoo, oV Yopa iiuuitTYoixai, os Sixaaxuv 375 Tut6v iv oupavtoistv XEtv x).o? atev otv
Eieva)V (J<fj90'.eiv aYXXojjiat, olai |[; "H ravTiov , Oeo rci-rcxEtv navEuSEV.
flau oa u.kv StxErjf, 7tapoia te, iroXXxi 8' au te 'AXX' 1[; Tpopito xa\ 88ta, | Tt pOEl{,
"Eva xal vOa tXovtov uxXvoul . apUEviji; vet:t]xtov snl ircepiv atOpt vtop.iv,
365 'AXXo'.atv t . jioi y Toj5s XYOt iti Yaav dXiij6seis /.

Siabo. Mihi enira Dei donum, regina venisli :

Venisti, ac saepius adhuc venias, el propitia gis.
355 Quis me eliam nolcnlem ad liane adducit sedem?
Quis desideranlera operibus ac quieta vita Deuin meum
f 18-319 Colre, ac diurnis aboribiis, et nocturnis cantibus,
t lacrymarum fontibus, ac Sanctis expurgalionibus,
Ad vanam advocat litem rixasque verborum ?
360 Non enim in bominibus meum robur est, nee verbis
Volubilis sum, nee (oris iiniiiisccor, eque judicuin
Itenevolorimi suffragiis glorior, quibus partim cordi est
Rectum jus, ac perpaucis, ac ssepe ctiam
Il ne et illuc justiii libra inclinalur.
365 Aliis vite honores relinquo. Mihi autem
Una lex, una cogitatio, ut divino ainore perfusa
Hinc ad Deum in clo regnaiilem ac iuris aiictorem proficiscar
Cxterorum autem bonorum tantum me desiderium lenct,
Quibus vani homines stulle iuflati cflerunlur,
370 Cito venieniibiis et celerrime pereumibus,
Quantum Tumi aul vaporis, aut fluentis
Aura', et arena; ventis agilalis
Undique rptala:, aul sentit navis in mari.
Malim ingloria inter homines
375 Paululuni gloria; naiicisci in rlestibus semper nianentilnis,
Quam omnibus itnpcrans, Deo excidere.
Sed timeo et extimesco, ne quis elaiior
Virginitatis recentes pennas in aere venlitans,
Islis sermonibus in terrain celeriter cadal.

354 loi. Sic 1res Regg., Coisl. et Cbig. Edit. Coisl. exol S eT v<jwc, v 8X][Aa, t%v (
lo. Tij npb Hebv Y<*,t',lf ) orjoajav, itp^ ixl-
357 JVwjr/fltr/ t\ Sic tres Regg. Edil. wxot<n \ vev evTEU6sv iTzziyzaQai. Mihi iiulem una lex, una
358 )(1. Duo Regg. -r:i\ya<ji. volunta, ni, pculo Dei amori* cumlalo, inde ud
359 Ka.ltei. lia duo Regg. et Coisl. Edit, male ipsum proftehear.
xoXeiv. 571 'Oaczwr. lia Reg. 39, 993. Edil, .
363 laipoial . ha Coisl. Edil, rapoi; Si te. 372 Tiyacrcoftroi. Sic Reg. 993. Edil. Tivas-
364 . Coisl. sup. lin. ty 8xiic. oopjfvTj.
366 . Coisl. sup. lin. p{aerav. Int.

METRICA VERSIO.

Ipse tibi patronus ero : nam tu mihi sane,
Tu mihi coelesli venisli muere, diva.
Seepiiis alque utinam venias, veniasque benigna I
Prolinus bsec tales emiltit pectore voces:
Quis vero invitara me sedibus admovet istis?
Quis vilae probilale eo servir paranlem,
Nocturuisquc hyinnis, sudoribus alque diurnis,
Atque pus luslris, lacrymarum el foule perenni,
Ad puguam el rixas verborum adducit inanes?
Mon apud humanos vis nostra est alque facultas.
Non lingua valen, slrepilus qiisero forenses ;
Non nimos etiam mihi gratia judiis eifert.
Judii ibus siquidem recti tenuissima cura est,
Pr.rpaucisque virig. Nam partem in iitrainqiie scelesli
iiuiitiae persxpe soient inflectere librara.
Sinl alus bujus dulcissiinu commoda \ ix :
lex una mihi, scopus hic est units, amore
l!i correpla Dei terris exceder possiiii.
Caetera, queis vane vanissiina pecloca lurgent,
Quaeque cito veniunt, subita pereuntque ruina.
Non magis allie nut aninium, quam fumiis inanis.
Quam vapor et ventus, conciissaqiie turbine vculi,
Et passim distracla efTusaque mollis arena,
Aul eliam in lato puppis vesligia ponto.
Alque apud humanos ingloria vivere malim,
Inter cwlicolas dum sil mihi gloria quxdani
Quam terra; imperio fulgens procul arce superna
Excidere, alque Deo per sxcula cnela carece.
At vereoc ne quis non firma virginitatis
libera perculicns ala, sermonibus islis
Conoidal in terrain promis, coelumque relinquat.
Qiiociixa ut vobis, Christo doiianu-, pcricluui
551 S. GREGORII THEOL. CARM1NM LIBER I. THEOLOGICA. 55i
380 ToGvexev eI -oov ijXOov ejiiov xwv - A 'OXXuevu>v. '^ 6e xpctTaovTOc 5)*
xoupo, 59S "Extosv eiTti- nXssi x^- DTev
MOov 11| 0soO av ^ ipouaa. ['5*
MirtpV 8' [x) jiuO^uofiai, ' Iroixt, ? ti tptrov hveuss, xa\ exiva (lCaxo Ya|.
Kevo [ikv xpexiw -, xoV xatXsCac, Mpru u.>v rcov ao iw50o. '^ yap,
uutt) '<<*. flVoa ( YP tyays tap-rwv o J^x* tsxwv, 8 [Ova,
385 "Apepi' o6evxixtXt)s ; ), (? .<\ ? Sxvtj , xal ; OaXGouai Yrr1<I-
Pta T[io. Ka\ yip te tceXei xai pVa xa\ &px^. 400 XEova ykp TUTfjat ( xa\ itrvia ^
Tic Si XEV pWjaaiTO aaotfpovwv YEvETTJpa;; Tv texiuv XuCTjatv eov xaTaSjivoTat ^,
O jiri)v 7tvT aYp6U(la? aTTUxa. 'AXX 5x0l. "H *4<&*4 i[/uxuv xaxtat xa\ plpsei X6aic.
Ko'i JLfTT|p iooo, aotpbv xort xcpova jlOov, Tv jiv rip toxs;, tiv S' o teXeQou toxje.
390 ()? eottj [rja-Tpiov it?l , El 8 os p.)Tp' iyw xaXio, xP0Vt t*oiP?l
"Hv xe6(iu>vEc ESsiav p.o\ ( eoo. 405 { su y' pEio-pou <9ovt{ iraTfA *,8i-
0$x &v6fbJTio ; po-oi, > ivatouaiv, [otaiv ;
'AXX' Suaov aapx te x ajxaTO, (av 'fl uyX(> YSVT?iP'- poruv ' nsixs

580 Qitare in medium prodii meorum naiorum adjulrix,

Sermonem auxiliatorcin, Deo danie, afi'ercns.
Primum matri mcx dicani quaeconveniunl.
lllud quidem vere clocula est, ibiquc assenlior (ego eiiim
385 hide incipiam, ubi tua desiit oratio), cadibiiin
Radicem esse nuptias. Sunt enim el radix et principiuin.
Quis cordalus genitores ablieget
on lamen omnia vera dixisii. Sed excipe,
Quam vis mater sis, sapienliam ac prden tem sermonee,
390 Magnaeque sapienlia: mystcrium circa gciicralioncm,
Quod mihi ex abdilis magni Dei recessibus monstratum est.
on tolius hominis homo paler est, ut dici solel,
Sed lanlura carnis et sanguinis, quorum utrumque
Pcribit. Anima autem Dei omnipotcnlis spiraculiun est
320-321 395 Extrinsecus ineidens in terrestre figuieulum. Novit qui yiiscuit,
Quando primum afllavil, ac imaginem lerrx iniseuil.
Testis est meorum verborum eliain amor luus. Dimidiatus cnim est,
Non animas diligens naiorum, sed tanlum corpora,
Quibus doles laboranlibus, gaudesque florentibus.
400 Plus enim patris el veneranda: malris cor
Leves naiorum suorum vulnerant iwvi,
Quam magna animarum vitia, el deteriores labes.
Sunt enim corporum genitores, neququam animarum.
Quod si le ego malrem apnello, quamvis ob deleriorem partem,
405 Quomodo his qui cailibes sunt, prajsiantiorcui iuvides palrcm ?
Magno ergo hominum genilori libenier cede,

381 '- >. Sic Reg. 990. Edit, ^. 595 Udcei %o.\lu Coisl. et duo Regg. Cliig.
384 i'vfuy/T} yuplecca. ComLief. legil {(), icXasi. Eilit. xb itXoei.
el verlit, in conjugii graliain orans, ejusque causam 39b ilibato. Tres Regg. el Coisl. . Vide
ageiis. supra, sect, i, poem, vin, De anima, vers. SU et .Ni,
390 Mvczi'ipior. Ita Coisl. et 1res Regg. Edit, ubi eadein leguniur.
p.u<Tt{jpia. 398 Movra. Reg. 39 (lovov.
391 'Hr. Reg. v. 399 eaJMovci. Coisl. et duo Regg. OiXoust.
39a ". Tres Reg. et Chig. 5Xo. . 405 'HlOourir. Int. toi; ; txvci;.

METRICA VRSIO.

Siibinoveam, vestram aggrediar defender causam, Immeat externe. NnvitRex ille supernus
Ac primum dicam, qua; sunt dicenda parenli : Quo priinuni pacto flavil, lei-rxque jugavit
Vera quidem, faleor, carnis conjunclio, narras, Augustam efligiem. Porro ne dicere falsa
Miriceque probo (nainque hinc exoi'diar, uiide Ccnscar, ipsa tuo locuples mihi testis anime
Dicere cessasli), quod radix virgiilalis Esse potes : nec enim perfectus et integer ille est.
Coiijiigiiiiu. Radix nainque est cl origo perennis. Non elenim naioriini animas, sed corpora sola
Ecquis enim sana genitores mente negarilT Diligis, el magno, cum sunt male sana, dolore
Adamen Jiaud ver dixisli cuneta ; sedxqiia Afliccris, rurstis gandes florentibus Ilis.
Aure, precor, gcnilrix, cordaliim percipe dictum, Nam mullo gravius mentes uiriusque parentis
Orinque in noslro sophix mysteria magna?, Excrucial ve parva lues qux membra suorum
Abdila cceleslis mihi quam doctrina relexil. inliciat, quam magna anini labesque luesque.
Non homo loi um honiiiiein , veluli du inrelo- Cur? quia non animas illi, sed corpora gignunl.
[quunlur, Quod si cum mihi pars diinlaxal viliorabs le
Progignil : verum crassa; tanlummodo carnis Nascalur, nomen tibi non invita parentis
Esl paler, el calidi dat semina prima cruoris : Ipsa lamen iribuo, quisnam la peelora livor
Quorum utrumque gravi corrupliim morte pcribit. Occupt, ut prives natos meliore parente?
Asi anima iii corpus divino condita llalu Ergo Patri magno, gcnilrix, jam cede libeuler.
555 SECTIO H. POEMATA MORALIA. 554
apOevTjv t'ouaa, Qsov ixaxcp" uiaioujav. A 420 Tov Xp'.^xo'j xvjXoio npoiYY^Xov tJtspoui,
Mtjxapi ulv Si] xoia, xa'i px-.o; vQac ;. Dp!v y xsXsas ^^ ayvoii.
AJxip svw. tjjXa xi/.va 0ou, tovxo>v ajiXr,oi, 8 v'xo'.o xfXo; Xpiaxo;, p.p^cS3i 91
410 TvSs vj.ov xfotia, wypoouvjv paxeivjv IlapOviy.i? Yaaxp;, ? Y^f10 * .
Dpoj 6sov olov i[H?a, voo; 8' arcsXsewjv ptdxa, Ka! p" iv ; sttisiev, 8' Yprto *8'|h> apsojv,
"Ov -lj Oavaxow Ilaxpo; axijaax' vwbi-j, 425 Kai Jtpo pxY^010 ^" &* aapx"> o8sojv,
'ExY^Tat', 48xoio, xa\ Otxo; ou OcvjBovto, 'Potjj xix:o[vo-.ti, xa\ XXujivoisi ysvoXtj,
'E^t , 5xs ixpioxov 'Afjt 6ixo v ^apaSsw 4;!^ y' ixxupss, xa\ , ib; oxs ~xpT]
415 "A'jy, u.ixa7tiixa StSoj v<5wv yv'.s: '/' !*- x^H01! "- U5ax ($oizo[ivr| X<5?.
[Xaov, ; xi 7:xoXi<jt)t xa\ Spavisiai vo'w.!,
\ xoxxoi xOip vju>, xa\ vr(ov Exis 450 Tl 6' ^ Y-Y'iO'. otSfia, xa\ x!;
X<0;aajiv Yvoxxoutv u,oi6a8Sii>v Up^tov.
; 'loivvo'.o itaxfjp p.YB. oxt rpotOe ; auvRr^av ' ['.( if|6oi ;
Sireppf.va; tpfXov uTa, tov voOi S|axo vt^o, T orpaxov v noXuam, xa\ v OaXtyst xpaitac

Honorem habeos virgmilali, Deum patrem asscctanli.

Au mal i quidein lalia; satisque lisec sit dixisse.
Rursuni ego, charissiini nali Dei, omnium regis
410 Legem coleas, coiiconliani amoris
Cun Deo solo miscui, aclerrcnum aniorem abjeei,
Quam legem Filius aterni Patris olim insliiuil,
Malus ex paire vinculi experte, incorruplibilis ex incorruptibili,
Cum primum Adanium posuk in parad iso
415 Jugi expcrtcni, ac postea legem proninlgans sanetifieavit populuta,
Ac partus lege expurgavil, lemplumqoc decoravit
Caslis corporibus sacerdolum vices exerceiilium.
Testis hiijiis rei inagnus Joannis pater, qui nun peius
Genuii dilcctuui lilinm, quem intra teniplum aeeepit,
420 M.ijjui Christi pranunuum hominibus.
Quam divina absorvisset inysteria caslis diebus.
Legis aulein linis Christus,* linminibus mistus
Ex virginali ulero, ut iiu.pli in terrain vergant.
Ac il hi; quidein cesseront, mundusque prseslantior illuxit,
425 Et mors qua: per earnem dissolubilem primi pareniis evenerat
Hominibus lluxione iiascenlibus, et generalione pereunlibus,
Incurrit in virginilaleni et periit, veluti in rupem
Liltoralcm ineideus ingens ductus, et aquis absumpla flaiuma.
Ad hxc quis civil. itibus cl inlirmis legibus,
450 Quis foroilelculalur et inQationibus? Quis certaminibus
322*323 Qli;,; Tabula; ob juvenes immature inorluos statucrunt
Quis exercituiu in bellis, et in tonviviis mensas

ill \\xlsi.tvr. Sic Reg. 59. EdKi iciXtwov. dc Zacharia loquens, his verbis utitnr : Et futir, in
415 'ACt'r- R''g 990?euxxov. est, :;t implteli sunt dies officii ejus, abiit in domain
418 'lud-reto. lia Reg. 993, Cbig. elCoisl. Edit. suam. Bill.
Iiowao. 427 IlapOerix) f. Ua liabent duo cod-ices Regg.;
421 Te.em. Tres Regg. el Coisl. . Id f deesl in eililis.
colligK sanana Doctor ex verbis Lucx, qui cap. i 450 'Axcpycri. Duo Regg. ^0"51-

METRICA VERSIO.

"Virgiiie;cmerilos vita: jam defer honores, Nunlia, produxit natuin, divina priiisqiiam
L'lpoie quit- superuin compleciilur usque parcntcm. Oiiinia virgincis celebrasscl lesla diebus.
II - mihi siillicial clia.ne dixissc parenli. Jam vero Christas, quo lex veniente sepulla est,
Asl i-go, ceelicol w sobles dulcissima Patrie, If amano geiieri niisiiis de Virgins fliixil :
legem veneraos, humili tellure relela Vergerel ut postbac in terrain uxoria vita.
Tula iiiiiiiortalis Domini succeiitlor aniore. Ac sicilla quidein cessit, mundusque repente
Quam salue aiterno geiiilore ac ca;libc Christus Exoricns melior terris lucescere coepit.
Insliiuil, tune cum paradisi in sede locavit Ki per priinigeuaui gradiens mors spera carncin,
Primigeiiuni ill ti it t Adaniuui, ihalanii consorte ca- Atque honiines Huido nasccntes semine patruui,
[ renten, Ac prole educa linquentcs luiuina vita;,
Dehinc legem tribuens Veneris pra-cepil ab usu Virgineam in vitam misera incidit, atque necalaest
L'l se plebs ccrtis eohiberei lota diebus. Qualis in abruptos scopulos insana procella
Quin eliain partus purgari lege rcenles incidil, aul in aquas rapidissima flamma nivales.
Jiissit, saiTilicisque ornavit nobile leiiiplum, Quis porro latas urbes iufirmaque jura,
.-irpore qui puro divinum iiiuniis olnbani Alque forum blas scquitur, fluclusque feroces?
Pro vice quisque sua. Testis mihi prodeal ille Publica quis magnis cerlaiuina laudibus elicit.
Zacharias; nee eniin, quem sacra aecepil in axle, Quae propter juvenes properata morte cadentes
Luitiiuis inunensi inundo jocunda ferenleiM fabula conliiixil? quis lauta: fcrcuta niensae
Pathol. Gr. XXXVII. IS
855 S. GUEGORIl THEOE. CARMINUM LIDER I. TIIEOLOGICA. 556
'il/s; tt joit,v xv/ziuyia.,1\T:' lv\ XP3>tvi 415 Baiiv acaTTi:v(5; poxtiw tpoyaovxa.
"Hi' v apayyaloim X<$Yot xa'i xetocl, 6e aooTn Y^l"*? ^^ aOev a5iY^vc,VT0>
435 Ato TiXTOuivotoi, xai +pc Xuouivoitri ; Aai xa\ aXixpv xaxijv, &v fa .
Ti 5' fipa x&it ^. cuTosxacjY)? tvokk, 'Pija Kv, SooJi()jv -es, xal oO; ex5aa' fcrA T'jpY'p
Nr,i5c ' xuXoio 6fi|xt;j xpaiixvo; rc' aTai ; ; -asOaXovTa, 6p;v 6' jv i6ejv 5i6po
Tata (xlv o-s y*!*010 5;8(, t,; S' 1A8u.oto 4;>0 OpavSev xO>a Tiaav 6p:o\J TtveioiiTt xiOt;pi;.
Timo; pxar,? tut9?>v pipo;, obiv cpre T; xaxpTjTtv, 'A/i6 Opao;, 'Aasuptov t
440 xpvav itjv ooxv raxpb; 6t;. Et Si y<*- '.-j; jias'.X.a; ; !; 8 Stxatov
|, ATxa xa^Xoi; xivr^ast Svxa OuYaTpb;
'^. O ftp 5J.oYe crjviiirapa iov XXov OuXtov 'IIpio^v. na'.SoxTvov, t(8e ovi.a;
JEv6ev ar'.YO[iVT, t Si Y &X6ia **' moXeTai 455 XpuTo 7wtA6aoiXiy>;,o<T0i ' yvovto SixTat
*ispov, ^ xiufioio a;jv -ovTt eiOpo) piOev xa\ .'., xa\ araTaioi '/pvot9i,
'Peu9"?> Y^P (SeutiToo 8ixitcpaa Sltoio, rflv irJjxaTov 7:ptTv , xaxbv BsXtao aipSpov,

Lamlavit? quis gapienliara inanem, inm quai in nianibiis,

Tum qua? in araiiearum scrnionibus el iricis esl posila,
435 Siinnl nascenlibiis et in aereiii cvaiiescentibiis?
Qnis bis rebus garniel, aiqne plaularum colendarum laboribus,
Navisque cleris cursu sub velicmciilibiis venlis?
Alque li:rc qnidem non sunt conjugii documenta, sed Adami
Antiqua; vindictas pars pusilla ; et per ha;c stihrcpil
410 Planlain nieam observan s infandiis serpens. Quod si conjugii sunt
Valeanl. Non eniii me coinilanlur ad aliam vilain
Hie propcranlem, el beala omnia peribuiil
Modie, vel cun mundi insiabili tinento.
Eflliiens enim eflluenlein trajicis vil.nu,
445 Levilcr illam laugcns, el currenieni prseiercurrens.
Quod si sapienlibus gaudes, quia ex le gouni Mini.
Recipe in le el malorum nequiliaui, quorum radix es.
Radix es Caini el Sodomurum, et quos divisil Christus
Ad lurrim improbe agonies, el quoi un scelus exsiinv.il imlicr
43<t Clilus lerram cun omnibus spiranlibiie cxpurgaits.
Quis Pbaraoncm scelcrum invenlorein, quis Achabi auduciam el Assyriorum
Acerbissimos reges cnuirivil? Quis ilium qui saiiguiiiem
Jisiiim coinpolaiioiii el lascivia lilix niolibiis Iradidil,
Seeleslum Hrodcm, el eum qui infames occidit, el iulerfeclores
455 Christi suinmi regis, ci qiiolquol exslileruiit persecutores
Ante ct post, el novissimis leinporibus,
Quorum poslremus et primus, uelaiidum leli* barathrum,

434 'Er payralvici Jyoir. Srrmonibus rationi-
busque conlorli, tubus lis mnjur non inest, quum
ir inclinan Ulis.
442 'Eneiyv^irij. Sic 1res Regg. Edil. 7tiYOu.ivw.
445 Tpoyorza. Tres Regg. Tpo^aovTo;.
453 Myot . Sic Reg. 90 el Cliig. qui pro
x;vfjxast quod scquiliir, liabel XiYUajias:. In edil,
deesl .
454 llaiSoxroror. Memoria lapsus videbiliir Gre-
goniis, si eumdeni esse cxisiiinaveril llerodem qui
ioannem oblruncari, ac eum qui pueros jussil oc-
e:di : quem errorem pluribus esse (amiliarem obser
vai Ilh-ronyniiis, Malili. ii. Herodcs cniin niaguus,
quo jubenle, infanles exsi sunt, obieral prius^uani
ex gyplo puer Jesus reverleretur Verum nibit
obstat, quoiiiinus sancius doctor de ulroque volue-
ril seiinoneni lacere, interponendo scilicet virgu-
lam.
457 rQr. lia Coibl. Edil. tv. Vide 2am invecli-
vam ad versus liihanum impet aloran , torn. 1,
pag. 155.

METRICA VERSIO.

Prxdicat, el sophix prxconia pandit inanis,
Quai partim in manibus, pariim in sermone caduco
Esl si a, qui subilo nalus vanescit in auras?
His, inquani, quisnain gaudet, plantisquc serendis
Incubai, el pelagus gesiil sulcare carina?
Nun ea connubiiiui docuii, sed prvula pars sunt
lliijus supplieii, quo priini noxa parentis
.1 ; ni 1 1- it esl mllala Dei, quibus anguis accrbus
Oliiepii, planlauique meain perveilere tentai.
Quod si connubio ciiiquam bxc Iribucnda videntur,
Jam valcani, nee enim, milii dum niigrare necesse
fest
vita atque Iiominiini clu, comiiaiiiiir euiiiem.
Seil quxcuiiqiic siio complexu terra coereel,
Vol nunc, vel l andern inundo labenle peribuul.
Fliixus enim flux* lu Irajicis xi|iiora vilai,
iliiu levilcr langcns celeii cuisuquc flucwiem
Traiterions. Quod si claros probitale fldeque
Ex le piogcnilDS gautles, alque inde liimcscis,
Quin lu consimili viiium raiinue malorum
. pis? Iinruiii elinim radix es, certa parensque.
Ex to pi'ofluxiique Cain, Sodonneque coloni,
Quosque 'liant aggicssos sceleralam comiere lurrim
Divisil Cbrisiiis, quosque i in be r missus ab alto
Exslinxit, terras simul alque auimanlia purgan*.
Quisnain vipereuin Pbaraonem, Acbabumque (u-
[reiileiu,
El regum Assyri; rabicm iiulrivil el rain,
El sx Mini llerodem, pueros qui cde nefanda
Susliill, ai- uala* lascive membra movenli
liapiisiai capul innoeiiiim dedil alque criiorcin?
Quis Christi regis suinini, viixque parentis
Carniliccs, uli'isque oinnes, qui 1| primo.
Qui post, quiijiie eliam exlrciuis crudulitcr auui
*37 SECTIO II. MORANA ES3
Atviv loviXtavco xptoc, 'J.'jxwv Xtjpo;, Ka\ mjpiv xaXio'Jia iov Bsit^to; taTpov,
Ou 6e<56ev 7rXT)ysvxoi, ns\ p.Qov fjpato Xpiatil), 2tt30u.sv vOas p.08ov. "Exoi xXo jicptjpistov.
460 espjxbv Its Jsoua xvtj , iva tap6o Xi- OCiSk yp o5' ati] c6ovw xoviw yevettjp'..
[tpoi ' Ei 8 Beoio ^ - Srjtspa, i:pi)xa SeSopxa,
'AXXou 8' o ISaixs {(<p yH-> f(' Itt Sioset, 4750|[1>; p.v,xp xGov.
Yeeta;, av6pocvu, oXio, 7dopxov u.ouvta{, T TtvTtov t6' ensato txvov Spistov
" XXotpitiiv, ecvr,; Si^u-ova; Evf,, SnEpjA^va'. ; x 61 (j/o; vpstov uTa cuxsOuat;
T xev api9u.fjaEtEV ; et x6e uai statfavtat, Eixva (ilv yptJ/EV tic ' Eixvoj eti ^*-01!
465 '{ TrXeojv xp'Joo xovi, tiXe!o'j Se xaxtitoc Kai TtkTzrfi ETVirwEV ioixta :. p-opati,
T)v Ya^^v* xat T*P tp6ouj rapowiiv viaou. 480 Ka'i ypurv j;aXu,T]<riv, ) voc, fjXas x/vr,,
Toi u.sv yp /OajAaXj xa\ atttpoxs tm xaxocriv. Ka\ ffTjruv { [; aOXbv aji^ss
01 6" 1 Tcxou.Tt irpojv-sa. ToOvexev tOXwv ltipptato, ci'jS' a-/r, tXo'j? ;, olov eiXtiei
IIXeItcov, Sffov xaxib'j npo-f'spiiTipot ettriv piGjM. fivTjXo; 3' od acst oos yvo tp'Jaiv, Et; S ti Xf,t,
470 Et (lev ij Xfjsia; ^, tExsas:, O xax%;, ou5 iOXic ' Ej/stai esGX'j (>'

Rorribilis Julian! polosl.is. ah'unarum perdiln*

(.( divii ilus pcrrusso bellum on i m Christo nJixor.il),
460 Ejus c'uiis adliuc fervide ebulliens. iiiagnus rsi improbis terror ;
Atque eliam alios quos nuptia? sseculo dederunl el dal. mil,
Mendaces, homicidas, prfidos, perjuros,
Itaptores alienaruiii reriim, a I ion i pernicicm tlialami,
Quis eniinierel? Illud en i m omnibus manifestum est,
465 Copiosiiircm esse a uro cinerein, ac pin ros mprobos
Quam probos : nam el vas conlioiun't diversas.
324 325 Improbis enini proi livis esl, t-l la:a curienti :
liou: vero prxruplis gradiunlur iliheiibus. Ideo boni
Tanto pluris faciendi suhl, quaiilo mal numero pra'slant.
470 Quod si (lsions de liliis gloriari,*
El inancan appellarc ninieaiu divinilatis vilain.
hic loi|iii ; 1 ajioas amliigiiimi decus.
Nam ne ipsa quideiii iiivideho lerrcsli i paienii.
Sed si secundo looo apud Ueiim posila, piimuili lihi arrogas
475 Eloquar verum i|iiidcin sermoneui, sed inolesiuni.
Quis ex omnibus lioniinihus id didicil liliiim optimum
Gignere? Aul quis lus lilli vilio iion carenlis gignoitdi?
Tmagiiiem quideni aliquis pinxit ah imagine non deicrioiem,
Eicloripie similes Torniis sculpsil slaluas,
480 Arsijue auriiin manibus ducil qiiociinqe mens volnorii,
Bonamque spicam ox bono semine motil
Agrcola, a speralo fine desideriim aberravt.
Sed morlals baud clare novit sobols iiulmaai, qualis fulura sil,
Sive bonus, sive malus sil, quanqam bonus meliora preatur,

400 "En Cs'cvffa. Reg. 992 im&iwaA. Juliani
tadaeer, inquil ad hunc locum Valesius Henric, in
tmulo quati ebullire videlur.
Mi 'E/oi. lia duo Regg. el Coisl. Edit, iyzi.
(ir|pi3tov, Reg. 992, sup. lin. |A<f6oXov.
473 XOoritfi. Coisl. x9ovtv, lerreslrium parenti.
474 Aaycvca. Alduin immerito carpil Billius,
quod reddideril : tecutidas parts sartiiu ; sic ciiSm
vox isla accipienda, et accipilur a budieo.
476 '{1)( . Coisl. sup. lin. SsSaqtai.
477 ftjxo. Coisl. sup. lin. u.t)^av^.
479 Noppd. lia tros Regg. Edit. pop??,;.
484 ' fi" evyezm. lia Coisl. el Int et \ 4-
r.tfi-zii 'jLEtvova, Male edil. cC".

METRICA VERSIO.
Iiisigni piolalo Deiim studiuque colonies
Vexaruni? quorum in numero Julianiis babertdus,
l'ifimus ille quidem serie, sed crimine primus,
llaud diibiuni Salana: barathrum, pesiisque ani-
[maruin.
Quo, quia lacrilcgis ChHsli lehtaverat arm is
Expugnare liilciu, divino vulnere caso,
Fervel adliuc ciuis ipse, linior lion parvus iniqnis.
Quis reliquos memorei, irnos jam dedil alqiie da- Vera quideni tibi dicta dabo , sed acerliai Qui?
[luruni est
Connubium mundo, mendacia verba loqucntes,
Versutos, I ceda; maclalos crimine eaedis>
Ore venenaio perjuria dira vomenies,
Raptores, ihalaniique alicni jura tererties!
I'eispicuum siquidem esl cilnctis, quod pulvis lit
Excedil niiuiero, sic justos turba malorum [auriini
I vsuper at : nee enim similis calcalur ulrisquu
Seuota : nanique malis prona esl atqtie (indiqu
DifDoilis contra jus'.is. salobrosa, molerla, (fusa :
Quo fil ut egregios homines maims inipia muHuin
Essuperet. Quod si de le sentir superbe
Ob sobolein tandem cesses, vitamqiie sup-Tiio
Conjunciain rgi maucain infirmamque voento.
Hic iinem feian ; diihiaui tibi carpere landein
Jam liceal ; enim lol'reno filia patri
luvidco. Verum si siininio nata prenlo,
Vilia mi i i fi< is pia'lois, primisque secunda,
[uiiuuam
Hoc animo novit, justuin prodcefe naiuin ?
Qua rntsus qnisquaui possit raline creare
Deformem viliis? ab imagine pielor eanidein
Picluram duoii : plastes noli dispare forma
Propositan! reddit foi'mUm : manibusqiic poriiis,
Quoquo mens tillerll, Iraclalum ducilur annuo \
Exi|iie bono segelem telluris cultor opimam
Semine Ierre solet, spem dplorai inaneiin
Asi honiini, qiiiduam jacta sement crcabil
 S. GREGORH TilEOL. CARMIXUM LIBER I. TIIEOI.QGICA. BX
485 Ei <5; n; ewv yciiTOXTvov uTa <fUTsis'., " Xpisrlv hv a-ijv, gratia 6s Tts-.v ?i;vs,
*Awev ^ Kaitpav drtaeOaXov, f ttv' 'loOSav 500 Tpityi ' yaOv Jr/ov nupissaav puW-v.
005' xaxav itsifuxji o!; 'IoSs;, TcTtuv d'Jsf T) Ss t 6cuaop.v; oufiv .
"H IlaJXo'j aOoj xexXf, estai, rj Svj , O ?ip eu"pwuivoi ; sansTat eixwv.
Tpr, apiario;, -^ xXrJa ;. 'A XX' fiij t: c-p-T.-.olsiv iaiv[xivoc cpva ^,
490 OJS yip s: ov 'jTa cfitass-ai , , IhiGo; piv TTpor.xE, tb ' p-iov t,s rapijiiv
0! ,. T6piv Si y/,b; u,vov '; evt,. 5U5 OJ/p:;, a'j-;jnta: oi Xiuv /^;
'Ex 6' vbj ^'- K.av xa^ " -ijiav, [bsixsv
Ztja^wv, Ou<t!tc (kouSio; aOi; pr/tTjp. "; p~i ypio, TExiv <5;;, rcivuTi ts xaxou;
'IiaxSai 8' 'Has is ;, 'Isx>6 t spicrro;* O tsxv, aXX' Sia| JpoTtiv cuj; f, u-Or^:.;.
49S Ka\ rXiov , sx yip ev- SiSuixot oisv ES S' tlv -oOc'. yvivai X<5yov, oi asv piTrot,
nvE'jjiaio t,Ss Xfoio Siai/.jjovTo;, ptiroi.
Ka'i EoXouairv t ao-.fi>;, .-. ;, 510 X-tvOr,p es-Ct;; yip v v8pf7co:a; xi/pj-.,
'Hvxa OrjAuTpriaiv cfio".apTr.Tcv b.-pz;. "; xtjtv v Xio-n -upo; [isvo;. '; Si ctrpo
"Eu,naXev au IIiXo-.o xiva sOivo; , Kpou.asiv x XiOxiuv rjxs <fXa, ; -o Ovr(T>v

485 Si Pnuliis qiiis exslitcrit, ignorai annon Christi inierl'eclorem

Geiierabil Annani. aui Caipliani delestabilein, aul Juduni qucuidam.
Sic eliani viliosissinuis, qualis cxstilit Judas,
Annon (livini Pauli vocabilur genitor, ant Pel ri
(Ulitis pcirae qua; runipi non polest), cui commisse clavis.
400 Nain ne illiul quidem, iitrum ainabilcin liliuiu generalurus sit, an tiliam
Novit paler. Taiiluniuiodo carnis rabieni rubili exsliniil.
Ex nno generis principe Cain et Abel prodieiunl,
Invidns, el hostia; Uco gral:e probus iminolalor ;
lsaciike auiein, Esau mprobos, cl prxslauiissinius Jacob ;
495 El qnod majos est, ex uno geniella proies nulla in re similis.
Salouioii in priinordiis sapiens, postea pessimus,
Cum iniilieres seelaretur scelestas.
Ituisus Paulus in utiainquc partem pluriniuin poluil.
Qui Christum pi'obris iucessebat ac postea omnibus uianileslavit,
500 Converso in optimum zetum iniiainmaio inipelu.
Quid lioruin dabiinus conjugio? .Mini cquidem dederim.
Non cniin jugatos opiata sequilar imago.
Seil queniailmodum qui aniuium roiatis talis obleclat,
326-327 Talos quidem emitlit, par auleni aul impar
50. INon inanus induxerunt, sed Im iuii;r lapillorum volulationes :
Sic nupliic, liberoruin seges, bonos aul malos
Non gigniint, sed h! a natura dominum el doctrina inslituuntur.
Si veram cupis audirc ralionem, oplimi
Spiritu el doctrina furmanlc, oplimi sunt.
510 Incsl boaiinibus oceultic pielalis scintilla,
14 ignis ardor quibusilaui l.ipi libus. Que.uadmodum autem fcrrun
Fulgorcm ex lapidibus luudeudo educil, ita ex inortalibus

48 Zaov. Reg. 39 CaOo;o. 495 'Ex yap rc. Reg. 39 x 'fip' vc.
491) */ri'Cirer. Cbig. el Coisl. cuT5-at.

MTRICA VERSIO.

Non liquet, el prois qnxn.tin natura futura est.
Nesciiis est elenim, qui P.iuhtm laud bu sequalf
Ca . lu suo prodiicel semine Christi,
Aut . un , aut Caipliam, vel crimine proditionis
Consimilem Jude, quiqiic in sceliis onuic leralur.
Kursus qui viliis, til proditor Ule nefandus.
Tinclum pectus babel, quis seil Pauliimne bealum
Profcrel, aul Peirum gignet, pclramque pereiincni,
Cui fuit a Cbrislo clavis concredila cli?
Nescil eniui genitor naluin naiamnc crcabil :
Sed coilu rabiem lantum reslingucre carnis
t.ogitat. Ex uno siquidem (luxere parente
liniuilisquc Cain, zeloque aceensus Abclus,
Grataqne sacra Dco faeicus. Esau scelealo,
Kt Jacob pielale gravi paler exslilil idem :
Onodque cliain majus, (putd codem paire gemclli
Mo'ribus adversis prorsus studiisque lucre.
Quin cliain Salomon, quo non sapientior alter
itxsliteral, tandem llilamis illechis uiiquis,
Addixil viliis animura, viriule relicta.
Al contra Paulus Christum, quem spreverat ante4,
Postquam ardorem aiiiiui zelus laudabilis
Excepil. tolo iiuluin reddidit orbe.
quid lhalaiuo Iribucmus? nil ego rerte.
Non elenim in Veneris lusos el la-la renles
Oscilla,, quam ciipiunt. hilis scclalur imago :
Sed veluli damuosa juval quern tessera, laios
Ule quidem iniltit : manns baud lamen efficit ut par
Exeal aul impar numerus, sed loi te voluli
Id laciillil lapides inpina sorle cadentes :
Sic eque eunnubii nexus soulesque probosqiic
Produxit, verum docuil natura vel ustis.
Quin si vera tupis coguoscerc, quisqus honestt
Corripilur studio, recliqiie ardesc.il anime,
Talis ah xl nui foimaliir Piicumalc, talis
Doctrina elflcilur ; pielatis uanique sepulta
In nobis scintilla lalet, vehit gneos ardor
Inclusos saxis. L'l porro s.epe lerendo
SI SECTIO II. POliMATA MORALl.V Si.J
Eis6''r.v Xo/tjav iyst Xdyo;. O 6 xixsixot, A 'HpiExipo'j, 5 vtp Xiiasia; xzevra,
MXXov (. "H yp ttXov ev0.8s xxxei, Arjsi napOsvr1v jiv oXrv vOr(j.a Os&o,
513 Ka\ xifioio (iovxo [; ?Xo Ipa^s Xpuj x' TiXxTpo'J xe cav-Epov, ," eXcav-o,
Xipxa 8OJV. '{'''xV X xt) piflouaa 65\;, EOjxottov, E'JSiwiav, entspov, u'|txprvov,
\ xXfjpo toxeisiv [ioto{ vOSs u.p.vtuv. 530 Ko'^tjv, napcavbijav, avw xOgvo, ?,'.
'AXX' u.<n; toxdjv ^EpiStjiOa, atj te el) iioiV ) v fuXoifftv, v sts g' EupuOeuiQXtp
Toj yaOo, xajOjiXiOVTa ywvs. Opaviw, xa\ az-poG'. vaiexouirav,
520 To 5' SXXoi, moaaov yvi^ Jo? apEtov, Xcipiliv'jioxipiuv ) piv xaTigoueav fTjpa)
rvo7 xv ccXT^-a , aapx; )(), Zu)l]v, rfj 5' -ipT) tcXo'jxov xa\ xOSo Sitausxov
Sxr^ajivT], xa(iou x cstv xaV xipjxaxa 5ua. 555 O/ c{ rj spoixov i^' ayO (iaxpaxsvxt
E yip xot xa\ uuxAv 7rojxE8aeia tioti^ "EXxousav Acyspuic y/pov f/VEffi vcoOpoI,
"II Xtiyv p"uit)Tav, it' a&yEoj f^ s'J y' 6axXtv, O '. xaV aapxi nptoxvr)v aatXTJI,
525 Kal yXfjVTjv nexita 4 aCiy ^eXgio O5c, ; ,ai6io'.i vjjlo, xa\ /paov fvovisav
Latentem pielatcm doctrina educii. Sed pessimi filii
Matrimonii potins sunt lulus. Nam hoc aevo magis gignit,
515 Et inundi la beu lis comes clavus humi
Carnem deviuciens, animanique dcorsn'm trillions insiar pluuibi,
Kt bxreditas parciuibus similis in filiis bic |iermanens.
Sed lamen parentes reliiiqiiam ; nec mihi tu
Bonos objice; et ego mprobos projiciani.
520 Als anient ex rebus, quaiilo praslantior sit virginlas,
Perspicies, si Dei amorem el crassas cam i s
Consideres, ac inundi naiiiram el duplicem lineni.
Nam si vel paululum dcpuleris ab ouulis
Lippitiidinis sordes. nul tenebras a lumine,
525 Et acicm intenderis in sous noslri radios,
Ac mente pura omnia luslraveris,
Scies virginitatcm loiam Deo esse consecralain,
uro et electro splendidiorem el ebore,
Prudeiilein, serenam, pennis celerem, vrtice sublimem,
530 Lvent, tindiqiie lucidam, terra cclsioreni, miiiiiiie lvaiii
In ierra; profundo, in civitale coelesli
Late rumala, el procul a carne degentem,
Maituum altera amplectentem senii expertcm
Vitam, altera divilias el gloriam non ilesiluram;
535 Minime vero, quasi doiitum su.mi sub lestaceo pondere gcslarct,
Pigris passibus corpus liuinidum aegre tralieniem,
Minime divisain imer Christi el carnis dominalum :
eque, ut aiuphibiis mos est, el in terra degenletn,
513 Ol S xxtcrroi. Int. Coisl. 3XaTcru.axa. leratorum hominttm probra in lerecidere necesse sit;
517 Toxeacir. Sic 1res Regs, el Coisl. qui sup. age hoc inter nos paciscamur, ut tu bonos viro*
lin. fovEt. Male 11 edit. xExsasiv. Quo fit ui filii in medium proferas, ego sceleratos tibi objit-ui.it.
quasi ha-reditario jure parenlibns similes hie perma- 519 'P&ojth. Keg. 993, * 8.
neant. ergo Giegorii sentenlia, prenles glo 520 '. lia Reg. . Edit, i-sov.
rian non deber de lilis, cum tain muloi'iiiii quam 521 %1\. lia duoRigg. et Coisl. Edil. {!!;
parentes sint. 523 Toi. Uuo Regg. xt.
518 . Conilief. legit txijiv Ttpi Sjeooc, 520 Aevc-eia. lia 1res Regg. Edit. XOssta?.
et veitil : Dennis hoc nobis, i<( nec lu bonos, ego 527 '. Reg. 992, <,, el sup. li.i
malos commmorent; poslra lamen legit ipse Coiu- S.-(al\ia xoivv.
lisius : xoxojv 1'.[9. Sensus virginilatis 530 'Acti\pixTor. Reg. 992, avijxau.v4r\v. Coisl.
Itic esl, inquil liillius, qui legit xoxuv Quoiitani Slip. lin. xt) axap.vr,v.
vides te bonorum virorum qui ex te prognati sunt, 551 "Acte '. lu Regius 39, 992 el Coislnianu*.
laudes viiidicure non posse, qv'm eadem ratione sce- In edilis deest 6'.
METRICA VERSIO.
Ferrum de rgido solct ignem cxlundere saxo, U Perpendas ; nam si nubem tenebrasve molestas
11. ml aliler pelas laltans, sermone saliilis Tanlillitni ex oculis discusseris, alque micaiilcs
Aiiriia, in medium proilil, clareque relulgel. Ad sous radios paleant tua lumina noslri.
Ai qui perlricta f.icie scelus omite, sequuniur, El bene prgala luslraveris omnia mente,
Sutil mage eoiijiigii ; iiainque hoc plus gignil in xvo, liivenies vitam thalami consone carentem,
Kl muiidi fragilis clavus sociusque comesque, Toiam clesti, vice miineris, esse parenti
Clavus liiiini carnem slringcns, animamque deorsum Appensam, sacramque, eleclruui, auruinqiic nilore
l'iiiinlii innre traheiis, atque omnis census eisdem Viiiceniein, pennis celcrem, mireque serenam,
Piriibus ad natos lixredes motte parenlum Prudentenique levemque, excelsam veriicc, claram
Delabens, vine liiniie longior hujus. Ludique, non terne fixam, imiiiersamqiie pruliiinlo.
Verum age, sic lecuin, maier veneranda, pacis< ar, ifiiherea sed in urbe proculque a carne inauenieiii,
Ul ncqne tu justos homines producere pergas, Dexlra amplexanlcm cesium, vitamque sen ci:c
Ipsa injustos meinorem : sileaiiiur uliique. Iguarani, Ixvaque manu deciis, aiquc perennes
Asi als rebus facile est eognoscere quaiuo . Divilias, non icslacco sub pondere lenlis
Prustet virginilas, si crassa: carnis aniorem Passibus in niorem domiporue membra Iraheiilcm,
Ai(|ue Dei species, naiiiram si bene inundi Non carnis Cliristique simul mndala sequenlem,
txculias, xquo dupliceuiquc examine lineni Non, vclulamphibiis mos esl, in uiollilui undii
 S. GREGORIl THEOL. CAR M1NUM LIBER I. THEOLOGICA. 561
ka\ puxXaxo!; vaouaav v Oaai vuxt\ xa't t,o, A *H8i) xa! Ttv' . X'.Ooov , t, / gpytov
540 'AXX eoj najjiTOUav Xov vdov, ex 6 fteoo 555 "IBpiv So'jpa-tijv, hivuto /ai vpSpova; 4v-
Koeisiosi xa\ TS-xtuv YsvvfiJiaaev EiiOaXeouiav, [8pa{
'?, , xaOapoI te vof][jtaaiv x xaOapouo. 'Ioetjv uxO^ijv Eirijv '---:,
SuCuytijv 8' au TOijXTcav > Xptsroo Oouuav '? cjaiov TEppv p|v vri> aXipoiaiv or(aav,
Rpaau-afftv oXouivoio /oi , te pepp-vai V tipw 7ti(X(jVT 6Xov <fo; Et; iv ayepev,
>45 Ilavrofai , r ?aiv a-Top.wriv ys 8sofo. 'ATpExirj T'j/Tjiav, 8' ibp.pTTas stS^po*
'; yip Xs'Jsaoyoa xpt] 5o, f) <5>, 500 'O -.<S8q eij |v iv , XpiatoQ rcXov eyy
' \ v seX!533i yEypap-piva ypp-P- 8w9a;, [iXavi,
O-Jx Xov rpEXiui ttov p7ta3cv, Epivi] ,
"O; iroQEi toOovto, \ Elaopwvra SSopxEv,
'AXi piv xaTpap'js, 6' Excuysv 6'|iv paiJjv
Eidop)vTa 88opx, xa\ avTiaEi rcpoatvTi.
&50 Sxt5vaAvTv , > ofoxpo i? pcforpouiv
"Ojtov tic '., xa\ SpxETat, Sciaov Btcj-ev.
[?aupb; ,
Tdsdov xai raiOEi- xxXo veXEsssTJu eoOXc.
Ksptp . XptTTi te, 8' !.?? e va Tivtuv.
5C5 Tiv . y zoOdouia, X:rav Jtov, oCS Su
"H yap Xpmrbv l/wv tic 5).(jv, 4<5,<1 -.;,
rdity
"H twv tfi-T^a xob;, Xptaroo .
El in mollilius ;kus din noctuque commoraiitem,
540 Sed hi'o loliini aniniuiii niiUcnlein, el a Deo
328329 Mlions ls sobile elloresceiitem,
Spe iiiinii um ei puris cogilaiionibus, a puro Deo minissis
Conjugiun aiiiein vidcjs oinniio a Christo aben ans,
.Ksiibiis perniciosa: earnis, iiiiiinlique iimuineris
545 SoHiludiiiiuns, aut leviler dnini aliquid ailingens.
Qiicmadniodutn enim qui duu capita aiil duos vullus aspicil,
Aul scriptae in duabiis labuiis lilleras,
Non loiaiii cerlo arripil . quanivis cupial ;
Sed partem apprehendi, pars altera debilem visum elTugit
550 Uispersum ; sic inlirmus esl amor divisus
Inler inundum el Chiislum : ille vero slabils qui in iiiium lendit:
Vet enim Christum habeiis quis totuin, contempsit uxorem,
Vcl carnis amorem colens, Clirisli oblilus est.
Video lapicidam quenique, vel operum artificem
555 Ligneoruro, prudentes bomiiics et solertes,
Cum aiiiussiiii ad proposilnm diriguiit,
Oculoruro allerum sub palpebris claudere,
Ac per allerum lucem in uiium colleclam mmilljntes,
Aiiiussiiii cerlo assequi, nee leiTiim abnegare.
56'J Sic amor in uiium temlens, Christo propius adjuiigit,
Qui auiantein amal, el respicieutem respicil,
Et accedculi obviam venii.
Qunnium quis am;it, lanttim respicil, et quantum respicil,
Tantum aiual, sicqiie cii'ciiliis optimus peragilur.
5G5 Hum: ego aiuaiis, sacculum reliqui, nee potui

54t . Sic 1res Kegg. et Ceisl. Edit. deesl xv.

(oXouivotiTi. 559 'Etyr\crav. Coisl. Exu/0rtaav.
547 Aiccra'. Sic codd. plerique. Edit, . 5'- Eicopurza SSopxe. llaee desun in Rf,
550 'Atpavpo. Coisl. sup. lin. u6vf|. 992, eque ea veilimus quas versu piaecedenli le-
557 " pr. lia duo Uegg. et Cuisl. In odil. guntur.

VERSIO.

Degentem, atque e'iam in Ierra, noptuquu diuque, D Ule procul dubio eopstans el certus amaior.
rdiia sed penilus niillcnlein ad sidera uieiilein : Nainque vel ardenti Christi inflamiuaius amorc,
l spe, en i prolis generalio carnea cedit, Conjugis amplexus spernil tadasque jugales :
''(kIiiis invecia Ixiam, gemperqne vireniern, Vel Christum ex animo, carneni dum dprit, areel.
Ac puris aiiimi coiiceptilius, asiliere ab alio Quneiiam laloini solertes, quique fabrilem
Larsiter mmissis. puroque a Nuniiiie fusis. In lignis aitein exercent, cum linea recia
Contra eoiiiinbiym a Christo vel piorsus alinai, Qujeriiur, exaeiaque opera caplatur amussis.
.V'.siilius abslractiini earnis, variisque caduc) Ex oculis iinun claudmit, et lumiiie loto
(iiiniersuin curls inunili: vel Niinien olynipi In socium fiiso, visos acieque coacla,
Exigu aitingit, levibusque amplexibus urget. Recia sequentc tcnenl duro vesligia ferro:
Namqtie duplex veliili cerneos capul, oraipie lijiia, Sic eollecliis amor propius conjungil amanlum
Aut etiaui geminas spectans in codicp charla^, Peelora casta Den, cupienlein qui eiipil, atque
Non lotaiu ver poteril comprendere , Cerne-iilein eeruil, lilque obviusadvenienii.
Id licet obnixe studeat, sed parle n lenta, Quem quo plus quisquam cupit, hoc mage cernit
KITugiet sparsuin et teniicni pars altera visum : [eiiiiidem :
Sic Christo el inundo quisqus parlilur amorcm, Quoqiie magis eeruil, lano magis expeiit illum
llujiis amor plane levis esl et fiigidus : at qui Cerner ; sieipie bonus semper convolvitur orbi?.
M -. : -: '- :'
563 SECTIO 11. MORAL1A,. 566
'0; '.-j l-lotiist yXux S p.z 8jo spxei A Twv / Isxauivtiiv. Sol 6s nXoo; ouxo nciptov,
KaXXeo Effxotv&oeav, S cppiva -Totr-ae Ka\ , ^ novxoTiopsEiv
A:pxo(tvr]( , it' jxol 8 TivaSaTO rcajjicavatovta 'lixa 8i' oi8p.axo 'lovEoio.
lbpjov, 5Xqv xaXr,v xal alyX^caaav eOtx. 580 Ilvoif xaxa tfpti, xal fHXxEpov, ef x: peiiov
!>70Movo; vp wiOwv xal xXXso; aaav afEpEt El 8 xal vTiiituia . [uxpoj v0o6e 6v#jxe!v.
'; paxo toOovti 8' 6X6to; , Stxi . Si ; laxl (/.y*? xat OXo.
'AXX < xal iroov SXXov vl o-rrjOeiatv a5if, Tj (5a itsptxpouiouaa, itXov Xpirroo -
Kai opovei , <> jxXXov it' opavtai rcsXaouaa, OX OlOV , 7to8ti) 8 Xal ESlOlff 7tp 1|7]
K'vsxa, ci;?, Tsxtuv xal ^ fj xox^tov, 585 Xpiaxv ejxov , toQov iyvbv , o ixi
575 '; Xapiv , iXa-fpuv SE o-ocft) to5o axlv [uoOsoiv.
[%, "O tic 8' au ytxzuv Xeaaei Xe'Pa Oeoo,
Ni; Xvt, {Jaioj te 5?, xal xipo; Xatppov O yvziivt Sqxjv, xaipo toov ! XXoiitev.

Oculns alio ronverlere, meque dulce vinculum consiringil

Pulchriludinis illins cupidain, qu:e tueam menlein conspccta
Adiiiiralioue pcrculsit, ac in me splendeiiicni excilavil
Facem, meque lolam eflecl pulcliram ct Culgidam.
570 Solus enim lite amor etiam pulcliriludinis partem ab eoqiii amalur,
Deducil in amanlem, ac bealus qui hoc donum cxcepil.
At lu a Hum amorem in pectore alis,
Tibiqucvideris propius ad cleslia acceder
Ol natos, ut ais, cl rem familirem et parentes :
575 Mimirum quia eoruin qui leves el expedili sunt (lioruin anion, sapiens, amor
l'usilla na v is est, lenuisque cursus, el lucruiu exiguum [infrucluosus),
330 331 l<M-iifii pereunlium. Tibi vero inmensa liaic navigalio,
Et Ireluin irajiciens gloriarte, quasi marc trajicias
Expansis per fluclus Adriae velis.
580 Venins lure iinpellit, el coininode velim, si sccundus fuerit :
Sin autein adversus, non grandis casus liic inoi lern oppetere.
Anima: vero ingens navigalio est el a polenti spirilu.
IIujus ego causa conlremiscens, Clirisiuiu arclius compleclnr :
Neque id solum, sed iranquillitate perfruens, prosequi. r lamen
585 Christum nicum casto aiiiore, qui slabilis est diligenlibus.
Quisqus vero indigens rcspicit ad manuin Dei,
Sialiiu ac sibi videiur non indigere, projicii amorem temporis.

57 . ha Reg. 39. Edit, './avtkoiav.
Int. f p6tj pro irxoqie.
570 Mcvro yp te . Sic duo Regg. Edit,
uovoj yip TO>9ujv. yzlpzi. lia duo Regg. et
Coisl. pro iydpti, quod habent edit.
575 'Axsf,i). Sic 1res Regg. et Chig., Coisl.
sup. Jin. TucpXi xa'i avT)xo. Schol. xEpSi;? xal
WjT^Oy. Edil. a8cpx. Billius pulal aliquem ver-
suni liic desse : quod ipsi in menlein venisse nu-
Miur Cunibiiis. Ipse sic inlelligil hsec verba (bj
Xapiv, ut qua' commoda vitai solatia, liberi, pa
rentes, opes, sed ad Iure prospera, ?o<pfj, clausi sunt
t'ngitiis ocHti. Al scriptum xtpS^. el orte melius,
inqiiit vir do lus, [aventque seqiienlia
570 Baio ze xdpe. Cod. lieg. 99, sup. lin.
uixpiv p";0;xa.
.'.80 1. Tres Regg. tfpoi.
58 Vvymi\e; S . Coisl. ^'J/ij 8' au tOoj,
587 <ttij.tr . Mcndum hic esse pulat Bil
lius, el po xaipo li'genduiii esse Xpioro, sed
inmrito. Codices enim omnes habenl xaip.
l'uni) quid valeat luve vox xaipo, quae l'aniiliarig-
sima csl Cregorio, patet. Signicnl eum, qui ad
Deuin angustia compiilsiis, oculos sustulil, ubi pri-
niiiin angustiis solutus csl, confcsliin amorem ex-
leinporaiieum, qui alias nouduiu cgit radices, ab-
jieere. Sie Dominus in Evangelio temporalem vocal
eum qui audit verbum et continuo cum gaudio acci-
pil tlml... (acta autein tribulatione el persecution*
propter verbum continuo scandalizalur (Mailh. xin,
20, 21), nenipe abjicit lidem. Verum bunc esse
sensu Gregorii, his scholiast Coisliniani verbis
luaiiitesiiini esl : xbv mOov a7:os6vvuiiiv,
; xaipo S^jAiop-fT^a, stalim hoc desidcrium ex-
stimjuunl, ut temporis (elum.

METRICA VERS10.
Peserui, nec quoqiiam alio mea liimiua qui vi
Fleciere, sed ilulci teneur jam conipede vincla,
I \iiii..c iliius correpta cupidinc fornix.
Vulnere qua: dulc nieiiluiii iransfixil, el acres
('.tarasque in medio linlit mihi pectore fl.iinmas,
Kl tolain pulchram ellccil, lolamque coruscaiii.
N.ii\h|iii- lue solus amor l'oriuosiitii reddil amanlem,
tj.in ;qmr inagis inii um est, ab amato nascilur illi
(initia, quam quisqus siisceperil. ille beatos.
AL tibi cum in. Jus eliain altera llaiiini.i metlullis
Insnleal, luniidaiu tarnen amies tollere iriiiilem,
II uiagis ad c.iiin accedeiis, sedesque beatas,
Ob nalos el opes, graudesqiie aitale prenles,
Tanquani sinl levia Inec ; verum sapienlis amores
Non levia aspiciiinl, seil dura et acerba sequuiilur.
i'ana ralis, parvus liacius, nee coiuinoda iiiagaa
I Rerun), qua' pereunlnec habent durabile quidquam.
Ast inmensa tibi est hujus Irajeclio pouli.
An l'rela parva secaos, sinualis le quoque velis
Posse per Ionium pelagus dudare carinan)
Jaclanier dices ? lute vento (laute movenlur,
Ac lanlo melius, quanlo mage coinmodiis ille
Exslileril ; quod si fuerinl contraria venti
Flainina, non liquids genus est grave mortis in
[iiudis.
Ast animus conlra longinqua per quora l'ertur,
lugcnleiiiqiic exposcit opem, flalumi|iie secundum.
Quo lil in huic uietuens alque imo corde lieinisceiis,
Arclius ampleclar Clirislum, rebusque secinidis
Non minus liunc cupio, qui iiiinquam fallil manies.
Al quem pauperies rei unique aiigiislia cogil
Implorare Deiim, quampriniuui Iristis egesias
W7 GUEGORII TIIEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICA. 5CS
GOO T xai ^, xa\ l)v fJXXr,,
Kl vp tffTsOst: ttv tppva '. SvtoOsv,
xs3Ttv Tps'.v vx|0/ov-i psAjjtvto, :', T0r(3'.v ).apo-apr,v \ av!r
5'JO '; xev Ipto-a rawrrsOoua' xa- '; xpusov /ovoiut xaOaipxvov p^jKoWra.
[-spOiv, Xtocf poTjvr,? 5' r,v ys ; *a* 8;; 'p^si,
Pvobjc xivtpov 5vaxro;5Tov -fX'JXCpiOTSpOV jT!. Tt{ jl'v ftov o'j , AAyov ' E^xo-jpov 0(,
T Tiov; urr;jiiv vayXoo'jat ?,{ 005 K.at tooov, S xpaTojv aXX4piov 0r(XEV,
rr,pox(5;j.oi; , )//(o te rst; , " es !. "; ti; X<x9po-poit Xtov 0irpE33iv .
E'jvi\ 5' EU?porJvau t, xa\ ).Y^ [xXeSojvsi 'CpxE yp teXOoutiv 6xcppov; ev'raesai-
95 KousTEpat , axiovTi Si ti ' ; jiy* TouvExa xa tv' 1 cpiv y.piv aXXf(XTm.
[Epsiujia. Zo\ 6pc0e ^, -cpuoi' iy.1 (xixpov0pv,
-jTp .uol toze; jjuv, ojo; xaXiv iSiaav, 610 '{ xa\ x"'1*^ Xpwro [tiyac ^v "' ipV
IIat; 6', o; iSaa. 'OfiC'JY* 2' oov ^ [".
Xpuiov, 3j ^; ; ijo^ov XXtov, Eo\ totov f[ipowv, 6' jxiv piOv TrXo'Jitov al,
Ei xal niai TziyTt , oraupv ' 1 r:ivra; 4:ev. KpTJvai, xa\ totijao'i, xa\ cppta-a viouau

Nam si pectus tuiim e crelo viiliierct Christus,

Teque mediain refrigerante telo transfigai,
500 Amorem utruniqiie separalim considerans,
Videbis quanto duleitts sit regis spiciiliini.
Quid niupliiis? Pilus senociutem fovcnlihtts, parentes
Roflorcsctint, et ttvore inaritus, ct uxor tnarilo.
Communia sunt ganda, molestia: ac
595 Leviorcs sunt, el ctaudicanli magnum presidium qui recle graditur.
At mihi parentes sunt, quicunque virtulem edociteruul,
Et filii quos cdocui. Comparen) aillent solum accepi
Christum, qui calibos pr;t>cipiie romplcctiliir,
Quamvis omnibus natus et erneeni pro omnibus stisttilerit.
600 Quo qttidcin helabunda gattdeo, etiamsi molesta in me
Conjiciat, me etiam per mocrorcniaMeval,
Veliit aiiruin in fornace sordibus expurgaltim.
Pitliciiiie anient, quam in le malriinoniunt et vinculum
Coercen!, non camem ego, sed Verbum adjulorcm babeo,
605 El ainorem, qui, cum dominalttr, alieniitu limint,
Veliit leo infirntioribus bcliuis siipervcnicns.
Concordes enim sunt carnes in aiiimi niorbis :
Quare altqttam a se invicem gratiam nontnt inire.
Tibi mensa da pi bus onerata : fi uslulum me nulfit.
610 l.i millia olim inagnus Christus in deserto aliiit.
Tibi poiiim viles suppediiant ; meuin merum semper copiosum est,
332-333 Fontes, Ilumina, putei largiter .

K88 1 7cp tcTsvcete. Vide infra, lilt it, sect. 2, -'t *. , pro ;, quod liabeiit
poem, vu, ad Nemeiium, v. 35 el seqq., ubi isli edit.
versus Herum Icgunltir. 600 ). Duo Regg. ct Coisl. aXXot.
592 . lia postulat metriim : .tlioqiiin 605 ~E0t}xer. Riig. 50 et Coisl. eX'jvei.
uIessiv, Combe f. , avaxXoao'J3i. Duo Rcgg. et 60S A.J.l/pjjr. Reg. 59 XXf.Xawt.
Coisl. vaxXosousi. 612 . Sic . Iliad, xxt, 197. t-
590 '1 . Sic duo Rcgg., Cltig. el Coisl. oat xpf(Vai, xal pdata (laxp viouat.

METRICA VERSIO

Fugcrit, ex templo divinum linqucl ainorem.
Quod si te supera Christus transligai ab arce,
Alqiie salutfera penetrel tua corda sagina,
Sejtinclimque ditos bene eonteniplcris amores.
Protinus agnosces qnanto rex summits amaiiiis
Dulciiis exstimtilel pectus, mciilcinquc beata m .
Quid sequilur? natis senium curaiilibus *gnun,
Canille posila, rtirsiis florero prenles
Incipiunt, uxorqtie viro, conlraqite maritto
Conjtigis auxilio primos renovalur ad anuos.
Cummitnis porro magis est uciinda volupias;
Communes curie minus angunl, alqite dolores,
Et recle gradiens lilitbantem lulsil amiciun.
ais; at contra ipsa titeos ego judico paires,
Virlulis quictinqae mihi pracepta dedere.
Kursus pro tiaiis babeo, quoscttnquc salais
Inslruxi monilis : deiniim pro conjugo Christum,
Prx rcliquis adamatqui virginilaiis alumnos
(Sil licet ob cutidos nains, enteis alqtie dolores
Perltilerit) ; j i nie. licet spera ilttraque initit,
bxpb'l hetilia, leviorein mole doloitiin
Elltciens, instar viliati sordibus aitrl,
gnea quod fornax purga!, redditquc nitori.
Alque ptidicilia-, cujus tibi sepia coercet
Cotijtigii viiiclttm, Christus mihi, non caro, tutrix.
Kl diviitus amor siipeians, qui depulit onineut
Flaniniain aliain. celerii|iie Tuga decedere jussit,
Non suciis alcjue feris levibus leo frvidos asan.
Concordes dentin adeems nioltisqnc caduca
Corpora haheui : ideoqiic sciiinl sibi mutua ferre
Ganda, qtite Veneris parit illecebtosa volupias.
Dill'orlaesl tibi mensa epulis: me frusluta pascunt,
P.T loca sola velttl uuineiosa; millia turba:
Mulla Dei quondani pavit clarissiuia proles.
Poculu beta tibi vilis fecund niinislral :
Al lottes Ihiviiqitc siliiti. pttleiquc pcreuues
5C9 SECTIO II. . 570
7\ XtrwvTa -, .\ ?(* JifaXvTa, A IloXXaxi oJ' yaOb;, xal uvto eSvt oxot)
Kifio; jxot (Syzioia [), xa\ EjxaTa Xunp. IloXXaxt xa\ etuytp^- tuxtov xaxov, oo" nu-^nrov.
615 E'(xa pio xP'Jsoat TivaisjAcvov ouavotst Et p.EV fip 1\ xat jLcfpovs;, ei? Iv toVnov
Xptorov, jxjs ^X* xpuwtov TUptxaXXa x3[ov. ; iToio TU.O xai jux-; i.TTi;.
Edv< aoi {JtaXaxij, ta fis ^ cxxoc ^, G30 Ei s xaxo'i , rahoj Evov eterno; , E/Ocj
Ka\ ari6i iv aniSw, xai axpuai osuoxvi xOwv. [anauerov.
So\ tipiTjE'. xpua& ^^ xovi IfjiEpoEana. eijaojJiEV 5 xaxo, xa\ 6jL?povac- oXX Capeta
C20 M.6to-j faMpo-:pi\ av, xatticitoia vivEuxa. IloXXxi xa\ vOvux!fov i-A {ufov fXuOs lop^.
Kafx^s'i TXitoia, itopf/iov ' EXutra. Nujito, ETa X'j- 0 JXaxo;, ,- au.juya tsp-
KSzo i'xt'.p'., S' jiov xXeoj ox nl Yairi- [rcvo
Atp ehtjv 8J) 8ia9pV&T{ xort fr,at, '- uxpov asidla, napoi-epov EaSXov avtypou.
"A6psi xa\ y\iMo nposavTEii Xtpist aapxoj. 655 "AXXo nupabvavjiJ'S Ya^Xiov, E<j6e<tsv SXXej.
025 "v'. ero 6i{iap- toSji, xal x^P^iov "AXXov ti 6' v<S[tv na ', ; texvoc

Pingiiia tibi ora et magnifica? vestes :

Meus ornatiis, squallida coma, el srdida indumenta.
615 Vt'siem gero aureis agilatam fnnbrs,
Cliristum, anima; oceultum et prxclarissimum ornatum.
Molle tibi cubile : stragula mea Saccus est,
Et stratum in pavimento el lacrymis tellus madida.
Tibi aurum in prelio, mihi cinis in delictis.
620 Vtulo ferocior es, ego vullu dcniisso el tristi.
Tu rideudo cachiunaris : ego licluin nunquam diduxi.
Gloriam appelis : gloria mea non in bac terra est.
Postqiiam lia-c consideraveris, et perspexeris,
Vide matrimonii incommoda cultores carnis premenlia
625 Venalis esl maritus uxori, el quod gravius est,
S:cpe ne probus quidem : venalis ctiam uxor marilo,
S.epe etiam odiosa : malum adscitum nec reparabile.
Nam si boni sunt el concordes, in unum tendenlibus
Levior quidem vil navigalio, mislusque venlus :
650 Sin aulem mali, inlus labor domesticus, odium implacabile.
Ponamus concordes esse nec malos : al gravis
Spe in novum conjugiiim venit calamitas :
Sponsus, deinde mnrtuus : thalamus sepilieron) : mista jucundis
Trislia : la'la cantilena, paulo post trislis namia.
655 Alius nuplialem Uedam acccndil, alius exslinxit.
Alium lilins appellavit palrem : alius subito liberie

618 Aevtprri. Ita Coisl. Edit, BuouivTi. reddilus. Ilunc. suppedilavcrunt codd. Chig., Coisl.
G20 ravporpr\. Dun Regg. . et Reg. Cliig. sup. lin. ;.
621 '. Reg. 990 Xuaa. 634 'EaO.lr riypov. lia Chig. codex . cujus
622 'Ijtslpei. Coisl. ixpri. ope sanavimus mendiim, ut observavil llillius,
627 Tvxzdr. Int. aOatpETOv. Iliad. \, 851. Dio- iaOXbv viTjpoCi. In his verbis nec metru m, nec seit
demes ita Martern desigual, adscilum malum. ens reperilur; utrumque vero constat Chig. endicis
628 El Ir lrzuiy. Coisl. vtej. leclione, TuapoTspov ffOXov avifpoO, gauium prius
629 Kovptepcc iozoio xal iixzv d)}- luclu, vel (juudium ante luctum.
rij. Deesi in edil, bic versus, licel a Billio Latine 656 ". Reg. 92 el Coisl. SXXo.

METRICA VERSIO.

Nostram disculiuut, elTusaquc pocuta ?.1 Rursus emenda viro conju, morihus illa
Est libi prapinguis facis, ornataque vests :
'Srdida cassarit'S decor esl mihi, vilis aniiciiis.
Vestis, quam mire niovet aurca linibria, Christus
Ksl mihi, ledum aninia;decus, nrnaiusqucrefulgeiis.
Te juval in molli noclem requiescere leeto :
At saccus mea ineuibra tc^il, mihi stragula pnebet,
Inqiie solo humenti lacryinis do membra sopori .
In prelio est ri tibi vis : mihi pulvis amori.
Ksl lua, quam viluli leneri, lascivia major :
Tristis ego in terrain moereiilia luinina flecto.
Hides, ai<|ue g-'iias solv petulante cachinno :
In mllern risuin haudquaqiiani geua nostra soluta
Te misera iiicendit faune laudisque cupido : [est.
Al mea non biiiiiileiii qiucrit siLii gloria terrain.
Alque animo postqiiam lustraveris isla sagaei,
Pcrspice quanta premant servos iiieonino.Ja carnis.
Femina non parva merca tu r dole marilum,
Quodque etiain gravius, vitiosuui sa-pe et inertem.
Pnedla s*pe bonis, qusesla aliraclaque pesiis,
Pestis quam nulla liceal ralioiie Tugare.
Nain si concordes aiiimis justique coi rent
Jure lliori, levus sulcarenl a:quora viur,
iSiniriiin duplci venlo impeliente carinan).
Al viliis fdos thalamus cum fdere jungit,
Immanis labor est, dolor hic praeconlia rodil.
Omnia dissidiis flagrant : eniin inter iiiiquos
Firma foire polest concordia, cerlus ainorqiie.
spera quin etiam-thalamos pers;epe rcenles
Kala subiverunl : nunc sponsus, deiude cadaver.
Nunc thalamus tumulus, l;**is juiiguiilur acerba.
Exiguuin canluin sequitur inox inenia liislis.
Coiinubii lfdas alius succendil, easdem
Exslinxit maiins allerius, feedusque jugale
Suslutil. Hie teera paler esl a. prole vocalus :
lile repente rogo sol.olem dedil, sierilescit.
Non seciis ramus ventor im *urbine l'racius.
57J S. GREGORU TIIEOL CARMINUM LIB. I. TIIEOLOCICA. 71
'EaufvTj, pw, T'.j 3-ii) avpoto Tiva/O^'. A 65 Aw6tv v6pap.i}{ Yeve,?, xal itaiyvia lapxi;.
"Apxt xpr}, u.srT:'.Ta yuvJj, pursiimta 6e x^PI- Taxa xaXavxEot xt, 5~) TtXixtYYO pmi)
Nuxxl p-ifl xS tvta, xa\ fjp.axt roXXxt [iouvw. Aepxijievo, xal toXXuv ; pio ^o vXxci
040 'EXxouivi) 7tXoxxouj , xaip-ov t' mb xjXs Dpi 8siv ltyiuidovxa, tsi itcpitfiavxo piaxot.
[aXoaa ^ 6' aXX<Xtov my<a(iev tb yip Ioixe
Nu(x8tov, 8pTXT0'jaa itapfja X'P'^V patatj, 655 IlaposvTQ ux(5[jia <jeav&v 7tti6oXa aXsEvsiv.
AI6) uapOevTi n;xpo Xi^oa, Et 51 ab irapOvii; rpopEt Oeoei ju>u.G'j,
Atvxopov xaXouaa ro5aiv, xaV olxov p)p.ov mou xt aibv uijv txuve imptlrp,
Mupouivtj, X*P^V T ^X> xa^ ^vOoc Scopov. Ka\ Xpuxoo xxtva x>v tntiXov afaxEt (ae,
645 2iyfJ(o xoxsxolo iXT| xa\ /Oea VExpi Ztv yaStv xb itpuxov iv axitXaxT)mv utojt,
MfjxpTj v X<XY<vsi3t, raxpbv xa\ iifjxopa xap-?jv, C60 '0<>Yau,o$, Yvo xs uYa ( iixoto"
O xexiuv, xextov 6 xtpou npo;, Etxa xsxoaa, MvTaa> 6i xa\ E-f> xXoirrc navxair/EO 'Jvr(,
xoxsxoto [iapouj, ~/6 xe Xoxe)v. "Hv aXixpol xXeuxousi, 7iaxovx TtstXa;.
Styu S' t)XtT<5xTva, xa\ Ixpova, xai , To'Jio Yap v Ovijxoii xaxatv Xocbxaxv saxi

Orbatus, quasi ramus a vento concussus.

Modo virgo, deiiule uxor, inox vidua.
Una nocte ha:c omnia, ac sape una die.
040 Ycllit capillos, ornauni longe a se projicit
Ntiplialem : genas inlirinis niaiiibus lacerai,
Virginitatis pudoreni acerbo dolore perculga deponil,
Miserum inanluin vocal, el dsertant doniuni
LaiiienUtiir, ac viduunt cubile et iiiiniatiiruni funus.
015 Taceo partus dolores el oner inorlnn
In vulva; profundo, acerbum el absque maire I'nii'iiiiii,
Naloruin non natoruni tmulos, aiileqiiain sinl maires,
334335 Priores parlu inories, el partus steriles.
Tatet ante teiiipus nala, insana, portentosa,
bot) Dedeciis liiiinani generis, el caruis ludibria.
Hoc si quis perpendal, bilancis motuni
Consideraus, inlelligt-i quanio altius vita mea pertralial
Ad Deum in coelo regnanlein, boms omnibus ladala.
Mutua auieni dedecoia lacebimus : sic euiin deccl
055 Hi virginitatis os veneranduni a conviciis abstineat.
Quod si tu divina? virginilali convicia ingers
Ko quod aliquis paululuiii insiilutuin uieiini dedccoraverit,
Et Christi immaculaUe vesti loeditalem adiuiscueril,
Prxter l'as aniplexus id quod bonorum luoruni est primarium,
600 Sertis maritus, ac magni el casli insliluli fugilivus :
Ego quoque commeinorabo Curla contaminati ctibilis,
Qua; nefarii homines, Dei conlemplis minis, admilltint.
Id euiin inter homines nialorum perniciosissimuni est

637 'Areftow zirayflel. Regg. tres vu.otjt - 649 WAir{tr\ra. Schol. x 7tpb euu.nXpu>u){
!{. x)v jlt)vuv xtxx[XEva, \ itapatppova, justo
041 AV/ju/ov. Reg. 39 v[iCEtov, al. vjiciov. tempore n'ilu, aide jutlos menses nata.
Coisl. vutptov 6p'J7txojja. 056 Ilpoyipei. Reg. 992 r.povfipzi.
644 Aeyo. Sic Kegg, quatuor. Edit. Xixo;. 057 Ti. Duo Regg. xE xe.
047 O , . lia 1res Regg. el Coisl. O08 //. lia duo Itegg. el Coisl. Edit. =.
Nonnulli habeut xe pro 5. In edil, noiinullis deesl 001 . Reg. 39 ,;. Coisl. et
cixibiv. Reg. 995, TOxvotjx- Pr<> tavxa5x0-

METRICA VEUSIO.
Nunc virgo, conjux dmuni, inox orba marito :
Uno ha?c sa?pe die, sunt una hsec node frequenter;
Dilanialque comas, spousalcmqtie ejicil a se
Ornaluni, laceralque genas, saivoque dolore
Perdiia virgineum pellit de corde pudoreni,
Exslinciumque vocal miseranda morte marilum,
Deserlamque doiniim tilget, vidiiumqiie cubile
El prematuro sublalum funere deflel.
Nee vero partus pergain memorare dolores,
Aiqiie onera in niairiim vulvis exslincta referre,
El tristes frucltis, el fetus malte carentes,
Qua? prius est tumulus nalis, ac denique mater,
infelosque etiani fetus, parlnqiie priores
lnleritus. Taceo educios ad luinina viia;
Anlediein, menlisque inopes, atque hrrida monslra,
Dedecus humani geneiis, ludibria carnis.
Qu* si cui vera libcal perpeuderc lance,
Hlico perspiciet, quanio mea vila feralur
Altius ad regni tnoderanlem sceplra superni,
Cunclis nota vii is decoral quits inclyla virtus.
Quinetiam pais labes ulriusqiie silebo.
Virginitatis enhn decetos convicia caslum
Effugere. At mihi si lentes asperger labein,
Si quis forte iiieaiii mactilavii crimine vilain,
Kl pi'olo Christi tunicain quae nescia sordis
Junxeril, iilque bonum, quo non prxsianiius iilluiit
Ksl tibi, complexus fuerit cum crimine fdo,
Uxorem scro aeeipiens, vilamque beatoni
Liiqueiis, qua? blanda: prorsus fugil oscilla carnis :
Ipsa quoque obsceiiutii contra memorabo cubile,
Qaod fiirnni rapiunl clcala lege, mi'nisque
Quas Dens intentt, mchoruiii pcrdila turba.
Ilebus id humaiiis elcnim mage noxia peslis
Nulla est, uee grjvius qua? inoUia pectnra vexet,
575 SECTIO II. POEMATA MORADA 575
IfvTWV, xort fxaXspoio Tt'jpb i:Xov -fxjr.a 8dmxov, A ", xeX!9ov TTp.novT oipavov ?pi6ir)et,
665 E5t xt XXoxpfi] itXtv xaxoxxav<i euv?, Axvuvxat xaxTjv xe xal aaxEa oTsl xapf,voi* ..
Kai yvov jxfjpiinov I/ei, xa fieupibv Ipwm. 680'AyysXo ?)v xoroipotsv '^;. ' tceiv-
'AXX ni iv xoi^ xal Xasx-opEi ouxi YfMto
E'pyouV yotfist Se xou 8? v\ airyavov rjxE Opavoi TOxps>tjevsv bv xXo?, w fjux8i]xc
Auu(ivo{ irXeupjv (iot/oxivov, tlszi XOpou OSev 'louSa 6vei8o, tceY iciaev, XX' p.Ev
070 Exjojv v3po[xo'.o, xa\ 8 U7;Xu;svxti>xVv. 'E pt6jto XoySJv, o 8' ivSsxa u.fu,vov piaxot.
Ttov 8 pie xf Xptixoo itdov 7toxTX9i 8<jjei Kal roSvxo xcv' iXsaasv, 8' Icrxia Xsuxa ,
'A?paSci>v, ^Til 6e (i'.xpi) p"<5ov spv et; 685 nXEi vout)yo Xe05(T(i)v xcov, fj 4 xi6pu
O 6itc, o' eirEoixsv, ral itoX Xiov axtv, XuajjiEvoc, ^pup^sia 8' IvGev vtj^s.
A!poxv(v cXeviov, nirxeiv xiv (si 0xic etov MjxEp eAr, xIXEa! [ Xn:siv gov &8' v.vxa,
675 T<5v8s Xyov vavxiov), ij X"^*^ 'He Xoyov uxTJuiofAEv, tce'i xpxoc 9uY<xxpb,
M:jiviv 8t8t6xa, [* ircepv j ^Dova ]. Kpxoc pbv, xoxiov 6 xart ? xpixo ; E 8' xi ^,
Ol u*v T^P Mioti xXoj, oi 8 xx'.uxoi, 690 napEviTjc au -(^^ xXeo exIv poo ;

Omnium, ac frvido ign veliementius pcctora peredcns,

005 Ubi quis sceleris inachinalor, alieno irrepens cubili,
In ambiguo babel el prolem et amoris vinculum.
Sed le mchi et scelerati neququam a nupiiis
Deterrent : nubilque et qui gladium immisit letbiferum
In nichi inimici latus, adbuc cruore
670 Stillans luimano, et qui gladium effugit.
Me vero qiiis longe ab amorc Christi removehit
Insipienlium? nuin latum fluenluru sislel lapillus?
Fus id non est, neque convenu. Mullo eniiu satins est,
Mulls in altuin lendenlibus, nonnullos cadere (si fas est
675 Hune sermonen) lingua; baud aniieum proferre ), id, iiiquam, salins,
Quam li m i rcsidere mctuenies, ne qua in terrain ala dcidt.
Boni en m sunt Christi gloria : iniprobi aiilem ,
Velut qui lapiden) in caelum insipieniia jaciunl,
Nequiliam et irobra propriis capiiibus excipiunl.
680 Anglus fuit primo Lucifer. Sed eo lapso,
Simm prmansil clesiibus decus, qiieniadniodum discipulis
Nullum Judas opprobrium cedendo inlulil : sed ille qu'idem cito
Ex selecloruin numero excliisus, uiidechu aulem opiiuii permunscruut.
Ilunc ponius perdidit : ille alba vela expandeiis
336*337 (js"' Navigal naufragi lumiiluui aspiciens, vel a tmulo
lunes sutvens, quibus puppim illico alligaverat.
Jubesue, mater inca, ut vilain in cluiu ascendeuicm dimitan),
An vero loqui desinam, siquidem victoria mea
Victoria est filia;; et sic quoque parenliim victoria? Quod si
600 Maliern le ese virginilalis garnies, quanta est gloria uiea ?

666 'A//siip((rror ysi. Coisl. sup. lin. dtjjupt- 681 . Coislinianus codex et duo Regii
CoXov. Duo Regg. /r(. 7iapfllVEV.
C69 nXevpt\r. Coisl. et 1res Regg. uXEupfj. 687 . lia Coisl. et duo Regg. Edil, xe-
674 Alpoiriiir. Heg. 39 sup. lin. ^ouj.isvwv. Xetou.
675 'Erurtlcr. Coisl. sup. lin. vavxiwv. 690 01. Reg. 39 irapOsvr). , ^0
676 'PetTfl. Reg. 992 el Coisl. vsuatj. lia Coisl. el 1res Regg. Edil. y^Y^*0-

METRICA VERSIO.

Quam non legilimum lectum versutos aduller R Contra, qui viliis aninium immcrsere nefandis,
Ihnn petit, el dubio fecunda! semine uiocchani. Non abler quam qui conjecil in acra saxuiu,
An vero cun te incecboriini densa caterva Verlicibiis Vitium capiunl sordesque malignas.
Non leneal, ledo quin subdas colla jugali, ngelus ante luii miro splcudore coruscus
Imo eliain uxoreni ducal, qui vindice dexlia Lucifer : asi illo coelesli ex arce renle,
I.etiferuu) mueclii deinisil in ilia ferrum , Coelilibus lamen incolumis sua gloria mansil.
Totus adbuc slillans adniissx sanguine candis, Se neque discipulis scelerali casus luda;
Quique fuga cleri niinitanlia spicula fugil, Opprobrio fuit; ille quidem de sede bonorum
Me contra a Christo quoi umdain insana libido Prolinus ejeelus, nigrum detrusus in orcuiu esl :
Dstrabet, alque nieuin de corde l'ugabil ainorcm, Ai reliqui cursum recti tenuere priorem.
Et lapis exiguus laiissiina Ilumina sislel? Sic posli|iiaui xquorea; queiudain rapuerc proccllx1.,
Haud decet, baud l'as est; nain mullo pnrslai, ut Vela alius pandens venio tumefaca furenti
[iiigens Navigal.exslincli prospeclans triste sepulcruin,
Dum numerus levibus pelit ardua sulci a jiennis, Aul eliaiii a lumulo puppis relinacula solvit.
Kilieie labaiilur quidam, s> dicere las esl, Ciiiquere men jubs vilain sic alla peteuleui,
Quam fixi in terra maneanl, jaeeanlqiie supini, Chara parens, verbisne meis inipouere linein
l'uiu roeluunt ne peona nimis subala liquescal, lncipiaiu, quoniam oblinuit la tilia causam 1
ln lerramque cadant, temer dum sitiera quxninl. Y'ici ego, dilecli pariler vicerc parentes.
Waniquc homines virtute graves sunt gloria Christi : Quod si, le ivclebs quia vita esl orla parcn(et
 &7 S. GREGOhII TIIFOl. 511 LIBER I. THEOLOC1CA.
573
O ix dtst? 8 itdvtc,5ou{ xatiXea piiTou, A "i-fOrjaav vtcfdt: " v'f, eiaptvoiji.
'Ex Toxiov, toxojv Si SixatTspoi xa\ psou^; 705 Kai toXitv vTSiXe vo, xal rr,pa Xapiv
Kai XpiTtb Mapr,; p.v, <>pTEp iTiv, "ESpaxov p-'.xvioto toX seevaputepov vapi;.
Oix o'ov MapTj , od rcepl apxs ^ouaiv, 2; apa auJuyT) iv u xSovij, -]
695 'AXX xai ojpav; ep; uou v<5aj xc!xa- XptJ-o 7:a(A6a<nXf,o 6ju5;-jTo. 'AXX xal Ijiinj
[Xittst. aupxt TtapOeviri r^v lui xOva ve ppela,
Kai <rcxu Xfyou jtv, ; ^ 710 Euuyt] je rcpb; opavbv, Sv9sv <;
27tpxaT0, 8 oyp ! xp'J^- ". <J/eufi<5u.svat, <j plv yjiov, f S xop;r,v.
'H 8 Wyoto xopwvf- it' fiyoTe'poiit ioiotv , 'AXXa, cpuot Toxe xal H^ys slaxt xiupoL,
'Auyifl ts yjxj TS, Ttv' etxva .9o itpzpoi Mxpi tvo; xflajiaXoinv t, yeXiivaic;,
700 rQS xev aprijsiac (Jtou pOoto tss-jt^v.
"Il xal ^ xal XTai:5scjcii 7tafO'Jpoc,
Xetuipiai vtpSe;, S y' avSea eapo cuprj, 715 "H SoXtxdiv cpwv xoXto ^ **:-
Kai toXij (Jixvoio, Ss cOivo; jeovro;. ZwoiTe ^ fix0" sapxi;
") S" 4v6sa nv ' x^'h^t, xsinpiai S AiGp' fiye xal Xpicrcoto izapav-fcialr^ ovTe,

Nonne audis ptimos viros, qnoiqiiot reccnsuisii

Ex parentibus quidem, sed parentibus justioies et meliores fuisse?
Ac Mana; quidem Christus, sed Maria longe prasstantior :
Wec Maria solum et omnibus carncm gercniihu >
95 Sed et meiitibus, quascunquc latum croluni bscondit.
Alque ex parvo quidem arista semine, sed lamen arista
Cresol, et ex arena auriim longe pr;cstantissimum prodit
Hae erit sernionis coronis ; de utraque viln,
y,Agil?ila,te,et."uptiis' ima8nem quamdam srmo adinvenial :
700 bic habebis oralionis (.
Nives hiberno, llores vemo tempore:
Canities rugosi est hominis, juvenis aulcni robur.
Sed lamen flores noununquaui hiberno tempore, nives aulem
Hiberna: vernis diebus visse sunt :
705 Et caiiiliem ostendit juvenis, el senium ngile
Vidi longe robuslius jiivenc vix puuescenle :
Sic eliam nuptias quidem e terra orla; sunt, virginilas aulem
Christi omnium regis conjux ; sed tarnen
Interdiiin virginilas in Ierra m dccidii ponderosa,
710 Et conjugiuiii hinc assilnit in caelum, dum prter spcm
Ambo menliiintur, islud quidem nuptias, illa virginilalem.
Verum, dilecti parentes, et laelibes adliuc juvenes,
Usquequo terrenis similes aut Icstudinibus,
Aul oblique gradienlibus et ocio pedes babenlihii* cancris,
715 Aut serpenlum oblongorum lortuosis ventris traclibus,
Vivitis odioso aggravati camis pondere ?
Eia agile, et Christi inonitis dociles,

G93 Maptq. Tres Regg. Mapia.
699 'Epsvpci. Coisl. et tres Regg. espti
700 rQ*er. Heg. 990TaSsYp.
701 ". Duo Re:g. et Coisl. u>pr,{.
702 '. Duo Regg. ^ Coisl. animo, vel certe proposito, a nupiiis absliueanl,
If&WrtO,
709 Bapsa. legimiis. Edil. apsiav , sed
male,
711 KopF.lr\r. Chig. el Reg. 99-2 -opd^.
712 ', pLloi Tcxe xai auye. Ililliiis
liic haerel, subslituendum talus ? pi toxs,
METRICA VERSIO.
Lxlitia ideirco tanta dilTunderis : inde
Colligere est promptum quantum mea gloria major.
Nonne vides oinnes, quorum a le meiiiio facta est,
Praestantes virtulc viros, a eonjuge vita
Productos, superasse lamen virtule parentes?
Christus enim, quamvis Maria de Virgine nains,
Partibus innumeris vincil superatque parenlciii,
El quoscunque alios obvolvit carnea moles,
Quasque tegit mentes slellantis regia cli.
Quin etiam lenui de semine crescii arista,
Eximiuinque aurniii vili proferlur arena.
Ad siinnii.im a nobis quadaiu sialuetur imago,
Qua, velut in tabula, vitam pingciiitts utramque :
Atquc ila lu noslri lineni sermouis habebis.
Itnima nives profer, llores sunt vei is amouni :
Dal senium tugas, vires generosa Juventus.
eo quod subjicil inferius, / j fi6Toio iou
itpb xOSo,- f(i)Asv, quibus verbis solos inniipios vi-
delur eoinpellare. Verum utrosque compellui, el ad
alternas vitas muera borla tur: sic lamen ul re el
ul Paulus I Cor. vil, 29 : Ont liabent uxures, tan-
quam non habentes tint.
714 ilayvvpoi. Genus cancrorum esl, qw Oilo
pedes liabent, ul seribit Plin. b. ix, cap. 51.
715 . Duo Regg! jLupojjwtai.
717 llapcu$aclr\r. Duo Kegg. napanfaotj.
Sed tarnen el bruma: speclantur tempore flores,
Alque nives glida; vernis quandoque ilinlius :
Protulit et cunos juvenis, virideiiique seneciam
Vidi, cl vinceiitem juvenilia robore membra.
lian, I aliler, quamvis sil terra: uxoria vils,
Caslaque virginilas decorelur conjugo (h isto :
liiterdum lamen in terrain depressa recumbil
Virginilas, contra thalamus ferit asthera pennis.
Ulraquesic simulans, specie ineniitur inani,
Illa quidem laidas, hase contra virginilalem.
Al vos, patres, virginitalis aliiuiui,
Quanlisper larda:, quxso, lestudiuis instar,
Aul velut obliquo gradientes tramite cancri,
Aul per humum oblong! velut angues membra ira
[lientos,
Oblique deprcssi vivclis pondere carnis?
877 SECTIO II. POEMATA MORALIA. S13
KiXo; t\ e4xXei)v, , yevo;, 6X6ov, anavxa A 730 napScvin;- 6k 5i8ou<; *-
TM-avTs;, ^; aTtr.vo; IxYova tEprcv, [pom,
"50 TEvev vsYpojiEvot, wj m6uu,ev lapii, Tiv SstTEpi itapa<j-<JTai eYY"^ X*lP*
'-601 xaSapotiiv uAppovE opavioiaiv, Ttjv 6' tiptjv >.at?,, xOSo; Se te xit x) p.Y4ov.
*fl: XV 5tj xevXoie 6o teasGovte ii8o\, '. ' .
! u,&toi)u.ev optiov ;j.vov uvaxxt Nxrj jikv 8i] sto, xa\ 5; x/.a aapxb ,
EU & 14L04 Xfjavxe, z' yut;? roxpaSefou, rQ3: Sxijv Six3iie. Mixpbv S' Tteaaiv ejioii,
7-23 Kal Ya-av toX|iex^ov & 'owrcal "A^'Jti apOlvc X'j6fE<ia, xa\ 4.|1, rapitppajv,
fvo'.v, napOsuivT], xa'i vl of) aXasQat
"Ei-aXtv Sitoio iou itpb; x8o; fiop-sv, 5 M'jOov jxav. IIoXit)?8e zapatpaa? etv ptccij.
\ 9yT?-'v SAtJ0i: a6X?)v' 50ev 7ttI0V (fpaSri3t- 1 a: vio: Tptuitv itepvefouuav lpwa{.
Toa xa\ u^il BeotixeXo. Oi Sa 6xacta\ HoXXaxi yap [*v 7rf> x^ov^ ^' fe'PVt
S'juY!i1v toOovt, jaoj allouai xpr,vov 'E; -/ova 5' 'J/o; lOrptE. 6(0 ^ xsiai.

PulcbriluJinem, glorian, divitias, genus, felicilalem, omnia

Projicienles, crudelis nequilia; blahda germina,
720 Hie assnrgentes, vilam expediiam ingreiliamur,
338' '>,'1 Clinl Puris clesiibus concordes,
Ci magn Dei assche l'acii,
Lcti feslivum liymnuin rgi canamus :
El oui in mipliasdevenimus, ex pnlehriludine paradisi,
725 Et in terram aerumnosam ci inhatrcniia percuntibus mala,
Rursus ex vila jugi cxpcrie ad glorian) perveniamus,
Et ad bon am paradisi arborem. mide insipienlia decid.
HC virginilas Deo similis. Judeos auleni, elsi
Niiptiaruiu cupidi , corona lamen cingent caput
730 Virginilalis. Christus aiitem ulrique prainia largiens,
Hanc quiilem dcxtra manu adsciscel,
Alteram autem laiva, qnod et ipsum dnis maximum est.
II. Prcepta ad virgines'.
Tua est victoria, nee qui cariii valde amicus est,
Aliter judicel. Paulum autem meis verbis.
Virgo decora, excellent praediia ingenio, prudenlissima,
Aures accommoda, et cordi Hio manda
5 Sermonen meum. Opiima est caniliei adhortado.
Ne te mens vulnciel ultra nubes mpetu abrcpiam.
Same enim lapsus e terra in cUini erigit,
Et ad lerram deprimit elalio. Deo autem ha?c statuta lex.
Alias Bill. 4, pag. 55

723 rnOcvrot. Reg. 990 yt)0o<jv|]. Cliig. yt)- 3 '/. Sup. lin. Reg. 991 Xejinpav tv-
edosvoi. UYiv yousa.
750 'Aw?orpourt. Tres Regg. ajxtfotiptist. -Oat. Sup. lin. in duobiis Regg. I>6a).s.
II. AroImentcm. Hoc i egregio poemale r- S Se xapalpacn. lia 1re lib. , sect. 2,
qtnes salutiferU preeplis instruit. Porro ex Ututo poem, v, vers. 7, Nicobuli palris ad lilium.
Graco, qui articulo femimno carel, el ex eoquid 0 'Epojal. Coisl. sup. lin. [1;, immoderatis
poeta nunc tiros', (emitas alloqualur, conjicere desideriis. _ ,
licet ad ulriusque sexus, qui virginilatem pro- 7 'Vfa' usipBv. lui. ei v^o;. Reg. 99 aeipEt.
8 Tbfiia. Scb. vii,ua
fiicniur, poema pertinere.
MTRICA VERSIO.
Hue agile, alque aures Christo praebcle monenti. Tempora virgnea! cingant viclrice rorona.
Formant, splendorem, censuni, genus, omina ierre Ac staluens eliain sua pramiia Chrslus ulrique.
Comnioda, cl horrendo de elimine ganda nata, Haue inagecondecorans in dexlra parte locabt :
Pcllcnles procul a nobis, tendamns in allURi, lllain autem a la-va considere parle jubebil.
Nam honor lev.s hic, gloria parva piilaiida
El leve secleniur vite gems, alque bealis [est.
Ccelibus angelicis cqualiler alliciamtir,
El nos conjungal puris purissima vila \\ rRiECEPT AB VIRGINES.
Mi'iitibus, aelernum ul Regem oininumqne sc- {Biltio interprete.)
,(| lenles Palma lua est, o virgo, loa est victoria eerie :
Laitisipsi animis carmen solemne canamus. Sirque vel is nimiuin ardenti qui cariiis amore
Uuiue in conjugiun, paradisi sede beata Anicilur.staluel; sed enim, clarissima virgo,
Pulsi desiimus, lerrainque labore refeilam, Cordata el piudens, noslris sernionibus aure
Alque ea qua; rgida pcifunclos morte sequiinliir: An
Sic dus ad primum nos innuba vila rediical, ige, qua!90, luas, medi<M|ue in peclore uge.
El nemus egregium, mihi quod vccordia claiisit. Opiima sunt elenim cana; pioecepta senectae.
liase quoque virginilas divino piolulii ore. Motibus immodicis ne mens cala cruento
Al iui judirii) prasiinl, lieel ural eoruin Vulnere le ferial, vigilaiili prospice cura.
Niinquc bomincm haud raro casus provexit in al-
Pectus hymen tajheque suis, ibalamique cupido, Ac eonlra ld est clatio causa ruina;. [lum :
h"on lamen iciito facient, quin candida vita
 S. GREGORU TllEOL. CARMINUM LIBER I. TI1EOLOGICA S?
EfisvEtv yospolaiv, uitsp?iXou; S xoXoiv. 20 Kwip ' Xtiostj voXjiaxa ETopoojvxs,
10 ,8 juxpo; iaxpoui .^ op.ov, TspTOvS' ibj fiuTTTjpjtv faupoxxo'.ci xvitoiaiv.
E ttva TtapOpi^sia; -o8popiov, t, xxtixov, UO toxe yap vwTfcjv toaitj ; EavavxE;,
. tteXeiv apata xo' eo- o yip apixrov 'Axpxaj; Xa(JLr-r,paj e0r,TsavTO npm6iv
Tv Xiywv Tpoipctv. Mxpov S ro axtv cetu.};, "H -/' v iexsij/avxo cao; y.ai Taiyvia <pwx;.
Ko\ ;, o y' 4^'jjOe, xa\ si xpo^aXi-spos aXXuv. 25 "O; tive;- o yap avaxxo t^x-j^ov lopaxov fyo"
15 2xt:-so , xaOr.spOsv 5awv , -jtov 8' tc- Mxpov vaOpwaxovxE;, /eiv Soxoum t:Ev ^o?.
[ivepOsv ' au xoO xkv 5p.api{/a;, 8 8' !, xo>6' i -:'Ca:v;
"Eax^j, rcvxeov irpoEparaxo s5/sa svai. Ba6p.oT v tiXevejijiv, i xo rpiOc 88.
OOpavb ep -ipOc, o 8' v /OajjiaAotatv eiprj- Kai axast axl xxiaxov ( 8' <I>; xaxap.ap'|<i)v,
"ExXuov, vstooetii ' OSaxo; avaovxai 30 M/pi xai m>Aaxrv |5(*(8 Xpirto
IWjvi] t', r,Xio; te xo\ aiip. O ikv &p* o yt [ v;:t.

Favere genicntibiis, superbos reprimere.

10 Ne viain tiiain exiguis ponderihiis librans.
Si quem praeciirras errabundum aul pessimuirc,
Melain id virtutis esse pules : non enini optiiitum est
Paucos praciirrere. Sil tib mensura prxcepluin,
El Deus, a quo lu longe es, eisi alios levitate superes.
l.H Considera, non quoi el quanlis superior, sed quoi et quanlis
Inferior, omnibus te prajstare glorians.
Latum cluin supra le est : lu vero in infimis extolleris.
Audivi piscibus in iquis illuccre
Liinani et solem et Stellas. El quamvis solummodo
20 Inlirma verilalis simulacra videant,
40341 Deledanlur levissimis imaginibus, quasi cssenl luminaria,
am cum lerga niini|iiam extulerinl exlra album mare,
Accurate luminaria non priiis inspexcrunt :
Alias ceite liicem etlucis ludiera dignovisscni.
25 Sic et iionnulli boulines. Nam cum vcrain Regis alliludineni non viderint,
Si p.t til it I ii mi assurgaul, videnlur sibi alliludineni conscculi.
Al lu aliud apprclicndisli, aliud speres, ad aliud tende
Plu ri bu s gradibus, semper iiilucns iil quod anieius est.
Sure pessiuia res est : festina ut eomprebensurus,
50 Douce le ad siiprciuuni gradum Christus perduxcriu

Il 'Axpottor. Errabundum, incessu lardiurem. Reg. 39 sup. lin. 4jOVE(rxpot;

Scbol. Reg. 992 .^ a~o xiv Spopiov, ad
turrendum inliabUem. Ilie Gregorius perslringil eos
qui exiguo modulo ac pede so mctienles. ad see-
leraloruin hoininiim vilain, lanquam ad cerium
examen, vil;e sua: raliones exigiinl, sibique gralu-
laniur, si a gravissiuiis quibusdam crrm.nibits, quae
in aliis pergpiciiiiil. immunes se esse arbitrenlur.
Non est lia:c libra ad quam Chrislianus se ex pen
derc debet, sed doctrina illa, quam nobis scqiien-
dain proposuil Peus.
IG '. R.'g. 995 aliiquc duo Saxj ;. Pro obliviscens, ad ea aulem quiv sunt priora, extendis
&Xat RL'g- 992 babel E/xat.
20 Elcropiorrec. Tres Regg. ol 6' opiums;.
21 'ApavpoTzcici. Heg. 990 aupoxipo'.ai.
22 OP 7'ip^Inl. 992 o xive, quivpe qui
baud unquam ex saisis emergentes fluclibus.
23 '. Coisl. 0T]javxo.
27 Zu zcv. lia Cbig. Edit. x, vel xt. Mox id.
Cliig. to 8', pro '.
28 T Duo Regg. xo ^poiOsv. Videtur
alindere ad Pauli verba, Philipp, in, 12 :
quod (teeeperim, aul jam perec lus sim : seqtior anlem,
si quomodo comprehend am, in quo et cvmprehensus
sum a Christo Jesu... Lnnm lein qu retro sunt,
me ipsum, ad dei>liiiatum persequor.
5U llujidtnv. Duo R<vg. TJjxxojv. Mox tree
item Regg. av;| pro v^Et.

METRICA VERSIO.

INu minis bic elenim mos est, gemebunda favnre
Peciorn complecti, el mentes calcare siipeibas.
Neve mam exiguo librans examine vilain,
Si (|iiem criminibus feedum aul errorc vaganlem
Pnelereas, ideo esse putes viriulis in arce.
Non eienim suuiune est parvos pra:cellerc laudis.
S.l tibi lex divina modus, sit rector olympi,
Uni, quamvis alios cursu pr.ccederc possis,
Te lamen immense exsiiperal, retroqu relinquil :
Nee, cum le siipercnt iniilii viriulis bouorc,
Sic auinins lollas, quasi non sit par tibi quisquam.
supra excelsi latissima regia coeli :
Tu vero inter huini I'usos pronosqne jarentes
A! lins assurgeus, quid laude eflerris inani ?
tJt sol in Hindis Pboebeque el sidcra lympbis
Piscibus irradiant, quanqiiam non illa, sed umbras
Vannque prospiciurit veri simulacra n-moti.
Lxtanturqiie umbris, el imagine lucis inani
(Nun elenim ex saisis emersi lluciibus unquam
Lucida (j-nilci speclarnnl sidera < oeli :
Namqiic alias illis esset dignoscere promplum,
Quodiiam sil verum lumen, qua: ludiera lucis);
llaud aliter quidam, quia iiiagui culmina Uc-is
Niinquam luslrariuit ociilis ne<: imagine mentis*
Si paiiluiu assurgant, lasiigia laudis habere
Siiiuma pillant. At tu complexu condila qmvdani
da reiines, qiurdam speics, ail cantera magno
Tende gradu semper scandens spectansque priora
Stare loco mala res. Ergo lorpore icinoto
IJl capias, propera : donee viriulis ad arcem.
Supiviuumquc graduin pervcucris auspice Clnisto.
Advigila, ne le Muniiis scclcral.i<|ue lingua
5BI SECTIO II. MORADA !2
Mr S Mi(io{ 6w6e iXot, yXiatxa xaxfxii) 45 Mrt' aic/pv -otE jit8ev, 3 tiXeoiiv eoe. p4'
'liv x!*va^ov K'v-m'ja' *** II0'I1 xaXottjt, Ll.
Aoia yp (lepTtcaatv 8o\, xal Stjcrbv 6vei8o;- M t' YaSo Xr^Eia;, S xsv stuYioot xixiatot.
'H xv yP TE xotxJ), xal ; tiXo; taov , "EpStv 8' eOxXst|; p.Ev raita. "Hv 8' },
55 'H 6' ,, xa\ xtjie tfiXov tXo;, to; kchxe. Mt a y' ev titeo (/Etr,; Xyo, aXX' Ot itpcptov
[; 8' aticpotpnitv fci\ y^soy,; T xsv *iV T}v 8<v O 8' XoiEV ettc.a, oSev iptoto;
, si jtovotjtv itxpas totai xaxatot; ; 50 0totpou Xi}o'jJtv. 'U 86(5vo; 8piata xtjxo!.
Nv 8' u,v nvcsastv tuo; Ya6o; t xaxot; t* Mr,8s a y' fest So8djLidv npocpuYiov, xalticppdv Xuaj
Aaaa 7:Xei. Su 8 (oi cppStuov xal eitaxom; Evat ToOSe iovj, 6eou te ; irtoviEsaav aratXrv,
40 'AjJupoTptov, xal tijv u.ev ir!so , i) t? Xttpo; Et; 25ojta Xe4Jiscac, ist !(; ^]),
"Earatat, t; xax<5rrta cuyI *1 -/aXsretEt. tTjXT) xal xaxtij, xal pYaXou Oavitoto.
T, 8' etipr,; (xoi tsaov 8o;, fjv aYaOotatv 55 Mr,8' x aev 2oSov xX^fii 8a;, iv TteSotSs
'E-/9p>; IoitXtei mxptv xaxb;, 5tsov a7tou Tsitoat SrjO'JvEtv aaaov ;, XX ta/irra
'Ar/.aXo; , xal xu.ato; yv'jvo;o. Sw^EaOai -pi; ;, jit se ; jxCpo; euiaar).
Nec le Momus a tergo ferial, lingunqiio pessima
Venenum viperiiiuiii immituns in tua ornamenta.
Sunl ciiini du; lioini nilxis via; cl duo prnbra.
Altera quiein mala est el in siniilem exiiuin ducens :
35 Altera autein bona, illiusqtie amabilisest exittis, til par est :
Ulramqtie Mo uns ferit. Quid enini esset lingua
Prxstantius, si pessimos laniuin impeterci?
Nunc autein pariler in nmnes, sive bonus, sive malos,
Rabien) elTundit. Tu vero prudenler evplora
40 Ulramqtie, ac illain luge |ti:e sedelos
Insectatur, ut neqiiiliani logias, quam lingua casligat :
Alleram atileui, cujus acerbilaiein in bonos
Malus annal iniiiticus, lanltnn lime, quantum
Kanes in mai i venios et lliicius qui ad iilaiii frangunlur.
45 Nibl uuqiiam turpe, clsi pluribus gralum, admille,
Nec a bono quod pessimi oderunt, desiste.
Urs dignas laude gere; sed si laus absil,
Non le augal seruio incndax, sed perge alacriter
Viani tiiaiii. lili aulcm nequidi|uam lalrent, uiliil ainori
50 Divino nocebunl. Invidia oculos labcfacial invidoruiu.
eque lu ex Sodomie prul'ugus, el a ciere hujus vilx,
Liicluosisque minis divini ignis liberalug,
Ad Sodoiuain respicias ; staliin enim lapis figaris,
Ac nequilix el funesta: mortis niunutueiituiu.
55 Nec Sodomis pedes surripias, in campis autem
342343 Vieinis moreris prope ignein : sed celerrlme
Saluieiu m monte qusere, ne le igneus imber coniprelieiidat.

31 Mit ce . Vide infra, v. 246.
34 "iaor. (iisl. atvv.
36 T xer i)er. Schul. Reg 39 t v Ortp/ot.
31 EIrai. Sup. liu. 901 yvou.
40 '/eo. Idem marpepou. Earn cuve,
declina, qu tceleslh esl comes.
45 iWr' alayj)r. Duo Hegg. p.rt' a!r/pwv. Ad
marginan ms. t"]v, 8 tot; ieojiv ipiaxu, -
fr.;. videntur atliiigere quod in Exod. cap. xxiii
METRICA VERSIO.
A lergo incaulam ferial, famamque veneno
Inlicial, laudesque las, carpalque maligne.
Nainque tluplex duplici vita est obnuxia probrn :
Altera criuiinibiis gravis est, nec dispare line
r.laiidilur : cgregiuin contra lenel altera eiirsum,
Taiideinque nptatus, sicui decet, exilus ill.un
Kxcipil. Al Momus pelulans arrotlii ulrauqiie
Denle pari. Quid enim lingua pnrstaoiius esset,
Peclora si tantum morsu viliosa protervo
linpeteret? Verum millo discrimine in onirics
Kvoioii hxc rabieni. Quare prudenler ulrainqiic
Explorare tuuin est, lotis viribus illain
Kifugere, in scelerata siiuin qua; pectora virus
biQundit, purauiqiie lueri a crimine men lein.
. oiiiioml.i quod Unguis furialibtis arma miuis'.ral. Publica tum vitii prestes, tum monis acerb.
Altera, qua recti lacerai malus liuslis aneos,;
Non mage le lurbel, quam vis asperr'nna venu
/Equoreos agitaos scopulos, unda-que minares,
Quas facile inlriiigil pelra: firmissima mules.
Icgitiir : Non tequsris turbam ad jaciendum ma'xm,
nec in judicio plurimorum acquiesces senlenli, ri a
vero dvies.
47 " S' . Reg. 992 fv 8" -t) coi.
49 &r. lia Coisl. Edit, tljv 6' Siv.
51 Upopvp-. Reg. 39 .
55 . 'EnipTi;.
56 ArUvreir. Bp8'jvs
Nec vero lurhoe captaos popnlaris amorem
Turpe quid admitas : recti desere u rain,
Sit licet hoc iltis odio, qtios improba vita
Deleclat; cura quae sunt dignissiina laude.
Si lamen illa luis menus cuines esse rectiscl,
Non le distruoict inendax oratio: verum
Proinpta per assuclos vestigia ligito gresstis :
Quainlibel oblalrent, att|ue ora impura rsolvant
(Lanire nil unquam, quod sit cleste, vulelmiit J,
Ipsorumque oculos livor jiistissiinus oral.
Nec vero Sodomam ftigicns mundiqiic lavillas,
Ilorribilesque minas labents ab aUhere flaiom.e,
Ad Sodoniain fcelas oculos : ne forte repente
Goncrescas salis in statuai, ctlnnisqiie columna
Nec Soilomain liquisse Inga conlcntus, in arvis
Vieinis defige gradttiu, llaiom;e,|iie propini|uis :
Sed celer in montent propera, ne le igneus iiilfuF
Obi lit, el salvos parit iiior.i longa dolores.
:; S. GEGOnil TilEOL. CARMLMUM BER l. TMEOLOG'.C.V. 584
M^te ).{t)v Tpi)xs'.v<Japx> yjtv, ; a8iaaxov. A 70 Toa i'jf (.xjvtj xaXa tppjxaxa, au, i-
0e69eV yip Tp60, SsatJLCOV avSpa x0rai. O5' sSiuXa toSQoio /epeioxEpou ^oxl Otjei [ptaxe,
ti) Mrjxs Xtjv apxsaaiv ii[iEvat jiaXaxjai, Sfjaiv evl itpanSEaatv, yvbv 6s xs xal vov si{,
M) O XpJjAVWV /'yf, xpOJ O'J '. 'j vr xal MvEjtaxo; ].
Dp9pwv |xkv tpr^etav tut xp'ov. Ei 5' citiSat^, IlapOvE, 7:apWvo CaOt xal oSaat, xal tpasaei,
2x~eo jfr xt XtaOo;, ottw Eni xpia 75 al yXwjot)1 ixa:v yap iitixpo^oi esxiv Aapxai"
"Airtii/tO, axEtvbv 6 StEeXaaTj ruXEUva, OOaxa lev xxEpiioixo pvoc; saoXoat lyoteiv,
65 "EvOa coj-sxXo xs, xaxwv i'u.7cvEuai; irv- Alaxpo 6e OpExpa xat aTpa6Esat .
Expop.Et,xaX^rlv-ivOf1p6xix'jx6a;vT:xEi,[xtuv. "0[ijuxxa 8' v vj[xtuai xeo Xseapotatv pO/Goj
6p<iEf ; SviuOev '}\5;1 Xiya twXXjv, tbpova, |ir(6k (JtaxXotj xtvjia3i xvxpov e-fEipoi.
E^at , axovaxa te, xat fj.axa axp'jivxa, 80 XEt'XEa 8' ay, xaX'JXEioiv io!ta, Ejjtia XEaoto,
Kai v^iai ieXeScuvcu, 1; 0' Xos uajl vaxxa. Kai [aOOo; irouotxo. ; 6' MpotXov ovre

Nec vaille perborrescas carnis naturam, quasi domari non possit.

Mon enim a Deo pavor, qui lioniinem vinculis consliingit.
00 Ne nuillum carnilius indulge nioilibus,
Ne te in pnecipitia satielas imprudeniem inipelbt.
Alacriler quideni incede asperain seiniiani. Quod si progrediaris,
Cave ab omni lapsu, ut ad niclani accedas
Integer, el arctain intioeas jannani,
G5 Ubi lux cl gloria, et al> omnibus malis respiratio.
Si treillis, quia stipulant scintilla levis accendit,
Confide: muer e clo refrigerauit iiigcnlein llanimam,
Preccsque et geniitus, et lacrymae diurna?,
Nociurnaeque sollicitudines , et lotus amor circa Regent.
70 Talia sunt caslilatis preclara remedia, quorum tu ope, oplime,
Ne imagines quidein delerioris amoris uuquaiu injicies
Cordi luo, et purum meutern habebis,
Ut inagni Dci leniplum et Spirilus splendor.
Virgo, auribus sis virgo, cl oculis
75 El lingua : hate enim omnia ad peccata proclivis :
Aures arrecia; sint bonis lanlum sermonibus,
Turpibus aillent ostia el insulsis ponantur.
Castt, lanquaiii in thalamo, luis sub palpebris claudantur
Oenli, ii>m: lascivos moins exsliniulent.
80 Labia , velul rosic putamina , clausa teneantur,
Ac sernio desiderelur. Pedes superbe ambulantes

60 'Epiiusrai. Int. 992 v8tS<5va'.. ment. Orat. De nova Dominica, Iikc poelicis
<?4 Srsiror 6 Sis^eUdcxi. Sic lies Rcgg., sicque nunieris solvens : Ta (v oJv 8itiaxa iw^po-
legendiini suspicalns fueral Uillius. Edil. axstviv Se viiaGw, v vujxui xo pXEapoi -
Y E;sXaT;. Schol. ^?. lia Mallli. vil, 13 : /.ta; OaXa,uE'jjiEva. Ibid. 'EpyOu. lui. 992 vax/.e-
intrate per angu&tam portant'. oOiav.
71 EcaJa. Sic 1res Regg. Edit. 8). Ad ntar- 79 MdyJoc. lia Coisl., 1res Regg. el Combcf.
gineni : J6k axtj txOo'j xoO aXaxxov ' Ejt6XXt-. Pr::ve edil, (/ot.
73 ^). Sie 1res Regg. Eilit. ^,?. 80 . Int. Reg. XExaXuu.{iivo! (5<58oi.
75 'E.zlrpoxo. Int. 992 xa/Ea. Seliol. Tiavto 81 IloOoiTO. Int. ETti9'j*Txix;, tit ; Seliol.
xojxitjv ao'j xciv aioO^xTjptov xp/_ouia, quod luis Ttap xjv ltoOsv xosaflai, w ai^ 6e6s-
liiice sensibut iuvolet. ajivo{, tui auiiendi desiderium facial, quod viuclut
76 ltepooiro. TresRcg;^. itxxpioxo. tileiili) est. Hi duo versus leguntiir intra, lib. ti,
78 'Er rvjiptcri. Inl. 992 itapEvixol. Significal seel. 2a, , vi, ad Olyinpiadeiii virginent nubi-
ila coereendos es$e ocutos ui palpebris, / cub lein, v. Hi cl 85 : sed in posleriori pro Ojiaxa ^-
culo (uodain uujliali, teneanlur, lia Mecas in com vov /sl xt, legitur C0iaatv 06pt tieoxi.

METRICA VERSIO.

Nec tibi sil nimio carnis natura pavori.
Tanqiiani ilium iieqiieas lilla ralionc domare
(Nun elenim timor liie divina inaiial ab arce,
it.ii meules liominuin tain dura eompede neclit).
Mec rursuscarni plus aequo Irena relaxa :
Ne le secuium abiipiat, slernatque repeine.
Ournin iter et salebris inl'eslum carpe libcnier,
Conscenilensque vide, ne quid vestigia fallal :
Ut tibi pro[)osiiam pedibiis coiiliugere mlant
Ueiur inollensis, perqu areiani tendere portant
Ad sedes superas : ubi gloria luxque pereiinis,
El jocunda quies inillo iulernipia dolore.
S nteluis, stipulant quia prvulos exeilal ignis.
Pone niel in, flam mam ingnient tibi eeelieiis uilicr
Sopiet, aique preces, geiuilus, lacrvuneqiie diurna',
Alqiie graves curis noeles, lolusque supernum
Ad regem conlensns amor, sedesque liealns.
Talia virgnea: sunt oplinia pliannaca vita,
Qiieis tu nec nudas species cralos amoris
Corporei m i see re animo : sed mente pdica
Esse labralos, velul alli .Nutuinis ;edes,
Piteunialis el radins supero demissus ab axe.
Virgo, sis oculis, sis ore atque auribus ipsis
Virgo; nam tribus his facile est decedere recio.
Egrcgiis lanlum palcanl sermou'tbus aures ;
Turpibus el siiilns claudalur jaitua verbis.
Quin eiiaui velul in llialaiuo tua luinina elaude
liivolucris deviucla suis, nec molibus illa
Laseivis sliinulenl vesano pecios amore.
dique latel rosa veina suo pniamine clausa,
Sic os viuela ferai, validisque arclelnr habcuilt,
Indieatquc suis prolixa sileutia lab: is.
 535 SECTIO IT. POEMATA MORALIA
586
"Fsuarat r.apdvAt\, xal Oxara pvov l/zi.-:. A Mt -.t iTfik -.: fhiiv, xai OipsEc .
'Pt-j-aXiov Sk (iTva, xal oj TpjoivTa xprva 95 'Ex ybp 8 touTjvS: xaxo xepnsssiv oXtaOo.
Aeo. [xt] ) vf^aaTa. Mp^apoj XXr.v "Apseva nvt' aXeive, ouvsiaaxTov 5 jtaXtsra,
85 KosjjieTto, xa'i /puTO '., (Mzpp; Trixpov OSojp , xal (, ratpOavoj ayvj ,)
Tv xal :47:, /Oovfiov ^ (Eepiv,
Kf,v /psolo ) xaOapiTspoj , 1] 8p.avTo,-
Eixvo; ojpav^ aXXrpia, exovs; ao-v.pal, 1\<5. AurXov yap ? So. Ei o
MaxXoavT, -| xal o XaXiovTE /^01. 100 Sapxl Tj , te; tisti ofiwpoctoic "<,
Ktv'JfjiEvot 7:ivaxa, juiJT-pia vuxtoj svrjo, Mr, soi p.v xaOapv te xal &cr.ov 6ixa, voo te,
90 Afa/sa .., Tatpoi xpurrrovTEc uv . *pv S' -rpTj xeOOo ti -oi , xal nvsjw Stxoi ;
Tuv ara) TijXoO' , - ^ 'Ex aapxiv -l / [et*,Xu9ec, vOev apOi];*
KXX: xp'jwcoacvii) , vct) XpuToo SvaxTO. nui ajOt apxsisiv piov iov aivfjSasa,
' S' 6p.ian 07?, > Xo>v , yv xal 105 Ng*?ov i^ptev-a TejtMp.ova {wp^c
[iyvoii. AiaxCvEt , (if, se x6vtc 9 ^ ],

Montiuniur virginitatem, el hi grcssus habent aliquid merelricii.

Laceras vests el neglccla capita
Revercre , non piilchriludineni srica? (exlurae. Margarita
85 Aliam ornel, ac aurum in caruni membris coruscans,
Quarum picli voltus, maims lerrestris lignienta,
Coelesli imagine aliena, lurpia simulacra.
Lascivia? monumeiita , el tacita argumenta,
Tabula; mobiles, inyslcria tranquilla; noctis,
344-345 90 Splendida dedecora, sepulcra Tetorem tegenlia.
ad- bis longe recedas, virgo foriis el rnala
Occulta pulchritudine , Christi regis sponsa.
Oculos oculis junge, sermonem sernioni, pura puris;
Al nunquam risum risui el audacia: audaciam :
95 Ex his enim malae kominibus ruina:.
Masculino omncm fuge, prxsorlim iniroduclitium
(Mirrhse aqua amara, crcde mihi, casta virgo),
Eliamsi auro purior sil, el adamante
Firmier. Duplex cnim hic subest limor. Si tu confidis
100 Cami tua:, qua? fides membris simul habilaniibus ,
Ne tibi qnidem, cum purus sil et sine narvis oculus et mens,
Anima autem dissona terreni aliquid occullet , el spiritum nsecletur?
A carnibus ad spiritum transala es el me evecta:
Quomodo rursus carnium conjunciionem landaus.
105 Sponsum dedecoras, qui tuam cuptdus formam a>mulalur,
N00 verila , ne quando pretiosum tib amorem subtrabat,

83 Tpvpebirra. Duo Regg. Tpu9sovTa. Chig. -
ovTa. Coisl. TuoovTa.
86 . Int. 992 x'xwv.
91 Kvi'ieaca. Regii codices duo, Chigianus et
Coislintanus .
93 Avjbt . lia Coisl. Edit. Xiyov .
arft xal rvot. Tres Regg. el Coisl. fve, xal
afvf. Int. 992 xaOapl, .
95 'Ex Tip 6r\. Ha duo Regg. In edit, deerat 6t.
jLp7i=a5iv. Chig. av0p)7totetv.
97 //5/5. Alludit ad vers. 23, cap. xv, Exodi.
Mox xal tc0eo. Duo Regg. et Coisl. val tc0eo.
99 "E.-ii eo. Int. 992 -ti oc.
100 Tic xicri. Ita Chig. Edit, .
6[iii)po!fot. Coisl. .(xxfioi.
102 KsvOct. Regg. 1res ;. Mox iidem cl Coisl.
cuxt] pro 5i(xot.
105 '. Sic tres Regg. cl Coisl. Edil.
EpEVTO.

METRICA VERSIO.
Nec vero casiam le jades esse, superbe
Si graderis ; gressus est qua;dam namque libido.
Mentilur, fdatque suum quodammodo corpus.
Di'trilas eliam vestes venerare, capuique
Delictis vacuum el luxu , non srica lila.
Orneiiiur geminis ali.t! , dccnreniur cl auro,
Quod fulgore suo collu-.11 ai corporis arlus :
Haec , inijuam, his placcanl, quai um depicla colore
Miilliplici est facis, mortalique arte manuque
CondiU, coelestique ab imagine turpis imago
Oissiia, calcalmn prodens sine voce pudorem :
Vvenles tabula;, mysteria noctis opacie,
J'xtcrneque nitens Tabes , pulcliiumque sepulcrum
Interno Iclore madens et sordibus alris.
A quibus, o virgo, Christum sortila maritum,
Quam decor occultus decorat, quam tecla venustas,
Kslo procul, lurpcmqiic urnaiuin a corpore pelle.
Lumina Iuiiinibus, verbis coiijungito verba,
Patbol. Gk. XXXVII.
Pura lamen puris : non 1 sus risibus autem ,
Andaccsque nimos audacibus alqtie proiervis.
Hie elenim humanos vestigia lubrica falluni.
A cnnclis abscede viris , sed maxime ab ,
Virgo, auvEsaxTov quem nos de more vocamus
(('rede mihi, virgo, Merrlixsalsissinius annus) ;
Firiior illi; licet sitsaxo, purior auro.
Namque duplex mcius est. Si le fiducia carnis
Eflicil inlrepidam, (quis enim contiderc membris
Ausil, qua; lecto semper clauduiiiur codcin?)
Ne tibi pura quideiii sil mens , octilique pudici.
Sed versuta legal quidqiiam mens altera carnis,
Spiriluiqiic ne^cl paeeirt dulceiiique quieten).
Kx liumili ad superam niigrasli corpore meutern :
Cur rursus tener laudaos consortia carnis,
Sacrum dcdccoias Sponsum. qui leque luamqiic
Mirifico affectai formam, nee susiinet ullum
Rivalem adjungi ? nee te limor occupai ille,
19
687 S. GREGORII T1IEOL. CARMLMJM LIBER I. THEOLOGICA. 588
iotijv , exiuuav lit' 4u,<ioTpot<ri rMisa: ; A vsou,, xa\ tpio; ;X0ev, ittovuujtyv " <jep.vTv,
Xptrrtv /Ei? yarant^v, itircuirov SvSpaj anav-aj Ttv ayzrjV xaXouiiv, tc(XuOev. Axp iteit
T{ ypf^ei irixoupov "x-v XaT^0V" nixopou 120 'Ex xpaStT, upxac u-fiov nOov vy
110 IIwXoi piv itwXo'.Ti O.ot, EXa'-po ' Xaotai,
Ka\ ^? ^ripsaaiv, - 8 te Tp.wc 4yv. "H , t,s ; ^ Xu-ypi SScoaiv.
'AXX' Sp/nr,? xaxp-TjTiv aXEO, p.fj ooXwot) , toi ;8 ; 6Tp.tov, XX '
Ko\ nivuxv evxa uo-fo; S te xa\ cXeov 5x0e'.. IIXtjsi; EuopiVTa. 'ETOijiixEpot 8 te 4;
IioXXxi; ayaOoo xaxov itipiuvE xa\ a8Xo{. Et; xaxtjv teX0ouji. 'Pao; 6' \ ^; 8eei.
115 Nv cao;, Eixa , evSov fiopoj , ESap 125 'AXX 6<5p.o;, xa\ Tp.a, TpuETt, aSpavtjT
lOuEpOsv. ,; apyaXioio, <58' ^ ar/o; apwyv.
Kal aavt , xa'i XXuai xEuOop.voiai. Xpasa x<xXx((jv 8iap.s6sai , e yavoiovTo;
DoXXixi p-EV suvaYEipsv pocpova; XXVjXoKJi 'Avt\ pou p.ixpTv xa\ Eixa Tp^tv 1&.

Ul duplici ct claudicanli utroque pede?

Christum babes auiicuin , respue oinncs virus.
Quid opus liabes adjutore, cui adjutore opus est?
110 Sunt quidem pullis pulli amici, ct cervi cervis,
El slurni sturnis , et agno charus est agnus.
Sed tauten malum consullorem fuge, le dolo dccipiat,
Quamvis prudcns sis; plus cuin odil sapientes.
Siepe ex bono malum inacliinaiur eliam probis.
115 Nunc lux, postea tenebrse; inlus mors, esca superne.
Blanditur per dulca, et per occulta perniciem affert.
Sa?pe congregul unnimes inter sc
Spiritu , et lux advenil, sub veuerabili cognomine,
Quod Agapen vocant, delitescit. Kursus posica
120 Ex corde in carnes, qn;i; viciiue sum, ainorem nsinuans,
Autignem edil, aul ignis trislia signa.
Quod si ne ignis quidem signa, al citissime
346'347 Qui vident, a le perculientur. Paratiorcs sunt oinnos
Ad nialitiam : fluentum per declive ferlur.
125 At do. mis, el vestimenlum, el mensa, el iufirmitas
Seneclutis molesta;, uoc dedecus in auxilium adJuxerunl.
urea reis permutas, si splendida; loco
Yitie Icvein ct indecoram oblcclalioncm suscipis.

10( Keri\. Edit. Tip.ia;.
109 '. Duo Regg. el Cliig. Ir.ixopiov.
Coisl.
112 Kaxdjii}zcr. Coisl. el unus Reg. 8oXu,tvciv.
116 rUvxepocri. Duo Regg. yXuxspfju.
119 '>1. lia rei luipissiina; honesliss-
inniii nomen imponebant : ti~rL nauique cliaiita-
lem significa!, ac pro casto cl snelo amore pro-
prie accipiinr. Hinc agaparu n nomine appellaban-
tur conviva quaj oliiu in Ecclesia ex chntate ce-
lebrabantiir. Hoc vero loco per &, o-uve5;i;
illa Toada significatur, qua non sine magna pioruin
omnium offensione, el ingenli Erclcsia: probro ino-
naclii quidam, aul alioqui cxhbaiuin professi, fe-
niinas sibi conlubernales adjungebant, ac tuipissi-
inam banc vilae socielalem &* appellare non
verebaiilur. Vir feiiiinam, cum qua habitaba!, aga-
petam. Cernina autcm virum agapelvm n miiiiabai.
tin synisaclis ct agapelis exslal doclissimi Muia-
lorii disquisilio, in qua synhactorum el agapetarum
originein repelit a temporibus C.ypriani, qui habi
tantes cum sacris virginibus clericos arguil; cno
nes refer C'oncilioruni, qua: buic morbo occurre-
runt, querelas virorum proborum qui voce el scri
pts reclama in nt, alquc excusaliones a synisaclis
adliibitas dissolvit. Vide Xnecdota Grca, edita l'.i-
tavii, in-4, an. 1709, pag. 218.
12i 'Oevei. Reg. 9-J2 Sese.
125 Adfio. Sic habenl Regius 39, Cliigianus et
Coislianus. Edit. 6p.oi.
127 Xpvcea 1. Alliidil ad Homericuin
Glaucum, qui pur vecordiam urea anna seris cuiu
Diomede permulavit. Iliad, vi, v. 255. Ibid, -rav&ov-
{. Int. 992 Xap.7tpuvop.ivou.

METRICA VERSIO.

Ne tandem iralus sacro tc privet amore
Cipote quam duplici iiinspectel popule claudam?
Christus a more lui Ilagral : ne forma virilis
Te picuial, ci medio sedem sibi peclorc ligal :
Iiiins auxilio quid opus tibi, die age, qui non
Suflicil ipse sibi , sed openi conquiril amicam?
Chams equo quamvissilequus, cervo quoque cervi,
Et slurni sliirnis, et vir pius egregiiisque
Egiegiis pielalc viris : lamen ipsa caveto,
Nu le, quantiMiivis prudeiiiem aiiiinoi|iic sagacem,
Avtibus alqne dolis in fraudem pcriraiiat hoslis.
Nam graviore nimos bello insectalur acutus,
h'.xquc bono persa-pe bonis mala subjoins dert.
Nunc fipleidet, lencbris nunc est adopertus opacis:
Mors gravis interius, dulcissimaque csca superne;
liluiiilus niulcel, leclo perimilque veneno.
Sxpe auiiiiis et mente pares collegit in uniim.
Et lucis speciem pra: se tiilit, atque decorum
Cognomeulu'm Agapes subiit : mox callidus omuem
Ex animo ad carnes vicinas fleetit aniorein,
El flamniam aut flainmx tristissiina signa reliquii.
lllqne eliain ; non signa iinpresserit lilla,
Ai celer ipsa tarnen lelali pecius eorum
Vulnere coneuiies, in le quia lumina lorquent.
Ad Vitium siqiiidem ferimur proclivius ouines:
Non s: ens au pe prona solel rapidissimus amuis.
At doinus, et incusa, cl vests, trisiisque seneclus
irpiique invaliilti.it labi pr.cicxitur isli.
Maxima cum minimis permutas , urea ferro,
Si vilie claio perfusie liiiniiie parvas
Ipsa voliipiates pnefers minimeque decentes
Non mihi si grandes auri douai is acervos,
589 SECTIO . POEMATA MOR ALIA
Oi8' p.oi xp-JToo, xal ^ TXavTa, A ol , aXyo; Ifioiys (iixpov, xal navra XXasrat.
150 Kai T.iSia /XoaovTa xal siipsa rasa Soir,;, "Ev 7:vTS -'Ji6ov , r xdvt o X^P
Kai 64p.ov aYfjSVTa, xal 'AXxtvoto Tpiujav, Ap-ism xal aaiXsuai. nXiov, oOx Sao;
O8* e agi {Jov XXov afr.paov VTl tapvto;, 145 ToOvxa u.t' yaSodiv taivso toc TtapeoOjt,
O05s xev wj XitcxP!TCOV ^Y^ ^ alexpv Xoifi^v. Mt^ts Xtjv [WYspoTiv aiai piva toOSs ow.
" (toi itsvoto , ttotov Sojp zoOono TH yip jio TEp^voTat xal SXysa tovt' aitoXst^eic
155 euxrt ji", luj irpoiOsv 'A5a; Eiv te, O (ist 8v. T 6 laxpov ?i]p:pioio ioco ;
[xaXOitroi Esvo 6' faOs napoixn; ^' XXoxpir,; ywb; gpruv
Kai i^jpayvai E^oifii 8<5;iov, f ttva tjoj 150 "EvOev avatjTfjGS! is ; 8 cjeo,
KEuO[iti>va, ax6iv te SIov, xa'i 6r,palv jioov Mtxpv EOXuiavta, te xeiov s6Xov.
"H Tiva rcp ^jXecva eXi](xivo; , ^Oo; popuj, Kai -j coij TEXEaitv, Iox M*1*
'AvSpo; , -viq;, xal Ajapoc aXXoj, "OXSov ettistcsSiv tov CurfpTatov v ,
140 "EXxoijii wf,v te Xufpijv xal <!\. rovrjpV. TvSs vjiov jiOv t' :p6Yao atSE [loio,
NOv Ta3s , 8' reiTa , xal avxiTa ^vxa 155 , Tzatpb ^ tov o 5 nXorov
[.
Non si mihi anri et eleeiri tlenla,
150 Non si virides agros el lata jugera dedcris,
El domum renidenlcm, el Aliinoi mensam,
eque eliamsi pro hac praesenli vila aliaiu senii expertcm,
ldcirco lurpeni vilain, Christi desertor, elogerim.
Sit mihi pais arcius, pro poiu aqua ncquidoni abundans;
155 Folia lici me, utoliin Adamum et Evain, operiant:
Domum habeam fissuras pelraruni, aul uliquam fagi
Lalebran, cl vilain simpliceiu el feris similcm :
Aul ad aliqtia-it januain viri nrroganlis,
Terra? pondus el pauper jacens, el alter Lazarus ,
140 Vilain trisleni Irahain et corpus languidum.
Nunc baec, poslca sepiilcrum: pnasque dabunt oinnes voluplales.
Tibi salidas , mihi dolor: paulo post omnia oblivioni danlur.
I mini omnes suiiius posl luinuluin, unus fins: aequalis locus
Servis et regibus. Quod superes!, nonne internus?
145 Quocirca prxsentia te bona oblectent,
Nee valde animuin tiujus vil adversa frangant.
Nam siinul cum jueundis molcsla omnia relinqties,
Non ila mullo post. Quid rniin longum in hac morlali vila?
Hospcs sis et peregrinus in aliena ierra repens :
150 Inde le Deus suscilabit in patriam luani,
Poslquam pauluni cerlavcris ; majus autem laboribus premium.
El lu fil i is cbarissimis, Jonadab prudenlia insignis,
Dum divilias , quibus nihil in humanis rebus preslanlius , parare sludes,
Hanc eis legem el sermonem dedisli : i Filii mei , eia agile,
155 Acci pile a paire, quas nee mihi, nec ulli unquam lilio tener

130 flotea . Regs, duo xojiv.a, copiosos greges. Mos idem, vxl - Tp7:va. Sup. lin. -
134 . Ita Reg. 0. In edil, deesl . (j.o)p!av i-wta. Inl. Coisl. -Ep^v tv O8i)vr(pjv
157 KevOfiUra. Reg. 59 xEu6p.Jva. avTOETa.
140 Avypi\r. Duo Regg. Xu-pv. Schol. 991 nf- 142 Mixpr. Reg. 59 uixpov.
no^ov. 1 46 Moyf.poicrir cai. Reg. unus w-fEpoii v.i-
141 Xc-jta. Sup. lin. Reg. 991 el Coisl. ?. jjt^. Sup. li. Xinjai.

METRICA VERSIO.

Eleclrumque niicus, immensaque jugera terrae,
Et hilas vestes , ei splendida teclu , simulque
Alcinoi regis niensain , non deiiiquc vila
Altera si delur rugosa- ignara seneebe,
Sic lamen aniplcclur del'orniem crimine vilain,
Tnrpiler aique velim deserto vivere Christo.
Ev'.giius mihi sil pais, siiii pocuhi lyniphse,
El iii us foliis , primos veliil ante parentes,
Me legal, el vili corpus coiivolval amiciu,
Ac m i ti sil quxdain tecli vice cncava nipos,
Aul fagi laleiirae; sil simplex vila levisque,
Atque feris prorsus similis; vel ad alria qudam
Divilis ipse jacens . incommoda sarcina ierra;.
Pauper el ulcerihus plenus , langueniia membra
Mcercnlenique traliam vilain, luciuque refertam.
Isla quidem in terris : posl vero chusma profundum,
Alque voluplales viudos rogu3 exuipit omnes.
Sis saturo tu ventre, meos dolor occupet ai lus :
Omnia posi paulo meinori de mente recdent.
Unum minios erimus lumulalo corpore, pulvis
liiiis, el sequalis locus est, sedesque parata
Ro-'ibiis cl servis : terrant properainus ad unam.
Quocirca nec te prsent'is cnmnioda vila:
Iinmodice oblccleut, nec rursus irislia fiangant.
Tiisiia quippe tibi siinul et jueunda necesse est
I. inquino cuneta bio vi ; quid eiiiin, mibidicilo, lon-
Lguiu
H%c ntorlalis babel faloque obnoxia vila ?
Hospes es in misera peregrinus el ncola terra :
Posl vero ad patriam divina potentia sedem
Te veliel in l'ragili poslquam cerlaveris xvo :
l'ritMuiii sunt porro longe majora labore.
Tuque ctiain, Jonadab, sttblimi praedite mente,
Vitara, qua nulla est homini Telicior usquam,
Accelerans natis, hanc legem et verba dedisli :
< O nali, quas nec genilor mihi praebitit unquam .
01 s. GREGOUH TilEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICA. 502
OW Uv Ote 7ti\ -axr.p fXo, e>ue8ov otU. A I/O Ka\ rcaXutjai xproxwv iv^p larvae '
8<5p.ov olxfjst)- itepYpaTtxov u,sX<wt, Sxaupbv i>7tooxiau>v , rciaxt; 6' e7t6iijv .
Mi) vanv ap^V"- T 8' *|"kXo Cxxw 6veiap ; 'HXia S xpaCt Tptpij , xel rpaav EOps^s
-Ev <TXTva vaotxE, ueuau.a xa\ fXuxu SiSovr,v xuxOijdiv v\ t}/Ex8E<jat ioto ,
ICO Mrj ' Sc' 0(jLexp(|> , |1t, xxva, x<xe, O icot y' ^vtxpfl <toi) Xftfovxo aXspou ,
'AXX 6ew Cioite, 6e8v 8e te nXouxov Ixoixs 175 Ka\ XEpau/ puovxoi \ xdirov urpiv Xaiov,
MoOvov, <ei tbovia, uolov, auxuXixxov. i 'Ossov sdEto iXoE-evoio ruvaix.
"O up' t) iratSsc Se xaXsaaav exu^v. 'E6paToi 8 xs itaSs ijv to6ovxe{ SiS^v,
OS 8' EfJ xai Xabv yaia.4 "(tyP* xe p.^ ^ \ xpavOui ],
165 liuivov , xo mjpbj axXo ItfEfuSvEus, ' 9Xorb y.atpovxE ^.
Ka\ vesXj eXxovxo ip.avTOU 6t' \ 180 "EvOev avad/xovxs, ia Tzpb ' txovxo.
9 tovixo toie, xa\ opavb ESap ISioxe, Kai AaviijX Xeousi (5i?ei? opa xaivo^voitn,
Kai |JXaXi<TEV 5 . 8' xal3aT' *C> 6p<J/E pAv oxi Xiovxa , in xpa iCEirsxaaiEv,
Epti p"()V ^;, xa\ tX'.o IxeOs Scppov, 'AEp(r(v 8' v\ yepsb Saxa -^.

Acquisivit paler, divilias, in oninc xvum stabiles.

Nec domos incolalis corporibus circumscripias,
Nec terrain ares. Quid vos juvahit vitis?
n tabernaculis habtate; nec ncbriaulciii , nec dulcem polum
348349 ,,i0 Vestro unquam gulluri, nati , infundite.
Sed Deo vivite; vobisque Deus sit thesaurus,
Qui solus semper vivit, ac eque mutari , eque auferri potest. i
Sic He loculus : fllii vero parentis imperio parent.
No vi ego el populum in terram proinissionis
165 Propcrantcin , cui dux eral columna ignis antecedens,
El nubes deducens per deserlum vestigiis carens ;
Gui cessit marc, clumque escani dedil,
El petra aquam scalurivit, recessitque relrorsum
I, nie Uncus amnis , sol cursum inbibuit ;
170 Tropli:euni(|ue vir erexit exteusis manibug
In loi man ci'ucis , fidesque bosliles gladios construisit.
Elias a corvis niitrilus est , el anum nulrivit
Sidoniam parvis ad vilain susleiiiandan gullis,
Nunquam dcluienlc in pauperc arca farina,
175 Scniperque urceo lanium olei scalurienle,
Quanluin baui iebanl mulicris bospium amanlis ntaniis.
llebrxi pneri dum suum cibum desiderant,
Ne regis mensa coniaminarenlur,
Supra Hammam Assyriam lacres conscenderunl,
18U Inde refrigerali in domos suas redierunl.
Daniel leonibus projectus esen furenlibus.
Non leones nulrivit (manus enini exten .eral),
Sed delalum per aerem manibus Dropbelae prandiuiu accepil.

153 rair\r. Duo Rcgg. yaiav. nullit irilum vestigiis. "EXxovxo in genere non t on-
I1) Koize. lia duo Reg;;. Edit. x-'j'-T0- cordal cum vxyXr,;. nisi sil poelx licenlia.
104 KalAar. Sic Reg. 990 In edil deerat . 168 Coisl. ^Xiixtitev. lui. 6>.ute.
166 NetpiXn . Reg. 39 ve9sXt. Reg. 172 Kai ypdiav. Duo Regg. ei Coisl. /^.
992 vE^Xnv. Pro IXxovxo, Coisl. EXxovxo. Sup. lin. 183 'Aeplnr. Duo Rcgg., Coisl. et Clng. t.Ep^v.
eXxovie. MoxauTp-v-ou. Int. Coisl. ellleg. tpi6o0,

METRICA VERSIO.

Nec soboli paler ullus, opes sine (ine manenles,
l'ercipile, ac laeti ccelestia carpile regna.
Vos |>iiiiiuiii nullis concludile corpora lectis,
Yomere nec terrain perslringilc : viuea vobis
Nulla sit, atque viccm lecli lenloria praeslenl.
Nec vero dulc gullur perfunde Lyajo,
O mea progenies, sed Rgi vive superno,
Diviliasque oiiines in eo censumque repone,
Censuni qui cnelos siabilis perdurai in annos.i
Usee ail, alque palris nati pia junta facessuni.
Aiva quid Isaeidas memorem promissa petentes:
Queis : inouslravil iter uubigqiie columna, Quique eliam lxlo Chaldseis peclore flammis
Per descria trabens qu;e nemo iriverat anle ;
Queis cessil pelagus; queis dulca pabula elum,
Duraquc petra dedil lalices, gelidiisque relrorsum
Territus abscessit fluvius, cursuque represso
I.onsior in terris fix.it sua luuiina Titan ?
iiiaiiilius lensis hoslilia castra fugavil
Unus homo, crucis in forman) pa braclna Tingens :
Ac gladios ferrumque fides hostile retudit.
Eximiumque Eliam corvi pavere rapaces :
Isque eliam viduain fractamquc senilibus annis,
Sidonia baud magnis epulis nulrivit in urbe.
Pauper enim dulcem semper dabal area farinam,
Alque olei lanium pleno manabat ab ulre,
Quantum ab eo sancli deiraxeral hospilis alirix.
Quid dieaiu llebrscos pueros alimenta seorsiin
Poscenles: ne, si regis mensaque cibisque
linpterenl ventreiu, feeda se labe iiolareni?
lnsiliuni, redeiinlquedomum non corpore Ixso?
Ipse feris Daniel rabidis projecius in rscain,
Non aluit saivos laceiala carne leones:
Sed poslquain fudit(|iie preces, palmasque letendit,
Aera per medium delata est esca propbetx.
Quinciiam xquoieus medio de peciore piscis
593 SECTIO II. POEMATA MORALIA. fiD-I
loaf/yw fi' x irspsuarto 8ecov 'Iiovv Xpa aOsau,oTTa , d/^tpoi t' Sixoi oraeTwv
185 Xb , oTov Tpif,;./.Epov. T
uiya 'E [i(ipov eXxouivr,v , itiO' avi- acois
[Oa[ia 1 ITveujia vou, coXioo cppava , xa't Ar8Ea toxv
itic yap <ruvEpxTO xa\ iv jiayxvout irpo'-friTT]. 200 'Op9oSxo'j, Sjaavto ocEtpoioi X<5yoias
'Axpl 'lu)wou tpocfi) xai xr;pov yev npEff6uTpo'J5Ba6uX5voc, , a0exj-ou.
'Aypiov , u'^uidv Tpt'xE )| xai).jv, DaOXoj 8' axouaa , trrjc /; aGXov,
Kai &5(iO opavb sp, ,|1 te xapevai. 'OaaTiv LuSyOwv \ aXiov j.sXs6wvoiv
190 Tj exXav EaioaEv itx mpb; , f\ ; '5r,i 'Ev fiXioi , exOp^C te , xal e!v Xi , xcrt yaav
6rpjv <b(io6ptv xpaTEpbv levo; ; TH [Uya 6[/. ! 205 " , xal ToixaToto toXou Tcpbj x("P0V
tlapEviT, xal orjpaj axoi^tasv, oCifi' etXatriav [ixisOat,
nipfiivixf,? ;j.a; yvbv iot yEVEaat {*i)vi. Kal flEivat yX'jXEpijjiv sv Spxut xujjlov a-avxa.
O05 ib oie' yvjc eitiXTiio(i.at (o yp oixe ) , Kevo xai Xuicpolstv yaXXETai, . gSti
193 Xwiavvr,?, eE xa juv fuybv fjyayEV *VT|p, As|iTEpo;. Meittj 5 xaxuv ipz~r xa-xEiTat
iDpoiuvTj fj T5JOV E/ev TtOov , uyouav ' iv aTuyEpfjii xa\ Set,iiv xavdai.

E mediis visccribus evomuit divinum Jonain

185 Fera marina, qualem triduo ante exccperal. magnum n.iiaculuni!
Fides enim simul cum proplicta in visceribus inclusa fucrnt.
Acrides Joannis alimonia el mel agreste,
Vesliinenlum aulem proceroruni pli canieloruin,
Domus cli spatium , cubile lellus deserii.
190 Quis Tueclam ex ign lilicravit, nut qiiis repressit
Voracium belluarum forlem iinpeium? Magnum sane miiaciiluiii !
Virginitas etiain feras sopivit, uec ausse mihi
Csium virgiiiis corpus ore >no contaminare
eque etiam obliviscar (non enim id dccel)
195 Susaiin;e, clsi illam vir sub jiigum duxit;
llac tamo amore casi talis flagraba! , ut cum eiugissel
350-351 Manus sceleslas, iniqua autein judicuin sententia
Ad supplicium traberelur, earn a morte servaverit
Spiritus juvcnis , mente senis , ac prudentia cnnsilia
200 Jnsii judiis , qui propriis ipsorum verbis constriuxil
Sniores Babylonia , nequissimos ac scelestos.
Ipse ego audivi ex Paulo quoi cum malis reriamina ,
Quoi el quanlos labores ac molestas solliciludines,
A fratribus et inimicis terra marique
205 Sustinuerit , ut in tritium clum ascenderct,
Blandisque muudum Universum retibns caperet.
Advei sis ille rebus gloriatir, quantum non quisquani
Prosperis. Media aulem inter mala villus posila
Ut rosa in odiosi el aculis spinis.

188 'Yfapw. Int. Reg. 992 et Coisl. - 201 I1pecr6vTf>ov. Vulgala sniores interpreta-
tpar^Xcim. lur.
189 'Eprytacu. lia 1res Begg. et Chig. Edil, pr,- 204 '* ptMot. lia Reg. 992 et Coisl. Edil. (i-
(tsa. uXioi. ,
1S '. Int. Reg. 992 ktXu.T]eav. 208 de xataxeirai.lii csi,
193 . Duo Begg. xtyiivai. virtus rumnis, ut rosa spinis, obsepla. Billius a
195 Zwearrri. Tres Regg. SouavvTic. Gregorii menle videtur abesse longius, dum veilit :
197 'E ptpor . Reg. 59 e. Coisl. In medio mulorum virtus, quasi viliorum, bisque
ipxouOT,v. Iloraiii verbis, . 18, v. 9, abutilur :
199 Mtfea xvxrd. Inl. Reg. 991 et Coisl. ou- Virfiis est medium viliorum utrinque reductum.
XsOjiaTa tuvet.

METRICA VERSIO.

Evomuit Jonain (diclu inhabile !) qualem
Miserai in vastas fauces tribus ante diebiis.
Namque hdes in ventre feras comes exslitit Uli.
Melle famem agrcsli repulii vilique locusta
Zacliaria genilore salus, lexitque caineli
Membra pilis, liabuilque don. um versatile clum,
Alqiie in lin no dura corpus dabal ipse sopori.
Quis Tlifihiin necis eripuil llaliinia:que perielo ?
Quis validos ungues vinxil rabieiuque feminin ?
Virginitas ( res omni mirabilis aevo I )
Virginitas ful vos poliiit sopire leones !
Denle nee impuro generosos virginis arlus
Aiisi suir, premere , el rgido diseerpure inorsu !
Nec vero prxclara inibi Susanna lacenda est,
Jure licet thalami fuerit sociaia marilo.
Ida p'i'lieiliar Unto llagravit amorC,
H lit velitam fugicns Venerem dextrasque nefandas,
indicio injusto decreUe prxima morii,
Cunsilio juvenis lano discrimine v'ua;
Kruta sit , cani menteni , ingeniique sagneis,
Ore siio qui presbyleros Babylonis iniquos
Convicil, cbaroque orbavil lumine vita;.
Ipse tibi Paulus longo sermone recensel,
Quoi mala, quoi tristes curas durosque labores
xlcrnis pressus simul el civilibus armis
Susliiuiil pelago el terra: tum deiude corusei
Tertia pervenii gaudens ad culmina cli,
Dulcibus el lolum taquis innexuii orbem
Tristibus ille magis geslil , quam rebus opimis
Caetera turba liominuin soleat, Daluque secundo.
In medio porro virtus est iixa maloruin,
Baud secus ac spinas inter rosa mollis aculas.
 05 S; GREGOIUl THEOL. CARMINUM I. THEOLOG1CA. fi?
210 Twv o (xv>oxvi), x<pet ov yviv "Avixti, " ^ [ BotJ xa\ raip-i vr(t,
Iliu-av v XTtwpijdiv p.E[voai, x< se 25 nvE\J[jta-o; i3tap.vow xai e8ia X'jjjiavovio,
Xptuj , fj TS xal [icppova tpwia Sap^si. "Iu/ev v^onSr, xax'jv t:Xov , i\ 6' a-8 yail
ToCvexa xa\ 8o).i5xt)t? , :rs\XpiaToy ( "EXxEuOai, veuBp^v te Si' ({ oljiov Seev,
Etj 7iEpctv xaOcTjXe, Oei/v jpoxbv appuya Xcsswv "AjA^tjj ^ov-uTf5pO! xa\ TieJonapotJiv jloEt^v.
2IS ivovT', xXsujE X(6ou; il; E8ap a,p.Etyai, MtjS te?, fio?, aXEEiv xsvria ,
" xev /pr,t{ovca v ipxuatv ^tiv 'Xraiv. 230 "Ute \ EjivTv itEp, 8(? vja 7t8r<v.
'AXXi [Av , 8 gpox?>v oXia aavE 'AXX' &; ti jTEivoio ripou Si p'Eflpov 8ov
'fl poTOv. ' so'j ye uXotc, t^Xe iwxot 'Poi^Sbv , !6 TtEptTjYo ev xeveuijiv
'E/Opbv, 8Xt xjxvogua , aapxb; repOEv. "OXxoio t:Xt9ovto; aov /, ., vavT;
220 Mt8' t'> v textoco -/opo raptr^! xxXto , Ajjaiov ojxa, ata{p.evov xaTir.aOEV,
Tbv jikv SeiTspj Y.z-ypi, SXXov 8 te Xatf, , 235 "fi xXoai vio iXTpov v\ nparSeat Tsf,tit
TIffOv a^TOjiivT] xal ayiopiv) 0ett(to; ,
' ;yy|j,Evov, XptTtoo xaTavxov O^1 CpeeOai,
"[ jJiEv Xpirtoo, t8' ?u.tiu sapxb; ouaa- 'He xaXf]v 7:ipav tixXOEiv tv' ipovpav.
210 Horum tu recordala , vilain Rgi puram custodi.
Frta omnino bona spe, ne te decipiat
Egestas , quae celrrimo prudcnlcm Imminent domnt.
Qitare dolorum inventor, ubi Christum regem
Tenlaluriis accessit, Deum simul el hominem videns
215 Esurientem , jussil ut lapides in cibum mularet ,
Ut indigentem relibus suis caperet.
Sed in Deo quidein operan) lusil ; tibi vero honiini perniciose blandilur
Ut bninini. Sed Deo adlixrc , et procul luga
Hoslcm , lota Dci manens , el carne superior.
220 eque , til in nexse chrese circuinaclo orbe ,
Hunc dexlra leneas , Hum sinistra,
jEque conlingens Deum , et al) eo divisa ,
Christo dimidttim lui, dlniidium rami tribuens :
Nec mare navigans cleri el inslructa nave,
225 Fiante venio et leniter undante ,
Conlineas anchoris celcrei ralcm ; vel a terra
Retraitas, segnemque per umhin viam incedas ,
Antbobus similis, naviganlibtts el pedibus iter agenlibus:
Nec vit; tuse immillas remoran) carnem,
230 Qua3 etiam properanlent nave in detinet.
Ac veluti angusto meant llueniuni decurrens
Magno slreptlu , plumbi rotundi in cavilatibus,
352-353 Canali repleto, quantum continere potest, sursum fertur,
conslrictum illico salit , vi relrorsuni propulsante ,
233 Sic jubeo amorein i in luis prxeordiis
Conslrictum , ad Christum in sublime ferri ,
Aul pulcliram et pinguem irrigare terrain :
2M 'Er . Duo Regg. et:' XraopfJatv. ?29 '.. Reg. 991 : 'E/evt;'?, eT8o i/t9o;
216 Xpnorxa. Reg. 992 et Int. xpn^ovTi. Mox E"pT|-:ai ib Extv X>- *~ T*iv vaOv Centn
IXiiniv. Duo Regg. IXr,Tai. est piscium, sic dictum, quod arreplam naveni reli-
218 BpoTr. Ita Coisl. Edit. Ssiv. neat, quo nomine eleganter carnem vocal Greg -
226 "H ' . Ita R>g. 39. Edit, fl ito. rius : quippe corpus, veluti injeetis compedibus,
228 "Ajipio, etc. Hune versnm, qui non legebalttr animant premit, nec earn clum se efferre sinit.
in versione mtrica, uno prxcedeniibus diiobue 232 'Pcitj\Sr. lia lies Regg. et Coisl. Edit, fij-
vicibus terato, suppluvimiis distinxiniusque itali- tiov.
CS. (C\!LLAII.) 253 'Ardrre. Ita Coisl. int. Reg. iviaEpii.

METRICA VERSIO.
Haec memori volvens animo, pulcherrima virgo, Et simul addicas animum carnique Deoqne.
Spe comilata bona , te vilae semper ab omni iEquora nec cleri sulcans infida carina ,
Parte Deo sludeas puram sanctatnque tue ri. Dum tibi flat zephyrus nec magnas excitt undas ,
Ncc , quae etiam facilis prudenlia peclora frangit Commilte , ut ein sut ralis ancliora jacta retarde! :
Unqiiam le fallal (Iuris in rebus egestas. Non etiam e tellure irahe hatte, segnemque per ajluin
Quippe etiam Chrisium dum tentt callidus hoslis, Carpe tiiaui, nuutte similis, similisque pedestri,
Esurie pressunt cernens , dtirissitna saxa Nec vite ipsa tuas immillas echeneida carnem ,
Protinus in dulces jubei illum verter panes : Qua velut injecta properaittem compede puppini
Cl sic peslilcris laqueis involvai egcnieiu. Detinet , ac tanlam cogit subsislore inolem.
Vanits al in Christo ivit Ulitis impetus omnis. Ac velut augusto decurrens unda mealu ,
Ergo morliferis, Christum vcltit ante salutis Plumbcus ut prinium lympha labente canalis
Auclorem, illecebris liotnines mulcerc laboral. Pielitis aquas ulira millas capit , illico viuda
Sed le junge Deo . procul hoslein pelle tnalignum , Acclivisque salit , vi propulsante retrorsum :
Christi tota manens, leera; ncc subdita cariii. Non secus ipse luum, qui mente arclatur, aniorem
Nec velut in lepidse licri solet orbe clioreau, Te jubeo ad Christum subalo tollere fluelu ,
Huuc dextra , hunu Iseva tencas , quanlurrique pro- Aul pulcliram quamdam pinguemque obducere ter-
| pinqua, [ ram.
Tantum etiam a Christo sis omnipotente remota , Nam si hue atque illuc liquidas diffudcris undas
597 SECTIO II. POEMATA MORADA. 598
E! 8i su ' ^va x0^ ^v"a X-ot ^-lOoias $.:;, , "H xot x}] ?t)v ys, <j'jv(upoir,v ' Xtytiv^v,
"H xax -xpwv, f Xe!xazo , *, x*p48pr|, "II Oapjo SoXspiv \ EOaXseaatv S-iaxov,
210 "QXexsoi p6oi aOXb avSEXo, oSsv Bvsiap. 'Ojaxiov Xpitrxoo '. oiy.zv
Ei [iv sol ys taxi]p wei 'Xoj . o je tpucrSe "Eu.7ce8ov [A7ic'fu'jav '.tuoiat toOo-.ii.
"HyayEV, 1 ^IP T*uxsPh- *'4 9Xxpov [XEjJi, 255 MtSe j roxpOcvtrj; jlv !)(eiv otOov xEpoai^,
Ei o xastyv^xoiaiv epeCSsat EUpsveoumv, Tot? 8' aXXot tetjv tp pava ^[A7:av avoy&tv,
"H xoxtov xoxEsaiv pTjyOJiv, f) xa\ apwyTJj wpoaOvT) xop.waa- xaxbv Si ys -/spEiov,
245 Asuo(iivoi, xouxoi uiv p.8v iov jAtpaya- TixTEuO' t| yaooto xaxiv tpOovepoio SXototv.
[itastv O yip xtgov jxotyE yjio, o8' p"u- yi\ioio
O tf6<5vo, oS ixpbv xa\ vpmov Ev6a8s Mtp.oi 260 4"J|tio;, qi ye 6!i; Ovr^xuv favo; aiv ^i,
"Ui.a aXEi, xpi^Etv xo\ avSaXa itoXXxi iaxuv "Ojov p.ot uaeeaaiv xo; xal SXxap vEpov
"E<rti Se xa\ x88' 6vstap p.o\, xax%( 8p.p.axaaXXiov. IIap(kvTv. Tiv eE ulv XEEpov ip-ap /0'.[j.'.,
Ke'/o (iv aXist, x8 8' IjiAv xap jjtraSov utai. "Eett xal Cuyhi; xt \ yp.. El 6s Cpsxpa
250 Tuv 8' iXXtov {Ut x<5<j<jov aXsusiOai cpiXixrjxa, e^pEdv p.7Kxaaip.t, EXtjv patyjiojiv Xeoijv

Si aulem lu inde fuilcris in profundas arenas,

In ipes, in piala, in torrentes,
240 Optiinus periil tibi fluxus non colleclus , nulla militas.
Si aulem charus tibi vivit paler, qui le in lucein
Kduxil , aut dulcs mater el amor innoxios ;
Si tu fratribus innileris benevolis ,
Aut parenlibus parenium auxiliatoribus , aui el ipsis auxilio
245 Indigeniibus , cum bis quidem coiumiiiiciu vilam complecu
Nulla invidia : eque amaros el iniquos ob id Mounis
Injiciet oculos , slridoreni emitiere soleas diceiis :
Est ant el hoc utile mihi , malus oculos conjiciens.
Ille quidem injiciet , cor aulem ineum lirmtim erit.
50 Aliorum vero mihi tanta sil cura ellugere amorem,
Vel si non amicitiam , conlubernium saltern periculosuio
Aul conlidenliam fallacem tale florenlibus uialeuMam
Quantum par est Cbrislum complecii ,
Firmilerilli adhserendo conlinuis desideriis.
255 Nec vero lu glorieris habere amabilis dcsiileri'im virginitatis,
Si alus affectibus pcnius luuin peclus aperias ,
Temperanlia llorens. Malum vero sind delerius,
Nasci ex bono malum , invidi d:emonis fraudibus.
Non enim lain mihi coiiniibiiim et opera connubii
260 Fugienda quibus Deus morlalium genus aniplifical ,
Quam ineis viiiis quacrenda mdela et auxilium
Virginilale. A quibus si vel diem liberam babean: ,
Est mihi caelibalui babenda gralia. Sin aulem perlas
Feris aperiam , amicain sepibus aieam
239 Aelpaxo. Coisl. xX,aaxo. dacitale passim vide apod Lucianum.
241 -Ss. Coisl. (pao; . 250 '. lia 1res Regg., Coisl. el Chig.
242 'Ajjsfip. Regg. duo el Chig. . Edil. Xeaafla. Mox Coisl. tftXtTjii pro piXd-nqT.
243 Katrty>i'Toic. Int. aSeXcoc. 251 " tot . Coisl. ef xot p.^, et sup. lin. xa
246 'Arpaior. lia Coisl. Reg. 991 sup. lin. El U*.
txov. 252 . Coisl. EOaXiouaiv.
7 Srdaia. Coisl. el Rog. 992 savSiXta. Mo- 255 ". Coisl. aotx.
nius dicitur convicii, malediccnlix ac rcpicbensio- 257 . Chig. el Reg. 9jo xaxo.
nis deus, quern ex Node naium refer Hesiodus ; 200 . Reg. 59 euxxo.
i.iuixliberiatisfiiil in reprehendendo, ut el sandalia 265 . Reg. 992 OpaSpa.
el crepidas Veneris reprehenderel. De illius inor-
METRICA VERSIO.
In rapes, in prala, in torrentes, in arenas : R Saltern ne lecti jus sit commune caveto.
Oplimus baud dubie lluxus libi , virgo pcribit , " Corporibusquc nocens sanis lidiicia fallax ;
Disperses quoniam lenlus devolvilur umlis. Quin poiius pressis nianibus (omplerlereCbrisluin,
'fciherea quanquam genitor charissimus aura Aj.ci 'iiusqiie illi le jungat nexus amoris.
Si fruilur, qui le donavii lumine vit:e , Nec libi virgnea qiiidquani clarescere laude
Aut dulcis geniliix , a crimine liber amorque , Profucril , vitiis habeas si pectus apertum ,
Quinetiam fratrum si nileiis ipsa fnvore , Virginilale lumens. Gravius scelus istud habendum
Aul p itris auxilio el man is , vet forte juvandi [est ,
In senio si sunt, ipsis convivere nulla Nascilur ex virlule malum cum dsemonis asiu.
Invidia est, oculos nec ob id tibi Momus acerbos Non lam eieniin uldulceslhalamos nexumque iiiga-
Injiciet, soleas slridoreni emitiere dicens: [lem,
Hoc quoque non fuciil mediocriler utile , virgo, Quo genus bumaniiin Deus inimoi talis adaugct ,
Cum malus hostiles in le conlorquel ocelloe : Ell'iigiam , quam ut criminibus menliqiie mcdelam
liividus ille licet jaciat, lu peciorc lirmo Qu;eram , virginea vilse deleclor ainore.
Semper cris , nec le livor maculabil iniqiius, Quae si forte iiieam purgaril crimine menlein ,
Mil alienas amor tibi sit, nil cxlcra . Egregio de me ineriia est, gratcsque repetido.
Aul si quosilain alios caslo amplcxaris amore , At si , cum validis conclusa sit area sepiis ,
 S. GREGORU THEOL. CARM1NM LIBER I. THF.OLOGICA. CCO
205 Eipa;, -- aev ituxivi papoiu.i, vra sv XXf;Xoisi, , ;, Ityt;, /).
T<> 8 xpi6ou 7tapaTpoxao'J3iv Sttai, 4>YEiv onpxa TOVTjpbv, ari/uv aOXv !)
T irXov; TH ypouxSc ^^ Ej(8poc XioIjv Mr8e su [.otyiSiry xXitreiv toio'
nvTo8EV eianTrutv. Kai yap <7o nvTa 8oxci, KXintEt 8' ISSexto xaxo xat (5{av Xapf,v
'ExtoOev tti fiXi[<n , xa\ v8o0ev tti Xa6rt<Tcv, 280 'Ex yap loi (5fTi; ye noXjjr'-'Toi xXaSevc
270 'Aji^aSijv , Xog&ov . Tic av xaxo4rQ' 67:- "EvOa y.cl\ SvOa xovTai ' '.xjiSoj aliiaTossr.,
[aXOjai Ka\ t'jtSo; 3'jvsutj3ev tzo |.fa X-'-'l151 TXxtu;,
'PtjSw?, AT) Xpiaxov )[iov ein~p^oQov ai- ; Ka\ tJ'TjV; otaOpoo xa9' OSatO tso'jsa
Mt (txpov fcv xaxt) 6et] x^ iixpv. 'EairivTi ruvxsuev SXtjv nspixaXXa ttt^jv,
TuxOot avrtioia, /Epsosiv ou tote xpaoi;. 285 oXXotitv xxXomv sXauvouiVTv, xavxpoo
"Oaaa <fpi<jr' oi , xa tfbyyto- Se asic, Aev 1, xa\ ExtoOi Xuou.voi3i.
275 Aesso npo9pov>. '0|l{ 8' E7c\ IptOV 'I8vc>8t 5e xut;vtoi; 6Xov 8p.a ajn)' oSvflstv
[iXavou 'EXxjxevov Tcedi 8' Xyt) , xa\ vsxpb .

265 Vinciens, aut sepium partem imam diligenler accommodaverira ,

Aliatn vero partem aperuerim pratereunlibus viatoribus ,
Qtiiil prodeni ? Hostis nanique simul vaslavil aream
Ondique irrumpens. E'cnin tua omnia observt ,
354 355 Qu'd cxlerius ferial, el quid mentis rapiat,
270 Manifeste et ins'uliis cxcipicns. Quis ejus inatiain effugiat
Facile, nisi Clirisliim semper adjulorem habeal?
Nihil unquam parvuin in vilio ducas, ne id quidem quod parvtim est.
Si parvis obviam ieris, nunquaiu in graviora incides.
Qusecunque optima audiers, luquere : quaecunque vero loqucris,
275 Species sedulo. Visus aiitcm ad opus sliniulet.
Omnia baec consocianlur, finis, oratio, visits, audilus.
Respue malum semen, ul splcam bonam culligas.
eque tu adullcriitum fureris vilse amorem :
Furalur aulem, quisqus vcl tenuem excipil mal radicem.
280 E radice enin plures variique rami
Mine irn.li; dilniiiduulur ab liuniore sanguneo,
Et suecus exiguus condenst niagnam copiant lactis,
El calculus lianquillain super undam mpetu delapsus
Illico tolum turbal liii'iiiiisiiin fontem,
285 Mulls orbibus agitalum, e centro
Semper erumpenlibus, el extra evanescenlibus.
Indicio vulnere curvatur totum corpus doloribus
Inclinatun : exiguus aulem cibus, et ego morluus sum.

272 /j iixpr ir xaxiy. Int. Coisl. .8
jtixpov V0[iiT) to>t. id quidem quod partum
est im pifio, partum esse unqtiam arbilreris... In Reg.
u.Tj oXtyov iv xaxfa [).
2"i "Octra . Sic 1res Regg. ei Coisl. Edil.
usa ti.
275 Aeccroic. Reg. 992 Xejei. IXavoi.
Duo Regg. XauvEi
277 'Afsipy. Coisl. ^);, nielas.
278 Moiy^tirir. Regg. duo' &.
280 ViCn - Reg- 92 .Ctj . '
281 Aljiciroicrcnj. Cruenlum liumorem appellat
Gregorius imialam libidinem, peccali fomitan. Coisl.
cl lies Regg. oXojjtavoio.
283 'Atacrcvca. Reg. 39 aiflOacouja.
284 Xvryever. Tres Regg. SUxvjv/. Int. Siixi-
paf-Ev.
287 '16r>0r\. 'ExajjiOr,, luluiii corpus collapsum.
288 re'Gi S' .l-i). Alindere videtiir ad illml
Jonalba;, I Reg. xiv, 13 : Gustan* ijusiati... paulu-
\um mellU, et ecce morior.

METRICA VERSIO.

Porta fciis paleat rabidis, patcanlque fenestra; :
Aul cum parle aliqua sepes , inoliiiiinc magno
r.ondila , vint nullam nieluat , pars altera rursus
Tota valrci teueatur aperta caterva; :
Quid mihi profueril? eniin minus area sxvuin
Latronein excipict, qui parte irrunipit ab omni ,
El mea pe vigili circumspicil omnia mente ,
Sedulus obseivans , quonam mea vulnere membra
Sauciel, externo telumque in corpore ligat,
Quidipie eliam inlcrius rapial. Nunc sacvtis aporto
Marte fiiiil : nunc insidiis oppiiguat inerniem.
Quis, nisi prsesidio Christi subnixus, acerbum
KlTugiat Satauam , el turpis contagia vilx- ?
Nec vero in viliis qiiidi|uaiu parvique levisque
Ponderis esse putes. Qui parvis obvius i bit,
Is nunquam prxceps scelea 11 graviora feretur.
Optima qiixque libens audi : loquere optima cuneta,
Quxquc loquero prius species bene sedula ; visus
Fac te ad opus semper slimulet. Junguntur amice
Visus el auditus, serum linisque loquendi.
Ulque bonam niessem facias, bona semina funde.
Sed eque furtivos mu mi i secleiis amores ,
Aiqne l'nleiu Cbrisio juralain perlida fallas.
Ilanc porro fallil, sacralaque fdera ruinpit,
Quisqus ve I lenucni radicem criminis in sc
Evcipit. Innmeros nam parvo tempore ramos
llinc alque bine externa solel diffundere radie ,
F.t sueco exiguo densatur copia lactis.
Ac lapident si quis tranquillas jaclel in undas,
Praerlaros turbal lalices , viliaique colorem ,
Multipcesque orbes siiinina nascuntur 11 unda ,
Qui, simul ac pacanlur aqux, solvunlur inanes.
Quiueliaiii parvo livesct vulnere totum
Corpus, el ingentes subeunl crucianlquc dolores .
Exiguusque cibus inilii mortem iuvenil acerbaiii.
Nam scelus hoc seelerum densissinia turba secuta est :
COI SECTIO . MOKALIA. 02
T<8 yip <bu.pxT|eav ;5-, ; 5' A Mt5 axipxTp,aaiv / eyctpoii.
290 AlxJUxf| axpaxi-SXXo-, etitv6i x~x"-Xriijev. Ai^st xayxoisv, 8<-ai; x^o xXijaxov
"Aa-cSo- o pi-ja xxp.a , fiiSwai y' ' .- Xpp.axi -caXXopivai-. o\ 5' ; jxa -.]
'TivaXm, ;- ~OT:vouiv iEOpo-. ^, xb 5' psuOoc -:avxXXoixo, xxi""~a
T, Jtj Jtoi uTOJxav ?xlv <PpV!"i -1^" !-. 505 KXttxov Eopos'jvrjv. Aici- 8'6p<5(uicv5pu0o.
TaaxTjp ipousa, x/' 5v xixxrjxa yytjai. plv loixs 0egj -cpi yvvati,
295 Ttv 8' SOupov tpoiij, u.t xi x0*" 6pt s-rrAO-ij Titiiov, jov Tpioo OETt-rjv ucriv Couvai oov,
u)xaxi Sau.vaxv<p, Guv8Maxai otexpo v-.i8r>-. Tpnirijv v 0~8;[, xav xaPtv l0'-1 p itietvov
Ovo TtapOsviXTJi /Xo'j -iXov ejx'iv Sveio-, Eiyv U<j6t- xat fAaxa), EaaEiv 8k
SjuAc 5" xj uevhj. 0'p.o? S ts -:vxa ['.. 310 IIova, xa\ xpop.spa- ;.i?o> (fpculv -
IIlp6V, GpU~<5 (151 p.T8' v 'jrajlotfl xlTt")Slv' [>- XE,
300 "Eoti xai EixEXir;-xt xax&v, pwvxac avEiv. pEiv alSo :-. O 8 p.x~'vxo

Hoc-enim scelits ingens scelcruin secuta esl lurba, veluli cum optimum
290 Bellatorem sequilur exercilus, i|iiando ninia pernipit.
Aspidis non grande esl vulnus, dal lamen exlemplo morlil'erum
Snporem, el dulcs esl mors exspiranlibtis.
Quapropler ne vel levissimis nienleni inquines maculis.
Venter claustra torons, forsan contagia eiugeril.
295 Foribus aulem carenti tiineo, ne qua pulveris injuria supervena!.
Corpore domilo, simul domatur stimulus inverecundus
Viuuin virginibus inajus est probrum quam ira;
Ira vero rursus, quam insania. Via aulem lixe omnia sunt monis.
Virgo, ne fracta ac dssoluta sis in sordidis veslibus;
300 Esl enim, vel in viltatc vesliftin aliquid mal, videntes delectare.
Meque genarum subsultibus inimicum excites.
Inhonestos tollant cachinnoe, quibus esl tectum patens
f 56*357 Caudio salientibus. Tibi vero benigna leniter gena
olvalur, ruborque exoriatur, confesiini
305 Furans oblectationem. Virgineus eniui rubor videulibus pudorem inculil.
I'.una quideni de Deo loqui decet mulieres,
Tantum, quantum sat esl ul venerandam Divinilalis naturan nlclligaiii
Trinam in divinitate, unam gratiam (non enim melius esl
Pielalis verba lacere), verum audant
310 Plura, et iitrumquc tremebunda menle el snele,
El desuper pudoris velum feranl. Cerlent autein

290 Aix'*lr- Sic tres Regg. el Coisl. Edit, a- Sv <fy([ xxiitv.

j-txt;c. Mox 8ti xsx"- JXtjiiv. Benedicliiii propo-
niinl /.('. pro ':).r-'.v, sed sine tilla codicuin au-
cioritate, el sine necessitate ulla, cum 6c peri
neal ad verbum sequens, SiXtioiv. (Caillau.)
291 . Coisl. TcixjAOv.
295 MrjS" 1 zvtOoT. Ha?c juiigit Combefisius
cum versu sequenli, yauxijp xXpa tppouua, sic-
que inlerprelutur : ' in minimis claustra respuens,
ad Vitium forte et libidinem proruat. Hase, inquil,
Gregoiii adversos gulam, non quod expressil ll-
lins : Slaluendus Uli el in minoribus modus, ne si
prter juslam ncessitaient liabeu laxenlur, quod
vitii esl, obrepat, ipsaque vitiorum caterva, quorum
parens fonsque gula. Nos seculi siimus codicis
Coisl. iiilerpreleni : \i xoxo LiT,6e xtxp^ [oXveiv
'dyyj i'jTtj^ait xr,v ^v>xt|v- xXEtoLivTj yip taytiii;
294 . lia Regg. quatuor. Edil. -
xr,x.
297 napOsvixrjcrt. Int. xa irapOvot.
299 (>; 1 . lull. : -Ve inde supercilium tollas,
quod tibi srdida veslis, quod CninbcHsio non
placet.
502 AcfyeX. Cbig. Saxsxa. Mox xayx^CoiEv. ha
Coisl. Edil* x7./)."o!sv.
503 Xpiaxi . Int. Coisl. \>~h Xa--
oi; 7-aXXoXvai'.
306 rvruil. Reg. 59 ad marg. xi s xi "ap-
6vo'j- 7Cp\ xrj- ifEa TpiSoc .
508 Miar %pir, unuin Numen.
510 Earli. Reg. 991 ea-fn;, cl sup. lia.
xaOapat;.

METRICA VERSIO.
Non aliter quam cum perruplis mnibus urbem I! Inde supercilium tollas. Nam gloria vana
Ingredilur miles, sequiturque exerciius oiiuiis. Ititerdum tacite in viles irrepil amictus.
Aspidis baud grande esl vulnus: lamen illa soporem Mee gena pesliferum foedis subsultibus liostcni
Mc>i lil.roui exlemplo inducit, vaeuusque dolore Exciiei. His etiam petulantes linque cacbinnos
lnlcril, excepit (|ui lelrum corpore virus. Leiitiamnue vagain, faciuntqiue corpore qiueslun..
Ergo cave, ne vel labes tenuissinia meutern Al tib solvalur leni gena candida risu,
lalicial, minimasque eliam proeul abjice novas. Purpureusque rubor conl'eslim gaudia fallal.
Venter claustra fereiig vitii contagia ioisaii Nam qui virgnea cernunl in fronte ruberem,
Evitare queat : sed si laxenlur babeiias, His cadt exorlo pelulaulia vicia rubore.
Januaque hic omnis patcat, metus imminet ingens, Femina panea toqui de elimino Nuininc debet,
Ke I :i 1 1 i m obrepat carnis lascivia qua>ilain. Ilaclenus ul Triadis naluram ntclligui unam
Corpore cum domilo facilis Cyllierea domatur. In tribus i hand elenim pietatis verba lacere
Minim virginibus probrum esl obscenius ira : Uli Mus hierin, sed plura admitlal in ames :
Turpius ira malum gravinsque in virgine crimen, Alque ulrumque pie facial Iremefacla pavore,
Ou. im furor in reliquis; iter hoc ad trtara ducil. El nivei externe velum feral usipie pudoris.
rursuni quia membra tegil tibi srdida vests, Piwiel docta cobors, adversaque verba profundal,
G05 S. CREGORII TIIEOL. CARMINUM LIBER 1. THEOLOGICA. C04
MOoi; vTtOxotJ'. ooifol oxeSovxE ariaxou. A 325 Miji eu euu-|fTv xe xal &xOea OTjX'jxEpwv
M sol y' apitaoixo ?,3' up(Avat, Bioipoist raSOotat ', > Ttvxo aaofpu>v,
xal &(J/i 6ovxa nl yaav Tjxav, 'AXXoxpou (UiiMtv 6aX(.ou{ xal Sp^a ^
315 Mtj8evo{ itXoixo spsujiEvc vOa xal vOa 'Avil 8 TzapOeviXT-j ^e, uv) 'JT'I xaXsEciOai.
Tp(iaxo;, oT tooXo ^; x' aSajxaiio; Mr,6s 84ik evoui ratpo, u.r(8 xpanaic.
TtXs Otuv, XpiiToo xfa xXeo;. E Si <te 5?0 Mt,8s |} 8jua>v xal oxiSuv p'jiayS.v
KX'|eisv BcXia, ; vo, tti x(tia '^:. Mfr, tfpsiv Xoyov avxl xpoio.
Ka(t7TT(xevo{, itpb; voiav foi 5p<5[iov iOv etcX9jv. Mxpa iXosvii aunado- tic aptoxo,
520 Kepxi <ro ? (*Xot, xal , xal u,eXeS(ov3i OTyE ItpOppOvilUJ Xa)(V 8U.OV Et Xt (lXo'J,
6ot; v Xoyiotj, aotpTj, xal ifop-axa OEa, Tr,X0EV exEvo. Sol 8b xXo otxo pujivoi.
AeixxaX'j ojvtj l(*9ptv , ox ii6ixio{, 55o Ao'ov evT) rauXuCEvoto Sjaoio
TH uXov v itpctrcfeJJi, (uxpov 5' . -/slXsai xe<j6w napOEvixa. 16; f*P ^ "Xevesij'.v o/ehai,
IloXXaxi xal xu)?o3i 8i' oGaxoi EiOopsv /?. Kai xoj itapOsvT) xev cpu6potxo (paEivVj.

Verbis oppositis vii i docii fugantes haeretieos.

Ne tibi eripialur Dens inolcslis curie,
Qua; et alte currenlem celeriter in terrani delraxcrunl:
515 Neqne mens vagabunda hue cl illuc fcralur
Longe a scopo, ac veluti equus semper vicior et indomilus
Procul currens, magnum Christi decus ! Sin auleni accrbiib le
Decipiat Belial, Spiritus fallax, quam citissime
Flexo cursu, ad metani redcas rectum iter iuieiis
320 Radius tibi curse sit, et lana, et medilalio
In oraculis divinis, sapienlia el cntica divina,
Tenuis voris prudens sonus, non elalus.
Qua: plus in prxcordiis lateat, minus aiitem iu labiis apparcat.
Saepe eiiam surdis per aures irrcpsil inimicus.
325 eque lu connubiuin el mulieruin curas
Divinioribus desideriis fugiens, o sapienlissima,
Alenos sceleris thalamos el opera nupliarum,
Ac pro virgine millier conipar voceris :
eque domibus exlcrnis, eque mensis assideas .
530 eque media inter servos et domsticos lumulius
Verseris. Ne adulaloria verba rependas pro saliclale.
Modos in hospilaliiatc ampleclere : si quis oplimus,
Aperi prompte angiislain domiiin : si quis e turba,
Procul amicus sil. Tibi laudi est domus inunila.
535 Melior sine hospite, quam mulls repleta hospilibus doiiius,
Virginibus. Pudor cnin in niagua lurba peribil,
Alque bine splcndida virgitiitas dedecoralur.

315 &. Sic duo Rcgg., Chig. el Coisl., 319 '. Coisl. .
cujus int. [xrfi nXavas6tii vo; - XpioxoO 321 \oyloK,, aoy>7\. Reg. 990 Xdvotat socj.
xffis xaxEtoE 9Epj.svo{. Male edil. tceXColto. 522 '101. lia Coisl. el nuns Reg. non in
' 317 Meya . Coisl. xe^auxo. Int. fisyaXoo- Oitetuionem compotitut. Edit. kSexto;.
$ou. Conibefisiun sequimur, qui inlerprelatur, grande 526 . Prave edit, n-oiai. <'$1.
decut Christi, acvuli esse virgnisepiihetum : deinde Coisl. el duo Regg. aafpov Int. db^povscxxi],
approbal Billii conjecluram, qui iegendum t.'/.m-.o tupienlissima.
conjecerai. Notiis melior videretur prior lectio: 528 Zvyir\. Duo Regg. euuf(i).
TTiX 8iv XpiTtoo |^{. (.) 551 'Avri xpoio, aun salala (unis.
318 KJ^eier. Coisl. xXe^ee. 551 Vpvprc. Inl. oruyvb;, <jxoxeiv<.

METRICA VERSIO.

Sternal, el hxreticaiu cogal dare lerga cobortem. El qu.-c femneos nimos incommoda vexant,
Ne tibi curai um moles densissima Christum Divinisque semel, virgo castissima, ilaminis
Eripiat, quae vel ineiiiem in sublime volantem Arseris, externos thalamos malesana gequaris,
Deirabil, atque btiinili cogil subsidere terra. El qua; sunt thalamo conjuncta negolia, quaras,
Nee velul indomilus solel in cerlaniine prillus Conjueis et snela referas pro virgine numen :
Currere calce procul, sie in diversa feralur Aut eiiaiu assideas alienis improba leetis,
Mens tua, cl a Christo procul cxcidal atque salute. Alque epulis, inlcrqiie greges verseris inepte
Fraude lamen Belix si meus fui tasse vagelur, Servoruin, lurbasque domus strepilusque nioleslos,
Fleete celer cursuni, dubioque errore relicto, Proque fame expela verba obsequiosa repelidas.
Prolinus oplaiam stiideas conlingere metani. Hospilibus porro libi sil modus excipiendis :
In manibus tibi sinl radii, sil candida lana, Si pietas, si quem cominendct maxima virios,
lnque super tibi sinl divina oracula curse. Unie Cacito, ul pateant angust liiuina leen.
Coeleslisque eiiain sapienlia, cntica snela, Sin unus de vulgo boniinum, procul hie sit amicus.
El tennis vocis prudens sonus, alque susurrum* Ducelur libi parva domus deserlaque laudi.
Tain leve, ni aduioUs haudquaqtiam verberel aures : Hospite prxstiterit siquidem tibi, virgo, carere,
Quod minus in labris habeal, quam pectorc (iiiiiu. Quam sine deleetu cnelos admitiere ledo.
S.epe eliain in surdas huslis malus insilil aures. Nam coelu in magno facilis jaetuia pudoris,
Sed iif que cun tsedas sis aspcrnala jugales, Atque bine virgnea in vila grave dedecus bcict.
605 SECTIO IL POEMATA MORALIA. 60
, fJL-# [jLOi yaitji aro 7trctv aycipstv. A T fifisiv vioia, xa\ <> ' koeIxsiv,
AfSs poi iroXiv, xa\ ^sai xeSvo. 350 "O xv TtoTpofio'jaa, toxX3oto; u'|t <?pr,ai
3i0 DXeov y^P Tt 9pei icoXii] vettjto /tppwv. "AXXot TOvaOi TiEitv, \ tSe Xtv rct
MjS iv <rs6ioi>(ia itepE6poxov v9a xa\ , IlapOEvtxai, ^ pp.vbv 'xsiv ;'ov, te.
/.ix;? o xsjxov, i;jt' avfipdt xouoTpoifft Aivto Ot^XuTpcov, x SpasvE? oS ferait,
Sov rci8a Siveeiv Upo ctiteuSovt' iic\ -/pou;, Z>a; S' x? ioxoio, 8 te :.
Ko ,<50' ovTa 'EcpaTi uxiv itait 5.r)5 Aryv e3e6eiv, XEr,v 8t: jjlt; fJXEjjtEaivEtv.
345 Xpttrto va| tceXoiv te xa\ iv ) ptXov- KSeo xspouia, ' av xaeo iaSXov Xiuat,
[xo. 'Av8pat ^Eptf avTov Xoito 8e 6tXeo? aixV-
"Aje xot irpmara Heov, *et7isi6' Upia Z^XoOsfla) xv pi3T0>, 6 6 -fotTO ;{.
Xptsrov mxOoviov, wr, <rr][jivTOpa OEto- Tb tpOovEtv !? laov, arp^Eiv te ?.
raXsiv , xa\ iT) fft-fwj' oteExeiv, 360 MrjTE xaxo; YaXrviowvTaj, 6800

Qiiare ne mihi a linibus terrae fidem quaeras.

358359 Keverere mihi canilieni. et graves imitare mores.
340 Plus enim prodesl piudens senectus quam juvenilis.
Ne pietaiem exerces, hue et illuc discurrens.
S.epe eliam indecore, cum viris levissimis
lier pedibus facer <tudens ad sacra loca
Elinm longe reinla. In cujusque domo est
345 Clirisius rex et proximus, et in ipso corde amanlis.
Venerare mihi in priinis Deum, deinde sacerdotem
Christi personam in terra gerentem, vita? ducem tuse,
Cui le velos adjungas ; huic tacita te submiltas ;
Hoc gaudeas sursum lendens, huic labens cedas,
350 Cl tremebunda rediens in altum lollaris.
Alus omnibus morlua sis, siquidem hoc ulilius est
Virginibus, quam in omnium oculis et propatulam vilain ducere.
Laudo ex virginibus, quas viri eque norunt :
Vivunl aulein procul a mundo, verum Deo patent occulta.
355 Mulium pietaiem cole, multum autem ne exlollaris.
Gloriam desiderans, cilo forte veram gloriam amiseris,
Etiam in oculis hominum ; pcreat autem mulieris faslus.
Unice diligalur oplinius, odio auiem habealur pessimus.
Invidere bonis idem est, ac amare pessiinos.
360 Nee malos videns tranquillos, a via

358 T> jii\ toi. Virgines eas perstringil Grego-
rius, qua: sine deleciu exteros omnes bospilio ex-
cipiebanl ; idque eo se facer causabaiitiir, ut fidei
Christiana; pielatem ipsorum doctrina alerent.
(Bill.)
540 77. Tres Regg. te.
341 . lut. nEpiTpxovTa. I'rocul a mundo, vtvunt Deo, cui manifesta sunt
344 'Epctw. Tota hic doctrina allerius Gre-
Sorii, Nysseni videlicet, episl. De peregrinatione ad
erosolymam et ad alia loca ancla. Qua: religio, ut
vana, sic paru m virgini aul nionarho congrua.
346 "AlJBo. Sic 1res Rcgg. cl Colsl. Edit. ?eo.
348 'Yxoelxeir. Reg. 990 Cnra^xsiv.
353 \ Ita Regg. quatuor. Edit. 6r,Xu-
TEpauv. Mox apiivs. Reg. unus apssva, qu ne
q mile m virum norunt. Sed legendum foret ! pro
, vel ai.
354 . Tres Regg. 6 . Alius 8
. Non displicet prima lectio 0 , qixivi-
occulta.
537 'Arpci . Sic Regg. 1res. Edit. te. Coisl.
Tot, cujus int. locum bunc sic exponil : 8<5) i-:-
eujia, \ ev ivSpasiv tSeixtov 60^; vaO;{
V/.Opo;, gloriam cuptens, et quod apud homines est
prclarum, cito [orle veram amiseris gloriam.

METRICA VERSIO.

Colligere ergo fidem caveas a finibus orfcis.
^ Quinetiam canos hominis seniumque verere,
Et mores imitare graves. Cordata scuecla
Commoda pltira feret, quam stulla levisqueJuventus.
Nec vero ardenti pielalis concita zelo
Cum levibiis discurre viris, oblita dceori,
Adquc sacras ades procul a le perge remotas.
In cujusque domo Ueus est, cunclis(|uc propinquiis,
Pecloreque in medio semper versatur amanlis.
lu primis venerare Deum, lum deinde saciatum
Poniificem, in terris fiingcntem iniinere Christi :
Quo duce certa leris fluxx vesiigia vitse.
Unie tu prxpetibus comitem te adjungilo pennis,
Huic taciturna luum. virgo, submiltilo colltim.
Hoc gaude alta tenens, huic labens cede doleque ;
Te pavor ut rursus tractum subducat in allum.
Moitua sis cunctis aliis, velulique sepulta.
Nainque hoc virginibus melius, quam ducere vitan
I) Exposilam cunctorum oculis foedeque relucan).
Illa mihi millier, quam nescit turba virilis,
Quae procul a mundo vivit, quasque audita Christo
Cernilur, illa mihi dignissinia laude videlur.
Magna quidem lua sit pelas, prxclaraque virius :
Nec tarnen ideirco pietalis laude lumcscas.
Laudein elenim capians hominum famainqnc ea-
[ducaiu,
Egregiam landein amities nonienqiie perenne.
Femneo e sexu fastus lollalur inanis
Quem tu virtulis merilis fulgcrc videbis,
lune fervenler ama, cl iota coniplectere mente :
Contra, quem vitiis linctum perspexcris, illuin
Inseclare odio. Non est in dispare culpa,
Qui premit invidia moins virlulis alumnos.
Quam vilio addiclis qui se proOlelur amicum.
Nec tranquilla inalis cum prospicis omnia, reelum
Ocscrc iter : justos nec cum mala plurima vexant,
67 S. GREGOR THEOL. CARMINUM BER I. TIIEOLOGICA.
(ppeva Sanxco xau.7txou.s"voi!n. A T*a |b ftraUaiju, laxista 8e auo; Io;;.u,
"Iir/eo, ft^t* faBo
Thaaoi xaxa toso, ta S' axaxa Spxeo Tiavxa. 375 TUXoto jioXfjii xuTtei, xa\ ^ xu-Cot;.
Xapiv e'j'.itsa- 8' xa(iev' o <? olSa, M] 8 (o rcvjovxi xaxov nroipov ^'^-)
^ xi? poxoXoiYOi tt7tveUCTetev a^xr;?. ZtavCcov apxi)c xe xsxwv, xai {aaaxavo i/bpi;.
365 ToOvsxv fl xpoxcv, j} irpoxpo|xsiv JhJxoio 'Hvxa 8' ai9ou.evat; ayvuv 8sx iv Satoeosi
DitxovTO 8s xaxoo, xeov ra5Sa xaXXov epe8etv, lapOvct i,P'')!I(I0U<lat axoifif/tot caeaac
E 8= xa\ 8po(iiovxo;, Ixx. irXov. El yp tpvrcv. 380 Nu|ifCov lj.epevxa eov Soxtoaiv avaxxa.
Huxo'jatv, ivXiaxov tym iov, o xX' Xatppov. 'c .7\ Yavuvxt UTtavx-fjutusiv Evxi,
"Av9pax; eist *58 ? io, o juxX' sXatppo Mfj a' vi xa y.tvfoi vov xat aponi ^,
570 Ka\ xpi)7r:>v ^ ale\ xaSunepSev Seei;. "HSt) 7tou Xp'.axoo itapeasopivou [iof0'Jaat,
!8 [il] 0eu.eXiov v ij/ajiaoin Mfl8" oXfo8pavov BatSwv aeXa XeaatdV
BaXXjisvo;, 6x6p(), TcoxajAo x' avu.otc 585 '0 faou io|: YP0V iwietjii sXaiov.
"H a7T(5po d> \ -yaav lv Tlpjv xal axaproiv, Mi] S xXr/iaQevxa Yau.iov uiaixo 9pxpa,

Recedas : nee bonis, nientein discrucies, vexalis.

llaec vite lusns sunt ; ultima vero omnia rspice.
Gaudeas inodcsie, dum tranquilla es : quae enim superventura sint, non ccrlo nosti ,
Ne forte quis letalis proccllosus spiraveril venins.
3G5 Quapi'oplcr aul liuieas prxsentein, iiuo veuluram prxlimcas vilam.
Cadente autem malo, pcdein luiiiu rmius ligas.
Si etiam qui recle curril [corruerit], tibi uiagis [cavenduin]. Si enim oplimi
Cadunt, inoflensam vitara ducere non facile est.
Carbones pedibus tola vita esl,"iiec multiim leves;
570 El super latentes laqueos semper incedis.
Vercor, ne vila; fundainenliim in arena
Jaciens, iuibre, fluviis et venlis dejiciar :
360*361 Vel ut semen in terrain cadens siccam et sterilem,
Sialiin qindem exoriar, citissime autem arescam
375 Solis radiis percussus, panisque noxis;
Ac ne etiam mihi donuienli malum semen iiitermisceal
Zizaniorum sator nialorinn, el iuvi.ius iniuiiciis;
Aul quando ardenlibus casta decas cun facibus
Virgines cvigilanies non sopitis oculis
380 Sponsum amabilem Cliristum regem exspeclabunt,
Ut splendide rutilo oceurrant venieuli,
Ne me cum mente vacuis et fatuis annumeres,
anijam Christo prope adfuturo laborantibas.
Nev tenuem lucem oculis cernens,
585 Sero luininis vita: humidum oleum requiram :
c ne a nupliis clausa? me expellanl janux,

563 EvSiica. Reg. 990 euoSwaa. Mox, - 8'
lazizv\ Sic 1res Regg., et sup. lin. .
Edit. x8'.
365 "11 rpopietr. Reg. 993 o xpojjistv.
31)8 'ArAiaior. Cliig. el Reg. 93, voXiaSov.
569 Eiert. Duo Regg. laxe. Mox, ntc, pro .
571 Asiat. Hic versus el alii iriginia subs
quentes ilerum leguniur supra, secl. 1, poein. xxvii,
v. 1-7 et v. 45-66.
379 '-ovcrai. Coisl. sup. lin. aYPu,:vo<rai.
Reg. 992 1..
580 Aox((Tir. Sic Regg. quatuor, Cliig. cl Coisl.
Sup. lin. He:,. 992 8o5{(D3v. Eilii. Soxoustv.
582 /rj. Tres Regg. Oefrj. Reg. 790 sup. lin.
O(TS!.
384 VAircparor. lia Cliig. et tres Regg. Edil.
XiyoSpavEbjv. Hic versus in edilis prxcedeuleui
anlecedebal.
385 UcO.uijH. Chig. TsMo-rx.

METRICA VERSIO.

Te saevus dolor excruciet, menieinqiie peroral. Lxvus in infida jaciens fundamen arena,
Hi vila' lusus, baec fallax alea mundi. Obrutus inibre cadara fluviisque cl turbine vcnli
Quocirca extremos rerum vigil inspice fines. Aut yelut in siccam labenlia semina ten am,
Dum mare casruleum arridel, fluctusque quiescunt, Protinus ipse quidem exoriar, sed solis aculis
Lxtilise moderare lux ; nam forlc propinqua Arescam radiis tactus-, moriarque repente;
Tempestas puppiin quaiiet, mergelque profundo. Aut etiam placido recreanli membra soporc,
Aul igitiir limeas instantem, virgo, procellaiii, Inserat impuruin semen mihi lvidos lioslis,
Aul dubios casus inceilaque tmpora vila:. Pinguia qui loliuin clam fundit in arva iiocivuro.
Cerliiis injusto vestigia lige cadente ; Aul cun casia decas privans sua luiiiina soiuno,
Quod si eliain recti Studium complexiis el xqui Ardeiilcsque faces geslans, perfusaque luce,
Corrual, ipsa tux tanto mage piospice vila:. /Etlierea Clirisluiu venienlein ex arce manebil,
Nam cum etiam insignes Ilumines lilubenlque ca- Ut splendcns rutilo, veluti decet, obvia fiat,
[danlque, Annullieret stultx classi, leuucraque micanlem
Ardua inoflensam res est traducen; vilain. E facibus lucem cernens, jam forte propinquo
Carbones pedibus vita est lixc tota molesti ; Principle xlcrni guato, langueule lucerna,
Per medios graderis laqueos, per mille pericia. Tum sero infelix oleum vitale requiram,
Ac tiiiior iiicessil meinem, no forte salmis Et foribus clausis tlialamo miser arcear illo.
co(, SECTIO II. POEMATA MORALIA. c0
-> > , *0ou uYXot *o feo-uot, A 400 Q Ya0ov Oepiicevra x\ >v pXoavoiat,
M-yvoiuvo ., aXa xod xOSo 6*e.. Krt tie 8ot?lPa, > a-upco, SExacov.

Miavo, XToBt xsvo, 5 Tl *pb Yp.oIO 0 405 t.o ti x\ * , Xpi, .

-H rpov, (l Souv sOYo viov. 1|k Sauapx*. 'HXeSa. ) ^W

w v P-Lvxa, 6.6.1c X"P*i - < 8' . os ,09o. -.

0 ^ [Sa ,
NeiMUv , cplXtov x, Yuuv ' 4 ; intu.
'Ex 8b Tatov uaXtvopao 4va fxb ' 4v ,
'EarvTl Soxou xaV Soxiousiv iracrr,
Epoi' il lv *, xa\ aiv^ete fMoio
lew ' awarfp XoYov xa\ nwev,
410 'A^Tl T*W 0E S' ^*<* ?<-
"Ussov , ! ecrn ,
Tiewv aptcvfq Yvo Yp.o u.?l6Eoio.
Tovexev fl Weo it4|iiv, ^,

Ubi Vernit m puris, arelo anion's vinculo,

lmniistum pecloribus, splendorem el gloriam tribuit.
Sunt nupli quae dilectos lilio bonus paler oplimo
590 Clbrai exsullans. Harum ego sini parliceps :
His ulinam ego iniersim, et quisqus amicus mihi est.
Maneat aulem extra, qui nupliis prafert
Aul villam, aut uova boum juga, aut uxorem. ...
Sed ne (mihi contingat) ut inter convivas nuptialem ornatum habcmes
395 Vestes habens srdidas, vinclus manusque pedesque,
A thalamo sponsi, amicis et nuptiis longe excidam :
Verum a nupliis reveriens rcx meus, cum advenerit,
Repente exspectantibus et non exspectantibus superveniens,
Iuvenial me inter exspeclanies, laudetque ob limorem,
400 Ul bonuin servum et mitem iis quibus praest,
El frumenii, seu verbi solidi quum dispensatorem.
Virginibus quidem haec, ut paler benigne consulens,
Ex animo diligens pisecipio. Verum, (,
Et nati, el nai, dilectum patrem audile,
405 Si qua forte et mihi est Dei gratia, nuemadmodum spero
Ne sicut Helidae palris conteniniie mandaluni ;
Ne, fllii, ne siniilcm illis pnam paliamini.
Ad alios vero haie oratio. Libere aulem loquar,
?62 363 ^q,|a,n in utrosque orationem et lancem intendens,
10 Eicselibem et connubio junctum. Deus aulem testis sit.
Quanio virginilas prastantior esi conjugio,
Tanto virgiuilale ancipilis vitac caslum conjugium.
Quapropler, oplime, aul puram omnino amplectere

387 Kadapvat. Reg. 993 xaapotst. id. Regg. Yxou pro ytiiv.
OetuoT- sun lin S'jaoic. 397 %0,. Duo Begg. el Ging. intu.
590 *Tov $ mteXw, id est xotoj Yp.ou - 401 Atom . Chig Bleu. axepeoto. Duo Rcgg.
g-.^n ixaiou. Reg. 970 epepj-cou.
391 'llturm. Tres Regg. u,l>vei. Mox 5 ti. Duo 407 " Tres Kegg. >-";
Rrgg. et Chig. 5 *8 '. Su?. Im. ^.
591 E7iaz\ Chig. -'. Mox, id. cum tribus

METRICA VERSIO.
In quo oecioribus puris commistus amore
Christus splendorem trihuit famamque perennem.
Nali connubiara clbrt pater, alquo superbas
Rccalesque omnino ci.ulas festinus a.lornal.
H,s ulinam intereim, cunclisque acriimbere detur,
Que" mea chara saus ! lile excludalur ab aula,
Qui villam g-minosve boves, ihalamumve jugalem
Non epulis stullus ilubilat pneponere sanelis.
AHuePclia.n graviter metuo, cum cutera lurba
bu difna thalamis quoque veste legal.ir,
Ne, quia panuoso sordel mihi corpus amictu,
Prolimis abripiar, manihiis pedibusque revinclis.
Kt thalamo alque epulis charisque ccluda. an.icis.
Cumquc meus Dominus, ihalan.o lhalamique reliclis
beliciis, tandem clesli ex arce redibil,
Ac subo adveuiens tolo spectabilur orbe,
Q ulinam inlcr eos numerar, qui mente parata
Illius adveulura exsoectant. laudetque timorein
ose meum, ^"''^^'!,?^^ fidt'le,n,
lit qui eonservs ene.n fac.l.nqne cate"
Me prxstem, f.de.que ilhs alimenta "nisirein.
Sedulus el partes frumenli parliar .-iquas
Usee, veluti nans genitor thar.ss. us^^ipse
\irginibus mando : vos charum audile parei.lcm,
El dulces nali, el aue pu le herrima ^,
Gratia si qua mihi affiilgel (nan. forle relulgcl),
Ncc velut Helidas conlemnite ji.ssa parenlis :
Ne seelus horrendum non ^*JW*m
alios dmuni verbis bw aperlie,
^Iqiia ulr.sque tenens exacix pondera libra
Clilibus, lhalamique jugo qua; colla dedere .
Ac mihi su leslis maguus uiodcralorO.ympi.
Quanio virginilas mel.or qua .. vita jugahs,
Tanto eliain dub.am praced.l v.ig.nitatem
Conjugii saneti nexus caslumque cubile.
Ergo virgmcain vel prorsus dilige vitam,
611 S. GREGOR TIIEOL. CARM1NUM LIBER I THEOLOGICA.
(jo v }iivi;, xa\ Oujib; RptopEv, >. jtei, Oavixuio -Xaj, ep& 8' a'a/o; 4Xi]xtuv,
4,5 ' yjiov 3TpYtv xbv uo'iov, io ivr.oua'., Tw txeXov, e Tt; ' opco; <5|,
Tp itXciTOiJt [X"iyot ^ xp'-"bv pTatw,
AsTspov x xaXbv TtXov. 'Ajxoiipwv 8
tsyeiv ^uyio; te iou, Juyiou mpituirov, 430 "H Ojpr^ jieOtkov yXuxepbv irvov, airpero-
Mtfvvraf (aXit t , xa\ fWp6opov ofviii, [
Ka\ EoXjao Sajxpsiav aXiTpoTXTrv Itpoleiv. 'EJanvj; n\ yaav 6Xio61a*u Ssrot.
420 OSe / >37tep Solo TttaivjAEvov - T 8' atiav EirEipav a-aoOaXov, 'Avavfr,v ,
[aOsv Kp8eo ot a?ETpoio xa/.v p-pov tXXaavTo,
" levai ro5vo{ {, ouS ti xapoj, O xpouisi xa'i jxtxpbv noi/EOii ti xoXoeiv ;
'li iXo; ftiwvTa juxpbv 7ipoJtapoi6s itoSocv 455 Ka\ yXuaaav ^puai)v tic, int\ vojtpfoaTO
'Pj/ai, [,5' xa\ i xpov ExaOai [Xpti
OJx <!> nap6sviv JairJ TipoOivTa, 'AvBpsiv Iv TTpo-cpoiJi, irapsxvov ^y/eiiovtjo,
425 Ka't Xoyixt)v Ouitv, isprjov at;jia-oi , , XP^iH-* T aiv, ( 6)<)< .
Ei; yajjiov :} vat, ] u,4vov, uiytiTov TutO napOVJJC nlt 6p6|10, tjE /EpEblV,

Virginilalem, si tibi vires sunt, et voluntas impellil ,

415 Aul nuptias elige similes | virginiiati], ut aiunt.
Secundan) a prima leliceni teuens navigationem. Utriusque nnlcm vita
Fuge, ca'libis nenipu el conjugalis, speciem,
Qua misceiur I'el nielli, el cccnum vino,
Et sacris Hiernsolymis nefanda Samaria.
420 Non cniin sicul qui per eamdem viam regrcditur,
Relro euntis inanls est labor, ncc quidquam ipsi timendum :
Aul qui parvam sagillam ernillcns, earn ante pedes
Piojieit, ncc ac deslinaluin summuinque scopuin perlingit :
Non sic eliam, si quis virginilalem Christo rgi oblulii,
425 Ralionalc sacrllicium, vicliiuam incrueiilam,
Nuptias si deiuceps quaesieril, jaciura luntuui illi, verum gravissimus
Est casus morii proximus, ac propterea opprobrium indlbile,
Unie simile, ac veluli si quis e monte praruplo,
Quem inulto sudoie conscendit, ut aurum eflbderet,
430 Aut venationis gratuin aniplexus laborem, ex improviso
Statin) in terrain pedibus corruerit.
Quis vero indiens Sappbirain iulelicem et Ananiam,
Lucro qui suo malam moilein commutarunt,
Non verealur vcl modicum quid de promisso decedere?
435 Regulan) eliam quis auream cum l'urlim subripuisset
In veteri populo, iuscio duce,
Vestem el pecunia; modicum, toli nocuil genli.
Talis est qui virginilalem amplcxus retro graditur, aut eliam delerior,

416 AsvTepor &. Quemadmodum, qui sit- At tirginis longe alia est ratio. Quisqus enim
mari iter faciunl, cum nun quem maxime optant,
nequeant, proximum Uli lamen, quanquam non adeo
commodum, curium teen conanlur : ila, quitus ad
virginitalis laudan aspirare per cern infirmitatem
uon licet, ut ii matrimonium contrahant.
418 Miyrrtac. Reg. 39 tjurvuvta.
419 'lepcair. Reg. 991 EpOtt.
420 TirfiirCjmrvr. Regius 991. Coislianus sup.
lin. Xxp.vov. Qui, inquit, iter, quod fecerit, reluti
relegit ac retexit, aut qui scopum, ad quem collima-
bal, non est asseculus, nihil aliud quam operain lu-
virginitatis, quam Deo voverat, objecto studio, ad
conjugalam vilam regreditur, non modo priorem
operant tusit, sed gravissimo crimine sese obstringit.
(Hill.)
428 "IxeAor. Coisl. exeXov.
430 '1.1. Reg. 991) 77.
432 'AruvT\r. Reg. 39 'Avavav.
434 Ti xoJoveir. Quam vel viter promissa vio
lare : quidquam voto detrahere.
435 -. Vid. lorn. I, pag. (26.
436 . Prler volunlalem ducis.

METRICA VERSIO.

Si genns Uoc vitsc arridel, vel, membra domare
Si nequeas, thalaino cervicem innecle jugali.
Utqueis.qui ralibus secal ac(|iiora vasia, secundum
Sic lencas cursuin, primo el meliore negate.
Ast I'iv.I.iiii vita- misturuin uliiusque cvelo,
Nec couiuin vino, nec felli dulca mella,
Nec sacris Samaiain Solymis iniscelo nefandam.
Non cteniu ui vano torquet sua nieinbra labore,
Qui relciii gressus, pedibus quos trivcral anle,
Vel feril emissa stultus loca densa sagina,
Aul illam unie pedes lxalo projicil arco,
Nec, quo tcndebal, temer volilaiilia lixit
Spicula : sic eliam qui Christo virginilalem,
Spirilitale velut sacrum vacuumque cruore,
Oblulit, atque pedeiu referens connubia quxrit,
Non illi hoc farinus tanlum jaclura futurum est,
Sed casus gravis, el moni vicina ruina.
El probruin ac labes omni durabis a:vo.
Non secus ac si quis prxruplo e vrtice monlis,
Quem siiilore gravi reptans ascenderal, aurum
Ii fodcrel, ciusuve leras agiiarcl agrestes,
In terrain subita lapsus cadal Ile ruina.
Quis porro poenaui Ananiae Saphiraque ircmcndam
Cun legil, occulios ntiminos qui morte liieriint,
Non, eliam leviler, ineliiil pciTringerc vola?
Isqueeiaui in nguam elliclum qui sustulil aurum,
Veslesque, el pticos ignaro principe inmunos,
Sacrilego loiam coiisirinxit crimine geniem.
Virginis haud levius crimen, qua; periida cursum
Egvegium linquens, misre in contraria lertur.
613 SECTIO II. POEMATA MORALIA CI
'O^oAxt-v TtpotfipEi Xix<>i fi'^voov. *- --(5XoiT- A "Oaxt- avaaaojivoic evapOjAiO, 2axt; voX6o-,
440 'jJuyti, t^v oGxt yaxXiO ifjpjAO!-- Oeajxi, "Oaxt Epxxf[jntV, ityOpovo, " x^va veoiv,
'AXX' 5nTtj tyux&i alt\ 7-po-apo'.0EV ioia "O -toXifj-'i t:7toi6s, xa\ 8? vett-xi YYr,Os.
*Ai}< pst, x6au.aXo<Jiv tcXsovetsiv vanrr), IlvTEc ev8;, TcvTEaui -rvo] u,a, e! "va -cavxE
; :' opavioio xXou itV Ya'av eXos6-\{, 455 Ne'jojjlev. 'lc 8e 6e8- -cai pox&c Taoj /),
T^i u-tEpo-tXifiiiiv axi.uf-)? uybv Xxuiv Ka\ OvE, xa\ auvsysips, xa\ opavbv eupv 8.
44o "EvOaSe t\ xvxpov -isc-uXaYuivui Tip (<) ti? tfpiov xaPlv apafiieii,
[Evat. apBEVtxijv xouiav ayot T.pbq Xxxpa xa\ cdv]v
'Ilt) \ toxEuotv jiuO^aoji' apisxa, ApaTaoAVT;v Xpiaxoto, t-Oov {kitoaav apiorov,
"flv iio v xEpsojt, xort ^, xa\ xXao sOXb 460 -rov ex 9, -cxprjv xoxX-aiv 2xov"
napevtxuv, -cto~ ua<5po<ii, xa\ (leXsStovai?. [,
O 9,xtc, o8' etcoixe ^ ( 'H xiv' pviv aotSbv ' euxxtoio xaXtf(.
450 HXijji:- Oeou. nvTE; yap ; yvoj, Strct? 'AXX' e [iv aXxpiurov Ixei xfap, f <s yz ;
[avajiov, ecioxpoi ev8t3 , xfiou x' avastps.

Quantum scilicet pars spirilualis prostat. Sic pcreat

440 Conjunclio, quam nulluienus connubialis lex iiisliluit,
Sed ule, qui semper animas ad recta tendentes
Retro trahit, jacentibus ut pluribus imperet,
Primus al> aelherea gloria in terrain dejeclus,
364*365 S"-1 I"'" superbia, infamia* jugum trahens
445 Mio, cujus stimutum semper observa.
Jam et parenlibus ego praecipiam optima,
Quorum in manibus vita, et dedecus, el gloria nobilis
Virginum, afflnibusque prudeniibus et curaioribus.
Nee las est, nee decet vim facer magni
450 Pigmento Dei. Oranes enim unius progenies sumus, qui regnat,
Qui subdilis annumeralur, qui caret divitiis,
Qui mulla possdel, alto insiilens solio, in terrain vergens,
Qui canis conlidit, et qui juvnilit gaudet.
Omiics ex uno, omnibus idem spiritus, ad unum omnes
455 Tendimus. Ut aulcm Dens omnibus inortalis similis eieclus est,
Et mortuus est, et nos secum suscilavit et ad ccelum evexit.
Quare ne quis stoliilae carni indulgens,
Ad lhalamos et cubile iiivilam trulial virginem,
Quae Christum sequitiir ardenti llagrans amure,
460 Quasi polypum saxo adhserenleiu [depellerel] e cavo cubculo,
Aul aliquam avem canoram e nido pulclire elaborate.
Verum si Christi amicum cor habeas, aul le vinculis
Divinioribus constrinxit Dens, mundoquc snsiulit,

459 ' avuyir\. Sic pereat conjunclio, 448 MsAsanrai. Reg. (eXeSuvo. Sup. lin. tppov-
neinpe sceleralum illud sacraruni virginum inlro- X13X7.-.
tlaciiliorumque virorum contuberuiiini. 455 rIcrc .. Uno Regg. laov Exx9l. Sup.
442 'Epvei. Chig. pusse. lin. Yvv^O"), iiafiis est.
443 '.-:'. Sic toislianus el Regius 990. Edit. 456 vr--tpF.. Son bene Billins, ad vitam rediit :
In. Mox Xu-9-. Regius 991 eXxuo-9-!-. Sup. lin. verum conresuscitavit, et sedere fecit in coelettibus.
mpaXuO-l;, aXiadziq. Ephes. ii, 6.
444 T^f .. lia supra, sect, i, poem. 459 Bicccrar. Duo Regg. oSiojav, et sup. lin.
iv, vers. 47, De mundo. Sic apud , Iliad. xpjousav, flagranti Inclamant desiderio.
i. 2. 400 . Coisl. ].
T^ <>1\( z- r Oviar Aaarf. 462 ",'z~ic- Reg- 39 ex01-
Sun superbiis cito tandem animant perdel. 465 'Aretps. Reg. voEipEv.
445 Erat. Ita Reg. 991. Coisl. sup. lin. -4vo.
METRICA VERSIO.
Imo eliam quanlo nielior res praedila vita, llaiiil decet, haud fas est magni figmenta Parentis
Tanto etiam furto graviori asirieta teneln- . Coger; naiuque unnes ab origine fluximus una.
Ac pereat thalamus, pereat conjunetio viiic, El rex, el reg qui vccligalia pendil.
Quam non lex llialami, non connubialia jura Dives, inops, altis soliis quique insidet, el qui
S.inxerunl, verum Ile animas qui recta lenles Vergil liuini, llorcnsque anus, fraclusque senecla:
Invidus oblorto eolio in diversa retorquel, Omnes ejusdcm sobles patris, omnibus idem
Ul premat imperii majorem compede lurbain. Spiriius, ad regem cund properaiuus einiidem.
Primus ab se.ihereo ad terrain splendore volulus, Omnibus est naius, morteui lulil omnibus seque
Ac tuniidae mentis p<enam, grave dedecus, atque Christus, el ad vilam rediit, vilaiiique bcalain
Imtiiortale tulil prnbrum ; quern node dieque Oblull el rulili convexa palalia coeli.
Observa, slimulum ubi nc deligal acerbiiin. Nemo igilur slolidae vanissma ganda carnis
Vos ego converso jam nunc sermone, prenles, Dum set] m t , Christi quae ll.igrai amore, puellam
Alloquar, in quorum manibus jacet arbiirioque In viiam ad lhalamos revocei.Veneremque molcsluni:
Gloria virgnea' vel (ceda infamia prolis. Ac velul hxrenlcm saxo nlTixumqiie rigcnli
Ac simul ad charos etiam dabo dicta propinquos, Polypon, aul volucrem lenlel depellere nido.
El quibus setalis commisse est cura tenda;. Quin lua si potius traiulixit pcclora Chrisius,
 Pia S. GREGOIUI TIIEOL. CARMINUM LICE 1. TIIEOLOGICA. OIG
S-rj- e:< iTfwcpovw Xputi TtEpixaXXa vu.t--v, (Kai 8s<rfib<; p.v vfjp, toxe 8 ,
405 "H xopov, tftXd-sxvoj 8- lapo "Avvo la- A Xpisrou 8' p-o-poui 'fito, tpiXxpov 8' aYau.oi.at).
[AOUT]/,, Mtjte XiXaiou.vr(v vSpbj ) xoprjv,
wv xa9apov Xoyvjv lepiv yivov, SU.T-V004 pov, MfjTE 7:sXo'j<iav i- vipo; oTxov ET-Ei-fEiv.
IlvTwv i-pioxoT<5xiov Upwtepov, aataxiov 480 'Axpi xal aTpExr?, retpv Y" H--v ou Tt p.e-
Kai oTpwv, o xspev uap^p." yitovo iff0X(5. [Yapoj.
E 8s j Y' Xptaroto piso* x<ju.oi<5 te SaivEi, Ei8 te nuu^ti plv 6X)v tppva x-fpa 5o'-"?i
70 cruCyTi te xaV Cuy") C^yv LXxetv, Kal 5T<iat OaXu.ouc te, xoporruTiia- te, totou
'Ap/^OTSpiov S' Saa xaX, xal baa' vTcoa Xa, Kayx^Xtv, xal yf^pa aTco'ua-ce p-evotvi],
E xal eTtitrtap.v(j);, xal Tpp.ata 8taa xpa~, HapOEViXT] 6' ano <jeo (fuy; irpi Xpiarov vXct,
"Earao -fi xev foi .- 50 t,8' |, 485"UCTeAixTTMrpoOE, o8;xTap.evou -;-,
Tf p.kv 8ouXo<rjvr, T] 8' opavoist 7rii0otaiv. (8 u.t xoTTat tso; ^oc- vaots'.
475 "Htc 8' wpc- ; */au.w, xal povi ouXfj Cnto8u.va0' - x 9"ei4i <^ p. xTjpb

OlTeres promplo animo formosam Christo spnnsam,

41J5 Aul piieriini, filioruin amans, ut oliin Anna Samuelen)
Saudi lui uteri saciam prolein, vivam hostiam,
Omnibus primogenitis prxslanliorem, el arislis
El uvis, quas pius agrcola priniitias carpsit.
Si vero tu mdius Christum inter cl niundum inccilis,
470 .Kqna lance conjugium et cxlibalum expende,
Ac utriusqiie quxciinquc bona, et quxcunque incommoda referons
Bene ac scienter, et geminos Ones describens,
Sequere quo fert aniens voluntas, aut auxilium prxsla,
Sive serviiuli [conjugaii], sive coelcstibus desideriis.
475 Qux vero malura eel thalanio el priidenti consilio
(Vinculum quidein iixori est vir, prenles liba;,
IJlrisquc aiilein Cbrisli timor, amor vero iniiuplis), <
eque cupidam viri proliibc pucllam,
Neque Deo adhxrenlem in viri donium compelle.
366*367 80 Inlerea, an verum sil desiderium, explorare et periculuni lacere non pro-
Sin anient connubio totam meinem iiiaiiumque dederis, [liibco.
El inslilueris tbalamos, choros, conviva,
Lxtus animo, cl senium exrusserit cura,
Et virginitas a te fugitiva ad Christum accesseril,
485 Ul quondam Astrxa. cum bos arator nlerfeclus est,
Vereor ne Dens irascatur judiciis miquis,
Cui subdita esl omnis terrena natura, velut ign cera

466 Zu: Duo Rcgg. twv. , Up<v. Cliig. sup.
lin. Buaiav.
467 'lepcbzepor. Chig. -ov.
68 Helper. Offen, vel carpsii.
471 "Occ\ Sic Coisl. et Keg. 902. Edil. aa.
, Xaa. Duo Regg. XsCeij
477 1 ' ya/icici, amoris ut iiinupti le-
ventnr. Eorum animis amor inardcscil
480 "Axpt xal , donee verilatem explo
raient.
483 Meroiri'i, cupiditas.
485 "c . Alludil ad Araliim, qui fiiigil
iz-v, seu Jusliliam, quam Latini Aslram vor an l,
bove cso, ierras requisse aique in ciclun avo-
lassc. Tanta eniin, ail Tullius, lib. n De natura
deorum, urea xlalc utilias percipi pulabaliir ex
bobus, ul eorum visceribus vesci scelus liabcrelur.
Columella in Prafal. lib. vi, ail ol'im lain capiiaie
fuisse necare bovem quam civem. Pliniiis, lib. vin,
cap. 45, scribil, queiiidani ob interfeclutn boveiu
actum fuisse in exsilium. lin l.
486 4'f'ipoi rlcmci. Reg. 995 ^cp-isiv viao

.METRICA YERSIO

Alquc ea divino Pater immorialis amore (Ht vir enim uxori, sic nalx vincla parentes:
linplevit, Clirislo ne sil grave sislere nympliam, Atque uttiqiie Deum metuuiit, sed virgo, liuioro
Aut puerum, ul quondam, gremio quem fuderat, Depulso, llaminis coelestibus ardel in llo):
[Anua, Dane neque connuliii cupidam coiiusque virilis
Quo nullum numen sacrathis, hostia viva Reprime: nee riirsus ciipientem nuberc Clirislo,
l'i iinigeiiis cunciis prxslantior, omnibus uvis In l balamos compel graves, et irade inariio.
Et spicis, inaniis agrcola: quas sedula carpit, Ncc tarnen iinpedio quin tentes nonuihil illaiu,
Primiiiig l'nignni dum cli Numen adort. Quamque babeal ineiileni, explores, faciasque peri-
Quod si inier Cbrstuin miindi(|iie incedis amorem [cluni.
Lance par sludeas ulramque expender vilani, Al vero lolam si lu mentcmqiie manumque
Qna2que bona, el qux snl ulriusque incommoda Connubio dederis, llialaiiios, epulasqiie, chorosquc
[partis, Insiiluens, animo hi'lus, enrisque niolestuin
Egregiis verbis referens, quemque ulraque (ine n Talibus excuiiens senium, miscreque fugata
Spielet : tum ilemuin luleril qiiocunque voluntas Virginitas clos rptai, Chrisloque querelas
Ulitis, hue sequere, ac thalamo vel porrige deMiain Dferai, ut quondam terris Asirxa reliciis
Aiivili, vel divina: succurrilo Uammx. In ccelum rediil, cum bos esl exsus araior:
At qux inaluris jam viix adoleverii anitis, Quam vereor nc judiciis Pater almus iniquis
Ut vol morlali possit, vel nubcre Christo Ollensus, jusia lacinus grave vihdicel ira I
6l7 SECTIO 11 AT A MORAL". A 013
n.v^iuvoc. TipCo 51 9u xa\ aipx' ni6r(av. A 500 Tajpo, xxvo, 8tpi, xPu30 ^"i bpvi,
"( xA opavoisiv fioo v8a6s Xxpi; [aitavta
41)0 "Extt xal Iv OvtjtoTii v5o ,-! . "Oaia (xtv (bx uvojev pu xoiip t' Xa7ta8vo{.
"H).iT3 5' T-t Eit$c uiiv opxssitv Ssapxov, KeIvoc 7capUvTv jaev ttujoiEv pavvr.v,
'AyyiXixuv te to59wv xpatEpo vitjxs Tyavxa, ^/. Keivoiniv ] x"*f *'Y*1>
Kai yatav ixOrjpv jjuptiv opaviuvwv. OJ sciai jiETpEoujiv aTasOaXijatv \*?.
'EUtjVtov tfe iratalv, rel icaOeEiv x;tvot 505 O xaOap)i TfX<jvr, 8 xatrj-fa TEpia Xjieiv
495 "AXxap, e[iTTt<javto Oeo aT^aaaOai Xi-poi, Kai xojv Ijat:8 artv, IXi^Y'*"1 8' ;.
KH-ri;, avpofvou{, (Wi/o, XtT^ixova vSpuv, 'H(xv 8' o 6ehc iarlv eXe-j^IV xaxaxsJEtv
'AvipoovO'J, texiv Sr/.fjjwvar, tyis xoxf^v. IIapOEvTc. T 8' Hr.irtm Spov XpiTto a3iXf,o{
Ox olov, TtaOwv 8 xal atwv pi tXsuiov. EvaEiv poxeouc te toSOou xal aapxo pu;,
"Apst 81j npttiTcov 5' irXe-ro fiapfoiuvTiut, 510 ' Tpo aijjiaxEvTa 54ov itxOv atjiopoouir^

Liquefacta. Timor eliam Dei carnem constrinxil.

Est rlestibus similis, qui in terris cultor est :
490 Est etiam inter mortales animus Diviuilati appropinquate.
Peccavit, quisqus carni naiuram carnis experlem uiisciiil,
Angelicisque desideriis fortes ediixil Gigantes,
Et lerram expurgavit criminibus cleslium.
Graecorura li;ec flliis : si quidem Uli suis criminibus
495 Patrocinium excogilarunl, deos statuendo peccatores,
Furcs, androgynes, adlteros, deceptores bomintiiii.
Homicidas, natis crudeles, atque etiam parentibus.
Nee boc lanlum, verum eliam el ipsis criminibus sacriiicia oblutcrunl.
Adverle primutn deorum, quot dedilus fuerit flagiliosis cupiditalibus,
500 Qui lauri, oloris, serpentis, auri, niariti, volucrls ouuiesque induit formas,
Qiiasciinque Hi jussil celer amor et puer eicminaus.
lili quidem amabilem spernant virginitaiem,
Carnis compedem. lilis incredibilis sit corporis splendor,
Qui propuis onmos sordibus meliuntur.
505 Oculi est non sum obscura sidcra cerner;
Kl terra stabilis est, sed verligine laboranlibus infida.
Nobis lutein fas non est probruni infundere
Virginitati. Quid vero incredibile, si amor Christi regis
Sopial morialos afleclus et carnis impetus,
5i0 Ul ol in sanguineum fluxuin cobibuil haemorrhoissa;,

488 IlinSfiero. Tres Rcgg. \6^. , xal cxsiilalque ab Ecrlcsi:c seplis. Couref.
' 1-6t\<sz. Sic 1res Hegg. et Cliig. sup. lin xa-- 493 Kal yaar xdOijper. Quis l'acnorosos bouli
:-8ttsv. Male edit. xata . ad ea, qua? nes arcusare, et suppliciu allicerc audeat, cum e<>-
sequiinlur, pertinent : limor eliam Dei ineundi ma ruindem criminum Jii con vidi icui-aniur?
trimonii causa txttitit. Quo fit lit conjux cultor Dei 495 ", \1. Duo Regg. rl Cbig.
coelestibus similis sil, el inter morales animus ly.irj ot; iTjiavTo. Vide primaiu luieclivani in
ilcitali appropinquans. Jiiliauuiii poslalain, tum. I, p. I4i; et infra, lib.
i'H 'Arrxe n^arrac. Scliol. sic habet : 'Qi , sccl. 9a, poem, vu, vers. 92, ad , i
ipiJ.yyeXoi tot's Yuvaiil auyYsvovto, xal x Ttj ileriiiii legiiiilur isli versus.
aTUv a-jvaa; Y'YavT yvov-o, Ut tempe an 49t AropSnr. Duo Regg. el Cbi.\ avSpa.
gel quondam cum mulieribns congrediebantur, ex 499 IlpcinicTcr. Sup. lin. irputov tiv Oeciv,
copula prvereali sutil gigantes. Al si la vo iieinpe Jovcm.
tait Scliol. aiu Gregoriuin velle piiluvil, errore dn- S04 Spart fttrpelovGir. Reg 991 nf,ui xz-pi-
leplus est. Figineniiini isiud Grxcoruiu esse ail O'JT'.V.
I Gregorius. Jainprideiu explosa fuit ilia opinio, 509 'EptMtr. Sup. lin. pi.

METRICA VEUSIO.
'ni natura omnis cedil terrena, pavensque,
Cera veliil rapidis flaiumis admoia liquescil,
El limites bominum terret, versatque iremore.
(u terris porro qui snele Numen adorai,
Hic similis superis. hic divuui proximus cdi.
Is yero baud dubie fdo se crimine vinxit,
U-ii tenerse carni naiuram carne vacantem
Miscuil. aiigelicoquceduxilamore gigantes,
Criiuinibusque deuin purgavit airocilius orbeui.
I|*c Graeci inganl, quorum vesania divos
Coiididii auciorcs vilii sceleruuique patronos,
Fures, androgynos, mocebos, pestesque virorum,
Carnilices, ualos lollentes morte pairesque.
Quodque etiam multo gravius, tcmplisque sacris-
Ique
Crimina non puduil miseros ornare nefanda.
Pcrspicc, quam varias proles Saturnia formas
Patkol. Gh. XXXVII.
H Sunipseril, insause Veneri dum laxal babonas.
Nunc avis ciliciliir. nunc serpens aique niarilus,
Nunc laurus iiive candidior, nunc cygnus et auruiii :
El qiiascunqiie jubel nalus Cyiberide, formas
Arripil, ac pucri quamprimuni jussa l'acessit.
His sane probi'o sil ; carnem compede siringens
Virginilas nullit bis prorsus celebrelur honore :
Hi liei'i non posse pulen!, ul carnea nuiles
Kulgeat, expendunl propriis qui sordibus omites.
Asi a'gri est oculi iiigranlia cerner cul
Sillera ; sic lelltis, qiianivis immola qiiiescat,
Volvilur ipsa lamen exea verligine caplis.
Al nos virgincan probris conscindure vilam
llaud decel, el diuis iiisonieni carpere verbis.
Quid iiirum in medio si lixus corpore Christus
Humanos oinnes polla! violentos amores,
Sanguineum segrotie solo velul ante repressit
2
, s. GREGORII THEO!.. CAUMINUM LIUER I. THEOhOGlCA. 620
'/ x'/iifOr, yp xwv ;, f) Sa leOpiov A O ) votiouetv xjto wno6potjev,
AuaXtj irrjii TTJtxoi OiXev, eux' fiapavOTj. 525 "O xev TTxxaxoTTjTa x00? Ss"ia cywnv ;
nvpo, icfaiov xa\ ;, apyaXawv 'l 6' 6pvtv covixa ctij Ovjaxovxa veafetv
0T)frfov, Sa7tTOiv(ov mxpoi u,eXeiv xspaeast. 'Ev Trupl TixT<5[*evov, toAXv tiov | ,
515 uuA; XptTtavojtv uitipTepo?, \> SitoxTT)? rt;pa).7{ xovTj evov -j-ovov aUTO^vedAov,
Kacpot itpt Si}ptv ^eipwv. "il o YS Ov^gxovte; aeo>oi TeX6ou<xt,
Ox SOirvo; xdvodt io?, \ vanrio atv ; 550 Aat<isvot njpsvTi w50<;> XptixoO a3!).tjo<.
Eux! te, oTova/a ; o 'Ev 8' oXrYo8pavr| xeTat oOvo eutreoeac!.
Tf(x'/vx' ; o vir/iflai xa\ ^[iaTTjmv otSa, t etsopooav, o <iirv6eTat tjOotut
520 "EvOsv avaOpiuoxouai fov xa\ napxa Xitov- r^ooivvo npxecstv, \ sev oturpo apecov ;
t; T at TTaijxf,Tipa, ai 8', ox jx - XCw,
Ox Xt-pi amvOTjpffi zvo] ' wSti ; 535 " \ ev xpwatxai v teXa^esuiv iotjxaj.
O nripafTa ?X'J<11 Wjaou, xa\ 8u.vta 7i-pTv, lluvOvou.' ; tpuTfcov, Tpuyovoc piXtoie
"H 6' ? ; xa't auaXsouj xXaSeva; ; Xt)pto0e3', uviXexTpov ihv noOouia .

Quae ipsuni icligerat (Deum enim volcntem furata est, el profluvii

Squalcns fons tunc vigebat, cum aruil);
368 369 A(lt vim ignis, ensiumve ct aqua;, mmaniuinquc
Feraruni, cum sacvis lacerantiir membra eornibus.
515 Animus Christians major est, cum persecution!
Tempus iiisial contra Deum bella movens.
Nonne insoinnem ducunt illi el sine leclo vilam ? .
Nonne preces gemilusque perennes cdunl? Nonne lacryms
Madeul? Nonne nocturns diurnisqiie byninis
520 Hunt- prosiliunl viiam el corpus liuquciiles?
Nonne lenui viclu spiritum sustentant?
Nonne pro domibus spciuncas babent, rl pro slralis saxuni,
Vcl molles herbus, aridosque ramos?
Nonne carnivoris l'f ris contubernales habitant,
535 Ut nequitiam carnis el vincula eflugianl ?
Quemadmodum autem avis phnix, ut fama est, moriens juvcncsrit
In ign genita, post uiullorum annorum circuios,
Ex veleri pulvere novan) prolem se ipsa generans,
Sic illi prefecto morientes semper vivi exsisliinl,
530 Flagrantes ardciili desiderio Christi regis.
In inlirmitale autem pus siluni est robur.
Huec qiiis perspiciens, fdus inirc cum caslis
Carnibtis non gaudebil, cum exarserit flumma mcliore?
natura omnium parens, tua qiiidem, non mea miraciila narrabo,
535 Quaecunque in terris el in mari fecisti.
Audio quod alata turliir, lurlure dilecto
Viduala, conjugem suum casia lugens,

512 Eiz" tiaprei\. Int. Coisl. ,18 ^ Conslit. apr.nl., apud ill un Joros. Cnlc h he
to SejiaTO vOaXev, 5 xapavOetua p'eiv resnrrectione. el apud llerod. lib. .
-. Tum scaturiebat, cum ticcalus eil : tum 531 'Er S' i'.byoSparh}. Sic Paulus II Cor. in,
florebat, cum ticcalut fluere. desiil. 9 : in infirmitale perficilur virlut
. Ri'g. 991 addilTs. Lacerantium 532 i".Tr. Sup In. cftXoTJi. fJOom.
vel p.issive lateralis. Sup. lin. YAoi;, iaobioi opxesTi, cum catlit
522 Afiria. >;1, slrnguta, cubile. corpnribus.
525 ', id est , carnis 533 7.
puai Sup. lin. iOpu.avflTj.
libidinis facem, loniiteni. 534 r xa/ifttfifiipa. O rerum natura pa
526 1. De bac ave pltiriina legunlur, lib. v rent, o maxime dicuin. Bill, non salis taule.

METRICA VERSIO.

Profluvium taetu (namquc est Crala salinem 3 Experles, sylvasqiie truces, atque invia quaM-uni
Illa volenle Deo, siccataque vena cruoris), Cu uquc fens habiianl, fugieulcs vincula carnis.
Aul gladios, undasque graves, flainiuasquc feroces, It phnix moriens primos revirescii ad annus.
Immanesque feras taanles corpora snela? In mediis flammis post plurima lustia renasccus,
Chrislicolis animus circum prxcordia major Alque iidYuui veleri surgit de corpore corpus :
Exilit infestus quoties movel arma lyrannus, Hand secus egregia reddunlur morte perennes,
Pereequilurquc fidein Christi, belloquc lacessit : Dum pia divinis ardescunt peetnra flammis.
Tum vilain insoinnem ducuni lecloque carenlem : Corpore in afilelo sita vis roburque pioriim esl.
Tum gemilus lacrymawpie fluunl, lum vota, preces Ila'c quisqus bene perspiciel, cum corpore fdus
Tum dulces hyinnos noctiiquc diiiquecanenles [que, Non feilet, poslquam meliore exarserit igni.
Sidra summa pctunl, mundoque et carne i elids, rerum natura parens, maxime divuiii,
Tum lenui viclu siislentant corporis arlus : A/bilrlo qui cuneta regis, miracula pandain
Antra vicem tecli pnebent vasla-que caverna!. Jam tua, qua: terris lucent, vasluiiiqiie per ;rquoi.
Strata lapis, inoesqiie herbu:, laiuiqiic viroris It seiiiel est dulci lui tur viduala iiiariln,
621 SECTIO H. POEMATA MOR \ 02
04 U-/tz3.i togiv SXXov r xaOrapOe xaXt;. A O6' ? Tcpo/EouTiv -j itOov, Siovtos
"Opvt sofj 1 ><1!'. 8' iyvoc toi, asov apsiwv ! "pta (jiapYaivovTs, eirrv rjea * ysipTi.
Bit) OSs u.ev o XaxEpua '00?! * Ka\ p' ot (Xv iiyaSssatv eitataaov (",
Zibet xoupi8toto raOou TjjtTjOstja xopuvrj, [aCixl] To 8" ai.r/f'ji rs yiXouit iXai, xa\ Oso-u.b puixo;.
nvTi Tioutv jTuyouuo, etevv tXov e-jvtv ). 555 Oioioxo 8' aXXoiaiv Eitapxtoi tcXeto !?;;,
'IjtOit 6" sivaXoni vpio;, rcapot av aO;ffj.o, " tve, o! tojv yovou xa\ nvx' EpasavTo.
'A(i?\ -;, toXXu 64 uaocposuvrji t f*uTXE, El 8 xa\ 9pa8E3t iaocpo<jvt] tt jjiiyXe,
515 Ki\ 8aXau.o)v, aXx<4v . Axi) 6i xvOS' [ , ah 8s aapxb Xov vjov oTt tk6<J(ISI,
'AXXoio* o nXEOVEaaiv vo; jtoTffbvKii , [avaies. "Hv efrj ; Exto 8 Xyw , <l> \ xa^xC
'AXXoi 8' dapivfl xovt] tXTt|Tt yavuvxat, 560 Et ,8' o ffopxb vaiia X<you (fst, ) ' Oti>-
Kl\ lOlSOVE. MTpOV 8e (fll? 76l)XS 7c6otsc. Etxv, t tiXeov fAtv iota^xtvujLvoi!Jtv ; [sev.
Knpi 6' au iXcVtTjto ev<0{ iTiv ratatv, Et *. xa\ iueowv csi; Ss/eto, XX <58' fajiEv,
650 'Ilspfoi; Xiot; xaVjfj' 1 os'Jsi. floXXxt xat v/vtj tpato; xpaTsounav ETjiijV.

Non adniiiiit alitim mariium suiim supra nidiim.

O sapiens avis! mortalibus autein casia vila quanlo praslaulior?
540 Quineliain vel grrula nigricolor ipsa cornix
Vivit, abjecto omni niiptiartini dcsiderio,
Oinncm maritum exnsa, poslquam dulccm conjugua amisjt.
Piscibus vero marinis sua lex est, paucis qtiideui nrglecta,
Circa nuptias, iino pluribits lemperanliaj cura est,
545 Et cubilium et uxoriim ; jusliiia hic qunque rcgnat.
Alii non ptiu ibus quam uno pariu laboranl :
Alii aulem solo amore verno delectanlur.
Et pars major. Mensurain vero natura mposuil desidcriis.
370-371 Tempus vero rursus placidi aiuoris est omnibus,
550 Aeriis, marinis, el qusecunqne super terrain gradiuntur:
Nec ultra limites etfundunt dcsidcrium. sed indigent
Tempestivo lascivientia, ut ca ver sliraulct.
Alia quideni coniiiiistis rrtiunt nupliis ;
Alus vero dilectx ennjuges cura; sunt el lex anions.
555 Unius feliira! alus sullicicns est inislio,
Ul ferunt nounulli, qui aniinalium partus cl omnia consideraruiu.
Sin aulem vel ralione carenlibus leinpcraulia; aliqua cura est,
Tu lignicninm Dei, non loiam carnis legem astringes,
Si volueris? .Mortalis ralioni cedil, velul a igni.
5G0 Si aulem carnis doiuiua non est raiionis natura, sicut me Demi) effet it
Imago, quid aiuplius nobis esl qui sdrm molibiis ugitaniur?
Quamvis aulem plurium indouiila sil natura, illud lamen sciinus,
!S;cpe coniiiiuueiu naiuram coercel prxccpUuu.

558 O iyetai. Idem teslalur liasilius, liom. 8
in Hexaem.
541 Kovpilcto. Sup. lin. ex tc-jpOevEtj. Quasi,
tirgo virgiui nupterat : tantaui cunliiieiilia; lau
den coniic.lius tribunnl, qui de avium natura per-
Iractarunt, ut exslincto conjuge, non parvo tem
pore, sed novem etiam axiales in summa casiimonia
vidu* persvrent. B:ix.
542 Evriv. Duo Regg. 6pvtv.
54 Tkcio. Reg. 9'J0. Chig- Tixotuv.
MTRICA VERSIO.
Exsiincium gmit assidue, luctuque requirit. I! Ac qusedam mislim cocunl discrimine nullo.
sapiens volucris ! Morlalibus aulein Ca:lera legitimo coilu dt-linii amorem
Quanlo virginilas landem prxslare pulanda est?
Grrula quin eti-iin coruix orbata marilo
Trislis agit viuni, cunclosque exhorret amores.
Nec vero nuilli circum connubia pisces
Finibus excedunt legum, lemereque Teruntur
In Venerein : vilain sed magna ex parte pudicam
Tradiicunt, llialaniosque el jura uxoria curant.
Namque ei iain in magno legis vigel sequore regnum
Sunt quibiis est uno parlu contena libido :
Sunt qui duiiiaxat sub verni lemporis lioram
Feminco coitu gaudent ; natura modumque
linposuii Venen, et rbidos frenavil amores.
Omnibus ac rursus coeundi lempora certa,
Aeriis, quaequein terra vcrsaniur, el alio.
Namque animal nullum lines excedil aiuoris,
Sed tempestiva stimulala libdine cuneta
lo Vciierem exorlo lurgcnta vere feriinlur.
550 7. Sic duo Kfcgg- Edit, prave nalav.
551 ' xzo. Re^. . , !;93 !f-
aiv pro TtiOov.
556 Hdrz' iflpcarro. Reg. 39 ol Coisl.
paiavTo.
558 >i" /. Coisl. o/t.
500 ". Duo Regg. et Coisl. 6;.
562 Ei toi. Coisl. E? Tic,
563 . Duo Regg. iew.
Turba, suis rbidos sedans uxoribiis ignes.
Sunt eliaui quibus est unum salis edere li-tum,
Ul scriptie rclulere suis, quos noscere juvil,
Quoique et quam varios pariant animanlia fetos.
Ergo pudicilix cum quamdam animanlia ciiraiu
Rrula grant, tu quo.m summus Dominalor oly-mpi
Omnipotente manu lin vit , non coinpede lolaui
Aslriuges carnem, modo sil libi pronipta voluntas?
Sic eleirm es latins, ralioni ut ceder recta?
Non minus ipse queas , quam ferrum cedeic
[flammis.
Quod si ul me divum efTert clestis imago.
Non iiidcm tenet imperio mens optima carnem,
Die milii, quid landein nobis animalia cedunl,
Molilnis omnino si nos agilamur eisdein?
Q.iaiii|iiain autein iiiulti aieclus rapiuntur inomnes :
Communis lamen baud dubic natura frequenter
t3 S. GREGOR THEOL. CARMINDM LIBER I. TIIEOLOGICA (&\
Kal Y<*P Ijxoi 8u.a; aUv 6ux>(ov- XXa ji' 8r,ee A O uiv itiorov ?YWT iojxai. 'Ai'/.' . xapCo*
565 Exaupo Xwv, apxa cpptov 78) o- te-j-ei, au^yl^ xaxtTtv ^ xfju.o.
Xptio>3uv0aveVYpUX8o(jiat,(J{5iivaEp0), [pav. O8 mipo? paXcpoo bia.-p%si, 4)0- Yaftj,
llvxa -fpjv Xptsxoo, K&fov, 8i(xa(, ?)Xov, ifEpJiv. 580 !0^1'$]1'.<8(;
"AXXw 6' atojiT) ; 8si, ox ' ipwxo 'Iy.O 8' -xitup; irit , xa\ o itup\ SajAvax' -jtTx;)
ewrpo'j, xjv oOxt jae9posvTv xaXouutv. "E[iitupo- aE6xsvoc 8, uiai); 5iaX(A7tsxat X(t,.
570 '( (i^v Y-P^ 0<18,6%{ O8s Xo jjtYvt]!jaa 3i8tpov Xjxov vXxEi;
Zwstv, 8iiii)VTa x' Sxiv v,,ov> V xivaxxov. OS" 8au.a{ SajAaaxo ; 8' o uXaj jxs atSf.poj
"AXXo? 6' au jlu Xopov o-f^EXO, iXXo; 8o>8i;v, 585 eetvjxEvo;, SXXoj 6e aeXoiexai Saxt pau.
Tfy/ SXXoi tptXiouaw, oistuysv &XXo; oux;tv. T8axt p.sv aaXa xev, ^ 8' 5p' XaEu.
"AXXoi 8' au u.sp<5raaeiv arax9a xovxe?, " xe 8' au xa\ xu>v8e rapoxspa Oapax' ':,
575 'Eixaxt* valousi, poxiv 8' Sito xtjXe Ooust Tic xev apt8,uTEisv ; :i\ napa wXX' ayepEsiv.
npo(fpovu>. 6' umrcov Ixl vov a^uY^Essiv. Ila^Et yip X<5yo; abriiiv eSeh zavcoSa-os:

Nam et mihi est corpus simile : sed me viitxit

565 Eripieris mundo crux, cui gravem nitro affixi rnrnem.
Gum Clirislo eniin inori cupio, it siiiuil siirsum ,
Omnia ferens Christi, vcrbuin, corpus, clavnm, ad vilain rediium.
Alii sua spnnlti carnein doment, non ex aniore
Divino ; quod nequident temperancia tppellatur.
570 Allameii premium est a Deo datum, sine labe
Viverc, tranquillamque habere inentem el immolant.
Alius gralum borrel vinum ; alius epulas,
Quas alii amant, od it; alius odores.
Alii vero rursus inimiciim hominibus animuni babentes,
575 Loca remotissima habitant, el ab boininibiis procul fttgimit
Alacriler. Tu aulem incredulam babes menlem coelibibtts.
Nee tauten incredibile ego credidcrim. Sed specie limoris
Fugis, connubiiquc malorum nunc es obliliis.
Nonne per ignem ardeniem curril, ac veluii per lerram,
580 Salions brevibus pedibus parva salamandra ?
Empyrus est piscis, nee iniido igne absumiitir,
Ignitus cum sil, verum ardeos in medio m. ni eflit Iget.
Nonne lapis magnes mortarium ferreum (rabil?
372"373 Nonne adamas iiidomilus est ? est lapis qui scintillant non edit
585 Quamvis ferro pcrcussus ; alius vero mdica aqua "m'usa igiiem concipit ;
Lux aulem, quam aqua elicuit, prolinus oleo exstinguilur.
Cxlera vero et his quae majora sunt miracula
Quis recenseai? Si quidem plura Tas esset narrare.
Ludii enim summa ralio omnimodis figuris

505 . Duo Regg. 18). vivere dicilur. Vide Plin. lib. x, . ".
570 "Ypto. Duo Regg. . 581 ". Nomen esl cujusdani pisris flani-
578 Tijio. Rcg. 39 et 995 toiqjv. mei atque ardenlis in mari viclilanlis. Mox pro
580 . Salamandra animal qnadrii- aXiir,?, Reg. 990 4Xt).
pes, lacerlae simile, stellalum, cauda brevi, propter 588 . Sup. lin. napssxt. Coisl. [liXa pro
cxuberaiiicm quamdam humoris copiam, in ign .

METRICA VERSIO.

Vincilur, et mandata Itibcns divina facessii.
Nam mihi nee corpus dispar, carnea moles :
Et lamen exlraclum mundo crux compede firma
Viuxil, eique tucos allixi corporis antis.
Namque ego cum Christo cupio decedere vita,
Ul simul ad vitam rdeain, simul cibera tangam,
Cuneta ferensCliristi, Verbum.carnctnquecadticaiii,
Clavosque, el mortem, et rediviva? luntiua vita;.
Sponle doutant alii carncm, non coelibe flamnia
Inccnsi; quare nec virginilatis honore,
Nec titulo (lipia est talis compressio carnis.
Nec lamen xterni venit hoc sine numinePalris,
Di quisquain Veneris fd;eque libidinis expers
Vivat, el hoc l'ragili maneal Iranitiiillus in evo.
Inventes eliam, qui dulca vina cibosqne,
(Jnos alii qusp.runt, exhorreal aiquc liquores.
Sttnt alii rursus, generis consortia noslri
Qui fugianl, hotninumque odio loca sola scquaniur.
Ast in clibibus lu lantum incredultis havres.
Quanquam incredulilas, nisi lallit opinio meinem,
Non adeo in causa est, quam quod limor orrup.it
[arlos:
Nec mentor es, thalamus quoi secum incommoda
[portel.
Prvula flammigeros curril salamandra por iguos,
Ac velut in glida figil vestigia ierra.
ICmpyrus esl piscis, qui iiunquain absiimilur igne:
Verum ardens mediis effulgei in xquoris undis.
Nonne eliam cogil magues assurgere ferinn?
Nonne adamas iiianel indoniiis. nec viribus itllis
Frangiltir? In saxis qtnedan lain dura vhlebis,
Icliltus ul iiciineal fertim bis exluitdere llammani.
Infusis alitnl iympliis rilo coin ipil ignem:
Qtiasque eliam saxo flammas expresseril nuda,
Prolinus infusos liquor has exsltnguel olivi.
Gaitera de genere hoc, nam pliiriuia dicere pn m-
[ pltint est,
Quis tandem numerare qncat miracula Vcrhi ?
Mens eleiiini sapiens ludil, spcciesqiie cralas
Temprt arbitrio, cl loto couimiscel in oi!,c
C5 SECTIO II POEM VTA MOnALIA. 62C
.'DO Kipvi, ib iOsXst, xfau.ov 6Xov vOa xal vOa. A MaivjJtEvov. IIvxo? k (list, /at Sflpov avisiv.
S" iA ixXeovov u,u9T!joAat, &v u.cv,ax{/{ 'Oxeavb 8' ox Xxet1 iri> xOovbc, six' liA 4
"ESpaxov, v6i 3c6Xot, aivS' oCaxa itisxcv Sioxav. "Ep/sx' aitsiyjJivoiij iSTaaJtov ioOioiat;
OJx e^4 i^v ixoxau,oJi xxio 5o; axb -astv ; 05 Ka\ixs8c'ov xal irivroj sit' tjtm Ktp-jispioiaiv i
K'. 8s vfio iteXafcdTtv ' t|Mvs<ji SsSoOat ; "AXXo 8' ou poo ebe icupb Xuy, si exsv ye,
593 EI 8 ic-jpb i>Xi>y<5ev:o; Svw Spjxo Xp.a3t AExvativ axoicXwv aropcUYsxai oXxu ,
[irjxv'jtj ; icoxajx. Ta 8' jxtxxa ".YI, Xpiaxoo 9sXovxo{.
'AXX' jATrr,; ; ictxp;v Siavfosxat aXMv, OlSa xa\ v jaatoatv jxoia Oapiax' aai.
\ icoxafi ix:p sv, o-J8' OSaxt .<^1 uSwp. 610 "Euxi xi v xapnom xspaa6oXoj , w vaitou-
Na-at 8' ex icsXoyouc yXuxpbv icoxbv Spsovrai,
Nra |i<5> 7tsXovre{ iitsiyojiavoj icox\ .. "0? lO'jvo;, xtiv Siaa (pet siStopo apo-jpa,
GOO Eu6oic 6' 5p' ticuna Opasv ro5pov, o8' sic- "EaxX^xb; xa\ utsyxxov - 6u.ac, oOx' v\ y<*'TI
[fpanev Asxai, oCx' 6,u.6poi<n ntat'vsxai, XX ici:yyev
DopopAv, X^ xXijta, naXiaaxoti p"s8poi AaXso;, xspacdv axspstbxspcii j^axa itvxa.

590 Vcsiiens commistim bine el nde loluni, ui ci placucrit, nuinduni.

Pauca lamen e multis referam, quorum alia ego ipse
Vidi ; aliorum autem libri, aliorum aures niilii lidein dcdcrunt.
INoniic nuns lliiviis omnibus declivis cursus?
Nonne unam legem habent sequora lilloribus vinciri'
595 Nonne ignis (lamina sursum ferlur crebris saltibus ?
Verumtamen Ou vins amaras perineal aquas,
Quamvis fluvius sil ; nee aqua aquae miscelur.
.Nauta; aulem e ponto dulcem polum hauriunt,
Navem flu en lo admoventes refluenti ad terrain.
COO Jam vero Euripi audacem vidi mealuni, el incflabilc
Freturn, maris clavem, uudis resilienlibus
Furens. Ponlus vero finit, et Ouenlum redil.
Nonne Oceanus recedii a terra, deinde ad lerram
Revertilur impelleulibus irruens fluctibus ?
605 El (vicissim) terra et ponlus (cernuntur) in lilloribus Cimmcriis?
Est alius ilerum fluvius ignis -, si quidcui vera fcrunt ;
Minx scopulis manat traclus incredibilis,
Igneus fluvius. Insociabilia mista sunt, Christo volenlc.
Novi ct in parvis similia miracula proferre.
610 Est quoddam in seminibus cornu 'actum, lit aiunl.
Quod solum ex omnibus, qiioiquol procrai vitje datrix terra,
Higiilum el sterile babens corpus, nequc in terra
Solvitur, neque imbribus pingiiescit, sed rigescit,
Ariduin, cornibus solidius, in oinnes dies,

90 Kiprd. Cbig. xpivaj. Reg. 993 et Coisl.
v pro SXov.
5i)i leffOat. Regg. tres el Cbig. tpspsaOai.
505 IJvxro. Reg. 993 el Chig. .
596 . Is fluvius esl Alpha-us, de quo
loi. I, pa;. 787.
605 ' oi>z- Ita hahent 1res Regg. el Coislinianus.
Edit. 5' ojv.
610 . Semen est durum quod cum
frumento cl leguminibus una nascilur, colore ni
grum, rolundum el magniludine grano mihi par,
3uod cum aliis leguminibus cocluin duritiem non
eponit. Dictum vero inde est, quod inter semi-
namliini el araiidum cornua houm (angat, et in ea
incidat. Mine Plato, initio lib. I)e legibus, xspa-
o6<SXov (licit liomineiii iiidocliini, continuai em, le
gibus non oblemperaiileiu. .Mt tot 4TT'VTlxotl xuv
icoXtxiov fj[iv, o:ov xspaa6Xoc. Ne quit inlet nos
exsistal fit-is atiquis seminis quod cornu letigit, na-
turam imitans, qui adeo durus el prxrracltis va
dai, ut einolliri iieqtieat, sicui ncc semina illa ign.
611 Zelupo. Reg. 993 ESwpa.
612 ' xal uxsfKzor. Coisl. sup. lin.
aSi4<T]xof. Duo Rcgg. &xt)xxov.
613 nialrbiai Duo Regg. et Coisl. Biaivsxai, wo-
descil.

MTRICA VERSIO.

Ex mulls nunc lamen memoranda videntur, Oceanus, rpido nunc verberat impele lerram :
partim bis oculisvidi, partim auribus hausi; Cimmeriaque tidcn n ripa nnc hmida lellus
Partim eliam monumenta fidem mihi prisca dedere. Cemiiur, aequorcis nunc contra obducilur undis.
ih-clivi labuntur flumina cursu? Est alius rui sus llaiiiiiiis anienlibiis ainnis,
lilloribus sxviim constringilursequor? Si modo vera feruni, /Einieo vrtice maane.
levis natura fertur in allum? Minim profluviiiiii ! nexu sociatur amico
Et lamen est fluvius, qui salsas perineal nulas, Ignis ai|na-, coeunt Christi contraria jussii.
Mec quidquam miscelur aqiiis aqua dulcs amars. Quin eliam in parvis eadem miracula lucent.
Al licet e pelago nantis haurre fluenta Esse feruni seinen, quod solum ex omnibus Ulis
Dulca, si refluum ralis admovealur ad amnem. U here quae gremio lellus largissima fundit.
Jam vero Eubocum vidi iractumque Trelumque, Corpus habet rigidum, nee ierra solvitur unquain,
<juod furil insanis crebro redeuntibus unds : I ihre nee selherco pinguel ; sed tempiis in mue
I oda fluit refluitque, ct rursum versa recurrit, Dclixiim siccumqiie niaiiel, nee cornibus nllis
Ac modo deserta repetil cilus ai'juora Ierra Durilic quidqiiam cedit, quod scilicet ictiim est
627 S. GREGOKll TIIEOL. CARMI.NUM LIBbR I. TIIEOLOGICY (28

615 Oj - xipa.; i6AT]X Job; xipa;, eut' pcTjpo; 'EvSe Sxij; Ocbxout, 8txaaro5Xo; >; ti; /-,
AEjitEpl] jrrpoxTl^tv f)v ; xapirtv Spoupav, G50 'ECouvt|, vw[jit)<te 6xi) tiXavta,
"EvOsvy x XEpatov xa\oOvo(ia xa\ usiv xv, '; Soxst, itaXap.T)at, vov 8e ij^iato xa\ *.
Et t tiv' aXXov faasi <ro?o\ -pv o yP >- Ka\ Jpoto; eE88oCEV, * u.i cet.'Q; C Xovto
cuj?. IS'Sxoue xa\a<j' 6tf,aaTO ^- E8ov rcsp vtoio Xeovtoxjlov Jpiapoo
EC(xevov, Or,pb; S uivo; i:s8au.vaTO xipU
C20 ^; |iev AaXsoueiv 6(io!ov avOpeTtotn,
^; -cpr,; t)X<j[jiove, v 8t8a|V C35 KaE f o . ^v.xeusv, 8' farro p>jxXo; Or,p,
Ef8ii>Xov ' aavOv '; Xoifiov j9p.a, xa\ 8v aavciixsv Svaxta.
);, xpyTa8i]v Ie\; 8 ; w;. "; 8e xo\ apYt8ov:a Japv, jisfaxriTEa Ojpa,
xipaxE xXirtoysiv u.>; 5:. "; 8' epaTxpio; 'Iv8o Syst xaDirspes ; Xytp xvrpip,
625 Titiaxo; &-pcvi6xetXo; -cuo 8<5u,oio, NwpAv oT te vja Sfjxaj - eXfavTo.
'Av8p4iEov iivijie, xa\ fjnaEv v6po; axou<v. 040 ToXujei;, 8 Ttpu-o u^iaro Oj pa 6a -!,
"lroiouiv 6s xbXwe; aT.f,opo. tbv xaGOrepGEv Kb\ u^ov auxvt Otjxe, xa\ faayev apjjux Xiupov.
Bavot/Jiv. J/wyspf] 8* 8t' +ipo apxxo; Seii, 'AXXa <rt xa\ OfjpEJi vust; itXov < jispiteeeiv.

GIS Cujus cornu tetigit bovis cornu. Cut) araloris

Dexiera in suam seinen terrain funda,
Unite isliiri ex coriiibus ei nomen et natilram habet :
Sive aliquant aliam sapientes nortint causam ; baud qiiidenl ego.
Haec natura prostat. Tu vero audi, el quanta ars efficial.
374375 620 Siui'iii cnlm loquunlur velut bomines,
Vocis aemulalores aliena?, quatli dciilt
Visa polilo in speculo figura
Slurni, furtivainque edens Voccm astutos homo.
Et corvi pariler luraniur voccm. Sic eiiam pulchricolor
625 Psiltacus adunco ore intra plexam doiiiuin,
llumanam vocein mentitur, et hominis* atireui I lit.
Equis auiem sunt funes penduli, per qttos
Gradiuntur. Tert-ibilis eiiain per aera ursa lnrcdii,
El in judicii sedibus, vclul gravis judex,
630 Sedens, llbral recia Justiliae pondera,
Hi videlur, pedibtis, menteinqite bellua nieitlila est.
Hjee morlalis edocuit, qua; natura non (docucrai). Sic ct leonis
Vidi robuslum supra dorsum, leonis magistrum
Scdcnlem : bollux fcrociam manu dumabat,
635 Et lie miideni aurig; vices gerebat, (era anient rugieiis parchai,
Pcsliferum deponens flaium, suoque cauda adblandicbalur domino
Similiter aulem elephanteui gravem, ingnient feram,
Indus puer dorso insidens, regit exiguo slimulo,
Movens perinde ac naveni corpus foriis elepiiamis.
640 Audax quicunqtie primus voluit feram domare,
El jugiiin cnllo imposuit, el porlehinsuni duxit currum.
Verum tu feris plus tribus quam bominibus,

624 ,Epazyjxoc. ' paoutav xpoiiv . G28 it' typo. Sic duo liegg. el Coisl. Eil. xa\
627 Se. Chig. v maa\ Si. Duo Regg. ijpo.
Cl Coisl. virosl 8. Sup. lin. v -.o;-oj!. Mox.t/)- G3G 'Piijra. Sup. lin. .'.:.
epoe, (UT^opoi. Int. Coisl. ;'. 63d Kpazepov. Coisl. xpaispiv.

METRICA VERSIO.

Cornibus obduris validi bovis, arva colonus
Dum seril, ct fido Cercrem commitlit agello.
Atque hinc naluram cum nomine traxil eamdem :
Pli tarnen est doctis pnesiantior altera causa
Nota viris, nostra: quae fallu mentis acumen.
Hxc natura fcil. Jam vero perspiee, quantum
Ars dominum eAiciai, naturae jura rsolvons.
Sturnus enim nostras rundiscil reddere voces,
Atque aliena sito garr lu verba pro fa ri,
Qux visa in speculo slurni depicta figura
Kdocuit, virque ingenio pr.vclarus et arle
Slans reto, slurnum sluriiique in imagine fallens,
Dum sua furtiva modulator carmina voce.
Nee minus humanuni videas eflingere corvos
Eloquium, ac noslris crebro scrmnnibus uli.
Sic eliani in cavea pulcher canil ore recurvo
Psiltacus, et voces hominum meniilur, el aurcs
Cantu sa'ps suo nostras avis improba failli.
Pcndulus est cii.iut lunis pleiumque cabatlib,
Per quem non aliler quam lalo tramite letra;
Forlia membra trail ut: liquidiimqiie per aera fei tur
Ursa, sedensque gravis, velut ad suhsellia judex,
Juris, ul apparel, reclissima pondera libral
Anteriore pede, et simulai fera Indina meutern.
Arsque hominum doeuit, quo.l ei natura negarat.
Quin eliam Iwerentem spcciavi sa-pc leonis
Dorso liomineni, sxvanique feram nianus una do-
llle quidem auriga' rilii tract abat ballenas : [inabat.
At fera pcsliferum linquens aspemma flaium
Parebal, dominumi|uc snnni niulccbat kmice
Insupcr bori'ibiles ducit inaniis Indica barros,
Exiguisque puer si i rinitis niilcscerc oigil,
Sessorque iiiirepidusvalidissima membra giibernal:
Non secos ac clavo regilur laiissinta puppis.
Andax qui rallient primus uiollire fcrinam
Tcntavit, duroqne jugum grave nectcre collo.
Nee poTicnlosum trepidavit dirccre currum.
l'.ryo liomiuum fcneri vilain prafeiie fcrinam
023 SECTIO II. POEM ATA MORALTA. C30
! eijpaiv (xb xaj^s ?r, patv, ! S1 Saxiot A 'Ev imjvut T.ilsia, v Xo;sivi Ipvo Xatri,
E:jI xaXo, xa\ jxOov er:5o0ov eyyu; x0VtC> Ka\ xpivov v leSfoiei, xaUv tarsus! yoM)vi.
645 "Arpts, ra;0ai tj^ov ?u6pijsi . lapOEvs, x(5iu.ov itavTa, xal [Sioio
; ; liajov r,v f^O^ps vev6Xrjv ; 'OaauivT), XpcTO'j rs'Xa i'ixaao Xau-itEtouvro;,
'' o too jjiQfj-E v<5o xaap povovTC 6G0 Kai jjipt XEip4 Xosa, te^j ays itacrrSo
'AXX' o!' opaviou; te voru.aTa, xa\ 6u.a 4yv>
'Avipa 8rXu-pa{ te. T4 yp irXov v heXessi- TEpuvTj, 5unvoio, Oucisoc j xe (lpotai
650 Suva- 8' u-oTpoi psTal, \-jvt 8 xXsuOo Mgate opavioisi jrjpov teov, vOa xuGefrtv
'E Jtov airiJEVTa. Tb 6k 7Xov Ejxvoio. 'AcpiToiai TrdOoui ., xal xXXei xXXo,
n^otJt (iv ' mxE'XXop.ai opavooiTUv. Kpumov xpuCTaS.), xai ai^X^VTi beivov,
riapOvT], o Sa jioi iEpix^So, Gi xev pujxvi] 60S Xpistv x4 f*P9 pixuSio aOXov pa-
Ilvtoltev, eu s6a-jia, xa\ p?eo Efij,
[tt}]V,
655 Uapvapo v Xasaiv, ibiatpipoc v aieujiv, Xpttj-ov aESvurrijv. 8' avqjge xaXiwpijv,

Siquidem ferarum naluram vis nflexil : lii vero api i non sunt ad disccndas
lies honestas, quamvis rationem adjulricem prope habcanl.
ois Barbare, quomodo tu laniam facis injurian) mani
Figmcnlo Dei? Quis lantopere suo inimicus fuil geiiei'
\erum non talis mihi animus est recia sapienti :
Sed iiovi clesles animis, et corpore castos
Viros muiieres. Nam magis inier se diffrant corporibus
650 Communes aillent utrisque virtules, communis etiaiii via'
Ad sublimera vitam. Praecellit aulem qui sollicilior est.
Usee quidem mando affinibus in clo versanlium.
Tu vero mihi, virginilas, curam gre, ul munila
Indique, recte incedens Deo et perfecta sis,
376-377 655 Margarita in Iapillis, lucifer in sideribus,
Inter aves columba, inier arbores ramus oliv,
El in canipis liliuifl, et in mari tranquilliias.
O Virgo, ornatum omnem, cl quaecunqiie grata vita;
Abjiciens, prope splendcntem Christum consiste,
660 Et manu manum tenens, tiiuin ducito intra cubiculuin
Gralum, siiaveolens, odoralum, ul ungucnlis
Misceas cuelestibus unguenttim luum, bic effusis
lneffabilibusdesideriis desideria, el pulchriludini pulchriiudiiiem
Celatam cclal, et splendenli lucidam,
665 Christum habeas gloriosa; forma; egregium ainalorem,
Christum sponsuni. Christus vero aperuit teginen capitis,
644 '1{>0. Edit, male rcip^orav. Cod. 991 sus qui legunlnr supra, v. 576. Delevinms eos.
sup. Mu. 3oi6ov... (xoeov(Xoyov), non tain qui auribus 653 'Bpvurtf Int. aaXfji.
personet, quam qui meiileni inlus lluminet. 656 'Er Uaecir. lia Reg. 991. Coisl. sup. lin.
651 . Chig. cl Reg. 59 ad margincm v 8v8poic. Male edit, v Xyejiv.
O^TjAv.Coisl.inl.u^TiXxaxov. Ibid. lefl.vow, 060 . Ad margincm vuuixb; olxo.
plus aulem et qui mugis desiderat. Int. 4 jtouCdv 665 '. Duo Regg. el Chig. euatpov.
xal icpOu{io;. In edil, el mss. sequuiilur lies ver

METRICA VERSIO.

Non dubilas, si, cum naluram iuflectat carum i; Ncc mentor cs, llialautus quot sccum nroninioda
Vis honiiiiuin, labor assiduus, doclrinaque longa, | portel.
Hi contra indociles perstent, nec fleclere ineiilem Il.i'C sunt ccelipeue classis qua; mando propinquis).
Ad ineliora qucanl, quanliimvis sermo propii)(|uiis At lu, virginilas, vigilanti adnitere cura,
lusonet, et recti prseccpla instil let in aures. Cndiquc presidio septa ul sis, el pede redo
. quid laiilum Regis fignienta superni Incedas, placcasque Deo, perfeclaque vivas,
Ucpriiuis, el tanta pergis conspergerc laic ? Margaris in sazis. alque inter sillera cccli
Tanine suo generi quisquam fetus cxslilit hoslis? Lucifer, in silvis frondosa* ramus oliva-,
l mihi non animus, non est sententia talis, 1. ilium in berbosis cam pis. avibusque columba,
>ec euivis.alii. ratio quem recia gubernel. Traiiquillosquc secans Ductus litlissima puppis.
Niivi ego clesles animis et corpore puros Virgo, niundum oinnem fugitivaque gaudia vita:
('troque in sesu mullos; nain feiiiina solum Abjiciens, celen cursu le adjungilo Christo,
lloboie membroruni cedit : commuuis utrosqtic El maintins complexa inanus iiiducito la-tinn
liill.iuiiiiai virtulis amor : communis ulrisque In lhalamum, grato peniltis pcrlusa liquore :
Est via, qua? cclsum rcclissima lendit ad sevuin. Cl luus infuso clesli ex arec liquori
ilicque ille est potior, cujus mage prompta voluntas Jungalur liquor, el snelo societur aniori
tll.ee nianus, hie houiuiuiit labor improbus ellicit : Sanclus amor, leclusquc decor mireque refiilge-rs
[al lu Altrahal oeciillum plenum radiisque decorem.
liifhuis solum bis, qui gaudent caelibe vita. Alquc lux Christus formai correptus amore
Ouanqiumi iiicredulilas, nisi fallu opinio ir.ciileni, Te sibi desponsel, veloque a fronte remoto
Non adeo in causa est, quam ipiod pavor obsidct Obstupcai, forma cernens pta-slanle puellam,
larllis : bauetam, gentmalam, capul in sublime ferentem :
C3I S. GREGOR THEO!.. C.VRMINUM LIBER I. TIIEOLOGICA. G32
Kai 6afi6i]3iv 1 xeSvjv irspixaXXa vctv, A 'AjCircou, votp te, i\ itXov iv xaQaptn
'EiOXr.v, u,apYaps<TJav, OOpovov, o<{/lxpTvov, npTjsatv je Xafoui p4itto[iiva; (xsyaXouiv
Ka je xaXjv oiav, ri -/apieaaav Otjxs. "Axpi xat oipavEoto. Sv 8' ; fiix'.v itiXOot,
( Xptato xaYXa^*b,3av & ^ * vai, 685 ;, ; 4JiAtv, yv\\ Tpta;, eE; Sv ioaa
\ 6f,<n 9ot 8a-a Yap.fiXiov v [ityXoiaiv 'Ej vo;, rawrasouja (ptvo;
"A/pv-oisi ^3'. xa1 opavtiatv aoi8a!, r;i.:p<iv, ittiov s aavTEpov, oTtfiv '^;
Ka\ aztyei yapTEinv aEtoaXEasi xapTVGv, Ei ; sx 8i" Tf tso uifa Irvsjia,
Kal atfjaci )) ( 4j8oirv4oto, 'IrcauivTj ; v\ ceXeoisi ;.
G75 Ka\ SsE^et ero'.tj winfjpia, t,; iv rtpi;.)
Eixova v6a6' p>u,EV, Et<jtu|ia vdio . /7pc -ov xapatrerixc.
l'u(xvotipou. Sapxe yip tcoeCouiii ita/scai 'Er TovT(fi rip Jtf^(p r* Svpaxcv&ior jit/ifhai
11, +,piai 6, Sov 8Covxat y^pw. cSto yp ftoro vOjw re xal -
'AXXa, tptXoi, lATOoixv, joii tzOo; arpio; ivaxto 1 i%pi\c(KO, xotntixri draAoyiac xuzappo-
ri'ica.
680 'HBeoi xopa te, 8eo yjxov oiipavEtovo,
,8; a^ajxsvai, 6eou u.tu.fjtia'ta curto;, Hap'JvE VJI19T) X '., 86$a TOV vvX(f!ov
Et miratus est, insigncm cerneiis, formaque prsestaniissimam sponsain,
Sanclam, margarilis ornalam, in pulclira collalam sede, ore sublimem,
El lilii, qiiamvis jam pulclira sis, adhuc pulchritudinein addidil.
670 Christus exsullanlem le in suas aides ducet,
El apponel tibi nuptiale conviviuin in magnis
lininaculaiisque choris el coelestibus canlicis,
El tuun cinget graliis semper vireiilibus capul,
El slatuel craierem meri snnveolciilis
675 El pandel mysieria sapientse, cujus velul in speculo
Imagines bic cernmus, vera lumina mentis
Purioris. Crassa namque cedent corpora
Spirit ui, aeria autem faca sorticntur vilam sen experlem.
Sed, aniici, caamos, quibuscunque castus est amor regis,
680 Jvenes, puellx, Dei conniibiuni cleslis sponsi,
Lucernas accendenles, divini incilamenla luininis,
Inexslinguibiles, intelligentes, majorem semper in puris et prarclaris
Actionibus ac sermonibus Hammam excitantes
IJsque ad clum. Tu vero propilia nobis adsis,
680 Prop. lia, propilia nobis, snela Trinitas, in iinuin coiens
Ex uno, oculis sublucens splendidis
llodie ; poslea autem splendidius, quibus illuceseis
. Dims Deus ex Genilore per Filiiim in magnum Spiriium,
Sita in perfectis perfecta diviuilatc.
378-379 "' Exliorlalio ad vinjines".
In hoc tcriplo Gregoriut, tit in tcholio Grtcco nolatur, imilatus eral Syracusium. Hie enim tohtt po. im it
rhylhmis nique colis ulebalur, poticos numros paivi pendens.
O virgo sponsa Christi, glorifica luiim sponsuni
* Alias Bill. 174, p. 299.
668 Mapyapiecrcar. Coisl., Ghig. el unus Reg. sns, nempe, corpora qu crassa erant,
(xaprapisssav. Tn s Regg. ^/. , f:v- Spiriiui cesserint, jam fieri quasi aeria-, et sorliri vi
Oporor, aurora; epilbeiuin. lam sen experlern. (. :!.
672 Ouparljicir. Reg. 59 opavt'oiaiv. 683 MeyXcicir. Ha legiiniis. Edil pzyi^m.
674 Kprfzijpa. Reg 993 xpaiTJpa. sed male; est enim solcisinus.
678 'Hpiat, neinpe, carnes, corpora. Bcnedictini 688 'Ex Ci' Yie. Modus loqiiendi i 1
vertern!, caduca, el in nota addideranl : Idein iu- Ibeologia quem si-cuta universa Gneria, ex l'mr
tclligil Gregorius, quod alibi passim, cum 4xipiov per Ftlium in magnum Spiritum : qui sil vens
iippellal hominein, id est, caducum, cujus vita sil ordo in diviuis emanal'onibus a Gregorio Nysscno,
unius diei.CoBEF. Forte legendum ^lpiat. Ni emie i,ipsius Basilio asserlus.
fratrenue
hil autem imiuutandun videlur, planusque est sen- Ill . Tit. Exhoitalionem banc ad virgiucs Morel-
METRICA VERSIO.
Ampliflcetque tua: largissima mimera formx In manibus leneanl, divina; iinitamina lucis.
Dulcs amans, hvlatnque. suas perducal ad edes, Quas serine el momio vi i a: pnestantia semper
luque choris sanclis, in canlibus atquc supernie Excite!, in en-Ins ul lucida feraliir.
MagniDcis ibalauiiqiic epulis sibi fderc junat, Tu quoque, snela Trias, nobis accede benigna.
Alque venustalis cingat tua tmpora serlo, Tu bona, i|o;cso, vcui nobis, qua; semper in uniiin
Nei'laris ciberei fecundaque pocula fundat, Ex uno coiens claras hie liimioe inenics
Abdilaque oslendal sopliise iny^teria siiinni.e 1'erslringis : radios al vero splendidiores
(Cujus ut in speculo tenues nunc cerninius umbras), Nobis a;lberea landein jaclabis inania :
Lumina vera aniini radio cernenlis aporto. (lois Deus eOulges unos, Genitor, Geiiitusqiic,
Spiriiui nam luni crassissiuia corpora cedent, Spiritus alque sacer. Deilas naniquc integra seso
AC levia ;elcrn;c polienlur IllUlierc vil;e. Sislil in integra; Triadis noineroque lideque.
Al nos, o chari jvenes charaique piiclla;, III. AD VinGINES .
Quarum, snelos amor Christi pia pcelora cepit,
Connubinm Pali is .Tterni celebremos ovantes : (Fed. ilorelto interprete.)
Alque suas omnes accensas usque lucernas pousa ChriiHi virgo, tpoiisum orna inuivi.
fr, SECTIO li. ! : . 65*
*Ae. KOaps eou-ijv v Xoyw xal soia, 8' fpyov 0Xr, 'jvocta, ; bco auvrpp/.sOi^i
"Iva Xajiitpi Xapnpi nvta C^afl tv aiiva- 'l voO pjtEtat vo -:iv Oiav pjjtovav,
KpEssiv TfAp &) w>X tt ^ auu^Ea;. 15 Kal dopxl TroXcjiouaa orjOii; ) cixovt.
5 'Ev [mitc t vopi uvajit ptpjfjauj llvol] yip Iu; 6ou, TU/Epov auvEOEaa,
'A-p-sXtxiv iicl y^ ^; iroXftsiav. "Iva x TrXrjS xal v!xtjc to ax<j>o ?,
Asapo; vxaoa, xal Xuit, xal su>p.a-' x ;.'/ "Avio Ostia xal tov j(guv xaXw; unozayiYztx.
"Avui ff ] lova; oGto-e XuojxvTj Aivs<j6io sot xal , 7cpo [ 8' OopIc
Oi rpwtot ipovii' x-ttva tj xaOapa Tptaor, 20 Tapo; ) -iBou, yvtfa Si XatMtptijf
10 10 xal wp, XstTO'jpyol t>v 6eo - />{ !] ytov, yvsa 8 Xaxpita.
[-raYjjiiwv. TaTTv xal tits xa-.potj Wjituv xo eO-oi,
"1*Xt 8 xiv epcv, el (iouaa cuat, 'ASitx v 7capa8E5(), Muai); iv 6pi Siva,
1 txsrpuv wptaE &zb;, yp-ov vojwOsx^aa.
AfiTO'jpf&v Za/apac, iraxTjp to'j 8<5.

Semper. Expurga le ipsaiu doctrina el sapicnlia,

14 splcndida cun splendide in vivas ieviini.
Haec eiiim cunjunclio inoriuli longe preeslaniior esl.
5 In corpore intellecliles virtutes iuiilala es,
Angelicaui in terris vitain secuta.
Sunt liic nexus, soliilio, ortus corporum ex corporibns :
In coelis aulem singula: sunt unilates, nee unquaiu dissolvuiitur.
His proximo illuslraiilur radiis pur;: Triniiatis,
10 Spiritus el ignis, ininistri Dei niandaloruni.
Materia aulem inislioncm iuvenil, natura continuo Aliens,
Cui nioduin praescripsil Dens, matrimonii legem constituons.
Tu vero rem materia; fiigiens, cleslibus aptaia es,
lit mens menti consociatur, divina qiiadam liariuonia,
!."> Et adversus carnem pugnans auxiliaris divin iinagiui.
Dei enim spiraculuiu orla es, et cum re deleriori colligata es,
Ul per pugnain et vicloriaui coronam consequaris.
In ! in Iransferens pulverem pneclare subdiluin spirilui.
Laudelur quidem tibi connubium, sed poslhabenda- virginilali nupii;e.
20 Conjugium indulgenlia est libidini concessa, virginiias aulem splendor.
Thalamus paler est sanctorum : virginiias religio.
Haue tune quoque colebant congruis teuiporibus.
Adam in paradiso, Moses in monte Sinai,
Ministerio fungen s Zacbarias paler pravursoris.

lus Lalinis versibus senars reddidit, quamvis pa 1 1 "YXr\ S. Caro uutem.

ribus Grads versibus non conslcl. Imo in plerisque 14 Not Sie Coisl. Edil, vo't.
codieibus nullam versiium habere formam videiur. 16 T<) yelport. Garni el corpori. Male Morellus :
In Coisliniano cdice quilibel versus edilionis b Ca Ligatus pessimo : corpus quippe nialun non esl.
riara divitlilur in bunc moduin : 17 "Ira x ., ele. lieg. Gmti. Oeinde uo-
v~(i<pr\ Xpicrev, XaElv pro );. Edil. itoXari-.
Aa cov rvjiplor. l ', scilicet 7rvEjiaTi, ul addil
Coisl.
1-3 Pfvfiptor del. lia legenduin cum Combefisio. nOov. Rcmcdium adversus incon-
Edil, vuf*tpov. 'Asi . tinentiam.
3 qiTQ. Sic legendum cum eodem. Edil, 31 'Ayrsia Si Xatpsla. Sacer Dei cultus : Coisl.
^. Butra, caslilas, victima, acripcium. Male edil.
5 u roep drjtsi. Intelligente virtutes, seil ^vEac.
potestales, vel ul mavull ilicronymtis, [orlitudines : 32 TaTtir xal tte. Virgiiiilalem ante Christum.
reiiiolius More), puram mentium vim Non bene Morel, prisco tempore.
9 Tpiddo. Sic Coisl. lia ciiain legil Combefisius. U Mucfc- Addunl Coisl el Coiubcf. v'> r.[.,--
Edit, ouatac, essentia*. t'wi, If-jii admovens ac coucilians, loto lemporc,
10 Uvevuna xal xvp, AetTovp-rvi, ele. Coisl. quo prxfiiii populo Dei, eumque legis praiceplis iiu-
i:va-a xal Xsnoup-y, ele. buil.

METRICA VERSIO.

Te semper expurga, arteque el sapientia, Ul jungilur mens menti in harmonia sacra

Vivas ni anuin splendida ul cum splendide :
l'.oiiiiubiiiui hoc prxslat jiigali vinculo.
Imtala piiram es mentium vim in corpore;
Yilainque sectaia angeli poli in solo.
Ilic nexus esl, solulio, ortus corporum :
Sursum unias dislincla, solv nescia :
I'rinii ibi friiuniur luce purse essentia:;
Flaiuina, ininistri, faxque jussnruin Dei.
Natura niislurain fluens crassa cdidil ;
Dens al maria slaluil huic lege moiluliini :
Materia: al atlun tu fugis, jnela snperis ;
liellansque cun carne, adjuvas imaginera.
Nam spiritus Dei es, ligatus pessimo :
Victoria el lucia ut coronain dent tibi ;
Bene subdito piilvisculo credo ad poluni.
Laudato conjugium , integrum al corpu s ma-
[g.
Conniibiuin, afleclus venia : inical integrum
Parens pioruni illud, religioque inlcgri est.
Prisco banc colcbanl caslilaleiu tempore ;
In consilo borlo Adam, in Sime Moses jugo
Pater Joannis dum ministra! Zacbarias.
 J* S- GREGORII TUEOL. CARMINUM LIBER I. TEOLGICA. -

JAV sttv ; napxi xal pasyaxo'i SouXea.

6eou 9<56{ irjvxo), vrirreta ti; xsvo-.,
'' Jv vxoc, xcrt axial, xal itpaipoi Xaxpeiat,
' eTX3 xal , xi vr^uiSrj- 40 '/a, ^-, 6xpja, x^'Jv,
"? Xo Ttpi tsov, YvrjaitDj XExauivo,
" 3' 7T=9jX0s -ri , xb icveOu/ vxst<rfae7],
nvxa xoiu,iov toSOov aXXxptov twv aW
30 Kai Xptjri jtaOs eapxl, x -
'0 irsiv ysip'ijOw vaua-j-uv .
, , [6vou, S'j 6s eCi7tXt, x jtov irexiaja % eXit5<)
lit iXa^sv yvEta crjvxu.vou3a xjjov,
45 O xuv x8 itimv.v, xuv 8' avu Epouivuv
*Ov xs Sei xctafjvai JuvavEXOdvxi!
4)Xyoi irrspopl.uouiv, o ttXeouj 8' e5po(jK>Cstv.
KaXu; sEtc, roxpOvs, e 8po, avio trtou
"EitsffEv '?, XX* opavb y-fXtv.
irpo; 8(' ^, ui t^Xi] nar X;.
? fjv 5;, ot 8* vSexo ^.
Mr(S Xav sapxb; f (9
Mivov 8Xtv creauxrjv Tvv x^ei, r.aoUvs.
,8 Oap^aijc yov, 5' x7Xavii9ivoi.
50 Hj iw{ p-umiati Xpuxo x&v aamXov x'.tuva.
TttvO^p vaTTist xaXu.T)v agvvuai 6' Swp ^. ". sicpovETW, itapEVEuexto,
25 Conjugium etiam virginilalis radix csl, Deo graiissinia:
bed id eliam est carnis, stusque libidinis servilus
guando erat lex et umbrae, atquc illins tempoi s leves culius
Tunc primas habebat conjugiuin, ut adlmc infantile
lnSr'?UAm- .a"lem subtracla e*1 ''"a, et s.iffecius in ejus locum sniiiius
30 Et Christus passus est carne, natus ex Virgine, spinius,
380-381 Tune effulsil castitas coniraliens niundum.
Quem i lue migrare oportet siinnl cum Christo ascemieiiie.
1 ra-clarum mis iter, o virgo ; in n.onteiii fiigicns consule sululi ;
Nob Sodomam respicere, ne concrescas in slaluara salis.
35 eque vehementius le carnis natura lerreat
eque condas nimium, sic tit a via aberres alionando
Scintilla slipulam accendit : ignem vero cxslinguil aqua.
Venerandas caslilalis babes remedia plurima :
Dei I mor te obfirmol, jejuniiiin evacuet,
*' Vigiliae, pieces, lacrynia:, bumi cubatio,
Amor lotus ad Deum graviier directus,
Qui sopiat omne de.siiteiium alicnuiu a rebus cleslibus
Qui lapsus est, suigal : qui iiaulragiuin fecit, is n.iscialionci oveat.
vero fliciter naviga, expendens spei velum.
45 Qui bumi serpunt, uni nbncadunl : ex his anient qui ad excelsa niimitur
Nonnullos pennaj deliciunl : plures rectum ciirsum teneni "Uaulur,
Cecidit Lucifer, at clum incolunl angeli :
Judas fuit proditor, uiidecim vero sunt sidera.
Soltininiodo toiani te ipsam castam serva, o virgo,
Nee ullo modo fdes Christi iinmaculatam veslem.
Oculus luus sit pudicus, lingua virgnea,
20 ' a-Tir crapx. Sic Reg et Coisl. denti, vers. 53 et seqq.
Edit. lat vdjjio. 55 Etcpo6mzi. Coisl. 6. lia fere ibid,
27 npccrxaipct .larfEtai. Exiles culius et ad lem- vers. 5S.
pu$ constitu). 30 '. Reg. el Coisl. ixXuOf,vai.
28 ' kti . Ex parvutorum adlmc in blSxirOijp. lia fere carmine pnecedenli, vers. CO.
dole, illisque comparatum. Coisl. > v xi v]iwitf 38 Zenvijc. Reg. aeux^. lia ibid. vers. 70
29 "Ore 1 . Coisl. ;v.0s.Mox,i8 jrvEii' 39 Kercvzi. Reg. et Combef. vsxpoxw.
avTEta^xOi). Combef. legit ivzv.aT^dt] 5 xi nvEua. 40 llpocrevzal. R.g. irpuxatpo;, quasi constituir,
31 Eatifer. lia Coisl. et Combef. Edil. temporejigite, lia poemale praecedeuli, vers. 08.
XaptyEV. 44 'ij 1. Coisl. x Xra'Si.
52 ZvrareJOdm. Coisl., Leuvenk. cl Combef. 47 "- '. fere pociuute nrxce
UuvavEXOvra. demi, vers. 080.
35 " c-(ov. Coisl. itoiou. 49 Mror. Coisl et Combef. .
34 Mil xp SSop.\ lia fero poemale - 50 Mi] . lia Coisl. cl Combef. Edil. u.<j .
. VERSIO.
Conjugium item virginei honoris rivus est : Remedia pro pudicilia habes plurima,
Lex est klein carnis, libidinis comes. Metus Dei oblirmei, cibus vacuel levis.
Cum lex erat enllueque adumbran cl leves, Preces, vigilia!, lanyiua;, cubare hiinii,
Tunc nupiia; inter prima tant, res ul recens, Amor ad Deum directus ex animo integro,
At lillera ut fluxit, subiiqtte Spiritus, Qui sopiat ctipidinem aversam a polo.
Chrislusque came est passus, orlus Virgine, Qui cecidil exsurgirt ; moveal hie naufrague.
Lux caslilaii est orla, ntundum conlralieiu, Tu naviga veto spei fliciter.
Migrare quem lue, scandere et cum Christo opus Serpunl quae Inimi cadunl, supera pelenlium
... , , [est. l'ennae eluuut p is, leiieitt plures iter :
\ irgo antbulans praoclarc, adi ad montein exluuum, Dum Lucifer cadit, teneni coelum angeli.
Nee rspice ad Sodoma, salis ne petra sis. Judas fuit lue; al uiulecim, faces.
Natura carnis terreal non le nimis. Virgo hoc ago, ul casta usqucquaque lota sis,
Neve Hin mm confide, ne solvarc sic. Ne polluas Christi togain piirissimam.
Scintilla culmnra accendit, aqua Hammam obruil. Sil continens oculus, pdica lingua sil ;
6 SECTIO II. MORA LA. 638
Mi vo-j -opvsj), p.r YXto;, [* aivwv. 63 Mr,8v soi xal t y^se ;/.gu toO .-..-.,^ ,
Trv mvapiv axoXjv aou, xa\ xtv oxJ4)p3tv x<5*r,v, Mr as OXo'j tt, ftu^ 69)15 ew ,.
MXXov atoounai xapyiiptov xa\ tt arpuv Exoajju'a;. xoGxo tcecQou ai> , rtapivs, ; rjvoxii '-
55 KaXov v.o; f aiow;, xa\ jxiyai xiajio; xpti];, [,'
Ka\ 1, xaXov, Ttsat; psxa; OTScavoGaOat. Xpiaxov */ vujjlov, r;Xot a<w x;v 4?vav,
"AXXj xpjjiaTiv tlxova xiv soG voOuxoj, T 01, apxa; ufoGaa, Tipi apxa ittjxp9eic,
IIvo fpd/uxoc, atrwv xaxrjopo vSov "0 O 7ivTc ivSps xv af,v a-Xoxr^a yuipoGaiv.
Su 6' f, xl 'i|wp9'e vsxpoOw joi ti tcXeotov '; W8ov iv axvOaij, oxw iv ctXXo; jxppj],
CO KXXst 8 Xiit i}-uxt ix 6eoG xot[ouuvt|. Ka\ E7tvto TovTiptlv rrayiSuv 8ia6avsi.
"lK{/iv 5' p5v<)v eOye, ci 0fit{, xai atoppviov, 'O (xv eysipsi raaxaSac, 8' exxojii^Ei vjjxov,
Mf itou tM^tj, fj TcXTir x ( BsXa. "AXXo Tfivstat itaxrjp, ; 8' atoz .
".' 6ji(xaii fx4] BouXoG, fx) 8" Xxs X-j-ov Xy<), 75 "Oaov xaxov ltvcc, xXcaxot rtoXXaxi ;
M) rcapsi itap:ca iStuj roi(l(5T)jav. "Oaov 6s {Xo; auG-pUi ^! 9tXav ;
Ne mens sil lasciva, non risus, non pes inordinate gradiatur .
Sordidam vcstem tuain, squallidainque comam,
Pluris facio quam gemmas el sericuin ornaiiini.
55 Veniislus flos est pudor, et oraamenliim insigne pallor.
Pulchri cincinni, omnibus virluiibus velut corona cingi.
Alia coloribus imaginen) Dei aduilcrcl.
Tablala anmala, index tacilus aniini aflVclionum ;
Tu autem quam habes, Ibriuae veiuistatem exstinguc maxima ex parle,
60 Et fulgeas splendore anima; divinitus rnala;.
Conspeclum mariuni fuge, quoad licet, eliam pudicorum,
Ne alium percutas unquani, aul pcrculiaris invidia Ueliae.
Oculos oculis ne captivos reddas, nee iralic sermonem sermono :
Nee gen genis pra-beanl licentiaiu.
65 Nihil tibi el deguslationi arboris damnalx.
Ne te a ligno vil:e serpens delurbet.
382 383 Kt noc erode, virgo, non habiles cum defonsore,
Tu una; Christum habes Sponsin 1. caslilalis zeloiypum.
Quia mihi, tu qua; carncin fugisli, ad ipsaiu reverlcris ?
70 Non omnes viri luam simplicitaleui noruiit.
Sicut rosa in spinis, iia inter pliirimos versaris,
Et supra exiiiosos laqueos incedis.
Hie thalamos nuptiales excitai : illa aiitcin sponsi funiis prosequitur :
Alius lit pater, alius subito absque liberie.
75 Quantum dolorem affermit, s;upe infausli, partus?
Quanta xmulalio coigugis, ne quid aniieilhe loroque nupliali subrepat?
52 noprevr). Reg. irfpvo. praecedenli, vers. 51.
53 ltrapr. lia fere legilur poemate prcecedenti, 03 ''. Versus iste sic in Coisl. legitur :
vers 83. 6|( 8' 6u.*aaiv xi) 8160, jx) irXxe \6it> Xiyov.
56 naai apst . Coisl. pETart Oculot oculis ne dederit, neqme terinoiti trmouem
axEavoGaat. Colb. axavoGat. Omnet te vir- insrai. Si aiilcin legas, 6011X0. oculot oculit ne
tutes, rclnii corona cingunt. captivos reddas. Sic carmine prxcedenti. vers. 93.
57 "-j yjHiipaair. Combef. SXXoj iev xi)v x 67 Ile.Ot v ov. Coisl. irstOouaa. Mox, ouvoixjaat
-j, alius, quam ex Deo nactut est imaginent, lia pro auvoxEi.
fen; pocmale praecedenli, vers. 87. 69 'ExitTTppet. Coisl. ETttaxpiT). Sic carmine
58 'Eii$vxotafr5>v. Coisl. [? o4i^p6, pracedenti, vers. 105.
expressa pictra, quasi tahulx, turpis.aninii index 70 '^. Reg., Coisl. el Combt-f. .4-
est, inlernariim aniini afleelionum accusalrix. XTjXa. Sic legil Int. qui ,verlil : Sptcudoris omnes
60 KcU.ti 6i . Coiiibef. xXXo; b Xift- non sunt capaces lui.
ItpOVS, al ni Dent uranium prxstat, auiini decus 71 'Q (Sor. lia fere legilur poemate praecc-
eicole. Mox, xo3ixo'jvt);. Edit. xo7U.ou(imt. lia denti, vers. 209.
lore pnciiiale prirccdcnli, vers. 92. 73. 'II ff uKoiil&t, Sic Reg. cl Coisl. Edil. Si
61 'O&ir 6' p"jJr(or. lia ferc carm. pneccdcnii, xotufEi. lia 1re supra nociiialc 1, vers. 636 ci 637.
vers. 96 70 "Oaor. Ucg. 8aoj *Xo; ajufov xXan^vai
6 ^-. lia Coisl. Edil. itX^Tl- Sic poemate iia.
METRICA VERSIO.
Lasciva non mens, risus haud, nec pes salax D Gcna: genis Iiceniiam ne imperlianl :
Stola; tua: soldes, comunique S:|iiallidain Cave nu edas fructum exsecrata ab arbore :
AntcFero gcinmis, vellcribus cl scricis. Ne le angiis arbore a feraci vita; agai.
Pudor venustos flos, decus pallori inest : Domi patronuin contiibernalein ne habe ;
Monile virtulum oinniuni orlos l<: decens. Christum lenes spoiisuiii .i.niuliini decoris lui.
Emet coloribus Dei alia magiuein, Cur fugeris cum carne, 0, ad banc reverteris?
Tabula anmala, tacilus index pectoris. Splendoris omnes non capaces sunt lili.
Foi 01, lux rados retunde maxime : Versaris inter plurimos, rosa in spinis.
Al mentis ornauc a Deo decus aiigeas. Incedis cl laqueis super deterrimrs.
Fuge mariuni iiiluiliim, piidicoruiu qiioquc, 1 lie excitai ihalaiuos, viruin Inec tmulo legil.
Nc vulneres quem, vuliiererisvc a malo. llic liberos gignil; repente ille orhus es!.
No luiiiiu.i oculis insras, voces sums. Q'iautus dolor partus, miser qui identideiu est.
C5!) s- GREGORII TIIEOL. CARMINUM LIBER I. TIIEOLOGICA.
GJ.0
*& xa\ -arfsaai, |m< xiue<rt)i)v. A Mapaivcxa xb xMo, < S=a napaTpXSt,
Ka't itcxp aTroXastv x>v rcvuv vxi&5<jsi ; ' nXoOxo Ttiaxov kita, xo SuvasOat S'
Sol 51 u.pi,uva upoj 6eov z\ ^Xtceiv. Su S TtXvou xtrtiou x; axpotfic ,
80 *H xpta V Eaxto X^t] [i;<x, xal titxpi ctxttt;, EfoeXOs eI x yca xiv aybov ,
\A<j>' ij cpav xa 7rpoj^YaTsv * Tts(p{tov, 95 Ka\ evy^Xoi vopsast; t1)v ita'jsxov yopsav,
AISou aixtuv ej Sp-oy; TOivuvxa xExaxpitJiai KpEdJova xiirov Xayoaa uiv xa\ Ouyaxapaiv.
TQv |dj ira6" EtvExa .(5 xt xwv aE<Jxpv tcoavt.
', a 7uap0vot, Xpiaxlv [voixe yp^opoviai,
0 gEpuv E ItSXSIVWV (J^eSEio; Xp90[iVCi)V.
Kal tpatpaj x6v vjtxfov ScaaOs xa XaX7t<nv,
85 OOx xXstysi soi }.) Xafou . "Iva auvEXOoJjai x4 xXXo; xou vucou
K/ipi ix9pi|t 'HXiav iv p^fHu.
100 "lotjxs, xat (Jiif^xE xo; &-/ (xuaxTiptoi.
'Opaj Oixav ex TTjpOi xa\ 0]p{iov uyoav,
llaXov xov uiyav itEivwvxa, xa\ (StyoOvxa TrpoOjjuo;, A'. Ei .
"Iva ri (Otjj, roipQvE , rcpo 6eov fuSvov Xa^siv, "AfVEus ireri, , xa\ xo Stiu.aiJt
90 "O; sv pf(jAf> xpstv o6e xa\ p.ypta6a. Divxtv - xt6 xtv' eIjoixot)
Quantum est educare et nsiiiiiere liberos, et postmodum ab ipsis injuria affici
ht acerbas conseqiii laburum remunera liones?
Tibi aiilein una sit cura ad eum semper respicere.
80 Ad vilae necessitates suflieiant tenuis panis ct angusla domus :
Quo ex pane til Christi periciilum faceret, accessit lenlalor,
Petens ab esiirienie, ut lapides in paricm mutaret :
Quorum causa, nihil unquam lurpe admiseris.
Non es deterior avibus, qua! victitant ultro nblatis.
85 Non tibi fiduciam habenli deficiet olei cadus.
Corvus te nulriet, ut Eliam in eremo.
Cerns Theclam ab ign et belliiis inlactam effugisse,
I'aulum hunc cgregium, famem el frigus alacri animo pcrfcrcnlcm,
lit lu discas, virgo, Deiim solum respicere,
90 Qui in soliludine novit alere plura hominum millia.
Marcessit formas venustas, gloria preterit,
Divitiae ufidae sunt el flux*, potenlia paucorum est ;
Tu vero fallacis mundi dolos eiugiens,
Ingredere in Snela sanctorum gaudens,
95 Et cum angelis duces choreas perennes,
Nacta potiorem sedem prae liliis el filiabus. .;;"
Verum, virgiiies, Christum exspectate vigilantes,
El cum accensis sponsum excipile lucernis,
.Ut simul ingress!, sponsi pulchritudinem
100 Inlueamini, el consociemini coeleslibus mvsleriis.
384-385 IV. Ad virginem '.
Esto casta rebus omnibus, virgo, et oculis
Omnium maxime. Nee quemquam in domum admitas
' Alias Bill. 119, p. 182.

79 Miptftra tla. Coisl. piptjxva . prxcedenli, vers. 190, 202.

81 'Aj' ^, nenipe p.atj. lia fere carmine pr- 90 "O. Sic Reg. el Jes. Edil. <5.
ccdciili, vers. 214, ele. 93 Zrpopc. Ha Conibef. quae vox consona itX-
83 Tt-. lia . et postulat me- vou. Reg. et Jes. xaratvo xs[aou xpui, abjrtii
iruni. Edit. ut]Ssv xv. despicabais mundi delicias. Edit, xpuv;.
86 '. Jes. as xps^Ei. 94 Elar\.We. Ha Reg. Edil. la^XE, ingreua et.
87 'Op. Jes. olfia, noiii. lia fere carmine 97 Mroize. Sic Coil. Edil, xav^xs.

MTRICA VERSIO.
At cura quae ne conjiigis amor cornial?
Dein educare et erudire, hinc despici,
Ac pneinia laborum lain acerba consequ?
Tibi una snlticiludo videas tit Ileum.
Usus pelat partim eibi, arclam et casam,
Ab his periciilum fecit bostis Messin;
Il saxa panes famlico lirent rogans.
Tu gratia isloruni lurpe nil coinuiiseris.
Non pejor vieillis, quae aluiiiur vilibus.
Non tibi cadus deQciet olei cum lidc.
Te miiriet corvus, ceu erenm nliin Eliam.
Videsne Tlicclam creplam ab igne et bclluis ?
rauluin l'ameque cl frlgnrc op.irussum et alacrem ?
Ut, virgo, discas hinc Ueuin unum cerner.
Nutrir: populos in soliludine seil Duus.
Marcel decus formic illico, laus praHeril,
Infida copia est opuni, hand potestas plurium est,
Mundi dolos cupedinsque ut spreveris,
In Snela sanctorum lu ndibis l.-elior,
Ducesque choream pcrpetiin una cum angelis,
Naca polioreni quam mares locum cl minis.
Ileus, virgines, Christum opperimini sedulae,
Cum lampadibus excipile sponsum ardenlibus
Ut piilchritudiue ejus inspecta, in plagis
Coeleslibus, fruamini arcanis bonis.
IV. AD VIRGINEM.
( fillio interprete. )
Sis parle ab omni, virgo, sed polissimum
Oculis pdica, noc viroruiii queiiipaiu
 I SECTIO II. POEMATA MORALIA. 644
'AvSpiv taijOov, (ATjS t>i4 soctbxaxov. A KoivoMv ^;, xal iou, xv ; j,
jxsv "pip AyW), xbv 8ovov 8' ty> Xav M<) itou ers Xpiso; ) StjtXiv I&o aXrj.
5 ASotxa, (^ < xsvxpia Suer.u.Ca,
(5| xov yvlv f|Xov o5 axpYsi {5ou. E'. TIp r xctro6{q> porayjo.
"OXoi<S (iot i:{ Sjti xyvsEav a6uv,
Tfjv x>v apxwv & i:apaaxx;v ES [*v 6{ tXevaSCTv xiv ov aMjeraiEV
Svoixov apfj napOvov. T 8 ; ; 'Avps t,S yuvatxs, notpporJvj iri Scajxoic,
10 Kpefiuujv ixupo o ; n>{ 5k xovxa-vv cuyo; ;, "IXaov aj.l avaxxa ()? p.ESovxa,
aux6v juXavcov x?j xevfl ^(1^^? ; 2/jat:voov, 3oxXe\jOov, i(ipo.j>ov e^o ^,
'EvteGOev fjpOr,?, rcapOiv, xal j; Svt>>. 5 Atcov. Oix Oeei yap anav xaXov oov parOai .
Ma <rxsv<j , xal ox raj op-iov ; OJS yp isxtv ip'.azov, 3 jd] xaXoto itpois^e.
Tv j.< itox' eJXPv S'vsxsv u,t8sv ]. Kal oxctvT] tpiXfr,, 5aii xp'. >
15 ,5' vxl sod ^Tj xtvi BopCopij. KXojxa: 8k xal ev08i /[ (Yi&xov

Viroruin, iit aiixilialorcm, ncquidem sapieulissiraum.

Tu quidcm cnini casta es : invidiam aiiletn ego value
5 Timeo, ne le pngeos quadaiu infamia,
Exslingual caslan amiulalioncm vike quam amplecleris.
Pereas mihi lu, quisqus castilalein coleos,
Garnis experlium augelorum aslilem,
Conlubernalein vis habere virginem. Quid opus est ign?
10 Tune igne superior es? El qnomodo vilains
Temel ipsam denigraos vana lioiiiinuili loquacilalc?
Ilinc subala es, virgo, el sursiiin vivs,
Viclus tenuis tibi et indumentum, an grave onus?
Quoruin causa, nihil uiiqii in lurpe admitas ;
15 Nee pro patrono suscipias quemdam
Consortein (ui'piudinis el vita1, quantumvis casta sis,
Ne te Cursan Christus tanqiiaui duplicein furas ejiciat.
V. Ad monuchos monasterio degenles '.
Si communem pluribus vitain anient
Viri ac niulieres, concordia: sub vineiilis,
Circa propilium regem choro presidente!!..
Una inenle, uno innere, cudein tecto gloriantes,
5 Melius id quidein. Quidquid eniu prxclarum est, non ainat solum videri :
eque cnim opiiinum est, quod non bono piseslal.
Ac augusta amicilia, levis est gratia, tit el lutosa
Qua? valde permista est. Volo el hie maximum chaos

* Alias Bill. 47, p. 105.

IV. 12 ' ^&. E terra tubdticta es, in exercitiis dueuut, sed [^. Moiiachi vero Uli
t-e/ts rivis. solilarii sunt et oitiot.
13 MXja czsri]. Id est, praeter lenuent viclum, . Int. Coisl. UTrspxei-
el indumentum, nihil libi esse debet. Mux 7 rio.vjiixTc, permuta et promiscua.
versus seqiiens reperilur pocinate pnecedeuli, v. 8 K.lo{tai xal. Sic Reg. 992, qui mox pro
85 Xasjia habet . Int. Coisl. KXt S iv xeij
17 Mi\ ce Xpicrr o> / <j u-lw- xotvoCIoi Jiiytetov /( elvat, xal xet/o;
llnnc versuin Vat. suppedilavit jani et La icipyov -i yvi) 8iaxxptiva jjt-jtepa, tv' wt ait*
tine cd i lu a Mural, pag. lil.. Versioni nielri- aXX^Xtuv avpj; xal yuvatxsr, xal ouxv -
ix addidiuius illum llalicis descrip'uui. (Caili.4U.) x 6p.oiov x/.u xotsv- Vol aulem in cuobiis
V. Tit. Mcraye. Vox illa, inqiiil Coinbelisius, magnum esse intervallum , et quiui mttrum qui
usii sequioi is aevi obrepsil. Non cnim solel Grc- ulrumque sesum dhersum teparet, ita ut a te
gorius sie vueare eos qui vilain sanciis ineicem uucli sint viri et mulieres, et sic pi, latt^i

METRICA VERSIO.
Admitte tecto, te ut juvel, sophum licet. Ne forte Christus, utdolosam, respual.
Tu namqiie quainvis casta sis, livor lamen V. AD MONACIIOS IN LOENOBIO DECENTES.
Terrel, nialuin ne de<lecus coiiflel tib ,
Zelunique vi tai deleal, quam amplecleris. (Billio interprete.)
Pereas velini, qui, castilalein dum colis, Si sociam vilam sexus collaudel iitcrque, [que,
CHiimunetn habere vis domiini ruin virgiue, Coiijuiiriisque eolens animis Uoiniiiiiuique IKuin
Qm carne vacis angelis aslal. Tibi Una I abilcl, vita:que viain gradialur eamdem,
Kiamina quid opus ist? Non times flamtuam? Quid Reciius iil fiicrit ; nam virtus sola videri
Fugiesne lingua! grrula: Immun graven) ? [asi ? Abniiil : exiinium mrito nee jure vocandum est,
Elaia es isliiic, virgo, sursiini el 'lilas. Quod non ptilcliruin aliquid superal inerili>qu
Est oia cuita, le grave et pondus premil? [probanduiii.
iiirpe proplcr, virgo, nil admiseris : Parvaque : micili.e est angusia; gralia prorsus :
Suciumqiie vilie neminem, el liirpis prole i, li cot lia liilulcnla niinis proiuibcua rursuin.
Quams palrunum dum Obi, susi'c peris, Asi inlerjeciuni chaos ingciis esse necessc est,
63 S. CREGOHII TilEOL. CARMINUM LIBER I. TIIEOLOGICA. 611
'EotjAEV, u; xev earn SiasxaSiv u6ov:x;, A 5 Oeb Jtkv SJuf, x' iapxa'
10 'Avps; *(8 Y'Jvatxs;, uAv x\io; oov l^oisv. TX 8e iuuy<j xs xal rcXjpr,? ^Oop;.
O6e yap o!o6oi3t ivov (poivo, ' xt jtXXov rjio (Xpi(iva eiifufou xat ciXxxtov
riXetoTpot, xe xaxo h0q{. E 6s xa\ olo T) TOxpSsvia Xptax. El yuvi)
NaiExsiv iOXotc -. uvojievo oft;) "lirov ifpEt xi, xa\ Yioj i^'
Kai ~>i <>Xov iv::3ji 8' S|Md; 8oc, faisnep ;xot ye, 10 E! 8' oOSev frov, o5e xo totc foov.
45 AuffjiEvoc xs itaXijt, xai 7rxiu,axo; oXojisvoto. Mi) xoEvuv, > XEXVXE{, 6pECCX (iE,
. E7 Cbippccrr-rjr. rifl) SptOXlpXuivXE, ayvsia 6 (.
rit) 86jxi, xf,v afvEav Xai6vw.
KaXbv Yja< 8s8s8at, tnoypivtoc vov, '' eu'iv o? TiETrxtxaj'- XX' 6).ci u,oi,
nXcov vftovxa ttt) etj-i (Tjariapziai. 15 Ml] xoyj exXy<ov, xo;j S' acrOsvEt,-.
Kpstasov xu S jjAwv TUYxivEtv iX'JOspov, Ol xev yip aixot atryo. ' *" *il"v xXio;.
tav vu,ovxa 9 xa\ tot; avio. | 8' ox poxai tj xa^arii vsya.
Interceder, ut llic separatio) pietatcm colant
10 Viri ac molieres, ac communis tanlum sit inter eos gloria.
Non enini iis lanliiin, qui soli vivuni, sed is eiiaoi magis qui cum mulls,
lnstal inviilia, iiiajnrquo niali ini|ieius. Quod si solas
Habitare veils cun solo eonsueludincm habeos Christo,
386-387 l:1 quoque mihi est gratiim ; sed laucn omnibus, ul el mini, adesl limor
15 llostilis pugna! el exilialis ruina:.
VI. De pudicitia .
Bonuin est nuptiis ligari, modo caste,
Et plus delur Deo quam conjugio.
Melius vineulis esse liberum.
Et totum tribuere Deo, rebusque cleslibus.
5 Dens a conjugio liber est, angeloruinque vita clebs;
Crassa vero molos es: coniiubium et plena corriipiiouis.
Conjiigiuin eollicitiim est de compare et rebus charissimis :
Yirginilali Christus curse est. Si Cernina cum co
quale quid habet, connubium eliam habet cum soluta vil.i
10 Sin aulem nihil sequale, eque in vilis est Ulla partas.
Me igitur, 0 parentes, opprobriis ine alticiatis,
Conjugio voluptalem cptenles, minime vero puriiaie vllse.
Connubio concedo, caslilaleiu amplecior.
At sunt, iuquies, qui cxeideriinl : pereat mihi,
15 Qui non ptimos seligil, sed infirmos.
Ili 4Miiiii ipsis sunt probruin, illi.vero nobis dus.
Nunquid ierra non aralur graudinis causa,

* Alias Bill. 78, p. 175.

calente* dents Itabeanl commune. lude liquet pro 5 ' ' acapnia. Id est : Angelorum vita
position Grcgoi'ii non Cuisse, ul molieres cum clebs. Alii vcrlunl : Et angel cunts sunt exper
vi ris in eodein monasterio non congregarenlur. Ju les.
bel soliiininoilo eos a se Invicein separan, ne eos 8 Et yvr) , id est, quantum inter Christum el
premal iuvidia, et ulla mall ansa subrepal. In edit, feminam interest, latttum eliam inter conjttgalain
ilecsl Si. ritam et clibem.
13 Surovjisro. Sic Coisl. Edit. jcivojivo;. 13 r{iq) ditoju. Id est, conjugio utimini, per me
VI. Tit. El /. Val. Eic TtapOvov licet : concedo robh nuptias : mihi cusiitaiem vindico.
tzzpj.4, ad aliam virginem. Favet cod. Val. yp.04 8t6<ou.t.

METRICA VERSIO.

Disiinclis i lli ut degant ac sedibus ill;,
Sicque piaiu vilain simili cum laude scquanliir.
Solivagis elcnim non solis livor iniquus
liiiiniuel, at mullo magis his quos vita sodalis
Ohleclal ; gravior nainque islos pugna l'aligal.
Sin, nisi cun Christo, vis plane vivere solus.
Id quoque mi gralum esl ; metus al communis Esl uxor, csl par cselibi vitae torus.
[iilrisque,
Dt mihi, sil, ne hosii duro in ccrlamiue cdant,
I'iM'cipilesijue 1 uaiil t Mielo osi ad trtara Dilis.
VI. Ul'. PUDICITIA.
(eut). Hier/nvc.)
Itoiium ligari nuptiis, caste modo,
Ueoqnc plus des, quam loro connubii :
At prxstal esse liberum vinclis lamen,
Deoque lot 11 in, rebus et superis, dare.
Esl numen inj x, anglus non esl care :
At conjgala labis el plena est liyle.
El cura prolis el conjugis est nuptiis :
At cura Christi cxlibi. Si par l)co
Sin prorsus impar, impares vita: quoque.
Vos ergo, paires, ne probris me aspergite,
Tedas seqiienles, non loci vilain insciam.
Toro pudiciliam jugali do qtiidem,
Al puritalis clilics carpuni decus.
Al corrucriuil, dixeris, quidam. Maie
Tibi sil, legis qui debiles, non opliniiis.
lili probrum sunt nain sibi : hi nobis let us.
Diramiie propter grandinem lellus coli.
Ci5 SECTIO II. POEMATA RAMA. Ol.
O 6' ' tf'jTco' ; J) OXaua S A M XanisOai ; Ojp'j tot.
"Opjxot 38m3l rcavTa oo-itep Xapif>vt ; Ewpwv aStie, xv vaaTpa] xovr,"
20 T jioi n5ti) ; x:i uivoi 5' 'E<i)3c<5pt) 55 K*s\ <\ xiiaOti). (8 TropvJoi 1'$'
Mi) truYxatvxot)iav ayyXtov x^poi ; IIXeIttov ratpEial, xa\ ^ Ijiao-i.
Tt 6\ oix 'IoOSa; r,v ov , 6uao, jiOt), 8a[A(V te itapOvoi; Fsov
'XV ol ,]\ 8<5 ; Toro 6' o axovif. SI Xpov TtXijajiovij .; xfy'v-
<ro3 Yxoj t Seiv, xai ^oi/ojv xXo-ij, E'J(a xXXo xaypu-vEaic.
25 'E uv cXTpov, xa\ yivoc vo9s-a!. 40 -vo'.xov alpo {ix/f aSeXcpov p'aow.
'V<J<ou JSie, Tov 6<5vov 8' la . 'EjjiTT'iiOpcUjjia (sic) ttc vjo-j t plT.e:v
"AfVSVS ItSl, 7tapOV. XplJTCp [KVt;J too' aiu^pov, t:Xv lvrj P-vtit x^
Njxci], [ xXXo ljcpay:s(ivov. 1; u,ovo aoi, xa'i Oeo touto, va
, (iv srtv, XXa xa'i tXuu irXto. "AXXci Se EuytTtoaav, cb G^pf
50 OJSkv Su5i3, O'iS' ixoijjiov ixypi. 45 To Siva, itXaClv vTunouuivou v4u,ou.
'EaOrTt xijwu y.jfjio V xojjia, "^ SfiTtu npouop y.A ^apOvo,
ttpd/iv Se 'jfe, xa\ . 'H jjicv j6tXo!J, f 8' aitivTtov 6-|eaiv.

Aul vinen non serilur? Niinquid

In poilus dcducit onirics qiios suscfpit?
20 Quid mihi longinqua eonimcmorare? Cum Lucifer lapsus est,
IN liquid simili lapsi sum aiigcloriiin lion?
(uid aulem, an non Judas fuit inlcreniplnr Domini,
Caeleri vero discipuli ejus gloria ? Hoc vero non attendis.
Tili connub mala, cl adullerornm lin ta,
25 Quibus amor et sobles adulterina Muni.
Sublimis gradere, invidiam rcnque deorsuiii.
sis rebus oiiinibtis, virgo; Christo soli,
Spoiisa, serva tiiam pul liriiudincin ohsignaiani.
(Christus) equidem benigims est, al dem cinulalionc plonus.
30 Nihil deforme, eque indecorum effort.
Vestein incinere, cujus cultiissit esse sine culta,
Molliliem fuge, deprime Irados et lascivos motus.
Noli, ut specteris, videndo ipsa ven a ri.
Pudice incede, etiamsi sola tecum verseris :
388-389 35 Clavi aures obseranltir; ne prora v sit risus :
Plerumque gen sunt risus indicium.
Ira, ebnetas eldasmou virginibus idem sunt.
Omnium aulem res possima est, repletio gula; graiilkaus.
Venustas fornix cedat precibus et pervigiliis.
40 Contubernnlem nequiilcin fralrem admiltas facile.
Fomitem morbi lui quid necesse est inliieri ?
Nihilquidem in hoc tnrpc, veriimlainen sola recordalio pulveris periculosa.
Paler solus libi, et Dens lidelis, puella,
Caeteri fugiant, sicut olim bcsliic
45 Minlcin Sina, eiiui lex in tabuiis scriberetur.
Intacliles sint victima el virgo,
Illa qiiidem profan is, luce oninium ociilis.

20 h'eiprty. Idem argumentum prosequitur Grc- Gravis arguil, sed immerilo. Salis est siilcuiilirc ^<,
gurius supra poem. 1, vers. 479. cujus, ele.
25 NoOevsTiii. Val. p.o'.y'J-:ai. 35 Tifi.Uxsir. lia legcndiiin videliw. Edil. ti?.
29 . Meiidose edil. -. 54 Kr Sic melius legitur. Edil. xa.
31 'EtreifTi xcpov xajwc. Vtsii mundanal 41 'Ejt^e.ripmrfta. Val. uiu-pu|xa.
ciltuf, sil ipsa inteimstat. loci vcrsiiui ali- 42 Xc. Val. Xpoc.
i|ueiu desiderat Billius, aul Vitium aliquodin verbis

METRICA VERSIO.
Serque vilis, desinil? Quid? ttori Captes videndo prospici. Gressus tuns
Ponlusnc cnelos applicat, quos accipil? Pudicus esto, degere el sola expele.
Longinqua vero quid sequor? cum l'liosphoro Claiidanlur aures, sit procax risus procul.
Ulrum angelorum sunt sinuil lapsi chori? Sal est superque vol levis risus nota.
Quid ? Nonne Christi carnil'cx Judas eral ? Par ira, Kaei luis, el Salan sunt virgini.
Aposloli vero (locus? Quin jam mala Pejor saluritas veniris esl his omnibus.
Tu iiuptiaruin cogitas, furia et tori, Cedat venustas vieillis, precibus queque.
Adulteralur queis amor, et queis genus? Sociuiiique letti facile nee fraireiu cape.
Incede snrsuin ; livor at huiiii corruat, Speciale morbi fomitem quid all met?
Sis parle ab omni virgo, sis soli Deo Mon est q idem hoc fouduni : ast memoria sonlnl.il
Spoiisa, lencasqiie condituin form;e decus. Vel sola. Pairi crede le soli, et Deo.
Benignus i tie est: xsluans zelo lamen. Fugiant (ul olim beslhe monlcni Sina,
seciini, lurpe vol defer nihil. Cum lex labcllis sculperettir) cvleri.
Carero cull Sil tibi CUltUS, fllgC Intacta sint hace, victima, el virgo : manus
Est molle quidquiil, el niinis I'raclum, ncqiie Fugiat profanas illa, visum base omnium.
 S. GREGOR TI1EOL. CARM1NUM LIBER I. THEOLOGICA. 048

'II /pew oouXoxto oapxo; prfi' ).;. Xpuorj; t ); IffAv EUxsXeoxspov,

"Av poiSiin xou, y.xyi-/.r,c ooi &, 4-"iXt;, 6t8pxjwu, 8f) xt Tiv avaoxaxtov ;
50 TTSpsia 6ojSEi to8[ivo; 7'- 'AXX xXarcivxa tv oxpatov .
" toi; xpovxai tvTE [lpio; ;- 65 Taux' ov pioa, 7:ap9vs, tceGou est.
Ileiov o u.fXXov, ) eso napaaxaxi; ; I'. 1 dyrelac.
MJ xovuv fvov xv8' E'/0'J3a vupffov
KXXou; aopxou, euu^C 8eu-p<p. 'Apsxrj . Sixaloi;
55 Moi/oi TP ouxo;, ox avrp xaioxaxa'., "Eva pa8p.ov r.po6i6Cei.
Zuivto xo iXxpov v8po; ^xapirouiuvo;. ' av aXXoxpto e6v)
TI xal xavov itpooOsoa xw o Y "loo; YY&0l itapxet.
'AirooxEp^aet; ; xa\ So6oov ufooa , 5 'O S x' YxpaxEtav aoxtov,
riaXtv8poJt<ioEi;; .\ XiOo; )? *** irapOviov *
60 X<ipa o itXtov, XXi xa\ x*,p Tjwc 'O 6e xov yp-o-i uXooiov ,
n*TtE6uvoc, i/euo9vxo; a^vEa; Spou. "loo; YxpaxEl ye.vi<&<p.

Ncessitas carnis nulla le unquani 11 servilutem rcdigat.

Si indigebis rei cujusquam, cadus libi faillis iiislar fluet.
50 llydria dabt tibi fundi fructuni.
Panihus pascunlur quinqu inillia hominum,
Quanlo inagis lu qui De astas ?
Ne igilur, cum purum hune habeas sponsum
Pulchritudinis incorprese, jungaris alleri.
55 Adulter enim ille, non luus conjux esset,
Vivenlis ainoreni niarili sibi vindicans.
An lu canislrum, quod Deo obluleris, poslea
Adimes? lu, quae fugisti Sodomorum ignem,
llluc recurres? absit ut in saxum salis coalesces.
60 Tu plus es quam vidua, et lamen viduae conjugiiim
Pnse obnoxium est, cum iransiliuntur castilalis lines.
Aurea quid lingua villus est,
Penula, et didrachino, caeterisque direplas urbis spoliis?
Atlamen, his subreplis, Hebraeorum fugalus est exeicilus.
65 Usee igilur ceruens, virgo, Deo obtempera.
VII. De culHale'.
Virtus oninis homines justos
Ad unum gradum promovet.
Qui esl expers conjugalis tori
Par est angelis.
5 Qui I'oniineniiam in conjugio sectalur,
390*391 Giini virginibus compulclur.
Qui conjugii leges serval,
Par sit continent').

Alias Bill. 167, p. 25i.

reddiderunt, alicnum in sensum detorquentes vo-

53 Tors'. Edit, mendose xo o".
cem ^iXt[, qua; aliud nihil hic significa!, quam
biSvtwiH. Edit, ouju-p.i. penutam, sive sagum qua: vests est miliums. Vide
61 fsvcOirro. Dereiicto caUUaUs .
supra 11, 455, el torn. I, pag- 26. , avaorxwv.
Edit. tJ/Eu6vxo;. lia Icgenduiu pro vaiTvxcov, quod edit. 111
63 *VJjc, 6i6pd/jtov,tlc.yal. 4iXt,; xs, St8px*ou
. Tria hic Gregorius coiuuiemoral, quae in dire- mendose.
plione Jericho iiralus est Acliain : iiihiiruni au- Vil. Tit. 'Arrea. Val. addit oijxaxo;.
ream linguam, sagum et didiacliinuin, quod Billius 5 'O S ' kpepdTetar. Val. Y E?xpxEi*v.
et Leuven. non ailenderuul, el locum l.uuc uiale
METRICA VEUSIO.
Te nulla carnis subjuget ncessitas. Fcil. Quid esse vilius lingua nurea
Si quid requires, fonlis in morem fluel Possil? didrachino quid niiniis? Seil luec lair
Lecylhus, rariiiam el hydiia libi profanst, Subrepla loiuni perdiderc exerciium.
liumensa quinqu vescilur plebs pauibus. Usee ergo ceruens, virgo, Christo ubieiiiper*.
Quauto magis lu niaxiiuo quai astas Deo? Vil. DE CASTITATR.
Cum spoiisus ergo sil libi hie cujus decor (fed. Uurcllo interprete.)
Est carnis expers, alleri jungi cave. Virtus omuis ab aequis
Nbinque est adulter isle, conjux, vin Gradu allern prnmovetur :
Ad sesc ainoieiu transfrais vivi. Deo Alienus hie cuhili,
An lu canislrum cum semel douaveris, Par est Dei ministris.
Adinies? rogum cun fugeris S ulomilicuni, Colit at qui coiitineiilcm
Kedibis? Absit; ne salis fas lapis. Vilain, eslo par puellis :
Quam vidua plus es. At loins viduas quoque, Connubiuinque servaos
Si caslilalis lrcerinl voium, reas Similis sit abstinent i.
G SECTO . MOIULtA.
Mvov axEts aw^pov 10 1 % xetpv ia-i Tiut>Ta-.ov.
10 "Iva (ttvuv TyotTS. )? OX y.o\ T XpESSOV EVfiXWTEpuV ,
Kocfi. tTYip loi ap xaV euvExpaijv /,
H'. Svyxp etc jSW.
Sapxb Xjptujxa tj ipfir\YLevt[C
B<. Kpvaic av fuv, u Cv. KpiT. Kptai 8e i? ; Ir. { ^ (lot xa\ uveOytjv,
i. Boi (ixovtat. K]pr. Kal tvec, t o" f xpat ; 15 Moppji p.(*ti5tv j ot:e^t]v.
?i. 'O xofitxd xa\ so tow /\5.;, Kccrp. 6' v ayvanTTj, , poTv V^vo,
-; jxefvwv \ ao'fo p4t&sip.o;; Ei ] aapxtiv <juuyec <ruvEopaie,
5 Kptr. ' ouaxpiTOV ulv, XX' axourcov. \;<1> te O(;> xai cijei xpaTop.svov ;
KoCft. etpuxj, oSa xa\ aiipyu) -&Sv J7*\ Nj.0? (lEv oSto;, vv 6 XuGiva (e 6ff,
To 6* U3e6, fcaipiov o8i0ai v(5p.ov. 20 Bov itpb XXov itap-j-o; xpsEaaova
. Kuxi, oT5a xa>. a6ti> SitESovTa, oeajwv xa\ ; EXsOEpov.
Tb 8* eU5s6e, tXeiov ccvi; aea?. Kocft. { ouv vt]Xu IjXes icapOvo oc ;

Saltern ocolite lemperanliDm,

10 111 majora dona consequamini.
VIH. Comparatio vilarum'.
Vit. Judices nos, hospes. Jud. Qux lis dirimenda?
Vit. Vil discepiant. Jud. Quxnam Use, et quae disceptalio?
Vil. Vila sxcui, el vita spirilus,
Vira melior, el sapientibus cligenda?
5 Jud. Res certe dillicilis ad judicandum, sed lamen audiendum.
Sc. Ex mundo nata, novi hxc el diligo :
Pium est aulem patemam legem revereri.
Spir. Ex Deo nata, novi et col Deum :
Pium est aulem perfectum nosse cultum.
tO Si, quod deterius est, tu maxime venerara,
Aiinon ego poliori jure, id quod prxslanlius?
Sc. Mater mihi caro, el carni adjunct! lui, .
Carnis disruptae plenildinem desidero.
Spir. Deus pater mihi est, el cum Deo conjuncla sum,
15 Forma?, ex qua fluxi, similitudinem desidero.
Sc. Quomodo consiilissct, die mihi, mortalium genus,
Nisi carnium conjuncllo accesslsset,
Divina lege et natura frmala ?
Spir. Lex quidem talis exstitit, nunc aulem solv me illa oportet,
20 Dum ad aliam viiam prxsenti prxstanliorcm
Propero, a vnculis et corruptela liberain.
Sc. Quomodo ergo advenit recens vita clebs?

' Alias Bill. 156, . 220.

VIH. Argumentum. Hoc carmine per prosopo- commercii esse queat, quemadmodum nee inter lucem
pceiam iitducunlur du vil inter se disceptantes, et tenebras, fidelem et infidelem, sed ut vita mon
nempe spiritualis el mundana, qu kospilem quem- stica cum promiscua, quam xoap.txfjv Grci, rnurula-
dam conlroversi su arbilrum consiiiuunl. Per nam Laiini soient app'llare. Quod quidem ex judi
tpiritalem autem earn intettigit Gregorius, qu co- is sententia constat, in qua jubeniur h du vitiv
iend pietalis studio la prorsus addicta est, ut et a pacem concordiamque inter se tolere simultatcm
corporis voluptalibns et a congerendis vitiis, el a bo abjicere.
norum amore, ac denique omnibus inundi illece- 2 Kptct. Val. &-
bris abhorreai; per mnndanam autem, earn qu et 5 '. Coisl. 5. Bill. Icgsse videlur 06.
liberis operam dat , et opibus gaudet, et bonorum 12 Xot. Ita Vat. el Coisl. Edit, mendose .
cupiditate afcilur, et lauliori vil genere delectan , -; 7to6>. Elegaos matrimonii periphra
tolet. Non autem hic tpiritalis vita mundan ila sis. (Bill.)
opponilur, ut nihil inter ulramque fderis, nihil 21 ,. Coisl. TtiOou.
METRICA VERSIO.
Cotilo uiiicam modeslam Si lam expetendum, villus quod est, pulas.
Laudom, asseqtieris alla. Quod prxslat an non juslius charum mihi?
VIH. 01 VITARL'U. Mund. Sum carne nata maire, juncia et pulveri :
Addi resectam poslulo carnem mihi.
(IUI lio interprete.) Spir. Deus pater mi, meque devinxi Deo :
Vil. Nostra, hospes, oro, litis hic judex sede. Formant xmulari gestio, ex qua prodii.
Jud. Lis isla quxnam est? Vit. Dissident vit dux. Mund. Quonam cxstiiisscl, die, modo noslrum ge-
Jnd. Quae, curque? Vit. Miiiidi vita, et spiritus, [itus,
(lira prxferenda sit vi ris prudenlibus. Carni fuisset juncta ni conjunx caro ;
Jud. Non judicatu est arduumhoc : lamen audiam. Natura lexque quod superna continet
Mund. Prognaia mundo, jure inundum diligo : Spir. Lex id fcrebai ; al modo solvi esl opus,
l.cges veren nam paternas est pium. Dum lendo ad xvum Celsius cursu levi,
Spir. Deum, Deo sim cum sata, el scio, et col : Quod labe penilus et thori nexu caret.
scire summum nam Deum grave est nefas. Mund. Innnpla quonam venll ergo post min!n
Pathol. Gb. XXXVII. gl
Col S. GREGOLUI TIIEOL. CARMINU.V1 LDER I THEOLOGICA. C?;.a
IIv. THv ilv axiibfrq xa\ iraXar [: St vvv, A Ab? x^v ejriv o fjw elx' ? xXSou;.
' o soy it;fTv Mfynrp itapOvo?. >*. 'Apx YEviOai. Tf opijE 8' &> xfio:,
25 Ko\ y^P v<5ao "aXatoj e!e tu vi)- Tp!j>(v, 8i8ax<i)v, axa rav8>v ?
Ti ' ]8, xo 81 70. Tv ox Y 6vxa, ypauxov cv xoixo'. pXi-Rtuv
Koir/. "Au 8' 5v jv xi{ oy-j-ou !ou 6i-/a, 40 'Anvow xo xiXXo, uiov o x:vou.evov
"H xi Sixaw; . 'i Xav xoy^; xtf e, Kc'<r/. EraiTp!5r)i xi. . 'Ex toou yvo'j;;
11 oipxa iuv6paAEtv XaXuv x^piv, IToio; 8' ; xov 6 irr(Xov yvoi
50 KaXo pAv e8pE({/EV 5) xaxo XP^v> '; cT ; ji' EUyivEta, lots .
T6piv 8k uapxb; 6 orajpe lti6Xuov. Taoii xpaxE o vaoi irpooxYfiasiv,
Ox &XXo. Tb tppovEtv 8e r.u , 45 'E t&v YpaT)? suyevljc, ox expar,?.
'O ouyxap.vovxa 8sXu.axi. . '|1 x itXo'jxetv 8uo(juvs{ aXXs'i ,
. T O'jv i(j> 88ioxac, e?xac 6 x! ; 8 xfjxei xo xaxo, otE tXoy,
35 . ;. . "Iva ifuT^Ttv' 1 epivou 8Smnv v uoXct tpuo^v p.ya.
[).i6oi ; . 'EjjwI 7TvIa |xr(8 Sujjacve !xtv

Spir. Erat quidem olim, sed obscura, nunc vero corusca!,

Ex quo Dei apparuit virgo Maler.
25 Velus enini lex cessil nov :
Lillera abscessil, spirilus autem viget.
Swc. Quis ca-lebs sine conjugio forel,
Aul quis Justus 1 Spir. Valde lepida es,
Qu:e contendis carnes concurrcrc ob probos viros;
392-393 50 Ac probos quidi-m et inalos lempus cnalrivil,
Garnis autem contumeliam pater prolulit.
Nihil aliud. Jactare vero se libdine ridiculuin est,
Quasi cum Dei volntale simul labora.
Strc. Quid igilur sculo dedisti, aut quid quiercbas?
35 Spir. Ramos. Sc. Ul frigore pereanl, aut eos lurbo rapiat?
Da mihi tu radice.-n mcam : tu vero ramos babeas.
Spir. Salis est nasci ; inobilibus rebus alius detoperam,
Nutriens, docens, ac deinde subilo lugens
Non amplios exsisienlem, piclam ad pariclem cernens
40 Inanimam ptilcbritudinem, immobilem iliom.
Sc. Nobilis qudam sum. Spir. Ex quo genere?
Qualisque opifex? an lulum ignoras .
iium esse? Nobilitas una, imilatio Dei. *
Sepiilcris nixa es, el novis rescripts,
45 Per qiiee scripta es, non edcala, nobili .
Nur. Mihi diviliac inimicos slcrnunl,
Ac iuvidia urunt improbos, conciliant amicus
Thronis in urbe gloriari douant.
Spir. Mihi vero paupertas, ul ne habeam quidem inimicos,

2 Kpdto . lia Coisl. Edil, xpxoc xa.
27 "Av. lia Coisl. et Val., quod idem esl ac
monachus. Edit. SGpi.
28 lnaio. Justus, pius conjugalus.
29 Spxa cvvdpafie'ir. Id est , lepida proferto
tu es, qu fingis homines conjugio mancipulos, in re
Hxoria hoc s'peelare, ul liberos procrent, a quitus
Deus pie sancieque colalur. Coisl. opr.a.
31 '. Val. eC6Xuosv. 36 'Exe. lia Coisl. Edil. Ex-
33 Zvyicjtrorta. Vat. ouvepyouvxa.
34 'EOjzei. Hic Uillis disiiiigtiU, el spiriialem
vilain inducit cui sxcularis respondel xXiSou juiU
Coinbclisium. Postea spirilalis, ha uflot, aut fri-
gire perant. Saec. Ab xjv i^v, elc. Da mihi radi-
cem meam. Sic clare distinguendum ail Combcf.
Sc. Ramos, prolem, liberos. Spir. Ut algore inter-
eant, aut proeella auftrat. Sxc. Da meam tu radi-
cern, sicque ramos habeto, lyi xXaSou;.
35 . Coisl. Xftn,
43 ' E. Coisl. w oFj A' eyiveta, quippe qni-
bus una esl nobilitas.

METRICA VERSO.

Vita? Spir. Eral el olim, teclior quamvis; Dei B Siii'pem meam da, surculos turbo auferat.
Stiprcnii ut autem virgo Mater exstilil, Spir. (Ii lam esse satis est, qui volet, labi vacel
Jam lucet ilia, nam vtus cessit novae Alens docensque, luce posl cassum gemens,
Lex legi, abivil Hilera : vicissim viget Pictum in tabella contuens, nee spiritu
Spiritus. Mund. An esset, vita ni conjux foret. L'Hove motu praedilum formae decus.
Caciebs vel ullus vir prorsus? Spir. Lepida admo- Mund. Sum stirpe clara. Spir. Quod genus lan-
[duni es, [dem tibi,
Coirc dicens ob probos camem viros. Qiiinamve llclor? Non lulum par omnibus?
Probos malosque muri il lempus. Pater Deum acmulatur quisqus, hic est nobilis
Tantum obsecutus carnis est lascivias. Vincis sepulcris, atque rescriplis novis
Uidendus autem est cui libido nimos Tacit, Queis scripta, sed non edcala es, nobilis.
Dt quem supremi Numinis volle adjuvel. Mund. Hostes acerbos dejicit census mihi,
Mund. Quidnamui go mundo porrigis? Spir. Quid- Parit favores, uril iuvidia mprobos,
n.iiii pelis? Thronos dat, ulque in urbibus gradiar lumens.
Ramos. Mund. Ill algor los ncccl- Spir. Mihi contra egcslas hoc dal, ul caicam hosiitus,
C53
SO XapeT1, ; 8' ; tpovou. A 'ApirafTtouav t!v ejljv iraai x-p^.
Opvot Sk \ xai 9X01 xaipe rcXov.
"Av ov vioat, xptstTov <Ttad6ai 0ov,
II puta itvTtv tuv opwfxviv 'xstv-
"H ftvtojv efoat twv pti>p.vtj)v Svto.
55 n<5Xi 8' I/ot Xaji-pbv f vooup.vf.
Koaji. TI< o" Xsia irvT)Ti 3iou
TeCxt), ituXivE, j.Txavak, fi^opoi;
lir. KifivovtC, une |] .' uz3xxXa:)-
Mvov '. xa\ paxpov iixo.
60 "AXXu)V 6 ^, f fjpavv^j p^iroi.
'O (fiop x<5vnov eT ip.o\ ttXoto, 6e>;,
"Uv ' ou8e\j pitiec xexttp.v(;).
8" 4XX' /ONrctov oT{ ^Xov, ttjv oatav
SECTIO I!. POEMATA MORALIA G5
65 DvTO v8poc oiSb aaXio-spor
eOet oayfjvfl itXo'JU'.O, t;v Seiv
Ttv ainoc , cb iXr(v aciT;sTat,
Kai tJjv xaXtv 8, oC>x Cipivet 6eov,
"Ew a xxttjt' ; |vou ] xPa
70 Ou xi) OXsf t r][ii ; 6uju.svo fcw,
Kxesv 4XXou, Tpoxiv !.-
'Ep.01 6' na suvspxEi', l|v Svto, ioi,
O'JSkv Govip xa\ irpoa; X^XctysTat.
. nioov ti "( xi) Xineiv sic vr..-Viv,
73 "AXXou; 8' fu.v, .
/Jr. IMuov xspa; eU [lovov pXraiv,
xa\ SSvto xa\ roxTptxiI> aiwjxvou.

50 Largitur : nvidia aulem miseralio tutior.

Throni vero caduci sunt el qui temporis magis amiei sunl :
Alque etiamsi permaneant, satius esl Dco subessc,
Quam primas in omnibus rebus aspeciabilibus lenere,
Ant supra res omnes visibiles evehi.
55 Urbe aulem illa spleiulidum mehabeat, qua mente iiilelligitur.
Sicc. Qua? aulem vit;e securiias pauperi?
Muri, vestibula, machinae, satellites?
Spir. Nimirum laboranies, ne furio corpus rapialur :
Hoc solum possidet et laceram vestem.
60 Ad alios latro: facessat tyrannis.
Fur invadat eos qui habent : mihi unicae opes, Dens,
Quem nemo unquam rapiet possidcnti.
Alia babeant qui eis dclectanlur : mea
Abripial bona omnis manus.
65 Viro paupere nihil securius.
Tteii suo immolt dives : dexleram
394395 Suain ipse, ul amicam osculatur,
El bonorum largitorem non laudat Deum,
Donec ca quse possidet in alias incidanl manus
70 Quas minime velit : quid dico? forte in rca-ius inimiei,
Atque inde in alias, rolarum instar.
Me yero, si moriar, census omnis sequilur;
Nihil invidiae et vicissitudinibus relinquelur.
Sc. Quanti illud acslimandum est, ut non in manus vicinorum inspiciamus,
7o Sed alii in nostras, et fortasse magis pii respicianl?
Spir. Quanli illud, ut quis in manus Dei solius respiciat,
Qui donat et paterne imploralur;

50 . Vat. 8pvou. 63 . Sic infra, poem, xxxm, vers. 125.

51 AvTol. Coisl. (. Thront vero p et amici 06 Susi, etc. Alludit ad haec verba Habac. 1, 16,
temporales sunt. qua; dicta sunt de rege Nabuchodonosor, quod rerum
55 ". Coisl. tjj. Versus sequens deest in mss. prospere gestarum gloriam viribus suis ascribai,
55 */?Xo. Coisl. Ixti. propierea immolabit tagen $u, et sacrificaba reti
58 "orsjfif} " . Coisl. - sun. Vide loin. I, pag. 313.
&. ironice dictum : eque enin fures eas 69 . Coisl. Tciaoi.
domos aggredi soient, in quibus nihil est quod ra- 73 STpojpi. Fraudibus.
pere possiut.

METRICA VERSIO.

I.ivore porro tutior miseratio, t'raedentur omnes, si velint, opes meas :

Tiironi caduci. Tempori esl amicior
Amicus : utque maneat hic, prxstat Oeo
Suliesse, primas ferre quam rerum omnium,
Aut cuneta supra, quse videntur, evehi.
demum in urbe splendeam, quam mens videt. Quousque tandem ad alterum cadanl opes
Hund. Qus viia; egenli suppelit secuiitas?
Vestibula, muri, machina!, satellitum
Manus laboraos. Spir. Corporis fui tum limens?
Hoc namque solum vesie lum vili oblinet.
Aliis latrones imminent, vis sit procul.
Fur petit bebentes; sob opes Deus mihi,
Quem nemo rapiel si semel possedero.
Id praeter unuin cuneta, qui volet, auferat ;
Egente non esl tutius quidquam viro.
Dives superbus immolt reli suo,
Velutque arnica; dat suae dextrae osculum,
Omnis datorcin nee boni laudat Dcuni,
Quern nolit ipse, forte inimici in manus
Volvanlur, hincque ad alterum, roise in modum.
At me sequctur census abeunteni meus.
Nil vindicabunt livor et vices.
Mund. Quanti aeslimandum proximi non ex manu
Pender, sed eum, fne meliorem, ex mea.
.Spir. Quanti putandum est ul quis in solam De!,
Qui dat, paterne et poscitur, spectet maniim,
C5j S. GIIEGORH THEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICA.
AEa/fAv o (XTjSv xo XaEtv 8paai xplv>
Tv ap.oXairxiv {$8XXav exuu,o|AEVov,
80 Ta p.v xpaxov-, xtf 6' EpESovxa ypva,
Ta 8e Xaitovxa o> xaXot tv 6x(xacr,
Ta 8' xxuTtovxa Tat; vspmv eXtiEiiv,
'AeI TtXov nvTjxa reoBoup.vij);
Kocri. OfaEi 6 nui t'- SusxXou xatpo opv,
85 MtjSev ptov . xj; arSa;;
. " [iE to){ xt if'Jex' eaxoxov pXo ;
8fV5 o SiatpEt' etcex;, o8' EYY8EV-
TsvoO <tts\i<5 (or \ xaxtv (?et) opav.
AvaC <>psi xa 7rvEiax', XX' ox'' SpOc.
90 '0 jxev yap sfxEi, Tj 8' vaxptai apo;.
Kocr/. 'Eu.ol xpucpv soxiv. *. 'AXX' u/ tpuij,
Tb il] xputpv, xdpip te xal xo vxapot?
cse
A OtSovxa, xa\ vooouvxa rXouaa v,
"Ofovxa ap6<5pw XatjxoG -:oi,
95 Tbv vov ixEvovxa ta^si ){ tXoc.
Kocrji. 'Ejao '. Jr. "Apxoj f xapuxeCa,
'Eu,o\ xi 5.', j Xuv arav yX'jx.
xuv xpucbvxiv aXu,upbv .
. 'Otru.) u.ptov ja'oiye xiptj/i, aajxar,
iOO XEpWV TO8UIV XpOX<(XOX', &pu9(Ol xXiiEtj,
'(io!ifoeovx)v opfvwv nujACtova.
. Atve n xaxa, xaxa 8' irrtv, ol xaxbc
"E^oif' 6 kXoto, tic xaxv 8i8aaxaXo.
KpE<je)V jv fjjjiv pyCviDV 'yaXjL(ji-
405 Tuxijv suvapjJioouaa tol vooojiivot
Mpou 8e ratvri Xpiuxi E0t8<ixEpo,
'Hjjv xsvu>0e\, tb Xat] 8-jsuj8,

Nibilque, lucri causa, lurpe admittat,

Sanguinis avidam hirudinem imitalus,
80 Ac alia quidem tenons, aliis nienteni iniendens,
In alia pravos iiijicicns oculos,
Alia eflngens somniculosis spebus,
Semper pauperior, ob ea quae desideral?
Stvc. Quomodo feret quis molcsti temporis impelum,
85 Nullum Italiens molestias fulcrum ?
Spir. Quaeris a me quomodo sagillam aple vibralam quis cffiigialf
Capillus non facile dividitur, ne rominus quidem.
Sis mihi in arelo, et malorum eiugies impelum.
Ventos arundo sustinel, quercus vero neququam.
90 Illa enim cedit : liane moles subveriit.
Sc. Mihi deliciis frui licet. Spir. Al mihi delicia; sunt
Minime deliciis frui, nec salietatc et visceribus
Turgere, ac morbo divile aegroiare,
Nec suave lutum ultra guliur olere,
95 Ac meutern anguslam el etilem coeni pinguedine facer.
Sc. Mese placentae sunt. Spir. Panis, condimeutum ;
Mihi poms est, ex sale omnis dulcedo :
1 1 is salsugincm eoruni despuo, qui delicias seclanlur.
Sc. Odor unguentorum mea oblectalio, cntica,
100 Manuum pedumque slrepilus, flexiones in numerum,
Consenlienlium instrumentorum symphonia.
Spir. Usee tu laudas : at uaec ipsa in causa sunt, cur malae
Mihi quidem sint divilia:, ut malorum magistral
Prostat organis apud nos psalinorum tanins,
96*397 5 Animant agglulinans rebus cleslibus.
nguento autem omni Christus fragrantior,
Pro nobis effusus, ul nos a felorc liberare!,

83 UAor -. Val. \, nXov v(jiovxa, id est,
avarum semper plnrit id facer auod expetit, quam
id quo fruilur : vilescit enim nobis, quod in promptu
est.
84 . Coisl. ifop.
86 'Hpov . Vat. tpou u.E. Mox idem babel e-
pro Etlaxo^ov.
88 Ezer. Coisl. <jOvoc.
METRICA VERSIO
Anuir lucri lurpe nec quidquam gerat,
Avidam cruoris a:niulans hirudinem,
Qusedam tenens jam, mente quxilam cogilans,
Uculisque rursus non bonis quxdam inluens,
Quaedarnquc inani spe levis (intens sibi,
Per expela semper indigenlior?
Maud. Qui durions impelum sortis Teret,
Habens, molesta quod level, prorsus nihil?
Spir. Quo quis sagitiatn viiet, exquiris modum
Vix dissecalur cominus licet, pilus.
Mihi robur esio : sicque vitabls mala.
Ventos arundo sustinel, quos non feninl
Quercus : quod ilia ccdal, has moles gravis
Evcrlal. Mund. Ample victilo. Spir. Luxus mihi
Arccre Umtut, ncc cibis prtcter modum
96 Kapvxsla. lia Coisl. Edit, xapuxta.
97 '^. lu Coisl. Edit. nl\iua, quam
leclionem prferi Billius codicum aucloritaii, et
vertit, panis et dapes mihi : condire soto dulce qua
mihi est sale.
98 TpvprTr Alfivpbr xara.tTvio. Leuv. Deli
cate vvenles she irrideo.
99 "Acr/. Edit, ijiaxtdv.
Farclre venlrem, divite et morbo premi,
Gralumque cntim, gullur ultra, protinus
Olere, meniem stringcre et crasso lulo.
Mund. Dapes mesunt. Spir. Panis et dapes mihi
Condire solo dulce quas mihi esi sale :
Per quern ipsa salsum despuo luxuni tuum.
Mund. Dulces odores me juvanl, etcaniica.
Manuumque plausus el pedum, ct mollis chorus
Continue in orbem, barbyti et Concors sonus.
Spir. Tune isla landas? Ast opes hoc nomine,
Vilii ut magislras, improbandas judico
Prasial qiiibusvis organis psalmodia,
Ut quae supernis rebus animuin copulet;
Omnique Christus unguine est fragrantior,
Effusus ob nos, ut, quo me scelus grave
65T &ECT10 . POEM ATA MORALIA, 658
rli{ vxprr. a' IttX) tt\ papria. A Kaipo tpoijv irXv te xa\ adOvETOK
'ESijaT', oiv ol5s (xaYifavEu^a-tov,
1 10 \6yni ttv' f) irpv tiv' eTjvojisvo Tv :1\ xal Tpuj U7rrpErai
Kaxf,v. DoSwv ;, vOeo nrpoiff). 125 xa\ 6aXiTQ x^optfouat ,
p. Ta/' vTOS' e'ttoi, usvj xa'i ; vjoij e^X'jv TpitsCav exTOvco? vSpisc
*Apx:t, nXov tpipo'jja utoiiTwv xt;. , xotTp\o(, 3:;X|ve, ;-;;,
/7r. T<55' o'ix tv srzoijx'. Ox X^Ot;? yip - Boa\, oprjjsi, oj^ptr^E;, exXOieij
4 15 *U 5' t' aXr(s{, tojto xa\ XXs-ow Tiv ETTopo'JvTuv tiv x(5pcov ouTot <5;.
nivTj e-/vxwv E'jiOeviixspo toX. 150 O'i at-' yo'jnv tbv jrousiv f5ovv,
& EStoxsv, avrovtircJv ttv %piv, ZtjTO'js 0' oT X'lwjtv Sy/xov, iroXXaxic
'isyrjv ^vijffiv, Eitpoic Ss cpfAaxa* Zy.oOv-s; EUEXxoiJVTa aOEVdTpo'j;"
MoxO rvrj, fipujai t Xaf xevol, Hvtiov 1)[01, /^; E3aip.ovs .
120 IUtv, l'.yo, ' -tjX) Xpvab, X!0o[, 1>[' ^, acpa'i
\>5oiKopt, {', ustoi, orivE- 155 Zwoypaou ? avTi/poou,

Qho rae peccali morlalitas implevcrat.

ManiUis plaiulo, si cadal meus carnifex ,
410 Cum sermonem aliqiiein aul actionem inducit
Malum. Pedum saltaiio, immissa a Deo commotio,
Sc. Forsan illud dixeris, pauperlalem etiam in morbis
Pracsidio esse, ui quae plura ferat corporum rrmcdia.
Spir. Neququam id dixerim : non cnini vera oratio.
115 Sed ci nod verum est, id eloquar.
Pauper divilibus longe robusiior.
Deus dedit, hoc compensans beneficio pauperlalem,
Vires pauperibus, divilibus remedia.
Pauper laboral, sudoribus humores noxios exliauril,
t20 Esurit, alget, uritur sole meridiano,
lier facit, feil onera, imbres palilur, gemil :
In tempore simplicem cibum el.imparaium.
Somit, nee novit quidquam ex lenociniis
Qua; coqui el deliciarum minislri
125 Ex terrae marisque comportant angulis,
Effeminatara mensani viris. apponenles.
Flatus, pituita, lienis morbi, luxaiiones meinbrorum,
Clamores, geslaliones, pallores, solutiones,
Divilum sunt, hi satielatis nimia; fetus:
150 Ne ex iis quidem quae babent voluptalcm percipiunl ;
Sed quaerunt, qui bus relinquant divitias, ac sa?pe
Invident inflnniortbus bene se habentibus,
Omnium inopes, felices miseri. (Tametsi suppclal)
Aurum, lapilli, varias vestes, lincli
155 Purpura: amula picloris raanu

_ 6pxr\<Ti, rOeo -^. Coisl. -. quomodo molcm irarainuant. Leuv. Investigate ea

SCiv S' . orpoft. perqn a mole corporis, et aqua intercute liberentur.
112 Kai za. Deest m Coisl. xa(. 154 Aldoc. Coisl. XEo;. '' eaeTJTO.
117 'Arravurtiur. 'Avravinuv. Varias vestes, acu pictae, doridaR, tinctae, etc. Aliter
120 IJeiri. lia Coisl. Edit, ueiv}. interpretes ; Billius, variaque ars : Leuv. res varie-
121 ''. Coisl. povTjETat. gata!, tinct testes.
127 , apOpt)tara. Lienis morbi, arti- 155 loppupa. Ita Coisl. Edit, iropupa. Leuv.
culorum membrorumque debilitates, lia Val. Edil. Pictur, ad vivum express purpuree, puiielum,
areXvo, apOoTjjiaTtuV. teclorum.
131 Zt[zovm ff1 o Mtrjrucir yxor. Quaerunt

METRICA VERSIO.
Implevit omni parle, fetorcm auferat. Gemil, capitque simpliccs in tempore
Jara plaudo Iseia, carnifex quando incus Cibos, guise nee Ulices novit dapes,
Cadit, scelestum facinus aut dictum mihi Luxus minister intimo quas e mari
Suadens. Chorea: sincius est motus vice. Terraque suiuit, el cocus solcrs, viris
Mund. Forlasse dices, inopjam morbos quoquc Molles decenlem feminas nicnsam parans.
Arcere, plura el pharmaca aegrotis dare. Flatus, catarrhi, splenis el pedum dolor,
Spir. Non hoc quidem ipsa dixerim, falsum est Geslaliones, pallor, el solutio,
[eniin ; ll.ee divilum sunt (los parit fetus gula),
Vero quod aulem consentira est, hoc eloquar. Qiios nee voluplns ex bonis capit suis.
Pauper opulento viribus longe esl prior, Ac sacpe, molcm qucis suam linqnani, peluni,
us vicissim gratiam nam conferens, Sanisquc, qua.uvis indigis, lamen invident,
Vires cgeno, diviti dat pharmaca. Cunds egentes, divites miserriine.
Pauper laboral, sudat, humorcm improbum Aurum, lapilli, variaque ars, et mrice
Exhauril, alget, csuril, sole uritur; Infecta veslis, pictus et paries probe,
Incedit, onera gcslal, imbrc fundilur, Uepicta ligna, calculis stratum solum,
fi50 S. CKEGOMI TI1EOL. CAUMINUM LIBER I. TIlEOLOGtCA. CGO
To)()v, opcjwv xa\ ^r^So ^' A 150 ' 8' 1\5zt euxtjxv, v xai itirr
"ApTupo, (iv tic v xXtoh -/Oovb N(5p xau.wv, ftYi ' f, xp<5vtp ,
!\, 89ev irpof-XOsv, Sio x-^ov, O'jSsv TtapSet 7ipaYi* xol axo 9A01C,
' 6' sv TCpoJ^xfl, xat TcpotiajipTnwv roSxotf Te9vCs6' ) Xiov xi v ^^
140 "lmtot, xirrjtE, apia6', ap[ax)Xxa, Nxpo, asXouxwv EavOfsxepo.
KVS, XUVT)f0t, 6l)pti>V X4SA0V- 55 T Xovro5v ; v6pi, 6ujAs, 1?, ,
KaV xaxa 8 x xsp7tv, 8e5itoivT; ,{, M6i), Y^-" xpaxel, abr/pot Xoyoi,
Tajxpiii, 5 xe toxvSxo'j XatfAoO x^P1' itspitppdvrjdb, {;, iXwy,
xpwxat, Ouptpol, xX^xops, xoijd-,xops, Taux* o itEvfjxiov u,aXXv sax' ij tcXouswv
115 'Avtjopoi, 5vxTp;, exxaY" xxXiav, DXoxo yip o6pw,i8'iHbXetav <ffi.
;, axiaixaV, Vuu,-tov niuxo-oi, ICO 'O 8' xiuCeO' x uoXX', o6' '
AoOsxst, SaxxXtov ^wAau'., 6eo (lXtax' v euvSpanwv 90605 xxfl.
Kopai yuvatxs, finxcov fjSuafjiaxa- arcvxwv -* EU39evfc.
x Trvxa rcXo'jjou, Yp^xj; X- "AOpsi 8' Exauxov v9' xixou 3'jvxou,t*;,

Pariles, ligna et stratum calrttlis solum,

Argenlum partim abdituin in terrae sinu
Inclusum, until' prodiit, (lignum sepiilciis,
Partim in propalulo, et renidens in poculis :
140 Equi, tapetes, currus, et curruum ductores.
Canes, ductores eanum, vesiigatorcs belluaruiu ;
Ac illa; etiam volntales, improbi domiui,
?98 399 Ventns, et meatus nihil non absorbenlis gulac causa
traiorcs, janitores, vocatores, sopitores,
145 Florigeri, spargcntes odores, discos abluenles,
Gustatorcs, umbram efficientes, nutuum observalorcs,
Balnealores, pincernas ad Signum digiti sublali,
Crine mulieres, octilorum obleclamenla :
Sunt lixc omnia divitis scpulcri, picli pulveris.
150 Stal vero pauper, alque etiamsi cadal
Morbo laborans, vix tandem aul longo senio,
Nihil negotii exhibebit amicis suis,
Morielur, ut leo quidem inier Digitus
Nortuus, divilibus longe Ooridior.
155 Quid superesl? contumelia;, ira, insania, audacia,
Ebrictas, risus intemperantes, dicta turpia,
Dei contemptus, consanguineorum et amicorum,
Hsec non magis pauperibus inhxrenl quam divilibus :
Diviliae enim coiilumeliam, illa perniciein parit.
160 lile vero opprimitur, uiplurimum, nedum insolescat,
Prsertim si Dei concurrat timor,
Bonorum omnium forlis magister.
Considera breviter, unuui cum altero conferens,

15 . Vat. Edit. 7ti8oxpt6oJ{. Soli quid ejusmodi sternunt. Per vocatores aulem eos,
ealcuUs strati. qui apud divites hoc numere fuiiguntur, ut heri
157 "Apyvpoc. Hic versus uno pede redundare nomine ad epulas certos homines invilent.
\idebatur Bchediclinis, qui delendum proponebant 145 'Parzrjpe. Aspersores odorum (ragranlium.
x. Sed immeriio, cum 4pYupo; sil dactylus, a quo 147 Kepactal oxzvAur upupcwi. iii summa
primus pes versus infomietur. manu potum minislrant. Bill., Leuv. tempratures
130 nToi. Coisl. xoto, <n dibus. extremis utentes digitis.
143 Xpic. Forle x<*Plv- 150 'O S' rSsi\. Ita Coisl. Edil, mendose oio
144 . Per straiores, inquit Billius, intel- vSETi.
ligit Gregorius eos, qui mensas aul lectos, aut ali- 153 rerjjie* . lia Coisl. Edil. ib .

METRICA VERSIO.

Argenlnni et into conditum partim sinu
Terra?, uinle fluxil, alque humo lignum legi
Partim redundans et micans in poculis :
Equi, tapetes, ductor et cum curribus,
Canes, canonique qui feras capiunt duces :
Et qua} voluntas veniris est, heri improbi,
Datumque ml quae respirl prorsus, guise :
Slrator, vocalor, janitor, soninum cicns ,
Eloresque gestans, quique discos abluunt
Terguntque. guslant qui dapes, umbram cient,
Speclantque nulus, qui levant, summa et manu
Potum minislrant crine feminei; omnia
lla;c sunt sepulcri diviiis, picUequc humi.
! Consistit at inops : ac licet landein cadat,
Aut febre, senio Craclus aut longo, nihil
Cbaris amicis alleret negotii.
Instar leonis spiritual nam rugiens
Edet, opulento floridus multo magis.
Quid restai? 1, temeritas, insania,
Bacchus, cachinni, turpia el dicta, ac Dei,
Gregisque chari, et sanguinis conlemplio :
cuneta longe diviles premun magis.
Namque insolescil dives, ac peslem hinc iralii*. .
Vexatur al inops ssepe, nec lrontem erigit :
Potissimum si sit comes Dei melus,
Firmus magister omnis omnino boni.
Collala terne quaeque jam cum singulis,
Ulrique Justus arbiter vitse nianens.
 SECTIO H. . CM
'Aiaov Stxtuo; tov ptoev uiviuv ^paCs, A Xapav 51 X7:ij, xa\ x xEpuv eu|iopv
465 El at] ipstv so-. xa\ x6' 06piv cpavx.xt, 180 "Eexi5V oxouv, > nailon;, npoaexxov.
"iitEp TcevfjTiv axavai xaX tXtjaiov, So\6ivv oJSv, o8e xwv Syav xaxtjjv
"H TCVtv xov axbv , ij xX^otv p.av yap povEtv 7j> xo xpuv Evdiaxa!.
Ki-0', [? \ oujxtcXou Soxev. 'E]Ao\ 8e TtivSoj, xa\ x (Jttxpi (paivE-at.
Oove ptexoij, xaV xaxot? oxxtou,ai. 6soQ yip aXXoxp(i>3i ) 4jiapx!a-
170 Kaxwv yip o8v ittv aSXtUTipov 185 S' v. poiju ti[x'.oO(ivo 0ev ;
Kv E'j3po[iuatv s!i xXoc. StA xpl'xi ttvoj \ 6o itXeu pv Di3t<.
Ata-x'JEt TKvrxa,, <b XXou * 'HSt 6' vEtpOlXUV V fy-lcp X7C01.
"Ev oSa tXiajia, rcavxa sic iiav xpimv IIVEi, xu6ssi{ , Xap.6vt;, rati'ii, yeX3.
"H^ovti. *AXX' f 6E\jxpa TtXit, xp:ro. 'E|AtA 8' Cirvov xoO 5ou tiXeixov jJtpo,
175 Xprjaxot; )- aicfpov^ojxai <56ip. 100 Kevxo'jsi yap (i xal xaueSovQ' o tivoi
K4xtctt| (iOYTpot- eXtcsiv xoutp!o[iai. "Av 8' xt itxpbv hwj, Saxpu'
Mvsi yp vj'i, pit . xP^vw. 61 as xa\ 8o)Xa vuxxo; '-;,
Pi'j fjjipav 7Mtua, vJxxa 6' fijjtpoc KpJtj, ); ,- ?vxpowc tniari.

Utrique vita? Justus arbiter manens,

165 Nisi id et tibi injuriosum videtur,
Ut et ptopc pauperes stare,
Aut euradem aerem spirare, aut eodem nomine
Vocari, ejusdemque tecli et navigii consorlcm videri.
Invides oplimis ; miseret me malorum.
170 Malis enini nihil est miscrabilius,
Eliamsi prospero cursu in lubrico tendant.
Despiiis egenos, quasi ab alio esseni Deo :
Unum scio figmentum, omnesque idem in judicium
Venturos. At secunda formalio, mores sunt.
175 EQerunt te res prospera : me timorsapere docet.
Incurvant te res adversa; : spes me allevat.
Nihil cnim pcrmancl, fluunt universa teinporis diulurnitate.
Nox diem fugat, el noctem dies :
Gaudium iiiceror, et res jucunda? mrorem
180 Excipiunt : his ergo, ut slabilibus, non est inhserendum.
400-401 Tibi nil grave videtur, etiam ex his qoa? valde mala sunt
Quouiinus enim sapias delicia? obsislunt.
Mihi vero lucio digna, etiam quae parva sunt, videntur.
A Deo enim al i en a lio est peccaluin :
185 Quomodo feram me Deo defraodari ?
Gratos tibi somnos, et doorum laicrum con juin lio.
Dulca somuia quibus renim diurnarum exhibcnlur simulacra-.
Bibis, Indis, accipis, jocaris, rides.
Mihi vero insomnis maxima viUE pars :
190 Pungont enim me etiam dorniienlem molestia?.
Si paululum autem somni arripucro, lacrymor;
Terrent me imagines noctis asperse,
Judicium, judex inexorabilis, horrenda statin :
f64 Bpaev. Coisl. el Vat. xpixf,4 videlor : Suov rcXeupiTv Siaei.
167 Miar, lia Coisl. Edil, male |*Eai. 187 'Hs. Coisl. T)[AEt, quod error esse vide
173 Kplcir. Coisl. xpdtv. tur. "OvEipot xiliv v f)[xpa xttoi, somnia namque
176 MopipoT. Coisl. foepoi, cl Xmi pro kr.l- sunt imagines eorum qu interdit! nobis conligerunl :
etv. qood quidem Gregorios alio in loco sic expressil :
182 yhp ppcrer . Coisl. zb yap povsv povxtsiv tjtax!ai (Aota 9, vjxx. Cu
wo xpuav. tis diurnis similia sunt noctis simulacra, lib. il,
186 kcei. Billius sic emenda! aut emendare sect, i, poem, i, vers. 291.

METRICA VERSIO.
Ni forte iniqouin tu quoqne hoc existimas,
i t qood propinqua sit cohors tibi paoperuin,
Paremque spiret aerem, nomenqoe idem
Gestet, babitetque et naviget tecum simili.
Viris bonestis in vides? miseror malos.
Turba nocente nil enim est infeliclug,
:ursu secundo larlarum qoamvis petant.
(;ontemnis inopes, ut satos Deo altero?
Figmentum at unum nosco, idem cunds fore
Tribunal ; alia (iclio, mores piobi.
Animos tibi aogent la;la : casiigor meto.
Te dura curvant : spe levor, nam nil manct,
Sed cuneta longo lemporis trad u floont.
Claudil diem nox : comprim! noelem dies.
Loctom voluptas, gaudium moeror fugat :
Figenda non his ergo mens flrmis velot.
Tibi tetra nullum crimina mmiltunt nieiuni
Fripere loxus nam solct menlcui booam.
At mihi pusillis surgit ex noxis dolor.
Nam noxa summo dislrahil nos a Deo :
iacluram at ipsa quo fcram paclo Dei ?
Tu dulce dormis ad latus jungeos latus,
Ileferuniqoe locis inellei somni lypos,
Bibis, alcaqoe lusiias, rides, capis.
Al parte vgilem maxima vilain exigo.
Nam dornuenlem me labor pongit quoque.
Ac si soporis quidpiam capiam, gemo.
Nam spectra noctis spera? mcloiii affermit.
665 S. CREGORH THF.0L. GARMINUM LIBER I. THEOLOGICA. 6
w*)awe' vtkv :4 ( (fpti) x zvxi ; 8v xal (iXrao.
195 xEOcv aOitov tSiio- 210 EjATtW XoyiSliOV E 5OV xlv lXEpOV
Muov auvEiSi, ypa^Ci ^ 'ExeI xaOIaxau.'. O'JSv o'6a xiv xxu.
<5; soi, tJv <fpr x Ssi* O-rto xo Xuirov faStwc; ,x)iiou,ai.
' oe6aa-t, tpp-rj xvavxia. T x' 4XXa ; trf|xspov 61 <so\ u.v xi) Xoev
Tb yp (iE x[iViv, tttptiaxov ){. Tt,v i^ov, o , w; ' p.ot 8oxe-
200 "Ottov miou.', p/Ofiai xcnp rcXa 215 O yp cppsi xpaxop.Evov xpaxov e.
0sor x yp wctxtiv (is euscyyEi oe(>. "Ierov 8' eu.o\ Xa6.Ev xe xa'i xo pJ] Xo6ev.
yp errpaxo Stwxwv e! te^tj ipsu "ApxE <5{ lot, xv xi toxvx' aXXo ipr,.
, ywrt) \ xal i>EXoi itapfjyopoi, Toux' exXee fiyiOXOV E{ vxiV_ jJLO.
"A xo\ .0<' ]*-] auu.<pop. . uv v aawtn tiv xptov xiv; ;
205 'Eu,ol ( SpEiojxa xaV !] 9{ 220 . T o3v v ito-ojch xal xiliv fisuxpuiv ;
nsivivxt, xal Jiyovxi jxevouu.ev({>. Kal yp xaxopov axiv o|xcpotv, xa\ irecnv.
"V6pt{E, irais, SujyEvrj, iTTcuxbv xXsi, "Icrov rcpo fsov, XX' yj x^ipouj itoX
[Jtaou, pixpov piiEi? yjsvov. T0ti(xi xoy TiTCTQVxa v itpwxqi >*

Hiiic funs cbulliens ignis inexsiinguibilis,

195 Illinc vermis sternum peredens :
Media conscicntia, absque scripto accusalrix.
Dens tibi Deus est, si donet prospera :
Mihi venerandus est, etiamsi ferai contraria.
Nam si affligor, praesidium id salulis est.
200 Quo niagis premor, eo propius accedo
Ad Dcum : ipsa me aliliciio astringit Dco.
hisequens enim exercilus ad ninia impellit.
Tibi uxor, pueri el amici solatium i'eriint,
Quorum jactura maxima est calamitas.
205 Mihi praesidium et solatium Deus,
Esurienli, rigcnli, aducalo.
Injuria:!) fac, percute, ignobiiem, pauperero vorn ,
Calca, vim infer, non diu injuriam facis.
Deo oflero omnia, ad quem et respicio.
210 Emitto cogilatianes in futurum vilain ;
lllic haereo : nihil eorum quae infra sunt, novi.
Sic mcerore facile liberor.
Quid plura ? Hodie tibi non adjudican
Causam, res est, ut mihi videlur, inlolcrabilis :
215 Non enim vinci se fcrl, qui semper vincii.
Mihi autem perinde est accipere et non acciperc.
Sufficit mihi Deus, eliamsi omnia alius auforal ;
ibec mihi maxima est ad vincendum gloria.
Sc. Quid igilur si summorum labunlur aliqui ?
220 Spir. Quid si labantur ctiaui ex bis qui secundum gradin tenait?
402-403 Klemm praeclare agere ulrique possunt et cadcre.
Far ulrinque ratio, verumlamen longe deteriores
Existimo eos esse qui labunlur in perfecliore vita -.

200 Tdc<i>. Coisl. xcjov. quam leciionem sequilur Leuv. Deum meun ./#
209 . Coisl. Sev. lia Vat. qui addit , semper gesto.

METRICA VERSIO.

Censura, judex, stalio cm comes tremor,
Mine fons perennis bullions flamma?, inipias
Sine fine mentes vermis bine morsu pelens :
Usee inter animus conscius, scelera arguens,
Ullo absque scriplo. Tum Dens tibi est l'eus
Cum tela iniilit; hune et induris colo :
Est nam salmis ansa, quod piemor, mihi.
Quo gravius angor, prnpius accedo ad Deura.
Nam me supremo Nuinini aslringil dolor,
Ut cogit hoslis inseqiicns ad uinia.
Proles, amici, sunt tibi solatio,
Uxorque, quorum damna mors tibi prit.
At mihi levamen atque subsidium est Dens,
Cum frigus, aut me dura cum fames premii.
Illude, cde, pauperem, obscurum voca,
Calca, opprime eliam, non diu mc proleres.
]} Fero cuneta sumino, mente quem cerno, Dco.
Yitam sequenlem cogito, illiccollocor.
Nihil inlerarum cognitum est renn mihi.
Nullo labore sic fugit meeror meus.
Quid plura? si lu forte nunc causa cadas,
Aut fallor, islud aut feres gravissime :
Qui vincii eieiiiin semper, is vinci dolei.
Vincani ipsa causa, vel cedam, par est mihi,
Deum modo habeam ; reliqua, qui volet, feral.
Decusque famae inaximi ad palmam aestimo.
M mid. Quid ergo sunimo si cadanl ex online
Quidam ? Spir. Quid ergo si cadanl ex altero?
Nam labi ulrique, coiiscqui et landein queuut.
Par cum pan sil ; pejor al mullo mihi
Videlur s qui principe in vita cadil :
Taut sinn malis infesta ' nain quoi um magia
GC5 SECTIO II. MOIUL1A. 665
Tojo0t<5v eju !; xaxot y<rfo4 'Evav-Eou, u.a8oi &v reSaov .
25 Tvyp '. .;,, 210 Exitsi xaxEvo, aov y ittxvrY XP<5vw
Tounav nssoVtuv iriiei OXitutipa. 7c?afaat Cip.lv, xal *' )[av xpeCToGv.
" 5' p.i] XoYt'saOai '" Mfav (famv o tppsiv xXi6ova
ti xiixiTtoj' tu \ Y^p eutrpsvf.. "Eap xaXv, 08 yap "? Tpt'-/a.
xoTstv 5' 'f' - xa't oxip.aeiv tov Tf iffc ; 85 x]v d/rjey ; } x*p~^ w ;
230 ' x\ ' v-Eov, 215 /p-. (8.!,- ; '; TTjvixaT' olfao-
\ .^1 p^ov v xaTap^reiv, f p.at
O BExatov, ix/stv 8s t itXov. Xp?,vat TtpoTipjEv tov iou,
IWtjc 8' av tov ioiv Seov p.aov, "Oxav poxuv tv' p.avs*
Mt xoi tov Sxpov vtov iricwv xaxij) 8' o uavjjaou,', o8e !..
235 'AvrsETasiv, (xr,8i t'ou '' Suite- XcLlov 8' i}v /tjt' EEprjvtxu
'Aptirov Sv8pa, .) twv paov 250 "/ Tipb; aXXfXcu{ te xal Oev psyav,
KpETTO'j yp v cfavEav, ox <atpvfaox.ai. p.v vEp.tov rprra : Ecj),
El 6' Sxpov Sxpty, xa\ xaxbu OeEtj Su 8' { SeXciv 7ippaXap.6iva)v.

Usque adeo malis $um inimica.

225 Quorum enira, si vicerint, gloriosior est victoria,
Illorum quoque, si labanlur, lapsus est miserior .
Hoc antera postulo, ut minime mpuielur vitae gencri,
Si quis fuerit pessimus : huic enira vita; est inimicus.
At consideres velim cl perpcndas mores
230 Bonorum pariter et malorum ex adverso :
Nee, quod minus est, in lance deorsum vergat
SNon enim sequuin fuerit), sed prseponderei, quod gravius est.
icdisces, quantum sit inter ulramque vitam intervallum.
Nee mihi optimum inter asinos cum equorum pessimo
235 Contuleris, neque mini lana: viUe
Prseslanlissimum virum cum teterrimo meoruin :
Alioqui meliores tui videbuntur, id non negabo.
Verum si summum cum summo, pravum cum pravo confras
Ex adverso, tunc intelliges quantum antecedan).
240 Hoc quoque perpende, quot sint quovis tempore
Ex vobis qui cadaut, ex nobis autem qui vincant.
Una enim, ut aiunt, non fcil hirundo
Ver jucundum, nec unus senectutem pilus.
Quid ais? dasne calculum ? aul te valere sino?
245 Jud. Do. Qui enim non damn? Tunc arbilrabor
Praferendam esse terrenam vilam lux,
Cura, mente captus, Deo niortalcni quempiam parcm foccro.
Quandiu autem sana mente fuero, id non crediderim.
Vos vero, jam abite : salius est ut babealis
250 Ambae muluam inter vos et cum magno Deo :
Tu quidem primas concedens prima; vice,
Tu vero ut sororein banc a te sccundam amplectcns.

224 'Erarrlo. Ha Coisl. Edit. wvriiu. 241 Tptr. Ita Coisl. Edit, fjp.v.
225 rQr. Coisl. el Vat. . 243 . Coisl. TEpitvv.
230 ' rttor. Vat. in margine vpwvxaT. 244 Alio rtyr tfqpor; An vicoriam mihi cal-
231 Kaxafi.teir. Vat. itEtv. culo tuo concedis ?
232 S. Ita Coisl. Edit, ir/eiv yyj 249 S" f\r. Vrstat vos muluam, ele
234 "1. Coisl. et Vat. mew. 252 . Coisl. Edil.
240 ". Edil. bov. 6$vio.

METRICA VERSIO.

Est palma Celebris, dum decus palmo; fe ni n l,
Horum ruina est, dura cadunt, quoque tristior.
Hoc poseo, gencri ne imputes vilse, malus
Si quis sit; odil bic enim vita; genus.
Sed separatio tum bonorum ponderes
Mores, malorum tum malus mores item :
Nec vergat infra quod minus (iniquuin hoc enim),
Sed robiir babeal id quod est multo amplius.
Sic porro nosces inter bas vilas duas
Quid dislel ; asinuin pessimo cum equo optimum
tonferre noli - nec meorum pessimo,
Mundana euin qui pra;slct in vita omnibus.
Sic He iiamque vincerct : non id nego.
Bvnuui at bono si coufcras, pravo cl malum,
Quantum anlecellam prolinus conspcxeris.
Heputes et illud, quod grege ex nostro cadant
Pauci, tuorum et infreqiiens vincat cobors.
Al ver, ut aiunt, una birundo non fcil,
Ut nec senectain cri ms unus. Quidnam ais?
An calculum das? aut valere te sino?
Jud. Do vero, nain lune iuferam vita; lux
Vilam anieponain, mente cum kesa Deo
A)quabo summo quempiam inortalium.
Al sana donee meus cril, non hoc again,
Abite : salius ast erit, si mutuant
colatis, cl Deo cum mximo.
Primas quidem lu principi vitas dato :
1 lu ut sororcm rursus banc compleclcrc.
6(57 S. GREGORIl TIIEOL. CARMINM LIBER I. THEOLOGICA.
E tot irptbxov ox ? i *' xwXiiei
"E^etv t ' ; oS tout' axififa.
255 &vf|u,v stpaXl]; efr) po.
*. 1 .
Ttjv pSTjy XbOiu p.sv, xp t8e i' ox StSaev,
*Hxii 6i] TXsi, xa'i ti^Gev k' {utye,
Kai p.Xa toQeovti. <; 8' icXiTco, vnq.
E av 61] xauapbj TX8ei foj, ox eT:u,ix-o
5 "Y6aj! -/zip-sploiit, xapaSpaoiat ' avapoi;,
AE)U,' 5 uy Etetxsv ai:1, x^ovc. "Hyip aviaos
ix xpaSr,?, ij Sijaio, oapxa apsiay.
063
"EXxwv, xa\ Co9tvti 6oXo!jp.evo? xPV
Z>fc fp.xpTc, xai IXuevTi Jsppw.
10 O6s yip v eoix.;, tcs\ Wat etpA nafslaa,
Ka\ EU1ITO iTOlO 6lXpb>, EI|XEV' pSUITOV.
Ei 8' ox pfpso; , Soj, XX' n(p.ixTo;
"ESTl /lfiOTpOl^ pTT], \ JLtti fecOSUA,
<7>; pExl] , ippeo. Kai * ^^
15 Tfl xa\ xfl vbv xv itV ot6e(i<iv iXtiaw.
4'uxpi) u.ev /kWo jt 5-, opfupit] -
EavO] 8' al 6epu.fj i?, oo' eitt;ixTa
Taxa toSXei. ' 8k gT] itpo;, t -
T| 8' 4pET : asxoj etxoV !,

Si primas qui s non habet, quid volai

Quorainus secundum locum icneat? eque id igiiomiuia afficil.
255 Sic nobis, secura erit vita.
404-405 tt. De virlule '.
Virlutem quideni desidero, verum hoc non me docuil,
Queuam ilia sit, et unde conlingal mihi,
Quainvis cupidissime expelenti. Cupiditas non expela supplicium est.
Si punis quidem est rivus virlulis, nec iniraistiis
5 Aquis hibcniis, aul salcbrosis torrenlibus ex pluvia colicolis.
Quiero quis earn invenerit in Ierra. Aul eniiu proiraxjl
Cwnum ex corde, aul suscepit, ulpote gravem carncm
Trabens, et tenebroso externe turbatus hoste
Vit;e nostra, ac lululento barathro.
10 eque nim convcniebal, cum fluxus sim concrclus,
Ac per fluxam vilam decurro, ine esse luxionis experlem.
Si autem non limpidus omnino est rivus, sed pcrmisla
Est (Icterioribus virlus, el concrelio lana,
Quomodo virlus esse queat, considera. Ego enim
15 llinc el inde celerem menlem intra pracordia volvo.
Frgida quidem est nivis natura el candida ;
Flava vero et calida ignis natura, nec iiiisccnlur
Ilaec inter se. Ante enim eoruin vis solvelur, quam commisceantur
Yirluti aulem quomodo macula superveniens imagincm dedecorul,
* Alias Bill. 50, p. 155.
253 E . Forte e tij. sederet, id est circa annum 580.
254 Tovz' drifiia. lia Coisl. codex. Edil, ' Tit. dperrj. Sic Val. et Reg. 99. Edit
OT.uav. e; auTv, de seipso.
IX. Argumentum : < Eruditinimum ac content- i 'Pco. Sup. lin. pETTj.
plalionis plenissimum carmen De humana virlule G '. Coisl. el Reg. 991 sup. lin. ,
hic condidil Cregorius, in quo mentis elalio- . avsu/e. Schol. . \ v-
uem, sludiumque vet sibi, vel alus placendi ex anima .
elidit, ac contra humilitalem el modesiiain ipsius 10 'Pvcrt eljil xayeltra. Job x : Sonne tient
amaloribus concilit, t Hoc est Cyri argumentum in lac mulsuli me, et sicut caseum me coagulasti?
stud carmen eximium, quo eerie non est aliud ullum i I "Apevczor. Schol. ayOapTov.
inter Gregorii carmina prstantius : in eo virtuiein \i 'Apyvpec. Sup. lin. .:;.
generalim, ejus naluram et essenliam exponil. Quant ii Kt fp. Schol. xal fkp ,-
infirma, imperfeclaque virlus humana sit, ostendit, ; - . Elenim nondum percept, quam
quam difficile comparelur : Dei donum esse docet, vis in id menlem confecerim.-
Dei, inquam, sine cujus ope nihil aliud sunt homi 16 'Apyvpn . Reg. fp>?n .
nes, nisi ludibria el viva cadavera sceleribus ftida. 18 , f. Schol. yap
,1
Condilum autem esse Hud carmen videlur, cum ad- fl XXt]Xoi{ u.tY<]5eTai.
huc in sede Conslaniinopolitana Gregorius mister
METRICA VERSIO.
Si ferre primas nequeat aliquis, quid vetat, Carne gravi, quemque externe sxvissimus hosiis
Quin is secundas teneal? hoc probro caret. Turbet el inllcial, lteo immergatque barathro.
Sic vita nobis lula crii periculo. Nam cum sim fluxu priinum concreliis, ct xvum
IX. DE VIRTUTE. Percurram fluidiini, non conveiiiebal ut in me
(Billio interprete. Fluxio non caderet. Sin non purissima prorsus
Ipse quidem miro tencor virlulis amore Est virlus aqua, sed coeno miscetur olenii,
At nee quaenam sit, nec qua ralione parari. Qui virlus queat esse, velim tecum ipse volutes.
Possit, me docuit, quamvis mihi nil magis'esscl Namque animus partes nosier se versal in ambas.
In votis : cruciat porro frstrala cupido. Erigida nix lanlum est el candida : flammaqiic rursiis
Nainque latex illa est punis si prorsus, el lindas Tola calct, rubel alque, nec unquaui in fanlus
Hi'umalis, lorrensque parii quam turbidus, expers, [amicum
Scire aveo quisnam in terris invenerit illam. Isla iiiiii' qiieunt ; quod si vim feccris, ante
Aut elenim e medio liitiilentum pcciorc Misccre inter sc quam possis illa, peribiint.
Extulit : aul ccrlc infetix exccpil, onuslus Qitinain ergo sceleris labes fdissima sese
GC9 SECTIO II. POEM VTA M0RAL1A. 670
20 Eixva f)v ;, , "Etciv ipo\, xx9<J ^ tev, pxOo> 8 <.,
Et tV Bei epi, ^X ^ 5^v sGxopwu elvai. yap p.~Mv 65T1V, 8 vo . oXXxi 8' a-jT
II'jv8vop.' "AXoeioo xaXov pVov, > St 'EjOXo t' Ti8e xaxoo 6'.axpiaiv xpi? Spepaev,
"Epxe' aXi , xYa , t^ux'J <5, 0"8' t- 53 '; Or]p 5; tic in' fyveaiv txvia $/1,
[piXTOJ "; xsv 6),] xaXo TiXaete 6Xoiaiv.
"II Xi!>6t teXiOet. Si xe tpoc xX, "AXXoti ffpp.vSv(o:vp.o\tfXov, XXo 8' 9.1],
25 KoV voCcto pteXwv |{ 5 , p.eTpi) v. "?, 90ovo4XXo,xpovoT.8 peu, uXXoti 8' a!wv.
HoXXx: Tapaov teipa aiOpa, xa! pe ppela "Ep8u> 6', 8 iruftOi xaV -^ xaxotsi.
Tr,xe8avf p.pip.va xa^a\ aXe' noXXaxiS' 40 Kal yeXw ppov aivov Vi 07tXYxvul<Ilv poai,
A'JYasXTv 8|0<; ryvov tpo, XX piiov ti SapSviov, xaxx^pTOv, liw\ xal Tepnvo; .
8 vcyo, ) ^ pt-j-a, xa p.' Saisv, Nv , vv -^- 06p*.v a-iuN
50 'il; 9<jyv linr^ vra. T! Sovo ; f iroOisaQai ppov, 6pij-7; 8' Sp' a&piov aXXoev iXXotj
Aiv .\ '. Ovtjto vjjlo, JJ " Sjxsivov Kaipot, ;? ti ei8<5p.evo XP* -

30 I magi nein magu bei, maus gaudens peccatnm,

Si ver Oeus sum, et partem tiiam me esse glorior ?
Audio Alphaei pulchrum amnem per amaruin
Liquor (liiere, et quod valde mirum, dulcem servare aquam, niliilquc ipsi
Corruplionis admisceri. Corruptela aulem aeris est nubes :
35 Morbus corporis : virtutis aulem pcccatum, quod est nox nostra.
Ssepe pedem luli in xthera, sed me gravis
Etexitiosa cura in terrain dejecil; sxpc etiam
Aflulsil mihi divinitatis sanctum lumen, sed media illico
Interfusa nube, subtraxit se lux magna, et dolore nie confecit,
30 lit me fugit, cum prope essem. Quae invidia ? an ut desiderio ardeam,
Perpetuo poscit hominuin lex? an hoc melius
Est mihi, labore qiiidem comparare, labore cliam servare?
406407 Hoc namque. stabile est, in quo mens nuiiium iaboravii. S.epc eti
Boni el inali delcctum hstis ademit,
55 Veluli fera lam callida, vesligiis vestigia inducens,
Ul vcnaiorein virtutis dolo decipiat.
Aliud quid caro blandum mihi prcipil, aliud lex :
Aliud Deus, aliud livor; tempus praesens aliud, aliud selcrnilas :
Ago quod odi, et propriis obleclor nialis.
40 Rideo gravent mortem, Conceplan) in visceribus meis,
liisu sardnico et flagitioso, siquidem mihi niea grata est pernicics
Modo humilis, modo sublimis ; a contumelia abliorrens
Hodie, eras conlumcliosus : alius in aliis
Temporibus, polypus quidam referens colorcm pctr;c.
25 ' rv. Scbol. 901 roxp' fjp.uv , quod mens magno labore percepit.
.:. Nostra , nempe corruptio, pcccatum 54 "Aftepcer. 'AtpeXeTO.
quod a nobis ett. 56 /. Coisl. irXete. Scliol. ^
49 'Edler. Scbol. XeXuitjxev o .. t^ ,!.
50 Tic ysOdro. Id est, ut Cyrus exponit, qu- 58 Xpro. Scbol. napoOia tuij.
uam cauta est ut a bono excidam, illud conse- 41 Eapdrtor. Sardonium risum ridere, inquit
quar? Billius post Erasmuin, idem est ac voluplatem ex
52 <tvAl-ai. Vt labore partum majori studio Ser aliqua exilios re capere.
vern. 44 'Eetdftero yjpa xtfat. Polypodcs dicun-
55 "O rove xjis. Scliol. . icoXXo ndvou lur referre pelrarum, quibus adliaerenl, colorent.

METRICA VERSIO.

Yirluli adjunxit, simulacrum nobile turpans Utilius saliusque Deum non absque labore
Numinis x'Uierei, si vere sum Dcus, alque Accipere, ut caplutn servem studiosius? istud
Pars tua, summe Parens, non frustra dictitor esse ? Nam dmuni stabile est, quod mens perceperit aegre.
Arcadicum memoranl amnem per salsa lluenlein S.epe mihi rursus delectum subdolus hoslis
iEquora dulcorem incolumein servare, nee ullam Virtutis viiii(|iie adimens, mea liiinina lallii,
Ipsi immisceri labem ; res mira profecto I Ul fera, signa pedum quiu signis callida turbal ;
/Kihcris al labes caligo, corporis acris venaiorem virlulis ludal ul arle.
Vis morbi, mea nox virlulis denique labes. Quod blandum est mollis prxcipil : ast Deus
S;-pe meus sese pes summa ad sidra Uetus [alque
Exiulit : al Millions tristis me cura repente Lex divina aliud, muiidus diversa, malusque
Slravit buiui. Lumen i ui sus perspe tuenli Livor : el id faci quod mens mea damnai et odil,
Numinis aelerni, nubes densissima sese Obleclorque malis, inorlemque in peclore fixant
Prolinus injecil mediam : sese abdidil ingers Rideo sardonio risu ; cerlissiina pestis
Fulgor, et ardenlem lixil mihi corde dolorem Nam mihi laeiitiam gignil. Submissius est me
lit mihi jam propius psito se prxpete cursu Nunc nihil : cala gradior nunc meule : superbos
KripuU, cepilque l'ugam. Cur istud? Aniari Nil hodie duco : eras sum tarnen ipse superbus.
Au quod a me semper cupial, cupideque requiri Tempore pro vario varios assumere mores
(N.iiuquc ila moris liabont homines quoque) ? vel Non vereor iiimiiiin levis, ac sum polypus aller,
[inihiqucu sil Diversos capicus diversa ad saxa colores.
671 S. CREGORII THEOL. CARMINt M LIBER I. THEOLOGICA.
45 Axpua 6sp*i x^v & eu trjvpeujev ;- A 'Ea7:ivT, raXvopsov Ttpowi&saiv IOtjxev.
[. "te <J/a|xOoo tfpcjv TOSaXotyio ^,
Kal p.ev sxivajua, 8' vSoOsv aiOt ysipto 00 KXe-TOjxvT,; nporcapotOEv -' yytaiv rca-
"AXXaif au,nXaxir)7iv, Sxo'Ji Si ti <ia. [TEO'JfflV
SapxEui itap6vo; ejiA, xal e pss\v, od aaa olsu A6i{ vp//)x' , xaV IjiTraXiv Ip/op' iteoiu.
A8; [*[' xaXuiJ/E, vooj 8' vvU3Ex,ava'.5T, IIXeov It' i) '. Suoifip.opo, aiv sOtuv,
50 'Ouaf]i sivoioi xaxo, ISoi S ' yeyrji. A!ev xa>v l**Ya Tp6o{, 6ijv (i<5yi, uxa 8' oXiirtev.
Opaveo fiOoiatv, irt^eovio 7rpa!8e<j!iiv Maxp; [Jioi lo? \, xa\ ox OeXio ioroio
E!|x\, YaXT]viot>>v *e> ^ euSio- ei 8* So' a<pp< 65 Anv, axo tcoSuv, xoj 8 tta' -' (icTo,
Ka; : irvsEiev, avi<rca|iai o!8aXot<jt "Ilp.aai TtXeioTpou tcXeov ayEiptov.
KjMtmv, oS* ^^ <56o , t, "rEvasSai Tovexev fiTpT) Yev xo^s 8Y|ia -^*
55NT)vsp.riv.Tfp.oc8 uescvxoXov, o ^. ] |xev Tpia6o xaOapr, ipit;* I-lt,
oXXxi 5' EUBpopEovra av XiKupjetv epinrai, 'A--YXixf 1|8' ip' iyio 5, piiTaXavro,
*8) xa\ ()? psTtj rapexTEvovra, 70 MicttjY s^^ xal apyaXou avaTGio,

45 CalidO fluunt ex oculis lacrymas, sed non finit pcccaluin :

El has qiiidem cxhausi, alias autem inliis colligo
Alus pcccaiis, ac medicina? remedia projeci.
Corpore virgo sum ; an autem el mente, hand cerium babeo.
Pudor oculos conlegil, animus aulem scsc effert impiidens ;
50 Acutum cernons in alienis viliis, in propriis vera calculions.
Cleslis sermonihus, tcrrcnus animo
Sum, iranquillusque el pacatus ; sin autem vcntus
Vel levis flaveril, staiim lumidis attollor
Fluclibus, nee acslus ill conquiescit prius, quam redeat
55 Serenilas. Tune autem iran caderc non valde miruni.
Saepe eliam recle currenlem cum spe optima,
Et jam ultra median) vulgaremque virtutem pertingniera,
Subito praecipilciu, ad 'una dejecit pesti 1er ininiicus;
Ac veluti, cum quis inccdit per arenam,
CO Quaa furtim aule subdiixit se vesligiis instabilibus quam figantur
Rursus ascendo, el rursus in terrain relabor,
Magis adhuc quam antea miser, semper incedens,
Semper magno perculsus tcrrore, vix ascendi, cito corruo.
Longa mihi jam vita est, nee lamen desidero vit;
65 Soluiioneni, medicinan! expleos : medicina autem longe est a me
Utpote qui, quo plures cual dies, eo plura contrallo, vitia
Qiiamobrcni nostro gencri hoc dogma lixum esto :
Prima quidem Trinilalis pura natura : deinde vero
408-409 Angelica : tenia autem morlalis, quae mea est, ambigua,
70 Media inter vilain el- aceibam mortem

49 Aito. Sic Vat., Coisl. et Reii. 901. Edil, male raaEaoai.

aiSoO.
50 Vvpai\. Hoc est, quod ait Iloralius :
Cur in amicorum vitiis lam cerns acutum.
53 OUSaAoiai. Schol. sirsp OXassa.
54 ' Sic Vat. Edil. npijgE. Schol. xat
o 7tp\v xaTraiua t)v pfrjv, 7tp\v t ttj{ PT^
56 EvSpoporra. Coisl., Vat., neg. 991. Sup,
TpxovTa.
58 . Schol. irfuiv.
66 . Mendoso edil, xaxirrira;
69 'A/<jffr4uT0c. Schol. ijict^isi:^;.

METRICA VERSIO

Mundo lacrymas : sed noxa baud cllluit una ;
Kl lacrymis l'usis, nova per peccata rcenles
Interne lacrymas cumulo, quaeque ante, niedere
Ut morbis anima?, sunipsi medicamina, perdo.
Corpore sum virgo, verum an quoqiic mente, lu-
Lgil me.
Ora pudor lexit : sed mens ignara pudoris
Sese effort. Oculos aliena ad crimina claros
Tendo : sed ipse meo sum plane in crimine caais.
Sermo meus caelum resipit : sed terrea mens est.
Nil me tranquilluin magis est : at vel levis aura
S: liai it, lumidis conleslim surgo procellis ;
fera tempestas, ncc ductus ante quiescuiit,
Omnia quam venins reddat tranquilla recelions :
Tum vero non est iran considere minim.
Sepe eliam egregia dum spe subnixiis in alluni
Elleror, ac mediae virlulis septa volalu
Transilio, dirus resupinum mont is ad ima
Pracipitem l'uinlit Satanas : mihiquc aeeidil llliul,
Quod solel liuie, qui lillorea dum incedil arena,
Hand certa elusis pedibus vestigia flrmat.
Erigor ipse itcruin : rursusque in lerga reiabor,
Quam prius inlex magis : iiicedeiisque labore
Perpetuo, Irepidumqiie fovens in corde pavorem,
Vix gradior : cittis at labens figo oscula terra;.
Jam decursa mihi longissima tmpora vils,
Nee tarnen hinc exire bet : qund pharmaca morbis
Ipse nieis ciipiam, pnicul al medicina remota est :
Nam plus vivendo scelerum quoqiic crescil acervos,
Dogma ergo humano generi hoc sialuaiur oportet :
Prima quidem Triadis pura est natura beal.e ;
Angelica banc sequilur : postrema ego, partem in
[iilramquc
Ancipiii falo vergens, finisque bcalus
 (73 bFXTIO II. MORAL] . 674
'OTT]ti)4, pStopov E^tV tXo, XX' anipoxOov, A "ESpau. apxa apEiav i oupavov vOsv otcpa,
xai (xixpiv Sioa xaxo ioroio G'JpTpa. Toto 6sou Yp<xc ffxf. BpoToj 8 ts pTp' im-
T8; Tfp Svioev iu.r, ppEvoc jifisv' eOXgv.
[xesOio.
Ksvof S' srVv pti-o;, 3{ iv tiXevssji xaxotai 85 Pire toi xal totov y^ *tv iv (>*
73 Bai ipEi xoxt{ , xa\ upo? ovavte
EtceSei av piE-jfiXcio 6soG X pU 6p|AOV 1 IiTj XEV ^ ^ pETTJ Ttl tikam fxijai,
Tti< peTj opiov, xaxTj 8 te vuixa Stxuv. "H (XOVT) xaOapip xaapov Ouo. O piv tw
*( ? itoTapoo iii)p.Evoc XXo sGpov 'Ev88E. -f^p i"' &p-p.anv evSE xairvoV
TprjxaXov, OXcpiv te xal Sypiov, eE 8e (xiYeirj, SxpY) 8', XEV KEtTo xox 6axpusvTa.
to KpTCTCov - xaOapt") (iiov EXuEVTa' 90 Ox oov u-E-fXoio Oeou tote 85pov ixuxBi),
*H8' psT^j tcXextoo, 61 tcXeov opavivaiv. Elxva 7tEp tovtoj, \ xa\ aelo pxvoivj,
Ei 8i tic ivaS' i>v 9ebv ESpaxsv, f rcpi> avaxxa Ote <jo pevo olcv, \ xpeiaovo Xx\i,

Posita, prasclarum habeos flnem, sed xrumnosum,

Quamvis paululum aperucrim mats vita? Tores,
Sic enim jussit Deus esse mentis mea; certamen,
lile aulem oplimus est, qui inter plurimos malos
75 Le via liabct sceleris simulacra, et ad superna
Properal niagni Dei auxilio, frvido amore
Virlulis flagrans, maliliamquc a lergo perseqiiitnr :
Ac veluli fluvius aliquis vim inferens altcri flumini
spero, trbido et sxvo ; vei si misceatur,
80 Occultt majore copia pura undx undam lululenlam :
Hxc est virtus hominis ; major aulem virtus clestium.
Si quis vero, cum hic esset, Deuin vidit, vel ad regem
Evolavil, gravem bine in clum carnem atiollens,
Hoc Dei beneficium est. Morlalibus autem adsit modus.
85 Age vero et hune ego sermonem lux menti apponam,
Quomoilo ad summx virtulis culmen pervenias,
Qux sola puro Deo pura est hostia. Non tarnen arbitrer
In lue vita. Multiplex enim hie mentes nostras occupai Turnus :
Contentus sum, si (hoc asscquor) postquam liqucro llebilia bujus vitx mala.
90 Non Dei aulem duntaxat donuui est virtus,
Imaginem suara licet magniTacial, sed el lux curx ;
Neque tux voluntatis solumtnodo, verum el magnx Dei polenlix :

71 'EplSupor. Int. Coisl. X6t<8u>pov, opulenium. puram adipiscaliir, oplimus ille censendus csi qui
_ 72 "Eifa. Sup. lin. avetpija. De peccato originali omni studio enitilur, ut viiium propulsel et adver-
Billius iulelligil ; Conibelisius vero de peccatis qux selur : atque assequilur ul virlulis exuberaulia Vi
quisque propria volntale admiltit, et qux lelicitati tium obscurclur et obruatur: si minus eflceiepos-
xtcrnx comparandx impedimento sunt. Pro xaxo sit, ut omni vilio adilus inlercludatur, quod ele-
Conibelisius mallet xaXou, quod sensum hunc ellice- ganlissima siiniliiiidine oslendit Gregorius.
rel : Labore ludio comparandus finis, quantum- 81 "" dperij /. Scliol. aurt] 8 leriv
vis tila prob fores aperucrim. ptii] [-, auvOTi'j avOp'nou, hire est
75 Bai ppet xaxlr\ 1, xal virlus humana, hominis conati ex corpore et anima.
84 ' 1!0. Scliol. xa\ -t ^, xa\
[ararre tt, f4U3sti)i, virlulis et scienii.
Hxeiet vepl, Oeppr
TVj epepur, xaxlrft; o re rsra uixur. 85 Kl S' fs. Hic in Val. Regiisquc pluribus
aliud carmen incipil cum codein titulo \ aps-
Primus versus claudicabal, et gemini qui sequun- ^. Ibid. O^io. Scliol. .
lur, antea in edilis deerant, Billius postea resiituit. 86 1. Vat. . <f !xr,ai.
Hos versus exhibent codices Regii, Vat., Coisl. Ibid. 89 Srppo 6'. Conienius sum, bene mecurn agi
vavtEi. Reg. et Vat. sup. lin. avi>9p;. Coisl. credam, si hoc asseqnar, postquam hujus vital mala
o^Xv. Bill. vaxTa. liquero. Ibid. . Schol. Eou toutou.
77 Kaxlr\ S re . Qiiandoquidem 92 Kpslccoro . Schol. $ Suva-
fieri non polest, ut quis virtuiem ab omni vilio (lEU.

METRICA VERSIO.
Ule quidem, sed du rus crit, si lorie fenestras g Quod si vivus adhuc Dominum quis vidit olympi,
Vel paiilum impurx slultus reseravero vilx. Aul ad iMiiii, in clum subala carne, cucurril,
Hxc etenim esse vult mentis prxlia Christus. Contigil hoc superi prxclaro muere Regis.
Oplimus hic autem est, qui plurcs inier iniquos Al modus ulerea morlalibus indiius esto.
gerit sceleris simulacra, Dcique potenti Hunc tibi quinetiam sermonein in mente lo-
Auxilio iiixus convexa ad sidra lendit, [cabo :
Virlulisque ardet studio, viliumque proTanum Quonam nempe modo virtulis lngere culmen
Pellit et insequilur, violenli ul lluininis unda Ipse queas, puro qux sola est victima pura
Undam aliam impuram exlrudens, abigensque rc- Non reor hic equidero : nam mullo lumiiia fumo
[irorsuni : Caligant : actum egregie mecumque putabo,
Aut etiam abscondens, si sese admisceal illa, Si mala vel saltern post trislia fata relinquam.
kimpiditaie sua fluxum majore lutosum. Non lanliim xthere, charissima sit licet Hi
Compnsili bxc virtus : quod stiora est, clicolarum. EQigies. virtus contingil muere Patris :
C73 S. GREGORH TIIEDL CARMINUM BER l. TIIEOLOUICA. 6"C
' 0&8* Ityi; (ioi-je [ioVij Qi^saxo Xeujx, A 105 OC-8s y^P MP4 -xt0 f6-? ""^"Iaevov Rpvcv,
Ka\ (xXa oEpxofxvri , x - Os [xev OSsxo xxb AX!8pou.o- Iaxo SsXcij.
95 Axb fi' 8u.u.ax' Xau^s, *a\ 8u.ia-iv exo "Q oSe XpiaxoTo 87a poxo fyvoj eipet.
i<j {lot Xtvv (xe-faXJeo, (1^8' iA -eo
Aoia\ asv (lEfXoio - ^P^ xplaaova (xopat, Kapxo Exnv i"pa-:8e-<ie , x*i et itavooo
] 6' o-xaxirj xe, ) 8 xe xa\ ' '.
Kstvo Sexxov 6r,xs xaXo, xaV xpxoc 7i?Et, 110 Mrfil xiv' cljoptov ^ '^s'
ACixb 8' v (lExip ^ o p.aX' Xapos ^-.
400 "Epxo(im , oCix -, v aXu.a-i xwXa 'O vxtv xpexiv, xa\ xpu.axo a-aov Xavbjv.
[xtxaEvwv Tpu.axo vxb f [isivsv, 8; oix 8 xpu.a TOpst-j.
Xpi-xbv ? vodjv, Xpiaxbv nOivo, 8X6ov aYixbv, AT,v $] xpo(iietv, XY)V 8 xe u.lj {JXEu,avetv.
"? jae xat ib:rf;vxa xo\ edepouiovxa xtOrj-t. E{ -pjv &{ I6txev, { opavbv Xrlj ipE,
Kevou 6' xxb, airavxE ixtma Traiyvia OvtxoI, 115 Ksi i' TKpo-cXTjei 0sbj xoxiet u.EY<iX-;tu.
Kai vxusj "wovxs;, 8to8ox -. xb u.v x^'ps", "bo* , 6' -eix-*

Quemadmodum solus ocuhis meus aspeclabilia cernit,

Quamvis pcrspicacissimus, sine sous luminc :
95 Ipse eniin sol oculos illustrt el oculis illucet.
Dux quidein magni Uei ad bonos actus sunt paries,
Prima et ultima : una vero mea est.
lile me capacem eflicii boni el vires suppedilai.
Ego vero in medio, velut in stadio cursor, non admodum levis
100 Gradior, non sine prinii spe, inier currendum membra protendens,
Christum Italiens pro alllaiu, Christum pro robore, pro opibus amplissimis,
Qui mibi el perspicaces oculos el prsperos cursus prxslat.
410*411 Sine ipso, ovmies vana ludibria sunt mortales,
Et mortui vvenles, fetidi peccatis.
105 eque eniin sine acre vidisii volantcm avem,
eque sine aqua maris cursor natavil delphinus.
Sic nee sine Christo niorlalis pedem movet
Quamobrem, ne nimiuni glorieris, nee lux
Viribus mentis confuas, elsi magnopere sapiens fucris.
HO Neque aliqucm videns abjeclioreni , in altum atlollaris,
Quasi omnibus superior, et ad mclam propios accedas.
Intra mclam subsistil, qui non prospexit meiam curriculi.
Neque nimiuni limcas, nec nimiuni coudas.
In terram superbia dejicit, in caelum spes lollit,
115 El Deus Castus odit insolentes,
Apprhende hoc manibus, isiud spera, huic ,

94 'Exd. Scliol. 8xa tponb fjXiaxo. Yip TOost el Yqv xet*Y*Tevi ^ v^Yaytv
90 IJpc xpelffcrora. Schol. itpo xrv apyaiiav. eE- xbv opaviv. Coisl. scnol. : 'Eirripu-vov cppivTjaa
101 '. lia Vat. Edil. Yi)xv. xaxfjvEYXEv el y^v, Xui 8 tyaaiv et opavav.
109 Kproc. Val. ad marg. ;. Combefisius inlelligit hc de Christo : Qui tucenii,
112 "les. lia Bill, el postulat melrum. Edil. o*6s. ipse est qui descendit, ul exaltationis viam liumilita-
Coisl. eSe. ' tem oiienderet.
115 Altrr fti) TfOfiisiy. Schol. IlpoaVjxEi xovuv 116 . Schol., xo uiv Xau.6av xuv xaXv.
iitjxe Xav ociiflai, ifx Xav . Edit. u.v Ibid. 8' OnEtxE. Schol. x<S8 np xtv irijv -
XpJLlV. XrnJ/tv vaCe, hoc captum tuum superare existima, te
114 'E.lxl, etc. Sic Coil. Edil. ;. Schol , imparem crede.

METRICA VERSIO.

Nam tua cura eliam sludiumque accdt oportet. Quo euneli sine viva cadavera, ptrida -novis.
Nec rursum illa tua lantunimodo mente paratur : Nam neque submolo voulantes there cernas
Majus enim robur, majorem poscit opemque. Pennigeras volucres : demplis fluclibus uuquam
Quippe nec ipse, licet visu prxccllat, ocellus, Dclphini xquorea polerant regione uatare.
Sole lamen denipto, corpus speclabile cernit. Sic quoque pnesiilio Christi sine tollere gressum
lile elenim et noslros orulos illustrai ; et idem Hand unquam n. rlale genus queal. Ergo caven-
Post oculis sese iufudit, prsebclque tuendum. [dum
Atque Dei, ut villus bornini contingere possit, Ne tibi plus xquo inbuas, et mente superba
Sunt gemina? parles, prima et postrema : necesse al Viribus ipse luis lidas, quantuinlibet in le
A nobis unam est nicdianique acceder binis. Fulgeat insi~nis sapicnlia : neve virum quem
Yirtuiis namque ille mihi ddit esse capacem : Inferiore gradu cernens, allollere cristas
El validas idem vires nervosque ministral. Incipias, tanquain sublimior omnibus, atque
Ast ego, ut in stadio, non sane prxpele gressu, Vicious mette : melam nain constitit intra,
Incedo, moveoque haud vano membra labore, \ ir unis quieunque viam non prorsus obivit.
Dum Christus mihi praestai opem, mihi prostat opes- Ne limcas nimiuni, nimium nec lumina tollas.
[que. Delrahil in terram Castus : spes lollit ad astra.
Qui facit 11t cernam, cursu ferar atque secundo Atque Dei in mentes semper lurit ira superbes* .
Quo sine morales vanissima ludiera euneli, Hoc manibus jam carpe luis : spera sind : at Uli
C77 SECTIO II. MORALIA. 678
\ eaoifpoavji, p^xp' jxsvai ?j P'.otjto. A 150 TIv xOa^aXopov 7c>.i;ia XptTtoTo t-
rl<s6v ti xaxv <mv 4s' '8 , [,
HY* Opso ?X51V> ^ "{ l^usv' piaxov. itvo], () te o-s6<ju,toc, Evev irfjxli,
120 ' xsv Soo xaxfv ctiiv v ~{^'\ Opavto;, x^vio, ? Beb, Ep^ov 4Xt)iitov,
{eefti. To Xpiaxo rcaOE3fftv j SOixov E'3x SeOwv.
AU!. aoi iXejxvov Ititxocov vxsp^ 0 TovExa (+) apxasi x^pi^EO, u.i -
Mr,8kv uraprMtiv Xpiuto p-EyaXito stjxtj, 155 ToSe Jou c(Xev, vr.ovS te Xtoova texsiv-
,8 [iv vTO 4yeiv a6Xr{ sxo-o ajcoTpjOsv. Ni)o yp .> 0EO ;, viup Eteus
UoXXxi xal xb TOpusov ^^, ej-s veoio KvfiEVOc yarijOsv, t oCpavbv aEveSEtov.
125 KOSeo l|XEpovte, nipxova toeuoijasv. Tov yw xXou,a( se , rcai <>uXiaiv
""Hv [iYa^9 povafj, xvVjj a' 60sv j ov jXO, "EpYjuxaiv tjS: a^ouiv, i\ 6eov vio Ex04'11.
Tt xV Ej ToitpoiOe, T{ v u-Xay/votatv , 140 Aiv Spiixov ovra, ett)T'jiv, o SoxiovTa.
Tic 8' p' Eat) u.T7rstTa, xvic, \, i8io8, Mi] vav puXToirafflov, xpoov, i napaa^poi;
MtjSev axtSvoixoio 9pwv icXov v vsxEaiv. K<xXXeo4V aaTpaircoueav VrEtv t:\ vito. 6aXa;sr,{*

Et hoc temperantis aniiiii est, vil; su. modum cognosccrc.

Par quoddam malum est, spem virtulis abjicere
Et iimiam fiduciam habere, lanquam facile sil esse optimum.
120 Utrovis enim modo afl'eclus fueris, perniciose in via subsistes
Semper tibi sagina ad scopum directa prae manibus sil :
eque millalur ultra magni Christi pneccplum,
Nec cilra; a scopo aberrabis utroque modo.
Saepius etiam inimoderalum Studium inutile, cum novae
125 Gloria? cupidi, iiimis intento arcu jaculamur.
Si superbieris, in memoriam revocabo, unde in vilam veneris,
Quis esses aniea, quis cum in maiernis visccribus abscondereris
Quid postea futurus sis, pulvis cl verniium cibus,
Nihil amplius ferens inter nortuos, quam quod inrmissimus quisque.
150 S nimis abjecto animo fueris, cogita le Christi ligmcnlum esse,
El spiramen, et augustam partem, unde compacius es,
Cceleslcm et tcrreslrem, Dcum facti ti um, opus i m mortale,
Per Christi passiones ad mmortalem gloriain tendere.
Qiiamobrem ne carni indulgeas, nee superflue
155 Hujus vita; diligas, sed templum praestanlius aediliecs.
Tcmplum euiiu magni Dei est homo, quod exstruit,
Cum elfercns se a terra, in ccelum semper tendit.
412-413 Hoc igilur templum, ego velim, lu semper fl igrans omnibus serva hon
ctiouibus el sermonibus, semper Deum inlus possidens :
140 Semper quam opiimus esse sludeas re ipsa, non specie tantum ;
Ne navem minio fucaiam, pulchris coloribus linctam, aut adulterina
Pulchriludinc fulgentcm commitlas pelago hujus vite;

117 . Schol. o-ocposvr,?. 155 . Schol. 8: tuv XptTto-j ,-

122 'YnepxtunEir. Schol. CrezpaxovTfEv. jiTtv.
127 Tic ir. Coisl. el Val. ! 6' v. 155 . Schol. xptlaaova.
151 '$%7}. Scbol. itXauGij. Id est, partem 158 Qvaiea. Sup. lin. ewSti Si Ttavto.
hujus a quo compacius es. Id. habet , pro 141 MiArojcpxior. Coisl. xtATO-repEtov.
c6aMov, quod babent edit. (Caillau.) 142 . Schol. totou
152 "A-irjcror. Schol. Svatov.

METRICA VERSIO.
Cede lniniilis, prudenlis enim est agnosccrc vita;
Humana; modulum. Non est in dispare culpa,
Qui bona desperat, nimium vel qui sibi, credens
Proclive esse bonum, fidil, viclus utrinque ;
Namque i ta cessabil prseclarum insislerc callcm.
Missilibus telis semper pete providus album,
Non ultra Christi tendat prxcepla sagilta :
Non etiam cilra; sic namque utrinque ferelur
I. rita, sa-pe elenim immodicus conalus ab omni
Di lieilur fruclu, vanrc dum laudis amure
Tela, mod in praeter, crvalo minimus arcu.
Quod si forte tiiaui damnosa superbia mentcm
Sullicilei, turn lu quisnani tibi cesseril onus
Esto inemor, quidnam fueris prius ipse, parentis
Quidnam cum gravida iegereris rursus in alvo,
Uenique quidnam sis post ultima fata fulurus,
Nempe cinis, linique cibus, nil lumine cassos
Amplius inter habens, quam quivis paupere censu.
Sin ti mi is es dejecto animo, reminiscere quod te
In lucem extulerit Christus, quod coelite llalu
Sis m lus, quod sis simul el ccelestis origo
Terrenusque simul, faclus Deus, ac memorandum
Prorsus opus, Christi quod per tormenta cruceni-
Lque
Ad decus elcrnum properes, sedesque piorum.
Ergo nega obsequium carni, nee dilige quidquid
Vita supervacui praesens habet, alque Tonanii
Sediilus in medio delubrum pectore conde.
Namque salutfero templum tum denique Christo
Condiinus, aelhereum cura mens cita fcriur ad axeni.
Istud odoralis igitur faclisque luere
Sedulus ac diclis : et in ipso semper olympi
Numen habe, curans ut non videare, sd ut sis
Opiimus : idque cavens, minio ne tela carina
Alque uolho splendor nilens falsoque decore
Ducaliir rapidi gravia ad discrimina ponii ;
G79 S. GREGORU THEOL. CAKMIXUM LIBER I. THEOLOGICA. G80
'AXX' aOTjv TfSp/foioiv, O~Xoov, eu papuav A 'Oij-iov xXo a6Xov irijv OeurtjTi fceXa.
Xetpeat vaurT]Yoo, 81' oTjjuxto u>xa tfepouaav. Ka\ yip Si] xa\ foto
liS nj p.v foi TspoTOpoiO, 6 navE "K-^stat, ) 8 irpotst iou xa\ [lrpa 0eao.
[10, T6" 4v p.ot povwv, !ov jitiSov vOiS' Xavoi
"O sob;, 3< ffOevopb, S luoaio , S t' erci5euT], 155 'EvOiSe xa\ ^-..-. ov petovi
"[< . [*;< xetOev avfjcpOi
fliiiv, ejxo'i Se jiXtat, S efojia; ^'.c'uixo, AuOvto ffxievTO v f,u,aTi te fote.
Aaov ywv Sue'ssai itpS odpavov, <ji tov byfioc.
. ffepl perjj.
150 Xpixrtv atiAovTi (eXaivofivai Tzpaiilia-
{otv, xoi, xal Xyoi|At {t ,,

Sed bonam clavis, navigalioni nplam, oplime compactant

Manibus iiaviinn fahricalorts, ductus rapide secaniem.
145 Quilibel tendal ad perleciissima. Verum Deo (mines adhxrcaiis,
El sapiens, el forlis, el dives, el pauper,
Velut anchora: firmissime. Rudeuies suos II c alligenl
Oinnes, ego vero polissimum, qui sedeo sublimi throuo ;
Qui plebem diico sacriflciis ad clum, cui tantum est oncris
150 Si Christum contemnain impuro anim,
Quantum gloria; el splendoris, si ad eum acceaam per virlutem.
t enim mensuram Dei mensura Vilae noslrae
Seuuilur, sic eliam mensuram vitoe mensura Dei.
Si ita senseris. vitam securamjiic duces,
155 Hic el postea cun meliore Dei pompa,
SoluuS, ad lucera extrema diei, vilae liujus tenehris.
X. De virtule '.
Multa audio, et velim non frustra, sic enim dicere non vercer,

* Alias Bill. 153, p. 204.

143 'Apapvlar. Coisl. et Reg. 991 sup. lin. *,- usus esl Billiiis, quem lilulum, postbabitis alus, ul ge.
OjX'/tlV. nuinum retinuit. Aliis enim in codicibus, Coisl., elc>
14i .. et Coisl. Oousav, per fluc:ns inscribilur itepl TaTteivo'fponvii, auKppoffvri, xa\
currenlem. eyxpaTea, de humilitate, castitate et lemperantia.
145 . Scbol. TtpS eXtiova. X. Argumentum. Juveliem quemdam hoc carmine
151 . Schol. SC ^. inslituil Cregorius, ostendens qunam sit optima tarn
153 Mrpoicri 6ecv. Id est, juxta Billium : Pro vil, quam studiorum ratio; prcipue demonstra!,
ruiione accepta: divinitus gratia1, id quisque curare quantum Christiana doctrina prslet elhnic, quan-
aebet, ul parent quoque ipsi beneficio accepte vitam loque illustriora sint in omni genere rirtulum exem
a/feral : rursut, ul Cyrus exponit, juxta vil men- pta nostrorum, quam philosophorum. Juvenem ail
ruras, a Deo quoque congruenler laborum prmia tintais Studium .excitt, nihil omnino esse in terris
rependentur. dclarons, quod cum Dei cullu cohferri queat. Deindc
151 rQS' r tot, etc. Schol. Reg. 991 oOtto guv
oralionem allius repelcns, de rerum creatione dissent.
povituv ov arcpaxoTOiv evT8a Xavoi, Ulriusque vil, laudabilis et prar, finem ob oculot
xaV wv xal faeiaTO|levo, yyXuiv i.yt>v .- ponit. Tum auctorilate sibi prius et beuerotentia con
vitev xa\ StjYovTv at. Si hoc animo fueris, vi cllala, illud docet, eos qui sapienli doctrinque
tam securam inoffenso decurres pede, el vivent, et lande apud etlmicos floruerunt, tametsi alioqui a tera
moriens, tibique sancti angel comits el itineris du pietale longissime abfuerint, ac arteria etiam in re
ces erunt. Int. Coisl. t nxsepbv xa'i ofSei bus acrrima animarum contentions inter se decer-
irapvTO iou TTJ Apa xetvr,i cotI StaXu- tarint, hue tarnen una in re omnes consensisse, nempe
Ofjii'ra'.. Cum tenebras hujus vita?, extrema! diei nihil virtute melius prstanlius. Ac deinde ad sin
splendor dissolvet. Verbo eXavoi vim fuluri tri- gula virtutis genera descendens, qui apud eos in quo
buunt enediciini, cum potius habeal uecessario libet genere excelluerint, narrt, sed ita lamen, tit
vim oplalivam ; utinam ita sentiens vitam securam illud simul ostendat, culorem polius quemdam ac li-
hit ducas, etc. (Cii.i.au ) neamenta duntaxat virtutis apud eos invenir!; soli-
Tit. 1 ). Hic est lituliis m cdice quo dam enim atque omnibus numeris perfectam virtu-

METRICA YERSIO.

Seil bona, sed clavis firme compacta perili
Anilins manibus, leviterqiic per xquora currens.
Hand velo quin alios quivis prajcurrerc lernet :
Diminuido sit niillus qui non e Nomine summo
l'endeal, et sapiens, el fortis, dives, inopsque.
AUigel ad fimium hoc columen lidumquc rudcnles
Quisque suos : ego prsecipue, qui sede superita
Consideo, plebemque ad celsa palatia codi
Per pia sacra veho : cuique inslat poena dolorque
Non minor, insana superiim si mente parentem
Sprevero, quam decus egregium , nomciique perenne,
Si turpi sine labe Deo quandoqiie propinquem.
Nam vil* mensura comes velut esse supcrnae
Certa solel: sumnii quoque sic mensura monarch?
Mensuram nostra: comitatiir congrua vil:.
Hoc animo fuerit qui prxditus, exiget arvum
Hie tutum et placidum, meliorique agmine septus
Postea, discussa fragilis calgine vila,
lernum superas tendel viclums ad arces.
x. DE VIRTUTE.
( Dillio interprete. )
Plerique narrant, ac velim hand nanlter :
631
'AXX' pyov a-l Xyou ib cv.
Et' o'jvtiv se tuv iXiov vsov,
{ irvra i7]istv jxfisX tiv vtuv,
5 AwoVca Xpijati fiou yvwpifiaTa
(Ka\ yap Xovt' 6vu?t 8r,Xouaai Xyoc),
"ESotxav XXijXoi ,' up' <8ovf^,
' () xo.Ctif itvTix [XTixavwuivi
pivota xa\ aol pouXeuivrj 8ei,
10 'OSov Bium tov Xyov to rcpyuasiv,
' av upoXiOel Tto vojiiesBai xaXi,
OTv Ttv' fiiauva t*,v 9V)[atv y^
Ttj ?, x xaXoyjiEvo;.
ulv 6<it{ ouXeTai,
SECTIO II. POEM ATA MORAL! . CS
15 "0 6' ouv oxo), pxo.uai paniov,
"Oti piya itpoj ^o; O/y/l] pXrsi,
Kai tjv u,xXtv, ^ tov evTauSot tov
'Hjxiv xaXtTEi TOzvta xeu.evov xau-a>-
TaTTjv 8iaax<v xa\ paxu,
20 'IXv 0' xai 7t5a; auvOro'j,
'Pi^ac tupivvou ttc 6stxrc dxvoc,
Aouvat asa'jTOv ~ouSijv x011'
"Hvnp u<5vtv itauciv oesOa <je xpfy
npiTOv 6 xa\ uyisTov &v6pmot{ xaXv.
25 T yip tojv 7Xavwx6rti)v,
"AXXwv te aXXou 9P'ji>vt(j)v rcaiyvitov,
Kaipou tx^ , toj a, 64opT(uiv<i>v ;

Sed fama egregia cum re ipsa conjuncta esse ilcbci :

Sive igitur te noiniulli ex amicis Dei,
Quibus cura: esl omnia in juvenilibus observare, te juvenem
5 Prxclara vita: indicia danleip videntes
(Nam ex ungiiibus leonem agnosci ferunt),
Miram liane rem pr gandi sibi invicem tradidcruut,
Sive, qua: pradare omnia gubcrnat,
Providentia, quxque tibi prospera consulit,
10 Viani bac lama sternit ad acliones
414" 415 ' l uom v''' opinione praoccu palus
Fainain habeas veluli pigiuis qiioddam
Pietalis coeleslis, vocatus a Dco ad salutem.
Conjicial hc unusquisque, ut volet:
15 Quod autein audio, id protinus eloquar :
Nempe quoil magnan ad celsiludinem (cccli) anima la respiciat,
El caligiuem, qua: vilain hie noslram
Tolaiii oblegil liusui jaccnlem,
Hanc penetrans, ac paulo le erigens,
20 l.utuiuque transgrediens el corporis compedes,
Divin iniaginis tyraniios projiciens, ^uk
Donare teipsum Deosludeas: ^^
Ou. i; qtiidem sola doctrina: instiiuiio Ubi cxisliinanda,
Priniuinque el maximum hominis bonuin.
25 Ecquod cnim tantun eorum, qua: in bac vita Huilant,
Alioruuiqiie alios iiiflanliiim ludibrioruin,
Qua: teniporis alque, ul loquunlur, fortuna: dona sunt ?

(em non ni apud cos esse posse, qui ver religionis
cullum protentur. Ad exircmum a uimis curiosa
divinarum rerum indagalione nos revocal, ailque
Deum sui cognilionem Us poiius iribuere, qui piis
sludiis ac divinorum mandatorum observalioni tolos
te addiiunt, quam Us qui in suhlilissiinorum musie-
riorum ac rerutn iiigenii noslri capium excedeniium
iut/jitilione dejixi hwrent.
i 'AJLV pycr. Verum actio esse debet {am con-
timilis.
5 Kir' cvr. lia Cois). Edit. tyouv.
4 'Ejijic.tt. Coisl. tr.'.[xz).i.
5 Aidrra. CiMsl 8:5vtc.
6 Aovr'. Coisl. XovTa?.
7 '. Coisl. fiiowxav. , 0aA' pro Coisl.
.'.
METRICA
Scd serum demum hie lauilein habet, cui res comes. R
Quidamque, juvenuiu sedulo omnia qui soient
lnspicere, juvenem le Deo charum pulanl,
Ul pulehra qui des iudolis sigua optima:.
Ah litigue naiiique noscilur, ut ai tin t , leo.
Sparsere la:ti mutuo hoc miraculuin.
delude, rile nioderans omnia,
Tuisque Minimis commodis bene cunsulens,
Per latnaui ad ipsas ics tibi slernil via in :
Faiiiam anlecepitis ul per cxiniiain, velul
Pielatis habeas pignus haue, duin clitum
Sic te ad salulcm maxiiniis rector vocal.
Conji clct asl hoc scilicet quisqus volet :
Patrol. Gb. XXXVII.
1 1 . lia Coisl. Edit. .
13 ' . lta Coisl. pietalis ad
quam a Deo vocaris. Decst in edit, kx xaXo-
(ivo;.
14 "Ocrzi. Coisl. J) Tti.
1(J "Or. Coisl. addit <;o. Mox i\ *] Xeitst. .
Benediclini servaverant, ul in edit., ttjv tyuyrp -
ictiv, rcjecta in notas altera versione, quie sola
potesl esse legitima, cum in priori desit prorsus
nietrum. llinc versioncm quoque correximus, qua:
sic in Benediclinis se habebat : Magnum tibi est,
quod anima Ina sursum respiciat. vili.au.
21 Elxroc. lia Val. el Coisl. Male edit, ebtive.
23 Xe yjn). Deeral in edit, se, quod suppediiavil
VERSIO.
Scriptum al ipse sacra quod docet, eloquar.
Res magna certc, nienle si species poluui,
Isiudque penetres, vita quo nostra haie humi
Prostrata tegilur, nubilum, ct caliginem
Oeulosque lendens altius paulo, gravent
Limumquc superans, couipedcs el corporis,
liiiagiuisque Numinis sumiui procul
Fugans lyraunos, te Deo studeas dare.
Doctrina habenda est liuec eniiii sane unica,
Primiinique nostri maximum el generis bouum.
Quis lanlus eteniin fruclus in rebus vagis,
Aliisque varie ludicris inllaiilibus,
Douis, ul aiuut lemporis e.et.e ct dcx,
2
685 S GREGORIl THEOL. CARMINUM LIDER 1. THEOLOGrCA.
Kv si; v IXOt] irv- v.t toxvtiov xaXi, K5v tv '^ xoucrav v a-lpvoi; fxil?>
' uriv, 1) VOfJujET' v Xujptjj itp, Kv tt)V nXTti)voc Y^l",<Illav, ^ (JtcXiSTaifij;
30 KpSo tototov, xv tpiyetv poo 8ox?) ; "Eari xa\ vojxet' v0pii)7cwv fivEi
Kv aoi xi noXuypaou , 45 Kv !; tpxToi xat xaxat iio8osTpa6at
-cp^rii; ) ] ttj oEvMvr, HvTa 7ifl Toj piiroxot Xfoic-
Xtyaiv SuvaiTTi xv 9povf,{ AuStou, Kv Tivt' Svu> te xa\ (ATasTptfT,,
5OVT1 xa\ Tlpar,* soi KOpo nXxcov X6upv6ou 8ua8iEi58oi{ Xyotc
35 xa0i6', 6pviov ayuv - 'Ap'.UTOTXou f\ TIVDV Du^jivvtojv
Kv Tpoav alpfj to oi6i|xo'. aTXoi, 50 Kv irttjvbv otfpj Ufcfaeo . f\ SxOou
XaXxouv 8k fif^oi xal toXei EywaE is* 'A6pi8o goto, iort 3jv , ol [AuOtxoE
"Af t^ 5k tj aoi vspiasi ? ixxXrjOa, Totwv t xapSoj TtjXxoTOv, ojv ,
IlavTi-fypifli k <rrsvu>v ;, [ te Xa[i7ipoj xa\ ^ 61|
40 Ilvij Se OupAv v8!xai; At[ao!jO70u, "AXXiov TOtvrav ol uafpovTO*. pivE,
Exij 8 sot AuxopYO ij SXwv vjloi{ 55 "Octov tivxa icowjaai ,

Etiamsi in unum cocant omni) et omnium bona.

Ut in hac misera vita sunt, atil esse exislimaniur;
50 Ecqiiod, inquam, tantum eril emolumentum, etiamsi fines transgred videaris?
Etiamsi adsint tibi Gygis auro abundanlis divitia,
Vcrtasque omnia inversionc annnli,
Silcns lyrannus ; etiamsi Lydii instar le cueras,
Aiiroque circiiinfliteniciti infra le Cyrus Persa
35 Scdcat, qui se regum dominum esse gloriabatur ;
Etiamsi Trojam expugnes celeberrimis classibus,
Teque xrciiiu populi cl urbes babeanl;
Tuisque nulibus couciones regas,
Ac uanegyricis orationil>us coronas nierearis,
40 Spiresque aninium Demosllicnis in jmliciis,
Tibique Lycurgus et Solon legibus concdant;
Etiamsi Homeri musam in prxcordiis babeas,
Ac linguain Piatonis, quae mel slillat,
Et stillare ab omnibus bominibus existimalur ;
45 Eliamsi inevilabilibus et pravis compedibus
Omnes, subtiliter disseavulo.j'.ouslriiigas,
Ac omnia sus deque venas,
Neetens labyrinlbos inexlricabilibus dispulationibus
416 417 Aristolelis, aut quorumdam Pyrrboniorura ;
50 Ltiamsi volucrem te tollat Pegasus, aul Scyihae
Sagilia Abaridis, quiconque He fuerii, ccrte fabulosos uterquc :
Ilorum, qua; dixi, atque eliain splendidi matrimonii,
Ac mensa; Sybaritanx, eoruinque omnium,
Quibus corda eflerunlur, ccquod taniumerit emoltimcnlum,
55 Quantum est haec omnia parvifaccrc

29 ' Sertir lia Coisl. Edit. 8.
30 ioxrj. Edil. Soxet;.
34 Xpvo- fiorzt. Bill, et Leuv. Iiaec jungunt
cum verbis pnvcedcnlibus, povTJ AuSou, ta-
metii ob ma um /huan tarn teiltet efferas, quam Ly-
duriim itle rex olitn solebat.
35 KaOiljuT. lia Coisl. Edit. )\
37 XaXxovr, reum, id est, staluis exprcssum.
41 Hot. lta Coisl. Edil. .
46 Urza. ha Coisl. Edit. . , Ipisri-
xot Xayot, non maie Lcuv. contentions argumenth.
48 AvctsSct Xyot. Edil. 8un8te|ii6ou Xi-
You?.
49 Jlv^uirvltjr. Edil, mendose ^ vltov.
50 IliWaoo. De Pegaso el sagina Abaridis iio-
linr est Tabula, quam ut bic cominemoranda sit.
Vide torn. I, pag. 787.
55 lotqcrai xr<>. Parvi [acere, re quantum f,
hc omnia inferiora ducere.

METRICA VER.SIO.

Cocaiii in imum cuneta licet, atque omnium
Bona, qua? vel hie sunt, esse vel quidam putanl?
Quis lanos, iiiquam, limites jungas licet,
mnesque praslo sint opes Gygis tibi,
Vcrtasque, vertens annuli geminam, omnia,
Tacens lyrannus? quanilibet Crcesi in modum
Auro iniiiniescas; quanilibet Cyrus tibi
Cedat, Ihronoruin principcm sibi vindicans;
Claris tamctsi classibus Trojain eruas,
Genlesque ct urbes aereum le babcani, tuo
Ducasque nuln concioues mximas,
Digna el coronis profras verba, in
Spiresque prorsus in modum Demosllienis ;
Scilis Lycurgus cedal, el Solon, luis ;
R In corde Humeri musa sit quamvis tuo ;
Quamvis Platonis lingua sit, quam melleam,
Gt est profeclo, nemo non cxislimat ;
Pravis lamelsi ncxibus sopliismatum
Tenacibusque nemo sit quern non premas:
Sursum ac deorsum lorqueas licet omnia,
Dum captionum noctis ambages, tibi
Qoas aut Stagira natos, aol Pyrrho dedil;
Quamvis 1 in alluin Prgasius, vel Abaridis
Tollat sagilia (q;:aj dua: sont fabula:):
Quis tantos hisce fruclus ex rebus vcnil
(His addc tlialamos splendides, Sybariticas
Mensas, el alia, queis leves mentes luincnt),
Quaniiis red i bit, spreveris si bxe omnia,
 <S$5
Vvx btSsTv gtups, xal rOsv
'EXrjbOe , *pii Sv xal to Tpsitria,
"Hti )? 4 ' ettorov copa ;
TEel TP t<mv , A r x^afpoK*, ,
So?lov xoua, 8sa tic (,
AvtoOev ixrv pxojxivrj , IV v 8,
rpuTavc -,^ vo, .^, xal .' ,
Ev IpTov mri uatxdv ts x\ p.-5vov,
Avu, ips aOai xal wviKrt ,
A,c tz m, p* t ,* Xeratv,
SECTIO . POEMATA MOIIALIA.
C66
A -Hv 6" 3 xpatf.tat, xAvaxporjT iwxv,
"avtp Xa>tv<>, . Ay>, ' Sv
TVJeBwe axljv S <5, paX>j
75 Et; ispiv 7Onte x)V av.o utv ,
-; xfi^tat tv *Xat iraOouuivaiv,
Tb r ljt[> ^ t v0v ffxd
-Oeow 6' atepoi xoO xdJAou avtasTai,
80 ^ airf ,, Ta0iv 0
ts v>, xal * ara* ,

riovro s! Ynv xal xaOsXxovTo,- , .Exouff. xe0ev Tv ^ - ^ f *

,' ' fc
m^rovTo; , xal,
\ uv
' .
, . > 85 rpt,v:?
Kal
p* tv X<5yw,
Xwv ppov'iav
70 Sxot^, o. p.r; Aoy<p xpetoupivr, 'Apfwai^vo tv vavTtov xpfa ,
. oXvov fes, KOJJWV xCa. To0w, ^^

Ac anima; dignitatem considerare, el untie

Vencri,-ad quem et quo reditiira sit,
bt nuis Hins sit secundum rationem motus ?
Nam cum sit, ut equidem arbitrer,
60 Atquc ex sapicnlibus audio, divina quaedam fluxio
tccDlo nobis adveniens, sive tota adveniai,
Sive Unis rpcliix ct guhernatrix mens,
Ilniim tili naturale ci solum opus est,
Sursiini Terri cl conjungi Deo,
65 Semperque ad id, quod cognatum est, omnino rcspiccre,
Corporis aneclionihus minime mancpala,
Quod in terrain defluit, el ad interiora traliit,
Dulccmque rerum aspcclabiliuin errorcm
Mil tit intro, ac sensuum latebras,
70 Qiiibus anima, quse a Verbo nnn gubernalur,
Difflucns, paiilatim ad inferiora decidit.
Quod si guberneiur, atque a Verbo frequens
Tanquam freno coerceatur, certe aliquando
Verbo illam in allum tollcnte, paulatim
75 Ad sacram pcrveniet clestem civilatem.
Ponce dudum ptala conscquatur,
Id est, ut omue icgiimcn el liujus vita; umbras
Pratcgrediens, el quse hie sunt nigmaa.
Et quidquid pulibri per specula apprehenditur,
80 Nudum ipsum intucalur bonum
Nuda mente, atque aberrare aliquando desinat
Liimmc satiaia, quod conscqui cupiebat,
Possidens illic supremum bonorum.
Nam qui sapiente verbo fecit omnia,
85 Ac inclfabilcm bujus universi barmoniam
Contrariorum tcinperaiionc romposuit,
Ac munduni bunc ex inornata moleadornavii,

rl pX?trn- Sic oisl. Edil. pXsTat 76 . Coisl. . Id. fivo, pro .

i.j? i "J.a? Z-avtr>(: *v6s2rW<: TS C- MBMto. Ha Coisl. Edit. Bum.
lia Coisl. Edil, TipjTavt xal ^. K

METRICA VERSIO.
Decnsque species anim, * unde venerit Freni icnacis instar, bunc coerceat
pnmum, et ad quem quoque redilura sit brevi, Teneatque ratio, scilicet spes esi for'e
Qiiaiiinamqiie ut ipsa tendal in partem decet ? sublevalus animus ut sensim supra
Uiyina nam cum, mens velul mea conjicil, Urbis superna; mnibus tandem applicet.
noiique narrant, ipsa sit defluxio, Donee cupitis gaudeal rebus fruens,
Kobisque ab alto prodeat tola aiiliere, Hoc est, ut omne legiimen. affwsas modo
Ant tola si non, mens quidem icctrix fluat, llmbrasque supcrniis prorsus, atquc .xuicniaia
Hoc munus ejus unicimi est ipsi insitum, Pulchrique quidquid cernii in speculo velul
A.i alla fern, mximo el jungi Deo, Jain mente nuda spcclcl psumniel bonum '
quodque est, cerner id semper, malis Nudum, cl vagari desinat tandem, ut mius
AlTectibusque corporis non subjici, Luce saluratus cxptlila fervide '
Quod ad una pronum deprimit mentes hitmi, Bonum bonorum maximum illic oblinens
Dtilceniqiie reruin, quas videl, fraudem intima Ualione nam qui condidit cuneta optima
In corda mitin, sensuum el caliginem : Nexuque, nulla quern queat vox clonui ' '
Fir quam animus, hune ni ratio compescat, linens, Res colligavit, temperaos contraria '
Faulaliiii ad ima labitur: sin at frequens, Mundum ordinavit huncqucconfusu'm prius
887 S. GREGORH THEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICA.
Mstov t> * S&iev v cuou (. A Oav ttv' o!8a tljv 8so rapaartiv
MiKpbv 8' Svw iXeaoyfjSii soi Xi-fov. "Axpwv te 8uti(iW te tatv yy\tuv,
90 Ho u.v iartv efte vous , ' oCrnia 'Avttpav aicrfrfjiEwv xa\ ati)u.aTwv,
KpeTdojv ti4XXt], vo [avou ]^ SoXaj, 105 npitriv te X'ccpvrcpiv TpiaSos t?, pxixjs.
Ei lev tsXstiK tci 5vii), ot8s ; , 'H 8' ix te xal XiSyou ito^fojtt)
'Huiv 6 4u.u8pi, oT iiu-poaOEt vs-fo? -KaXoai b" atijv SXoyov y', s to Xdfou
Sapxbs naxea?, 8uej*svo{ ^ EvTjv, ods *' iv lix>i xa\ Saos XaXoxvos.
95 Tio; Jiiv , to itXiov 8* is jjte pov. Otti); Si tata ywpaa.( Heos \6yo
'\ 8' ; ttiv Xoytov ExEl 6?, 110 'Os xaXXttxvTS xa\ nXixtuv oocfs xttaiv.
SxonifXEV jSi) tx 6so. "E/st 8 ;; Ka\ trvOstv tt ioov i au.tpov iu.i
' iatv 5 xa\ uast ivav-ae. XttEi, Xo^ou te xo Xoyou <ruvapn<5aa,
'H fiv 0so te rXijoCov xa\ tiu.ia TuxfjS asiSos, ? cpto tt,v exva
400 KaXoaiyp Xoytx^v te xa'i ,) voi, eou iE-jidtou, xvo^tou awfjtatos.
*KaV>3t 8' atijv ix fcveu 7:apu>v'Ju.w, 115 Miis )iv f|8s irXai^atos to tijifou,

Majus miraculum exhibuil in animalis naiura.

413419 Paulo aulem altius rcpetens pliilosopliabor tibi.
90 Deus vcl mens est, vcl alia quaedam praeslanlior
Essentia, quae solius mentis acie apprehcnili possil :
Uiruin perlecte ab is coinprchendatur, qui iii clo sunt, novit Dette;
Nobis autem obscure, quibus astal nebula
Carnis crassae, quae inimicus est obft :
95 Alque ita quideni hactenus, deinceps uberius.
Postquani aulem sermonis primillas Dco dctllmus,
Specicmus jam quae a Deo sunt. Quaenain eorum est ratio!
Duae sunt extremas el contraria naturae :
Una Deo propinqua et bonorabilis :
100 Rationalem vocant, ct mentis plenam,
Vocanl aulem earn a ratione deducto cognoinine,
Qualeni ununi novi Deo aslanlcm
Primorum el secundorum angeloruni ordinera,
Sublimiorem sensibus el corporibus,
105 Quae prima resplendet ex regnatura Triade.
Altera aulem a Deo el a ralionc reniolissima :
Vocalurquc ralionis expers, ul a sermone aliena,
Tum illo, qui in sono consislit, turn qui loquendo expmnilar.
Cum aulem Dens Verbuni luce ita si-par.isstt,
110 Ut peril'.is arlifex ctsapienter neclens rem creaUm,
Compositum me ex utroque animal quoddam
Fingil, nimirum ex ralione, el rationis experte concinnans.
Ex anima non speciabili, qua fcro imaginent
Dei maximi, el ex corpore non intelligente.
115 Atque liaec quidem fuit honorabilis ligmenti lempcralio,

89 . Sic Coisl.Edit., mendose, t'Xos
1.
95 . Edil, mendose 6e<s.
98 iV o-tv. Sic Coisl. Edil, futojv.
105 TOr. Coisl. tCis-
104 ', Coisl. i^Xo-p'.
105 re . Coisl. itpwtti te XaA-
irpa.
106 'H S' tx. . Coisl. ?) 8 fs 505 T--
108 "Oo-o r' r fix- Coiubef. legit Tixos. *'
, inquil, hic sermo in mettle absconditus. Ibid.
XaXo](JiEvos. Forte voojasvos, qui mente coneipi.tr.
Edit, ad marj., X-fo; ivSiiOEtos xa\ lpo^opixi;.
U 5 . Sic legimus. Edil. i.
1U irm\zov. Sic Plato in imo. Cicerone i,io
inlerprele. Edit, mendose xal vo^tou.

METRICA VERSIO.

In Inmuno iiKijus edidil miraculain. Quae pnepotenti Numini astat jugilcr,

Sermonem al ipse ducam ul aliquanto altius,
Deus vel est mens, melior aut essentia,
Quam sola capere mens polest : si clilum
Caterva plene, novit boc suininus Dens :
At nos subobscure, officii nubes quibus,
Quam crassa cl lioslis objicit nobis caro :
Ac nunc quidem sic : plus quod est, in posleruin.
Sermonis orsum jam Deus cum surnpserit,
Considcrcmus opera quaeiiain sunl Dei.
Extrema duo sunt, res du contrariai,
Quarum propinqna est altera Deo, el nobilis
(Logicam vocanl banc, mentis ct pi nam undiquc, Quam gesto) si'iisu praedita, a?que corprc.
(Logicam, pclito nomine hoc ix to XfOJ),
Sumnios ct iinos angelns inlclligo,
Sublimiores corpore el sensu siinul :
A Triade primi qui sacra lucein bauriunt.
Ralione procul csl altera, procul Deo,
Brulain vocanl banc, ratio quod ab bac evsulet.
Interna, quacque vocibus sc detegil.
Ilaec separasset Filius cum sic Dei,
Neclens, ul ingens arlifex, res conditas.
me ex diiabiis construit, ncinpc ex eo
Quod ratio decoral, penilus elquodbac vacat,
Ex mente dico (inaximi formain l>ci
l'rxslanlis operis talis est lise uiislio.
69 SECTIO II. POEMATA MOIULIA. GSO
"Ov xViiov SXXov oSop.' v . - A 130 'O xpU!ro ^v SvOpai to' xaOapTixo.
*; v 6e , <?\ lUTjuizupuiv xa\ , 'AXX' urcepov ^' tbv a7tsfpau.sv-
Awtj ti xjxo\ tau xaXo, Ip-pv t' p.ov Kap-O'j , Sixaiw 6eo xpiTTjpiw,
TH EX^sai , % Sxpa; jiov iotv Atvo 0' Iroitioi tjv [i6Xi>>v Xa6stv 6po;.
120 81] 8{ xal 8taaTt'Xa ,. 8 TO'JTOV XEipivtOV, JlEV vjxov
UposOsi; oijOv tov v<5u.ov nXaaiiaTi, 155 Ti}p>v, . (jiopav fv tyti 0"6ov,
A6aipET<5v }*' Qtxv epytt]v , 'Ev navTt t' p'{<\> xal Xyt) xal vou arpocj-
'O x [xxi ** xa*- niXt)? (rtcpti tppciv "A/pavTO ; AXirr ' 1|* .
Kpeiaov Yip. sflv Tcpp.v(v eXeOspov. Ka\ (SovTt itjSv iXu-)p.Evoc,
135 X-j-o sot xt) jiji ^;. "EXxtov 8s tov xov IjatoXiv itpo opaviv ,
'H Se arpoai u,ev vOaS ' SeI 140 ("Q TO [iEfilTOU *at ^ [X'J3TTptOU I)
Aovst', Svco te xal po6outxVi) , We; Yv-3at, tuv to5viov Jei Y^pa? >
13T) TOVTjpwv :. xa\ SE^tuv, Heo Oeto jilv, XX' Sx pou tfwToj \,
At' (Lv xal Soxijio^et' OXia, Ou Tf,' irap/i AETpiuj ',|/.

Qiioil quidcm mundum alLerum magnum n parvo esse existimo.

Cl aiitem, die luce circumfluens et bono,
Mihi eliam aliqiiid boni inipertiat, ac meiiiu opus
Meum sit volendo, trminos utriusquc vita;
120 Jam turn demonstrans et ratione discernens,
Legem adjulriccm Pigmento imponens,
Liberum me op'ificcm boni consliiuit.
Ut per pugnam et luctam reportem coronam :
Id cnim satins, quam omni lege solulum viverc.
125 Hanc tibi compaclionis mese rationcm exposui.
Ilia autcm (urbinibus in hac vita plurimis semper
420-421 Jaclatur, dum sus deque lorquetur,
Media inter adversas res ct prosperas,
Qiiibus uritur misera et probatur,
130 Ut aiirum in carbonibus expurgantibus.
Verum aliquando ab ea reposcentur eorum qu3scroinavimus
Fructus in justo Dei judicio,
Parntaquehorrea ad excipiendam librorum segeiem.
His ita constilulis, qui legem
135 Observt, et, quam habet Dei parliculaiii, lionorat,
In omni actione, ct verbo, et mentis agitalionc
Intaminalus quam maxime ab eorum, qui sedueli sunt, consorlio,
Nee inier rcruin fluxus cno inquinatus,
Corpusque in ccelum vicissim trahens
lio ( magnum et sapiens mysterium !)
Hanc laborum habebit mercedem, ul Deus fiat,
Dens quidem adoptione, sed summo plenus luniinc,
Cujus nie primillas mediocriler decerpsit.

116 /i' er { tyar. Prave Edit. oTov. sunt, eorum qu gessimus, quorum Deo reddendo est
aiiiem hominem magnum mundum, et contra mun ratio. Forte scribendum forel^iwv.
dum hune aspeciabilem parvum appelle!, videorat. 137 V . lia Coisl. Edit, tuv -
secundum tit sanctum Pascha, lorn. I, pag. 850. TO'J1VIOV.
119 * . Sic ad oram Par. edit, emen- 158 . lia Coisl. Edil. Xujtojxevov.
daluni reperimus, quod habetur in edilis : 140 "Q. !la Val. el Coisl. Edit. tb{.
Oat- se, sed ntillus codex laudatur. Coisl. Hi.r-.z 141 "Eei . SicRillii conjeciurain secuti e
zTfi axpa jiotv {Jioiv. Combcf. legit tXtse, et Comb, leginius pro ij ep. Vide. loin. I, pag.
vei lit : qui uii iusquc vit extremos fines teneres. 580, oral, in laudem Alhanasii, ubi hace luculcib
120 Tore 6^. Ita Coisl. Deeral. if, indit. lissime Iraclanliir.
133 [liC.lior. Eorum messcm, qu in libris scripta 143 ' /i. Sic Coisl. Edit, ^.
METRICA VERS10.

Novum ipse mundum quam voccm magnum in btevi. Ut aurum in igne purius reddi solci.
L't abundans lumine, et plenus bond, Post litem eorum, sevimus qua; nos, seges
Boni daret mi quidpiam, melerem ul me.um Tandem exigetur laneibus juslis Dei,
Opus, utriusque limites vitic indicans, Messcmqiie viUe prompta sunt < apere horrca.
Ratione el illas tum priiis dislerminans, Cum lalia ha:e sinl, quisqus observai sacras
Hominique legis insuper jungens opem, Leges, Deique, quam tenet, partem colit,
Studium reliqiiil sic boni mihi liberum, Dicloque in omni, rcque item, el mente insupcr,
Ut dimicando consequar palma; decus. A proterendis integer rebus manel,
Hoc namque melius, vita quam expers liiiiituin. Ab eoque, semper quod fluit, negat abripi,
Haec struciionis ratio, summa est na?c . Verum ipse contra pulvereiu in caelum trahit,
At ipsa crebro, donec in terris sumus, O scitum et ingens admodum inysicrium!)
Sursum deorsum veriilur, fliictus velut, jaborum habebil praeinium hoc, ul sil Deus,
Lacla inier anceps, spera et qua; sensibus, Faclus quidein ipse, lumine at summo allluens,
('er quae probatur misera, fiique purior, Guslavit id quod lcviler hie lanlummodo.
691 S. GREGORIl THEOL. CARMINUM LIBER I. TIIEOLOG1CA. CM
"; Ss 8au.o r.pb /stpov xai TtXixj A OT tov yaSov 7[i6ouXov t>7iX:u0at xpsVuv,
li."> Njjai, ij^ovu; te tpavs'i, 'Eu-raipla; te, iXia , ^?,
-es aapxo xal (5ouoi -f tXij, ICO To'JT)V V O8V fujv EpT| Ev6c.
Tvv Osav YVc!av u6pfet ito, 'Efirstpta uiv Et ToaoTOV fjXaoa,
Kv tbj p.Xi3ia ] toij attoi, "Oov itp eIxoj to xovjiavTac axpiv
Ko'j^oij ovsEpoi; xa\ axia Ya'jpo'jjiEvoj , Xpvb) te iroXXJ 7rpoirXaXVoavTa{
150 nXouxv , Tp'j^tv te xal Opovoic irrjpjievoc, Bt'6Xoi;, Oeouvsuotiov te Xayoic,
tj TaXvTO'j tcov xeOsv ! 165 IItiyt5 t'-uxe? ucpos ' pu<jiu,i;>,
TH tiv xaxiv itpttov ix 0eo itdv. Tv xa\ ; ti fitxpv )VTXf)<iau,ev.
TaV ojv xoajv xa\ itsTtijuivo o ye, SsuTpou 8' wv eTtov, E'Jvoa ,
Tv 8$iv aSiCe, tjv auXr,v 5' Ea, OT -^) yp oos ouXo{xai
155 Ei Loi t: ) yvtjiiio napaivcri]. " rcpoa' , , irapfjvsia,
Aiov S ' o5a, 5=tj Xiyov. 1 70 'Hvxa XoYtsu-ol xtvvoic suvSpajjiov
Tpitv yip 6vtu)v, i Xyo'jjtv o niXai, Ihxpa OaXaani)?, ol oyvfJxOriv '

At qui ad detcriorem colligationis et nexus partem

1 i5 Inclinaos, et cum rebus inferioribus fderalus,
Carnisque servus, et iis qu fluunt, amicus,
Diviiiaiii cognalionem vita dedecorat,
Elinmsi in iis, quae inslabilia sunt, eursum liabcat optalissitnum,
Levi bus somniis et unibris superbiens,
150 Dives, delicaliis et llironis clalus ;
Heu pondus flagcllorum illic ei inlligendorum !
Qualenus malorum maximum est Dei jacluram facer.
II. i-c igitur nitidis, iisqne assentiens,
Dexlram viam incede, pravam relinque,
155 Si quid mihi obsequeris germano monilori.
Satins autem esse obsequi scio, et verba mea suseipe.
Nam cum tria sint, ut auliqui dicunl,
Ouibus probum consiliarium inslructum esse deeet,
Experienlia, amor et berlas,
160 Horum mihi nullum desse reperies.
Ac in experienlia quidem tantos babeo progressiv,
Quanlus par est eos, qui longos labores suslinuerunl,
Hinque collocuti sunt cum sapienluin libris,
Et cum doctrina} divinilus inspirt litteris,
165 422-423 Qu> Tons est dulcissimus a prudentibus viris bauriendus,
Ex quibus aliquid in profundo latcns hausimus.
Allerius aulem, qu;e dixi, nempe amoris,
Maximum argumentum accipe. Cupio euim tib omnia,
Amice, quae pi ins me ipse admouui,
170 Tum, cum raliocinationes occurreruiit cum periculis
Aeerbi maris, quibus ad Deum adductus sum :

145 ' . Ita Coisl. Edit. o[i<5t7TO; 163 Xpdrc te 1>. Dcerat in edit. ,
?? . Cum rebus terrenis consors cineris. quod Coisl. suppedilavit.
148 Kr . Ita Coisl. Edil, x' ivio. 164 kfotc. lia Coisl. Edit. X-yoj.
ll , etc. Id csl, quam gravibus pnis in 166 Mixpr. Coisl. xpuirtv.
altera vitaplecteiur! Bill, /teu quanta moles vcrberum 169 Ilapfirecra. Qua; mihi ipse penuasi, orx-
hunc
152illic
T/i munet ! scripsi.
zur . Coisl. eE tuiv xot- 170 Ktrvroi. Ha Coisl. Edil. xivSvou?.
xwv jxv. Ibid. itsuEtv. lia Ceisl. a Deo exceder. 171 O cvri'iy.Orir, lia Coisl. Edil. j IIUV-
Etli!. . f90i)V.
lCOECpit rSe. Coisl. Eupoi XXszov.

METRICA VERSIO.

In pejus at qui vinculi et nexus nuit,
Rebusque sese manciparas loium infers,
Carnisque servus, perdite et fluxa expetcns,
Generis superni moribus lurpat decus,
Felix sit ipse rebus in fluxis licet,
Leves sc ob umbras efferens et somnia,
Ob luxum opesque tumidus, et celsos thronos,
Heu quanta moles vcrberum hune, illic inaiict!
Quorum supremum est, dejici a summo Deo.
ILi'.c ergo lu nunc audiens, alque his lidem
Adhibens, relelo carpe 1er rectum improbo,
Monenli amice parcas s quid mihi ;
Parre porro melius : el eerie audics.
Nnm terna cum si'it, ut velus sensit cobors,
Pollere debet oplimus monitor quibus,
Herum usus ingens, charilas, os liberum,
In me requires prorsus ex tribus nihil :
Namque usus in ine tanins est, quantum deect
Hune oblinere, qui labores plurimos
ilausil, diuque volvit auctores bonos,
Sacrosque trivit sei lu la libros manu,
Qui dulcs est Ions, menlibus caslis paens,
Ex queis profundi quidpiam csl hausium milii.
Jam ebarilatem, cui secundas prbui,
Testalur islud : luee enim opio nunc tibi,
chare juvens, qux mihi suasi prius,
Cum recta coit meus freti pericuiis,
Junxere passuui gravia qua; me .
J93 SECTIO II. POEMATA MORALIA.
y^P dtpX*] oXXixtc 5ioTT)pia.
IIa5T3!a; 6: |*i) XSrjc neifpav 7,
Mfx' ov I[x^ ye, (i^ts totiv o Cviov
175 'AXX' o6 Xf(4<T) to u,o rcsio-Oel 6(;
') ^ip atvuiv, oj (J/ywv iitaio.
'1 Si , Ssup p.01 aauxov oou,
A,-, za'i Vit]> S(ti)jtv, 3v Xr/ir, 6o6e({.
yap axi) iSoVco ytvsTat.
180 Xxotov 6' av tj )0( Tgot;.
Etal 8 Ttvs xal ' "EXXijst vttfA,
O (t]v 9090t Y ' * Sv efroijAsv aoifo
Toj tt]v xpa-mjv acv fifvoTixxac ,
eeov, t aftiov itpTOv xaXtbv ;
185 Ou xal ; y T0' povooi irpjevo,
G91
A TCi? 0' pwjivwv xal voouuivuv
To 6' f, !? x6aX6vTa X^you
eeov , i) itpvoiav iqpvTjxo'Ta,
"H pixpa Divxa, u.1] xpot scotuv Oei.
190 Tv o (ilv bf-Ei xptbjisvot ,
"Astpoi Stoxav to 08004 "& ; ,
OT tovt' ayouo-tv, fjYuivot Xt'av xaxw
"AXXo 61 KpoaX'j^iav -] xviooaXuv,
IlXiov itenoVre* oi 6s 6atu,ovtov o-xtc,
195 MOo'jc t' vepov tv toz8>v auvr^apou,
T^Xa * SOevTO tj voia <;t' ,
'ISpfiaQ' QXtj , xal ; >^.-.
Ti o'jv tosoOtov Sooo, <I> TOTOU CTOO
OiaOai; "Ouw OTtooav, si oxe, sooi.

Sxpe en im limor, inilium salmis.

Libertatum veru ne iinquam experiaris,
Neque meam prursus, neque horum qui tibiexiranei sut:
175 Sed nec experieris, si mois pareas sermonibus :
Eris enim laudibus, non vituperiis dignus.
(-uni igitur haec ita sint, da leipsiim inihi,
Da, el Deo le dabinius, quem dalus accipies.
Hc enim danlis natura est.
180 Vcrilatein auicm assequeris, si res ila consideres.
Sunt quidam et apud Grecos sapientes,
Non tarnen sapientes : quemodo enim sapientes dixerimus,
Qui prsesianlissimam naluram non noverunt,
Deum, primam omnium bonorum causam,
185 Quem ipsa eiiam natura cordaiis monslrat,
Et ordo coruiu quae videntur, quscque ntclliguulur?
Sed vcl omnino cxcludunl a doctrina sua
Divinitatem, vei providentiam negant,
Aut terminis circumscribunl, ne laborel servando Dcus.
190 Horum alii, visu ltenles niagistro,
Aslris dedenuit conservis dominalum.
Per. quae omnia gubcrnant, ipsi pessime gubernaii :
Alii adoraveruni dedecora repiilium,
Turpius lapsi : alii vero dmonum umbras,
195 El fabulas iuvenerunt palrouas vitiorum,
Ac monument slatueruni sua digna stullilia,
Statuas ex materia, et inanus opera.
Quis igittir deo insipiens, ul bos sapientes
Judiccl ? Sint lamen, si ila videlur, sapientes :

172 , etc. ffic versus a Billio prajtermis- 189 Sjfoy. Ita Coisl. Edit, bjeiv, quasi vrin
sus eral, se iilum supplevimus in versione melrica, essent ne defaligaretur Deus, omnia regendo et con
ilalieisque nolavimus. Caillai;. servando.
175 Ayoic. Ita Coisl. Edit. Xofoui. 191) AeSaaxJ.<j>. lia Coisl. Edil. 6i6*arxXtv.
178. "Or. Ita Coisl. Edit, Ibid. . In edit, 191 ". Ita Coisl. Edit. Kjxsv.
male ys, quo delkit melrum. 195AO-X1 . lia Coisl. el Vat. lurpis-
187 Tov 8" i) .1. Coisl. XX' ) raxvte- simas bestias, ut jEgyptii crocodilos. Edit. //\
X. XplOV.
1S8 '. Sic Coisl. Edit, ^pijxfoa?.

METRICA VERSiO.

Nam sxpe fit salulis principium timor.
Fidiiciam auteni scnlias nunquam mcani,
Ex bisve, <ui sunl exleri liiii, ullius :
Nec, obsequare si mihi, unquain senties.
Nam laude dignus sic cris, non al probro.
ergo cum ita sint, des milii le velim ;
Deoque dabimus, cui dalus sumas eum.
Natura danlis talis est enim Dei.
\*erum assequeris porro, sic considerans.
Sunt quidam et inter Eibnicos snphi viri,
Quanquam sophos quis dical hos jure ptimo,
Qui rebus id quod prxminet longe omnibus,
Dim in, bonorum principein causam, baud sciunt,
Natura quem vcl ipsa cordatos doccl,
r. Ordoque rerum, qua?que in aspeclum cadunt-
Mcnlemque ? sed vel submovcnl prorsus Keuni,
V^il regimen ejus pemcgani omue, aul uioduin
Slaiuunt, laborel nc niinis scrvans Deus.
Visum magistruni pars enim tantuin sequens,
Subjecil aslris cuneta, conservis licel :
Nilque esse quod non bsec regant, male ccusuit.
Pars lapsa gravius, bestias vilissimas
Coluit, vel umbras d.'cuionuiu atquc fabulas
Excngitavit, vilia ut oblegerel sua :
Dignas columnas slaluil et vecordia,
Simulacra varia facta materia et manu.
Quis ergo tantuin desipit, ut islos sopbos
Appi'llcl? at sint hi lamen, si vis, soplii.
695 S. GREGORH THEOL. CARMINUM LIDER I. THEOLOGICA. GM5
200 ToiTou Sv spo- To xkv SXXot ''' ( A 215 '? v x0t)xv0v8E ti)v pEiTv, ia
'AjuvOetou te xai SieatCo-; Tint 'Pi" j xavBiv, <bf Xe^oos!, ayAXytav,
To \ voijtwv xal pioivtuv Xfo'.i, 'Ex x5v iitmtv u.av9viov xpEtuiova.
rcpovoia, Sewv x' exapnvtjc, Tic ox xo'jEi tov Etviora tov xva ;
TXtj 7rtpo'j, auv03t) aifjtaTwv, ;, (t xp*l X-j-eiv ;) ' steX^
203 Tuxtj, vo; te xat nXavj a!<i9r;t;siov 220 OTJi Tt jv, xai xatpio 0 ioy,
'EJ jv Itoai xal irpoatbrajv cps, Ka\ ' voaoOetuv, ofac x
'AxaT)(xcat te xal rXoxa\ riup4jva)v, N<5wv cuXttwv. oOo" tit' Xittet Ttab,
Sxtyti, e9stc, txvixv ,^| "' e'xv v [xv ](, tt]v paxTtjpav,
'A(TuvOto'jj xv , Ttavta S' Otxov 6' 7tat6pov v cteo?,
210 'EitaivEra 6 xaXoG xal apiypovai, 225 ETpsirtov itiOov ovovTa irvE-jjiTtov fac,
OJ8ev tiOevt 4j pETj vtrwpov, 'O t)v xsivtp 8(i)(xTMV xpuotpictiiv
Kav rjpot 3pw7t xsrt tovoi KpEsatOV TpO'frj TE (T/iStO, O TOVOUXVl.
Xpv() te xaxpo) TUYxvri xpaTOuxvn.
KpTTJC S' OlO XP'f'TbJV lSpTlOEi
MeWJ!JOxcc. 8, SeiyjxaTo x*f '.v, tivv, A'j-iv, (XOf (ATiXeoTOV ttv o'Jaav,
200 Rcperics eos alus quidera n dogmatibus
Jricompositos, et disentientes in quibiisdam
D'Sp'ilationibiis de is qme intelligunlur ct vidcnlur,
424-425 l>e Dei provideniia, de deis, de lato.
De atera infinita, de conformalipne corponim,
2115 I)e anima et mente, et sensmim deceplione
fcx bis Porticus ej vultmitn snpereilia
Academia! el trica: Pyrrhonioium, '
Speculationes, inliibilioncs assensus, artificnm deliria
Atque mliis quidem cum dissideant, omnes lamen que
IO Laudalores sunt virlutis, el consentiunt,
Nihil virlnti prseponenles,
Etiamsi immensis sudoribus, multisquc laboribus,
Ac longo tempore parabilis sit.
Nonniillos autem exempli causa commemorabo,
215 Ut hinc etiam, quanta res sil virlus, cognoscas, vcluii
Rosas in spinis, ut diciliir, colligens ,
Dum ab infidelibus, quae bona sunt, doecris.
Quis ignorai Synnpensem illum canem?
Is (quid necesse est alia dicercY) tenuis
220 Adeo ct parvus in viclu erat,
Et quidem seipso sibi prsescriptam, non a Deo acceptai
Legem observans, adducliis spe ulla,
Ut rem unam possideret, )ienipc baeulum,
Ac (Ionium sub dio, in medio civitatis,
225 Dolum versatile, quo tegebatur a vi venlorum,
Quod quidem eidomibus auro leclis erat
Pretiosius. Cibus autem ncc pranparalus, necelaboralus.
Crates similiter, cumdivitiisalliorem
Se praeberet, ac opes suas pecori pascendas reliquissct.

203 'ISer /. Vat ESeiov 0'. rum dignitale, gradu, scientia iiisiguiiun.
^20i SvrOicre . Coisl. el Val. S-.v 208 . lia Coisl. Edit. .^.
eivai 5;. Sic videtur legisse Leuv., de eo quod 911 ': Coisl. evtoTpo).
vinculum quoddam sil corporum. 215 KrOrSe. Ha Coisl. Edil. xavTaOa. Mox
205 Ncc . Coisl. voo . ar; pro osa.
206 'EC jr. Ex quibun tppOsc, elala 221 'Eavziit vcfioOsrr. lia Coisl. Edit, autv
snpercitia, [asms prslantiorum rirorum, persona- VOJJLoOTtT).

MTRICA VERSIO.
Hos discrepare esetens rebus quidem
Cernas, gravique congredi cerlamine,
De rebus, aut quas oculus, aut animus videt,
Faiove, formis, atque Providentia,
Jlylc, quibusque nostra conslent corpora,
Animaque, mente, ct sensuum l'allacia,
Stoa unde fluxit, vulluum ct faslus gravis,
Acadcmiequc, vincula ct Pyrrhonin,
Ntigaequeaculac, quae nihil ccrlo asserunt.
Hos rebus, inqiiam, dissiderc caeteris
Videas : al omnes ore concordi bonum
Laudare, quidquam Celsius duccre
Virlute : mulls hsec licet sudoribus
Paretur, atque temporis traclu baud brevi.
Dietisque conste! ul lides, quosdam tibi
Producam, tit inde, quanta res virtus, scias,
llosas, ut aiunl, colligens ex seniibus,
Dona nempe discens quxpiam vel ab etbnicis.
Quis non, Synope quem tulit, novit canem?
Hie (quidnccesse est camera ut rccenseam ?)
Tarn tenuis, ac tam parcus in vita sua
Erat, (idque sibi cum lex foret, non at Dei
Jussa sequcrelur, spes nee ullas praeinii )
Ut bacillus csset ipsi opiim loco omnium,
Proque domo baberet urbis in medio cadum
Versatilem. buncque, fugeret ut ventos graves :
Quern praelcrebat edibus pulclicrrimis.
Quin rictus illi tenuis, et cura vacans.
Crates eodem negligcns opes modo,
Pjscenda litiqucns bcsliis sua praedia,
697
230 'O 5v y.a.xb urrp-iv \ ,
'ApOe\ p jiujiou, fXE-fXy XTjpYpaTi
'Astray oOtv, ){ v 'OXujiira jast,,
Oaupstov 8f, xel pourvoi
'EXsuOEpoi patata Qrfiaov ^- >
233 Aoj/.sav eIw t xpxiEjOai )[.
asiv tov aT&v (i; tive 6", uXXov ttv
Twv ciXoao?ovTtv aou cpov^jpa-o) ,
IIXeovto, to xXSivo yptoupivou,
"EraiTa cpT(> Ttjs vew apouuivuc,
240 'PE!V Tpo8XtOJ 'jdiv T /pTAGtT3t,
ToO-ov 8' tTCEinsIv uiov vtjitic Xyov
i E^y'. > , \ tuiv xaXdiv SiSffxaXs,
'i e Tpi6tova f Sito s'jot&Xquai ! i
"AXXo ^apjxsv oj3t*v toj x yvov:.
SECTIO II. MORALIA. f>08
A 243 "AXXo 8' u-sp6 , coj vOptomvs,
"AravO' 6' *XV c' l*'av wXov tiva
Xpuujv auvelv, Iueit' vorOEl eEj Xa,
SStoai TTv aXava TiXav^v,
M{] slv yp XXio itpo$EVv }) xaXov.
230 Ka\ -' naiv. T>v Tt p/atVw x'jvwv
BasiXs zpoasXOrov f;iou tu^eiv,
' vf. )V, TE Xa\ 77S'.pW[JLEVO.
To 8' " Ttfifl y> 'x ^ tp* -tvl,
DXljv xp'Jsou lXavTOV ex
255 Avto irpo00xw{, o apvse-at Xaeiv*
Aafiv 6' sv 51 SSixto aiixa
"Aptov TrpijjLivo to TaXvto'j* < T<5v8", ,
AasTv /pTov, od tov rJtfov. i
" O'jv (lev aa to 1\> vxoi; oysSov,

230 Ui ncquilift! administras ac corporum,

Aram ascendens, magno prxconio
Seipsiim, ui in media Olympia, renunliavii,
Minibile illud dictum pruclamans :
Craies Cratctem Thebxum librtale donal; i
235 Scrvilulem esse ducens amorein pecunia;.
Kumdein narrant (quanquam alium nminulii
Phosophoruin, sed pari animi magniludine),
Cum navigaret, mari effervesccnle,)
Ac deinde navis pondere gravareiur,
240 Lihenler projecisse iu profundum pecuniam suam,
426427 Ac memorabilia lic verba adjecisse :
Euge, Korluna, virlulis mihi magisira,
Quam facile ad pallium conlrahor 1 >
Alius bona sua propinquis reliquit.
245 Alius lire, ul humana, supernns,
Sua omnia in imam quamdam colligens
Auream massam, deinde in alluin proveclus,
Profundo iradidit fastus et erroris maleriam.
Non enim nporlere (aiehal) alleri conciliare id quod bnnuin nan est.
250 Illud ciiam laudo. Quidam ex antiquis cauibus
Accedcns ad regem posiulabal cibum,
Sive inopia coaclus, sive ut regis pcriculum faccrel.
Rex auleni sive honoris causa, sive experiment! cujusdaui,
Auri lalenlum rompi animo impcrat
255 Dari : quod Ile minime accipere abncg.nl ; *
Sed cum accepissct, statin) in ejus qui dcderal oculis
Panem emit talcnti pretio : Hoc, inquiens,
Iiidigebam, non fasln, qui comedi non potest, i
llax igitur meis pene legibus sequalia,

233 Aj TovTO xal. Deest in edit, xat, quod Vat. 219 ". lia Coisl. Mendose edit. fiXXwv.
e* CoUI. siippedilariint. Legimusoupsvo;, quainvis 252 Eh' irei . lia Vat. Edit, tz' ouv 6sd-
Coisl. el edit, babcanl owpEvov pxvo.
240 "" 5a' s7%er. lia Vat.
\ Edit. ' 3 253 Tiuq t'. lia Vat. Coisl. tijxjj. Edit. Ttjxf..
e:/iv. 257 '1 i^j. Coisl. el Vat. toY ij.

METRICA VERSIO.

Tanquam ministra criminum el iibidiniim,
Scandens in aram, mximo prxconio
Minim illud alque vocibus celebre omnium,
Media in Olyinpo victor ut, de se exliilil,
i Craies Craletcm liberal Thcbis satum : i
Servile censens, opibus addici nimis.
(jniii idem, ut aiuut, aller aut, quidam ul putant.
Sed mente cerle prxditus non disparu,
Cum navigaret spero quoinlam mari,
Nimisque pressa mcrcibiis navis foret,
Opes li Im: n ter in frelu m jecit suas :
Hoc laude dignum maxima dictum eierens,
f Bene csl : magisiram le mihi pruebes boni,
Fortuna; vile ad pallium redigor libens. >
Opes propinquis aller al liquil suas.
r Humana veluti, rursus hsec superans adliuc
Alter, cl iu nain colligens massam auream
Sua cuneta, mox et vcctiis in mare altiiis,
lino siipi'i'liiiin gnrgiti errorem dedil :
Non esse dandum dictitans malum alleri.
Collaudo ct illud : Cum velus quidam cauis
A rege pelerei pabulum, vel quod fame
Prcinerelur, aut hoc principen) icnlans modo,
Alque ille, honoris gratia, aut lentans mini,
Hilari talcnlum porrigi mente aureum
Jubcrcl, istud accipil, sed principe
Spcclanie panem mox emit tolo iiniciim
Auri talento : vcrbaquc hxc stalim addidil :
i Pane indigebam, non lyplio qui alii.
Ilaud isla uiultuui legibus sunt a meis
C99 S. GREGOR TIIEOL. ARMINUM LIBER I. TIIEOLOGICA. *00
200 O ( irrspoujiv e! fov xa\ -jatv A Ta; 9povr8ai Se xa\ ~<5vou t?, ,,
IIttjvcuv, te x* <?), 275 Tpuij 6' oppiyi/ nopsv '.-ju^vot.
Kp!vo)v v./.'/.z: eu u.iX' .\1, AjXoai jT]iau.oO<jiv pToi xpiOtvoi
'Vat tixvot? -j-pui/rai (ioi jx7rrv, Titeiivre, xa'i TpaYwSia? ],
Ei npb jivov Xeraifii xv uiyav 6e<Sv. rQv v ti xa\ (56' / eipi]u.Evov
205 AXX' e? ti xp^j ( xa\ (aai tiv i<ov, i T 5vi T'jpvvo'- to5>v (leOSTaio,
'; Sv Soxohjv pi] ittiv ' laropilv, 280 Spi; cfe'JfO'Ji' ex piwv 4)ou3p~b>v,
0 (iiv Tip-uvis xP^^^^v xTT)triav, "(tyov irev|Tu>v, utfOovo; yr^ jrptc.
Bov ' eXeOepov xat Sejfxuv avio, 'Hplv 6" venEoeixTov iev et ti twv xaXuv,
IlpaiTov piv o xaXu; xaXv peTfjeiav OT irpwTov i<m xtjSe tjv ewvupov
70 nXeov yp v EvSsii, i) xaXoO tc6o. Ta Sei xtv^paT' etSsvat ^.
II t ' fiei {Jiopaov xa\ ] ; 285 'H 3' Ivsov.
" f6ovatc feaav, KaXbv KXeavOou psap, xai
*fl{ 4v Ttve ipeYoyTe o xopov, Tb jjv nevi/peiJ 6' c> <r/fj|xova !

260 Qiise me quibusdam alis cfferunt ad vitam c( naluram

Volucrura, invento in die'ii el non seminato cibo,
Et liliorum pulchriludine, qua; adiiiodum splendide vestila sunt,
Texturis sine arle vesiimeiilun mihi pollicentur,
Si ad solum respiciam magnum Deum.
265 Sed si me oportet et mores di&culere,
Ut ne videar hxc frustra narrare,
Hi quidcni nui paupertalem in prelio habent,
Vilamque liberum et vinculis nliiorem,
Primo ijuidem non recle recium scciili sunt ;
270 Major eniui erat oslciilailo, quam Studium virlulis.
Quid enim opus erat aris cl praxoniis?
Deinde vero voluptalibus venliis indulgcbant,
qui fugerent, non divitiaruin salielalcm,
Sed sollicitudines et labores possessionis,
275 Et penuriam in deliciarum copiam verterent.
Demonstrant id placenlis panes hordeacei
Loco cedentes, et iragdix verba,
Inter qux illud eliain apposite dictum,
i Hospcs, tyrannis proiinus cedito,
280 Cirhoriumque mediis ex eduliis profugum,
428 429 Paiiporum obsoniuni, el copiosa; lelluris opes.
Nobis auiein nefas in lucem proferre, si quid praiel.ire egerimus,
Quibus primarium est, ut nc sinistra quidem
Dextrae inotus clare perspicial.
285 Est eliain caslitas divina: aspiralionis argumentum.
Preclaras Cleanlbis puleiis, cl Socralis
Vil rAuperlas; cxlcra vero quam lurpia!
201 K' . Coisl. x' itma. Edil, male \ eiens, ait : i Hospes,*lyrannis procul cediio, >
bordeaceum panem per bospilem, placenlain au-
m K<LUei. lia Coisl. Vat. xXXoj. Edit. xXXii. lern per lyrannos intelligens.
25 Sa-at. ha Coisl. Edil. iou. 280 Spt . lia Coisl. Edit, cripiv te.
-08 Aecrjur rw. A vincults immunem, liberum. 281 "ApOcro r> /Api. Quam gratiam af-
274 -tlSa 6. lia Coisl. Edit. . fatim terra prbet. Hill, lgit : aOovoj -,; tf
_27j Tf,iKpi\ 6' vopur. 1novia: prtextu sua- pi. Favet cod. Vat. rarem invidia weti gratia.
nu* visrent. 282 'ArexlSeixTor. Val. dtvairoeixTov.
279 * re. lospes, etc. Versus est Euripidis 286 KXeardov <ppap. Cleanlbes, cum sum
ex tragdiu qua; Phnissai inscribilur. Hune ver- ma inopia prenierelur, nociu aquam in bonis hau-
6iini Diogenes non infeslive usurpav'U, cum, in riebal : unde appellalur ,;- interdiu aulem
prandio quodam, pane bordeaceo vesceretur. Al liUerarum studiis operant dabat.
ala namqiie placenta, bordeaceum panem abji-
METRICA VERSIO.
Remota, qua; me per cibum parinm in diem, Curas sed acres, ac labores anxios,
Nec seminatum, subveliunl ad alitum Esselque luxus bis seges, penuria.
Vilain, aique opera lilia insignem in modum, Monslraul placenta? hoc, pais el cibarius
Sine aile quamvis, unde mihi non defore Subduclus, alque carmina ex iragdia.
Vestem fides TU, si Deum speclem unicura. Quorum islud unuin est edilum seile admodum,
Al ponderare siqiiidein exacte decet i Hospes, lyrannis cede quampriinuin via : >
Vilas (referre ne puler frustra omnia), Mcdiisqiie fugicns iiilybum ex eduliis,
Queis cura egestas exslilil, queis liberam Inopuiu esca, teeli gralia invidia carens :
Nullis siriclain vinctilis vilain sequi, Nos enntra ab omni re proba omnem gloriie
Priinum seculi rem bonam non sunt bene : Auram fugamos : ut quibus nil sit prius,
Mage nain movebat gloria hos, quam amor boni. Quam ne sinistra, dexlra quid facial, sciat.
Nain quid eral aris, quidque opus pracons? Jam si meretur conlinens animus decus,
Laxasse venlri frena quin ipsos liquet : Pulchcr Cleanlhis puleus, ct imps Socralis
Ut qui minime upes serio fugercni, opum Vita. Indecora raiera at quam siul, vide :
7fM SECTIO II. MORALIA.
O Xapjiifiat xal e:n) tpt6wvwv,
'Ye?" j ta 0;?a to viot o fcwafia;
200 2>jv9jv. Mvoi yp o xaXot vorijxove;.
Mr.Ssl; pwTt 3ii)itti)V 6yPutoj
T>j xiXXoj. "Oc < tota axxxata"
\; ~i. M'jsv xa\ Auficliv psp.ata.
'AXxjiaovoc 8k t? too' aivjei noil,
205 "O -put' 'AOijvaajv twv oiijjuuv 9epwv
"Avrjp yv xat xpxst tviiv [iya,
Toto'jtov cOij xp^aTtov fT~c>u,vo<,
"Ojov etxo; jv ayjvat xpsirrova ;
Kposou yp aOxov hXeoji Sscioujxvou,
702
A 300 rv v, xau.ea itavra itpo8e\,
' v Syviurr,? } /) iy* ,
"Ex'iv xiXsuesv 3sov fivaixo (fij^f^xuv '
^ Sa .;, xa\ YvaOou, xal ttjv
OcI xpusnaexnv (tj ajisxpac; Sstj 1)
503 ^ Au3oi icXoeio; yX>a:vo;.
T 6' 6 -tv soi, jv arocj-aTO
'AvSptliv; T 6' 'Apsrirroc , tov f64srov Xy<i>;
T 5' ^ Sitsf biTcip ofouAi;
' plv xairijXou fiuetuxo 2tj 5!ov,
310 ovovj fiavrXcv xpSiiv -iou*
"EXaiov rjv tppToc. Oura tovk* fertig

Charinidse, el tegutnen palliorum,

Sul) ano prseclarus pliilosopluis de rebus divinis cum jiiveiiibus
290 Colloquebalur. Sol eniui pulebri iiiielligeniia praditi.
Nenio corporum ainore, virlulem
Yenclur. Perant ejusniodi speculationes :
Sinl separati Mysorum el Lydorum lerinini.
Jam vero illud Alcmxonis quis laudaveril,
295 Viri inier Aihenienses, quorum magna celebrias, primarii,
Ac de genere el aucloriate mu I tum se effcrcnlie,
Qui tanto se inferiorem pecunia; exhibait,
Quanta ilium par erat altioreni rider) !
Nam cum ilium Crsus pluribus donis ornasset,
300 Inter qu.e illud exslilil, ut omnem auri ihesaurum ci proferens,
Hiple rcgnator fortuna elatus,
Tantum juberel aufcrre ex ramentis, quantum posset,
Is el sinuin el buceas implens, el coinani
Gerens inauralam, n quanta immoderatio.
305 Produit coram Lydis dives irrisus.
Quid autem Pialo tibi, quamvis sapientissimtis
Hominum? Quid Arislippus? lepidissimuiii ilium dico.
Quid feslivus Speusippus, ut equiden: opinor ?
Ilorum iinns cattponis infelicis vitam ducebat,
310 Labores exanllans ad lucra marinos.
Oleum erat sarciiia. Sed forte iiondum

288 Ol Xappldai . Hue TuaiScpaiiia Socratem inter boiieslam docendi raltoncm, atquc i in pud i-
insiinulat Gregorius. Nonnulla sunt in dialogo cum amorem, quo flagiabat Socrates, plurimum
Plalonis inscripto Charmides, quae liujns sceleris intresse.
purum non fuisse hune philosophum produnt, a 294 '{10. Coisl. Tis S' 'AXxjiaiovo; tout*
quo nibiloininus eum alius e suis discipulis, Xeno- erauvcji .
pbon, vindicat. Yide ilemorabilium lib. i, cap. il, 296 . Sic Coisl. et Vat. Edit. rc/iov.
n. 16. Ibid. . Coisl. oxiitai Tpt6u)v!tuv. 300 . Coisl. et Vat. v Tau(j '->3'0>>
289 '' jj. Coisl. et Val. tp' o. itv-a.
200 Mora yhp ol xa.lol. Salse hoc loco, ait Bil- 301 T rvyr}. Coisl. t) tvijc.
lius, Socratem perstringit, til qui ea de causa cum 302 'ExiUe'vtrer Sacr. Coisl. exXsui' aov.
prajslanli forma adolcscenlibus consueliidinein ha 30i Tjc. lia Coisl. Edil, mendnse ttv.
bere!, quod scilicet ii soli mentis acuniine atque 508 Ti ' yaplei. Suspicalur, nec innnerito,
iniclligendi facltale pollercnt, qui egregia forma Billius hunc versum glossema qtioddam esse, quod
pi i ilili fiant. postea in test tum irrepscrit : loquitur cuiiii subinde
292 . Vat. xaXov. de Plalone et Aristippo, nec ullum de Speusippo
293 . Edit, inendose Mijfiwv. Vide infra verbuni faeit.
lib. ii, sect. 1, carm. si, De vita sua, vers. 1240. 510 ea-latziovc. Coisl. OaXasatou{.
Hoc utiitir loci proverbio Gregorius, ut ostcudal 511 "EAator Urpptoc. Oleum liinc inde vehebat.

METRICA VERSIO

Et Charmides et pallii velum exteri,
Sub quo douebat puberum pulchrum gregcni
Divina; soli pulchri.euim ingenio valent.
Al nemo amore corporum, quod est bonuin
Caplet : uliuamque scemmala h.uc iniercidant.
Mysos Lydosque niela sit qua- separcl.
Illud quis aulein laudel uuquain Alcmxonis,
Qui cum suorum civium esset maxiinus,
Et slirpe clara generis, et poleiilia,
Tarn foedo amore viclus est pecuniae,
Quam vinci ab illo par eral fluxas opes?
NaiJique ipsi, honores prxlcr alios pluriuios,
Cum Crsus auri maximam vim ostciidcret,
Ut rex beata sorle non parum lumens,
EOerre quantum possel omnino jubens,
Tune He buceas, cl siuuui implens et cotuani
Auro (cupido quanta, quam pncposlera)!
Lydis cacbinnuiii prodiil summum moyens.
Plato quid autem, quamlibcl doctissinuis
Feslivus illc nuidnam Arislippus? Quid et
Speusippus lie lepidus, ut existimo ?
Plato viclitabal, ut sulel miser institor,
Kerens labores xquoris studio lucri.
Oleum fciebal scilicet ; at hoc dixeris
703 S. GREGOR TIIEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOG1CA. "0 i
'p anXTjaxov, xa\ rava xt npoirvifui. A 323 StoXtjv vuvatxv, '/ uo^o,
To 8e xpaitac rcpoax'jvEv xupavvtxa Ox o8' te xa'i 8i* fjv xr,v ax'av,
1 l/.i Ti.iva e Xiftov xa'i ceu,vu>v toviov ! A(pou(ivou, DXaxuv jxv oO irpoafjXaxo,
513 ' XcfEiv rcpajiv xal oJj(i rcpmv, "Iau,6ov etcwv xapiov e EipiniSo'j
Et xi] -ujv xi A6u; xrjj 'EXXa8o < Ox av 6uva[ATjv 0|Xuv vSOvat ffxoXijv.
"y9t) y' aevujv, xal fiixpo xti<xaxo 330 *0 6', > Suprax' ?X9ev eI axoy '/pai,
A^av x xal IlXaxiovoc vExai Xoyouc. 4>ipovxo v8po, xa'i irpo6'Juijc Xau,6avi,
6' x KupTJvr,, (Aiya jxv f mtp^ofa Kai xt)v fi6ou ^(' a6<j>
520 "0|; 6' Su.'.?: xputpjv, BaXXsi, x3' Eirajv Kal yp v axxE|J.a3Lv
RXimov xb xaXbv | . Ojj' jye jwcppiv, o 8ia(p6ap|jxai. i
MOpiov Y^P 6J(v, (rujiraTUiv xaxirvEE 335 'O 8' axo; 'Ap^Xaoj, w aatv, -oxs
T6 8' xp:xov xo xpitou xal Ao6ev BcXjijavx xt EooxXaou,
'Oot^ov eI( )[. E'jpmT) 88iijsi ).
dices incxplebilcm avaritiam, nut paupcrlati aliquid concedes.
Sed quod mensas tyrannicas colcbat
Plato : lieu libros el prccclaros labores 1
4-41 315 Mitto auctioncm, imo ne auclioncm quidem,
Nisi Libyus quidam I'laloni Gracia
Meliorcm ac benigniorem se exhibuisset, el parvo pretio
Gloriam el Plalnnis libros emisset.
Cyrenensis antem magna quidem cxslilil dicendi libertas;
320 Sed lamen liberlali luxum miscuit,
Bonum liKdens salsamentara doctrina.
Ulcns eiiim ungenta compotores pcrllabat.
Morum autem urbanilas el dicacitas
Via tili eranl ad caplanda muera. Sic aliquaudo
325 Vcsicm inuliebrcm, sapiente Archclao,
Nescio quomodo, aut quam ob causam,
Donante, Plato quidem illam non accepil,
Iambum ex Euripide proferens opportune :
i Haud feminarum veslibus possiin indui. 1
330 lile vero, ut inunus in ejus manus venit,
Ab aliquo allalum, protinus libens cepit,
Al iambi leporem iambico lelo
Percussit bis verbis : Non enim in Baccbi orgiis.
Si casia nulicr exstilit, vitiabilur. 1
535 Idem Archclaus, ut narrant, cum aliquaudo
Aliquid ab eo vellel acciperc Sophocles,
Donavit id Euripidi sapienlissimo,

>i3 <5 Se . Sil ita sane, quod Plato cum atque ipsius (amam cl doctrinan) viginti aut
vituperio dignus non sit, ob vechim in /Egyplum iriginia minis coemil.
met entura causa oleum; an vero in tali viro re- 316 El /ifj Ururl ri Al6v rjj 'EXldSo.
nrehensione dignum non est, quod in Siciliam ad Sic legemliiiii, ut sensus et nielrum conslel. Edit.
Dinnysium juniorem se coniulcrit cupediarum Ei xi) At6u xi xi nXaxiuvo 'EXXaSo.
amore? quod cerle pbilosophum dedecebat, qui 521 /. Vat. panxiuv. 'Ajtvp(j>. Salsa
scriptis victus lenuitatem profilcbatur. mentaran! Aristippi dnclrinam appcllat, quod ipse
514 . Ita habenl codd. Coisl. cl Yat. voluptatis assertor erat.
Pravc edit. Xywv. 529 &i}.lvr. lia Coisl. Edil. BjXcwtv. Versus hic
315 'E> -feir . Qunedam exponenda est Euripidis in Bacchis 854. Vide Laerliuiu iu Vfm
sunt, ul inlclligalur hie locus. Pialo e Sicilia re- Aristippi.
diens, ad Jginam insulam appulsus, ad quam ac 554 Ova' i}^e. Sic Val. el Coisl. Edit, male ox
ceder Albeiiiensibus capitale erat, maximum vil ou frt.
discrimen adiit. Tandem quidam Afer, Anicetis, 536 ti tov. Coisl. el Val. ;;-
nieliorem se tota exhibons Gracia, qua: ab ./Egine- X Y XO.
lis de redimendo Plalone nullatenus laborabat,
MTRICA VERSIO.
Non criminandum : dasque inopia; quidpiam. Sic Archeiao rege quodam tempore
Mensas Platonem sed sequi tyrannicas, Veslem offerente femina digna in (baud scio
Turpc, el laboras alque doctrinan) indecens : Qua mcnle muais islud), banc quidem Plato
Millo auclionem, quse nec habuissel locum, Rejecil, illud prorerens Euripidis :
Ni prxstilisset Grxcia sese Africus I Non reininarum veslibus queam indui. >
Benigniorem ; naniqiic paucis numulis I I it- autem, ul ejus niunus in manus idem,
Plalonis cmii gloriam ac scienliam. Ferenle quodam, venit, hoc slalim accipit,
Fiducia oris magna Aristippo fuit : Versum el rpondit versiii lopide alienan,
Sed juncia nimium luxui fcedo lamen. Hxc dicla Tundens : Non cuim in Bacchi Orgiis
Lxsumque misto dogmale est Talso bonum. Matrona casia labis aliquid conlrabet. >
Nam combibones, unguine ipse pcrlilus, dem Arcbelaus, ul feriint, cum posceret
Afllabat ; alque comilas morum, el sales Sophocles ab illo quidpiam, hoc Euripidi
lluic niiiuif bam maximum ad ijuxsluin vam. edit erudito prolinus, verba luce loqucns :
105
Toset' raiwbv t fv 5$ioj Soxs;
Z^xstv tpaiyt, Xa[i6ivstv S" 018) i
340 Aeixvj; purrov eiyevfc .
Ti ca Si toj "EXXt]Ui tov copou
'O Auaiu,xou, xa\ tuv mpdjTJv ave\
'Ev 6\^.1 te xa\ arpait^ycat,
Tojoxov uot) ^- vtoTEpoi,
545 "' (ort piv 3j( tovou,' x xj ;{,
Aixa'.o; uv te xaV xaXouu,EVo e! tc,
'Exjv ^) t 6 iraSa ij toJXi
'Exooaa ttji xp^paui irevav xaXf,v,
Atov t" la^Ev, oix lxov' 50sv ta^fj.
550 Oix av KapXOoip.' of 'Pwu,a!u>v xaX
'j (; itaXaio layupiColpriv pvoic.
nup"p"ou xpatf,co v la/fl ,
SECTIO II. POEMATA MORALIA. .os
A *Hv 6i (rzpa-cr^b tuv dryav,
Kai totdS' vtxa p.XXov ib yp sic arevov
555 ' " ijXOsv XitE8(ov, tetpaO-rj
Xpuao TaXavroij tov aprcaai
' 6' ox ', XX' iamlatxio.
'Erat S' , Xi-pus', epijvtx
laicdv Ttpo atov, tiv evditXtov )(
560 "Eva twv vwv ' xal p-syav,
Orao xa-' &/iv o efvti)ij(ivov,
"ESei^e ivo UTOp9avar( &;
Out' eimri|0r, xaV t6' eTtov Xeioc
00 i' ote eusv, Bipiov. i
365 'Apxs , xa\ Ta8s u.srpou itipa
' 4v tt xpriparuv xaTa?povu>v.
Mjt' ouv xsva ipoa8x<iu ] xaXi

Tantum adjiciens : < Tu quidem dignus mihi

Vitleris qui pelas, Euripides aiileni qui aeeipiat; i
540 His indicans esse quid prscslanlissimum generosos mores.
Is qui tributa Grads aliquando exa;quavil
Lysimachi Alius, aliasque inter principes eniluit,
In rebus publicis agendis ac militaribus expeditionibus,
lia pecunia visus est alllor, ut
345 (Ac ilium quidem nomen ex agendi ratione habuissc,
lit qui Justus fuerit, et Justus huclenus vocelur,
Libcns omiti), ul civilas sere publico ct illius filias
Collocaverit, praclara pauperlati honorent habens,
Et psuin sepelierit, non habeniem unde sepeliretur.
550 Noque cliani Roinanorum praieribo res praclare gestas,
Ne priscis laiitum innilar exemplis.
Pyrrhum vicerat in pralio Fabricius,
432-433 Vir inier pracipuos duces insignis.
bed bis, quae dicam, clarius vieil. Nam cum in arclum
555 I'm i lii spes reduela; essent, aggressus est
Auri laleiilis ducem rapere ;
At ille non accepil, fdus lamen pepigit.
Dcinde, cum Pyrrhus, ut ferunt, pacilicos ei
Ludos exhiberet, ex ariuaiis bclluis
560 Unara, nempe elephantem, insigni magniludine,
Nunquam haclenus ab visu cogiiilaiii
Monstravit : al subito apparente probscide,
eque exlerrilus est, et placide dixit :
i eque me aurum vieil, eque belliia. >
565 lla'c quidem salis mulla, alque eliam supra nioduin:
Idquo quisqus pecuniae conleniplor esl.liaud liega veril
Ne igilur isla ainplcctans non belle dicta

540 " ptazor. lia Coisl. et Val. Edil. 4p- Cum Pyrrhus, ut niiini, amice cumeo jocans, an'trt-
CTOU. adverteret eum, etc.
549 "Edafer. lia Coisl. Edil. 6ad/av. 561 ''Eyrucpkror. lia Coisl. Edil, ayvtoifiavov.
33i . Coisl. *a6opvo. 365 Mtpov. Coisl. et Vat. (iEtpiou.
355 'ExEipOi\. lia Vat. et Coisl. Edit. irapOt). 366 'ii. lia Coisl. Leuv. Ii-gisse videlur v, ut
556 '. Rapere, minium ducis pelicere. in editis ; verlit namque, quai dicere quis possil,
500 "Era Tir. Coisl. EISe tov XiavO' '^^ opes ac pecunias conlemnens.
te xa\ p-iyav. Sic videlur legissc Leuv., qui verlit :
METRICA VERSIO.
< Dignus videris tu quidem, qui postules : Ductor Laiini nobilis, riirsum hunc magis
Qui capiat aulem, dignus est Euripides : > arte superal. Pyrrhus eienim spes suas
Ilinc, inoruin honestas quanta sil res, judicans. Pressas in arclum conspicans, studuil ducem
Quin Lysimachi Illius, qui Uraciie Surripere, munus maximum ipsi deferens.
Tribua quondam fixerai, vir eniiuens At hie rejecit : pepigil inducas lamen.
Bello, domique rebus in forensibus, Ul Pyrrhus aulem per jocuin, velul ferunt,
Nummorum anion; tain l'ail sublimior, Elepbanta quemdam corporis vastissimi
Ul (millo Just nomen bine quod relluiit Monslravil, armis undique instructum (haud prius
Adhiicque geslai) ipsius nalas viiis Fabricius hocceviderai monslii genus),
Urbs cullocaril, de suo penuriam Sic ul proboscis subita scse ostemlercl :
Pr.eelaain honestis : alqnc eum publico Nun ireniuit, bilari verba sed froiilc bxc dedit :
Huma i il, ipsi quod nihil prorsus Corel. < Nee me ante minimi, nee modo vieil fera.
Nee pi a;ieribo decora magiiorum Ausouum Salis isla nobis dicta sunt, ct plus salis,
Exenipl >, ue me piisca solum fulciant. De .lespicamlis opibus. Ergo ne probet
Fabricius aiinis vicerat Pyriiiuin, agminis Illa paruin honesta quispiaiu, ex priscis librb
707 S. GREGORIl TI1F.OL. ARMINllM LIBER I. TITEOLOGICA. 703
B(6Xciiv -caXaiv, 2jva0', a; bixpar,- Taux' cjv nav-d eys xo t* etpix<5rat,
"Ea xe xepSaivovxa ^- xaxv. Efx' SXXo xoxot jxifepa xt evXafotc.
570 Kp-Iasov Yp ^ Sfiovta xo Oiiv vajxou Ka\ ' etox'vei xuv crocpw elpi}(tivb>v~
IWvtt vaUtv, 6iav Tu.-xoXTxixa. 585 "Ox' ix --. xpSo )-,
Mr (loi yiw rvts, nafa xoi vvoc. 8uaxu)jstv v(ifs ap\4a6Jv' ?xlv>
Ti xp:/|Mcr' vOptbirotJi xi|xtixaxa. Mi] -tvxoOev xiptaivt, aa'jxov atX'Jviov
nvTjxo; v6pb{ o6v OXuox-pov. [.] Sixat euxuxev, . ^^.
575 "Aveu 8 ", o (lavrcstai. M) nXoxov cfinj, oxl 0( Oeov ,
OJx 5<rctv 6a-i4 tovx' ivjp Eu8at|xov! 390 "Ov xai xximoc (iaStoc exxfjiaxo.
"H yip 1~- iffOXoj, eux ExEtiov, IIvTj (lav orri, xov xp<7rav 8 -Xocrio;.
"II SuuYEvij uv, nXouafav po . oov 7-vT}xa AXXov, f) M8av xaxv.
Ilio fip xiXstj 8ui6ai(jiovo, tov -tvjxa phi, Ar(pE S xo eoyvi X,pov "-Xaxv,
380 8' l^ovra -iXouaruxEpov ; Kpr,(i.vo tpoxtjjiojv xtj itopEo xat JyOoi,
jaaiaov 8vxio; x ppovEv o-to xaxu. 395 xs Kpvtp vop.oOs.xuv Elf xP1'JLa~a*

In nntiquis libris, quibus innulrilus es, o bone,

Sine me lucra facicnlcm vocari improbum :
370 Id enin salins, quam coleiitem leges deorum
Pauperem degere, eloriam ambienlcin.
Ne mibi genus proferas : offa mihi genus.
Pecunia hominibus maxime venerabilis.
Ilominc egeno nihil miscrabilius.
375 Sine sere Apollo non valicinalur.
Nemo est qui ab omni parle sil beatus;
Vcl enim egregiis orlus pareniibus, caret opibus,
Vel gente non clams divitem aral canipiim.
Quomodo ergo miscrabilem eum vocas, qui pauper quidem est,
580 Sed moribus pircditus est longe diiissiniis?
Ycre miserum est lain pravo sentir.
igilur omnia elTitge, et eos qui ea cOulierunt,
Et si quid aliud bis consonum libris.
Atque eliam lauda sapienler dicta :
585 Cum ex re prava lucrum feceris,
Scito te pignus infelicis vita? habere.
Ne lucreris undequaque, teipsum dedecorans :
Injusta prosperitas non caret metu,
Ne Plutum appelles : non ego admiror deum,
590 Quem facillime tetcrrimus possidct.
434*435 Pauper quidem est, sed moribus dives.
Paupcreui sapienlem malo quam improbtiin Midam.
Dlirai mihi Theognis insigniier,
Barathra pra-ferens egeslali et abyssos,
595 Pravasque de pecunia leges Cyrno prxscribens.

569 "Ea te xtpSatrorra. Versiculi hi, inquit 385 "Or" x. Val. ox x.

Billius, ex varus poelis corrogali sunt ; quibus
postea ad paupertatis comniendalioiiem alios mux
eubneclit.
370 KpsTcrcror. Lcuv. ita reddit : Nam longe, id
pnestat, atque si leges deorum colens, in paupertale
cum gloria degerem.
57 itf- toi yro yrie. Arbitratur Billius yi-
vj-iv esse vocein eflktain ail irridendam generis
nobililalem. \al. eviCe, ne nieum genus deprimas.
380 IIoJM>. Ita Coisl. Edil. -.
389 Mi . Noli l'luium, id est, rf-
lem appellare, etc.
394 Kpnjirovc. Alludit Grcglrius ad hxc 1'hco-
gnidis :
Xpri 1 , xal sic
'Plxteir, xal , Kvpre, ' .:
Oportet eum, qui inopiam fugil, in vastum mare se
projieere, aul prruplis scoputis se dare pra.'cipi~
lern.

METRICA VERSIO
Desumpta, juvenis quae manu volvit frequens,
Sine me vocari, duiumodo lucrer, malum :
hl nanique prostat, quam colcnlem clitum
Leges i'gere, gloria hinc dum quxritur.
Genus mihi ne profer : ola mi genus.
ltes nulla censu charior morlalibus.
Miserum indigente nil magis fing polest.
Responsa Phoebus, aera si desint, negai.
Nemo beatus rebus est in nmuibus.
Nam vel probis vir moribus viel carel :
Vel, stirpe cum sit srdida, censu aflluit.
Miserum vocandum nam quid ipse existimas
Opibus carciilem, divitem seil moribus?
Miser est prefecto, quisqus h.-ec sentit male.
IIxc ergo cuneta cum suis auetoribus,
AI inique si quid tale sil diciuin, fuge.
At ista lauda : dicta sunt enim probe.
Ex non honesta cum capis re commodum,
Calamitalis, hoc scias, arrham tenes. '
Non undeeunque lucra fac : verere te.
Pavorc iniqua non carel felicitas.
Plutum quid inqnis ? Non ego admiror denn).
Hand a?grc apisci quem qiieal vel pessiniiis.
Pauper quidem illc : moribus dives lamen.
Suplios egenlcs malo, quam Midas malos.
Delirat anient maxime Theognitlcs,
Dram anleponil cum penurias,
Cyrnoque sancil improbas leges opum.
709 SECTIO II. MORALIA. 1!0
'Oy.r,pt xa\ ab, tosotov s--cu A HO Qzb; 8!5o)iiv uvn:p \ tu/etv
DpaYfJUf. vxc, paai xwv niv, ' <> v ; 8{ S' efyev, vxu.
'Orr.bv evai ttv ApsT7)v tt"jv ypT(iT(i)v; T lot ?vti>v (jiOtv te xal 8t8a-Y/t*x>v ;
tjav Tai' elirav axo, o-/ otcj /, Axo exTtei xol xo fio; t8T vojjkju.
400 IYaiv 6 ; l/ovxaj ; OXioj;. 'Ejiol yvo; (iv att xb rptxov xaXov,
tKi ^ oxe aot ttjv GaXairaav Excuywv 415 Ou7tp tpoTjXGov, xal ; Jov,
"OouaaE exevo, ' aOXrxaxa, Ascrjxjv fwtuxov xXueiv irsipibjjisvo.
'O0e\; aX<xic t) paaiXSt yupvb, 'HS' ix [AeXevTE xal Oop opjUi)[vr,
Kaxaiosaa * x'lv , Nexpiv xal raiXai -/,
405 1$ ' auxo Sio avil, "Hv S] xaXoffiv EYvEtav o xaxo),
Elvat TtpoSfXtuc xt apExijc Yt<*'ixtov 1 420 (SO'jar,? o8sv eYevsrcspa.
Tov (iOov oEvt xov , 3; e iyu laxpl 6 ab)|xTuv xev ox XEuOapa,
Mi8a yp atfr<jovti irvxa /puotou te 8oXr, xal xax; XETiT|jiivr)
nXfpT Yva6ai, ttj? ajiExpEa 8txr(v KoXtxoi; OaXu(rrc xal vaTtai 7!,

El lu, Iionierc, quomodo lanlum inslabili re

Tribus, ut diras alictibi canninum,
Pcdisscquam pecunia* esse virlulem ?
Sed , ail , non ideo dixi , quod sic ipso senlireni,
400 Sed ul eos irriderem, qui lam misre semiunl.
Nonne enim l'aieberis prodigum ex mari
Ulysseni il lu m, qui toi excrcilalus laboribus,
Errabundus, et mulls regia; filiae visus est,
Ac reverenliam sibi a virgine sermone suo conciliavit,
405 Ipsisqiic Plixacibus summo in prelio fuit,
Manifestum esse virlutis prconium ?
Laudo fabulam Phrygian) , quae praeclarissima est.
Nam cum precatus esset Midas, ut auro lotus
Implerelur, mmoderatonis pnam
410 Oeus constiiuil, ut coiisei|ueretur quod rogabat :
Aurum non polerat comedi : qui autem lialicbat eneclus est.
Sed quid mihi opus est peregrinis fabulis el doctrinis?
Ipse jam mecum meas leges considera.
Genus mihi quidein est primarium illud bonum,
415 Unde process! , el ad quod vilam erigo,
Vinculis meinet ipsum sa lagen s exsolvere.
Qua; autem ex membris et corruptela orla est,
Et ex illuslribus deiunclis dudumque putrefnetis ,
Nobililas, ul lerreni homines voran t ,
420 limo dilllucntc nihilo praeslanlior.
Corporum aulem patria minime libera est.
Sed iribulis subdita , non bene secta
Finbus maris el silvis circumscripta,

398 'Oxr\Sr trat r\r dperi/r. Memoria liic plel'w diviliarum pcdiuequ tunt virtut et glo
lapsiim esse Gregoiiiim pula Billiiis, nee ah lio- ria. ,.
400 . lia Coisl. el Vat. Edit, ^svcv.
moro dicta, sed ab Hesiodo, lib. cui lit. Opera el
406 Tfj dperij iyxftwr. Quod eo loci Grego
die*. rys ascribil Llyssis virliili, eloquenliae ejuedeta tri-
El ipyZxi, % ce 1 epyi buii infra, lib. il, sect. 2, v. 208.
Ii.lovTcvrza' xJovTip ' xal xvo 6\. 410 1. Coisl. el Vat. xtOrj<iiv.
Si tedulus fuerit, [orsan invidebit tibi piger locu- 415 . Coisl. el Val. SOev.

METRICA VERSIO.

Homere, qui fit ut re fliixx admodum
Ti ilmas el ipse tantiun, opum ul quodam loco
Pronunliaris esse virlulem asseclam ?
Dixi quidem. iiquit : non lamen sic sentions,
Rdens, sed illos, sentiunt qui lam maie.
Nain nonne Ulyssem, qui lot seriimnas lulit,
Cum s.Tvieiilis impetiim eingil Treli.
Nudusqiie, nopsque regia est a virgine
Conspectus, lianequc vocibus flexil suis,
Phxaribusque mximo in pretio exstilit,
Vii nuis esse splcndidam laudem putas?
Fabella quin lia'c est Phrygum pulchcriima.
Nain cum pelissel cuneta inutari sibi
Midas in aurum, quo mal cupidinis
Supplicia liieret, annuit votis deus.
Sic habuil aurum : sed miser pernt fame.
Figmenta sed quid atque prajccpla extern
Propono ? leges jam velim species meas.
Stirps clari generis est mihi princeps bonum.
Quo sum onus , ad quod subvcho vilam ineam
Sludens molcslis vinculis me exsolvere.
Al nobile illud , lerrei ut vocant , genus ,
A labe, nexii et corporum quod produit,
Clarisque quondam mortuis el putridis ,
I'luente fimo neuliquam est mage nobile.
Rursuinque patria corporum baud esl libera.
Gravibus tributis subdita, et sessa improbe,
F^ila silvis, sinibus el vasli maris,
711 S. GREGORIl T11EOL. CARM1NM LIBER I. THEOLOGICA.
IIoXXou peiCous' aOXou oxf,xopa,
425 AxfjYE (ifjTTjp xai tco YEWTp.T>v,
to xTCTOv-ac. T <lxr\, 5xt
Toij yEaei te xa\ lXav]; !
'H S' <xvt\ Tarrj toi <to<?oI )xoup.vT]
flv JXkovte; vOao" o oioiE0a,
450 "sTtsp irca ti tf* Saiiov xojavt,
ro.axs atpjjitv eyevjv oxrjVOjjxTcv,
KpatoufivT) te to? ;{ e; e\,
ZtbvTMV te p.TTtp, xa\ jiyojv aXXorpa,
Xopj ' XpiTtov Op.vovTtov pifav,
455 IlavijYupi te YSYpa(A.p.evcijv
'Ev o'jpavo p6Xoi{ te ".a aitovoi;.
7;-2
A A?av ' ir.aivib ify/ 5v<o p.ot xeiuivijv,
tj(Ijiv Sixaav, xaXov i/Eu8TTaTov.
'H 5' evOb", xa\ xevv xsvj X^P'*
440 'H ev Sixaa irpoaTt'OTjiv o5e fcV
'H 6' o'jx XrOTj e! X6i)v xaBo-raxai.
Tb yip Soxev, eXe etvai toX.
nXo'jTOj S' ikv jv xat pi9i; nXio>,
"O-iiv ] xal irepinXavwp.svo,
445 te noXXoi xal xevi vTXv tvtiv,
I'aitp Tt ; OSpou :(<1[;.
"AXXo: npoap'^oi app.axov v<jou yaov
KaipoO (pOivou itafyvtov ti(a>u.svov.
'Exo\ 6e -o at^Oov te xat jsviov,

Miilationcm sa?pe paliens miseronim ncolarun,

425 Eadem inaler ct lumuliis sobolis sure,
Tundens tundentes. O vindicta , o vindicta
Priini parentis guslus et seduclionis !
Al quae istius luco a sapienlibus qua:rlur,
I.36437 Quainqne le unientes non fiucluamus,
30 velut herba aquis innatans,
Tenninis caret pra? laliludine egregiorum labeniaculorum ,
Et ab iiicolis in aHeriium possidetur,
Hater viventium , el a laboribiis aliena ,
Glioms connu qui magnum Clirislum indcsincnlcr celebrant
435 Cactus primogenilorum descriploruiu
in clis ac libris xiernis.
Glorian) eliaui laudo in clis mihi rcposilani ,
Pondus juslissimuin bonuni minime meinlax.
Terrena aulcin venlus est , et vanorum hoiniiiuiu vana gralia :
440 Ac ea quidem, quae justa est, nihil prorsus addil ;
Qua? vero non vera , in damnum converlilur.
vifieri enini de vero multuin delrahit.
Divilia? lluitanles et ebrielalis plena? sunl ,
Oculis capia: el errabunda?,
445 Qua? mullos inflan!, el vane fortunan) nfundunl :
Ventris tumor quidam ex aqua inicenle.
Aliis obrepai reinediuin illud inorbidum ,
Temporis el iuvidia? ludibrium prcliosuui.
Mihi vero divilia? p idiosa?, pcrinancnles ,

424 ,Aftaieova\ lia CoFsVEdit. a,uefcw{. itav-.

426 Kazcvca tov . Tunden scilicet 436 T. Coisl. toi;.
post mortem eos, a quibus,dum rivrent, calcata est. 442 yp oxer. Videri enim quod non sumtif,
429 '. Val. el Goisl. f;oxeQa. Son multuin delrahit, quominus simus id quod tidemur.
hie radices mittimus, haud secus ac herba fluclibus Opinio multuin verUn ti delrahit.
matan. .'. Ocutis captus Plutus, ab Ari-
431 . lia Coisl. el Vat. Yastis- slopbane nducilur, roquod, nulla proborum bonii-
tima, nullis circumscripta tenninis. Mendoso edil. nuiu habita ratioue, divilias indignissimis largialur.
tcXciteIx Tp(uv. 445 ' Tv%rr. lia Coisl. et Vat. Edit, men-
452 Tole, xazolxot. Val. et Goisl. !; arca? oi- dose axXuv.
xfjsaai. 448 Kaipov pOdrov mUyricY .
454 Xopo r' xavCTu. lia Goisl. Edit. & xa Deeral hic versus in edilis, Coisl. suppedilavii.

METRICA YERSIO

Subimle mutans incolas misrrimos :
Eadem parensque sobolis , et luniulus siuiul ,
Eosque lundens, a quibus lusa est piius.
Quam priiui acerbe pleclitur guslus palris !
Illius asl h.ee quam sophi exquirunl loeo ,
In quam inlucnles neutiquam hic reptabimur
(Gl herba tluviis innalans), nullos Label
Oinnino fines : domibus eximiis vigel.
Semper colonis obliuelur a suis.
Vivenlium est mater, laborum libera :
, Deum qui jugiier laudaul, locus :
Decusquc Celebris agminis primo sali ,
Coelcstis ille quod tenet scriptum liber.
Jam laudo, sursum quod mihi situm est, decus,
Rcclani illam aniussim , nescium falsi bonuiu.
Mundana nainquc gloria est venins levis.
Ac jusla vero ne piluui adjungil quidaiu :
At falsa damnum maximum seciim trahit.
Pulare quippe , plurimum de i e cripil.
Kursus filenles, ebria?, exea?, vaga:
Upes, luiuoreu) plurimis qua? couirabunl,
Vaneque forlunain hauriuul, inlercuii,
Siniilcsqiic piorsus sunt aqiue, alteros pelant :
Medicina niorbi plena , Indus temporis ,
Invidia: el aira? : siui licet pielio baud levi.
Al census est his umplus cl stabil. s mihi,
713 SECTIO II. POEMATA 1. 7I4
450 'Ejt>, asuXo, xTTjparuiv dtvibtaTo;, A 4C5 *E{uA 81 vrwv Xptst; mv uvio,
MijSev iiXfy/ \ tur/ Svw. aupiv bv nivtita lXouaw ,
"Aitavtajisv yp ox v, Et oJXocta , 'Pi^a TaarjTUv \ mpo^v .
Kfjeaio, ou' xTjda' oSxouv Sxpi vuv Toutou vdp.oj xsv 7tpUT0j, i\ ) ] ,
nvrojv 6' v<rciv xaTatppovstv, '5. S xaV irapSsiffo eOaXij uo,
455 Kpsftci) ts itvttv totov ebst tv tp-ov. 470 ]^ ' / TetjAriuivi].
"AXXot cXaYY* Taes-wojav oirXiuv, O xpuso, ox ?XsXTpov, o8 apyupoj ,
nXsv 5](17, v 6piiv xaxwv, Ox Expowv XV avuv Xitov X^ptf,
BXXovts, o![wbov, sao:; "A y 88< to xtw vsveux
'>!*0^, atu^tuv (Iivo'jjjlevoi Mvot? 8 xapnot Ovco SitpE'fE
460 t!v' 6yov, ^ TupawtSo xpito. 475 Tov epftT)v so te xa\ Oeia Tputpj.
"AXXoi 6 Y ** "ai OaXaTTij a^pa KavTafl' po tjSovJ |AETpop:svo{
K&TOU4 {iSTpovTtv, 1 8u(i6atu.ovE. SXou yap Epye fvisioc vaviwv.
"AXXot Sxa te xa\ vajwu vTijrpoou "O o uXax6s\, wivto . ,
SitouSg itXexovrtdv, Xtxp.-u>v fuxpv x^P'v Kai 7% irivot 8>xe ( i% u.j.
430 Stabiles, furibiis non obnoxia; , possessiontmi prxslanlissim
Nihil possiderc, praeter Deiiiii et cleslia.
Nemo esl qui omnia, eliamsi veut ,
Possideal, neqne harten ne qitisquani pessedit.
At licet omnia simul conteinnere ,
455 Omnibusque esse hou modo celsiorem.
Ordinent alii niiliiuni phalangas,
Ac plura paliantur, quam inferunt mala ,
Ferientes, ejulanles, ancipiti Marte
Decertanles, sanguine ementes
460 Diviliarum molein aliquant , aut I yrannidis potestalem.
Alii terne ferique maris
Sinus meliantur, mercatorcs miser i.
Alii judicia et contrarias leges
Sedulo innectanl, parvi lucri gratia :
465 Mihi vero Christus omnibus emendue est,
Ac pauperem crucem opulente fera,
438-439 Posiquam ea quse rodit lines, et instar cttbornm volvunlur, projeei.
Christi primam legem primae deliciae exccperanl ;
Ac Edem et paradisus planus floridus
470 Et fons in quatuor seetns principia :
Non aiiiiim eral, non electruni, non argeulnm,
Non nitentitim et pellncidorum lapidum gratin,
Quae terra largitur his qui htimi defixi sunt ;
Sous at poinis aluiiidanter nulriebat
475 Cnltorem Dei et divinarum dcliciarnm.
Atque hic eliam modus voliiptali prxscriplus :
Ligno enim cognitionis contrariorum probibebat ;
Qu;e lex minus servata omnibus me spoliavit,
Ac terrae iniseriis inatris mea: me addixit.
460 "AwXo, - . Ha Coisl. singulis fere diebus m diversum mutar.
Edit. swto, 1^ vtrtEpo. Vat. 1)(- 468 Tcvtov. llujut ptima kx, primee dtlicte.
Twv vfcrtaTOi. ' ' 471 ". lia Coisl. Edit. fjXsxfio;.
457 IUelor. Coisl. Xu. , 8 proSpii. 476 'ftSorfijistpoujiero. Ha Cisl. Edit. ^8ovji
467 nerrev/izur. Yat.- t<v sp:juTiv. Optima p.ETpo'j[jivi]c.
ioquendi rali, qua signifient Grcgoritis omnia bu- 477 'rartiur. Contrariorum, id est, boni e)
jusce wl.e buna esse fortuita, et nie; in nioduiii malt.

METRICA VERSIO.

Fures nee ullos , nee graves casus timens,
Nil possidere , nisi Denm , H eli bona.
Nam nemo prorsus omnia adipisci polest.
Nee est adeptus hartentts , cunda al simul
Quin spemat , et sic rebus omnino omnibus
Exsistat ipse celsir, nihil veiat.
Alii phalanges inslnianl ad pratlium ,
Subeanlqiie plura , quam infrant ipsi , mala ,
Dum viilneranl nunc , nunc gemimt ob vulnera,
Dnbioqiic Marte diinicanl , et qtiasdam opes
Einuni cruor, robur ant tyrannidis:
Terrxque, sa;vi et aequris miser sinus
Mcrrator obeaf , mximos quaistns sequens :
Leges cl alter, juraqne adversaria ,
Dum lucra captt parva , nectat sedulus.
Patrol. Gr. XXXVII.
Mihi ast emendus rebus est eunclis Deus ,
El crux , egentem quam fero opulente , oblerens
Quod tinea rodit, et cubi instar volvitur.
Hujus fuit lex prima , primtim gaudium ,
Edem, horlus ille dulcibus plantis virons ,
Fonsque in quaternos fluminum sectus sinus.
Argentum et aurum non eral tunc lemporis,
Non lune nilenles gemmtilse , el pellucid ,
Qu cuneta lellus porrigit Axis humi :
Verum colonus Numinis solo famera
Pellebat esu l'ruciiiutn dulcissimo.
Atque bic voluptas limites eliam suos
Habebal, arbor velita nam scientiaB
Eral , esa quse nos omnibus orbos bonis
Terrai parentis tradidil laboribus.
23
-7*5 S. GREGORIl THEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICA. :i
480 Tib eTCi 'A aXelav xwv ava^xaiov l/etv A Evov, Tipoixov, Ssxey'jv, icXavti>|uvw.
Mr,Sv uaixpov ei8vat xj xx<<jeioj, 495 Ufarte yap eXxev XiriStiiv xwv |ut4v<4*
Kay.oj T) X''P4V 9p|Aaxov ra>iouu,vouc, "Apxov 8' 'lax(o6 xa\ axTrrjv fixa jlvov,
/(vta aCit) tox xau<jouu.vou;. 'Oppv iwxauiv ' etj u.arjv, Xofoi,
'E ou, xfv6', roxpaSoov, exim, Ei xa\ TO)Xu9piu.)v titveaiv Ocxepov,
485 'AeV TTv59at Xtitvit xxtouivouc, MtaOov 8xaiov -pu-evoc oxov ixviov.
Tp}v 61 xo xxjOvxe SvaeO' lyeiv, 500 Kal xoxo 8' e7tstv eu l^i rcpo oT{ E(fT,v *
TtJ) u.1] napoVti xai y^P exxfjxei cpva. Mbxrrj; Sx' yvcou xovo |Advi;>
- xv ouxoj exeXo ) viu.o;T Ttpoato[x.T)a, xa\ icXafiv v|xov
'Eixtv 8' xsvo; Sexepo;. Tov '. AnrXov Siao', ip jye u.yav
490 Tov ita-pcpxT]v, tov fleirTTjv xov u-yav, Tox' ouv u.epti>v f,v xaxiayov ex 6eo5,
Oi'xou, yvoucx, TaxptSo; ^eXxuoti, 505 "AXXoi p.v SXXr,v frv .) fvr,v
'O tcv u.ef<iT>v oxovjw (xuffTTjpCuv, Yio 8 ! xXjpov o vu.ei u.voi;.
E ytjv (^' exiXw XXoxpiav, KXijpo Yip axo xpxiaxoj, r,v ;.

480 una est, plus quam ncessitas rcquirat, babero.

Nee mod um ullum possessionum agnoscere,
Malo pejorem dum laciniiis medicinam,
Silientesque ipso potu a-sluanius.
Kx quo quid fiat, quamque minim sit, considera :
485 Per id quod deest, semper sunius pa u peres in opibus,
Neque ex acquisitis voluptalem ullaiu percipere possiinius,
Propter id quod non adesl : hoc euim mentem labefacit.
Atque ilia quideni prima exslitil vita; simplicis lex,
Hsec intern secunda. Abrahamum
490 Patriarchani, magnum Dei conlemplutorcm.
Domo, genere, patria extraclum,
Qui maximrum dispensator est mysleriorum,
In ten am baud invitum transtulit extraueam,
llospilem, iuquilinum, sine tccto, errauiindum.
495 Ilium eniin fides spei majoris traliebal.
Jacob et vestes lantuinmodo pelebat,
Profeclus aliqiiaiido in Mesopotauiiain, nt refer Scriptura,
Quanquam poslea dives pecoribus rediit,
jiisiaiu banc inercedem laborum adeptus.
500 Alque illud cliam his, quae dixi, sequum est addere :
Quando Moses intra caligWiem solus cum solo
Colloculus est Deo, ac lapidibus insculptam legem
Duplicem accepit, qua magnum regebat populum :
Tunc dividens terram, quam a Deo dalam leuehanf,
440*441 505 Aliis quidem aliam emensus est exiraneam terram,
bolig auleni liliis Levi nullam partem dislribuit.
Pars eniin ill is praestanliesima erat Deus.

482 Iloiovftrov. Ita Coisl. Edit, iroioyuivotc. 499 MtcOir lxator cvror xrxur.
485 rc> Tiji. lia Coisl. Edit, ebai . xau- Coisl. |usOov Bixawv eipjuvo; xoxov. Vat. etiaui
oojawj;, combustos. eupfievoc. Bencdiciini post edil, servaverun ve
485 T<> Aixrzi xziojierovc. Coisl. XeinoVci xr(xo- cem oxov, qux Grxco idiomati exlranea videlur ;
jdSvou. dicilurenim xoOxov, non veroouxov. Forle legendum
486 Tov '. Coisl. xoiv xxt6vxojv. foret otto, tic juslam mercedem, etc.
495 . Vat. el Coisl. yev.

METRICA VERSIO.

Quorum unus esl hie , plus habere scilicet ,
Quam sil necesse, scire nee census moduni :
Moi boque sic esl pharmacum nocenlius.
Hinc porro , quam res mira contingal , vide :
Il iieinpe major surgal ex potu silis,
Per idque miseri, quo carent, penuria
Kemper laborenl, gaudium seiiliant
Ob parla ; nam quod deficit, meutern preinit.
Alque ista vita? prima lex est pauperis.
At secunda : summa qui mysteria
Dispensai, egil, patriarclia ut maximus,
Conspcclor alque Numinis sumnii, domum,
Patriasque sedes, cum propinquis omnibus,
Liuqueiis, obirel exleras terras, vagus,
Carensquc tecto, dissitas longe ; fides
Traliebai eieuim, spesque majoris boni.
Jacob poposcit, pane dempto el vestibus,
Nihil, iiiieramnam se fuga ad terram ferens :
Dives lanietsi post domum reverieril,
lahoris premium id naclus sui.
Quin ad priora commode hoc jungi potest :
Moses receplus monlis in caliginem,
Solus locuius cum Deo esl, legem ac diiplam
Accepit, aginen ducerel qua maximum.
Tunc ergo terrain partiens dalam a Deo,
Aliis quidem aliam mensus esl partem soli ;
Levi sed orlis ipse nil solis dedil,
Quod pars eorum prxpolens essel Deus.
 717
'ic.jviiC 8s zot
'Axxrjsiav xa\ xiv iJ/r.Xov iov
510 ("Caes ^ip, flSsi iXoeosv, xatep -.-.
Oi TtevEa; itto xsijxevtj v Oajiaxi)
TS' to, ixaxpo^ Xav i (prjaxo Xyov
< TQ toxSs, oov Ojjiv, ib; ayav toXv
KXtjpov iropja), olov oOrao xtj xx$p
515 HaiaVv oStxsv, 08' 8{
1 raxvxa xXjpov, sCXuxov tov
"E)(01X, ( xt8vi xpaxofxsvot.
Xxqva; (isv oixsx', oixia xtvouxva-
Tijivot S ytjv 4)./o xi- ; 8 ys
520 Toxip ciiXeoiO', 8vxtv' obo sipave
"Vjicv 8' aocvo, -jfxpaxrj axto ioc.
SECTIO II, POEMATA MOKALIA. -,\%
A T8' v '0'jvt;, jaXw; eoiT '..
Oxo; jdv ouv xoioxo;. 'HXav & wj'j
Ojjoijisv, 8v ; xpsev (xya
52o Kopet xEtP , -^ ex 8i(fi6o;;
"O; wv ivr, xa\ irevjxuv Sjjaxo,
"I<rm, xupvvot exo, sOpwv )*
eTXxsv iypoic Qualai opovoj.
X^pai itVjyaE 5av6a sxsvii xpocj,
530 Tpcuv rcXouaiw 6 ivSe'ij-
Nsxpo{ S' vuxt, xtiiv (rxernqc,
tlup x' vfjYeO' p^axt ojpavov.
'EXcaaaou xs xXjfo, 8; itp* 'HXoj,
Xapi xs xa\ xb xXetvov s Jou 6ipo.
535 "08s : faaxpo; . " xo ({1

Jonadab filiis pr;nsciibens olim

Nil possidere, vilamque sublimem ducerc
510 (Scieliat enim, sciebat philosophari, qnamvis lune
Paupertas nondiim admirationem moveret),
tlanc ad illos haliuii, ut oplimus palor, orationcm :
0 (lu, imam vobis, ut valde copiosaui
H>rt!ilitatem trado, qualem nonduin ullus patcr
515 Filiis ddit, ne ditissimus quidein :
Possessionem omnem ftigiie ; librant vitam
Ducke, nullo prorsus vinculo conslricti.
Tabernacula habtale, moltiles domos.
Terram scindt alius : vinca aiiicm
520 Ab eo plantetur, quem vinum dlectai.
Vobis autem vini expers continens sit vla.
Sic namque vi ventes secure vixeritis, nati.
Sic igiuir Ile. Eliani autem ubi
Collocabimus, quem magnus aluit Carnieltis,
525 Per corvos et torreniem, sitente terra ?
Is pauper et pauperura ultimus,
Compressa tvrannis pluvias et ima (liiininum,
Ignem e ol devocavit in inimicos et victimas.
Yidus fudit gullulas arcti cibi
530 Pauper copise eas alens a quibus alebatur.
Morluos suscitavil in mercedem pu hospitii,
Ac igneo ciirru in clum evectus esi.
Elisant Itxreditas ab Elia venit,
Graiiaque et praeclarum ex alio pallium.
535 Isle, ante partum sacer. rem inirabilcni !

508 'Iuradd. ha Coisl. Edit. TtuvaSji. lia fere
supra Carm. il, vers. 152, etc.
512 ' jjpnazov . Vat. et Coisl. (o; Xav billin fas eral observare, aique eliain deltebal, quod
XPt(jxo Xfou.
522 Zcotre. Coisl. ^.
525 Oito provv zoiovto. lile igilur Ulis fuit :
forte melius oxco; sic igilur Ule. Coisl. cl Val.
JlcV Si,.
524 ei)crcifier. Coisl. G^jsofxsv. , ,;.
Hlius pro Carmelo, scripsit torrentera : Grcgorius
memoria lapsus est. Nam a corvis pastiis est Elias,
non in Carmelo, sed in loi-renie Caritb. Verum hl
est interpretis officium : at verba Gregorii non erani
inulandu._
525 rijc x Bvfrioc. Coisl. tt x6i<j/apvo;.
527 Tvpdrfot. Coisl. xupivvou.
529 '^. Val. ttjys.
534 KJUirr. Coisl. xaXv. , Val. Sepa; pro
Sipo;. Vide supra seel, i , cam, xvi.

METRICA VERSIO.

Recliabus eliam filiis vitam iudigam
Cnlsainque suadens (quippe jam norat genus
Vit.e allions persequi : in prelio licet
Tum nondum egestas esset, miraciilo),
verba paire prolulit digna ptimo :
Qualem ipse vobis, lilii, quam divitein
llxredilalem prrigo! qualem hand pater
I>onavii ullus, ne quidein censu allliiens.
P4il possidete; liberum xvuin ducile,
Nullo retenti vinculo; in lentoriis
If abtate : vobis mobiles sint lue domus
I'roscindat alius quispiam terra? solum,
Vilrsque plantet, quem juval Bacclii liquor.
vita vobis sit inei'i prorsum inseia.
Vita; exigelis tuto sic, nali, dies, t
Ac talis ille. Quo loco ponan Eliam,
Quern perqu corvos, perqu torreniem Ucus
Alebat, arens dum siti lellus foret?
Qui, pauper etsi, pauperum et paiiperriiniis,
FIiixiis tyrannie inibrium pressit tameii,
Ilostbus aballo et viciions llaiiimani exliulil,
Viduisque fudit gullulas arcli cibi,
Alens alenlem largiler vir indigus,
Traxitque ab oreo mortuos pro pnemio
Hospil : ad astra raplus est curru gneo.
Il;creditatein quid Elisi proferam,
Dclapsam ab alio gratiain cum pallio?
Quid ante veiiliTin, mira res! sacruiii Deo?
 719 S. GREGOR THEOL. CVRMIMM LIBER I. THEOLOGICA. 720
Ilvtco axo{ - axouTX xbv , A T 8' Sv ti zhv x xXv1 tpofv
"Ov jLrjxpi ^ 0 itpoaYe.Yv 550 IaGXovTropovT' ; fl xiv Ex)pp.ti>v xivw
Ei [ii] Xav xoXjxjpiv etev xox ve- Tpixpiovxa xpov, xo ;
06' a-6v el/sv x paepouj SoOe. 02 TOVTix xujjtov 6ixt(v tsu>
.40 T; T[v raxXaia vot xeta^p.iov "EOrxav J)v al xe*ps .jIeov KoXv
Sta^xtijv, { ax:a xal . DXoxov cuvrjii rXouao; 8ti)pouxvti)v ;
Tip (iv xctxEpYov, xt ' avotyniv eiuSou; ; 535 "AXXot aprjxav ouYYevmv XeiSac,
Tic wxbj axpou 7ipoxpxwv Xxvoc piyac ; KoXofxsvot rcpi Xsav xpExxova.
T; v ysvvtixo upuxo, p-apxu 0; ; Ayo{ yap uav xo pfuxoi f^ivoi
545 "Epi)(iov ffjxet, vrjv tl/t tpo^Vjv , 3j / xa\ napx& irx>
KajuqXLOV 6' . 8pp.axo; axpotpfj No iv p.Yt<no, xa\ vob itptxtj (pa-.;-
'Est'YYst'' YPbe tov 'ltivvTv ;, 560 IIx>xou 8 xtja SiayyXov,
"O oS Sno'jv xxTjjOat xo. S'jvjjmopov 8i8wji xfjv tcEsxiv jiavTjv,

Magnum sine dubio intelligis Snmuelem,

Quem malris voiutn uto Irailiilii :
Nisi forte id diclu andarius esl :
eque ilium habuit mater : infans Deo tradilus.
540 Qiiis inter vtus et novum Dei lestainenluin
Intermedins, velut inter umbram et corpus.
Illud quidem claudens, bujus adilum ape.riens?
442-443 Quis suminam lucem praccurrens magna lampas?
Quis inter eos, qui nati sunt, Deo teste, primus?
545 Eremuni incolebal, ac novo utebatur cibo :
Veslis Uli ex cameli pilis, pellinea zona
Stringebatur : Joannem bis verbis depinxit Christus,
Qui nc laceram quidem vestem sinit possidere dupliceni.
Quid ilium elnquar, nui ex arte victum
550 Parabal. Paulum? quid etim, qui solis ex lupinis delicias
Degustaba!, Petruin, magnum ulrumquc aposlolum :
Qui inundum Universum intra Dei relia
lmmlserunt : qui manibus fuderunt multas
Divitias pauperibus, donis opulentis cumulati?
555 Alii cymbas reliquerunl cognalis,
Vocali a Deo ail melioreni piscatum.
Oplimis enim sermnnibiis ducebantur
Christi, qui pauper faciiisest, el crassam banc induit carnem,
Cum esset mens maxima, el prima mentis progenies ;
560 Ac pauperes instituons verbi nuntios,
Comitcm eis dedil solam Odern,

559 00" abrr elxer. lia Coisl. Edit. 56' oOtiv
^Xev- Qa lectione viliosa decepti interpretes, a
Gregorii meute aberrarunt. Sic Lcuvenkl. Conti
nua Ule se primis ab annis. Bill, neptam minus sen-
tentiam eflicil : Deum aulem habebat Ule.
540 Meralzfttor. Sic Coisl. et Vat. Edil, isaa-
Xfitov.
542 KuTelpyw. Coisl. et Vat. xaxapyuv, xJ8'
voY(V<58ou. Velus abolens, novo aulem adilum sum habere solet activum, non passivum, unde me
palefaciens.
547 'Efpafe rr 'lurvr\r Aofo. Joannem de
pinxit Verbum Chrislus oui, etc. Contra sensuiu
peccavil Billius, referendo vocero 3j ad Joamietn,
cum referri debeat ad Verbum Christum. Helios
vortissel : Baptista depictus a Verbo sic (mit ,
quod, elC .
548 Etaae Coisl. sf.
554 IJt>vcuc 8. Coisl. 8>-
pou|xvii)v. Sic videlur legisse Leuv. qui vertil : D-
nantibuseas locupletibiis. Conihef. SwpoJjjtsvov. -
peribus abundanler datas. Vox owpoaavwv sen-
lius yerterelur, dona danies opulenta.' Caillait.
555 Svfysrcir. Val. ad marg. uuyyvoic. Mox.
idem Xida;.
560 Tov -cov. Coisl. \6.

METRICA VERSIO.

Samueleni, opiner, accipis, magnum vinim :
Votum parentis quem Dim suiiinio obtulit,
Audacter ipse forte ni dieo hoc niinrs :
Deum aulem habebal lie, ci a puero datU5.
Quis eral sequester foederis prisci ot novi,
Uinbra?que velut et corporis ciiiilinnini,
Illud coercens, rursus huic pandens lores?
Lucerna summi luniinis quis prasvta ?
Quis inter homines leste supreinus Deo?
Sola incolebal bic loca, huic viclus novus,
Veslis camclus, mux erat pellis loeo :
Baptista nobis piclus est his versibus,
Qui nee sincbai qucnipiain vestes duas
Habere. Paulum quid loquar, victum sibi
Manibus parantem? quid Pelrum, cujus ctbixe
Kraul lupini ? mximos apostlos,
Quorum labere tolus est orbis Dei
Clausus sagena : maxima; quorum e mana
Opes fluebant, iudigis dalse ainpliler.
Pars alia cymbas liquit agnatis suas,
Ad rete iraheret los Deus cun ditius
Christi iiistituli namqnc e.-ant dielis probis.
Qui prima cum esset, maxima et mens onmiuw.
Crassitiem egenae carnis excepil tarnen.
Legisset inopes cumque pneconcs sacri
Sermonis, his dal unicam comitem ftdem
Nudis, quibus non esset a;s, non calcei.
Non pera, nec opes, maximum niyslerium
723 SECTIO H. POEMAT MRALIA.
l'jfivui, )(duxo:;, T^pav ox =T]xjivo'tc,
'AiavSaXot TS xa\ nopot;, (lusTfjptov
"OXti 7ttTp4*? * v-* o!xou(ivri,
K65 KaV {,8 (56ov v yzipoiv ev xEtvT
' i::<r:i ) Xyo'J ti ejOev.
"Opa ib i?ov oCi6 vq> xaOstv
Xpf,ovx[, av xeXeou ti tixoi,
" 4xpov, f) [iovp 7teptYpci,
570 Tw 8stv anavxa tol 7cVTj9t axopirsae,
I:ajp4v7t' <"j|wv zbv eppeiv act,
6' iizsabai toZ vxpo(xevov,
Kfep rojoot) xal auvu^Oueat .
OGtio tXsso xal Xtova eiato
-il
A 573 Ilvxa | 68[^;-
\ mibtto /, 8; hXoutwv xaxu.
OtXTi) tVl^WDV TIV X f,8tXT]XVCV
TciveaOat, xal ( !.
Eev 6r xprjjjuxttv oikio Ixet-
580 Ttc 8' ( xixpa (iv tiov irXat
So'-pwv itap' "EXXt<jI xal tiv apaptov.
Kai ap6apot{ yap ttj )? Tjv tic Xyo{.
T xp*l S' <p' f|u.uv ola xal Saa ypasiv ;
Daiv yap aTi nepiav) xal yvipijia.
585 "Hxouaa ttjc <to<{>| ?
i & 8e iteipi iruav fjvav xpatev.
hivq yp jv iriovoev ox e/s .

Nudis, sine xre, sine pera,

Sine sandaliis, sine ceiisu, mysterium
'J'ous novi conimillens inuiid ;
565 Ac ne baculuin qnidein nianibus gestare sinens,
III fides esset verlii robur.
Majus quidpiam inspice : nc jtivcni quidem discore
Gupienti, quoraodu ad summum quis pervenial.
Alio vel solo perfeciionem circiiiuscribit,
570 Ul scilicet omnia pauperibus distribut,
Magnamque semper crucem huneris feral,
Ac rebus lerreuis mortuiis ipsum sequalur,
Si eliain cum Deo in aluim loHi cupial.
Sic et inlroiens lustral publcanos,
575 Qui Deo omnia libenler tradunt.
Persuadeal id Zachxus He, qui cum male diialns esset
Miserans pauperes, et eos quos lasserai,
Pauperlaie dilescit, et a sordibus expurgalur.
Alque hxc quidem dicla sinl de diviliis.
580 De contineiilia auleui perpauca ab auliquis
444"445 Sapienlibus, linn apud Graces, turn pud barbaros suppcdilanlur.
Nam el bariums virtus aliquo in prelio fuit.
Nostra auleui, qua; el quanta sinl, quid atlinet describerc ?
Sunt cut in manifesta omnibus el nota.
585 Audivi illnd sapientis tragdix :
i Venlris conare babenas omnes tenere. >
Solus enim coruiu, quae de illo merueris, graliam non babel.

562 ovx iyifiirot. non haben- 576 Kai xetOru. Coisl. el Val. iteiOei Zaxxoo;
tui alligalam. xevoj.
564 '1^. lia Vat. Edit, morpe^a;. 578 nXovte tb . Pauperlate dhtliat
565 Kai /n\6 /idedor. Vat. uj] 565ov . contequilur.
566 Eatieri. Val. oOeve, quam leclionein 579 Eer , etc. Hc dicta snnto : quod qui*
prxferl liilliiis; verum bene minus juxia Combeli- dein ad opes tpectat, ita ret te habent.
sium : q nippe loci commendalur eOlcacia et ro- 581 Kai zCay. Prave in edilis xal (%.
bur, cui niiniruin aslipiilatur virtus divina, nulla- 5S4 sp^arij. Val. tpeavtj.
que aha suppelunt adminicula. 586 -zp 6. Erat hic versus in monostichis
568 Tic z%oi. lia Val. Edil, . Grxcorum sententiis, acCbareti tribuilura Stobico,
575 Su>povjdrov. Coisl. 8- sermone 16 De continentia. Bill.
fouuivou

METRICA VERSIO.

Tolins orbis in matins tradens novi :
Nec ferre bacnlum vel levein bos sinens manu :
Inlirmitas ul dogtnali astruerel fidem.
(juod niajus audi : postulanli, quo modo
Perfectas esse posset, adolcscenlulo,
Viridis arcein linit baud ipse altera
lilla re, egenis cuneta quam si prolinus
Dispergal, bumeris semper el gestel crucem,
ipsumque, rebus mortuus terne omnibus,
Sequalur, aveal cum Deo si subvebi.
Sic el letonas lustral ingressu suo,
Panics libcnlcr Numini sumtuo omnia.
Testis Zachxus, qui maus dives niodis,
Miserans egentes postea, et quos Ixseral.
Pauper opulente redditus,. labein expiai,
Alque isla sunlo dicta de censu mihi.
Ac contiuenlis pectoris Grx-cos apiid
Exempla quxdani sttppetunt, et barbaros.
El barlaris nam tura virlulis fuit.
Quoi nostra vero, quanUique, hic persrribere
Quid esl neccsse, clara cun sint omnibus ?
I bee erudilx verba sinl tragdix :
i Unities babenas venlris ipse contine. i
Ksi uaiuquc doni solus accepli immcutor.
725 S. GREGOKll TIEOL. CARM1NUM LIBEU I. TIPOLGICA. 72-
*Kv itATii[iovf toi KCmpif, v ittivum 6" oS. A isavxa* naiat icpoTt'.Osi aou xal; Mi

^ Ya!rt*!P ^sTTtbv o xfxxsi voov. 'EaYPt^>v , T0 "tf>aiIIIOVI Ot)pov.

590 IlXrjpwaai 8p\div xijptwv fj t' Xt'xwv,
O8lv 8io<jei xaxa Y<rxpo ev poxoti.
niw 8' 7tavxXsv ixpeovxi, x< f(>K',
^ 4 SvaXxo sips \ veuv 8po|xov-
"AXXou 8' It SXXot [*p.av; $tb7cXtffEv.
595 "Aitavxa 8' pirsiv e uov ta xu.ta
Tv Ya<"pH-pYt0V otra, |ir 8 ait'
T>v eCiTsXsex-wv, X6t)xoc e- voj,
'OpOti XY' iXxaxo,.
TXo{ tpu^tv-tov, axoj a6u)v Xa;,
600 Auxijt xpuj Eu" aXjjuipbv !.
{ 8' ox inaeve xbv xpuuvxt vw
KxeTvo 6* oTov -.xiov xtbv iXxiieuv ;
G05 'Qi 5XXc XXtp. aapxo s rcpoeXaXuv
i T soi xpE^ax, ti\v, SOXiov 6po ;
4>aYJ'v ! (*Y"T0V> 4pxo 8; 8o8e{.
Uiev; 08 roi 8)Joj.sv, xat 5lvr,v.
O xaxa ' alxE;- ta ,; 6 xa\ x<5pou,
(ilO KpuixaiXtviov xs apixT;x' ixT.w\i&-.iov .
Atav exoEuw y'. XX' YXavT.v-
Taux' ox i[isEvtu xi*/ rcaXai 5XaxEuu.axti)v
2ap8avanXou xo Nvou , 8; &v note
DXoxw xe Xajxixpoc xai xpuj Sis'-fGopw,,
Cl 5 'E6oXeO- axw xai YEpvo-J {irixaxepov

In salictate Cypris, at non n csurienlibus.

Pinguis venter subtilem sensiim non paru.
590 Melle anient pcllem tupiere, an farina,
Nihil Iure ililTcrii ni in vi-nlris penclralibus.
Doli infundere diflhienli quid juvai?
Venter nexplebilis iuvenil ctiam navium cursus ,
Alios*] ue in alius furentes ariuavil.
595 Pretiosissimos quosque cibos, ubi irrepsere
In gurgitem liellnonuin, non jam cibos esse
Vel vilissimos, nico ex lebete,
Recle dixit aliciibi lepidissiniiis Gereidas,
Finem luxAtriosorum, ipse sale viclitans,
COO Ac ipsius luxuriae salsamenta respuens.
Quis non laudaret cum, qui juveni luxurie diffluent t
Dixit : Desine tuis adjicere compedibus,
Ac bclluam dilanianlem irritare. >
lllud vero quale est jucundissimoriim Sloieoruni?
605 Carnem quis alloquens ul alius alium :
i Quid tibi debee, inquit, misera cutis?
Ci bu m? maximum donum est panis parce daius
Poiuni? aquain tibi dabimus et aceiuni.
t non hoc reposis, sed delicias et saliclalein
610 El crvstaflinoruin poculorum eleganliam.
Libenlissime dabimus, sed restem.
Aiinon Itaec mcliora sunt, quam aiiliqua luxuries
Sardanapali a Nino prognati, qui cum esset
Divitiis splendidiis, ei deliciis cnrrupliis,
615 Oplaoat ul sibi eliam grue longius

588 '> toi. Ita Coist. et Val. Men-
dose in edit. irXr.ijiovjxa'..
589 ilayia. Ita fere infra carm. , vers.
55elc.
590 \... 4} r\ Sic legendum, el iia le-
gisse videntur Bill, et Leuv. Edit. itXijpouxat... \
592 '. Benediclini male haurire, pro
infundere, quod scusui directe rpugnai. Caillau.
593 "4. Coisl. viov 8p|zov, novum . Sic
Leuv.
598 Ayet. Coisl. /.ytiiv.
599 "A.tK. Coisl. SXa.
600 Arij xpvpn '. Coisl. '-. xe ooxtj.
602 Tc xdat. Ha Coisl. Edit, xi; ^.
609 Oil zavra ' alreT. Coisl. o xaxa ixaixE.
611 '' arzrt\r. Vide intra lib , sect, i,
poem. Lxxxi, v.*98, etc., ubi Grcgorius eamdeiu.
loqnendi formant usurpai.
613 ZapSarctMLlov. Usee Aristoteles non bar-
danapalo, sed Philoxeni tribnit.
615 -. Coisl. el Vat. ji^xTCsgov.

METRICA VERSIO.
ht venire pleno Cypris est, non in fame.
Subtilem obesus venter baud meutern paril.
Venlrcin farina, melle vcl dulei impleas,
In vettiris into differet prorsus nihil.
CadoelTluenti quid juvai le infundere?
At turco venter navibus ciirsnm dedil,
Honiinesque rbido Marie commisit ferus.
Cunctasque in imum gurgitem labi (lapes.
Charas gulosis, non da pos lamen aniplius,
Lebete veluli quopiam ex vilissimo,
Dixit profeclo Cercidas seile admodiim,
l'inein helluonum, cum sale ipse viverct,
Ipsumque luaum conspttens, salsum velut.
Quis non probarit, debito quod luxui
Quandoque dixit qiiispiam: i Ne adaugeas
Vincla la. Sfevatn el bellnain tnagis as|orcs.
Quale aillent el illud, quod siiain larncni alloq i-
Sloicus, ul aller allcrinu, dixit : Tibi
Quid, misera pcllis, debeo? Te ut mili am?
Abunde pais friisluliitn est. Poluni petis?
Aquain aut acetum dabimus, ul pellas silln.
Al isla forte non petis, verum dapes
Gratas pabilo, pocula el dulcs meii ?
Non isla, resiini sed libi liihens dabo.
Nonne ista longe prafereiida luxui
Sardanapali, splendidus qui copiis
Opuin, maloque perditus luxii, grue
Optalut esse long us gulliir sibi,
72? SECTIO If. POEMATA MORALIA.
Aaifiiv yEviieat, ffiovr\ xaxp; xiptv ;
7>
A Tpo:;?,; - fpa; x=l TUEtova;
"Q Oet , aol.6 Sc^uvti paap
AtijXOov, .'/ eXeOepo!,
F]S aXXouXuv xa\ irotiv xpaTo.Evov,
; S' iXfjv, XsoVtiov /
";rs\ 6i' cU(it)v te xal (xix' ^'V'
"Hve-peav, ojtte a6r,Xov v Cvj
C20 'Yirr.peTovTO 56, ^ Xa6v
635 Tpoc^v r.poaaOat !.
" 08- o yap e XXoTpitv
'Acs' ou 6 uufiitXaxsl
Kaxtv Si-to tov jov xirXjs niOov.
'AtriXOs, euyevoic jttt]u.evo,.
E! S' ayyXti>v ti ;, ^ Aoyou -fJ) 'Ex TETTapixovT' siTa; ,
( 'Ai(t)[ioxov 9'Jatv yip od tpipst),
'; lXXov aisx'JVOiTO ttj itEt'pas ffaXet;,
C5 "Ojoi 7iap' <uv dvysXwv tbnv t'ov,
610 Np.oc ^poTJXOE Tj car)? ;
Sirivoijpai xixpo; iou xpa-cojisvot !
'Ev Totj ycjiv, 1090 7; !
Kai tout' Sxovts, ; 8sou (ipiv
Ka'i Twv va,atv yOiov te Qup.aT(ov,
Ae yp SsSibOat. [' ) 0<5.
"A ir <5( xaXXtspst Aeijitott],
' fXoiv xal tuv irXat Xysiv. eovTEc, o /? nXai vojito,
630 "Ojoi xaOpjst siofiTov Osop-Evoi, Ci5 OS' apva:, oO" ^ eljtyopdv Tiva

Cuttur darnliir, quo prolixior esset vohiplas ?

O divine David, cum sitente te, ad puteum
TorraPliilislIiinorumet potuin perventiiiu esset,
446,447 Qu'a per sangiiinem el pugnam nonnulli
0) Min.straverant desiderio tuo, manibus accepiam
Lrtwsli aquam ; non enini ferebas aliorum
Incommode sitim luam expleri.
Quod si angelorum pais quidam est , uempe Verbi cluie
Ineorpoream enim naluram non aKt corporalis cibus) .
625 Quam mull apiid nos angelortim vilam ducunl
Parvis vita? scinlillis consistentes 1
Idque non libenter, sed propter divinum dccriuin
Yinciiim enim esse oportet, donee Deus solvai.
Milio sacra hisiorise et veteruni exempta.
650 Quolquot corporum expurgaiione dii Cacti ,
liberum jejuni plures dies
Tiadiixerunt, quasi a corpoiibus liberi essenl ;
Ignisque minas et leoniim ora
l'erliilerunt, ne profanum in aliena ierra
635 Cibum sumerenl brbaro pracepto.
Ex quo autem cum Clirislo luctatus iiiim.cus
Abscessit, a carne nohili victus,
Quae per dies et noeles quailraginla nil giislaveiat ,
Ut enm puderet magis inanis lenlamenli ,
040 Prodiit lex voluntaria; corporis afflictaiionis
In cei laminibus , 0 sapienlem luclam 1
Et incruenlarum ac divinarum viciimarum,
Qtias loi us orbie immolt Domino ,
Sacrificantes , non vtulos, ut in antiqua lege,
6-45 eque arieles, eque exlriiisecus alii|uaiu oblalionem

GI7 loi 6i#H>rrt, etc. Cum si lires et optares dieritm noctium jejunium.
aquam ehternm Belliiehem, quam occupabanl Phi- 059 2&1. Tentalionis spe fruslratum.
lisOniii. et polum penes te haberes, ele. 041 'Er toT apbcir. In cerlaminibus. N01: maie
655 BapCpur. Coisl. ap6apw. Loiiv. In pieiatis exerciliis.
658 ' 1 acizlu. Per quadraainla 044 7V> .Tiitui. lia Coisl. Edil. tv.

METRICA VERSIO.

l-'t ne voluptas lluerct i psi lam cito?
Jessae, sed tu, cum silircs; ali|ue aquam
Ex agro haberes boslium, quoniam baud sine
i'rnore quiedam lulerat haue turma, obseqneiis
Ciipidilati regia:, lalicem slatim
Libasii, et inula inHiluin parta malo
Explere vea veritus es, siliui el luam.
Quod si angelorum pais est Verbi cibus
(Nam carne vacuas non alil inentes caro),
Ouam mull apud nos angel vilam exigunl,
Tenuesque viU: spirilus lantuin traliuni :
Nee id libenter, sed Dei ui jussa cxpleanll
Vincliim esse oportet, usque dum solvat Dens.
Antiqua sileo, qux'que commmorant libri,
Caterva q lanla, corporum purgaminc
Divina facta, diixerit inultos dies'
Impasta , lanqiiam corpore omnino carene :
Minas el ignis, oraque leonun hrrida
Tulerit, prol'anis exiera in Ierra cibis
Ne vescerelur, barbari jiissu mpii.
Cum Christo al ex quo Slygus hostis pralio
Congressus, :il>iit virtus a carne inclyla,
Jejuna denos quae dies qualer egerai,
Quo major ilium spe pudor lusuiii angere.,
Lex in palustris prodiit jejunio
Cainis premendae, 0 callidum pugna? genus I
Alque incruentas victima;, el sanctitsimx.
Domiuoqiie tolus di bis xihereo immolai ,
Non vitulum , ui 11I1111 , non arielcm, aul exteram
Oblalionem quampiam , plcnam baud satis
727 S. GREGORll THEOL. CaRMIN'UM BER I. THEOLOGICA. 72
Tv o teXemuv (irv yp Xoyov evSeI), A 6i>0 Tijv Gr.ptibSrj cuyeTv jiaptiav,
AUTol auTUVTTJfiv su.iTpi) ?, Ato iShixav , fxuXov wvte {i!ov,
jii Tpu^v Tpuuvt, evt] Tputpj ! ' S fiXirousi eI8<5te xvov,
Nao xaOaEpeiv itetpujxevot, lizxw ti; SXXo; , xal , xal SaxpOoi;
650 'Ayp'jirvfat; te iravvu)(oi ' u.V()6!bi{, EXxaEv oTxtov , xal xapxuvlac - ,
'ExSijjxiat te voo vouv uiyav, 665 Taeet vvxwv fu.puv te nXeivtov,
Zivtc tojoutov iv axtac xal affu-aaiv Mtv>v te , totou {ieov eI 8* eitotu,' tv,
"Ojov t xpunr to 6puw.ivoi Xo6ecv. "A^utov oTjxai , itXijv p.ol iciarov Xav,
'EvteOev o xv Sia-pioy aapxo; r^o? "Oaot t' eititrai TUv cXoiv BajuToc.
65 0vte{ , tv xpov xaTa6seav* uTic yp earjXwee xal 90604 ,
O: S foytp te xal otvo; o!xi;u.ajLv 670 Tov vov itpiitpov ipnsas twv (.
"H (JiJYpiaat xXei56vtec ypfiov ratpiov, Svv 8' xoyq) xal xal htidv
BX6rjv 7tii)(ov Ttv jiXaviov aiab+pttuv. "OiJ/ov , arcoSv te xal Sxpuov aeiaituvov,
"AXXot 8' pijjifat te xal 6Tpuv vairaij, "AvapTov , vuSpov oi 6' uXXot gov-
Ilaud perfectam (imperfeclum enim quidquiJ rations cxpers) ,
Sed ipsi suain ipsorun deinenso cibo labefaclionein ,
Dliais carere pro deliciis habentcs , p ovas delicias !
Templa Deo expurgare intentes,
650 Vigiliis, noctumis psalniorum canlibus ,
Ac mentis ad iiiagnam meutern, raigralionibus ,
Eatenus in tinibris et iiiiaginibus vivemos,
Quatenus audita ex bis, quae vjdentur, percipiaut.
Hinc alii vinctam corporis inolem
655 Sub ferro lenles, cupiditatein exsiiiixcruni :
Alii auiem lenebris et anguslis babitationibus,
Aul fissuris inclusi silvestrium petraruin ,
Labem represserunl noxiorum sensuum.
448- 449 Alii aulem desertis et erarum sail i luis ,
660 Ut loi'inum fugerenl peccatum ,
Seipsos iradiderunt, vilain non bumanam ducenles.
Praeter id quod vident , nihil ex mundo cpgnilum liabeulcs.
Alius sacco, et ciere, et lacrymis
Miserationem mvil el chmenme labore,
665 Et muliarum nocliuni ac dierum siatione,
El mensium , quod inajus est : quod si dixero annomiu ,
lncredibilc id ei it , opinor, at mihi valde redibile,
lisque amicis, quiciiuquc miraculi speolaiores l'ucrunl.
Fidem cnini illos el Dei moins quasi cippos fixerai ,
670 Meinem ante lempus australiens curporibus.
lnusitalos audi el polus el eibos :
Pro obsonio einerein cum lacrymis niistum ,
Sine pane, queuiadmndum et al sine aqua.
6-IG oil tsJelur. Eoruin quw non sum per terrai particulam in quo degunt, nullum atium agno-
fecta. scaut
647 Aprol ' eavrmr. Id est, ipsi suum cm pus C66 mundum.
Mr\rmr ?, totov tsXIJor si 6' elxotjt
media, cibi parcitate absumeutes, tabefacieutes. kznr. lia Coisl. el Val. Edil. nnvuv Itw &
655 'Ocov xpvar. Quatenus ex rebus sensi- S EtTCOlf XP^vwv.
bilibus ad rerum insensibiliwit et proinde abdilarum 64i7 Oljiai. Ita Coisl. et Vat. Edil. Ebat.
coanitionem valeant assurgere. 671 Srbtv S', lia Coisl. Edil, fvov '. Versus
"C55 Zi8p4>- Ha Val. Edil. <ji8<pov. Ferro vin- isle et duo qui proxime sequuntur, in duobus codd.,
cientes caruem. quos vidit Bill., dsuni, uec ad sensum niagnoporo
Gui "Expv.lor brre ior. Ab omni liominum facer psi videntur.
commercio vitam agentes itaremotam, ut, prler earn 675 Ol ' Xlou Coisl. 4XXov. Val. iXXuv.

METRICA VERSIO.
(Perfectione nain carent bruta omnia) , Scelus ul fei fuerel , haud lardo pede
Sed quisque labcin corporis : pro luxu haben Pars petiil , a:vi iransigens novum genus ,
Carere laulis dapibus , o luxiiin novum I Mundum siens hoc, quod videt, tanluiuwoile -
Purgare lempium sedulo nitons Deo, Est cui cinisque, Saccus <:t, cum lacrymis.
Tolas in liymnis dum vigil noeles agit, Humique caplus somnus inllexil Dcum,
Ac mente magnan migrai ad inentein , hacle.nus Stalin et dierum pluriinorum el noclium ,
Vivons in umbris levibiis , et sp tris , per luve, El mentium etiam : siquidem annus dixcro ;
Qua: ceriiit oculus, capiat ul res abdilas. Non credel ingens aginen : at credam lamen.
Hinc pars , calenis corpus asiringeus suutn , Credentque pariter, mira res visa lia-c quibus.
Exsiinxit fundilus pelulanliam. Figebat illos nam Tides, Dei et inclus ,
Pars domibus arclis, quasque sol nunquani videt, Animum ante leinpus abslraltens a corpore.
Vel clausa quodam rupis exesae cavo , Haud usi latum prandiuin quin audies,
Damnum repressit , quad vagi sensus loi mil. Cineri calentes lacrymas mistas siinul.
Loca sola , quos cl iucoluni salins fera: Sine pane sunt qui vixciiul, aqua el sine.
75 SECTIO . MUALIA.
' xal ' vixiv vp.ou;,
075 ZtjXou ipovto 5xpii ^xttov wv.
TE ; < ab Qaojisc ,-,
T tiv 'A97]v>v itp9J9Qiy{?a j[Avwr,
Mivo-.y.M tv 7:p<;0'juov E5(pop4v,
,> 07CEp9avovTO <I> ) irXiv
680 to wpo Tp.wv
;6([*' ' 5'|qu{ , ij aniXSoi stbjw-tQ,
'\ nXatidvoj <r"-X*i ^YH1
H'.iOdj , fp<OTi X7SU14 xaTE<Jx6Ti,
ATfEij 'Etoxt/jtou te xXasOv axXoj,
683 p\v ? ti p^Sai irina SoOXov t^ iac
E'va yP e'vai ' v8p6 , tb; &xoou.sv,
SoGXov , 6' XsuOepov
7.0
A IItc5Jv ' v 5( TUv 'Avaapxou
'lj o 7rap<5vto , xa\ xeXeovtoc acpopw
690 tojeiv tuv aToO QXaxov , aTOV yi> ytnw
"Aittotov , axt atVv , oux ptpisvov
Ko\ Etoxpxou xiivEiw , <>tXoTT(i!av
EV1)V TOdOTOV V|6(dC j7ttO[iVl]V.
' touveI ; xa ti xay> , tcXIjv oaov
695 'Ev To tpuxTO' ijiav vSpelot xoxot"
To Y^p eXouaiv ox pw owrripay.
'EvteOOev XB irpb itXrjv t]v Iv8sov
'Eji(v (, xa! <je Civetuj 9<56o,
To'jtwv xoovT te xa\ p.cxv)ievov
"00 Ooi ffot TS xiv8votc ^^
XpiiTo - xa\ vov [Auerfjpcov,

Quse quilera mihi videntur natura? Icgcs superare,

675 Fervore usque ad inusilalas vias lexeme.
Sed quidnaiu li;ce ? Tu Lei admiraris puedas ,
Libenter pro Alhenis mactalas ,
Et Hencii voluntaran) devolionem
Pro Thebis mortui , ut urbein servaret ,
680 Et sapientis Cleombroti prseclarum
Ex alto saltum, ut corpore abscederet,
Postea quam Piatonis de anima libro
Perculsus , amore dissolntionis correptus est.
Narras Epicteti fraclum crus , antequam
685 Vox ulla, doloris vi cogenle, erumperel.
Erat enim hujus hominis , ut discimus ,
Servum corpus , mores autrui ingenui.
Contusas etiam n mortario Anaxarchi manus,
Quasi ille non adesset ; imo cum juberet vehementer
690 Contund saecum suum : se enim inanere
Intactum, ut qui octilis, quis sil, non cernatur.
Sou al is etiam cicutam , ejtisque miram
I ropinationem , lain libenter a se haustam.
Ha-e tu laudas? ac ipse etiam laudo ; sed lamen
695 ln malis inevitabilibus Tortes fuere ;
eque enim salutem volentibus relictam video.
450451 Hinc te transfer ad certamen divinum
Allilelariim ineoriim, el contremisoe,
Haec audiens el in memoriain revocans,
700 Quot el quanlis pcriculis obeundis auxeriinus
Christi venerabile ac novum inysleriuiii,

674 Aoxovci. Coisl. Soxe xa. Vat. u.o\ Soxe.
675 '. Ad inauditas usqut yitce taitones,
ahumas. 3Tpa|i[*vwv. Hesych... Suid.
677 npocparelca. Ha Coisl, et Val. Leos, Or-
phei filins, ut Allicam universam gravissima faine
levara, 1res filias virgine* maclandas iradidil,
tjiniil hoc uiiuiu depellendo morbo reniedium ora-
culo oslensum esset. In cujus benefirii meinoriam
iiioiiiiiiieiiiiiin ab Allieiiiensibus ereclum esi, quod
Lcclioriiim appellarunt. Edil, ...;.
678 MerotTdtc. Vid. lorn. I, pa g. 109.
687 ovJor. Non Enictcli ipsius, ut in-
terpretalurBillius, haie sunl verba, sed de lio dicta.
092 (1. Philoiesia esl, ait Billius, arnica
quidam ad bibeiiduin invitatio. Novam aulem So-
Cialis philotfisiani vocal, eo quod Socrates ciculae
poculuin bibiturus dixisse feralur : Propmo pul-
cliro Criti, qui quidem in eum fuerat teierrnuus,
ut sc.ribil Tulliiis.
G93 Tocovzor. lia Coisl. Edit, togoutojv.

MTRICA VERSIO.
Natura leges habeal adversas licet ,
Zelo fereiile prorsus iosuelam ad vilain.
Quidnam h;ec ? Lei tu filias laude eveliis ,
Subiere quae pro gente Cecropia ;
Seque afferentem non pigro moili pede ,
Thebis salutem quo darel, Menccceum :
Cleoinhroluinque, sponte qui, dum corpore
Exire gestis , se ddit prseceps neci ,
Poslquam Plaionis quopiam inductus libro ,
Amore mortis capitis esl magno illico.
Crus fraclum Epicielo insuper narras prius ,
Quam vi doloris ederet verbum indecens.
Namque asserebat ille , sic accepimus ,
Servum esse corpus, liberam al mcnicni suam.
Tusas recenses tu quoque Anaxarchi manus ,
Ul si abfuissel , namque ulrem suuni acnier
Tundi iubebat : quippe se illaesum interim
Mauere : cnim , quis sil, oculis conspici.
Laudas cicutam Socralis, philotesiam
Iiisolilam , ab lio pectore exhauslam impigro?
ista laudas ? laudo el ego ; verum in mal.
Qua? non dabalur Tugere, constantes eranl;
Nam spes salulis nulla eral , vellent licet.
llinc ad palaesiram transeas sacram vehm
Pugilum meorun : leque corripiat tremor,
audienlem , el menle volvcnlem , quibu
Quantisque forles auximus periculis
Christi verendum ac novum niysleriuin :
 751 S. GKEGORII THEOL. CYRMINUM LIBEK 1. TIIEOLOGlCA.
Ol xaXstafl' xetOsv T^tojivot. A ', ', .| ;'.;,
IIo/oV; yip fltav ro/Xxi te Odvou Zni , , xo xeXv XotxaiaTa,
ZiiavTOi ^Opo-J xa>- SuOxTa Xyou, Kpujio, uooc, {690U ,
705 6jxov irvovTa , brtpx t,Ypuu.vou;, Xpvou . itotxtXrjv TpaY)S{av ;
Od ' +((ist ;;: xattpou >";. 720 *0 xat xaxuv /eptarov , eiS p-w -
'AXX' e: Tt xa\ O'jjov eEpjvTj 7:po3,v, 'H p.v y^P xjii] xaxo , Xum .
Et ti; ziz>; \ >v torxavcvr Tb itpoiSoxjv " s( Tt, nsxeiv 1st' ici,
'EvTsOOa kvts ,.)|1 ev<axEcv v6' evo; ntxpo'j /.op'.Ji,
710 Zf.Xip Se itDxvtjQivTE cpitiipcp , ' Xeyetv u-jfa xal /pr(x-u>v
"Exptv Si^ueQ', eixXew; TTi>ivot. 725 'AXXorpubseic , xaX ' v 5tJ/s iiv
Oiel; yip foioc 3tuTT,pav 'AvSpiv, yuvaixuv, ^Xxtov, Tcxvwv, >->,.
[.', i xtvuvoo xaXo;. niaxilv 1 * xji7rci t6v aXxiu-uraTOV.
Tt' , tr, , ^ , Xtibv , f/7;4, Ka\ ' nep ; ) few; nc
715 efjpa ovivra f *> tpuijv Sa^a-ro ; T tjjxi auXXa6f; xa\ vejjuxTO

Qui ab eo nomen, quo appel In , coitseciiil similis.

Nam cum mullos nobis ac sa;pc inviia
Incendissel mineos el persecutores doctrina?,
705 Iran spii antes, bclluas elleratas, '
Ntinqiiaiu cessimus temporuoi moineulis.
Sed si quid negligentia?, pax liabuil,
Aut si quis aliunde linidus foil,
Hic omnps oblirmaii suiiius l>eo,
710 Sludinqiie ardenti consolidai, impelum
lloslium excepinus, pra:cjare vidi.
eque eniui quisquam lain lbeos salulcui
Accipil, quam nos praelara peri lila.
Quis ignein, gladius, barallira, famein, reslcui,
715 Belluas muleles, ul delicias suscepil?
Quis lormenla, luxaliones meuibroruin, oculoruin exsiiiiclioiics.
Ollas Ici -veilles, dilaceralioiies, meinbrorum diseerplones,
Frigora, foveas, leneliras el pra'cpilia,
Lnngique lemporis variam Iragcediain?
720 Quod quiileii) maloruui maximum est, scicntibtis loqiior ;
Nain niali siiiiiina vis, soluiio esl liinoris.
Semper auieui aliqud cxspeclare, semper esl pali,
Ac mullas pro una muleles niories obirc.
Millo cxsilia el bonorum
725 Publicaiiones ; alque lixe in oculis
Yirorum, eonjiigum, a'qualium, flliorum, aiiiicoruin,
Pali, quod quidein vel loitissiiniim incurvai.
Alque lia-e, qua de causa? Pro una forsilan sylh.ba ;
Sed quid dico syllabain? cum vel nulus

70G Kaipov . Volunlati, nuibus eorum qui meliorem esse mortem quamlibet arerbam, qti.1.11
rernm poliebnntur, turannis. diuturnas ealaniilales.
710 nvxruOrre kuxpty. lia Cois). Edil, mCll- 728 ' zcv. Sx Val. Edil, vr.p .. Alque
dose ItUpGjOVTEC v TtpCiJ. licrc qitidem pro una stjltaba.
717 Zaei. Liquidum plumbum. 720 *j)/(t. Coisl. el Val. Itov. Ibid. xal re-
720 Eloai. lia liabei Coislianuscudcx. Edit, a li fiazo. Into propter nutiim, per abnegalionem maie
tem niendose el Sset. taluli coiisulentem.
721 'Axjii( zov xaxcv. Mcrilo Grcgorius censet

METRICA VERSIO.

Noinen eiiain unde irahere nobis conligit.
Perisepc nam cun livor in nos plormos
llosles furentes, persequenles el idcm,
Trucibusque similes belluis commoveril,
Non turbulenlo lempori unquam cessimus.
Quin pax liabebal languidi si quidpiam ,
Aut si quis alias moribus pravis erat ,
llic cuncli ad peclus obfirniavimus ,
Alque solidan (buinico zelo , bosliuin
Tiimus furorem , splendide et viclhsiii^VS.
Nemo salulem nam capit lubenlitts ,
Pericula quam nos , vera laus quibus comes,
Quis ignem el cuses, barallira quis, crucem , ,
Sx-vasque, luxus instar, excepit feras,
Tormciiia , el artus sedibus vulsos suis ,
Oculosque rapios, membra Unala undique,
Frigoraque, leueliras, corpora in pracceps dala,
Longique variant, quo nihil, guars loquor,
Est gl avos animo, lemporis Iragdiam ?
Ardor doloris nam nieinm mox eximil
Timcre vero semper, esl semper pali,
Mortcsque ferre'pluriinas loco unius.
Exsilia millo dicere, ablatas opes,
Alque haic virorum, conjugum, sodalium,
Charxque sa-pe prolis iu eonspeeiibus :
Qua: corda flcclunt siepe, vel forlissiina.
Alque isla curnain? Syllabac causa uuiex.
Quid dico causa syllable ? nulus levis,

7J SECTIO . MORALIA. 711

730 "\A, xax eibovTis 5 ^;.
6eo T*P *(rTlv ^v PaXE' T0 Xtfisvov "
"Ov irpoSomv , iXXov ox tciv XaCsv.
TC & 1'' P01 tcXeivwv ; apov xuxXw
Ttv (tyiv, SBpet Trjv 6Xtv oixou^vijv
735 "0<tt,v 7.J.-Z/Z vv X^o; uwrfjpioi,
ijaoti itOec [xe{uy(ivo(,
Miiv evip te xa\ Ttppw vu.wv
TaTT]V xaTaTtpirtouetv warcep sTpEc
Sgs&Sv Tt diiv al9potf aya-txai'.v,
740 T0/top<5oi Gpovoi te xa\ StSyuaatv,
'AOpojjjuxav xcri 6pxotc iravesrlot;,
"Vjivioiai TUv irvuiv c~aE!at; ,
A Ot ToG ccaYvTO{ ; vunjtfjpoi.
TosoCtov 6' istlv ttj ^? oea;,
745 'O xal xoviv {Iper/elav , fj Tt Xe^ovov
'UaTtiv rcaXataiv , i Tptj(jv (ixpov |ipo;,
"II xa\ iaxi.Vj.a-", ^ ti xal favTiuji-iv
2tju.eov, pxev Etc Ttjjefjv .
xAjiiv ivvwv , lariv Siv aXsO^avov,
750 Totoi fiofletiiav v8' Xou jipxupoc,
'laxv ' f<nv Xa6oaav, 0[^!
Ejstv fp xort u,EAvja9ai u.<5vov.
S' e Xyo;iH xcrt vhv xa\ 6aiu,vwv
KBapatv v8cv utiistov, &XP[ oi)u,Twv ,
755 "A o(i)A<Tiv ' TuW)i} t^uiov,

730 Unieus matant ncganti salinem conciliel.

Quod enim agilur, ul verbo dicain, Deus esl,
Quern qui prodiderunt, alium consequi non possunl.
Quid pluribus verbis opus est? tolle undiqiie
Oculos, intuere orbein Universum ,
735 452-453 Quem nunc occupt salularis doctrina,
Postquaiii euui colligavit Deo et passioni,
Quae mislio nova est, et a Dei legibus abhorrais;
Hunc orbein illustrant, velut astra,
Pene Universum splendidis fiilgoribus,
740 Excelsisque tbronis, et doctrina; insiiluliouibus,
Clibusque et freqiicniissimis concursibus,
Ac hyninoriim cantibus, qui laboribus digni sunt,
lllius qui occisus est iiiclyii martyres.
Tanta aulem est suscepli certaminis veueralio,
745 Ut miliums pulvis, ant reliquia;
Veterum ossiuni, aul exigua capiiloruin partcula,
Aul panni, aut sanguinis aliquid aspersione
Signalum, sufficient nonnunquam ad lolius culiuni.
Scio numen sine reliquiis inditum esse
750 Nonnullis locis, lolius mariyris loco,
Yiinque namdeni habuissc, miraculum l
Saluti eniin est, opiuor, vel lautuin reminisci.
Quid si dixerim a morbis et dxmonibus
Expurgalionem incredibilem inde profeclam, cujus vis ad usque sepiliera,
75d Quae aliquando venerandis dignata sunt corporibus,

731 Bei yp azir, Deus est eniin, ut paucis
icam, id quod nobis proposilum est.
736 Aqaa.Vincient Deo et passioni Christo scili
cet, qui Deus est et idem homo, per cujus divinitatem
cl passionem solus nobis cllala est. Hune esse Gre
gory sensiim probat quod seqtiilur : qu mislio
nova, etc. Leuv. Deo et morbo ; hoc est, inquit in
nota, ukxi/o divino el humana; inrmitali. Nam ro luir
ileum, iuqiiii, in iulirmilale perficilur. Ex scbolio
. 749 &, teztv Sir 1$. lia
739 AWptoi ttb-fctaair. lia Cois!. Edil. o-
Opioi; te {iiaaiv. Quod sin exponit Conibcf.
hjusmodt sacrariis qu serenum referunl avium...
Locis est altaris, inquit, et Sancta sanctorum, bt
res sucra peragitur; quasi thereis. Addil Combi:!.
jungendum itytopaot cum t^uanv qua; sic alle la-
sligiata Cbrisliani reruiu pulientes, lanli sacnlicii
religione ambitise exstruxerunt.
741 AjKJjwi xursatloiq. Ad quos tot;e familia;,
genus oinne el setas coiiflucbanl.
744 '^. lia Coisl. el Vat. Edil. Xq-
eiix. llinc Uillius male : Veneralioni lamque
magnat est ventas, quod correcluin llalieis disliuxi-
luus. Caillau.
Coisl. Leuv. ila legisse videlur. Edil. xXtjiiv, stiv
ytov Xetj/avov.
751 ,Iax^r r' rjr. Ila Coisl. Edil, tjjv ioj(

METRICA VERSIO.

DciHii abneganlis, consulat vilae ul male.
De quo agilur etenim, mulla ne dicain, esl Pens :
Quem cum negaro, consequi haud licel atlcruin.
Quid plura ? visus lolle per gy ruin mos,
Oibemque loluui cerne, quantum nunc lenel
lile oceupatum senno, quo venit salus,
Nos per Heuiiiqiic, perqu crueiaiiiin ligaos,
Mistura mira, legibus procul el Dei.
Hunc pene loluui clara per sacraria,
Tliionos el aos, perqu doctrinan; piam,
Clusque, snela; plebis cl cursus leves,
Dignasquc laudes maximis laboribus,
Vulgo?; complonl. siderum in uiorcm. illius,
]{ Maclatus est qui, martyres clarissiini.
Quin l'ulgct alini lana laus certaminis,
Exiguus eiain pulvis ul, vel ossium
Partcula velerum quaepiam, aul paulino comas
Yestesve, sparsi aut sanguinis quaedain nolx,
Cullum parem liabeant, atque corpus inlegrjin
Locsque numen marly ris solum inditum
Novi quibusdam, marlyris loco integri,
Habuisse prorsu^ vim parem (o miraculunr^i
Meminisse nain vel marlyrura solum, ul reor,
Allert salulem. Quid (ebres ac damiones
Mn uni bine fgalos in inoduin recenscam?
Quin ci sepiliera, sacra, ubi olim corpora
735 S. GRECORIl T1IEOL. CARMiNini i.m;:n i. theolocica. 73
'AvttTatoiJVTOJV irvrj^wv e-i8pojtaTc; A AsOpo ax-si u,ot xai t ttc alvoux'vi;
Totata XTjTUv t>v jjuv QaO;a.a-a. 'Iljitv iXinra SJitcpoevTi. *Exei S .
llicrav 8 ( eu xa\ xviv tjv AsXtpixijv Eiaiv iisv , i\ xal :' "EXXijsv tive
AO^ei , Nsfiav te xal iriruv tv 'Ia6p.av 775 ) pa<rral xal nXau xa\ vuv i.
760 i' tbv ST]6ot 8u<m>XE la^ov xXo, O yap ^ ye to GpuXXouuivot
"AOXiuv ti6evtec iixp xa\ juxpiv yipot, Mlvo yip o5c\ opovEv xat tov avou.
^ , tz&'m\ te xai , x\ , EsvoxpaTT)v Xyouatv , rfpvjj tiv>
"A |XTE Vtxv , ifjTE VlxjOai ^' irpojpiEt'aTj Ix Ttvtv irEtpitiivwv,
O y*P 6{ * aOXov , t ], 780 (Kai yp xaOeScjv vuxto;) , fjvix' ,.
765 ' Totj itiotj vijxot te xa\ .[, Ot' itto0ti evw tj ,
Tu)Etv te W|i) Tij 4vo) xa\ 5Ti;xtov. 05' |avuTTi , i) 9UY'V ty)cew '
'Eral 8e tJjv vpsav v totpi{ 8 , "Atict yip ebat ETEpa EEvoxpaTOu-
("Hv xa\ juxaOai Tai? xa' fpiipav iriXai Otci) 81 axvTTc xai ?jv,
%{ tov SttbxTTjv 3i8ou{ xat XOpwv, 785 "jt' xcpuYOiav :jxvi>j ov i T *.
770 KXxxovTa 8eivu { irXavoi aile*,, NExpi 7tapEuva<iavTE ^^ ; >
Kpd-!5Tv im xa\ Xav o-ii>T<piov) , "Eirfxovpo twty pl'v fiy()vETo

Obsistenlja dxmonum incursibus?

Talia sunt inconnu alhlelarum iniraculn,
Tii vero Pisam mihi et piilverem Dclphicuiu
Jactas, el Nemaeain, el pinum Islhmian,
760 Per qua! misera Juventus gloriam acquirebal,
Vilium certaminum vilia referons premia,
Pugilalionis Incise, cursus, saltuiim,
In qiiibtis nec vincere magnum est, nec vinci.
Non cniui praemii loco propositus est Deus, ?iil salns,
765 Ut in meis legibus el praeliis,
gloria; coelestis el coronarum adeplio.
Sed quia forlitudinem in bis speciasti
(Quam qiiidem imitari in quotidianis pncliis
Contra persecuiorem internum el occulliini,
770 Qui nos misre decipit fallacibus sensibus,
Optimum est et admodum salutare),
Nunc ea mihi considera, quae speciant ad laudaiam
454'455 Nobis maxime casliialem. Sic aiilcni sc liabctit.
Fiieriiiii (|uidem el apud Grecos nonnulli
775 Hujus viriutis olim, et nunc eliam amalores.
Non cniii( his, qua; diclilanlur, lidein dclrahaiii ;
Ncc, si casti sint, etiam extrae!, invidebinius.
Xenocratem ferunl, cum merelrix qua;dam
Ei noelu dormienli immissa esset,
780 Quorumdam lenlamenlo, ubi id persensil,
eque lerrilum fuisse norilate injuria',
Nec surrexitse, aut fu ge re dignalum fuisse:
Dirumque enim esseindignuin Xenocrale:
Sic aiitein inviclusel nviilnerabilis luit,
785 Ut illa fugiens festive clamaret :
1 Curmortuo me copulantes decepistisT 1
Epicurus voluplalem quideiu conleiidcbat

758 Tlicrar di. Vide torn. I, pag. 450.
767 61. Coisl. avSpav. Coisl. el
Val. Eyvw pro fs.
MTRICA VERSIO.
Jacuere, pravos Spiritus pellunt procul.
IIxc mira pgiles in dies patrant mei.
Tu vero Pisam, Delpbicum tu pulvcrem,
Nemeamque jacta, et Isthmiam pinum insnper.
Per qua; Juventus misera quondam damit,
Statiieiis palaeslris prxmium exiguis leve,
Pugnxque, lucia;, cursibusque, et sallibus :
Magnum in quibus nec vincere est, nec ceder.
Nam nec salus hic prsemlum, est Deus,
lit est palseslris in meis, superum est quibus
Decus, et coronas colligunt sancli viri.
Speclalum in hisce robur est poslquam tibi
(Quod et mulari commodum affert maximum,
Pugnis in illis, quas dies per singulos
luimicus, iiaa cordis exagilans, movet,
Subripera sensus per vagos menlcni sluuVns),
770 . Melius TiXvai vel TcXavr,f,
780 Kalyp. Coisl. sup. lin. ?v.
786 napevracrarre. Coisl. uapEuvfjsavre.
Jam casutatem, laiidibus qua: amplissimis
Praesertim apud nos floret, aliente inspice.
Hanc cxpctenles quidam eliam apud clhuicos
Olim fiicrunl, nec modo desunt adhuc :
Nec enim assercnli delrabam fama; deni.
Namqiie esse castos exleros quoque nit vetat.
Quondam sopor dedilo Xcnocrali,
Subito a quihusdain est, hune virum (cntanlibns.
Allium merelrix : quod slaiim ut sensit, eque
Adeo insolenii motus est injuria
Nec exsiluit illico, ar. cepil fugam,
Neutrum decere judicans Xenocratem :
Immoius al tain, vulnere cl liber sletit,
l4 illa fugiens dicerel : Cur frus mihi
Est facia, dum nie copulastis raortuoT
Epicurus auluin ur.ciniuiu scrumnx mihi
737
Evai tov OXov t>v 1(\ Ttovoufilviov,
E 1^v itivTa ' avOpw^ajv .
700 '; v 5s xi] 8$iev jSovi tivt
TaTt^v natvsTv, xoephu; Tiopovio
"EJti , 5ot0wv x SY|*aTt.
O' IloXsjitov [iot ye ui-piO^us-rai
\ yip " Oajia wv Syav XaXoujxsvwv.
795 Tllv (iv 7rpd9v ouTOj ox v ,
Ka\ Xtav iaj(pb fiSovitiv irripiTtj
'Eitel 5' Ipwzi xaXoO xaTEtr/Ori,
x6ouXov pwv, ox Iftiib'1 Eitv Tfva,
EFt' ov socv f.v', e' eautrv , aflpotoj
800 Tosorov 0981) tjv TaOtov avTEpo,
"OuO' v ti Ot twv exsvou 9a'ji-tijv.
"Etapav sidixaXe'. -i xpa-i)? voc
SECTIO II. MOIULIA.' 753
'H 5' to; wjXivo fjOe , aol , -XtoEov,
Tij? S' jv itpoxurttov Ilo|jta)v v Eixvt,
805 Touttjv , xa\ ^ip v aeastjiia.
'AirijXOsv sGi xal 0a TjtrtjjivT ,
'; wvt* iitaiar/uvO(a civ ypaxjtivov.
Ka\ toto ; ola tuv XaXo'jiviov
t'iov vinvEt , , ptX' <J6 t
810 Torov }.yti> Acjva , ou . Xoyoj) ,
Kai toux' expT<5AT] tuv tic ixv
Tovo", to? e'Ss yuvatxa Ttv atoO , ;-
< T toto; o yip ; [lot ttjv viov. i
Kai ttjv o-jv TtavTujv ^ivtov,
815 E7v, )}*' cjx5[xjv, o so voo. i
Toootov avSpwv xal tXiov -
'O yap X^oc, ^ 3*vo .

Pnemiiim esse laboriim meorum :

Aique hue tendere quidquid hominihus inest boni.
790 Sed nc viderelur volupl iiis quodam ainore,
Yoluplalem laudare, honeste et caste
Vivebat, doctrinan! ninribus comniendans.
eque cliam a ine Polemo prsetermitletur :
Res enim mira est, et pUiriiiniin decantata.
795 Ac priiis He qu'idem paruiu pudicus eral,
Turpisque valde vuluptaluin servus;
Sed poslquam boni amore corrcplus est,
aclusconsiliarium, quemnam illum dicere nequeo,
Ulrum sapientem allqueni, an seipsum , subito
800 lia libidinum siiarum victor apparuit,
Ut ex his quae in eo mira sunt uuiiin aliquod narrare liheal.
Merelricem accersivit UTenis inlemperans :
Illa autein, ubi ad atrium, ut narrant, prope accessit,
Prominentem Polemoiiis iinagincm,
805 Quae vencrabilis erat, conspicata,
Sialim ipso visu suprala, abiil,
131 vivum reverila eiun, qui piclus erat.
Hoc eliain scio mulloruin ore celebran :
Spirabat Dion halilu non valde suavi
810 (Dionein ilium dieu, de quo maltas est sermo) ,
Atque hoc illi exprobravit quidam ex civibus :
Is atiicm, ut vidi uxorem, dixit ei :
456*457 Quidnamboc? non enim mihi Vitium indicasti. >
At illa cum jurejurando : < Omnibus id, inquit,
815 Viris inesse Vitium putabam, non tibi soli. >
Adeo se a viris el ab amicis reuioveral ;
Sunt enim luce verba indicium casta; inuolis.

788 orovjtrtor. Vat. 7M>vT(iaTtov. 80i . Coisl. el Val. . Dt

I'M "Er\. lia Coisl. et Vat. Menti ose edit. . quo prospectaba! pklura expreuus 'demon; quam
794 An ti-i'iirt.jr. Vat. OpuXXouj^vb>v. conspicata, erat namque vencrabilis.
796 Aal Atar alcxp. lia Coisl. Edil. xa\ aw- 807 Zuvz'. Mendosa edit. ".
. " 812 Eide, lia Coisl. Edit. E8etv.

METRICA VERSIO.

Statiiebat omnis gaudium : bneque tendere
Aiebat, Iromines quidquid efllciunt boni.
Ac ne piilarel quispiain hunc ob gaudia
Id facer, honesta vita erat. Sic dogniati
Opem Terebat castitas morum improbo.
Polemo nee ipse dignus est sileiilio.
Sermone celebre est omnium namque hoc qiioqnc.
Kral inipiidicus mnribns primo adniodniu,
Libidiniimque ervu's; al poslquam est buni
Amorc caplns (nescio an suo ipsius
Suastt sit usus, an soplii cujuspiam),
Staiim suarum sie faces libidinum
Exsiiiixil onmes, islud ex miraculis
Ut ejns unuin prosequi baud verbis graver.
Scorium vocarat quispiain juvenis salax,
Vi ergo mcrelrix atrUvm tetigit domus,
Polemona pictunt prominentem conspicans
(Ore venerando namque erat, perquam et gravi),
Suprala solo retlnlit visu pedem.
Pictum perinde verta, luce ni prxdiium.
Quin islud etiam pturimnm in lingua est siliriu :
Dion olebat, ut fem ni, baud sua vi ter
(Hunc dico fama nobilem). Huic cum quispiain
Hoc exprobi asset, conjugem ut priinum suaiu
Vidit : 1 Quid ? inquit, cur meum moi buni mihi
Non indicasti ? > Tum, deos testes vocans,
Respond! illa : < Sie olere msenlos
Onines putabam. > Tam procul cunctis viris,
Proculque amicis, ipsa se reuioveral!
Nam castilatem maximam hie scrmo indicat.
 J4
Ti'J S. CUEGORli TIIEOL. CARMINUM I.IBEU 1. TIIEOLOGICA.
Tic 6 J>. eitouvs tuv 'AXeJvSpou t<58e ; Kaxv or,0to xE/.pr|iivo;.
"O t tok&x cb tTf)xvou TVtOV po>TE. EtTt IOC, \ ajijJVtOV ,
820 E X"Pa E^v ' e^to- 8' bot jiaOtbv, Aet yp rcXov Tt to Oeoj; u.tv lyiv.
E! 8i}tv oix 8|' Eivai ^p xaxoi, 85 Tv<ov lEpaxs; ,
veptv xpaT.savo' fjniiov' elvat irapOdvtuv. "HSicrtov vixTap ovoxoGvtc xXTto; ;
Taux' <m tciv iiiiv xsv o8ev Xjaov Ainxvojjiat -(p toi? Alb u.uTtr.pt'o'..
"Oiu; 8' caivw xaX toOev ; Xuxtjv 8v Tiviov, y^wv xXoira te xal Scirtubv 6pt; ;
825 Mopcptjv v AiOteiiv , ^Xt'xt) X?1' eiatpov aisypov xa\ xsxXT)pvot(.
"H xa\ ); v vaya yXux ! 840 nvTa ' a! -pvaixsc tov ,
"O 8' iv 7tovr,po xaxo{ 8i8Yiiai"v, TaOpov, XEpauvov, xxvov, vopa, O^pov,
"E/eiv ti owfppov, ^ ite-j-^tou 90.{. Xpuaov, Spdxovra, ; xaraaa,
Tv YP ' isrb , Tov jtoxtv xaxlcrnov jijaTOpa ;
830 Toxot TtaxEiv 8,8$] xa\ ti>;ov. Tic f)8ovIJv 8aro)ivav {yE-ai 9eov,
Ko\ yp 6euv tiv\ ou 7t6oj, itfotrcatat, 845 Bb>{xo; ' iy^-P-1 *^- vao zaOrjjii;

Quis non illuil, inter alia, Alcxandri laudet ?

Is, cum flux Darii, quem vicci'al ,
820 In ejus maims venissenl, ubi piilcliras esse didicit,
Noluil eas coram se introduci: pravi enira essu hominis
Vinci a puellis, postquani viros supervit.
ad meas res haud prope accedunl :
Sed tarnen laudo. Cur hoc ? quia albam cerner
825 Forman) in .l'.lliiopilnis, quam jucunduin,
Ant dulcem in medio mari scaluriginem !
Sic etiam inter prava vivendi pracepla,
Casli aliqnid habere, res est maxime mirabilis.
Quorum ciiiin dii lihidinnsissimi,
830 His profecio prave allici etiam honeslum est.
Nam qui sic adicilur, deorum aliquem villi sui palronum ooiisliluil ,
Malum ndjulorem mali asciscens.
Quorumnam amores, die mihi, etiam in masclos arseruiii?
Decet enim, ul plusallquid, quam vos, dii habeant.
835 Quorum Phrygii juvenes el conviva?,
Suavlssimuin nectar dissolute fundentes ?
Pudet enim me Jovis mystcriorum.
Quorumnam exstilcre furia connubiiet vinculorum ignominia:?
spectactilum et risus his qui vocaii lueraul.
840 Quomodo Joveiu mulleres in omnia commutant,
Taurum, Culmen, eyenuin, virum, fcram,
, draconcm, anions aeslu ahreplum,
Summum ac reruni pessiinaruni consiliarium?
Quls voluptatum dominam existimal dcam ,
845 Arasquc el lenipla slaluit viiiis?

818 . lia Coisl. Edit. . 839 (1. lia Coisl. Edil, mendoso, xs-
821 El $ ox Sar', srat }vVp xaxov. lia xXrpivTj.
Coisl. el Vul. Deeral hic versus in edil. 841 Kvxror. Sic Vat. Male edil. xxXov. Vide
supra cariii. , vers. 499, et infra lib. , sect, ,
831 T:r', ov ta xdOo. lia Coisl. cl \at. carm. vu, vers. 92.
Edil, -/ Tivij. 8i2 'Exczcsi. lia Vat. et Coisl., maniai, fu
832 KsxP4jtro. lia Val. el Coisl. Edil. xs/ptj- rores. Edit. EXTClJl.
pivol;. 843 '/Vr '. lia Joveiu appellat Uomcrus.

METRICA VERSIO.

Magni quis illud uon Alexandri probet,
Qui rege natas Prsico, quem vicerat.
Tenons, venuslas audiens esse, abnuil
Ipsas videre : lurpe nimiruin ralus
Vinci a puellis, Marie proslralis viris.
Quanquam hxc remota longius sunt a mois,
Tarnen ipse laudo. Cur la ? albain cerner
/Elliiopes nier pliirimum formain juvat,
Dulcisque lyinpha; paululum in medio mari :
Prxcepla sic et improba inter, quidpiain
Habere casli, maxime minim arbilror.
Libidinosa nam quibus sunt uuuiina,
Ab bis libido plurimi fit scilicet.
Nam quisque numen ci minis prxses sui
|i Slaluit, nefandse pravam opem quxrens rei.
Quorumnam amores, die mihi, etiam mascuii T
Vobis dos nain plus habere quid decet.
Quorum Phryges sunt, die item, adolescenluli,
Qui dulce nectar dissolute porriguni?
Myslcrioruni nam Jovis me suppudet.
Quorum jugalis lui la thalaini, el vincula,
Focduin ili'Mti'iim, risus accitisdeis?
In cuneta qui lit leiiiiiia; ul verlant Jovem
(Fit taurus, atirum, lit draco, cygnus, fera,
Vir, fiilmen, et amor quidquid insanos Jubel),
Summum, alquegraviiiin criminum hercleconsciuiuT
Deain esse dominam quis voluptatum pulat ?
Arasquc viiiis maxima et templa exstruil ?
 741 SECTIO 11. POEMATA MORALIA. 7-4

Tivuv il vjxte;', vuxtbj v-.; 4|iat, A E'jvKJtppoudat Tcpoxa, ^opva; w5pov.

Se^ivuc aTtp.tov <iu[i6<iXoii Tiu.wEvai ;
'I8tpaXXo TS xa\ < , -j-Xco; jo ,
fteiv vv [iryvuvTSi v to TXaijfjiaaiv
850 "A xa'i Xrrvxwv e-j-xuX-tesO' yv npirov,
'Epjiapifcoi, nave, aa-/;uv ;-
\ tpaYOTXXs; xi\ xpyw -ov ,
' oT Tffiojv x^pEUTptai xa^ rcapWvoi'
(! -]fp Y".ao'J Tt ^^X^iv, y.x\ () yafjio'j).
855 Hao* ol ;'' ai xaXal ; o xa-
'H aioxp'iK Si Satj/.viv tix Ttvof,
'i jwj (f'-^vOptoitov e3);tu.ov [iveiv.
'EvteCOev So^ev atjxpl tv Tra^prjaav,
8C0 pvr.c ] &', 6pi evvoo.
Tai? utfiv 5' xaipat; tijv 'AcpoSTTjv o aool
MopoOaiv, tb 6eovTO soiap-ati
Ka\ *i6a ta iraiSix v
Tj; roipOvou Ypaiv- IIovTapxti <5?.
865 'EvtsOev w vSpta: xai )(
[Xi, Aau,itpal Ypaai te xai xpOTOi xa\ irjfrpatfaXi,

Quorum illae nodes, node prorsus digna?,

Religiose lurpium rerum signis decrala;?
Ilyphalli, Phalli, elrisus inlerjeclus.
Cum ileum juvenem suis niiscenl figmentis,
850 Quae omnia occiillari deccret :
458 459 Hermaphrodit!, Panes, obscena soliles,
l'n hircines podes liabcnles, el ipsi liirci morions,
Apud quos nupliarum choros diicunt virgines;
(Oportet enim ut connubii quidpiam subeant virgines, quamvis connubium non sit);
855 Apud quos venusta: elocant invenusias,
Afferentes pro doleecorlalionis prelium.
Haec eliam lurpitudo bonos est dxmonum aliais,
Ut ne huiiianitas quidem honesta maneal.
Ilinc lurpiludo naca est libellaient,
8GU Prostibuluin pneinia, scelus lege pcrmissiim.
Suorum eliam scortoruui forma Veuerein callidi pictores
Effingunl, ut hac arle ipsis divinilatem concilient.
Kl Phidias amores suos in annulo
Virgiuis (Minerva') scripsit his verbis : < Pantarches formosus.
865 Hinc ut res praeclarc geslaeel bellica;
Celebranlur picturis, plausibus et bistoriarum nionuinenlis,

846 Nvxre. Ha Coisl. et Val. lnlelligil Thesmo- mes elocabant.

phoria, seu Ctrealia fesia in honorem Cercris. Edil. 858 'Qpr\Be . Ha Coisl. Kdil. ; p.i t. Ibid.
vuxt<5. (Cevnuev. Ha Coisl. Edit. t/toiov.
850 "A xal Xeyerzunr -' fr. lia Coisl. 859 ^>(-1. Ha Coisl. Edil, impfaviac.
et Bi'iiediciini, sed mendose ; legendum enim palet, 860 z-jTi. Coisl. .6, te yaav. Com
vel xa\ Xeyvtuv ' v, vel a fl Xs- bef. Tyi), seu 5TT1i prust bulti. " Y6pt rrcjto,
Y^vrtov ' ?jv. Caillau. Edit. 5v xa\ corintio lege confirmla.
i-pcaXUTrcsaOai. Combef. &v xa. Qu quidem vel 862 Moppcvcnr. Ita Praxiteles, ut ex Possidio
BHililu pudorem inculere debebant. Lcuv. refer Clemens Alexandrinin in Adhorialioiie ad
851 tre. Leuv. legit icavxe;, non recte. gentes, Cnidise Veneris imaginent conslruens, fecit
852 soi. Ha Coisl. Edit. 6eoi. earn forma snnilem Cralinae quam amabat, ni ad
854 El xal //'; yiov. Quamvis non connubii, oraren! miseri amicam l'raxitelis. lia piclorrs olim
nempe, spurcitiarum, non legitimi thalami. ad pulchriiudinem cujusdam meretricis Vencrem
856 . Ha Coisl. Mendose edit. w5po)v. Bil- effingehanl.
lius putal hic a Gregorio designan Assyrios, apud 865 Kal 0sidla. Phidias Atheniensis n annulo
quos olim virgines malura; viro, in publicum pro Jovis Olympii, ul scribit Clemens Alexandrinus
duct, singulis annis venales iis proponcbanliir, (non Minervae), pusionis sui noiuen scripsit
qui uxores duccre vellent ; primo pulcherrimx qua;- 864 . Ha Coisl. Edil, irvr'
que vendebantur, el ea pecunia, quae ex pulchrio- pxiX. Combef. itvt' pxi xaXwj evTsCOsv, quod
ribus venililis collecta ruerai, ali.e connubio loca- sic exponit : hinc (ea arle) praiclare durant omnia.
banliir. Joan. Bohemus, lib. u, Demoribus gentium, 8i5 'Arplai xal <JTpaTt\yiat. Ha Coisl. Edit.
tap. 5. av6pa, arpaTTj-j-ia.
857 ' . Coisl. ^ ff^rtintfi, cl sup. 866 Aujispal. Ha Val. el Coisl. Sic eliam Bil-
lin., ut edit., qu;c lectio si placet, benignilas ea lius in nota scripsit se reposuisse pro Xainpal;,
inielligenda est, qua pecunia slupro quaesita defor quod lamen legitur in edil. Paris.

METRICA YERSIO.

Quorum, oro, noeles, quas nigra' noeles decent,
Kdorum honeste symbolis lurpissimis
Culta; : verelra el rgida, ristis maximus?
(Nuniiiiibus alus nam novum adjungunl deum,
Cujus pudorem numen el solum inculil.)
lleruiaplirodili, Panes, obscenus salus :
Dii pt-dibus birci, moribusque hirci simul.
Connubii apud quos virgines ducunt choros
(Subir thalami quidpiam quoqiie virgines
Debent), venusta; el inveuusias elocant,
Slupri atrerentes pneuiium dolis loco.
O Coliturque daemon fdilate hac quispiani,
Honesta maneal ne quidem ul benignilas.
Hinc lurpitudo repperil licenliam,
Proslibula, pretium; lege perinissum bine scclus.
Scoi tique formant callidus piclor sui -
Dat Veneri, ut arte feminain hac reddal deam.
Sic pusionis Phidias in annulo
Scripsit Minerva: subdolus nomen sui.
Ilinc, bellicorum gesta praeclara ul ducuiu
Pingiinlu-, aiaue liltens prodi soient -
74> S. GREGORII THEOL. CARMINUM LlBSR 1. THEOL03ICA. 74*
"O xotl xot*ov,xXXo. "ABpit jkh tosa? A 'HfAti f^P JflEV 0, "CO (lOl/sOlV XXUV
Tlopvaj vaoi Beo Ttjuopivctf, "AXXidv TtBivtiDV xa\ xoXaJVrtV v6u.i),
Eiypii), '^ , Aeaivav iv ] , ATOV TOTO'J (AEIOV Ear,YO(lVOt,
870 (sjavov Yp v xai touvo,u.' v vao?; piiot), M 5' ex6Xittv ai<JXpS>( te xa\ )1>,
Ttv 'EXXaSo; 8j7votvav, ?j iroX; Xfoj, 885 Et iv tiBevte tXei -ztyi aTav,
'E Txxipwv tpOapeiav aluxPav Aatfia, '{ oveOeiv Tov xXov, itap' ou covoj.
"AXXctc rcoXX, o yp ltti Xoyou. "Opxou 8' iTotfjLTTi-a zf\ <J>u8opx i
Totwv JLV ov, HXtkjte , euj TQv fp xaxov Tt x^PW o Ysv,asTi,
875 \ApYupoYvu>[i>v, -ci u.v xaXov, S/o-j TaV ox uvte, xa\ 8civ <>Efoiv.
'7 8' a p.fj s toue asXTw 890 Otto eiol sKppv artv saXeV
Tot io 8s 7cpoffTpxEtv SiSfyaai, ' ob noX? p.ot xat\ XP x^v tapBevtuv,
te vSpuv xort Yuvatx^v opivwv Z)iv aapxov frXiov fuo(<vo(,
rv X7i iTi xotl 8ft; 8tSaxaXo, 6eo TE TO GUVOVTOC aTtj Xal ftVO'J.
880 Kpitjjou vjiouc YpovTe tbv rj xEV fp'-feu "09sv t y'vst' ; 'E pov TOV 8TEpOV

Sic propalam pusita pulchriliulo. Vide mihi tam mullas

Meretrices aris el ciiltu deorum decralas,
Euphro, Pirynem, Lcsenam in bellum forma,
870 (Venerandum enim erat horum nomen mediis in templis),
El Grxciae dominatrice), de qua (am niullus sermo,
Ex Hyccaris orlam foedam Leidem,
Aliasquc plurimas quas recensere non diguor.
Ex his quidem, vir oplime, tanqiiain egregius
875 Argeuli explorator, si quid boni fuerit, suscipe :
Relega aulem, quae te meliorem non faciunt ;
Et ad la omnia acciirre vivendi prcepta.
Et ad exempta piidicormn virorinn ci niulieinm,
Quorum spes et Dcus sunt maestri,
880 Quique leges meliores scnbunt, quam quae manus sCribit.
Nos enim, cum adulteriuu malum esse
Alii slaluunt, lege puniunl,
Nosmajus quidpiam praecipitnus,
Ne aspicere quidem turpiter et libidinoso,
460-461 885 qualem ducenles fini causam,
Homicidio iracundtam, e.t <na hoiiiicidium
El pi'.ic.cps j rej rami um perjurio.
Nam dum illa, sine quiln* malum aliquod non fiel,
Non permillimus, ipsa crimina effugiinus.
890 Sic mihi rasillas in tuto est.
linde mihi frequens virginum chorus
Qui cafrnis eipertem vilain angelorum imitatnr,
Ac Dei rpsius, qui huic choro solus quidem adest.
Quid! bine lit? ut ad vilam xlernani

867 "AOfei . lu Coisl. Edit. Spot (tot.
869 'Er tfrjp'cp. lia Vat. et Coisl., qui sup.
Mn. Oirjpa. lit/ at^ov Or)pov. Lexiia, mere-
trix Alheniensis, llarmodii arnica (de qua Atlie-
nxus, lib. tin, cap. 24), sub Veneris forma in (em
plis depicla eral. Coinbef. alvoy vel 6pyov Br^pfov.
872 Aatda. erat scortuin e* llyccaris, Si
cilia: oppido, orluui; sic a pud Allien", ejiisd. lib.
cod. cap.
Roburis invicti atque uuimi tit Greecia qumuvis,
Vicia lamen [urina; pafuit tum
Latis.
878 Tijaci. IIa Coisl. Edit, ttcou.
885 l r Tirre. Coisl. et Vat. r<rrjv, qttu-
mus qualia ; qu;e lamen non sic accipienda sunt,
ui paria crimina esse credamus, cseoem et iram,
adiilicrium cl turpem aspeclum, perjuriumel jura-
nienliim, sed aique a Christo prohibeuntur.
886 'Q . Va*, cb xa.
892 ". lia Coisl. Edit, apxtov.

METRICA VERSIO.

Sic prostituta forma. Tot scoria inspicc,
Queis slrucla templa, queis honor divtim datas,
Euphro, Lexnam bellum in forma, Pbrynem
(Eraleniin et ipsi noinini in templis honor),
Alqitc dominantem Grxcix orlain ex llyccaris
Taulusque de qua sermo, l'aedam Laidem :
Aliasque multas, eloqiii quas me piget.
Horum ergo, quisqus es bonus mensarius,
Si quid probandiim est, accine; at per qua; oquis
l'robilaiis aliquid conseqni, cuneta improba.
Divina: al omite sequere doctrina; genus,
Imilans pudicos, el viros, ct feminas,
Magistra queis spes, cl l'eus : qui Scilicet
Meliora scribunt seila, quam scribat manus.
Nos namque, reliqui sola cum mala censcant
Siupra esse, puis istud et plectant scelus,
Progredimur ultra, legibusque edicimus.
Ne speelet octilo feminam quisquam improbo;
Casamque fini jungimus, cxdi velut
lram, ira siquidem esedis est (andern parens,
Orcuin et frcqucnlem neciiiniis perjurio.
Etenin hxc velantes, Sinequibus nihil malt
Exoritur, ipsa crimina in fugam damns.
Sic tula nobis castitas. Hie virginum
Habemus agmen maximum, quod se leniuliiiii
Vila: angelorum. regis ct suinihi exhibet,
Qui degit una hoc cum choro, el solus quidem.
Quid lune lit ? ovum confluant ad alicruiii
 745
895 "/ tjvpiv, ttooev .ztiyzaiiv
As3u.(v XnOavra xal v,uwv ya(irj).tbjv.
'E ou p.s Xpiari;, itapOsvoj ]; ^;
iavslj, vjjux; xatvoat toist rcapavov.
' yp jXOov ei pbv xa\ ;,
900 'Psei (5suoT \ .Oop ?'p
Tvuva; tass'tc, ij aato ri xpetsiova
'Ex Ttv piifivtv ts xoi TtXavwfivojv
Xapojv ravaytov 7;po; Osov tv sixva,
"E).-j')ip(;j xe xai suv6-(;j pi>,
90S Mtj-v XsXoi7tjc TJ euc fyvo; Sop,
'Asxv tiv' &XXov iv Jt) cvwjivov.
"OXo 9' SXp.T Tip XIVQU.EVOC,
IloXXdiv ' /.Xtuv yvijaituv 3uvE,u.TO5pojv
SECTIO II . ATA I0RALIA. 44
O? ; xvTjv XsnovTs; -fjv ehCou,sv
9I0 ZuifjV, vjxav o x<5,ua o" osta
EtTj, ' o ta -, uv )(ou3t 6
-, ayvitav xal rapxfocv.
NatpatoJV Ttv v<v ^,
, \ - to SvSov xaXo;,
9IS "A 7rap6vot tjauiiji (AXP' ajjiaTo;.
T o Xsyoiu.' v 6xXav ; i) tjv, i) ttv,
"Ouai xiXXo; sp<r|43p.Evuv
TTjpev OXo-jda, xivuvoi; TCpoa5paxov ;
5' ojv ae\ Tintv te yvwpt^wraTov,
920 'Opa; ypitvou; itap6vtov C/aXp-tpSia;
'AvSpwv, yuvatxiv, <(<; XeXrirfJivtov*
Ouv 0' S(Ki)v te, xai faov 0oup.vtov!

895 Confluant omnia, nique liinc migrarc r.upiant,

Vinculis soluta, el legibus nuplialibus :
Ex quo scilicet me Chrisms, vrginis matris proles
Appareils, virginemnovis legibus efficit.
Nam cum vinclus in liane vilain veiierim,
900 Alqueex fluxione qua; lluxa sunt, ex corruptione quae sunt corrui>lionis
Noscere coaclus sum, ut discam meliora
Ex aspectabilibus ac vagis- et incerlis,
Gaudens reduce ad Dcum imaginent,
Liberaque el vinclis soluta vila,
905 Nullum relinquens pellis mcae vesligiunr,
Velul alium quemdam ulrem in vita inllaliini,
Tolus cum tolo Deo communico,
Cum pluribus aliis vitae germanis soeiis,
Qui ad earn solam respicientes quam speramus
910 Vilain, non comas aul opes liicarunl
Deo, a quo omnia, sed quod habent
Hraccipuum, castiiatem el sine carne viiam.
Hi Nazaraeorum reccniium sunt ccclus,
Abundantes el coruscantes inicrnis bonis,
915 Quae virgines usque ad saiiguinem in prelio habent.
Quid tibi Theclam cnarrcin ? aul illam, ant alias,
Quaecunque Deo pulchriludinem obsignatain
Servare cupieutes, eliain pcricula libenler susceperunl?
Sed, quod semper ac omnibus noiissiiuiiiii est,
920 Cerns insomnes virginum psalmodias
Viroriim mulierum naturae obliloruin;
Quoi el qualium ! quam ad divinitalem accedcfiiium !

900 Ta fievci. lia Coisl. Edit, ' psyexe.
Leuv. De luxione /luxa, de into ta obnoxia inter-
iui cogno&cere cogor, ut, etc.
904 'EMvfHfi. Per liberam vbiclhque suintant
vilain.
907 "OXo 0\ Coisl. SXw; 0'. Vat. pro 5X(> quod
sequitur, of(>. xtvojiEvoc. Forle melius icoivo-
evo, quod metro non obstat, licel hoc dicant
Benedictini. .
910 . Ha legenduui , versu postulante;
alliiilii cniin ad Nazaraeos Veteris Teslamcnti, qui
coinam suani Deo censccrabant.
916 H r)-. lia Coisl., oui illam, aut alias. Edit,
f) tiv'.
918 . Coisl. el Vat. .' ' eux-
Xto; xa\ xiv5vou.
920 . lia Coisl. et Val. Edil,
Oeov.
922 "Ocor. Coisl. 5eu>v Oeoujvwv, quotquot ad
divinitatem accedunt.

METRICA VERSIO.

Ut cuneta prorsus, hineque migrare expetant,
Thalami soluta legibus el vinculis.
Ex quo prenle Christus oitus Virgtnc,
Me per rcenles virgincm leges fcil.
Kam qiiaiido in aevum prodii, et vinctus quidem,
Per fluxa, fluxa, perqu labeni noscere
Coaclus haec quae subjacent labi, et neci,
Meliora diseam ut per vaga, et quae cernimus,
Attoll mente U-ius effigicm ad Deum,
Per injugatuin, liberum el viiae genus :
Nullam relinquens pellis liic nolam mea;,
Inflalum ul utrem quempiam in vila, a Dco
Sed incitalus unico, cum plurimis
Aliis comilibus opliinis sanclae via? ;
Patrol. Gr. XXXVII.
Viiam unientes jugiter qui clitcm
Christo dicarunl, non coinam, aul opes suas,
Sed castiiatem corporis, cui nil habent
Quod comparan possit in bonis suis.
Hos Nazaneos dico, qui novo agmine
Oiniies abundant condilis inlus bonis,
Quae sanclae honorant virgines usque ad .
Quid Theclam, el (nines escleras narren) tibi,
Quae dum Tonanii condiiam formam student
Servare, vitae maxima in discrimina
Venere? Sed, quod omnibus notissimura,
Noctu ue cerns ut canal laudes Deo,
Naturae ulerque sexus oblilus suae ?
Quoi, quamque san; ti ? cerns angelicuni chorum,
2V
747 S. GREGORH THEOL. CARM !NUM LBER I. THEOLOGK.A. '43
Ep.(pa>vov, avTpiovov 4fYXtov rtaiv A "Oaov itp Ti, xSv ti otT^ai Xfav.
Aicrrjv, Svoj te xa\ xxw ^^, ! Y*p. <>? X^i, <11
935 estai ivi8bv a^a; xa\ ttasu> ; 'Ae Tt Ttbv (x)v xal pti>[xv<ov
Oit jxv ouv yveia <rot , " euYY^tojxoi ,
A^Y'-"? toeoxoi xa\ ttoic, upo? o& (Xituv, 940 '; xa\ xpaTjjai xa\ tout' xeiv
"Ayvi ckxiitov, d> 6eo S^fl vpouj " Xa6eTv aitsuov, o xijivtuv Iri.
<l>pov:f<iE(>>c 8 uavxa [ev \6yov. Ssbv je}) 56stv *v sr' ,
950 T Yip tppovfjaeto 8fya tuv atvoufiividv; ,8' oItxv Tiv' El8vat 7tpi>TT)v Xtov,
npwrov 8 xa\ xIyttov, E6vat 8eov, 'Ej ij rcvTa xa\ 7tpor(X0e xa\ uivsi ,
"EpYp XY4> e lfvillwt Tixt)(ievov 9-45 T^Et t' ecppoTtp xal Xy<i> TT|pouu,Eva.
'O 6" jTlvorEe' E8vai, XaKrj tppEvwv,
? voti jiv ti jv, e xa\ jiETpw Xljv eI ' Tt iXou axiav
935 'Vt' oOSevoj 6 ', o8' xoEtat, BXTtwv, vojitoi TtpoaeXitsiv tv f|Xiov

462*463 Cpncinentem et angelis rcspondcntem clioriini

Uuplicein, in celo et in terra ordinaturo,
0-i.j Divina- laudalorcm majestalis et natural?
Sic igitur tibi casiitas colenda
lias ob rationes, et exempta, quae quidem considerans,
Expurga te ipsum, ut Dei leges accipias.
Ad prudenliam aulem atlinent quaecunqtie sunt rationis.
930 Quid eniin sine prudentia laudabile?
Ac illud quidem primum et maximum est, Detim noscere,
Opere ac sermone ilium sincere colendo :
Usee enim omnia Tons et salus omnibus sunt.
De Deo quidem cogitant nonnulli, elsi mediocriier :
938 De illo aulem, quantus est, nemo diceudo explicat,
Aut audit, etiamsi in hoc mullum quis sibi lribu.it.
Consideration! enim intercidit, velut nebula,
Semper aliquid meorum eteorum qua; videntur;
Quod quidem superans conjungar cum Deo,
940 lit teneam ac certus sim me habere
Quod apprehendere conabar, nihil ainplius laborans.
Deum non colre res est misrrima,
Nee nosse primam aliquant omnium causam,
Ex quo omnia prodiere el permanent,
945 Online non enarrabili el ratione consrvala.
Quod aulem sit (Deus) scire sibi videri, vulnus est mentis,
Nisi quis forte solis umbram in aquis
Intuens, solem inlueri sibi videalur,

1)23 Evupurcr. Concinentem el respondentem an-
gtlicum chorum, aut simul, aut altrais vicibus ca-
ncntem angclicum chorum.
926 Mir our. Coisl. /<*ij.
928 "AyriCscavTOr. Alludil ad Israelitas quibus,
anlequain legem accipcrent, divinilus mandatum
est, ut sese bidun sam lific arent, ac vestinientorum
suorum labes abstergerent,ulliabetur Exodi xis.Bill.
929 Ta Tov .It'.yi.v. Quacunque sunt raiivins. Bil-
lius, qua; cuneta diximut, nempe rirlulum exempta,
qu in medium allulimus. Combef. I'rudentiw unit,
prudentia nituntur, queunque doctrines Christianas
(ex Evangelii norma) sunt. Id enim Xyo(, sic ab
solute.
935 'V overd. Alludil ad Merrrum Trisme-
gistum, qui Deum quidem cogitari quoquo modo
posse ait , at oralione explican nullo modo posee.
Bill. In cadem est sentcnlia Plato.
957 {111. lia Coisl. et Vat. Edit, nap-
cterpiyet.
939 " . lia Cois!. Edit. 5 . Bil-
lius (T) ~C>i 7CEp6;. Qua; sunt verba pii hominis
gemenlis ob res corpreas , quae ipsius menti in
divina conlcmplalione delixa; sc ingerunl.
940 Kpaiijcrai. lta Coisl. Edit. xpaTcjOai.
942 '. Coisl. el Vat. .
944 ' i\. lta Coisl. Edit. j.

METRICA VERSIO.

Qui nunc simul, nunc vicibus altrais canit,
Partim deorsum positus, el partim supra,
Sine line summi concilions laudes Palris?
Sic est eolenda corporis tibi casiitas
l'<.v isla dicla, per lypos, quos intuens,
lit scila capias Nuniinis, menlem expia.
Prudenlix aulem sunt quidem qua: diximus
Cuneta ; hac remota quidnara enim laudabile ?
At inunus ejus maximum, nosse est Deum,
llunc ore cotcre, rebus, el non subdole.
Est namque fons bic omnibus, certa el salus.
Ilunc cogitare quispiam exigu potest ;
A jdire sed non, quantus est, nee eloqui,
Quantumlihet vane sibi hoc pcrsuaueat.
Ut nebula semper bic enim se interjiuit
Aliquid meorum, visui el qua; subjacent.
Superare quis del hoc mihi, ui jungar Deo,
Cerlusque jam sim, quod bono hoc vere fruar,
Quod capcre avebam, non laborans amplius?
Miser est prefecto quisqus baud colit Deum,
Nescitque quanidam principciu causam omnium,
Quae procrant omnia, el miro ordine
Miraque sophia servel hxequae coudidit.
At scire quid sit, qui pulal, mente excidil,
Alque est perinde, solis ut si quis videns
Umbras in und is, bunc putei se cerner;
 SECTIO 11. POEMATA MORALIA. 75<3
"II xa\ ttuXuvo xXXo; lxreitX)Ynvoi , A Zijtev S' 6 att, (ir,Ss TtvTT), u.t)6" e\,
950 Tov * ofotto xwv vSov XinEiv. Mts Tipo/Eptu n<n yujXvoOv tov Xyov.
"AXXo ulv iXXou icai wxw aotiixepoi, 965 xv XEfiflio to Bsov xal auv *
"O icXeov aufTK sroxas, ( aXTtuiv Tb 5' vSov xEfjtevov, xa\ v<> u/vtp
KT(o 5' jjuo aiiavTE ia 6eo, I6otto xpuirrbv, ; ti|M>u,evov.
"Ov 9oc xaXirtEi, ou axto; itporcaxai. Tu 8' ou avoifoiT', ijv StSaaxij tt Xivoj,
9S5 "Hv xit oov x|Avt xi, av-saarprcETai tHttov yp o5, tJ ^ xv6uvov lpEi.
To (ptuto axpou 8sutp> 7rpo6X<|xai:t. 970 6' itEpov 6o|ie0' xjiaOEv aa'fu,
AtTcXoOv ' npi/tv o u,X' euttet y.-; AuSvTO jlTv iiaxou vv 8', gOevo,
"O cvta itXtipo xa\ avio tavrb uivEi , SauTOv xaDaipEiv xa\ vsov [ (<>
"O vov aotpiCci, xa\ vooj ei^ei oXai, Ail yp ) xa\ 6eov voojievov.
960 "EXxurv id p. itpb ^o uitex8po*Et. Nat]) 6eov 6 irpoTtp^'v Xo^o *
8eov xXiTca xal voev p.v xal a6eiv, 973 '- yp ^vc ativ olxTixfjpiov.
Aeixv xi 'Xtpov iv Isei t>v evtoXuv. 01 aev Xo-j49|xo1 itxpov eI yvtoutv .
Aul vcsti bull pulchriludinem admirans,
950 Arbilretur dominum eorum, quie inlus sunt, cerner.
Alius quittera alio quadam ex parte sapienlior,
Qui plus lucis traxit, plura inluens;
At omncs pariler infra dignitatem Dei
Quera lux abscondit, cui lenebrae prxeunt.
955 Si quis tenebras secet, fulguratur
Summi luminis secundo velainine.
Duplex autem velum penetrare non admodum facile est.
Qui cuneta replet et supra omnia manet,
464*465 Qu> mentem illustrt et mentis fugit conaius,
900 Trabens semper in ahum praHercurril.
Deum maxime cogita et cole,
Ostendens auiorem frvida manilalorum observalione.
Quxrere autem quid sit, nee ubique, nee semper convenit,
Nee facile cuivis ea de re mentem tuara aperire.
905 Aliquid de Deo dicatur el quidem cum timor.
Aliquid eliaui intus sit repositum, et sola mente
Colalur absconditum, sine slrepilu, honore affectum.
Alicui auris aperialur, si qua; doceat oratio.
Minus enim auris quam lingua periculum afferl.
970 Quod autcui supcrest, rogemus ot discamus qnidpiam pcrspicur
Soluta crassilie corporis. Al nunc quantum potes,
Expurgare te ipsuni el innovare cures splendida vita.
Sic enim Deum apprhendes mente conceptum.
Dcum ad suum leinplum aecurrere, omnium est vox.
975 Puri namque purum esse debet habiiaculum.
Itatiocinationes paruni conferunt ad Cognitionen) Dei :
950 Oloao iror. Leuv. videlur legisse xbv lat. lia Benediclini; sed metrura prorsiis de-
ivScv, Herum ipsum intra des abditum intueri se (icit, cum ; sit IrocbaHis, et non iambus, ut
arbilretur. reqiiirilur. Forte legendiini foret : "EXxtuv as jjts
952 1. Coisl. itXecov. xa up4 urcExSpopatc. Caillait.
954 O crxOTo . Ante quem ttant le- 961 8sor ficLliCTu. Coisl. 8sov vov ev >f ui-
nebrw. Priore versiculi parte alludit ad illud psal. Xtara, xal o6eiv. Ad marg. ut in edil.
cm : Amictus lumine aient vestimento; posteriore, 966 Mr). lia Coisl et Vat. Edil, ixvov.
etilem ad illud psal. xvii : Pusuil tenebras lati- 908 T<> S' ov. Coisl. 8" oj.
lulnm suuin. 969 . lia Coisl. Edit. ^ttv.
955 Hr xal. Ita Coisl. Edit. J xai. 970 T ' . Postremo.
950 . ha Coisl. Conjectura emenda- 973 Aixi. Ha Coisl. Edit. 6t.
veral Billius. 974 Na> . lia Val. Edil.
959 . Radios. 8cbv8E vt xal, elc. Coisl. vau'Ss Beov.
900 Yxexijiojtet. Coisl. el Vat. ta nExSpo-
METRICA VERSIO.
Valdcquc mirans atrium pulchrx domus, ^t parce, quid sil ipse, ubi|ue,qua;rere.
Doininiiin videre rodai ideirco a?dium. Sempori|ue , cunds verba neo fundas levis.
Prxcedat aller alterum sophia licet, Quiddam loquaris de Deo, idque cun metu
Qui nempe lucis plus trahit, plura intuens, Quiddam sit inlus condilum, slrepilu sine
Infra Dai omnes dignitatem sunt tarnen : Clausuni, quod ma mente persancle colas.
Quem lumen operit, ante quem fusus nigror; Ad aliud aures arrigas, si quis docet.
Tenebrasque si quis dissecet, velo slaliin Amis pericli, lingua quam, minus parit.
Siiiiiiiii secundo luminis perstringitur. Quod restai, ora planius post ut scias
Non facile porro scindilur velum duplex. Soluta mole corporis; nunc te expia,
Qui cuneta comptons altior cunds manet, Sancteque vivons innova quantum poles.
Docensque mentem, ments aspectum fugit : Sic namque, quem mens concipit, sumes Deum
Trabens in altura dum celer se proripit. Ad purum is autem concito accurril gradu
Deum quidem lu cogita, et cole maxime, Puri domus nain purus est; siiinini Dei
Phillruui, obsequendo legibus, inonslrans liiiim Ad notionem ratio non mullum facit:
 S. GKEGOIUI THEOL. CARM1NUM LIBER I. TUEOLOGICA. 7=>2
Afla yip ati T.3. vtsxaTo;. 6' o {lev Yi;, IIvyxa8' oiia (it;.
SxpsTCTv 8 mstiv ojio ox Ext Xyo; * ET x tptiv ; te xotvov a6o#
8' i^ixi^ai XaXovixvou . T{ xa\ to OvTjtov t^ tXoxi exXojiai.
)80 "0; (xkv yap fiY^1t1lffe xa- otepv/Hjeetai" Tait' i^v oe6ij ioi xa\ xpatSjj, /
"0; 8' T,Yait)tai, xas Evotxov Xau.6vei. 995 'PfcJ/a ^aiav tijv xatie ioy Xrv,
05 8' atlv, ox Eveatt (il] 9o tuyxvetv AtSyip t' XjOe xa'i (jtiiei tiuv icXaajiitcjv
8 Ttpkov yiYvcuaxeiv to w. "Avu) te tafl, xa\ yvoi5 |iou idiov,
O-(j> to EXtpov iipSevov xo't Yvtxjetd ' av tO^oio nXeovo; ^.
985 "H8' Ire' aiev>v eE Xf.Oseav tp6o,
Ttj v X<5-j4> te xa\ atpocpa ti[Ui>(tvi)$. IA\ ifp .
"0 8' ouv etptxtbv, to-o xot StiXiiofiev. 'Epr. Aixao|ia oi, xju. Tic, tiBev r.pit,
"Avapxov, 'Apxh. nvejia, Tpi ti{xEa, nptov Sioaov, xal 3-oi xatettrtpeeic.
'Avatiov, fevvTjtbv, xTOpuaip.ov 'Poifej 6e uu; {ie xuxXo ib ' 4ywv ;
990 IlatTjp to av ti 8' Tib , ato xaV A-p '. Ox oT8' 60ev --, ix 81 -ye.
Cuivis enim rationi est ratio opposita.
Flcxilem autem (idem mea non admiltit doctrina :
Verum ha?rere revolutis, quiddam est maximum.
980 Qui enim dilexerit, et ipse diligetur :
Qui autem dileclus Pueril, is Deum liospitem accipit.
Cbicunque Deus est, non potest lux non esse.
Porro lucis pars prima est cognoscere lucem.
Sic amor nobis concilit cognitionem ;
985 Eaque longe melior ad verialem vi,
Quam quae in disputationibus et arguliis versatur, estque in preiio.
Quod igilur percipi potest, id tibi maniPestabimus.
Principii expers, Principium, Spiritus, Trinitas veneranda,
Expeis cans;!', Gcnilus, Procedens.
990 Primus Paler est ; secundus Filius, idem et Verbuin :
Tcrlius vero non qiiidcm Filius, Spiritus aulem ejusdem essentia:.
Unus ex tribus (personis) Deus, et communis eultus,
Qtiibus mortali uexu exuor.
Ha?c si religiose colas et teneas, honesta vita
995 466467 Abjiciens omnem terrena? vita? tempestatem,
Per docuinam veram et odium fabularum
Sursum cllereris, alque utinam me allius,
Ut majorem consequaris libcrlatcm.
XI. Dialogus cum mundo'.
Interr. Litern moveo tibi, munde. Quis el unde sis,
Primum doceto, et ad quem finen tendus.
Cur me mpetu volvis instar circuli, quasi Pormiculam?
Kespous. Non novi unde processeriin, al certe a Deo.
Alias Bill. 101 , pag. 179.
977 \c'-w yp. Iluic simile est id quod ail intra 988 'Arapxor. lia Coisl. et Val. Edit, ivapxo.
in Telrast., cann. xxxin, vers. 13 : r.aXasc Coisl. la Tpia;.
.; Xyo;. 990 Atc. Coisl. ooj, wiicus.
978 Opo. lia babel Valicahus codex, quasi 991 Obcrla jii. Cuius substantia!.
5;. Edil. 4 Oji;. 4 992 Kai xoirr . Commune Numen.
979 T ' yeaOai. Ilcerere nuda: fidei simplici 993 '. Hoc est, t quorum nomine /<<-
assensu, missa urgumenlorum conlenltone. Billius, ptixor.
ha rere Numini. 994 Isfirtfi. Vat. Xauicp.
982 Tvyyveir. Val. Xai6vetv. Is non potetl non 997 Mov. Ita Coisl. Edit". |io!.
esse lucs particeps.
MTRICA VERSIO,
Nam ratio qusevis alteram pugnantem habet. Deus unus, idem el eultus omnino in tribus
Doclrina at horret flexi lern liJem inea- Mortale per quos exuo vinclum. Colas
ll.erere vero Numini est res maxima. Tu si isla, leneas ct proba vita, procul
Nam diligetur, qui Deum dilexerit. llujusce vila? turbinem pellens, fide
Dileclus autein hunc hospilcni inlerne capil. Veraque, el odio Pabularum turpium,
Ubicumjue porro sit Deus, lux est quoque. Sursum locaberis : utinam meque allius,
Pars prima purro lucis est, luccm ut scias. Fiducia inde major ut surgal tibi.
Sic noiionem charilas nobis paril. XI. Sr.RMOCINATlO CUM MUM10.
Eslque isla mullo melior ad verum via,
Quam serino scilus, et leves arguliie. (Bilio interprete.)
Nunc jam, potest quod percipi, exponam brcvi. Interr. Lis, munde, tecum est nunc mihi. Priinum
Anarchus, Arche, Spiritus, sacra Trinilas : [doce
Causa carens, ct Genilus, alque Prodiens. Quis orlus, el quis terminus tandem lib! :
Pater lie : Nalus rursus hie, Vcrbumque item : Me quique volvis, orbis ut Pormiculam ?
Spiritus al aller : unius substantia? Respons. Pi'ocesserim unde, nescio : eerie ex Deo.

SECTIO II. POEMATA MOBALIA. 7t>4
S 6* el xpesrov. O poiw Si us, Mp(iTx' w Xt'yov, raxpfjv opv s^aXatovia ;
'AU' aii-b; uv {xo3(iO(, 6pt^t ly.. "Ep.na ya. [ATjv <popt? Tstrov ovTa, .
'Ep. nui ouv i jiv nimjya, ^ 6' ycL ; 5 O&x pv tbj OeOev o Geo ./.o;. 'AXX xa\ axoj
'. 'Ey jiv Ixz elpu, xa\ x fj x^P' ; XpiOTO xupi , itXsxxo in' p.tpoxiptuV,
6* i)v ^!]?, si OXEt, ^Et nXiov. Opaviwv xQoviiov . ulv 8u.ac SvBsv
10 'Ep. Koi1 ta 5' xtb; t pet ; '. T 6' ou i6ica^ou 4tv 4t]jio vdou.
[yap xaxv ; '/.i xa\ ; noXXosiv i).avoxa; vOa xat vOa
"lltj 5' xo xaXoj otffnipa. 10 -aaiv e piGsv, 7tTJu.aai 5u<jp.EVo.
'Ep. "H xpstjsov a-ov aiTtuo' ; '. ; lxsl- &.'f\z o" i It xpsov X8pop.o, tjpi ovtjsxw.
IB". #rpl roi; txix-ftpov rjj drp(oxirr} pucrsto. Ki4u., 7tapjX8ov y^i ^aov xptoxov ufoi;.

Kayx fX', o <pXe nvxa , t p.' c> tpov^ [itf :- IP. ffepi ro5 abzov.
[XtXTO "^ pAv ycb XPv> &C itctstivft
'PCt8ov copie i; vTiiropeu<5p.Evov, "H vEcev ,

S Desino antem in melius. Non te volvo,

Sed lu inscitus probro me aflicis. .
Int. Quomodo igilur tu quidera lixus es, ego vero inslabilis sum?
Resp. Ego quidem extra sum : sed quxnam est hxc gratia?
Tu vero lui compos, si vis, babes amplius.
10 Int. Bene; al exlerna quis giibcrnal? Resp. Quid in eis est mal?
Sunt hxc oplimis hominibns salulis materies.
Int. Num prxstal, ut se quisque culpet? Heap. Sic est,
XII. De nhme humana fragilitate '.
Amice munde, non tarnen omnino amice, cur me, ut turbo versalilis,
Violenter raptas in contraria euniem,
Velui parvam iormicam, jactalione acerba dolenlem?
Mi: lalcm abripis, cum lantus ego sim et tu talis.
5 Equidem scio ex Deo le Dei gloriam esse. Sed et ipse
Christi (actus sum manu, ex duobus conflalus,
Clestibus ei lerrenis. Ac corpus quidem hinc formatum :
Anima (litem magna: spiraculum est mentis.
Sed tarnen plurimis jaclor hue et illuc
10 /Erumnis a nie ipso, xrumnis ab host.
Vliii dolphin in terra, mari assuelus, in aere morior. ,
Munde, ego prxter ; populum invulneralum iransmiltc.
468469 XI" De eodem argumento".
Nos invicem, ego el leinpus, vetul aves
Aut naves in mari praeterimus ;

Alias Bill. 25 , pag. 95. " Alias Bill. 26, pag. 95.

XI. 7 "kfftazc. Instabilit, mulationi obnoxius. dclart, et sequentibus conflrmat. Non certe, ut
8 ExT<S elfu. Id est, corpus, quod solummodo Billius et eum secutus docius Gaulyer, tantalum
agalur, movealur, cujut laus nulla sit; - vT<5, tantus. In prima edilione Billius, pro tantillum,
anima, qua homo )^, volntate prditus, agens verlerat lantum, atque eliam observai in nola, ho-
libere. minem a Gregorio non p.ixpiv xouu.ov, ul eum De-
10 Ta " txt. Corpora aulem quis agit? mocrilus appellai, sed p.Yav xtaw appellari.
11 Td' atl. Sic Val. Edil, ', et ad marg. H '1:. Mans cursor, maris tncola. Ari
8\ stoteles, lib. vin, cap. -2, De hist, anim., delphinum
XII 4. Tffcor. Coisl. sup. lin. tojotov ivxo, diulius in ierra vivere posse scribit, quod spirandi
tcxjoto luv. il e, cum lantus sim, lu ipse tantus facltate sil prxdilus.
rapis. Quibus verbis suam prx mundo prxslanliam
METRICA VERSIO.
In melius aulem desinam ; nec volvo le : Formicam velul exigu am, quam motio ton, net'.'
Immundus at tu me probro contra aflicis. Tantillum tanins me lamen ipse trahis.
Int. Qninain ergo, quxso, finis es, non aslego? Tu eerie divinum opus es, tu gloria : al ipse
Resp. Exlra quidem ipse sum : quxnam est liaec gra- Sum quoque opus Christi, lextiis et ex superis.
[tia? El simul ex mis ; hinc orlum nam mihi corpus :
At, velle cum sit, amplius, si vis, habes. Mens lutein est flatus Numinis xtherei.
int. Externa vero quis veliii? Resp. Quod hxc ma- Casibus innumeris lamen hinc ego jaclor el illinc,
[Uim? Quosego, quosque mihi vis inimica parit.
Sunt hxc salulis oplimis viris seges. Aereque amissa morior dclphiiiiis-ul unda.
lui. Ut nie ergo culpem prxslai? Hesp. Islud scili- Prxlcrii : populum, munde, rege incolumem.
[cel.
XIII. b F.ODF.H ARGUMENTO.
xti. 0E natcr: iiuman.e fraoilit.vte.
{Billio interprete.)
( Billio interprete.)
mihi, munde fugax, quid me ul versalilis orbis Ul volucres, celeresque per xquora lata carina:,
Vi trahis. adversam dum tibi carpo viani, Mundum ego, me niundus prxteril inslabilis .
755 S. GREGORIl THEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICA. TC6
Hazatbi 8'' ' 3 6' ^xitbxov, od !, A Kal yp <1 (55 <x*pi">v v Me.
'AXX jivsf toj toto .)<5. ; irpoaXaXEECv axw.
5 OC8- e6o|*' i>, Ci *. * XuOf.vai- 5 A&pai S' ^eupiov ftp' pviOisasiv oiSo,
TipSo he' fAipotpoi- S>5 8 9pE | KaXbv air* axpsudvcv jrapi^Evat,
ZtoT ( | ajiaprtv. El Se Ovotfu, Kal xsxa?r,4n. Ol 5' KvSpaiv
At at, Ttpo-sptav oSkv Sxo roi9tov. 2]|!, Xiyupol, iieXoto <>!Xo,
El fcrfj t<5Se soi [1, fc *<5sov 4X6o, TwyE XaXaycDvxE; Xov xaxEibvECv aXcro;.
10 OSe Tb Xu.vat Xstv !Xsi xa^-ciov, 10 8' i^xpbv yy; ExXue &,
Kprl{vo; 6'Vco-pt9s. T (SojiEv; 1j <55' SpiTtov, THxa fov Sporepoto Si' aXsso. Aiirp Syuye
Assoeiv TtfA se xvov, sVjv ' 4yavo;ppo!rJvnv. Tw? eX[tv 4Xyo, ; EX|xr,v.
Tv p.&v 4p' ox Xyiov, licet vo;, Bute j
1\ Ilepl rij rpuxtrn pvceio. 'AXTev, ox \ ilptyo vtitov.
KOi^ fxo Xeff TEtp'Jxvo;, o'o ' XXiuv 15 Atu SE, aTpoXiy'.v Xissopivoto vioto,
-Hjiijv iv axiepai Vre, Ouibv Swv. To^v vtiitXwv Sr.piv lywv riijv

Nihil stabile habentes : quod auteiti peccavi, non prateribit,

Sed manei; quod quidem in vila iiiolesiissimum.
5 Nec quid optem habeo, diulius vivere, an solvi :
Pavor utrinque. Sic aulem mecum considera.
Vita mihi valde peccatis molesta. Quod si moriar,
Heu, heu I priorum nulla jam malorum medela ;
Si hoc tibi portendll vita, cujus tantum est onus,
10 Nec solvi quidem solulio est molestiarum :
Sed utrinque prcipilium. Quid faciemus? Illud profeclo opiimum,
Ad te solum, Deus optime, et tuam misericordiam respicere

XIV. De humana natura'.

fieri mois molesliis confectus, solus ab omnibus
Sedebam in umbroso nemore, animum peredens.
Amoenim hanc medicinam in mrore, .
Animum ipse meum tacitus alloqui.
5 Stridebant aura; una cum canoris volucribus :
Dulci ei ramis arborum concentu oblectabant
Quamvis valde affliclum : ex arboribus aulem
Molliter modulantes, sonorae, solis amicx,
Cicadx cantibus lotum nemus personaban!.
10 Unda etiair. frgida pedes propc allucbat
Leniter Quens per roscidum nemus. Al ego,
Sicut prius, vehementi dolore afficiebar.
Nihil isla curabam. Nam mens, ubi iiigruunt
Dolores, non libenier obleclamenta suscipi.
15 Ipse aulem, cum turbinibus mens circuinagerctur
Hanc contrariorum diclorum pugnain inslituebam :

* Alias Bill. U, pag. 8G.

XIII. 11 Tlfi&uer; f. Val. t if)Cojuxt ; f[. ove. Edit. axTjXopXi-tc.

XIV. 1 Xt. Duo Regg. et Coisl. X0iC<5v. 10 '* txXvQs. Reg. 990 iyyjOt xXvCe.
5 Alrpai & tytevpior. Susurrabant, retombant. 12 7&. Val. '. Al. ;. Mox, pro xpaxEpwi,
7 . Comb, . Reg. 99a xpataio;. Idem 4vi] pro aXyeo;. Reg.
8 . Sic llegg. 39, 990, 991, 992, 991 xpaxa- i;, eXht)v viij.
993, Vat. et Coisl. qui sup. lin. u^Oei \u\l- 16 *.: Duo Regg. Xov.

METRICA VERSIO.
Al non prxlereunt, sed staut, quaccunque patravi : Solus egohesterna luce protectus eram.
Quo nihil in vita iristius esse poiesi. Namque meos luclus levt haec medicina, dolcrqur,
Quidqucoplem baud habeo, viiamvc an fuera ; parle Cum lacitus mecum colloquor ipse, cadil.
Namque ab traque gravis conculil ossa tremor. Aura susurrabal tenuis, volucresque canora;
Vila mihi noxas cumulai : rursumque mcdela est, Fundebant avido gulturc mille sonos.
Si moriar, viliis omnis adempia nteis. Quinetiam canlu circum nernus omnc sonabai,
Hoc mihi porlendil si vila onerosa, labores Quem rauca ex viridi fronde cicada dabal.
Nec rursum solvit vila soluta meos. Dcnique per tacilam labens sine murmure si kam,
Quid l'aciam? hoc unum superes! mihi scilicet, ut lu, Tingebat noslros frgida lymplia pedes.
Rex bone, sis oculos jugiter ante meos, Asl ego, tela licet, prorsiis nihil isla morabar :
Tanins amor luclus peelore li vus eral ! .
xiv. de humana natura. Nam cum mens querulo semel esl obsessa dolore,
I mir, lerntet* \ Al' 11 occluse lune habcl illa fores.
imerpreie.j J(| pariS yariasque animum distraclus. el illuc
In nemus urubriferum, confectus corda dolore, Hue quoque me versans talia dicta dabaur.
757 SECTIO II. POSMATA MORALIA 758
Ti yt4p.rv, tic 8" Etp.1, t 8' Issojxai ; O aia o5a. A 30 al vv ti]8s |av)V, SpxEO p.< as fyiu.
O8 jjiev utt jxo sotp^v. ts Sic 8v toitpoiOe, pV5ov iroxajxoo ntptyti
'AXX' aTO veipiXti xexaXuxxvo; Iv8a xal v6a, "EjxiraXiv, oute porov 6i}<sa>., 3v .
20 Il)."o;ia'. oSsv '/wv, o' 5vap, wv ~o(t:to. *Hv rcpov xpot , (*' 48| {ufJTTip,
Dvre y^P X^f*"^ xa\ XVjp.ovE, oTsi iraxeTj Suvov 8' oripuv. "EvOev imita xpa
aox'j; e7tixpJLatai xuovt] vs<pXi). 35 "AxptTov, &6porov, aTa^oi ovs6eov , oute Xo^ow,
Kevo 6* fcet\v (i0 ao9TEpo{, 8{ tcXov XXcov Outs vou (xetxov, xvp.6ov ixc,v'
'Huaev j xpatTj (J/8o -01[<5. \ Tacpsc, iiovTE itl Oopa. "Hv y&p o8eiju>
", K:;ji. ? toto; (*v icap6pCsv fiEto- Zloty/, tjv' TUv eTtov8aitvTjv,
"AXXo 8s vv teOio, 4XX' Isop.', e y' leejMK. "H (loi yipa /euev Xoiov. E Se px xeQi
*Eji7^8ov o8v yoiyt (lo; 40 Aiv o OtvuSwv 6ae?ai, ola :{,
Atv eitpxi.svo, iara; oSv %w. !) ) pv Sxl p^pov, f) 8 teXeutI)
Tims [ie tivS' fi ; -i Si sot itXov stjxt, SiSaov. Zorij soi Y rc&fl p.7toXtv ij 8oxeic.

Quis fuerim, quis sim, quid fulurus sim, non clare perspicio,
Sed aliquis, qui me sapientia supcrci.
Sed ipse nebula coopcrius hue et illuc
20 Erro, nihil habens, nequidem per somnium, eorum qu cupio.
470 471 Omnes enim abjecli et errabundi sumus, quibus crassa;
Garnis incunibit crulea nebula,
lile autem me sapientior, qui pne exteris
Ejccit e corde suo loquax mendacium.
25 Sum. Quid hoc? quxso: parsquideni jam a mecffluxil.
Aliud nunc sum : aliud anient ero, si quid ero.
Nihil lirmum et cerium : ego unda sum lurbidi fluminis,
Semper progrediens, nihil habens stabile.
Quid meborum esse dices? quid tibi ampliussim, edoce.
30 El nunc hic manens, ne effugiam, vide.
Nee bis, quam ante trajeeisli, undam fluminis trajicics,
Nee rursus eumdein, ac prius, hominem videhis.
Erain prius in carne palris : postea exccpii me mater
Communem ulriusque. Inde postea tamis
35 Moles indigesta, non homo, sed informie reeditas, rationis,
Nec mentis parliceps, malrcm habens pro tmulo.
Bis sepclimur. Vivimus in corruplione. Quam enim percurro
Vilain, banc video annorum esse impendiut,
Ut qua? mihi invexeril perniciosam seneciutem. Quod si me illie
40 iEvum immortalc exr.ipiet, ut oraculis constat,
Vide an non vita mortem habtat, mors aillent
Vita tibi sit, aliter aique opiiiaris.

19 Ainc. Tres Regg., Coisl. el Vatic. ;. explanel, qui cuneta vanilele.nvaniiatum, et tpiritus
Coisl. sup. liu. Arrv. prtesumptionem appellat.
20 fJAfrjim over . Ateo enim Deum co- 2(i "1' '. Sic legerunl Benediclini, ul palet
gnotcere : nee tarnen sapienlix ptim perspiciend ex veisione, licet banc in lextu emendaiionein prae-
faculta Hila esl. Dixi : Sapiens cfficiar, al illa (sa lerinisei'int. Cmllau.
pientia) longius recessil a me magis quam eral 28 '. lia quatuor Regg. el Cois!.
(Eccle. vu, 24). Edit. evEpxp-Evo;.
22 Kvctrr\. Coisl. sup. lin. u.X<xiva . 37 Sic zape. Bis sepelimur, primo quidem i
23 'O . Tres Regg. el Coisl. 8v irXov. ulero malris, qui esl instar tumuli, deinde iu Ierra
24 '. Sup. lin. Coisl. tjitaTrjas. etoi- post mortem, lia carm. seq., vers. 133, '
|ioX<5yov. Int. TaxuXyov. Combef. legil ;, opdiv i~\ T(i.6ov 6&EU. E tmulo ad tumulum ra
et verlil : Decepil cordis ejus falsa opinio, ralionem pide feror.
reddens rerum originis. Gaulyer : Qui pr cteris 42 . Tres Regg. el Coisl. Xoi. !.:-
prcipit.em tui cordis errorem fefellit. Hoc proposi- Xiv. Int. xovavTlov.
luni Gregorii videlur, ut Ecclesiastis senlenliatu
METRICA VERSIO.
Quis prius ipse fui, quis sum, quis croque, nee ipse Quas semel, baud herum fluvii transmiseris un?
Novi, sophia; me qtioque laude prior. [das,
Sed vagor hue illuc, calgine lectus opaca, Qui semel, baud iterum conspicietur homo.
Nil horum, quae mens nostra requiril, habens. In paire ante fui ; cepil me postea maler :
Nam quibus impcndel carnis densissima nubes, Ex ulroque simul post caro faclus ego.
Sunt humiles (mints, sunt inopesque vagi. Non homo, sed labes inforrois, muta, carensque
Ac magis hie sapiens, quern veri pectus inane Mente : mihi tumuli maler et instar eral.
Decipit. et prompium rundere verba, magis. Sic duo mi tumuli, vivoque in fuera : quodque-
Sum. Quiil, quaeso? Mei jam pars eflliixit : nl islud Vila; obeo, annorum certa ruina mihi esl.
Sum : atque aliud post ero, si modo ero. Hint mihi canities fusa est ; post fuera vero
Ail ego sum firmi, rapidi sed fluminis instar Sic mihi, quam niemoranl, vila perennis erit.
VoTvor, et inslabilis semper ad inia Ihm. Dispice num vita luce mors sit tibi, mors quoque
tribus his quidnam potius sim, die age : lequc, [rursus
Uie quauivis posilus, conspicc nc fiigiam, Vita : scctis quainvM forsilan ipse pules.
75 CREGORH THEOL. CARMIMJM LIBER I. TIIEOLOCICA. 76rt
OOv Eipuv. Ti xaxotat , u ti ^; A Twv S' ^aOuv ov itajiirav Sfioipov 5xoui
To'j-o -rkp Txp!iov bpoirfv <rrt (ivov. 'Eiti , 5 joi itixpf,v >[1 -oivr.v
4> 2'jjxcpu, tfruiXtxTOV, aTpaov. 'EAte x&tov TEUifc ' 0'jXojlvi], xal Oivo vrttcaXou.
MjTpJ XtaO^aa Tzpwzom ajxa Sxpu, Sol |iev Si], ap, Toafiuo-aXOi, EjiEviovTt
';, obti te euvavr^TaaOai IjeXXov 60 'Eyfipif, xal TtoXijjLW Xuopiv;),
IHjpan, 6axpuxwv ufroio Oifm! 6Tpt irixpov oavovTi, iupl iJivxovti, ( !
XwpTJV {lev TIV* SOtJpOV xOUOflEV, > TOITS KpT)TT,V, j*t*> ' ' ^i10* ' i-aTOv eifiEvoi.
50 Ka / xa xpuspuv XXorphjv vratijv *], aol 5' 4" TtsiTa XEX|ETai 8s' ioxe.
6, ( 5 ti <56' , t> aSiaaro Tic, 9ev, ij t itiXstj ; t; 8 ae vExpOyCp-
To'jSs iou rruysptuv IvOev airrjXE u.<5-j4i>v. 65 6fxT0, xal o-fJYEp^ot -Saic tv8i)3s !o;o,
'ASpTvT], ivt) , toxo, (xipo, IxOo, iTpol, 'Ef xfliva ptOojxivtjv i:vToOE ; ; |ay4
, Ckb, Yaij, SXyea, foj. to/ei, aaplv Se voo, xal SxOe xoci);
55 p.v xal 7^u,7tav irXX' , yip XXf,Xoi xapvaTot vTiOiTi*;.

Nihil sum. or^o maus prcmor, ul lirmum aliquid?

line aulcm solum est in homiuibus non varium el iiicniislmis,
45 Seil nnaliim, inseparabilc, non sencscciis. Ex quo nan is
Elapsus sinu. priinam cflmli lacrymam,
In qnnt cl qnantas incursurus cram
Calamities, illacrymans antequam vilam ailipgercm!
Kegionem i|uamdam feris rarere audivimus, ut olim Crclam,
50 Aliqtiam eliam a frigidis nivibus liberam :
At niortalium nullus unquam gloralos est. quod expers
Ti'islium liojus v!l;e molesliarum hinc discedcrel.
Morbus, paupcrtas, partus, mors, inimiciliae, mprobi.
Fera: maris el terrae, dolores, omnia banc vita sunt.
55 Mala multa novi omnino experlia lacliliae,
_ At boiiuin nullum omnino expers mcestilia:,
Ex quo inibi acerbam inussil poenam
Perniciosus gustus el inimici invidia.
472*473 " '''''' caro> dicta s'"l> non f" '!'' sanabili, blando
60 Uosii, a bello nunquam desislcnii,
erre erudeliler blandienti, igni, res mira, refrigerant! :
Valdc mirabor, si vere mihi arnica tandem aliquaudo fucris.
Anima, tibi dcinceps dicentur, qux conveniuni.
Quae et unde, quidnam es? quis tc mortuum circumferrc
65 Jnssii, et moleslis vitae vinculis alligavit
Vergenlem semper ad terrain ? Quomodo mista es
Crasso, qua" spiritus es, el carni mens, et oneri levis ?
llaic eliam pugnani inter se adversis fronlibus.

51 '.Tefaro. Int. InsxauYJiraTp. EuixEvsbj;. Tibi igilur, o raro, (alia: bcllua mansue
56 Or . Reg. 995 rcafxroxv o6v. ta smil/ el spera, amien et injesta, imptacatitit, >a
57 '^. Reg. 992 Evo|xip5aTO. eodem amarilndmem afferent el refrigerationeni.
61 e>ripi xixpr calrorxi, 1 fyvyorxi, xb quod mirum est, et mirar.dum prorsus, si unquam
flete/tu. Sic in Reg. 59, aliisquc tUiobus codicibus mihi arnica fueris. Ac betluiv, inqiiii Rill., per-
legiiur. In edit, vitiose Or,p\ ^"XPV- apposile comparan potest, adulaturie quidem mul-
62 Efierci. Sic duo Rrgg. cl Coisl. Edil, - centi, caterum non sine magno dolore interdum mur-
p-Evst. Tdtum bunc locum Int. Coisl. exponil demi.
jiiemadmoduin a nobis est reddilus. Sol plv ouv, 64 "H r/... Duo Kegg. Tt. , vEy.po<5pov. Sic
slp, ToiaTa- Or,pov ^ispov 6p.o0 xa'i TOajsov, animant appellal, qua subala, corpus nihil aliud
Xov xal roXjxtov, StttovSov, iv i:txpaIvov est quam cadaver.
xal av;|uxPov. 8 "*V Oau^itov, ,0{ 66 BpiooieYi\Y. Int. apouuivr,v.
C^pOajianTov, e jioi xal a-aTov 8taTiOr(c

METRICA VERSIO.
1 sum; cur ergo tanquam firmissima quaedam Inde ex quo iillrices posnas mihi peslifer esus
Res, adeo saevis opprimer usque malis? Attulit, et sxvi dxmonis invidia.
Namque bomini boc lanlum lirnium est, expersque Isla tibi sint dicta, caro, medicabilis aegre,
[seneetae, Hoslis blanda, omni tempore bella gerens :
Inde ex quo nascens (lelibus ora rigat : Ac fera damnose mulcens, el frigidus ignis.
Por lacrymas teslans, quas vitae in limine Tundit, Quae, mihi si faveas, res nova prorsus cril.
_ Quotnam illum maneant agmina dura mali. Eia age! Mens; nam te nunc alloquar, atque ca
Est regio, ut quondam Creta, ignara ferariim, [dicam,
Est alia hiberna: nescia terra nivis : Quae fore narratu non aliena puto.
At vacua adversis quod viiac tmpora rebus Quidnam es, o mea mens? el quis Ubi contigil ortus T
Clauserit, baud qtiisquam dicerejure queat. Atque cadaver olens quis tibi ferre dedil?
Morbus, pauperies, partus, mors, hostis, iniqui : Quis solidis vico astrinxit gravibusque calenis,
Quasque feras ctiam terra vel apquor alit. Pendenlem assidue lumina fixa solo;
Ac nullis sociata bonis mala plnrima vidi: Ut crasso flatus, carni mens juncia, levisque es
At bona nulla, quibus non mala juncia brcul : Duro oncri? Pugna est nam gravis inter ca.
7GI SECTIO II. POEMATA MORALIA 702
E! piv Si] apxsostv (; :ov TX0ec, Kai 7!Ep a7wupav(,u IIvp.aTt xtpvapivr, ;
70 ' (iot ffuCu-]fh ttX<Oev oXo(ivt) ! E yp Totov /ouda 5oT,e<5ov x^va veei,
Kixiv (ii , xal uloj txxOrav A a ttj <ric Xotj xaxi;; !
A18oiet - (xr)tpa pepYosvijv. 85 Ei 8' (xot OeuQv au, ci; i uat ; ?, piya ,
Tisi ?p a' ectsusev, 4 S' IOito* vv po-6V ] |18) xSet cuatu.
[auOi Beo , napaeiso, "., xXoc, IXittc,
O potic, aXXi xovt; eXmos; srttat. [ttpeTjit,,
"5 Ei S <rj if' o-jpevY], tic, SOev ; noOeovca SiSaov. "0(i6po; [>,, .6* 8 ,
E pv 5)[ \ Xxoj, ; (ppovsi, Atp SnstTa v(XO(, YpaTrsov ixo iraesa
'P'lov aTaj6aX7]v, xa\ neOoiai. O yap oixe 90 Xpiarot ev |iop4)v fu.eTpr xspauaj,
xoOapo'j u-ap^v Epu,ev3'., o5" Xtyov. "O xsv fio na8cjot toxBwv , irot,
OiSe yap +,Xoto Xaxo ffxtoc, oS irov^po Kai 8eov t)it e8e jipoiip.
80 nviujiotToc atyXijEV xyovov eavTj. 'AXX'u/n)c a6ap.a<r:ov 1-/ pvo, Se aietjpov.
P.t'j; S' Xoo BeXao Tivayiiaai tssov Xavt, , A'jtocpvb) u.avT) a-6ojiv, ae

Quod si cum carnibus sala in viiam venisii,

70 ! conjunulionem mihi janipridem perniciosam 1
Imago Dei sum, el lurpiludinis ulitis faclus sum :
Pinion mihi est, maier decoris cupidiias.
Plexus me genuil : is corruptug est : nunc homo : riirsus
Non homo, sed cinis : ha; spes extremal.
75 Quod si ccelesiis es, qurenam et unde? scire avenlcin doce.
Si flatus Dei es, cjiisqiie hxrcdiias, ut sentis,
Projice vitium, et credam : non eniin r.onvcnil
Earn qua; ex puro est orta, vel levilcr sonlidam esse.
.N'iii eniin a sole caligo oritur, nee mal
80 Spiritus fetus apparuil splendidus.
Qtiomodonefarii Beliae tamis impulsibiis agitarle,
na m vis divino spiritui mista sis?
Nam si tanlum habens adjulorem in terrain vergis,
Heu ! merain et pernieiosam liiani maliliam !
85 Sin aulcin mihi ex Dco non es, qua? tua natura? valde proleclo nieluo
Ne inani gloria inflalus sim.
Figmcnlum Pei, paradistis, Eden, gloria, spes, prseccplum,
Imber mundi exslinctor, miter igneus:
Tum postea lex, scriplum rcmedium : riirsus tandem
90 Christus formant suant nostra; immisenit,
It inorbis mets paiiens Heus auxiliuin ferai
Meque iletint ellieiat forma sua humana.
474~475 Sed lamen indoiniium haben animuin, ac in Ferrum,
Instar apri, furore mei ipsius homicida, ruo.
72 Alojtai. Pudel me honoris mei malrem, hoc nefarie offendebatur, juste vindicans, sic paulatim
est, imagims dicince, pelulantem et impudieam car- eos ad agnilionem stti insliluil; alque timlis qui
nu libidinem dicere vel cogitare. dem obrulitm orbem exilio tradidil : ftilininibug
76 Kyjoq. Ilreditas : si a Dco data et, si Dei autem Sodomitarum exsccrandam libidinem op-
munus. etc. pressil, urbesque in cinerem redegil. Postea aliud
87 ILlcfia Beov. Adjntenla el beneficia Dei medicin genus, hoc est, scripta lex per Moyscni
erga hominem ennuierai. Primiim paradisum in induca est ; ac denique re medium omnium valen-
Eifen plantant; deinde hanc ei primatn gloriam tissimum ac prxslanlissimum, stintmseque bonitatis
iufuJit, ut ad imaginent suaiii cum conderel. Tum plenum, ipse in pleniludine leinporum, a sinu pa
adjumenti causa mandatum ei imposuii, cujus ob terno minime excedens itnigenitus Filius, divinam
servation! iiiiinorlalilaiis conscquenda: spes pro- natu rani li n mana; cupula vit, lotus I ol personali
teitiebatiir. Quin etiam, cum a innidalo recessis- ter arcano modo uniliis, quo niniirum Dcus impas-
tet, ne sic quidem omni ope deslilutum reliquil; sbilis manens humana parle perpelicns, passioui-
verum pluribus disciplina; generibus, lam ptiblicis btts meis niederetur. Bill.
quam privalis, impdales el flagitia connu, qiiibtis 91 Ai>TO?r(p. Coisl. Int. et Reg. 991 aXXi,Xo'ywp.
METRICA VERSIO.
Si vite, cum carne simul sala, prodis in auras : Namque ope nixa licet tali si vergis ad ma,
Quam prociil est nexus pestifer isle mihi ! lieu ! quanta esl vil ii copia visque lui 1
Nuiiiinis effigies sum labe exorla: decusque, Si non orla Deo es, tibi qua; natura? Yerendum
Prob pudor ! eximium fda libido parit. Esl nimos inflet ne mihi vanus honor.
Corrnplum semen me gignil; nunc homo, riirsus Plasma Dci, paradisus, Eden, spes, gloria, tex-
Non homo, sed spes est ultima nostra cinis. [que,
S. lu cocleslis: quittant tibi, die, precor, orlus? Muiidum imber delens, igneus imber item.
Si pars, ut sentis, flatus el ipsa Dei cs, Legibus a scriplis demum esl medicina petita :
Crimina dum pellas, credam id: namque edita puro Alque Deo Genitus denique factus homo :
^ Qua- gil, earn cuneta labe carerc decet. Ul patiens nosiris fcrrel medicamina morbis,
Nam eque sol tcncbras edit, nee pneiimaic pravo Sanrlaque nos facerel numina, factus homo.
Spiritus cxorilur splendidus alque bonus. Sed lamen iiidoniilcm esl robur mihi : nee secus
Qui rabidus porro tarn te qualit lioslis cl urgel, [alque
Spiritus xlhereus cum sit ab axe tibi ? Trnx aper, in ferrum concilus ipse ruo
703 GREGORH TI1EOL. CARM1.NUM LIBER I. THEOLOGICA 7(!t
05 Trrt' ifabbv toroto ; io ; 'AXX' 5pa xal OSv TTUTpcpETOi ttj iaivou xaxi).
[too Atov t,v XiTpodtv DoTEpov jj/xv' tito,
Etpyei (ts (pOovsp) xa\ o-TvyEpi] sxoxfti. "H jjLE vv xaxi| iriu.aa4V -/aXaav.
OJSkv rcXsfov . T 8' o tcXov <jtI xaxottxiv ; 'AXX t (Aoi, Ppor(i)v t Si (Jtoi tooov SX^e' ietv;
AOe yip tjov ^ov, \ xXa jxofcvl HO 'H(lETptC fEVE^ TTOJIV 7IEOTIV &XS-
Kcjx' XiyopavtiJv ; 8 Oeov fxap.({<e ' O jioi x6jv xivaxTO?, Xa xXovioyatv ^Tot.
Tpai 8' aXXijXai; e'ov TtesafiEVoi.
100 TTp'j*' T)xaTaic cpovxsi xal vuxai.
Outo pidauxtjv jis xa\ Orciiov uv (, N5 ij(Jiap , 8' faXurev +,pa ..
A sti6t). 8 u.oi ^ irvxa , "Airrpctatv ijaXioc, IjEXEtp 8k vio
Tp-opov f.epevxa, '.?, , 1 15 KXXoc a7nu.X8uvs, rcaXJioos 6 ctsXVvt
atreva;, o i}'jx(^v itpxTopec fijASTptov. AiiTpSy' <[ucavl];oupavoc aa-spet
103 Muflo; atavia xaxotcri , 8' v \ u/jGvoy Kol a toit' ycEXixotaiv, ', ijada ^opotm,
[pto-rov Bsxavs, vv 8' Sitese a!<rx" an' opavojv

93 Ecqnod viae lioiium? Dei lux? sed ab illa

Arcenl me invid et odio digna; tcnebra.
Dtiilla ad me ulilitas redit. Ecquod est in quo non me superenl mali :
Ulinam cniin illis a?qualis essem, quamvis valdc laboraus !
Jaceo languidus : mctus me divinus percussit :
100 Conflcior diurnis au nocturnig solliciludinibus.
lile me supcrbus supinum impulit retro,
Et calcibus protrivit. Tu vero mihi narra omnia mclucnda,
Nigrum Tarlarum, igneos Plilegclbontcs, flagella
Daemones aniinarum noslraruin camiticos.
105 Fabula omnia improbis, el quod ante pedes posiltim, id optimum .
Nihil prefecto inuiatur propter tormenta improbilas.
Satins esset mprobos in posterum esse impiiniios,
Quam me nunc nequiliae pnas deflerc.
Sed quid mihi, quid lanlopere necesse est morlalium rcrunuias cancre?
110 Generis nostri omnibus mala sunt communia.
Non mihi terra immobilis est : mare agitant veiili :
Hone sibi invirem cedunt denulsx :
Nox diei flnem allen : aerem obscurat tempestas :
Sol astris, soli nebula
1 15 Dcorent aiiferunt : reviviscit autrui luna :
Clum slellirerum dimidia sui parle apparet.
Et lu aliquando angelicis choris titereras, Lucifer
Invide, nunc anient probruni e clis cecidisli.

95 Ka\ . Rg. 992 xa\ . quam me nunc molesliis et ruinais conflictari. nul
97 Obr ' jiciye. Id esl , nihilo melius lius hoc vello . rogo ri m ptilal : Mullo melius actum
mihi est (ob virlutis Studium) quam aliis; imo me- tri cum peccaloribus, si in hac vita, qua; brevi finem
livra omnia impiis eveniunt. Easdem querelas de habilura est, cum ipso mullas aeerbilales perferrent,
impiorum prosperilale in viris Sanctis, in Davide quam ut ad ternas pnas reservareniur. Mallem
et proplielis passim repones. priorem Billii inlcrpreialioneni : Tametsi impii et
101 Bpwa.vyv\Y. Super lin. Coisl. [AEfXauxoj. nefarii Ilumines de hujus vita; prosperilale sibi yra-
Forle '|ax4v, erecta cervice. lulenlur, me contra miscrum existimare solean!, qui
103 Uvpi^.XsxkOorxa. lia tres rtegg. Int. irup- mulls in vil curriculo calamilatibus afficiar; r
vou; )T3ao. Coisl. sup. lin. 8. vera tarnen prslabilius est magisque expelendum
Edil. itEpi^XEYOovTotf. in hac vita excruciari, quam scelerum pnas n al
106 'Exicrrpperai. Reg. 991, sup. lin. alsxvE- tero vo expender.
TctL, cl ad marg. fpovrCsi. Ill ". lia 1res Regg., Coisl. et Cltig. Edit.
107 "Aura. Coisl. sup. lin. . Int. Coisl. mendoso XX.
IUXtiov jv toj '; { xsHhv Ttjxojpta Hi '.'-;(. llor. Potest cliam iiilelligi de mini
SiacuyEv, u.i vv oxaXa^v xaX vtasOai xaxo. partibus.
Melius esset peccaloribus vt futuri piias e/fugere,

METRICA VERSIO.

Quodnam hujusce bonum vitse eel? lux ; dira ta- p Non curai pnas gens scclerala gravee.
[men me " Ulilius pravis esset posl Tunera poenas
Caligo, invidiam plenaqne, pellil ab hac. Non dare, quam poenas hic dare me sceleris.
Plus ego nil habeo : quid non malus amptius an loin? Asi dominum quid ego, quid nostra; incommoda gciilis
Namque ulinam salient pars foret sequa mihi 1 Colligo ? Ros plane nulla dolore vacat.
Oppressus jaceo: divinus me limor aitgit, Non terra inlrcphlaesl, qttalitur sed turbine vcnli,
Cniilicior curis nocle dieque miser, Inqtte vieem cedunt tmpora prompta sibi.
Me sleruit , pedibusque lotit vir quisque super- Nox legil aira diem, tempestas rctlioia fuscal :
[bus, Aslrorum obscurat sol radiansque decus.
Segnisqtte; ac mihi lu, quae meluenda, refer. Sol legilur nebttlis, redivivaque luna resurgit:
Trtara nigra nimis, Phlcgelhonlcs, verbera dira, Dintidiaquc poliim parte sui latitat.
Da-monas obscena; cariiiflccsqite animai. Anglicos etiam clus, tu Lucifer, inlor
Cunda ina buce rident, cl amanl pncscnlia taulum; Qui fueras, supera lapsus es arec miser.
7,15 SECTIO II. MURALLA 766
"l/.aO: u.oi, am'XEia xeSvtj, Tpi, o6 o itapnav A
IE'. ! rjj ro *r<3 < sbeUelu.
120 rXuffcav r(lupojv 1( 9pa8iiov.
- 1], Iltc p-ya;, ireixa T; yev>tv ; { 8' u. ; 8' { u.et 8tpv ;
nvsjxa {is-fiXou, <-' 61{. 8 9P">v eTfjssic . |xy, 'A9vaTE,
Ilot arfjiiEtc ( pouija xaxopaSi IvOe uiptjxva ; Tt ', tb u.v Efw ye top.at, o08ev evte;,
"Irtaso. Hvra eo SsTEpa. Elxs Xytp. 'Opv fia(j/i8); Tvop.sv f, pipot.
125 O 8 jas teCev Sec. "Eu.toiXiv } 5 Et t<58e wvov Eoijaev, 8aov wXeovessi itavTai,
"[ tjjAETpj tout' oXe|-o9pvi].
ZuJj? 8' oXXupivrj, (xi)8sv j'xoi.ut tcXsov.
Nov io, EraiTa XVo, xai vo-sei, npTic u.kv 6tXuCev ov Xu0u.(7.va texoitt);.
*H 9eov e50p<5iov lj \ 8<xti5u:evo. Ka\ axapEt, yXuxEpv ' voxpaSoe:.
"; [xoi ' toxekje t'Xo voo, Iitesjev. KaV TptsTi{ uy6v jpE, xal eouuev avOo it^v];,
50 'tkji S' arco sxispoG UXgeo ' I6jv, 10 AC^va 8' oxsvq> xapTE jae piyav.
"AXXot (ib yeXoojv epipova, SXXote 8' N6po 8' aioXSpp.oc, E7rrv 8i yatfTpo; Xiaej,
- a/e jjjuj/ojv , |apvau.voio vou. AuTxa p.r,Tp6i t| tip ut]xe tcS*,
PropUia mihi sis, Trinilas, venerandum regnum : ne lu quidem
120 Linguam dominum insipienlium eflugisti.
Primo Paler, deinde magnus Filius, lum postremo
Spiritus magu Dei, conviciis impugnaiur.
Quo me tandem liiiic abreptum feres, inconsulla sollieiludo?
Dcsine. Deo omnia inferiora. Cede verbo.
125 Non me friislra Deus formavit. Hie jam carmen
Hetcxo : liaec pusillo animo noslro tribuenda sunt.
Nunc tencbra3 : rursus postea ratio, el omnia perspicies,
Ant Deum videns, aul ignc cruciatus.
476 477 Posiquam hxc mihi cecinit arnica mens, dolorem concoxi.
130 Sic sero e nemore umbroso domum redii,
Nunc quidem me irridens, quod aliier sensissem : nunc rursus
Cor miore macerans, mente secum pugnante.
XV. De exterioris hominis tiitale '.
Qiiis natussum? quis sum? quis abhinc non longe fuluriis sum?
Ubi slalues magnum luum figmentum, Immortalis I
Si quid lamen magnum est, ul enuidem arbitror, cum nihil simus,
Frustra supercilium homines lollimus. '
5 Si id lantum simus, quod plerisque apparel,
Amissa vita, nibil amplius habebo.
Vilnius e matris suae ulero exsilit,
El saltat, et dulca promit ubera.
Triennis jiigiim subit, cl pondus plauslri trahit,
10 Cervieemque magnam collari inserit.
Ilinnuliis varia pelle, ubi ex alvo cecidit,
Slaliin matris suae pedi pedem jungit,
Alias Bill. 13 , pag. 88.
123 I7o7. Schol. ipoutra ortaEij, x- Argumentum. Posiquam supt.riore carmine, inqnil
xidia JouXEuouivri npiu.va ; ivTaa <jTi6t. His ver Cyrus in argiimenlo hujus carminis, de humana
bis veliit siiam lemeritaiem reprimit, quod ausus natura ea, qu convenire videbanlur, erposuit Gre-
sil Trinitalem, qu;c ab omni injuria iininunis est, goriut, nunc rumnas el vilitatet, miserias, qua;
in eariim rerum classem adjungere, quae varus in- earn comilantur, enumerat atque exaggerat, sicqtie
commodis atque injuriis paleat. Ibid, . arroganliam hominum, faslum et insolentiam com-
Heg. 991. Coisl. sup. lin. . MoxvOe. Duo primil. Extremis vital Gregorii temporibus condition
Regg. el Cosl. IvOa. videtur hoe carmen.
1 2S 'EfiaaAir \ <rtaiai. Int. Coisl. - 3 Obr rte. Heg. 900 cl Chig. ov-04.
poviv XaXt TUv 7:ptITjv Ep7]jiv)v vTjiooTca.
METRICA VERSIO.
Quod diram, rogo, snela Trias, ignosec : pepcrcii "v DE E\TERNI HOMINIS VILITATE , AC m.ESENTIltM
Hxrclici prorsus nee fera lingua 1 ibi. HERUM VANITATE.
Ante Pater rbida; sensit convicia lingua; : (Ilillio interprete.)
Post Genilore sains, Spiritus atque sacer. Quis prius ipse fui? quissum, qiiismox , magnum.
Quo landein, vesana, feres me, cura' gradiim jam Figmentum ipse feres quo, bone Christe, tuuin ?
Sisie. Deo cedunt omnia, cede Xoytp. Si modo quid inagni est : namque, ul reor ipse, su*
Me Deus haud frustra fecit ; mea verba rctexo. (perbum,
Siulu nimis sunt hxc, quae mihi dicta prius. Nil cum sil, frustra lollil in alia caput :
Nunc lencbrse, post Lee ratio, lumque omnia nosces, Si lantum hoc essel quod cernilur, ac periiurain
Perpetiens flammas, conspiciensvc Deum. Post vilain banc nullas prorsus haberet opes.
Hoc nica conccplum coxit sermone dolorem Namque ulero excessit vilufus simul atque parentis,
Mpiis mihi ; sic redii, luce cadente, domum : Saltat, et impatiens ubera plena preniii :
Nunc secus airelos ridons, nunc pectora luclu Cervieemque jugo, cum 1res pervemt ad annus,
Coufeclus, pugnas mente cenle graves. Subjicil, et magno plauslra labore trahit.
Maternaqiie eliani quam pi iiuuiii cxivil ab alvo
llinnulus, huit jungit prolinus ipse pedem,
767 & f.REGORII THEOL. CARMINUM L'BER 1. TIIEOLOCICA. 768
e>YEi 8' (>u.o6joi> -s xva, xa\ frcnov Xaopov, A Kai rrpiv pvtv iOpttye. tX"v xa\ Of, pa,
\ . ituxiv^ xsuEtai v Xa^aiv. Bat 7:ovTaa[ivouc, cppovrt irjjfiatT).
15 ": 8', oXou.s'vjv ts auuv yvoc, fjS Xovte, Al (iTa xal Or,pa tov IxTavev, usitsp axouaa,
Te'ypi; t' fyvi<5stj, rapSaXiv fjtivo, 50 Aa^a, et) Xe4v' ^-
AiTxa 9p!$V lOeipav wfjv xs a8)pov KtjTai, 'AXXos jjiev 8asa6" TpTupo(, 4 6"
<I>p$v, xat xpctTEpoli ' 1 ^. A&j/e totov, piapc yaa-zpi [ixpa cpptov.
"-i S t' -; fipvtj, sOiTTspo o ( Si)pov, Toitiov XEivotitv a(io^0ipoc foc *
20 'Hipa StvEei rcoXXov OrspE 6(jiou. ) xat xXaSEJV, oxo el oxeBio
EouO] 8* auxe uiXtusa Xrs anio, oTxov Itsuev 55 'ApxEjiE, \, TtEptxaXXsc ijv oajiaiT)
'AvtOetov, fXuxEpo nXjff Y<5voio Wjov. Nooo, jtev6t &Xxt|xov -^ Xtov.
Ilv-a S V efapc Imi tvb; toJvo, aCtojxtT) k Ui Y0P' [ieXEffoi epcsraSov, XXoBsv 5XXo;,
tpocpi], Ya^SatTa xapis0[^v,K- MpovV, o06 Xo xpiav 5 {.
25 OCi itvtov ijivoujiv araba, oOx poouatv, Eirau uova u,06ov - vOaS' fiXovto ,
O xci|jLat XivO'., oSk !. 40 O8v Korpouiei 6i]p xaxbv, eute .

Fngilqiic crudvoros canes el velocem equum,

Alqiie in densi ncinoris lalebris absconditur.
i 5 Ursi, el iriiculenloruin aprurum genus, leones,
Tigris venios assequens, el pardorum vis,
Slaliin ac ferrum vident, horreiil arrigenles juba m
Horrent ac in fortes insiliunt venatoros.
Avis prirnura implumis, deinde non multo post ponnis instructs,
20 Aerein secat supra nidiim evecla.
Apis flava, relicto specii, domum slruit
Quadratam, eamque dulci fetu implet.
Sunt aulem haec omnia unius veris labor, ac sua sponic
Nascilur iis cibus, terra dapes snppcdiante :
25 Non ponlum iminitem secant, non arant;
Nulli illis promicondi, nulli pincerna; :
Cclerem avem penna nulril, el feram valles,
Levis illis labor, diurna sollicitude.
Magnus leo eliam feram, quam occidit, pnsiquan, ul audivi,
30 Dilaniavit, cibi sui reliquias aversatur.
Inlerdum allernis diebus cibum sumit,
Alternis aquam , forlitervenlri modum imponeos:
478-479 Adeo illis non laboriosa vita esl :
Petra el rami domus sunt semper parala1.
35 Sani, robusli, pulcliri : si donmerit
Morbus , sine lueiu validum spirilum relinquunt.
Non lugubri carmine circumstanles, aliunde alius,
Lameniantur , crines vellunl amici.
Eloquar majus quidpiam : impavidi liic pereunl,
40 Nee malum ullum expavescit lera , cum morilur.

20 Hipa. Sic 1res Regg. el Coisl. Edit. ^Epsa.
21 SovOi). Heg 39, ad marg., avQij.
22 'ArztOsTor. Int Coisl. avriOetidv itXeupiv,
ex opposttis lateribus.
25 Tfirovvtr. Sic Coisl. cum tribus Regiis.
Edit. Tnvoua. , pro poouji, quod seqiiilur,
Kcgg. plures habenl .
26 KvxsAAoppoi. Coisl. Int. itotjpoapot.
29 Br\pa. Tres Regg., Coisl. et Vat. '.
30 A^-ar. Leviler deguslata. Combef.
53 'AjtoxOarepoc loc. Coisl. ivo, et sup. lin.
fo;. Int. toeoTov xEvot 6 tovo Tlv &^(-
pot, xa\ 6 Jto iox6TEpo.
55 'Aprejis. Duo Regg. pteuist.
36 . Edit. vt^itEvOEt. Ul stet metnim,
legendum forsitan esset -EvOfjTO'., nisi siippona-
lur duas fieri svllabas ex dipbthonga e. Caii.lau.
i0 OvSr. Sic Coisl. el tres Regg. Edil. xo-Jiv.

METRICA VERSIO.

Crndivorosquc canes, et equos fugil alite cursu,
Se iieiuoris densi proripit inque siniim.
Al Iruculcntus aper, pardusque, ursusque, leoque,
Et ligi-is, vento non levitate minor,
Ul Terri cernunt aciem, juba protiniis ipsis
Horret, in hoslilem prosiliunlquc mannm.
Quin avis implumis primum, inox prasdita pennis,
ytllicris iiuiriensi laia per alla volai.
Antro rursus apis eoudii silii tecla relicto,
Adversaiiique implet scdula melle doinum.
II:rc cuneta unius veris labor. Oinnitiiis aulem
rerfacilem tellus sponte dat aima cibum.
jEquora nec sulcant, scindunt arva, nec Dis Deniquc, quod majus, pcreunl fonnidinis omnia
Pocula ferl qiiisqiiam, tippcdilalque cibos.
Penna! avibus, silva>que Fcris alimenta minislrant :
I los labor exiguos, cura diurna lenet.
Ac leo cum preda ventrem exsaturavil, ul aiunt,
relliquias horret ndire sux.
Allernis sumilque cibos perssepe diebus,
Allernis (venlri sic moderator) aquam.
Usque adeo minus bis dura esl atque spera [vita !
Pro dominus ramos, anlraqiie semper liabcnl.
Inlrepidi, fortes, pulcliri; si morbus eosdem
Opprimai, baud tristes mors inamena rapit.
Non alii alque alii lugubria carmina fundtini :
Non sibi msla comam vellil arnica cobors :
Expertes; fera nil morlua namque timet.
769 SECTIO II. POEMATA MORALIA. 70
*A9pst xa\ u.:p-u>v SsiXbv ;, xe * ,;, 55 'OXxbv ftmetfeanv, p\Sov ifp:m, o%* OaXiiaij;,
TH 0' tsiv u,epTi>v oCSsv axtSvTspov.
TS xa\ tf) itoxtvo 7cv'jp;aii paaatijiEvov.
'Poit- fib y<5vo el|*4, fu5yt;> S jie y1'v*-o rY"ip. pa8t)3i Tivanojjia 4 fia a!juov
'E0pc6Tv iroXXot; \ atuYspo . Zwij xetP4 tiYafev avrtTtaXoj.
45 'Avxi ?xv i^TT.p , yXux'jv raivov otp Ei yp xsv TEpirv xal itzna Xufp oio
Talav eic$e<5XT,v , Xysst TEipojuvo. 60 'AvTiTaXovTEotj, uiaaa TaXavT* ipwv,
"Evev 6tjv ; in' oOSso. "EvOev ipOjv /.Xv xv (JpJOousa xax&v \ yaav xoeto
"19{iatJiv v ipojispol, xXs7rr(S(isvo naXpat;. , <i 8' OYauv, !u.7:aXiv d/t Oot.
"EvOv voGv TtXaji-ov vauSo /virt cuivTJc. Aijpt;, to5vto{, poupa, t*<5yo, SvSpt,
50 "EvOev S' au xOiuv '' tp' YsfJL<5'tv- ^, Sasfioypaot, , epu6at,
EixoaTijc ouv-j-eipa lvo;, xa\ n^iaji itoXXo 65 ');{, 6Xot te, Sixaa-tiXoi, p/b '.;,
npiOsv mjv-aua, t ti OXoapo. ' iarl fiiou naEyvia XEuyaXou.
"AXXa [lev Sariv eo! ys ' tS' wjjeto, xo 61 xof^iEij, ApxEo xa\ osa TEpnv* xpo;, apoj, iajia, ,
Ej to", jjiT) t^'J/i), , iov, Ti6o; i. TtX^pn fiuaXiv vexiv ,

Inspit honiinura miscrum genus, ut dicas,

Coi it; liominibus nihil dcbilius.
Fluxus quidem suin prole : magno labore ine genuil matcr.
Nniriius sum mulls gravibusque laboribus.
45 Ulnis gestavit me maier, onus dulce : delude
Terrain radebara dolorihus confecttis.
Postea ingrediebar solo ut quadrupes. Tum erectus slcti,
Vesiigsvacillanlibus, furiiin nixus alienls manibus.
Inde mens sublucere cpil signis incondilas vocis.
50 Post base lacrymas Indi sub liberalliini arlinin magislris.
Vicsimo aulatis anno vires collegi , atque in multas calamitates
Obvias incid , ut quidam pgil.
Alia quidem nie premun : li.ee ellluxerc : alus aulem vexaberis ,
Id bene scito, anima mea , irajiciens banc vitam,
55 Traclum inlidissimum , fltixum feruin, asium maris,
Hnc alque liine l'requeiilibtis ven ti s fcrvenlein.
Mulium quidem stullitia exagilor ; sed alia daemon
Vii;t: nostras bostis mala ailulit.
Etenim si omnia bona , omniaque vitas mala
60 Appenderis , qua examina trahens,
Mulium certe prasponderans malorum lanx ad terrain verget,
Contra vero bonorum lanx sursura fercliir.
Pugna , mare , terra , labor, prasdones viri ,
Possessio, tribuli scribac, exactores, clamosi prseeones,
65 Rhelores , libr , judices , princeps homo scelcslus ,
Omnia luce miseras hujus vitas sunt liidibria.
luspice et quae jucunda : sal tiritas , gravitas corporis , canlus , risus
Sepulchrum fetidis semper refertuin cadaveribus ,
42 rUfi' rer . Aliud it ad istud Ilonieii tiberalium mag'stris trnditus, fevi verberibus casus.
Odijss. vu, 12 : 61 . Sic duu Rcgg. el Coisl. Edit. noXXuv.
Ovlv xirrepcv rata rpysi &, 63 Mvoc. Sic llegg. 39, 990, 993, Chig., Coisl.
raiar imxrsi xal el Vat. Edit. 4po.
Mulium infirmins nomine alil Ierra 65 . Vat., Coisl. el Reg. 990, Sixaj-
Ex omnibus auie in orbe spirant et terpunt. 7:6X0;.
43 'Poii\ ir varec. Tres Regg., Chig. et Vat. 68 Tptic. Ha?c Cyrus inlelligil de magnificoriim
ottjc xyovo. Garni, pnce. vers. 73, p4uutj yip .' exsiructione sepulcrorum ; illius verde aqiialiculo
e-fTEUUEV. .cibis disiento; vol de externo splendorc, sub quo
50 MvOioroxpva'. Scliol. IrtsiTa ^YEx<- pcrsxpe impurissima ct flagitiosissima vila deli-
otv mTueEli, . Post liwc artium lescil. Alludit ad sepulcra dealbata, de quibiiE Uo-

METRICA VERSIO.
Jam nostrum mihi cerne genus, diccsque profeclo: Nam vclul adrersuin studeo transniiltere flumen :
Debile genie hominum nil magis essequeat. Alque maris ductus , quos gravis aura qualit.
Fluxus me genuil, mater me protulil asgre : Ac mea rae mulium exagilat dementia : rursura
Nulriit ngenli cnmqiic labore diu. Mulla vcliit dasmon, qui mihi bella movct.
Ulnis me priinum gesiavil (dulce onus), at post Nam si cum laslis perpendas trislia vitas ,
Non sine lorinenlo pes mihi rasit humum. Ac librae lances asquus ulrasque trahas :
Tellurem hnc quadrupes trivi : corpore recto Proiinus in lerram verget depressa malorum
Expand ireiiiulis gressibus ipse manus. Lanx : jucunda lenens rui&us at alta pctet.
Obscure ostendil vox bine incondta mentem : Pugna, mare, el lellus, durus labor, att|ue l airones :
im fletu exseruit post duce sermo suam. Trislia quique gravi voce tribua Icgunl :
juina quater iirmum robur mihi conlulit asstas , Causidici , libri , praefeclus , praeses iniquus :
Ac puglis dm i pluriina more tuli. Hasc secum infelix ludiera vila trahit.
Altera nunc palior : lliixerunt altera : vila Dulca jam numera : ingluvies, et canuca, risus,
Altera irajiciens , mens , frta sava , feres. Urna nitons fdis plena cadaveribus,
1H S. GREGORII THEOL. CARMINUM L'BEP. I. TIIEOLOGICA. 7-i
*E5va , y!*0* Y&V> SXXo , exjv irpatJEv A 80 Tw (xv xXauOu.b 2i)v xavGSs, 8e yiXw,
[bXiyzat, 'Oj TpUE xal 'Av_atol en' ^ opvxec,
70 Motgol, (xo'-xoXtai, itaSE Oiromov Sx> Afouv XXijXou EVExa itopvt8Eou.
/.o cpiXxpov Stiictxov, axp6xov xax&v aix> KoupTjxec t' u,axovxo xal AtuXol [XVxp(tai,
4>Povt!8e soxexvtj, &Xfa 8u<rtExvi, 'A|xcp\ jub XEaXfl, OpiS xe yv.p^iiic.
HXo'jti; xa\ itsvi] Sirobv xaxbv, 6pi{, vtij, 85 taxidai ^' 4t<ju.a, Bvov ye (**> ' C^v l1**
Ecpapa vouv itaXijiatc vxaTOinEu.ra)u,V7). ['
75 Taux' ojv sijopii>v,9pva 8itxou.ai,erxt Spiatov Maivouvij raXp-T), auxp [xa^Xoav].
Ofsxai, xb xaxbv tcXsov ptixlpou. 'A(itpTputijv8ao jiya xXo' XX 8(6]
O 8axpusi ttv to' xa\ irpoxpoiaiv ; Ei'u,axi xevo b iravxoXXT]{.
Dux o'S' ec 8axp'j5i, f -(iXzti; wv. Kpoi te Kpoioi xs xaxdv xpov or/ itaXuJav,
". xa\ TKVuTOsiv tfiT]pu.03s xaxa irpotOsv 90 O8 xkv fu.xepoi x8i&v SvaxxE osoi.

480~481 Sponsalia, nuptias, alise nuptiae, si primae snlvanlur,

70 Adulteri, adulteroruin interfeclores , fll suspectus dolor ( pareiilum )
Pulcbriludo , amor iiifldus ; expers limons malum, deformilas ;
Cura egregise prolis , dolor de improba :
Divitix et paupertas, duplex malum, iiisolenlia , mror,
Pila juvenum manibus utrinque retorta.
75 Hsec igilur inspiciens meute discrucior, si quis optimum
Exislimat , quod plus habet mali quam boni.
Nonne luges audiens quoi fuerint mala prisas hominibus?
Neqtiidein scio, an audiens lacry malunis, an ristirus sis.
Il.ee. qu'idem oliin et duobus sapienlibus conveliere :
80 Uni quidem hsec omnia luctue, alieri vero risus erant,
( Cogitanlibus) quomodo Trojani el Grxci alteri in alteros renles
Sese mutuo triincareut propter meretriculam.
Cureles'quoque pugnabanl et jEloli bellicosi
De apri capita , setisque porcinis.
85 nacida? l'ormosissimi periere , aller inter liostcs
Furibunda manu , aller vero incontinentia.
( llerciilis ) Ampliitryoniadie magna est gloria ; attamen domitus est
Veste virulenta omnium monstroruin domitor.
Cyrus el Crsus triste fatum non effugerunl ,
90 Nec nostri quidem, qui heri imperalores erant.

minus loquitur inEvangelio, quae exlrinsecus pul- gravissimuin prxlium commissum fuit. Bill.
chra apparent, cum intus plena sint ossibus mor- 85 AlaxlSai. Coisl. Int. Aidxou /, Mail
tuorum (Uatth. xxiu, 25). nepotes. Non seinel Homerus, ut bene Suidas ob
70 " /o. Semper enim in suspicione servai, nacida vocat Aehillem. Billius de Agame-
versantur ac meluunl prenles, ne quid mali acci- mnonc, quem Gregorius, lapsus memoria, ni puiai,
dal filiis. lia Cyrus. Polest eliain, inquit Billius, iacidem appellat, cxponil. Minime vero probabile
leer, suspicio ad' pareiilum zeloiypiam, qua (it ut est, Gregoriuin in libris el historiis Graecorum ver-
nonnunquain metuani ne alenos liberos pro suis satissimum, hic lapsum memoria, alquc Aganie-
alant mnouem cogitasse et errore Eacidein votasse.
73 "Y6pi, dWrj. ItuoUntia ad dividas, mror ad D. Gaulycr censet Gregorium de duobus Ajacibus,
pauperlatem referlur a Cyro. altero 'l'clamonis, altero Oilei lilio loqui. De poste
74 '). Hissa, remissa. riori, cujus meminil Yirgilius, jEneid. lib. i, v. 40,
76 T. Cbig. ;. Mox Val. pro apEoxpou habet GreRorius videtur verba facer.
pSlOXEpOV. 87 'AjiytTpvurtSao. Sic duo Regg. el Chig.
77 '<\ Regg. duo, Chig. et Val. 6<j<j'. Hercules, cum Ncssi sanguine tinclam vestein in
81 Sqports. Regg. duo Oopwvxc;. duissel, lotus slalim exarsit, misereque inleriit.
S3 KovpfTec. Hie versus ex Homero sumptus Trag. Senec., Hercules (urens. Edil. 'Ajictxpuo-
est, Iliad, ix, 525, ubi narrt Phoenix, quoino.lo vtaoao.
circa apri Calydoiiii caput nier Curets el /Etolos 91 *-/. Chig. Sx/exov.

METRICA VERSIO.
Dos, hymen, exstincta rcpciilaque tda priore : Dignane sinl, lacrymis an magis, addubites.
Mchus , qui iu<v.ehi sanguine lingil humum. Oliin namquc sopliis quadrartint isla tfuobus -
Edita progenies turbal cruciatque parenlein : lili Helos , at huic omnia risus erant
Ipsiusque animuiu suspicione prenait. Hrrida iuiscebanl cei lamina, seque necabant
luliduin illicitum decor est; ignobilis autem Argivi , atque Phryguin , pro meretrice, phalanx.
Forma malum est, omni quod caret usque spera Creles iEtolis bella movebant,
[mein. Pro capite, agrestis crinibus atque ferae.
In cura est, sobles quem fecit pulchra parenlein : ^Eacidse celebres : sese tarnen ille peremil
Qui genuil pravos, hune dolor acris habet. V esa nus : mchi est eaesus al sie manu.
Fastum divitise , meerorem gignil egeslas : Hereulis est ingens noinen : nam cuneta doma-
Splixrula quae pueris mittitur atque redit. bal ;
igilur cernens, crucior, vita optima cuiquam Carnivoris periit veslibus ille lamen
Si censetur, habet quae mala plura bonis spera non Cyris , non Croesis Parca pepercit :
Non les quae passi veteres quoque sunt mala ? Risu Hisque etiain , nuper sub qiiibus orbis eral.
775 SECTIO II MORALIA. 714
Kai as, epaxovtiSt], u,voj Su/ete, uXeisv obo, A oXojkov TZ'.wzi; Xil yuvatl 8u.T.
'IMx', 'AX,jtv8p, yaav ^? 6Xtv. Uo Si Buw'sxSoc auvaptOfxtoi rjv, ' 'Io08a;,
Ti itXiov iv Oijiavototv, ] xvtj, jjioGva, KpSso vt' Xiyoo jxs^'jOi] axotTjv.
"Hpto 'ATpESij, "Ipo; )<5. XptuTS Sva, XTou.ai , xaxwv xo axix' .,
95 Kwvaxav-ttvo; 4va, Epinov p.o ati avoXSo, 1 10 "Evsv vaiffiaa; OEpairovxt, jjtxap.
"Otiij eptxTTxu>v 1 tXeov ar't {. *Ev u,<vov vOpur.otat xaXbv xaX u,t:s8v iJTtv,
ti *ev v9aS, tota 8" SXXoOt, tE xev ivtami 'EXits oipivlat, Tt{ Xfyov ti mew.
'Oniia Totj 8txot irotTov Tju,ap Syet, ToJv 8' aXXcov tou? x<5po*. "(Jai' \ ^air
[Jpouiov, <ix<Sto; aivov, aitirpoGt wto oOji ^', r^iEpioi Xtnev toGo
100 SxiXtiS, fu.Tpi)? p.v^st \ xaxiij. 115 iTpijv, te, Opovou, xa\ nOpovov
Awov, si {S1T010 7fJXaj, xax, (itj <j itprpa, |uX>
Et 8' 7cpr,o-a{, oXo, 6fip<Jtv Ta, XOt), 'Ey^Osv, XXoTpiou, , xaxtout,
"H ote xvGaS' ?xl '0*1' SXyeo, xal u.ET<55ttjG:v 'Au-aStou, Xoxowvxot, a6ixavov jijut povra;,
IIotvt| ^'^ Tujv 2sa vOaS' Ixst- Atocovo) xctxT) SvSoG; ttxo[avouc.
105 u.ot T:ptTOYvoto xXoj ; ' "AXXot; -v [ioio y 8s . .
'StoS^. 120 Ofu.01 ToOS Sou iriju-a !
Te quoque , Anguigena , nsuperabili robore , perdidit vinum ,
Alexander, cum Universum orbem peragrasses.
Quodnam discrimen inter inortuos? idem pulvis, ossa sola,
Heros Agamemnon el Irus qui polenta pascebatiir.
95 C.onstanlinus imperator, et famulus meus ; quisqus pauper.
Quisqus mulla possidens : nimm solum secern it sepulchruni.
El quidem res in hac vita tales : quales vero in altera, quis dixerit ?
Quanta mala iniquis dies extretnus sit adducturus ,
Ignis crepitans, graves tenebrae, longe a luce constituas
100 Vermis, nostra; sempiterna recordalio maliliae.
Melius ( tibi fuissel ) improbe, si vita; portas ingressus non esses,
Vel si ingressus, lotus, perinde ac feras, interiisses,
Quam , cum hie tantos dolores babeas, postea etiam
Majores dare pnas bis q\ias hic dedisti.
482-483 105 Ubi mihi primi parentis magna gloria? esca periit.
Ubi Salomon tarn sapiens? a niulieribus superatus est.
Ubi Ile qui duodecim apostolis connumeralus erat, Judas?
Exiguura ob lucrum circumfusus est tenebris.
Christe rex, oro te, malorum medicinam protinus prxbeas,
110 Inde subalo fmulo tuo, benignus.
Unum tantum hominibus bonum el stabile est,
Spes coelestes, quibus paululuin spiro.
Aliorum vero bonorum magnum mihi fastidium. Quxcunquc in terra
Volvuntur, hominibus omnia relinquere cupio :
115 Patriam, cxtcrnam regionem, ihronos, spretique tlironi gloriam,
PrQpinquos, alenos, pios, malos,
Apertos, insidiantes, vacuos invidia oculos fercntes,
Sui ipsius carniflce malilia, livore intus contalK'scenles.
Alus vit; voluplates sint : ego vero libens eas relinquo.
120 Heu mihi, cui prse xrumnis vita est longior !

96 "Er cri . lia Reg. 39. Sup. 103 "H re. Sic duo Regg. et dug. Edit. f ixt.
lin. Coisl. "vi itXov -'j-b.'//--: z'fo. Magnilicenlior 106 llov. Sic Keg. !)90 et Chig. Edit. o.
namque divitibus exslruitur tumulus, ut Coisl. inf. 117 'Aftpaiov, Ao%ou>rza. Apeno et occultas
ctpouit : ht v toto'- uXov tao - insidiatores.
nTtepo. Eilit. eT hXeovst zayof. 118 . Sic appellat invidiam, quia invi-
102 Ei 6' . Vat. ei 6 izsp^arfi. dum ipsum conlicit.

METRICA VERSIO.
Te quoque, Alexander, victor grassate per orbem ubi , lgalos quondam inter census, ludas ?
Perdidil immodici copia sumpla mcri. Exiguo lumen perdidit sere miser.
Inter definidos quidnain est discriminis ? ossa : Mine me, Cbrisle paler, educ jam , qnasso, ualisque,
Et cieres Ici , Tanlalidisque pares. Qncis crucior, iiiedicam protinus aller opein.
Par Constantino famulus meus, hie ego tantum Uiiiimlioniiniest.ceriumqueboiiuiii, fltuniquc.beala
Excipio ttnnulum ; dives , inopsque pares. Vita , animus cujus languel amore meus.
Atque hie isla quidem : asl alio quae condit in ;evo Cxiera qua: terra volvuntur, nil nioror ipse
ltima lux pravos, quis memorare queat? Amplius; hunianis linquere cuneta libel :
Hrrida flainma , gravis caligo, a luce remolis Externas simul et terras, palriosque penates,
Ver. ; s, qui memores criminis esse facit. Aiinic ibronos, spretse sedis el oninc decus :
Nun nalum esse tibi melius, scelerale, fuissel, Externos, consanguneos : probilaiis an antes,
At natuin prorsus more peril 1; ferae, El qui proecipiles in scelus omne ruunl :
Qi.aiu mala lot passura in terris , sa:vosque dolores, Perspicuos , teclos : vacuos livore maligno ,
Post graviora iterum lempus in omne pati ; Qnosque imo rodil peelore livor edax.
Laus ubi priniigeiKu? decus illud perdidil esca. Laeta babeant alii vitse : fugiam ipse lihenter.
l'oetus ubi Salomon ? fcuiiiia vieil eum. Quam gravibus longa est haue mihi vita maus t
175 S. GREGORIl TIIEOI-. CARMIMjM LIBEK I. TIH.OLOGICA. 776
Miytp'. ~'-vo; y.6-poi3i isapiopsi ; >; tx-av sOX&v A 'Ex S Ttpoto, nup\ Gefejrtu,' itijXiidi-
Zojt; f|XTpric, 8!t:oji<5; <m xP'> 155 A'jxo 6' 5tov ttvs), wrajiou do; iwro;,
AiaBai, 5'j! jieTpoujAEvovijixap i-' f,p.ap. Aiv a7:pxoxvou , epgopvou t"
Baiiv XatpA; V/ei, -cSXXa 8k kovt' ap.aprr '; cjSev xov-co; SXov xvi;, 6(iia":' x:o
125 Xejia TiXtv , Opoj aOt , ap.oi6aSov slip BaXXoua', >; xe -sjXe caiov,
[rapt;, Toyou 6' a.L(pa<f6ti)4, y.a\ aXt>*.svo; v8a xai evBa,
" xa\ vxtsc, (piajxat* 8iu fou. 140 Z)f,c tt; ^ fcx-.o; e/oip-t i"^11-
ipavo;, ala, BXaaea, vtspov oSv , ToXp.f<JW Tiv jjiOov i^Tup.ov, >; >
O'jO' oa KXet, oB' & its pixpene-tai* aYvtv cm pporo, tiv v, oa ttoXov.
Ttv xipo;. "AXXov lp.ot-f iov xa\ xsp.ov itjoi; "AXXo npoacoTOV tjitepBev, 8 x^p xp.ev ijv 8" 4p'
13 [xoyuv, itp<9ptuv -^ -cavra cfpw. [depOf,,
A Ovov, eut ^; iv\ / IStjua;, "Aopiai, aitivr,; eavTjv ;.
EB; p/ () Sixpuov pxopiv-p ! 145 Toto orea; jiepniov SstXv po;, olai pip^Xcv
T; fo;; x tx6oto Bopiv, nV ip.6ov SeOui '; ovstpaitj. Tat' ?x"' E- oXt-jov.

Quousque stercoribus lenebor? vere profeclo omnia

Vita: nostra; bona ancipiiem liabeni voluptalem
Acciperc et rejicere demensum, unoquoque die.
Parum quid habet gullur, calera vero omnia cloaca.
125 Hiems iierum , xstas ruisus, vicissim ver, auluiuniis,
Dies et noctes, bina viue simulacra.
Cesium, terra, mare, nihil mihi prorsus novum :
Nee quae fixa sum (sidera), nee qua; circumferunlur :
Horuin mihi sutielas. Aliaui mihi vitam, ct mundtiin tribue,
150 Cui laborans, libenter onuies molestias paliar.
Uliiiam moriuus fuissem, quando me mains in visceribus colligasti.
El slalim mihi tnbre lacrymas fundere incipient!.
Quae vita'; e tmulo exsiliens ad lumulum curro ;
E luinulo autera, igne tumulabor sxvissiino.
155 Hoc autem ipsuui, quo! Spiro, veluti cursus fluvii rapide curreutii,
Semper effluenlis, retroqu infltientis.
Nihil stabile habenlis : nihil est quam pulvis oculos meos
Feriens, ul procul a Dei splcmlore excidam,
Parielcs alireclaus, el hue illucque oberrans,
140 A magna ilia vita pedem relraham.
Amlfbo verbuin aliquod verax dicere; certe Dei
L'ldibrium est bomo unum ex iis, quae in urbibus relebrantnr.
484485 ^'la quasdam externa est larva, quam manus elaboravil ; sin autem detrahatur,
Ttuhore suffuiidor, alius repente cum appaream.
145 Talis universa miseroruui honiinuin vita, quibus curse sunt
Spes souiuiis similes. His fruimini ad breve tempus.

131 . Coisl. cum pluribus Regg. iiap- rum umbras amplecti

topai, et sup. lin. rapaxOrjp.ai. Siercoribus, eibis
irlgerendis et eyerendis assiduus sum.
122 AIoto/um; X"Pli- Id e*t, inquil Bill, in nolis,
ancep* volupias, quod inlelligil de eibis quos nunc
ccipinuis, nunc vicissim per alvum cgcritnus.
124 'Appt\. Id est, postquam guslus nonnulla
voluplalelililbiliis fueril, relicma omnia in eatn cor
poris partem volvunlur, qua: educendis Tccibus a
natura destnala est. Bill.
126 Cicraalov. His verbis brevis^ime alludit Gregorios.
ct luculentissime vita: vanilalem describil, cum ait
nus eliam inlerdiu perinde ac noclu in soninis re-
151 A2 Orvr. lia Job x, 18. Quare de vulva edu-
xisti met Qui utinam cunsumpius esscm, ne oculut
me viderel !
154 Mi'pl efoiai. Loquitur in persona peceato-
ris, pnas peccatorum pott mortem subituri.
156 "Osider. Coisl. sup. lin. rcXtv.
142 nalyrtor. Plato, lib. i el vu , De legibus, ap-
pcllai hominem Ttaiyvtov Oiuv, quod praeclare di
ctum fuisse ail Syncsius, erat. De l'rovid. Ad illud
1 45 "'xepOsr. Coisl. Int. drrspov.

METRICA VERSIO

Quantisper tandem funis haerebo? Volupias, 15 Post tumulum rursus me lumulabit cdax.
Sum equidem vitae commoda cuneta biceps. Idque ipsuin esl quod vivo velul rapidissimusanmis :
-Quavis accipinms luce ejicimusque : cloaca Qui sursum exoriens semper ad ima finit
Caetera, cum gullur paucula cepit, babel. Nam oiagis baud stabilis vila luce, qua: pulveris in-
itruma, cleos xslas, ver, auluninusqtie vicissim : [slar
Spectra duo vita: not siinul alque dies. Me lencbral, Christi fax raihi ne ruiilet :
Clum , aequor, tellusque; novum nihil est mihi Mcenia sed palpaos vagor hue illucque, proculquc
[prorsus ; Ter miser aeihereis scdibus ipse cadam
Noil qua: sunt motu prxdila, qu.Tquc eurent. Ludus homo (posita verum lormidine dicam)
Nil UHHorbsee : alium mihi da, rex opliinc, luuudtiin, Numiuis est, qualis ludilur orbe I'requens.
Propter quem hic prompto toi mala corde fera, Larva legit faciei, qua deinpta protinus alter
Atque utinam niairis me mors rapuisscl in alvo1. 'Rcppcrior, subitus lingil et ora rubor.
Nain lenebne nato inox mihi Heins erat. Talis vita hoiiiiiiiim est, quos spes deleclat inauis.
{ vila ! Tumulum a tmulo pelo ruisus; et ignis Ad tempus tciieant, queis lubel, isla breve.
77- SECTIO II. POEMATA MORALIA 778
iyc) Xpirtoo 8s8paY[*vo, S -zz Xt5oj, A Ad-rot; [isv Afav olxov e\ ioovro; "Avaxxoj
eijjuov ToSe iou Xuu.svo{ xOovfou. 160- itvra Xmv, v Sx1*,
Kri yf 8Tt).o ei(i* fisv 8a evQv etj(8t} Eaupov [atc to) cpavv otXov, "Hv 8' p' aspOc
150 ToCvexa xa\ ve zzph yiva tijv Sr,v. "Evev, xai Oue>v iopi' TOupaviwv,
Yu^ij 8' <mv , xat xpeisaova not'ptjv Toc iffivo o TtsXai, tuxtv xaxov, si 6itc ttetv,
Aikv yav TtoOec xv itepoupovtov. Drvxa xai Oovipdiv ^Oovo .' .
"j m-jYi P^S a"bi eiropoji, atOjtvov
Sbv ols p.Tv tpojrov XXet' ovo*. 1(7*. epi ri* ro jS/ov d&r.
155 "; lfai la-A , xai oyyeXoc* f,v in
[HS, Tt, toSOev !ov jXfbv; \ 81 pj yaia xaOiijst,
"Qjiisp 6ipt, OTtxxo irtpao, vGev Toi. Tj itXtv x xovo jiioja' avtuTajiEvoj;
Til ', UpTJe- 6vov. T xa\ XiTprt 8 cfpov jT^jEt jis 6eo lUyai; j 5
TeTOVE, oOxi-t jxe cpiCexe, <>i 18 itapo. "EvOev vaa-:T)iia eu8iov Xi;j.va;

Ego vero Christum amplcxiis, nunquain desisiam

A lerrenis hujas vitst vinculis me exuere.
Etenim duplex sum. Hoc quidem corpus a tciTa conditum est;
150 Quare vergil ad lerram sibi propriam.
Anima autem est flatus Dei, el nicliorem partem
Semper valde desidcrat coelesiium bonorum.
Sic funlis quidem cursus declivis est, ardons autem
Ignis, qui viani unicam cerlaniquc novit, stirsuiii assili!.
155 Sic magnus est Iioiiki, lino ngelus; si prosiliens,
Quemadinodum serpens, deposita scnediile. inde sursum tendat.
Exsultate, o sacerdotes. Ego niortuus sum. et vos scclesli
Vieilli, jam non ine perlimescetis, ut antea :
Vobis quideni ipsis ma^nani semper vivenlis Regis donium
160 Asserite : ast eg/> omnia relinquens, unain babeo
Crucem, vitae iueidam coliimnam. Sin autem subalas fuero
Hinc, et sacrificia coeleslia atiingam,
Qiiibus non appropinquat invidia, l'abricalum malum, si ita loquj liceal
Quandoqiiidem et pro invidis invidia: expers deprecabor.
XVI. De tila Hineribut'.
Qnis sum? unde in vilam veni? poslquam autem me terra detinebit,
Quis rursus ex pulvrre ad vilam redilurits?
Ubinam ine collocabil magnus Dens? An me servabit
Inde suscitaos trauquilluin in portum ?
* Alias Bill. 10, pag. 90.
147 <M5 ^. Male iiitlius refert haec verba legit Bill., et earn lectionem adhibemus; frgida
et sequenlia ad :evum futurum. Profilelur quippe eiiiiii sunt haec verba, eE e7:ev, si legatur
Gregorios mortales suis deliciis permitiendo, se ul in edit. xputTbv xaxdv, quia nempe non magnum
Cbnslo semper adhaesurum, imo et Irrense vilaR fuit dicere invidiam occultum malum, ut poslea sub
vincula, quoad licebil, in hac etiam vita jainjaiu jiciendum sit^ s ita toqui ticeai. Cum autem Gre
cxiiturum. gorys invidiam vocal (abricalum malum, id est,
150 7<y/fjr Duo Regg. ISfav. cujus sibimet laber est invidiosus, jure ac mrito,
154 Mlr\r, Tres Regg. xfav. oblociilionis novilalem, poluil addere, si ila loqui
15 'lot. lia tres Regg. el Coisl. Edit. hi. liceat. Sic mors nuncupalur apud llomci inn, Iliad.
158 pere. Regg. plures el Coisl. oote. Alii
piats. XVI. Tit. Ilepl r<br zov, etc. l)a Reg. 993 ; aller
_ 159 OIkoy. Ita magno consensu codices, nee au- vero, nempe 992, hune habet tiliiluiii : 11\ t^
diendus Billius, qui legit oxtov. tuv TtapvTiov '.);, De prunlit vita re-
161 . Chig. aEvov. rum tanilate.
163 Tvxtr . lia in cod. cardinalis Sirlcli 2 '. Al. vi(rrapivT).
METRICA VERSIO.
Asi ego complectar mansura in sa>cula Christuin B Clara columna mequa; vitae est : hineque solutus,
Cum fuerinl vil vincula rupia mihi. Allieiea faciam laelus in aede sacrum.
Nainqiie duplex ego sum ; terra mihi corpus obor- Quo non invidia: labes occulta propinqual,
[luni est : Factum, mi bac liceat si mihi voce, malum.
Unde eliam ad propriam debile vergel humum. Proque illis ego nunc vacuus livore precabor,
Numinis al flalus mens est : ideoque supernis, Qui saevo invidia: me modo dente pelunt.
Qua poliora, bonis expetit usque frui.
Sir. nempe in pronum Ions labiliir : ignis at ardens
l.'nani duuiaxai novii ad alta viam. XVI. VIT. ITINERIBUS.
.Magnus homo est, imo novns anjrelus : ipse seneela (i//i'o interprete.)
Si posila, ul serpens, sidra summa petal.
De ine actum csl ; salale, sacri, sltate, propinqui : Ecciinde in lucem veni? terraque sepiillus,
Non iam vos qiialiel terror, ul anle, meus. Ex ciere exiguo qnis redivivus ero?
Divinam vohis veniain prxcluditis.ipsi : Meque ubinam slatiiei iiiagniis Dens? Anne neriei
Al crux, abjeclis omnibus, una mihi est, Exlraclumin cli littora lula ferct?
1'!.. Gr. XXXVIJ. 25
779 S. GREGORIl THEOL. CARMINUM LIBER I. TIIEOLOGICA. 78
\ jaev (Jtxoto tcoXuxXtjxom xeaeuOo, A 20 M0-/O0-. IIovxQT-ptov zh tcXov eiv Sr;.
"AXXtj " XXo(ot{ Jtf,iwn ou(X9pbXai. 'H ) Se, {pEpov v evi) 8e ' 8veiSo;.
KoSsv v vp<i)jtotJi xaXov, iiuxxov. Dvxa - 8vt-o tavOaSc wivxa ^),
AQs 6 (ir) Xuf p itXetova (Jiolpav j(ev ! Xvo, axi, aspa, , -rvoi , irrspiv, xp;
7tXo'jTO (xv Ttierco, 6 Se Opvo;, pi ovsipuv [6vtpo,
10 "ApxeaOat , ^ icevt) Ss t-Stj.
KXXo; 8' )?, xuxtj xapi;, r vext 8, 0*Sxa, Wo, vtj tyvtov, , xivt,
Bpsjxa xpvou- noXiTj, XuirpiXeij ixou. 25 KxXoc aEi5vTxoc, jxoJia Ttvxa xuXvfitov,
O Ss Xyoi TrtepEviE atp, xXoj a|xa TtaXativ ')<, xpo/tov, Xuu.evo-, T-aftoc,
ECryEvsxai, )|) xa\ <rubj . "Qpai, Tj|Aaai, vu?\, toJvoi-, Oavaxoiutv, avaic,
15 T6p5xc 8 xpo; 8s<-x>>, ffio ' eutexvEt) Si, -?), vaoi;, :(., E>8poAtai-.
4>povxi ava^xaT) Suertexvh) 6, vo-o. Ka\ x8e , ysvxop, mxptrii, Adys, aoxaxovxa
Ai 8' ofopa\, xox-t){ jiEXExj(iaxa' tps[i{rS, 50 Ilavxa t-Xeiv, jxai-|jui)v & xev x^jaev pov.
'ASpav:!)- xpat, xuv xaia\ epxoiV())v. Ilvxa vou 7:xEpyEa3v enSpajxov, oa itaXai,
Eivjj 8' aXXo-pi) jjuxja. Tb 8 fatav apuE'.v, " va* Svrjxojv 6" oOSsv axiSvxspov.
T Mulla; qiiidem viuc liujus seruinnossc sunt vise,
Alia aulem alus calaniiaiibus implicaiur,
Nulliiinqiie apud huillines boiiniu, quod malo non sit misttim.
Atqtie utinam mala majorem partem non habcreul!
Upes sunt infida:, solium lasius somniis similis,
10 Esse sub imperio grave est, pauperlas pedica.
Pulchi iludo aulem instar fiilgiiris, levis gratia; juvenilis
Fervor leiuporis; senectus vilae occasos.
486*487 Sermones vero alai i : gloiia, aer : veins sanguis.
iSolii lilas : loliur, Tori eliaiii est a, ri.
15 Procax eslalielas : conjugiiiin, vinculum : liberorum copia, .
Cura necessaria : rbitas, morbus.
Forum, malilix exercilatio : quies,
Imbecillilas : ailes, abjeetorum hominuin.
Angostos est alienus panis. Terrain arare
20 Labor. Naviganiium major pars in inferno.
Patria lelltis, proprium barathrum ; exlera, opprobrium.
Omnia, quae hic sunt, labor mortatibus : omnia risus,
Lanugo, umbra, spectrum, ros, llallis, volatils, vapor, soniuinm,
/Lslus maris, lorrens, navis vestigium, aura, pulvis;
25 Orbis semper volubilis, similia omnia volveos,
Conslans, rolans, inieriens, lixus,
Tcmporibus, diehus, noctibus, labnribus, morlibus, erum nie,
Volupialibus, morbis, calamitaiibus, prosperis suvcessibus.
Hoc aniein lux, parens Yerbum, esl sapieulix, ut inslabilia
50 Omnia sint, quo slabilium ainorem habeamus.
Omnia an i in i pennis perlusiravi, qiisecunquc velera,
Quxcunqtte nova : inorlalibus yero nihil esl inibcciUius.
".?.1)|. ka quatuor Rege, el Coisl. Edil. ;. sis, hospitibiis suis cito faslidium pariunt.
8 ?e. IIa Reg. cod. el Coisl. Edil. eE8s. 21 Er. lu. C8wv. ptimos quisque in pallia
15 . Eo quod peiinaiiiiii instar quam coiiieiiinilur ssepissiine el obl> rilur, vicinorum
ocissime fluanl ac dilabanlur. nempe invidia prodiius. Cyrus .
10 K<jpc<; accipi polest pro aoiplissima quadam 24 "yrior. lia 1res Regg. ct Coislianus. Edit,
prospcrilale, quas impie Demo lacessendi occasio- nieiidose F^viov.
liem iis praeliel, qui ea uti nesciuni. Bill. 29 . Coisl. etdno Rcgg. yEvExup.
19 Stein]. Klegans provcrbiun de is qui Jiiriore 52 'Ax.tSvrepcr. Inl. aaOvaxEpov. Vid. .
fortuna conlliclaulur, quique alienis adniissi men- pneccdenli, vers. M.
METRICA VERSIO.
Multas vita vias habet a;ruiiinosa, viarum Patria cuique sua baraihrum, ierra exlera probrnm :
Cunctarumque suo nulla doler caret. Cuneta hnniini hic risos, cnela laborque gravis,
Nee bona sunl hic ulla maus non mista : bonorum Lanugo, spectrum, ros, el levis umbra, vaporque,
Alqiie iilinam non pars cederel ipsa malis ! Flumiueiis fluxus, ductus et xquoreus :
Divilix inlida.-, solium quoque lasius inauis : Somnia, fluclivagiB navis vesligia, ventiis,
_ Vincula, paiiperies, alque subusst: labor. Pelina celer, volilaus pulvis, el aura levis :
Fulgure forma brevis magis est, ;csi usque juveiila Cireulus, xquali qui molu cuneta volulat,
Temporis, el vil; mola senecla gravis. Conslans alque rolans. lixus el interiens.
Sermones cleres : decus, aer : robur, aprorum : Naiuque aimi parles volvil, noclesque diesque.
El veleri constat sanguine nobililas. Ouraqiie, nislilias, lerribilemque ,
ingluvies pelulans : vinclum, conuubia : cura esl, El morbos, casusque graves : ac rursus amceiia
Si bona sil, morbus, si mala, progenies : Ganda, el opialae prospera sortis ha!. el.
Discitur inque foro viiium, Iranquillaque vita Nil aulein hic lirnium prvida Christus ut essel :
Invalida esl : arles vilia corda decent. - Quo la In moi uni peciora langal amor.
Anrfusia est .od'a allerius : labor arva secare : Cuneta ego perlusiravi animo nova, priscaquetvci
Per quoi ciirrunt, pene tot orcus habet. Par nihil esse lioiiiini debilitate polest.
7*1 SECTIO II. POEMATA MORALIA. 782
"Ev jivov vOpwTtoiT xaXbv xoi ?x-u8<5v dxiv, A SxpwaV, XX i:it{/sv Xtjv xpaSEjv.
"EvOev a~-opu,sOat, rtaupv etpouivou 5 ", ? -vxwv xxeviov vr(-faxo XpiixSv,
55Axpua is, axovaxE ts. vio? OeEotst uu,YX(bc, Kai xxsap oov I/si uxaupuv, 8v iWi cipa.
', xai Tpiao Xu^i; iitoupaviti ", Sj xaflapoicf-v o xxcax-cr-ftv av-r-ov,
Mi"(vuuivT) xaapot, x<A paiovxo, Xspa 1 tppoi mSsuouivoti.
Eixvo; tpOopT], xrv Xxojxsv OeOev " Cuyiv (Aaxpoiv Eoc, ', -^;
Zeiv t* aXXxpiov (or iov, vx\ Si x~ruv> 10 7tXoc xaOapj, apx' OTTOiitiAvoi.
40 Kaxov a(t6o[Avou, xOsa -vxa 9ep-.1v. ", 3j Oe(ju,o->i f*!*0" xuxQSv -reoe^a.
nXetoTpT)v '. xopav Epwxo .
IZ'. Siapptor twi" iiukiii u'jK. "OX6io, Sj Xaoo cpiov xpaxo, eayECfci
'OX6k>, axi SpT)iov lxl 'ov' "8' 4t|wv Ka\ (jLfa''at Ousai; Xptcxbv aysi x^oviot.
Tole 1 pxojifvoi, XX' BsWe v<5ov. 15 "OX6;o{, iov hoE[avt| xsxo, opoviow
"OX610, S TtoXXoert -.-(--vo, ox t-oXXo Xwpav yu XptdTO'j, Op(ita xeXetxaxov.
Uniim solum hnminihus boniiin firmum est.
Mine cruinpere tollendo crucein; lacrvin~e,
55 Gemiliis, mens ferum divinarum sludiosa,
Spi's, cl clestis splendor Trinitalis,
Quae puris int'iiiiliiis iniscetur, insnnis pulveris ahdiralio,
Incorruplio imaginis, quam diviniliis accepiinus ;
Duccre vilain alienam al) bac vita, cum inundo altern
40 Muiidiiiii biinc commutantes, omnia spera tolerare.
XVII. Variorum vitat generum beatiludines' .
Realus, qui in soliludine degil, nee perniiscclur
Cum bis, qui liuiiii gradiunlur, sed nientein ad Reun erigil.
Dealus, qui pliiribus perinisius, non cum plurtbiis
Circuinagiiur, sed Den loluin cor iraiisiniiiit.
488*489 "> Realus, qui cunciis suis possessionihus Christum emit,
Unicainqiie possessionem babel crucein, quam allius gestat.
Realus, qui justis suis possessionibus imperans,
Divinam indigcnlibiis inanuin porrigil.
Felix bealorum cwlibum vita, qui Deiiali
40 l'une propinqiiaitl, carne cxiiii.
Dealus, qui, postquani nialriiuonii legibus paululum ccssil,
Majoren) ainoris parle))) Christo douai.
Realus, qui populi principaluin gereiis, sanclis,
Magnisque sacrifieiis Cbrisluiu hoiuinibus concilit.
15 Dealus qui cum ex ovili sil, ad cceleslis
Christi locum alios ducit, oviuin peiTeclissima.
- Alias Rill. 17. pag. 91.
57 'Appaorrc. Reg. 991, sup. lin. (- victuri sunt. Quos qttidem Christus in Evangelii ini
vovxo. tio beatos esse pronuntiat. Rill, ex Cynt.
40 'Aiieioiiirovc. Reg. 991 sup. lin. - XVII. 2 'EOoicre. Menleni divinan) reddil per
xavou. purissima desideria el culloquia cum Deo.
Ai'.r.i menti m. Postquam Gregorut re humana* 3 'Eni. Vat. vi.
exienuavil, miserasque eue ostendil, alque omtes 7 -crir. lia 1res Regg. Coisl. el Cliig. Edit,
kujus mundi voluptates, ex quibus carnalis affectas xxeavoiatv.
rubur colligit, ut Ueo rsistt, arrogantiaque effeta- 15 A'.ioio. Vat. .
lur, lanquum iucertas ac mutabiles dpressif ac sug- 15 'E<br: Reg. 992. . Coisl. Int. ? xort
gitlavit, jam his versibus evanglica: pra'dicationis 510 no!jjLVT| -xpaaxovxalxixvov tcvsuuatcx&v
legis capita, spirilalhque affectus nunquam in termo- S'.SaaxaXtxat; oi\fiai sic Xpiaxo vayaywv.
rituram gloriam, ut vires, indical : eodem nimirum Praierea pro oOpavioio duo Regg. Iiabent v upov-
sensu, atque iisdem voeibus cum Christo, beatos eus wiei. Scilicet, ili'is iter ad Cbrisluiu, exeniplo, pic-
bonhque plenos pnedtcuns, qui in virtule vivant, out tale, consiliis osle)idil, aliisque prit ad pascua,
METRICA VERSIO.
I illi, verunique bonum, cerijimque pulau- D In rgida, el nienlcm lollil ad astra suam.
[duiii esi, Felix, qui iniiliis jiinclus, non plurima versan
Il levis bine et abeat, perferal alque crucein : Dislrabilur, pe. ms sed dedil Deo.
II ruai in snelos gcinilus, divinaque curel, Felix, qui Cbrisluiu fuiliinis omni bus emit :
Unie, puris gaudens, irradielquc Trias : Cuncloruinque crucein, quam geril, instar liai t.
Carnaleiii affectum ul solval : quauiqne bausi- Felix, qui puris opibus douiinalur : aiiiicain
[inus ipsi Pauperibus(|iie libens porrigil usque niaiiuin.
Crelilus efligiem, servel ul ucoliimeiu : Felix virgiiieus chorus esl, qui carne repulga
L'ique novam degat vilain, iiiuniiuiuque ruenli'iii Non procul a s mo Muiiiine punis abesi.
Cum slabili mutans, spera cuneta feral. Felix, qui paiilum Ihalauio, Uvda;que jugali
Concedens, Iribuil plus lamen ipse Deo.
XVII. VAKIOIH M VIT.R GKMERUM BEATITUD'J^KS. Felix, qui plebein imperio dum rile giiberiiai,
[Hill a interprete.) lliiiiianis plat per pa sacra De 11 in.
Felix, qui primos inter nuinerandus ovilis
Felix, a mundo abstractos, qui vivil eremo Chrisiicolx, lacilus se tenet inier oves.
7S3 S. GREGORIl T1IEOL CARMINUM LIBF.R I. TIIEOLOGICA. 784
"OX6eo{, 8 xaOapoco viou [AEYaXYjsiv pioai, A "O ttoXX uyaulo evex' avit/T)
Opavitov aitov 8pxETaKXYXati)v. "AX^Ea, xaV ^ xSo; aviiiei.
"OX6io, 8{ x^pssi toXuxu^tokjcv 'Avaxva Totwv, f^v iOXsc, tp-ve xp6ov. El jlev a-a,
20 Tlec, \ toXXo eoti vjw ifaou. Atnov eI 8' Xy*, SetEpov e 8 u/vtjv
niv-a 8' opoviwv ;(. X]vi>v, 35 "Epxa, xa\ th cpXov. pv 4Jia irat,
AH xaprau (j/uxjv 8x-ptat fi[XETpu>v , Toai TeXsiotepotc-, toa te u.ioTpotc.
*AXXiv aXXo7 , \ ^ibpav . Ka\ 'Pa6 ox eOxojjjlov /ev iov, XX' apa xa\ tt;v
\ itoXXibv eie u.ova\ {Sttwv. KXeivjv axpot-T) 6, 9iXo|ev!t.
25 *OX6tO, 8v irao/iv uaOwv pia IIvU[i'av5Ei!;Ev 'Ex 6e u-v^c TtXov ? '. tsX(vt
*0mc Ixst brtjv evOaSs ravOaXr,v 40 Trj xOaiaa^0'-?Pa"v,i? TOu (at* ipojiivoo.
"Outt iroupovij alv 1)8^?, Bmpov u^T), va\ (MXTspev* aXX' et{ux-o
"0<m ivrjeiTj xXipov(ioc (isyXtov Kajiw, xa\ xO^vt), /sip-npi] Sua8o
*0{ aTtkifyyoiaiv eoji HeoG ii^av oTxtov cpXxet , Si'f povo;. 'Axtsavcv atit iio opEaioiwv
30 Etp^vrj fXo, xal ; xpa!r,v 'AXXa Tcoj xa\ xo itoXXixt ^ .

Bcalus, qui purse menus egregs molibus

Cleslium liiminuiii splendorem iiuuctur.
Bealus, qui lalioriosis manibus Regem
20 Colil, ac mulls vite norma esl.
Sunt omnia plnitude cleslium torcularum,
Quae fi'iicluin animaruin noslrarum recipiunt.
Alia in alium locum ducenie viriute :
Varia; enim sunt varus vilae generibus mansiones.
25 Bealus, quem viliorum pauperem Spiritus uiagnus cftccil,
Qui vitam hie ducit liictuosam.
Qui cocleslis cibi semper insaliabilis est:
Qui lenilate uiagnorum bxres est bonoruin :
Qui misericordia sua inagnam Dei inisericoriljaiu allrahit,
30 Qui paceni amat, qui puro corde est.
Qui mullas ob Christum, cujus magna est gloria, perlulit
Molestias, magnamqiie gloriam consequetur.
Horum, quam volueris, viain lere. Quod si omnes,
Id melius ; si paucas, secundo id loco eril ; si iinicam
35 Egregie, eril quoque gralum. Merces omnibus digna,
Tum perfectinribus, tum nferioribus.
Rahab minus honestam ducebat vilam : sed et Hain
Illustrem fecil summus liospilalis amor.
Vna re Pharisum superabal piiblicanus,
40 Humililate, hominem valde se elTerenlem.
Melior vita elebs, melior certe : sed perniisia
Mundo, et lerreslris, inferior esl conjugio
490 491 Casio. Monticolariini nihil possidenlium vita sublimis :
Sed el hos sa-pe superbia dejeeit.

cum persxpe pastores, pravo exeniplo, et moribus Billitts exponit. Edit. 0;. Quam leclioneiii scquitiir
Dei opus destruunt. Nihilominus cum edilis legi- D. Gaulyer, verlilque, qui magnum et exceUum urn-
mus ebv. Videtur enim Gregorius loqui de iis qui mum, perlurbalionum inopem attendit, ele.
sunt in Ecclesia, nullauue poiiunlur auetoritate. 33 'EOuei. Reg. 990 6Xtj.
23 " LUoln 1 %>par . 37 Ovx . lia Vat.' et Coisl. In editis
lia Val. Chig. tres Regg. et Coisl. Male edil, aprt^v. deesl ox.
25 "Or. lia Regg. plu res et Coisl. Quem vitiorum 43 ",\\). De monachis recle inielligil
pauperem, id esl, paucioribus minimisque laboran- Cyrus .
tem, non lamen ab omnibus promts immunem, ut

METRICA
Felix, qui pu subvectus acumine mentis,
Prospicit a;thnre;e liiinina snela dsmus.
Felix, qui Christum manibus non segnis honorai,
Multisque est vil; regula lexqiie pis.
Horrea siderei compleul hac omnia cocli :
Quels, pepcril quas mens, excipiunlur opes.
Diversis diversa bonos nam sedibus infer
Virtus . viue inansio cuique sua est.
Felix cujus ir.ops mens criminis oninis et expers :
Qui vita; in luctu tmpora cuneta lerit.
Clestes quique ore vido suspira! ad escs :
Mite cor innmeras cuique recondil opes.
Quique aliis l'acilis, Dominum sibi fleclil Olymp!.
Quem pax, quem cordis munditiesque juvat.
Denique pro Christo palitur qui inulta libeiitcr :
VERS10.
iEiernuni in clo carpet ob idque decus.
Quam malles, hac perge via ; si iriveris omnes,
Id melius. Mullas? laudis id eximue.
lluaiii? dum summe, gralum id quoque : prsmia
[magiiis
Sunt (amen, et parvis digna parala vil is.
El Rahab, baud caslis pollehal moribus : ipsi
Laus lamen hospilii sparsil in orbe decus.
Et quia non tiiinidus 1'liai is. ci more telones
Exslilil, hoc uno nomine plura lulil.
Virginitas thalamo ineliiir : sed dedita mundo
Si i'uerit, fluxis juuclaque, pejor erit.
Monlieolae alque inopis inonachi celsissima vita
Lest
Slravil at bunc fastiis sa?pe superbus liiiini.
 785 SECTIO II. POEMATA MORALIA ,
5 yiu et)v ipETijv aXXot TpovTE 4p<rcoi, A OOts p.T] irvTEoanv [{ c>Xov Sntar' 68;,
"Axpixov iv xpaSt) '|o E^ouatv t. 6U 06te Xpio-tavoj toc appcJSto.
)1 efovu v<i, nXoicrtv p.oa Axp'ja iterw apierrov, (] , toSvoite,
H2pxorlpoi, viijdij tt(Xe cppoust jtfia. KoV Xcrsav itaOwv xax^eiv,
TcCvsxev ctTEpyE jjiv s(po itiratv Xfpa;, M/)."zvj te xpov, XptatoO O' ni X'Pa xpa'-aiijv
50 ' fjL'jAvtav, aacpaXu; xpoxasiv, KeiirOai, xa\ Tpou.tv ju-ap iwpx<5u.Evov.
Mf, ppiOoduvr] <jo irrspbv l x8"5va vssij]. 65 Ei 8' axpTjv tsXew foi xp!6ov, oxTt ,
Ml) 8s t<r] pOl 7(' XsivtiiaTov. 'AXX { opavwv. ( vjjtoi.
Nrj XyT yiitpOKiiv ptjpaitavT) ituxivoat ,
a-fi xeyaXtii tXefpva ttj . IH'. //y. ujtJc 1.
55 S-tvi] p.EV tojXeivo; ^ Oeioto tixuxrai, ' x"i irrXi, f| itaXlarpoo x<5vi.
IloXXat 8' itav . T Y*P *1 .61 itaXiv,
Ol jikv ttv itpotwsv, cpjic ivOSs veei, Ka\ (jTtapYavoTat yewSei ,
Ol S1 TpTjv, ertsivfj (xovov acamjiEvoi. Kai x'J> uXtv npstjtv uaicsp fj xvij,

*S Non enim virtulem suam cum alus prseslantisslmis iiielientcs

Tenierariuin corde fastum iionnunquam concipitiui.
Saepo eliam frvida mente, velut pulli
Galidiores, procul a nieta pedein ferunt.
Quare aul peiinis erigere oninino levibus,
50 Aul infra manens sccurns curre,
Ne gravi pondere peiiiia lua in terrain dacidat,
Neve iu altum sublalus lapsu trislissimo cadas.
Parva navis quae pluribus compacta clavis est,
Gravius fen onus, quam magna, cujus lasse siiut' compases.
55 Arela qiiideui divinorum alriorum via,
Sed multa: in unum tendunt semita:.
Alii banc pcrcurrant, quolquot natura Hue propendunt ;
Alii aliam, modo arctam consequantur.
Non una omnibus esca similiter placet,
60 Nee Cbristianis ununi convenit vitas genus.
Lacrymae omnibus optima: sunt, vigilia;, labores.
El viiiosoruni aiTeciiium rabiem compescere,
Satielalemque comprimere, et sub potenti manu Christi
Jacere, diemque venturuui expavescere.
65 Si summam per recle viam incesseris, non jam mortalis es
Sed cleslium aliquis. IIa: sunt Gregorii leges.

XVIII. De vita humana'.

Pulvis, lutiim, in pristinum stalum revolutos pulvis.
Terra enim terra jungitur rursus,
Et iiivol viiiir lerrenis fasciis :
Et pulvis iteriim prodit, instar cinoris,

* Alias Bil!. 103, pag. 179.

59 iltt\. Duo Regg. etChig. Wj. [loOsdiatc. Int. taute rpryopou OEditliuaTa. Edil,
66 Qbparlw. Iu Reg. 39. (Joist. Int. &XXa tic male viiiuv.
<]11\ opaviot. Male edit. oCipavtov. Ibid, XVIII. 4 Tr r Tap. lu . et edit, ad
viiot. Reg. 990 el Chig. vuot{. Coisl. sup. lin. vo- marg. In lexlu deeral yi).

METRICA VERSIO.

Nam dum non als, decorat quos maxima virtus,
Se i onferi, temer sapins alla petit :
Ferventique animo curren, atque impele magno,
Metain ultra ferlur. inore ferocis equi.
Quare vel levibus ductus pete sidera pennis,
Vel lutani inlirmus carpe per na viaiu :
Ne nimio in terrain vergat tibi pondere penna,
Ac misre, dum lu tendis ad alla, cadas.
Prvula, quae densis clavis compacta carina est,
Quam male nixa ralis maxima, plura geril.
Arela qu'idem aeternas cli via ducii ad aides ;
Tendit ad haue iiiiain semita mulla lamen.
Ergo alii banc teneant, ila quos natura paravil :
lilain alii : asl arclum nemo rclinquat iter.
Non una csea placet mortalibus omnibus : omni
R Congrua Christicolae vila nee una viro.
Ulilis est cunctig dolus, labor, excubiaeqtie.
Imperio afl'ectus atque teuere Teros :
El tiiiiiidum ventreni compescere, seque Tonaiili
Subjicere, extreiiium perqu liniere diem.
Si m exacte leiieas iter, hand homo janillu
Es mihi, verum aliquis de grege clicoluiu.
XVIII. DE VITA .
('10 interprete.)
Pulvis, luliimque, rut-sus et piilvisciiliis,
Nam terra ierra: jungitur, et involviiur,
Tanquam quibusdani l'asriis, terra gravi,
Ilursumquc pulvis prodii, instar pulvern;.
"W S. GREGORll THEOL. CARM1NUM LIBER I. THEOLOGICA. 7Sb
5 "Hv i iafa --^] xW ixvuj-iov A 'O [uxpb outo xa\ TcoXTpoito 3o.
llpb ^t){ ijaipo'jda auuxiXXsi . "Avj xivsxai, xa\ TOpiaitxai xtco
yip <ju*v xbv TtoXOsTpocov itov Ox crxaxai yp, x*v 5oxf itirryvat.
AI xwv 7rovTipiI>v xaxaiySc 5 "teOytov xpax?xai, xa\ iviov .
npb aipoust xat Sjav v0ov Sxipx 8 itoXX, xa\ tb csysiv oiix S/u.
10 AjOt Sk yo xdwwi xa\ uivei , "EXxs, xaSXxet xf, xivfret xv axnv.
"Eoj xxiaavxoc ] Xoyo '; oSsv etva xiv gov Staypftov ,
Tuv Tjv8s0vwv xf,v avayxaav Xiv. "H xaitviv, <5 Svipov, tJ Sv'Jo X^-
S5v Sk icpox^ac, ?x xtvo p\z8ouc ,
'. 77/>1 tfcv.
'O x Oda itvsujtaTCiiOei exvi ,
iu Ka\ tai ywb&ic x6o xpaywSa , Anvbv 59 . "Av 8k xa\ tpiXouuivou ,
Kai xbv yXv Soxovxa Saxpet fiov. iTtXeOv xb 8sivv. E 8 xa'i x<5pa vsa; ,
Tp'.7:Xov xb xvxpov. Ei 8 xai xXXouc yljuov,
1'. ! r/J avzic.
IlXstov xb xaxiv. E 8 7rpb yp.ov <fpsi ,
Tpoy tf{ ffxiv aaxatioc 7re7rr(yp.vo , S IvSov atijv jMaxexai xijv xapSav.

5 Quem vcbcnicns impetus ventor m

In allum cum siislulit, inillit deorsum.
Sic mini nostram instabilem vilain
Mulm um gpiiiluuin procella!
In sublime eflerunl, et ad adultcrinam evebuni gloriain :
Hl Poslhac aulem, ul pulvis labilur et liuini manet,
Uonec Crealoris vox dissociata
Kursus simul coagmentaveril, mortemque solverit.
492-493 Nunc aulem prospiciens, velut e quadani specu,
l'ulvis, cui spirilus divinain inspiravil imaginciu,
IS Terrenas clamore jacial iragdias,
El dillluentent falso risu deflel vilam.
XIX. De eodem argumento'.
Rota est inslabilitcr
Brevis bicc et multiplex vita.
Sursum niovelur, et trabitur deorsinn.
Non slat enim, qiiamvis videatur fixa.
S Fiigiens teneln-, et manens effiigit.
Saltal pleruinque, nec lamen effugere pulcst.
Traliil ac relraliil motu suo slationeni,
Adeo ut nihil sil vita, si velis describiere,
Quam Turnus, ant soninium, aul lins heiUe.
XX. De deiideriu" .
Grave est omne des'uleriuni. Si aulem desiderium sil cbari capitis,
Duplex esl dolor. Si vero paella?,
Triplex stimulus. Si prastanli forma,
Major adbuc dolor. Si aninium ad nuptias appuierai,
5 Ignis inlus depascil aninium.
* Alias Bill. 07, pag. 155. " Alias Bill. 115, pag. 181.
1 "w xzicrarzc, etc. Imperfecta vide- tionem. Caillau.
tui Beuediciiiinruni versio, qui melius ad verbum XIX. 8 . Reg. 1277 Siaypa^. Alius
vei lissent : Donee Crealoris vox ad harmoniam re- etaypicpst.
vocaveril rumus consociatorum necessariam ditiolu-
METRIC V VERSIO.
Quem vis in allum suslulil cum liirbinis Shi sum niovelur, deorsuin volviiur.
Sxvii]iie venli, depiiinit inox : iu moduin Fixum esse qnamvis nam pules, nun slat lamen.
Sic uamque ii'islram mobilem vilain parent Fiigiens lenelur, el maliens rursuni fugit :
Mali procellse spirilus alio elTerunt, Miillumque saliat, sed fugere nequil lamen :
Ailullerinamque evebunt ad glorian) : Trabuque motu, relraliil et slaiuin .
Ac pulvis infra labilur rursuni, et niancl Nil ergo vila est, si velis describe re.
II ti m i . creaiilis vox poleos donee Dei Quam luinus, berba; flos vol, aut insomuinm.
Solla morle vinxerii rursus siniul.
At nunc ul alla de specu sese exerens XX. DE DESIDERIO.
Pulvis (l)ei cui spiriliim forma indidil)
Terne molestas clainilat tragdias, (Billto interprete.)
Falsoque risu dillluens sevum geniil.
Oiiiiiis cupido torqiiel : al duplex malum,
XIX. DR EODEM ARGUMENTO. Dcsiiieraiur cum caput cbaruin; triplex,
(Ilillio interprete.) I'uella si sit ; si pulclierrimo,
Ila'c parva, varia el, vita par esl lurbiui, Malum ingravcscil; ambias si nuptias.
Si mu movciur, lixiis esl el qui siniul. Dril medullas luui dolor saevissiinus.
73 SLCTIO M. POEMATA . 790
KA'. Tlep Oarzov yi.lovirwr. KP. El r a Or.
IIixpuv tco v S xa\ xxvou -? , Asivbv tb Xuitov. "Av Se xa Xviitj iXo; ,
AtitXoGv 4 xaxv. Et S* p'.Ttaioj tXtv, 'AvSpcncoSisc. "Av S xa't Sxvrj XOpa,
'H (rj(/.-fepi jt'jp. Et s vuu,ou vsou, 'Q T,p'.i5;. "Av S yuvi) XXoc,
'H xip&a payrfl: twv yewjTpuw. Aa!i.wv lvotxo. "Av 6 xal OixamXoc,
5 Xpa xsparjviv. "Av S xal evnXo; ,
.' 1 1 - fii] . "Axo'j, XptiTS, xat lly.x'z xfyi 6xtv.
fatv&v niv^'v. "Av6e xal ffXcov -o, '. npc aoXvpxox' .
*Q XE'PV- "Av 6 xal XaOpaiot Sf/ynaai, . "Opxou t x;'Pov; O'JSv, sa6 Xyo{.
' (^- "Av 6 xa\ ntarwv Oito, t. Duc ' ^; n u.ot.
"Eiix/i. "Av 8k xal TrapatrraTuiv , A. Atav 7tpo]Xoic \ Xiyot.
S Do -t tpiwq-st ; lui iY7) xaxcov opav ; t. Ttst ; 68aov.
XXI. De mor charorum'.
Triste est onuie funus. Si atilem lilii sil fiinus,
Duplex Ol dolor. Si praclerea egregitis fuerit puer,
Dolor est instar ignis : si novus sil niarilus,
Itunipiiiir cor parcnlum.
XXII. De falsis amicis".
Molcslum est pli. Si atilem ah amicis.
Pejus est. Quod si eliam clamlcsiinis inorsibus,
Id inloleraiidutii. Si ela fldelibue,
Susiine. Si deuique ab is, i|iii Deo aslant,
5 Quo quis se vertat? Qui fugiat inaloruiu impeluin !
494495 XXIII. De eodem argumento'".
Acerba est la*sio. At si la-dai amicus,
II servile. Si aulein mordeal clanculum,
Hoc belltiiniiin. Si vero feinina grrula,
Domsticos est damioti. Si judex,
5 Opus est toniiru. Dmuni si sacrorum minuter,
Audi, Clirisle, el causam judica,
XXIV, Dialogus ml reran s eus qui frequenter jurant'
A. Juramento quid pejus est? Nihil, mea quidem senleniia.
It. Qiwmodo id demonstras? Die mihi.
.4. Vaille manifest is et evideulissimis rationibus.
It. Quibusnam ? cdoce.

'Alias BU llfi.pag. 181. " Alias Bill. 117, pag. 182. "Alias Bill. 118, pag. 182. "-Alias Bill.
, pag. U.
XXII. 4 'Bnlays. Combef. 'Eirata/, qu* lectio dem. quam improbis el sceleratis, eliam inlerposito
sensum Gregorii melius wdelur exprimen:. jurejurando. Ducti prterea, qua; detestando pro:
Argumentum Gregorius notier, ut pruvam jurandi cleris hint juramenta, nempe ea, qu cum dhini
consueludmem coerceat, initio, quant magnum cri noininis usurpa tiune conjuueta sunt. Dilnil quod ob-
men sil perjurium oslendit. Deo enim contumeliam jici poleral, scilicet Deum el sanctum Paulum in sa
infirt, quisqus pejeral, imo prorsus abnegat el amil- cra Scriplura jurantes inveniri, atque etiam veteri
. Perjurio porro per improbam jurandi consuetu- lege minime inlerdUlum fuisse juramenium. Deui-
dinem viam muniri asserit. Quapropter ne prcipi- que, cum Gregorii tale, mull serins baptismum
tes in perjurium ruamus, euvendum in primis jura- susciperent, ideoque facilius jurarent, rali baplismo
menium monet : nec vero cur nobis jurandi ncessitas deleri quidquid Une in re deliquissent, ut alia omnia ;
iiijiciatur, modo illud studio *l cura; sil, ut animum id quidem concedit Theologus, sed peccandi cousue-
probis moribus excullum el ornalum Imbeamus : pro- ludmem, qua animus imbuas el inuslus est, bapti-
bis enim viris, ettam injuratis, majorem haberi /i- smi sacramento abuleri negat.
MTRICA VERSIO
XXI. lili MORTE CH.VRORUM. II XXIII. DE EODEII ARGUMENTO.
(Billio interprete.) (Ilillio interprete.)
Est Tumis triste; funus lilii Omnis molesta esi laesio. At si Ixserit
Cernina l dolorem ; si probos rursus, dolor Amicus, istud foedius ; si mordeal
Cor un imiim ; si slalim post nuptias. Clam, belluinum hoc. At loquax si Cernina,
Tum cor palentino ruinpilur Indu gravi. Est daemon hospes. Judiis si qui gerit
Parles, opus tum fulmine est. Al si sacer,
XXI. DE FALSIS AMICIS. Sis, Clirisle, causse, le rogo, judex mese.
XXIV. DIALOCUS ADVERSUS EOS QUI FREQUENTER
(Ilillio interprete.)
JURANT.
Pali moleslum est; sed inagis, si, qiios amas, (Billio interprete).
Nocere lenient; clanculum si mordeaiii, A. Quid pejus horco? Nil quidem est, ni sentio
Hoc non frreiiduin. Si fide qui prxdili. />'. Hoe unde monstre, die mihi.
Id pejus. Al si Niimiuis summl astiles, A. Kirmis profflcui el lucidis rationibus.
Quo jam recedes, toi mala ut vites, miser? It. Cedo, quibusnam ?
791 S. GREGORII THE( L. CARM1NUM LIBER I. TIIEOLOG1CA. 792
A. Totoi?. 'Aioxpivat 8, vta\ <}*).. A A. OSev (ayc<j(5v trrt p.1] tiv vv
. Ay\ lTt{ ti, . 20 Se t ouu-cpuej ;
A. IlvTtv Tt fietov o8a <bv nTuaaat ; fi. OSkv. A. AEfsOw toi^apov XXto e6j.
fi. Tviv epwtj ; fi "Oru Xiyo v IXufiat.
A. Tt Ttv ivTwv ' o8 '.; ; fi. Osc.
A. riavTiv, piouivti/i/ xal 400rjy.ivbri.
'Epowxev {, 8oxet.
10 fi. 0SO Tt AEJoV O VO). 25 A. T 8' o -tov, xa\ [avov, itit) cpurei ;
. '? XyEt (XV, oCix^ " p8i>i tlf"5u.Tv. . Mvov esCoTcbv, eu "kyzii.
. 'ExpTJvSe 6i rai; A. "H xa\ <Jc6a(iTov xa! tt xa\ u6ptTTov;
A. O'jx srt utov o8 yp au^xpivetai. . Tti 4( ;j.:ia;v ;
O -j-ip aai aot ; fi. Ka\ rcvu. A. Kal yp <nconiu.v pxo eE xtjx^v <f>ept,
30 'AXX' o8a t' C6piv
15 A. T ouv ilyu-rov irjv6vj9' xpjv faio ;
E! jjefj y' mjpx xivSuvoj tJ/suSopxiai,
. vo4(. Otio; av etx xa\
A. Kai 8' av \iywto Iv. avyxpistto. "; xi 3ttc tpaX xaXoJjjuvo,
B. Ox ojjtat itt Xyst ; Ka\ v^P |*3tTtc.
5 A. Mis. Responde, el consideremos.
B. Die, si quid habes, amice.
A. Omnibus quae nosli, an m.ijns aliquid esse seis?
//. Quibusnam de reluis interrogas
A. De omnibus quae videntur. et quae ntelligiinlur :
10 . Deo nihil majiis novi.
A. Recle quidem dicis : egoauteni non recle iiiterrogavi.
fi. Quoiuodo ergo oporluissel ?
A. Non est majiis quidqiiam Deo, neque enim comparalur.
Annon tibi id liquet? II. Prefecto liquet.
15 A. Ergo decuil forsan quaerere, quid sit maximum?
B. Sic credo.
A. El hoc dicatur ex comparatione.
B. Non credo. Quomodo dicis?
A. Nihil maximum est inter ea, quai non sunt cjusdem naturae :
20 Deo autem quid simile naiura ?
B. Nihil. A. Alioquin Deus dicerelur.
B. Proui ilixcris, assentiar.
A. Quid auleni ex omnibus est quod comparari non possil? B. Deus.
lia dicemus. ut videlur.
25 A. Sed quid? annon atlorandus, et quidem solus, omni naturae?
Solus adorandus, recle dicis.
496"497 A. Sod an adorandum simul el injuria alii|iiid allicieiiduin?
B- Quomodo non miscenda miscebimus?
A. Considerenius euiin an jusjurauduiu honorera afferal ,
30 Minime vero injuriara;
Si non adsil pericuiuiu perjurii,
Tune honorem et culium deeret.
Yocalum est, veltiti tutus quidam mediator,
Nam mediator est.
XXIV. 14 Sot. lia Combef. Edit. iot. Kai yp <1.
21 --. Aliler igitur est loquenduin de Deo. Gemines hos versculos suppcdiiavil cod. Coisl.
Bill., quod verliorum inlerprelaiioui rpugnai. Deerani in editis. Versioni mtrica; suppWi-
27 Kai zi. Forsan iaxl. Caillau. iiius, correctis quatuor versibus superioribus, nee-
3 Ovto r. Sic Coisl. Edil, yip v. non el quibusdam aliis quos ll:ilicis dislinximus.
33 "Q ti fiecrizii ' xtUcvjtsro, Caiilac.

A. His. Sciscilanti tu velim respndeos.
B. Die, si quid iste praesto babes.
A. Quidnain esse inajus omnibus rebus pulas'.'
. Rebus quibusnam?
A. El qua? videntur, cedil et visus quibus.
B. Majiis Toiiante nil reor.
A. Recle quidem tu : non bene asi ego sciscilor.
. Quidnam ergo decuil?
A. Non Hie major : nainque conferri ncquit.
Nonne tibi darum hoc? . Maxime.
A. Fors ergo decuil quxrere , quid est maximum?
B. Sic ipse credo.
A- Ac comparandi dicilur quoque hoc modo.
. Hand credo; quod ais, explica.
METRICA VEIISIO.
| A. Natura quorum dispar est, nil maximum.
Quid par Tonanli ?
B. Nil. A. Aliter ijiitur est loquenduin de Duo.
. Pi'obabo quidquid dixers.
A. Quid comparari non poiesl solum? B. ! Vus.
lit vis, loquemur sic euiin.
A. Annon colcndiis solus est ab omnibus?
B. Sane eolendus solus est.
A. Siinulne cultu dignns el probro esi simul?
//. lnimisla quisnam mitceat ?
A. Considerenius horcus an decus feral,
Nvn lurpe prvbum :
Fdi periclum ni foret perjurii,
Laus huic ineaset et ecus ;
Juris vocaretur sequester ut tenus,
Xamque et sequester.
*93 SECTIO II. MORALIA. 74
55 Nv Sk <51 jwi xo -pv^a xal no: 9 psi. A MivstvS' ?({ xji 43 rrov xa\ XiOov.
fl. 2x8v |V otSa, 7iXi]v Xiys. 50 B. 'Paaxov xi 8' ox Ej(si
A. Zt)t> xtv' !) Xoyou -. A. Toxti) xaxov xv ear: xa\ itv ixpoaepk ,
. Tic 8' av ysvoixo ; , MaX:uxa 6' pxo, otojjLa-..
A. Hxpav xiv' eSs ix X090U xivouuivivv; iK S1, Sxousov. 'Hovi] itpffiaxi
40 . Kai noXXaxi -j-e " r fip ou ; !) Ttpjo-Tiv.
A. 'Poty ts jEvSovijuivrjV xax<u ; 55 Ex' 4v x/] xt el jujxTtOtav ,
11. 9>S6i te. T yvex' ; ox avEpYExai ,
A. "H xal xoT elSe aSit xauivr// ; "; av Tipb xaxxpr((xvov iOoc.
B. El (x^ xt SXXoj, ox iyi. . Ayi i xpijpvv ;
45 ATrt]v yp (1>6<* <) jtxpa, xpErxtov xP^ A. KpT)xvv xYiTt<5{ axtv ({"EuSopxa.
A. Aysi Xt)0^' CO . TiSi, (A6ot(x' Sv ^Secoc..
T6 6' aio i^xu), xv iyCo xaxaxpi/to. "/."///', fp 08' Tct eut: xaxov.
"Poio ipst (xs 7tp? av "Eux i 8e 8] ix>i ;

35 Nunc autem mihi renn considera, et quo ferai.

II. Fere iiitelligo, sed lamen dio.
A. Qiiasro nilidissiinam aliquant sermonis imaginen).
B. Quaenain atitem eril illa ?
A. retrain vidieli aliquando ex monte ruenlcni ?
40 II. Ac sacpe id quideni. Cur non en'mi?
A.Ac magno mpetu ad ima, quasi Tunda roiatam?
. Et cum magno trenmre.
A. Num aliquaiulo ipsam vidisti facile sisli ?
II. Nisi quis alius videril, ego non vidi.
45 Seipsam eniin impelleus petral'ortior est manu.
A. Recle dicis.
Idem mihi accidil, cum ad inferiora curro:
Kliert me impetus violenter.
Mauere autem ab initio, el mc, et lapidein, res facillima.
50 . Quid hic autem non facillimum?
A. Unie imagini malum omne persimile,
Praecipue vero jusjiirandum, ut mihi videtur.
Quomodo islud , audi. Inest huic rei
Mulium voluptatis.
55 Deiude si quis in consuetudincm incident,
Quid lit? non cohibetur,
Donee in profundi!! gurgitem pervenerit.
B. Quem dicis gurgitem?
A.Gurgilum maximus esi perjurium.
00 II. Quomodo id fiat, libenter didicerim.
Mull eniin ne norunt quidem quomodo id sit malum.
Quonam autem modo malum est?

56 . Ita legendum videlur. In edil, quihus- ctionem Coislianam Trpoasoxiv. Mulls insuper pec-
dam '>-i"z'-i, in aliis deesl. cat versio mtrica tum quoad sensuin, mm quoad
47 Ta S' ai'z %>, xr '. Sic lypograpliiani, tum quoad versuum divisionciu, quae
Coisl. Dmdum versiculi in e. litis desiJeralur. omnia correxiinus italicis distincla. Ciillau.
48 Mi. Ita Combef. Edit. ei. 54 . Ita Coisl. Edil, iaxiv.
51 MtUicrza, etc. Male hos versus divisos prae- 55 El crvuxadsiar. Qui affectum induerit quadam
bebanl edili, quos seculi sunt incaute Benedie.tini. necessitudine. Euvf8E:av, consuetudine.
Eos ad ordineiu verum reduximtis admitiendo le- 56 Aretp^ettu. lia Coisl. Edil. .

METRICA VERSIO.

Nunc jam isla quonam res feral, quaeso, vide.
. Jam pene oseo. A. Sed lamen
Sermonis aliqnid postulo exemplum lui.
. Qiiodnain sil itlud ?
A. lYiraui cadentein monte vidisli edito?
B. Ego isla vidi, nee semcl.
A. Quanta ruens ad ima volvitur mpetu !
B. Quanta ei remore!
A. An facile quae se sislere visa est tibi ?
II. Mihi non : an alii nescio,
Nain petra sese concitans, vincil inanum.
A. Tu vera dicis :
Hire et mihi accidere ; ad ima cum feror,
Me citior abripit impetus.
g Facile al manere priniuin eral meque et petrain.
. Perfacile sane. ,
A. Huic cuneta pelr paria cum sint crimina,
maxime horcut, ut puto.
Qui fiat hoc, audi. Certe huic inest rei
Grai.dis voluptua.
Al semel ul borco quispiam assuevit, quid hinc
Contingil? Iiaudjai sistitur,
Quoad in profundum gurgitem praeceps tut.
B. Quis gurges hic est ?
A. Non gurges ullus major est perjurio.
. Id scire quid sil, mi placet.
Ilorcus malum nam quale sit, mullos laid.
Hoc ergo pande.
753 S. GREGORII THEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICX. 795
A. Oil tV iroXAaxt ) A . th il) cjuaGEiv 8', cin (tot, t soi 8gxe ;
'0it>jiox ti ; . Ka\ jxXa. . "Apvrjsi, oTjiat.
65 A. T ov ; ASoixe ^ t xuv xax&v Spiiaj , A- "Apvil<" 3v >uxv t, i^uSopxa.
xal xaxwOfj 80 - uix o SU) <><**-
A. 'ApvfisEio 8s YEpov 4p' etcev Iyei;
Mttiv 1 tem ^ teOeixe_ ttv ' awTipiav,
ir i .
Ox artv EUpEV.

Tfv auto; aTou ), . . * - \ - il*
' ' ' A. nvxwv Sp <rrt XstP0V 4 tyeuoopxta,
"' IoMeflat, e txo d/suij Xywv. - -flc yov 58sixTat xa\ .
70 . O'jTto SoxEt jLOi. 85 . ouv cy(i>iev ! A. Tov Tporcov ^*
A. Tout' ouv aoyou, xv 6ev tws' ou.vuarlC. -rfv. MY eirac.
. TbTOov.uvEt.; " A. "Opxou Yip "ov xpsa to EUYvxo3tv.
. ... . , - , - tHttov yap ouai ouoau.u>.
A. Maov TEUEtxar tov sov . . , ,..., , , , , . , ,
-. ... ..,.
. Mov t 8* ;
._ 07
v ; xaOata-
. avti -.
i~
00 . E^Ei Y^P ouxto.
75 . ' uopxovsi, aeto Se u.1], . t nLeKv (rcl TOf; obopxoi, eir pot ;
"Osov e?" ^Tv. . E5 Xy. . r).w,-. T 8' ;
. Annon spe per siiain ipsiiis salinem
.In i-a vi i aliquis? It. Cerle sa-pius.
498-499 65 A. Quid igitur? Duin meluit, ne quid adra liens mali.
Malo el ipse allicialur,
Mi'diani inierposuil salulem,
Suain ipsius videlicet,
Ui pereat, si falsum dixisse nveniatnr.
70 B. Sic mihi videlur.
A. Hoc igitur considera, si quando per Dcum jures.
II. Quale illud est, ul nielligain ?
A. Mediatoren! posuisti Deum lidei luie.
II. Mediatoren) sane. Quid eniiu aliud ?
75 A. Servatur recle jura ni i ; solviiiir. si iron recle,
Quantum in nobis est. It. Recle dicis.
A. Sed non servare, die mihi, quid tibi videlur!
I. Negalionein esse arbilror.
A. Ncgalio ergo est perjuriuni.
80 B. Nihil aliud profeclo est.
A. Negalione aiitcin quid pejus dicere queas?
It. Haud equidem invenio.
/>'. Res est igitur omnium pessima, perjuriuni,
i pluribus demonstratum est.
85 B. Quoinodo ergo illud fugiamus? A. Mores apios habrauiim
Ad faciendaiii fidein. It. Magnum dicis.
A. Minus eniui opus est jurejurando viris probis.
/>'. Minus illud idem ipse pulo, ac minime.
. Sod mores testis loco coiisisluiit.
!>0 B. Sic eniiu se res habet.
. Ecquod lucrum his qui ssepe jurant? Die mihi.
It. Risus. Quid aliud adjicies ?
67 To). lia mss. Edit. *. - Icrrir evpe'tv.
72 "Ar elSw. Claudicare videlur melrum, defi- . p' crrl %sipar /) tfsvCopxla.
cii nie uno pede, nisi in verbo e du* liant syllabse Quatuor isti versiculi in edit, dcsiderabaniur. F>;
ex iltiobus primus litleris e. Caillai). cod. Coisl. descripli sunt. Vcrsibus expressos
75 Avrai S n. Siibaud. sopxovTi. italicis distinximus. Caillau.
79 llipvxer. Coisl. .. 91 Ehr ftot. lia Coisl. Indit, deesl pot.
80 . Ox tarir . 92 , etc. Isle versculos deest in Coisl.
. 'Apri'icrsut ri xfipor p' slxsr ly.si ;
METRICA VERSIO.
A. Annon salulem per suam quisquam frequens A. Al non Uteri, quale lu crimen pulas?
.) lira vil ? . Islud quis lieget? . Negationen),
Quid ergo? n.eiuii ne quid admiltens mali, A-NoJ?al er8 8,l,nn,m. **}** Q"' jurat, Dcum.
Paliatur eliain? B. Certe eyavit. A. AI tibi
.. , . . _ Neqalione peius eue quid polen ?
Mediam salinem staunt inier se el Deum. su credo peint
Suani salinem scilicet : . jtes er'ff0 pesima o;,mium est perjurium<
Ut pereat ipse, falsa si verba efferat. Vi jam probalum est pluribus.
B. Sic mihi videlur. B. Fuga ergo tanli qua; mali? . Mores probi.
. Hoc ergo repula, si Deum jures qiioque. . B- Magnumque dich.
B. Expone qiiidnain hoc, ul seiain A- Hoi<0 minus opus est enim probis viris.
viAoi h n.^i,v .-- . i. i B. Minus; ininio plane non opus.
itrU1 g ' mlorcolas- A. Mores honesii tunc locum testis lcne.it.
A . Sic qiiippe res est.
'- r?lUir.cr vera i"ranti : cens, A. Quidiiam illc Irnetus, ssepc qui jurat, refer?
falsa. II. Recle tu quittera. . Risuui. Quid aliud iiisuper
 797 SECTIO II. MOIULIA 793
A A'i)3' v Hyisiv ouv ( xal iristbv, Soxev. A A. T6 yov e\, xai xeJio, xa\ ravxo ripi,
. K[xoi y' apiaxsi. Opxou itXr(Ouviv, (fzvy (toi.
95 A. 4>p' ouv, kpol irsfjOr/ti. . Kc u.iXiSTa (j.v. . ' ouv, -riva; te, xa\ tvov 5 xipiv ;
A. Tocj too Xoytajiou 9ap(ixoi 110 A. OOijtj vyxTji.
IJiav xtoct/e ttv vaov. IIoXXol 6 5r ". TtvoSs , TzpoTciQzi ; A. Kvuvwv
TV fajlEV ^[iStJ 'EXsuOEpaojv Sf) Ttva.
B. XpTjTTOv ye. A. "H oeocutov aa^p airca
leiovwv Exp-r<Tav ) ouXou.at.
'EXeuOepuv ye.
100 . Tviov Xye SI] xeiCovow ; 115 "Opxoi 8 pfj soi xptl[ix(v xipo ipoi.
A. , cOvou , -;, tjv ,7){. Aav yp aiaxpov epaivETai.
. ; ; . A!av. A. npo/stpov yxaXEv i}suopxav
A. HXitv 8p?'.c. Tv 8' SpE^tj Ivtovo, Totuv AXXov ;
MeJuv xaOst. /. ; Xoyo. xaxoi yp Eiatv e ta ^.
120 . nXsiou- zl oi auvO^iETai ;
105 El 8' o xaOxxfjV ttv vojov -wj e/ei,
A. Kod t6 ewptera tout' ^.
Tt 6s fcvaiOat ; . T O'JV Xv' <][iv ;

A. Ut eliamsi aliquid veri dicaiil, dicere non videanlur.

H. Mi li i quoque ita placel.
95 .4. Age igitur, obsequere mihi. . Ac libenlissime quidcui.
A. Rationis niedicaineniis
Morbilli) nnineii) comprime. M .il' aulem
pnos novi,
Eliain majora (vilia) quam nunc v vicorunl.
100 . Quinan) majora dicis?
A. Irain, invidiam, gulain. et qua; ex gula.
B. Quomodo lixc majora ?
A. Vehemenlior liorum app litus. Quorum au le in vehemens appelitus,
Ea dillicilius rprimera, . Certa res.
105 500*501 Sed si morbo hdenos iusanabili laboras,
Q:id fncienoum ?
A. Semper, et velieineiilius. et de re qualiliet
Caveas jusjiiraudum multiplicare.
B. Quandoiiam ergo, et quale, el quam ob causam, enncedis jusjuranduiii?
110 A. Ubi adesl ncessitas.
. Sil sane : sed qua; ncessitas, adde. A. Ut periculis
Liberes aliqiiem.
. Optimum id sane. A. Vel ut te ipsum turpi crimine
Exsnlvas.
1 15 Sed ne tibi ex jiirejurando pecuniae lucrum accdai.
Id cniin videlur admodum torpe,
. Admodum. A. Ac proclive esl perjurii accusari
Islos pneserliiii.
l'Iurcs enim sunt mali causa pecunia;.
120 II. Plores sane. Quis non assenliatur?
A. Alque id sopliisla: aulumabaiit.
B. Quid igitur magu a nobis lit':
101 n.h\crjio>-ri, z<br . Coisl. irXr,- producalur. Caii.i.ui
suovn, tjv tiXt^ov. 111 Tiro. Coisl. TVIOV.
105 "Ertcro. Coisl. eCtovoc. 115 Soi. Ita Coisl. Edil. pot.
107 Jlfei&J. Coisl. m(o. 117 '. Coisl. .
108 'Opxov n.lr\Oreir. Coisl. pxot - 119 Kaxo pif. lia Coisl. In edit, deest ydp.
vEjOai. In iilroquc casu deficit me'.riim, cum 120 IlJUlov. Ita Coisl. Deest in edit.
prima syllaba lui), qua; deberet esse brevis, male
MTRICA VERSIO.
A Ut vrra nee cum dicat, iuvcnial lidcm. A. Jurare saliem semper cl grandissime,
/!. Mihi sic videtur. Omnique de re, diffuge.
A. Ergo monenli pandas. B. Perquani libens. 11. Quando igilur borci gratiam nobis lacis?
A. Rationis ipse pbarmacis A. Tum cum necesse est.
B. Quando ai necesse est, adjicc. A. Ex periculis
Omniuo morbum comprime; a mollis viris, Magnis ut aliquos exlrabas?
Qiios ipso novi, B. Recle. A. Vel ut le crimine exsolvas gravi,
Majora quoque sunt vicia, i|iiam de quo loquor. Tum quoque licebit.
B. Majora quxnain nunc ais? Jurare qiia;slus absil at causa milii :
A. Invidiam, et iras, et gulam, et qua; mut gul Hoc lurpe scilicet nimis.
B. Majora quinam hec? B. Nimis A. Quis aulem talis Iwud perjurii
Prompte urnuatur.
A. Cupido major; qua; quis ardenter cupii. Pluies enim sunt improbi in pecuniis.
Ihec retincl arele. B. Res ila 1. B. Nemo id negarii.
Comprimere morbum si tarnen nonJum poles, A. Eiiain a sopliislis Iradituni boc olini fuit.
Quiduam est agciiduiii ? B. Quid ergo grande, si pares ?
7 S. GREGORII THEOL. CARMIMJM LIBER I. THEOLOG1CA.
A. O8b th fuuToOai, ei 8e xat 'f3i.\n!.pzba
Xspo'j;,-tS' aiaxfAv xai x/a.
125 B. "Opxou 8k 81) (xXtora 9euxtov Tt'va;
A. E8tXv ari.
B. nX}]v ao y' xoUEtv ioXi. A. Totou
"Oarx fE 9pixt)S(rtpoi.
. A8oixac eitev ; A. "Ossoi av xv^xtv
130 *Exou<nv dmXu.
. Tpauv Sa 81] t, xa\ itatlou, xa\ itpoa^opE ;
A. Ka\ ' xoco{ xuirixa.
fi. 'H jitv 8e 8t] tv y/topwv
A. Rai yE.
135 Tb yap m5vt)8c xal vjao xaTtatai.
DXjv itvO1 tip Xyw.
800
A fi. Tv' ouv XiXcitTCaj pxov ; A. [xrjSsva,
Mi] 6' f,v tic aXXoj.
. Ei |ii] yuvaxa, Txva, tv awTijpav,
140 Zwljv, 9) tov.
A. 'Apal to' , XX' ojjiuj pxo Soxe.
. Kai yp 8oxe(t(i)
', ote xa\ icXtjyivTEi ox XuXajisv
Tujfj yp xv8uvo{-
145 "Hv E^oXauBai, rcavTEXj eoti |6po(.
A. 'OpOw lyzi rot.
Soi 8' E!{ itavia, tt ei tt- xapSfaj,
Oeu, , !,
, Yuvi], Oeov aTu.a, aTjia abv,
150 , xal OXaiaa,
"O itpiTov ^vsyx' *1 *end) TCpoOujita,
T<j> ajj cOopt xtvouvov

. Nihil sane magni, si eos imitemur. Sed si videamur

Deteriores, crii id tnrpissimuin.
125 B. Quxnan autem juramenta maxime fugiend?
A. Manifesta res est.
. Sed tarnen ex te audire tutius erit. A. Illa dico
Quxcunque liorribiliora.
It. Enarrare meluis? A. Quotquot Deum
130 Simpliciler memoranl.
B. Quid si Scripturas, aut passionem, aut sacriflcium ?
A. Sunt he pariler arcana el mystica.
B. Ai nobis (juramenta) inter precipuas loci consueludincs.
A. Eslita, idque defleo.
135 Nam consueludo eliam legis oljliiiet locum :
Sed lamen omnia ralione vinci possunt.
B. Quodnam ergo jusjurandum concedis? A Uiinam nullum I
eque aliud prorsus csset.
B. Quidni per uxorera, filros, salulcm,
140 Vitam, prsperos eventus?
A. Sunl haec imprecationes. Sed tamen jusjurandum vidcnlur.
B. Ac sane videanlur talia.
Ilis eisi Ixilimur, non lamen perimus.
Nondun anima; periculum,
502-503 145 Quam qiiidem perire, perfectus est internus.
. Recle hsec tibi se babenl.
Tibi vero ad' omnia quae accidunt, seslu cordis,
Deus, mensa, res cnarissimae.
Crux, uxor, diviiius sanguis, sanguis unis,
1 50 Terra el mare,
Q illiquid priinum mala ciipiditas prolulit,
Corruptore tuo incitante, adhibenlur,

123 El Se xal. lia legendum. In edit, deest et. 140 '&. Vitam mroris experUm.
12!) "Occoi r. Edil, to sooi, undo Claudicat 143 Ol te. lia babel Coisl. codex ci,- xa.
versus, et delude /yj-s' pro egou. Caillau. Forle legendum foret ofoi te xa.

METRICA VERSIO.

A. Nil grande, si pares ; locum at tenebmu
Vidi minorem turpiter.
B. At fugere quosnain maxime horcos convenil ?
A. Id est aperluiii.
fi. Audire al abs le tutius. A. los intclligo,
Qui lelriores cxleris.
B. Times referre? A. Quotquot alti Numinis
Sumpsere mimen.
.- Quid Scripta sacra, passio, atque oblali.i?
A. Sutil sane el isla tnyslica.
B. Jurare lamen hsec, nos apud, mos est fie-
[qilens.
A. Est: idque ploro.
Mos quippc longos obiiuel legis locum.
At ratio nil non ellieil.
B. Ilorcum ergo quemuam liqueris ? A. Nullum
[velini :
Nee exstel alius.
B. Quid si saluiein, Alios, sociam et tori,
Viiamque jurein prosperam?
A. Sic iuiprecaris, asl babel id horci typum.
B. Habet, falemur.
Sed ictus ipse sim licet, tamen baud pcrii;
Menli periduiu iiondum enini est :
Oiniiino quam qui perdidil, miser occidil
A. Rede islud inquis.
Ad cuneta sed lu fervidus juras Deum
MensaiiHiiie, chara el pignora,
Criiceni. Deique smgiiinein, el shuul luum,
Terrain, freluinque,
Quidquid libido pcslilcns primum lulit,
Agitante pravo dsemonc,
 ROI
"Oj xal Y^uxsav t^v vaov tcoieZ Soxv,
"Il tyj vo'-a I
155 " xot te XPUII0V &* -.
. "E/si T^P otw, <b XyEt.
. "AXXa 6' ' SXXoi ' isfEpsTai,
tcveovto
"laoj, faw 8 faioi 59
160 yp eijtv ai itifai.
O tov _ 8eiv4v 5pxov ots-at.
B. Oux ofsTai Y^p.
. 8" ipjiEvovrt, e ! aufiTrvfyETai.
. " YpaE s .
165 A. lkOav vo(ies 7rei0s<x6ai toov,
"Av |A] voijij.
SECTIO I. POEMATA MORALIA. 805
A T 8e Xoytov aot 7tXEt<5vtov, v eT xpaxf, ;
. ^ 8(8}.
A. "Opxcov 8 x 8e nXtvojv, v e! xpatj ;
170 . OJx .
. 7cXt9oc o'jv Yvtbpiijia ){ oil itfarEx;.
. Ox <mv 5{, eu XifEt.
A. "H rqSaXto ouv jivjsiv, fl efitouttva.
. Tout' jv Sptarov.
175 A. ET{ v Tpararycat, \ nv Tpait^aETat.
. ye T 00? iajwreo !
. v, ttXtjOoj (Jj iriaTEstat ;
. Nou.e8' otcd.
. "H xal xviv suvOeI n toiec xpuaiov ;
180 B. Ti S' aXXo, i) t V) <;
A. 'Ex 7tXi4vtov 6, t[{ Xoyo, nwToyu.'vo)v
fliaxtv YvioQat ;

i eliain edicil, ut dulcs morbus videatur,

O vesaniain !
155 Quasi aiiruin ex lingux prurigine profundal.
B. Ha se res habel, ul dicis.
A. Alii autem ex aliis fluclibus excilanlur,
Ira spiranle
Forsitan, forsitan pecunise amore :
160 Sunt enim pliirinii laquei.
Non grave tili videlur jusjurandum qnod elfudit.
B. Non sane videlur.
A. Sed ab eo quod mus manel, heu miser! suflbcalur.
B. Veluii picior es hujus morbi.
165 A. Fidem sibi adhiberi putal, cum denegalur maxime,
Si non intelligaiur.
Quid opus est pluribus raiionibus, si una vicerii?
B. Labor videlicet supervacaneus.
A. Juramenlis quid pluribus opus est, si iinuni viccril?
170 B. Haud equidem arbilrnr.
A. Mullitudo igiiu- indicium est (idem denegari.
B. Non aliter se res habel, recle dicis.
A. Vel igilur oinnino non jurare, vel salient raro.
. Id quidem esset optimum.
175 A. Union si violcttir (jurainenlum), omnia violantur.
. apposilam ralioneni !
A. Forte quis clivent mulliludini fidem adjungi.
B. Sic equidem arbilranliir.
A. Nunquid tu pulverem cougerens minim efilcis?
180 II. Quis vero alius, quaeve natura?
A. Qu;e ratio esse polest, ut ex pluribus, quae fide carent,
Fides oblineaiur?

152 Tt? c<> <pope. Corruptore , id est, rfia- rabie actus, nec salis siii compos, alia ex aliis ju
bolo. ramenta evomit. Combef. Bill, omisit. Coisl. pro jjl^
155 Xoi te. Sic legendum videtur. Edit. yivm. babel :. Sic legit Leuv. Denique si rem recle con
166 'Ar i rcjoj}. Si non inlelligalur. Quod si sidero.

METRICA YERSIO

Oulcem videri qui tibi morbiiin Tacit,
slolidiialein !
Ut si loquaci gutiure aurum fundites.
B. lia est ni ipse nuniias.
A. Fluclus, subinde sed novi surgunt, furens
Cum spiral ira,
Vel forte sa>va cum silis pecunise.
Permulla nam sunt relia.
Quem funditliorcum, lune enim liaud ducit gtavem.
B. Non ducit equidem.
A. Sed suflbcalur, pectore hune si pressent.
B. Morbi pcrilns picior es.
A. Fidem arrogari lune sibi magis pulal,
Cum nemo credit
Cum sermo vincit onus, an mullis opus?
. Labor hicinanis scilicet.
A. Hrens si vinca t unieiis, quid pluribus
Opus esl? H. Opus nil.
A. Ilorci ergo pluies, non tibi credi judicanl.
. Dl loqueris ila se res habet.
A. Horcos vel oinnes igiltir aut mallos fuge.
. Sapienter istud.
A. Unus cadat nani si irritus, euneli cadent.
. Beete quidem lu dispulas.
A. Horcis habetur, dixens, mullis fides.
. Sic arbilranlur.
A. Junetone multo pulvere hi ne. aurum facts T
. Natura prorsus hoc veiat.
A. Ex pluribusne, cuneta quae careaut fide,
Fidein obtinebis ?
05 S. GREGORII THEOL. CARMINUM LIBER I. TIIEOLOGICA. ?0*
B. O8e\{, Sjioi fz cpaEvexat. A. aaei irox A A. Ti irvO' 6piei, xa\ Bebv xa\ Trpavixaxa.
nXoxou xaxfaxou (tXxiov ; fi. IIw o) ta irvxa ;
183 OOxouv (ifi xa 7tvca, o08e itvxoxe, A. E v ta rcavxa juvxi9el, oux 6vx' faa.
"Eafliov, xu6etov, 200 Sitapxo x<58' s<rxb (via.
IlXtov, 6eo>v, 6u<rcuxtov, en](iepuv, T 6' ; o/\, <ff(3eii, xo { ' avjoiv
'AnejjnmXtv, x\ xxtjievoc, EptaxeG' t,u,v,
Xifwv, axevCiov, Iv iXoi, v <ruu.ro5xai{, 'O o rpatpal yv ; "H t xat xpeaaov ;
190 'E(bv xov pxov, . xpeaaov o>x epinxexat.
' ot xpoj xe xa\ tcoxo 7tirXTtT(ivo:. 205 A. Et 8' o&xt xpeerrov, o' av ou,vjot uo:s.
. noXXj xo itpfiAa wjiopa. B. ; oJv Xayouai ;
A. 'AXX' o8e iravxwv svex', <b{ Xwstjio, A. Aiyei xi, xoxo 6' pxo axi xo .
. 'E^v xpaxT)0fc . { oJv ' ajxoO X-yxai ;
195 "EpYou, , oxt te xa\ xupavvio;. A. Hw; Ci'j8' av ) TOXv-eXu, et <J/eu8exai;
B. 'fl yov ta T.rj. cpouvexai. 210 . 4>pixxov Xe^ei tt.

B. Nulla, ut mihi videliir. .4. Rcliiiquesm: tandem alii|iiantlo

Malas d'mlias, quod est melius ?
504 505 '85 Noli ergo vel quasvis juramenta usurpare, vel semper,
Ellens, ludens,
Navigans, iter facinns, si mal cessent, si bene,
Vendeos, aliquid acquireiis.
Gaudens, ingemiscens, inter nicos, inter convivas,
190 Voniens jusjurandiini
Veluli qui ci bo el polo repleti sunt.
/i. Res valde calamitosa.
A. Nec vero quibiisvis de causis (jures), quasi qui reus agendus si,
Si victiis fiiei'is,
195 Operis, seruionis, umbrseque et violcnli.
B. Cerlc velut plcrumque fieri videlur.
A. In omnia contumeliosus es in Deuiu et res cralas.
. Quomodo vero omnia T
A. In unum omnia nerums, quamvis non sint sequaha.
200 Sparlea hc csl, ceu plexa junco babena.
Quid au tern ? Nonne, inquies, et Deum aliquando jurasse
Invenimus?
Sic Scripturae tradunt. Quid autem Deo melius?
. Haud quidquam melius invenilur.
205 A. Si autem non est quidquam melius, nunquam jurat.
. Quomodo ergo tradunt (Scripturas Deum jurare?)
A. Cum aliquid dicil, id juramentum csl Dei.
. Qui igilnr per se ipsum jurare dicilur?
A Qui? Ueiisomnino non foret, si menliielui ?
210 B. Horrendum quid narras.

184 B.lzior. Edil, addunt : at,8sv /eiv. Hsec vel umbra quadam, vel per vim.
auleni desun in Coisl., servaverunl vero Bcne- 200 too' crzlr 7)riu. Adagium quod-
diclini, qui verterunl : esinesne tandem aliquando dam islud est, inquit Coinbel'., quo nexum fragi
ex malis divitis nihil melius habere? Sed servalis his lem, seu leve arguincniiim esse ostendit poeta, qui
verbis irjfv xtv> "tilla remanel melri forma ; bis siios versus crebro adagiis condire sold. Leuv llac
autein cum Coisliniano cdice rejeclis, fit cum metro /Vent lui regula eue debet, qu vetat ne injuramen-
patens sensus, quem in lexluexpressimus.CAiLLAU. lis, qu non lunl paria, dirinu cum humauis, inter
186 "EcOw, etc. Hie plena in edit, melroruni qu incomparabile quoddam eil discrimen eomponnl.
confusio, quam a Benediciinis non coordinalain Bill, videlur legisse voia. Dementis hc est nexio.
ad ordinem reduximus. Cailxaii. Quod nec salis ad nienlem Gregorii, nec melruin
194 ' . Leuv. Tanquam qui depre- palitur.
lundi posais, ti conviciarit, vel ipsa re, vel verbit. 201 Oxt. Ha Coisl. Edil. oi.
METRICA VERSIO.
. Non ego : nec ulitis. . Provide destiles Vel umbra, vel vis dura tc conviceril.
Tandem matas qurens opes ? /'. I'leruiiique eerie, ut ccrnilur.
Nec ergo jures cuneta, nec semper, puta A. In cunda probra funds, in res ac I Vu in.
Ludeng, edensve, II. Inclnela qui na in?
A. Tunc cuneta in unum nectis haud xqualia.
Miser, beatus, navigans, carpens iter, Dementis est lure nexio.
Vendens, emensque plu rima, Quid? inquis : maximus jurat Dens?
Gaudens, gemiscens, in epulis borcuin voniens, Scripltira eerie
Inlerque amicos, Id Iradii. Eslnc quidpiam melius Deo?
Ut qui lyaeo, dapibus et niultis linnciil. Nil melius exslat uspiani.
B. Ibcc misera res est admodiini. Nunquain ergo jurat. II. Cur sacra; crgu Lillene
A. Ob cuneta nec item, capitis ni si sis sialiin, Teslanlur islud?
Cum scriiio vel res, A. Cum dicil aliquid, horcus id sumnii csl Dei.
B. Cur vota per sc concipil?
 805 SECTIO II. mo;ali\.
A. -t ypente xal t o^euSev
i 225 . Kal llaXo uiivu , yaal. A. Ti < fto
Ox Estv Strti vtsps.
B. T 8' if) IlaXai ; A. O tv pxov xinXet,
Ztjte 5' 0X1)6^.
215 Kal yp ovesiv tT]vixa"t' ?jv Svvou.ov,
NOv 8' o8 itaieiv. B. To yapiv
A. T6' f) teXeut) twv xaxuv xpivsto,
NCv xal t6 xivov.
B. OTtd oxe u.oi. Kal yp ^W il tcXeov.
290 A. "Dot* oS' (XExai atupoviv.
B. T O'jv ; 66toxa; Sstiv o!, b; vrjTtiot,
Tpoj ta TzpSna,
; av xal tpo^v ttjv ujtEpov ;
A. 'Op6> ye xal aooitata.
sac
Xr,po 7v ti !
B. i Mptu jloi, xal, i sij tfcV latopt, i
Tat' ox v pxou; A. Kai tvo;
IITtmat sti to toiotot ^,;,
250 . 'EjaoI 8 Siotci ; "
A, Kal 7tvta xoi yvoio llaXo e! oOvo.
] Sixaa toOt ys.
B. 6uao ti Xtj-ex'; . Eye, tTjvixata 8i,
'Eitv t -
255 'AtXov xaxv tt xs'pov, ft 8itaov 81;
OTov t<58' iatt
Tb 8' o TtpoxXTjflvt' poto opxip ireaev.
T aivEtai rot ; B. Nal cOvo.

4. Nalura quidem Dei est, quod non nienlialur :

Nemo est qui ncgaverit.
. Quid auiein lex velus? A. Jusjurandum prohibet.
Sed quxril vcrilatem.
215 Elenim occidere tunc lemporis erat lege permissum :
Nunc auleni, nequidem licet ferire. B. Quam ob causam?
A. Tunc perpetralio sceleris judicio plectebalur:
Nunc anient, eliam id quod movcl ad crimen.
B. Sic mihi videtur. Etcnim lex nova tendil ad perfectius.
220 4. Quamobrem non jurabit sapiens.
B. Quid igilur? num largiris quibusdam tanquam infantibus,
Priiiiuin cibiim,
506-507 Ul eliam capiant escam firmiorem?
A. Itecte quidem el sapienlissiine.
225 B. Atqui Paulus juravit, inquiunt. A. Quis hoc Ubi dixit?
Quam nugalor is fuit I
B. i Testis mihi Dens est, i cl : i Dens seit , >
Nonne hxc sunt jiiranieiiliim ? A. Quod?
Nihil aliud sunt quam asscveralio taniis rebus nixa , ul sit Inviolabilis.
250 B. Mihi vero ideiiine concedes ?
A. U lina m mihi omniiio fias Paulus in virtutel
Regula sane justa est.
B. Iracundia quid aceipiel? A. Oplime tum scilicet,
Cum aliquid accMerit.
235 Simplexne nialuin tibi niajits, quam duplex, videlur?
Quale islud est :
Hl si neinine impeliente in juranienliim sponle incidas.
Quid tibi videlur ? 1!. Quasi primuni scelus.

215 Kal fap yorsiietr. Nenipe eo sensu, qund
judex scntenliain proferrel, ut ipse siibindc exponit.
I 1 Ov xaleir. Ne leviusculam injuriam in [erre,
ne quidem irasci.
21 TH.ltf 1 . Coisl. rjX9s to ^.
225 Tt}r vcxepoY. Posteriorem.
228 Tavr' ovx jjv pxov. lia Coisl. Nonne lie
ad jramcnlum pertinent f In Edit, taut' ov ox, lc.
METRICA VERSIO.
A. Oiniiino non est, falsa si potest loqui.
II. Horrenda narras.
A. Nalura namque esl Numinis, verum cloqui.
Eut nemo qui negaverit.
B. Quid al velus lex? A. Illa non borcum velal,
Sed vera qiixrit.
Namque el veiabat illa exilent admitiere:
Ihec et ferire. B. Cur ila?
A. Plecti solebal criminum lune exilus :
Nunc eliam origo.
II. Sic nniii videlur; hxc se enim ultra portigit.
. Ilorcum ergo fugiet qui sapit.
B. Ergo quibiisdain porrigis, pueris velul,
Lac ebiuenduni ,
Quo fmii'iorcs capere post cilios quean'.?
A. Sapienler isiud prrigo.
230 Aoxrei. lia Coisl. Edit. Stoau.
253 Svfici ri Xi'\-^ez\ Iracundia etiam aliquid
aceipiel. Aliquid etiam dabit. 8r. Coisl. 8e.
234 'E.-rr. lia Coisl. Mendose edil. rv.
255 AoxeT. Coisl. Soxev.
238 Nal pOro. lia Coisl. Edit, xal ySowi.
nomine saipiis diabolinii appellat Gregorios, quod
ejus invidia mors et omne malum subinlraverit.
. Al Paulus etiam jurat. A. Id qui dixerit,
Valium hune plalo.
B. Testis Deus qui, < Novit hoc summits
| l'eus, >
Nonne horcus hxc suni? A. Neutiquam.
Sed firma rebus niaxiinis asserlio.
il. Idem niilii dabis ?
A. Ad cnela magu sis v el i in Pauli xinuliis.
Est recia sane hxc regula.
B. Quiilnam iracapiel? A.'Optiinetiint scilicet,
Cum quid etil ortum.
Simplexne gravius, an duplex censes malum ?
Ciijiismod hoc est :
Quid, sponle in horcum si cadas non concitus?
. Iiiinianc crinicn istud esl.
807 S. GREGOR THEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICA. 808
A. T( 6", av , 4XXo x^pov slfreto ; A - <j wSso.
210 . Tout' aTo S ou. 55 . IloXXot too* eriv obv -
Ei 8* yvoia? ; A. Meov. 'AXX' &im8uvo, atov, ^
1 TOv Ijv xvtju," i t|io. Tov SeXov fl <<, | 6Xoi.
B. Et 8" ox 4xwv [ev, xtv8vwv 8' Xeu6epuv ; . ^ ye I
A. -AXXo 8 . . "H xai aaua),- eixva aoiTO ti,
245 . ! 8' yrpaoi *'. SPX0V "" f*JjjLOXtI) ; 260 Atov xa6atpuv.
A. Tt ov TP*!*!"1 PoXeto ; - 'Ex" "v oGtio.. Toro 8' ht,
XEtpoYpacpov Se tuv Ssajiuv Ssajist rcXov. Tt Xeitsi t<> ).
B. 8' avfxii ; A. 'H -' '. *1 9* 4vuu/wo,
. o ' ; xpr,v " irpa6ev xa\ OavEv. \ Xyouijtv.
230 . E 6' o Tparti TCpoxEiu.viov ; 2C5"AiravTa rcposOev, 1\ pxo, aoEETai.
A. SeX\ eremov, fj xaPl&'a4 Mljitlc 7:Xav<i9a> ".ijSoXoj.
. AjXov <58" o-t. "Opxo (xv o-ctv, f 8 BiitMi) itisov
. 065 6pu.a, Tov 6eov 8' rcXov. Kaxov !

. Quidaulem, si provocalus , graviusne aliquid feceris?

240 B. Iiidem malum est, ut phus.
Quid si ex ignoranlia? A. Minns quidem malum. Verum reus sum.
quorum mollis ex me oritur.
B. Quid si, non eqiiidem invilus, sed ad I beranduni a periculo?
A. Alius quis conceda!.
215 . Sin autem quis scripscril, juramentum ore non profcrcnsY
. A. Quid igilur liiec sibi vult scriptura?
Porro scriptura vinciilis cousiringit arclius.
B. Si autem ex ncessita et
A. Quomodo mortem non oppeliit? Oporlebat enim potius mori.
250 B. Quid si non piacseniiUis sacris lilnis?
A. An codex vcneratioueiu , au Deus prxslal?
B. Id manifestum est.
A. Memhranam times ; Deum ego magis.
B. Pluribus frequens est hie morbus.
255 . Mulls el isliid est; veluli si quis hemm
Verberans et ignominia aOicieiis ,
Servum aut missnm facial, aut eliam vencrari relit.
II- U insignem coniumeliam !
A. Vel si quisregiam imaginem servct ,
260 Regem ipsum tbrono dejiciens.
508 509 B- Sic est equident. Hoe auicm adhuc vchm adjictas ,
Si quid superest dicendtun.
A. Lingua j 111a vi L, sed mens est injuraia :
Hoc mull dii'titaiit.
265 Qiiidvis potius quam juramcnlum subdolc excusatur.
Nemo sibi fraudem lieri ullateniis palialur.
Juramentum quidem est, addila autem fraude quantum
Mali accedil I
244 " Tt.Aliut conceda!. Significa!. 253 Aptia. Pellem. Vat. in marg. t6Xov.
sc id non conceder, non tarnen prohbele quoiiii- 257 "H . lia Coisl. Edit. tiu.wv.
nus aller concdai. Supra, vers, il 1 et 112, videtur 259 . lia Coisl. Edit adiXstov.
illud permitiere. 263 'II . Val. Edit. j xa. Hic versus est
251 Ta . lia Coisl. et Val. Edit, owt. Euripidis a Marco Tullio sic reddilus : Juravi lin-
Mox, Val. in marg. ! pro xapEEiat. , mentent injuralam gero.

METRICA VERSLO.
A. Quid gravis aliquid concitus si feceris? R B. Multis frequens est morbus liic.
H. Periode crimen. A. Multis idemque est islud , ut si verberans
Quid si inscienler? A. Id minus, sed si lamen Spernensque dominum,
Sil motus ex me, sum reus. Diiniiiat aliquis servulum , aul etiani colal.
B. Si non coaclus, sed fugans periculum ? B. Est islud ingens dedecus.
A. Concdai aller. A. Statuant velui si principis servans, throno
B. Quid, si quis horcum scribal, baud ore cutral ? Delurbet ipsnm.
A. Scriptura quid vult 1 sibi ? . Sic est ut inqiiis. Al velitn adjungas adhuc
Vincla minus arele nos ligant quam syngrapluc. ' Si quid stipersil dicere.
B. Quid si coaclus? A. Horcum proludil lingua, mull hoc ilictiianl.
A. Mortem aule decuit perpeti. B. Quid si sacrum Al non item meus.
Mou profrt quis codicem ? Fraudem seil horcos respuit supra omnia.
A. Vencraiionem daine codex, an Deus Sibi nemo fuciim factitel.
B. Il est aperlum. Est islud horcus ; juncia Irans el accidens, malo
A. IVI lein vereris: plus ego mullo Deum. Quantum a dit ultra?
 *09 SECTIO II. POEMATa MORALIA. <
B. Sxorai. t( 8' pxo; ; A. Tuv 88oYuiviov ve. A . v t8' etiroi 5
270 B. "Eptf ixouv oT Xyl;. 285 A. M< _ou ^ot Uvttfni xa0ap(Ou;
A. Aaret (xv. & 8' o5a *epa uAOw. . T 6' ei ; yvc-'ipnov.
nisrti * 6pYOV. A. -E{ S (xpuv 8^ ri^o*.
{ p.v toi xa\ ae rapautixa, . ^ { yavot-o.
S-jb{ ouvTo{. . '' Xei. A. Aglvov ^, 8,p0v ,xoxTp(lv.
275 A. 'AXX' o xeY oSiv. Ei 8s xapSia Xoyo 290 . HXxss tS' e!<rt
A^ai-", jnatvu. A. eso Tp a[v . rpacpoti xap5a
B. ! " ; o XoOrpv est u.01 xaOpsiov ; Ys ?, <rj.
A. -Eeti. Sxirei Si. B. T !, ; BoXe (wOrfv toto Oovou
. J .& , tuv 8' To sol; eovovto; 6s$io{ ;
280 . 8s, to v ; 295 . Embv vi^stc uoXX Tp .
A. fxvi av, fjv Tt xa\ rcposxitXvi]. A. "Axous. . .
B. Now. . ,- rp rcpoow A. -Hxous sou XsyovTo ox Ssxpuxi.
IIoX/*>v Sa o ttMtia. . T ; ox ^.

B'nnn"r0, Quid ve.TO est Juramentum? A. Eorura , quae visa siinl, sensus.
2/0 B. Horresco audiens quai dicis.
Id quidem ais. Sed lamen non credam, priusqiiam cxperieniia didicero.
Fidem emm facit ops.
Horrescuni eniin siaiini sues,
Uno sue .clamante. B. Est ila.
275 A. eque vero id mirum est ; sed si cor oratio
Tangat, id laudo.
. Quid autem? an non lavacrum mihi est lustrale? .
A. Est quidem. Sed considera. . Quid considrent?
A. Non mores abstergit peuilus lavacrum, sed lapsus.
280 II. Morum aulem quomodo fit luslralio?
.4. lia dunt.'ivat fiel , si quid tu quoque anle lavacrum abstergas.
B. Intelligo. A. Timor enini in posterum esse debet :
Piurimoriim aulem venia non magni facienda.
. Quomodo hoc quis dixerit?
285 A. Ne forte opus sil secundo lavacro.
. Quale aulem esl stud? indica.
A. Est lavacrum diulurnaruin lacrymaruni ct corporis afiliclaiionuln.
B. Ne mihi conlingat.
A. Periculosum esl facilius abjicere donuiu.
290 /. Tabulx isla: sunt Dei.
A. Dei sane sunt tabular. Tu vero eas inscrib to
Cordis lui labulis.
Visne scire haue esse diaboli lue tain
Tu;e invidentis prosperitali ?
295 B. Dicens mihi proderis ; nam graviter afflictor*
. Audi. B. Loquere.
A. Audi vi te dicenlem , non sine lacryinis.
B. Quiduam , obsecro ? non negabo.'

269 Tibr SeSoftdrbir rov. Rerum slaiuiarum venia, non ideo plnris facienda quod multa rondo-
sensus, intelligeniia. Leuv. Nihil aliud eerie, quam nentur.
ipsa mens carinii rerum, quas sialuimus. 284 ;. Coisl. et Vat. . Quivis hoc dixerit.
270 "Ati'atr'. Ila Coisl. Edit. ^'. Leuv. sic legit : Nam cteroquin eo quisque confu-
277 Kalidpcrwr. Expurgatorium. geret.
281 rbi. Ila Coisl. Edil, jwtoo; ?v pro 292 Ti\c_ crj. lia Coisl. Edil, to uoc
f|v, el itposxnXCvai pro itposxnXvif. 293 Tov gsdrov. nvidi. Diaboiuin inlelligit.
283 floUUtor. Mutlorum untan malorum, scilicet

METRICA VRSIOi

t. Quil horeus? A. Hrens , est statuta; mens rci. . Nemo id ngabit.

. Horresco , verba lut-c audiens.
. ere lam , fecerit cum res fideni,
Nam res fides est.
Clamante porco , namque porcorum illico
Uorrescifagmen. B. Esl ila.
A. S -il non id ingens ; pectus , at laud , meus
Si seriiio langst.
B. Quid? Non lavacrum crimina abstergit mihi ?
A. lia est : sed islud cogila.
Comniissa lrgil balneum , batid mores item.
B. Quinara ergo mores?
A. -Sic nempe, si quid lu quoque abstergas prius.
II. Teneo. A. Futuri nam metUs.
fie, vero laudeui venia malorum obiinct.
Patitol. On. TLXXVH.
A, Sit npitS secundo ne tibi purgamine.
B. Quid sil istud , indica.
A. Esl flelus ingens, carnis est affliclio.
. Hoc absit a me.
. Abjicere donuin promplius perquam est grave.
. tabula! isla magni sunt bei.
.4. Sunt isla sane , cordis al labulis lui
Inscribito gnaviis.
Vis scire quod sit duemonis lucta luec niali,
Tuis dolenlis commodis?
. Dicns jilvabts : nain modis mulls peinr.
A. Audi. B. Profarc.
A. Non absque lacryinis audii cum diccres
Quid ? non negabo
86
 811 S. GREGORII THEOL CAIIMINUM LIBER I. TIIEOLOGICA. m
A. 'O ty rox'siitwv vxivov Xoyov xyw, T xoxo 8" axtv
300 'Opxov 8i (i 8w, "Opxou oxii xi, Eu,fas; x' avi>vuu.o;.
'; o xsXeioi xo{ Xayo alux'^0!10"' fi. 'Avopxoi Spxo. 'O lvov !
i fi. Toux' fax' xsvo IjiOVU. 515. A. Maxo Satu.oviov o aooi. fi. Tlavopxia
A. Xettov oxoi TtpoaxiO^c o o^q) Toux' xiv fj6).
Too' x\v Spxo;, A. { x8' axto to Xoyou. fi. Ai^ivxe pi
3Q5 Kaxov ), xj 8eivt,{ 9X07. Aet'^eiv aitsiXt <>{ xa/o.
)-/ 8 itoist xa'i -5; A. Ei piv xoi jL'.xpov pxot t'val <iot Soxct,
Cl; (x4] Ov xlv' jtv'jiv xijpujv ;. 520 ToGV ox ).
fi. E 0*8' 8 Tjset. Ei 8' taxtv, iSTizp k<n\, xiv 9ptxT)v Xiav,
A. THv xt itXxavo, ' ij uu.vu xa\ (xivr.c, xt xoXpw xjv xaXv
510 'AXX' ou8 xaxTj euixoxw. Axov yi not xbv pxov, opxou xxpiitou.
'AXX' ofov fj xov, xiva 8', ou npoifjv It. B. "Ext' xo vxo;.

A. Si d'le quidpiam di%erim, quidquid illud sil,

50) Jiiratiienluiii vero non profrant,
510-511 fi minus perfecli hujus sermonis me pudet.
/>'. Hoc ipsiini est ptane.
A. Quod superesl, ipse lu adjicias diclis.
Istud aulem est juramenlum,
505 Mala consummalio exilialis ilammx.
Pialo aulem id agebal,
Ne per queinpiam deum jurarel, religiose eavens.
H. Novi quid diclurus sis.
A. Erat platanus quaedam, per quam solam jurabat,
310 Sed eque ipsam recle.
Scilicet inlelligebal aliquid (per quod jurabal), sed quid illud essel, non addeblt.
Quid aulem islud est?
Juramenli umbra qusedam, significatio expers hominis.
0. Absque jurejurando jusjurandum. res nova !
515 A. Per dxmoiiium jurabanl sapientes. . Universum juramenlum
Jam istud est.
A. Verum esto nostra finis oralioiiis. fi. Silicnii nulii
Miliaris citam discessionem.
A. Si juramenlum parvi momenti res tibi esse viiletur,
520 Id non laudo.
Si vero est, ut re ipsa est, in numero renn valde horribiliuin,
Ego quoque audebo quid praclaruin dicere.
Per ipsra ego le juramenlum obleslor, juramenta devita.
. Vicloriam lulisli.

299 'Orxtrovr rtf^u. lia Coisl. Vat. x-
/uk, quo modo legisse videtur Bill.
' 300 6>. Ita Coisl. Edil. 6;.
502 Tour' fat' ixro ijiparib. Sic verlil Bill. :
Affectut hercle le et! mihi. Profano liserelicoruin
more, juramenlutn adliibel in interpretation car-
mi nis quo Gregorius quaelibel juramenia, eliain
Christiane usu vel abusa usrpala, lotis viribus
oppngnai el profliga!.
503 IIpocTidji. Coisl. Tcpo3x9riat . 8' !). Usque ad lineni fere semper inediliscon-
305 JLb'ipojjja. Deicerc videlur inci'ruin, nisi li-
centia poeta; adniiltaiur. Caillau.
307 vptretr. Coisl. ou.vt.
509 "Qprv. Cois!. Ta>>yivj.
511 'AXt' oer j}- Coisl. XX' oSev 1J xv vxivat,
8t' ou.
315 Ma Saitartar, lia Coisl. In edit, deesl
p.a. Per fortunam jurabanl sapientes. Leuv. jungit
cun t>{ vov, ni philosophi per genium peregrinum
el iunolum juraban!. Ibid. laropxla, unirersum jura
menlum, ver quuslibet res jurare, per omnia numina.
517 llpa too' latto. Ita Coisl. Edil, iripat
funditur melruui, quod in ordiuein reduximus,
quamvis a Benediclinis omissum. Caillau.
523 Tir Spxor. lia Coisl. in edil, deest xov.

METIUC.WERSIO.

A. Si forte divi quidpiam , quod non slalini Quid istud amen: est'.'
Coniilelur burins, Ilorci umbra quu'dum , nomine et specie carens.
Sermonis hujus me pudet , pleni ut minus. II. Anorcus liorcus, quam novum !
B. Afleclus lierclc est hic mihi. A. Hrens sopliorum, dxmoiiium erat. fi. Quidlibet
A. Quod ergo superesl adjicis diclis luis. J i.i rare jam islud est.
Eat aulein id liorcus, A. 1,1 dieia claudam. . . B. Tarn cito , laboranlem
Ilorribilis explel qui statira flaiiinix impctiiiii. Siii, miliaris linquerc? [adhuc
Est hic Platon! mos quoque. A. Jurare, parvum si quid esse existimas.
Nain (linn , Deum ne queinpiam jurel, cavel. Id non probarim.
B. Novi quid aias. Horrenda sin res liorcus est verissinie,
A. Plalanuni per aliquam jurat, et tanluin per liane: Audax pro labor quidpiam :
Quin per ipsam coinmoile. Ilorcuni per ipsiini, te rogo, horcos erfiigc,
Plalanuni ille nainque jural , at quamnam, lacet. . Pallium lulisli.
815
325 A. Ei tout' Sxo'--1- Xp'<"i p.ou, <je oo$w
Tlv GaujiaToupfOV, tb r.apc,.
nvT; 8' io(5o9oOvtsc - iqlHz,
'Ap.fv, vvotTO.
KE'. Kara evpov.
-17'"> y'jA'yj'ia: t avvoixtp oajwvi,-
Uuto Sxato tiv jrXwv i(to\ xvo,
El 8: t xal ruxiv Ye tuv eimeoriov.
'Eitel fap pxov X^fii) xaTEtyoiEV,
5 Si^ cpovTEj Stov
npi-av Tiv' Spxou Cav etec X<^ov>
DoXXat; a-jv XXai, al; Sziviv cTal,
SECTIO II. tWEMATA WOUAI.IA. m
A T;v avpitotTijv ts xa\ u,XavTTTv
Ka\ t!v, eo 8i8vto{, iaip<ojLSv,
10 T[.v3vte, ib; oTv te, t) Xyou .?,.
At xa't itptrev, lij yoXooOai Xyfj).
Otu) yap STtv f voso twv aaxz<i,
"tt' oypioyoat rcoXXaxic xa\ <rx;a;,
ACito t Tot otf>uv yvT)<joi{ itapaivrai.
15Ae 6', io oixs, xf ti uaXOaxov XfEiv,
KaXO TOOOTOU Tl Xycp 7tpOXEipVOU *
'AXX' <i Ttupb jJpp.ovTo; ^ptav ,
n^SuvToc, a60aaovTO{ EVTivafjJKKii
IloXXetf, voi fovro; p-^O/tp <fOp^

525 A. Si banc referai, Curiste nii, laudem tibi dabo

Rerum mirabilium eueclori, ut olim.
Umnes autem cousurgentes vocibus dicamus,
Amen, flat.
XXV. Adversus iram'.
Ira* irascor domestico daemoni.
Ilaec sola ex omnibus, mihi licita est bilis,
Si necesse est me quidpiam pli e\ iis. quae sunt in usu
Mam qiiando jiiramenlum oratione nostra jam lepressiinus,
512-513 5 Sileutii prseclaruin consecuti fruclum,
Umiiiiio qnamdam juramenti radirem esse bilem scieuies,
Inter alias plurimas, ex quibus malum hoc iiascilur,
Acerbissimam et nigerrimam;
liane eliani, Deo liante, cvellcmus,
10 Eisciudenlcs, quantum fieri poteril, acie verbi.
Priiiium autem obsecro, ne quis succenseal orationi.
Sic namque eflrenis est morbus eorum qui modeiari sibi nesciunt,
Hi efferanlur sxpius vel adversus umbras,
Aique eiiaiu adversus germanos monitores.
15 Nec vero decet molle quidqiiam profari,
< 'uni lantuni malum orationi mese proposiium sit.
Verum, veluli cum ignis (erara evoinii
Salit, ardet succussionibus
l'Iiiriiuis, sursuui fertur vivo quodani iiiipdu,
Alias Bill. 158, p. 229
XXV. Argumentum. Acriori genere dicendi in hoc ponil ; deinde doel quid faciendum sit, cum iracun
puemate utiiur Gregorius, atque iram infectando, dia jam fumum quemdam, propinqu flamm -
ir:E, ut nit, irascitur, quo: tola sibi ipsi ira licita vi- , excitare incipil. irali hominis vuttum,
d- tur. Crediderim haue eamdem iram sibi licitain afeclusque inmes mira verborum copia exprimit.
exislimasse llillium adversus Leuvenkclainm , qui Exempta virorum sanctorum, atque ipsius Christi, et
carmen istud interprelulus est : adeo acerba et mor- nonnullorum eliam Elhnicerum, qui mansueludinis
diici censura ejus interprelalionem, et ipsum interpre laude oruerunt, proponit : objeclionitus nonnullis
te n carpit in nolis, nota 9 : : Non lam nullius frontis tespondel.
hominem Leutenkclaium esse existimo, ut hoc toco, 3 2 SsTts. Coisl. sup. lin. p.e.
cum versionem nostrum legerit, nun erubescat. > El 5 7' 'la Coisl. el Val. Edit, axytyi. Hoc ideo
nota 18 : i Salin est lam exigua saiebra, ad quam dicit, quod poema islud, ut el superiiis, eo condi-
Germanus interpret non feudal, she hoc nimia fe - tuin sil leuipore, quo sibi silenliuin imlixcral.
stinatioui, she ingenii tarditali tribuendmm sit. i Et 6 ElSzsc. Val. EfSovTe.
nota 30: < Hic plane dlirt Leu.; eque mini in tot 10 Ayov rijo]. Sic postulat metruin. Edit,
tamque feedis erroribus mitiori verbo uti possum. > Xyou.
Verum his omissis ad Gregorii poema reden : in 11 Alz), ha Coisl. el Val. Edil. .
primitiii, quid veleres philosophi de ira scnserinl, ex-

METRICA VERSKX
A. Si naclus banc sum, Clirisle mi, laus sit tibi. Horci (alia praeter, ex quibus malum hoc fluii),
Qui mira, ul olim, nunc lacis : Kadix agreslis maxime, el nigra adinodiim;
Nos autem, in uiium vocibus junctis, Amen Haue quoque, favente Numine, ainputabimus,
Dicumus omues. verbi, qualenus vires feront.
XXV. ADVEBSIIS IRAK.
Ac poseo priinuni sermo ne qiiemqiiam meus
irrilet. Est nam tanta vis morbi islius,
(Bitiio interprete.) Ut saepe ad umbras conlralial Hammam levee
Irascor irae, dxiiioni inius cndilo. Infeslus el sil opiiinis inonitoribus.
Nam justa sola live bilis esi ex omnibus, Nec vero qui quam proloqui molle addecet,
Si quid necesse est perpeti quod mo fcr.it. De peste cum sit sermo lain dira mihi :
Nam quando nos jam carmine borctim pressimus, Verum ignis instar, qui vorax Hammam excitai,
Tulimusque Cructum hunc maximum silentii, Salitque el ardo!, el qiialil quaeque obvia,
lllud soienles, ira quod radix fiet Fluilatque (ursum s;vvus anmalo iinpelu.
 S. GREGOKIl THEOL. CARMINUH LIBER I. THEOLOGICA. 810
8!j
2 ) ? &t\ zpiOcv olxuoopivoo, A "Ojoi 6isijxi(J/avTo > cuses;.
' , xdviv TjAiwvTa Evaaai pa 55 Ei<j\v (Av o XYouoiv au.axo eev,
"II etjpa ; xfxxvvxa ouoxiou, To Y^txovovxo xapSa, xtjv xaxasiv
-l'piaiovxa, tp Xiiwvta, fewppoujitvov, '; vjxouit xi)V vaov mjiaxt,
MXI tpvra, xa\ tpovwv xal , "s^sp xi xtJiv Ttaiv &XXoi xtov.
25 Ayx*i. xjvtjyo, aevSivai xaxatxfisai "AXXoi 8' 5p$'.v etcov vxtnXfjeio
"Iew v o-) xou tozOou Yevopeea 40 (fu/ 8i8ovxe xjv $X6i\v, o njxaxi) ,
1, 6so tWvtO, f ti .(> 'OpYv 8 ttv 6p(Jiwffov e 6' lv6ov pVi
Exoty^- O6 xu>v (iixpwv eao\, Aoxtxia, xoxo [Avrjatxaxiav tuyx^vsiv
Ka/.oO |! xa tic ;; [uxpa, "Oioi 8' I8o$ev *i voao xo ouv6xou,
30 'O xo; jJapswx ex voao'j o-svoup.vot. Zdiv i)v eTitov ajxoxo, xijv 8' alxlav,
Mixpo 5' SvwBev xtjv vsov '^^, 45 "Ofiiiv evai, ctuvxovxe xa\ X6ym.
"Hxi, toOev xe iko yuXaxxa, ' ) ?xet H^v 'X^ v"v oxo7nxov.
'AvSpuv rcaXaiilv soXXoy sxoTOxevot, 'Exsvo v xoi Xtav xjv Yvtopljiwv,

20 Largiier obvia quscque corripit,

Aquam et pulveren) injicientes, Hammam vi sopire conamur;
Aiit ferai ex densa et umbrosa prodeuntem sylva,
Freineniem, igneos oculos oslentantem, spumantem,
Inhianlcm pugnse, caedibus, cadaveribus,
5 Debellainus lancis, canibus, lundis ;
Sic forlassis pravain banc aniini affectioiicm
Supcrabimus, Deo dante, aul certe mitiorem
Experiemur. Nequeenim quid parvum mihi videlur
Maximi mali rcmissio quamvis exigua,
30 Velul his qui gravi morbo laboran!.
Paulo aluns inorbum hune consideremus ;
Quis sit, unde nascalur, et quontodo cavendus,
Priscorum virorum sententiae inspicientes,
Quicunqiic indagarunl rerum naturas.
35 Sunt qui dicunt sesluni sanguinis.
Qui eordi vicinus est, esse iracundiam :
Scilicet hi tribunnt inorbum hune corpori,
Queinadmodum plciaque morborum genera alus quibusdam causis.
Alii dicunt esse desiderium vindicte
10 (Anima? tribuenles hoc vilium, non corpori),
Iram, cum erunipit; sin autem inlus niancl,
Insidias medilans, acceplaruui injuriai uni memoriam vocant.
Qui vero existiman! morbuiu esse coinpusili,
/lisiiun quidem dixerunt sanguinis, causam vero
514-515 45 Eg8e desiderium vindicta;, coinpositam cliam ralionem, seu defunlionem.
An ita se res habeanl. non jam invcstiganduin. [edenies.
lllntl quidem omnibus iiolisswiuin est,

21 Enrdecu. lia Coisl. et Val. Edil, mendose
vvaaai,
22 'Exparrra. Ita Coisl. Edit. ?&/|.
24 . Cadaveribu, quod Billius minus
recle ve i lil, lapsus.
25 Kvrt\yoi. Canibus venaticit, venaloribus.
31 Mtxpov. Coisl. et Vat. iixpov.
42 \oyjuaa. Vat. ^.
45 SvrzidrTB. Uillius sic vertil : Cut cupido
causam prbeat, el ralio simul, ac vcluli ratio ter-
liiim quid ad cupiditalem ulciscendi in ira accdt,
et quasi vera ira non sit, nisi ralio adsil comes.
Quod profeclo alienum est a mente Gregorii el
sapientium quorum opinioncm exponil; Hi scilicet
Iribuenles iram composite ex corpore el anima,
lam corporis quam animai composiiam eliam deli-
nilionem alTerebaut, ul el composili est aflectio. Id
sensit Germanus interpres, quern carpit Billius ,
sed reddere volenti defuerunt verba philosophic;.

METRTCA VERSIO.

A fronte et ipsi quidquid est, semper rapit,
Hanc prcmere, jacto pulvere, et jadis aquis,
Aul neniore denso belluam egressam vilut,
Qu gpumat, oculos igneos volvit, frmit,
Piignamque, lapsus, et neces rbida expetit,
Conlicere lundis, lancis, ferri iclibus.
Sic nain queainus frangere hoc forsan malum,
Donante Christo, inilius vel hoc preini.
Non parva porro nee levis res est mihi,
Vel parva viiii maximi remissio,
Velul his, gravis quos obsidel morbi dolor.
Exainiueiuus morbum al hunc paulo allius,
Kl quisnam, et unde, quoque l'iigiendus modo,
Ci'iiiideianlcs prisca quid sensit coliors,
Cui nosse rerum cura naluras fuit.
Pars xstuanlein sanguinem pectus prnpe.
Subitum esse dixil irapelum iracundia; :
Hunc nempe tribuens corpori morbum unico,
Permulla ul aliis genera morborum sold.
Pars referendi dixit banc cupidinem
i Anima; imputant hi noxiam banc, non corpori) :
Iiamque vocitant, cum ruit : sin at, malum
Hedilans, latescil, / -/ nomir.aiil.
Al qui uiriusqiie. partis hunc morbum pulanl,
yKsiuni ciuoris dictilanl, sed cui lamen
Cupido causam prxbeal, ralio el simul.
Sed qualia bxc sijit, hujus hau.l est leinporis
Dispicere : al islud omnibus certe liqud,
8,7 SECTIO II. POEMATA MORADA.
,- vo facfewv rr(xwv 8v a^xaXOv A Tiv0v 0*vov, xai <*y &bi{ v&ov

M Q; o3v xaXCv I .; ox*,,*, C5 *Ov *pxov ,v * voTC? xaxxXua.

ejivoe xprinvtov, xaV pria* pd^axa, - xaXlv6v> u{ Suff*
1 : Wv x ftx4e vor OO 5axu>v 80O |px- GSp0[xo)
" ^" ^ \f0U "" IaV- D^v e^ov apayya, xal 0n,
Oxavxa^C^Xirov^v^vpiva, ^ axoxoa wxWv ifc,Tfav.
55 up va^at, CHmaOqw. ?Xya, 70 'Pov yap eaxtv pj^vov Sya, W~
Orav *ox_ .tefl ^ xivou-avou, - wpurov pnlaVTt fc a> '
,- esa, uXx^i x\ xdvo" vvouv Aixb yp aixv ixxfu ov f
O u *po<nu0\ tav xe xivfi, (, -, ^^ ( ^, |
/; * " ?v *ft T0U *p /^ "1 ^ ^ w> **.
00 Euax^, ax_p[ 4 viae .pfropo. 75 Uov ,( xov xaxu W,)yx.
.; ir.aov v ^erjxa.v p-^axa TCv ^ ^ ^ a ^ J
. Ennfea, xXu&ov p.* fcivb au<p*;. . 'EpW> ^vo, XO^ xe p.a0C xrfv

Quod omnium mens sit giibernairix, quam auxilialriceni

Uedit nobis Dominus advcrsus cupiditales.
SO Quemadmodiim ergo a dira grandine tecla nos dcfeiuliint.
ai ipiles a pra>cipiliis. a lapsu fulcra,
Mnia etiain protcgunt fiigionlcs e praelio ;
Sic ratio adversus irain praesentem.
'"ergo jam fuinum edil, quod cxurit mentcni tuai,
55 Priusquam ignis accendatur, et flatnina exciletiir,
ubi primum senseris spirilus perturbationem,
Statim conglutinare Deo, alque ilium oogiians
Veliit palroniim tuum, et moluuni, quibus agilaris, tcstein,
Pudore et timor impctum rei
CO Sisle, donee morbus est remedii capax.
Cito clama, utcns discipulorum verbis:
Magister, tempestas ine vehemens involvil.
Excule somnuni, et liiain expolies bilem,
Dum ralionis et mentis es compos,
65 Quas primum morbus Ile submersas obruit -
Dum nondiun, vclul equus conlumax
Frenum morden deniibus, fertur concito pede,
Cursiim spirans, saltusque et vorgines,
OITiisa per iram calgine oculis viae dueibus.
70 Facilius eiiim est nasrentem compescere ralionc,
Quam cum le jam nbripiieril, vi coniinere.
Ipsa enim sese inllammarc non absislit,
Donee raiionem precipitin egcril sessorem.
^Deiiide mihi, quania ine sil fdiias, consu'era,
7> Qiialcmque reddal furore male perciluin.
Kienim caHerorum quidein inorbi sunt occulli,
Amor, invidia, (rislilia, odium malum:

52 . lia Coisl. Edit, xrj, apud quos versi- vers. t.

en lus hic precedent i iiraeponitur.
' XXov aapovciar. Ir prnsentiam.
56 llrsvparo x:rcvircv. Spiritum moveri sen
teris
58 Kirij. Coisl. xotvfl.
6i '. lia lib. , sect. I, cann. lxix,
63 'Edxrei. Coisl. xmoeei; sxXuv, el luam na
tern lervabis.
64 'Exiicpare. Billius pulal legeudum xt -
.
69 'OSqrlar. Coisl. itoS^yiav.
73 ^. lia Coisl. Edil. .

METRICA VERSIO.
Unod mens gubcrnal cuneta, quam sociam Deus
A. versus animi trbidos motus ddit.
Ut ergo diras grandines arcens domus,
Pugiiaquc vielis mnia salulem ferunt,
Lapsuque frtices in gravi prrestant opem,
Sic ratio, praesens ira cum mrbas movet.
Cum fumai id quod pectus exiiril tuum,
Ignem priusquam parit, el flammaiu excitel,
Malim ut moveri conspicis vcntuin asperum,
Uegi supremo junge te, alque hune cogilans,
1 1 pnesidemqtie, bilis et lestem tuae,
Pudore sisle cum melu jnelo impeium,
Consilia donee morbus admitlil proba.
Aposiolorum prolinus clama in modum,
Magister, airox lurbo me miscrum qualil.
Piopelle somnum; sic luani bilem exiges,
Dum mentis ipse compos es, quam fervidi
Torrenlis instar morbus hic primam obruil :
Dumque illa nonduni, conlumax equus velut,
Frenum momordit, concilo et fertur pede,
Cursusque spiral praeter et scopulos nihil,
Hebelanle visus bile, qui corpus regunt.
Ratione primo nam premes hanc ocius,
Abrcplus ipse quam qiieas hanc sislere.
Namque incitare non prius se desinit,
Quam menlis cquilem de statu dejeccrit.
Jam fditalem, quanta sil, quaeso, vide,
Qualemque reddat ira, cui plagam intulil.
Nam caelerorum lectus est morbus qiioque,
Amor, odiumque, mror, el livor malus.
 85 S. CKEGOlll THEOL. ARMINUM LIBER I. TIILOLOG1CA. 810
2 ) Aopu>{ zpsOev oxiu'jjjlvo'j, A "Ooi S'.Ejx;J/avTo -paY^-wv (fueij.
' , x<5viv 7i(*TOVTa Evaai t'a 55 E!<j\v p.sv o'i Xyou<jiv ?. aiv,
"II 6] Xgui]; extpavvTa auaxou, ToO YsiTovovTo xapSa, tv IxuTasiv
(>, TtOp (JXicovTa, apoujjievov, "Oaoi vifxouai t$]v vaov awp.aT'.,
Maxi? ipivxa, xa\ cpviov xaV , "IbnEp tjv tozOuv SXXot Ttav.
25 AYXa'-> xuvTjYot;, <j?Ev8va:c xatai/jisae "AXXoi 8' 5pE$;v eTttov vTiTcX^Eco
"Irtjj v oTio iOouc YEvo!x9a 40 (Tux SiS<5vte Ti)v Xa6iyv, o <1) ,
Kpe3TO, iSivto, ? ti .jjt,Erp!to '(JpY^jv S tt)v pjijiav e 6' v8ov p.vst
Ix<it]|1V. OCiS to'jto tuv xixpuv exo\, , p:vT<jtxaxav tuyx^veiv
Kaxoj xa tic vBoai Aixpa, "Oao'. 8' ISoJev f viao auvOerou,
50 ' to; apeta; x vaou a-vou(xvoc. Zmv pJv eItov (, tjv 8' a!xav,
Mixpo 8' avtoGsv ttv vdaov 4(, 45 "OpEtv eTva, ctuvti9vtec xa\ Xyov.
"Hti, 7t0ev \ , ' I^ei jev, o&x^ vv axoTct)Tov.
"AvSpwv iaXaiuiv auXXoY uxoirofxEvot,
'ExEtvo jv toi xal Xav tiv Yvwpjiuv,
20 Largter obvia quoique corripit,
Aquam et pulveren) injicientes, Hammam vi sopirc conamur;
Aul feram ex densa et umbrosa prodeunlem sylva,
Freinenlcm, gneos oculos oslentantcm, spumantem,
Inhanlcm pugnae, caedibus, cadaveribus,
5 Debellamus lancis, canibus, lundis;
Sic forlassis pravam lianc animi aflceiioirem
Supcrabinius, Deo dante, aul certe miliorem
Experiemur. eque enni quid parvum mihi videlur
Max i mi mal rcmissio quamvis exigua,
50 Velut his qui gravi morbo laboran!.
Paujo allais morbum luinc considrenme ;
Quis sit, unde nascalur, el quomodo cavendus,
Pi iscoram virorum sentemias inspicientes,
Qtiictinquc indagarunt rerum naturas.
55 Sunt qui (licuiii i'stiiiii sanguinis.
Qui conti vicinusesl, esse iraciindiam :
Scilicet hi tribiiuiii morbum hune corpori,
Quemadmodum plcraque morborum genera alus quibusdam causis.
Alu dicunl esse desidcrium vindictas
40 (Animai liibuenies hoc vilium, non corpori;,
Irani, cum erunipit; sin aulein intus niancl,
Insidias mediums, acceptariim iujuriarum memoriam vocanl.
Qui vero existimant morbum esse composili,
JSsUfDi quideni dixerunl sanguinis, causam vero
514-515 45 Esse desiderium vindicte, coinposilam cliam ration
An ita se res ha bean l, non jam invesligandum.
Illud quidem omnibus uotissiuium est,
21 Eiircai. Ita Coisl. el Val. Edil, mendose lium quid ad cupiditatem
evyrai, et quasi vera ira non s>'
22 ". Ita Coisl. Edit. exfvTaujxa. Quod proi'ecto alienuin
24 . Cadaveribm, quod Billius minus sapientiuin quorum op
recle vei lit, lapsus. Iribuenlee iram coni|
25 . Canibus venalicis, venatoribus. lain corporis quam -
31 Mticpcv. Coisl. ct Vat. uxpv. nitionem alTcrcbaiii
42 -. Val. x*u<ja. sensit Gennanus
45 1. Billius sic vertit : Cui cupido sed redderc voleir
causam prbeat, et ratio simut, ac veliiti ratio ter-

METRICA VERSIO.

A fronte et ipsi quidquid est, semper rapii, Cui nosse re'

llanc preinere, jacto pulvere, et jactis aquis, Pars aestuaii!
Aul uemore denso belluara egressam velut, Subitum ess
Qu;e spum.it, oculos gneos volvit, Iremit, Hunc neu
Pugnamque, lapsus, el noces rbida cxpelii, Permulla
tonucere lundis, lancis, ferri ictibus. Pars refei
bu; nam (|ueainus frajigere hoc forsan malum, (Anima
Uonanle Chiislo, miiius vel hoc preini. Iramqui
Non parva pono nec levis res est mihi, Me.1
>el parva vilii inaximi reniissio, Al qui
Velin Ins, gravis quos obsidet inorbi dolor. yKsiui'
bxaiiuneiuus morbum al hunc paulo allius, CupiJ'
U qtnsnam, ei unde, quoque l'ugieiidus modo,
Ci'iisidei antes prisea quid sensit eolmrs, Disi
 1. fcS
-!-/ovzi oui^paivit Ai).
"'j'.t Ttv xaxv, Tt fi' 1
wil yip, 8pasa 4 ouXetcu.
, ?. To'JTiv 61 t;
^ t xa\ [lxaiov f) atc !
; axiv, TGsvlji, OT)XatTjc,
.:/(v, T-Jpavvo jJv 6pu){.
: te xa\ nvTc, tov >^1
Ovta, Sua^svioTaTov xaXel,
T*rih <'XJMU3fOV, j Xl6l pOTJV,
Oo ipaj- 8<| tbv exXa,
irtt, (*V)0* , Xystv *.
iXauOjibc, )) fXtt ti Spijievov.
' irrt x^Vi *a* !**) tapv.

lilil!.
anal serillo T

. spuma contpergit.
nililur,

iioccnscl cwlo.
alio pascil
>i feceril quod cupit.
.uilein quid agil?
X Mielitis) xstus!

; i annus.

-.sums lioniiiitim,
ifamem cun, qui bene audit, vocal
'i queal.
linn sit quod agitur.
li.e, quamvis non adsit.

' ' yyaq rejjo popei lep ' Litod,

El akut venins paient dijfert sacras per areas ,
:. 4XXo;. locus in quo iriticiini leriliir, ac Truges a palea so
us so- cernuntur, Xco<j el IXtoj appellari solel.
illainmali . Coisl. OXatjsav.
iiuraiii ex 128 KaXs'i. lia Coisl. Edil. xaXs;.
in liis ver- 130 Kr rOo^. Coisl. ii.

MTRICA VERSIO.

0. Quod nianeat ctiam sede, snecensel polo.

si nuil ; Aliud maloium jam palral, nieniein altero
Pascit, rupito ul exseculo se cirerens.
-< inaiiiis Persequilur, uiit, opprimil : quid lioruiu agens?
milium. Tain exca res est mentis rala: calor!
,'iubus expriman)? Rcpenle inutus, debilis, ductor boum,
ra, Fit lie, rhetor qui prius, rex, el Milo.
'S, Obscurus el ineps, paupereui alque ignobilcni
m mare. Appellat liune, qui dives est, clara el domo :
i ttJain paral, l'igestallte forma prxdiluin, fdum voeat
seit statin!, Foe lus supra omites : splendidum infamem asserit
Inlet. Is, qui nee unde, nee quis est, Tari queal.
riipil, Isludne laeryinis (ligner, an risu, baud gcio.
ms sua Teli instar ira: cuneta sunt, absinl licet.
Sf> S. CREGOltll TFIEOL. carminum lber i. theoiohica. u
Ttvuv SS aivovt' oui" 6;. fj ti paxw A 'Ev c> xat^si aautov, el / Stoic.,
*AXX' Ivfiov stab ai vsot xa-ruxEtoi. ; yip !; Ev, xoivi xat <rju,iraoiaTa.
80 Tuxov y*P extxstsv tv asi opevo;, "Yaijxov 8x[ia, xa\ Oaei; fisrpocoi,
xa\ Y"iOai -wl; pitv xtfavs;. 95 Tpxs; a-j(5t;, xa\ y^ SiiSpoxo,
KspSo fi Xavavouaa xa\ fiuaupaYa. 'Xpi papila, vxp<tr,-co EjjLcaat'
BuuAf fi1 fiXov TJ^v Te *at S?i^ov xct!<^ "AXXwv p'jflp, \ u.oXi68m8t{ tivuv
EcxcV poxwwuu' 6Jx ixovto; ;. "Oitt av, olfias, xa ttva xpwaa xxoi
85 E ao ti; iirtai t>v aXoVtuW t<* r^61! 'O iiavi()fiT| x\ xxiino CwYpatpo;-
pifia crau; S <KT[t, xa\ YP^" w- 100 AuxV Stoifiv, eYXuXo[ivat tpX6s,
"Keoivrpov xPv ^l"4vai x*oul1^vw' IIvoi Xyov xa\ tuxvouuv|,
'O -J ^Xtovts;, XX tv axtv Aussifis 5ioix, xa\ tppaY".' adxi)xovoOv,
Mixpiv xaXtjiEv, cOou; ^stu. Mux-rip nXatJ xa\ rcvatov 5Xr,v 6pw.
90 Katriyp'p atYUVTi xau-irtovcs; ejpva. Kp-ot xtP^vi xo^ irefiwv aXu.a-a,
xa\ " <1, xqtio; u6piST]c ab;, 115 K<kt, <npocpa\, Y^Xidre;, topiis;, xfctoi*

In nnnnullis cliam non apparol oninino, aiit sallem parum.

Sed nlus morbi eontinentur.
80 Forsitan enim ante liquescant in intimo corde,
Quam flant inspicientibus conspicui.
Lucro apponenda est occulta calamitas.
516-517 Ira autem nudum peuilus et manifestum est malum,
Imago prospectons invito corpore.
85 Si tibi quis visits est aliquando hoc captus morbo,
Intelligis plane quod dico, et quod pinget oratio.
Speculum operieret exhiben iratis,
l't illud videntes, sattem violenliso sua;
Aliquid remitierend morbi imagine conspeeta,
90 Aceusatori mulo Actenles meutern.
lmo etiam speciiluni statu il Ile ipse, qui tibi est injuria; anclar.
In quo lemelipsuin considerable, si vacat.
Morbus enim quibus idem est, communia eliain sunt sympiomaia.
Crudelis aspectos, oculi distorti,
95 Crines aprini, el barba madida,
Pallid gense, mot lieini instar,
Aliorum rubentes, plmbea; quorumdam,
Prout, arbitrer, aliquem hoc vel illo colore infecerit
Furibundos et sceleratissimus pictor.
100 Cervix nflala, rotunda; veux ,
llalitus sermonem interruin'pens, et creber,
Rabiosus anhelilus, fremitus indecorus.
Lata; nares, et omnem spirantes injuriam,
Manuumque plausos, el pedum desullaliones,
105 Incurva, contorta membra, risus, sudores, labores.

83 KpSo de Aardrowa, e\c. Majorem enim
oa vitia nobis piidorem affermit, qua; ab alus
agnoscunlur, quam quorum nos soli conseil simios.
83 rvjirr... xaxr. Sic infra, lib il, sect, i,
caroi. iLv, vers il.
89 XaMjter. Coisl x0^^7-
91 "-. Coisl. is-: t. lmo tibi esl speculum.
Ibid. 'O a. Momios edili ojo;. Scilicet vult Grc-
gonus nos ab iniuiicis nosiris documenta capere ;
boe est, ut eoriim qui per iram nos contumelia ft
ficiunl, vullus alqiie ora iiitueamiir, quo, perspecia
eorum deforinitale, ab ejusmodi deformitale revo-
cemur. ,
92 El %\ uyet. Ita legil Billius. Coisl. si
XoX*v. Edit, male 4-
94 Kai cei. Situs, nempe oculorua.
95 Kai fru. lia Coisl. Edil. Y"o.
1( 'EyKvAoiperai. lia Coisl. Edil. vxyXeyjitvei.

MTRICA VERSIO.

Atqiie in quibusdam pressa sic morbi lues
Tenetur, ut non prorsus, aut exstel parum.
Ac forte cilios intimo in cordis siuu
Liqoesiel, hominum vislbus quam se exseral.
Uuuulla porro commodoiii est calamitas.
Ast ira nullum penilus. et darum est malum,
Invitq imao corpore alle prominens.
Si visits aiiquis captus line, morbo est tibi,
Quod diep iiosti : pingere el nunc hoc bet.
Prolarel utinain fervidis ira gravi
Speculum, l videntes dedecus, probrtim et suum, Rabidum quid filiaos, fremitus oinnino indecens,
Hujiisce morbi quidpiani bine rrmiiterent,
Tacileque carpo flexiles mentes (tarent.
Qoin hoc slalotom est, nempe violator tous.
In quo ipse lele, si vacat, cernas licet.'
Morbi paris nam paria sunt symplomala
Vullus crueiilus, luminiim Inversus situs,
Crines aprini, barba madida, el pallida;
Gna?, esse quales morte confettis soient.
Alus rbenles, sunt quibus pluuibo pares;
Hune nain colorent nunc, et Initie rursus genis
Foriliiuidui indit piclor el prorsuni improbus,
nflala cervix, vnula: incurva;, frequens
Ac verba scindons Spiritus, el aiili liliis
Lalusque nasos, et minas spiralis graves,
Manuumque plausos el pedum saltatio,
Inflexiones, risos, el sudor, gratis.
m Sectio . POEMATA MOBALIA. fci
Tvo xojtoCvto ; oSsvbi, irXljv Sajiovo;. A 1 20 A'JTw ivovrt Suff^cpavi .
Nsisij 4vto Ts xa1, , Xyou fya, (iv ti mis? Tjv xaxwv, 8' estiI
TviOoc cpuapeva xa\ (J/ot>ojivai, Tv vov. >pove yp, (> 8pasa; a ouXewi.
'; 6t tic Xtj- natopvi) SaxTXoi; Ktevsi, , nupicoXsT. Totiov 6s ;
i 10 'II /: i-:;/.::, xat <(>&ph)V KpooCpiov. tuX(5v ti xaV t ai !
Ka\ totoc t; TOXpaurfjasi -p ; 125 "Actov s<mv, iosvlj, [),
Topic, payuA;, aiexpOTTj, 4<u6opxai, 'P<-wp, MXcov, Tpavvoc ijfiv .
& Csojtj 8a<J/iXt) ^avTafiaTa, 'O 6uoyv4)c ts xa\ Tzvt\(, tv s^svj,
Oov , iaxvioer); . Tbv eCntopovTa, BurcEvnraTov xaXet,
115 As^si xaxbv t (xv ti, toOS' pp.fv /si, nvi)Ta' , f] ] poTUv,
8 STSvoTat, xo\ itapauTtV yvos. 130 Tbv vOo; - ) tv sixXia,
Ka\ to{ ^apO'jffiv Ijpepo'jai Suicops- ' \& 5{ uTt, (ifjO' 58sv, Xifeiv tyiiiv.
Zite itvT juv3ovej0ai xavw. Ox oT8a ;, 1J 8p>p.viv.
AlcUxspauvo'j;, ' ^, Ilv nXov \ /^, \ ] irapv.

Quo laborante? nomine, prater daemonium.

N'uiiis sursum et deorsuni, absque ralione,
Hueca: tullientes el sonantes,
Wim trila area ; percussa digilis
110 Mauus minitatur, el lumultuiim est exordium.
Qua: aiiteni post hnec sequunlur, quis exprimt sermo?
Maledicla, pulsalio, turpitudo, perjuria,
Liberes frvida; lingua: respersiones,
Instar maris, cum ecopulos, quibus alliditur, spuina conipergit.
115 Quxdam profer convicia, alia proferrc nilitur,
Aliis coangustaiur, el statim ignort.
Et si asanles quietos viderit, fert moleste ;
Vellel omnia secum tumultan.
Poscit tonilrua, fulgural ;
120 Ipsi, quod in sua sede permaneat, succenset cuelo.
518-519 Aliud quid mal perptrai, alio pascil
Meutern. Eert enim sese, ac veluli jam feceril quod cupil.
Occidil, persequitur, exuril. Horum autem quid agil?
Lsque adeo exea res esl et vana (rala: ments) xstus 1
125 Elingtiis fit, infirmus, bubulcus,
Qui priiis nobis erat orator, Mil, lyrannus.
Ignobilis el inops, nobilein
Et divilem appellal ignobilissimum
El pauperem; vilem servuin, fucdissimus liominiiiii,
130 Prxslanli forma decorum; infamem cum, qui bene audit, vocal
Is qui nee quis sit, nee unde, fari queat.
Hand scio an fletii, an risu dignum sit quod agitur.
Quidiibel pro arniis est iracundia;, quamvis non adsil.

106 . Coisl. ffxomuvroc. ' S' %ra refto vopsi lep ' (Mud,
107 Ayov ly.a, absque verbo. Et sicut venins paleas differl sacras per areas ,
109 "a.I.i. lia Val. Edit. ,-. Coisl. iXXo. locus in quo irilicum terilur, ac fruges a palea sc-
Melior sane lectio Vat. Confer enim Gregorios so- cernunlur, Xwf] et 4Xid{ appellari solel.
nituin euin, quem bucea: hominis ira inflainmali 114 BXacraa. Coisl. aXasaav.
emitliiiil, cum sono qui obfrumenli Irituraiii ex 128 KaXsi. Ita Coisl. Edil. xa>.;.
area ediliir. Nam, ut interpres annotai in liis ver- 130 Tor rOo. Coisl. .
bis, lib. v, Iliad., vers. 499 :

METRICA VERSIO.

El lassiiudo (solus banc diciiion paril),
Nutus deorsura slolidus, ct sursum simul ;
nccx tullientes, instar et triue are
Soiiiiiini excitantes ; claque digilis mauus
Minitatur, atque strepitus est prseludiuiu.
Jaui, qua; sequunlur, ver&ibus qitibus expiiuiam?
Maledicla, pulsus, fdilas, perjuria,
Aspersiones fervid; lingua; liberes,
Spiimescii ut cum rupibus illisuni mare.
Jam prolira quxdam projicit, quaedain paral,
Aliisque rursus premitur, ac nescil statim,
1.1, si quicios vid 'al asanles, dolel.
Tiiiiiiiliuai'i ciinela nam secum cupil,
Tonilrua poscit, fulgural, lirmus sua
Quod maneal eiiam sede, succenset polo.
Aliud raaloriim jam palral, meutern altero
Pascil, cu pito ul exsecuto se clfercns.
Persequitur, mil, opprimil : quid borum agens?
Taiu exea res est mentis rata; calor!
Repente mutus, debilis, ductor bouro,
Fil ille, rhetor qui prius, rex, cl Milo.
Obscurus el ineps, pauperem alque ignobilem
Appellal hunc, qui dives est, clava el domo:
Praslanle forma praedilum, foedum vocal
Fib.Ius supra omnes : splendidum infamem as&erit
Is, qui nee unde, nee quis est, fari queat.
Mudne lacryniis (ligner, an risu, baud scio.
Teli instar ira; cnela sunt, absinl licet.
s S. GREGORH THEL. CARMINUM LIBER I. THEOLOG1CA. 824
6|]5 lazi, xal Tucioeuj ylyvttai. ' ox XXorpicotric evtX'jj ;
153 'Aiwarpet ti]v X^'P1 xupxo SaxTUXou, ? 8' ; Tipov xa'i fjjiepov,
^-e Xoov tiv', fj tov Aiwalov rciyovi, ISO Ou xaQu6psiv o xaXbv tjv exva.
'fl; eevSov^aiov xal xaxpv ta xeP^ Mop?4jv TtcdTevrai -p/ooufiivi)v,
'0;io5 JXo xal Taipov 6'jitjuvs. O'Jov T030T0V Tpitv f| u.rXti;Ea,
T ec-;i Tijv 06piv, xXaJa t; TOSOTOV ai viuoi Ttv /.
1 40 *Tav xvwjt) TUv XiSyiiiv atpevSovac, ' ox exvTcov, XX iuiruxtv ),
K x'PJ eu6, yx^IlaX01 , 155 E! xal novrjp, xal irapost axvofjtai
M 3/1} Sa t, xal ! S'jjjvo. (Tb yip & 7COJ to xaxouuivoi icXov)
'O xal xpaToisvo. lX/.ov i] ; atov.
TITTav Q6a xpaTev v xepoat. Kai tiv xaxv 8tXov aaXiorepov
i 45 ' oux'i 8af[itov ; xal 7tpa, tiXtjv impaTo;. 8' Soxojt uposneaov, Xuujuvetai.
Kal ' e*6ov <mv J>v Sovouuivtuv, 160 MOi] xaxov pv it -^P & ! tc 8* avrepe ;
"Q/sav cpbmai t opf !. Kal ' xvTOJV ot yap ojv ' alriov

Simia esl, et fit Typlioeiis.

155 Contorquel niamiin, ciuvat dgitos,
Qu;eiil montent qiicinpiam, aut /Einean rupcra,
Quasi vibraturus longisshue vi dexterae
Simul et telum el sepulcrum bosti.
Quis ignis coerce;i t banc petulantiam, aut qua! grando?
liO Postea quam eOiaitsil (furor) verboruin Tundas,
Sialim manus couinus pugnaut, fit congressio,
Pugna, vi res agiiur, el Moslem superat
Oui nfelicior ipse et vicius est.
Nam eum vinci puto, qui vim-it in malis.
115 Nonne luce dammit cflicil? lino plus quam daemon, pr.elcr ruinant.
Ruinas eliam vidi quorumdam succussorum,
Cum fcrrenlur mpetu spiriius.
Iliue nonne manifeste esl abalienalio a Deo?
la qui nun esset? Deiis eniin mansuelus et lenis esl,
150 Cujus non boiiuin est vitiarc imaginent,
Korroant inducendo incognitam.
Nihil tale nobis est insania.
Nihil tale nobis morbi corporum.
ll;ec enim non volentium, sed infeiiciiim mala sunt,
155 Quamvis molesta, meque, cum adsunt, mordeaiit
(Praesens enim malum his, qui eo laboranl, omnium gravissimum vidclur),
Mque commiseralionem potius, quam exsecrationem mcrclur.
Kl inier mala, id quod manifestum esl tulius est :
520521 Q"od auiem incautis accidit, profligai.
160 Ebrietas malum quidem est, et qui non sil? quis contradixeril?
lllud est eliam volunlarium : nam qui, quorum sil cansa iiialorum,

134 riyyez-cu. Coisl. Y'veTat. 156 . Pulchra sentenlia, quam ip-

145 rave' oby). . Dominent iracundia? ar-
dnre deflagraulem daemon! compart : mo etiam,
excepto lapso, pejorem eo esse asserit. Basilios eum
liumini a daemoi:e obscsso similem esse scribil, in
iioinil. advenus irascentes. Bill.
148 'ErSqAui. Val. ;.
149 Beot yp z . Dei enim peculiaris est
i.uiius et mansuetudo.
semet Gregorius in oral. De plaga grandinh ad hune
modum exprimit : KaOaitsp v toj voa^jxaui Xu-
itov del Ttaooj xi) 7tap<5vTO{ vtapttirepov. Non,
secus alquein morbis, calamitas prsens temper mo-
lestior est, quam ea, qu procul abest. Vide loin I,
pag. 304.
159 vjjaivezai. Labefactat, magis ldit.

METRICA VERSIO.

Gigas videri, simius cum sit, studel.
Maninil ipse lorquel, curvat et dgitos sues,
Oua-rilnc moiitem queinpiam, aut /Einam alteram,
Jactiletur liane ni vi manus loiigissime,
llostique luluni qua; sil, et tumulus simul.
Quis ignis, aut quae reprimet hoc grando malum? Nil talc morbi corporum. Iiifelicium
Cl fudil autem lela verborum furor,
Manus sequuntur, resque gerilur cominos,
Ac sxvum iiiilur prxliiini, alque hoslem suum
Hevimii is qui viclus est, miser et magis :
Vicium, in uialis qui vice: il, nain judico.
ll.ee nonne (heinon, piusque, si casum eximas?
Quin el cllenles eonligil quosdam mihi
Viilere, ferret impetus cum bos spiriius.
Usee nonne dirimunt mximo plane a >'
Est nanique placiilos, lenis est sumuius Paler
Turpare cujus regiam efligiem baud decel,
Foruiam insercntcs exleram loco iilius.
Nil tale nobis, laic nil insania :
Mala quippe sunt lece, non item yolcntiiim
Qiiamvis molesta, meque, cum adsunt, monlcaM ,
Gravior videri nam dolor prarsens solel.
Neu lam exsecranda, digna quam lucio pi.
Quin, clara quae sunt, lula sunt mala hxc magis,
Incauto al id quod accidit peslein parit.
Damnanda res est, quis lieget? lemulentia.
Est nam voleniis. Quisqus, clciiim, cum stial,
S55 SECTiO IL POEM ATA MORALIA.
OJx ayvoovrs, *^' o(JUl> ^T5(|uvot,
A-ol i:po6fXii> xaxo ^.
'' O'jv xe (av xaxou 8utr/p,
165 r).ti>c, 8v eT Sroxusev too a-ixa.
fb(iou 8' javco, et xepw, Xs^e,
Tl Twv jtivTtov o*8a, 1] ti dtpfiaxov ;
"AXXot (lev sriv e! 9pvac raadiv 6eoV
6'ju.o; ik npVrov 6s paajst bpa,
170 "Ako iKp<i)(tbv f) 8' ^ ,
Xepov auviitrsi xod Oebv Ta .
ACit X9ou ' loov, & Seevo Tiaflouj !
"Ptmouuivov, xvtv te xa\ ttxpo X-pu.
, tsi te 5to> !. ;
175N<5ioi itapwOovrai, 8|!>) Xo,
*E-/pb<;, tatljp, yvv^ , ffuYfevetc, fu.
820
A Mt opo rotvTa, xEt(iiip4>u O' vo.
"Hv xa tic svutj, tv xXov iOeXxujsv
Etj aTOv, ansp Oijpov ij/09f]ia(itv,
180 -j XP?1 eu(t|Axei>v 6 s[X|xoxo.
Totoc ulv ouv [ xapurreaGat Xfoic*
O yp Se^oT) 7tX5viov, v eu povji;.
Et 8' a-s' rrc^Sfis xpsa <joi xaV ieovo,
BEou <jx<5nt loi TUv itXot xal tuv viwv,
185 "Oiot ' agov x Ttap^oav,
Tfve iXi<rra TtpoacpiXesra-ot
itptTov, f l-j-taTOv ^-^,
llbiajc exevo, 'Aapdiv, ot CXtotoi,
\6, 2aiouf,X, ETa uaTspov ;
1 90 Ot lv f& (lotarixOETav Ayutctov tjcu
ao-xppviirov eIxov 4XX' 8icoc

Non ignorantes, nihilominiis se vinci paliunlur,

Ipsi manifeste mal sunt aiictores.
Xerumlameii hic quidem mali atrocitas
IG5 Desinil in visum. Niiniruin ebrietatero unions sopor illico pcllit.
Ira antera effervescente, an quidquam sil pejus, edc
Ex omnibus quae nosli, et quod sit remedium.
Aliis quidein vitiis remedium est, illapsus animis Deus.
Ira anteni primum Deo occludit fores,
170 Ubi gravior exstat. Si Dei mcntio Gat,
Pejor evadil, Deum ipsum jungii conviciis.
In num lapides vidi aliquando, proh Helarium scclus!
Qui jaceret et piilverein et atrocia verba.
Ilbi, qua-so, a quibus, el qua arte expugnar! queal?
75 Leges projiciuntur, non dignoscilur amicus,
lloslis, pater, uxor, cognati pares sunt.
Eodem omnia impctu, eodem omnia torrente rapiuniur.
Si aulem qtiis obsistal, bilem attrahit
In seipsum, ut bellua cielur edito strepitu :
180 El ipse indiget ope, qui opem ferre volebat.
His ergo maxime flecti par est verbis ;
Nee enim pluribus opus crit, si sapias.
Sin auteni adliuc carmine indiges elficaclori,
Vilas inspice mihi veterum ac recenlium,
185 Quicunque olim consecuti sunt moribus auctorilatcm.
Quinara -praecipiie fuerunt charissimi Deo,
Quam primum, qiiam maxime virtu tem excoluerunt ,
Moyses ille et Aaron erani Deo dileclissimi,
David, Samuel, deinde longo post tempore Petrus ?
190 lili quidem casligaiam JCgypium lot
Plagis insipienliorem experiebantur ; nibilominus lamen

&i 'Xyroovrre. Ha Coisl. et Val. Edit, yvo- iceo*v. Coisl. tceitwv.

oOvto. 174 . lia Coisl. Edit, .
105 , parentes. 185 El ' iar'. lia Coisl. Edit, el 6<jr\
168 "A.IX01. lia Coisl. Edit, prave SXX' ol. Ibid.

METRICA VERSIO.

Quantum raalorum conflet, Iiuic cedit lamen,
(-nsendns hujiis hic niali eerie tst pater.
Illic al omne clauditiir risu lamen
Malum, quod uuus protiiius sislet sopor.
Fervente al ira quod gravius usquam malum
alignons, edc, pliarinacura et quoduain mali?
Mudicamen aliis est Deus menti obvius.
Ast ira primum Nuniini occludit fnres,
( gravior exstat. Si Deum quis profrt,
Malum ingravescil; jungil hune conviciis.
Vidi ipse, sava, pulvereiii, el verba spera
Qui jaceret in enin, proh serins nefariuiu1
Nulla arle, millo qui modo vinci polesl.
Jura obleruntur, non amicus noscitur,
Non lioslis : uxor, genitor, afliuus, idem.
Fert cuneta torrens, impetus cuneta unicus.
Iteprinicre tentes? In caput bilem luuin
Trades, fiirentem ul belluam sono edito.
Alque indigebis ipse, opem ferens, ope.
His ira flecli maxime verbis polesl ;
cu i ni indigebis pluribus, siquidem sapis.
Sin accinenda plura sunt adliuc tibi,
Vein-unique vitas inspice el recenlium,
Aiicloriiatem queis decus niorura attulil.
Quinara fuerunl maxime chari Deo?
Virtus culta qua; peins, vel maxime?
Moses, Aaron, par Deo charissimum,
Davidque, Samuel, posleris minis Petrus.
Frustra inlulissent cum lot illi /F.gypliis
I'lagas, gercbanl leniler scsc tameu,
27 S. GREGORII THEOL. CARMINUM LIBLR I. THEOLOG1CA. 82*
tff.Z- itpoff^TwO' (; Ooii, A 'HXeueptoasv tlz' ^vw^ovo; tuxwv,
"Eco TUxXXir^av ix ttj &>;, 205 , aXcov tov itep *1? 8p4u.ov,
ja] laxpoujiov fjvYXv a6o, AoOsvtoj aoX eio-
195 *{ v {x9)Jt tovk al8eafla; . (Ka\ 6' ), xa\ ^ jeotijjUvoc.
Kpstiaov epaav yip ) npov Trsp'.povbv. 'H SmXoli Yvtl>piafi* ttj 5ou!ai
Aiv aAOu]X, S{ >0' 6ptv Sujopv, Kexappivi], cpaxof xpavou (.
TTjav:o tJ]v SiiXoSa SaoX, 210 T 8e. Xysiv tov uov U>{ <iv5xT.
E!t' tu)9s\, u> y <ruYYvtb[ATv S/scv, Tov i:aTpocVTtiv, xa\ Tpavvov i- ;
200 'A^ixev eSu Xy<> tw attav. " y' xsvov xal xXet ^,
Totou t 8' v Tfvoto t,|Xp()Tpov; ep^voif itoXXoj avaxaXel xa\ yooi ,
AaulS uuojAVtaOi)Tt, \ tv xpou[itidv, Tov [i]vut<v jiveTat,
'E u>v TTOvripo /{* ZaoX 215 "tritep tiv' x"Pv> "x ;

Lenker se gerebant erga ferocem Pharaonem,

Donne aquis absnrpti sunt ob petulantiaro,
Quibus diulnrna leoitas non instillaverat religionem,
495 It discerrnl omnes banc vereri ;
Prostat eniin audacem, quam mitem spernere.
Laudo Samuelem, qui aliquando conlumeliam moleste perpessus.
Lacerante ipsiiis pallium Saule,
522523 Deinde rogalus ut vcniain daret,
200 Coudonavil statin) roganli eulpam.
Hoc porro quid mitins ?
In meinoriarn revoca David eteitbarx pulsationcs,
Quibus a malo spirito Saulem olim
Liberavit. Deinde ingraliini expertos,
205 Fugiens, vagus, sollicilus in magno vita; discrimine,
Tradilo in maiius suas Saul popercil
Hoc saue nostis), idque vix ipse neci ereptus.
iscissa vests, indicium est Saulem fuisse in Davidis polestair,
Et lenllcula, quae ad capul eral, sin-repta .
210 Quid necessc est re ferre, quomodo liliinu tolcraverit
Parricidam et tyrannum perfidum?
Quomodo et butic mortuuni defleverit,
Mullisque lacryniis et ejulatibus inclamaverit,
Atque etiam nuntiutn esedis morte affecerit,
215 Velul hostem habens, non ul Lela nuniiantein ?

192 ''. Mansuetos se exliibebant, galea, ul male lirtenos reddiderunl inlerpreies.

parcebaul Pharaonis audnci. Mec felicitiK verlil Billius, pan galea:. Ut eniiu con
195 KlSeiadai. Ut diseerenl omnes revereri, est, cedamos xpivo significare galeam, sacer textus
non ubuti virorum sanctorum lenitate. non aliud inlelligere sinit per <f>axo;, quam seyphum
204 Eh\ lia Coisl. Edit. ein'. aqu qui erat il at ml Saulis, ul in Vulgala tegi-
205 Apjtov. Coisl. toxwv. tur. Forte etiain in Gregorio non legendum esset
209 , etc. Bis in manos Davidis inci xpivou, sed xpavou, qood, leste Eusiathio, sigu
diese Saulem narrai Scriplura : primo cum David tii al capul. GraiHinalici tradunl neulruni esse tpaxo,
pracidil oram ejus cblamidis (/ /eu. iexiv, 5); al inasculini generis est apud ScDluaginla, undo
deinde cum lulil hastam et srvpltum aquae, qui erat banc vocem exscripsil Gregorius.
ad caput Saulis dormienlis (/ Reg. xxvi. 12). Kai 213 '. Coisl. yxaXef-at, qui mox, \6-
fXa6e Aa6iS 8<5pu, xa\ tov axov ito yoi pro Y^O'-
<] . 1 Sepiuaginta : Kt nccepil 214 'Apurerai. Hic memoria lapsus videlur Gre
Varia lauceam et tentent aquwa cervicali ejus, l't us gorius ut el infra, lib. , sect, , carm. ni, ad Vi-
que historia; tneniinil Gregorios. Itaque ifax; talianum, v. 324. David quidem nuntios mortis
xpvouc, iiitelligendus juxla Scripluram sey- Saulis et Isboseili jussit interlici : at nibil taie ges-
pbus aqua:, qui eral ad caput Saulis ceu ad cervi sil cum ei nuntiaia est mors Absalom : iiuo non
cal, pro more regum atque iinperatorum : non vero nuntiata est, sed sciscilando didicit.

METRICA VERSIO.

Animos feroces rpgis ul sic flecterent :
Dimer superba gens aquis est obrula,
Qux leuitaicm leinpseral tiimis insleos :
liane ul vereri quililiel jam discerct.
Placido ferocem lutins nain spreveris.
Laudo Samuelem, maximum per dedecus
A rege vesteni qui dolens ropiam silo,
Simili atqne ven'oun petiii ille, non moran)
lnjecil ullani, quin ei remitieret.
Hoc porro quidiiiiin initios lingi queal?
David, et hnjus veniat in nientem clielvs.
Quae lilicravit spirilu quondam improbo '
H Saulem. Huncquc pnsilnrc nantus ingratum nimis
Mrens, vagusque, mximo in discrimine,
Ipsi pepereil, in mantis sibi tradito
(lloc boslis). idque vix nigrse ereplus neci.
Discissa vests, parsque gale clanciilnin
Surrepla, facilis Signum erat polentiac.
Quid reforam ut ipse parricidam (ilium,
Regniim occupanlem perfide, lenis tolit ?
Hune namniic el orco morte deinissum dolet,
Multisque lacrvmis plorimo et ftetu vocal.
Faiistiimqoe non ut nniitiiini, Icllii iiidicem.
Sed saiMini ul liostem pi olios moi te aflicit.
829
"H fp ai u^poiOs xuv YxXrjfiatwv
"), tov Tpirov sv>vr,Yopov
'O; xal 7:poaivxr, t> xaTa<na9s\,
Mtxpou ysvSok dXXo4pto.
220 ' ; o tov u6ptsri]v Xsp-sst xapTspEi.
Ae~<pi)u.ov bVta xXet ttc e!<58ou;
Si SrJTa aoo TsOajxaxa,
'O ; xal Xav vsavtxto
"Hvipes aiiXou tjv xaXjv a^pr,9fav
825 (Ka\ ' v arst TTjXtxorto xa\ totij
'EroxtvTaic t xa\ ; ),
'il; (Tjvtpaireo o jv Oveaiv,
E: \ ' >et' eXjjiiv xbv Xoyov.
THv yp xivov xa\ fivov <6;,
SECTIO II. MORALIA. CO
230 "H X-pu ' XXaatJ't sx ^-^.
Ox v 71(' o8e Er*cvou xaXv,
"Ov oI6' airapx^v (tapTpuv xa\ 6uu.Ttov.
Atot exuvvyT'- XX' 8jud;, ; !
Xiflas[iou, ; ^,
235 A-6 o-UYXl>pTl'lv> * ,
AtSo XiOasxa, tov 8ev t' aTOpxvo.
' 8<)){ t) tutoxisuj,
\ TUV Ixevoo \ ratOuv xal -,
"O jv Oeo te xa\ xspauviv 8e5Tc6tii,
9i0 '; u.vb jyst' ei ayzyty <pu)va ;
'EXTCTU3[.aTwv \ - tiov
'Hvsxet' ! Sxpt <i)Tou ^
Tb xpra-ov ot.5e MiX/o;. Ox Expafassv

Nam natura ipsa ante crimina

Stabat, assumens aniini lenilatem vice palroni.
Qua quidem agendi ralione ab ipso avertit exercitum,
Ct parum abfuerit, quin regno excideret.
220 Quid? Nonne maledicum Semei pertulit,
Qui inauspkauis occuirit celebrilati ipsius in uruem ralilus ?
Petrum ctiam virum sapientissimum miror,
Qui lam placida mente, et tarn forti peclore
Tulit Pauli egregiam dicendi libertatem
225 (Et quidem in tanta urbe, totque inter
Laudatorcs et discpulos doctrina?),
Quod non recle coniederet cum gentilibus,
Quainvis id arbilraretur profuturum fldei.
Quod enim ad id movebat, solum erat Dei timer,
230 Et Evangelii illuslratio, per pradicalionem.
Nee vero pretermita m Stephani viriuicm,
Quem agnosco primillas martyrum victimarum
524525 Lapidibus obruebalur, et tarnen, o prodigiuml
inter saxa vox ejus audiebaiur,
235 Qua ipse veniam, tanquam de se bene meritis,
Condonaba! lapidanlibus, et Deum deprecabalur.
Annon li;rc manifeste sunl aemulalio Christi exempli.
Et ipsins crucialuum ac doctrina?,
Qui cum Deus essel, ac fulminum dominus,
210 Tanquam agnns sine toce ducebalurad ?
Quoi sputa, el quot pugnos
Pertulit! Nee minus, aure lsa,
lienignitatem ipsius experlus est Malcbus. Non claniavit

217 Tpxor. Animi lenilatem. Bill, male feium. cum gentilibus utcrelur, sed quod ab iis se subdu-
221 vcprijior. Quasi convicia illa quibus Davi- xerit melu Jud:coruui, qui supervenerant, ne illis
deni Semei laceraverat, celebri regis in Hierosoly- essel oOendiculo, hincque gentilibus majori offen-
inam reditui forent omen sinistrum. diculo foret. Excidit forte unus el aller versiculus,
224 Uaynalar. Librant reprehensionem. 234 Mco JiOacr/tov. In media lapidalione.
227 Xvrrpxe&c ob . Bill. : Quod rette- 243 Oiix xpaiyaaer. Alludit ad liaec verba Isa.
retur improbe. Quod quidem durius. Videlur liicGre- IUI, 2 : on clamabit, eque aeeipiet personam,
goriusa Script mente discedere. Non enim Pau audietur vox ejus (oris. Calamum quaualum non
lus reprehendit Petrum, quod male commun i mensa conteret, el linum [umigans non exstinguel.

METRIGA VERSIO.

Natura quippe stabat ante crimina, Verbique sacri fulgor ex praconio.

Instar palroni furtum babeos firmissimi :
Sic, militari graviter offensa ut manu,
llinc pene regni culmine excideril sui.
Quid? Nonne Semei pertulit convicia,
Male ominanlis splendide regressui?
Petrum ipse miris laudibus sane effero,
Qui mente placida, pectore ct magno admodum,
Fortique Pauli librant vocem lulit
Viatic hoc in urbe maxima, et laudantiuin,
fidei magister queis eral, magno in grege),
(jiiod vescereliir improbe cum Genlibus :
Fidei quod istud credcret fore commodum.
Nam quod nurcbal, solum erat mein* Dei,
Nee preterir convenu Stephani decus,
Qui vicliiuarum el martyrum auspex exstiiit.
Saxis peri bat : el tarnen, quid tarn novum?
Inter fluebai saxa vox sancli viri,
Per quant ipse, meritis optime ut de se, hoslibus
Parcebat, et pro bis Numinis supplex erat.
An hier aperte non gerunl Christi lypuni.
Tormenta et ejus, dogmata et sacerrima ?
Qui cum Dcusque, fulminum et dominus foret,
'Sine voce ductus instar est agni ad .
El sputa fowl a, el plu ri mos colaphos lulit.
Benigniialem sensit, at Malcbus lamen
Yd usque ad aurcm. Clamor ab illo, indicant
s:i S. GREGRII rilliOL. CARMINUM LIBER 1. THEOLOGICA. 832
'Kv6sixcix<5v xi x*l "jipev faala 260 Ms(iv<iaojiai 81 xaE xiviov, xa\ *.
ii'i O8' pt;v ti. Tfcv xaxEa XEOXaspivov, IlaEiv juXXev xayetpixij xivi,
"AxXaixov eV/e. Trv psvb xouijv r.' a'.JXpo' "al xax&t; ";,
6ieiv X^st (xv, (bj 8k ]{ ISxat, 5' irEtdEXeivxo fjvEx' ^,
'flj v xpax^ar npto x& ouYYsv. "] iraXawv u6ei, t!) Susjjleve.
Totauxa xa\ xouauxa sou Asgwtou. 265 Mtxpbv 8' m<Jx>v, etov (> ao'fo Xyou ! )
250 O, 4v xi nrxpii, vxKJrjXiitJet ta si, Kaivbv . npoexxjjv Ijx x^ov"
Kv nv6' 7TOTCj{, x8 itXov XeXstJ/Exai- El p.i] yip ipY^lt xv SapE ^.
E7tp xb toxoxe'.v xpEvExai icpc ijav. Nv 8' atJXpbv fy xoi itXfxxctv xax6v,
'Apxet x6' f(iv eu^evj uatSejxaxa, KpaXEV XE 80X0U XO'J lioOU f33)|AEV0V.I
nXaxv vjxoi x xo\ xp7>i tv , 270 Oxi xsvo. T8v 8' 'AXjav6pov ,
255 Et Set xi xoxotj -^poijTeTJvai xa\ v<56ov ; EEwSvxo axu riapjxsvtov tote,
Kai x^pov o>6v > xi xv xo ydpozi nXiv xv' JEX(5vxt xv 'EXXjvEStov,
Twv xpeweviov xe xal EXiov 8pei}>|jt8a. EI8' 8 xp itoXXxic 3xorouxvt>,
Tv fap xpoxelv xa\ acSpa, oO ' aEvsx&v, ';, efirep ?v exevo, ox <fseaxo
Toxjv xpa-EtiOai xal Xav, twSctov xaxdv ! 275 1 'AXX' 08' l^taf av, Ezsp jv, cpiva ait.

In ostenlalionera sui, et in Signum liberlalis ;

245 eque liligavit. Criminibus contriium
lu Iractum servavil. Mentis exilem flatnmain
Exstinciurum se quidem minalur, sed benignus pareil,
Ut nos subigat sua lenitale.
Talia ac tanta sunt exempta Domini tui,
20 Quibuscum, quae forte paierie, si confras,
Atque eliamsi omnia perforas, plurimum deerit :
Si quidem cruciatus pensalur ex ejus qui patilur dignilale.
Sufliciunlne nobis nobiles insliluliones,
Tabularum leges et mores e sacro monte?
255 An his aliquid addendum est, etiam noilium?
Nihil hide pejus accident, sic etiam forte ex pejoribus
Ujuidpiam boni ac utilis decerpserimus.
Uos enim valde superare non magnopere laudandum est,
At> his mulium superari, quantum est malum 1
200 Memorabo anient nonnullos, et quidem breviter.
Cxdere parabat (Aristoteles) Stagiriies quempiam
Deprehensum in lurpibus pravisque facinoribus.
Cum aulcni iram superven ienietn sensisset,
Substitil, et iltam iinptignavit velut hoslent,
205 Paulultimque morattts, ail (opraclaruiu dictum!).
1 Novum quid experlus es. Patronam habes bilein ;
Nisi enim ira me invasisset, exsus abiisses :
Nunc atttem turne esset mihi, cum malus sim, caedere malum,
El coercer servum, cum ipse iracundia viclus situ. >
270 Ha:c tile. Alexandrum autem narrant,
Parmenione i II i dicenie aliquando,
Cum qtiamdam urbem Grsecorum expugnassel,
526;527r-1 4u>d |;,cto opus esset, ssepius deliberaret,
be, si foret Alexander, nihil parciluruui,
275 Respontlisse : < Neque ego parcerem, si essem Parmenio.
245 OiiC elpi^r zi. Edit. 081 efpuev xt. 203 '. Ita Coisl. Edit. .
248 Tb avyfsrec. Cognatam tibi gentem. 205 1. Cicero, in lib. De tened., dictum hoc
255 El 6st. Forle j. Architx Tarentino, non Arisloteli uibuil.

METRICA VERSIO.
Auclorilalem tnaximam, non exiit. Memorabo porro patenlos, cl hos brevi.
Non litigavit. Criminum quassum agminc Quemilani parabal urbe Slagira editus
Non frcgil. Alque fumiganlem exstinguere Olim ferire, crimine arreptum in gravi ;
Menleni minatur is quidem, at non id fcil : Li sensit autem bile se subita rapi,
Quo lenitale nos traitai summa hac sua. Adversus ill.im dimicans stellt illico,
K\crnpla Domini tanta sutil lot et lui. P litluin et moratus, dixit : dictum elegans !
Quints quid ipse perferens, Ina confres' 1 Nova res, patrona conligit bilis tibi.
III cuneta subeag, plurimum decril lamen; Caestts abiisses, liber hac si nunc forem.
Ad dignitatem passio si extendilur. At turpe nunc esl, si malum cabdal malus,
Doctrina nobis suliicitne hsec nobilis, (raque viclus servulutn coerceat. 1
Petita 1 a bu I is a sacris tnonlis sacri? Sic ill.', linisiis magnum Alexandritm feruiil,
An potius aliquid addere his nollii addecet? Parmenio quondam forte cum ipsi dicercl,
Sic forte melius. Qnidpiam ex pejoribus Capia urbe qiiadam Grajcia;, quid faclo opus,
Ita nam legemus forte, quod mentes jtivct. Dcliberanli ssepius : Si rex forem,
0'ios natnqtie valde vincere, baud magnum est dents, Nihil miserltis oppidum aequarem solo :
Superari ab ipsis plurimiiiu nitautum est malum '. yhlquarem el ipse, rcllulil, si lu forent.
835 SECTIO I!. MORALIA. 8J,
So'i (xv yp iitiv u>[Adrr;, S npov IhpttppovJT G' uvrep aiTol ipTupE;),
"Eov, cuyefv ts tjv toXiv ; xivSvou;. > { ' etTtecv 4|iov ^[) Xoyov
Kaxstvo 5' oTov, i>; etoxvwv S'Ov ; T; 8' v ; xevov ttv ti v tXei tote,
'EXoi6opi ti; tov uiyav nepixXa, 295 naptbjuv' *v, o <fpu>v tij.o>xevouc
280 IIoXXo; IXavtuv xa\ xaxo; veiSsat Ttxa; ; (xa\ yip ,
(Tuv oS tijaiov ti;), ixpi; ;. Ef np ti; 4XXo; asiXecv, 2>v Tojiev, jv)
'O 8" t(rjx *ty U6piv, ib; Tt(il)v, piuv, IIoXXo; 8' ireiirv xa Tiva toioutov Xoyov
TXo; xaAOVTa xa\ paSCovT* 8 Ti ttj; psX(eai)c a-b f)|xspTSpov ;
&}* Xxvij, tov x<5Xov ' nia6zev/. 300 'AXX1 o8' xEVT] tuv TpuywvTJv peSetixi s
285 "AXXo; S" 6pi<rri]v, itXouaiai; ?' "Hxouos i ; ox o8a;, PeXtkjte <j,
nf-offivr' tEiX^v '; XoCjativ iraYxxiu;, '; o8' xvfl xvTpov 1 saXa; ;
El it xaxov ; et xrelvaiui roviov. i riaEi v, aT) 8' e6io;
Totoi; 4{ie[6e0' ti>; tpiXiivOpTOt; Xoyot;- TotjaY Ix" o ; ,
i Kvw T' 4*ofRv, ja*) Oetjv ipXov. i 305 vTJV 8s aeCov, &v tj>T]v, tjv vroX^v,
290 KwvTcvTtov 6 (xal vip eIitsiv Siov, "H ,8 tov Ci6piEiv .
'O; u) TtpsOEv TUYxvfl Xyoo piova, i O yp oveOuei;, i toi; irXai TETayuivov
Tibi qiiidem placet crudelitas ; lenitas aulem
hi, et iirbi.'in eximi periculis. i
Jam yeru et istud quale, et quam dignum laudibus?
Conviens lacessebat quispiam magnum Periclem,
28 i Multis exagitans ac turpibus probris
(Isque non alicujus pretii bomo), usque ad vespern ni.
JVrieles aulem placide probra, ac veluli laudes perpessus,
Tandem fatigalum convicialorem, et repeienleni domuin
Deduxit cum fcula, et sic iram exstiiixii,
285 Alius conviciatori, qui amplis maledictis
Addiderat minas bis verbis : t IMspeream pessime,
Ni te inaluni maie nterQciara, si possim, >
His respondit tain humains verbis :
i Et ego dispeream, ni te mihi aniictun. i
290 Conslanliiira autem (hoc enim juvat rel'erre,
Ne velera, digna qux narrenlur sola,
Contemnendd autem vobis videantur ea, quorum eslis lestes),
Aiunt aliquando protulisse dignum memoria verbum.
Quodnam autem illud ? Quidam in amplissimo dignitatis gradu locatus
295 Illum inflammabal contra nos, inique ferens nos decorari
Tantis honoribus (elenim religiosissimus erat,
Ut si quis alius iinperaiorum, quos novimus) ;
Ac plurima fatus, talc quidpiam subjunxil :
i Quid ape est mitins?
300 Yerumlamen illa favos eximcnlibiis non pareil. >
h audivit : An ignoras, vir uptime,
Quod nequidem api stimulus sit seen ru s?
Feilt enim, sed ipsa statin) prit, i
Talia liabes tu morbi remedia ,
305 Omnium autem, quae dixi, maximum, Dei legem,
Qux nequidem perculienlem verbis lacessere sinil.
Non enim occides, > lex illa anliquis erat sancila.
276 Sol. Coisl. <rij. in orat. 4 et 5, 12.
286 . Coisl. ;. 306 'TCpleir. Verbis laeestere. Non bene Bill.
292 nepippor\z 0' Sir. Coisl- autem codex ha- ferire.
bel HEpuppovTa 6' o)v 307 Teraffiror. lia Coisl. Edit. TETavfiivw.
296 Kaiyp evceeczuzo. Vid. torn. I, argum.
METRICA VERSIO.
S.nvilia namqns le decet, me lenilas, Tstala vobis quxque sunt, parvi esiinict),
Exiiuere el urbem, Marie ne cadat elTero. > Verbum extulisse memoria dignum ferunt.
Jain quale el istud, laudibus dignum ct quibus ? Quodnam hoe ? Emu in nos principen) cum quispiam
Magnum Periclem plurimis olini probris Quondam incitare!, non Irrens nos consequi
Quidam obruebat, gravibus et conviens, Tantos honores ( namque erat pius adinodum
l'Iebeius isque, per diem fere iniegrum. Ut si quis alius principum, quos novimus),
At lie probra lacitus, ut laudes, ferens. At inulta fatus, taie quid inox subderet :
Lassum, doniuuique jam reverlcnicm, face i Animalne fingi mitius potest ape?
Dcduxil. Iram suslulit sic illius. Alqui legenles pungil ha?c favos lamen : >
Riirsum aller illum, qui minas bas junxeral Audivil : i Hocne te fugil, vir oplime,
Post mille probra : < Funditus peream, malum Stimulus nec ipsi quod vacet periculo?
Ni te necaro pessime, vires habeos : > Namque ipsa pungil, sed stalim quoque nterif . t
Itemuneralur blandus his diclis stalim : En quanta morbi suppctanl libi pharmaca.
El ipse peream, ni le amicum fecero. > Ar majora isiis omnibus lex est Uei,
Coiistantiiini aulem (nam referre hoc convenit, Hune qux ferire nec sinil, qui te lerit.
Ne velera sola digna quis verbis pulet, Priscis erat lex isla ; < Nc cxdem inferas, v
 S. GREGORll TllEuL CAUMIMJM LlBKR I. tllEOLGlCA. S6
Eo\ p.i]8s x^^at itv IvxExaYpevov, A 'Ev -M paxapiapo{, oT ai:r(popTjo,
M< toi y taEtv, xTj-ce 8i xoXpv dvov. 325 Ta psxp" pjiov xwv xEsv eXiwv.
510 Tu Ttpttov (, oix | xo 8suxEpov Toxou yptv sot xal vpouc xolou ypafEt.
37pa' avaipwv, xov (Tt/uv xexcXuxe. ) irapEiv ; tij 8 xi]v 3XatV l$
lo pr(S' pav xxiaxa, potxEac xoprj. "AxapTOv ; e pfcv ou/ exoV, o7ni) paya
Ti p.T5' ip.vEiv, cppaxov (J-sufiopxaj. -ove, pdov8', ijv OXfi, x\ XEtitExa;'
To ;8 ', atpeia itpo cpvov. 530 Ka\ ttjv exoucrav TipfoOE, o; IppiaOoj f.
515 Sxareet yip oxto* 6up.ii; ! XY<>V. XiTUva Y'JU,V0*; tponOE xa\ 8EXEpov,
-p 8 JtXijTfijv, <j 8 7Xtj-j-t) xpapax- *Es9)p.' av fi dot xa\ xpxov, Yupvcixjaxti)
'Ex xpaupxwv 8 xov cvov YivuxopEV. Toxojv xel " xpSo, v <5) >.
{ natiip 7ttptlVE XO TCXpOU (fVOU. "Av XoiSopibpE', E'jXoytpEv xoi' xaxouj-
] (fovEaai tic ' fjVEYxe yip* ; 535 "Av xntuibp.s6', x 8eoG xipljv ?x,v
320 Tb pr.Sk ' i irrt xuv alvouuivuv SnE8tpv. '' ; ouxt xa\ ;
ToO psv y'* pt<r8o, i) y1] xtvSvou' ToOV ox faipexv y& x)v ravxwv pvov.
Toutou 8' /], -fi\t pipo xj xipta. "Av xi xaxapSxai, o4) upoExou xo08' vrtep.
"Axout Xpuxo, to itpot S fioXxai Apss'.v &r.ez ; avxacEXEi xapxsptlv.

Tibi vero, ut nequidem rascara, praceptum est,

Neduin ferire liciluiu sit, aut cxdcm commiilere.
510 Qui priinum vetal, non perinitiii secundum.
Qui semen avellit, quominus spica oriatur, impedit.
Qui male intueri mulierem pruhibel, adullerium pnceulit.
528 529 Oinnino non jurare, remediuin est perjura ;
Non irasci, ramio est conira csedeni.
515 Sic namque repules : ira producit sermonein
Serillo auleui ictus, ictus vulnera ;
Ex vulneribus auieni inorteui inferri novimus.
llaque iracundia parens est acerba; caedis.
Qui3 unquam, eo quod non occident, lulit pramium?
520 Non irasci autem, res est laudabilis;
El bujiis roerecs est fuga periculi,
lllius premium, terre pars prelios.
Audi Christum ; mitibus quid promiltat
Inter felicitates, quas recensel,
Mensuras deliniens rcrum in altera vita sperandarum.
Proplerea libi tales dat leges.
Cxdilur tibi maxilla, quoinodo alteram sinis
Esse Iructus experietii? si quidem invite, nihil proferto magnum
Prastiiil. Majos auleui, si velis, aliquid restt.
530 Eliain volenteiii prebe, ut mercedem cousequatur.
Tunicaiu quis tollil? adde el alteram
Vesleni : si ailsit tibi tenia, eaui exue.
Ex bis habebis lucrum, si ca reliqueris Deo.
Si inalediclis impelimur, bene precemur malis,
335 Si despicimur, a Deo honorem consequi
Sludeamus. Si perseculionibus vexamur, ntinquid a Deo divellimurT
Id uniini est ex omnibus, quod nobis adiiiii non potest.
Si diras libi quis ni|irecelur, adhibe Deo preces pro eo.
Mali quidpiam niinalur se faclurum ? minare le toleraluttim
521 Tovir f iicOq. Hic versus excidit Billio, 323 '. Quid largiri velit, mitibus quam
Tone typograpbo. Hune supplevimus, posteriore bene velit.
torrelo, cl ilalicis ulrumque distinximus. Caillao. 53(i ,\ Fuyamitr imnquid et a Deo?

METRICA VERSIO.
Al libi nec ira corripi in quemquain licet : Felicitates supputons, summa el bona,
Neilum ferire, cxdere ac uiulio minus. Q 'as spcral i I tic snela gens, deliniens.
Qui prima prohibei, posleris nil dat loci. Ub isla tales dat tib leges quoque :
Spicatiiqiie, seinen qui lierai, simul impedit. Mala feriris, alteram ciirnain sinis
Siupruiu aiiipulabis, feininain haud speclans maie. Carere l'ruetu? passa si nolens id est,
Ne jura, habebis pliarniaciini perjurio. Laus parva : itiajus restai aliquid, si velis.
Facessal ira, cauiio ad caedem hoc erit. Haue spttle junge, pmiiium ul cerium feras.
Sic nainque repules : Ira sermonem parit, Tuiiicain quis auleit? Pallium quoque ajice,
lclusquc sernto, vulnera ictus affermit : Si libi sil, ac le tertia veste exuas.
Cajiletn quod autem vulnera accersanl, liquet. llac si Touanti liqueris, fructus mauet.
Sic ira c;edis horridie certa est parens. Si jacicl in le vir malus probra, buic bene
Quis haud palralae prxiniuin csedis lulit? Precare : si te conspuai, honorent a Deo
At vacuus ira iiiaxiinam laudem obliiiel. Capia. Ftigal te? non aulem rex cceliluin,
Mereei prions est periculi fuga ; Qui solus lilil rebus ex ciinclis nequit.
Alierius aulem terra dires prxmium. Si le exscerelur quispiant, causa ipsius
audi quid ipse mitibus Christus velit, Ora. Miuatur mulla? minitare lux psli.
 **7 SECTIO M. MOIULIV. :
540 'EpYwv ! ; erij ;[. A Ti S' &|iv, 1J tf x^P, 1) to>ou>v feiv ;
yip oTt xcpSavstj ; xal ciij, nXiv ei xaXov.
At T' ptffTO too vo>ou uXa? i<rn, 8' ox ronvu \ xaXw xexP4p.vov.
Kxsivov tt tw rcpt> Tip cp TrpSov, utw; IXt xal ' XXa )? ^ux .
'Ex0pov ^ { vtx(xevov. 560 ^' x , xivop.6va
545 'Opa;; fiv es pjj XoXv 0Xs- Ayou 6)( xal '.
etrrt xal aXjraTov z^Xou xev tcXov . p.p.Tpui twcv
Ei 5' ouv, npoXav a-roapa tjv Ixurasiv f XUPU ox iXojutjjio .
' oprfl p.) xou rtv fjXiov otSa tuv xaXuv 8i8asxaXov.
' oiv, 8 exTb op.p.Tuxv *>*t fioX,-, E s- et; t { 0. ^ ^. .
35 ' wv, 8; v6ov ; ; aura.'erat. '0 xtl)v o6ptv T nOX9,jpav,
ist Tip obro; to ^ <f>pva;, -0 ff eij xaxa f6ova; *,
,- ; apisTot xal xaXo; , <) 8' o ^ , xal *Xoxa{ azpi^v,
IXctov X.uTteiv to Xerouatv vSco. otu xaX YYV"ai <4.
I 8' ; o <?0<u 88a)X, ijel, tov X<$Xov ; 370 Si 8pov o xaXov .
5 Kai xpatrfv XXou. Ad>v S t{ ; eov 8' xoucuv v Tpaat xoXofwvov,
540 Facinus commiliil? tint m opus sit benefirent'ia.
Duo eniin sic maxima coinmoda percipies ;
Ipse praslanlissimus legis cusios cris,
El hune habebis mansueludine tua mitem,
Jam discipulum ex hoste, iis, per qua? vincit, supralo.
545 Vides quid re sil? suinniopere ne irascaris, siudclo.
Hoc enim esl lulissiuium ;
Aul si irascaris, depone ante vesperam furorem :
Nec sinas condere se iu ira la solein,
Sive slum, qui extra oculos nosiros millii radios,
550 Sive ilium, qui iiiliis sapienlibus Jurel.
Is enim occidit stultis el vulneralis menlibus,
Contra vero optiuiis el honeslis flget,
530*531 Vchemeiilius ut fulgeant cenienlihus triboens.
Unid igitur? non natura, dicet aliquis, dedil bilem?
355 Verum el dedil illam domare. Quis enim raiionem dedil?
Quis eliam visum? quis manus?quis pedum incessuiii?
Deus dedil luce omnia el natura, sed ul in bouum iis ulamur.
Te aulein non laudo, qui male uteris.
Sic se habent el aliae mentis affecliones.
360 Dona sunt, cum niovenlur
Ralioiie, quae eas, ut dux, regil, usque imperal.
Zeli quidem armaiiira esl iracundia moderate spiralis :
Sed absque amore Deus apprehend! non polest.
Raiionem scio rerum bonarum esse magistral.
565 Si aulem in deteriora tria haie propeiideanl.
Iracundia quidem fundens injuriam et nequiiiain,
Amor vero ad flagitiosas cupiditates quasi wstro Stimulans,
Et ratio haec non cocrceai, sed et dolos iieclat,
Sic qua- sunt bona, flunt dxmonis.
570 Dei donum cum malo niiscerc non esl bonum.
Deum aulem cum legis in Scripiuris iraiuin,
343>~Eei T> t<> . lia Coisl. Edil. IX- 565 Oi>x . Exorart, quasi expugnan non
SiTcp r.o&if, ib sbv irpov, ejficies et mitem potest Deus absque amore, quo uno nobis conciliatur.
ex hoste discipulum, victorem et viclum. 569 Tov . Corruptoris, dmonis.
561 /7o<5t|7-/{i, nwx, . IIa Coisl. Edil. 370 . Coisl. petv.
x>TYtai... orpaTrjiai
METRICA VERSIO.
Exsequitur isla? fac bene: hoc luum est opus. Quis rursns oculos, quis mantis, gressum el pedum T
Hinc bina carpes coinmoda, haecque maxima. Natura cunda haie, el Deus ; sed in bonum.
Namque ipse legis oplimus cusios eris : At rebus his le non bene ulentem improbo :
Plaidumque ivddes placidus hune et discipulum Sic mentis aliis res habet se niolibus.
Es hoste, danlem, quod ferai paluiain, maiius. Domiiianlis alto numera haec sunt oplinia
Summe studeto, bile ne pectus luum Cum ratio recta ducit , atqiie imperat.
Labore!, hoc nam longe erit tutissiniuin : Modrala xelo bilis arma porrigil :
Aul eerie ut ante vesperam furor occidal. Amor exiinatur, non potest Numen cap.
Ne sol in ira se tua condal, cave. Ratio magislra est ad bonum quodvis prohi3
Sive Ile, radios qui foras mittit suos, In pejus aulem si tria haec propendeaul,
Sive ille, radial qui piobis inlus viris. lllincque bilis impolens fiindal scelus,
Naiiiiiiic ipse sliillis occidil : contra bonis Aniorqtie riirsum slimulcl ad mala gaudia,
Cupidisque honesli lucel, ac cet nenlibiis Nec ratio stringai isla, sed nectal dolos,
Hoc tribuil, ipsi ul fulgeaul veliemcnliiis. arle liuni dxinoiiis, quae sum bona.
Natura bilem non dedil? lorie tuquies. Inficere niuiius al Dei baud decet malo.
Al et banc domare. Quis tibi lueiilcin dedil? Ira mover! porro cun legis Deum,
859 S. GREGORII THEOL CARMINUM LIBER I. THEOLOGICA. SiO
"H -p8aX!v ttv\ fl TcapotJTpwsav A 'AvTKiTpotpv ve yap, xa\ Tcv /^'--
"ApxTov, ovra x pi9t) xa\ '.;?, 'Etcei yap oCiTOi itATaaoxv )foXo[XEVOt,
"H xal u.a;/aipav to' xaxo <16^. XoX?v rXjasov to ; Eypdtyausv.
375 M] tcoioO raiQou TOxpTjfopov '; 8Aiv, uto, ' fcSeupfxa|KV,
T Ttpoi-Xax ijte Y^P " Xatv xaxo 590 Ol XPW[AS6' oOto\, T( 88<,
KaXwj xove, xi; xaxtj, *. 'Etccv ti TOTtiiv, Ci Soxst, epya^ETat.
IIJct/- . yap o08iv 2>v iyoj : 6e<5. "Etait' axoust? toj xaxoi, o to xaXo,
Mj ti tout' ?| \ yp o8' : 'Opyfl 7t4/tv : xa\ 8!-/., vxoic
580 Ato >0' a-oO. yip itjvOetou, 'O so; 8 ; (lxpo'. 6?1.
Ka\ twv i(!iOai t|pi-iivu>v x uXeovoc. 395 vxac 8' Ejouc t9t3. Mi] toEvjv Xsys
'O o' lat, tout' eu5yXov, uat. 'O; ex aoi, xal 0eo sov .
{ O'jv -at ; tj ,.; vou.ot{. "H povsf o ' > 6bv jitixo(i.vo ;
> ; 8tu.aTu><rai xtuv aTcXou<iTpti)v cppva, ZtjXwov. XXtTTjv viov y' aupas 88ou.
585 'Ujitsp tuv fiijXoujjilviov. o" avayvioc avSpuv <'-<

Vel esse tanquam panlalim, aut pcrcilam desierio

Ursain, vel ferventem lemulentia quadaiu et crpula.
Vel gladium mabs fulgentcm.
375 Ne hoc aderas in defensionem morbi
Quo laboras ; nam hoc pacto non quseris depulsionem mal.
Recle intellixc, non sinistre, rem.
Nihil eniin horum, qui' palior, palitur Deus.
Ne qiiisquam hoc dicat. Non euim unquam
580 Deus extra se est. Hace sunt composiloriim,
Et connu quae pugnandi initium jamdudum.
lile vero est, ut patct, expers mutatioiiis natura.
Quomodo igilur h:ec tribuuntur Deo? per inelaphoram.
Qua ralione? ut limore percellantur simplicium mentes,
585 Quemadmodum pleraque eorum quae oralione cxponunlur.
Anlistrophcn enim cogita, el rem lolam habes.
Quoniatn enim ipsi cxdimus irati,
Irasci quoque Deum, cum plecti' malos, scripsimus.
Sic oculos, aures, manus ipsi cflinximus,
590 En quibus ipsi ulimur, Deo daules,
532*533 Cum ,au; quidpiam, ut videlur, facit.
Praelerea audis malos non tem bonos,
Ex ira Dei pali aliquid, el justitise legibus ;
Tua auiem ira melris non concluriilur;
395 pares facit. Ne ergo dixeris,
Ex Deo tibi, el Dei esse tuuin affectum.
Num le jaculas Dei esse aemulatorem?
/Emulare sane, scd morbuin luum venlis trade.
Quod si alicubi legisti virorum piorum iras,
576 rQ 1. lia Coisl. Bill, legit va- 585 Tij vftoi. Tropice et figrate.
nXiisi,' quam vocem non reperit, sed ipse fabri- 584 Asi{iatxrac. Ad incutiendum limpticioribut
ravit ex varia leclione exemplaris Romani, quod ha limorem.
bet mendose ,?, et sup. lin. vanX., 586 'Arrt(TTfop7\r rosi , xal. lia Coisl.; deest
sic exponit... Commenta, iiiquit, et obtenlus quos- yp in edilis, et claudioal versculos. Antislrnphen
dam, non malt depulsionem quris; quod a Gre- auiem vocal Grcgorius, cum Deo ea iribuimus quae
gorii mente non abliorret. ipsi non conveniunl, sed nobis : ut, quia irali ali-
38i '0 S1 Sari, lu Goisl. Jam Billius emendave- quem cdimus, Deum quoque proindc irasci dic.i-
rat, gravilerque Leuvcnkclaium reprehendit, qui mus, cum de aliquo supplicium suinil. Ibid. l/i:;,
legil.ou" Sort, pravamque leclionem secutus verttt, habes, id est, inletligis.
vel, ut cun Billio loquar, perverlil hune locum. 595 \ lia Coisl. In edil, deesl 8'.

METRICA VERSIO.

Pardumque, ainoris percilam aul stro velul
Ursam, vel ipsum fervidum mullo mero,
Gladium aul micantem, sonlibus qui sit minax,
Hint: ne favorem compares morbo mo.
Hoc nain lueris, non lugas, pacto malum.
Rem non sinistre, sed bono sensu accipe.
Qu* patior, horuin nil Deus prorsum subit :
Hoc nemo dicat. Non enim a se clilum
Rex exil unquam. Composilis haec congruunt,
Cpcre duduin quxque jam bello premi.
Ast ille, quis non hoc videt, verti nequit.
Quinain ergo (lanliir hxc Deo? trpico modo,
Meules ut ipse lerreat mage simplices
Mulla velul ex his, tropica qux dicta indicaut.
Anlistrophcn cogites : cl lolum habes.
Nam bile quoniam concili aliquem caedimus,
Irain proinde, cum ferit, damus Deo.
Sic visum, el aures, sic manus huic linximus,
Dantes supremo Numini lixc, quibus ulimur,
Horum. ut videlur, quidpiam cum facliiai.
Audis deinde, non bonos, verum improbos,
Ira Touanlis, legibusque, aliquid pati :
In bile vero nullus est modus tua :
Exxquat omnes. Ergo caveas dicere
Quod morbus isle sil libi ex Deo, et Dei.
Num te Touanlis jaculas esse cmuluin?
Sis sane : at auras in leves inorbutn abjice<
Iras piorum sin legas forte uspiain,
 1 SECTIO II. ATA MOKALIA.
8 2
41)0 ; Sixsioj; Itpz. Oljxai S' oj ^'- "AXXtjj ts xtvijSsvTi TjfjL^aGsv xaxt.
KaxoJi Se itXt)Yii v8fxto xivou|Asva. 4l5IIp)xov iv eOO ~pb; 6sov xaTaTps^tov,
OTOii yip ^ v /.vo'.; fj ttiyj xxxtW * Attv te t)v xaXaav xTpit|-at xax>;,
1\ 8* iv.ibir,:; atpSps , 'Hjitv Se sc'SsaO' oosv t^ix^xotov
Xp$ooai tojXXti pou xaOpjcic , TE <TT]fil0piEV0C ratpauTXa,
405 'Ppvou <JSTpovo$uvexxeXouxvT], "Ov rcv-a 9pstiEi xert Tpi^st,
Nfiou te itp<5i6v, xal rcp'iv a^iai v*oy 420 7rvTa oT8a xexP1|vo{
OTCIj) TeEttli TO Tt' |kli>[*'vOV. "Eratta aauTov ETpE-Jiuv szph itXTjv
Ot) [iv ouv o ttjv vov '. , xXov xtvouvxo o xoXoujivou,
Totoc te eautov ex|AaX<rv to Xoyot, 'Q v xpom^sfl tou icOouj <bnXiup.vo.
410 '0{ ot xaTen8ovTEc aaiifStov yvouc. T [Ab yp ox Toifiov oi" ovOtaTaL
Oje s Si] it>; yp o SeTEpov. 425 "O 6" )1<, xat vcxv aOevei.
Mfj ou, uup xxafj x<5Xou <> Se xpaTEtv !; xpaxojjiEvov tppsiv
"ieov yp iTtv atov Spaaat , TpTOv UEau-ov |x}] {sycrriv a->v,

400 Omnes justas rcperisli. Credo eliam iran ras.

Sed pnas fuisse malis jiisie inflictas.
Nondum enim erat illis plaga res mala,
Imo plagae his erant utilissimae,
Hipte indigentibus magna vitse expurgatione,
405 Spina virgam ferream provocante
Ante legem, et priusquam vim liaberet lex,
Qiias nondum perfecte lu hominibus hujus lemporis radices egerat.
Sic igitur tu morbum exsiingues,
llis te ipsum molliens rationibus,
410 Ac veluti qui excantant spides.
Quomodo autem tu feres injuriant? id namque prajterca spectandum:
Ne forte quemadmodum ignis ignem accendit, sic bilis bilem exeilet.
Pennde est enim. si quis incipial malum,
Aul si cum alio coiiuuolo ipse male afllciaiiir.
415 Primo quidem slaiitn ad Deum confugia
Orans, ut diram exterat grandinem,
Nobisque parcal, qui neminem laesimus ;
Cruce quamprimum signatus
Quam omnia meluuni el treinunt, qua semper
420 Adversus omnes tulatricc scio me usuin esse ;
Deinde praepara te ad certamen
Contra eum qui banc bilem movet, non centra iratum,
lit affectum superare queas armalus ;
Nam qui paralus jion est, nequit resistcre.
425 lnstructus aulem armis, vincere potest.
Sed quid est vincere ? vinci te quo animo ferre.
Tellium, ne ie ipsum inaximis dignum reputes.

402 yap. Tunc enim cdere aliquem re 422 . Id est, contra di.ibolum, qui iram
non erat mala. accendit. lia Coisl. Edit, toutov. Mox, oO xoXoujj-
404 Xpffiovci '. | Sopivoi. vo'j. lia Coisl. Male edili, ox Xoujiv>u.
400 Tovzct cavir. Ita Coisl. qui - 424 Ob% toijtor. lia Coisl. et Val. In edit, dcesi
6o>v, excantando. Edil, totoi Se tov ((, oOy.
412 XJ.OV %<&. lia habet Coislinianus codex. 425 " ' ^. lia Coisl. Edit. 6 5* su-
Edit, aulem le^mu /Xou yXov. TpETtTOt.
41C 'Exzplirai xax. Forte xaxjv. Coisl. sxtp- 427 'Attv. Coisl. el Val. 2:ov.
<<ai. Vat. xaXuv.

METRICA VERSIO.

Nulles iniquas lu leges : iras nec has,
Plagae maus sed potius inflictas vocein,
Nec plaga nondum res erat illis mala,
Quin plena plius commodis. Nam maxime
Ipsis indigebant criminum purgamine,
Ac provocabat spinous ferriim frutex,
Et ante legem, dumque adhuc lex lnguida
Esset, nec alte lixa satis in cordibus.
Sic ipse morbum facilis exsiingues gravem,
Si pectus bisco muleeas dictis mum,
Sxvas ut hilaris spides cantus solel.
Al bilis (id nam sequitiir) aestum qui feres,
Ne Mamma bilis exeilet bilis facem?
Malum inchoare nam parem culpam arbilror,
Alterius ir seque prseberc ajinulum.
. Gr. XXXVII.
Primo ad supremum concilus Numen fuge,
Ab eoque posee, grandincm ul diram exterat,
Facisque tibi sit, neminem qui heseris.
Signare mox te sis meiiior snela cruce,
Quam cuneta ineltiunt, ac tremunl: qua pra?side
Adversus omnes semper usura me scio.
Post autem in ilium ut duices te compara,
Non quem ira praeeps coiumovet, sed qui haue
[ rao vol :
lit septus armis vincere bunc morbum queas.
Nainque iraparalus quisqus est, resistere
Nequit: pralos at inaiicl palma; decus.
Quid ferre palmara est? ceder aequo pectore.
Tcrtium erit, ul tc inaximis dignum baud pu-
[tes,
27
 S. GRECORII THEOL. CARMINUM LIBER 1. THEOLOG1CA. 844
Ei&'o; tos itpOTJXO, ^ 91{ A T6 itXetov f[ui>v, '^', v toj 7tXeo<Tt.
"O xi) ) tu ' aav i^ietv. "A (jiv fip ''["v ttlaxpi ox'i xa\ Ayi)
430 Tb yP xarecvbv xal <ppei vtx(>svov. 415 "A 6' ox , Ay<> xuyjv-
O xu.irtsTai 8e-to ' C(i>yxii>hvov. "Ev fccm ataxP^v, ^ ^'*
EitoSov 8, xa\ yTv, xal axiv xaXouuivou T8 Soapiov 8e , xal EUiropov,
Ato ' airtiv oSa to <{ , "H ' e^veta, 7cai8iti>v .
,' Sv tt auaxeXXioai |{ EitapaEio. *Qa6' oT iv 4(1', ivTpu<pv xp)v faoj
435 8', <> Spiaioj, 06psi itaio ; 450 Tj 8' tppuopai, xal TaireivoaOat ,
Ml] xal 8xa 5 cppoWju.aTo. "H vv naipou.' o xaXi efuaijiEvo.
llii 8' av TtaBiv " tt tu>v ox ^wv /, [aeovi ^.
2-pat, 8 oSk ^' eutcetj ipsi; ' el jxkv ox , oSv, &v Xyei,
TrapTOV, e!Si o8ev 6vto tov ov, ' xX(j> swv xal tucXojevo,
440 '' o8s xpiii arcXavEti tuv itpaYf*Twv 455 O8sv itp8 fjjii e[ 8' Xr(6ee Xaytov,
"AiravTa? 8vra tuv xaXoVv i) [a4] xaXuv * 'Ejjmutov 4)Sfxi)xa, xal t piu^ouai
-po6oEvov 8 xal rcEpinXavojAEvov Tov exXaXf7av6' a rcplv jv xxpuij.va ;

Noscens unde prodieris, et quo reversurus,

534-535 Ne turberis, alliores, quam pro dignitaie, spir'Uus gerens.
430 Qui enini hum lis est, vinci se patilur;
Mou fleclitur aulem, qui valde est luniidus.
Cinerem, terrain, unibram appeilare
Sese ipsos sein viros Deo acceptes,
Ut non nihil comprimant elationem.
435 Tu aulem, velut prxslanlissimus, ferre injurias recusas?
Cave ne luas puas tua: superbix.
Quo pacto perpessus re ipsa aliquid ingratum
* Libentcr sustinercs, qui nequidera verba fers patienter ?
Quarium, scias nihil esse hanc vitam,
440 Nee omnes esse reclos judices
Rerum bonarum et malarum :
Decipi aulem, versari et errorc circumagi
Maximum partem nostrum, boue, in rebus plerisque.
Qux enim nobis sunt lurpia, non item Verbo sunt turpia ;
445 Qua; aulem mihi non sunt, lalia Torte sunt Verbo,
l'na res omnino lurpis, pravitas,
Glorila hxc tenuis, et opulentia,
Ipsaque nobililas, puerorum ludiera,
Itaque, quibus crucior, iis forte Ixiandum esset ;
450 Quibus vero insolesco, animum demitlere polius deberem,
Quam eifern, sicut nunc non bene inllatus sum.
Quinto, ratiocinatione llrmiori utamur.
Si nihil veri est in iis qua; piolen
Is qui bile fervet el esl exexcatus,
455 Nihil ad nos atiinent : sin aulem vera sunt qux dicit
Memel ipse Uesi, et quid reprehendo eum
Qui prodit, qux prius era ni abscondila?

428 "II xaraarpiyEtc. Coisl. o. 444 Oit%l xal Aoyw.' Non item Verbo, nempe
4) ' ar nreir. Coisl. ' a$av itXov. Deo. Bill, el Leuv. ralioni.
4>3 Tjj' aTOtr. lia Coisl. Edit, i' aTtv. 4i6 "Er crri. Ha Coisl. Bill, ex conjectura
454 'il t. r ri. Coisl. c'o; Sv se, ni mam super- emendaveral.
biam retuudant. 457 T -' . lia Coisl. Edit, -
455 Tt't vCpet. Mendose edil, tj 6pcj. dose t8v xaXsav6' .

METRICA VERSIO.

iNosccns el ortus quis tuus, quisque exitus :
Turberis ut ne, spirilus altos gerens.
Summissus sequa meitte nam vinci ferel:
Al luniida lastu mens gravi Uecli negat.
Terramque et unibram, et pulvcrem sese vocant,
Qnos rex Olympi maxime charos babel:
Elalionis nonnihil quo sic premant.
Ac lu recusas, optimus velut, probra?
Hujusce fastus ne las pomas, vide.
Qui porro, rebus lxsus, hoc xquus feres.
Molesta cum tu verba tain graviter feras?
Quarto, esse vitam prorsus hanc credas nihil,
Reclos nee omnes esse rerum judices,
Quas vcl probare convenit, vel carpere :
rrorc seil nos decipi turpi admodum,
Ex parte magna, rebus in quatnpliirimis.
Nam foeda qux nos ducimus, ratio baud item :
Ac pulchra qux nos, ipsa fortasse improbat.
Una, una vere foeda res, esl praviias.
Glorila vero hxc tenuis, et moles opum,
Spleiidorquc generis, Indus est pueros decens
Quibus ergo crucior, forte Ixtandum his erat :
Quibus insolesco, parerai mage dejici
b isla, quam nunc improbe inenlcm effero.
Quinto, allias sic cogites tecum vcliin :
Si falsa sunt hxc cuneta, qux de me evomit,
Qui bile fervet, lumine et mentis carel,
Nil me isla taugunt. Vera sin aulem objic.it,
Mme ipse lxsi. Ciirnam ei succenseam,
Enuntiavil probra qui prius abdita ?
R45 SECTIO II. POEMATA MORALIA 8(6
XoXo uXaaaetv tcotiv ox ^ftatai" A 'AXX' i8xT)ff a' aTbv o Spaasi xax>{.
"O yp xaOtUTat' oS' X-jOi noXXxi-, 'AXX sxOTJaT' ; v fia TtXeov xfiav).
(il) ; tv fws xXoj |Aarf|piov; 475 'AXX ^' ; XX xXaaOrj-io /-
"Etceit' xetvo atotppov^aEi ivvooiv, TiT) au Xyij xaV itspiTpaitelc,
*i- e xev o8v ariv f ffi xaxov, "airsp Tt xjxa XuBv v ^' ".
OS' YxaXetv SIxatov e! fi' Sort xaxov, "H xa\ ) t oxE^oua* vrioTaaiv.
'{ art, xa sot aiVETat, xf] !/ rj T6pi 5' otv ; \t6pif, flv auvexTriafl.
405 DasxEtv, & TcaxovTO si ]- , 480 "H xaV voaoaiv vTiXoifiop^aojxev ;
\ -] tov i/Opov Xau,6veiv itapaivtrv ; Tt>v 8ai|*ovi>VTtdv o pet- tjv "varaaiv ;
' et ev Eari irpaOev oCix a!vo[ievo- Totiov \yw fii) TUv XaxTovTWv a.
Ou-o. vuv {tdv xa\ tsv(v 8pso', To Ixpovo 8 xal fisivu- ^ ;
Kal vGv upofirjXtu; \ /^^. "Av E povfti y5 ' TOU |tseoieXJY 6' Iti,
470 Et 8" Uv xaXuv ti, o au fidst / 485 Tfiv Tv pivijaiv f (*Otj xaxixXuaE.
Uoo- y^P zb xpsaaov foiri) TUv TcXeiovtov. T 8' e xtv aoi 7tposfipxoi y^"1*4
'AXX' eu -ci-ov8e ; tcXeov EYxXr]8ijasTac. T 8' av x[ATjXoc cpuaixij j -

Iracundia fidem servare nescit :

Quae enim objicil saepe quod verum non est,
460 Qui fiat ut servet mihi iracundia secretum?
Deinde moderatior fies, hsec tecum recogilans ;
Si quidem ira non est malum,
eque iralum reprehender aequurn est ; si aulem est malum,
Ut est re ipsa, ac tibi videlur, nonne turpe est
465 Eodem vilio laborare, quo laborantem alium reprehenda,
Neo hoslem habere instar moniloris ?
PraHerea, si antea non erat laudabilis
Is, qui nunc ira fervet, et spiral audaciam,
536*537 Eiiam nunc inanireste vituperabitur, tu vero minime.
470 Sin aulem vir bonus est, tu non videberis sapiens :
lu mcliorem enim partem propendet pars major.
Verum bene de illo merilus sum, inquies : bine magis culpabilur.
At injuria le aiecit : cave ne tu vicissim aOicias improbe.
At coercebitur : forte majori furore corripielur.
475 Al ilte cpit : fac ut cito frangatur
Verbis luis ci moribus blands iuimutatus,
Quemadmodum functus adlerram frangitur illico,
Aul procella, quod non habet quod ipsi renilalux.
Al probra haec sunt : probra sane, si simul cadas.
480 An aegrotis ingeremus convicia ?
Nonne agitaloruin a daeinone toleras furorem ?
Horum dico, qui vi coacti latrant.
Non fers insanos, et graviter furentes t
Fers cerle, si sapis ; temulentos eliam
485 Quorum ralionem ebrietas obruit.
Quid si canis accurrat furiosus?
Quid si cauelus naturali pelulanlia

459 '. lia legendum. Edil. <;. 476 T> cg> & . Ita Coisl. et Val. Deerat in
460 XXo. Coisl. x^Xov. editis aCo, et uno pede claudicabat versus.
470 A&i. Ha Coisl. Edit. 605. 477 Ty.lc. Coisl. . Val. in marg. leniler.
473 'USlxr\cr a"; arr ov dpdCEt xaxcb. Ita 481 "Erczacir. lia Coisl. Edit. xaraatv.
Coisl. Edit. -fiSixTixe ; aTO.

METRICA VERSIO.

Serme bilis impolens nescit fidem.
Persiepe nam quae falsa proloquilur libens.
Occulta qiionam comprimt tandem modo ?
Hoc praeter isla cogilans, moderatior
Redderis. Ira si malum non est, ea
Capturo improbare non decel. Sin est malum,
il est, et esse judicas, quid turpius.
Quam, quem lu in alio carps, hoc morbo aflici,
Nee ipso ab hoste capere consilium tuo ?
Hue addc, quod si non prius laudabilis
Eral hie, medo qui fervet, et spiral ferox,
Nunc eliain apene dedecus, non tu, l'eret.
Sin aulem honestus, improbus videberis.
Praestanliori pars enim major favet.
ingratus in me est: gravius nine notabitur.
At laesit hie me : tu cave hunc todas item.
At reprimetur : forsan nine crescet furor.
At ccepit lie: protinus verbis luis
Frangatur, atque moribus blandissimis.
Solutus instar flucluum ad terram illico,
Aul ut procella, cum nihil renititur.
AI probra sunt ha?c : probra, si cadas simul.
JE -rosne probris mutuis ipse impeles ?
furentes paierie hos, qui daemone
Agiiantur, ac vi percili horrendum latranl?
Quid ? mente caplos non feres ? certe feres,
Si mentis ipse es integra!. Quid ebrios.
Quorum Lysei nimia vis menlem obruit 1
Qurd, rabidus ad te forte si currat canis?
Quid ? si camelus quispiam ferox tonel
 8 S. GREGORII THEOL. CARM1NUM LIBER I. TIIEOLOGICA. 848
BpovTda Xatu.<vxauxv' xTeEvouai ffoi, A O yp (uxpv tt xpatev euveijcpapti,
Exfjarj naXaov ; t ceyeiv accppovo; ; 6Xt)aov aTO f|v Xtoov Xa6ev.
ii)0 T 8' st iropv) to eauTTJc a faxest 505 'H 6' jti tov XuduivTa aXXeiv itai-pifoi;.
RXXet ; auvti9 sri yip ndpvai <58, l"Xto{ xYttrx0V onXov e pvT| l/Tjv.
eeri Seivov alaxo, aTu/o elBevai, 'O ol xeivijv itajATtivtei 6]1; x^Pa
T$xviv exoaaic [*Tj8ev oi^venO' 8{. 'Op|xfjxaTt acpoSpu xa\
' 8' x ivt7ri)C i:poi)V xol x rzyovi, Kjxvoust itXeov tv itovcuvtujv a(o;a.Ttuv
405 TpiCe tata, <b Xoyo ' u.v<>u,evo; ; 510 ( ' ox IvTe^vov Es^oc xXitc) '
4>peiv t 6pet exiXw <. 3{ 6pfei p, x<>Xoxevv Tiva,
' vvouv su t u6pet ti(xajei. 'AXX' exfeXuvra tjv {ixiv> <Wy' Wov.
ti xal tsxvixov, o p.i]v Siov Ti 8* avTiTO7rrov xa Ttv' f8ovv pei.
Toi; rpov xtx(Jiaiv XX' jaio epw. nXetov yp OXtj xXij :!,
500 Soeu-uipiov Y^p uxt tj T)8a. 515 A!av Y^uxec xa\ ^
; ' et6e ; j; itpiotov f atjt; 'Exev sot fvoiTO ttj 3ooXt tXo;.
Toto ytoviajji' axb, ChJ*tXtjv Xa6ev ; T ipov ( tuv 8vt>v ; .

Tonet gulture, et cervicem erigal tibi,

Siabisne contra cum dimicanst nonne sapieniis est fugere?
490 Quid aulein si te scorlum propriis l'irpiiudinibus
Pftat? luve enim consucludo est meretriculis,
Quibus magnus est pudor pudorc allici,
ipotc quae.arlem unam habeant nullatenus erubesccrc.
Sinopcusis pbilosopbus, accedens adfoniicem,
495 Convida scortis ingerebat, ul ferunt. Quid consequi cupiebalt
Il pati facile contumelias discerelconluinetiis.
Usee tu considerans, convicia despicies.
Dicain aliquid arlificiosum, baud equidem dignnm
lis, qui lenilatem in pretio habent, verumlamen dicam :
500 Identni exslinguere polest molesiiain.
Pugilesne aliquando vidisli ? quo pacto primum de loco
Ipsis est certamen, singulis superioiem occiiparc conantibus ?
Non enim parvi hoc est ad victoriam moinenli.
Sic lu sludeas locum opportuniorem capere.
505 ls aulem est, ut honifncm ira furenlem ludicris dicteriis petas.
Risus onim foriissima est armatura in prxlio adversMS iram.
538539 Quemadmodum ii, qui inanitrr miiluiil in allilelas maiium,
Impeiu veliemenli el furibundo
Defaligantur magis, quam laborantia corpora,
510 (Prehensio nimirum inscila vires frangil) ;
Sic qui conviens lacessit quempiam, qui non irascitiir,
Imohtii ridet pugnam, multo magis dolet.
Nam*eum ipsi repugnalur, id gaudium quoddam paril.
liberior enim materia irae suppedilalur,
515 Qu admodum dulcis et insatiabilis res est.
ls tibi sit noslri ennsilii finis.
Quid in rerum natura est milissimum ? Dens.

i32ATcrx0. Hoc toco, inquit Billius, non lam 5C5 'HS' iern. Coisl. e 81 Est.
lurpitudinem ipiam, quam pudorem ex lurpitudine 508 MejvqrTt. Coisl. ".aivojxevy.
coneeptum significat.

METRICA VERSIO.

Culture, tibique tendal infestnm caput?
Siabisne pugnans? nonne qui sapit, iugit?
Quid si suis te foeda merelrix impelat
Probris? id eleniin moris est meretriculis,
l'udore quibus est afflei magnus pudor,
Ut queis siiarli nculiquain erubescere.
Civis Sinopes fornicem adieus, lurpibus
Scoria impetebal voeibus : quid moliens?
Per ptobra probra disceret facile ul pati.
Usee mente volvens negliges convicia.
Aliquidne dicam callidum ? non id qiiidem
Placidis quadrabii menlibus : dicam allanten.
Hoc mentis etenim laeditim exslinguii grave.
Pugilesne cernis, Studium ul bis Itoc sil prius ,
Uiti altiore liget in loco pedein.
Haud namque parvum pondus dpalmam hoc habet.
Sic aliiorein consequi gradum slude,
Honest ul ira lorriduin jocis pelas.
Adversus iram nam joco nil fortius.
Inanein ut is qui millil inpugiletn manum,
Magnoque fertur impctu, el lotus furit.
Hoc. cui laborant membra , lassalttr inagis
(Inscila vires namqualit preliensio),
Sic qui lacessit placidum el ira liberum,
Ridenlem cl atrox praelium, magis dolet.
At qui rpugnai, gaudium quoddam parit,
Materia quippe surgit bine irai amplior,
Quae dulcis est res, alque salurari ncgat.
Extrema noslri baje clausula borialuserit :
Quid rebus exslal inilius cuitclis ? Deus.
S 9 SECTIO II. POEMATA MORALIA. r::
T; 84 xo^l 9'Jat ; potoxtovoc. A MiG) jitoi}/, xpijjxvtTJ, TapTapr,9p;.
'OpfVv y toi Tfivwexe xo\ xaXopevov, * itv'jp.xti)v Xeysuv, xaxv uvOetov,
520 ? a xaXexat xXtijsi novqpfa;. Aecrjio Siasitv xal rSa <jv ajLaas.v,
Totuv ttv' \v eiXfl uopav - XpiiTO as ouXe', 8v irav 8' o pet,
"Afxoi fp oOx Iveati. Kai toto * 555 Ato 9psi 8' ofatv aicraEetw; r.ii,
Tic uv feXarai, t? f tiv a!vou|Aviov ; Ntfjubv potojv te xal twv yy&wv !ov,
Mixpov yp o8 toT rxortoujAsvotc. "? xal TO>vrpCJv Tn/supiTwv Xacv tfspei
525 To Xoiitov, pxjw <je twv xaxuv <p Xov, IlaOiv , toj xaXoaiv axov x-evui ,
Tov Sua|xevfj uuv<iYpov xa^ itpoerAnjv, 0t<5 as ' vOsv di tx u'fsv
OiouvTa xaV SiSovta ta 5l5ou tzX&'., 540 Twv aiv truwv TcXfjpajjov elaeXQiv aOr] '
Etai 0 te xal Ao^t;) tb UTJjxspov, AovQ' ToC(Uo ei 'jBbv neaiuixevov.
, iii, ,. po-roxtovou, 'H (luv 8' nTfVJ tuv 0(jJ (ie(iijXo4tV.
50 A'jxo; ^avi, ovuv aXrj, Kai . ffvyTJS' ! 8e XaavxE Xyv
Quid aulein iracunda natura? dominum carnifex.
Iran vero iiunc (dsemonem) scito esse appellatuin
520 Inter celeras, quas habet, appelialiones malitia?.
Horuin elige, quam volueris, partem ;
Nain utraiiique simul non potes habere. Hoc quoque considera :
Qiiis irridealur, quis laudibus celebrelur ?
eque enim leve istud est quis rerum Bgtiinaloribus.
525 CaHerum adjuro te nialorum aiiiicam,
Iniuiicam palronam et lutatricem,
lullantem et tradentem inferui portis,
Dt cedas l)eo et Verbo hodie,
Ira, fervor, domiciliiini ejus, qui hominem inlerfecit,
550 Turpudo vultus manifesta, mentium perturbatio,
Enrielas stimitlalrix, pracipitalrix, ad larlaruui ferens.
Spiriluum legio, animx et corporis labes,
Vincula rumpens et pedicas una cun nexibiis.
Vult le Christus, quem Universum istud ferre nun potest.
555 Qui ipse clavo guberiiat inoffenso universilatcui haue,
Regens homiiium el angelorum vilain,
Quique a pravis spiritibus librt
Et a cupiditatbus, eos qui ipsum continuo implorant,
Christus, iiiquain, le vult hinc confestim filtere :
540 Porcorum tuoruin prol'uinlilat. s Ingrediens rcple :
Excipient prompte in mare ruentem.
A nobis vero abstinc, qui Deo curse siimus.
540541 El '1 silenlii : vos autem, qui meam solvislis orationcm,
518 Bpozoxzoro. Dicmonem inlelligit. mano judicio, vel Evangelium, seu doctrinan) Chri-
519 '. Hunc, id est, dxinoncin : bis ver siianam. Alludit l'orsan ad istud llebr. xui, 8, Jesus
bis arbitrator Billius hunc Ephes. it, 3, locum si- Christus her et hodie.
gnilicari : erauius natura ira-, quaiiquam alio 529 .\), id est, 8aip.ovo{ ).-
beiisu dici possiul fitii ira:, qui sempiterna Dei ira vov, ut Elias interpretalur in orat. quadaui ubi
sunt digni. Giegorius vocal Arnim ^ 8aip.ovo.
525 Toir . Coisl. tov xaxov. Sic legit Leuv., 530 ). Coisl. .
qui verlil malam amicam. 532 nrevjtzur . Alludit- ad Liicae vin,
526 . Inimicam adjutricem appellat 30. Mox, xaxov avOetov. Compositum malum ap
r:. cundan) Gregorius, eo quod auXilium illud, pellat, quod homiiii composito ex corpore et anima
iiuod nobis injuria quapiam affeclis pruebet, saluli noceat tain in corpore quam in anima.
nosirae noxiuin sit et exiliosum. 535 na. lia Coisl. Male edil, .
527 Olovrza xal diSovrza. Coisl. iSvTa xal 53t) Ntjfir. lia Coisl. Edit. voaCiv.
lavxa. 541 ior0\ ha Coisl. Edit. SovV.
528 Axv . Coisl. Xvip , verbo : Leitv. ho 542 Tr. Ita Coisl. Edit. .
dierna; oralioni. Bi Hus : his meis sermonibus. Ma 543 liyqe. Silenlii quod sibi indixerat, tempore
liin, Verbo, cujus Gregorius judicium oppouil hu conditum hoc carmen signical.
METRICA VERSIO.
Cuis fervel ira ? CarniTex morlaliuin. g Crpula, et asile, tartar ad lacus ferons,
rsainqueel vocalur ira, praeter caetera, Horrenda legio, multiplex labes mal,
Quae fecit Hi nomina ingens pravilas. El vncla rumpens, el pedum nexus graves :
i IIa nun lu ulramvis partium partem elige : Te Christus, hic quem cuneta non simul fru ni,
Ijiramque enim fas tibi. Hoc quoque cogita : Al ipse clavo cunda fert lapsuiu titra,
Qu is ridealur, quis sit in laude omnium? Homiiiuinqiie vilain, coillum el mentes regeos :
Recle sesliinanti nam nee hoc sane leve. Qui spirilusque, si quis hunc precibus vocet,
Quid restt? qux es agminichara improbo, Pravos, el animi praepolcns morbos fugal :
Stiiuil inimica pr.escs, adjutrix simul, Te Chrislus, inquam, fugere confestim bine jubet.
Tiniifsque, et orco tradis, ul cedas Deo Porcorum in alvum te tuorum conjice :
Te adjuro, cedas his meis sermonibus. Capiet ruentem grex libenshicn marc.
<) ira, fervor, damionis domus horridi, Al parce nobis, qui Deo siimus.
Manifesta vullus macula, turbo mentium , El hice silcnlis. Ora qui nica solwib,
K>1 S. GREGOR THEOL. CARMINUM LIBEli I. THEOI.OGiCa. 8t
El (iv toi towv Stov 98EyyoierQ' Stco, , 10 < 'Q; itpSyovol -oXXi eXov XujimaSa; i
545 xp.ot* si 8 aiYj , ox exo. OTio , et is xoxv Tt Xyx" > voVjTOv.
84) oui to X<5yoij, weirs p Xyov. Mi] [W to , ^ vsxp Xiyt.
Xpua8eT0v xtiptiv tic IxlV ^xpE^E xaxiarov.
K<7'. c siiysrjj .
"AXXo; Exafy EyEvk ?xs piXo;.
Ajmito "? 3wwv xaxov, v8pl yvo; u,4v 15 T totiov , , fxEfvtov toi xiQapisr^;
O TUv EraTpwv , & Se (), "0{ <ti>ei tv/yixoi xpojiaaiv pu,ova.
Ipouepe to npcyavouj. Ka\ Sj u,aXa f,8 yEXaasa, 'AXX eu xpua&v av naTptov u, to{ os Xyoumv,
Eire Xyov (AV(At)c Scov , <b To yvo Ato 8' ox . Elxa piya povei ;
5 "Eurtv 8\>ei8o ?u,oiyE, yvEt 8sa. OXasse Toto" y soi Xojtitpv yvo ut\v , o itpoKOXaiot
' Ai) tj psxrji uXXo t TrpOev Syoi?. 20 Nsxpo\ , xa\ p.6ii>v , xa\ ypati ;
E! aoG ti 8ujei6e ExpTopv, , riaEsi. as 8' p"XTO u,o"vov, si Sxau;
av, tli; ' ; jv xaXb, f) p.up7rvou;
El Si ai ti ; 8eiXov xai vavSpov * "H xax. *H 8' px<) , \\ anavxcc fso.

Si qnidcm bis (lignum proferatis verbum,

545 Proferte et mihi ; sin autem silenlio dignum, nee mihi proferto.
Aures etiam ligabo serinonibus, ut vocem ligavi.

XXVI. In nobilem maie moratom'.

Quidam ex nobili sanguine, omnino malus, bomini genere quidem

Non claro, caetera vero admirabili,
Proferebat majores, et lie perquam suaviter arridens,
Reddidit verbum memoria dignum : Genus
S Est mihi probro, lu vero gcncri. t Hoc dictum serva,
Ne virluli aliud quidpiam anteponas.
Si tibi quis oris deforinitalem exprobraret, vel odoris fetorem,
Diceresne : Pater meus erat formosus, el suavissinie olens?
Si vero te quis, ut timidum irrideret et ignavum,
10 (An dceres) : < Majores mci plu res olympicas palmas reportaran!
Sic, si nuis te malum ostcndai et sluliuin,
Ne mihi parentes et cadavera laudes.
Auream cilharam qui habens, pulsavil pessime,
Alius e vulgari egregiam reddidit modulaliunem.
15 Uler horuin, bone, nielinr tibi videtiir cilharoedus?
illequi erudilis pulsibus serval conccnlum.
Ergo tu aureis quidem parentibits nains es, ut de le aiunt,
Ipse vero non bonus ; posiea magnos spirilus geris ?
Hoc splendidum tibi genus est, proavi
20 Mortui, fabulosa cl anua commenta ?
localis. In te ego respicio solum, juslusnc sis
An malus? Prima origo, luium idem oinnes sumus,

* Alias Bill. 55, pag. 12G.

544 El pr toi. Coisl. st jjlv t. 14 Elxali\. Coisl. Exii).

545 Oi>x ifxol. lia Coisl. Edit, o xpo. 19 Tvvt Xs- ,la Coisl. In edit, deest , qui el
XXVI. 2 eavjicwhor. Coisl. Gaupottip. Xou.7tpdv aoi.
6 "Ayct. Coisl. ayii. 20 rpate. Coisl. sup. lin ypatoa.
7 'ExpTOftsv. Coisl. et Herv. ^. 22 "Iao. Coisl. ?.
11 Oiizj. Coisl. ;.

METRICA VERSIO.

Si, quod sit his par, quidpiam loquamini,
Et mihi loquimini : sin minus, non el mihi.
Ligabo et aures vocibus, vocem velul.
XXVI. IN DIVITEM HALE MORATUM.
(Billio interprete.)
Nobilis, at gravibus viliis adopertus, lionesio,
Non lamen illuslri, commeinorabat avos.
Risitad haBC aller, scileque hoc retlulit : < Ul mi
Dcdecori genus est, sic quoque lu gencri. >
Hoc memori coudas animo, repetasque subiude :
Il viriuie tibi ml prius esse queat,
Quod si le salibus quisquani probrisque lacessat ,
Quod libi cum facie sit quoque fuedus odor :
Au dices : < Genitor prxslabat, odorqiic.
Quem dabal e loto corpore, gratus eral ?
An mullas, dices, liniidus si forte voceris,
Inibellsque, alavus vieil Olympiadas?
Sic quoque, si quiste neqiiain sloliduinqnc vocaril.
Ne mihi, quosrapuit mors fera, proferavos.
Pulchra rudes mdulos dedil uni lui lulus : uni
Vjlis al egregios edidii icia sonos.
Die mihi quis lidicen melior censemlus eoruin
Annou qui docla barbiton arle feril?
Ergo nimos tollis, quod, sis licet iniprobus ipse,
Diceris auraiis pjlribus ipse sains?
An libi nobililas sunt prsca cadavera, (icii
Sermones, et quos grrula fundil anus ?
Linlis. Ego al lanluni spcclo (par ouinibns orlus
Argilla est elenini), sis bonus anne malus.
85* SECTIO I!. MORA I.I . 854
Appxca (Wta , 5' o |ATupo, '): uxolo, iSovrs jjiv. Et 8" &nb yo(i
xort 6$T), xal icoerpat fAEY<xXai. THX8et xavO' ^, ; Stoj eT.
35 "Qste t p.ot -., toxttjp , yivo ; . o v , Toaov cppovfet ,
[i6ot 40 T xvO)v uXix , !xtuv ;
Tpro>uj\ T?ot. 'AXX\ , si^rao. KZ'. 1 row -rcv.
ET /o; Ttvxs, vi{ yvoc. 'H 8 Tupavvl not niOi^xov el Xaovxa
Eij 3o 9vtjtov c)(t!iv, oCi^l !f>ac{. ?) itpoa^yov, ap' v fS8ri{ Stv ;
4(\ 7t; axat' , Spiato. Kalra; t 6' efaot xxvo
30 E 61 au Ttfov ?xet . t { yvo ; Aoxev tovt' pvtOiov xopa,
'Hfxtivoi t ^ ' xiv9wv 8vst8o; ; 5 XpwaOeV; Xeuxv ; i) v rcXsov ;
OJov. Tic S t' 8vo 85a ' f|juvuv ; "Ejloiy 9xvet'. E 8* Suaysv;; Tpitov
O 8' at-o TxTouut, xa\ o; veossoc;. ' >yveiov , alSs j8<7op.cu ;
"Ojte t p.oi icaxipa, aauTOv sU, o Uyei; O 8} yap eixi tv ^ itXov
35 Kpeeiaov SpuTov <5vTa xaxbv yvoc , *e xxwTOv Tj iweovto; v8p8 , e xai .
*Ejt(uvat eyEvsTi]v xal cWSov <sx Tpaxoc 10 "AXXoi rpatpiewv Tpoito 6' exo\ -(-

Pelle cuncli eadem induti ; nflamur autem, tuniidi

Opibus, et glora, et illuslri patria.
25 Itaque quid mihi haec inania jactas, patrem, genus? eque me fbula:,
Dlectant, eque tumuli. Verum le unum, bone, inspicio.
Huns pulvis omnes, unius fictoris genus : tyrannis auleni,
Non natura, in duas panes inorlalium res secuit.
Servus mihi est omnis malus : liber quisqus optinius,
30 Sin aiituni lu fasln lmes, quid ad hoc genus?
Mulis qiiodnam paler, qui asinus est, affert opprobrium?
Nullum. Quse vero asinis gloria est a mulis?
542 543 Aquilas etiam, quos procrant, projiciiint pullos.
[laque, quid mihi parentes, te ipso omisso, laudas?
35 Pixsiat optimum esse ex ignobili genere natum, quam pessimum
Esse ex nobili orlum : ct rosa ex spera
Nascilur spina, rosa lamen est. Si auiem lu molli
Terra exist spina, igne dignus es.
Quomodo tu, cum pessiiuus sis, tauiopcre gloriaris majoribus,
40 asine inolarie, equi fastum habens?
XXVII. De eodem argumento'.
Si tibi siniiain in leonis habilu sedulo
Eflingens oflerrem, num timeres illum conspiciens?
El qui liiueres? quid auiem, si tibi cygnus conetur
Videri omnium foedissimus volucrum corvus,
5 Ascito colore albo? nonne magis ridiculus esset?
Mihi profeclo .videtur. Si aulem ignobilis moribus,
Jaciet nobilitatem, num reverebor?
Minime : eque enim par esl pietam imaginem plus
Revereri, quam spiraniem virum, licet illa splendeat.
10 Alii pingantur ; mores mihi sunt genus.

'Alias Bill. 165, pag. 251.

33 'Pizzovcrt, rsoccrov. Eos, scilicet, qui dege- quam in edit. ji<58ov piv.
ture sunt eque solem irretortis oculis possunt in~ XXVII. 1 El croe . lia fu re afra, carin.
tueri. xxxni, vers. 96.
36 Tpaxo. lia Coisl. Male edil, ^. 10 <. Alii pingantur, id est, tint nobi-
37 'PSor ye (dr. lia Coisl. Melius pro melro, les pictura, fucate, etc.
METRICA VERSIO.
Omnibus est eadem pcllis : nos patria, opesque, Digiius es, e molli spina creatus humo. .
Nos lamen el tmidos reddit inane demis. Cur caput insiar equi molitor suslollis asdic,
Vana quid ergo refers, palriam, genus? baud Obque atavos, cum sis mprobos ipse, lmes?
Lm'n' eta, xxvii. de eodem argumento.
Maud mihi hustapulvis,
placent.fictorque
Temel ego inspicio. /n. in,,,.,,
mnibus esl idem : tyrannis, 1, merPrete->
Non natura, homines scidit in isla duo. Si simiam leonis instar sedulo
Qui malus, hic servus :quisquisbonus, hicmihi liber. Fictum tibi offuirum ; vererisne tu
Quid facil ad claruni mens nimis alia genus? Dum cernis hoc? Qui? si videri olor tibi
Quod probruni est mulls asino fluxisse prenle? Conlenderel corvus avium fcedissinius,
Quod mulos asinis est genu isse deeus? Candore tinctus, digitus hie risu magis
Quin paril, at fetus nido Jovis ejicil ales : Mihi vidcrclur. Si item quis moribus
Ergo le misso quid mihi promis avos? Ignobilis, sc nobilem jaciet palam,
Esse probus malim, quamvis ignobilis oriu, Anne revercbor ? al(|ui imaginem minus,
Quam claros, viiiis pleiius, habere patres. Quam spiriiu afflatum viruin, est liniere par,
Ex spinis eteniiu rosa nascilur : ignibus al m Lui illa luccat. Ergo pingantur alii :
835 S. GIGORU TI1EOL. CARMISUM LIBER !. THEOLOGICA. Sit
T , xa\ xi nia/ex', Ovnjxov favo; ; A KaXet aeaxov euYtvij ; Ai^p; xaxjv.
"Ititio av o8el;, osxt o/ :> (paet, 25 'H pQbv 8i|xcu, xa't 7tsi0o[iai.
O8' 6pvi, u-'.i o xoutpfexai. 2 8'jrifevf, (is , xv eXeeepov , xaXet.
Bov S' elaiScv xi ebu, Aea'i fe i ' feXu sou xt)v vjov, et xxtaxo v
15 " 8' xaixav rrc, xal fvtopiCexai. Ofet xaXOsiv fvet xo Sarpoirov.
Aco 5k xaxa xr, tou xti)Aij6a. *0 7tXoto Ixptv' eufcvetj , o/ 6 ,
^ tov v YT xejievov, 50 Tu/v ye xo; ?' 'bv i. ej xal xv xpotov
Ka\ ypirjfia iotet xbv xaxuxov euyevij.
T xoxo Ttpbq <s x6v xxi<Txov efevr, ;
"Itttov xtv' tjvTJ x6v xaXov xe xo /v Tbv euyevfj p.ev, 8'jTyevj 8 tottijj,
20 "H x>v xaxov piv, ix yivoo Se fvwp i jaou; Nexpbv vopw xwv xaXtv .
Tov xaXov, o!8a. To xva 8', o xo; xa/e;; M' eyveta, xbv xpTrov /prtrxbv 9pstv.
. T 8', o/ aitavxa xov axov xpirov;
KH'. Aar xourorm*
Ta Ttav6' jioiac. o jwi xaxturo uv,
, e , Sstv yjAouiv o xaxo\ xaxwv!

Quid hoc? et quid accidit, a mortale genus?

Equus quidem uiillus dicitur, qui eqiius non sit natura.
eque avis lilla, quae pcniiis non feralur.
Hovem intiiens, quis dixcrit, Delphinus liic est?
15 Quod auiem nitumquodque est, dignoscilur.
Duo .isla vita; luijus sunt conioediae.
Ad Stellas ferliir animal liumi jaceiis;
Et scriptum cdictum facit vel pessimum nobilem.
An equum einis bonum et velocem ?
20 An vitiosiim quidem, sed genere celebrem ?
Mavis bonum, id scio. Canes eliam, num itidem vclores ?
Sic est. Quid auiem, nonne omnia eodem modo ?
Omnia prorsus. Tu vero qui pessimus es,
Weis tcipsum nobilem : frustra nugaris.
25 Norma te rectum compiobet et assenlior.
Tu me ignobilem, elsi liberum, appellas.
Ego auiem rideo morbum luum, qui, cum pessimus sis,
Existimas te occultaturiim nobililaie pravos mores.
544-545 Divithe effeeerunt nobilos, non probiias,
00 borlassis bosipsos ex quibus onus es. Pone et probitalem :
Quid hoc ad le, pessimum nobilem ?
Nobilem quidem virum, ignobilem auiem moribus,
Morluum arbitrer, cui ftida sunt oplinia ungueiKa.
Sola nobililas est inorum probitas.
XXVIII. Adversas opum amtmies '.
lieu ! beu ! quanlis abundant mali maus !

* Alias Bill. 159, pag. 257.

11 . Vat. vijxwv. reuetieorum in modum eegros se esse nescianl, ac

46 Trj lov . Duo Itcec nobis exhibe! proinde ne remedia quidem ulla qurant. einde c<i-
hiiju* vitte comdia. tumnias el subdoias arles describil ver ques ad am
17 . Ad miera datum. pliares opes aspirant, quoque pacto ex alienis cala-
24 Xsavrr. Val. auxv. milalibus commoda sua comparare solean!. Summit
55 'OdioSia, qui quod spectat ad hoiiesti recu- eliam miseri et slolidilalis eus nott, qui ob avari-
que jura feiet. tiam lot labores suscipiaiit, opes suas ignotis for-
54 MC evyrsia- Vat. (" stoSa. lasse,
Ai:ot mi. 1 . bhitet hoc nomine exngital Greyo-
n'lis, quod cum gratissimo morbo labrent, lumen XXVlll. 1 "Oc-ior. lia Cuisl. Edit. o?d>v.

METRICA VERSIO.

Mores gcuits mihi sunt. Quid hie? qbitl accidit,
Humana gens, vobis? equus non est, nisi
Natura equus fucrit; ncque avis est, qua; baud volat.
Cuinens linvrni, quis dixerit, dclpliinus hie?
El quidqu'ul est qiiodcunquc, tale noscitur.
Ilxi; bina vital exhibent comdiam.
Slellis nolatur animal in terris silum ;
El lillera facit nobilem vel pessimum.
Aiinon einis pulcbi'iimqiic pernicemque cquum,
An calcilronem, nobili genere saluni?
Mavis iioiiuui, sat scio. Ganesque celrrimos?
Quid, nonne par ralio est in aliis omnibus?
Gum la pariter se habeiit : al ipse pessimus
Cum sis, votas le uobilcm : frustra id facis.
Funiculus esse rectum comprobet: credam illico.
Tu, liberum quainvis, me ignobilem vocas?
Morbum luum, quod improbus sis, rideo,
Celare vitia nobililaie autuin.is :
Fecere nobiles opes, sed non boni
Mores, avos foiie an luos : linge et modos :
Qiiid,iiobilis sed pessiine, hoc ad le allinel?
Paire nobilem uiique, moribusque ignobilem,
I)uro esse inorluum, cui honeslas feiida e*t.
Nam vera nobilitas bonos mores rolit.
XXVlll. ADVERSUS OMJM AMANTES.
(Uillio interprete.)
Pioh, pruh! abundant improbi quibus m;l:s,
8i7 SECTIO II. POEMA TA MORALIA.
'.\\X' o8 tout' fjctaiv o TpiaaOXtoi,
'O 4v ti xjcl XCotEv e! awrrpiav, .
Ayov tiv', f ax6ouXov, f\ Jivt(jlt]v Oeo
5 "A navra cpjxax' utI to uiitXijyjjtevoic.
'' eiBevosiv , tu; SoxoV. Oixtpo uOou I
' ol TtapaKAjY,- te xa\ peu^vorec,
'la^v vou.{eiv ttjv vaov xa\ tuv <ppv>v.
"lTi-avr', po'jaiv, "tpo!, }o>v Siva.
10 BoTiSpojxojjiv , f tfaXayZ 5' o nXr,aiov
/ioujiv o icXovte, OXouaiv aovoi,
IIXouToai, aaiAE'Joujt , vcxutri 6xa.
"Aitav- ttj vaou. IIeOsi 5 tic ;
Kaxv t X^fl tpojQev , i) ttejsi X-ywv,
8.
A 15 ' cap(x<ov xpfl^ouac tt ajbaiortiac.
T yp , vo[*ti)v .] voev , XX' etevev,
*H 9apjjiaxx', 9 tjT aojTTjpiav;
Tout' oti voaovro , 'XX ,((.
"Ojtl 6 t>v 8xatov voiiev,
20 ' v SaiTO to9o'J napfj^opov;
nXouTE ] yeitovev <joi xr,6va.
ZrT )(tv upoupav f S tzXt^ov
O <j . Xpfj ovou
Ttjv S<J/iv Evoi. Aetvov , e ff)[i aoc
25 Ktitoto. tHXo ip--wv t> TXac-
'l eOe xat fEvoiTO. TH yip jv tu(ov
"Ejtt) oeIto hXeWv Exxap7rou.Evo,

Sed eque id norunt homines 1er miseri,

Ul aliquanliilum sallem consulant saluti, .
Docirinam assumendo, anl consiliariiim, aut rccordalionm Dei :
5 Quai omnia sunt remedia vulneralis.
Verum sanos se esse arltiiraniur. O miserabileni niorbum !
Ac veluli mente capli el furiosi.
Pro mentis robore suum duciint morbum.
Volant, arant, absque pennis el bobus.
10 Subalo clamore innuunl quasi ad piignam, cum nulla phalanx prope sit.
Navigant non navigantes, praelianlur absque bostibus,
Abundant opibus, regnant, causas oblinenl.
Omnia lisec sunt morbi efleclus. Vis suadere aliquid ?
Blali quidpiam reportabis, prius quam persuadeas dicendo,
15 Eis opus esse remediis ad curandam a:gritudinem.
Ecquis enim raius se non aegrotare, sed valere,
Aut remedia adhibet, aul quajiil salutem?
Istud est segr, sed mediocriter.
Quisqus aulem bominein justum pulal grotare,
20 Ecquando eum admiseril morbi sui inedicum ?
IMviliis abundas ; vim adliibes, ut nemo sit tibi vicinus.
Quaeris agrum babere, qui proximus est,
Nee tuus : magna ha;c est calamitas. Oportet lui solius
Prospecium esse. Grave est, si corp:is tibi
25 Pulselur. Clavus oeulis luis est libi res proxiini.
Alque ulinam essel! sic enim forsan
546547 Desisteres semper inagis ac magis depascerc,
!, aut etiam hosiibus relicluri. Mid insuper el trociniis suis modum finemque constituant. Id au
dxpsadi ob inexptebilem opum cupiditatem eos con lem quo facilius persuadent, mrlem ipsis ac divi
ten, oplalque ul idem iptit usu venial, quod iis otim, num tribunal, et sempiternos impiorum cruciatus ad
q-n manna in pasterum diem asseruabanl. Quoniam memoriam recocal. Postremo cum I). l'uni eos om
aulem hoc avariti su prlexere consueverunl, mul- tes idolorum cultores esse pronunliat, qui tolos se in
''is quoque summa virlule alque sanclilale viros opi dwitiarum amore ac cultu de/ixerunt. Bill.
bus sluduisse, distinguenda esse tmpora docet. Ma
jora enim el sublimiora a nobis requiri, quam ab Us 10 Borffipofiovcri. Vociferantes currunt.
qui legem lantum magistram habebant, ac veluli pueri H nJUovcir ov . lia Coisl. Edit, o
acte dunlaxal utebanlur : alque in hoc loco expe TtXoutj.
liendo el exornando mirificum artijicem exhibet, dum 15 IlelOet ti. lia Coisl. Edit. S .
in eos inveliilur, qui cum omnibui vitiis deformati Billius pulal legeiidiim :(8.
essent, bonorum virorum exemplis nine inde corro- 22 Z-nre yeir, Coisl. tjte, !,;! ''1''*
aalis, obtemum aliqucm el pulrociniuvi suis crimini- agrum, cum jam habeas, lia legit ,el vci'lil Leuv. :
bus qurebanl. IKslea eos ad beneficentice Studium Sed ager proximus non est tuus.
excitai, iia tarnen ut ele suo largiantur. Quod si hoc 27 ". lia Coisl. Edit. TCtv.
ab ipsis impetran nequeat, salie:n ut rap,nis ei la-

METRICA VERSIO.
Istud lametsi ncsciant '. nam quidpiam
Cupidi salutis sumerent eerie sua;;
Monitoris, inquani, verba, memoriam el Dei,
Quae vulnrala; pharmacuin mciiii le runt.
Sanos el ipsi se pillant. Morbum graven) !
Non aliter atque, qucis furor meutern absliilt,
Magnum esse robur nicnlium morbum pillant.
Pennis carentes bobus el, volant, arant :
Opern, propinqua cum phalanx non sil, ferunt :
Non navigantes navigant : sine bostibus
Certain, abundant, iinpeiant, liiem oblincnt.
Ilaec cuneta morbus efhcil. Si quid moues,
Palieiis aliquid ame, quam bos adduxeris,
Ut indigcre phannacis sc cxisliment.
Quisnain, valiiiitcm sc piilans, vcl pliarmacuin
Adhibet, salulis vel gent curani sua;?
Est istud a;gri, non lamen pra:ler modum.
iEgrum esse jusluin quisqus at ccnsel virum,
Ecquando morbi sumpseril inedicum hunc sui?
Es dives : ul sit nemo vicinus tibi,
Sliides : agerque cun libi sit, baud prnximuin
Tumii esse cladcm diicis. Aspectum i.'tcel
Tuum esse tatitum : corpus ac lundi tibi
Grave est : piopinqui visus est clavus luo.
Alque esset ulinam! SL enim lorlc in dies
Vurarc plura fcrvidus desisteres,
 S. GREGORH TIIEOL. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICA 8GO
' 9X0 ti , f ^-1>0? i fl Xotjio vjo , A "II xal vsvixrx'- 'H 6e xv tvSpwv axi
Miaou xpaxovxoc oufisvj. "{ u.oi 6oxe; ' toi eu.o XujiaEvExai.
30 O5' fjvxivov 6vrjfftv o8e acjv E/Etv, 45 4) Tta Sa aou itpoijX6 '. -<:>-
Ei (X-/) XI TCpO(T]CVOlTO XJV 7to0o'JU.V(ilV. 'Eit3xe fl toto padiv jiapx'jpxai.
EtO' f auvepyoc xj xsP^ auxoavxia. Oxto dirijAOs oi , ixa , x^ittov.
.' ; )( xp]<itY)v os , .' Eaaj ' i\ xupavvi. "Av 6s xa\ socpo xaxo;
2xp6Xai , e<j|i esxo xo s<)u.axoc TOxt) xi uv , 7tX5(xa TOiOavuxspov.
35 '0 7tvijc- SSiffutvxa, OXiijv. 50 "AXXou vEpyst (3 ^ Xav),
sxiv , o>x xv, v o; Sxet. Ho'.::v xaxov ti , xa\ axitst 5ouXoaevoc.
T 8' ; o roiXixEa eu xaV vaupxla "E7Cixa 0oiv6', (t> Xtov coou xtvo
*Yiu6uvo ; o 5' ox^ xo Xtjtxo 9X0 ; 1 )? 8uoa , o cpiXavSpioTEETat,
AifBi xov ox 8v6', <b tpofjiac xspiaivEiv. 'AXX' axo; axj Qfpav <jj iT-rv lxEt-
40 1 '0 po 8 joi rab xo u.oC; vu6pisv ; 55 T xu.vs9' ; irXoCv eotiv , ' oT{ xei.
'H8' u6pi , eine ; Meov 6pux<joaxo, Xrj 8' o [Aexp7XT xt/jiteii> p.Y toSvo,
I1vt]to uv, xa\ xaxa w ]{ pwv, Mi/a: , 6xai , ao? JaO', ai t^EuSopxiat

Velut flamma qusedam, am lorrens, ant peslis morbus,

Nullo obsisiente medio. Sic mihi videris
30 Nerjuidein ulililalis quidpiam ex opibus luis capere,
Nisi quid acceda! ex iis quae ciipis.
Deinde adjutrix maiuis esl calumnia.
I'ainni aliquid acccpi ? ades creditor, inox exaclor,
Tormenta, vincla ; pareil corpori suo
35 Pauper : dal omnia, salvos evader volons.
Liberalis est, qiiainvis nolens, in iis quse possidet.
< Quid Mitein? non tibi administrai; reipublica?, aiitnavalis imperii
lleddeiida est ratio? non lu liujus praedonis es amicus? 1
Nomenque fingil ejus, qui nusquam est, ul mclum injiciens lucrum facial.
40 1 Cur bos luus ineos lunes laesit?
Quamain illa laisio, dicito? Majorem edidil mugilum,
Cum sit bos pauperis, idque quasi pugnam expleos,
Aul eliain vieil. Arborum luarum umbra
Prominens arboribus meis nocet.
45 Puer luus venil in praedium meuni.
Cedilo; aut id facer voluisse lestimoiiiis comprobatur. 1
Sic amitlilur puer, bos, bortulus.
ipsa ivrannis est. Sin autein improbus bomo
Versutos sit, figmentum adbibet callidius.
50 Alios velal (defensoris personam assumens),
Facer mal quidpiam, dum dtendit, in Servituten! redigil.
Deinde dvorai ut leo, qui emir a bestia quadaiii
Alias feras propulsai, non beiiiguitate id praeslat.
Sed ipse sibi, ui paratam facile praedani haheal.
55 Quid defaligalur bomo? i'nuoi quid simplex est, iis esse contenlum quai babes,
Verum in acquirendo inoduiu nescire inaguus est labor:
Dissidia, liles, falladas, perjuria ;

33 "> yj>i)crTT\r. Ilabeu te creditorcm. Moi fcil.

'", exactorem. Coisl. . 46 'Eaicrys. Exspecta. IJillius minus bene : Hie
"1 O. Coisl. o/. quod metro nocet. cedit: acres aut stalim jactul minas.
38 OyJ. Ita Coisl., el postulat inelrum. Edit. o. 51 V-.TK. Coibl. ).
59 Afi ox rO'. Eum appellal qui non el. 56 Mra . Coisl. xa'i x 5-) ! Qunnlui
Conibclisius mallei ),iys.it. Mox, <b 96+,; XEp- tabor, quoi dissidia, etc.
6aiviv. Coisl. xEpSaivEi, tic melum injiciens lucrum

METRICA VERSIO.
Ill flamma, lorrens ul rapax, peslis velut,
Retnenle nullo prorsus. Ac nulluni ex luis
Opibus videris consequi I'ruciuin mihi.
Accdai borum, qua; cupis, nisi quidpiam.
Post manui opein feri sedulain calumnia,
Si laidor, es lu creditor : mox carnifex,
Tormenta, vincla, corpori pareil suo
Pauper : saluls cuneta dal causa : bonis
Esl beraus in suis, sponle haud licet.
1 Quid? functioiiis publica; non esl reus,
Nava rcbiaiquc? non faves praidonibus?
Koiuenque fiugit, ul melu iujeclo lucrum
Ca pie1. 1 Quid? union bos luus laisil meos?
Qui, qu.Ts.o, Ucsil? Aliius, cum pauperis
Ros hominis esset, inugiil, pugnam expelen.
Ii Aut vieil eliam. Praeter hoc umbra arborum
Noslris luarum prominens noxam parit;
Tuusque venil prsedium in nostrum puer. >
Hic cedis : acres aut slaiim jaclat minas.
Sic bos puerque pcrdilur, sic horlulus.
Ha?c vis aperla. Si malus sit callidus,
Fabella lune ha*c luditur speciosius.
Specie patroni vindicat ab injuria
Miserum : sibique subjic.il, dum protegil :
Voralque posl hunc, ul leo, qui a bestia
Feras cruentas submovei, non ducilur
Renignilale, sed paral praudam sibi.
Quid le fatigas? vivere contenlum suo
Est facile : al ingens, non inoduiu nossc, est labor,
Dissidia, liles, cum dolis perjuria.
 m SECTIO 11. POEMATA MORALIA.
El xtjSv XXo , ippovxSs; , damp iot,
Toxot; sl tt tpoeapo-jd' XXotpiov.
HO OS', s tpa^ij; coj*' x<i>v f50v
" ijffOa, xa'i fiap; toi; <rujxitxai;,
Ilivitov i.Tf(oc 3^ 6|AOpOu|XEvo; ,
'ETrfivesiv s; M) ti tij; ^; ;
'Q; ta y* 4ixXt]6tov Tiavta/o soiXuxxaov.
G5 Xo\ 6' oj/l tpaivt' *1(^) pva;.
T6 [jlv Y&P ^3tt, to S' px:, xi> 6' {Xnisa;
8' elslv o itpojiviotopE; xort [,
"0; eoiv XXot xtj; voioo ttv ffO)|ixcov.
6et; -/r/jiv/. 'H 8 arj-idiv pu>p.axa
70 'Eff6; x9a7txat. Twv 8 aitiiviuv
86*
A IlXfjpr,;. KawrjXsiJi; 8 xi; ixaipia;.
Oi iv utevousi, to; 5' Sxouirtv Xtcs;.
Koov yip ittv iXjtl; <xpa; vap.
; [xv apaYsi;, f; S' voysi; ^ '
75 "Orao; 6' iv , olpai, xal x xaipoG 5fl.
, 9$, nsv^xwv auXXYi; xi; ;,
'AXXoxpav xxiuatv xxapiO'j[*3vo;,
"AXXtjv ipoupav x8 sxevv 7tooisvo; !
T; taxa ; xix xvtov e ; v.a\ O aj.|ijv ;
80 *0v ] v$ fo; Isi vexpov,
Mnov avapnCaua titiv no6oui.vu)V.
'O; iaxi Seivbv, xa\ ta nvta luXouaio;
"AXXu)v 5i8vx(j)V, ', oia;, 6<>

El si nihil aliud, sollicitiidines, velut nebula?,

His hoiiiiiiibiis semper propouiiiil res alienas.
60 El qiiiilem, si parent mensa? dignitatem oblinens,
Insaaliilis esses el molesius convivs,
Quxlibet inmdico manibus ingrons,
INtiin laudarent te? Nunquid et in parandis opibus ?
Inexplebils enim cupiditas ubique abominanda.
848~549 65 Tibi autemnon ita videtur, cujus mens est obrula.
quideiii jam pnssdes, islud ciipis, aliud speras,
Ad aliud occupandum tibi prsesto sunt couviliatores et lenos,
Queuiadmodum alii sunt libidiiiis corporum miuislri.
colis. Tineariim esca
7G Vestes recndita? sunt. Granara semper
Plena trilico. Abuteris in qua?slum tuum diicilibus lemporibus.
Alii gemunt, alii sperant (penuria se levandos) :
Spes enim est leve diei somnum.
ilurrea partim obsignas, partim recondis solerli consilio,
75 Habita, utopinor, ratione leinporis.
lieu ! lien ! pauperum colligis calamitaies,
Ex aliorum miseriis frucluin percipiens.
Et ex angustia alium tibi efTormans agrum I
Quis isla? Quibus ex causis? linde tanlum babes fiducie? ?
80 Tu quem praesens nox Corsa n habi.lura est morluum,
E medis'avellens le opibus conciipitis.
Quam grave est, quod cum omnia large
Cteri dent, corpora, facltales, Deo

59 'AXXorptor. Res alienas proponunt, scilicet ui
accendant cupidiiatem.
01 ". lia Coisl. Edil. SitXrjtoc.
02 'Efipcpovjiero. Combef. ila versum hune
exponil : Cui prm nimia voracilate omnium vix snf-
fieerenl manus, qua lege in conviviis soient, ut cui-
que upturn videtur, a convivalore, seu alto, de hujus
nutu, dupes apponi.
03 Mr ri lf ri} xzi\ae<j}. Ita raidit Billius : In
opibus mullo minus.
70 criTrur. Ad verbum, plenus semper
granariis, qui mulla habet horrea trilico plena :
onde sequiiur, alia obsignas, alia recludis, habite
rntione lemporis, ut carius vendas. txcv<i>v, a voce
oixjv, aixivo;, agn frumentarius, sive eliaiu lior-
reum trilico plenum, non a cjixwvip., frumenti em
ptor, ut non recle Billius existiinavii.
74 01 pr czrovct. Alii gemunt, pauperes -
miruin Came laborantes. Ibid. To; S', lia Coisl.
Edit, toi; 8'. Alii sperant, inde penuria se levandos.
73 Kovpor. Spes leve diei somnium : quaudoqui-
deni per divilum usuras gravius semper preiuuulur.
80 "Or ?J. lia Luc. xii, 20.

METRICA VERSIO.

Utquc alia non sinl, at nigra? cura? lamen
Aliena semper bis soient propoiiere.
At dignitatem si parem mensa? oblinens,
liumodicus esses, et gravis sodalibug,
Cunds guise farciens veiilrein cibis,
Non te probarint : in opibus mullo minus.
Odiosa ubique res enim nimia est faines.
Al non videiur obrula mente hoc tibi ?
Quiddam tenes jam, quiddaiu aves, quiddain lo vi
S|>e Dgis ; aliud turba lenouum tibi
Captant, ut alii fcminani ad stupruni soient.
Veneraris aui'iiin. Conditas vales habes
Tiiicis edeudas. Triliei emplor plurimus
g Te i-i 1 rum. At ipse verlis in qiueslum Camem.
Quidam ingemiscunl : spes lenel contra alteros.
Spes nam durnum soinnium est per>|uam leve.
Partim recludis borrea, el partim obstrus,
Annonx ul esse pluriiiium aut pauluin vides.
Prob, prob ! cgenlum deniclis casus graves,
Aliena qua?slus n luos verlens mala,
Agrumque Caciens asperam novum fainem !
Quis tu ista, causis el quibus ldcns, facis,
llablura quem nox Corean esl base moi'iuuin,
A concupilis illico avulsum bonis?
Indigna res est, cuneta cun doncul Deo
Alii libciilcr, corpora, et totas opes.
863 S. GREGOR TIIEOL. CARM1NUM LIBER !. TIIEOLOGICA.
' ou navra, ok ^tev I^sv Wo.
83 's v ; ; Stva riaaupitTfAaTa,
"Oyx'jv ,; , xa\ arevo Xaifio X^ptv,
Ec Sv t Tvxa auYtpytt (ppovxiajxaxa,
U?5r,xa yaatpo, tv xopou t' p^toTtiav
(Otoc yap eatv o! txoi t^ rX^afiov^j),
90 CKxo'j -.;, xa'i xevo; tu itXeiovt,
, nXaSj ariX6ou,evou,
IlaSai yuvatxwv ??S'. xojao'ju.vouc,
Extasiara, ({/uxT^pa, ,
2'jv)6iaj xa\ xop^Oou;,
' <*>v * xXXo; '.?0Ep-at tj; eixovo;,
Aajtirpov vcraOat xal (--ov v toIXl
Ti|/auxevovTa, xal Opovtov a^elv ,
A Opovouj, Oovou raXaispa xa\ Tupavvto.
"AXXo yp SXXov ox (ppovetv [lya,
100 Tuepcfptov xa\ nXov Yaupouu^vo,
" SpaxovTo itif p'ouiat toX3e.
Eev Tt Xotitbv !<rtt aot t>v xc^itov,
epui^t -fuvaixuv iv X!0ot xa\ yuilu,
AtaitXixot xa\ irXoxrjc XXoTpot ;
103 Ae<ju.o /eipwv xa\ itoSiov, /bv poc,
'Ej <&v xb xaXXo o xaXw oirouSeTai,
noXXot apiaxetv &(> asxojisvov ;
T 6' SXXo ; TtaSa eu-rfpou Xi-etv ,
Ka\ tj itaTp([)a ^;
H THv 4v Tt TOTtdv, et iruvfj^Ttov Xirf&.
NOv S* oS xv Tt{ oSev, oT XuO^sexat,

A quo omnia (profeca sunt), lu parandis opibus studeas ?

83 It quid conscquaris? malos thesauros,
Onus incus, el angust gulluris gaudiutn,
In quud nullius concuiTunl solliciludines,
Veniris luinorem , el s.iiieialis languorem
( Hi manque sunt fetus repletionis),
90 Domos superflues, el vacuas magna ex parle,
ureo ledo el tabulis micanles,
Pueros femineis vullihus ornatos,
Unibracula, vasa refrigeraloria, temulentas compolationes,
('onceiilus et plausus cnsonos,
93 Quibus corrumpilur pulchriludo divina: iniaginis ;
Splendidum quid el maximum spirare in urbe,
Cervicein lollcndo, el tbronorum jactare poiestaiem,
Tlironos, qui lucia: causa sunt, livoris ct lyrannidis.
Alius cn ni alium non palitur se eflerre mgnilice,
loo Dum ipse se effort, ct iiiagis superbit,
Queuiadmoduui draconis squama: alia: super alias incumbunt.
Sit ila : quid praHcrea tibi est in prclio?
550*551 DelicuB mulieruin in auro et geinmis
Vel si m ul connexis, vel nun consertis ?
103 Catena: manuuinet pedum, gratum pondus,
Quibus pulcbriludo non pulchrc excolilur,
l'luribus placer viris gostiens?
Quid ;nl li in? an forte liberos divites rclinquere,
lu palerni dcdecoris prxsidcs?
1 10 Essent luec aliquid, si responderent spes.
Nunc aulem, ncquideiu novit quis ierran), ubi dissolvelur,

84 "Eyeiv Svr. Pro 6ov legit Bill. uXov, ut sit 93 WvxTiipa. Vasa potoria majora interprtait-
sei. mis, a- ni sane indignant et gratem esse, cum alii auclor Thesauri : praHereainlclligi possunt locatan-
omul's eiium acutales suas Deo dono dem, avarus densa el opaca.
lamen a pia hac largiiiune lantum abesse, ut etiam 9 '> aAst. lia Coisl. Male edit. x.
filtra quam hubeiit, habere sludeat. 99 7. Coisl. tfbwiv.
83 leiv Or\cruviicruita. Leuv. miros Ihesauros. 101 ). Coisl. (foXie.
86 "Oyxor . Onustas dapibus mensas, Ill Xovr, etc. Nequidem novit qnis locum ttti
87 '. Vat. in marg. . corpus suum dissolvendum sil, ubi morilurus sil.

METRICA VERSIO.

Tu plura conira pectorc insano expelas .
Ill coiiseqiiaris ipse lliesauros malos,
Mensas onustas, gaudiuin arcli gulluris
Breve, in quod oiiines confluunl cura: siinul,
Vi'iili is minorent uoxium, el vomilum gravum
(llus nam saluiitas corporis fetus habet),
Domns supcrbas, parle vacuas maxima,
Tecio micanles aureo, el labulis item,
Coiuptosqtle pueros i'einina: prorsus Hindu,
Umbrosa densi nemoris, el nimiuni meri,
Caniiisqiic helos consouis cum plausibus,
Imago dia queis decus perdit suum ;
Spirarc in urbe maximum quiddam, el capal
Eflcrrc, primos ob thronos sc allollerc ,
J} Thronos quibusctim livor cl vis diniieaiil.
iNainque aller alle surgere hand siiiil ulleiuui,
Dum se ipse in alliiin toll it, etlumet magis.
Squama: ut draconis mutuo in scse iiiOuuut.
Quid nirstiin apud le mximo in prelio vigel
feiniuarum liixus in petlucidis
Geinmis, el auro, sive nexis, sive non?
Maiiuiiin pedumque viuda, onus gral'rssimum.
Per qua: ventislas qua-rilur pulchro baud modo,
Mulls placer inasculis prave sludens
An lorie guatos divites rclinquere,
Opiimque, luxus cl palerni prsides?
Hortim esset ali(|iiid, vota si succdrent.
At nunc nee ulli mortis est iinitis locus,
SCS SECTIO 11. MURADA. 866
C06' O Trpo6^SE' j >.6) TYJ XTTJ3E>. A Outo; Tpaif|ffST' v irtvot XXoTpioc,
20 (iv itove TS jiaxpi, xypuitvE feco, 'AXsxTpucjv icax ts \ aXrauv fivii>,
Nxta auvitrtov fju-ipmc v cppovTiv, ' ox eroxtvtv Ttv ys vuv u^ouJ^vv
115 'j tiXeov bai <jtevov zrfi - "O oSk 4pTov, si tuy_oi, SiaxXcEi
ToxoyXuipsi te) xa\ Tpcpet txoi txou, 130 Tu xXTjpovu.ij Tiv xevwv (pavTaajixwv.
'Ev SaxTXoi te to txou e\ ipsi. npb , ef ti tcep'.voe, T:poaXtj.6avs.
TS' ciu- aoi ', oOO' oT ^Xiciffa; , (iou, |iTSev eXXETtT]? xixov,
'AXA' lezw, )v Ttp ti, xal fvtuv tuxov. ?"; xal 9aXj(it] |Epsuva39(>> fOij.
120 'Astmijtov ?jv v vv 5' foto xal unu.eviov Eeiv", 8 Si) Xyouat, xal VExpuv Tpfyac,
0? sou ) xol tv luv xaXv , 135 Osiv (jay^vT), irpoaxuvEv tjv 6sav,
Oui otot' fjiwia oSk <[. "H aoi touoOtov xpuaov (juvfiyayEV.
Totuiv tuj(ov ti Ttv xaxtj> us^ovoi-iov, "A^av-a TtoioO Xa6Ev ,
"O jposv XjiupcJ) te romauum , 'E/Opo, piXou te, auyyEVE, pYTac.
125 Otxv ts t6v aov, iv yooi xal fixpoeiv, OSev Sioisci t [i7:iuTio4,

Nor, quorgiim evcnienl injusta racultaics.

Tu quidem laboras plurimum, et vigilas forsilan,
Nodes coiijurigcns diebus in sollicitudinibus,
115 Sic ul majus sit ldiuni quam voluntas ;
Et feneraris, el alis usuras usuris :
In digilis fenus (quo res tua crescil) semper gestas.
Hice autem nee tibi servantur, nec quibus sperubas :
Verum erunl, quibus erunl, et forte extrais.
120 Quod quidem et gratum esset; nain ad ipsos forte peivcnienl hosies,
Qui te reprebenduiil et tuas opes,
Quos manquant dignatus es panis frustulo.
Iloriim forte aliquis, qui a le male habili. sunt,
Qui irrigabal salso te pculo,
125 Et domum luam, in fletibus et hcryinis ,
Hic vescetur bonis alieno labore partis,
(allusque pinguiset spccians sursum,
Plurima non probans, qua: nunc designas ;
Qui forte ne quidem frustum panis franget
150 Ei quem fings baeredem inanibus consiliis.
Ad haec, si quid cogitas, acquire.
Torquere, vim adliibc, nihil intactum relinque niali,
Terrae et maris perscruiare profundilales.
Bade, ut aiunt, et mortuorum capillos,
135 Fac reli sacrilicium, adora dexleram,
Quae tibi lantam auri copiain comparavit.
Omnia habendi desiderio postponas,
Inimicos, amicos, cogtalos, bene mritos.
Nihil hc difleriinl ab Euripo,

1 12 1\. lia Coisl. In edit, deest tt.
117 Txovc. Coisl. uipou.
119 '' trrtr rp cm. lia Coisl. Billius ex
conjectura eniendaveral.
120 'Acxaczirr j}** r. Idque oplandum esset ;
nunc mnem forte ad ipsos hastes.
127 re. Coisl. itXax .
128 Tvnovjiru>r. Qu nunc designas, vcl statuts,
prcipis, Bill. : Qu nunc sculpis. Leuv.: Qu nunc
sculpuntur.
130 Trr xerwr parracr/idrwr. Quem vana %pc
ductus, habiturum se hredem sperabal dives, ina-
nium duntaxat imaginationum hredsm vocal Gre-
goritts.
131 . Insiiper adjunge.
135 noaxvrir. Coisl. TtpoxuvE. Vide supra,
cann. vin, De comparatione vitarum, vers. 6t>.
139 4ocre. lia Coisl. Edil. 6io!aot. Mox, tt y.-
TOmSi, nb slu maris reciproco.

METRICA VERSIO.
Nec quonam iiurac sint opes tandem improba?.
Longos labores lu quidem forsan capis,
Vigilasque curisanxius noctuet diu,
Sic ul voluplas sit minor, quam ixdia.
> Tu fencraiis, fuera usuris alis,
! Digitisque semper feneriim summam geris :
Al isla servas, nec tibi, queis pulas :
Verum quibiisnaiii? forsitanne extrais?
Bene res haberei; gravibus al fne hoslibiis,
Qui leque carpuni, et tuuin luxum simal,
Dignatus es quos frustulo nunquam Uliico.
Horum aliquis, abs le lapsus s:epius,
Salso irrigabal pculo qui le, ac luam
Domum, clenles flciuum cll'undcns globos,
Siidore partis vivet alieno bonis :
Pinguisque gallus, et caput sursum ferons,
Permulla qua; nunc sculpis, haiidquaquam probans :
Qui : le panis ne quidem luiic frustum dabil,
ynciii mente vana Ungs lixredeiii tibi.
Ad ista, si quid cogitas, junge insuper.
Tonpiere, vint adhibe, nil uta I i ntaclum sino :
Teirse profundos excule ac maris sinus.
Vel moi -i hoi um deseca, ul diciuil, minas :
Reli sacrum fac, exlram adora, quaj tibi
Tantum auri, copiant lantam aiiulit.
Postpone Uteris omnia, piopinquos tuos,
Hosies, atnicos, deque le mritos bene.
Omnino nihil liaec dilTereni ab Euripis,
881 S. CREGORII THEOL CARMINUM LIBER I. . 8G
lo "H xal Xp68--. t} poou-i- to --. Orpov yip ajoou amvu{iov.
Mixpv Tt xal i-Xoto; -^-, 155 Ilvaiv 8iXXu6', 8; tov lv a-caoev
"flairsp xpou tic (f<5pto e- avt>> 5ue-. ECipv ti p'siepov, gavov jjmeowv 5Xo,
Mixpov jtevt xi, xol -cpooipx'6' 8xi , "Eiu xiv tpprov expel toStii).
Kpi(Wov (lev, -i vv el 8s p.f| y*, e sT-fov. ' 8 xi) fflv xal Sid/o kaybr\.
145 KaXtTj- TvEc-eai xpecaaov, ij tcXoutev xaxt, Ox toto, <-\ o8' xijxoa,
TaitEivov evai AXXov , fl tpu-Q)u.svov, 160 'O &pxov U3EV O'jpavb ,
Eeoiv Soxovto t4)v 4>5<i)OTav. UEpiuvTi TT]v ?pri(jiov exo &tpoyov,
TH tovt' ISe not xpu'bv, > M8a itoti Awpov 8aij/tX; , 6eoG, . ai aSovov ;
-', y; vis'Jai, MfSou xal -:Oot-, '' O'jv XEtTO toi- ; xal 8xt).
150 "Ex<j)v Sxaiov Xiu.lv ex^ xaxti. "Etcidev eo'j itXov uixpov y*P
AnJ/{ - ixi tu>v extfivaiwv yevcov, 1<>5 'H ypEa . Tout' ov eV
Totiv, 5o' f p-- Alf-CTOU tppEt. *14 xaaTOV tgjv Sixuv v8ixov,
TaxTc Txj.a olov, i\ xXrjm" Xi-t- Yoyev , fj auv'ss'v o -

140 Ant Cbarybdi, qiioe absorbe! classes.

552*553 rev i futurum est ul opes glas evomas,
Ac veluli (|uoild:iin saiielalis onus sursum llniians.
Pauliiluin exspectabo, et advcniei vindex jiislilia,
Ulilius quideiu, si in hac vita; sin autcin, in altera.
145 Honeste patiperem esse pnesl.it, quam male diviliis abundare.
Iluinileiii esse melius est, quam superbia inQatiim,
Qui pro iniegra valetudine ducit niorbum.
Oporiebat sane omnia tibi aurum fieri, quod Mida: olim
Contigissc feront, ul eadem ac Midas, perpeliaris,
150 cliqua laboraos faine ob improbum votuiu.
Dipsas est quoddam viperarnin genus,
Ex bis, quas fert soliludo JDgypii.
Iliijos cuis qualis sil, noniun dclarai.
Animal euim ex morbo, quem parit, nomen eonseculum est.
155 Bibeodo peril, quisqus liiijus vciieiium bausil ;
Si leperii Unen um, iiihiaiido prosilil lotus,
Qiiousque internum pondus polu disrumpat.
lia simul cum vila suis exslinguilur.
Non nosii boc, ainicissiinc, nec audisli aliquando,
160 Ul panem pluil coMum populo olim
lier facienli per deserlum, ut par est, cibis carens,
Larguni miinus, utpole Dei. et sine iov'ulia?
Veruinlamen lune proposita eral avidioribus poena,
Felebal illico, quod nimiuin eral ; modus eniiii
165 Muneris eral ncessitas. Hoc laque semper
Conlingere cuilibel injusto allium esset,
Ul vel crpaient dcsiderauics, vel simul flrent cum iis quae maie

141 'ExC.lvcOn\cerai. Ita Coisl. Alludil ad islud
Job xx, 15: Dhwas, quas devoravit, evomet; et
Piov. xxiii, S, Cibos, quos comederas, evomes. Edit.
l46X-j0f(isTat.
144 El rvr. Si 11 vue, sin minus in posterum.
145 KaUw xrecai. Ita fere infra carm. xxxili,
y. 1 15.
154 'Ead)vv{wr. EjusJem nominis ae morbus.
157 'Expi\lxi- 'la Goisl. Edil, xp^sc.
163 . Oeesl hic versus in Coisl., nec inter
prtalos est Billius. Supplevimus, et llalieisdis-
liiiximus. (Caillau.)
167 Yoper xoovrra. Vel. desideriis strfi
rent. Ibid. uvCeiv. ha Coisl. Edil. ?uv$eiv.

METRICA VERSIO.

Aul a Charvbde rbida, qua; classes voiat.
Itrevi fuliiruiii esl ul vomas islas opes,
linmodica veniris sarcina ut solel vomi.
Ventura vindex criminum vis est brevi,
Aut hie, quod esset melius, aut in posierum.
Pauperieni boneslam malo quam pravas opes,
Aique bouillis esse, quam lumens iaslu gravi,
Pro sanitate depuians morbum integra.
Ut Mitlas, in aurum sic tibi vert omnia
Sane decebal : par tibi poena ut foret ,
Jiisiani oblineiui non probo ex volo famem.
Est viperarnin quodpiam dipsas genus,
Quas soliludo 14. aria complurcs alit.
Ac vulnus ejus quale sit, nomen docet.
Huic namque morbus, quem parit, nomen ddit.
Prit bibendo, quisqus bac ictus fuit,
Aquis repertis, lulus in eas mens,
Qiiousque nimio trgidos polu crepet.
Vita cadente sseva sic cadii suis.
Nunquamne ad aures venit boc, quxso, tuas,
Fusum esse quondam clilus panem agmiiu,
Deserta quod per sicca carpebal via ni.
Largum a Deo, carens el invidia datum?
Al constitua poena erat cupidis iiiuiis ;
Quod plus, olebat illico. Nam muneris
Modus ncessitas eral. Id ergo paii
Homines iniquos scilicet juslum foret,
Ut vel crpaient, opibus aut cum pessime
8 SECTIO II. POEMATA MORALIA. .870
"Ejfousiv. Outcj; v p.<5vco ^ocv tranzo'.. A 180 Kal tout' s juxpv 5<mv oT; .'ou nvoJjv,
o til atjiot tos OXoucjiv v86w{ ; Tv o8' tyovza yvokjiv iLv )-' 1.
170 T S' ox^ xa't XiftjTapxov 4s) iov , Ml) ;a.vi;j So6t]<it' f oxouxvt) ;
Toix<Dpuxs xa\ 8ioxXei{ ttpouc, Kav 8wp.ev, oxi xal Xei<p6^oeTot ;
soi TtXoutev xa\ avov (nrau8{exac, T ov 8p<ii; ; au cnro'jSai xal ' Ij(*tv ;
iciTi 8', 86sv , (jLTjSk el Xio Xoyo ; 185 'Ael u-ov/Tjaetc, Xsinovxi fip Trvr,c.
KXXouc xev eivai titpov, etva 8' , *AXXi ^- ; vv .
473 Apiuou, uOvou xai aeXiv, xa\ aXjAaTtov, Twv aiv ?xEl Svjeiv 8' ; ,
Aywv ts, iiybt>\> ** ' pfov 0&X < ' 'Iov 5' TaSi TtpooTcOel oT vv exl>
-fjoei Sa tiTiSv (xrpov XX' xiv evov Ko\ (5 xvQai;, 8 icpoapxsTat ,
Ta xau-Vco; xal ; xxtT]jivou , 190 Ol 8* Sv ), xal ouvXXutat.
"H xa* Tcxrptov xXjpov eu 86oyxvou' "11; o tiapavi iyav j Xu.t){ -ox'/v,

Possidenl. Sic duntaxat posscnt compesci.

Quidni aillent corpus iiiuin cuivis primais'.'
170 Quidni et latronum amplccleris vivendi genus?
Qiiidni muros eflbdis, el tmulos diripis,
Si lu in id unum, ut dives fias, incumbs,
Quibus inodis, et unde acquiras opes, nihil curans ?
Pulchritudini staluitiir modus, et visui,
175 Et cursibus, et robori, et canlilenis, et choris.
Et sermonibus, et laboribus ; non violentia opus est.
Diviliaruni aulem nullus est modus : verum habet extreos
Facltales ejus qui desudavit, et honcsle eus coinparavit,
554555 Aut etiani paternam hxrcdilatem, quam legitime accepit ;
180 Alque his fruilur ad exiguum vitac leinpus,
Qui nequidem l'orsan novit bona quse possidet.
Nitnquid tibi unus dabitur orbis ?
Sed ul Hum demus, annon aliquid relinquetur?
Quid igitur Facies? lune salages illud etiam arquirere ?
185 Semper laborabis, ob id quod restt, pauper.
An tandem tibi moduin statues? quin id jam nunc tibi faciendum decetr.itoT
Kaculiatuui tuarum babes fruilionem ; si autem insatiabilis es,
Venenum scilo le addere iis qua: possides,
El instar (lamm spinas corripientis est quidquid accedil injuste,
190 El quibus admovelur, haec simul absumuntur.
Quemadmoduiu non exslinguit sitim salsa polio,
169 O /, etc. Billius per aculeatani 185 Kv zavra Sjier. Su per or versu otxou-
ironiam dicta a Gregorio observt. avt) non in genere pro loto lena m orbe acci-
170 Oi'%1 xal %. ilunc versum Billius pienda est (alioqui nihil acquirenduiii superesset),
nun reddidit, nee Leuv. Suppleviintts, et lialicis sed duniaxat pro iis ierra; parlibus qua: ab homini-
dislinximus. (Caillai-.) bus incoliinlur. Bill.
175 " . Cois 1. Xo, nulla ralione l&Tlovr dptrstc. Ita Coisl. Edil, t youv. etr.
habite. Sic correxei-unl Beneilriini, licet editorum leclio
176 MxOwr t'. Ita Coisl., quae vox inlerpreta- metro magis l'aveat. (Caillau.)
lione separat ur ab bis quse sequunlur, Epyovoux - 185 Yj Xeixorxi lia 1re supra carm. vin, veis.
, non opus' est violentia ; id est, id fil tponte, 85.
absque utla vi ; siqiiidein defaligatio efficit, ul his 189 'AxdrOai, . Ita Coisl. Edil. )', nien-
rebus moduin imponamus. Edit. x/Oov. Unde con- dose : quod menduin corrigere tenlavil Billius, sed
iraseusuin simul el contra inelrum venera l Billius: Ilustra : nisi quod observt recle, divinas iniquis
Yerbisque, labor est quidem, non vis . Corre arlibus compralas, instar (lamina; corripientis el
dura quoad uii'uinque versuiii lialicis dsliiiximus. absuinenlis quidquid admovelur, eliam lionestis ra-
(Caiu.au.) lionibus qu.i'silis i>pibus periiiciem atierre.
180. Tovr' uxpr. Ita Vat. Edit, (xixpv. 1!)'J 4. Coisl. el Val. ouviXeo.
Sic Beuediclini, qui, ut sensui laveant, ineiro 191 '( .lm<;. Hamms e mari polus.
proi sus nocciil, ul cuilibcl launil'esluni esl (Caillai;.)

METRICA VERSIO.

Partis oterent. Unum id illos sisteret.
in ipse corpus objicis cuivis ilium?
Quin a latronum dliais vit genus ?
Sepiliera quin lu diripis, tecla ell'odis?
Opibiis siruendis siquidem omnino studes,
."S.-c unde curans, nec quibus prorsus inodis.
t i gre decori, visui, alque robori
Moduin, choreis, canlilenis, cursibus,
Verbis, abori ; non opus violentia.
At non modus opum esl ullus, his sed exterus
Kruiiur, labore parla quae alius mximo
Tcnebat, aut quae liqueral moriens pater.
His fruilur, inquam, pauculos sa?pe ad dies,
Qui forte nec qua: possidct novit bona.
Orbisne dabilur lotus hie soli tibi ?
Ul demus ipsum, nonnihil restai lamen.
Quid ergo facie? addere hxc salages quoque,
Semper laboraos, pauper ob reslaniia?
Cohi behis al te? quin idem nunc jam placet?
Friiclus tiiorum le juvat. Nescis niodiim?
Opibus venenum, quas babes, addis miser,
lnsiarque lia m nue est quidquid injuste advenil.
Qiioilcunque tangit, id stalim simul inlerit.
It unJa salsa fervidam baud fugat sitim,
871 S. GREGORH THEOL. CARMfNOM LICER I. TDEOLOGIGA. 81
Ityt e(i.(ivou5a 7:o6o'jxvi A Toit -Xoouat , iropio , Xiprtjv avrt,
iXTpov, XXa SircXaiiw; i$i7?z-:af Kora>:, iXEipjia- toj rovr.po T oif v,
O-o) Xr^Ov to *,: apjxaxov, IlXrjv ts xa\ Sxr^ xa\ .7
195 'Ast xaOiTiT' ei? optv nXetovwv. 210 'AXX' oi ;; aiiOvovO o! Susacfcl;.
Tv<)[it)v 5ti)x" v to; ^pav^oveoripoi, 'H 7rXr,j[iov^ yip xa\ :xt, UKafprof.
"H to; 7tvt;3[ , aujiapesv Tt to xaxo;, Zoio xiXtttei tc pva d owtpyiTTj,
'; ,: {Spwjiv, 1) /o Totj 6a!p.oatv , XaXxot vutov , /'; tra'fii,
"A irpoitpipouaiv of f eteiaixovscf "Axjxiov <;6,), t xaxwsst yEvETai.
209 Ei, tout' xvt)v, f)p[jtiv e[iXXoev. 215 ? ^-' ejOej avaTpiv_E(.
TQ" Sv Tt \ niv^Ta oTv t" fv /siv, T , Xptur ; toj
'AeI Tpp.ovTa? T)v xaxtov 3x134. Ti tuv pirwv sriv iv tpoixpo jjiaTa,
Nuv 6" o!8a rcvrov apfxaxov, kM)V twv xaxv ' v t:v' Epiixout 9UTV ;
Atfiou 8atT3, TtXrjap-ovfj Evoi, KaXov p-sv o-JoVi;, xa\ 7:Xov, XoyifETai,
205 -; f) xivoi, 0-. ;, 220 Kaxov s, xai (itxpv ti, Y'-vsTa: -iva;
DvOou XofsspAc fl (fiXo, ^ xPvu ' To; a^povESTpot te xa\ xaxwrpoi.

Nec aspectus defixus in rem desideratain

Amoreni, sed duplo magis accenditur,
Sic siinipiiiii) ab hoiiii ii ilisis insaliabilibus mcdicamentum,
195 Semper excitt ad appetilioueiu pluriuin.
Id consilii darem libeuicr iis, qui Iranquiltiore vita sunt,
Aul inopibus, dare quidpiam improbis,
1. feris escam et libaniina daeuionibus,
Quae oll'erunt stipersiitiosi,
200 Si tali muere tranquillitatem consecuti essemus.
Sic fieri polest, ut ipsi eliam aliquid paupercs habercnl,
Oui semper reformidant vel ipsas improboriim ombras.
Nunc aulem scio ad omnia esse remedia, praierquain ad mprobos.
Faniis reined nui est cibus ; repletionis, inedia ;
205 Aqua; inlerciilis, evacuatio; oculi, caligo;
Lucius, ratio vel amicus ; doloris, tempus ;
Tempestale jacialis, aul littus conspecliim :
Laboribus, unctio ; improbis autein nullum,
Praeter et peenain, et plagas :
210 lino nequidem pnam senliunt improbi.
Elenim salietas ipsam quoque pnam conieinnit.
Caliginem offundit mentibus illc improborum cooperator,
reddit dorsuo), ut indomitus prorsus,
Valut incus ferro, homo aUliclioni fiat.
215 Ad exempla prolinus currunt.
Quid hoc, Cbriste, qiiouiodo concessisli improbis
556*557 Prieslanlissimoruin quorumdam liomiiium offensiones,
Llquoddam viliis suis inveniaut eil'ugiuin?
quidem nemo, quamvisampliim , considrai:
220 Malum vero , ut bet parvum, est loco labul.c
Stuliissimis et iuiprobissimis hominibus.

196 Toi -zspoi. lis qui vita Iran- 212 XvrepytrK. Optris socius, diaboltu.
tfuilliore frui voluul. 213 '. Coisl v<ta.
197 "il rc. lia Coisl. Edil. f,TOt. 215 A.razpy,ei. lia Goisl. Kdit. =.
200 Tcvz' kyjbvzw. Si, voilquam Iure habereni. 219 . {'mutent quidem nemoeuiuneit l'nsi-
204 A'jwc. Coisl. oipLoO. yuan, etc.

METRICA VERSIO.

Ncc flammam ainoris fixiis in ainatam diu
Visus, sed hide surgit lute duplo altior :
Ccpere sic quod, nimia quos opum tenet
Gupido, virus plurium esl siliin alferens.
vidos quietie, vel quibus desun opes,
Libens monerem, quiclpiam til darenl nialis,
Feris ut escam, damionuin aul turba; impa
Mbamina, superstilio quse dmeos colii,
Si certa nobis muere boc esset quies.
Sic aliquid elenim forte baberenl paupercs,
Umbralo improborum fide qui nullo Iremiint.
Ad cuneta nunc esl pliannacum, at non improbis.
Saturo meileiiir inedia, et viclus fami,
Inanilio aqua; imercuti, lentis nigror,
Ratio ant amicus liaiui, molestia.'
Tempus, procellis visa fax sut liltora,
Oleumqiie fessis : improbos at nd juvat,
Praeter Tuiianlcui, vulnera el pceir.is graves.
Quanquam nec ipsas peslilens sentit cobors.
besilas nam viudiceu) quoi|ue Numini*
Vim spernit : unimos genius et cu'Cal malus.
Dorsum Ile reddit xreiiiu, ut, ferro velul
lncus, doiiiari non qucanl mille iclibus.
Exeinpla veterum prolinus multa atlcrunl.
O Christo, quidnam hoc? improbis lapsus viiis
Cur opliinorum, qua:so, sunt abs le ilati,
Quo fugere possent perdilis in moiibiis?
Insigne nemo cum bonuni considerei,
Vilii lamen nil lain leve est, quin improbis
Slullisque labube sil loco, banc til exprimant.
 87? SECTIO II. POEMATA MORAL1A. g7
(8, Klip v toi xttpwiv "Oaov xprjvw ! - - Toy Aifc Se rcrXxov -
EW. xetpov ftSfc* oiituv*. rX,uxxn Si ! - rife . -
Ou o?po*o t S ; SXXo ox '. 1>erYri S^ov. - H Sa xtt x.\ 4) fcv. -
93a Toctos ; , |1 ! xal ^ X 240 Te Xsttt^ouv ,- ; _ Tlp Si <n -ri aiv^a, ,
.Kwcl;euxtx4veie-eupt0iw, l S aSfo,- ' .
* " f' *lZ ; nX0U'U XaXU " 'Ert XPatts' ** M P **' l*.
E0V4 . uXXo xal toSXec ^. , -. u G0?}( ^ ^ .^ ^ |y
Opxou 8s fi oux o'.Ssv fipvT)at? rwv , aol S' xal iav
2o0 \tpa,v ; TW ipv^w ^a38n tivS, 245 . S^o, Xettt^ou;, papxpavo
Et; Xaaaaviov. Totoc irijXeev *- * .,
xa ti (^ . Zb 8' oSk toGto, xv aSOto *,X
Et &, ti raetv v ^o tv &, "Eatt 6pvt; aft ypevb ocsu'ispo.
Mato ^-ovtc tosSe toi; . 'Ev - *vra tot sou t fceyspi
23o Tr(v tW tow! f,r ?Orav 250 'O v plv p^aaivxa, xa TOU epov
Ttuv sxaaxov 0<(;) XYV , xal juxpov , rrrpqv iXi.

Ad res honestas ferrei , ad turpissimas cerei

Sunt, facile in ppjorem partein conforniali.
Non sum pdicos: niiiion alius repeiitur
225 Talis? ) Hei mihi ! et sapienlium proferet quempiam.
Homicida sum: quid autem? nonne et hie invenietur
Quis ex antiquis hominibus aut novis ? Facio rem mala rationc-
Wonne alter et gentes et urbes sic acquisivit'
T^r0c:lJ4Uramenl0 aJ?lem 4,,s nesciat, quantum abnegalio
230 bit detener? i Deinde fingilur abnegalio cuiuspiam.
In tegiimentum vulnerum minorum.
In banc rem , quamdam narrare fabulam tibi vol,
Si quid decel ludere mediis in maus,
Fabulam , inquam , convenienlcm bisce Tersutiis.
235 rsoiluam quis irridebat, illa autem propulsabat
Lavillationiim unamqiianique iugeniosis verbis.
Quantum tibi caput est! Jovi quanto majus?
Quam casruleus oculorum color ! Hic Palladia color est
Canias liorride. Pica adhuc horridius.
240 Quam exiles pedes! Quid tibi videlur slurnus ?
(.um autem omnia depulisscl facile,
L'no superatur , quamvis sapiens esset.
sapiens (dixit lie), considera quod borum duntaxat nimm
o,"(|"e c.st Vlllum . 'ibi autem omnia, el quidem insigniter ;
24o Csia es, sonans liorride, lenui pede, grandi capiie.
Ad bsec discessit mullo rubore suffusa.
Tu vero ncquidem hoc; sed cliam in fabula
tst avis quxdam longe, quam tu sis, sapieiilior.
Tibi uni omnia sum vitia : hoc Ilium est malum.
250 Semcl quidem per mentis subreptionem , aut etiam iterum
Peccalum aliquod, modo cxiguum, admitiere , venia dignum est.

227 nUcvUSn ^ rnXci' T - CapU' ! ^'T 1uale eollum' 4uod fl0Ct" non con-
iVn. '{. Coisl. Xoutiov. venu cujus breve est eollum.
22J Opxcv e ti cvx cler. lia Coisl. Edit. 5p- 243 " ccpfj. Edit, tb
r^hlA -,eV'.lleT (leefl alqUd' "isi le8cndum sil 247 s*> " roo. Tu vero nequidem hoc, hoc
P,6S 0JC. osv- ?- Caillau. est, nequidem pudore ailiceris.
2o7 Oaor xnpr\ror! Quam grande, quantum tibi 251 Uxaiaul . Ita Coisl. Edit. irraJcravTt.

METRICA VERSIO.
Ad honesta ferrum, cera sunt ad turpia,
hanle exprimentes quidqmd est dignum probro.
sum pudicus : talis annon quispiam
Jtepcnliir aller? ac probu.u aliquem proieret.
1 erimo : quid? annon lue quoque exsistet reus
Vetfliiim aut receiitiim quispiam? D.lor maie :
(.entes et urbes alms adjunxit sibi.
Juro : quid? annon gravior est negatio?
Slalimque flnget qui (idem abjiiraveril,
beviora legere quo qucai sic crimina.
Artversus isla fabulam quamdam libel
Helme, si quid ludere in maus decet,
.1* quadrei isus oplime versuliis.
nidcbai aliquis nociuam ; seile ast ea
Verbisque acuiis scommaia fngabat procul.
Patrol Gr. XXXVII.
B Heu quale eollum ! - Majus est multo Jovi. -
Glaucedo quanta est ! El Minerva csia
Insuave cantas. Pica longe insuavius. -
Pcdesque tenues quam tibi! Stuino masis-i
At cuneta facili repulit ut neeoo.
Superatur uno, quamlibet scita admodura.
Speaa (ille dixit), o sagax , quod unicutn
Est cuique vitium : cuneta sed valde tibi.
Colla alia , glauca , st.idula , el lenui pede.
Ad lisec pudescens illa discessit statim.
Al tu nec isiud : volucris ast in fabula
Mullo, ipse quam sis , cerniliir sapientior,
Te vitia fdaul omnia : hoc tiium est malum.
Peccare namque, menlis abrcpisc impetu,
Semel itcrumque nonnibil , venia baud caret ;
28
875 S. GIIEGORII TI1EOL. CARMINUM LBER I. TIIF.Ol.OGICA. 87G
ti u.ixpov \ ^;. A Tout' ,v 8 xal :-! auYY'^M *t;v
Tb ^aviAi ^Tccirrov v 0sw povip Sol S' eux St' 2aTi, Xiyou rcT:Xrljivo'),
S' x T:povoa, xa\ cpovov-a TtJ> xax, Kol iroXX XptaTO ao; xaxo te-ovotc-
255 TioXXxi ts xal xaxv xe^ova 'AXX' f Tatc pLEv as TJv xtatap.'vu'v
Taiv, vaixuvTovta xal YeXujxEvov, 270 'ETtTo-.ajjtvujv ! <ft\yn ; toiv vjv SptojjLsvwv
[," uXrjat aojc?povea6at 8Xstv, "E/st 61 TToXXj xvOaS' f) Sxt Xa6j
AT xal 7rvra aOXi' lxrat8ssTai, (OGzt XYto crot tj x0v eXmSai)"
Tu[jlv? S t) x?aXf r.phi xivSjvou, Otxo, Y"vf aoi, itatS'c, ti Xtotov,
2G0 Tout' laTiv ocivr xal xaxr, vaoc. Fr.tp fievt a y' XXi totoi 6to,
al axrat au, xal t -poaTETaY.uva, 275 'H XTTJii arJT], 7iap4jaia,
T 7rpax-ov aot, xal t uoi i] irpaxTov. attira TtvTtuv a^aTov. ' ojv %b
Katpo 5' xecva xal t-j-o'j axrat tvo?; ZojtJ ToaoiJTOv (fp-ov, aatfaXtbj .
*H t:itlc TjpxsO' ov tocj vt]UO! T S' ; otyl xa aot xal vaot aupiyope ;
205 "ESst noOTjf aj t xal Xewcj Tpoj nvTjc xal aotx<5 ari aot io
Dabo etiam quidpiam parvum caligini corporis.
Omnino eiiini non i m pin gre est Dei solius.
Verum consulto , et gloriantem etiam de malo,
255 Et sapiuSj et vel maxima peccala
Perpetrare , et iinpudenlem esse, licet irrisum,
558-559 Et nequidem plagis ad frugem revocari velle,
Quibus miserrime quique erudiuntur ,
udo etiam capilc ferri in pericula ,
260 lstud est gravis et noxius morbus.
Tua tu considera , et qua; pircccpla sint,
Quid agendum tibi, et quid tibi igendnm non sit.
Cujus autem illa leinporis perspice , et cujus fucrint Ivpi.
Fides oricbaiur. Ilaque velul porvulis
205 Opus erat manuduetione et lenui eibo :
Ha;c erat causa, cur cadenlibus venia dabalur.
Tibi autem non perinde est, cum plena jam sit fides,
Et plurima pro peccalis tuis Christus pcrlulerii
Sed te manet vindicta eorum qua; perpelrasii.
270 Qu perpelrasii ? quid dir.o? into eorum uu;e nunc perpetras.
Habet autem plurimas hic jiistitia occasioncs
(Necdum dico qua; le maneant bine digrcssum spes ) :
Tibi douius, uxor, filii, el quidquid charissiiiiuiii est]
Modo lamen ipsis fueriscommodus,
275 Ipsa; opes, et deliciarum libera facultas,
Corpus ipsiim deuique. igilur habens
Vita; lanlum pondus, cauie i.aviga.
Quid auiem? ( inquis) nonne libi el raorbi el calamitalcs accidunl !
Inopsque el lecio carens vita?

265 Tvxov cmxei zire. Cujus r'iltts forma'.
264 "\ Fides incipiebal, exspcctabaiur. llic
Grcgorius occurrii olijectionibus ex Velcri Testa
mento pciitis easque dissolvit.
267 Sol ' . lia Coisl. Edil, au ' ox.
208 Zot. lia Coisl. Edit. toj.
271 Enep fierei crv f. lia Coisl. Billius sic
emendal, aut emendare sibi videlur locum, quem
depravalum arbitralur : 7ipAvTi a y', XXi toj-
toi Seie, qu quidem nie non'intelligere fateor,
et sic vert'l : superbus es quidem, hit at commcdns.
Geile nihil necesse est icxium minutare, qui rec
tum salis ex h i bel sensmii. Si lamen his ipse commo-
dus exsliteris : si bene Ulis usus (veris, si qu tua
in eos Humanitt.
278 TI S' ; vi'yj, etc. Verba luec sunt divilis mor
bos et res adversas objicieii'is.
279 nvr\ . Leiiv. ila reddit : Cur non et i, s*
viiam inopem et extorrem agis ?

METRICA VERSIO.
Ut demus aliquid corporis caligini :
Nam solus omnis liber est culpa; Dens.
At deslinata meule cum peccas, malo
El gloriaris, eifrequens, el maxima
r.'immiilis , irrisusque fronlem pcrfricas,
I'bgis nee ullis ellici nielior cupis,
Queis crudilur quisque vel misen mus,
Nudoque capile feiris in pericula;
Hoc vero morbus est malus, perquam el gravis.
Tete ipse specia, quidque lex a le cxigat.
Quid lacere, quid non , debcas. Speela quoque
Sint cujus illa leinporis , cujus lypi.
Orinm irabebal lune lides : ut parvulis
Opus ergo lenui victo erat, dm lu el mantis;
Qbidquc venia danda lune lapsis eral.
Tibi non perinde , plena jam cum sit fides,
Christusque mulla luleril ob noxas tuas.
Verum ob palrata poena te vndex manet :
Quid ob patrala dico? oh luce, qiue nunc pairas.
El capliones hie habet mullas Dens
(Necdum, in qua; uianent , tib pro-
l/ero; ;
Tibi domus, uxor, filii, si quid libi
(hm um esl (supcrbusesquidein, his atcommodus},
Opes el ipsa;, luxtis, et fi, lucia.
Et corpus ipsum denique. Ihcc habens , onus
Tatiium.jiic viia;, moneo cauie naviges.
Quid? (inquis) annon tibi quoque el morbi , et
[graves
Ciisns, inopsque vit-i ? non 'celo cares?
 7 SECTIO II. POEMATA MORALIA.
280 IJXiv iu.y.r au toi; XXoTpoi; ?;-
r T aot too' isrl [ ^,
'fi; v xaXisa-. aT<5; ; "H au xai tovjv,
'HXyei Sv ttov, uyz,H-V0V"0 iTXa
"Eirst-' xouaov, (; so irasysiv ox Taov
285 To-wv t xev , o ttevov' y"
T) yip nsvssQat \ iiXavaO' exouaioj
, 6e3juj5v tuyX*veiv XcOspo,
Mt8' vOS' evat tjv exv xatoixiav.
Sol ', XX' ejo'i TavavTa.
290 Xovti xipxioiro apoiv.
TaY ov vo[*e <rjp.cpopa; ; > ffufKpopi; !
To: 8' ayOo^a! p.v (>. yip ox apv^sopai,
"Ex<i> it xayw yo*; xal toj 0,
873
A Ka\ tj xEtOsv f;8ov), vOpwso; Civ )
295 'AXX' o-jv iflpw t xa\ Ttaayoiv T8e.
'Ejjio'j /siv xpstffov f aOvctv.
"E~siTa to'jto suvo'.aaxs'ii^Oa.
"Ajjiw xaxojxs'- not uiv
Axi) Trasysiv ' ; ^ ,
300 T) xrcxpov v8ov xal ca?s; xptT^prav.
'Ep.o\ 6s tic ; f xoy9ir;p!a,
Ka\ ,; T'jyoOar,; a!0Xr; \1
Ilspv Tiv' evat xa\ icXt)v 6\,s/Eps,
'fi; v xpa-ijaa xai xu^otjAi otou.
505 T ; t; erot tuivS' Bvijcti tojv Xyov;
Tatpov oSsl s <fpov5v aoifsTat
"H Xf^sO' oT) Tj voaqi 8iatp9apEi{.

280 Rursiis artificise exagilas aliena mala.

Quid ad te mc;e calamilates,
Qtieniadmodmn ipse appelles? nunquid tu morbo correplus
Holeres minus, si eodem morbo laboraret proximus?
Praeterea audi , quod ipsum pli neququam par sil.
283 riorum aliaquiileni feci, non passus sum ego.
Nam inops esse et vagari sponle mea
Cupio , cl vinculis esse liberum,
Nec in bac vita (ixam esse meam habitalionem.
Tibi bac ebara sunt, inibi vero contraria.
290 Noli Iconem meliri ex simia.
Hace ergo arbitraris esse calamilates ? calamilates!
Qtiibusdani equu'cm angor (id eniin non negabo:
560-561 Dabeo quippe liquid tense el ligni,
El nnxiae, quae inde nata est, volnpialis, bomo cum sim) ;
295 Veruniianien perforo, et tolero quae pallor.
Cruciatus meus pra;sial roborl luo.
Quin etiam boc una simul consideremus :
Ambo aflligimur; verum tibi vilioruni
Pna est, id quod pateris; ipsi mores te accusant,
300 Acerbumque et nccuiatum, quod intra le est, tribunal.
Mihi vero acrimina est quaedam purgalio
Vcl levioris fuliginis : need m dico
Exploralioncm quamdam esse et luctam, banc advcrsilalem,
Ut vincendo assequar coronam.
305 Quid isla? qiiaenain tibi ex his verbis redil ulililas?
Medico nemo mentis compos illudil ;
Yel sic ins morbo periret.

280 IIcLXir . Hoec est responsio Gregorii. num ponunt, ptimos viros, ob prasenlis vilae la
282 KaMcai. Ha Coisl. et Val. Edit. xaXueat. bores et calamiiaies, miseros el infelices dicunl.
291 Tfi ovppopdc. Ita Billius cmendavit. Edit.
285 Tcvuor . Iles adversas ita dividit
Gregorios ul quasdain boc nomine appellandas ; rj^epopi.
esse neget, cum voluntarle sinl, ul paupertatem, 295 i'r7vj . Coisl. aSt
et ex alus locis in alia oca oberralionem ; in alus Tas. AI. a-lpyw, amplector, acquiesce h qu po
ai:i"in, ni rorporis doloribus, patienliam adbibeat. tior.
287 IIoO). Coisl. tuOj. Mox, sup. lin. 8s- 299 ' . psi mores lui sunt ac-
GA")V, pro 3(JLtI>V. cusatores.
290 , ele. Hoc proverbium, inquit Billius, 305 Tt ravra. Ita Coisl. Edit. t.
non inclcganler usurpan solct de iis qui proplerea 506 'Iazpr. lia Coisl. Edit. laTpJv.
quod ipsi in voluplalibus el deliciis summum bo
METRICA VERSIO.
Aliena rursiim sievns exagitas mala. Lignique, et illinc gaudii orti noxii).
Nostr-;e quid le m i se rise? sic nain vocas Toleranter isla pectore al fero tarnen.
Qu.-e dura paiior. Tune correplus febri, Cruciatus istc robori praestal tuo.
l,e vi us dolores, alteruin aegrotum videns Mccum islud etiam m , velim, consideres.
Audi deinde: dispar est ipsum pati. Vcxamur ambo : criminum sed tu luis
Hot lim ipse quantum passus baud sum , sed lubens Poenas : apene boc arguant mores lui,
Feci. Vagari nain libel, censii bet S.rvLiin tribunal mentis , cl darum admodum.
Catere: liber vinculis nam sum omnibus, m a contra iionuiliil mea crimina,
Nec ulla sedes uspiam hie lixa esl mihi. Fuliginemque vel levem expurgat meam.
Tibi citara sunt hace? at mihi contraria. Quin forte luclae est instar haec molestia,
ISe tu Iconem meliare ex simia. Il , hoste victo , nobilein palinam assequar.
Calamilates lisec putas? Sortem gravem I Quid isla? quisnam fruclus ex verbis tibi?
Angor quibusilam rursus (baud negavero, Nemo medenli , praedilus mente integra,
Milii /]itippe mi, cum sim homo, pars est quoque, llludit : aut sic seinei imprudens necat.
S79 S. GREGORII THF.OL. CARM1NUM LIBER I. TIILOLOGICA. SC
uti) voT,[i"\ f xaTaippovsiv 6so, A 'O |sv yp ' xr, 0so xp&i
"FI CJ^Tn/lfV"!! TOJ ...01, z' i;-io "Iott' ox Sti[W- t) 8 xal 06asxa.
510 "Eye zb xprj-T- 'AXX' p.ov 8;ai Xriyov. Mt (ioi eov ) 8ixa3-rv SOXiov
Totwv 7tQot a'j ^ taov xaxov 525 'Trotona, p.] xa soi itXov xoXwjExai.
lIepi<ppoVi]9if, xaiiavvijtj EX-iSoj. KXTTTEtv 8i8<JXEic tov :^; avaipT^v ;
'.({ jiv stiv, XXi xa\ ^ Bear* E J.4 (7 ItSOtl), XpEdOV Et S JH^STIO,
AiSoixa lj xpivovTa, ^ S ye yov TupavvEv (J/s yov ar^sv
515 0oTiov tt]v vsov, <m>Trip!av ((5; 8s TtvTtv \ xaXiv \ y&ipvtav)
A"tsi, 65o'j te Sxpuov to TpapLa. 550 \ twv ojv alvaco to yp xaxo
; \ -vT(at, to xaXoJj , Myiarv tjTi xa\ araai rojvrjpiac.
! ttXo'jsoj; -/apt'sOvQ* (bvnep xpfjojiEV E jdv 5yr to'jt' eE 8e xj, se xev Tcov
'Iljist, tov olxxov x 0EO zi x' Xniai Mvtjou), Ttvriv tiv xaxuv sTiv ;,
520 ; 8', e! 8!8u>, tuiv atv to; aXXoTpoi "Uv zasiv e?si; Taa, xav 'HpaxXou
MfTE xpiKjav [Atte tv tctmxov ax-Etv. 555 rfjXa rojpX0f?, xa\ t Kacjta;,

Duo hic sunt uiorbi, ! Deum contemnere,

Aul obiutum ni lis omnem boni spem
510 Abjiccre. Tu vero meum excipc consilium.
Neutrum tibi conlingat. malum est
Cnnlemptus Dei et desperaiio.
Judex quidem est, verum et patcr Dens ;
Ut judicantem meluis, ut bono
515 Confide; expone morbiim; saluleiii
Posee ; da lacrymas vulneribus tuis.
Da etiam pauperibus, velut bonis patronis,
Qui a fia ti m largiunlur, queis indigeinus
Nos, scilicet Dei commiserationem et bonas spes.
520 Da porro, si das, ex tuis ; nec alicnis ex rebus
Mensam exhibeas. aul pauperem tegas.
Pauper enim est figmeiitum manus Dci,
Ideoque non contemnendus : mensa aulem vencrabilis est.
Ne tu Niiuiini lanquam malo judici
525 Corruptelam inoliri velis, ne tibi magis irascalur.
Subriperc doces eum, qui furtum prohibel?
Si te persuadeam, id quidem melius ; sin minus aulem,
Saltern tyrannidem exercere landein aliquaudo desine
(Satietas enim est rerum omnium tum bonarum, tum malarum) ;
350 Et hoc equidem in le laudabo ; improliis enim
562-563 Maximum quoddam est desistere de pravilale.
Si hoc admiltis (bene est); sin minus, lumulum
Tibi in nienicni revocabo, qui omnium nialorum est finis ;
Quem habebis communem cum omnibus, eliamsi Hcrculis
555 Columnas praelcrgredercris, et ultra portas Caspias,

508 Avo, lia Coisl. Edit. 8Jo.
309 "H avfutrirerra. Coisl. a'jj.rci}YVTa.
321 . Rillins verlit tacram mensam, at-
que in nolis censet intelligcnduiii esse saciam Eii-
cliarisliam, eo quod postea dicalur aE6anp.a. Hic
lamen Gregorius non nisi de mensa liospilibus ex-
biliita, qux qiioniinus ipsa venerabais appellelur,
nihil profeclo velat, loqui videtur. Ibid. tv -
Xov xttsiv. Coisl. / ax-Tjv. Combef. f,v
TTW/UV sx-TjV.
52 Mi\jioi , etc. Eum, qui post multa-,
opes sceliir.ile parlas, aliqnid in pios usus erogal,
lanquam bine scelerum impunilalem emplurus,
huir, piilclire compart qui judicem pecunia cor-
rnmpere molilur. L'ill.
55i "Or ncir. lia Coisl. Edil. uiv.

METRIGA YERSIO.

Morhus duplex hic, vel Deum conlcmnere,
Malis vel oiiiniiio obiuluin lunctag procul
Spes effugare. Mnita sed nostra excipe.
Neuiruni libi ex his accidat. Pari in mato
Ilaercl, Deum qui temnit, el qui spem abjicit.
Ksl lie judex : est item dulcs paler.
Il judicanlem meluis? al benij-nitas
Te firmet. Ecquid doleat, expone, pele
Snpplcx salinem; lacryma ob plagas las;
Egcntibus da, praestdes qui sunt lui,
Qui largiunlur aualim, queis est opus,
Nobis lionas spes, criminum veniam a Deo.
Da porro, si das, de liio : nec vet sneram
Mcnsam, nec inopes opibus ereplis lce
Regis supremi ficius esl pauper manu,
Ob idque prelii maximi : haec vencrabilis.
Nec tu Tonaniem, judicem ut pravum, slude
Suriipere, fiat ne liiii bine nfensior.
Surripere nura tu, furta qui veiat, doces?
Flexere si le haec, pulehre babel : sin at minus,
Qii.indoi]ue salicm rapere, quiso, desinc
(Rei saiuritas onuiis est, bona: et niaise) ;
Hoc quoque luorum laudibus tollaiu ; iniprobis
Nam magua laus csi a malo dcsisiere.
Si (celo, pulclire est : sin minus, liusli lui
Te s;ili!iion:'lni (finis id cunctis malis),
Quod par habebis omnibus, licet Herciilis
Superes columnas, Caspias portas licet,
31 SECTIO II. POEMATA MRALIA.

-rwv ffuvoxojv XTtfjssvo xa\
A lloa essov ? Xsta;
"Ov \;, (', oXss , 'il iravtavou, xpovoc, toto,
Xoi aivssv x iropsia (% 1, 'A(iaptta te tt xaxtjc ] )
Xsptov ^ aoo taaxaXou Ett]<j(j) v<5jlov Tov Osov. Out^ tari tic;
510 Kai xft usuxTji to itovr.po; jfxpac, 555 nXesc au,E6ET' x ttoXwv trj yp u^ti
KaO' flv o> xa\ , xal , Ttv; XeXe'Iovt1, etie tos itosTOXot,
Ereitpot Svts Ttv xaxv tv vOS, "(hav ^' xpatuv rcavtcov Oej.
Tf,v elxova t)tovt{ ) a[AE<}u> (xpii ex^tou P*>i
Taj Spaxovro xal , ^ ra>vT)pwv ffxTou; eiciSpop;.
345 reov-o x tj ,; fjSovTJ. 560 'Exes jiv ees xal axovta; f) Ss'xtj .
' S' nojj .1 tijv (iox^piav O8v 8oxXTffouff[ ta avio [tovas?,
Z)tu, tin irrepo xal t Ju8o{ OS' ix6aXoffs tou TrvT^Ta;, >{ ys vv,
ff| ii ^, f, ti ff09!ffu,affsv, KizsOv eitou xal SsTjJOVTa'. tuxov
Es; noov eaOv . tr, oxoujjlvtj, Oxtou ppaxEaj JavSoj ec d/Csv tpXoy.
350 Tva {<5ov 76), ) vo , 565 'O TtXoffi iteiOitw xal AaCapo

Facltales concivliim possidens et vicinorum,

Quem alius, ut arbitror, disperdet, iisdem ac lu, moribus prxdilus,
Oblique gradi ex tuo incessu consecutus,
Pfjor discipulus vafri niagistri.
540 (Kevocabo etiain) horrendam malis trislomque diem
In qua tenebrx, Aammx, et taflarus,
Vindices inalorum, quxcunquc bic commisimus,
Imaginem Dei quxrentes penilus delelam et obiutam
Draconis subdoli fraudibus,
545 Qui gustandam nobis pnebuil pcssimam voluplaiciu.
Ego vero quo pacto cffugere possim banc nequhiam
Quadro, quibus alis, et quibus profundilatibus
Terrae et maris, aul quibus sopbismalibus,
In quam secedcns partem orbis tcrrarum,
350 Quam caliginem pro tegmine aut nubcin assumons,
Quibus Numen exorans prccibus? ,
Il.i.'i tria ubique vcrsanliir, icinpus, locus,
Peccatique pravi facillima occasio ;
Staiuam mibi divinara legem. Quxnain ilia est?
555 E civitate in civitatem fugue : elenim, in quas fugere posshis, urbes
Quxdam supererunl, dixit Cbristus aposlolis,
Quando exigetur dominator omnium Dcus.
Omnes obibo usque ad cxlremum ignem,
Fugiens improboruiu intolerabiles impetus.
560 lllic quideni eus tenebit vel invites ultio divina.
Non jam perlurbaliunl coelestcs mansiones,
Nee imli- paupercs cxpellent, ut nunc ejiciunt,
His in terris ; quin etiam ab ipsis petent forsitan
Commiscralionis exigtiam guilam ad rerrigerationem flammurum.
565 Dives hoc tibi persuadeat, el Lazarus;

540 To . Ha Coisl. Edit, t^ 7:ovr,pi. Dens, cum ipsius doclrina, el qui earn colunt aul
543 '%\. Vat. lyvizyoay-iyir^. predicant, exagilantur.
556 \eslfoyt:\ Da legendiiiii videlur cum Bil- 359 'Acxzov. Da Coisl. Editi mendose iny-
lio. Editi. XeXt^ovt'. Vide Maitb. x, 23. tou.
557 AiiOfjO'. lia legimiis, Billii conjeeturam pro 364 Eltfuty. Ita Val., quae lectio mullum ar-
bantes. . 6sojx]o". Edil. 6uo8J. Tunc expellilur ridet. Edit, ^sv.

MTRICA YERSIO.

Conciviumquc, prxima et bona colligens : Quibusve prccibus coelitum exorans Patrem?

Quod, npinor, alter diruet, rilu tuo
Obliqua ligens (sic soles) vestigia,
Vafri magisiri discipulus nocenlior.
Horrendum et ilium rursus objiciam diem.
In quo tenebrx, llaiumaquc est, el tarlarus,
Queis viiidicatur quidquid bic commisimus,
El per qux imago quxritur, phinc obruta
Aslus per angtiis subdoli : per gaudia
Qui nos inescans pessima, in casses trahit.
At ipse quonam crimina elTugiam modo,
Quibusque pennis, quxriio, el quo gurgilc
Terra marisve, vel quibus sopbismalis,
(>rbisvc quemnam liinilem exiremum pelons,
Qua nube, qiiave mc tegens calgine,
Ubique tenia bxc sunt enim. leiupus, locus,
Noxxque promptx facilis el contagio:
Legi Dei parebo. Quid vero bxc jubel?
Ex urbe in urbem pergile; fugx siquidem
Quxdam supercrunt (dixit boc Cbristus suis)
Procul exigetur cum poli rector Deus.
Omnes obibo, donee ignis ultimus
Adsit, maloriiMi ne graves subeam impetus.
lllic babebil ultio bos, nolini licet.
Non jam molesti sedibus superis erimt,
Inop.-s ncc illinc, ut modo, expellent foras.
Quin Torte ab ipsis gullulain exiguam peient
Ardor levari itou nihil flainuix ut queat.
Hoc dives ille, Lazarus loque boc docel :
 S83 S. GRECORIl THEOL. CARMiNUM LBER i. theologica. ksi
*0 (av (xivoy StioJ Tpuv l/.l, MVOV 6eoV 60VT{, 8v yiVt)JXO.V.
"AXXou xijivovTos xa\ Tpocpfj xa'i -,
( "Q9s yp ojv xxsvoi, ; <rj, Aa^apov) \ A'or yuraixdr -/.
' 5', tb; cfpwv tavTa, xa\ TtpuijxEvo. ) XEaXi vdOotc iXoxu.oui , -pvaTx-j,
570 . \l-/o\i t a;jv Tp4u.t) X-]fov paXaxou; axva{ x axorciXuiv,
lloXXtJlv xaxwv Bvtuv te xa't xaXo'jiv)v, Mi)5 6eo0 e-mXeets xp'^aaiv aixpoi,
!5 outoj )-'. p/ivoj "Arte -, xoyl -:, ptv.
("O twv xaxv u-iyiSTv ejtv ev iw), 5 U'JSi yap sxEria XEaXijv Oiu.i- vSp'i yuvalxe
"O oOSsv o'Sv, i) XoYS30at, -tXiov tafvciv, ) > a,-YY!J^,'"*>v ~Xoxi;ibjv,
575 '{ xa\ t5' v ^ vjw naOtV 'H xou. TOio -,6 vOa xal IvOa
El xaipo EXot toOei xaprcov tpiptttv, Sxipxtbaij -aXiv (xaivaSo aviu.wy.
*H xa\ XajJi> SSX'JYpa tov cXoutov <J6tv. O'jSe Xcfov xaOiZcpOE peiv xopOuatv xoov,
Ti}/t{iV ojv, 5tj/ijLv e8c>Xwv -, 10 TtjXebv^ oxonTiv avSpiji Xau.--ou.iv-jv,
Ule qiiidem ob delicalam duniaxal vi lu m dans pnas,
Cum Lazarus allliclarelur ex inopia cibi et ulceribus
(Propulsaba! enim ille Lazarum, ut lu nunc pauperes) ;
Iste vero, quod xquo animo calaniitaies tuleiii, honore aflectus.
570 Sed (inis sil orationi. Tu anient accipe cum Iremorc cxli-emum hoc verbum.
564 565 Gum inulli sinlcl appellenlur improbi,
Idotolalra ille dictus est solus
(Quod malum est maximum in hominum vita),
Qui nihil aliud novit, quam pecuniam numerare ;
575 Proplerea quod facile, qui hoc morbo laboral,
Si lempos occurrerit cupidilati lucrum aOercns,
Vel ipsum Chumos idoliiin, Ploliiin adorel.
Projiciamus igitur, projiciamus lictorum nuininum simulacra,
Solum Drum venerantes, quem agnoscimus.
XXIX. Adversus mulleres se nimit ornantes'.
Noli te capita tollere instar lurriiim, adulicris crinibus, o mulleres,
Lascive infleeicntes mollia colla escopulis,
Nec ei formas inungite fdis coloribus ;
Sic ut non jam facies, sed larvas gesletis.
5 eque enim nudum capul fas viro niulierem
Oslendere, dum aut auro slringunlur crines,
Aut coma soluta humeris hincinde
Involitat, instar Mxnadis, mollibus ventis agitata,
Ncque cristam superne ferre licet galeis similem,
10 Procul conspicuain spcuilam viris collucentem,

* Alias Bill. 61, pag. 117.

369 . Ita Coisl. Edil. tijju)u.evov. xXTjpovou.^jEt... Nonne queunque possidend*

370 . Ita Coisl. Edit, ni pa. dederil tibi Citarnos, deus tuus, luve possiclebis? Sir
375 "O. Ita Coisl. Edit. 5>. ctiain Hebrxom. Ris palet, queiuadiiiodiiui a|iod
374 Aori&crOai. Ita Coisl. Edil. Xo-fiCsTat. Bil- Grxcos Pilos opum el possessionum arhiier ren-
lias : Prccter aurum nil seil, aut nil cogilal. sehatur, sic apud Moabitas luisse Chantos, aileo-
377 tiJLvTpa zr xJovtor. Haeret hic qtte licuisse Gregorio ad avaros et raptores Irans*
Billios et faletur se ex Gregorii scriptis colligere ferre.
nun poluisse, cur polissinium Gregorius Plulum XXIX. 1 Uvpyovza. Schol. Coisl., ^ots -nip-
Chamos vocet. Vertun, si minus ex ejus scriptis, You SixTjv.
saltern ex libro Judicum xi, 24, id colligere possu- *i 'Ex. <Tx.ox.l(Y. Qu ips sint scopuli, el jure-
iniis, ubi Jcphte reg Amnion helium inovcnti, et num speclantium certa naufragio. Comb.
vel i i sua repctenli, qua? Amorrhxorum fuerant, . Sup. lin. Seixveiv.
eisque Israelitas, Deo aociore. ahsluleranl, sic re- 10 x.cxh\r. lia habenl codd. Regii 992, 995 c:
spondcl : Dix & xXtpovoit3ei XaAj;, Os; iou, Coisl. Edil. /-i.
METRICA VERSIO.
Quorum ille poenas unicuin oh luxum dedil, Solum colamus, nosse quem nobis datum.
Premeretur aller cum fame el mole olcerum XXIX. ADVF.IISUS MULIEIIES SE NIHiS ORNANTES.
1Pellchat enim Lazarum, ut tu pauperes) ; (Fed. ilorello interprete.)
lie contra honorem, cuneta quod ferret, tulit. Crinibus ascitis capili lasligia veslro
Hoc trcmulus audi, quod loco dicam ultimo. Ne aihlilt!, conspicua ut mollia colla sicnt
Mull licet sint, el vocenlur, intprobi, Neve Dei formas piclura indocile fceda.
Idololatra
IUI dictus est solus lamen Ut jam nou facies, larva sed ora nolct ;
Quo nullum in a; vu gravius est usqitam scclus) , Femineum caput illicilum est nudare, virornm
/^1"ui prxter aurum nil seil, aut nil cogilat :
iCturus ul qui hoc facile sit, morbum ob suum,
einpus aslet quidpiam lucri aOercns,
In ctu, sen auro exsarie implcita :
Sivi: comae hue illoc agital.'e, el pone vagantes,
Perqu leves auras Mxnadis instar eant.
isecraodiini quud Chamos Plulum colat. Feinina nec cristam galeae instar- vrtice geslet,
aus ergo feeda simulacra, el Deum Nempc viris Uete ut splendent hxe specula.

V
885 SECTIO 1!. POEMATA MORALIA. 88C
T Xvou Stauyoujav Osipav A Ilavfjjjiuti, 6oXuv rspvojiivaij Xiyfov
KpuTtiv, jjtoSir,-;, i^voe j.iTio-iSrjV, 25 KXXo, S p4nr:p.svov xaiiai p'si- o'j YX&m
SavOv ita<jrpTTTO'jjav, oui] xpi;8sp.vov SXuev, "lata-', eti]V XJ3T x^pp-a T:apiav6X7]v,
'O Soxeiv /q Ipya TkOvrjaapivr.c Ka\ Saxpjtuv 6x"'<Jtv eXyxstai, ixu.aAr;> te
15 E'jte tov ox ptuvTa 8i8a3xaXov, txnvcov ex: Aeaxxi, xaliJ/ExSoj Xsxai $ <(.
Mop9TJ eraaaivT), xXXo; exlOe ^pEt. 'H 8e 7:po{ jtX6u'jua, xa\ ) xaptEua ,,
; 8' e piv ouxe tfai, u.i) ' aXoijj, 50 Xp,aa juay' ancvr,? 6i)(p<5o Isavr,,
'AXX' ocoi xaOapov avSpiv p.ETEpoi? Ifepxvtj, . MEXayxpOE, (.,
Solete, xaXXoTpt [^' 5-. X-/va cpouiai ; SOvaiai xatysv xaXXo '-"0'' !
20 "Op.Aa<n yP xpaSr, oy_ itot; TaOY o xivjp.ivo-.aiv vaXjiaj'. oo'i ' a.fopr,-:r
Ei 8' o f!V0[ivTj3i ouvstkto, Se'JTspov a(j(0{ Mopr), :<il tto'oc Xuop-VT, .
4>syTS, x ysipuiv xaXXo EXxo(JtEvat 35 8p.a; a-rt, yzfa ~.< .,
KXXo;, 8 yaa <fpi, xal fimv et yuvaiCl viov. Aeijuv vOa S-.jii ptov,
Ant molli pellucidam lino caesariem, <
Occullam, siinul et perspicuam, fronlem supra rcvinctam,
Flavum quiddam coruscaiilem, qua parle velo non oblegitiir,
Ul videanlur opera manu elabrala ;
15 Qiiippe quae cxcum magislruni, exanime simulacrum
Form; tibi proponens, illinc pulchriludinem quasi pcnicillo duds.
Pulcliriludinein aulem, si quidcm dedil natura, iiolite occiillare pigiiicnlis,
Scd solis puram marilis veslris
Servale, nee alus quibusquam procaces oculos injicite :
20 Oculos enim cor nefarios scqnilur :
Sin uitem vobis negavit natura form; eleganliam. secundam dcformilatcm
Fugile, pulchriludinem manibus comparatam ;
Pulcliritudinem, quam terra producit, quae venditor a mulicribus
Trivialibus, quam obolis vendunl paucis.
566567 -'> Pulchriludinem, qua; abstcrsa in terrain finit : que ad lisuin
Coiisisiere non potest, si solveril laelilia elTtisior genas,
Kl lacrymaruin rivulis prodilur, et udo sudore
Metu excusso, et guliis solvilur exiguis.
Qui' vero antea splendida erat, gratoque quodam predita nitorc geua
50 Risum magnum movet, subito bicolora appareils,
Subalra, candida. nigriciilor, minioque fucata,
Qnomodo potes retiere pulcliritudinem, quae lain facile prodilur el delclin ?
II. >'. iinmobilibus statuis Iiiiquenda : tibi vero
Forma quacsila pigmenlis non < iuvenil, qu;c inuliis solvilur casibus.
35 Hoc divina; fabrica; corpus, illnd nianufacluin : illud antiquum,
Hoc novum. Praiuin dicas duplices flores ferens,
12 Mex<Xilr\r. Sup. lin. aXXrjv 6s xat tj 25 'PvxTieror. Ms. (J-.irrjuvov, el sup. Im.
8{/;. t;Xuv(5jisvov.
13 Kp^Seiror. Coisl. int. to couSapiov. 27 'OysTocir. Int. itXaTvtac. ,
15 ". Male edil. SirXoov. l8p07K)W tf6().
16 rppeic. Coisl. el duo Regit Ypacp. In uno 31 Mapiiapecrcra. Sup. lin. 091, Xeux^.
cod. Colb. legitur oOte, pro ete, ortiau.E'vriv pro schol. .-
ircTjo'ap.ivT), et Ypcpstv pro fo.^tii;, quae eclio pla 52 'EJery/jiror. Cliig. sup lin , 4vuoiu.evov.
num ellicil sensum : Neque ccum magistrum, inane 33 Ob xirvfirotci. Int., axtvf,TO. Uwe linquen-
simulacrum forvi tibi proponens, pulcliritudi da morluis statuis, tibi tero non conveniunt quie non
nem quasi penicillo acucas. es immobitis, sed forma mulls modis dissolubilis.
17 Mi} xpv.rrez'. Sic Cliig. et Coisl. Edil. jl Ibid. -v. 'j zoc,T-.r:. lia exigil sensus. Coisl. el
Xp7tTc. Combef. ao\ 8' o copiar), cut rpugnt mclruni.
19 firiS' (. Sic Cliig. el Reg. Edil. ao\ 8e optjTT;. Reg. i)9l, sup. lin. 7pttfopr,XTi.
993 Edit. p.r,6" XAOTpii). Metricam versioneiu hic capiat qui potuerit.
20 0>x crlot. lia Cliig., Keg. 990. Sup. lin. to; Duo sequenles versus adeo contra sensum pecca-
6!xou. Edit, ox osidi. baul, ut niutalionem exposiularciit, quam lialicis
22 'Epe.lxdjierai. Schol. 991 --'.. dislinctani infer us reperies. Caii.lhu.
24 Ileprcjirai. Int. i:i7:pxTxop.Eva.
METRICA VERSIO
Ac vel luceniem lino redimir capillum, El scoriis, minimis exiguisque eniilur.
0> < huh lut clariini summa per ora nefas : Hic lin-or abstersus per humum Huit, alque mauere
Flavum fulgenlem, mu ai- velamen abegit, In risu nescil, quando soluta gena est.
l'l palma; Colistin nullius id artillis : Eluilttr, quoties lacryinarum fiiuditiir imber;
Cum c&cunidot'lorciii, alqueexaiiiiiiuiii siinulacruin Hune madidusqiie inetus, slillaque parva abigil.
Forma; coiistiliiens, bine decus asscijuilur. Inde prius fllet gena qua: gialissim.i visu,
Si forniam natura dedil, ne inducile luco, Discolor^ipparet, res bene ridicula,
Sed facile ul solis pura sil illa vi i is : Fusca el marmrea. O ininii male linda colore,
Neve oculos vidos aliiini jaciilaiiiini iu ullum : Qui retiere potes quod decus arguilur?
Nain cor non caste lumiiia subsequilur. non sponle sua signis salienlibus adsunl :
Si minus est vobis fornix concessa venuslas, . Extera forma modis solvilur innumeris.
Numiuis luve opus, iltn nianus; velus illa fujUT
Mec deforme decus conciliate manu :
Quod tcllus profer decus, cl vnale tupis est Htec nova; ecu pratuni foil varias violas,
w>-
 S. GREGRH THEOL. CARMINLM LIKER I. THEOLOGICA. 8S
TspitvJv (TtuYspojv poiSaSij, +; xt; 'AXX' IfiTcri vojaip tt Ttapjjopv. Et 8\ apioY/ov
'Apipxpoo; tvai nXsosiv iXxopvT]. 50 'Esxl it!va YP<*<fwv sTSo; en" elSo; ly.wv,
To&vxxv r] cpsYctv ypaKTiv 8ip.a, <i uXaia'.v, Exf/^v /; a6t poxoc; rapiavxov EYEtpctv
il) ,6' e^iXdjOTj-bv eoeo Xxap Eytcv. Mop9v, f,v s) '-? 5p.Tr/oov Xx\ vou.
'Iaxov ^,.:, tbv vj XOev, r,pap uaivv Kf,7:o 'ASimSoj T6a xet] XPW tbXsslxapTOj,
"EvSoi -ijV '^, '. xjv 'EXevijv. ; xpot), Ypipp*' itl i^apOiv.
Ei p:v St) prx<k tc XaO:iv TOa;v, od pkv avEX-ov, 5 D; 6 auf' e'o youai xoXoiov (e xoXoiv
ESo ar.oxp'J:r:Eiv 6siipov {Jpoi<), EGi7Tpov XXoxpotc vOeji pGQo; Ex<"v,
45 M <jc 0 too'.Uiv apeTTa( /aXei^va- AuOi; , veXoov), oox Xyi
Tic, nSv 7:XiTT ; Eiis poi, aXXoxpr,. ; axaxou, xXXEOj oXXupevou.
05 a' fpa'^a, x'Jojv, aXX' exV poto- "EXirrj 8' a-u'fiXtxtov xtv Yav, " Px iptv
n<jj{ eoojXov -fSso avx\ 9 IXovi ; 60 "O'^Eai XXoxpiou xoXXeo iaov /p.

Jueuiiilos el ingratos vicissim : aut quaindum vcslcm

Bicolorcm pluribus zonis tracum.
Qiiaprnpter aul fuge fucalum corpus, aut conserva,
40 Ne turpe forma? adjumenium adsciscas.
Telam Penelopes, quam nox solvebat, dies lexehal ;
(Id quidein agis) interne Hecubam, externe Hclenam rerers.
Etiam aliquo modo latere marilum posses, baud lamen ferenduni
Te forniam occullare divinam mortali,
45 Ne le Deus bis verbis alloquatur indignatus:
< Ecquis, undenam est luus fielor? Hinc abi, mulier aliena.
Non te depinxi, o impudentissima, sed finxi imaginent inei.
Quomodo igitur idolum babeo pro cbara imagine?
Altamen huic morbo non nihil indulgeamus. Sin aulem, manifesta
50 Velut tabula pictorum, formant forma? superjeclam habens,
Statuam lurpiludinis noveris teconspicuam morlalibus excitare,
Formam quam tu pingis vivain, viribus ingenii.
Adonidis boit us est tua venuslas cito niarcesccns,
Polypi color, hilera; in arena conscripta;.
55 Quomodo tu, quae graculi formam babes (quandoquidem graculum
Alienis ornalum plumis oslendens fahula,
Rursus his nudalum prolulil ridiculum), quomodo, inquam, non curas
Summum dedecus, cum perierit tua pulchritude ?
568~569 An vero spes est conslantem haue tibi futurum venustalem? brevi cerle
00 Perspicies ex adulterina pulchritudine quanlus sit dolor.

37 'AfiotaSlc. Sup. lin. ex8ia8oxoc. , eoOj,
t^tixeov 8:'xpoov.
40 ". Schul. oT^rjpa.
41 'lertdr . Penelopes telam retexere, 52 1 rov. Sic legendum : sensus postulat;
ist inanem operant suniere, et rursus dcslruere
quod effeceris : proverbium natum ex Homero qui
Odijss. 11, 94, lingil Penclopem Ulyssis uxorem
procos earn urgentes hac conditione delusisse, ut
tum se promilteret uupluram, ubi telam, quam
habebat in inanibus absolvisset. Quam condilioiiem,
postea quam il aeeepissent, mulicr astuta, quod
intcrdiu texuisset, id nociu retexere cu;pit :
"ErOa xal '] 1er vpalrecrxer lerer, Erasm. Ibid. '1. Sup. lin. Coisl., xao-
Nvxra ' , ua . ito , ^).
Hoc proverbium usurpai Plato in l'hdone, et Tll.
Acad, qusl. lib. 11.
42 '. Int. ac>9pova. , 'EXvt]V. Int. Il.ee apiissime transfert ad fuealam mulieris put-
TtpvTjv.
40 "Ep'p'e. Sup. lin., !.
47 Kvair. Sup. lin., < avaijxaxa.
METRICA
Jucundas mistas inamnis : veslis et instar,
Cui varia; zona; sunt, variusque color.
Idcirco picluin corpus fugilo, alque cvelo :
Spernc hoc probrosum subsidium decoris ;
Telam Penelopes luce orsam, nucle relextam :
Neinpe Hecuba esl intus, sed loris est Helena.
Quod si Ulla est ratio ul lateas viruiu, at hoc pole
[non est
Mortali divinam oeculere elTigiem ;
Ne Deus inl'ensus te diclis increpet istis :
Quisnam, unde hie ficlor? vade, aliena mihi?
Te baud pinxi, canis; esl a me mea condila imago:
Cur pro forma illa das simulacra mihi?
49 '/. lia Coisl. et Chig. Edil. piSijXa.
Mallem apSr/oc.
51 'EvBlpatr. Chig. '.;.
et cerle schol. non legit 'AXxtvoy, ut in editis,
quippe qui supra 'AXxivou scripsil xa i8iat xe?3^
propriis maitibus.
55 Kfj.Tcc 'ACh-ic. Edit, male ,. Ad marg.
991 icribitur : *En\ tiv wpwv, xa\ Xivoxpoviuv,
xa\ pt) ^itJopviuV. Nimirum proverbium est de
rebus leviculis, partim frugiferis, brevenique ba-
bentibus voluptatem, radies non babenlibus. Vide
5i llov.lvxoSc xpoli]. Polypi color, et litler m
arena descript, proverbia sutil de rebus fluxis.
chritudinem.
55 . Quod de graculo .Esopus 11 fabulis,
hoc de coruicula seribil Horatius, epist. 3, lib. 1.
VERSIO.
Allanten huic morbo veniam damns. At manifesta
I esl,
Picta tabella aiiuin . aliiimque nutans.
Claran) ignominia) forma Stabilire coluninam
Crede lua, vivam quam facie ingenio.
Horlus Adonidis isla venustas, fructibus obslaiis,
Polypus oniuicolor, littera el in sbulo.
Fabula nota, avis ul furtivo muere gaudens
Pennarum, risum coucitel alilibus,
Mox ubi nudalur specie illa. Cur tibi gratum esl
Oedecus extremum, pesltferumque decus?
An sperare queas perilura Inee gaudia nunquain?
Quam grave sil cernes mox decus hand proprium.
889 SECTIO II. POEMATA MORAL1A. 8M
rJuv6avou.'u;Ti .piarov ?" a!". fv tote f^pa A * l l
'Ptxviafl (wpcp)v, t4)v ; vOoipov 75 "AvSpE fp Tp^avto ti tppp-axa, o au yyrfia,
Ar,(rua\ (iEfipiuv, *-xtove (*avT).
Tmo V Avpai ari {eXjv , ; irjpxau-
Ta-' o atoporJVTi , u.axXoavr; Si.
[-ov
llav yap S TExvi ap"p"s5(, xaxXoavr,.
As'.retJat oapxuv Xet<Jxvov x xovtr,c- \ taib uYXa.xov, eTiv nspxuxXov -YPT)
65 'Ot{<e u,TaxXaiv 8e S-Xov, eute 80 Ax-va xP'^aS0V! tr:p<'.,
'Puxaiv ev 7tuxivo Xscra5Aevov. KXJetv OTjXuTpas cpiXo-ijoio. Ei S. su |iop;^v
Tot <}/eu8ou.v<ov [AXtov xipt. 'AXXa, tpEpiar), O ocfptyoa Ypyei 8*p.aai, ' e/si.
Nv STTisov AopcTi Ixtutov, (I); nipoj. E (iv y*P iri- aou /st toOov, t? abv xEtvo,
' o xkv Sy^T5 tvy-*1 ' *^* M *P^ 'ECxt TO-J, 6t' ptbv a' f|YaY upb; ;
70 Mi)Mv* ut,* vSpuv eOsai x-w, 8o KoupiSijv OaXOouaav, Ixet X<*Plv' 6 s" T* &Wwv
O? as itpo xXtjov, etc' 6([ 6' !<^ 1* "0i[iaaiv av8avi, toto ra5at eWjiEt.
Ti) \ -cfi ao6apo rOfxaat xtvu uivrv. KeSeiv Xiv ti eXojv X*P'V "" S*otaiv,
Ka\ , t^, vSpwv Xt8eiv yevs tayavouiaa, 'H t}>E'.8op.vi)V 0X 6aJ 1tpO!fpElV.

Si vera audio, hoc commodi habet fucus, poslquam seneclus

Rugis contraxerit formam prius florcntem :
Tunc cum jam meinbris pigmenta non adhibeiilur, veiut igni aduslas
Rclinqui carnis reliquias e ciere ;
65 Tum sero dplort niembroruin fraudem , cum simiam
Rugis densissimis propulerit id quod siiperesl.
Talis commeiiiitia membrorum venustas. At nunc, prasiantissima ,
Slalue forma; simulacrum , ut antea.
Sincerum baud equidem ego putem : ac ccrte priusquam faciem aduiovea
70 Neminem ex iis viris oplabis oculos habere .
Qui le antea laudibus efferebant, et oculcs babebanl in le dehxos
Hue el illuc supcrbis gressibus procedentcui.
Et hoc ridiculum est, te hominum genus latere vellc,
Quae mysias tuse forrase virus adscivisii.
75 Viri enim contriverunl hsec pbarmaca, quibus deleclaris ,
Magnarum prxdones domorum , artifices suae insanix.
Hsec pudiiiiias artificia non sunt , sed lascivia?.
Quidquid enim struis in graiiam virorum , libidinem promu.
Fenint pavone-m superbum , cum circulum eflicil ,
80 Aureum intorquens collum , pennis gemmanlibus
Clangore suo feminas ad venerem invitare. Si aulem lu formam
Non pingis, ut lascivis placeas oculis , hoc admiror.
Si enim marili desiderio flagras , ut lui Ile
Jam inde ex quo te sibi matrimonio sociavit
85 Puellam florenlem , id gratum. Si aulm aliorum
Oculis placer sludes , hoc maritus odil.
Occultare melius est membrorum eleganliam in suis a:dibus,
Quam conimenliiiam nefario proferre.

60 KXXeoc. Chig. el Coisl. 06:;. quibus eleganiiores reddantur mutiere.

65 . Xp'.v, eleganliam. Ibid.niTj- 78 Teyrafy. lia duoRegg., Coisl. el Chig. Edit.
xor. Simiam propulerit, id est, emenlitam pulchritu- TE/va^oi.
7'J Ta>. Cliig. ct Coisl. xawv.
dinem.
WS Szrjcov. "Eysips, ironice. 80 '/o'et. Slellis micans.
09 ' ) (. Prius crederem te optare 8i "Or' -' f\yaye. Reg. 991, Coisl.. Clii.
ut nenio ex iis viris ocutos habeat. itt ote 3 '. in tlialamum udmisit.
73 At6Y' ir. Cliig. X-f,6T)v. 87 . Ulerque iiilerpres legit jeXv. Cf
76 Txzore ^ fiurir\. Ipsi enhn sibi laqiteos vers. Cb. Edit.
quibus capianlur parunl, dum pigmenta conficiunl,
METRICA VERSIO.
Audio quid piosit medicamen, quando sencelus Contendens, mystas hos trahis ad faciem
Pbarmaca namque viri triverunt quse tibi cordi,
Conlraxii faciera floribus ante pareiu : Praedones domuuin, nequiiia;qiie fabri.
Cum non infiiunl vultus pigmenta, supersunt Hoc lenocinii est commenium, baud sobrieiatis:
Corporis ambusla" relliquiai e ciere. Namque est fiagilium quod slruis arle viris.
Defiere al serum est fraudem mcdicaininis bujus, Pavonen) inemoraiil fasln cun explical alas
Cum densis rugis simia conlicilur. Uemmanies , collum et slellifer aureolum ,
Talis mendacis decoris stal gratin. Qiiare Clangore ad se accire suo Venerem. Ipsa colorera
Sisie oris speculum quale prius fuerat. Si non ob molles , miror , amas oculos.
Eslue viri desiderium tibi nitiluiim ct ardens,
llaud ego crediderim verum : sed vota la cssent Ex quo le a prima virgine duxit amans ?
Cunds nulla viris luinina in ore fore ; In thalamuni genialem babuisli graliam : al idem
His qui te quondam celebrabanl, loque ferebant Vir le odil , si aliis luminibus placeas.
Ante oculos iueessu atque gradu tmido. Occultare domi est satius qua; in corpore dotes,
t quod ridiculum est, generi boc celare viroiuin Quam non rite Ions prodere clilias.
81 S. GREGORH THEOL. CARMINUM LIliER I. THEOLOGICA.
) jxkv ff> 7-631- tniv e-pxcoi-- f] 8' TtoXXoti A "AXXa (x&v aXXousiv T-36oX;j3i oa^'.v,
91) "JiTa-ai, j te Xvov i-c-;a[ivtov Y^Tl' Axoi S' v apEXpot afs^ESv E'l oOej*
Tip-T) TCpTCO.uivO), xa\ [XEt6at 6tJ/iv ^, 105 "H t%a xai auEotaiv iv\ 1 irioirv,
AJTip TTEt-a YXii);, \ Xy*>- av-tExoc , EpxOvxe KipxTj xp(iaat e-jpotoxoti,
Kast-t;.ievoi xb -tpoWov, -ceitc 6 Gapso l/ovie. 01 [-^-' /aipouai, xa\ < \ x&Y*avov Xt,v
,1 uot ta - OYY0i Y^soa XXe. *, jv p'JEiv Xiov t ipsiv.
95 'AXX <55' Tpxitoj |xuGTao[Aai, oSv ixEVxpov "AXXov Yip *' SXXo xi; vijp x3|iot3i Yjvaix,v
T<iv osa (h]XuTpai tozletou py\ vioi. IIONxuct', tppaT) tcXecov tytiv tOiXav.
Ilv-a y^P XXijXoiaiv y.' , o5tjpoj, IloXXxi xai xt'vcuv etu8suc, )j ysv Yp!V
"Ov (taTVij p'jsi, SXXov tc' XXov 4y<<JV. "TCptv >v Xi'/tiiv, tcXeIov Ejrousi tovov.
'ij 5-feXov i}-'-J-Ooic xa'i OxEaiv, v Y'Jvaixtv, ' 6* < -' ^^ 8v ?o-, oOS yapSpT]
100 StX6eiv, xal Xt-ap;, vpE ipaSsE, Sotiiv ~' a3x/u3iv (oiratraj eOoS^v.
O! xojov a3/_o- ?x0VT v 90aXu,ot<ri aOvoixov, 115 avoipTiv evtco'ji, it'jp?< [AaXspoo xXoTtivro,
TpTioviat xaxT), ^Xiiv eepE33AEvo! Iloivjv JiEpo'. uvxixov X9p.svai,

Nativa lua pulchriiudo marito sufficit : commcnliiia vero pluribus

90 Proslat . ni rel volalilium gicgi.
Deleclabil le ille quem delectas , el reddes aspccinm aspcclui ;
Deinde risus et iiiuluuni colloquium ,
Furlivum id primo, postea accedil audacia.
Ne mihi jam , quae deinceps sequuiitur, loquaris , lingua grrula :
95 Sed hoc ver dicam , nihil sine acleo
Ex omnibus qua? midieres joco dicunl aul faciunt cum juvenibus.
570*571 Omnia enim inter se coherent, ut ierrum
Quod magnes trahit, pcrmulia deinceps vapit.
Alque ulinam cerussa el fuco, loco miilieruin,
100 Keniderent, et quidem abunde, viri sioluli,
Qui lantam lurpitudinem habenies ob oculos contubernalem,
Yilio delecianlur, calgine circumfusi ;
Alias quidem inscclanlur dicteriis sapientia illustres,
Ipsi vero in propriis obscenitalibus sunt porci :
105 Aut forsan et in, tenebrosas haras dcidrent,
lnclusi Circes unctionibus feripaiis.
Qui non oderunt hujusuiodi iucos, iino igni quasi aridani inalcriani
Injiciunt, quam exlrahere salius esset quam inferre.
Aliuui eu im alius vir oniaiu mulierum
110 Vincere, el insipienlia primas habere geslil.
S.ipe eliam facullalibus egenles, ul excitent
Faslum uxorum suarum, niaximos suscipiunl labores.
Inimico nunquam siium porrcxisli gladiuin, neque torrcnli
Tuas in segeles faciletn apcruisli viain.
115 Pandoram ferunl, igne a consmenle l'uriim subalo,
Poenam niorlalibus ullricem advenisse
89 'Expxic. Sic habcntedil. Reg. 991, - ciis suis Ulyssis socios in sues m utavi t. Sic lascfvx
xso;. Mox. V 8" . Ita pariler idem Reg, 991, 99 mulicrcula; fuco pi'gnienlis suis ila marilos d
ct Coisl. Edit. e 8'. mentant, ul pene hominiim exuisse naiurain, et
91 zep.rojirq>. Int. Coisl. tap-rrj xat vxi- lielluinam induisse videaniur.
xsp-tEii;, (leleclaris et delectas. 110 Nixwcr'. Int. Coisl. 0-Ep6XXE:.
95 Ovr xertpor. Nihil quod non pungat, quod 115 . Pandora puellae iioinen est apud
non vulnere!. Hesioduin, sic dicta, quod dii oui ns donuin aliquod
il "Or. lia duo negg. el Coisl. Edit. o. , in earn contulissent. Ranc, ob cleslein igneui a
&Y">v. Sic Keg. 990, Coisl. el Cliig. Edil. ay<>- Aliud Promelheo surreplum, e clo in terrain deinissaiu
supsr aliud scelus. fuisse lingit pola, ul homines philuis suis ac fucis
103 <Paetr. Int. Coisl. pXXouee (iv Xoi8opo{ in exilium impelleret. Hxc cnini sunt de ea Jovis
ctbfpova Yuvaxa-. Injuriis lacessunt sapientes mu verba :
lleres. o\ to vrt m/pb" 6tt)3to xaxbv, () xev t-avTE-
10 0r\pozKOic. Circe venefi- Tip-twvxat xax 6uj.6v 1 u,pov ...;.
METRICA YERSIO.
Forma tua el nativa virum juvat; al si eadem ambit g Nec cessant cultas diclis incessere acerbis :
Multos, rele gregi tendilur ut volucrum. * "" porci remanent" dedecorc
At ' ' in proprio ;
lile placet tibi cui ipsa places , cernisque luentem, Deciderinl in haras tales duntaxat opacas,
Oblulum risus , sennoque persequilur. Vincti Circaiis , unguinibusque feria.
Hoc furtim primuin , mox hiuc liducia surgit : Non elenim odere hsec, aliinenla sed rida in igues
Ne ulierius pergas , grrula lingua , cave. Conjiciuiit, quae esset sublrahere his melius.
Hoe lamen eO'ahor ver, quod non jocus ullus Hie ilium oniaiu uxoris vull vincere semper,
Femneo iit ctu est, qui slimulo careal. Nec quisquam cuiquam ceder stultiiia :
Cunda elenini^ibi inbscresciint, velulordincferrum, Sxpeque cum indigeani opibus, quoatlollere possinl
Quod traxil magues, frrea qua?que rapt. Uxorum fastum , niajiis opusque movent.
Quam vellem cerussa homines, fucoque nilerent, Alqui hosti gladium nun das , lorreiilis il undis
Qui sic dcsipiiint, et muliebre secus I In segeles proprias baud iler ipse lacis.
Nempe oculis tanium cum dedecus obversetur, Post ignem aelbcrco subductum culmine, fcrtur
Induti vitioruui exsiliunt nebula ; Pandoram Yeuisse buc grave supplicium ,
895 SECTIO II. POEMATA MORALIA. SU*
'Avti SXXo, xco xaxov, > xe tpXYT<" A "Huayev, eaXo es 4ap aXsv ix rcapaSeisou,
Kai rXeov, aiXTJiai xXXtdi SatSaXoij Auu.evo 8<5, ; ' aXj(ou.
Aaiu.ova, 4XXo 5' XXov nixXonov etc lv Syov-aj. Oy- toi vjio irti aTi xevou,
120 2'j|x?pT)v 7raTT,v vpajiv fJursXaaai, Mr ' tc' e)[poit] Gapio e'xIV> O'JYaTEp.
AciTtvoX/rjV, SoXdsauav, vaiSa, u,eiXix<5p.uQov, 135 Ilav jtv xXXo; [\, fJat] x^pt, ^aP vstxe,
TepraiAijv Xotjv, 8aXov aeicXeYia. Ka\ 1-^ xpuepoj wXeisv aTttvTj.
O iev S) [aOoi; e7ii7Tei0ou.at et 8 xeXeei, 'H voaa iiv Ixap-^ev uptov, ^ XP^vo a'vo
Mi] n y avSipr] y'vo 8ai8aXt). "Xeae, TTjXsSavCJv xxXa aptov Ttov.
125 llav5wp]{ yv eiabvaiSee- XXo Xpiaro To-o 6e xa't rcXov \ y-^'0V ' o*8sv axoujAOV
Exjv, ati>tfpoavr[ xa't itpanriv. 140 E*6o I/ouaa Y"''}], xa\ waTet Aavijv,
"AXXo{ 6' oxeri (xOo, [xuv S' iricov itaxouaov, xuStiiosa. Tb 8' atayiov (d>{ vcTOucriv
O soi epOYop-ai ex Xoywv. "I6pte, o y^P ^Y^> TTa6s xaxop^acpTjc),
Ox itei xa't te>v ' jj rc-niijev 2uv)v vo'jov ?1> xa1- aXXfXa;
150 'Av8po9voio utou expoo YXatr] KeOstv. Tttte vou ,8 /speo-epov ;

Pro igne, ignem alium, scilicet pro bono malum, cl quo inflammaret
Magis, eani inslruxisse omni pulchriludinis genere
Dos, suas certaiim Ilcebras in unuin confercnles:
120 Tum vero conferlam hominibus fraudem invexisse,
Epulis insidianlcm, versutam, impudentcni, dulciloquam,
Obleclamentum pernciosum, facem semper ardenlem.
Haud quidem fabulis crediderim : verumlamcn, si volueris,
Ne tu fias Pandora versipellis.
125 Pandorae (lise sunt oinnes procaces mulierculae ; sed tu Christi
Imago, sapienlia splendeas et prudenlia.
Verum jam omissis fabulis, verba mea audi,
Quae tibi divinis dcproinaiii ex oraculis.
Non audisti quomodo olim tiium parentem in fraudem impulerit
130 Homicida? arboris color nitidus?
Deccpit liunc, et e virent! subito extrusit paradiso
Fraus inimici, el consilium uxoris.
572*573 l'b le* est paterna ex illo tempore,
Ne unquam pulchriludini coudas, o filia.
135 Omnein quidem pulcliritudinem mihi, gratum sed breve ver afjert,
Et hiems spera exstinguil confcslim :
Aut earn morbus frangit prmature, aut tempus grave
Delet, edacium orbem volvens annoruin.
stud aulein magis est ridiculum : novit se deformem
140 Speciem habere inulier, et calcal Uanacn,
Quamvis deforniis gloriando. Quod vero turpius esi (ut aiunt,
Perili hujus arlilicii, neque enim id exploraluru mihi est),
Communi morbo laboranl, et se niuiuo voliinl
Celare. Quid morbo hoc pejus esi?

Pro igne dabo tibi gratam pestem, qua omnes
DeleclentuT suam ipsorum mortem amanies.
Commode ilaque Gregorius Pandoras comparut mu
lleres fucalas et unguenlis delibutas. llujusmodi
Pandorae egregia est descriplio Proverb. vu.
123 El Se xsJevet. Int. Coisl. eE oOXet, oJ) Ytvoo.
128 Ov. Nun concordat cum genere substan-
livi neutri iizluyi.
131 ". Sic Coisl. et Reg. 991. Male edil. 990, xaxocpaSTjj.
fjTotspev.
METRICA VERSIO.
Igncm alium pro igne , atque malum pro commotio
[ el aequo :
Urcret ulque magis , banc genii dcorant :
Ariibus inque unum collala fiaudc dolosis ,
Adinovere viris decipulam omnigenam :
Insidiautem epulis, blaudam, sine Ironie, Ioqua-
[cem,
Ardentein torrem , laelilinm nocuain.
Cieduliis hand ego sum l'abi;llis : credere si vis ,
Ne Pandoram aclu (ingilo mulliplici.
Pandorae genus hae peiTricla Ironie, sed liens lu
Mente tua Christum cl sobrielale refer.
Fabula nulla modo esl : mea nunc age dicta capesse ;
Quae tibi ab oraclis eloquar aeiheriis.
Nuni|uamue audisli paler ui deccplus Adamus
133 Xci. IIa Coisl. etuiig. Edit. pol.
134 /)} ' ". Coisl. (A nOT*V.
137 'Awpicr. Chig. diptoj.
130 Oier. Sua' sibi conscia deformilalis.
HO llarisi uai"dt\r. Jpsam Danaen furma pro:-
slanlissimam aspernatur. Scliol., xa\ tv <fa&:
eutSwv -/1.
142 O yp --). Int. Coisl. lp.T.iipo. Reg.
Sit luus in pomi pestiferi decore ?
Hunc lusit viridique cito ejecit paradiso
Hostilis dolus, el conjugis alloquiuin.
Ilinc tibi ab aiiiiquo lex est praescripla parente
Ne credas fornue, filia chara, liue.
Omni; decus fragile esl , veris quod prolulil bora.
Momenloqiie brevi bruma peremil airox.
Morbus el anie diem fregit , leiiipusqiic volucre
Mcssiiit, anuos quod corripil innmeros.
Haec cliain millier digna esl majore carhinno,
Quae novit se informell), et gerit ut Daiiaen,
Dedecore exsultans. At lurpius hoc uiemoralur
Experlis ( nee enim id mens nita callei opus ) ;
Vexanlur morbo communi : seque latere
ln\iccm amant : morbo hoc quid , rogo, deicrius ?
80 S. GREGOR!! TI1EOL. CARM1NUM LIBER I. THEOI.OGICA. 898
lia TxTUiv textovoj Ipyov !1, f8pt oii; A "AU) S' au xaXoe Eii$(jifvaTc. ESpoi,
"I8ptv aot8o<jvrc, <?<*>pa 6 jp e6t. MavETo, o" Iff "1 Xa;
'AXV a y' oix e9Xous voo'jji, vosi6ac. AntEV Stop, xp5<jiv aipdiETo, pbv xap7rrv
TH p" tsov, xaxfa] . mrpi (fpct. 460 'AXX' o6' { itupEJj 8aai rj-j-e to5Qo.
**; 6' SvSps tiouai < ', Otw to<pXov pto xa\ dvaptnov. Ou piiya 6aCp.a,
ISO Tepro5AEV0 XP0"'? xivuuivtiiv mvxwv. E? Tiva xa\ eu vwv ttjXe voto a/o:c,
O&Tt tjov mvxjstv ojxat, Smov eu' vSpuv Euxpoo;, 46poxT<uv, p"o5oSxxXoc, tytxp-r\vo;,
[, tsXOei xpuata .(). OOx va, XX , << YP9 -
165 IlE6ojtai, c 1 Tapov vjp oo6 l^natfE txvt,
IbvOvop.' xevetjv, xa\ veBeov, Tsp90t)Vov
Xpp.am jtoptuaa Soupaxrjv 8ap.aXtv
'H/w Ti{ toOejv, TUafefT -
(Ssivo 1 Aitviotcnv en' eKEaiv atvst/
155 Ka\ p.op'fjc tt ? ' , xal ' ' xa\ o veoi (x^iao totov fiyoc.
[**1 'OptpE jpa eitEiOE, d 5' vipa, ov 4
"JUa-c' en' eau)X() ouXopvou. 170 O^pEafv <m v<5o, eTjXujiav^ te fio.
145 Faber fabri opus seit, periuis cantor
Peritum msica', furem fur novit.
Illa; vero nolunt, quae in aliis deprehendunt, in se deprehendi.
Certe verissimum est islud ; viiiura oculis caeeilaiem affert.
Sic yiri honorant, quas rident, facis,
150 Oblectanlcs se coloribus vivaruin labularum.
eque eos tain tabulis delectari pulo, quam virorum
Ingenio, cujus colores sunt lestes.
Audio quod vana;, nforiiiis, posterius resoiinnlis
Echus quidam amore captus, erraveril per scopulos ;
155 Et formant quis suam deperiil, et in fontem
Insiliit ad amplexandum simulacrum exilios: pulchritudiuis.
Alia auteni rursus pulchra fluminis insano amore prosequcbalur lluenta,
Insaniebat, nec a dileclis discedebat ripis :
Lambebat aquam, manibus hauriebat, spuinam arripiebat ;
160 Verum nec sic igneum cessabat desiderium.
Tain caeca res est amor et praepostera. Non ergo valde niirum,
Si quem et lu juvenum de mente deturbasti,
Colore nitens, molliter veslita, rosis digilis, excelso capite,
Nec unum dunlaxal, sed quoiquol sunt, quorum causa faciem pingis.
165 Credo id quod narralur: tauium insigiiis piclor elusit arte sua,
Coloribus depingens ligneam juvencani
(Novus amorl ad inanimas formas viva animantia currunl);
Quandoquidem et lu juvenibus par molita es scelus.
574~575rl*ht'us ''--"'as flectebal, tu auteni virus, quibus similis
170 Brlis est animus, et insanus feminaruni amor.
148 IIi\p ppei. Colb. ratpaypEt 165 Myronis juvenca, Anlhol. epigr. 4.
149 Ta .. Al. -ceXitosi! 167 Seiro. Legendum forte uvo, inqnit Bi|-
152990
Reg. Tov. Sic Coisl. EJil.
^(. - --. .
. , W
.
t* lius, ut praecedenlis distychi ratio redilatur, negal-
uue Gregorius miranduin si taurus prxstantia artis
154 ' ti . Narrt Ovidius, lib. ni deceptus in piclain juvencani iiiipetum fecerit : hoc
Jftant., queinadmodum Echo Narcissi amore cor- enim ipsi commune est ac slullis viris, qui fucatas
repta fucrit; verum quis ipsam Echo deperieril, forma; eleganlia inescati in luculeniam fraudem
non indicat. Ibid. itXs9'. Chig. *X;s9ai. incidunt. Sed nihil immulandum videtur. De quo-
155 Ti. Ua Coisl. Male edit. rj. Sic eliara in dam Parrhasio pictore eliam coinmemoralur, quod
fra, lib. , sect, , carm. ni vers. 52. arte sua sic ad vivum uvas expresseril, ut aves
K>U "\ Al. fjXXaT'. ad cas, tanquain ad veras uvas advulannl. ,
162 Kalav rir. Chig. cuvtuv. Reg. 990 - aivsi. Reg. 991 sfvEiv.
VllttDV. 168 Mi\o-ao. lia duo Regg., Chig. et Coisl. Edit.
164 Ovx m. Chig., Coisl. ox evo?, XX to- ^.
5U)V saatoiat.

METRICA VERSIO
Seit munus (abri faber, et furem aspicit aller :
Noms cautori esl qui bonus est canere.
Hae nolniil alias quod habent in peclore scire :
Nimiruin viliuui iuinina caeca fcil.
Ficta viri parlier drident ora coliintqiie,
Qiios tabule viva;, quos recreatque color.
Non tarnen in labulis vis est, sed mente viroruin,
Est cujus color hic testis el indicium.
Quondam aliqiiisvanae.inforinis.resonabilis Echus
Errabal, fama est, captus amore vago :
Anlehatque suam specialem in fonte figurant
Alter, cui exiiium forma venusta dedil.
Et desiderio quaedara insanibal aquarum
Fluminis, et ripas linquere non poterat :
Lambit aquam, palmishaurit.spumamquepreliendit,
llaudque exstinclus aquis igneus i lie furor.
Sic ferus est et caecus amor. Mirabile non est,
Sijuvencm mentis de stalione moves,
facie, hoc cultu, his digilis, cerviceque recta,
Non unum, sed tot quam varius color est
Credo equidem arlilicem olim deeepisse juveneum,
Qui vaccam e trabibus linxerat egregiam.
Idein amor in formas spiraiitia corpora inertes
Pellit, quo fabricas lalia puberibus.
Orpheus ille feras persuasil, Itiqtie virus, queis
Par brlis animus, vitaque amore fuiens.
897 SECTIO II. POEMATA MORAL1A. S98
tos (iT] apxsffji -^ evt\ S -i A 183 5s au xaiov 1{ r' vSpdtai xseriv
"Ojipaai, xal , v<5sc t^pirj iXVr. [youus,
'AXX' ^ SXt) vaV ~sQou.ai, oSs too' aQXi.v , yva, xr,Xs uveic xaxhjc , *
'Ejt';v { xivsji 8jav ^w xaxiij;. Et 8' ays, ao\ xa\ xOov Eox4a ^
175 "fl? S' v xa\ ttoXXtjji vAov fpaij/eia xo- Atexeatv up.ETpoi. 'H ttoXIj 8 XXov.
[sp-ov, "Axp'.xov jv xorapoiE {JpoTcv fvo, j te 9ptaxo,
K\ ttivutt] oV. E6pop.ov f xaxi]. 190 "O XE )(EptxEpoc, ic cf- 5>(.
"AXXtuv (iv ton&ovxa tav TExvap.aiJi xs6eiv, IIoXXo\ p.sv 8oxEixov avpatoi, 6vxs pisToi,
Sol S dao'fpodvT)v xa tt p.Xav cpopietv. IloXXot 8' aux' afaOo'i, prcaXiv paSE.
E yap ffcppovc esiv tozve'e, ou ' . SXXo KCSoj xtp.oxaxoiaiv, xi[x| S x' piaxot
180 Esai; ^? scpova Ou(tiv E/stv. "Eutcxo, cuti oxt) xwv 6' za(ii6ou.v(ov.
M6o S' f]xrpoio v(Jxou, p.-r6' .. aXXstv 193 'AXX' o XtjOev %zbv xaxq pESousa
E-jviv it' iXXoTpTjv, p.otx8oiai iroGoi;. ) 8' (? xotcv etitev tio?"
'Apx Y*p piXxTxo{ vaiSeo 8|i vaiS)?, 00 Ojju eux' yaOostv pAv xXao +,6 xaxosiv
T^v xv vT)p cy<)v, xod cyoi. "Ep.p.Evai, 2)8' v oc Xewxpi) !.

Si aulem non nt carnis libidini obsequaris (fuco uteris), sed carnis loco
Uciilis; el hoc scilo, morbus est aerius amor.
At ab omni vulnere luta es : equidem credo ; sed eque id pulchrum
Milii videtur, inanis suspicionem habere vilii.
175 Sic enim plerisque mulieribus legem institues inbonestani,
Quamlibel alioqui prudens sis. Facilis cursus ad vilium.
Aliaruin est sorites vilae arte occultare :
Tibi vero castitatem obducere est vel levem criminis notam ferre.
Nam si casia? muliercs nitida sunt facie, nunquam aliis
180 Persuaseris mulieribus, ul pudicitiam ampleclantur.
Praeceplum est legis nostra?, ncque oculos conjicere
In uxorcm alienam adultennis desideriis.
Origo namqne impudentis amorisest impudens aspeclus,
Quern qui fugeril, vilium quoque fugiel.
185 Quomodo ergo tu lanturn amoris cesium viris exhibens,
Ab adullcrii, mulier, crimine procul esse poles ?
Verum age, tibi fabulam congruentem referam
Turpiiudini vestrae. Senectus loquax est.
Confusum om erat mortaliuin genus; el qui oplimus,
190 Et qui pessimus, nullo discrimine erant, ul fama fert antiqna.
Mull quidem videbantur nefarii, quamvis essenl optimi,
Mulli contra boni (habebanlur), licet still ti ol vecordes.
Gloria abjectissimos, couieniplus praeslaniissimos
Sequebatur, ulrisque baud aequum mercedem accipienlibus.
195 At non latuit Deum rcgcm vilium lalius dominans,
El (andern indignalus, isiud prolulit verbum :
i llaud pequum est bonis parem el malis
Esse glorium: sic enim magis augerelur Vitium.

172 "0fi{ta<7i. Oculis : scilicet, nf a vr$ con-
spiciaris.
178 Ici cao?pc<rvrr\v. Legendum nonnullis
videtur oao^po3vrj. Jim vero casillas sil ut el pulli
aliquU feral. Favet Int. Coisl. uj 8s otupoiOv^v
[ATiyo-j xa\ (xXav iy.xiov, tu tero castilatem indue,
neenon el nigrum vestimentum.
182 'AXiorp/rr. lia Chig. et lieg. 990. Edit.
XXixpiov. Coisl. {ioixt6oi!H. Edit. |AOt)(a-
6otc.
183' 'AratSio. Cbig. ^
190 'Qrvrln. Sup. lin. Coisl. p/ai*.
19C Toor. Colb. xoOto.
197 '. Sic Reg. 992 et Coisl. Edit, male
p.iv. Cbig. xaxirtot pro xaxouiv.

METRICA VERSIO.

Ul ni) corporibus tribuas, solis sed occllis,
Non expers inorbi est hic amor aerius.
Ai nulli le ictus penetrant : concedo ; sed illud
Non probo, cum vilii faina laboral inops.
Deinde noces muliis exemplo, el lege inhonesta,
Sis prudens licet. Al lubrica res vilium est.
Esl aliaruin, spurcitiem vilaj oblegere arte :
Ali. un at (erre nolam, vita modesta tibi est.
Nam in cute si ciiraiida oprala esl turba pdica,
Vix aliis superesi cura pudiciluc
Prjeceplum legis nostrse est non flcctere ocellos
Feminam in extern am, mens ut adultera si'.
Sunt lascivi oculi foedi primordia amoris,
(juos si quis vitct, crimen ita eflugict.
Tu quando ostentare viris cestum illiccm amoris
Gandes, qui pura es crimine adulterii?
Verum age, narreinus fabellam, congrua qna2 sit
Upprobriis vesiris. Namqne senecia loquax.
Indislinctum bominum quondam genus exslilit aiunl,
Nee virtuiis erat, ncc vilii ulla nota.
Plerosque infandos, qui prasstarcnl pietate,
Credebant rectos, queis mala mens inerat.
Indignos deciis ornabat, sed dedecus a?quos
Prajslaniesque viros, sorlibus immciilis.
Rex orbis vilium vidit lale ilorainari,
Cum gcmiluque gravi talia verba tulit :
i Hand fas est cadem sialualur gloria recti
El pravis : vilium cresccrct usque nimis.
 Si S. GREGORII THEOL. CARMLNUM LIBER 1. TI1EOI.OGICA. 900
ToOvsxa tooiv yw jr,[ir,ov uOX'jv , A Ka\ * i jlo\ ; ttiv pstuv
200 "Otfp' eu yiv3XT,, 3 xaxoj, t' yQi:. S' Sv .] iroXajxr, oix 6jo>; suva^Et,
215 KaVrJTO; iojv, t:oX iz/.ziow. 'f 6k -jt>-
'; Etrajv p'jQrjvs irapra toij ^,
ATjjl' . Spjia xa?, acT/ci pv'j.ivo'j [vatxa
-ap-fto xoupiSr(v. ox^ 8 (W'.jtSTjV
>r,X'j-pa'.c os , et;e\ . sTSo patal KaV YpazTwv 7:a8>v ttoX tfp-tpoi, o5j -E'jsa,
Kai xpa!r;v , t/eov TiEixSasE
Kai pstotapojv, os vg (piorecot.
205 Tot; 8s xaxoTuv m!;E, \ Stpozov fv8ov IOjxs Tiv su p.v(ooxvT5 ^( 8u.a, oTov ^;,
Tovexsv oda' Xyov aa/STi mijicppetai. 220 ,8' OXeiv Soxeiv vO' [,
Ttv n o1. tj o'jua, ra>X/po o yip KsXxol (lev xptvouat yvov 'Prjvoto ^eOpoic,
A!8ou,', xa J.OI ^jaov pEij. \ SvSpaxi Etui xpt'st.
yip iffrtv puOo vatSer,? vspuOou ov Se sacppova Oujjtiv xaXX ! p.op(f>Tc
210 "Exyovov, 8 x'JJei 8.6 7:p\v 2o5<5p.iV. 5.'. '-. p.fj ite ypaot BsXia
RH] ^ rpjuizov, a-iOaXE, u.t8s SoXjtjj 225 "H yip t pav EQijxav 5Xi)v, i) xanvov ?xeus
ov Yoa. KXXo; u.o\ jao'jvov, 3 5 cOij. T3UOV asixiuia ^ vx\ tootj.

Quapropier lus ego pra;chrum signum impono,

200 II perspicue cognosealur, quis bonus, quis vero malus sit. i
Si.' Talus, rubore linxit genas bonorum,
Sanguinem sub pelle fundens, cum lurpiludo nsurgercl :
Mulieribus aiiiem prclpue, quoniam cule rariori
Et molli pectorc sunt, plus pudoris sufiudit.
205 Malis vero densavit sanguinem, immoiumque inlus Icnuil.
Quocirca nec minime ob lurpiludincm erubescunt.
576_577 '-x quibus una lu milii est, varus lincia colo.ribus; non enim rubore
Tuo nioveor, quamlibcl copiosum supra faciem exbibeas.
Rubor enim ille est impudenlisc, quse crubeseerc nescil ,
210 Proies quam obruit prislinus imber Sodonioruin.
Ne pingas faciem, o improba mulier, eque fuco oficias
Cutem mam. Pulchriiudo sola mihi est illa, quam dedil natura.
Etenim diviluc mihi paterna; sutil cxcellemiores
lis quas nullius mea non legitime colligit,
215 El licel exigua; si ni, multo aliundanlioribus. Sic ego mulicrem
Diligo, quam virgineni duxi iixorem, non adullcram :
Sic et i a ni pitis (iliis multo meliores sunt ii, quos genui,
Quamvis picli elegauliores, isli vero imbccilliorcs videanlur.
llorum tu mentor, serva corpus luum, quale conditum est,
220 Nec videri velis alia pro alia.
Celia: quidem explorant flus Rheni flticnlis,
Aii|ue ami puritalis ignis est judex.
Tili vero pudicitiam aiiiiui incompia pulchriludine forma:
Expendo. Fuliginosus ne te pingat Reliai
2-2.' Aut enim in cinerem rediget totarn, aut fumum offundet,
Tantum deformans pro exigua voluptatc.

2()2A?o'^so cprvjirov. Cum lurpe (nid oecurta
ret, turpi prostlicitte molu..., re turpi objecta,
20 Xtaxpci. Coil, mule a3x-'tv- <iuu.y-
pE-ai. Ncquidem partim commoventitr.
207 ici. h) kovaa. Cliig., C'oisl. et Reg
990 . Ubique deficit nielium.
200 'ArefBvOov. Sic Colb. Coisl. sup. lin. tf,\
.!) ,?. Edit. viEu8o{.
215 rvrixa. Int. Cois!, yuvaxa TapOEv.x^v.
221 Ks.lrcl per. Vide infra, lib. , sect, ri,
carm. iv, Nicobuli filiiad patron, vers. 145
21 WcCo.loEi. Chig. aaCoXt);
t-20 Weixccrac. KaOvCjcac. f
Cjicra. Mox TaT-j. Coisl.
[iixpc.

METRCA VERSIO.

Idcirco his ego prbebo signum manifestum,
lime bene quis malus, ut noveris, nique bonus.
Sic falus, fuso sub pelle cruore, proborum
Mox(|iie pudore orlo, linda rubore gna est.
Femnea in facie pricserlim ; sub cule rara,
El torde in molli, sic rubor exorilur.
Frgidas al pravis circum precordia sanguis
llxfil, et ascendit nullus ad ora rubor.
Uiiani le ex illis ststuo, qnne lincla colore
Es vario : nec enim est mi rubor ille pudor,
infunda: proles rubor isle libidinis exslat.
Quem S ilomorum ardeos obruerat pluvia.
Ne pingas faciem, infelix, neve infice fuco;
QioJ natura dedil, solum adamo decus hoc.
Plurisopcs faci a patribus mihi jure relictas,
Quam gazas parlas arlibus illcilis :
Exguuin licet, est preliosius. Ui mihi conjiix
Chara est legitima et criminis absque nota:
El iiisls mihi adoplalis melioribus, Uli,
Q.ios genui muelles, sunt inagis in prctio.
Ilinc corpus servare luum sine labe memento :
Quod sisque esse velis, nec videare alia.
Nam Celia; explorant natos in fluminis undis,
Atque. auri puri judicium ignis habet.
Pendo pud i uni animuni non culto corporis 11 jus
Orna'.u. Ne nier le oficial Belial ;
Verlret in cieres quia ta, vcl nomina fumo
Spargeret, bac pensans gaudia vana vice.
Non auruiii geiuiiiis inlextum lumine suavi
Perstringens oculos nobilibus preiioest:
!X)1 SECTIO I!. MORALIA. ne?.
J -/^ Xiuxcaj: ; 6jiu.axa XXtuv A 240 Xp'j3j s'yivvoavrjV, SoXiov zZyo; z-zf.v,
Auyac fjspini, tjjuo efeviTaii OCi2e pvjpot (( xev cu.a, i,s xprvuv
Aetpo~5T) ;9( nspipo/o?, oua xitov XpEaOn (vEXpo pit^o'jst y'~E)
230 "A/Os jiapYp<) jxnrsp'.xpaSatDV ;8 ifcv v ; xeo poixov SwSijv
Ojo' ojo afwpl'xpTjvov br.eci~.azo;, o MaX633E(v, 8ovou3' Ev9a xat vOa yivjv,
'EtOt], XsnxaXwv 6a6aXa spya jitwv, 245 Ola TKpitppoveousa eaipova; " x8' dp' Svtuv
, (, 8:aXar^a, siyaXsvxa, rUu.itiv xa\ 8:pJv apbv sxojixojv.
OOSs Tiapstujv tfipjiaxa XeuyaXia, MtjSe 8!tfptov STEpoT^v afaXXEO, u. zapaaveiv
235 <5. eT)Xuxpatc o )EXsa iroptpupevta, ESoj 3X13XIV 8ai8aXtV BiGpcov,
O fpaixxibv iXcjptov puv ptv AspxouivT) XE33ovxac EpEO u.) Epa-avxtov
K'javr|v, Siepc xe x<5pa vxosOev eXssev, 250 nXT,6, [t\ 6p.(oa exji ,~ xpa8ir,.
Ux 01 6puzxoiVT E[AEv oua vstv, Efapo? S.fy>.o!. st3i ysXi(5vE, 4v6o; ),
OS x^P01? TE w^a T 9*4 xa^ 3 53x(p Ae3TOtvrc Sjxwai xa\ x8e tp p^E p.ot.

Non aurum gemniis intextum oculos perslringens

Splendorc suo, mulieribiis pretiosuin nobilibus;
Non collarc peclus ambiens, aurem depriinens
250 Sarcina gemmca circum vibrans ;
Non id omne quo summum caput ornatur, non auro abuudans
Veslis ; non opera icnuissiinis eleganter elabrala filis,
Purpurea, urea, pellucida, eximia arte confecla,
eque genarum pigmenta perniciosa,
235 Ornatum conferunt mulieribus ; non etiam labra purpurea :
Non pictarum palpebrarum supon ilium allollere
Cxnileum, humenlesquc pupillae intus volvere,
Non voce blanda benevolam aurem allicere,
Non uuuiiis el pedes ainico gratoqiie vinculo
240 ureo stringens, servilem gloriani habere;
eque mollibus unguenlis tuum corpus ani caput
lnungcre (circum cadavera curruut vultures);
eque ore luo inusitalam escam
Mandere, niovcns bine inde genam,
578"579 245 Acveluli sapientes Cerninas contemnens : non ex denlil
Alque humillo ore spinnaiii emitiere.
Neo. vero lecticarum fulgore glorieris ; non obiler oslcndas
Formam tuatn per bipatentes elegantes fenestras,
Conspiriens spectanles : ne exlollaris ob servorum
250 Mullitudincm el ancillarum qux lu imagines sunt pectoris.
Ut cniin veris nunliae sunt hirundines, flores Cruct .
Sic dominie morum ancillx : el hoc diligenter expende.
228 Av-ft i\eplai. Splendoribus aers. rum, sed moriuortim potius corporibus adhiberi
250_ 'AtiyixepixpaSwr. Sup. lili, itspisstv, nz- slita.
ptX'.Viv. 243 "A6p(Tor iSoSj\r. Moris erat hoc queque
231 O . Coisl. et Cbig. ojos itoX- ascivis mulieribus, ul ciencia! saliva! causa vei
Xpou. lignum aliquod , vel aliquid hujusmodi denlibus
237 Kvarr\r. Schol. uiXaivav. Mox, Siep , premeicnl, credo ul humons illius eiuissione va-
xaoypo'J. Deinum Xsacv, r.zpi'-.plyziv. gclius os redderctur. Ad hunc igitur iiiorem ex-
24 ov.Uor ev%o %ir. Ut enim mancipia agilandum ta hoec describit quasi de equis verba
ferris calenis coiisiiinguuLur, sic hiijusmodi inu- acerel. Equorum enim proprium esl 5-
lierculx calenis, licet amis, corpus suum con- .H)V u,aX03SEiv, ronger son frein, inaxillas hue
slringunt. iltiic delorquere, spuuiainqiie ore emitiere.
242 Afipi.tovci. Schol. 7csptTpx<>U3i. Non sa 250 Mi 6^7 slutri. Eleganter voi al domina-
lis perspicio, inquit liillius, quam recle convenient ruin suarum imagines ancillas, quod tales esse so-
ha-c verba cum his quae prxceduiit, hoc lamen mihi Icant ancilhu quales domina!.
siguilicare videtur Gregorius ungenta non vivo-

METRICA YERSIO.

Non (ciliare suum auro ornans, el gemmca pendens
Sarcina ab auricula, quam preniit atque quant ;
urea non capitis redimieula, vests el auro
Dives, sublilis raraque fila operis,
El Tyrio, el fulvo, el niiido splendorc decora :
Non pigmenta ipsis exiliosa genis,
Femineuifi derorant genus : baud lila purpura labris
Nee piciai palpebral alla supercilia.
Hmida nec papilla inlus revoluta, nec aures
lllecebiis capiens blandula fraciaque vox.
Scilicet mircolis vinclis palniasque pcdesijue
Stringens, captivo tum (rueris decore :
Mollibus el caput unguentis pollingere corpus
Quid piodesi? (vullur nenipe cadaver amal)
Al i|iio line cibuin iii-nlsiiin |ircniis ore lerisquc,
Et minium, utramque exagitasque genam?
An conlcninis cas quibuscsl slola vilaque honesta?
Dum spumam ore udo denlibus ai<|uc cies.
Il;ec ne le capiant, ncijuc leclica! nitor ingeiis,
Nec juvcl inserere os per bifores spculas.
Neve g reges famulorum le allouant, eque lurhu
Autillaruiii, qua; est cordis imago lui.
Nuntius ul flos csl fruclus, ul veris liirundo
Nuntia : sic Camilla est indicium dominas.
903 S. GREGORH THEOL. CARMINUM LIBER 1. TIIEOLOGICA 901
Tuvs yp et v.'A IxasTov xoafir, ti Xapr, A IIXcEova, sca\ Ostoi; T.poAalw Xoyol,
IlvTa y' *h' XXf,Xoi{ oJtso crci ju5por. 'Ictt> i' t|XoxiT) te tu yp Ypac <\ yuvareuv

235 "AvOo; iv axt^uvai^v pasjjuov, aGXiv Anoat * v|xsiv, 8p.ua aXEUjiEvat,

[pEllGoj,
At5w;. Toto yp-fsi <].;.
Aiojouev, sE rcoOist, xs Si-spov uypov Xxoij
KaXXs o<o, Tt;xouivi) xau,aTot,
EO'/al TS srovr/a xa f,aaai v\;? t" Orvoi;
XeXeji sajji ceipiv, xa\ 6jL[iaiiv fil Tixpua,
270 Mtu itpo'jptijv roXXxi extj /siv
Xapsiv ,)<11 oa'-ppoaiv, vSp\ 8 jiovio,
T(T) (ATpr,v OeOv XOjao 1^.
KaV [ lpiiv d ye OapaEO, t xev t-.i-

200 Teta \ u^ltuv cpaxa, xa\ uywv.

[Ce
niuTiv, St leivtov ttXe uivsi tpauv.
Xppa-a p.ev /otin jtapfjuojiev, ,5 yuvail 275 Tt TptuTOi ) rcXstaiv ; i dnioi-o
Tai;, iroSai; a1) op6op<5<; uri viov. avoi6Tjv xpwp-aaiv iyxEpaa.
Ksvat xat rxipTtfisv avaiSa xa\ yeXawsv, ' 8' ' pvEuTTJpE vaiSE, 4v8p; avavp,
'Hp.Tv S' oJ5' pav Aa/XS-i; trrt . 5 {lopj vSofl i xeuOo(ivt;
265 ' ; stI yuvail tEjjuov, ofxaSs U.- "ExtoGev cT^aavto, 8' , tsz irioixEv
[>VtV 280 ", xol Xiyjpuv ain^p Xaij jle/o>v,

Ilorum enim, licet unumquodquc dedecus alerat leve,

Omnia simul collecta certa sunt pcmicies.
253 Decor unions in mulieribus est amabilis, bonus rubor,
Scilicet pmlor, quem pingil pictor nosier.
Dabimus, si velis, et alierum ; pallorcm asciscas
Pulehritudini tua;, Clirisli tabescens laboribue,
Precibus, suspiriis, diurnis nocturnisque vigiliig :
260 Ilaec innuptis pigmenta sunt el nuplis.
Colores laque niuris relinquamus alque etiam niulicribu
His, quarum coenum in rabiem agit juvencs.
Illas sane salient impudentcr el rideant :
Nobis autem nee inlueri meretrices fas est.
2G5 Mores sunt mulierura ornamcnlum, domi mancre
Ut plurimum, cum divinis conversan oraculis,
Fuso ac lanse opcram dare; boc naraquc inunus est feminarum
Ancillis opera parliri, servos vitare,
Labiis catenas injiccre, el oculis alque etiam genis
270 Nee pedem extra limina frequenter efferrc ;
Obleelari mulieribus pudicis, viroque solo
Cui zoiiain a Deo datant snlvisli virgiueam.
Quin et huic tu liccntiae modum impone, ut ipsi facias
Fidem, te ab alienis abhorrere oculis (et amoribiis).
275 Uuis primus pinxit Dei ligmcntum? sie pereat
Qui primus impudcnliam coloribtis immiseuit.
Quemadinodum autem urinatores impudentes, virorum nomine indigni,
Simulacrum form intus absconditse
Exlriusecus cxltibent, deinde sequunlur qua: convcitiunt
280 Saltalioncs et striduloruui lui pis solutio membrorum,

272 Mlrpr\r. Reg. 990 et Coisl. [i^-arp, et siio. 278 EtSuAor. Id est, larva primum faciem oble-
(in. iovjv. liolsl. Int., Ttj> ex -apOcviri? ouvoixE- gurit.
oavie. 279 "Ocrcr' . Qu convenient inhonesta
7 '. Ita Coisl. Edit. va'.8s;r(v. rei.

METRICA VERSIO

. re mcdilanda tibi. Levis ut cujusque sit error, Pens operam dare , tum percurrere pectine
Cuncia siinul prava bsec exiliiim pariunt. [lanaiit
Uiiiis amabilis in mulieribus esl color et Dos, Et praescribere opus, femincum offciiiin est :
Eque pudore rubor: pinxit eum ipse Dens. Servos vitare, et dare frena orique genisqne,
Si cupis, allerum item dabimus. Tua pallor ad ora Promoviese suum limine vixque pedem:
Accdai Christi tbida vuliieribus, Malrouis gaudere probis, castisque puellis,
El gemitii, et precibus, noctis liicisquc labore : Alque viro, junclus qui tibi jure iboro est:
uxoribus et pharmaca virginibus. Hiiicqiicmodiim aiideiidi linemque imponerc cerium,
Ergo age, piclurx mris linquainus bonorem, linde tibi invisos esse probes alios.
Quis primus ligmenla Dei orsus piupere, abegit
Alque bis queis rabies spurcitia est juvenum. Pigmenlisque pudorem? is male dispercat.
piler et salure bis et ridere licebit, Ut lu'ili urinatores, baud nomine digni
Nobis vel merctrieem intuilum esse, nefas. Nempc viri, larvata elligic ora tegunt :
Mores sunt gemma; muliebres, atque manerc Obsceni gestus modo, saltos deinde sequunlur.
,-Edibus, oraclis colloqui et setheriis. Turpibus el gratis membra soluta modis.
 905 SECTIO II. PEMATA MORALIA noo
'AvSpAaiv paSicaatv aSta, <b apa , A 295 8' o5-' Epyov avextoj Xev xXov, c/jt' l<>\
'E!i5|iivat jioptpjjv SxtoOev XXoTptrjv, Mopav ?Xstt ' Tt!) H-01 sifiso i>poauvr,.
KtjA'.xiv, ox spbv alSoO <jxirac, vev itstTa O tpojisi? is pija; uoxXvouaa xaprrvov,
Kivvmat 9% 5?ia Sai3aXrc. xt)v)]V ajjicfiOetoic eSeiti Xap.TOAvTv ;
285 Tt) iTcpi|i.ox'HouTi !, ]?6, loorrpa, OS x^P^ pc'asouatv, iTcf,v jluutiv 8(u8i]v
., 9<xp[iax2<;, 4-pojK>v 08 ;. 500 Tevsi, aT au Yp&ps' voijiov ^Xati^v;
To'jt' E5o-rpacr, xevi>x^ ' axojitoj Ilw 8 <j y' 9Xo<poi(jtv, '. ?-,'. xops]v
OSv apio/Oatspov aci^pqvo; ayXat^c. \ab TtaaauSfl, Tt'jitov alia c6u>v ,
E Se su xXXs t<5sov i-i-Xarao XEjisaivEtj, E!8o; fit? noXXiv GsXxtjpiov, w; ayopj tic
200 Ob ' av aitXdurnp aitppova 0'jp.i.v xTK- IlXtiO'jv EXxofiv) v .< TtToXtov ,
"EaOijp EtSo Itsuev epaauov XXi t xevt^ 505 "H tjpiv 6eX7T)!HV 6xoa, toi TCpotpetpouatv
"Epyov apTrpEitr,? ; SOvoj !xeivsv 5Xov. ' oxo-[<j)v'8e;jtaXoi Xayavtuv;
rpi'i- irox' ijwtxa 7ipvrj 4e6sX aypiiOupLOi , 'AXX, -pjvat, p.6oC f|.is-potTt,
Ao(j yE *tv irfpva ajtati nopviBtp. [wipvaic M) as voc TptjT] x-fy^S ^' *5o YV.
Ilminibus stullis placenlia ; sic utiquc illa:
Indulge (brman externe alicnam,
Scenictim, non sacrum pudoris velamen, exinde postea
Movonlur, nt forma (lignum est fui-ala.
580 581 285 lluic lahoranl fores, claves, specula,
Piginenia, piclrices, nee timoris est expers tectum.
incommoda alferl piclura inanis forma: : ncompla aulcm
Nihil minus laboriosum est pdica pulchriiudinc.
Si vero tu ob ascililiam venustatem tanlopcre insolescis,
290 Niinquam crga eum qui fucum aversalur, pudicum amorem habebis.
Esther (uidem formam composuil ad amorem concitandum; sed quis biijus
Friiclus fuit pulchritudinis? lolius genlis salus.
Pinxil olim orillos fornicaria et ferox Jezabel :
Verum perfudit meretrices cruore meretricio.
295 Tibi auteni eque opus est regis iram sedare, eque inter meretrices
Partem babes : quare parce pndicilUe tuse.
Non perlimescis sacerdotes, dum submittis caput,
Larvam velut quamdam oppositis inter se formis luecntem T
Non horrescunt manus, cum ad myslicnm escam
500 Eas extendis, quibus tu pingis luctuosam pulcliriludinem ?
Quomodo vero tu marlyribus, quibus instituil choreas
Populus agminalim, pretiosiim sanguinem veneratus,
Faciem geiis multos iuescantem, velut forum qiioddam
Populares allrahens in medio urbium ;
505 Aul ferarum ostensoribus similis, qui profmint
Serpentes e lencbrosis Irepidi cubilibus?
Al lu, millier, sermonibus obtempera noslris;
Ne te mens vulneret, manus ad faciem duecns.
282 '. lia Coisl. et duo Regg. Edit, liones meretricio cruore.
ejuapuvat. 299 'E {were S<o$r. Id est, tacram F.ucha-
290 "!- Reg. 991 ?x'- rhliam, quam olim fidle suismel manibut aeeipie-
292 "Ettvo jmirer Acr. Schol., , gens bant.
tola seala est. 503 ' yop tic. Mulier circumforanea, ayo-
294 Aovcri fg. Vult forsan Gregorius impiam paa.
Jezabelem, cum jubcnle Jehu pracipiiata est, ce 504 nXnOvr. lia Reg. 990 el Coisl. Edit. .
dendo impudens os suum oculosque suos cruen- 505 AelxTQcrir. Heg. 990, e^xiflatv itaoto tj-
lasse. Alludil enim ad id quod dictum olim de impu po8* xTOu, incaiilalori a terpeule percutso timilis.
dente nomine, eum non habere in oculis xpac, 506 'Efxveza. Reg. 990 et Coisl. epmqTtii.
sed w5pva, x<5pr nanique etiam significal puellam. 508 Afj ce ro rpxrjj. Int. Coisl. (xt at TtXrjfl
Conibef. Jpvac accipil pro iwpva, lavit tcorta- XoYtjjxb 7re!'tv^E^atpitv X'Pa eU noixtXav
METRICA VERSIO.
Non aliter lasciva cohors sua cum exuit ora, At libi non opus est regem placare, inter
Personam et forma- ficiiti;p iuduerit, Scorta jacos : ut sil vila pdica vide.
Qusequc decent scenam, baud casti indumenta pu- Sacriflcisne caput non horres subjicere illud,
[doris, Larva: instar, formis oppositis nitidum ?
Par sequilur forma: molio , nempe salax. Non horrent palma: quas liba ad mystica tendis,
Ilis valva: slrcpilanl, claves, specula ali|ue colores, El queis depingis triste et inane decus?
Pictrices, tecla i remore carenl. Jam cum marlyribus Christi sialiiuntur alhletis,
Ilaec forina; piclura trahit damna : at decor artis A populo chorea:, ut vulnera snela colat :
Kxpers, iucompla el forma, labore vacat. Vulgos iiiescaiileui faciem gerere, o scelus. ail
Ou) si fucalo placel indulgere niln, les?
Fucum aversanlem baud mente coles placida. Non secus alque forum quod media urbe palel:
Furnia fuit peramna Esther. Sed quis fuit oris Aul Ilis par, qui proferre cubilibus angues,
Fi lus forinosi ? geiitis arnica saius. Ostentare feras e tenebrisque soient.
J,-/.itii-l al merelrix oculos fera pin vil, el inde Ne monilis, mulicr, nostris parre recuses.
Liiniiua pollino linda cruore lulil. temeraria mens ducat ad ora manus ,
Patbol Gn. X-\XVI1. 29
907 S. GREGORK THEOL. CARMINUM LIDER I. THEOLOGICA. 08
Mi) au Yei 1**1 xelvgsiv iu.<5nXoo, Z> tsxo;, ]?, A Ka\ as[iv<5Tr( . "IaropE ox XEyoi.
310 Ml) a te eu(icp(Mv, )6 auvtopotpt) 325 'PutEj aot tcXeov ar\v, , rj t (iy10"*
"AXXflfftv ta itepios* o 6' Seo x^EXsaiv vSpuv xoajxoCttov. "Aeo napTup[rv.
Ko\ xX)o(juv). Toto Tcuvail xXeo. OuS y*P &v funowat 5av\? xaov, oaaaveiv nsp
(xv aoE YE P' tavsXeuOspo Sejjiuv, OaEvexat v x0apoj Ei*aaiv Ercoxpoic.
Xptaxtf) us (*v(>> tivt' 7to<ji3a[ivi , ' e uv its:r!9oiisv, iv^aofuv eI 6e .
3l5n<xp0avo aiYXfjEaaa, lcepl<ppiv, ^);, 530 StijaEia, ffl taov, e toOsi,
Nuipov ^i xpaSErj yviv Exouaa Ayv. ' tXxtpio te pYpto f,8' XavTi
El 8 ai y tXeup^ eTXev Oo, ?j 4xeaa6t), Toa xapiofx' y<> to vEOxaXXiYpaipoi.
MoVr,V YE uXUprjV u.l'lceiV <f>iXrv, 'H ^) (lEv Toip.o{, eY> 8' iit!Ypa(i[ia i|<o
'EaOXbv (ftXxpov Ixouaa, XEUCtepov vc\ xaxoo ' EO' aoai tpEXov, xXXs'E TEp^jiEvot.
320 Tot; 6' AXXo Osaiv, )8' 6vap vtiav.
'. 21 f) dxpocrixl tony ,
Ka\ au eso jiEYXow itapaattt, oSe o XfjEt,
xdffTCV li6ov xorro.
"Hv ote .(| 6)X ti auY*Epat)c.
"Eart xa\ Iv "5 ' ejiaai 6p<J/i Ssejmwc, 'Apx^v itvrujv oio 8ev.
Ne lu quidem, ne ruin lalibus mulicribus naviges, o filia,
310 Ne lu consilii socia sis, neque conlubernalis.
Alus supervacnea relinque ; lu autem erubesce vel ore virorum
Celebran. Ilaec est mulierum gloria.
Si tibi vila penilus libera sil a matrimonii vinculis,
Uni Christo vive, omnibus excussis,
315 Virgo spleiuliila, prudens, clara consilio,
Sponsum aninix tua; immaculalum habens Verbum.
Sin autem le laleris cepil desiderium, e quo secta es,
Unicum saltem illud latus dileclum compleclere,
Laudabilcm fovens amorein , liberum pro malo :
320 Alus autem aOeciibus, nc quidem per somnium indulge.
At tu, virgo, quae magno Deo asas, nec lu lalebis,
Si unquain liumili vil; generi muliebre quid miscueris.
582583 Sllllt aliquando in sordidis veslibus delicia: inhonesta:;
Est ol gravitas in mollibus. Norunl non pauci.
325 Ruga tibi lurpior esl, id cerlo scias, quam maxima
Vulnera in mundo vivenlibus. Reverearc professionem.
Neque enim in sordidis macula perinde alque
In puris apparel veslibus et unius coloris.
H;nc. si tibi persuadeain, prodero ; sin autem faciem
330 Oblirmes (per me licet), fulgeas duplo amplius, si cupis,
Auro et electro, el argento el ebore :
i'go largior nmlieribus novi ornalus sludiosis.
Columna quidem parala est, ego autem baec verba insculpam :
Hue venial quisqus volucril, el pulchriludine oblectelur.
XXX. Vertut iambki acrottichi secundum omnet alphabeli litlerat tic ditposili, ut quilibet iambkut in ad-
hortationem aliquant detinal'.
Principium rcrum omnium et flnera Dcum tibi propone.
* Alias Bill. 122, pag 186.
<?t,v. Ne te ulla ratio variant formant tuadeat indu- Xo{ YP*'f'J" lsl',s novit elegantia; pictricibut.
cere. Combclisius probat Billii conjecturam, t as XXX. Tit. Xzlyvr, etc. Primus hoc carmen edi-
vio,-, juvenit vulnut infligat, mauus in ora inji- dit Leuvenclaius, el sic reddidit, ut et iambici ver
cient. sus Latini singnli Grsecis respondeant, el aliquain
326 Kccjio6l(ov. Mss. xotu.o6E). Lalini quoque alphabeli rationein babucril inler-
352 NsowAXixpacpoic Scbol. to vewotI xX- pies.
METRICA VERSIO.
Ne complis cum His in eadem nave vebaris , Ast gravior ruga esl in le, quam vulnera qiuvvis
Nec cole tecta eadem : consilium neque des. Mundi culturum : nescia ne fueris.
Linqiic alus vana : at labiis vereare virorum Atris in paiinis macula baud apparel, ut albis
Commendari eliain. Hoc femineum decus est. Veslibus el puris quas color unus ainat.
At siquidem vinelo non es sociala jugali, His si parueris monitis, tibi pioderil : al si
Christo vive uni, cxluraque excutilo, Oblirmes faciem : fas niagis ut nileas
Insignis virgo probilale ct dolibus almis, Argenloque, auroqne, olcciroqno, alque elephanlo:
Verbum pro sponso cordis bauensque sui. II.PC ego pigmeuli largior arlilici.
At si le , a qua es secta, cupido virilis, Ecce columna palet, lubel huic inscribere vcrsun:
Corripit, iinuin illud sit tua cura latus. Hue, decore ptalo quo poliaris, .ules.
Laudalum foveas purumque fideliler ignem, XXX. VERSUS 111 iCROSTICHI, SECCNDIH OHNES AL-
Nullaque vis seusus fleclai el umbra tuos. l'II.Uil TI LITTERAS SIC DISrOSITI, UT QU.LIBET IAM-
At tu, virgo, Deo qua? aslas, non, crede, lalebis, DICUS IN ALIQUAM DESIMAT.
Si vesli abject; inolle quid addideris.
Luxuria interdum vestilus sordibus hxret, (Leur, interprete.)
Mut.Jiliis gravitas. Pluribus idque palet. Aiii'inlorum milium sit cl finis Dens.
909 SECTIO II. POEMATA MORALIA. 910
Bou Y.b/ioi, ixcsjv x9' [xpav. A 15 "' EnXoE, iXiTta isjxvjffo aXij.
rvnrxs 7:0.4X1 tuv 8pjiata. nvx' eO/apaTtoj Sst 8/Ea0at tx Oso.
A:ivbv irfveeOai, x^pov 8' sCnropev . 'P68o{ SixaCou tcXeov, f Tip. xaxo.
S EuspY"^ viu,is |itp.EsQai OeSv. Xowv Gpa{ xtpiE, itXouaiov 8 u,f
Z^Tet aoi xpT]a"c^TirlTat ^ &v. [xixpbv o xixpov, tav pT isya.
'H ap xpatEtaBd) xa\ SajxafeaOw . 20 T6ptv xXvou, xa\ jifaj <t|) aoij.
0\jp.bv xaXivou, ji$ tppivwv ^lO ItdTl. sautov, 8' SXXou !) yXa.
"Iat] (jiv ?>[;, ^ 8e o-t9u,tv Ix0'- Xptc (fBovEtaeai, Oovev 8" aa/o [li-ra.
10 KXeI toA xjoo), )8 nopvzoi . Tuxi) uotto jiXXov ) to :rv .
Axv 'ou OT' wavio fye:CTu <5{. "O t cuX^Ei taa, xa\ o4o6faETai;
M) <jo. elvai 8oxstv itop^sbi. AA'. crtxoi.
Niet ti iz&Yza, vpinaz 6' & irpsTEtv Oiiit. 8Xo 8;roto tjxotc aXa, jijS apsia
Eivov aeavtiv faOi, xa\ Ttjxa svou;. Nay \ novrov fot, otixa 8u50(xvr.
Vitse lucrum est mor singulis diebus.
Noscc omnia egregiorum virorum praeclara facta.
Grave est egerc, pejus diviiem esse improbe.
5 enefaciens crede te esse imilatorem Dei.
Concilia tibi Dei misericordiam, ipse miscricordiam adhibendo.
Caro coercealur, et pulchre dometur.
Irani refrena, ne de mentis stalu excidas.
Cohibe oculos, lingua normam babeat.
40 Sera aures claudanlur, nee lasciviat risus.
Lumen el dux lolius vita; tibi sit ratio.
Ne tibi vana specie deceplo res ipsa eflhiai.
Nosce omnia ; sed age tantum quae Tas est agerc.
Peregrinum te esse scito, el honora peregrinos.
15 Cum prosperan) babes navigationem, tunc maxime memento lempeslalis.
Omnia cum graliarum actione accipienda sunt a Deo.
Virga justi potior est quam gratia mali.
Sapienium limina tere, non vero locupleiiim.
Res parva parva non est, cum magnum aliquid aflert
SO Libldinein refrena, et eris maxime sapiens.
Cave tibi ipsi, nee alierius lapsum rideas.
Gloria est invideri, invidere autein maximum est dedecus.
584*585 Animus Deo raactetiir polius, quam alia quxlibet victima.
quis Iw'c servabit, et ipse salvabitur?
XXXI. Dittichce sentential '.
Nudus lotus vitae sulci pelagus, nee niniis onusta
Navis tua mari se commillat, deincrgenda.
. * Alias Bill. 63. pag. 146.
3 . Reg. 1227, nvtwv. gulorum versuum lillerae aliquod nomen vel sen-
10 opreioi. Reg. 1227, mpvei). teniiam efficiunt. Sic in islo carmine, ex primig
12 '. Reg. 1227, . cujusque versus liileris hc fere duo pentmetra
It Asi. Reg. 1227, - efllcies :
17 ', ele. AIudere videlur Gregorius ad ((1 rpnjoplov, lrrzixo ebexlt},
illud psal. cxi., 5: Corripiel me Justus inmisericordia ' avpfia rot, xal ypt ioh}.
et increpabit me, oleum autem peccaioris non Im-
pinguelcaputmeum.lbM. itXsov. Reg..1227, xpssiov. Sentential Gregorii, dislhha venustas,
19 '. Reg. 1227, xtpurj. Vlilis usus juvenibus, munus postremum.
20 "Teptr. Reg- 1227, 66iv fuxp&v xpatoOvt Alter lit.: Aiuttxo. Sic Coisl., Reg. 993. Edit. Ai-
vCnOat H--T*- Versus 21 in versione mtrica etivoi. 'EsOXov. Sic. Val. el Cois!. Edil. xaXdv.
peccat. (Caillad.) iBapea. Sic Coisl. Edit. apeToc.
XXXI. Tit. in Val. idem est ac in edilis : Coisl. 2 A'av. Edil, vti. Ibid. toi. Sic Reg. 993. Edit.
napaivTixa\ &v i| xpojttx't ^8s. Porro rot. Reg. 992, 995 el Coisl. 8J3op.vT pro
xposttxki genus est canninis, in quo prims sin- Syaopivij.
METRICA VERSIO
Beuta lucra viloe quolidie mori. Procella timeri cursu debet prospero.
Cognoscere honiinum faca egregiorum siude. Quaecunque dal Deus, animo grato accipe.
Durum est egere : pejus di. cm esse improbe. Res virga justi potior est, quam bonos mali.
Eris si beneliciis, iinilaberis Deum. Sapienium mihi fores, non locuplelum tere.
Fac sis benignus, ut benignum habeas Deum. Tibine pusillum est, undeqiiid ingens provcnil?
Geras cave cami niorein, sed earn doma, Vir magnusesse poles frenans peiulaniiam.
llabcnis retine iram, ne le occupet furor. Piobe libi cave, ulterius lapsum baud riseris.
Inhbelo visum, quaedam linguae norma sil. Gralum invideri, at invidere ingens probrum.
Clavem auribus obde, risuin lascivum fuge. Prastat uiiiiiiini quam caelera offerri Deo.
Lucerna sit ratio vitae tibi lotius. quam bealus, quisqus haec servaveril 1
Missam fac opinionem remque amplectere. XXXI. DISTICHjE SENTENTIjG.
Nosccnda cuneta putato : sed quae fas age. (Billio interprete.)
Omncm exhibe hospiti, honorem, cum nospes ipse Nudus ara vilae pelagus, uec onusta carina
[sis. In mare, ne percas, le dalo lluclivaguin.
 S. GREGOR THEOL. CARMINU4 LIBER I. THEOLOGICA. 9 I
Oil
, ' al xpuEpoo -apEtrxaxoi Oavxow A 15 "V6pi Sva-pov ivxa TtapE<Jx,iiEvai OuE&ai
Mvioeo, xai Oavxou |Tuvo txvtuxasi;. AEtvxEpov vexjv XekJ/bv* itvxa <j6eiv.
5 Ats't vr^v lYip: Osio v<5ov, t; xsv avaxxa, "1 <) ixo' Soto xaXwv xax^v fSubv pteiv
"ISpuu.' uXov, IxTi Sv5o0t "i xpaSij. Sol , Saxi; 6ij SxxoOi cttj xaxiij.
Tvuflt -ubv, SpiaxE, to58ev xa\ xi x/r,;, TuXj ipiv, 8j tj xaxia ox 5' SXsOpov
'Peta xev w5s t^tic ,- /. 20 "Ixv.a [asxEsiv Ojpo, uxpuv acuv.
> in' ^[Aap &Yi a x-jXvSxai Saxe; eXa9p; Xpfiwv 8t] TiaOEosiv oxaixopo, flv xax xsOt ,
10 ) 6' Uto*yo ?iJtap AXiixov Ijjei. O -ox aruESava eueocl ipyalirp.
"Oixt; uEpxotivoii'. xa\ pyouivoiui 7i-ot6, 28; X<5-p{, Ipyov u,<o. "O o xaXov pyov pe$v,
'PEJiaxi tooxsiei o itoxE iaxajivw. EE1TT)V exXW 5[i[Jl0X0V utfteExov.
Tldov k\a\ xaxv lori ^o xa\ (auOo eXixpi; 25 'Y6ptax];x<5poE(jxv. 'EyuSaE jJoXo[i', Spurt,
'07tn<xpv XEV lyoi, 6axpoto xxo'- "Epfov Sxlv> '{'"X'l r$iv siTtpsyao,

Tanquam semper praesentem frigidam mortem

Inluere, el mors levior accidet.
5 Semper templum Deo menlem cxstrue, ut regem,
Tanquam imaginen) incorpoream, habeas in peelore tuo.
Nosce teipsum, oplime, unde el quis sis :
Facile enim sic assequeris pulchriiudinein archelypam.
Dies ad diem te transniittit : volvilur quisqus est levis ;
) Vir aulein constans animo perpeiuum diem habet.
Quisqus venienlibus et recednlibus coniidit,
Flumini confidil nunquam consisienli.
Par mihi videtur malum, vita et oratio scelerala :
Ulramvis habueris, alteram habebis.
15 Flagitiosum est impurum aslare sauriGciis '.
Flagiliosius omnes morluorum reliquias vencrari.
Nunquam subsistas in via virlulis : in vii eiiim voraginem.relabcris
Si subsliteris, tu qui nxcessisli e vilio.
Videns caucus est, qui vilii sui non videt exitium :
20 Vesligia fera; indagare, perspicaciuin est oculortnn.
Cum indigeas cura medid, si viiia celaverie,
Nunquam pulredincm cflugies exilialem.
Tuns sermo, opus meum. Qui praclarum opus suseeperit,
Praeclaram orationem habcai adjutricem oppositam.
25 Procax est satielas. Ego aulem vol le, oplime.
Opus habere, quo consislai animus perpetuo volubilis,

3 Kpvspoo. Schol. Coisl. (J/uxpo.
4 "Hcixoro. Reg. 992, xoehitovo,
"lSpv. Int. SyaXjxa. Ibid. t/rfi- Reg. 095, xol-
8 Tiizxi- Reg. 993, xxoi?.
9 KvMrSerai cztc i-.ia.vf de. Billius et Gaullyer
referunl ba?c verba, levissime volvilur ad dient. Sed
genus pugnat ; opponil sane Gregorius euin qui le
vis est ac inconslans, eXacppe;, illi qui habet ani-
muin conslantia fultuin, timtyoi yvwu.t).
11 'Azepxojirotci. Schol. vOpu>uvoi; ., TU'-pXov ixtftov lytafl iji, xal e! Xiav pa. Edit.
rtbu$ Immanis.
16 Mitrara. De falsis diis hsec acci-
pienila sunt, inquit Billius; neque enim hie habent
quod arrodant liserclici. Tantum enim ab eo abest
Gregorius ul cun honorem, qui sanctorum corpo-
rmii reliquiis a piis hoininibiis haberi sold, exagi-
landum pulet, ut Cypriani cieres innmera mira-
cuJa edere solilos esse scribal : "Aitavxa vaxai
Kunpiavo xa\ xovic (isx itlaxtta, id est, ut ex-
ponit Nicelas, Omnia potest vel ipsa Cypriani inii,
si quis jide accdt. Vide ea de re tum. I,
pag. 449, num. 18.
17 "krzaoo fii\ \ Schol. u.1) oxr^i x^{ r' apt
xi)v o. Schol. 991, xi) y*P sxavai xoO xaXo,
ci uObv faxt tfpt suai, oxiv lp-z:v. In titii enim
voraginem relubi, idem est uc subsistere tibi, elc.
Edil. jxaxo.
19 Tvp.Xo. Coisl. et Regii duo, Schol. Coisl.:
xuXav
21 Xpdfar rt' Vat et Coisl. xpfiwv, omisso Si[.
Mox, xi-jOtji. Reg. 993 xeuOeic.
23 Z . Int. Coisl. o Xyov tyll( tov i^
6ev u/ Je x pyov (XXov Ba-JuifExai
24 Ivjijiaxor. Int. Coisl. uuvfjyopov. Schol. 990
)Xu?xpoov.
26 'Aetcrpepo. Schal. Coisl. s\ xtvtvxo, 7110
animus semper volubilis firmetur in bono, xaXv.

METRICA VERSIO.

Fac Ubi mors nunquam memori de mente recdt: Q Sacrificare grave est non pura mente, sed oiniiis
Mors tibi sic veniens baud gravis hoslis erit. Dcf.mcli peccat qui colii ossa, magis.
Jl slatua in medio libi pectore corporis expers In recio ne fige gradiiiii. Qui crimine lelo
Sit Deus; lmic templum construe mente lua. Inssiil, vilii rursus ad uta redil.
Te noscas, ct quae tibi sit ccelcstis origo : Nil videt is, qui non cernit quo crimina ducunl
Sic la lilis venios ad dus arclietypum. Qui loca iiiia fera; prospicil, ille videt.
Ad lucem lux le ducil ; volvunlur inanes, Cum medicum poscant lua vulnera, si legis illa,
At conslanii animo slat s lie noctc dies. Pestiferam saniem nil prohibere queal.
Fidere qua; veniunt rebus, fugiuntque vicissim, Sil tibi sermo bonus, mihi contra innoxia vita :
Fluininis est rapidis fidere semper aquis. Ambiguam a verbis quxrat iniquus opem.
Par mihi sermo malus, sceleralaque vita : du or11 m Ingluvies pelulans. Tu vero tolus in hoc sis..
Alternier tibi sit, mox comes alter erit. Perpetua ut menti suppelat esca lux.
43 SECTIO ir. POEMATA MORALIA. on
/jxv ' au (te<5xrxa ivrv, xa\ x3>v rcavxa, A Mx StxaioaJv^v xfv' xa^ra, ( tfp(5vrstv
TIaov pajvafoci v][ia<Tiv aisv ?xslv- 'AyxuXetjaav S^stv. Mxpov ptaxov irav.
IHvxa lev voptbirojv, aXXxpia xoe toto NujiiiOai xal Oapcro, eirel Opcroj, o ; luxai*
30 'H 5' pex poxtT], xoxo jvov ioxij. "Esxi uaocpoaOvr,? xa! xi yaXijvov Ij^iv
5, nasi Osoo o Ayo OixinrjXi, 450rytv v Xoyiuit vov aiv, apiaxov
raEx' TptSo YvUJiv raupaviiq. "Kpi avtDV J" v Sot; voiu.u)v.
vov, ioxqi piv 5aou Y<i(io y^ ,, EtkCSs u.v e'vat ptsxoj a?dv8avE, oatv ptutov
Atjvo; ojpaviot wlsova xapnov Sysiv. Ka\ xaxTjv zpr.ziv, axi xXio.
55 "Osiat 6* v [ 6so ayxfcaOe, Aiaxpov, ptsxov ivxa, auv^yopov !u.[isv' Xixpu,v
50 TIuov, \ xaxrj; iov rata vro xiv.
Np.c?ai 7:ap6evixa\, itivxa 6sc> irpoaaysiv.
) rat[iav<5<jjsa iovoxpoTO, XX' ano Xpuib lev xovoim 5au,aexai, SXyeat S'
Bupov "xstv> Gapx&v xr,Xa6v aTaavai. "AXyo; nrjp.oavTj rcoXXaxt xouipxspov.
"Y6pi{ Tttaxiv ?xiv V XP'^i10"1 V- xpaSE^at 'Ps-l xev apvijsaixo p.yav, ?; yevExipa "
40 'Pe xv XTtXux' Soi. BvSo jjtoi Xw. "ItOi S xal ysvsxTjv ' eu6iij{.
Ditcseere soto Deo, et mundum Universum
Siiiiilem aranearum lelis semper existimare.
586587 Omnia quidem, quae sunt hujus mundi, ab hac vita aliena sunt
50 Virtus aulem hominum, haec sola vita.
Veniteergo, clamai omnibus Verbiim Dei sapientissimuin,
Properate ad excelsa; Trinilalis cognitionem.
Ponile in hoc nnimum, quotquot viue sanctum conjugium alligavit,
111 torcularibiis coelcslibus ampliorem fniciiini inferalis ;
55 Qu.necunque antem rursus inagni Dei Verbum complexa: estis,
Sponsae virgines, omnia Deo offerte.
Splendor prsRchirus est nionachus ; verum a mundo
Aniiniim abdueal, et a corpore procul stet.
Contumelia est fidem habere fletam, non il) corde :
40 Facile eluitur fucus. Quod imo pectore infixum est, mihi placet.
Nee juslitiam inflexibilem, ncque prudenliam
Callidam babeas. Modus optimus est in omnibus.
Rege animi conlidentiam ; alioqui tcmeritas, non fortitude oi it :
Est temprant e aliquid serenitatis pr se ferre.
45 Aperire divinis oraculis mentem assidue, optimum est :
Perilus ccelcsthim sic Ties legum.
Optimus esse contende : displice, quibus optimum est displicere :
Malis placer turpis est gloria.
Turpe est eum, qui optimus est, patronum esse nefariorum :
50 Idem est ac si intra vilium pedem ipse habeas.
Allium quidein fornace exploralur, calainitalibus vie bonus :
Dolor iiicoluinilale saepe levior.
Facile Deum magnum ille alijuraverit, qui abjurt patrcm :
Agjiosce vero genitnrem tuum, lanquam patrem lux pielatis.
29 larra tiv. Scliol., x xou xojjaou xoxou - desun in Reg. 993.
Xdxpia xuv vOpti)TOi)v. 43 Njfiadai. Vat. vu)jxe<. Scliol. xu6epv-
50 " porer\. Sic Reg. 991, et Int. ipExjj <1. Ibid. xp-o. Schol. &5a.
av6p<i)~tvi, ) jj.vri ioj iax!. Coisl. (xvi) 6 45 AcToicn Beov. ha Vat. Edit. Xoyoiiv .
apex1)] !o{ ^(iuv itap/ei. 47 'ApvSare. Srhol. ^. Combef. legit
51 . Reg. 993 . Val. 50' xe. , sapaatj, iis qui sunt oplimi, placer lude.
a<p8ix6iTx!c, incarrupii comil. 51 . Schol. 6oxi(jiCxat.
' ixt. Ita Reg. 993. Coisl. el Vat., 52 *\. Schol. aitaOsia.
Edit. aiuiEx'. 54 'c '. lia Reg. 991. Schol. Sctto aulem
57 Ucrtpo.to. Qui soUlariam tilem ducit. ptetatis magistrum, ut pairem tibi colendum esst. In
38 'Icrrfierat. Int. crxasQat. edil, deest b, et legilur itaxipa.
39 "Y6pc. Versus iste, cl qui proxiine sequilur
METRICA VERSIO.
Sit tibi pro cunctis opihus Dcus At bona muiidi q Nee tibi jus rigidum, tibi nee prudenlia rursus
Semper arachnxi stamiiiis instar habe. Subdola sit. Melius nil queal esse modo.
Qii:e tenet hic mundus, cuneta hxc aliena pllalo : Foi lis in audacem migrai inoderamine dcmplo:
Virlus, hanc habeas si modo, sola tua est. Jucundiquc aliquid castus habere potest.
Moscendam ad Triadem (sermo divinus ad onincs Mens tua divinis pateal sermonibus : ut sic
liiclani.it) cleri mox properate gradu. Noscas quse supera sanxil ab arce Dens.
Vos thalamus mundo quos jiuixit, in horrea fru- Esse bonus cura : pravis ne quaere placer.
[cluin Gloria nam foeda est, vclle placer nialis.
Majorem superx lendile ferre domos. Turpe bono est pravis sese prxbere palronum :
At vitani amplexus Christi quxcunque sccutae Mcc minus id quam si pessiuius ipse foret.
Virgineam colitis, vos date cuneta Deo. Vir probus adversis tcntatur, ut ignibus auruiu
Exiniius splendor virgo est, modo carnibus ipsa Saspe levis inagis est prosperilate dolor.
Slel procul, ac mundo sit quoque mente procul. Qui palreiu, idem etiam Christum, mihi crede,
Non fuco simulanila fides, sed corde tenenda est : [negarit ;
Eluiiur fucus. Pectoris ma pelo. Qui tibi dux iidei est, hunc quoque nosce patrcm.
915 GREGORH THEOL. CARMINUM LIBER L THEOLOGICA. 9ie
55 StT Soustv iitavra |{ ai yirfi x^oiaiv A AB'. dlcxiyj.
'E> rq tt[i, 8si;ibv oOvoja* Sxtv- 'Apx[ xaXj xXXiaxov eTvcci xa\ xXoc,
Eevwv jLSa7rjv itEpcpcSso, Ioxa S' ' '; cxoatv oi Spot xuv 7ipaif[*x(ov.
O t48e zvTa XEitov, Spavtov vexiov. 'Apx$] xaXbv xxxouaa xo poxol ;,
' ye, xajiov arcavia xai a/Oca t?,' - Biou xOapeic vOso); aaxouivr.
[XifcJ<a, 5 Ayoi irtepuOs'i, (i] TcxEpuv tfyis rcxou
60 Tsxov { Ctufjv opav!r,v texojov. Bxspuv *fp "64 uti)vov irtatai St'xoc
llvxa (xv allv Spiaxa OEurpETc pya teXcdOb), Tvinit Jpoxo (xifl!rtov &v ^* xXo'
'H 5 Tp'. itvxwv So/a soi . Kaxov 6 axfl xo ; XEXptlJxvoi.
Ksvfj je 6$a (.t8Xio auvapnofl

55 Vermes comedunt omnia ; ne ergo relinquas opes tuas scpulcris :

Honoriliciiin (umuto incisum eulogium, praclaratti fa ni a in habere.
Hospiiibiis nosiratibus parce, maxime autem
liiGrmis mortnis, qui haec omnia liquerunt.
Ergo age, munduni omnem, omnesque molestias hic abjiciene
60 Vela ad vitam clestem pande.
Omnia quidem semper optima, ut Deo dignum est, opera exsequere,
Triiiilas autem pra omnibus maxime Ubi cura; sit.

588' 589 XXXII. Mi generis ejutdcm sentential '.

Praclari principii prxclarum esse etiam fincm,

Itccle probant exilus rerum.
Porro principium, quod egregium paril hominibus fincm,.
Vit puritas est pio studio exculta.
. 5 Verborum pnnis fretus, ne sine pennis vola ;
Nam sine pennis neque avis volt.
Seienlia hominibus maxima in bac vita est gloria ;
Malum vero ipsa est maximum iis qui male utuntur.
lnanis ne le gloria? cupidilas ullo modo abripial ;

' Alias Bill. C3, pag. 146.

55 Atxye. Reg. 991 Xir.ot.
56 'ECo6lr. Schol. emt'fto.
58 'Aoparur rexi/. Non jubilai Conibef. quin
Gregorius his verbis pauperes inonachos inielligat,
quos passim his noniinibus appellat.
61 . Vat. OEoxpetp;, quam lectionem
sequitur Cyrus et exponil, xoj Oeoi 0eu>pi)(xa3tv
xE8pau.|tvs, dit' is conieinplationibns edcele.
ScquiUir aliud carmen confecluni ex. varus Grc-
giTii locis, nullo online, nulla i alione congeslis.
Kxsiai apud ilervag. Grace el Latine ; apud Leuv.
Laliue tanlum. Illud omisimus.
XXX.II. Tit. . lia duo Regg. In alio hie
est lilulus : ToO . VpTfioplou pium bonum et finis. Pro tXou, aller codex xiXo.
toxixoi. Alius addit, t.ziA -;:1;. Carinen islud
bis in cod. Reg. 1277 descripluin legilur pag. 225,
el 240. V, uiiis in ulroque versuum ordo, varia:que
sunt leciiones ab edilis plurimuin discrepantes, ma
xime pag. 240. Quamvis plurcs desiul versus in
ulroque, in altero lamen, nempe 240, quaiiior re-
periuiilur Iclrnslicua, qua; in Billiaua edilione hu-
jus carminis frustra quresicris. Sed unum rcperies
seorsim editum Grace et Latine, pag. 256, ad caf-
ccm lelrastiehorum ; alia aulcm duo Latine tanlum
ad calccm editionis Morelliana?, pag. 308. Quarlum
nullibi apparet.
2 ' oMovcrir. Cornbef. verlit : Rile eir-
liendum svadenl rallones rerum ; ego mallem recle
senlieiilibus, ut alius el quidem planior eflicialur
sensus hujusmodi : Peccaia vel recle (acia regulia
mor um, non rerum eventu, meiiendu; quant loiidem
pene verbis senlciiliam Tullios expressilde or.itore.
3 'AfyJi , etc. Duo Regii : p/Tj xaX< sot
itasnbc pYou /.!>. xXo'j;. miiis tibi operis princi
5 Aoyci, Rationum pmnis, etc. Tilleul.
6 OvS. Reg. oOSiv, quod quidem significanlius :
nulla avis.
1 BporoT. Ita Re;. 1277. Edit, poxuv.
8 Arn. Reg. 1277 xaxij. Alii duo Regg. W y*

METRICA VERSIO.

Cuneta voranl li cicas : nee tu tua linque sepiilcris :
Egregium est I'unus nomen habere bonum.
Ilospilibus parcal lua vox noslraiibus, liis|uc
Prxserlim, quibus est ultima clausa dies.
Hue age, cum mundo mundi quoque pondera lin-
[quens,
Proiinus ad superas carbasa pande domos.
Nullo cun strepitu semper, qua: recia, lacese :
Eximia; al cura sil tibi snela Trias.
XXXII. ALLE F.aSDEM GENERIS SL.1TEyri.fi.
(Hi II io interprete.)
Quod coepia felix exilus claudal bona,
Re ni m ipse unis nionstral hoc certissime.
Origo, heluiii qux paril inorlalibus
Einem, est honesta: culta vita; puritas.
Doctrina sinl tibi : pennis sine
(Avis islud nam polest) ne provoles.
Doclrina summum gignit in vila decus :
Damnosa vero est, si quis hac abuliiur.
Nunquam tc inanis gloria; silis prcmat :
 917 SECTIO II. POEMATA MORALIA. M8
10 Kai ifp navopYOv ToTO xot aitXouaxpotc. A XeXi soya axouscv <j8fffxou Xoyouc'
E5 8p(i)v Xaxxs <jaux8v v xoxoj xeveiv 5 8s .
Tax fp etxi itp; th ystpov 6 8pd|Ao. 25 'PEOpa Xuiet )
lXtc xpaxso6co, xal X6oi tapa 'Pjueij 8k aXa Sxpixov yEvvs oxu,a.
'Apyb S iravxaTcanv [ . 1 iXoat xal % tXoi cpcXa-
15 Oe8v , xa\ yovElj , 'ExOpol 6 <pauXoutv aiaxpw xo EXou.
'Ups?; TtaEvEi, ; sttiu "j(e. HxtDxoi < XGouai 7tXo'j<j)v Opai-
Ytov6!xata ratxpl . Xaystv, 50 AiXal Sa Xajntpal, 7iXouio'. el Xai.
3|<5{ 9' p^Ei, xal 7tpo Oejjiuv < ai. "YSwp, rcoxov 9piexov, Expa-O! <>pva
; &XXou ] toiOev aii-o; 6Xeic, OoXo 6s xbv vov <TvXXa6o0j<z xpaiizaXrj.
20 Tocaxa xal g ]8 8pv aXXy OsXe. Ox o8ev olvo jjpovisiv xtjv ustv,
O tv&v py}] 8Eiv xot; Eipvaifiavoic- KiVEt 8e iXXov i)8ov rcapouviov.
Kai yp Sixfst xo 6[*oot )) 8. 55 Nov Xsircov { xSixEt
10 Eienim callide insidialur siniplicioribus.
Cura bene agis, serva leipsum, ul in hoc permaneas :
Celer namque est ad vilium cursus.
Risus coerceatur, et ira capiat linem :
Otiosus aulera penilus arcealur sermo.
15 Dcura time in primis, parentes culc,
Sacerdotes lauda, senes reverere.
Ne filius cum paire quoquo modo exposlulel.
Lex velat, et ante leges natura.
Quae ab alio tolerare ipse non vis,
20 Ea et lu ne facer alteri velis.
Non gravis ira esse debet iis qui gravia perpctrarunt ;
Etenira rependit similia ulirix justifia.
Labia sapienlia slillani dulcissiinos sermones ;
Gullur autem amaruni ructt pugnas.
25 Fluenta dulcedinis facunda dilundit lingua :
Sermones autem malos expers judicii os gign'iL
Amici amant quae suis amicis sunt chara ;
Ininiici autem contemnunt turpiter amicos.
Pauperibus amicis clausa; sunt divitum fores .
50 Luculentx aulein aulx divilibus semper sunt arnica;.
590591 Aqua, polio optima, sobriam efficil uicnlem :
Turbal aulein animum corripiens crpula.
Non novit viiium moderari naturam,
Subverlil potius voluptates irritaos.
55 Mentis sublilitatcm obruit crassilics venlris :
tl 5 Oper. Duo Regg. et Combef. 8pav. , veliementius exarsere.
jiivetv. Reg. 1277, u.ve. 22 Tol wtoic. Reg. 1277 xo (jwou.
12 np , etc. Sic et supra, carm. xxix, 27 Ka tc plAo. Reg. 1277 xo i-Xoi Sit*p.
. 176, eCfipouAv xaxirj, et inter ea qua; edidit In AlilinisemendalionibusXaXoOsi pro iXoai.
Tollius carm. h, nunc ixviii, lib. , sect. 2, vers. 28Ao-zp>c. Reg. 1277, xSpuv. Alius exOpjf.
57 : ^ axiv eI xo YEpov , xv p.t- 29 AOovci. lia Reg. 1277. Edit. .
Csvoc xivoGvxo;. Plurima emm est in pejus propen- 50 \1. lia Reg. 1277. Edil. Xau,-
*io, eliam nemine impeliente. 7cpa\ 8 a\ai.
46 'Iepe. Combef. Txjpa<; afvsi. Doctores 51 . Reg. 1277, opiaxov. Ibid. Expaxo
lauda. , . Keg. 177, yijpac. pvoi. Combef. ex lieg. lyxpaxoi pvE, quoa pro
1 7 lxaia. fe filius cum patre judicio contenant. bat et verlil : Mens sobria et temperans, nec impro
18 0' riplei. Combef. ex uno Reg. cod. ba! EOxpaxoi cppvs;. Aldus secundis curis, -
Oeo S" pEst. Sic ex aniiquissimo cod. Leuv., quaj xoi (fphai; et Ebxpixo'. tf pvsr.
lectio ipsi melior videlur : Deus statuit, et natura 3i 'Hora. Combef. ex duobus Regg. i[6ovai,
ante legem. et verlil, libidinibus irrllans.
19 Aizo. Ita Reg. 1277. Edit. Xio. 55 Novv . Sic Reg. 1277. Combef.
21 ElpptCftrot. Reg. 1277 tbpyiejivoi, qui et Toll, in carm. ad Episc. not. in vers. 579, nunc
METRICA VERSIO.
Namque illa vafre simplices meutes capit. Prudentis ore verba manant dulca :
Vivens boncsle, persiet ut virtus, stude : At os amarum nil nisi pugnas vomit.
Est namque cursus in malum celerrimus. Faceta lingua verba fundit mellea :
Compesce risum, mentis xslum comprimo : Prncaci at ore pessimie voces fluunt.
Aique otiosis Irena verbis injice. Annul amici quae placent bis quos araanl :
Oeuin exlimesce : queis satus pic bus cole, Hostes amicos turpiter spernunl suos.
Senes honora, prassules lauda sacros. Kgenti ainico divitis clausa; fores :
Ne cum parente litigel proies suo, At copiosis splendid; semper patent.
Natura primo, post earn leges vlant. Menti luendae nil aqua praestanlius
Quod fers inique ab altero fieri tibi, At prorsus illam turbal orla crpula.
Ibiuil cavenduni est alteri ne ladites. Frenare nescit impetus carnis merum :
Grave quid palrantem non grave est iram pati : lino bine volupias exeilatur noxia
/fcquas rependil nam nialis poenas Deus. Yentris tumorem mens procul tenuis fugat
M3 S. GREGOIUI TI1EOL. CAUMLNjI MUER THEOLOGICA. !H*
Tvov-a -o vav-iot |x-/i). A Ooi ^,? xoj pou xi) o-uy/si'.v.
KpctJiiov ) |({ eCnrofd'jjjiivr,, Bafe xat cr tou txxou, jltj Xeiv
"H :ctt;o{ pii, 6v ' xi " 6vap. 50 Ttv , xa\ v;xow iipixou.vr.v.
HXoutoji (Aiupo'i. xsl; vipaiL i:Xov, Nj.o <?'A"ti)y, xo 96ou Ioj Jia/.oif
40 "II ~(PTi(JL<*'rtJJV 46u3oov o xex-T]uivot. 4>6)V yp s|cjj tiv va(uv 9Xa.
.eiaoojv rau;, f, xew xyova- KOGspvoj rSjAtov (fE'Jji-at xpix'jjxt,
'0 plv yp i^ai, oi toXXo'i xai xaxoi. Ka'i Sciv itvxa vo so^aj 'fpwv opvaj.
Ilav-\ 5 OvTjsxovTi :3 yrj x'fo 55 ZJTjc pixij p.i cpve xvavxta-
Ilv ex ,, yj xa\ e yt,v JtdXtv. Ka\ yip -potjXoc tos xaxsxoi; t, 6txi.
45 IoifA^v xaXysi, ei 0Xst, \ xo Tpyou M"t3T0? &XAUV O oGiTal TO'J XT7TOli,
'AXX' vtl , alyariuv myr tt. Ka't vo )(icf ptv Tcsav EXxouiav iav.
"H aj ion-s'Jouaa osirtvoKoiiav, 4>jXXd)v Xaybjo xofoOsiv ci (id'f-oi.
Gonlraria cnim contrariis adversantur.
Mclior est cibus mediocris, modo supputt.
Quntn ccena delicala, quam silii <[iiis in soumis linxit.
Stiilli per soiniuiui affluunt inajoribus diviliis,
40- Quam qui niiiiensam pecuniarum vim possideiit.
Felieior esl qui caret liberis. quam qui slultos procreavil filias :
Ule equidem absque liberis esl, hi vero mull ac nial!.
Cuivis homiui morcnli qua'li bet Ierra est tepulcrum :
Quit1<(iiiil cnim ex Ierra orium est, terra est, el in terrain rcdibtl.
45 Pastor mulget, si velit, eliarn hircos :
Verum pro lacle sanguinis Ionium exprime!.
Sus inspectons epiilas paranlem,
Novit' mensa? trminos non confundere.
Coerce cl lu temerarios, ut discant non everlere
50 Ordinem decorum et legibus instiiulnm.
Qui leges custodiendas suscepisti, lintorem foras mille ;
Sine melu cnim esse debet legiim cusios.
Giibcrnator peritus vitabit teinpestalee ;
Sic gravia omnia animus viri prudentis.
55 Vit;e optima; nihil admitas quod contrariuni sit :
Etenim manifesta est in scelcratos animadversio.
Incus maxima non pcrtimescit ictus :
Sic nee mens sapiens vim quamcunque trahenlein.
Lepores cxleneiit foliorum strepilus :
lib. n, sect. 1, carm. xn. Sic etiam legilur in Aldi- :'.-vo-o'.a, quod sic exponil scholiastes : *M 5er
bis ciiiendalionibiis, cut concinit isle versus 589, jrvoTO)iia isTpiav f xot o-u,(xsTpov (ouo-a tl]V >|-
carm. x, supra. De virtule : -/? yatrrijp Xsirtov 1&,, fjyouv xiv tiv vaXto}ix>v SiaOiiv. Iiaque
eu Txtct vov, Pinguis venler subtilem seiisum non verborum sensus erit, inquil Leuv.: Apparalum
parit. Edit, vo Xetito yxov. cn modicum, miniineque sumptuosum, mens finest
zo. Reg. 1277, yp itou. , x/ai non confundere.
pro xdtxTj. 50 Tdir, ete. Reg. GO et Combef. ^; T>ps.ia!->-
37 Kpetvobrr. Reg. 1277, xpefoow. S'., xa\ viot ^pu,oip.va{.
42 'Attm. Reg. 1277, Leuv., Combef., Land., 51 Nopov. lia duo Regg. el Combef. Edil, vo-
Aid. obi, solus. U.OV. Iliiil. iXoif. lia duo Regg. Edit. ?iXir.
45 El eJei, xal zob zpyvv. Reg. 1277 et 52 . Reg. cl alii uou. , xoO vjiou
Aid. xal -j, 6Xei. Proverbium quo ad- uXa pro Tuiv vjmjv.
monemur videndum esse in quorum gratiam labores 5G ToT xaxicroi i) 61. Sic duo R'gg. et
suscipiamus, ne pro speratis uvis, nihil praeter la Combef. Leuv. legil xaxt'i-7, quod habet in ora
bruscas colligamus. cod. Bill. Edil. xfjC xaxa; f 7tXvi.
iOAljidTbjr jnjT- vcei. Reg., Combef. el Leuv. 57 " ujwto o pcferai rob xrxov.
'' po^ Xoei. Sic Reg. 00, Combef., Leuv. Proverbium de firmo
47 'H cv xoxtevowa. Quid haec signifieenl, homiiie alque constanli, adversaque el gravia < mnia
non salis liquet. Combef. ex Reg. u.sTpioirou.nE- furti animo perferente. Edit, o irtostxai xo tyisjan.
' SeiTtvonotfa, el verlit : Moderato sumplu fastu- 58 "EJlxovaur. Sic Reg. et Leuv. Combef. legil :
que cn apparatus. In Regii codicis margine <\> E?xouo-av iav, vim cedemem. Edil sxxp'.si
inoTCteouffa in cod. Leuv. jtexpto7toiiTEouaa Xa6t)v, detrimenlum extrudii.
METRK ; VERSIO.
Adversa nam se mutuis bellis pelunt. 0 Turbare mensa! trminos semper fngil.
Modrala pisesiani. suppclant dum, pabula, Sic inmodestos coge non dissolvere
Quam ccena pinguis, fela per somnos luves. lloncslum el sequis legibus nivuin ordincm
Vir mente la-la donnions est dilior, Legem luendo projicis metum foras :
Quam qui peramplos aggeres opum leiieni. Namlegis extra est pallidum cusios metum.
Orbiitn esse prxstat, mprobos quam gigiierc : Fugiet perilus turbinem ductor ralis :
Esl orbus He : miiiti at hi sunt et inali. Hemque prudens cuneta mens pericula.
Omnis sepiilcrum morluo est toll-is- Humo Advcrsuui honesto mente nil verses la :
Nam quidquid ortuni est, humus cl est, cl hue redit. Nam peona l'uedis criminis certa est comes.
Mulgebil hircos, si velil, pastor qitoquc : Ul spernit ngon s slridiilos incus sonos,
lucrum at cruorem lattis exprimct loco. Sie. pella omites mens sagax injurias.
inmunda quamvis sus, lamen cnam villous, Sonus pavoi'cm fromlium ut hepusculis
Ol SECTIO II. MORALIA. 9H
60 'AvSpa 5' vavSpou; axia't tojv TrpaY.uTcuv. A nXfjiTiov airpo -\.' ' xco XOou-
Mtatu ::VT]Ta irXiuscjjSwpou.Evov, XxXrjpi Se ljti? TatSa-'wyct xapcav.
'il; Xyov:t xo Tpaecv XsX^jjxvw. 75 "A 8'ju.evec; tcuv XXiv rcXiov,
'PfTwp Ttov^pi to'j v<5u.ou XuuacvETac '0 iiaupb? xal f xoivwva.
'A^v Si ;~>, sCxpiToj pu-ova. "Opxoucj xxiatov ScScivai xa\ Xau.6tivscv,
65 o -Xo'jtov- pavwv ';, u/fto xf) Scx.t.
AJTTjv yeXjic ttv soO '. Atova Or.iaOptJs -zb-t $t> te/ou*
Nxo;irp;8paiTai ; XsOpav, 80 Outo? yip xXsXoi- xa\ -p? tXo'j.
.'O i) v[ou tfXaCiv evvfjOJ 9po>v. Mt Stj cXei xbv X6ov, v Xsi XP^V0< '
II:-fjx toi ,1 ] povsfr p.Ya "A y3P XP^vo 5ojly3, xa} Xt xpvoc.
70 Tot 7tXo'j3toi yip o'jS cppovicj tcej oj. Ais/pv Y'jvaot 4p3v r,0o; x-f pnv
IlaiSsuE {uopo, t'o; 'fixTta t} (puis: Tacj xc.jLa'.; y*P t5' *1 low; ?'jv^.
"Eovjc yip xal tppva ~' X-i5a. 85 iativ f,Sovr toi; ypwjAvotc,
60 Sic homines ignavos umbrae rerunt.
Odi p.iupcreni iliviii donaniein,
lit oili donanli-m viro sermones sercnli, cni cibns ilcest.
592 593 Oralor improbus leges labefactai :
bonus vero orator concinna esl hnrmonia.
65 Rident diviies pupilloriim exprobrationes ,
Ipsam riileni Dei vindictain.
Legibus involvetiir ad suam psius perniciem,
Qui legem non legitime sancit.
Natura comparalum est pauperibus, ut non magnifie de se sentan!;
70 1) vilibus autem , eque cura est , uiiile vivant.
Erudi siullos , quanliiin licet per iuiloleiii :
llaliebiint enim fortasse prudentiam prxler spem.
Ferrum percussum arcendit lapides:
spera aule.ii virga instruit cor.
75 Qua; inimici mcluunl , plus quam alia omnia,
Crux el baplismi coinmunicaiio.
Jiisjurandum dare el accipere pessimum est:
ique enim utroque oOcndcris Justitium.
jEvum Ibesauma sempiternum :
80 Isiius enim vita: thesauri nos deserunl ante mortem
Nc diligas opes , quas delet tempus :
Quod enim cxslruxit tempus, eliam evertet lempos.
est mulieribus msculos mores proferre .
Honestis enim ordo communis est pudor.
85 Proclivis est voluptas voluplali indulgenlibus,
60 'Artpa 6' rrSpov. Regg. duo et Combef. ' cravp xl aXTiCiWv i xoirtoria.
icol SvSp' ivavSpov. Hi duo versus qui desun in edilis, in rod. 1277
62 ' r<> JUyorri. Combef. ex Reg. , -civ X- rcperiuntur. Illos in versioiie mtrica supple-
Yovra Tpiscv XeXecu.uvov. Ut eum qui pollici- vimuset Ilalicis dislinximus. (Caillau.)
iK esl, el lamen atend officio deesi. Nec minus eum 77 Atdrai. Leu v. xa\ vsjisiv.
qui bona quidem verba dal, interim lamen egenlem 78 npeffxexpovxac. Leuv. npojxixpouxs. AI.
olere oblivisritur. npoaxexpouxoxE. Combef. Tcpo3xexpouiv^ Sxtj.
64 'App.orla. Langus pu,os, recta administra 79 Atorra. Reg. 1277. Edil, ei aiiovo.
te est, vel ul Langus, bene administrai integer rem- 81 M) 0% ss/Jfi. Reg. 1277, ui oiySe 7tXouTtw
put licam. & pax'jc Xt xp*v- "A Y*P XP^v teixev, aO-
65 Wrov. Reg. , tortem. to xa\ 96p, <f Oivt.
70 Tov lov. linde vivant; quippc quibus omnia Si Svrt). lia legendum videlur. Edil-|vr,. Ma
abunde suppetunt, nee labore, nee sollicitudine lern acStavT) pro acato Cuvj. Leuv. Cod. { xo-
opus est, ul sibi victuin parent, quo (il ut facile ou.tac y^P t|ic < t%; Cvi). Scliol. ait CevT)y Evai
aniinis efleranlur. Forte legcndum ^, minime cu TTjv xcv ippvbw, peregrinos esse mulieribus virorum
rant de Deo. mores.
75 "A vcjiEre pcCovat .l.Uor ,

METRICA VERSIO.
Excitai, inertes ombra sic rerum qualit.
Egenlem utro.li dona qui dal divili,
Sic el loquenlem, qui tarnen eibuni negat.
Rhetor scelestus legibus peslem paril :
At nil probalo rlielore esl concinnius.
Casum orpbanorum dives in risum trahit,
El quas minalur improbis pnas Deus.
Tormenta pcudel legibus gravissinia,
Qui legem iniquam subdilis induxerit.
Sentir de se pauperes alte haud soient :
Al tura vilx nulla langit diviies.
Natura quantum concipit, siullos doce :
Fortasse ' nam boiiam sic induent.
Percussus igiicm concipit ferro silex :
Durum erudiliir pectus acri verbere.
Ha-'C sunt profani qua; reformidant magis,
Crux et saiubris unda baptismi sacra.
Sive ipse jures, pessimum, sive allerum
Jurare cogas, jus utrinque kcdilur.
Opes in a:vum conde finis nescium :
namquc nos et ante finem deserunl.
Felicitalem sperne , quam delel dies :
Quod excitaril nam dies , landein met.
Prfcrre mores feminis lurpc est marcs :
Probas pudore namquc nil magis decct.
Ues est voluptas impeiu prono Uncus :
 925 S. GREGOR TIIEOL. CAKMIMJM LlIJER I. TilEOLOGICA.
921
hol b itpwtirtv, / XOou 6xt)v. A 1.00 yap aTT) xa\ xpieus sl uXai
OMst yia itXoToj aXyoGji 7uXov No i[i.ii.piy.wo aj pieptaxvoo-tta'
2o<7; 8 taikqv fj tfuai potuv 6Xet. eXXei S <s>y.a 9pcivxi5aj napa-rpi/ov.
THXot ], vSpoj Spovo Xyoi
OSel xopo ituxs ewpovai; xstv '
90 BpEeovxs xtf, o Ttiaivouat xXoa Kai yip Ttp sioOs xa OXat 0s;v.
lhiOouji 6wpa xa\ aoo irapa6Xs7tiv
105 Oivo iaouj yspsi xXsXotroho-
8 e^pa xpusb, > ^ &-. VXij yp !<jpou<ja p4vvutrt Xiya.
rf,pai Xuau xal tiv xp<5v>v
*syousiv pyj o Sixa 8sootxo4s{
"A yp xaOcXw, o erriet xp<5vo. 8oov yp itxoui noXXxt fiixae.
95 IDo-co tax^xo twv xaxuv 07; Asivov to5voi{ xjxvovtt itpoaBetvai tiovou;-
Kat yip itpxtpov sic xaxoupyfav xpaxo.
HO 'AXX' ouv toSvou roxuss ; raJvo.
OOx buy oiv XT^(xa aXttov 9X0U
"AXXoi jiv SXXuv to toSvou Ss8oixo4e
ovijpv SvSpa [XTjSraju xt^ui; Xov.
"AXXoti ipivxai xcvSuveovtc itovot.
Tai tijxffOt, xal -^ xptouj Ai 9p<5vTie ttj alowtou-

Etui aecedit , illico cadil instar lapidis.

Nullae divitiap. aegris sanitate potiores sunt
bapienter liane natura mortalium cupit.
. Somtus maris, viri stulli sunt sermones :
JO Premun litiora , non pinguia reddunl prata.
Mimera efficiunt , ut sapientes hallucinentur
Uominibus aurum est laqueus , ut avibus pedica
bencclutcro mrores pariunt, eliam ante lempus-
fit emm mores prosl. averunl , non rcstiluct temps
5 Census celerrinius est malorum minister
ei pIon,Pla esl ad ttagilium potentia.
im597'"5?5 ? est ulla Possessio praer-tamior amico-
lmprobum boininem niinquam habeas amicum
Urdo colatur et praeponatur robori ;
100 Rohur namque ipse est el roboris semper cusios.
Mens sollicita , tinea est corrodens ossa
Viget corpus curas eflugiens..
Satielas nulla conducil ad temperantiam
Eleinin ignis solet ad ligna currere.
105 Yinum libidincm excitai languentem-
Malcra enim subjecla flamraae vires addit.
tugiunl iras qui liles liment:
Irani enim accciidiint saepius liles.
^uJun' est laboribus vexato labores addere-
110 Verumtamen labores sajpe sedavit labor.
Sunt qui aliorum labores tintent ;
Alus tamen videniur laboribus periculose conflictari
1 crpciuam sempiiernae gloriae curam habe ;

86 O xpcreifftr. Combef. utiv... ; Si. ( v xaxo; 7rnptT]c.

88 Zotpa. Leuv. aaquf. Mox 8potuv. lia Reg, 98 exigu melrum. Edit. ar,6 ote.
duo, Leuv. et Combef. Edil. as!.
90 XAoa. Sic mss. Male edil, xp?- 99 Tdi. Reg. 1277, itpitc.
PI Uelova-1. Alludilad baec verba Eccli. xi, 31, 103 Oiel xopo. Id esl, saiietas iibidinem ex
et bona exccant oculot judicum. citai.
95 n.lcvto Tdxtorto. Leuv. cod. 0{ - 106 'Prrvai. Reg. 1277, idvvui.
110 norov. Reg. 1277, tovov.

METRICS VERSIO.

l't venil ipsa, labilur velul lapis.
Haud sanitate census est aigris prior :
Natura jure semper liane value expetit.
Haud serine siulli dispar est maris sono :
Ripas adiniplel, prata sed nihil juvat.
Vol mente caecal prxditos munus bona :
Quod reie avibus est, munus hoc morlalibue.
Diem anle iiioeror cflicit gravis senes ;
Nam strata tempus morihus non eriget.
Census minister est malis celerrinius :
Nam prompia res est ad scelus polenlia.
Nil unquam amicocoiifcrendum duxeris :
At nunquani amicura junxeris malum tibi.
Ordo colatur , robori et sil pro duce :
Nam robur ipse est , roboris cusios quoque.
Tinea est, medullas quai coquit, mens anvia :
Curas edaces quod digit , corpus viget.
Casluni esse nescil obruiuni corpus cibis.
Ad ligua nempe flamma currit frvida.
Viiiuui jacentes excitai libdines :
Ul flamma iignis robur admotis capil.
Lites pavorem queis movent , iras fuganl :
Liles furorein ssepe nam gigiiuiil gravcin.
Labore fessis sarcinam est grave addere :
Labor laborera ssepe compressit (amen.
Alterius horret qui labores anxios ,
Aliis palere cernilur periculis.
Curse pcrcnuc sit decus semper tibi :
 2 SECTIO II. POEMATA MORALIA. 9^
'II y.jizx: xaOiju.E'pav. A OeoO 8iWvto, oMev Iojjei yflvo;,
115 Ou8e\; (et' pyrji (iaXiu{ ouXeustat Ka\ (xt) BiSvto, o8ev trxsi xoto.
Ta yp ' )? oSrao ouXrjv E^ei. Txtei, xt5va {i+j t SIva
Aeivov Spixovte, xa\ xaxopyov stiSec 130 "ExEt pjtpixou ittpav .
AiicXrj yuvaixb 8eiv4tc v Oijpfoi. OCiSe\ ptiriEi x rcpo8<Xou SttX(a;*
fUOs-jai yu[jiv to pvxa na, NExai yip elanpTTO'jei Eyt]u,a.
120 'j oSv ^xtv tuv vGit. 'Av{;p ^vtStj , EpTTjc vr ipttv
Ei Xo xi) Jafvousi xapxivtuv yaw., Mjtt) yip nvoc yasjx-uwv, o rcpaYfiaTwv.
n.tpav : (xpixuiv a5i<r(xittv. 135 tte-Osiv (j 6Xov:ac ia,
AlOJEtJ 7Cpo8]Xli> ex6l^JV T]V Ifff'.V, "Ayxs( * -si] riyavra iwXXaxi.
KaXo jiaOr^i; x xaxv 8t8aaxiXiv. Atu,q'j icaXvco, ;{ 4"*
125 KujiEt JEautbv tot xaXo; ,;;!. Aiao 6 ) tuv xaXiv Vra^ia.
Kal [ti] ~vt,to ipavo xaxacpivEt. "/ oOSajxJ ?pyov Xy<i>

Nam praesens Fallit quotidie.

115 Nemo ralus secure dlibrai;
Qua? enim cum ira geruntiir , consilio cnrcnt.
Horrendi dracones , et subdota spides :
Duplicem millier babet maiiam utriusque lorie.
Suadent nuda speclanlcs ossa,
120 Nihil nobis proprium esse in bac vita.
An oblique non grailiantur cancroriim fetus ,
Experimenluni capere licet malernis ex incessibus.
Kabis procul dubio, si vim ailulcris naturae,
Donos discpulos ex maus magistris.
125 Exorna Icipsum praclaris dolibus,
Nee pauperem orphanuin contemne.
Dco danle , nihil potest livor ;
Et eo non dante , nihil potest labor.
Paris, vpera; non lime partus labores
130 Sumpiiim babes malerni experimenlum parius.
Nemo bellica laude Morel , qui aperte ignavus est
Victoria: enim exigunt laudaliones.
596-597 Vir somnolenlus inventor est somnioruin :
Soinnus enim simulacra rerum exbibel, non res ipsas.
135 Solet persuadere cliam nolenles violeiuia :
Cogit namque ipsa supins gigantes.
Populo deceplo, quivis circulator dominatur:
Populus aulcm omnino est bonorum confusio.
Opus praeposlerum, millalenus opus voco :

121 Mr alrovcrt, etc. Ita Reg. cod Edit., irpos-
6aivo'j . Vi\ fleri polest, inquil Billius, ul ii qui-
bus mali vitas magislri conligerunt, non psi que
que mali et flagiiiosi exsistanl : unde Hud : mali
corn, malum ovum.
129 Ttxret, etc. Schol. : TExxei i/ioWa p.1] 90-
oOaa -; tljSvaf. Juxta Billiuin bis verbis oslendil
Cregorius non esse quod quisquain queratur, si
eodem modo alii cum ipso aganl, quo ipse cum
aliis priiis egit : ut si quis eodem supplicio, quo
alios alBcere solebat, postea excrucietur.
137 i'ijiCf . Reg. 1277, 8t]j.jv ee>
XvTtov. Billius verlit pxEtat, hicipit, el cum niillue
sil sensus, pulat legendum fortasse Ip^stat. Sed1
nihil mulaniluni : pxsTai idem signiflcat ac tytU
~.x:, quod Hoinericum est, inquit ., scnsuui-
qiie optimum ellicit : Seduca plebe, quivis circulator
prest, quivis iicbulo aucloritalcm usurpt. Null
eliain diQicullas in verbis sequentibus, qua; miil-
tum lorsere Billium. ; xaXv ataja, plebs bo
norum confusio, connu scilicet, quibus crdita est
respublica. Nee necesse muiare xaXuiv, legendo xa-
xv, ul Billio placet.

METRICA VERSIO.

Hoc namque prxsens quolibet l'allit die.
Consilia nemo recta coramotus capit :
Consulta nee sunt , ira queis adjungitur.
S;:vi dracones ; callidx sunt spides :
Est feminarum vis duplex inter feras.
Dum conspicaraur ossa nuda carnibus,
Hie esse nobis discimus cerium nihil.
Inccssus an sit curvus baud cancro satis,
Discant parentis istud ex incessibus.
Natura si vim scnliat tiiaiu , ex malis
Bonos magistris discpulos cette dabis.
Orna quidem le rebus excclleiilibus .
Oi bos egctiics 11011 taiurn sperue insolcus.
Donante Christo , nil malus livor potest :
Non danle Christo , nil labor noster potest.
Partus dolores ne pavescal vpera :
Partum parentis experitur sic suae.
Feri uemo paltnam , quern tenet lurpis metus:
Nam sola laudes exigit victoria.
Vir somnolenlus sola reperit somnia :
Nam somnus baud res , visa sed lamen docel.
Vis permovere dura nolenles solet .
Ipsis et afferl nam manus giganiibus.
Errante plebe , circulator inox subit:
Plebs at bonorum prorsiis est confusio.
Opus, quod ad rem nil facit, non est opus :
9-27 S. GREGORII THEOL. CARMIMJM LIBER I. TIEOLOGICA.
140 To y^P ^pspfov xa\ xaracpovYiTsov.
'Il npo{ vzxp'x tCiv - ,
Tai Tijia-at tv x'jvwv {Opoiapivuv.
Xpviao'j XaXouvto;, ; ! ;,
HeOiv yip o8, xv tsuxv } Xiyty.
1 45 "Eouai xai vv ; EipijvTjv ipsiv,
Oi TTpii xi fJou p.e*T)vTc.
. rnojiclofla xerpcztyo.
"^ TUv t.xojv.
925
}1 xroelpl, / S (sv.lrtu,
/ prtypcrvroy (7os/*|c.
IIpiv rcpoTijr/<jia , f) Otopiav ;
"0<{<i tsXeiuv pyov, f 5 tiXsivuv.
"Apcpto uiv eise Ssca! xert Xaf
S'j Sa fjv rfuxai, ixTiivou i:Xov.
S " jt t - tuv ex /{(,
"Hv expumi>0f; , etov. 'AXXi aopovco.
"Hv (%. NOv 6 8e xa6apj>v.
Mpov So^ciov aaupov o .
M-fjT' vTTtve ira , xf9' tou Xoyoic,
10 'AXX' ol ansT) , xa\ 5aov , xaV injvxa.

140 Quae enim ad rem non faciunt, spcrncnda sunt.

Ad morilla huroi projectorum cadavcra
Laudalur ordo canum colleciortim.
Auro loquente, omnis desinat oratio ;
Persuadel eiiiui auruin, quanivis vocem nnllam nial.
145 Licebit eliam illis nunc pads commotio frui.
Qui caducorura hujus vilae bonorum insana cupdlate flagran*.

XXXIII. Tetrastiches sentential'.

Epigramms in sequences versus.
Gregorii labor sum, tetraslichamque nielhodum servo^
Senientiit spirilualibus, monumetttum sapienti.
Actionem praeponas, an contemptationeni ?
Conlcmplatio perfecte.ru m est, actio mulioruui.
Aiiiki! quideui sunt laudabiles ct arnica? ;
Tu vero ad quam aplus es, ad lianc potius animuni appelle.
5 Quaestionein proposuit mihi quidam ex spirilualibus :
Si expurgeris, respondi. Sed caslilatem colo.
Si expurgeris; nunc opus est expurgalionibus.
Unguentum srdido vsculo non commiltilur.
Nee obsislc, nee cede omni sermoni ;
10 Sed quem perspectuin babes, et quantum, cl quoinodo expedit.

'Alias Bill. 69, pag. 156.

140 To xdpepyor. Sic Reg. 1277. Edit, tuv
yp TOXppyojv.
142 Tr xvnor . Hic haeret Bliius,
et quid sibi velit Gregorius se non intelligcre fa-
tetur vir doctus. Credo equidem cum Combefisio
canes cotlectos invidam polentiuin lurbam signifi
care, qui in subjeolos irruunl, eosque oppriniuut.
Praeierca not um est canes circa cadavera collectes
ordinem servare.
145 ( . lia Reg. 1277. Leuv. Twr ix. Al. tuv .
airoaxTEfrai. Edil, aira , etc.
145 "Eovai, ele. Derisorie videlicet loquitur
Gregorius.
147 Tpiojxvjv, xXivJjv, Sixpua, Svatov, xpEtiiv,
AoJE, $phft, CTTaXajE, , TpJLE. vas, quodcunque infunds, acescil. (Epist. 1. n, v.
Stratum, cubile, lacrymal, mortem, judicium,
Lava, Irriga, stitla, prospice, lime.
Ilis duobus versibus leruiinalur in cod. 1377.
XXXIII. Tit. Tcv avzov 7Tj/io4oj-/a, ele. Sie
clian Coisl. & /, el regione iiu-
fpacj aTo ej , quae omnia rubricis sunt
picta. In Reg. v aytoi ; f[xu>v rpTjfopfou
apyismsxTTOU KiovuravtivouiroXEtuc, ,
fvcxat TSTpjTixot.
1 &... 01. Id est cnobiticam vitam
et eremeticam, ut iSicolaus diacoiius expnnit, irpa-
XTixijv.TTjv v xoivo6(o StaYtoyfjv.et 9eu>pttix}v, ttjv
Ev ix'? xa^ xa^* a'JTdv.
6 Hr eKpv.i<o0rc. Scilicet juxla Gregorium vita;
ni ritas sciential debet aiileire. (>9>/. Goisl.
leg., Aoibr., Cass, ooppovcj. Reg. 127", orwypovjj;.
8 Mvpor oo%e7cr. Sic Ilorat. Sinceruin est nisi
54.) Et Christus ipse (Mail li . ix) veial uc vinuiu
novum in veleros utrcs millalur. l.egcndum (orlf
So^Eq) !.

METRICA VERSIO.

Nam despicandum, quidquid ad rem non Tacit.
Est laude dignus ordo quem canes lenent ,
Ad membra cum sc coliigiinl jacenlium.
Auro loquente , sermo nil prorsus polest :
Hoc nanique mentes permovet , nintuni licet
Liccbil His pace nunc dulei iVui ,
Qui fluxa y\Ur. perdile nimis ambiunt.
SXXIll. TKTRaSTICBjE sentemti*.
(fUlio interprete.)
Quae prxferenda est, actio an llieoria?
Iliec est adultae mentis, ilia plurium.
Aniba: tanien sunt laudibus dignissimae.
Ad quam apliorem le vides, hanc arripc.
Quidam cxplicari quid sibi quaesiverat
Sublimions. Punis, inquam, sis prius.
At mente consto. Sordibiis verum scales.
Unguentum olenli vsculo non credilur.
Ncc cede runds, nee resiste vocibus.
Fac ante noscas : tunc modum el lempus tcno.
929 SECTIO II. MOR.YLIA. 930
Heoy 84 i/.Xov i^yo-J , f, . A O -yp XaXoOvxwv, su touvxuv 6' <) /apt.;.
Afto rcaXaei Xyo , !<o Se xj ; 25 Aojpov x/X:axv ax:v xpiw/.
"H (if, Siaaxetv, fl 8'.8jx'.v tu xpizw. K5v itivt' evYXT; , oOSv ctasij amv.
M) xf iiv 'AXtv , xi} 5' ittuOetiOat fzoob). "U xa\ ~vi St8u>ai , xojxo Tipaacpcps.
15 TIIxxov 8if,aT) xoy Xysiv, itpxxiov 4 S MtV0)[Aa itpvTi yv?< o (upsxat.
Tpaytb 8i8axet x nXiov xo; xxyixoi. Mi)8v >' eT) , ,,6 x<Lv (itxpuv, 0cw.
"Vulv Xifw (iXtdxa xolj xo ijuAxo;, 50 tco yp iuxt, zpb Xa6tv. T oyv Xyw ;
'OQaXuv slvat jjlt) sxxou 7titXi)auvov , KXnxsi xi aajToO p.tj Si5oy;. Katvoy xpiovf !
Mi) xal itp(58poi xo xaxoy caivip^oa. 'Avavaj os ratO-tu , Szcjtp .
20 Et yp xb <?u> xo:oxov , xi crxxoc Tiisov IlavTjYuptv vfujs xvfis xbv iov.
"A^wvov pyov xptsjov -pxxoy ^'-- "Hv 7ipaYiax'J(ji) , xpooc. 'AvxXXafjxa yip
Bo'j jisv oyos'i ' '^ Sty 35 Mtxpwv xi xEJi , xa\ p"ovx' Siov.
8 itcXXo\ xo xaXu> ({ooyjjuivou. 'Hv 6' aj 7:apX0T, xaipbv SXXov oCix lysc.

Ex Deo potius pendeas, quam cun dofcndns.

Sermoni adversa! ur omnis sermo, at vite qnis?
598599 Vel non doce, vcl doce moribus.
Ne altera trallas, altera repellas manu.
15 Minus opus eril verbis, si feceris qua; decet :
Pictor imaginihus pluriinum doeel.
Vobis dico maxime, qui prasidetis,
Non silis oculiis tenebrarum plentis,
Ne eliain vilii presides videainur.
20 Si enim talis lux, quales erunl lenebr.-c?
Opus sine verbo prxstat verbo sine opere.
Nemo unquani sine vita allius sublatus est,
Mull i sine sermone diserto ;
Non eniui loquenliuin, sed bene viveutium est gratia.
25 Douum Deo optimum sunt mores.
Etiamsi omnia olleras, nihil digiium offeree.
Quod dal pauper, hoc lu oder
Mcrcedcm merelricis sancliis non accipit.
Nihil utiquain Deo, ne parvum quidcin voveas.
30 Dei eniin est, anlequam accipiat. Quid igitur die?
Furaris, qua? tua sunt, si non reddas. novum (libitum !
Id tibi persuadeant Ananias el Sapphira.
Niindiuas esse hanc vilain exist. ma.
Si negotiants I'ueris, lucrum Facies. Commulantur en i m
55 Majora parvis, et fluenlia seiernis.
Si aulem nundina: prxturierinl, aliud lempus non habcs.

1 1 . Duo Regii nXsov. Deo magis obse- 28 . Hoc est, Deut munut ab
quium impende, quam pairocinium. Hic Gaullyer impuro el scelerato animo profteiteem aversatur, ut
mallet legere pro ?xou 'v'XM|t adhsere. Eo loci el psalm, xi.ix, 10. non palilur ab nomine iniquo
Gregorius non improbal eos qui religionis Christia laudes suas praedicari. Alludit aulem hoc loco Gre
na: doclrinam adversus haireticos slrenue lucndain gorius ad illud Deuler. xxin, 18, Non o/feres mer-
susceperunt ; sed eos lantum admonet ul non lam cedem proslibuli, prelium canis in domo Domini
eruditione sua dispulandiqiie sublililale atque acri lui, ele.
monia niatiiiir, quam ex Deo, ipsiusque ope pen- 29 Mr\Sr " sjj- Monnihil obscura haie sen-
deani. Billius. tentia. Sic exponi et inlelligi potest : nihil unquani
12 A)x>, ele. lia supra carin. x, vers. 977. reiinenduin, ne parvum quideui, quod Deo voveri-
<p SI xj ; Id esl qui vita; prdar adverselur?_ iiiiis. Nihil Deo vovi'iuliiin, quod non suninia Tide
16 ToT xxxoi. Nicelas, xotj ^- xiv reddaiur, utpote cui omnia sunt, eliain ante volum.
pxexTOOv, plus pingendo quam loqueado pictor Hanc esse meinem, propositum Auauia: el Sapi>hiix
docel. exempluin dnions: rai.
20 Toicvzor. Coisl. xoaoyxov. lia Mallli. vi, 23. '0 Beov Anibr. .

METRICA VERSIO.

Nee lam lueri, quam sequi cura Drum.
Adversa verbis verba sunt : vita: nihil.
Yel ne docelo, vel doceto moribus :
Illa Irahas me ne manu, pellas al hac.
Erit loquendum, si probe vivas, minus :
Sermone non tain, quam manu pictor docel.
Cvele, qua'so, maxime vos, prsesules
Ne lumen omni prorsus orbum lomine,
Viliique tantum, non boni, silis duces.
Si tnle lumen, qu.:nius est tandem nigror?
Infecta verba muta vincil actio.
N mo absque viia inagnus unquani vir fuit,
Al absque verbis pliirinii mlcenlibus.
Namque est agenlis, non loqucnlis gratia.
Vii tule nullum gralius donum Deo.
Quidvis liccl des, nil lamen dignum feres.
Hoc offer ergo, quod queat pauper dare.
Merelricis horrei purus ille prxmium.
Nil pollicere, sit licet parvum, Deo
Nam munus ante jam Dei est, quam sumpseril.
Fur es luorum, (o debiti genus novum !
Nisi des. Decent hoc Sapphira et vir peiTidus.
Hanc esse vilam nundinas crcdas veliin.
Negoiiari si scias, lucrum feres,
Caduca mutans cominodis pcrenuibus.
Post tempus isiud, alicruin non suppclet.
93 S. GREGORH THEOL. CARMINUM I. TIIEOI.OGICA. V.2
HoXj (lv iariv 6 TtpoxsfjxEvo; 8pou.o; A 50 Ka\ 5Ttp(i' e/5vt itoX/xtc SuXee.
lXdijjv ' 6 (xtOo. Ml] fiXraov Ttv Sia, Tout' o5v 6p>v, xxXtvs xa\ (ixpov JX6o;-
zavTO xxrfj. Kai tcXei rcv 5ia Mixpov pv attv, eE 8 ieJov !p/ETai.
40 Kai itoXXaxij . 'EpEva cauTOv hXeqv, ^ tuv itXac*
M] o-<f<^Pa ap^Etv , (iT(o" aitiXniJeiv Syav. (xv yap aUTO XEpBavc;, 8' o icXa;.
Tb uiv yip xXEi , tu S' ava-cpirt). 55 KpeCaawv ^; upjEiov, /&*
' p-v , 6' /ou ' ovo. |aev yp irti ;, 6e !.
/ <> Sou Xetov /psio Tivov. 'O vo{ as aot xaivT( tutoujjuvo
45 Ml] OspuAv -Eiv , u.uiviiv S' oT ov xpivT){- 8eEoi )( \ tou Xdyotc.
Kpstudov npoxiuTEiv , f ci xdnrtv . ]? 6 eIo'j- \ yitp '
Ka\ -p xaxo{ xaXouxEV, /\ to , 60 BXcwtteiv xpSo; 8' jaaov eu xivouu,vt]{
To'j 8', fjv/' '^, KTrcovTa p-iya. "OiJ/t o-uvf)proi<i u.E. tcXjv XX' e5/0t]v
rcivOijp virre xa\ pa/; noXXijv oXya, Er6t)Xov ox <JTt]a ttj .[.
Ingens quideni tibi propositus cursus :
Sed major est merces. Cave lie simul lotum intuens,
Toturo ainiitas. Noque enim totum simul navigas :
40 Alque id est leutatio inimiri.
Ne nimium confides, nee niiiuum desperes.
Islud enim te dbilitai, alio subverteris.
Aliud absolve, in allerum incumbe : liujus nulla sit inviilia.
Non enim quod vise reliquum est, irritum reddit laborem.
45 Ne calidiiis assilias; scd persta in his qua? tibi statuta sunt
Prastat proficere, quam boni quidquam delrahere.
00-601 Elenim malos vocamiis, non eos qui infra resident,
sed eos qui, cum altius conscenderint, graviter ruunt.
Vel levis scintilla ingenicm Hammam acceiidit :
50 El vipcra? semen sa?pe mortem infer.
Usee cum vidcas, vel parvam vita; >abem devila :
Parva quidem est, sed crescendo fit major.
Scrutare potius leipsum quam res alienas :
lllud enim tibi, hoc aliis prodest.
55 Prasiat i n i re raiionem actionum, quam pecuniarum :
Ha? enim corrumpuntur, illa? vero permanent.
Continuos tibi labor sit, til mens lua informelur
Diviuis cogitalionibus el salularibus monitis.
Scd parce lingua? : ba?c enim proclivior ad la?dendum :
CO Minorem cliahi utililalem parit, quamvis cgregie moveaiur.
Aspeclus me abripuii; sed lamen me cohibui :
Iniagineiii peccati non ellinxi.
58 Mif . lia Reg. 1277. Edit. (x Xinsiv. corde suo disponunl. Nee enim, si supremum vir
43 Tov' oi> pOoro. Locus diQicilis : non male lulis apicem non altigcrint, proplerea animo de boni
l.eiiv., nihil moreris : id est, nihil islud te moretur, concidcre, priode ac laborum suorum nullus oni ni
si absit. Alliora te ne capias, ne zles, ne invideas ; o fruclus fulurus sit.
ac si ea minime eonsecutus es, invidia advenus eos 48 'Brly\ Ainbr. cod. rav. Reg. 1277, eutev.
qui conseculi mail, ne labescas. Combef. : lliijus 50 '. Ambr. <.(. Nicetas ila legit,
vutlu inridia. Nihil interest, modo via: reliquum haud ut palet ex ejus commcnlario : --^
cassum reddal. Nicolas : lnvidia Deo nulla est, quin tj e/8vt]- quemadmodum tenuis viper morsus.
consequaris. Gregorii mens ha?c esse videlur, ut 54 Ta tir... t \ Reg. 1277, x u.ev... 8\
animo non concidamus, nee spent omneni salutis 56 . Sic Coisl. et Regg. duo. Edil", vero
abjiciamus, si numros oiiines virlutis explere nc- ;. Favent Ambr. cl Cass.
qucamus, quandoquidem medioeri eliam virtuie 58 Blov. Vi > rationibus, doctrina, Scripiurarum
piM lilis in coelo sua est eliam sedes parala. Non mditai ion ib s, ele.
cadein ratio esl corum qui ad salinem contendunt, 60 T xifc 6' gercer. Ambr., Cass. ^ttov. Ejhs
ac eorum qui 1er aliquod faciunl : his enim nisi ad minor militas, eliam cum recle movetur.
locum, quo ire sibi propoiiunt, pervenerint, irrilus 61 '. Sic habeiit duo Regg. Alii vero, ut
est omnis labor; sed non item iis, qui in lionesla edil. Ea/Ot].
vivendi raiione versaulur alque ascensiones in
METRICA VERSIO.
Esl cursus ingens, qui tibi proponitur : Ac viperinum semen haud raro necai.
Al ampia merecs. Ne simul loliim videos, Ob idque noxam, quamlibel parvam, fuge.
Tomn relinquas. Non maris tolas simul Nam parva primuin sil licet, ciescil lamen.
Traiismiltis undas. Hoslis esl si pe hic dolus polios ipsuin, quam propinqiios excuie
Ne fide multuin, nec nimis speiu projicc. Lucrum tibi iliud, proximis islod feret.
Mens langucl illinc, prorsus bine everlilur. Numerare praslal acia, quam vastas opes.
Hoc fac, lene illiul ; si nequis porro, hoc via? Nam semper acta permanent, opes fiuunl.
l'.assnio baud laborem, quo i libi restai, fcil Divina nien'.i scosa lige sedulus :
Pi'ieeeps a gas nil : tupia sed ne deseras. S^'mperque vila? seulpia sit sermonibus.
Proficere pra?stat, quam boni quid scind re. At pane lingua? : nam noccl promptissime :
Manens decision nam malus nondicilur, Minusque prodest, cum celer liindit souos.
Ad ima sed qui, Celsius vectus, ruit. Visus quidem me cepit : al repressus esl,
Scintilla magnas parva tlammas excitai In mente forma picia, nee nova esl inea
53 SECTIO 11. POEMAT A MOKALIA. 951
KlSuXov xi) ; itpaiv xeY|J-v. A MiXtsra xev ita, tov itXeov 8' 6 iropvix4;.
BaOu,o\ 48' siit t^ 8uau.svou. Fi)*j{ araxToj xpsi xat Saxpuov.
65 Kp(J> rua picie itpb aXou Xyouc, 80 Kpsiov JOo, ) TOpujxjjivov.
'5Jv xspTtviv ixjxeX| Xu^tsjAOT" KXXo; vojufe ttv ppsviv exoajiav,
Toi; 5' au" ; e\ 68. O'jx 8 x'pE. fl Xst xp<5w;>
Elnev, xousai, xa\ pasat, uxpov uieov. "O^i 6' vo'j aifpovo YvtlLlpeTa'.-
Mi) Xav oau.uv exXou BijXajjiaotv, \TaX 8' 61 tt)v (jpeviv axoau.av.
70 'Actj TS Xeiorijai, ni8e Ysatm, 85 Aurai [, T)6oval, 6|ip>,, cci,
T ov irox' vSpaato tvS' ^-[{, , iteva, ^, 8<TxXeia, flpivoi*
\ Yuvatx"v Ka5(5wv <)8. 'PeTwaav, > 6Xouatv. OSev '.
, elite Y"^P- "Hv awcjpovfl, TtJiiv o fievivrtov avBpoj eu Je6)xoro.
Ac-ju upoGuju)?. "Hv 8e to 8!6;, ' !ij) irXetov, i) ^
75 Kupov X6otc ulv, XX' 5[{ (.j itXoudav. 90 ' [Asv , To 8 \ Tnre; .
fil ' ouv xaTuxoi, xa\ itXo'Jdiav. Teuji 8 totou, .?] ...
I Xi{ ykuytoi eu povoaiv ato;, KSv itXesTov pOjj, el xvw tt vToXji.

Perslilil imago : at actionem effugi.

Hi sunt gradus certaniinis cum inimico.
65 Cera aures obstrue adversos pravos sermones,
Et mollium caniilenarum dissoltes flexiones :
Uoneslis autem el bonis semper illas aperi.
Dicere, audire, el facer, parvo distant inlervallo.
Non le valde dissolvant odores efleminaii,
70 Mollesque latins, vel eliam guslus.
Quid unqtiain virililer ages, bis supralos.
Discrepant inulicrum el virorum oblecla menta.
' Da, nnuit venter. Si acccplo temperaos sis,
Dabo libenler. Sed si inferios iradas,
75 Slercus accipias quideni, sed nun copiosum :
Sed si relincas, dabiinos el copiosum.
Risus risu (ligos est cordatis,
Ac maxime quidein risos onmis, scd prsecipuc merclricius.
Kistis iminoderalus eliam lacrymas elicit.
80 Mores suhirisles praestanl dissolutis.
Polcbriludincm exisliina mentis ornaloin,
Non quam manos piiigoot, aot lempos dissolvit,
602 '603 *>ed 'l";l' oicnlis pdica: ocolis diguoscitur
Similiter deformilalem exisliina mentem inornalam.
85 Molestia: veneronl, volntales, lidnciae, limores,
Diviii.e, pa perlas, gloria, dedecos, Ihroni :
Fluant, ul volent. Nihil ex iis
Quae traneeunt, langit virum consiantem.
Allolle te vita polios quam cogilatione :
90 Ilia enim le deum eflicii; isla aulein graviter cades.
Hoc autem consequeris, si le pirvis non ineliaris :
El si altius sulilalus fueris, infra urxceplnm es.

63 /. Sic Regg. duo el Cass. Edil. TOpav. Regg., duXXiifS'- .

66 Avylcfiaza. lia duo Regg., Ambr. el Cass.
Edit, omnes, liyhaatj.
69 Atar. Reg. 1277, aytp*. Ibidem, /-
Cftv, quibui efl'jiiiiitattir animus.
76 Kazdcrzoic. Reg. 993, Ambr. el Reg. 1277,
- sup. lin., P6tjxtoc.
79 'x?psi xal Sdxpvor. Ambr., Coislin., duo
METRICA VERSIO.
Imago picla est? Facinus at vilaviinus.
His gradibus bostis subdolus nos iinpelit.
Occlude verbis turpibus cera toas
. ms, sonisque canloom mollissiniis.
Paieanl honeslis semper al sermonibus :
Audire, fari, facer, non distant procol.
Cavcndum odores ne niinis le efleminent,
Tactusque mollis, g^utturi el dulcs sapor.
Ab liisee viclus, quid viro dignum geres
Sua fsl voluplas feminis, sua et vins.
Da, venter inquil. Perlubens saue, modo
Sis castus. Al si parlibus des inflmis,
Habebis a nie slercus, idque parcins.
Ac icinperanti larg.us prxbebilur.
Risum lncrelur quilibet, sanos apud,
82 Oi>x S. lia Coisl. : quae lectio melior videtur,
Edit., oux V-
83 "0]ret S' vcv. Ambros., : 8 -
vou.
88 e.Sr\>tOToc. Alius babel eu ^;. et
Risns, procaxque maxime et meretricius.
Flelum immodeslus baod levein risos parit.
Tristem esse prostat, quam solulis moribus.
Verum decorem mentis ornatom pota.
Non qoem manos vel pingit, aut delel dies,
Ocolus podica; mentis asl quern perspicil :
Deformilalem rursus at mores malos.
Mror, voluptas, terror, el fiducia,
Opes, egeslas, gloria, ac infamia
Venere, sedesque edita:? Li volunt, fluant :
Firnium caduca nulla res tangit virum.
Sil alta vita : non item alii spirilus :
Illud beabil, misre at hoc te deprimet.
Id tiet, haud te parvulis si confras :
Alius licel sis, le supra lex est tameu.
9"5 S. GREGORll THEOL. CARMINO! LIBER I. THEOLOGICA. 936
A^av S!<i>X, (itT TcSiav, xf,T' 5yav potpfidetiaav x Tpixyp-iac.
KpEsuov yip Eivai toO 8ox:tv. Et 5' jistpoi et, nXEia xi) vei5siv TUj(a.
95 Mtj ttv xevtjv Of]p'js, jj.," ttjv vav. KpEtiuov xaXi>; iovca, xa\ ltivoJ[iEvov,
T yia xpSo, 4}v Soxf Xu>v ; 110 na5T3iEa6a ti tv 5],
Avst jaev XXov, a cpvsi 5' aivoptvo; "H it] xaXo aXXovc' ratiTEljOai 6!xr,v
Kal fip 8oj as tciv enavojv iTpitv. Ei xa\ TtivTS ov .
)? XXov 'jO, irpv f t$ -tpa [Ot;c, ti itavxa, xa\ -/ XTTJaai jivov
100 M< ; xaxoC cpavvTO, atr/vijv 6cXfc. EI yap (JLEpHTCTJi XpT,[JlttlJV XXoTpiiov.
Kaxwj xoeiv xpEjaov, ) Xysiv xaxw. 115 Ei 5' od 0:'/.:i nvTa, >{ -i TrXsiova.
"Oxav } tj aXXov ec xwuipSiay Ei 6' o5 , to ispiTTOi E'jT6st.
'12; epaviv , <sxj->.v i^XsOai Sxei. KaXv ti aT)TUv &?[ xa\ f64vou,
TS' v u,Xi3-a SuT/Epaboi TtTi XfM. Xptaxiv jfptjTTjv (lXXov, ] TtvT' (srv,
105 Mi}Ssv aY sfitTii e-Xowv <7(;. "U xa\ aaiXsiav xXajxatoc ^'-'
L'oXXot; rp>){ p[jtov e-XooGv 25'j axaoo" 120 XptTTUV ax7tEl{ TpElTE, tv rr-oj/uvTpifow.

Gloriam persequerc, non omnem, nee veliementcr :

Melius est eiiiin esse, quam videri. Quod si iinnioderatus es,
5 Non vaiiam venare, eque juvenilem.
Quid en'm simise prodesl, si vidcatur leo?
Lauda quidem alium, at laudalus ne siipeibias
Nam meluendtim est ne laudibus non respondeas.
Sed nee alium slatiin laudaveris, anlequam experieiilia noveris,
100 Ne, si malus deprehendalur, id tibi sit puilori.
Praesiat male audire, quam male dicere.
Quando quis alium in fabulae loco proposuerit,
Quasi le obleclaturus, leipsum denderi existima.
Sic enim maxime indignaberis oratione.
105 Prospere iiavigans, ne glorieris anlequam porliim aiiigcris.
Mulls ad portum fliciter iiavigans submersa est navis :
SI It i post lenipcslalcm ad poriuin appulerunt.
Una est sccuritas, aliis calamilates non exprobrare.
Prxslal bene viventcm el malis affliction,
110 Aliquid fiducuc apud Dominum obtinere,
Quam bonis non florentein preas persolvere :
Qiiainiuam omnia ralione guberneniur.
Projice omnia, et Deum posside solum .
Fs eniin dispensator alienarum opum.
115 Si non vis omnia, da majorem partem :
Si nee id quidem, iis qua? siiperfluuni, pielalcm exerce.
Prseclaruni esi aliquid vennibus el invidiam eriperc,
Chrisium debilerem potins liabere, quam omnia possidere,
604605 Qu' l"' frusto panis rcgnum largilur :
10 Christum operis ct alis, cum paupereni nulris.

98 Ao. Coisl., 6ov. cwidis floreas, poenas non dare. Lcuv., quam rebus
99 Mddy. Coisl., i8oi{. non bonis florentein aflici tupplicio, quod a Grego-
100 . Aiubr., fif| rou. rii menle aberral. Coiubel. secundis curis : quam
103 'ErxetcOai. ita duo Regg., Ambr. el Cass. cum virlutibus minime niteas, elc. lia fere Gaullycr,
Edil., xx-Oai. (nam virlulis flore carenlem pamas pender.
104 Xvtry/.paimc. lia Coisl i ., qui eliam babel 112 AV. i. Coislin., ; xa. Cerle omnia ralione
t)v Xfwv pro Xvw. Edil., Sua^Epavc. gubernanlur.
107 '. lia Coisl. el Heg. 1277. 114 . Ambr., .
Edit., 7tpoj<i>[x30r<iav. 117 i'/rwr. lia duo llegg. el Coislin. Edit., ;i-
Ill 1 xcolr. Combef., quam cum rebus se- xv, quod Bill, de rubigine iutellexit.

METRICA VERSIO.

Famam nec omnem, nec nimis quxras velim :
Probum esse pra;siat, quam videri. Sin modum
Horres, inancin lu, novam et, saltern luge.
Leonem Iiaberi simiam quid j veril?
Lauda quidem alium : ne lunie ad laudes tuas.
Impar verenduiii est namque ne sis laudibus
Nec ante laudes alterum, quam noveris.
Ne mox rubescas, improbe si se gerat.
Audire malis probra, quam ipse dicere.
Cum quis cavillis alterum petit, tibi
Placer credens, te putes ipsum peli.
Sic displicebil pluriinum sermo die tibi.
Ne te ante jactes, quam sit in poilu ralis.
lVri.iv nitilti jam |iri)piui|iii liltori :
Vado appulere, turbine acli, plurimi.
Mala exprobrare nemini. certa est salus.
Bene viclilantem, tristibus pressum el malis,
Sermone pra'siai libero aOari Deuin,
Noxis onustum quam graves pnas dare.
Ralione quamvis oplin a quidvis final.
Uepelle cuneta : sinl opes solus libi
Christus. Tuse, quas porrigis, non sunt opes.
Si cuneta non vis, maximum partem dalo.
Si ne hoc quidem vis. qua? redundant, eroga.
Livori el alrx demc quid rubigini ;
Ac debilorem prxier omnibus Deum,
Frusto rependit sceplra qui clestia:
Alis legisque, pauperes pasiens, Deum.
957 SECTIO II. POEMATA MORALIA. 38
nivti itpouiXov, eTt' 7) .^ xuxv A E! Sei ^, e*{ vijio;, xpiji p.fa.
ASoixa, Xpiaxs, .*) xa-fu ^ <% XP& 135 T7rr)psxo'u.EVo; Se evSouXov pX7ts.
Xpfrb)v, aiteXOoip.' vSErj, (Jioi vo>oie. "Oxav 8 XuO^, xijuTEpoj cpavE.
"O yip ti o 88cxe, )8' eXtoexi. Ol 8' oxxai t, xal ' aoi 6so ;
125 I1vttoc vSpo ouSv apaXaaxepov. Mi] suYETtixiav evosv xo 8aito4aii.
Ilpo xov 6ov vveuxe, xa\ |i<5vov XEitsc. 'EXeOepov xa\ 8oXov >{ Ypai.
S* TxaXCou- xa\ r*P *exo{, Xyo, 140 Kai Xptaxo ] 8oXo;, XX1 fjXsuepou.
IIoX xaXi Xeixtov Rpviv jacItei. Kaxo; 8' xoojv aexvou, ] 8uoyEVji.
KpEtwov itEya p. Stxaia xtfjaeiui* Tvo; yp Etnv ot raiXai ^.
130 Ka\ rp vdoc ye ttjc xax eeiai. rivou TipopxEiv xpEaaov, ) Xeiv five;,
Ai[u> (iv ou xt fa8(to 8tE96pi)* 'fl xaXbv elvat, r\ xaXv 7tuxvai.
To; 8' au xaxterote irftu.o u,oxni) pa. 145 Beo p.<5vou, Geojv te ^ Xetv'
T 8e9icorn.c, r\ 8oXo, 1 qaoXi .<) ; "O xo xa\ ttXov xapi(Exat,
Pauper accessit, dcinde abiit spe fruslratus :
Meluo, Christe, ne et ego dextera tua ,
1ml gens, recdant vacuus, secundum legem meam.
Quod im qus negavil, id se accepturum non speret.
125 Paupere viro nihil securius.
Ad Ueum suum se convertit, eumque solum respicit.
Tu vero hune complectere ; nam cl aquila, ut ferunt,
Nido assidua tenellos felus fovet.
Melior est paupertas injusta possessionc,
130 Ut et morbus mala incoluuiiiatc.
Fame quidem vis quisquam absumptus est :
Scelestis aulem hominibus mors est iniprobiias.
Quid dominus, quid servus, nisi mala divisio ?
UiHis omnibus conditor, una lex, unum judicium.
135 Dum tibi minislralur, conservum intuere.
Sic, cum corporis vineulis solutus fueris, honorabilior apparebis.
Servi autem quid, ac praeeipue qui Dei servi sunt?
Non rfugiant Servituten) lieris beiicvolam exhibere.
Liberum et servum efliciunt mores.
140 Christus visus est servus, at ipse liberator erat.
Pudeat te, si malus audias, non vero si ignobilis;
Genus enim sunt, qui jamdudum putruerunt.
Prxstat generis caput esse, quam genus solvere,
Ut et bonuni esse, quam ex bonis ortum.
145 Dei solius rerumque divinarum insatiabilis esto,
Qui accipientibus etiam plus largitur.
123 'Ejio ydftoi. Gr.-ecus int., ex credulitalis 157 ' <roi. lia Regg. 995, 1277, Coisli-
lege quam teculut sum, abeam ipse nihil conseculus : nianus el Cassinensis. Edil., p.&Xiaxa o. In cdice
1 qui nihil, dediderim nihil ipse accipiam. Ambr. alius ordo versuum hujus tclrasiichi; sic in-
127 'Aeza. Sic omnes niss. praeter. Arnbr. el cipil : 'KXsOspov, deinde o 6' oixerai.
Cass, qui, ut Paris, edit, babeut aUx<${. 141 Kaxc. Sic Regg. 993, Coisl., Ambros. el
132 . C.oisl., Ambr. Coisl., Oavaxo;. Cass. Edit., xstvi'i:.
133 " :(/.lt. Sic Coisl. Edil., f aOXij. adem 142 . Coislin., -(vou y^P ^sav. Generis
sentenlia occurril infra lib. , sect. 1, carm. 1, De enim origo ab iis qui jam pridein cumpuiruerunt.
rebut suis, vers. 80 et seqq. Idem argumentum fere prosequitur supra carm.
135 'Yar\pezovpero, etc. Hervag., Lang., Reg. xxvi el xxvii.
6, raiuEToO xEv, c ovSo'jXov aXizs. Reg. 992, Xe- 144. KaJLibr. Coisl., xaXv.
tm'i. Leuv., Ministro quidem utere, sed eum ut con 145 Beov fivov. Reg. 993, Oeiov ^; \
servum aspieiens. jivo-j /ou, rerum divinarum insatiabilis esto,
130 "Orar de , rutuhrepo pars. lta le- et Dei solius. Coisl., xvou, Oeljv xe 6 ]
ginius cum Hervag. el Gaul. Edit., 3xav Xufi, a- (Tt> Exe IV.
V[6l X!Xt)XEpO.

METRICA VERSIO.
Accessit ad me pauper : al frustra tarnen ;
Christe, extimesco, ne tuam quaerens openi,
Aheaiu, vicissim prorsus abs te nil ferons.
Nam quod iiegal quis alteri, frustra pelet.
Opibus carenti nil viro securius.
Spes i lie lotas in Deo fixas tenet :
Al lu foveto ; namque pullos, ut ferunt,
Aquila tenellos grandis in nido fovet.
Melior egestas improbe partis bonis,
Ut sanitate morbus baud laudabili.
Vix unqnam acerba sustulit queniquam fames :
At certa crimen improbis mors csi viris.
Quid servus, aut berus? Mala est hxc seclio.
Patrol. Gr. XXXVI!.
Est fictor uniis, una lex, judex quoque.
Sic ergo servus, servos tit cernas tuos.
Aliis, solutus corpore, ut priestes vide.
Servi quid .lutein, maxime qui sunt pii?
Hominis amice servient illi suis.
Servos berosque vita sola faclitat.
Servivit, at nos Christus exemit jugo.
Malum vocari lurpc, non gnobilein.
Sunt namque pridem putrid carnes genus.
Genus auspicari prxstat, id quam solvere :
lit esse pulchrum, quam satum pulchro paire.
Deo,.elsupernis rebus hand unquam salur
Esto : dal His plura qui jam sumpserint,
30
 S. GREGORIl TIIEOL. CARMINUM LIBER I. TUEOLGICA. 940
lityv 8ii/aa0\ tpOvto au Jcov "Oxav >9' 6pt xxxr, ttjv otjv pva,
'Ev lot? 5 Xoiito x\ tpapiv fios)p.EVO{. Mvf)aOTTt Xptarou, tiv ' xsEvou TpaujxaTCov,
navra vixv, [it\6' , <TitouSv l^e* ) te popa tuv Ae<jto5tou.
150 l).w; xpaTEtaOat xpEseov, ^ vixv xaxt. "!; S' av Xu v, snsp OSaxi, s63at(.
Kai yp xXaKrrij o/ xsfjxevof , 165 ", p.E9), ^Xo te xal aljiwv, fa
llavTw xpatsxat, itoXXaxi 8' (miptzpoi. OT av irposX9r|, tppovcv .
Ka\ |p.iou vipSo itoXXaxi, '-, n-poau/], Sxpuov, ipp.axa.
" xaOaEpsiv vitov e Exapriav. "H8' tuv ejjujjv voai^nottuv.
155 El 8' o xaXu ti irpoui:9ic ol vv fxEl> "Opxov SI tpEUys nvxa. { o5v csojjlev ;
"YXti tppet , i) voov ., 170 AYV> te tov Xyov itiuroujxvqj.
El jrfv 6<(Xei Tip.copla, "Apvr,(i{{ taxi ({/EuSopxa.
' axo? TaOi to 6Xoust ^. TI 8e ooi ; tov Tpirov uffov t9ei.
El 8' o!8a? otpXujv, xa\ itp<5xpi,&ov npov. TI ]]{ Solfia sruvtojtJTEpov ;
160 Oxt(i) yap oTxto xa\ era9p.E{ETai. TotoUTOj fii to qJXoic xa\ toc; itiXa,

Sitiens siiiri, largiter semper fluens ;

In caeieris vero, superan non sit inolestum. .
Kec omnia, nee semper vincere studeas :
1 50 Prseclare enim vinci prostat, quam male vincere ;
Non enim pugil, qui liiimi jacet,
Semper vinciuir, sed saepe superior est.
606607 Delrimentum aliquod paliare : id enim sxpc lucrum est,
Ut urburem putare, quo fecundior sit:
155 Quod si quid non belle adjicis iis quae nunc babes,
Materia; ignem fers, aut morbum corpori.
Si nullam Deo pnani debes,
Nee ipse in debitores misericors sis :
Verum sidebiti tibi conscius es, prior ipse dementia ulcre.
160 Miserationi enim miseralio eliam apud Deuin repemliiur.
Si quando injuria accenderit menleni tuam,
Memento Cbristi, ejusque vulnerum,
Et quanlula pars haec sinteorum qua: Dominus passus est.
Sic enim dolorem, velul aqua, exstinxeris.
165 Amor, ebrietas, livor, el daemon, aequalia;
Quibtis supervenerint, eorum menleni subverlunt.
Jejunium, precalio, lacrymse sunt remedia :
Haec est meorum medicina morborum.
Omne jusjurandum fuge. Quomodo erge pcrsuadebimus ?
170 Verbis., el moribus qui verbis (idem faciant.
Abnegalio Dei est falsum juramentum.
-Quid tibi opus est Iv.um nominare? mores interpone.
Ecquod benignitaie praeceplum brevius?
Talis esto luis aniicis et proxiniis,

HI At\r)y t#cO\ Coislin., 6tdvTa Si- 157 'OcpMi. Coisl., oXot.

d/txiov. Hoc est, vehementer cupieni se ab hominibus
inquir, non propter semelipsum, ted quod hujut-
modi inquititione nioriulibus talus comparalur. Ita
loin. I, p. 713.
148 Wpetv. Coisl., 6e epsiv, et sup. lin., <t-
buevov.
154 'Yxpzepo. Reg. 990, intpnaxof. Coislin. ,
Reg. 1277 cl Cass., ^;.
160 Kai . Sic Reg. 9<)3,Cass., Coiel. Edit.,
tsu. Comb., oTxtov \ sc.
162 \ Sic Reg. 1277, 993, Ambr. el
Cass. Edit., .
170 IIuTTovfiirw. Tres Regg., itiorop.evoi, fi-
dem facientes. Ila fere supra carm. xxiv, vers. 8I.
171 Seov. Ambr., , Verbi.
172 TlSei 9eov; Reg. 1277, t 8^ ;

METRICA VERSIO.

Sitiens siliri, largus et cunctis fluens;
Vinci at moleste ne feras in caeleris.
Non oblinere cuneta, semper, slude.
Bene vinci ames plus, improbe quam vincere.
Atlilela nam non vincitur quisqus jacet
Ilium : sed liostem s;cpe qui stratum tenet.
Amine quiddani quxstus : hinc frequens redit,
Puiaia ut ai'bos reddilur fecundior.
Q'iod si quid addas improbe partis bonis,
Ligno facem fers, corpori morbum paris.
Pcenae nibil si vindici debes Deo,
Ncc debilori lenis ipse sis lue.
Deber sin te non negas, ignoscilo.
Vcniam rependit nam Deus dementis.
Cum lu dolore Isesus ardes mximo,
Christi nieinor sis vulnerum, pars et quota
Sinl haec dolorum, quos berus tulit tuus.
Sic nempe, ut undis obrutus, meeror peril.
Vinuin, libido, livor, et daemon, parcs.
Hos mente privant, quos lenent. His lu prece
Medere, fusis lacrymis, jejunio.
Medela morbid haie enim certa est meis.
Jurare noli. Quo fides liel modo?
Sermone, vita et, quae (idem verbis strual,
Qui falsa jurat, prorsus is negat t)eum.
Sit vita testis (quid Deo e.sl opus '.') tibi.
Benignitatis dogma quid contractus?
Quales apud te prximos esse expetis,
911 SECTIO II. 0 MORALIA. 9*2
175 Oo'Ji aeauti xoaSs wft&vtiv 0aei- A 'Art itpoTjxa xo xaXoli xiv i xaXv.
Kai <juvxoju)tepv Tt, xa Xpiexo ]. 190 Kaxo ijjttXuv, xa xaxbi rcvxw .
(ptXou V<5[*ts i;6sV Siov, Koxo itap' vSpo{ ^ tote xP'U'tbv irOTc.
*(>v o xpaxljp I8eie, xatpoO 8 ]- Ztjxe yp &v 5 tyiiv.
"O. O xapEEx' fl U.VOV XO UU|iCpOV. ' xi xp8o xal 8uaxvo.
180 "ExOpa Spou yvioaxE, iXia Se [X<. Tj TP Xa6 csuyovxai, aacpaXearipoui
TiXXa IXtoov OfOaXuAf, axov o flXrai, 195 Eboi irapaivw, xal uixpbv apjxaxov
'AXX' o8t5XXo, fjv yoiv XtjjjuIiv Tiixfl. "0(io> 88oixa, xal x) f8;j (A(icpojiai.
Totou xPlv o(x6ouXov el airavx' ?xeiv KaXo i6ou, xoy xaxo ixepi-f p<5vsi
Kai Yip XeP* XeV> ^ tob ? vsYj. Kv xoaBc , xoO TiaOw |Ar(8v, <* "
185 Ei toj xaXo ttoio vouOstojisvo, "Q Sv xaXo xal xoa8s TO>f(rQ{ XP^VV-
Ox EvxpaitfaT) to xaxot . 200 (laxpoOjitd XPI0"*'"!? xa^l Met.
"Oxav ' ataxpov evvo, v<5juj soi IHr.v aev fi6i xpTiaxo, e xoxo ttivo,
OoXXo; rozpEvai, xal asauxov Evxprow. nXov 8e xo '1"01- To x^piv ;
175 Quales illos ergaleipsum vis esse :
Et habes quid compemliosiiis, Clirisli passiones.
Fideli amico. nihil par esse existima,
Quem non pocula probaverunt, sed tempus periculosum ;
Qui nihil graliflcatur, nisi tatilum quod sil utile.
180 Inimicitiae luodum agnusce, aniieiliae aulem minime.
Caetera vidons oculus, se non videt,
Sed nec estera, si vaille lippus sit.
Quapropter consiliariniii ad omnia habe :
Nam et manu inanus, el pede pes indiget.
185 Si bonos sequaris admonilus,
Pudori tibi non eril a nialis irrideri.
Si quando lurpis cogitalio subeat, existima
Adesse tibi mullos, et leipsum reverere.
Bonos semper prepone non bonis.
190 Si rum malig frequens sis, eris prefecto el ipse malus.
608*609 A malo nomine nunquam. beneflciuin accipias.
Quasrii eiiiin eorum, quae perpetravit, veniam consequi.
Ego lucri aliquid ab adversario colligo.
Ansas enim reprehensionis fugientes, securiores
195 Esse adhorlor, et acerbam medicinam
Tarnen perhorresco, et suavem reprehendo.
Bonos remunera, malos despice:
Tuum hoc in illos sit beneficium ut nihil mali paiianlur;
Sic illos tempore bonos efficies.
200 Paticnti homini praiclarum donum est lenilas.
Benignus esto omnibus, si potes,
Maxime aulem proximis. Cur ila loquor? .
180 1. Sic Reg. 993, Hervag. et Langus. 8ev TtaOelv, i nihil eorum injuria moveare : qua le-
Edil., evofa. niiate illorum malitiam expugnes. Nicolaus : Haben
185 "Exeir. Ambr., ixe. dum graliam malis et pervertit hominibut, cum ab Ut
186 KaxoT. Coi si., xaXot. Neiiipe s * conti- nihil mali nobis accideril. Kal xoxo yap ]
/il" conteculus, ut illorum dicteriit non sis obno- axlv EuyaptsrEa, ulj tox6ev Tiva Xa6r,v
xiut. xaxou val XaimxoO vOpcbitou. J/ ajho; tiquidem
190 KaxoT \ lia mss. omues. In edilis deest 8'. habendes gralics maleriet est, si a nocente et im
196 'Uv. Reg. 993, rXux. probo homine nihil quit damni accipial.
198 Kr Tocos xsto-. lia mss. omnes et edi- 199 loi^aac. Reg. 993, ro>e<jaeic. Ambr., itoif,-
li praeter Par. ann. 1575. Varia est hiijus loci 11- nai.
lerpretatio. Alia Leuvenclaii, alia Billii, alia Com 201 Xpricr. Nicolaus, tptXvO , nitixlj;,
be f. Int. Graecus : Kal toZtSe /p;;, ~~J V-Tr xal Ci'fi'/.ip.o.

METRICA YERSIO.
Sis talis ipsis. Sin adliuc quiddam pelis
Brevins, liabelo dura Christi vulnera.
Fidis amicis nil pula pracstanlius,
Quos casus asper extulit, non pocula :
Qui profulura consulunt, non quae placent.
Sit unis irse, nesciat (nein favor.
Oculus tiielur caetera, al se non videt:
Ac ne quidem ca?lera, iiimis si cxcutil.
Ergo inonilorem rebus in eunclis habe :
Hanns requiril nain nianuin, pes et pedem.
Probos moncuics audie.ns, bisque obsequens,
Post non rubesces, cum mali te riserini.
Cum lurpe versas mente quid, mullos tibi
desse cense, te verere el ipsemet.
Prsepone semper improbis viros probos.
Nam si frequens sis cum malis, eris malus.
Ne munus unquam de manu sumas mali.
Veniam suoruin nam pelit sic criminum.
Ego hoste ab ipso cominodum quoddam lego.
Ilinc namque vivo caulius, ne ine queal
Is criminan. Verum aceibuin pharnraciini
Simul cxpavesco, el dulcibus succenseo.
Probis repende : sperue quos malos vides.
Sit hoc et lilis munus abs le, quod nihil
- Luant acerbi. Sic eos rediles bonos.
Est namque leni munus aniplum lenitas.
Cunclis benignus sis quidem, quantum potes:
Verum propinquis auiplius. Cur ha?c loquor?
943 (.1.0.11 TI1I.01.. CARMINIJM LIRER I. THEOLOGICA.
T Sv je riTTEsste to svoi xaXov
Elvat tov o Sxacov oi pEfXEtai ;
205 T irivca tov 6m)vov a!T'.<I>u.Ea
'Ex8pbv, StWvtE wuv iouafav ;
Miu-ou aEauTOV, f) Tttv, f) rcXov.
To roip ' tu.cov, f 8 9X6 IIvs|xa~o;
Ml] <j(p<58p' licEuat \|(1{ evutcviov
210 Mr,8' Einrriyrov e araxvt' xElv pv'
,5 7!tpoj |Xot 8ew cavTauiiaffi.
A^o ' e<jt\ TioXXaxi Suhjxevou.
'\{ 7rpoxE(j6( 6etou TtavTo tXou
El yp o-uvEpf l<nl t xstpovo,
944
A 21 5 o xaXou Sxatov Evai xa\ TtXov ;
O yp pco Y * vixwu^voi.
" <ppVT)stv aac>aXeaipav
' ulv Yip eri irpaytiaTiov ) op,
'H 5* olaxtaji. ]8 v 7iat6ESti>{
220 NalllE XpE350V, U.V1) .^)'/.
Tb Spaartxov Sexvus u.1) Spcv >;,
8' eu tohev, e (IXei; Etvac Oe{.
T" est\v vSpo E6Toc otjyyev{.
Ktevei 8e p^jra xa\ xa\ axopitoc.
25 AtixPov vov fipovzoi <j9vHTpov
ETvat, ypovTa 8" afpovarspov vou.

Quis te crediderit bonum esse extrais,

Si Justitium non colas erga eos quibus debctur?
205 Cur in omnibus niiseriim causaniur
Iniinicuin, cui nostra vivendi ratione poleslalem damns ?
Culpa te ipsum, vel in omnibus, vel magna ex parte.
Ignis a nobis est, autem ab excitante bpiritu.
Ncc valde secleris ludibria somniorum ;
210 Nec pavidam ad omnia meutern habeas ;
Ncc mihi infleris faustis imaginibus.
Insidia; hace sunt ssepe inimici.
Praeluceal spes laudabili omni exitui ;
Nam si quae spes auxilian ix est delerioris,
215 Quaulo magis par est, earn boni auxiliatriceni esse?
Non enim fero me a malo vinci.
Fortuna prudentiam existima tuliorem;
lila unim rerum levis est impetus,
Isla gubernatrix. Nec quidquam doctrina
220 Melius esse ducas, quae sola vcrc pertinet ad possidenlcs.
Polentiam tuam ostendc, non male faciendo,
Sed bene 'faciendo, si vis esse deus.
Hoc est vi ri scientis genus su inn.
Necat autem facile et pastinaca et scorpius.
610-611 225 est juvcnein sene inilrmiorcm
Esse, senemque juvene insipicnliorem.

203 Tt r erg mezeveets. Ita fere infra, lib. 11, 214 Fi yp cvrepy. Non maie Langus : Quanto
tecl._ 11, cann. 111, ad Vitalianum, vers. 75 : magis tandem adjuvat Deus bonas res ?
UiT>( <je, , e!v(|) tic viga ;:'. 218 Kovpl\. Reg. 993 xoo, temerarius est im
ToiaTiov texeo-ji xoXou.evov ; petus.
Quomodo te, pater, quis erija extreos [ftiem exisli- 220 "H 5\ xexTijfirbjr. Qu sola illornm est
[met ui earn possident. Nicet. f {<-<5v) ,.. Colb.
Tantopere irascentem filiisf (xvsi xextt)u.v(ov. Reg. 993 1 uivsi 1-..
204 VpsUsTcu. Tillcm. legit cpsXsai. Mondse Cass. \ u.vi], cl Ainbr. i| (idv^.
208 . Male Leuv. el Aid. vend. Recle 224 Tpvrtr a crxcpxlc. Huic siniile esi il-
ral. Grxcus, TtvEjxaTj iazi ovTjpou, fJYOuv lud quod Cicero Tusad. 5, de Tlieodoro refer,
8ia6<5Xou. qui Lysimacho morlem ipsi minilanti : Magnum,
209 Mf| ccpSp*. Cregorius velal seciari somnio inquil, e/fecisti, si cantharidis vim consecutus es;
rum ludibria. Multos enm errare fecerunt somata et vel, ut refer Seneca, lib. De tranquillitate til .
txciderunl sperantes in Ulis. Sic infra lib. , sect. Habes cur tibi placeas : htmina sanguinis in tua
2, carra. 1, vers. 291 : poiesiate est . El sane iniillo difficilius est, ac proinde
1.( yap 4! a <. vuxto. praeclarius prodesse, quam nocere ; unde graviter
Cogitationibus dieisimiles enim sunt visionesnoctis. quidam oliiii, cum eversam a Philippe Macedontnn
rege lvnilimn esset nuntialum : .t herclt, inquil,
211 Mr\6 nrepcv. Nec attollaris, nec te eferas. multis annis talent urbem non exstruet.

METRICA VERSIO.

Quis credat unquam le bonura externis fore,
This iniquum siquideio Icpra'beas?
Quid culpain in hosiem seraper ipsi verlimus,
Cum nostra prxslent robu ipsi crimina?
Te criminare piorsus, aut certe magis.
Ignis tuus ii.cn. Ilamma vero dseoionis.
Ne soninioruin ludicris (idem iimie
Accommodaris: cnela nec te lerreanl.
Nec laaa rursum visa le tollanl niinis.
Laquees frequenter bos paral daemon tibi.
Spee Lea semper acia praecedat la.
Nain aiejorem cuiujuvel, quanto magis
adjuvari convenit probum virum ?
Nec cnini ferenduin est ul malo cdai bonum.
Esl sorte raeca lutior prudentia,
Nainque illa reruin est impetus tantiim levis :
Ha?c clavus. At ni! lilleris tibi sil prius,
Quas possidentes tnicas opes habcni.
Aliis nocendo robur hand monslra luum :
Bene sed merend, si Deiim sequi cupis.
Est ejus istud, qui suum noril genus.
Facile al nccarinl et irygon cl scorpius.
Utruinquc lurpe, cun sene esl infirmier
luvenis, coaue slultior rursus senex.
945 SECTIO II. MORALIA. 9i(.
* plv ' upav rcw itvaocpo; A K<5p.o{ 8s, (Ssuoruv xat voouuivwv iai.
T6v Sk xpiTtorov irpo upa tup povsv. 5' sv' 'xoatov toov i) toov, 9O31.
'Ae\ plv spTfCoio tljv awTiipav < 6' 0Xo{, SfYeXo, itpibti] xtiii.
230 Ktpbi 8s 6i) , ou Xt. 5 O 8' sxTpa7isvTS ; Sapiovs;
Tb YlPa ^XOsv Eo6ov xi]pu o. Tv itpVr<5c irciv, ' 3)v *E(ixrapo,
sUTpsitou itXtjiIov yip ^ xp{ut{. Sxorou; 8u<Jsi5ou EpTTj xa\ Tzpoax&zr^.
; Xyou, fiti^ tic 4pVT)(it{ , "XXr\ 5 fiopcjJJv ISpa, xti.
"Epy), \6-(u> TS. M) xXairfi, irept<Jx<5irei "YXij 8e xiXXo, slSo ^.
233 ( 'Asi SiibxTj XaSpotc itaXofufxaat), 10 "Opoj 8s (5SUUTUV vooufxviov, itiXo.
Mt itw{ SstjOfji 3-/Ttov xaOapjwv. "Asrptov 8s uat, xxXcji irsptSpo^ov.
8' lort Xap^i x , tj/ux Xyo.
'. "Opo< aaxvpsp.
Sxto 8s 8i<j<jov, Xtit^stc 8iaaj{ Xosl;.
jiv sst.v oaa, itpUTOv xaX<5v. Adiv, ' axpavtui; s\ pirn.

Ergo Ile juxta analem sapienlia excellt :

Unie vero optimum est el ante tempus sapere.
Semper quidem salinem operare ;
250 Tempus aulem maxime, cum instat vitae finis.
Senectus advenit : exitura prieco clamai.
Qiiilibet prseparel se : prope enim judicium.
Finis scrmouis : duplex Dei abnegalio,
Opere et verbo. Ne subripiaris, circumspice
235 (Semper appeteris occullis diniicalionibus),
Ne forte indigeas extremis lustrationibus.
XXXIV. Deftnitiones minus exacta} \
Dcus est cn8 substanliale, primum bonum.
Mundus aulem rerum Uuxarutn et mente prxditaruni connexio.
Esse hoc vel illo modo, isiud esl uniuseujusque natura.
Natura materia: expers est ngelus, prima crealura.
5 Qui exciderunl a bono, quid sunt? Dmones,
Quorum princeps esl, qui olim erat Lucifer,
Caliginis deformis inventor et amistes.
Materia est formarum sedes, secunda crealura.
Materia: autem pulcliritudo est forma rei expressif.
10 Limes reriuu fluxarmn cl qua; mente percipiuntur, est cesium.
SiderunT natura est ignis qui in orbem volvitiir.
Lux est splendor ex ign, menti lux ratio.
Teuebrx duplices, splendoris duplicis dissipaiio.
/Evum, intervallum absque tempore semper linens.

* Alias Util. 137, pag. 198.

228 Tor . Duo Regg. et Comb, 8s.
231 "Eoor. Coisl. cl Reg. 993, oSo.
232 Eizpexiov. Sic mss. onines. Edit, -
kICou.
234 . Reg. 1277 Tpaufc.
235 Ataxy, llerv. et duo Regg. 8ixet.
XXX1V. Tit. "Opoi xaxvftepei. Coisl. ,ct Val.
a-j-.ov. Parum exacl, vel simptices.
4 Obela. Videlicet, Deus qui omnibus esse pr-
stut el quasi ipsum esse substanliale, cujus efluxus
est et umbra, quiilquid est.
2 'PevffTtr xul, elc. Coisl. Xsuoruv. Qu oculh
cernunlur el au mente percipiuntur.
9 e xdJUo, etc. Hic versus in Coisl.
deesl.
10 'Pevatnr. Coisl. Xsuirttv.
12 ' xvpa. Al. xitupo.
13 AtccrFi. Coisl. Siaai].
14 *'. Sic Coisl Male edit. 6iTTjA'.

METRICA VERSIO.

Ergo ille, ut xtas postulat, prudentia
Excellt : asl hic ante canos sit soplius.
Semper saluti tu quidem stude luae,
Polissimum autem sub diem vilie ultimum.
Venu senectus; exitiim pneco canit.
Paren lu oiunes : imminet judex Deus.
Binis negatur (finis hic) modis Deus :
Sermone, vita : sedulus fraudem cave
(Nam Marte tecto jugiter lacesscris),
Lustris opus git ne tibi novissimis.
XXXIV. DKFIMTIONES MINUS EXACTS.
(Biltio interprete.) [num.
Dcus cnsqtK ]imum est oniniuui, et primum bo-
{( Qikc fluxa, mundus ; qua?que mens cernit, te
lnet.
Quod quidque laic ant laic, naturam voco
Natura simplex ngelus, primus satus.
Qui deviarunt a bono, quid? da:mones.
Princeps el liorum, Lucifer, qui quondam eral
Inventor ;itr;e prajsul et caliginis.
Maleria formis esl basis, posl condila.
Inducre liirmam, certus est illi decor.
Rebus caducis limes et llrmis, polus.
Quid aslra? tlamma, circuli cm sum tenens.
Lux splendor aniens, ratio lux mentis
Tcnebraque duplices, lucis abcessus duplos.
/Lvuin, quod absque tempore assidue Mint.
m S. GREGOIUI THEOL. CARM1NUM LIBER I. THEOLOGICA. 018
15 Xpovoc 5, ^Uxpov fjXtou xivT<iEti>c. 30 "Ov ^ p^avoi wvxixo.
>5, i^Ci Xt]c xuxXoupvri. AfiOtiat lixtv EiaSo/il xi IxxoOev.
6, ifXifavaa xa\ oua' vc Osi. Mvt[xy), xBeSi xtov vob xuroopaxtuv.
"Yfiwp Se, (Ssuutt] xa\ xax|55o7Oc (fui. AtjBt, 8k, nvr[ii} ex6oX<. ^, fi ye
Kevo S' i)p ^ xa\ itvsuTri] Juoi. Mvp.Ti xt auOt, f}v avpvijaiv X^u.
20 "AvOpio^o' et(it, rcXapa xa\ excjv . 35 BoXi)itv o!6a, vou .oirv xa\ euvfipouiv
Tu aupa 8' Xi), xo\ 8iaxtaxbv itajjoc. Ttv fiffd' e' "fiitv xSXXa 5' o EXijxia.
S-oi^sKv ixt rpixov puipo. 'H S' o xvtist{, ouihSxtj.
4'uj(i 8, si uxixtj, cppoua xe* TtjV ivxovov 8 itpoiup^av Xiyto *
Aoyo fis xa\ vo xi5 y' p.j auvExpOT. 61 xoeov, pouXaeu> xupavvSa.
25 Zioi] fie, mbjiaxo xe xa\ i^u'/ 8st, 40 Aovtojiov oloa 7ipaYPxu>v 8iapStv.
' Ovixov Evat, xuv fie xi]v fitarxaaiv. IIoOo 8' 6pe|i fl xaXuv f xaXuv.
No & 2imv fis}"? e\8ov, o . "Ep(D 8e Oepxbc 8ux0xxoc xe 59.
Noy fi' Epyov, f viijt, Ixxraop te. eujxb pvaxiv aOpo; Jam pEvo-
Aoyo 8' Speuva x>v vob; . '*) Ss 8up.> p.(iivti)v. ' 6' etc xaxov

45 Tempus an torn mensura solis motus.

Terra, compacta materia, quam polus ambit.
Ignis, urendi vim habens el sursum tendeus est natura.
Aqua fluida est natura et denrsum vergens.
Aer vacui est replclio et spirabilis flnxio.
20 Homo sum, figmentum et imago Dei.
Corpus, materia et separabilis crassities.
Elementum, corporis cujtisqiic prima pars.
612-613 Anima aulem vilalis natura, vitam sustentaos.
Ratio ct inlelligenlia mihi commista est.
25 Vila, corporis et anima; connexio,
Qiiemadmodtiiu mors est utriusque separatio.
Mens est oculus internus, non circunscriptos.
Mentis opus est eogitatio, el rerurn expressio.
Ratio est investigado mentis conccptuum,
30 Quam profres per vocis organa.
Sensusestexceplbrium quoddam rerum exlcrnarum.
Memoria retinel mentis imprcssiones.
Ohlivio, memoriae amissio est. Oblivionis autem
Memoria qusedam est rursus, quam reminiscentiam dico.
35 Voluntalem seio esse mentis inclinationem ct concursum
Earum rerum, quae penes nos sunt caera non sunt voluntaria.
Facultas me, quo velim, movendi, est liberum nieum arbilriuin.
Si acris ac vehemens sit, alacrilatem appelle :
lnvoluntarium autem, tyrannidem voluntatis.
0 Raiiocinalionem novi esse rerum divisionem.
Desiderium est appelilio rerum vel bonaruin vel malarum.
Amor est ardens et eflrenatum desiderium.
Furor quidem est sbitos animi fervor :
Ira vero furor permanens. Si ob malum acceptum

21 Kal Siaarazr jraxo.Combef., motet, 30 "Or uXaXftcet, etc. Hic versus el due sC-
suis constan* dimeimonibus. Billius, materia quam quentes desiderantur in Coisl.
titbit dimensio. 39 Ta 6 ncvcwr. Vat. non habet xb 5.
23 te. Quip tenet et (ert, vitam scilicet. 'AOpoc. Vat. .
' 6 el xaxer. Qui servat memorinm, ni
lia Combef.
21 T f fiy, /]. Sic Coisl. Edit. epoC. noceat el insidielur : simultas, rancor.
27 O .teplypapo. Vat. .
METRICA VERSIO.

Mensura motus lempos est, quem sol fcil.
Tellus stabililas est liyise : hanc ambit polus.
Natura flagrans ignis est, sursum lluens.
Vergens dorsum fluida natura est aqua.
inane replet, el spirans fluil.
Figmenlum, imago el nobilis Dei, esl homo.
Materia corpus, quant subit dimensio.
Elementa nostri prima pars sunt corporis.
Natura vita tira'ilila, anima diciliir :
At ratio ineisqne cum mea se copulan!.
Q lid vita? carnis, mentis, et nexus Icnai,
Ol mors ab liisce rebus esl divulsio.
Mens, visus lus icruiiuuin nullum scions.
Iluic cogitare inuiiiis est cl lin^i'w.
fm\it ilia, ratio vesl'gal Si'jax,
Quam vocis ipse profres per organa.
Externa sensus excipit. Mentis notas
Memoria retinel, ac bona serval I'ide.
Ohlivio ipsam pellit : banc riirsum ejicit
Memoria qinvdam ( vulgo reminisci vocar.l)
Mentis, voluntas inotus esl, concursos et
Rerum penes nos qu sitas, tanluinmodo.
Quo vol inoveri, liberum arbitrium voco :
Alacrilaleni, magna si sit acrilas.
Palilur voluntas, si trahor, lyrannidem.
Rerum Xoyiapo; enmmoda est divisio.
Boni appelilos aul niali, copiditas.
Amor, cupido frvida et freni inscia.
Meinem repente fervor inceiidens, furor,
lia diuluiniis est furor. Sed qui insidel
oso Sectio i: 0 MORALIA
45 Mvr(iwv, Xo^tv , ivieixax!a tuyxvsi.
H|'.v 8 Xm) olSa |xaxpoO'jiav
Tb S Ttpbj 6p;v fjpsjiov, opyT(oav,
"Hv Sr\ r.pxizTfa. Tot{ TtXai xaXev EOo,
"Etv & xaXuv, T7v peTjv v<5i (AOt,
50 Tjv 8' au xaxxEWV, xiv evavxav vfoov
Tjv [xiv Spr^a, xiv 8' etpspsatv.
KXXoj S r.dT.6 l-s-vi 'Jap[xo--:a,
ATa^o 8, xXXou Gpi, t'o i8 Xyoc.
'AvSpefa 6' Irct izpb Bstvi ixx|550xt)
55 pino 8s, ; itpij ta .) ^.
AstXa 8s, uuixoXVi xt el xoXjxtjxa.
'H atocposvq 8' ittxpxTiat f8ov>v
*IIxxav Se xowv, xjv nX-|fcav XVw.
9
A Aixatoavi) Sk, ) nXov yjtsv xew
Tf, 6' axixo x6aat, tout' Btxia.
4"1! ixt irpay(ixiuv p.TOipa.
Xoia vojuaOi xtuv vxjv 6a.
'H 8' uXxTj .{ xi pyi) xaxiv.
'H 8uXt) 8e, xo xaxoupyia.
65 'H 8' 6ov), ^u/TJi x axi Xei<5TTc-
Arc] 8s, - xap8!a; 31-
\{ 8' XiY[0{, f (JLpijAva zXov.
Exist, Xoyijmv avTOEii; e Tipaxxa.
Kput{ 8e Ttjt xcv vo6 ouXeupiaxtov
70 'Ptjiv 6s xoTtuv oISa xr,v xTjSfav.
0<5{ 8e XTii? epoovxtv xuiv Xa.
'H aaxavta 6k xal aCtj 8ii cpOvov.

45 Memor sil, et insidias slruat, est injuriarura recordatio.

Concoctionem doloris scio esse longanimiatem.
Si quis conlumeliis affectus placidus sit, est irse vacalas,
Quam anliqui mansuetudinem appellare solebant.
Habitum rerum bonarum esse virtutem existima ;
50 Rerum autem vitiosarum, contrarium esse morbum :
Illa quidein Dci donum est, iste quid inventilium.
Rei cujusque pulcliriiudo est concinnitas,
Deformilas autem, pulchrludinis depravatio. Ilaec mea scntentia.
Fortitudo est in rebus pcriculosis animi constantia.
55 Audacia autem est contidentia, ubi non est audendum.
Timiditas est quaedam animi conlraclio in rebus aiidendis.
Teniperaiitia est expugnalio voluplatum :
lisdem superari, intemperantiam appelle.
Juslilia, non quaerere ut plus habeas, quam tibi debeatur :
CO jqiialitalis lineas iransilirc, inj usiitia est.
614 615 Prudentia est reruin experienlia.
Sapienlia censeatur rerum, ut sunt, conlcmplatio.
Simplicilas habitus est neis ad malum.
Versutia, inoruin perversitas.
65 Voluplas, mentis quaedam est mollities.
Tristilia est morsus cordis et cnnfusio.
Cura animum volvit et verst, sollicitudo adhuc magis
Consideratio conflictos est ralionum de rebus agendis :
Judicium, (lrmitas mentis deliberalionum.
70 Haee abjicere, scio esse iucuriam et inertiam.
lnvidia labes animi est de rebus secundis vicinorum.
Fascinatio, delrimentum quod infertur per invidiam.

45 . Vat. h.Wu,t). Coisl. |xvT<jxa-
: pro ivqaixaxa.
51 \\ . Illa quidem, nenipe, virtus : Ute,
morbus contrarius.
59 , etc. Minus recle Rillius, plu
talent requirere.
62 Tonr . Rerum earum qu vere sunt,
fe divinarum conlemplalio.
66 Atitjc. Sic Coisl. cl Val. Sic Icgil Ftiltliis,
quamvis editi habeani Stapif , quod prxfcrt
Combef.
68 'ArrWsci el . Billius in hune lo
cum : Videat lector, nquit, an forte commodier
hc lectio futura fit, ' ^, v xi Ttpajic
npaxxti>v. liane fere lecliouem suppedilat Vali-
canus codex, in quo legilur, avxiTipacij rpaxxojv.

METRICA VERSIO.

Menti dolosus, p.'/T|aixaxia dicilur. Juslitia, non plus exteris requirere :

Longanimitas est coi lio molestia;.
'AopYiaa, cum tenet Ixsiim quies,
Quam lenilalcm direre olim mos erat.
Virlus, bonorum lirrous est habitus : mali
Habilusqiic rursum, morbus adveisarius.
Dei illa donum esl : at mala hic inventio.
Decor, rei oiniiis clegaus concinnitas :
Conira decoris esl probrum deformilas.
Jam forliludo, robur in periculis.
Ast, ubi opus baud est, iidere, est audacia.
Auilenda quisqus defugil, premilur mclu.
Est tcinperanlis, kcia quae sunl.vincerc :
Libidiuosi rursus, his succumbcrc.
Ab xquitalc digredi, est iniquitas.
Rerum peritus, dicilur prudens : sophus
AI censeatur, mente qui res conspicit.
Simplex vocatur quisqus ad malum est piger :
Versulus autem, moribus quisqus duplex.
Laetitia quidnam? mentis esl diOusio;
Trislilia, cordis morsus, et lurbatio.
At cura inentem volvit, anxielas magis.
Pugna ralionum, axi'^test, nunquid geres.
Consulta mentis firmal al sentcnlia.
Usee qui rcpellit, buic inest incuria.
Livor secundis proximi rebus dolet.
Basxavia plus est : nam nocet quantum polest.
4M S. GREGORII THEL. CAKMINUM LIBER I. TIEOLOGICA.
Tjv 8' au xoxEjtjv pdpfyic, alvExov xiOo^ A TaTf) 8xTa ariv f EtptovEa.
!8>8 suiToXfj t <rr' as/out <56a>. 'EXeuOepia 8e xP^fatwv \ 8dcrt;.
75 AiSoj 8 ir:picppvi]ii, <i Tau.<5t). Totojv Xaipuiv o8a Tr(v aaarciav.
itouSi] 8k, oiJTaoi ti e'. irpoxsiu-eva- 90 'AveXsuBepiav 8 cpTj.t ttjv 9ei5<oXav.
A'Jaiv 8 Taur) o8a t^v iaOujxiav. ME-raXoirpraia 8' !<mv pyiov Xau.:pTTc
'0 8' 6xvo <jr\ 7tp? ti Suaxivrjaia. Mixpoirpreia, tppovEv xixpotc xfa.
Z?,Xo 8' U.V (jt[[ti]jt{, 8 S' ava ti. MsyaXicpovoc, nvxa eOuetuj pstv
80 xXarvTOi eij svov toOou-evov, Tb 6' u.txp, [^.
KaXoii 8' aTjv C^Xoru-rcav oi 7taXat. 95 lax\ .{ Ttu-^ itdOo.
\\Xaovav, 5p:ovo!a xapSEa- 'H xauvXT]c 8s, xa\ .
Tuov 8', AwJ/iv, ;v yeipei . Kevuv 8' 6pE^tv lai xsvo5o|tav
'VuEpfjtpavo 8' fioiys xa\ avrjTai. Aiv, toov fu.tv, 1) T00V OXSV.
85 Tlv 8' aCiaSiiav, auTapisxstav . "AXXtj 8 Soja, ^ avradu-axa.
TatEtva?poavT, [.*] povecv uasov. 100 T6pi piv srt 8uu.evo ox euvt{

Pessimorum objurgalio, laudabilis csi affectus.

Pudor, conlractio quajlam est aninii, lurpiludinis rnetu.
75 Pudoris coniemptus impudenlia est.
Miligenlia est vebemens Studium in proposita.
Hujus defectum scio esse iguaviam.
Pigrilia est, cum quis ad aliqnid xgre movetur.
Zelus, alius imitalio est, alius dolor.
80 Cum vis amoris transferlur in extrancuni valde concupitum,
Zclolypiam appellabant veteres.
Jaclantia tumor est cordis.
Fastus inflamniatio est, quam excitai levitas.
Superbus est mihi, qui cupit apparere.
85 Arrogantiam appello, cum quis nimium sibi placet.
Ilumilitas est minus digne de seipso sentir.
Hujus simulalio est bypocrisis.
Liberalitas pecuniarum est simplex largilio.
Earum dissipationem scio esse prodigentiam.
90 Illiberalilalem voco parcimoniam.
Magnificenlia est operum splendor.
Exiremi ingenii est ob parva alle sapere.
Vii-i iiiagnanimi est omnia facile tolerare.
At ne parva quidem ferre, pusillanimitatis est.
95 Anibilio est modrala bonoris cupiditas.
Insolentia aulem excedit inodum.
Rerum vanarum appciitioneiii, scito esse vanam opimonem .
Gl.oriam vero vanam, talem nobis aut talent videri.
616*617 Alia vero gloria, rerum phantasmata.
100 Contumelia quidem est inimici minime grata

73 fl'iOc. /fectus, commotio. Iilquc si retinenda vox, ez|'.ov. Nam psi non dis-
7-i 'Ecrr' ac%ov. lia Coisl. Edit. IV. plieet -rcaiov. Non indigne ac uliler quam feront
83 "A ratfir , i\r. Forte Avapstv , elalionem. mrita sentir. Nee eniin, iiiqiiit, [ulso sentit humi
Cuisl. 8v. lia, cum se deprimit , niliilque suum, Dei
8i 1. Ottentator. agnoscit quod in se virlutis.
85 A vrapaxetar. Ingenii sibi blandienlis vanam 87 Elpiorsla. Hypocrisis, initio.
oblectationem. 99 " Se c'. Hic triplex bujus vocis
80 Mi yporer xdtor. Modestias ettnm de se 8oa, est acceplio, i'eoruiu qua; non sunt, existi-
sentir, quam mrita [erant. lia Combef. qui addil : maiio, 2 inanis rumor, 3* rerum pbanlasroatio.

METRICA VERSO.

Ri'clc movetur, quisqus objurgat malos.
Probri timor contraint mentem pudor.
i lirons, pudore dicilur quisqus caret.
Proposita cum quis urget, id Studium voco :
Sludiuuiquc contra si luges, ignaviam.
Pigrilia quidnain est? lorpor ad quiddam gravis.
%1'lns imitamen, inror aut est quispiam.
Cum vis amoris exlerum t'urlini petit,
Zelolypiaiu isunl dicere anliqui soient.
'AXa^ovEa, mentis est vanus tumor.
Leviiaic nata fastus est clalio.
Supcrbus est, qui conspici a cunclis ainat.
Est aBaeia, cum nimis sibi quis placel.
De se bumilis illc est qui minus digne estimt.
Qui (ingit biimilem, premiiiir liic bypocrisi
Est beraus, sera qui dat alleri :
At cuneta si quis dilapidt, est prodigus :
lllibcralis parens esl, nimis cl lenax.
Magnificus est qui splendidis rebus studet :
Ob parva sed qui limidus est, u.txpo7ipsri|.
nbgnanimiis esl qui cnela facilis siisliiiet
Nee parva ferre, mentis esl pusillitas.
Ambitio, mdica laudis eal lanlum sitis ;
Immodica ver, x'J^") dici solet.
Cenodoxus aulem, glori;e van appclcns.
'< asi, videtur talc quod, laie aut tibi.
Al Soja rerum dispar esl et iuiaginuui.
Molcslus hoslis scrmo, contumelia
913
Upil-., <$- ts. Aoiopo 6' /] (fipzi.
Mijrii S" xt(i)pT]TOi x 9Xou <{<YO-
KatTjfopa 6' yxX)u.a ttv
'H 6' o'jx Xi](H] TftvsTat, ouxoavxia-
105 'H ; 6 , 6io6oXt aoi >.
RIix-y'. vEOuvi; it, Xa<j(pi]pia.
KaxT]vopo 8', itdaiv itXei sxjxa.
'Ajtstuc uiv, tfatpa-Tj v auXXofq.
'Il 6' etpaiiXia, u) \6yo-j.
110 Afou 6 n'tv <| xpjjaxio.
;, itapetai ipacip.a, -;; xap8t'a;.
Ovou 6' SjXETpev Xp|5tv '* T*lv fL^Tlv
8' x piOT] 0610', ) itttpotvta.
'il xpatTcXt) 6' toXo D6pt{ x j.Ot.
SECTIO . POEMATA MOUALIA. 94
A Ho Wvoc S' p.v tic scopTiuv, 6 6' exvoj
"Ajjupoj 6 XO ; tt 9Xt{ &pu,ovEa(.
Ilopvsa xal ioi/eij, r v cnuj.xtuv
Ssvtijv xXoirf) tic, f 6 ti{ xa\ Satip-avcov
"xav ?> iXxpov ci xOpoj iiofl.
120 5, 8' 8{ e6Et xal xp'J<J0V
Ki 8' (bcpiXeta, xpSo; etc ^' X<x6e?v,
), Ta'JTTjv )(1, rCvexai.
'EXeO |xv cjrt aui7r0ta .
Otxto 8 x' eS ti tv raitovOra Spaaat.
125 "Etj 8s iwti Ttph pyxa8'f *
rH0oj 8 itXapta - xaTTvopov.
AiSaixaXta, '.{ Ipftp xai .
AY S' apts-i o-ti ; xaxiv

Actio vel oratio. Maledicus convicia ingerit.

Ohjurgalio aulem amici innoxia est reprehensio.
Criminalio est accusatio reriini ptiniendarum.
Si falsa sil (accusatio). sycophantia est;
105 Si clandestina, calumnia tibi appel'.anda est.
Ht'prcliensio non fulla probalionibus, blaspheniia.
Maledicus utein leest, qui contra ouincs os suum armat.
Connlas est luanlas in colloquio.
Dicacit is aulein est hilaritas extra ralionem.
110. Sermonis stuliilia ejus est inulilitas.
Risus genarum est iinpulsus, subsultaiio cordis.
Vini iinniodiciim usuni voca temulentiam,
Ex tcmulentia aulem natas injurias debaccliationcin.
Crpula vero, pelulanlia est profeca ex pridian ebrictalc.
115 Cxdes alia est corporum, alia divina: imaginis;
l! traque aulem dissolnlio chara concinnilatis.
Scorlaiio ct adulterium, alia sunt corporum
Alienorum quasi quxdam furia, alia diumonum ;
Cum scilicet amor Dei ad ejus liosles transferatur.
120 Idoloruni cultor est quisqus colil aurum.
Si militas est, lucrum in aniinam redundans facer,
Jactura est, cum damnum aliquod ei alTertur.
Misericordia est naturalis adeems in alienis calamilaiibus :
Miseralio. aulem, eliain euin, qui calamilatem passu est, juvarc.
125 Habitus talis vel la lis crga res, cujiisque esi indoles.
Mores vero iigmcnluin sunt, quo designalur indoles.
Doctrina al i uni m est informa lio opere et sermone.
Serino aulem oplimus est remcdiuin vitiorum ;

106 'AreOvroc. Combef. legendum censet tte- ris fornicalio ct fornican appellator, Jud. H, 17 :
O'jvo. i Adduci non possum, inquil, ut ila Gre Fornicantes cum diis alienis; IParalip. v, 25 : Ftr-
gorios blaspliciiiiam dixeril, quasi quam quis im nicati sunt post leos ; et l'sal. lxxii, 27 : Qui forui-
pune voluai, el non poiius itoOuvov, qutr sit canlur abs te.
pasmas obnoxia. > 'Avs9uvo{ aulem exponi potest, 126 rU0o et rpxvc, voces sunt Hies, inqnil
huh iscutta, non examnala. i teriim alio sensu Couibel., vultque Gregorios, quo i consueludo ple-
et aecuralion: solel accipi vox isla, blasphemia. rumque indolem moresque linnet, el ita nos 'id a li
118 . Cum quis daemonibus servir et quid liabeainus, ul assueli sumus.
obsequi potius quam Deo sludet. Quod in Striplu-

METRICA VERSIO.

Est, aciioque prolira fert convicium.
Querela amici lenis est reprehensio.
Al crimen, horuin est, lex quibus pecnam irroga!.
Cuntida si siut crimina, esl sycoplianlia.
Id si latenter, tum vorem caliiinniam.
Impune cum quis carpit, est XotT9T]u,ta.
M.ileilicus aulem est, ore qui cnelos petit.
In colloquciido suavitas est comilas.
Ilalionis expers bilarilas, dicacilas.
Slullilia vero, sermo cum vane Huit.
Risus genarum est ;esius : hie pectus micat.
Usus lysei iiiinius est icmiilentia.
Exorla vino probra, debacclialio.
Crpula, protervo post Hierum si le gras.
Est una csedes corporis, animi altera :
Per ulramque dulcs solvilur connexio.
Sluprum duplex est, atque adulterium duplex.
Subripilur uno corpus : at mens altero.
119 Quolics ad liosles Nuininis pliilirum cadit.
Idololalras, qui colunt auruin, voca.
Cum nostra lucrum mens fcil, tum hoc utile,
Jai iura mentis cum tit, hoc malum puta.
"EXso, dolore esl aflici ob casus graves :
Oxto, dolori hoc adderc, ul niiscrum juves.
Est certus ad res habitus, liunc Tpitov vacant.
Figmcntum at ,0o rursusest, index .
Doctrina rebus instruit, diclis quoque.
Lsl iiiproboi uni pliai iiiacuiii seinio oplimus :
955 S. GREGOMI THF.OL. CARM1NUM LBER I. THEOLOGICA. 956

' 8' ox SpiTro, xaXtv avaipXTc. 4) 8' xvo, aTvo ejL(iX7c, ib ofou.ai.
130 Xxfyiv votjxwv, xtjv Sstdptav v<5ei. 145 YaXuA uv >8fl yYvexat 4-aXu.i)8a.
.;:; 8' IvipYsii xi e! ti 7rpa>:xa. Ta 6vxo cuxetv, oV ggei, '
"E^t uiv ort itoi<5-t{ tic ?jt(xovoc. '; 8' ox ?xEt' ;. xo X^ou jixi
Tdxov 6s xaxrj, xiv evpfeav XYt>>. Ayov r.posvTT), ou x{ x^pov B{f> ;
TxvT] (*v euxt o-vxaYp.' e 41[* "Opxo Se 8}) Ttiuxiijsi u-uiiii) .
155 "Etj 8* Xuto, fjv amaxTu,Tiv Xifio, 150 Toxou 8e xf|pi<r! xt{ f) euopxEa.
" IT] x^Pv Ti fSXXa 8i' aixoO, xXo. epT)axetav o8a xa\ xo 6aip.6vtuv ?.
Sxotco 8 6r xi, > tXet aTtou8exai. 'H 8' eua6eta, itpoaxv^oi x? Tptao-
At)5v oou, tv afxTjaiv ev8e>v "Apvrioi axtv, v xi xv xpiuv xaxw
Tv^k TtposEUxV '""( T^v au,eivvo)v BaXev, xe xlj <je6etv <ruu.cutav.
140 Extv 6' Otk)(ij!v xtv' ejiXau.axo{ 155 noxi 8 Sixxij t) pAv x X>u filai,
Tb 6" eXaff|xa, oaipov e xiu.tv cpov. "H xal 8ixe(a" )8' exoip-o auv6pou.<|.
"Erauv; iaxiv eu xi xtv ep-iv cppaaai. ^ yP fcrciv 7tpoe8po xo Xyou.
Avo 6' Tcaivoi e 8eov . ' 8' acovxo ovvouuia.

At qui malus est, Cham virtutes pcrimit.

130Consideralionem rerum, quae menle pcrcipiuntur, tbeoriam inlelligc.
Actio efficackas quaedam est ad res agendas.-
Habitus est qualiias quaedam permanens.
Sobolem illius, eflicacitatem appelle.
Ars est rolleclio disciplinarum longo usu parla.
135 Habitus qui dissolvi ncquit, liunc seien lia m appello.
Quod alicujus gratia non lit, sed alia propter ipsuni, id pro fine habendum.
618619 Scopus vero illud est, cut Gnis dirigitur.
Rogationen] crcdito esse pelilioncm rerum quae desun :
Precationem aulem scito esse postulalionem rerum prsestantioruiu :
140 El voiuni esse promissionem expialionis :
Expialio est. nui nus ad honoris exbibitionem speclans.
Laudatio est aliquid ex nicis praedicarc.
Laue vero est laudatio religiosa ad Ueuin perlineits.
11 Vilnius est laus modulala, ut opinor.
145 Psalmus cum canlu est meloda.
Res dicere, ut se hahent, veritas est :
Aliter vero, ac se habent, dicere, incndacium est. Verborum pugna,
Contenlio est in verbis, qua quid pejus in vila?
Jusjiiranduin est lestificalio fidei, iulerposito Doo;
150 Quae si servetur, juslum est juramentum.
Rcligionis vocabulum, scio cliam dici de culiu dxmonum.
Picias aulem est adoraiio Trinilalis.
Ncgaiio vero esl vclunam ex tribus personis in inferiorem ordinem
Dejicere, et non colre unitaiem divina' naturae.
155 Fides duplex esl; altera quidem, ex vi verbi,
Quae et justa esl : altera est facilis assensio.
Verbuin enim praeses esl verbi.
Spes aulem est cum re absente copulalio.
136 Tov, tXXa SC avTov, xXo. Sic prorsus 142 T t - Ijiwr. Rerum et actionum Immane-
legendum. Edit, xo6', XXi xo8\ p> xXo. rum prdicatio.
137 tsi cnovuerai. Quo quisque fine stu 148 Ayor }, iiempe (psxeiv, advenes
ftet, quo consilio. sermones eloqui. Val. Xyo ]^.
138 '. Herum necessariarum. 155 'Ex Sjov lac. Ex n verbi, id esl, vi ora-
140 '&. PolUcilalionem muiieris pla tionis persuadent.
aient. 157 Afoc yp. Verbum enim prses est rerbi.
METRIGA YERSIO.
Al pravus infer vel probis viris . Modulala laus est u,vo;, ut quidem arbitror.
'. qua' sunt, dispicit iheoria. Cum cantione psalmus est psalmodia.
Ad res gemidas actus est quidam actio. Rem qualis ipsa esl, eloqui, hoc esl vrrilas :
Habitus quid auleiu ? qualilas fixa et lenax. Al qualis baud esl, falsitas. .W.-vja/ia
Quis partus ejus? actus est, hoc assero. Esl sernio ptignax : quo nihil l'uiieslius.
Ars est, quod usu quispiam longo capil. Jurare, dicli sislcre est leslein Deum.
At Annus habitus dicilur scieulia. Si vera jures, istud est euopxfa.
Quo cuneta tendunl caetera, id lineni voco. epTjsxeia culius daemoiium quoque dicilur.
Qua quisque unir sludet, die hoc scopuui. At ei>a6eta Triadis est culius sacrae.
ATistt est, haec pclere, quae desun tibi. Negator, quisqus ex tribus locat
Meliora special, quam 7ipo<reux^v dieimus. Deorsum, eaiiidein nee colit substanliam.
EO/Tiv, voves cum quidpiain, ui places Oeiim. Fides, vel est quam serum robuslus paril
Al ttXa3u.a, nullius in honorem ferens. (El isla justa esl), facilis aul assensio.
"Enatvo; est, si quidpiain laudas mei : Scrnionis clcniin praises est Serum. Kei
Alvo;, supremuiu laude si regem aflieis. Procul at reinla; liruia spes nie copulat.
S57 II. MORALIA. 958
Acrtv 6 toxTjc, ttv dirfYvtosiv . A Bi6rXov ofou xa\ SaXuYu.' [AapTav.
460 Suu;i{<ux'av & x*v <*<*irrjv p[o|A0, KOaps iTLv Ey.-X'jai; oXuapLaTtov.
Ti]V icpo eov Ss, xal 8ov . MoXuuibv o!8a xa\ tuujiv tuv xaxv.
; 8' ^ tic, SxPa pY^'- 175 lv iativ Ivvojwf aapxtv 8oi{
Tnxptais 8e, XavQvousa TtixpEa. 'H icapOsvea 8' ;.
Ti|i] Si rojovto;, 4v6pcoitov ciXev (iovaarlj, 8 j xal jwivtj.
165 irru)(5avToc 8' axov, < itruj^uv ageai;. Mov] 8 [Aot, <rvroY[ia aioTTjpav.
<l>X$svo; 8' 8 oSsv axb uv voc. '[' \ )],
Bou ycXtvi) 8' Iffxiv, EipTjVT) (pfXi)- 180 " ui) < \ v<5(xo xaP'tal'
Yu/j 8 xal iXtara, Xutpijcrtc itaOuv. N[oc piv xtv Iv8ixo itpaxiwv 'po.
'II 8' $Pa (tot Savota xat 8iara(jt{- 'H 8' evxoXf |aoi Soittou TapeTY^-
170 "Ey,"pa " X3^ to5Xaoc, eupTT|{ xaxv. napavojx* eotv iv vaio Ttovripia*
'Afviffji iartv i auvouiia. 'Avojiav o!6a t!]v vpcav XeuOpav.

Ilnjus amissionem, desperalionem appelle.

160 Arclani animoruni conjiiiulioncrn, charilatem defini,
Earn, qua; est erga Deiiiii, ad coiisequendam divinilaiciu.
Odium aversalio qu.-edam est nimicilixelTeclrix.
Hypocrieis autem est latens acerbilas.
linos Crealoris est, hoininem diligere *
165 Honos est ejus qui se ipse pauperem fecit, erga pauperes aileelio.
Hospilaliiatis studiosus est, qui se ipse novit esse hospiiein.
Vila: tranquilinas est pax gralissima :
Mentis vero maxime est aueciionum sedatio.
Inimieilia mihi est malevolenlia et dissensio ;
170 Inimicitia quoque et bellum, invenlrix nulorum.
Sanclitas est cum Deo conversatio.
Profami m existima et exsecrabile peccatum.
Lustratio est ablutio inquinamcnlorum. .
1 in amentum sclo esse ipsam animo mal informationcm.
620-621 ,""> Malriinonium est legitima corporum conjunclio.
Virginitas est egressio e corpore.
Monai.'liiis is est, qui Deo vivit et soli.
Monasieriuin mihi videtur causa salulis collecta mulliludo.
Peccatum est a bono exorbitatio,
180 Quod nee natura, nee lex indulge!.
Lex est justa rerum agemlarum definila linea.
Mandaluin aulem Domini est praeceptio.
Transgressio legis est in' legem iniquitas.
linmiinilalem a lege scio legibus non esse astrictam.

scilicet doclrin fidei, cui se immiscent, lumenque qui verlit legi : quod eerie monachum a viro fidcli
/din in mentibus aceendat, aique omni firmius ra- non secernil, qui legi el Deo servir debet.
lione sibi eas subjiciat. Frustra enim vox doctoris 180 "O fti\. Billius legit 5(xot el refer ad ,
alliums excipitur, nisi Deus cor audientis miscri- sed nullius codicis auclorilale nititur.
cordher aperial. 184 'Aroftlar. Videtur resplcere ad illud Pauli
164 . Sic emendavit Biltius, ut sensus I Cor. ix, 21 : To vo>oii, i>? vojio;, qui sine
conslet. Versus eliain qui sequitur, exigit, in quo lege est, hunc scio liberum esse a legibus. Billius
poeta ad illud Prov. x, 14, alludit : llunurat Deum, vero in suo cdice legit evdjitov, et piilat Grego-
qui pauperis miseretur. rium alludere ad id quod est apud Pauluin, nimi-
167 lfi)t-t}. Vat. eo^vijc <fi\r\. Arnica pacit. rinii, pios viros, atque omnibus viriulibus expoli-
170 -. Vat. EEupsrij. tos, legi minime subjeclos esse, propterea quod
17 'iapziar. Vat. 4. libentei-, non aiiteni gravatim, et lanquam vi adaeli,
177 Mdrq>. Et soli, lillhis videtur legisse vjk), divinas leges exsequaiiiur.

METRICA VERSIO.

Ilanc frangil aulem tetra desperalio.
Concors voluntas, chantas, amor ac Dei,
Ad summa certain sidera oslendit viain.
Aversio odium est, liinc simultas nascitur.
Occultuin at odium die quid est? hypoerisis.
Fictorcm honort quisqus hominem diligil :
luopcmque factum sponlc, quisqus pauperes.
Quid hospilalis? hospiiein qui se ptilat.
Tranquillos eevum, si studes pac, exiges.
Serena mens est, molibus suivis carene.
Qiiidnaui simultas? improba est dissensio.
1 Vlln in et siniiiltas nil inali non excitant.
Quid sanctilas est? cum Deo consuescere^
Quidnam profanum, quidque sacrilegum? scelus.
Quidnam piamen? sordium estdetersio.
Conspurcat aulem vel typus solus niali.
Legitima thalamus corporum est.connexio.
At vita clebs, egredi est a corpore.
Quid inonaclius? est qui vivit et legi cl Deo.
Mov], saluli quie studel &oli tohors.
Quid, quaeso, noxa est? a bono deflexio,
Natura mihi quod porrigit, lex el Dei.
L.:x, qu;e gerenda neene sint. dictai mihi.
Mandaluin at est quod Dominus induit meus,
lu lege quod lit improbe, est iniquitas.
Loguiu soluta (.si vincuHs al alquilas.
SO S. GREGOmi TI!OL. CARMINUM LIBER I. THEOLOGICA. 960
185 'lou5a.l<jy.i srxiv, vo<- 200 To Xoxpov r\v xaOapei Sxwv iv.
' SsuxEpo 8, jtuorVjptov. . uuYlfvEa |xapxupouuivT|.
' jxv jxuSt]c, Saifiovtav voupxrjc "AXei^i )) vijuxEa Tipbi ^ -cX-|v.
'O Si xpavd t xal Xttj aivtyjxTov. 'H ' S" jv pEuva % ,.
:- 5' vav0pri)7ai<it, 5XXt xou Xaat, Sx^o S' xavOv, vu-i xs <,
190 -aOovro aapxtxjj ;7) rcOet, 205 'ExOpo xpixou aXij-ic x naXaiirxx(i>v.
"O; Trvra i-irtv vx8ioxE to jjiot. Tporawv S oraupo Se uXou Xov.
'Ex (iv Y'jvaixo tjXOev, e EOa x*Ptv* THXoi 8b m\4i ttj jxT) jxopxta.
'Ex riapOivou 8 yp x pvou EFow Se Ttvxa xav xspotv -cXouxvatv.
Tb upixov, SJu afuftov. 'H 8' iWYpotpJj ! 8k ysuai f x^ avxE-xaxoi.
195 Tj 6e! auQt ^ eI/e titov. 210 A-|<tt>v 8' uiv ^- -, '."
'H a-apfavwcric, vx\ ttj yu[x\kx-eu. ' S' jv -covrjpi, xarcsp ^.
4>vo 6s ita!6io\), vtjtscov * ttciov. nvOo 8 Exxaov axxo-
'-1) xp)((ov Si, 7tpoaxvT]<j[{ xt<*eu>{. Qexpuv 8s |5rj;i, tuv itsxpuv Tcppaxo
Mfoi Se Tcpo-rpxovTEc, iOviv EfaoSo. Nsxpv 8' yEpse, eooSc e tcoXiv,

185 Judaismus est prima lex :

Secunda aulem, Christi passionum mysierium.
Prima qiiidem umbris involula, dmonioruin cultus erat exslirpalrix ,
Allcra vero lucida et solulrix nigmaluin.
Christi autem incarnatio, alia est hominis formalio,
190 co carnalilcr perpesso, ob peecaluin meuin.
Qui omnia pro omnibus meis reddidit.
Ex femina quidem prodiit in Eva: graliam :
Ex Virgine autem : etenim ex Paire solo
Prius prodiit ; ex injugalis ipse injugatus. Orbis aulem descriptio
195 Divina? rursus inscriptions fguraiu gerebat.
Fasciis involutus est, ob prisiinani nuditalem.
Cxdes parvqlorum pueriiium signabat abolitionem Ogurarum.
Sidus currens, adoratum a crealuris Numen :
Magi accurreiites, gentilium ingressus.
200 Baplisma ipsius erat purgalio aquarum mearum.
Spiritus divina? cognationis testimonium.
Jejuuium, unclio ante pugnam cum hoste.
Tenialio eral exploratio divina? iinitionis.
Corona spinea, indumentum purpureum,
205 lnimici poleslaiis exspoliatio per luctalioncs.
Tropliicuin veieris ligni, crucis lignum.
Clavi, conlixio mei peccati.
Complectitur omnia manibus explicalis.
Gustus (poini) gustu fcllis compcnsalur.
210 Ex latronibus aller credens salinem consecuius esl ; Adamus erat :
Aller vero manebat sceleralus, quamvis cruci affixus.
Lucius quidam Christi patientis erant lenebra? ad horam sextain facta;,
S22*623 Pelrarum fissura, pelrarum propugnalrix :
oituorum ad vitam reditus, et ingressus in urbem

191 ' . Inobedientiam obedientia tentalio. >1 .

expiamt : lurpet meas voluptates crudelissimis cru- 212 ttro tov xartoc. Lucius ob Lknsltm
ciatibus. patientent lenebr, quasi sole luyente Christum in
203 Tic Beov }. Divinal unitionis, copu- cruce pendenlem.
lalionis cum Ueo, exploratio, an esset Deus qui a 215 xerpw baptuty.o. Pelrarum propu
jejunio esuriret. Billius : Oi'i'im anions specimen est gnalrix, saxeorum cordium.

METRICA VERSIO.

Judaismus prima lex : Christi crucis
Lex at secunda dicilur mysierium.
Umbrosa prima, diemonum cullum opprimcns :
Secunda clara, veteris et dubia explicaos.
Ilunianias Christi mea est refeclio,
Cum carne passus est Dcus noxam nb iiieam,
Qui cuneta cunclis pro nieis sua reddidit :
Evalin favorem femina natus quidem,
At virgine tarnen, ul prius solo ex Paire :
Injtigibiis injux. Orbis at descriptio,
Typum gerebat coelilis. Quin fasciis
Ob nudiiatem -voluit involvi meam.
Ne\ parvulorum signal cxsiineios typns.
Crrente Stella, condita Tonanlcnt colunt.
Cursus Magoruni gentium ingre^sum indical.
Baptismus undas ipsius purgat meas.
iE(|ualis ipsi Spiritus testis venit.
Ut cum hoste pugnel, ungilur jejunio.
Divini amoris specimen est tenialio.
Corona spinis lexta, purpurea et culamys,
Hostile lucia spolit imperium gravi.
Crux est Iriumphus, arbor augusta, arboris.
Clavi, meoruni criminum confixio.
Cuneta explicalis manibus ipse ambit suis :
Fellis medelur guslui guslus malo.
nus lalronuni salvus ob fidem est, Adam :
Manet aller, cliam flxus in cruce, improbus.
Caligo passuin luget : ac pro saxeis
Ruptura lapidum, cordibus pugnas init.
At cum rcsuigunl mortui, atquo urbent pclujit,
964
215 'H tiv Oavvtiv e Svto .
UXsup 8e pzzT) alxa xal 8 ijxa.
Tu fissbv jv aimjjjux, xol iiOou{,
"Otav 8i)xtt{ xvBuvov xatpb; 9pr.
'H vxpTT, 8e, ttc jlt vapecHc.
220 'H 8' x VExpwv i^cpoi, pou Xmc.
'H 8' eij Svi Ttopcta xa u.' Svw psi.
Ko\ T7t\ totoic, 8sup (xot, <(0.
; jxv en' auvxayp.' e OeoC d6ac.
Na> 8 asirciiv ^vux^ptov.
225 8< 8 Stpov, Ouaai xaopatot.
Aptov Bo^Etov yv&v, < OEijed/o
SECTIO II. PEMATA MORALIA. 962
". 'Isptuvn 6e -piap-b peviv,
Hci cppei)v avOponrav, avOptrao Oev
MuitTJptov jaev ativ S(ij57)TOv .
230 Xp'.jp- 6' oSa IIvp.axo; 0;av Jjiv.
^&' a8fX(OV, ttjv upocTiTEav Xyw
EaY^Xiov 8e tjva{ sto-tripta;-
'AtojotoX^v 8e, <iu(.jiaxav )
8k -yvtaiv, Tjv xat^xisiv, VEOt
255 Ti)v 6e jitvotov, itpb xaxpEteaova ^*
'EJpxtaiv 8, SatjAvcuv aipeaiv.
T8 Xoxpv att BEUtipou iou o^pa^c.
Al Ttpoaopa\ e, tti Oeo ;,

215 qui obierant, in clum translaiio.

E latere manans sanguis et aqua simul,
Duplex est baptisma, aliud lavacri, aliud sanguinis,
Cum infesluni tempus periculum alien.
Mors peius mortis mes est abolilio.
220 Ejus resurreclio mea est ab inferno lineralio.
In clum ascensus me quoque sursum eveliit.
Quae praelcrea supersunl, age, consideremus.
Populus est collectio hominum ad Dei cultum.
Teinplum auieui veneraodum populi sacrarium.
225 Deo miiiius oblatum sunt victims lustrine.
Munerum venerandum receplaculum est Deuni suscipiens
Mensa. Saccrdotium est sanctificalio animaruiii,
Deo conjungens bominein et homini Deuni.
Mysterium ineflabile quoddam est religiosum.
230 Charisma scio esse divinum Spiritus ilonum.
Denuntiationem reruni abdilarum proplietiain appelle ;
Evangelium vero, pradicaiioneni novae salulis ;
Apostolicum mutins quod suppetias venit Evangelio;
Institutionen) pueroruin de doctrina, catecliesin ;
255 Pnitentiani, ad meliora conversionem ;
Exorcismum, daeinonum expulsionem.
Baptismus est secundas vita: sigillum.
Oblaliones, Dei incarnationis,

220 H ' x rexpr. Sic habet codex Yaticanus. res sacra.

Edili anient i] S vsxpv. 233 KripviyiaTo. Hoc verbum absolute dictum,
220 ^. Deum suscipiens. Aliler 0ut,6xo, de Evangelio accipiiur.
qu viclimam capiat. Aptissiiua vox utraque ad si- 235 . Vat., xa\ iv (letvoiav atpocJjv s!;
fnificandam Eucharistiam, de qua hic Gregorius. xpEaaova.
lie Dillius acriter carpit Leuvenclaium, baereticum 258 A xpoatpopal. Altaris oblaliones nihil aliud
Imminent, qui loluin nunc Gregorii locum depra- sunt, quam quotl nos Sissat nomine inlelligiiniis :
vavit, et mala Dde reddidii. Primo quidem Ouaiac hoc est sacrilicium Hud, quo scenlos Deo Palri
xaoapafou, nota ad marginem apposila, preces si corpus et sanguinem Christi ollen. na ni
gnificare callide innuit, quamvis Miss* sacrilicium que a verbo itpos<ppstv manal : quod quiduiii, cum
Itis verbis designari manifestum sil. Deinde vero absolute ponilur, idem est ac Upouprelv, et Xei-
b'jTfi'j/'jv xpauav inlerprelatur, mensam qu suf zovpyzlv, et, ut Laliiii loquuntur, sacris operari, sa
filus illos coniinet; cum vel mediocriter erudili cra facer. Vult igitur Gregorius Missaruni obla
noriiil idem esse ac Ouata; Sexouvtjv. liones hoc nobis con Ierre, ul Christi incarnalioni,
Misso ergo hoc veieratore, agnoscamus cl dicamus cj usque crucialibus comiiiunieeuius , quemadtuo-
cum Gregorio dona esse lustralia sacrificio, hoc est dinu ipse loquitur infra lib. n, sect. 1, cartn. 1,
corpus et sanguinem Christi in Missa, el horum do- vers. 49 el 50 :
nurum receplaculum esse mensam bvrfifpv, id est Odx Iri uiv 6ueixsiv iyvoTc Stcl y&oac, astpw,
sacrificio capientem, aut potius fizrfi/av, id est *i- Toj AE^oXoti; AtptujAEvoc deoiv.
cipienlem Deuin. Non jam amplius ad snela sacrificio mutins allollo,
229 6a. Religiosum Bill. Cuitus arcanus Dei, Miujnis Christi admistus passionibus.
METRICA VERSIO.
Ad supera, quos mors presserat, migrant loca. Mentes sacerdos purgat, et snelas fcil,
latere manans sanguis el latex aquae, lloinineii) Dcoque copulans, liomini et Dcum.
Bapiisma gennnum esl, hoc aqua;, Hind sanguinis, Mysterium quid? cull us arcanus Dei.
Cum me periclis tempus infesluni objicit. Charisma saneli Spiritus donuin est sacrum
At mortis ejus mors est exstinctio. Obscura cum quis praedical, propbelia.
Me nigro ab orco, reddilus vita?, eripit. Novam salutem serum fert evangelus :
Ad supera tendens me quoque in caelum vchil. At coiicioncin missio sacram juvat.
Jam, quae sequunlur, tu velim consideres. Doctrina pueris nadita esl caicchcsis.
, coacltiui esl agmen ad cullnm Dei. Melanoea, cum quis corrigil vilain improban)
Na, locus ubi sordibus plebs se expial. Pellunlur at cum daemones, exorcisis.
Donuin Toiianti luslrica: sunt victimae. Signum, secunda; balneum est vilae sacrum.
dona sedes excipil, mensa est sacra. Oblaliones, carnis assumptae a Deo,
 905 S. GREGORIl THROL. CARMINUM LIBER I. TllEOI.OGICA.
?C
UaOtjuaTiov TiJJv xoiviova. , MeO' f,v xpisi te xal t?<S6o. TE 8' f xpt;
210 t)[ie<5v trn 6a0( y' oix e!et<T*vov. 255 OtXEtov !v8ov suvetSoro; *poc.
; 5s YXwaJai, IlvxaTOc ev8t][iia. "H xouotijs, vjxou :; iov ataOjij.
' (J/u^ixb? 6' vSptoiroc, oSirao xaX<Si MixapiorTc 8' 1|1^ | ejwta.
'O uapx:x> 8e, xal Xav iraSoui iXo Tj 8' f anXet'a; eoG OEiopa,
'O TTVSujiaxtxb 6', od |iaxpv to mvs'jiato. jv fY^Xoi te 8<5$a xai (iv()8a.
245 Tic S' '; 7rXfapsi ioO fl^ptov, 260 Exoto 8 to; xaxi<rroi, x 6eo itessiv
'Avijp SuviTti?. 'H 6 t ; xtXtC 6, Tcp te, T?,t uXixo nOou.
'0 ptito; 7)(;, Et 8' 4XXo toOSe xpEaaov, ox sou.
"H te - vOv Sapsat;- Txi] 8, xa\ itp<5vota, xa\ Eijiapuivt)
MeO' f\v XpiTtb ouQi v 6<5$r, , 'H |xv, aufifiv ;, X^ou 8xa
250 "Osov avjvat toj Geoxtovoc. 205 'H 8', o!axt3(i8{, apsi / 8e<5{ -
MeO' ^v avjxaai, *1 Sut ctuvOtou 'H 8', eipjio;, ojxai, tuv tunoujiavtuv.
Ms6" f^v arujjLiipajjta, twv ovtmv XOsi ' oTtv ifi!v 6!|.
"Esti 6 5<j Tij rcpb tu xpTaov aXXa-j-ij

El eorum, quae passus est Deus, sunt participatif).

240 Signum est rus mira et iiisueta.
Ignis lingua1, Spiritus presenta.
Aninialis homo est qui nondum bonus est ;
Canialis autein, qui valde cupidilalibus est dcriiius;
Spirilalis dmuni, qui nun longe ahest a spiritu.
245 Quis est Antichristus ? plena veneno bellua,
Homo pntiMis. Quid eliam del'ectio ?
624 625 Longe scelcralissimus nuper vigene apostata,
Et qua; nunc doniinatur Dei divisio :
Post quam Christus iierum veniet in gloria Patris,
250 Monstralurus corpus suitin deicidis ;
Dehinc resuneciio, qu;e est nova corporis el anima: conjunctio ;
Post quam consummalio, universitatis dissolutio :
Est aulem ilia quxdam in melius immutatio ;
Postea judicium el melus. Quid vero judicium?
255 Proprium, cujus intus sibi quisque couscius est, onus,
Vel levitas, et legis ad vilain exaelio.
Felicitas, ut opinor, est beata vita.
Quid vero regnum cleste? Dei contemplatio,
Cum angelis communis gloria, et laudum divinarum celebralio.
200 Tenehrae autem improbis, Deo excidere :
Vermis, ignis, carnalig libidinis eliquatio.
Si quid eo melius est, non est extra Deuin.
Supersunt, fortuna, Providentia, fatum :
Fortuna est quidquid fortuito accidit, absque ratione ;
2G5 Providentia est clavus quo banc universilatera regit Deus ;
Fatum denique est certus ordo, ut arbitrer, Dei decreiorum.
lite sunt nobis quacdam delineationes.

217 \\. Arium significai, a quo scissa 261 IlaOov. Al., itaxoui- Crassa molis absnm-
divinilas : vel Julianum Apostatan] , quo nomine ptio.
eum appellai. Forte utrumque, si legas fj-e, 266 Elpn. Ordo, series Dei deeretorum.
auf. Caillau. 207 '. Ad specimen cusen, exaral re
250 Npov lor /(. El vil ad iru- turn definitiones.
tinam legis iiiquisitio.

METRICA VERSIO.
Ilorumque, passus quse Deus, perceptio. Censura tunc, et tunc mrlus corda oblcrens :
Res mira Signum est, pra?ler et moren) incidens. Censura mentes conscias intus gravans,
Praesenlein at ignis Spinium linguae indicant. Lev.insve, trulina legis et vilse siinul.
Animalis aulein quisqus est, nondum est prubus. Felicitas quid? Vivere bealuiu. Quid et
Canialis illc est, vilia quern la-da obsidenl. Coelesie regnuin ? Visio suinmi Dei,
At spirilalis eininus carnem fugit. Et cum bealis gloriam huic dare angelis.
Quia Anticlirislus? bellua venenum vomens, Caligo quidnam est improbis ? labi a Deo.
Vir opibus amplis. Quid item delectio? Maleriam ct ignis, vermis et, crassam liquant.
Apstala illc pessimus, nuper vigens, Quod si quid hoc est melius, haud extra est Dcuin.
Doniinatur et quae nunc Dei divisio : Quid sors, prona, quidnam item fatum tibi?
Post quam in paterna gloria Christus polo Quodciinque casu contigit, sors id mihi :
Veniet, videnuus corpore a llieoclouis ; Prona clavus, cuneta quo regit Deus;
Post quam resurgent corpora, alque animis suis Faluinque, rerum nexus, aeierntis Pater
Jungenlur. At turn expletio, solvens omnia : Quas sculpsit. Hi sunt termini noslii breves.
eliore cnela qua? lamen vcriel statu.
965 SECTIO II. POEMATA MOIUL1A. 960
' . El neriar pi.lcopor Tv 5' EEXTOvta (ol' ti xa\ yp arca) .
Xaipet, ipuwv, ab tfj va(), six' enopsli ; 5 OTtu tov xpflJovT* ywv, xv r><58pa ,
"Exet xaxv psv, <pu.axov 8 t^ voou. ; nXoutouvTo /p^aii xa\ .
"AXXo; irvrj piEv, ayxpa-riic 8
AZ\ El rfjr \.
"O oGte eivov, oute c>p|Aaxov /ei.
"Ckav Tiv' Eptji EitaovTa twv xaxiv,
! Tov t:Xos".ov uv, t>v toz6jv 8 f|J3ova,
rivtoaxs totov tXei TTjpojiEvov.
Tote irpoTiuuIi uvijTo xa\ ooo,
"Oxav xaXv tiv' ev xaxotj, xaGapaiov
"Orav tov laxOovxa ' Trjv OXit^tv -Of 8e -yip, ef Tt xaV xixpov
(jl4) vosovto, asOevEarpou 8 ye.
5 'IXoj IiXxEt, puiyvai tcovoi,
AC". ispi f^ . 'Q prfiv sic 7t0po)tnv SXe-rj tojv xaxwv
" ti vouepo _5, \ noplcov "H pav Elvai xat itaXr,v 6u3(aevou,
, axa to irOeaiv fiXo uyEivraTOf, 6eo 8i8vtoc, j avaf p>|9f [AYa-
4>p[iaxov o8v.ixwv roitspov totojv u.axapt'CE[( ; te toioetiu vtx7)tf>opo.

XXXV De philosophica paapertale'.

An lselaris, tu qui delicias seetaris, in morbo, quod dives sis?
Malo quidem laboras : sed est tibi remedium morbi.
Alius contra pauper est, sed temperans : ter felix il le,
Qui nee iilluii) malum, remedium mali habet.
; Divilein quidem, cupiditalibus autein viclum,
Tunc prxponam pauperi et sapienli,
Cum prseiulero robuslum ex dementia
Homini qui morbo non laborat, minus aulem fortis est.
XXXVI. De eodem argumento".
Esto quis graviter morbidus, et mulla comparan
Pharmaca suis morbis : aller sanissimus,
626~627 Pbarmacum nullum habens; iiirum beat uni dixeris?
Bene vaentcm (scio omnes ita dicluros) ;
5 Sic indigentem paucis, quamvis valde pauperem (felicem prxdicabis),
Pro divite opibus et maus.
XXXVII. De patientia":
Cura repereris improborum aliquem prospere utcniem rebus,
Scilo illuni extremo reservatum judicio.
Cum probum aliquem videris afflictum, Iustrationem
liane esse afflictionem scilo ; oportet enini, si quid eiiam exiguum
5 Cni contraclura sit, hoc purgari per molestias,
Ut nihil maloi'ii m ignis incendio serveliir ;
Aul tenlationem esse et liiclam iiiimici,
Deo prxstanie, ut victor reniintiettir.
Job bxc tibi Dersuadeat virtoriam adeplus.

* Alias Bill. 130, p. 196. " Alias Muralor. 200, pag. 196.
XXXVII. 3 "Otar uOrtir' rjcaxo. Ita Vat.
Edil., Brav tiv' v xaxo!; tjv xaXuv.
6, 7 ' p-qtir. . . tov Svcjievov. Gcminos
los versus, qui desiderantur in edit. Par., Leu v.
agnoverai in sua, ct Latine reddiderat. Id quo qui
dem non possum quin mirer et landein hominis hx-
retici bonam (idem, qui ipse profert, agnoscitque
Gregorii verba, quae errorem suiiin de igne purga
torio, vel, ul ipsius verbo ular, igne exploratorio,
METRICA VERSIO.
XXXV. DE PIIU.OSOPIIICA FAUPERTATE.
(Billio interprete.)
Lxtaris, seger, cuneta quod tibi suppetanl?
Medicainen, hune quo lenias morbum, est tibi.
Felix at alter : pauper est, sed continens,
Cui nee malum ulluni, pbarmacum est mali.
lose opibus ampliini, crimine sed omni ohriiiuiii,
Tunc anteponain pauperi et probo viro,
Cum, quem Titrons reddidit fortem impetus,
Prxtulero sano, sed minus forti tamen.
XXXVI. DE EODEM ARGUMENTO.
(.4. . Caillau interprete.)
Esto quis a'grotiis graviler, morbisque requirat
Pharmaca mulla is : nulla sed alter habens
~ Alias Muralor. 190, pag. 172.
penilus subvertunt, et Ecclesiae doctrinam mire
confirmant : sic hos versus reddit Leuv. : Li ne
quid malt supersit exploratorio purgandum igne, vel
Deo concedente, periculum de nobis fieri necesse est,
et cum adversario luctandum, ut guis magnus -
tietur. Dubinin non est quin Gregorios ad verba
Aposi. I Cor. in, 13, alludai : Lniuscujusque opus
quale sit, ignis probabil.
Pharmaca sit sanus : quem dixeris esse bcatumT
Qui valet, exclamas; clamt el omnis homo.
Indigel bis paucis, pauper licet; lie sed aura
Allluit alque malis : hie tibi primus eril.
XXXVII. DE PATIENTIA.
(A. B. Caillau interprete.)
Si prosper occurrat forsan tibi malus,
Hnnc ereile servniiim ultima: sentenlix :
Sin Justus in malis, dolores hos puta
Liisiratidiicin ; si quid est enim, licet
Parvttm, lnii super, decet molesliis
Purgari, in ignes ul mali cadat nihil ;
Tenlanlis aut durant esse luctam daenionis,
Deiqtie donum, victor ut niteat magis.
Job isla suadeat triumphaler libi.
g67 S. GREGORII THEOL. CAHMINUM LIBER I. THEOLOGICA. 96?
AH'. El zfy avTi)r. A WeX Txtl , f| psvwv mBov. i
,_ , Ilpb 5v 1K vtciies tuv tfiXocppovwv
.m. m>i^ mi y . , Pwrt pevwv (Mi pMAov, puOb tvyii. i
To{ icujitatc saavotc fsOi tpuXaaJujAsvoi.
Et -ci ipiUTO wv xputt Tpaxoc , M'. JW w 01 .
'O xpueb xoivot faOi xa6atpop.EVO{ Ol to paxvv exp.ip.ouu.EVOi (itou,
5 "H (Oovspoto TudA) xgj.v(i>v 8p.a, &XXo 'lit , ^oX xo tpaupo vTpuuvTE ou,
"il xev E8X^ora <rcE>u.a vixij cpopaoi. Horwiav <b )< xal aupat rciXei
p^t' 06aXs4ov pva, | x TEpitv . paxvoou iou.
Kp.itTEO xpiawpopip rcvra 9pu>v xpa6it). 5 ol tou, Opavou Ixovts (Lpoau^vou,
A6\ c ziy.r\r xal, ?prr\cir. v ta so'jaat
Kal r iioval:
puvoi,
-
4 A ' r~ i Exouete t]v a'jxtov eoxtwc ixtjv,
"EcTa Tf tuv tpiXoxpiiwv 'j oSsv o'jttjv 06.<; r.apa6pu.oi.

XXXVIII. De corfcm anrumn(o*.

Si qiiis ex si sten s malilise miserura germen hic flores,
Extremis suppliciis scito te servatum
Si quis opiimus exsistens incidisti in duram vilam,
Tanquam aunim in fusoriis scias te pargari :
5 Aul si ob invidi luctam xger es corpore, alteram Job esse (scias),
Ut cum cerlaveris, coronam victoria; referas.
Quare neque prosperis animum oblecla, neque adversis
Frangaris, Christiane omnia ferons corde.
XXXIX, De fortuna et Providentia".
Dicebat olim avaras quispiam hxc verba :
i Malo fortuna; giitlam, quam mentis dolium.
Ad quem sic rcspoiulit sapiens :
< Gutta mentis mihi potior quam dolium fortuna;. >
628-629- XL. De rerum liumanarum vanitate'".
Qui arancarum imitantur fila
El cito marCenlihus duleclaiiiiir rebus vita:,
Sciant quam facile in auras ferantur ac dissipentur
Quiconque placent iu vita lelis aranearum simili.
S Qui tlironos tendis splendeuies
Et ob lluxas dignitatps clati eslis,
Considerate inevitabilem extrcinain ullionem ,
Ut nihil ipsain ullo modo possit effugere.

* Alias Muralor. 193, pag. 170. " Alias Bill. (8, pag. 1S6. "* Alias Bill. Latine tantum, p. 508.

XXXVIII. 8 XpicTTopfxp. . . '. Mss. Xpi-
OTotppou. . . . xpaSq. Ibidem apwv, forte tp-
pEiv, ac sic vertenduiu : Cliristiani cordis est omnia
perferre.
XL. Argumentum. Brevimmum hoc poema Latine
tantum entt apud allium, ad calccm earmmum
Crcorum.
Nusquam Grce fuit editum. Textus Grtrcus, qui
Sequilar, e cod. leg. 1277 desumpius est.

METRICA VERSIO.
xxxviii. DB F.Odem argumento. Mihi gutta sortis est prior mentis cado.
(A. B. Caillau interprete.) Ad 1 ,loc ""ejecit quispiam prudcnlium .
i Mihi gutta mentis est prior sortis mari. >
Si quis forte mali flores hoc germen in orbe,
Te tormenta maneni ultima, crede mihi. XL- DE REBUM mhanarum vanitate.
Si viise duro cecidisti in tramite Justus, (. . . interprete.)
te, credas, excoqiiil ignea vis :
Factus es aut Jobus membris langueniibus alter, Qui fila deducunt a ranci velut.
Dxmonis ut victor pramia larga feras. Brevisque gaudent marcidis vita; bonis,
Ne la:tis jubiles rebus, neque casibus unquam Alllantibus rapi facile venlis sciant.
Cede maus, paiiens omnia corde po. Quai vita in bac placent arais pari.
XXX.X. DF. FORTUNA ET PRUDENTIA. _, VoS 4U **$* !UCe fl,1f'\leS 11,008
. Huxa superbi dignitatum gloria,
{Hillio interprete.) Videte poenas ultionis ultimas,
Avaros olim quispiam hoc dixit : < Bona; Quas fugeru nullis artibus potest homo.
S69 SECTIO 1. POEMATA DE SEIPSO. 910
i- i - ..-..- . . .

BIBA02 '. IZTOPIKA.

TOMH '. 1 EAYTOY.

LIBR II. POEMATA HISTRICA.

SECTIO 1. DE SEIPSO.
A'. llepl xaO' iavrr. A "Ov Si xaV leyiXou x<teo{ xBop' Tuvc
Xpiare 4va, 8 &T'^i <' 4etpouvst! Eiifajisvo, xat xelpa iv\ /
xauporTOi I' opet , 'Ev S*Y* *' 'Asaupffl Spoaepbv vo ^
-ExXiva 'Au.aXl)x X<Av <r9vo S t teBefioii ) aou ? , iicrt xP<*C &64aeaav
Xstpesiv v > AovtjX uto, 8*iv Xe<5vra>v 10 " 9' 8X1V Ceo^aav iics\p aXa SEiac,
5 {*,\<? vtyuv ir^aa xtoxa- Kjwta xa\ vi[>cov uivo? TjGvasx, xe .)

630-631 ' Dc rebus mW.

P.ex Chrisle, qui, puraolim manus fmulo tuo Mose
In modum cruris exlollente in monic,
Vertisti Amaleis perniciosuni robur, quique cxtensis
Manibus in fovea a Daniele dira leonum
5 Ora et borribiles unguium acies compressisti :
Per quem ctiam Jonas ex ingenii ceto exsilivit.
Postquam oravit et manus in visceribus tclendil ;
Et in flamma Assyria: nubes roscida circiimdedil
Magnnimos tres pueros qui manus expanderant:
10 Quique aliquando mare intumescens pedibus calcans
Fluctus et venlorum violcniiain sedasti , ut discpulos

* Scriptum an. 371. Alias Bill. 2, pag. 51.

I. Argumentum. Hoc in egregio poemale commit- menlius aspirt. In ea lamen pugnas de fide, a Ma-
morialium sortem, suamque ipsius maxime mi- cedonianis forsan exctalas solilariis, hivemri signi-
seratur Gregorius, qui, contemplis opibus, conjugio, ficat, charitatemque ac pacem nomine lantum rett
et rii illecebris omnibus, Satan tarnen insidias neri.
tela penilus effugere non polueril; imovialoris instar Scriptum est hoc poema anno 371. Exstal
illius, qui ab Jerusalem in Jericho descendebat, gra- Bill. n. 2, pag. 31.
lia Christi quasi veste spoliatiis, impositisque plagis Tit. Jepl zur xaff iavrr. Titulum hunc sup-
semivivus jaceret; ac quod bonum erat, cerner rix pedilarunt Regii codices. Edit., Tpnyoplov -
possei, aut certe desiderare. Tum elegantsima - itircfaou NaiavfouEp\vi>vxa9'eauT0vE''jrTi,
ii m similitudine, pltano pinove perenni fronde ver- 8V jv itapoCvst ](5{ -i Tpb t>v v Xpiffrij
nanti se compart, quam exundans hieme finvius dum ov. Pri initias carminum Gregorii appellat scho-
(i//iii/, ipsum labefaclis sensim omnibus retinaculis liastes poema istud et prooeinium, vice precis, in
in prceps veluti tuspensam primum exponit, extre- quo de omnibus, qua? in vila contingunt, disserit,
misque ac tenuissimis radicibus adhuc haerentem fun- et enarrat heroico carmine omnia quorum ipse in
ditua moas abrumpens, in medios delrahit vortices, et vita sua^periculum fecit. npoo!|xiov ev ox^aaxi e-
magno in cautes fragore proirudil ; ubi (requentissi- x*lt v ' \ 6Xwv tuv v iip. Al
mo imbre perpetua colluvie computrescens, iano- ^ Sk aytobv &v itoav axo ttjv wjv
bile lignum tandem in litlore jacel. Vnde cum 1re- . Ai' rav irpooifuov.
mia optons capili suo aquam, et oculis fonlem lacry- 8 pccepor. Coisl., 6poaev.
marum, ut maculas suas eluat, ad soliludinem vehe-
MTRICA VERSIO.

i. de rebus suis. Vinxisli, rabiiluni pcllens de corde furorcm :

Hillio intewrete ) ^er 4,,em eiiam magiii Jouas e faucibus imis
^ "' Exsiliilceli, postquam pa vola preccsque
Chrisle Deus.qui castra Amalee sicvasquccohoi les Concepit, medioque manus in ventre tetendit;
Fregisli, turpique fugse lelhoque dcdisli, Koscidaque egregios juvenes nubecula lexit,
Dum tuus exteulas Moses ad sidra palmas, Assyria n (lamina tendentes bracbia sursum :
Signantesque cruccin , sublimi in monte levasset: Quique etiam quondam ferventes sequoris nudas
Qui, tendente manus eiiam Daniele propheta Calcasti, ventosque graves fluclusque feroces
lu fovea, horrendos ungues atque ora Iconuin Sedasti, dum discpulos bidente periclo
Ga. XXXVII. 31
971 S. GREGORIl T1IEOL. CARMLNUM LIBER II. HISTRICA. 973
"Ex ireXaYOU pjEia pivouivouj Oit' dtfjTati A 25 O&te 8XTJV Tpopovre ootepov vtiiiiwav,
S' au 'jx^ ' x^ca Xsao vojiv, O&te poTUv Xyovxc, Saoi aruyouaiv Xixpav.
OTa , xpavOEl 8s poric, .} Tuiv p.' , Xpiark, xa\ vSuxu> ux XatTt
15tQvto uAvIje SvwOfijTiS'aTa'covafJLfAi (paavGj, 'A p.l; xwv rrepyEaet Tsat , xa\ ^ Xuypa
"O is 6e&v TeXicrsta, tt potbc autb etxOti' Xeo, "Ava, 6spa7tovxo x aXe , pur-S apeiai
To xxap xai ip.o\ 6e8{ uao XOk xaXEUvx'.- 30 Mpp.T)pai Sovotev p.!>v vov , a 5Se ,
"EX9' itl /stpa ipaiv 0e8 FXao, i p.e | Kai x<jp.ou x:3ti)v 8siXot{ (Epreaeiv ycipEi,
'Ev zo/ijito, xal Grpil, xa\ v epXoyl, xa\ vEpotec Anrtov , ola a!3jpov l>{ , OEOi8a p.opcfv
20TsipjxEvov, xaV aovov l oCipavbv 8p.p.a ipov-o. "Ev8o8i , uujxcua te ti6e\{ x"ov^ xpsmova pcoprjv,
Ka\ yap S^ te xa\ ayptov oTSjxa 0aXa<i<ji), '; (i{) xov epuEiEv avio piOovt' yatav
Ka\ Sjpt arovstisa, zal atGopivou itupb p(*, 35 Tux x^ 8e aXoi ^ux^v ittEpisauav IpaCs
Tlvra xaxol iou StjX^juave avSpe, Aapopov, IXudsaeiv v . irapxioGEjav.
(5a Oeov iXovta ".Xiara, Aoia\ yp te icXai Gvjto Gavaroio.

Es mari erueres vento agitates;

Qui rursus mulioruin nimos el corpora morte liberasti,
Oipotc qui Deus , ac homo faclus, mortalibus permislus es,
15 Quorum quidem allerum in principio fuisti; alteram postremo nobis apparuisti,
Ut me deum perfleeres , postquam ipse homo faclus es ;
Hue adsis eliani mihi invocanti, bate et misericors Deus
Hue adsis manum practendens, misericors Deus , ut salvum me faciis
In bello , et inter feras , et ventos , et flammas,
20 Oppressum , acoculos lantum in clum tollentem.
Nain et ferse et atrox maris tumor,
Et bellum lamenlabile , et ignis ardenlis impetus,
Omnia hace sunt iniprobi homines, vita? pernicies ,
Qui prxcipue oderunt Dei amatores,
632 633 25 Nee futurum aliquando judicium contremiscunt,
rationem habent hominum, quicunque improbos odio habent.
Ab his me arce, Christe, meque indesinenter custodi
Circumdans alis tuis, ac diras aerumnas
Longe a luo fmulo, Rex, propelle, nee graves
30 Curse agitent mcnlein mean, qnas hie mundus
Et mundi princeps miseris hominibus suscitt,
Intus, ut ferrum aerugo, formam Deo similem
Rodens, ac terra: agglutinans meliorem partem ,
Ne corpus, quod in terrain vergit, sursum eflerat
35 Anima, sed polius corpus animam alis instruclain, hnmi dejicial
Infelicem, carneamque luteis aclionibus factam.
Duae namque sunt mortis j anuae miseris mortalibus.

52 'Altaic, lia Coislin. Mendoso in editis, de Amalecilis, leonibus, ceto, fornace ignis, et ma
attat;. ri fluctibus agitato cecinerat Gregorius.ad proposi-
13 "Atyea. Glos., piX). tum accommodt. Bill.
14 h'parOei. Coislin., ){. Sup. lin., - 22 AlOojirov. Reg., aQoivi].
vi5x3voc. 24 Ol a. Coisl , ? .
17 rQ8 pxap, etc. Nonnulli codices ante hunc 28 . lia Coisl. et sup. lin , pXSa -
versum, sicut el edill, slum exhibent, rtl5z -. Edil., xSea.
xal 1(aoV Oe8 Xao, p-E alii vero non 30 Mipttfpm. Sup. lin., Reg. 991, 992, p.p!xvu
cum agnoscunl. Ipsum omisimus.'nc fdam cum 34 BplOorz". Scliol., apOvovTa.
duobus sequenlibus laulologiam exhiberel. 36 lAveccnr ir pYftacrtr. Terreis aclionibus,
21 liai f. Reg. unus, va\ fp. Ea quae supra vel terrenis stiidiis, affeclibus.
METRICA VERSIO.

Extrahig, borrendi jaclalos turbine venti : /Kthcreum persanrte, odio iiisectantur acerbo,
Quique eliam mullorum animas el corpora morbis Nee gravis hrrenles sevi tormenta futtiri,
Solvisii (nam cuneta potes terraque marique) ; Nee quidquam voces hominum vullusque verenies,
Morlalis vero factus , morlalibus aegris Qui mersum vitiis animiun aversantur. Ab istis,
Junclus es; el cujus deitas antiquior omni Christe. tiiuin famulum remove, salvumque tuere,
Tern polis est spatio, tandem cum corpore nobis Mollibus ampleclens alis , animique molestas
Visus es , ut miseros vilse immortalis honori yEruiiiuas proeul a nobis depeile benignus.
Assereres, postquam corpus mortale subisli : Nee gravium noslram perturbent agroina menlem
Sic qtioque tu facilis nostras, bone Christe, saluli , Curarum, quas hie mundus, mundique lyraunus.
Sic quoque tu facilis venias, bone Christe, vocanli; Excitt innmeras miseris mortalibus , inlus
Sic protende manum, Deus oplime, meque pericli Divinam eQigiem rodens (absumere ferrum
Eripe , lum bello alque Iuris , tum turbine saevo Scabra velut rubigo solet), meliorque laborans
Ventorum el flammis bostilibus undique pressum , Pars ul humi ide coalescat , sieque recurvum
Ac solum in ccelos aniniuinque oculosque l'ereiitein. Non animus sursutn corpus trahai alque supemis
Namque el fluclus airox , el lamenlabile bellum, Addical rebus , verum sublime petentem
Immanesquc ferse, furibundus el impetus ignis, Terra animam sieriiat miseram , studiisque caducls
Sunt scelerali homines, vilse certissima pestis, Ac limo infeclis lam turpi labe notatam.
Qui claros virlute viros , Numenque colentes Vi pro pneumtica jam crassa et carnea hat.
975 SECTIO I. POEMATA DE SE1PSO. 07*
Kai ff ol piv xaxij OoXEpijv tppselv fv5o9i myY]v A Xpsio voYxatfl, \ Ixto6i p.up(a 6af(iwv
Txtouuw , tot oiv a-aOaXa Ep-fa ueu.tjXs, Au3<H)ei xaxoEpYO ^ xvxpa popote,
40 6ixac, 6pi<Jtf|i te ;, xa\ (ifjSeaXuYp- TA (uXoij GvijtoW- xa\ eKei iraXXxi xeBoiv
Of aa -pvovcEC 01() i aitaeav, ' Xuypov 6Xs6pov, 5t' ovr6ia ircoXEu.CtV
Tpitovs' au-irXaxir) , axepov p.<5pov naYaittovcs- 55 Xntat. Tolov yp ' vSpaat Xoiyov atvst,
O 6e 6eov voou Xe5Sovxe , OTov ir' eBati xaXxo , 8V tyou xjpa cpjatv,
\ x6ap.ou xuYovtEC vaiSio Ex-pvov 6ptv, O? tdljv to>9ov , v\ oitXrxvoioiv 8XE8pov
45 AuitpoO xii wv 0i4ou axioEtSt <rapx\, Elfpueav irpo8l , oiptEpov u.pov u.ixav<SvTe.
\ ralav errfouew Xatppoxipoii 68<, "; xil p.o\ 8oX6>)ti , \ ov 6vra uv Eyvuv,
'Eeit(iEvot xaXovti , xa\ TrvEUu.ati xotpot, CO 'Essjivo xp xaXbv, irrjXuSE onl oixi;,
MTtai xpuirco(ivtic wt, Xpurtoto avaxxo, Axsv tm apXTv toQeuv, xaxtj ,
" xEv Xa(ATO[i.ivT,c iter' e< virapov atrtp^iomv. KX7rrojivou ? SXeGpov .
50 'AXX xa\ {Jidioio xaxa mpovrat xvOaic OO rio{ 8' IrMrpe , iou foj , 5v ts piyiatov

Alii enim ncquilix lurbidum fontcm animo

Parturiunt, quibus semper curse sunt scelcstx aclioncs,
40 Et corpus, et prona ad injurian) salidas, et acerba consilia :
Qui semetipsos excitantes ad omncm prxtergressionem,
Ueleclanlur scelere, propriam mortem diligentes ;
Alii pune ments oculis Deum conspicientes,
Kt superbiam, mundi impudcntis sobolem, odio habenles,
45 Procul a conlaminalo sxculo vivunt in carne instar uinbrx transente,
Et tcrran calcant pedibus levioribus ,
Vocantemque Deum sequenles, et spirilu expedili,
Discipuli occultse regis Christi vit:.
Ut cum ilia affttlscrit, ipsi tandem aliquando splendescanl.
50 Sed lamen malis vit; piinguntur spinis
Ob usus necessaries, el cxtrinsecus innmeros dxnion
Ra bid us et malofinis mortis acleos excogita vit,
Heu ! iiiiseris mortalibus, ac specie s:rpe abscondit
Prxclara fuuestam pcstem, cum aperte pugnans
55 Vincilur. Talein enim hominibus perniciem conlcxit,
Qulern xs sub esca, cum ncccm ini'ert piscibus,
Qui, vitain optantes, visceribus lclhum
Trahunl improvisuin, propriam mortem vorantes.
Sic et mihi dolosus, posiquam eum tenebris horridum agnovi,
160 Prxclara veste indutus, supcrvcr.it luci similis,
634-635 Ui dum virtulem coneupisco, nequilix appropinquem ,
bubrepia ad mortem leviorc mente.
Non me nuplix ligaverunl, vilx fluxus, quod maximum
40 Kvyp. Regii plerique elCoisl-, ittxpa. 53 TA ieXoic. Ita Coisl. cl sup. lin. yt, et
48 Mvcrcu. Reg. 901, sup. lin., . Scliol. al. & fieXot. Edit. uEXoi, parum de te
50 ' t&toto xaxdi xelportai. Cod. Chig. tollicitit, incautis.
habet : uTCEpovtai axavOai, prav serunlur tpin. 60 . In Coisl. sup. lin. v5p(. Verum hic
Unus e Regiis habet eliam axavBat. ui, lucem, non homincm significat.Alludit enim
51 Xpsio rafxalxi. Duo Rcgg. XPE'-- c,liS- atl 'stUQ Apost. Il Cor. xi, 14 : Satans te transfi-
XpEiot ivoYXTi. gurai m angelum lucis.
52 Krzpd. Schol. pXi). 63 . Reg. 992, .

METRICA VERSIO.

Namqiic duplex homini palet atrx janua mortis.
Sunt etenim vilii qui l'iluin in pectore t'ontem
Producant, quibus est scelus atque injuria cordi,
Queis gula , quels lasciva caro , qiicis perdila curx
Consilia, el sesequi lurpiler in genus omne
Extimulanl sceleris, tanloque furore tenentur,
lit juvei xlerna miseros oecumbere morte.
Ast alii contra prgala mente videntes _
Numinis excelsi radium, mundique fugacis
Exosi sobolem, cui nomen dira libido,
Umbroso procul a mundana corpore vita
/Evurn agitant, pcdibiisque premun levioribus or-
[uem :
Cceleslem Dominum divina voce irahenlem,
Atque sacrum Flamen mira levitate sequenles,
Vilx cultores absirusxin principe Christo :
Ut postquam illa sux radios eumlere lucis
Coeperit, ipsi eliam rutilo fulgore nitescant.
Sic lamen el vilx spinis laccrantur connu
Pectora, quippe quibus victum curare neecsse,
Cunctaque degendx qux sunt accommoda vilx,
Quin eliain valer innmeros cxtrinsecus hoslis,
Humano gencri stimulus excogitat acres,
Queis aiiimam primt, specie persxpe decora
Exitium occultans, quoties t'ormidat aperios
Conflictus, nee perspicuo contendere Marte
Audet. Talern etenim prorsus morlalibus ipse
Perniciem lexil, qualem circumlilus esca
Hamus squamigeris peslem cum piscibus aflert :
Pectore qui medio, cupidi dum pubula quxrunt,
JEs curvum iraxere, suumque hausere repente
Interilum. Haud omnino aliter sxvissimus hoslis,
Hunc quia, dum slita graditur calgine teelus,
Prolinus agnosco, venil ad me candidos ipsa
Luce inagis : nempe ut casto dum capius amore
Virtulem sequor, in vitium pesiemque propinquam,
El mortis barathrum, mens inconsulta leralur.
Non me connubium slrinxit (defluxio vil),
 975 S. GREGOR TIIEOL. CARMINUM LBER II. HISTRICA. 976
AtujxiV ait' avupwiroti Xri aXsv , a/U:o; pxf)v ' A O ytj 7iupotf<pou Yvfa'i xa^ SXaeo xaX,
65 OS' elXev mjpuv xaXi v^jxata, o8 TparaCav (jk oiv fiXoi, xa\ wi>ea liova jltjXwv,
'6} Xiitapljv , raXu/avoa yasrpa Jsxwv, O6 tfiXot 6spaovTE, pAv "(evo;, o{ fa
MejtXoivTji; (ifjteipav * o6e 6j*oiai 80 "Eirxisev pxait) , xa\ Siiroov
Naleiv ev |XyXoisi xal at^X^esm cXtjiix E^eva 6( , xij x^o^ exYe-jwra,
O (lodTjc axaXoj v\ xpou.asi Ouj.iv iav6i)v "H xovi, \ >. N|xo 8 ' Xt-por.
70 OJSi fiptov iaXay.7; (te Si8pau 6iXuc tfijj. US ( pol XPl(^ nv0l^if uxiiTa peo3T];,
'AXX(ov 6' au xpw * > opYupo , oZ yiXovce 'AvSpouirj Tip.j, xol x8so{ XXu[ivoio.
Ni)p(8u,oi XTc-33'.v iE^jjivoi xscSaivEiv, 85 O (xi-ya nip JastXjo 5xtv Y' Pa EvSoOev euij,
BaiTjv xp<}av xou9t noXv tvov. Ejxo-.ye OSe 8cxt) {le Opviv ' Xev tiGoj, oTaiv EpeXXov
Maja (pXi) , y^ux ff &{'ovi ^Xe , ^ 6e tpiwefa KXeivbj eceSp^aciiv -kp pOa O^o eipetv
75 NrjcaXtov 5" itl Toaiv wp notv ouxoj 4pi<rre O8e iy' ev mXisaaw x^iv aOivo , fj noXifJTaife
nXov-o jxo'i, xa\ Xpia-b jxiv vov aev isipwv. TepTt(ivov ^euitflat x\ Spavesaiv veipot

Vinculum bominibus a materia injeclum, molesliarum initium .

65 Nec me sericorum staminum cepit pulchritudo, nec mensam
Miraius sum pinguem, inexplebilem ventreni pascens,
Lascivia: seelestam malrem : nec domos
Habitare ingentes el renidenles aniavi ;
Nec msica: teneris sonis auimum demulsi ;
70 Nec unguenlorum mollis me et effeminatus perfudit vapor.
Aliorum sint aurum et argentum, qui dum amant,
Innumeris opibus insidentes, solliciti esse,
Li vein habent volupialem, ac laborera pluriraum. Rursus mihi
Maza placet, cibusque jucundus, sales, mensa sine apparatu :
75 Ad luce vero sobrius potus, aqua : lia: mihi sunt optima:
Divilia?, el Christus meam semper menlem rigeas.
Non ferlilis terra: jugera, et pulcbra nemora,
Nec boum armenia, nec pingues ovium greges,
Nec servi placent, mcum genus, quos tyrannie
80 Divisit antiqua, et nouien duplex impostiil,
Ingenuos el servos, ex una terra genitos,
Sive terra, sive Deo. Improba aulein lex subsecuta est.
Sed aura indigeo celrrimo evanescente,
Humanis honoribus, el pereunle gloria :
85 Non a rege magna praemia in aula consequi,
Non fbrensium me unquam amor tbronorum cepit,
Quibus gloriose insidens supercilium allius atlolleretn :
Nec in civilalibus, alque inier cives magna poliere aucloritate
Gaudenlem mendacibus et inanibus somniis

Gi "|, Chig. -el Regii plures uXtj. nalos, sive terra, sive Deo natos, et nomen duplex
74 Mda. Reg. 994, sup. lin. axeXIj . iinposilum, ac postea legem improbara subsecuiaiii
77 Ilvpoppov. (Mil. et Regii plures Tupvfi- esse. Usee dislinclio peccali originalis est sequela ;
po'.o. Qug nullum ferlilis (rumentum producit. neuue invaluisset si proioparens nosier suani pri-
79 OvBi pUoi. Non maie Chig., oe lXov. migenam scrvassel jusiiiiam, quemadmodum in
82 'Exicxet'. Coisl. . Cbig. . sede beatorum locum non babebit.
Censet Gregorius tyrannide inveclam esse dislin- 87 ' ppac. Coisl. et Reg. 991 el 992, Svu
ciionem inier ingenuos el servos ex eadem terra :i opua e ij-oc.

METRICA VERSIO.

Quo nullum gravius morlalibus intulit unquam
Maleries vinclum primseva, onerisque molesii
Principium : nec me pellexit srica vests.
Nec vero impensis conviva facta superbis
Sus'pexi, variisc^ue cibis d Herta, voraci
Imlnlgens venln : quibus exiliosa libido
Gignitur el foetli Veneris nascunlur amores.
Nec magnas habitare domos, el splendiila tecla,
Nec jucunda meam demulsil msica mentem :
Nec mea femneo maduerunt membra liquore.
Quin alus eiiam nummos aurique rcliqui
Pondera, queis dulce est nimos consumere curis, Insigni florere cradu, judexque forensi
Iinmenss llxos opibus : brevis alque voluptas
jrumnas multas comits habet. At mihi cordi
Est pais rigidus, mihi grata obsonia prxbel
Sal purum, simplex nulloque inetrucla labore
Mensa, dein blices mihi sobria pocula fundunt.
Ha; mihi divilix summa:, Chrstusque salulis
Auctor, qui nostras vebil ad subliinia mentes
Sidera ; frugfera? non pinguia jugera terne ,
Non nemus umbriferum, non grex pinguedinecurvtts.
Non tardorum armenia boum, non magna caterva
Servorum mihi congenerum, quos pris'ca lyrauns
Dissecuil, nomenque duplex infanda creavil,
Ingenuos servosque, pan lellure prolecios,
Aut seque (guenla Dei ; sed iniqua secuta
Lex dominum juris fregl decreta siipremi.
Nec vero laudes hominum lainaraque caducam,
Quae levbus venlis clius dilabtur, unquam
Appclii, nec Caesarea subliiuis in aula
Splendidus in solio resdere, el corpore majus
Ferre supercilium, ac latas pollere per urbes
Imperio, el reliquos praecellere robore cives,
Somnia vana sequens (quae nunquam firma subinde
Nunc bos, nunc alios adeunt, praeterque receduiu),
Flumina vel manibus prxterlabenlia carpens,
Aut umbrtil tanquaui solidam arripieus, digilosque
977 SECTIO 1. POEMATA DE SEIPSO. 97*
90 "AXXot'Itc'Xaov tojtv, acnttetuivotoi 0' ojxoi;' A Auijxev'o Xo/wvto v EfxsvovTi .
*H ^aXjxai Ttapatjovra ^eOpa, 'Efspcw S' vaav8bv jiijv Ttvrensiv v
"H axtv v xzlpsaow Ix^'v , f xXv tpAaaetv. 105 "O xiv Ttj axoXioo vot^axa ) pb aXn,.
Toh) yp ip-wv YeVT) , too 8 xaV ., 'QafHjv ToxEffiTi itaptjjievo, &va Xpiuxk,
" aupoTatoisiv poto; luvest vrjo, Import xal itevBe Tetpo[iivet<iiv,
93 xaPaiIao,u^vot111 xa^ oXXouivoiew 8iti- Ol [xovo tsxewv 7teptXe7rop.at, ap.uSpr,
AapicSo; x [ie^Xij tutOov aXat oxeY ),
MoOvov [jioi iXov ixc Xfwv xXio, o0< auvfscpav i 10 Sol, xaxap, +i5e> vjioisitEoiTc xexapia[*va 'CIV>
'AvtoXJt] ti fitcT xa\ 'E))Soc EuxrJ 'Aojv. "O; evTjto ttxoupov S^eiv aOvoj uia otcasaa ,
To ira iMX .<5)!1 toXv XPV0V> A xa\ ato Ka\ Tpopepotf axtpov uno eXeatv pieiv.
npi]va v 8aiti6<j) Xptxro 7tpo7tpoi8v 9txix Kai yp 6tj Ttvcwv ftepisiov, ? < toustv,
100 Etavra jiE^Xoio Xytp, Sc 5a xaXO Tiret Kj6tr piXouai, xai apyaXou itoio
navra p:vb - oTpeirtov iroXueiSea u,9ov. 115 njfiat' aXeup,evoi , Tcpupivjaia aojtv avrjij/av
'AXXi *a uv OitaXua, 6' o fov !xQ attarcov 'Axpvtoi{ 6ea*oat. Se" Oct xal ap/j.

90 Alias ad aliumtranseuniibus, similiterque avolantibus;

Aut manibus prebendenlem prorumpentia Ilumina,
Aut umbram manibus arripienlem, aut tenebras altrectanlem.
Taie elenim est homhiuin genus, talis est felicitas,
Felicitas levissiinis navis simillima vestigiis,
95 Quae dum anterius signantur, posterius delentur.
Unuin mihi in amoribus fuit, lilterarum decus, quas mihi compararunt
636*637 Oiieiis, et Occidens, et Gracia; ornamentum Alhena;.
In bis diu multumque labora vi ; sed et illas
Pronas coram Christo demisi et bumi allixi
100 Cedentes magni Dei sermoni, qui longe superat
Omnem humana; mentis mutabilem et variuui sermonem.
Sed hace quidem elTugi ; illud autem non effugi, odium perfidum
Inimici insidianlis sub benevolo vultu.
Dicam aperte meas omnibus rumnas,
105 Ut quisque sinuosa; ferse consilia evitet.
Putabam me parenlibus assidentem, rex Quisle,
Trisli senecta et liictu affliclis,
Quibus solus natorum supersum, spes infirma,
Ex magna lampa Je, qua; jam nulla est, mimituin lumen,
110 Tibi, Beate, el legibus tuis pergralum facer,
Qui mortalibus dedisli, ut in natis adjumenlum habercnt,
Ac trmulos artus hoc bculo sustentaren!.
Namque illi, prae omnibus qui te colunt,
Pietatem curant, et infelicis vita;
115 Naufragia vitantes, rudenies siios aiixerunt
Intaminatis tuis legibus. Tu vero Ulis et finis et prineipium.

92 "II crxidr. Ante hunc versum alius in edilis
legilur, nempe "H uxiv, <> axepefjv, eut ' yUX
vpa{ Uvra. Quorum versuum, cum alleruter esset
uclenrius, ilium dclere maluimus, qui in cod. Coisl.,
el in interpreiatione, et in scholio, et in uno e
llegiis deeral.
96 Oi> cwyeipar. Schol. Coisl. OS; xoi <ruv-
nouav.
00 >- Coisl. XsVou. Schol. 992 habet in lexlu
Xoyouet sup., lin. Xy<p.
102 'tiJIMi ur. Coisl. sup. lin. XX taut*
pAv 4 TupoEtitov euYov. Schol. itper
eipri(xva Siiuyov. Sic in Regg. 991, 992,
Hl "O Ori\Toi. lu Coisl. Edit. d>{.
112 '. Coisl. Tto.
115 '. Chig. et Coisl. aXu(Xvoi.
Sch. xxXvavT{.

METRICA VERSIO.
In nebulam slulte milieus, nil praeter inanem j) Eloquar, ut quivis impuri dapmonis aslus
Umbram complccii manibus, nubemque fugacem. Pervigil agnoscat, consulte et not ia vitet.
Tale eienim genus eslhoniinum, lalisquoque mundi Dum laus assidue cingens utriiisque parentis
Prosperitas, curva; referons vestigia puppis, Fungerer officio nali, scnioquc fovcrem
Ante impressa quidem, verum delata retrorsum. Afflictos luctuque gnavi, quitus ipse superstes
Sola ineum ardenii pectus slimulavil amore Sum tribus ex nalis, spes imbecilla, velulque
Doctrina, Argolic.c quam gloria genlis Athenx Parvulus ex magno fomes splendore reliclus,
Quaesivere mihi, solisque occasus et onus.: Pergralum tibi, summe Deus, praslare putabam
In qua mullum operae posui, durosque labores Officium, legique tua;, mortalibus ;vgi is
Tempore non parvo subii.sedel hanequoque Cbrisli Qui natos tribus senii solamen acerbi,
Ante pedes humilem pronamquejacere cocgi, Ui lanquam bculo trepidanlia corpora firment.
Divino verbo cedentem, quod sinuosa Ex cunclis elenim, qui te meluunlque colunlque*
Et varia humana; mentis tegit omnia verba. Hi summo studio pielatis muera curant :
Isla quidem fugi, sed non hoslilia fugi Vilantesque hujus miseiandae pericula vitae,
Spicule quae Salanas vibrai, menliius amicum. Ad lua contorsere suos praecepta rudenies,
Atque ego jam nostros casus, et trislia facta Tcque et prineipium ducunt, meiamque beaiam.
979 S. GREGORH THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. 980
'H xev 5p' x XTpiov itrtiv , Ov^touc , iOvarv te 6:&v xyav di v yeCpiov.
Seipfy xpue'Tlv nepi6XXeT0 Trtttriv sostv Toiou natpb yw xal /' , oaiv epijeiv
"Apaeva BuuAv Ixouaa ev DTjXuispwv, O Guc, XXf,Xowi 8' p'.>ev o ti iie-j-aipio.
120 Tsiov oirtop^vT) ye^i x6(iou ' XYOuoa, 135 To p.v if> xou.su>v xa\ a|xcf'.wuv jto-
"(Jiaov e o'jpavftjv wijv 7tavTa [yivrzac,
Tv8e jJEov , xo9T 8e itpb aiOpa Tapobv epai. 'EXittopflstv oaXitov pv vov, &{ ti eptarov
y' fpUXato n' eiStXoL; r.ipoj )ev 'ExtXitov oeo ipwv XP-^- THv 6' apa xefvo
Zwiv , XX' ^ il-itb | ];, ' , { aXiTpoj !^ 5; sTi epiOpuv,
125 Kai t<5jov e^evo ^t-ri x^v> u xaX^as *O 8 xal jio\ xaxbv fjXu8ev yaoto.
AvSpea , xa\ iroXXo xopeaat u*XiT(8fi - * 140 Ka\ yap 5r( iwxtva! p.s xa\ pfaXeai fieXeSive;
'Au-tprepov w5Xti5 vov , xiprjvov, Boaxp.evai 4^xtv xa^ Su}* vxTa xa\ r u.ap,
MeXixo, fiSueirii, vo, 1) tic 'Aapv, Opavoev . /Ova p.TTp' polo.
Mestjyu (xspztv . opavEoio xv 6jus3aiv vatmp-ev , oTov XeQpou
150 'E"T]XW, xa8apo{Te TeXaiia! xal Ouserotv Axtuqv! o mxpo; jiev e\ oTuyiouaiv ivaxtac,
'H[*STepqi{, oa yei voc IvSoOev f/b , 145To;8' iepo{ toxtouuiv vai5ee{, xaxozmv
Al ha?c quidem cum a palribus fidcra Deo gratam accepissct,
urea hac catena natos suos cinxit,
Masculum gerens aniuiiiiu in forma femnea,
120 Tantum .Illingens lerne, tantuuique de inundo sollicita,
. Quantum ut in coeleslem vitam protrudat omncs
Suas opes, agilisque in caelum gressus erigat.
lile vero priscis oleaster sub simulacris
Dcgcbal, sed penitus in prxclaram olivam insitus est,
125 Tanlumque ex generosa radico liausit, ul legeret
Arbores, et mullos saiiaret mellilo fruclu ;
Canus mente, canus el capite,
Mellitus, blandiloquus, Moses novus, alter Aaron,
Mdius inter homines el ccelestem Deum
130 Sians, ac puris mysteriis el viclimis
Noslris, turn eliam illis, quas inlus snela mens immolai,
Mortales, el imiuorialem magnum Deum in unum conjungens.
Tali ego paire el maire, quibuscum alios comparare
Nefas esl, sed quos inter se comparan non veto ;
638 639 155 Atque illos quidem observans el fovens laborantes,
Spebus deliniebam uni mum ineum, ut optimum liquid
Adimplcus, et imposito fungens a natura ofllcio. Illud autein
Certo constat, barailiris referiam esse improborum viam,
Quandoquidem mihi eliam ex bono malum evenit.
140 Nam mulla? me el molesta: sollicitudiues
Qua? menlem ac membra die ac nocte rodunl,
E coelo depriniiiui in terrain malrem nieam,
I'.rimum quidem servis imperare, quale exitii
Rele ! qui acerbos dominos semper oderunl,
145 Pios autein conculcanl impudenler, nee malis
120 Tccor, et versu seq. 8aaov. lia Chig. Edit. 137 . Sic Reg. 59. Edit, capto. Reg. 991
,... to><jcv. sup. lin. x8i8o'Ji.
124 Ivajiir'. Sup. lin. Reg. Cod. av. 139 ". lia Reg. 992. Sup. lin. 991, vixa,
128 MeiAixo. Regg. 991, 992, . , 5. Edit. rcitre.
* tic 'Aapv. Reg. Cod. tic, et sup. lin. i) SX- 140 Kai yp 0i}. Sic Reg. 991 et Cbig. Deest
.Jii: SA in edilis; sed postulai inelrum.
150 . Coisl. .
METRICA VERSIO.
Illa quidem a palribus fidei pia semina ducens, Cum quibus baud fas esl qiiemquam exxquare, sed
Nalorum amata dcviuxit colla catena, [ambos
Femnea in forma mentemque animumqiie virilem De palma inter se tanta? contendere laiidis
Gestans, ac terrain Ouxique ncgotia mundi Nil veiat. llos igilur depresses mole laborum
llactenus atlingens, ut cuelo provida cunetas Sollicitus ans, spem Ixlam corde fovebam,
Ferrel opes, et summa levis volitaret ad asir. Hiple preclaro perfuugens muere, jura
Al pater ante quidem l'de simulacra colebal. Naiur;eque sua exsolvens. sed scilicet illud
Insitus al pulcbra? post bxc oleaster oliva?, Verum esl, quod barailiris tola est via plena ma-
Tantum de pingui radicc aeeepit, ut altas lorum:
Obtegerel cedros, nicllitaqiio pabula miiltis, Quandoquidem officium nobis laiidabilc noxam
Pabula, qua? saturant nimos, etad liera lollunt, Ailulit, infaustunique habuil res optima neiii.
Porrigeret, tum mente, senex, tum vrtice canus : Difficiles etcnim cura? densoque renles
Li ais, dulciloquus, Moses novus, alter Aaron, Agutine, rodcnles animuni rcsoliilaque membra,
Mortales inter mdius Numenque suprcmiim, Me tolum in terrant, de qua mortale creatuiii
Perqu preces puras, et per solemnia sacra, . Esl genus, assidue volviiut misereque fatigant.
Alqiic ca, qua? peragil sibi mens bene conscia, certo Nam prinium imperio fmulos conslringere, quali
Fdere amicitia? jnngens homincsqiic Dcuinque. Exitii laqueiis? Dominos qui semper acerbos
IIa mihi slirps generis, vilain hi luceinqucdedcic, Oderunl, contraque pios calcare proterva
m SECTiO I. POEM.Vr A DE SE1PSO.
"Hitiot, 0&-' yaOo e^stOe p:oTipoi 51 "flvioi i)v Se xaxi tic ?xot Xov, outo {.
Kv-pa xXou itvsiovts itsp viov. IraiTOt Ti xev tysuSea, , 8oXo7iXoxia t' Xioixo
Ktyijv t' jiiuetv, xai Koi SxOo en' >[xuv 160 N03 0EO , jaet ' vpcrcv: 'H yp
Atv xtv, xpatp^v te psiv nptjxt^po gxtjv [&\
150 (Aai[Ab yap AEp<5its<i<Tiv eXeOepov ?jxap xiet rpoTporai8t)v (pEiiyovta xaxo; xiv^a',
'E3ro5(jivo xtsTESiri, itSri S' xeXe<ji xetok), 'H xa\ jxTcXax[r|9t jiEXatveGc t'Xov Top'
'A[ii itATjOooTj yop{ Opov, \5 "fl rcup&f laXspoo xaxj ] ,
'JTtiXo, ovtjtjiii 8txajiroXtt)ei (iiXovcac "H Ttupfc , fE ^ Xuyp 9-P<ma-
TfxoyaaQai, HjTpat te 9pstv xXdvov avrtTOxXoKTiv, 105 'AXX [iiv ' mEiXTa. Tb 6' Xyiov Xxo
155 'H8s v(iu)v arpTtxfluiv ev apximv AXyca [(xot ye,
[7WTXetv "Ooea xautYv^Toio fbv itb tv8s Xito5vto
"EvOa iOoj irivo te, xaxoi Si te ttXeov Ixoiknv "EtXtjv, xa\ ua8v Iri y' Xiwjmh. O yp alircoi
TSaOXv, ol 5e vfuuv -mzfr foOoi, zipoxspouiv n^(iamv x7rEXsavTE, peiova u Soxsouai.

Ptacidi, nec bonis dociles ; in ulrosque autem

Bilis acleos spirant ultra modum. Deinde vero
Rem familirem administrare, et Cxsaris pondus liumeris
Semper sustinere, ac durai audire exactoris vocem
150 (Tributum cnim liberos dies hominum dedecorat
Comes posscssionum, el labia vinculo constringit) ;
Circa frequentis fori tumulium, ac sedes
Excelsas, iniseris lilibus sollicitos
Vcrsari, ct sermonum dclitigantium slrepilu obtundi
155 Ac legum volubilibus laqueis molesiiam pali,
Ubi pugna?, el labores, ac malis plus iribuitur
Quam bonis, psique legum arbitri utrisque
Venaics; el si improbus dilior sit, is optimus est.
Quis lot mendacia et tortuosas fraudes vitaverit
160 Absque Deo, el cum talibus hominibus? nam ncccssc est
Aul rapide fugienlem malis omnia projicere,
Aul dulca corda delictis infuscan ;
Velut ii, qui fervidi ignis noxio appropinquantes fumo,
Aul ignis, aul fumi tristia signa referunt.
165 Atque hxc quidem tolerabilia. Trist i us alem mihi ulcus,
Quxcunque fratre ex hac vita subalo
Passus sum, el adliuc passurum spero. Nam qui insperatas
In xrumnas incidcrunt, meliora non exspeclant.

147 'Txip ror. Id est, ira stimulos utrisque ev xaxfl hXeovextoEt] tiv tcpov, is optimus, qui
pirante, quipus vis mentis impar sit, quasi ad tram alium malitia superaverit.
protocantes, sic ul sana mente vei constanlem deji- 159 . Chig. ct ex Regg. unus 8oXo-
ciant. Cohbefisids. uXaxiac. Edit, male SoXoirXoxaj.
149 . Alludit ad illud Job xxxix, 8 : 160 Ncpi . Reg. 991 ad marg. xtap\ Sew
Clamorea exactoris non audit. AvTtX^Eto, 8jXov Tt xo j'jufiaxa.
165 . Coisl. cl duo Rvgg. Edil.
151 ' kxl. Sic Coisl. ct Beg. 992. Edit. neXaovTct.
r8t tzI. 164 . Cliig. tfpovia'..
154 '. Coisl. (5,], non male, si lege- 167 IlaOeir zi y\ Cliig., Coisl: ct units Regius,
relur eliam vrmaXoco. naOeeiv Y ti.
157 '''. Sup. lin. 992 oTjOoE, legum 168 'Apelcrao Scxovct. Seera in Tlnjcst.
defensores. Proprium hot miseros sequitur Vitium :
158 "E'/fii . Qua in vis prxclarc slet hxc Nuiiquam rebus credere la'tis;
s<'iiicntia, legilur tauten in pluribus velcribus co- liedcal (clix fortuna licet,
dicibus, lax nXsov. Schul. Coisl. ; ipia-ot, v Tarnen afictos garniere pigeL.

METRICA VERS10.

Aiidcnt, nec pravis placidi, jussa bonorum Presidio debent, borum venalis ulrisquc
Expenles, verum malesano in utrosque furore El prelio est addicta fides; ila, sil modo dives,
Ardentes, odiumque animis immane gerentes. Improbus est meliore loco, viciorque recedit.
Altera jam sequitur palriorum cura bonorum, Qiiisnam inter laies homines, nisi Nuiiiiiiis adsit
Quodque mihi semper manibus perferre necesse est Gratia, lot fraudes, quis toi mendacia vitel?
C:esareiim pondus, vocemque tributa legenlis Autetenim volucris fuga suscipiatur oportet,
Audire horrisonam (collatio namque tribuli Omnia linquaiilurque malis : aut peciora chara
Libera pcrmagno conturba! corda dolore Mulliplici crrorum foedari labe necesse est :
Diviiias comilans, ac linguae vincula neclil) ; Ul qui se : propius junxere vapori,
Turn circa lurbas animum versare forenses, Aul flammae aut fumi referunl in corpore signa.
Lilibus aiqiic dies iniseris impender tolos, Verum hxc perferri possint. Asi acrius ilia
Opposilisqiie graves diclis iinscere lumultus, U runt, el gravius faciunl in pectore vulnus,
Ac legum implicilum laqueis mala plurima ferrc. Qux lulimus, fralrem poslquain mors dira pcremii
lli: labor, hie infesta acics, bic sxpe maloruiu Cxsarium, atque ctiam post hxc perferre limenius.
Caiua bonam supcral : qui vero legibus e&se Nam quos prxlcr spem res aillixeic sinistrx,
983 S. GREGORH THEOL. CARMINUM LIBERI. II. HISTRICA. 08*
To xsv iyii Covto, f04 xkiof oTov in' 4XXwv. ulv [ xo epao 3iiasi vovmv*
170 O yP iii tjXoto; Xe piva, oCiS 14 IIoXXol 8' au tov^c Xaiv Hiiza^a, ataijxa f atuv.
[Xxr,. Nv Ss Oavv, 7toXXo ; xva?, o ' Xouai
" 8s, (rrovax ts, rat 6avs, (wvo e6yXTjv. DvreOev rtauivof irrabv 8 10t oui prjsi.
^ 8' '. xv ^ - x^voia, 185 -jpoi 8* au (pXoujiv 6ao* BuajiEvieaat.
NixaT] poa[i.o3iv 6t' IJpmev 4XXa 8' Xttpwv IIpv Tt Xa6elv tiouatv, orufout Xa6vc.
*Apity8tv TCoX|jiT)nv, Xtopia 8a[itv. ' 8pub u4"x[A0to, iEat <bov tpt7coxijc,
175 Ato 51 xputpQu ipov Ixuyeu, opavioto KXtbva; apnaoun nspiutabv XXoO:v Xo,
XeXpa 6o Taviavioj , vOairsp jev. "H (aeyXtjv, 9> Scaiifatavco, Xioljv
" (xoi Kaisaplou) ! npoj ye |ev v astXsioei 190 Nt)Xeeu i"paTpoj(*v ottai,
'Aottjp i tic EXajiTrs toartpipo, <reu.vbv, Ka\ 8puu.6ev xovaop6o /^' 8vri-
"Axpct tfipiv <JO!f[rt ts xa\ 1)8 ijiepievTO, Atp exol 7i<5vo uxb ayirovo. xopeaai
180 Ka\ itoXXo aosvapolj iXotc xojawv -- nav-ca ert uivo axb u.i xP*>, 0UT' tspxuv.
[poiat. T2 ou yp icprtTtov >) ifcoio

640641 Ac Ho qu'idem vvenlo, mximo cram in pretio.

Mon cnim iinqiiam mentem meam ce permit divitix aut alta dignilas.
Et mrores et gemitus, posiquam illc mortuus est, solus excepi.
Quidquiit autem habuit pecunia;, partim cepil terra dehiscens,
Cum Nicxa excussa corruit : cxtera improborum
Rapacibus manibus prxdam dxmon posuit.
175 Ipse vero abd i lus mortem eOigit, clsti
Manum Deo super domum, ubi erat lie, exlendcnte.
mi Cxsari ! Prius quidem in aula
Velul astrum lucidum fulgebas, nomen vencrabilc,
Primas ferens sapientix et morum amabiliiini,
180 Mullorumque et potentium sodalium amiciliis florens,
Multis quidem corporibus remedia trislium invenisti morborum ;
Mulls etiam paupertatis Solutionen!, prxclare Taciens, prxbuisii :
Nunc autem moriuus satiasli canes, qui me allalrant
Undique instantes ; propinquorum autem nemo mihi in auxilium venit.
185 Nonnulli autem similiter ac inimici diligunt.
Colunt, antequam accipiant; ubi acceperc, oderunt.
Quemadmoduiu excelsa queren venlorum mpetu dejecta,
Hamos diripiunt circumstanies alii aliunde,
Aut magnam, maceria eQracla, vincain
190 Crudeliter vindemiant prxlereunles ,
Eamque e silvis aper suo Ixsit denle :
Kursus mihi labor est moleslissimus. Ncc jam satiare
Omnes manus mea valet, ncque arcere.
Nam ex quo primum a sxculo avulsam

169 Olor .-t' .lUor. Eaeram clarkate, quam ex
alio nancisci licet, qua; extrimecus provenil.
170 }. Cuisl, sup. lin. ix 8uvajTEac, ro-
bur poleslatit.
175 Ntxalrj. lia habet codex Coisanus, el Scliol.
Edili vero Nixatic.
177 BacrcAeloi. Coisl., Schol., Chig. et Reg.,
unus ajtXTJo;.
180 SOerapoT, Reg. 992 lOevspo.
181 Evpao. Chig. eOpeo.
184 ). Sup. lin. ffuyyevuiv.
187 'Arjiw ipixovct}. Sic Coisl. cjusque in-
terpres, Chig. et unus e Regiis. Edit. vioio -
7IOU3T]{.
190 Tpvyubxri naparpoyorze. lia Coisl. et
Reg. 39. Edit. < Tzapa^poxoovzec.
192 '-. Reg. 991, sup. lin. toXust-
vaxTO.

METRICA VERSIO,
Vix moliera sibi promiltere tmpora possunt.
Nominis eximii, dum viveret ille, fruebar
Splendore. Haud etenim iiummorum insana cupido Nec mihi se inulti veros lestantur amicos,
Me tenuit, visque ulla animum pellexit amore.
Ast lio exstinclo gemilus trislesque dolores
Excepi solus. Nam quas quxsiveral ille
Divilias, partim lellus Nicxa dehiscens
Exhausil, pariim manibus fortuna scelcslis
In pnrdam dedil. Ipse autem fera spicula mortis
Vitavit. tecti cooperlus membra ruina,
Auxilii deUram Christo tendente superne.
O mihi Cxsarii charum el vencrabile nomen !
Qui prius ut rutilum fulgchas sidus in aula,
l'riniam doclrinx laudem viixi|uc proba tx
El morum referens, mullsquc ornalus auiieis :
Multorum ipse quidem solvisli corpora niorbis,
Acpietaietua multorum Irislis egcslas
Pulsa est. At vero satiasli luminc cassus
Multorum ora canum, qui me latraiibus urgent
Undique cingenles miscrum : nec Terre propinqui
Auxilium Tracto eurarum mole laborant.
Hoslibus haud inulto meliores. Namquc priusquam
Accipiant, magno me complectunlur honore :
Verum odii virus, siiriul ul cepere, profundunt.
Non secus ac magnx quercus, quam perculit in-
[gens
Vis borex, quivis Testinat tollere ramos:
Ulque jaceteultx penitus cum dirula vilis
Maceries, pareil gravidis jam nemo raeemis :
Alque etam banc truculentos aper, sociumqiic per
[osus,
E nemore egrediens populalur dente recurvo.
At mihi luclilidus labor est, satiare nec ultra
Oinnos jam valeo, poliere viribus Ullis.
Namque ex quo primnm a mundo Tallace re-
fvulsani
Ipse saluliferis animam conjungere ctrpi
985 SECTIO I. DE SEIPSO. 986
195 4\i)()V opavotai voyais p.a aeivoj, A My8t)v elowXoiat ^, tbj xoirpoiOev,
ja apwv v<5o ain aapx, I9rxv, 20 Ol xe xa\ vxxoio vou 7cXaovxa ,
"EvOev vaax^ua, ^ o jle xpt{/E p.uxotatv AxT]v ' axpexr,v vol; 6pu.a~i Xeuastov.
OOpavir, TpiSoj 6 ao nepXaxt}ev 'AXX x [iv - xa S' vOa xaTvb ,
'Hjiexpa, xfj{ ti cavxepov Elisv^aa, "H xovi, o? itxoco |xyav iov ^XXa^avxo,
200 T(J"p<5vou ,'uvov x aXac \ Spaixov iisi, 'l"4tjXtv xovioto, xal XXupivoio.
"H x' px*] rcavxeaaiv, aa xpovo ^osv eipYsi" 215 ToOvex xot xal itavxE naxpaov, oj' eOXouc
'Ex xou 8i) x5|*{p x' ?6avov, xa\ xdajjio p.oi Y* XEjSat, aiTOovrs exoi|xoxaTr(v rf O^pTjv.
Ka\ vx'j f [iitvooc e[u, xo 6 aOvo{ oTov ovetpwv Ai ai Kaiapio Se Xuirpi] xovij, oaxt ejxeo
Ztorj S' aXXoO! jjloi, exEvaxw S1 Circo aapx\ toxxetj, 4xXou a-ravx' irepY,646oi uav 4x9o aXeuoxEivi
205 T^v 5a<TO!po\ xaXiouat vou oov. 'Iaxavouoi, Tojv i oCrai) xi SEXfbv SXXoj xiav,
TjaE XuOe\ Sioxrj te xa\ St^>io xXuoaij, 220 Aiojxevo 0' tb et xi ov itexip' [iaYa-rca-
Kal x*^ ipxoH^wv, rcXaavxuiv nXafoAv<>v xs, [wv.
'Eaxax' eiffopav xaOapdreepov, oixx' fiuSpoi Aixp iyv ou x6aooiWpo|i*i, o Biotoio

495 Aniinam coclcstibus ac Inridis cogilaiionibus immersi,

Meque excelsa mens nine sublatum a came
Separavit, ac labernaculi cleslis penelralibus
Abscondit, Triadisque lumen oculis ineis
Ad'nlsit, qua nihil lucidius cogito, qua; alto sedet
200 In throno, ctcommunem ac non inenarrabilem splcndorcm emillit,
Qua: omnibus principium est, quxcunque tempus a coclcslibus dirimil :
Tempore ex illo moriuus sum mundo, et mihi miindus :
Et moriuus,' sum Spirans, et virus similes somniis :
Vila autem alibi mihi est, et sub ponderosa came ingemisco,
642-643 203 Quam sapientes vocant mentis lenebras. Conciipisco antem
Ab bac vita solutus, et ab oblusiore visu.
Et ab hominibus humi gradie'ntibus, deeipientibus et deeeplis,
Slanlia iniueri purius, nee jam obscuris
Promiscu simulacris, ut prius, infscala,
210 Quibus vcl acuiissimx mentis acies deeipitur,
Sed ipsam verilalem purse meniis oculis conspicere.
Atque luce quidem posterius : prxsentia vero Turnus sordidus
Aut cinis sunt iis qui bac vita iiiagnam vilain commutai uni,
Sublimem terrcslri, et stabilem pereuntc.
215 Idcirco omnes in me irruerunt, nee volunt
Rucedere, paratissimam ad prxdam properantes.
Heu ! heu ! Caesarius tristis cinis, qui a me
Tiimultum omnem arcebat, et onere omni levabat,
Tantum mihi honoris habens, quantum nemo unquam fralri suo,
220 Tantum reverentia?, quantum quis dilecto patri.
Sed ego non tantum lamcnlor dissipatas opes,
201 Elpyei. SicCbig. cte Hcgg. unus. Coisl. ' terpres, ac ipsectiam Scliol., cujus li.ee sunt : xvi;
. Edit. XEXY'tai xot XXa|ap.vot tou iov.
205 . Consentiunl omnes codices in hac 217 Kcuedpio . Chig. Katapoto *) xvif.
voce. Edit, toxav&ov. Mox 5<txi ipil'/, lia Reg. 39, Coisl. et alii. Edit.
208 'Eczar'. Observt illius vocem banc in y.010.
plurali neutro, non in masculino esse aeeipiendam, 218 "Asrav' xepys. Sic pluies codices accu-
ul rebut fliixis opponatur. ratius quam edit., .
209 . Sic codices. E(|it. TOipupuivov. 220 'c el ti. Coisl. atque unus e Regiis
213 "fi xi'n. Chig. aliique codices, i| xovt i- oOxic. Ea me observantta, qua nemo pattern colil.
toto. Ai cum fdilis consenunt Coisl. ejusque in 221 O iozoio cKirapirov. Hic bene observt
METRICA VERSIO.
Consiliis, tola meditans clestia mente, Purius aeternis oculis res lngere, non jam,
Iliaque subvectum procul bine a carne locavit, Ul prius, obscura confusus imagine rerum ,
Ac me coelestis scenx penelralibus imis Qua vel fallunlur peracute lumina mentis :
Abdidil, atque oculis lumen mirable noslris Sed pura; mentis verum ipsum luinine cernens.
Fulsit adorandse Triadis, prceclarius omni Ast hsec posterius : nunc autem fumus inanis
Luniine, qua: radiis lustral communibus orbem, Hi sunt et pulvis tenuis, quicunque caducan
Omnibus et rebus, diriniit quas leinpus ab arce Haue vitam alque humilem commutavere futura ,
yEiherea, vite fons el natalis origo est : Quae certa est, ei in omne manet durabilis xvum.
Tempore ab hoc mundo sum moriuus , et mihi Idcirco me nunc animis hosiilibus omnes
[muudiis; Ter niiseruni sine fine premun, ac pra:pele cursa
Viribus infirmis ego sum, vivumque cadaver; Objeclam velul ad prxdam facilemque ferunlur.
Vita mihi est alibi : verum sub corpore crasso, Heu! heu ! Caesarius , tristis pulvisculus, omnes
Quod mentis tenebras sapientum lurba vocavit, Qui turbas a me arcebat, curasque fugabai,
lllacrymo, et gcmilus mo de peclore duco, Qui mihi, dum vite dono fruerelur, honoris
Aique bujus cupio laxatus compede vite, Tantum habuit, quantum nec fralri detulil ullus,
Kt visu nebuloso, et humi replante solutus Meque instar chari tvniuil coluitque parentis.
MElu hoiiiinuni, qui fallunlur falluntque vicissim, Al mihi non tanta est liigendi causa, quod omnis
987 S. GREGOR THEOL. CARMINUM LIRER 11. HISTRICA. S85
EziSvajAEVo'J.Tov uvov /ttv lr.6Qr3a T.v/iypot;, A Iltxpo X' xaxoEpYov lis' dvpt, Xoyiov Faxo
i xt ( swv eiii5V[aio vflS' A).jtt), Movotc xvS' eXeiv YopEuiiv, **tv *t>wv
'E ^ 8' 'IT'j/rtou ptov SwxEipav auiv AuYpocx' opoEvxi ^1* EVopiipCato aoiyv*
225 O wSEi vijTotatv /; efrExa X)6r(c, Tov Yap xil Aovov em'tixajQat xaxv aXyo,
"Hxs xa\ jittov 4v8pa xaou it[i,ixXT)tii xxiaxa- 210 "O xai eyi xeivoiiv tiiv toSvov |ayop'Jiia>,
OOxe xaaiYvfixtov, o (loi xicpo attctxaXitxEi, Oleiv yvb pioi, (uvbv xaxbv, aXyoj ojaoov.
'flxutJwSpou;, 7cvxE<J<jtv itix6ovoiinv ^, Movoi Yap xev jxoo Xw 8saaxo aov,
"Oosov ^v d/oyhv oXotppouAt, > ti( ivaauav Ka\ YOpT; xpa8r{ ^'. yvosv pixa,
230 KaXfv |iyXT|v xe \ euyeviov aniX^wv, O trcoupo toOovxe( iraotaSov axBoj (pEiv,
Esopouv ixtfiapTJiiv Xuxxoi:5aic jxof ousav, 245 Ka\ (lEyaXou BaatXr.o v ipxeai tiotpav xov-
"Hv 6op\ Sucjiaevovxs IXov, "*~ 8' vOTjiav
AouXoivt, xai at'jYv xax xovi jijiax' EpstEt Eo8t)v trripYouai, xa\ oixxEpovo-i TOtravxa,
Toca uoOov xoiv8' 4p' xaxaxpStov exo. To 8' aXXoti xv oitxt YXco xa xf5Ea aCtv,
255 'Apxal <j>ixt; crxlv, 5x' YXpitwj/rjsiv ooVSvxa Tv t<m{ xp8t)v 5xprv x<xpeiv **?P*1

Quas cum pauperibus communes habere oplabam,

Clpole et ipse advena hic et erro.
In manum Allissimi respicicns bonorum largriccm :
225 Nec tauluin oh invisam omnibus morlahbus injiiriain,
Quseliam inansuetum hominem ira impie t promplissimc ;
Nec fratrum causa, quos nunc mihi sepulcrum tegit,
Inimatura morte abreptos, omnibus hoininibus mirabilcs,
Quantum animam mean) defleo, velut si qnis gravibus
230 Et insoluhilibus catenis dolentcm vidcril pulchram,
Et magnam, et ex generosis regibus ortam rebinara,
Quae ariiiis ab hoslibus capta, et molesta; astricta
Serviluli, tristes oculos in terram defigit.
Talia passus sum.; tale ulcus intra cor gero.
235 Antiquus sermo est, si cui immiseril dentem
Malelicutn acerbus serpens, cum pcrniciosuin ulcus
lis solis narrare velle quibus siniilem
Dirus serpens inflammato veneno inussit pcrniciem ;
644*645 "ll"' enim, et quidem soli cognitum esse malum dolorem.
2-10 Sic etiam ego illis xruinnam nicam edisseram,
Quibus communis amor, commune malum, similis dolor.
Soli enim bi dicta mea amice exceperint,
El moesli cordis opium: mysieria noverint,
Qui crucis pondus bumeris allollere cupientcs,
245 Ac partem in niagni Regis septis habenles,
Reciam viam deliguni, et lapsos miseranlur.
Alus vero risiis mala mea referens exstiterim,
Quorum levissima fides summa cordis impressit,

Billius non vitam, sed facltales et opes, qua: post 229 "Q tic raccar. Sie habciil lieg i i 991,
Caesarii mortem ab iis qui imperatorii fisci curam 992 , necnon et Coisliniaiius ejusqiie inlerpres ,
gerebant, direplae fueran!, significan. Quod aulein Schul. Chig. Edit, aulein uj xiv' ivauav.
sequilur, xov uvv, idem est ac si dixisset Svxoivov. 25t Aoipoy . Sic hiss. Edit. XoiyEov.
H dneipar. Ihre lectio, quam duo ltegii el 237 Ulcrir jioor. Adagjum est quo significa-
Coisl. suppeditarunl, potior visa est quam vulgata, inus dulcissimam esse earn consolationeni, qua) ab
8oxipav, magisque sapil llomerum, quem saspe eo proficiscitur, qui iisdeni calaniitalibus alTcclus
Gregorius imUalur. Hinc lollenda partcula ye, quae est quibus ille quem consoiatur. Bill,
abundai in edit.
METRICA VERS10.
Census diripilur, manibus dispersos iniquis, Injerto qucmqiiam, ut dicunt, si denle momordit
Quem cum pauperibus communem semper habere Coeruleus serpens, vulnusque infixil acerbum
Optavi, velul ipse etiam mendicus el exsul, Non alus cupit ille suos memorare dolores,
Advenaquein terra, porvcclricemque bonorum Quam quibus est etiam fusiim a serpente venerium :
Niiminis ad dextram supplex mea lumina lollcns : Hos clenim taiili solos vim nosse doloris.
Mon etiam nobis quia sxva injuria facta est, Haud secus his nostrum hune comiiiemorare la-
Quaj solelet faciles nimos turbare dolore : [borem
Non quia praeeeleri facto mors spera fratres Fort animus, quibus idem amor est, eademque -
Snsiii lit, egregios fratres, quosquc omnibus xque [pido,
Reddidcral faina celebres pulcherriina virtus : Consimilisque dolor. Namque bi duntaxal amito
Quantum anima; doleo fatum miscrabile nostra;, Excipicnl mea verba animo, cordisque gemenlis.
Quam velul illustrem dominara, formaque decora Optima cognoscenl mysieria , qui copenles
Gonspicuam, el Claris regum natalibus oriam, Dulce suis liumeris pondus plenumqiie salute
Aspicio gravibus vinciani oppiessamquecatenis, Ferre crucis, parlemquc in magu Regis babenles
Quam manus hostilis bello supervit et armis, Coclilibus septis, siinul ipsi tramite recto
Scrvitioque tenet inoercnlem , el lumina terrae Pcrgunt, atque pio miserantur corde cadentes.
Figentcm lacrymis slillaniia. Talia namque Quippe aliisrisum, referens niea fata, moverem,
6um passus, lalcniquc prcmo sub cor lu dolorem. Quorum extrema tide lcvilcr sunt corpora lincla,
989 SECTIO I. POEMATA DE SE1PSO. 090
JSi Si jnXY/viov jXO' ffispo "Avaxxo" A Xpsexbv SXov tpopsaxov vt 9pea\v, ofo 4' 4\>
2">0 Zum 8' v0a5 fioGvov etpTxipia povaovxe. 2C5 Nacexawv, < e<J> vov ifvbv eipwv
'AXX' ot pAv 96iviJ6otsV, tm\ Tjvxsastv p.o((i>; Msatp' 5-e xat av eXtiiji xxjxap itairov.
D.uoffav onXouaiv, EXOi|xxaxov iXoj, &XXo:; "uceXov AXX tcGo iXwv xaxpuxs xoxf(wv,
'EiOXot, t,8 xaxojtv. ' ye p.v oxt Y<5oto "EXxtov, oa xXavxov \ xOvcr oxt -nQo ye
), npb jxovisjav nsxpuYEEiv xaxxrxa, Ttcjov, aov (jlueXv xe xa\ lyxaxa rcavxa 8itCo>v
235 Ka\ ppyoic toxoeejti vou xXtjS' TtiOsvat, 270 Oxxo, xt a^avtuxaxai crxiv otv-
0'{ vOv itvxa Opsxpa mxpfcj axv eitExaiis, 1",
npnOev espYOjievoiaiv, Sx" y.z 0oo, Olxxo (ikv ro>Xcr, esoscSo, oxxo avhjc,
OJ5' tx^v ) Ttp-^aaiv , p*a zxitrza Oxxo nai8ii), olxxo; S xe xa\ itpV TratSij,
"AiriExat, ib xaX7{ y 'T'Jpbi p-vo.; ^TT" "TTii T|? fa irspixpouiouei, fXuxyv to5vov aiev ?xovxe,
260 "A/pixc i avp.oto 7ipotjpa irupsb epOj. 'OcOaXpAv taxow, xod oX^euv ixaXotovxa.
'j ScpsXov xprijjtvotn, xa\ oSpEsi, xai uxoitXot 275 T fJ6Xoi piXov, ; nvep.' -
Kpvtyai tuivSe TtpotOv p,iv 8p.a;- tj xev Srcavxa [p$V
TvSe iov, iixou xe cu-fuv xp!|xva;, ECayuiv ,, \ IvfioOt YpifJ4xaxo

Nee in viscera vividus amor Regis penelravit;

250 Sic aulem vivunt, ut caduca lantum sapianl.
Sed lli quidem pereanl, quippe qui linguam, paralissimuin
Telum, in omnes alios similiter exacuunl,
Sive bonos, sive malos. Ego aulem geniere non cessabo,
Quin prius lucluosam eJTugerim pravitalem,
255 El protervis mentis alfeclibus clavem iinposuerim,
Quibus nunc valvas omnes scelestus Satan aperuit
Antea cohibitis, cum me tegeret Dei manus.
Nec occasionem propinquam haberet malilia, quae citissime
Invadit, verni ignis aniens stipulam vicinam,
260 Donec etiain a vento in aerem tollatur.
Utinain prseruptis locis et montibus et scopulis
Ante hos eventus meum corpus abdidisseiu : sic enim opine
Saeculum, ac saeculi carnisque solliciludines fugiens,
Totum Christum porlarem corde, solus ab alus
265 Ilabiians, solique Deo purain meutern allollens,
Donec cum spe levi diem exlrcmum claudam.
Utinam 1 Sed amor me lenuit parentum,
Instar ponderis in terrain trahens : nec tamen tantum
Amor, quantum medullas et interiora omnia peredens
270 Miseralio, omnium animi moluum suavissimus,
Miseratio canitiei Deo, similis, miseralio rooeroris,
Miseralio orbitatis, miseralio et quod circa natum
Contreraiscanl, dulci solliciludine semper prosequentes,
Oculum vitx suae et molesliis suis dolenteni,
275 Cujus cura antehac erat libri, quos Spiritus exaravit
Sanctorum Unguis, et intra pixclarani litleram

256 O rvr. lta Chig. Edit, xo; vv.
262 Ttre xpoiOer. Reg. 992, sup. lin. .
ioux<ov. r, xev arawxa. In bis inlerpreiandis
vocibus secuti sumiis interp. et schol. cod. Coisl.
2U6 KovjSjtri ebr xlcri. Int. Coisl. T^r.Xo
xaV Xapat alv Xitin. Schol. jiexi XPTlT:^v tuv
Xit!8iuv. . etuJ7K>v. Sic Reg. 99i. Edit, ensixwv.
270 '. Sup. lin. in Reg. 39, xaOa-
pxaxo;, purissimm.
273 rQ fia. Sic mss. Edil, malo p"a.

METRICA VERSIO.

Intima nec validus circum praecordia Christi
Fervet amor, fluxae verum omnia tmpora vitae
Vanis impendunt rebus studiisque caducis.
Sed pereanl, quoniam nullo discrimine in omnes
Linguam acuunt, telum quo non est promplius
[ulluin
Rebus in humanis. At ego indujere dolori
Non prius absislam, quam me fuga concita turpi
Eripiat vitio, tedisqiie affectibus ipse
Clavem anini iinponam, quibus omnes perfldus
fhoslis
Undique nunc valvas scelerala mente reclusit,
Ante minus patulas, certo mihi cum Deus esset
Prasidio, segetem nec haberet noxa propinquam,
Quam, velul adiuotam stipulai rapidissinius ignis,
Protinus invadil, ventoque agitata lunientt
Crescit, ct ingentem sustollit ad aethera flammam.
O utinam ante, meos scopulis immanibus aiius
Prseruptisque locis texissem etmoniilrtis altisl
Nam vita, et cura vitae carnisque relicta,
Tolo animo Christum ferrem, semotus ab omni
Ccclu boininum, vaeuamque vehens a crimine men-
Llem
Ad clum et coeli Dominum, quod ultima tandem
Mors bene speranli spaiium mihi elauderet vi.
Rectius hoc eqiiidem fuerat : sed dulce parentum
Me dcsiderium tenuit, visque acns amons
Haud secus ac plumbum depressit, humique locavil.
Nec vero lam pressit amor, quam viscera cuneta
Rodens, el medium scindeiis miseratio pectus,
Passio eunetaruin dulcissima. Namque movebat
Me luctus gravis, et iatis orbala senectus,
SoUicitusquc timor, glidos qui conculit artns.
Dum mihi perpetuo metuunt, dulcemque laborem
Suscipiunt, ac me slaluunt pro luroine vilae,
^rumnis gravibus pressum licet, atque geinentem
991 S. GREG0RI1 TIIEOL. CARMINUM LTBER H. HISTRICA. 992
1; arpaitrouaa x^P', "al xpurcrbv 6veiap A 'Avrk 8 p.o; xievtov xal apyaXewv pup.ay8uv.
O'o'.jv xaBapocjt asivofievov (lEpnsoatv 290 Ot p.s xa'i avvuxoKJi xaxot; epOouatv vepoi;
Eux' STOvaxaf te tpXat, xa\ vxts; airvot, ("fpovTcnv t||xaTai; yp 6p.o!ta ( vuxtb),
280 'AyyeXixo x0P^> ^aX^ot; 0c4v o y' p- tHev v cfoaXjjwat 8eo 5Xac, eoe6iVtc
[Souaiv, Tuxuv ^ap.(favtoaa ) xXo; te.
'latp-evet, (J'UX1* ** xtcovts; lv Op.voi, Nv 8 6t eJa-XcoXE XEip.4)ia tovt' ait' p.oo
/.Xiv x <r:op.ai(i)v uvrjv 8 y)povTs;- 295 YuxTl?. ^ TO7tpoi0ev ojXes toUjiv apsrotc,
; ' opxsxxoto xyo;, xa\ ;, Oo 8' evt; jjiEivE ?59;, xa\ SXyo; eXittov.
HwaTQ; ' ) xal ;, f,5 xXoto ToCvexev aii^w. S1 aaupiov o stpa ola,
285 Matvop.voio xaXv. Ayo;8' scpiyyevXfJTTiv (iE 8eo; ratXtvopsov e; fOEa vaet
IlvTOOE TraTtTavovta, vov y" iizi 6' larpscpe ; xEwv, 6' Sxsa Tcvxa Tivaa,
'EXittxtv oipavTjt. Ayo; nacuv ixeiTo 500 'He ; pesTOtcuv v SXyetxiv EvOev XssE,
EixoY ytov ; "AvaxTa. 6e8 6' mxtpicex' eptfj. npiv x' arptjv 8ssiv, itpiv x' IXxetn app.axa Oetvat,

_ 47 Spiritus refulgens gralia, occultaque militas

solis manifesta puris hominibus :
Cui preces et gemitus placebant, et noeles insomnes,
280 Angelicique cliori, qui psalinis Deum fleclunt,
Stantes, animasque Deo in liynmis altoilnnt,
Multorumque ex ore communem vocem concinnantes ;
Ventris aulem malorum fonlis labor, risusque moderalio,
Lingua; et oculorum quies, ac ira;
285 Insanienlis frena. Ratio autem aslringebat errabundam
Et qiioquoversum respicientem mentem, et ad Christum vertebat
Spebus clestibus. Ratio in omnibus aderat
Imaginent ducens ad Regem. Deo anlem gratus hic cordis motus.
Possessionuin vero loco et moleslorum tumultuum,
290 Qui me nocturnis ac mails sontniis stimulant
(Diurnis enim curis simili: sunt noctis visa),
Fulgebat oculis Dei splendor, et piarum
Aniinarum illustris chorus et decus.
Nunc autem thesauri oinnes diffugerunt a mea
295 Anima, qn;e prius optimis quibusque rebus fJorebat,
Ac solum intus remansit desiderium, et dolor sine spe.
Propterea gemo. Crastinum autem hand ciare iiovi,
Utrum me Dens rursus in antiques mores restitut,
Solvens curie, et omnia onera excutiens,
500 An potins hinc indits in rumnis, antequam
Diluculum aspiciam, antequam ulceribus remedia apponam,

280 'Epovcrir. Int. Coisl. Ttuutnv. Scltol. - 286 nrzoers 1. Reg. ) itanraf-
pafpoutnv. Reg. 991, sup. lin. eyeipouaiv. Mona- VOVTI.
chot inlelligit et detcr'tbit, inquit Billius. 288 ''. Regg. 992 el alii '.
285 ' . .Nam ex esu inter 289 re. Sic Reg. 991. In edilis deesl .
dict! illins poini mala omnia nobis profliixerunt : 295 'OutJlss aair plaioi. Schol. Coisl.
ventrcm uialorum auclorent sa>pius appellat Grego- Kaiv X7.X EOaXXsv yaOo;.
rius. Sic supra, lib. i, sect. 2, carm. 1, *rers. U; 296 ". Int. Coisl. 7tpoa8oxtyrov, prler
et infra, sect. 2, carm. 1, vers. 216. spem : cui etiant interpretationi favel Schol. et
284 ' 1\. Ita codices magno con Reg. 991 , qui habet sup. lin. ^.
sensu. Edit. Tpep.!t) yXtofftrii; *' 500 'E.iaaei. Reg. 992 Xsei.

METRICA VERSIO.
Ulpote jocunda; cui sacra volumina curse Omnibus inslabat moderatrix sedula menibris
Ante forent, summum quae Numen in ore piorum Divinam ratio tollcns ad sidra formant.
Sculpsit, et egregii puro sub cortice scripti El Domino sislens, cui jucundissimus isle
Gralia lulgorcin diffundens Pneumalis alini, Cordis motus erat, supera ad convexa volanlis ;
Ctilitasque lalens, quam soli cerner possunt Ac pro niagnilicis opibs, miseroque tumultu,
Qui bene purgarint generosae lumina mentis ; Qui me nocte ctiam per inania somnia vexat
Noclesque insomnes grata;, luclusque, precesque, Visa etenim curas referunt nocturna diurnas)
Angelicique chori, rigido qui corpore laudes livinus nostris splendor radiabat ocellis,
Dcantant Patris selherca qui regnal in arce, Fulgidaque eximii virlus et gloria cuetus.
In coeloquc animis voulant, dum cntica fundunt, Omuis al illa anima?, consortia snela bonorum
Diversisque eadem modulanlur carmina unguis : Seclari solitx, periit prcliosa supellex ;
Turn ventris labor, auctoris Comisque ntaloriiin, Nec quidquam misero ntansit nisi sola cupido,
Alque oculi linguxque quies, moderalio risus, Ac me praeter spent cruciansaerumna ; calentes
El rabies irse, freno compressa lenaci. Hinc fundo lacrymas, dubius timidusque fniuri,
Quin eliam ratio temer indomiteque vagantem Pristina men iteruin rel'crel Doniinator olyn.pi
Et passim spectanlem animum slringebal habena, Ad studia, expellens curas onus atque molestun,
llcniemque ad Christum revocabat spe mclioris An prius in modus me fluciibus ipse dolorum
Allcctam vita:, clique cupidine lactam. xtrahct hinc, crelo quam nubila cerner possinx
993 SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 994
Adjiopov u.Epovxa cou; to(ittv vxxa, A 315 Opsstv fl axoite'XoKJtv xofiov Ev9a xa\ IvOa,
Tulo Supojjivoifftv xcbjta ti' xev [ivat IIoXXov 6' evxo toite. TivaasTO 5' 4pp.eva itvxa,
"EvOa 6' 4xo [ ti S' ixaxa 8<jiea rvxa. 4t;3 aupovxo upoxvoiatv ,.
3S " |wi jXk5v te xpr, xai iixva AlTjp " v vstpEuac xeXaivExo, xa\ arsponfjai
'ExXv9t) ; linspov Xyivievxo. AjJLnTO, xa\ xpaxepac itEpyvuxo iivToiJE iovai.
'AXX' otoo xoivSe xoavE te Kkyo vxXi^v 320 [iauxov tjxa , xal toSvxov 4Xu$a
O6" ote (laivofivoiat xopu<ui5iEvov avfxotu "Aypiov Eayeuaiv >) .
TaTj ix ) ' '"5, tovtov !xsxu.ov O8' 5xE T:aXXo|xvr( y 0ExeXa ueeto roivxa
310 'AvroXtfl Tapow, xov ap.Y" (iXiaxa 'EXXaSo Epux^p010) xaxo S* ou at'vEx' aptDyij
NaOxai, xe'^P'0U> taupoi 8 te [' IXuaav. Axip if) xpoAaxov, iil ^uy^v xiXecrtov
"EvOa 6' if(o vxxa xe xo\ f^axa exoji tvxa 325 Etxov V opavloio ^!|*;, euxs
Nr, iv\ tp[ivti xeiv, Beov ^ifiSovxa "EXxexai avpwiroiai /api xat nvefxaxoc ].
KixXtjwwv Xixflst. Tbfi' Sufpu xGx' vf,a Ui6' xe vouso etcXtjoev jxov axjjta (iejjiaxi X6p(j>,

Miserum revocct lucs cupidum in profunda node,

Cum lamenlanlibus frusira quis auxilialur.
Hic cniin medicina est hominibus, sed extrema vinculis constricla omnia.
305 Jam mihi canum est caput, et rugosa membra
Dclinant in tristis vit vesperam.
Sed nondum lalem tantunique perluli dolorem;
Nee cum furenlibus agilalum venlis
Ex terra Pharia in Acbaiam, mare sulcarem
310 th orlu Tauri Mentalis, quem borrescunt maxime
Naui, ac pauci tune solvunt retinacula :
Tune ego noctes et dies omnino viginti
648649 ,n navis PUPP' jacebam, Deum in clo regnanlem
Precibus vocans. Spumabat autem fluctus in naviiu
315 Hinc et illinc, inontibus scopulisque similis ;
Plurimus autem inius cadebat. Agilabaniur vela omnia,
Acute in rudentes vento sibilante.
Mlhet nebulis infuscabatur, el fulguribus
Rutilabat, et magnis undique frangebatur clamoribus.
320 Turn memelipsum Deo tradidi, et ponium ferocem
Effugi gands proposilis dejectum.
Nee, cum coininotae quaterenlur fundamenta omnia
Lat:c Graeciae, nee mali auxiliuin apparerel ;
Tunc ego tremebam, quia aniniam liabbam nondum
325 Coelesti dono iniiiatam per lavacrum.
Per quod excipiunt homines gratiam et Spiritus splendorcm.
Nee cum morbus iinplevit os meum l'do bumore,

305 'ljietporra. Unus ex Regiis t[*ep(5evTa.
506 'AAyirerzc. lia codices plerique. Edit. aX-
yivaEvroj.
308 Kofvcrffjisrcr. Edili addunt r\ Q^od in
mes. non apparel, sed quod favet metro.
509 r<xLr\ x 1<;. Cum ex Alexandria Gra
ciant peteret ; Phariam vocat, eo quod insula Pha
ros Alexandria vicini est. Mox tetuav. Reg. 59 et
Cliig. ExE[AVOV.
313 KW. Sic hiss. Edil. Ini.
314 To 6'. Male edil, S'. Ejusdem tempesta-
lis altera legilur descriptio .n.ra carin. xi, De Fila
sua, vers. 126 et seqq.
317 . Reg. 992 interpretatur xoj tv
loxEti) oxofvou;.
'522 [\ ;. Duo codices Regii et Cliig.
ixaXXo|xvTi xe.
327 'Pei)/iart. lia habet codex Coisnianus longe
melius quam alii codices necnoii el editi, qui ha
ben! itvEjxaxi. Interpres Coisnianus et Reg. 992,
sup. lin. .

METRICA VERSIO.

Depi'lsa, ulceribusque meis adhibere medelam,
Ter miserum, luiis cupidum posl tmpora noctis
Poslrem, cum jam nemo suecurrere possit
Flenlibus. Hie elenim nobis est prompta medela :
Post aulem clausa est onmis medicina saiulis.
Jam mihi jam canum capul est, rugosaque membra
Tristis ad occasum vilse jam prona ferunlur.
Sed nondum talem subii lanlumque laborera :
Non qiiando saevis agilalum flatibus sequor
Sulcabam, ex Pharia liuus tellure Pelasgum
Nave pelens fragili, Tauri brumalis in orlu,
Tauri, qui tamo nautarum corda pavore
AITicit, ul rarus retinacula solvere nauta
Audeat, infidoque ratem commiliere ponio.
Noclibus hic dnis ego bis, totidemque diebus,
Supplice voce rogans Numen cleste, jacebam
Ad puppira exaniinis. Latus autcui in ulruinque carinse
./Equorei fluctus spumam rabiemque vomebant,
Monlibus aut scopulis similes, ingensque tadebat
\is undarum in earn, sed et omnia vela moveri
Conspiceres, vento in duros stridente rudentes.
Jam vero nebula; letra calgine coeluin
Fuscabant, crebrsque eliam fulgonbus ther
Splendebat, valdis clamoribus undique rupius :
Tum me donavi Chrslo, plagique perclum
Vitavi, Sanctis precibus votisque repiilsum.
Non cum lata gravi qualerelur Gracia molu,
Lila nee auxilii jam spes alicunde paieret;
Al tremor horrblis glidos invascral arius.
Nondum etenim sicro baptismale pectus habebam
Tinctum, in quo Irahilur lustral gratia lynipba,
Mirusque excipilur splendor, quem Spiritus aflci t.
Nee mihi cum fauces quondam vis spera morbi
linplessel valido fluxu, ssevoquc dolore
W5 S. CREGOMI THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. 99o
Ka'i icvotj otevuijs irfpou, xXeuOou. A Ka\ xijou xpaTspoo , xa\ yi3'^3- r.Xfpov
Uuff ' paivovTt v<) Xuybv (i\ Acac, 'Ax9txavetv [XEjJtaiToc a yevecj SpxovToc,
550 05ti xv Xccapou xavGbv 4|xua, 545 "UvxX6Tj. BeXtTiifap EpA voc etIv 8tit{.
8' 6r,xa. 5' e>v, oa covjoc, T Slkjei x9aXj ^ iov fl pX9ipoi3iv,
"QXeto, u.itXaxi)V 6 7itxpi)v iya 7iv6oc etetjaev. 'U Saxpiv x"0^at Ttvxa ^,
OS 0 7taXdjxTjcitv p.a{ vait[X(J/o OutjXtjv KXo'Jao (b.niotXEV jtapr8ac (?) f^p p'.arw
nve(xaTo,oOTt itipojYE, plvxXuea 8xpuiim5ia. Aaxpuiv esxi porotaiv &xo;, >'{ jxeXaCvatf,
335 4'aOetv u.t xaOapu yip yvou xaxfcv, > tw- 550 Kort xvi{ 194 , xa\ v xQm\ oxxo;
[pOEVTO [epujiv.) ;
'ASpavkf 8 9 pstv xiTEVav-fov f,i).!o;o. "{ Tt Ijl' 50p(5lV TpO(JLT, Xa\ 9pTEpOC ET
" 7UXX' {iY15a' '' &v ~^ (<;1-, ^ Aytitoio (xXav tc5ov, pya te mxp,
; x ; tEpwv te xa\ |xevb)v exae j-sv ; Ka\ anX^a, 7c-ptv 8' i^V Osav etj,
'AXX' oOto tooijSe xaxot; izcioc avTE6XTdo, Mt6s pivfl Ba6uX>vo( ic\ xpavaij t:e8oi3i
540 00(5t icu(ixowiv eu.) vxupae xXaiva 355 AouptaXf^, /O-jjai TrapEojiEvo ,
Yux^ xal to>8si iwt eXEOEpov ?)(iap tSisOat 'flf^ 8pYova 7tvT uapaxXIva; TvaxTa
Dvt' 75>), Yuivt) 9X^04 u xe 9yt)si, Aaxpuei;, S7tcu6]) 8' Upj 1 Yaitj,

Et spirationis meatus, ac vit vias arctavit.

Nee cum insipiente animo vimen hue el illuc torquens,
550 lmprudens palpebrae rolundum angulum punxi,
Ac cruentum reddidi. Tune lumen nictim, ut homicida;,
Evanuil, el errorem amarum luclus ingens consecutus esl-
Nec manibus meis Deo obluli viclimaui
Spiritus, non prius prefecto, quam lacrymis labein eluissem.
335 Ei enim, qui punis non est, nefas sanctum lngere, ut
Intirmtim ociilum in ardentem solem intendere.
Mulla alia pertiili : quis ea edisserat
Quibus me Deus et conterens et favensvocavit?
Sed nondum haclcnus in tanta incid mala,
310 Quanta postremo misera mea experta est
Anima, quae liberum aliquando diem intueri cupit,
Omnibus sesc exuens, ul nuda Aanimas c'ugiat,
El mundi polenlis laqucos et os immanc
Draconis, qui maxillis suis vorare geslit
545 Quemcunque ceperil. Bcliac enim edulium est anima mea.
Quis del capili foniis fluenlum, cl palpebris,
Ct lacrymarum rivis sordes oinnes eluam,
Lugens, ut decet, peccala (sunt enim optimum
Lacrvrax bominibus remediuin, animabusque infuscatis,
550 fci cinis fuliginosus, et hiuni Saccus asperrimus)?
650"651 ll Qui U1C viderit, conlremiscal, et mclior fiat,
Fugiens /Kgypii nigrum solum, el acerba opera.
Et regem Pbaraonem, et divinam in patriam proficiscaltir,
Nec maneat Babylonis dura? in campis
555 Captivus, ripisque assidens fluminis,
Ac canlus instrumenta omnia suspenden intacta
Lacrymetur, sed in fines properet sacne terne,
553 'Ejia. Sic melioris noise codices, Chig., 343 . Coisl. int. irayiSaf.
Coisl. Reg. 59. Edit. jiTJ. 354 . Sic mss. Edit, xpavao.
535 , Chig. Coisl. ;.
METRICA VERSIO.
Opprimeret vitque vias aurseque meatus. In nos qui rabidum gestit defigere dentem :
Non etiam tunc cum malesana vimina mente Pabula nam Beliae mea mens dulcissima prxbet.
Intorquens, oculi punxi temerarius hircum : Quis capili latices tribuet, quis ilumina nostra,
Ac subitus fluxit sanguis, luxque occidit omnis ; Ut maculas onirics lacrymarum fonte repurgem?
Non secus atque illi, qui caed is crimine dextram Luctibus assiduis, ut convenit, borrida plangens
Pol luit; erratum luclusque excepit acerbus : Crimina (namque nima; vitiorum sordibus atrae
Nec prius aggrudior inanibus Iransinittere sacrum Muere nulla Oei melior concessa modela esl,
Spirituaie Deo, lacrymis quai noxa soluta est. Quam fletus, irislisque cinis, saccique prementis
Non elenim impuro lutum est conlingere purum, Asperitas), ut si quisquam sua fixerit in me
Non inagis atque hebeles oculos obverlere soli. Lumina, confestiin glido terrors tremiscat,
Plurinia pneterea subii. Quis carmine cuneta Et rapidiiiu sludiis melioribus exigat a;viim,
Commeinorare queal, queis me vexansque favensque iEgyptum nigrara fugiens, durosque labores,
Ad se divinum Numen persaepe vocavil? El trucis imperium regis, gressusque beatam
Sed nonduin tales incursavere proeella?, Confrai ad patriam, nec bello caplus et arniis
Quam quas infelix animus tulit haud ita dudum, Exsulel hostile miserabilis exsul in ora,
El quibus exsolvi misre expelit, omnia prompte Kl sedeat rigux lacrymans in margine ripx,
Abjiciens, nudus qucat ut vitare minacis Organa de inanibus ponens, salicique propinquae
Vim flaiuinx, mundique manus, faucesque draco- Appeiidens, lidibus nec mollia carmina jiingeiis
[uis, Quin potius servile juguin, quod colla preniebat.
997 SECTIO 1. POEMATA DE SEIPSO. 993
AoiJAwv 'Aaavplrflt yvyv ufov, 8 npb IxEips, A Asi^av iTO^xovxa 6<xT> 8' EvV.upaav 8xai
Kai vijoO OspcXta &< aXTjxai. Aeuixt; UpE te, Xnov t vr,X . ,
360 Ti]v xkv yw rcavitoxp.o etoI Xnov, &' Kat Xapapitov xt in^XuEV, 6j a' eXctjpE.
[8)5 575 Kai p.tv iymv ^, xal eXxegi appax'
'I|XEp<jJV. XoXetov 8 itaOo xax i(T)Pa ^Xus> [iXtiitt,
Kat \ Ya-av. ^ 9pert itivo iov, Kai piaOiv xopiovxi' xipa piifa, ^ SapapsxTjc
'A<5pevo Ov^to te xal ovaxov ., Tv' esiStv eXr,pv, 8v ox eX:rpav apiaxoi !
Kjuwf xe xpa8!fl te xaxripiowv, xal SvauSo, O Yip > saca ot8a XEOExat exvi ttjSe,
365 "EXxtv oTxxov "Avaxxo T{u, b xOau.aXoTmv 0sb CTOftj (xuircjpia {XftxaXKXEt.
E0(jlev(i)v itvxsoutv 0iKp9iXoi> oepEsc 380 Ka\ xi p.Ev tXfjXoi. Totoo8' avxEtSXr^a
Oiov 6' lepj EoX0|X(i)v xaxivxa toSXto Dputai xo p.' SaiEv p.u>; ^uxfi3'- lAsTa'f'0,v
'IsptXoO uxoXsepov 7il xXuxv, coj ivrouai, Aijaxjj iaxov xsSvj xaxaavxa TiXrfi,
8T)Xi]iiavxo xaxol Xoxwvxe; Sttjv, Kai XpiaroO p.' ansSuaE x^Plv> *^ yupviv Se^xEv,
370 O? plv xiv tcXtjyj Jiv aEcxEXrjie XEp.vxEC, " 'A8p x<^ xal r.zwcuo opxv,
Ejiax t' txSuavxE p.iv axra, vtjXs 385 "Ov yeuhi xaGxsv im xova, xj yvo fcv.

Servile ex Assyria fngiens jugiim, quo prius conlerebalur,

El magni icinpli fundamenta inanibus jaciat.
360 Hanc ego miserrimus postquam reliqui, nonduin
Ccssavi desiderare. Vehemens autcm aficclio senium mihi infudit,
Et in terram vergo, luctum in prxcordiis alens,
Rcveritus mortales, et immorlalem Uegein,
Veste et corde dcmissus, et voce carens,
365 Miserationein Regis infelici statu trahens, qui omnibus
Hiinii jacenlibus favens, supcrbos respuil ;
Qualera ex sacra Solymorum urbe descendenlem
In ' inclytum, ut fcrunt, Jerichunlis oppidum
Improbi latrones la seront in insidiis viatorem,
370 Eumque plagis indignis conscissum,
Et vestibus qu;e illum tegebant exutum, crudelitcr
DeGcientem reliquerunt : mox occurrerunt viatores
Levita et sacerdos, qui em inhumaniter praeterierunt.
At Samaritanus quidam supervenit, qui.illius misertus est,
375 Eumque assumens ligavit, et vulneribus remedia reliquit,
Kl mercedem curanli ; magnum prodigium, quoiuodo Samarila
Hune ut vidit, miseratus est, quem opiimi non sunt niiserati !
Non enim perspicue novi quid hac imagine ocrulietur,
Qualia Deus in sua sapienlia recondat mysteria.
380 Ac de his quidem, Deus mihi propilius sit. Tales autem sunt in quas incurro
Calamilates : ac me similiter discerpsil invidens animabus
Lalro, saeculi ex inclyta descendentein urbe,
Meque Christi gratia exuit, et nudum reliquit,
U i oliin Adamum pulveris el casus initium,
385 Quem gustus depressit in terram, ex qua ortus eral.

358 AcvA/cr. Unus e Hcgiis 6optov. lin. v EfxEvsia 2otw. Inlerp. quoqiie Cuisl., xa\
360 '. Sic Regg. 02. Male edit. 'o5itw t\ xa-a [xv v CipEVEa Isxu. Scliol. xa\ x psv
373 M.-zor z i. Habet Regius 992 Xbtov xai p.tv, auYYvwp.evofij.
sed deficit metrum. 384 Xo xal & pxAr- Adamum human
37 1 '. Duo ex Regiis ,. generis et ruin principium : ex quo scilicet omiiet
380 Kai ta Reg. 991 , et sup. hommes originem et peccatum lrnhu.nl.
METRICA VERSIO.
Effugiens sacras properet contingere sedes, Est lamen (o duros nimos!) ab ulroque relictus.
Rursus et excisi jaciat fundamina templi. Ast ut Samaricx pcrlransiil accola terrae,
Quam semel ut terram fato graviore reliqui, lllius cxleinplo casum miseratus acerbum,
Nulla dies abiit, qua non ardentibus ipsam Vulnera saeva ligat facilis, propereque caballo
Volis expeterem : canosque baec tanta cupido lmpositum in villain duxit, fudilque modelara
Infudit capili, pricmaniramque sencclam Ulceribus, curamque xgri pretiuniqVe reliquit
Invexit : vuliumque solo demillo, gravique Discedens fmulo. Quid tarn mirabile, quam quod
Conficior Iticlu, vereorque bominesqiie Deumque, Flexil Samaricum, qui non virlulis alumnos
Squalidus et fleiu madidus, vocemque coercens, Flcxeral ? Haud elcnim , quidnam isla recondat
It lacrymisplaciduni reddam mihi Numen olympi. [imago
Namque humiles oculis genitor sanclissimus a:quis Assequor, externo siquidem velamine mulla
Aspicit, elatos spernit Tasluque lumentes. Nuiniiiis abscondit sapientia magna superni.
Ac velut e Solymis, ut sacra oracula pandunl, Haud mihi disparibus misero procumbere talis
Dam nimis incaulus tendit Jericluinla viator, Coiiligit, ac sacra venienli nuper ab urbe
Incidil in savus adversa sorte latrones, Invidus ille lalro, coelum vitamque perennem
Quem tolo innunieris confossuiii corpore telis Claudere qui nobis ardel, sa:vissima fecil
Proslravit scelerata manus, vestemque jacenlh, Vulnera, quxque Deus dederat, crudelis ademit :
Abstulit, et dira nudum ferilaie reliquit. Non secus atque Adamo, lutei qui corporis auclor
Moi iter hac fecit lvites, atque sacerdos : Exstitil et casus, velita qui ex arbore poma
999 S. GREGORII THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. 4000
'AXX "Aval;, XaeipE, \ ex Oavaxoio ctosov, Atp 6 Saxpuxwv \ (r-<jOsa x^psl raitdaeuiv,
"Ov Xstyav spj-, \ (Aoyiovc* ev-sav. 400 O8' vt-jv ^ -o Opovov opavov epv
*EXxsa ' eu xaTa8raov, 4ywv '" "vSoxov olxov, Eaopoojv, XEsacov 8 ' oSeoc |.[ SoXoic,
uBi 6' e UpfjV 7c(xnotc tcXiv pTeuiovra, TjXo6ev a<r-rx&- 8e - "IXao- e--,
390 "Eu.t-e8ov vfla uivotpt, xaxo-j; 8' -c tpwpa "IXaOi -covTt, ouv, pOovri xaxottxiv.
puxot, O v<5p.o-, o Scxxat jle, xai 1( xaXi suret.
KaV Tp6ov-apTaXTv, \ , xa\ itopo8xa 405 U8' 8^' tc-o6oXiov</e(-tti-. Ko\ vtjov
Nrpia 8uu,ov Exvta, ' eugeSt) xojiotdvxa. AlSoj' outi tcSectitiv wiaojv aoiat.
IIuvOavojA' So , xY* "welwv ;, SI] 8 /if/i", o4> 6' oTxto u.o't trcaEtE ee^Xu;,
"j ye ^ ""vTWV , +,8e teXiivtjc "Hv (jlovtjv SiXoijiv, "Ava, eXt-8" XiTpoi. i
395 KipSeaiv ox baioiai TETpupivo- ev8o6ev ?), "? yiav afitpoxapuv 8 6eo- xXe, xa p" X-pev
Et Upov vaeavTE1 psv xas-' aypsuE 410 "Ov u,oyovt' votjsev, -- -ev.
NTjircsia; te vjaou, -^ 8' aTOV 42- 6e, > -, , , Opao ditcov.
'AvSpaai Y "", Xd-foic 6' a6ptCe teXivt)v Outoj -" ooi xevo p.t ,--

Sed mei, Rex, miserere, el ex morte salvum me fac,

Quem reliquerunt sacerdotes, cum laboranlein vidrent,
652*653 Vulnera apte alliga, deducens in domuin bospilalem,
Rursusque incnluinem in sacram miltas civilatem,
390 Ubi firmiter maneam, et improbos fures arecas,
Ac viani sceleslam, et vulnera, et viatores
Crudelem animam babenles, dum de pietate gloriantur.
Didici duos homines : magna spiranlem Pharisxum,
Quasi omnium esset apud Deum prxstanlissimus, et pubiicanum
395 Ob lucra non sancta intus corde contrilum,
In lemplum ascendisse; atque lie quidem singula enumerabat,
Legis jejunia et decimas, seque adoequabai
Viris anliquis, et verbis pubiicanum spernebat.
Ilic rursus' lacrymas fuiuiens el pectus manibus perculiens,
400 Nee adversum magni Dei sedem latum cceluin
Aspiciens, sed serviles oculos defigens in pavimenlum,
Procul slans precabalur : Propiiius sis,
Propiliare fmulo tuo, inclainans, malis oppresse ;
Non lex, non me dcima?, non preciare facia salvum facient.
405 Nec iste fuligine aspergens me, mendax est. Aique equidem lemplum
Verecundor pedibus non sanctis lngere.
Sed lua gratia, tua in me profanum slillet miseratio,
Quam solam spem, Rex, miseris peccatoribus pra?bes. i
Sic locuti sunt, ac ulrumque Deus audivit, ac eum miseraius est
410 Quem vidii afflictuin, superbum autein despexit.
Sic vidisli, sic judicasli, Dens, liduciam mihi largiens.
Ego tibi sum scelestus lie publicanus ;

394 " ye . Sic Schol. et e Regiis unus, ac- 398 'Avpcn ye. Chig. avSpisi . Xyot-.
curalius quam edit, - ye, qui, etc. eque eniiii Chig. et unus Regiis X6fi>.
Pharisxus ille, ul ait Billi us, primas pielalis partes 402 ', S Xiz&zo. Sic codices antiqui
apud Ueum lenebat, a quo rejeclus est ob super- nonnulli. Edil, -ttj- S' eXiteto. Forte me-
biain; sed ila cristas aitollebal quasi nemo ad ip- lius,cum servetur augmenlum. (Caillac.)
sius viriiiieni animique prxstanliam accederet. 4U4 Kal. lia Reg. 992. Edil. ox.
396 El lepar rarze. Sic mss. Edit. Upov 411 '. Schol. Ba^slv -, fi-
eiaava6avTE'. Reg. 992, ava6vre. duciam mihi prevbuisti.
METRICA VERSIO.
Dum legit, in-tcrram cecidit, qua traxerat tum. Jaclabai, priscisque viris de laude movebat
Al nunc, summe Parens, anima? miserere precaniis. Certamen, tmido calcans sermone lelonen.
Eripe me nigra? moni, quem mole doloruin Hic aulem lacrymans fericbat peciora palmis.
Oppressum nimia gravium sacer ordo reliquit. Nec vero in reel u in, sedem Pairis altilonanlis,
Vulnera rite liga fesiiniis, ad hospila ducens Speclabat, verum in terrain servilia flgens
Tecla : sacram redcam teque auspice rursus ad ur- Lumina, slansque procul lundebat peciore vocem '
[bem i Parce luo fmulo, Dcus oplimc, parce rogauti.
Viribus incoliiinis, maneamquc ibi fixus in a?vuni. Aspire me facilis, noxaruin mole gravalum.
Siibnioveasqiie malos lures, callemque niolestum, Non lex, non decima?, non me benefarta tueri,
Vulneraque, el fictos homines, subque ordine sacro Ac dulcem misero poterunt afierre salutem.
El recti specie crudelia corda gerentes. Ficta nec in nostrum caput hic convicia torsii.
Ascendisse duos sacala volumina quondam Quin etiam impuris pedibus ronlingcre lemplum
In lemplum narrant homines : quorum alter inani Hoc vereor. Sed me ipse. Paler leuissimc, serva,
Turgebal fasiu, tanquam ipso charior esset Juque hominem stillet lua gratia sancta profanum,
Nemo Deo, nemo melior nec sanetior usquam ; Qua? spes una malis a le dnala refulge', i
Hic pliarisa?us erat : lucra ast ob iniqua dolore Taba dicen les audit Deus, ac miserai ur
Saucia corda gerens aller lueluque jacebat. Quem videt allliciiiiii luctu, spernitque superbum.
lile quideni inalus merilorum ex ordim? summam Hos, Paler, aspiciens confeslim tale tnlisii
gubducens, legis dcimas, jejuni; crebra Judicium : hincqiie mihi hula est liducia nata.
WO! SECTIO I. DE SEIPSO. 1002
'O S Japvitrrsvaxto, rotfjv 6' ettiXtoju,' aptofrjv. A Kopov ly plv fScij, o 8' IpxEo; vxb py/ot;,
A(<JOu[ct, 6f is ^, xat TOTVta -^ Xpiar ava, 8tvo{ p.rji ptOjXsa $*. >
415 , xal erovax*., xa\ EUxuXfjatv Jetean, Elits 9eb 6' eTtevsvaac, off Sa- Beto; 6vetpo{
"H Ttv toi xtiviov tutOIjv p-otpav Ivstpav, 450 Ovop.a .]\ rppuiv , istuEtTa xoupo
"H Ouatt; xaOapfj Jt xat Eiia-fssat --p^pav {sotoxa;.
(O yp Y" 5 S' "A'OV o &), 'H S to epotat vlov avGixs Sap.ou-)]X,
Tuv (i^(jat, xa\ SXaXxs xax ' {te- Rf ' Ir,v. Nv 6' auV EvapiO[*ii ejjk 5e6^Xoi;
[pijxva' 'HXsl sou OEpnovcoc ayaxXaoj uttn ptapyot,
420Mt6e [is ouirvtftav lot? xipOo:<rtv txavOat, O Oustat y.a9apf,atv kiziypaw apovi .^1,
MtjS' B.f -Ef^lievov Getjv 8ov tj/ potav, 435 XEpi'tv a7rto>EVM OEitov Xf^flat ^*
"AXxap piv, itjMtoi 6 x' aroijp.ova. So yp lyw^E ToDvExa xal x'-M "pjav fifcoto teXeu-c^.
Aaxpt, ab) S Xxo;. Su 8s {i.01 eooTo SvtuOsv. 'AXX' fj-f EXiiopjatv fistvost fiopav Ivsijie
So\ SI fi iA a-XiYxvl0V ^1 AviOTjxe ipouaa, Sol texeuiv, B6Xotcri 6' p. X^Pa ^Yvtas Osat;,
425 "H|tau ,3 xopov otj :d yo'Jvciai Qtvat Ka{ .' ^.), tow nposstbvEE u,8(j> -
LlatSa itoOei' Uptji "Avvn. ^ wvfjv 440 t *II8i xi tptXov ula OsiaSowv Ifra-yE <,

Ac, quam graviter ngemisco, par speio auxium.

Precor, si qnando te pater, el veneranda mater,
415 Lacrymis, et gemilibus, et precibus coluerunt,
Aut parvam bonorum pariein obtulerunt,
Aut viclimis puris et Sanctis monerati sunt
(Nondum enim quidquam egi, quod le dignum sil),
Ilorum recordare, cl auxilium fer-; malas aulcni pelle sollfcitwlines .
420 Nee me una cum suis surciilis sufTocent spina?,
Ncc properantem in via divina inliibeant.
Sed ine, robur meum, ill.esum dimille. Tuus enim sum
Cullor, tua hsereditas. Tu mihi solus Dens ab initio.
Tibi me ab utero mater oFcrens consecravii,
654 655 4- Qu<> die masculam prolem genibus iinponcrc
Cupiens, sanol: Annse vbeem iinilata est.
< Filium quidem ego habeam : tu vero intra septum liiuni relincas,
Rex Christe, partus mei florcniem frucliim. >
Dixit illa: lu vero, Deus, anniiisti, secutumque est somninm divinum,
450 Quo nomen meum matri ferebatur, ac deinde filiiiin uedisii.
Illa aulem luis me sacris novum consecra vit Samiielein,
Si quando Samuel fui. Nunc autem profauis annunieror
lleli illustris famuli tui prolcrvis filiis,
Qui insipiente animo puras victimas contaminarunt,
435 vidas manus sacris lebelibus injicienles;
Qiiapropter funestum vilaj flnem experli sunt.
At illa meiiori spe fulla partem tibi oblulit
Filioriim, sacris libris meas consecravil manus
Meque amanler complectens tali allociila est sermone :
410 i Jam charuni filium aliquis divinitus daiuin, bonum oplimus,

421 'Epveiar. lia antiqui codices, Reg. 59. 435 . Reg. 092 .
Cliig., Coisl. Edit. Epjxotsv. 454 ' hu, Colli. s6atvov. Schob t-
429 'Exrevtra. Cbig. et duo Regg. rivEuuEv. en<j8ojv.
Cum edilis conseuliuut Coisl. et Int. cl Schol.

METRICA VERSIO.
Sinn miser, hoc falcor, sum pcssimiis ille telones ; jEdibus inque luis omnes tibi servict annos. >
Consimiles edo gemilus, siiiiilemquc nicdelam Dixeral, et precibus flexus de node parcnli
Kxspecto, ntinieiii|iic liiuni. Paler optiine, supplex Designas nomen pueri : prolesque secuta est.
Oblcsior, si te quondam inaierque paterque At vero illa luis me proliniis, ul Samuelen),
Snpplicibiis volis snele colucre piisque Addixil lemplis, Samuelem si lamen unquam
Flclibus, aul quadam donarunl parle bonorum, Mnribus expressi : nam nunc ego dispare sorte
Aul cliam pura el snela tibi mente lilaruiit Conferri Helidis videor mihi pos-e proranis,
(Nunquain etenim quidquam le dignum fecimusipsi). Qui nimium fceda ingluvie sanclissima sacra,
Si* memor, ac fer opem, curasque averie nocentes, El slolido oblatas leinerabanl pectore carnes :
Ncc mea mortfera; conslringanl gullura sentes, Divinosque avidis manibus iraclare lebeles
Aul iter ad siiperum tendeniem lorie morenlur; Ans, luctiftca clanserunl lumina morte.
Quin potius, mea certa, Deus, tutela salusqne, Al mea spem genitrix meliorem corde fovebal,
I Li-sum me mitte, prcenr : siquidem ipse luus sum, Cum le natoruin donavit parle sunrum.
Te col, le vencror, mihi tu, Deus, unus ab ipsis NaYuque manus nostras divinis scdula libris
I, minibus vit. I\am me tibi vovit ab alvo Lustraba!, rorpusque cliam complexa tcnclluin
t.iiara parens, tunc cum siicccnsa cupidine prolis, Talia verba dabal : 1 Jam vir clarissinius ol'mi
Anuain milans tales eniisil pectore voces : Exslilit, inlrcpidiis qui sanclain duxil ad ai am
Da niibi tu, qu.-vso. Dominator maxime, naliiin : (Kcs mira!) accepluin divino numere nauun
Pathol. Gr. XXXVII 32
1003 S. GREGORH THEOL. CARMINCM LIBER II. HISTRICA. toOt
SuEUSovt' 9uaijv tep^ov, aoXiv apisxoi, A Nsjiaatv, f 4vatf>av5ov 6u.Xev Bepairovri,
E5a{ 4*1x0x010 yovov, p" iav te fevXtii , oxfpouvti 8 p.' fSSi) ), xa\ spxa ^,
"Hv i^paSCTEV, \>TtOT(Zalt\ 10. 455 OcpuAv uocpTj Qetj eit^uveuuev Iptoxa,
'A6pi[i Ijv Ups, p.vo 8 te x8t[io 'lax- Kai nova^o iioxoto, iou [laXXovxo itap^ijv,
445 Atp Y" Cb>v oc Y^P0-? UJiip raaxijv, IlXsup; o yaxiovxo ov 8jiac *^^?
AtopouAi. S> fioi [irjxpo; XEXoEta iiXiop, 'Pj(jio9 8' aifiuXoiai ntxpijv rcl yeiiv youtij,
"II xxov eu5aivir at, &xo[Aai elvai Spurtov. 'AXX it{nravxo yvv toSOov, o6e yuvaix\
Toxov tfio ooi 7cXotov, jxov xxo, aoXov itCto 460 Ka\ Xpiaxcji tu.vovxoj 6Xov .
'EvOSs jAETniTa. Ta toXXov ap. "O (te 6i (J-eivt apyaXr,? ni Xrxi]v
450 Mjxpoi xv TtdOo . ' 8' rcoEia irf Teviv xpanixoto tojXtjv ctv pEovt itoirfj,
[Ooci OCxt axijv icoXXoai, Oeov \f i& Ya'ri
Tlat Ix' wv, ) 8 v^v (wptfijv Tuxtov o , aOixov ex Oavixoio.
Eiic6i "JxV W)Y* 8' euXajacto Xpiaxo 4G5 Eixvi v jiE^Xoio , xa\ <jw.' naptoY/ov
Propcrantem, ut sacra victima licret, ad arain adduxit,
Sara: lardipara3 prolem, radiccmque generis,
Quam spes sculpsil, et Dci promissio.
Sacerdos erat Abraham, victima inclytus Isaac :
445 Nunc te ego vivum Deo munus, ut promis!,
OITuro. Tu vero inatris spem adimple,
Qua; te prccibus peperi, et, ut optimus sis, precor.
Has tibi divitias, Tili mi, preclaras irado
Nunc et in posteruin. Quae autem postrema, longe mcliora. >
450 Malris tale dcsiderium fuit. Ego autcm illius dcsiderio obtenipcravi
Adliuc puer, ac teera novam suscepit formam
Pietatis anima : sigillum autcm reservabalur Christi
Nulibus, qui manifeste cun servo suo loqiiebalur,
Ac me caslilati arnica; alligavit et carnem frenavil,
455 Fiagranlemquc inspiravit sapientix divina; amorcm,
Et vita: clibis, qua; vit* futura; pra?ludium est,
Nec costa indigel corpus suum adamante,
Iilandisquc verbis ad acerbum g u si uni pcrducenlc,
Sed Deo emitlit castum desiderium, ncque uxorem inter
460 Et Christum dividil cum qui totus ex Deo genilus est.
656 657 ";,'(> ""' vila l"-'1' angustam et diflicilein viani.
'l'i aliens incliore duc tu tcniiem ad porlam
Non mulls perviam , Deo deum adducil a terra
Factum non facto, et ex morte i minimalem.
4G5 Quin eliain sociuin corpus, simul cum magni Dci imagine
441 IxeBort' Ovcli[r. Reg. 992, arcsiJaovxa 460 Kai Xpipr> . Id est, qua; animiim
Ojjov. hominis dividil ila ut partim Christo, pariiiu uxori
452 Sprfyt. Ita Coisl. aliique veteres plerique scrviat. Alludit ad Aposl. verba, I Cor. vu, 53 :
codices. Edit, cpayi. Sclioliastes eo loco non in- Qui autcm cum uxore est, tollicitus est qu sunt
telligit bapiismiiin, sed impressam menlique in mundi, qunmodo placent uxori, et divisus est.
sculpiani Grcgorii pietatis formam. Tijv Eva][iavO;- 462 Telrbir. Int. Coisl. IXxov. Schol. -
aav EcpuXa scpaytSa XpiTto v|iaji. Mu uni in tdv. Non male legerelur xet'vovx'. Mox <iv apEovt
ptiero sic instituto et a lalibus parentibus tandiu 7tont|, xpdxxovt u5i\yia. Videtur Gregorius respi-
baptisma dilaluii). ccread periculum paul ante memoratuni, quoi in,
456 Kai wrayov iototo. VU monnslic, Cliri- conjugio ex mulieris blanditiis nascitur. Ilinc lu-
liunw scilicet philosophi. Nec salis Billius, vil tiores apponit ductores quorum cousiliis in coenobio
qn conjugii expers ducitur. Non enim ha;c tola est uti licet.
vila monstica, quam semper Givgorius in animo 463 rHf- Sup. lin. Reg. 991 fjrars-
hahuil, quam laudat frequenter, el quam profes- 464 . lia Reg. 991, Coisl., Chig. cl alii
siiiii esse, nun ex loco, lum ex aliis pluribus Codices. Male edit. .
constat.
METRICA VERSIO.
Currcnlcm ad cxdem, sacrum laudabile, charam Purifica, alloqiiio famuliim dignantis apcrlo :
Tardiparx snbolcui Sana;, gcuerisqiic potenlis Meque piidicilix adjunxit, carnique calenaiu
Radicem, quam spcs sculpsil, proinissaque magni Injecit, sophixque ardenti afflavil ainore
Nuniinis. Abrahamus porro grave munus obibal Cleslis, vilxque bujus, qux conjugis expers
Sacrilici, pecudisque vicem prxslabal Isachus. Ducitur, xierni referens prxludia sxcli,
Ast ego lu viviini Christo, cliarissimc, munus Nec coslam quxrit, proprium qux blandula corpus
OITcro, nalc, fidem scrvans, proinissaque reddens. Lactal, el illecebris damnosam ducil ad escaiu,
Tu facilo til charx solvas pia vota parentis : Sed superi Regis caslo exardescit anion:,
Qux le conccpi precibus, qtixquc oplimus ut sis, Nec totum Chrisli dexlra omnipotente creatum
Minibus ulque litis nil sit purgatins, opto. Partitur Christo, thalaiiii socixque jugalis.
Hos tibi preclaros, el nunc cl postea, census Qui mc per slrictum rallcni plenumque lahoris
Prrigo ; sunt aulein mullo mcliora futura, i Ducil ad anguslam salehroso tramite porlam.
Hoc genilricis erat voiitm. Cui protinus ipse Quam non mull adeunt humano sanguine cri ti :
Cedcndum, in leera quamvis xlale, putavi Alque adeo prxcelsa deum me duxil ad aslra,
Ac nova molletn animum pietatis forma noiavit. Factum non faclus, nigraque ex morte pereiincin.
Muere quin eliaiu Chrisli mc lympha ujaucbat Cum supera cflijjie, sociuin quoque corpus, ut airuui
MAS SECTIO I. DE SEirSO. WOO
"EXxi>v, oa. &?\ XOo; afOtova efTjpov. 480 OOSs {exaaxpE^ai SoSojawv tipav p<j-
" (ioc yuv! T Xuypa xa\ Avtvra Ep^a ^aOoja ["-
Fu-^ rO )\ xcvsauxC ! >{ sxeiv Y "Hv 8i napYoivrrv cz!vt) itupl .
AirtaXaai apflaiv oixoxE, o ysvjjLeoOa, teufEt 6' aeupivoi , 7taxpr] 6 XXijnrat,
470 *Hk xa\ Epfaoto neXifuiXafx-cotsiv ptoa Mi) Oo xa\ Xa X Xiwjxai.
-Tpo)!HuoO' tl yatav ti'jjta u<n<5o>vxE. Mapxu y> TtaBsnaiv p.ot; ppotr, xaxixrjxo.
KoOSv iv evpdircotcitv xoov { xXo lerta, 485 liai; plv iv, tuxObv ivl rijOeaji v&que,
OCi xaxov, oii8s [*v aOXov. 'Ool fi' t-cx'^ai anv. O;) Si] axievxt Xfip, \ jOcar. xefivot;
006' xaxo x ys oT&v axaxov, Xfjsi, 'E3to5jj.evo, 7tpou6aivov 4vto OotKqi,
475 OCt' iaOXo apex)] u,vei lp.its8ov, xo- "I/vesiv anXavE<i<Jiv wv asur^ov o!aov.
[Xoet, NOv 6' 5xe uOov aystpa, fou ff \ xpp.aO' Ixvoi,
"tt; xaxTjv, apExjv fOvof. 'Au.<foxpoic 6s 490 Ola pcOuicXavca xaXa wori 84xt"a ?a(vu.
Kau-itXEao' {jxepftuv Xpiox y' xXeuse yevQXrp, Ka xe xaXavxEEi axoXtou ; pmjox^po,
"U xev Svo) veoiu.ev iov o*0vo; eioopoojvte. xa\ jA^aSijv xXiitxuiv tf pva? eaOXa vosca.
Kevq 8' tsx'iv SpiTto Sc Oetjv 8ov Xxet, "AXXoxe uv xe ttfvw voov, iXXoxe 8* auxs

Trahit, velut a lapide magnetc candens Ferrum traliiinr.

lli'u miser ! heu Isesa i rist luis el puniendis operibus
Anima ! o vani morales! quam ver
Tcnuihns auris similes, qui geniti sumus,
470 Aut alternanlilius Euripi uiotihus,
Volutamur in terra minibus rebus inflati.
Nihil apud homines stabile usque in finem est,
Non bonum, non malum. Sunt auteiu vicinal Im.- via; :
Nee malus novit quem suprcmum linem habjturus s'il,
475 Nee bonis virtus immobilis mancl, scd imniinuit,
Ut metus Vitium, ita virtutem invidia. Utraquc
Incurvari liominum vilam Christus voluit,
It rursum crigamur ipsius potential iniuenlcs.
Ille a litem opt ii nus, qui roc tain carpi t via in,
480 Nee converlitur ad desertum Sodomorum cinercm,
Qua? ob suam libidinem novo igne combusta? sunt,
Fugitque citissime in montem, et patria; obliviscitur,
Ne Tabula et lapis salis poster's Cat.
Testis ego ex his , qua? passus sum , humana*, malilia?.
485 Puer cram , quo tempore exiguus in pectore sensus,
Sed lamen cum umbralilem solum rationcm el prudentes mores
Sequerer, progrediebar ad sedem in coelo resplendcnlcm,
Vestigiis non erranlibus regiam viam carpens.
Nunc aulem postquam doclrinam collcgi , el ad vita: linem accedo,
490 Veliili pedibus vino litubantibus oblique gradior miser.
Meque deprimit lortuosi pugna serpentis,
Clam el aporte mentes bonis cogitalionibus intentas subripiens;
Inlcrdum autem Deo meutern inlendo. Kursus alias
466 . Int. &, ws7:up(i)(jivov. MoxChig. et al.Tt-xspronraSQiquodhabcnledil!.
467 "Arrira. Int. vxiirotva, xiu,iopa Sia. Schob 486 (. Schol. povu.
r.fo-lpv. vxEOexa. 489 . Int. el Schol. doclrinam inlelligunl.
469 Ol . Int. o ifsvifiwtv. 491 TaAarrevsi. Reg. 991 sup. lin. jtsxarrpiyei.
47 Kovr kr. Dccrat in edilis v. 492 . Cliig. et Meg. uiius .
4/i 'E verraror. Sic duo Regg. Edil, jxepov.

METRICA VERS10.
Hagneli ferrum vis indita, tollil in altum. Oplimiis is vero est, gradilur qui tramite recto,
Heu miser 1 heu quam pestiferis , graviterque Nee caput ad Sodom ruinanlia tecla retorqucl,
|liiendis Quam celcraia novo populata est igne libido:
Mens mea uriminibus Ixsa est! heu gloria inani Sed propere digit in montem , pairiosque penates
Perfusum morale genus fasluque protervo I Ejicit ex animo, ne poslhac fabula vulgi
Quam ver levibus conferri possumus auris, Linqualur , fialque salis non mobile saxum.
Quam sumus Euripo similes! namque illius instar Acpermecasusquenieosdignoscerepromptiimest
Volvimur in terra vano splendore turneles. Quam nostrum genus in viiium proclive feralur.
Nee res ulla manet stabilis morlalibus usquam ; Nam qui jucundae primicvo in llore juvciile,
Non virtus, non improbilas : callesque propinqui Cum levis in molli versatur pectore sensus
Inter e exsistunt, ut nee qui crimine mentem Umbrosa solum ratione, et inoribus ulens
Polluit, hoc ceno norit, quisnam exiius ipsum Egregiis ducibus, sublimia lecta pciebam,
Exspeclet, nee qui Studium amplcxanlur honesli, Certa in regali figens vestigia calle;
Virtutem fixam leneant cerlamquc fuluri. Nunc cum collecta est ratio , jamque ipse genecUe
Uique metus viiium pellit, sic livor iniquus Ad melam acccesi, miser heu, velut ebrius erro,
Virtutem exagiiat. Voluit nam Christus iiiroque Acsaeva obliquus pugna me deprimit angiiis,
Incurvari homines: ut non superabile robur Et recte consulta rapit furlimquc palamque.
Ipsius aspicieiw, ursum tua lumina tollas Inlcrdum mca mens ad Regem fcrlur olyinpi:
1007 S. GREGORH TIIEOL. CARMINUM LIHER II. HISTRICA. 1(;<
"EXxopae *<5; xaxi]v x"3iv, oix Xyiv & ' piv yp xv ti pefovo aOXb iicaiipot-
493 Motpav ly.r\ ^uxV Xw6<sato xsjaoc 7reipuiv. 5t0 "O; 8 xaxc. Ka\yp Tt puv tuXooiv 6veiap.
Atp ywv, l xa', ) xXu^s piXaeva, TspusaOat 8 xaxoffi, TsXstotpijc 6(.
Kai 5vo?epi>v itpoTipoiOsv bv xev ex^ lj**to, E 6 ti vra xaxiarov teTai E[x,uev aptarov,
S]7tc'i} pfiosa xaO' , XX xol "/ eu/, xa\ xpuircb; v'i st^Oeaaiv 8up[ic.
T300V Et" eluopt xat Sspxou,eti, aaov ptsxa KpEtsaov pisTov E<5vTa Soxev xaxbv, te xxirrov
500 "larval, Stti iiv, xa\ o iroQwv vopoaat, 515 Kio Ifovz" yaOoo, Ttpov t/E<rrnv {ip<5-
xsljioi 83ttvoc, 8sov ' n\ yaav SXisOov [uffiv
"Il xa\ 5} itivpev epuievta ipcOpa. "E(i(Jieva, 8 ,&5; vExpoi EvtosOev Scow,
Oute itapaitpasflsiv lavou.ai, oute Xyoi3t "ExxoGsv 1 xovt) xat ](P(^>(JLa!Tt Tspnvo.
KXsTrtau.at, o TOxOsaatv aptjyovEC, oute pTpoi3iv "Ou,jia piya TpouiojAEv, 8 xa\ ya| iTivpOs
505 '| xaxTic , > tic pisxoc. 01, xal to5vtoio uiyav {b6v, xsGt
Tt yip teu,vo[jlsvoi3i x^P' 3i8^pt 520 No [eperiiov. Tjxvei fi' oSv ** XXi
"AXXuiv teu,vouvii>v opav ; ; fitpsort
*H xaxot3tv 6veiop ^ x&pwv; . xiv ti; iv xaxbv au-ctxaXUTnot;

Trahor in mundi malam confusioncm , nee parvam

495 Mentis me partem laesil mundus immensus.
Rursus egn , elsi me nigra cooperuit ncquilia,
658659 Ac in me atrum vcnenutn hostis antea cfludit,
Instar sepia: in aquam vomentis , sed lamen
Tantum adhuc video el perspicio , quantum ut oplime
500 Sciam quis sim , el quo cupiens assilire,
Ubi miser jaceam, el quomodo in terrain delapsus sim,
Vel cliam in lata infra terram baratura.
Nee solatiis foveor , nee verbis
Subripior viiiorum adjuloribus, nee mensuris
505 Alense iinprobilalis dclector, quasi oplimus quidam sim.
Quae cnim xgris , dum ferro csednnlnr, oblectalio,
Aliorum, qui incisionem paliunlur, molestiorem cerner dolorem?
Aul quae maus ulilitas ex sccleribus dctcriorum ?
Nam probus vir ex alio meliorc militaient percipiat,
510 Sic cliam el improbus. Nam qui vident , cacis auxiliantur.
Malis autoin deleciari est perfections maliliac.
Quod si quis, cum pessimus sim, optimum me esse pulat,
Onus id inilii est, et nccultus in peclorc dolor.
Satins est, cum oplimus sis, ut malus virlearis , quam ut pessimus
515 Laudem babens viri boni, scpulcrum sis liominibus
Mcndax, quod in! us morluis pulridis felcns,
Exlrinsccus renidet calce el jucundis coloribus.
Magnum milium tremamus , qui el subtcr terrain
lutuctur, el magnum ponli ahyssum , et qnaeiunque absrondit
520 Mens hominum. Nihil autem incida loinpus, sed adsunt
Deo omnia. Quomodo suuin quis malum occullcl ?

495 'Axslp/r. Schol. (yac. Edit, male raiptov. 519 Myar vOor. Coisl. piya uOcv.
490 Kxi]. Int. Reg. cod. 991, xaxCa. 520 Tfirei ' ovSr xpro. Tempus apnd Deiim
503 llapwpaclxicir. Ha ex Iteg 991 , 39, et nihil saut, nee futurum a prterilo dirimit. Apnd
Coisl. Emendatuin quod erat in edilis irap9a3T3iv. cum cnim omnia sunt prsenlia. Diu..

METRICA VERSIO.

Intcrdum in inuniliiiii dcve\o pondere vergit,
A quo anima? graviter lsaest pars maxima nostra.
Slid licet improbitas me lotum oblexeril aira,
Alque in me nigrum virus dill'mlci it hoslis,
Sepia cerleas vomilii vclut illicit undas :
Hdenos incolumis tarnen esl mihi visus, ut islud
Uognoscam , unde salus , quonamque ascender Quod si cum feedis viliis lamen oplimus esse
[ lenlaus ,
Infelix ubinam jaceam, tellure profunda,
Aut cliam subler lenas in faucibus orci.
Nee vero ilia meani recreant solatia mentem,
Verbaque deiiciunl, qua; lurpes subdola molus
Auxilio viliumqite juvant, pravoque favore.
Grandia nee ternens aliorum crimina ,
Excelsa lanqiiam ipse sedens virtulis in arce.
Quid juvat acgrolum ferro dum membra secanlur,
Cerner quos gravius crucict vis spera foui?
Qd juvat obstriclum viliis sceleratior alter?
Nam bonut ex incliore queat decerpere friicium.
Non secus alque malus. Siquidem qui remit
[aperle
Clilis e>se polest oculorum luminc capto.
At gaudcrc malis scelus est humane ferumque,
Nonnultis vidcor, doleo, tacilusqucgcinisco.
Malim, cum recto studeam , vitiosus haberi,
Quam vilio addictus, jusii clarescere fama,
Mendaxque ignaris mortalibus esse scpulcrum,
Quod licel iniemo felenlia corpora claudai.
Calce lamen nilel exlerna, gratoque colore.
lile ocnlus nostras glida formidine mentes
Conciilial , radiis qui pallida trtara lustral,
Qui fuiiduni pehgi menlisqiic arcana luelur,
Nilqiie sd;al lempus , verum prxseiitia summo
1009 SECTIO I. DE SEirSO. 1010
"Hiiaxi S' oexaxhj) x<rou.i Tjfxa axo ; A Kai (xiv aywv TtxpjiTtv ESojxev
"H xf Xe^aet ; Xjoo^ev 6j tsoto, "EvOa 8 |Xiv 6(i6poj xal acusyEibi atev epeStuv
*1 xplvtjai xaOpjtov pY(iaxa ^avxiov, S^tJ/av, at(ixatov S xpyo xsiXai xsTtai.
525 Bo5(ivov xaxEij xo9tv catv aiaXsTjv . "? xal iiijv <J<uxhv flaXOojaav vax-i,
Ttv iiev iyw Tpojxw xal 8E8ta vxxa xal T[tp, 540 ^ rcatciaiov xapiSi; gXev x8pi>; itt-
Eiuoptov (J^x^v Oeoev Ttrtoutrov Spaje, [pi
TH 7tcov tiev SXecrae , p.ixpov ti Xetyavov
Kal x^ "rev oaav, 3v ex^UYeiv jievaivov
' 8' xe gctpepCoio Trap' 6x^Tlotv ***1 [aTto
530 "H nxuv TtaviTtov wqeTavbv jav, nXaexai SvGa xal EvOa. y [uv a!0i -:,
'Fryvjnsvoi (iCflat. 0<5? 8(]<1 yettuv * "U; (5a xal oSv evxa? , xal [xexEixa
Tf, 6) toi TcpUTOv xv tvxa xvae, A'joijtvQ'jc lTjt xal { gov uXXov epaaet,
Kal xpT)|AvtT) p.tv Otjxev 7ropov, axp Iran 545 "H irup'j, ^l 0oo caeayipou vxijovxa.
Raint ^|jaiv puxopvrjv npoflXu(ivov, Ei 8k , xal aTtavxa enaxpov ; SXXoOt xeiGw.
555 Kpiivo ^^ leatai; evl Stvat;, Xptaxe va, et xai a: vsxpbv xal vaXxtSa !?<

Supremo autem in die , ubi nosmetipsos abscondemus ?

Aut quis auxiliabitur? Quomodo lalebimus oculum Dei,
Cum ignis purgalorius omnium opera dijudcabii,
525 epascens maliliae leven) el aridam nalurain ?
Hanc ego diem horresco , et die noclc inclue,
Cernens animam a Dco delapsam in lorrain,
Et prope a pulvere euniein , quem fugere avebam.
Vol ut cum h burnt ad ripas ihtminie,
550 Aul pinum , ajut platanum perenni coma orna tain
Vicina erumpens unda radicitus lxdil;
Ac primum quidem omnia illius relinacula qualit,
lllamque in praecipilium vergentem leitet , au rursus
Levibus haerentem radicibus fundilus
660 661 555 Abruptam in medios prxcipitii vortices detrudit,
batuque magno slrepitu trahens in caules impingil;
Ubi illam iinber et rolluvies semper incumbciis
Putrefaciunt, ac inhonestus in littore tntncus jacet.
Sic et meam animam Christo regi florentem
540 Violenter irruens humi stravii hostis indomitus.
Cujus maxima quidem pars periit, leves autem adltttc illius reliquia:
Hue et illuc errant. Dei autem est illam rursus erigere,
Qui nos, cum nihil essemus, compcgii, ac postea
Dissolulos compinget, et in aliam vilain restituet-,
515 Aul igneic, aul Deutn lucis auclorein sortilos
Qnotl si Deum, an omtes aliquando? id alio servelur.
< Christo rex, etsi morluuin mc et inrmum homines
553 Ajtro^ev. Duo Regg. Xfao|jiat. Schol. 7n)Vj.
525 . Keg. iinus xoufov. 541 n.leo-Tor. Regit plurcs cl Coisl. itXeov. Mox
52G Ti\r. Suppl. f.rxipav. axio. Forte axri. Coisl. 7>Xi. Schol. (txijv.
550 '. Int. Coisl. tvu xoapoGeav. 542 6sov. Sic Coisl. ejusque inlerprcs, neenon
Sihol. OaXXouffav lxav>{. Schol. Reg. 991. II;ic lectio praferenda nobis visa
552 ". Units e Regg. . est edilis, in quibus legilur <.->:<;.
557 'Kyvaxeto. lia Reg. 59, 991, et Coisl. Men- 546 El eeov, xal crvciepor ; An
dose edil, iuvexi. Cod. 995, p6opo;. Mox aiev vero eliain poslmodum jiotituri int ? Qui
piiwv. Sup. lin. 991, <Juvex>{ 7tpoTTc-xiV. Cod. bus Origenianum errorem perslringil Giegorius.
993, S'.Tjvexu. Oiigenes namqtic sibi fiiixeral dautnalos aliquando
540 'Arstp^. Int. 992 et 995 xaxaTOVTixo;. ad vilain revocantlos.
METRICA VERSIO.
Cuneta Deo. Quanam porro sua crimina quisqiiam Fitndilusabrumpil , medioquein vrtice fusam
Contegere arte queat? quisnain locus ille paiubit, Prolinus in catties impeilil el spera sava.
Quo nos extrema trepidantes luce tegamur? Ilic illam tum colliivies, tum pluriniusiinber
Quis foret auxilium ? quis magni luinina Regis Inficit , ail ripamqiie jacet sine nomine truncus.
Fallet, cum rerum purgaUix llaiuma datura est Sic quoque noslratn ariimam , quse Christo la ta
Judicium, ttirpis vitii siocamque levcmquc [virebal,
aluram ahsumens , et tedas crimine monies ? Impele pestfero vesanus perculit hosiis.
Me lux illa gravi noctesque diesque tremte El misera^ jam nunc majori ex paite pcreniplae,
Allirit , seihcrco cum menlem a Paire fluentem Relliquiae tenues er-int, passimque vagantur.
In lorrain video, et nigro cum pulvere jungi, Quas utitiam clari summits Rcguaior olympi
Quem fugere iuteitlis conalibus ipse paraham. Excilel , ex nibilo qui nos clliiix'it , el idem
Ac velut hibernis fluviis cum Ilumina crescunt, Exstinclos rursus liiigel, vilasque sectuulx
Aul pinum, aul platanum vernanlem fronde perenni, Assercl , aul flammis ardenlibus excruciandos,
Vieillis ilusa toril radicibus linda: Aul pereeplitros alernse gaudia vitas.
Ac primum illius relinacula cuneta revcllit, Si nine oiiincs aulcm.coalesii luce hcandi
Colique in praceps pcndcnlein inflcciere ramos, AOirmare nieuui non est; tibi, Chrisle, relinqno.
Mox ciiaiij nitiiis exigua radicc retentaiu M.igucDeus.quanquan me geus iniuiica laccsseiia
H! S. GBEGORH TI1EOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA.
A'j-[:v<; xaXeouai, XaQpi) S1 E-rjxQuo'j-;,
Ktvu(Avat{ xeyaTJsiv |xt]v yeXiSiiivtec ijv,
550 W | Xiirfl x^Pe5c"v ic' vti6!ti Sauvai
jtv opaviflaiv v Xitsiv 58ic p;i5oi,
Kai um 36evvu^v([j t'jtQtv eraEia Xatoo
';x(i6a, '.(J/a)i(;j ] ipwybv,
"Q xsv lYetpQ|i\ioo itvpi?, toxXivypetov Xtj
553 { ivaOijXTiaav, >){ 8 xx[ aEivj.
Asxepov / nvxa SfSoi avpoto OuXXatf ,
'Pit{x i exOcv ( itvojv 8' -a-ia Xatf>prv),
Ov orjv ? xbv xap * jxe xixpTJf
Tivievo{ xaxT,{, sfx' SXy&aw, oT t
560 IlavTooi Spjxoist xa\ ajxi^uv
IM*
xiv' 6-fxov ja) faxtov cppsvb;, 8< ia taxista
! , joi vov elalv Xa<?po\,
O? xaxbv Beo xov apitCouatv
xaxo eOXu>v, Aye, ^Etipotsi
565 Uat5iai Ov^io, ijtuys!v
'Q; oux oxauivou, niiv 8' nl itTu4tt' ,
' t, xaxoiji, iov 8' iiA SXXov tneiftt-i,
"E[i7t80V, adTUtfXlXtOV, ipElov t' EU3E6ESIJIV.
'AXXa ti Av so ir, 5 [uyXot vl pvflc j: xexat,
570 "Oma 9pci !ou naiSsfiata Ovtj-
'EiOXA te xa\ t x-ps' " AY4> W te itv-s cptJta,
KfjV tXeiu csYt\3i v<5ov toxos <p.Etpoto,

Ininiici vocant, et clam naso sno suspendunt,

apitis motu meam irridenles xrumnain,
550 Ne siiias me sub manibus hoslilibus domari :
Sed primum quidem clcsli spe animum fulcias,
Ac mihi qui exstinguor, pusillam stilles oiei
Gutlaiii, qua; silienli lampadi ad lumen auxilictur,
Ut igne cxcilato, revcala redeal
555 Lux reflorescens, ac lucidam vitam nanclscar.
Deinde vero onera omnia tradas venii proccllis.
Et arceas a me (spiriluni autem prahcas levem),
Quibus cor meum abunde exercitasti : sivc me ob accrbam
Puniens maliliam, sive doloribus, veluli pullum
560 Varus et arduis cursibus domans,
Sive mentis mese faslum aliquem cohibens, qui facile
Innasciiur pii9, quotquol sunt levi animo,
Qui inulain ex bono Deo superbiam arripiu.nl ;
Sive meis volens, Ycrbum scrvalor, malis
565 Erudire mortales, ut vit; oderint pravitatem,
Ut minime stantis, ac omnibus incommoda infercntis,
Bonis ac malis, atque ad aliam vitam propcrent,
Qua: slabilis est et inimobilis, et probis melior.
Atque base quidem in magnis sapienlix thesauris sunt posita,
570 Quxciinque vitx instabais adinoniliones roorlalibus ferunl,
662*663 Sive bona sini, give mala : quod autem ad Verbura special, prxstanlissim*
Quamvis pleraaue mentis nostra crassilicut fugiant. [omnia

550 'Artift^ct. Sic codices Regg. 59, 992, nc-
non et Coislinianus, quorum ope erratum edilorum
emendavinius in quibus legitur vxt6focai.
553 1\. Reg. 991 sup. lin. wtd.
558 'AV. Int. Coisl. bpibi. Schol. ayav.
559 Tirvusro. Coisl. tivvO(ievo. Ibid. oTi te
.. lia Coisl. Edit. <b 8te.
560 'tMiCzotoi. lui. t{<Y)Xoi tTtoi{. Schol. xw-
piot vavTEoiv.
563 'JF{ . Nempe, qui ex benigni-
et patientia Dei, peccandi et superbiendi ansam
arripinni, ut schol. o iive OeoO xPI-
eTuop.vou, xal p.axpo8u(iovTo;, tt^ov xaxbv ap-
Ttiouat.
5C9 MepUot. Coisl. et Int., jieyXtj.
MTRICA VERSIO.
Inrmum exanimemque vocal , raotoque latenter
Vrtice prosequitur sxvo mala nostra cachinuo:
Me sinilo hostili victiun procumbere dextra,
Sed spe ccelesli primum mea pectora fulci.
Ac, ne deliciat mea lux, alimenta ministra,
llumentisque olei nonniillum infiinde liquorcm.
Qui lychno auxilium silienli prxbeal. ut lux
Accenso igne mihi jamjam rediviva recurrat,
El finar xlernx prxclaro luinine vil.
Tum vero xrumnas a nobis discute trislcs,
Ventisque in latum pelagus commiltc l'mulas :
Atque auras cuncede leves. Sat namqtic nialoruin
Pectoris ipse inei domuisli mole luiuorcm,
Sun vindex mcrilis mulians inca crimina poenis,
Jgcu velut indouiiium varus durisque cabailuiu
571 AdiQ S re mirto yipicza. Quod autem ad
Verbum special, prttanlitsima. Varie a varus hie
locus inielligitur. Nobis vero, ul sic interprctare-
niur, interpres el schol. codicis Coisl. pnebuerc.
Coinbef. \6ytp accipit pro summa ratione, seu ordme
divina; sapientia:, quo omnia proveniunt ae ditpo-
nuutur. Adyov hie pro Filio Dei aceipio, inquit ltil-
lius, ul sit sunsus : Quamvis nos rebus protperis bo
norum nomen tribuamus, adversit contra malorum,
tarnen apud Deum ulraque optima sunt, quippe qua:
optima ratione mortalibus a Deo immiltanlur.
572 nd%o. Unus e Regg. xa/o. Si supra, lib. ,
seel, it, carra. 4, Inlattdem eirginitalis, vers. 16,
legitur de Deo, quod sil <>io; (fE-fov vo-j /&;
iyTf; lvxoc.
Cursibus, ingcnlique dolorum examine Trangcns ;
Seu fasluin reprimens, lioniiin-s pietaiis aniieos
Qui facile invadit, mentis gravitate carentes,
Queis bonitas divina mali est occasio faslus :
Seu documenta volens per lot inula proderc nostra,
Li cuncli vitam vitatque adversa perosi,
El dubios casus alquc infoitimia juslis
Injuslisque simul venienlia, prxpctu ciirsu,
iEiernuin nieliusque piis propereitius ad aevum.
Verum hxc divina; Sophia; sunt alulita ruudo.
Qua; lluvi documenta feront morlalibus x\i,
T.iiii bona quam mala. Sunt Verbo lamen optima
[cuneta,
Quamlibeleflugiant mentis quamplurima nostra;
Crassiticm. Natu t clavuiu stiiissinius oi bis
fOI5 SECT 0 I. DE SEIPSO. 1014
I4(i)x^ 6' vOa xal SvOo 09104 orj'ia x<5au.ou, " o/ ptost, xal oGaxa axooi
Offtv eXauvp.evcn xpijyt) xaxijai Ka Tjp-ijv xaviEia p.ljv xPa Seopi te ^)?
575 Aatp.a piy1 wtspowjjiEv < . 590 'PijEia, niiaac 8 7io6cI>v asiv pavouaav.
A-ip y<) poytov, xal 31 itavxoSaTOJi 'Ex 6* &pxou xoprai Xfyoir ixop<jai{ 8e OXaaaav
Tetp(ievoj, xap.nx<o uoi youvaxa. IIjtVjv jioi^s AetjteXi)V <xrpa<J/ai 8e aavxEpov ^eXoio.
AaxxXip lxp.aXE<p ?Tpf]v <1 Ajapov &xa. D<eiac 8 xXt) ^, x vexiv Se
rXcaaav vail/Covca, x {xe p.t)xx' epxoi, AuOi vaaxijireia 88 p.r(8 ' axapmv,
580 ,3' 'A6pa(x ie^Xtov noxT)X<50t 595 Da auxijv xo-dpoiEv, 6>v, |t]pv tsXeaEiaj.
[aXXoi "AXXo piv t' aXXoiaiv , XpicrxE, TiTOiOev,
nXoatov v itoOsut. TeIjvS'.IkI x'Pa xpaxairv A?u,axi, xal xpt], xal op 3<jp.Epov .
llip/^eia;, ax(>v 8 ra5poi Sxo, e 8 iE nvxa Ui x' AXXou xxouacv pijYOvo ox(8avoto-
xal xepawv 8iai aovoj, j xonpotGsv. Sol 8' 4p' ey<o p.ov<|>, BamXexaxE, (tovo Xst'fOijv,
Et, xal alp-axOEjaa X^jeis xxi&xx. G0 "O itavxwv xpaxesi, xat p.01 aOvoj aol
5S5 Eirc, xal xft^vEte auv y^X^v Xeyewvo [piytaxov.
IIvcGpa, xal ev itEXysffti tteio, xaoixo 6' ip/Jto. 00 p.' 88 xf|5ea Xact.
Kai Xitpr,v XasEia axEprcsa xal ao IXO01 "H xe xal 7uapi)YOpr,aiv avEL-

Moves antem sapiciiicr bine ct illinc mundi gubenucula

Quibtis abacli a maus scopulis, asperum
575 Vita: incertissimx magDum maro irajicimus.
Kursus ego laborans el omnibus ;enimnis
Contritas, tibi flecto genua. Mille mihi
Lazarino, qui digilo humenti aridain cito
Linguam refrigrete nec me chaos coliibeai,
580 Nec Abraham longe a magno sinu projiciat
lUvilem palieiilem. Sed fortcni luam niaiium
Mille, et dolomo) fer remedilo, in me omnia
Miraeula, el prodigiorum virtutcm, ul olim, oslcodc.
Die, el celrrimo fluxus sanguineus desinat.
585 Die, el porcorum gregem in furorcm agat legionis
Spiritus, el in mare cadal, et reccdat.
Lcpram tristem remove ; lumen accdt
Oculis csecis, el aures sonum audiant :
Aridaui lnaniini mean) extende, el vincula lingua;
SitO Kumpe, el pedum tirina gressum debilem.
Ex mdico pane saiia: sterne mare
Terribile ; splendidius sole corusca-
Fige membra ingravescent, el ex morluis
Kursus suscita fetentem; inTructuosum,
595 Poslquam, veluti ficum, videris, arefacias.
Alius quidem aliis.adjuloribus, Christo, conlidil,
Sanguine, el ciere, et supreilio in diem permanente.
Alii alio indigent adjulorio infirmo.
Tibi vero soli. Rex omoium, solus reliclus sum,
0 Q;ii omnium dominaris, miliiqne maximum robur .
Non me uxor fbvens molestis sollicitudinibus solvet.
Aul alUictum dolcibus alloqoiisdeliniel :
578 Mori Afrpor. Sic emenda vimos ex scbol. 583 et^aiq. nus e Regg. &*:. .
cod. Coisl. vitiosam leciionem codicum aliorum el 586 A' oio Ha Reg .991. Edil. 6 Eu.eo. _
editorom qui l.abcnt Xoya. 590 'Aparovffar. Reg. sup. Im. aOcvwiaav.
579 ' pxot. Co.sl ,.uii xaxspxot. Edit, male oavoujav.
581 nJovmorv aaOscoi.itrumnis locupleiem. 597 Vcppi offn. U est, fastui brew
xepa- Reg. sup. lin. ' Il/. *''' duraturo.
METRKLV VERSIO.
Hioc illineque regis, quo gens mortalis abacia Arentesquc exlende manus, et vincula lingua:
A scopulis, vita: maleficias irajicit ondas. Solve, pedumque malos firma, Rex maxime, gressus,
Asi ego jam graviiim conrelos mole dolorom, Pane perexiguo sala, coinpesce tremendos
Te gciibns (lexis supplex obtestor, ul ad me qooris irait fluctua, el sole menle
Laxaium exlcmpio venial, Ibmmasque calentes Tu mihi splendidius radia, orpusque recurvum
Lenial bumciiti dgito, nec chasmale vasto Erige, feteniemque reduc ad lumina vita?.
Ullerius tenear, sinbosque exeludar an.nis Nec veluli sterilem jobeas arescere .cum.
Abraham!, arumiiis loeoples pnaque perenni. Praesidiis aliisaln, Deus oplime, lulunt.
Quin polios mihi mitte nianiini, trislesque dolores El genere el ciere exiguo, fasluque rugac,
Ipse salutfera quamprimum pelle medela, Aut alias quasdam spes amplecuintur inanes.
Priscaqoe nunc in me laeils miraeula prefer. At soli tibi solus ego sum, Christe, reliclus.
Die, el sislalur profluxio fada cruoris : Imperio qui cunda tenes : m te mihi robur
Et porcorum slmuls forialibus aclo silum est, in te fidiicia lota salutis.
Proruat in pelagiis lecio, prociil alque facessat. Non animi curas depellel sedula conjux,
Excule deformem lcpram, cajcisque reeorrat Qua, vcl moercntcm dulc sermone marituin
Lux oculis, rorsusquc meas vox iiitrcl in auies. Oblcctarc potest : nec chara gestio prole,
or, S. GREGOfUl TIIEOL. CARMINL'M LIDER II. HISTRICA. MIO
O'JS iXot aoEusiv yiHopai, oi 'O S' ote t te XsovTa Xirv SpXTip itsXicreie
j
'OpOoxai, veapoiiv in' fyvEaiv auii 8eov Maivo^ivt), xa\ t<jv8e <fuvjvec 8 tei)v
fi'JS O xantYvfTot; , oS* -capomt.'Asuaiiti);, XE'Pa ^*lv * toxov {|,
To& p.sv -j-ip iTufepi lof? fjpuaasv o iXeuvte
"EvQev 6' xitpoOopv (jiiv 691c T^Tiatv iXirtco
Nr)V2(xriv, etpiv Xfpjv ptxa 620 "flj eoi roXXoaiv EXauvo(Avtj) ira9E304v,
Ksvtjv xepTX<)v ofi)v ixov, iIj ote m\yty OOSev xa; xaiaTOio, 8' SXytov, S ( xev eu po.
nJ/] ^uxpfy* X090 axsSov, vSpi pioTOu, navrr 8' 9p<aa te xal v Tzneaat ^,
Gil) Xpiaroapou, wovt<x{ tA x9ovl, - 'Ex 33V, e se, , Xc-Ji-tii rcXtv, & aoo,
[9ev,
Ilavxoxpaxtop, YvrjTE, xaV epx*], ittsp ^
Hv(jioto vaoco f).ou, xal :; a9Xo, 625 Yeoj oaviToio, tpio Afa tpwxo loioo ,
'AuYa, Tspipova. ' \ atol 'E 4vo{ e! v vtoc tEX^pw.oi Xiyoiffiv
Mapvafisvot- \ asi 8;axp8ov IvOa SvOa Til , eocij, aacXE, XiyE, axpExr, ,
"lutavcai, [; Si 0EoO XOjs 9e<t{.v 9[, EIxjv pxETTToio, ai YVvtT0P f"!'
l 5 'App.ovi)v ' ^*717!?' voia {iovov ). noijxijv, 4{.VE, 0O TE, Sil, pOTS, ipx'-Ep *

Non charis filiis glurior, a quibus senccttis erigilur,

Et jiivcnilibus vestigiis rursum progrcdilur :
605 Neccognalis delector, nee amicis :
lllos enim invisa mors rapuit : isli autem amici
664 665 Quielis, ad minimum ainicoruni pavorcm contreraiscunt.
liane iinani liabiii oblectutionern, veiul fonli
Frigido appropinqnans cerva sitiens, opiinios viros
610 Christifcros, viventes in terra, supra carnem,
Spiritus terni amicos, el bonos cultores,
(lines, mundi conten plores. Sed et il'.i
Deferanles de te adversis froniilius bine et illinc
Slant, et Studium partium legem Dei solvit baud legitime,
615 Et concordiam charilatis, cujus nonicn solum reticlum est.
Vclut si quis relicto leime in ursam incurrat
Furcntem, atque banc l'ugiens in doinuin incidat
La'ius, el manuin muro sustcntct,
Atque bine prosiliens cum inopinalo serpens pcrcutiat :
620 Sic inilii mulls agitato perlurbationibus
Nullum laboris rcmedium, el quidquid invencro, id moleslins est.
l'oslqiiam aulcm undcquaqite circumspexi ct in omnibus laboravi,
V.\ te, in te, beate, rursus intucor, robur mcum,
Uniiiipoiens, ingenilc, principiuin, el Pater principii,
625 Filii immorialis, magnum lumen similis luminis,
\ uno in unuin, modo non enarrabili prodeuntis :
Fili Dei, sapienlia, rex, verbum, Veritas,
Imago cxenip'.aris, natura Genitori xqiialis.
Pastor, agne, victima, Deus, homo, pontifex ;

600 ". Cbig. fjXaasv. et cbaritalcm solvebant.

Kstrrtr. Ita Coisl. el Chig. Edit. eEvjjv. 01 V Zij.lo. Int. Coisl. Ovo. Melius sebo).
(il I 'Aevcio. Coisl. zvvioto. sp\ 6eo Oivo.
012 'A.U al avzoL Hic ca pit monacbos de I6 le-laeie. Coisl. kz\.itt..
Christo deccrlanies, qui acriori zelo et concordiam

METRICA VERSIO.
Qua subnixa velut primos renovalur al anuos,
Nec trmulo terrain puisai pede curva senecios.
Sed eque germanis, nec jam deleelor amicis :
Namqtie illos trisli rapuit mors hrrida Tato;
Uos autem, coci vcnioriim turbine puro
Gaudentcs, simul ique levis licet, aura sedales
Coiiculil adversa; soriis, tum proliuus horror
Al'lieil. ct p.ividos gelidus tremor obsidel arlos.
14 vero conrela silicum cerva propinqua est
Fonlis aqua; gelidx, sic nobis una voluplas
ll;ec erat, eximia nimirum laude corusci
Et virilit graves homines, Chrisluinque fereules,
Altius in Ierra vvenles corpore crasso,
-'.teriiiini llamen sincera mente coleles,
Conjugis expertes, conleniploresi|iie caduci
Fliixarum mundi reruin. Sed el hi queque de te
llinc alqiij bine slantes pugnant, et marte nefando
Conleuduul : legemque Dei pcrfregil inquus
Livor, amicitix felicia vincula solvens,
Cujus nil nobis superest nii inane.
Ut si quis svum cupiens vilare leonem,
Unguibus occurrat Turibundx protinus iir:-.;e,
Al(|ue illam rursus l'ugiens, xdesque libenter
liigressus, paries dum lnguida brachia tirniat,
Prxlcr spein infelx diro feriatur ab angiie :
Sic mihi, cum varus agiler qiiatiarqiie proccllis.
Nulla lamen mseros sanat medicina labores,
lino etiam quidquid postreinuin oceurreril illud
Intima pervellil graviori corda dolore.
Undique porro oculos versans, inque omnibus a le
Alliclus rursum, Deus, ad te liimina tollo,
In quo pnesiilii spes est mihi tola reposla.
O qui cnela poles, nullo generate, nee ulluni
Principiuin agiioscens, qui Principium genuisli
yEienium naliiin, lucs similis jubar ingens.
Ex uno arcana ralione flueniis ad unum:
Nate Dei, Verbum, rex, et sapienlia, veri
A iicior, el arcliciypuui referens, Patrique potent i
Natura equalis, precellcns, pasior, el aguus,
U01 lalisquc, Deusquc, ct victima pura, sacados:
 4017 SECTIO I. DE SEIPSO. IOS
650 nvetiO'SiraTpOEVETjt.voucofjfiTpoio, A 'Ptyetv, uWjte tov Xyov XXorpfto.
'Epx^nevov xaBapotat, 6eov 8 te cuito tWtjjiv Et TptSoi ^-] SiaTp.J;<xtM tpaEivr;;,
"IXaOi, xa u,ot oitasaov 7tnrXouivoii EVtauTo, 'Edw5(iEVO xaipuiv vEjiaaiv vriTtaXcov
'EvOfe xa\ [ SXtj xi^vio, Ei 8' lpi) [XE^Xl tut' eAOV VOV OttJTp-fjJStEV,
T^Oiuvov (ivo( os SiTivexuai YPa'PElv- 10 'Hk TtOtp 8] 4XXoTp!t> uaXp.T)v
E 8 6eo npo^apotOE poTov Oeu.T)V mxovpov,
V
B\ "Opxot . DTpTi fi7tE8av^ TtcTia^va^jiEvo-
Ei 8 ' aOX povTO yjvopa 6up.ov I^oi;,
" tov Adfov axov, 5 p.ot 8 <m ^, ' xaxoj xpua, jiitaXiv Spava*
'E? 4px <ipX^> ; ait' Oav-ou , 15 El 8s Sxtjv 8xaai(A uapaxXEva Tt ,
Etxiv p/iT-c/'.o, uji yEvvfjTopo tai), Ei 8k X6oi tx}v tfpb Ttsp' atov
"0{ sE xa\ (iep7iwv jov opovOsv Ei Si xotxo optov ti faX^viouma 66oo
5 "lgula, Wte vtp vov (Ai^av, x"P^ vo^so, TaTjv SetTcp};, i) axo7tXou
630 Tum Spiritus, qui ex Paire procedit, lumen mentis nostra,
Ac puris illabilur, el dcum honiincm facit :
Miserere, mihique concede volvcnlibus atmis,
Hic ei in futurum loti deilali permisiiim
Hyiufiis te perpeluis gaudenlem celebrare.
H. Gregorii jusjurandum .
Juravi Verbum ipsum, quod mihi maximiig est Dens,
Ex principio principium, ab immorlali Ptre,
Imago exemplans, natura Genilori anqualis,
Qui e rlo ad liominum vitam descendit :
666667 5 Juravi me, nec mente niagnam mentem, iinpia cogitando,
Abjecturum, nec Verbum verbo inimico.
Si Triadis lucidas deilalein discindam,
Temponim moleslorum inomenlis obsequens :
Si meani unquam meutern magna sedes viilneraveril,
10 Aut alioruin cupiditali maniim adjulricem adiuovcaui :
Si Deo anteponam liominum adjiilorcm,
Peine invalida: rudentes innecicns :
Si unquam, Deo prospera largienle, animuni datum geram,
Aut rursus inlii , in mala incurrens
15 Si lilcm dirimam ab asquilalis norma aliquanliiluin dcflcclendo,
Si supcrcilium piusa me honoris habet, quam saiictitas;
Si malos videns pace perfruenies, ac bonorum scopulos,
Gressus a dcxlra semita decliiiavero;
* Scriptum an. 372. Alias Bill. 18 pag. 92.

63-1 -nQavror. Sic mss. Edit, y^'vwc. carm. prreced. vers. G28.
Forle melius ob puritalcm uelri, quod aliter Clau 5. Ncr ityar. Pollicitus fueral Gregorius ope
dicat. Caillao. rant se (laiuruiii, ni niitiqiiam tnenle seu cogilatio-
II. .\k(.imi:.mi;m. In isto poemate, Gregorius vit ne, Detim Palrem, qui voj appellalur, ofleuderet.
tua: legem rgulant tradit : votaque, quitus Dro Nune de sermone locuiurus, studio sibi fore pttlli-
te obtlrinxil, tanquam doctrina; saw sigitlttm. alque celur, ne in Yerbi oOeiisionein incurral. Maie Hil-
ctannelic vit rationis courma'.ionem nobis pro lins iitilnr isla voce rursus ut verstim cxplcal,
venu : Juravi, el staiui cuslodire judicia justiti;e quasi Gregorius non semper coliiisscl, quod est
tu:c, psal. cxvni, 10(i. absurdum. Non lgitime carpi videlur Uiltiiis,
Tit. "Opxoi, etc. Reg. 902, 5? so- cum vDcis rursus sensus Ile sit, quod non tiiagis
Xu^tac. Reg. Med. poi B!ou, t np\ v\ p:- Verbum ofl'enderc velit, quam Palrem. Caillau.
,;, tri/ni regul, sivcde sua ipsiul virlute. Ay<>... diXXorplirt. Sermone alieno.
2 'E, pyj\ p%i\. Billius vcr.it, ortus ab ortu, 13 'EcrO.l pporzo. Subaud. .
quod minus Ihcologhe consonuin, si verba potius 15 . Coisl. et Reg. 990, .
quam menlcm interprets species. 17 '. Sup. lin. Coisl. EljopAov.
3 "1\. Bene lut. < ot^, natura eadem. lia 18 ZxoxAov. Calamitales bonorum inlelligil.

MTRICA VERSIO.
Spiritus a summn procedens Paire, tenebras
Menlibus a noslris pellens, el peelora pura
Ingrediens, hnniini el Iribiiens deilalis bonnrem,
Sis facilis misero, nec non verteilt i bus nuis
Da, precor, ul reliquo niorialis tempore vita:
Alque cliaiii tola posthau deilale coruscans,
Perpetuo lauduni celebrem le carmine l.clus.
11. GREGORII JUJI [UNDIM.
(IHtlio interprete.)
Verbum juravi, mihi qui Duns ortus ab orlu,
Alque immorlali qiii Geiiitore satus ;
Arehctypi eigies, par et natura paterna?.
Qui supero ad nostrum vcuil ab axe genus :
Quod mea nec mentem mens abjeclura suprcmam
scindent rursus nec mea verba Aoyov : [est,
Si Triadis clara- subeal mihi scindcre Nuiiieii,
Dum nuliini adversi temporis ipse scquor:
Si mciilem exsiiinulcl sedes mihi celsa, vol illos,
Quos agilat sedis dura cupido, juvein :
Ante Dei humanuni auxilium si forte locarun,
Invalida; el peine sit nica nexa ralis
I.H'ia fereutc Deo si mens sil trgida faslu,
Rebus in adversis rursus al ilia cadat:
Si judex ;*'t|iiii in pervertaui jusque, superbis
Plus iribucjis, gravihus quam pietale viris.
Prospera pravorum cernens, scopulosque bouorir .
Si linqiiiiui ilcxti uiu non bene sanus iter
1019 S. GUEGORII THEOL. CARM1NUM LIBER 11. HISTRICA. 1020
Et <f>6vo( ixi^siev [AT]v piva et YXiat(ii
. 'ErSta KwazarziYovxAeu.
20 . xa\ ox iitiov, li 58 7n)fbv jfan.-'
Et 8 x<5Xq> nX^Oovtt ituoi v<5o, ei 6' xaXtvo 'Ev 5o\ ulv ^peu,ou.v, J) flso Adye,
oi, jiayXov x' 6u.|xa 9pot xpa5tr ' Mvovxe ofxot aol 8' avirtojisv axoXfjV.
E S tiv' yOaipotu.i (lixijv, ei 8' xpiv jxfo tj [iv , <ri] 8* <, xa'i axiat,
tffat(iT)v o!tu;, tj xaV ap^paSftqv Er; 8' au Tcopela, aoi 8k xal vv vp;a7iv
. 5 E9uiropouu.ev. "AX)a xot xtv'
25 Ei xevsl]v Tciji^otfit 8iiuv ira xEp* itvtjTO,. .>1{ 6), Seibv TOxpa<jTxT)v ,
El cpva SuJ/oXrju opavtoto Xyou
"O e cttX(i) xe xa'i vou ryot,
"AXXo) Xptarb Jot i:XcOV Xao, aCixp u.oo Tvoi 8 tcvtov, 8' laxar; Xdftp,
To a/pt xa\ TUoXtj aupa cpot xau.dxou(. Tpcot 8' ovuOev xal xtcoOev rcXouatuc.
ToaSe vp/natv SSrjsa eibv tov. E Sa 50> tO Exaupi 6 xeP'*lv xtuto>u.evo Opao
50 'E xXo IxoEjatjv, "A^Otts, aeo ^- "ExOpo xaxsipYoi* jijo' v fjpipa uia^

Si livore raens mea labcscnt : si riser

20 Lapsuni eoruin, cliutu iiui sainli non sint, quasi linno sini pede;
Si luiiiescenle ira incns cccideril : si iVcni cxpers
Lingua excurrat, corqnc lascivos oculos. inlenilat ;
Si. quem odio nequidquaiu habucro, si nieuiu iiiimii uni
Llciscar dolo aul apcrle :
25 Si vacuam a domo mea dimiscro inanum pauperis,
Si menicin sili cleslis verbi laborantein,
Aliis polius indulgcal Cbristus, au mcos labores
Eliam usque ad caniliem susccplos venins aufcral.
llis legibus obslrinxi vilain ineain. Si vero desiderii
30 Compos tuero, lnimorlalis, libi gratia eril liabcnda.
III. ttiterarium Conslaulinopolitanum
In le quiescimus, Dei Verbuin,
Mancilles doini ; tibi referimos ol um.
Tua est consessio, tua ex*urreciio, tua statin,
Tua nu sus profeclio, luis et nunc auspiciis
5 Viani iniuius. Sed niilii aliquem anguluui
Mille dm cm vi, fauslum cuslodem,
Qui nie columna ignis el nobis ducat,
Dividal mare, fluuiina sistal verbo,
668 669 Niilrial cibo ccelesli el infero laigiler.
to Crux aulein manibus signala andaciaul
Iniinici frangal : neque in die media

Scriptum au. 379. Alias Toll. 17 , pag. 99 ; el Mural. 194 , pag. 177.
22 ein. Sic ct mss. Edit, mendose .
27 'Etwo. ha Reg. 991. Edit. altlo.
30 'E. Reg 993, etc.
III. Argumentum. Gregorii Constantinopoli profi
tieren lis est istud poema. Excusum ftiii eliam a Mu-
ruiorio, p. 177. .Sic auirm habet vir eruditus : posl
trmen olim liv, nunc xxxvi, lib. i, sect. I, inter
pilnala dogmtica , quod imcribitur iv&ia. , teu
mur ti Gregorii profecluri precatio, jam typis edilum,
hue subjiciuntur in Ambr. cdice. Ea vero lucubras
te videlur poela saeer, cum a cathedra Constantino'
p.Ailnna qua se abdicaverat, ad soliludinem ruris
paierai sese eontuleral. Sic Muralorius.
oKaSpa. Id esl, per te sedemus, surgimus, stamus.
irfevjtacir. Sic Mural. Edit, ^euanv.
8 'larr\. Mural, ex coJ. Medila, 1).
10 Xzaiipr;. Yencrabile signum cruris , que
Christi secialores germani se iiiaiiu quolidie mu-
niunl, diabolum Tugare posse, vcluslissiina esl tra
ditio. Ejus inslilulio ab aposlolis ipsis proliyisci
videlur : cujus rei ac rilus cxempla pele a Gn-t-
sero in amplissimo opere De snela cruce, a Bos-
sio, etc. ta Murai. Audiamus nunc Tolliuiii, cu
jus auctorilas in bac re maxinii sane nioinenli vide-
bilur : i Sic eiiiiii, ail, semper sensit snela iiiaiei
Ecclesia ; quare nosler invccliva priori in Juliauum ,
ilium apparilionc dxinonis perlerrituiu iiionisse se
signo crucis refer. i Vid. torn. 1, pag. 102.

METRICA VERSIO.
Si me livor edat, si casu laHer iniqui,
Nor secus ac firmo slel mea vita gradu :
Si .nciilein sternal saivus furor, ac sine freno
Si mea lingua, oculus sit meus atque procax :
Si mihi quisqiiam odio Sil frustra, ulciscarel bo-
Perspicue, auttectis fraudbus, ipse meuin : [stem
Si vaeuis a me nianibus discedal egenus,
Coelcslesque petit qui sitibundas aquas :
Sit Clemens aliis Cbrislus I'acilisque; labores
Fruge mibi vacuos at levis aura feral.
Legibus Ins tleviiixi aniirium. Coinplcvero vota
Si pia, Cbiislc, lui uiuneris istud erit.
1 111. ITINERARIUM CONSTANTI.NOPOLITiNLM.
( . II. Caillau interprete.)
In le quiescimus, Dei Verbuin l'airis,
Ponii manenles; oiiuin tibi damns.
Tibi sedeiiius, surgimus rursiiin libi,
Stamus libi el inovemur : auspiciis viam
Nutic carpimus luis. Sed angelum duccui
Emilie cursus atque cuslodem uiei.
Qui me columna nobis atque ignis tegat,
Dividal sequor, voce sislat ilumina,
('.boque me pascal superno el infero.
Fraiigat manu signala crux audaciam
lUSl SEi,T0 I. 0 DE SEIPSO.
102
KaTiov <fXTfot (s, (J4]5 v <p6ov tfpoi. A '. Ei avrr.
Tijv 8 tpaxsav xa\ itpoavrij p.01 tp6ov
Tpt; XoXoto, xa\ xaxaprffoi X^ov
Aetav Tioehj, eOiropv ],
"AXXo tic, p Cioj. 0p<5vtov 8'
15 * itoXXxic ( xcrt /eip'i rxTctov
. yip JtpoaXaXtiv isa(joiai.
xa\ eWa xivSvwv,
N4t)v eivtv, Suirjxevuv npayjixtov, '. <5 rr 'Araereurla .
' Se$ib UTiavra, ' Xiiia, , <, ^*, ox apvr(<jo[*ai
IIpaavTe, afjiv t^ io tXo <5> yvvT)xa tiv puv ,
20 Epovre, aut irpi tptXou xa\ au^ysyeic 'AvasTacia tj *oi Xtj,
IlaXivSpopupev, axvoiaiv 43evoi "II tt]v TciXai Qavouaav ev vexpotj Xyoic
Qavvzs ofxoi, xal tcviv iKTtaupivoi. 5 Fliativ uoXaiav eCaveaTTjciev vot
Se irp0Txuvau|Aev, ttj TeXei/taa 5o5 "OOev 7cpoeX0v op, <nmiOp, <5{,
Xpfjiovte ejievo xcd (Saaxij tvysv. Ili ia <fon\ xj 'ExxXtjiIo.
slus urat me, neque nox limorem aflerat.
Asperam autera et diflicilem mihi semitam
Planam facias, et facilem tito fmulo,
15 Ut sirpe me jara antea manu tegens,
Terrae et maris eripuisti periculis,
Et morbis gravibus, et rebus dillicilibus,
Ut fliciter omnibus et pro spe
Peractis, prosperumque via! linem
20 Nacli, rursus ad amicos et cognatos
Hevcrtamur, laeti Leios
Domi revsenles, et laborum liberi.
Te supplices adoramus, postremuui iter
Efflagilanles, ut placidum et facile consequamur.
IV. De seipso '.
Trinitas prsedicetur, et munits docendi suscipiat
Alius quispiam, qui sit dignus. Tbronis auteui ego
Cedo. Cum Deo enim loqui non cessabo.
V. Ad plebem Anastasi".
Desidero, desidero te, charissima, non negabo :
Desidero te, fructum et sobolem sermonum inconnu,
Plebs dilecta; mihi Anastasia;,
Qua! morluam jamdudum morliferis sermonibus
Fidem antiquam resuscitavil novis :
Unde prodiens meus, velul scintilla, sermo,
Omnes implevit luiuinc Ecclesias.
' Alias Toll 19, pag. 101 : el Murat. 191 , pag. 173. Scriptum an. 381. Alias Toll. 9,
pag. 91.

IV. Tit. Tres isli versus male inserti carmini mina ternis singula versibus constarint, quanquam
xix, apud Tollium, pag. 104, babentur etiam apud hune iis comniodiini esse locum fatealiir.
Muralor. n. 191, p. 173. V. Argumentum, n desitlerio Anastasi cliariui-
1 AcUoTto. lia Mural. Toll. XoXeTw. Forle le- m se esse testatnr Gregorius.
gendum . { Xyov. Mural., 2 Twrfttur . Non dubilal Tollius quin Ic-
!^ . Haie , inquil , azianzentis ceci-1 gendum sit ;, ut sil Xa; txoj ttjc '-
iiisse videtur, cun sedi Constantiuopoliana? re- sta et Yvvtijia tuv \6-[.
nuniiavit, ut episcoporum el populi compesceret i 'Er rsxpot : Morliferam Ariaiioritui,
lumiiliiis. Hi versus subjecti eraul in ins. quo usus qui Constanlinopoli diu grassali fueraul, doclri-
est Tolliiis, vi carmini , unde eos carmini xix ab nani signilicat.
ipso edilo inserere sibi visum luit, quod luce car
METRICA VERSIO.
Jloslis ; nee ardens Iuris urat me calor, IV. DE SEIPSO.
Ncc mihi timors umbra noctis aflerat. (A.B. Caillait interprete.)
Si duriores asperique tramites, Trias canatur, atque verba dirigat
Tu redde planos, servo et obvios tuo, Alter qiiis, et dignus. Linens thronis ego
lit ssepe jam prius manu me protegens, Cedam, Deoque colloqui non desinam.
Terne, freli, languoris et periculis, V. AD l'LKBI'.M ANASTASI/E.
Reninique acerbis liberasii casibus, (A . B. Caillait interprete. )
Omnibus ut exaciis, spei jam compotes Te vol, volo te, non nego, charissima,
Tandemquc nacli prosperum linem via!, Te vol, loquelse germen et sobolem mea!,
ursus calerv* proxiniorum redditi Anastasiae grata plebs dulcissimae,
urbisque amicorum, laborum liberi, Qn.-e jam malignis mortuam verbis diu
Cum gaudio helos revisanius domi. Fidem resuscilavil antiquam novis :
Te deprecamur supplices, iter ullimum Undc meus, ut scintilla, serino prodions
Ut dulce nobis et quielum prxbcas. Ecclesias omnes rcplcvil luiuiue.
0-25 S. GREGOUll THEOL. CARMINUM LIBER il. HISTRICA. 10**
T(; <wu xb xXXoc, xi Opvouf tysi ; A Maxp ffxevau. Ttuv 6' ejauv xixvtov x-jx^v
Ui ef{i' Sxexvo, uai 6' o ; llxp,. "AXXot xaxaaxipiun, mOavo Xiyot
10 2o\ 8<;a, x5v xt xoSs xe'P0V aujitsoi. 10 EuvapwiiavxE. El yp SXGot oOivo?,
"laojj xoai; tJ]v u.]v 15|<jav. *0 , Tpt, uiv, xal puxi'a*i"lv itXiv
t' ix6oat yvT3ic x a&v, Tpta ; 'Ev eol, tax' V'Xi [{ teav itXiv.
C". tov avTo. Z*. #jp(5 roi^i -pllov &ti\ptor.
Suv 8ol tovOoh,x?>v v(J(iou Xxpr,y Ol cruvuxat, xivTjxa (jl^'..
AaAv itoOoOsai fjuipai iopiloi^ ' X<jsi xa'i Sum, <fO<5vo x' jAU;
IIsvO) 8' yiYS Xabv ox 6pwu.Vov 'ExOpoi, iXoi* 7ri]X0ov '-.
'E.ou (iovxa itpb Xiyovc, d){ jv HXtjv E$ixipiv xi Ttcri .
5 KiovoxixvxvotoX xa\ Cvov jov 5 "Av XXov eprjx' vx' u/>0, xtif(jaxe.
*Ev8(u,ov, oi ijuxpcuixsv ^ (piXti.Tpia^ Tb aEitxbv jfAtv vcOjia, xto )
vv Iy1^ I^v b ppuxtb(ivo NOv 6' oxsV \ (lx^ *Exaxu.toy.

Qiiis tii.ini pulchrilmlincm, <|Uis meas sedes habet?

Qiioiiiodo sum sine liberie, dum liliori vivunl? Pater,
10 Tibi gloria, eliainsi quid pejus, conligcril.
Forlasse pleclis meant liberiatem.
Quis rile prxdicabit tnaru verilatem, Trinitas?
670-671 VI. Adeosdem'..
Via? Sion lugenl, legis ciillorcm.
Pnpulum dcsideranles diebus festis.
Luge el ego ipse, pnpulum non conspici
Ad meos 1 sermones, ut olim solebafr
5 El Constantinop lis, el pccegrinoruui quidquid.
Dcgebat, quibus alTulgebal arnica Trinitas.
Et nunc ego, ut leo rugiens,
Mullum genio. Meos aulem liberos forsitau
Alii insultant, persuasibitibus verbis
10 Abripientes. Si aulcm redcal mihi rnbiir,
Ul olim, Ti uiias, tuum, et rugiaui ilerum
lu le, cito ferse rursus cesseriiit.
Vil. Vale ad inimitos dictum ".
Sacrorum socii, vix livori mortuus sum. .
Desinent oriens oeeidensque, el livor meus
Inimicis et ainicis : discessi : plaudiie.
Verum omnibus quempiam discessus hymnum canam.
5 Si alium pro me reperislis, huir lionoreiu babeie.
Venerabilis mihi Spiritus, cujus partes suslinco.
Jam non amplius pugnanlibus sum ititerjcctiis.
Scriptum an. 381. Alias Toll. 10, pag. 91. Scriptum an. 381. Alias Hill. 164, pag. 251 .
9 n>el{t' rexroc, etc. Sic cum reverentia Be- nondum electo successore, Gregorius episcopos extrt-
nedictinis debita melius verlcndinn. Ipsi auleni mum affaiur.
ila l'uerant interpreiati cum Tollio : Quomodo 2 icric. Ita Vat. qui ctiam XrCtc pro Xte:. Edit.
tine liberisl Vvunlne liberi, Pater? Tib gloria, ele. la. Xtjei xo\ Siaee, cessU oriens otcdenti.
Caillad.
H Ilapfirffflar. voce utiliir Gregorius infra 4 'Em'iptor. Val. dclelo xt, & ".
. xi. De tita sua, vers. 1658, et carm. xxx, 6 Ta . Si jungas cum xiu.f|!jaxe, pussis
vers. 15, etc. interpretan : Colite venerandum Spiritum,ejus de-
VI. 10 Evrapwkrurzs. Floreiilinus prior avivap- fettsorem conslituaudo, eligendo imi ejus divini-
wovxs. taiis sit defensnr. Mox juvrjopcli). Male edil, auv-
VII. Argumentum. Constantiitopoli discessurus,
METRICA VERSIO.
Quis decus habet luum, (inis et sedes meas? Et nunc ego mullum queror, vclul lco
Quo sum modo orbiis, liliis vivcnlibus? Qui rugit. Eben! liberos forsan mens
Laus tibi, Paler, pejus quid acculai licet. Quidam impriuni, verbisqne tentant dulcibiis
Forlasse castigas niiuis nie liberum. Abripere. Quod si robur ul qiiondain mihi,
Quis rile prxuicabil esse tuum, Trias. Trias, luum reddalur, in te et rugiam
Kursus, trementes cesserinl subito lera'.
VI. AD EOSDF.M. Til. VALE AD INIMICOS DICTUM.
(.4. B. Caillau interprete.) {Fed. Morello interprete.)
Socii sacrorum, mortuus livori ega
Sion via: lugent, adar.iam legibus Vix sum. Occident Eoa, livor et meus
Plebem requirentes diebus in sacris; Charts el iniiiiitis; obii : favele mi.
El ipse Iugeo, viros non conspici Duutaxal egressus melos omnibus :
Ad nie loquentem confluentes, ut prius Si reperislis quempiam inei vice,
Cives et cxteri solebant incolse, Colite vci-endiiiii Spirilum nobis suo
Quibus nimbai fulgidum Tiiadis jubar. Patrono : ego baud sum praclii medium amplius.
1025 SECTIO 1 01 DE SEIPSO. 102
II'. lpo tov yem'ovrraq. *. Ilp tob avTOv.
Tp'.-, edoo \z /.%>. naXtv zi/.t"), Tptj. MetrjXOov, X6ov, !pxo|xai p.!$i ' x1
I xp itfotpav)v f|u.TcoXj](i[iriv cOvov. Tp<5u.ou x^f 5; touu.ov fiaOo,
, vopot, , [, Opvot, Mtjti xpewuTU, (xou TtXrv ipxou.a
*\6-(ot ' aXrfiiv 8oY(*T(t>v eruvj'ppoi. Zwov SicxOev ev ftp, 8tj
5 , xal t ; xa\ to58ev p"iwv 5 'ExOpo Xoi{ , auvOuraic, ".
Tal jxou T a{ iE5v ei xE'P* atpetiirepov,
Toa, ivov Xaov vrpeajv xaX; , "H ^ (iOxOetv toj Oovou .
" apxa - OXf] <jt Tuv xaXwv -f4p oOSev -teiv ?
TJoXXol; -tTJXOov ; , xporrjaare. To ' au xaxEarcoi cruv6avev xp5o .
10 T0vt)x' ' apocov, o iteivtLvTS Xoyov. 10 XopoiTS, fasTpomOe, toI vu-n/toi
! xv TOTtv avTi&aEtf, Xpiari jjwu, MefaptvsTTe xixp .
MY vTioot-jc e 6eu.r, xol tuv yipl- [ie-:(jx0v tj tXvtn 4XX' otyou-at.

VIH. In invidos '.

Trinitas, salva me, el item m clamo, Trinilas.
Te enim prxdicans, comparavi invidiam. _ '
Popiilus, leges, mensa, suggesius, ihruni,
Svrmonesque verorum dogiiialum testes. ' ,
5 Qui haec, et quid haee? el linde Aliens
Dei mei potenlissimi Spiritus *
Rivis, exlraneunique pnpulum pulclirc nulriens,
Postea carnes lal>efacius laborious
Pluriinis abii? O speculalores, plauditc.
10 Periit et qui rigavil, et qui appclebant scrmonom.
672*673 Si quid horuni rtribuas pmmium, Chrisle mi,
aguum quid rtribuas : sin minus, et id eril grutum.
IX. In eosdem".
Transii, veni, venio; admislio me tenet
Timoris et gaudii. Pectoris mci scruter profundum,
Nunquid tibi debeain, ini Chrisle ; vcrumlamen venio
Animal vexaliim in vita, maxime autem
5 Ab inimicis et amicis, collegis et adversaras.
Tuas incidiese in inanus salius est,
Quam hisce conflictari invidix luclationibus.
Nihil enim jam quod sperem boni, babeo.
His vero pessimis comiiiori lucrum magnum.
10 Vlele, indlgele ventri, vaiiis somniis
Magnifie scutite. Paululum enim gaudebilis.
El ego particeps fui crroris. Sed disccdo.

* Scriptum an. 381. Alias Toll, i, pag. 83.
VIII. 2 1\. Ad marginein itpos-
xt-!-ix"]v.
3 . Id est mensa acra.
7 Zror JLar. Populum Constantinopolia-
nttrn.
0 TQ . ad eos dirigit qui ejus dicta
faclaquc omnia observaban!.
10 nsirrrzn. lia babel Coislinianus codex. Edili
autem, -teivovre.
IX. 5 'Amorara/. Arianis el Apolnarislis
MTRICA YERSIO.
VIM. IN INVIDOS.
(A. It. Caittau interprete.)
Salva, Trias, me, rursusinclamo, Trias.
Te namqne lambins suscitavi lvidos :
Plebs ipsa, leges, mensa, suggesius, kbroni
Teslantiir, el veri loqticla; dogmalis.
Quomodo, quis Iijbc ? el undenaui mei
Hivis Dei fluens poienlis Spirilus,
Pulchreque genlein nulricns exirancam,
Deinde carnes pluriinis laboribus .
Exesus abiiTO cnriosi, plaudile.
Periit rigans, el verba q lcrenles bona.
Tu si quod linruiu, Cbrisle mi, das pr;emium,
Des grande sin minus, placebil el datum.
" Scriptum an. 38J. Alias Toll, pag 89.
quos liabuit infensissiinos : nisi polius de episco-
pis invidis et advcrsaulibus accipiendun sil, quia
mox de iuvidia: -taXatsjxaitv agit. Toll.
10 racTploicOe. Gregoriiis valde iu cibis absli-
nens fuit, et solo pane cun sale pro obsonio con
tentos. Vide infra, carm. lxxxviii, vers. 120. Haw
vita lam austera non placuit episcopis alus, et
bine ne.
1 1 Mixp -V<p yapi\asre. Non diu gaudebilii
IX. IN EOSDF.M.
(A.B. Caillou interprete.
Pertransii, veni, venio; me gaudium
Tenet, tiraorque mistus ; ma pectoris,
Mi Chrisle, seniler, nnni tibi quid delicam ;
Eece lamen adsiim mulla passus, maxime
Ab boslibus amicisque, au adversaras
El conimiuisiris. Sed in. mus juvat in tuas
Incidcre, luetas quant malignas perpeli.
Spcranda namque nulla permanent bona.
Al grande lucrum pessimis his common.
Vlele jam, favcte ventri, insoiuniis
Calllele vanis ; gaudium fluel breve.
Errons ipse particeps quondam fui ;
Sed nunc remillo nunlium cunctis liben?.
1W7 S. GREGORII TI1EOL. CARM1NUM LIBER II. HISTRICA. 10*3
. zob rij 11><5 lepia, A "AXXov 8' a jjOototv jk ih Ojav IbCveiv,
ni abzr\r xoj.tr. 'ApOvt' eittvTj O(l)xov stu' XX<5tptov,
'0 Oucia avaijixtouc, Up^E, 15 Ou (iE 6<5{ t* ^, 0EO ' yaOo'i OEpirovtEC ;
Kai ( [MvSo Xtpis v Tpi6t Tautavoao (rruyEpl), tata QpawEi;,
* v|xoi, 2> aaiX^Ei an' eseGt] xoxtovTS, 02 8jpiv atovoEeaav ' XXXoi(Jiv Ixovte,
TQ KtovTtavtvou xXeivov 80; [lE-faXou, Xpiat ava, oO (xoi vcouti cf tXa.
5 'OuXoxpn Twjatj, tosov ^, O fp tr( yz4y.t\v [loipTj Gpas aitiittrtTj,
'Omxiov ya!i opavo aTEpist* 20 Oui" OeXov SXXo ti TcpriiOs apsiv.
Tfiia; cfevo era6tiJou.at, ola a' HopfEV 'A.uitXaxii) 8' Src iTjSv 6jk>lov fju,7iXaxov aXXo'.;,
'O ifOovo : ? epjv tjXs fiaXev tExaiv, Mr,8' i>i vtGc oXfT) tpoptSi <juu.pou.ai.
Arjpbv aEOXeuaavta, asaopov opavotac " xa'i xouovotstv areax^0!"11, o p" avr,xav
10 , xa\ ntp^c xitpoxovta ov. )(8' o/ isfto xatpoucotii cpiXoi.
Iloa Sxt], (oxOov ulv fiol xa\ 8etu.a YVaOat, 25 'AXX ta |aev XtOt{ xeOOoi uOaj. Atp -js
'Atso eu6{t] reputa xpaff30(ivou, "EvOev a9opiT0l, tip^o(xat atpsu.it],

X. .-M Conslantinopolilanos sacerdotes, el psam urbem'.

0 qui victimas efferlis incruentas, sacerdotes,
Magnxqne mutatis in Trinilale cultores,
0 leges, niperalorcs pie-tale drenles !
O Conslantini inagni sedes inclyta!
5 Nova Roma, lano prxslans urbibus,
Quanto ierra cocluin stelliferum prxstal :
Vos Mobiles inclamabo; qualia mihi niolita est
Inridia? quoinodo me procul a sacris filiis cxpulil,
Postquam diu decertavi, ac ccelcsti doctrina lumen
10 Attnli, el fluenia ex pelra eduxi?
Qjue aquilas, ut labores et terrores sustineam
Pro civitate, quam ad pietalem formare incipiebam,
Alius aulcm laboribus meis animum suuiu demulceat,
Repente abveptus in alinant sedeni,
15 In quam a Deo el a bonis Dei famulis evectus fucram?
Haec mihi morbus permoleslus ; h;ec Dei famuli,
Qui lacrymabili dissidio inter se litigantes,
Rex Cliiisle, hxc in me non amice consulueniul.
674675 Non enil" un|US partis audax bellalor exstili,
20 Nee Christo potins quidquam habere volui.
Delictum meum est, quod idem, ac aliqui non dcliqui,
Nee nie, ut cymba, navi onerarise adjungo.
Sic eliam invisus sum el levibus animis, qui sedem banc
Nefaric tradiderunl teniporis amicis.
25 Sed lia:c quidem oblivionis obrual abyssus. Ego aulcm
Hinc profectus, tranquilla vita lxtabor.
* Scriptum an. 381. Alias Bill. 13, pag. 8S.
X. Tit. Ilp tov, etc. Hunc litulum plures Re- 24 . Tres Regg. et Coisl. sup. lin.
gii codices prxferunt : Bill, reddiderat Upiai, epi- xaipoxpxou<It- Coisl. int. : o't Si) to } toute xai-
scopos, quasi plures unius civitatis sint episcopi. po cplXoi o viOTjxav (fpovzt. llesycli.
1 Svcla, etc. Sic intra carm. xvn, vers. 1. xatpooo(ai voeem inlerprelalur victoribui. Elegan
7 Evyera. Sic 1res Regg. et Coisl. Edil, e- ter xaipoio-j? appellal Gregorios eos qui ad leni-
iora suani fidem accommodant, ac veluti pro Deo
12 . Int. axtaciauivou. labent. Carpit autem cleruin Conslantinopolita-
18 1. Reg. 992, tfiXu. , qui iEgypliis, novisque episcopis, quorum
22 <Poprii. Reg. 995, cppovtoi. Non bene Billius : auctoriias ad horam fuit, mantis dedil, ut in Gre-
nee pugiiam ingenii cum rute cymba geram. gorii locum sulTicerelur Ncctarius.
METRICA YERSIO.
X. AD C0NSTANTIN0P0L1TAM0S SACERDOTES, ET 1PSAH Urbs fidei primas dum canil ampia notas,
URBEM. Gaudcal ut nostris aller suaoribus, sequum est,
(Biltio interprete.) lnipositus sedi, jure velante, nie.e
In qua me Christus, Christi famulique locarunl?
qui sacra Deo offeriis non tincta cruore, Morbus id, el famuli nil peperere Dei,
l'ntiiii in personis qui colilisque tribus : Qui sese altemis odiis el Marie ptenles,
leges, sccplrigeri, pietate gravesque, A me avcrsa minis pectora quisque gcrunt. _
Urlis Constantino quae paire clara viges : Namque audax neutri volui me adjungere parli,
Roma nova, et tanto reliquas quai prseieris urbes, Nee quidquam Domino praeposaisM meo :
Quam caelum terrain vincil el exsuperat : Peccalumquc meum est, peccaia aliena quod odi,
Vos miser inclamo ; quibus, lieu! me livor iniquus Nee pugnam ingenli cum rale cymba gero.
AITecit damnis, depulil alque procul Sic me odere lives, sacral sedis apertas
Snela a prole, .diu postquam pin dogma la sevi, Queis plaait servis teniporis esse fores.
Et lalices puros spera pulra ddit 1 Ast lure alia velim tumuleiil oblivia. Lela
iErumnas an cum lulcrim iremulosquc pavores, Hinc aulcm cgrediens ipse quiete finar :
9 SECTIO I. POEMATA DE SE1PSO. 1330
nvO' u,u8tc, pasXeta, xc axza, xal lep^a A 'E?tyropi)oai tfy/ i*v, ' ouv 6e?i>v.
'Atjitaaijji irp<xpuY>v, I>{ toOeov <<, Ol u.v yip , o 6' xevfa>; <patsv v,
5 ja' xaXEase xa\ wuxtotaiv vEpoi, " v, oTj*ai, tti av tive.
30 Kai toSvtou xpuepou Sexa<Jtv pYaoi. S O yp ih ouXea', aacaXsc xpitjpiov.
Touvexa dvov Exuyov, 8 Hafst Se [trpov . ava; (fi.pp.axov,
Xeijiato, v <rtaOspc> ratura aXov aixvi, alSEUjxa xa\ toi votj ,
"EvGa vou xaGapost voyant GupAv eipcov, Tep7tvbv 7iapT]ypi]{j.a. 8' Xdyo,
xal avyty, j toitpoiOe Xoyov. To ?jv504jp.uv, XX vv XXorpiou,
35 Outo rpiyop[oto Xyo, tbv iO'Oaot 0' {jioSoovte, vflo.'
Ka-rtzaoxuJv, Xpiittji ttv-' iro8utijiEvov. navre; y^P H^v e{ieve u(iux(5<jiv.
"Av8pE, xXeivv 8jx[xa ; oxouuvtj;,
IA'. 1 rr avTov lor. O xdorjxov oxeo', f , tv SEtepov,
X^ou ouXri(ia, tuv jiuv xaxv ^{ xal GaXTTTc x?{tov tinieafivoi,

Ciinctis simul, nula et urbibus, et sacerdolibus

Sponie reliais, ul olim opiabam
Cum nie Dens cl noclurnis vocavit somns,
30 El maris horrendi moleslis lerroribus.
Idcirco Irctitia exsultans invidiam rugi, aique ex magna
Tcmpcstate in siabili porlu rudenlem fixi.
Ubi puris mentis cogilationibus animum evehens,
Kliam silentium, instar victima:, ut antea scrinoncm, ofleram.
35 Gregorii base verba sunt, quem aluit terra
Cappadocum, quique pro Christo omnibus se abdicavit.

XI. De vita sua'.

Scripti scopus est mearura adversarum,

Vol, si ita velis, prosperarum cursum texere,
Hoc cniiu quidam dixerint, illud alii,
Prout quisque, ul opinor, animum inclinaverit.
5 Non cnim voluntas, luta judicandi regula.
Versus autein ludendo, mroris medicina est,
lnstitulio simul et jucunditas juvenibus,
Oblectans adborlatio. Vos autem alloquor,
Qui iiici quondam fuislis, nunc autein allerius,
10 Quicunque eamdem teuetis fidem, sive quis spurius.
Nobis fiuin omnes bencvoli silenlibus.
O viri, iiiclylum orbis lumen.
Miiiidum incolcnlcs, ul video, alterum,
Terra: marisque oriiamenlis induti.

* Scriptum an. 381. Alias Bill. 1, png. 1.

28 . Sic Coisl. el Reg. 990. Edit, - existimemus, quod a vero certe non abhorre!.
OlV. XI. 2 'EiCTopijcrai. Vat. $i<jxopca0oi.
36 'AaoSvcfteror. Int. . 4 Tij oxr\. Coisl. xa\ foTnj.
XI Argumentum. Carmen islud omnium, quotqnot 6 llalsi. El ad inarg. eXsuOEpiafEi, librt.
comlidit Gregorius, longitsimum, el quod vil va H Meftvxdcrir. Ea vox idem signifiraquod teOvti-
rio* civ i . describit, lune videtur condidisse, cum, xaiv, morluis. Sic etiim Gregorius, cum, a publie
abdcala sede Conslanliiiopolilana, liber discessit. miniere reiiiolus , abiliiain vilain ageret, se ipsuiii
Illud enim non nisi usque ad sedis abdicalionem pro appcllai, nimirum in soliludine, quasi in lumuto
sequitur, nee prosecutus est, nisi carmen edilum a jam condilum.
Tvllio, eE auxiv xal itspV luv e7iiax<5-ii)v, de se 15 OlxsW. Val. olxEiaO'.
ipso el adversus episcopos, istius appendiceal esse

MTRICA VERSIO.
Cuneta simul, mystas aulasque atque oppida linquens Libel secundas, forsan ut qiiidem vnecnt.
Prompte animo, ul memini nec cupiissc prius, Hi naniqiie Lelas dixerint, illi al graves :
Tunc cum visa Dens me per nocturna vocavit, Ul cuinue sese Ocxcril senlenlia;
Hrrida ca:rulc perqu pericia maris. Ncc ennn voluntas integra esl judex salis.
Lulus ego invidiam l'iigi, gravibusque procellis Jam, mentis atrae nubilum versus lugal,
Erepluin jam me liuora lida leneut. Juvenesque Ueios reddil, et simul docel,
Hic ubi sustollens animum, vclul ante cancbam Mulcelque pectus suaviler. Vos alloquor
Voce Deum, tacita sic quoque menle, canam. Non jam meos nunc, al lamen quondam mcos :
Gregorii hic sermo, qui Christi duclus amore Tain qui oithodoxi, quam nollia esl quorum Ti
Huud gravis abjecit quidquid habebat opum. tiles.
XI. DE VITA SUA.
Jam quisque placidus est enim mihi morluo.
Totius orbis, viri, lux splendida,
(IUI lio interprete.) Mundi secundi cernimus quos ncolas,
bet sinistras res meas peiscribcre : Terra: induislis qui decus, quique ;equoris,
 S. GBEGORM TI1EOL. CARM1NUM LIHER II. HISTRICA. *<V4

15 ') veoupTrt. eyeviuv SXXcov ISof, A 30 Aao npozSpot, Si8ixaXo!,

KwvTtttvxCvou fcoXi te xal ^) xpaxouj
'Axosax-, vps, avpo (kJ/y&Ti-ou,
Ka\ r.uX (ioxf,<MVTO{ v imXXa orpoa,
'Ei 2>v rcapx w1- xi> riYvwexsiv nXiov.
20 Kxu.r,x navra, xal xaXi xp<5v<
Kx|M|xev ouSbi) oxevov xo XEiJ-avov,
' Y\ OUpEUTl Zt>V Xapt'JV opi,
KxXi)i l<"v ol XeXeiu.pvo'. jjuvov.
uiy' oBev, eI xi xv iroXXwv ,
25 O , xo rcpb jsav v xCst xaXwv,
)|1$ xa'i xxto veveuxxec.
'Hiiet 8sivb xa\ xpax f3.c,a.bp>4 '
'HjaOv xo aaxju.' IxXyxov, Optjviv Ufa,
"Ojqi xaO^jie' o xaXt ut]>(0povw,
Tuxi xpsjiv XaxovxE ivot> Tpoij,
AxolSc X|uttovx( iaxpo\ tkcOwv,
Nsxpo'i ^povTEi avoi voe^(tao-t
Tp6tov 8r,yol T*Jv KtxpTjjxvtov {,
35 "A ' bo4JYTeav, t)6' tb&xasiv
O; .,8* TicjOa'. M(xa auvxojubxaxov,
Stjx^pia 86. ' EUaxoxixaxov
"Ojtiiv xo rju.a xaxrjopov,
\{ tEpYoy* o ;, aXX' pa;.
40 'Ei J>v S' \ndyrQiv 8ovai xp <|
(O yp 9X0V (jwi jix^v),
' {, oxs vv, o 0' irxEpov.
Mixpov 6' SvwOev ; ji
Eiiuv vayxi), xv Stj {wtxpT^opiFv,

15 Roma nova , nobilium aliorum sedes,

Urlis Conslanlini, el imperii columna :
076 677 Amlite, viri, virum a mendacio aliauissimum,
Ac inulta passiim multis in vicissiludinibus,
Ex quibus multa cognoscere conlingit.
20 Concidere omnia ; eliam honesta tempore
Collapsa sunt, nibilqiie aul paruin superset,
Velul cum lellus raptalur imbrium vchcincnlium mpetu,
Nihil pr.eter lapillos relinquitur.
Nonduin magni quidquam, si de multis loqnor,
25 Qui ne prius quidem bonorum ordini ascripli crant,
Pecudibus similes ac deorsum vcrgenles.
Nus vehemens i lie sumus el asper lorreus :
Noster ordo dissolutus est, liens dico;
Qiiicunque sedemus non belle in excelso Ihrono ,
30 Populi prresides, \irlulis magislri,
Quibus impo3lum est animas divino pbulo alcrc,
Ipsi vero faine laborantes ; medid morhorum.
Mortui scatcntes quampluriniis morhis;
Viarum duces sane prseruplarum',
35 Quas nec prxeundo, nec emulo triverunt :
Quos minime sectari, praceptum el brevissimum,
Ac salulis lalissimum documentum :
Quorum Ihronus aecusator est moruni,
Ac cancelH non vitas dividunt, sed supercilia.
40 Ulule aulem adductus sim, ut bree litieris mandarcm
(Non ciiiin libel mulla nequidquam congerere),
Audiant omnes, et qui nunc, et qui in posicrum.
Paulo aulem altius nieos eventos
Necesse est repeler, ctiam prolixum esse oportcat

HEferir (.l.luv. Patricios Const anlinopoliia- 27 'Hjnt ' . lia Val. et Coisl. Edit. *H|isT; 6.
nos iutelligit, quos Romanis opponit. 28 "ExJivTor. lia Coisl. Edil, minus bene /.-
46 rJ.ii|. Sic Y at. ei edil, ad uiarg. Texlus male nXuTov, lotus, et ad marg. xaOapov, purut. Verum-
habet ). lamen xttXuxov vert posset, decolor.

METRICA VERSIO.

Nova Roma, sedes atque nobilium altera,
Columna regni, quam pater Conslantii
Struxii ; loquenlem, vos precor, verissima
Audite, quique rebus in variis tiilit
Pcrinulia, ceescil ex quibus scientia.
Peere cuneta lemporis iractu bona,
Pcriere. Nil jam restt, aul certe purum :
Ut magna cum vis imbrium terrain abstulit,
Prater lapillos restai baud quidquam amplius.
Nec mira res est, si loquar sie de levi
Vulgo, bonorum quod nec in coelii peius
Eral, sed instar peeudis ailixiun solo.
Non ille lorrens, ille ton eus nos sumus,
Ordoquc noster disiolulus, Ileus loquor :
Qui considumus baud bene attis in tlironis,
Q Boni magistri, plebis atque anlistilcs
Animos alenies pbulo sacro, fame
Cum nos premamiir : admoventes pharmaca
/Egris, scatcntes nos tarnen modo ulcerum :
Duces viarum, lubricarum forsitan,
Quas nunquam obire conlingit ducloribus
Quos ambulantes non sequi, dogma est breve,
Quo quis salutein commode curet suam :
Quoruiiiquc mores arguit sacrarium,
Sepiumque, Castus, non item vitas secans.
Ad isla porro verba quid me iiiduxerit
(Nam multa non me dicere incassum juval),
Qui nuneque vivunt, audiant, el posteri
Hepelam at oportet altius paulo mens
Casus, futurus liiuc licet sil longior
033 SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. IG4
45 Tou (XTj xatV i)ii[>v tax' ^euSe Xoyouc. A OOtHjXu t6 a>p.a, -iv xporov 8' a-.Sp'i r.pa.
O yap xaxol fcXoatv, iov 8p>Ttv xaxt;, - "A ficto XaXqpa xoivbv t; Jico.
EI to exxpTOiv aWa, 6ijXov ; iruc Texpijpu Xo-jw ,
'; av xal irtiov to ij/esu,ao4v, At4]v , >v etov, jxpxupa
ATO 8" nexXvewet xcv EyxXrjiiaTiiiv. 'Eu,i]v texosoiv, ttj aXijOsac ,
50 " 6k rcpooiiuov. 65 paXXov xuv avwv UO; jjHvtjv,
THv [tot itaT;p xaX4 xfaOii <<6, "H tuv SiqXiov xou,7t?ai 6$r,c xp'v.
^;, uXo tov Tprov, ; au, ; -rap jyev, 8 HT<* StoasxaXo.
niTpapxo 6vtci) ' xt , AOt] itaiSo p^Evo fovov
*v, o Soxiv, ipwTO, o tv vv 48ev v oTxto, tpaYfi y' 8v iroXXo fXov
55 nXvT)? TOTtp4j9V, urepov Xptirou fXoj, 70 7tpoa<i>p.l\rae, xaV 8stTat
"Etoit* itoipfy/, TOifiivtov 6 . Tu^lvirtri 6' jv 8<<; t^v ippva,
M<jrt)p ', IV frao oTjvrajwo, [A<5urt> Awpov SESutrtv 5v f,|ou a6;v,
'Av8pb T050TOU, xa\ xaXavTov ppeiu, tjv 6atv spSvouaa tjj irpoflufia'
'E Eje6i5v TOitpuOEV, -, Kai tovuv e^ o>X p.apTavei tXllf,

45 Ne contra me valeanl mendacia.

Amant cnini improbi malnrum, qua ab ipsis (huit.
In eos qui paliuntur detorquere causas,
lit et mendaciis plus noceant.
Et se ipsos exsolvant crimine.
50 Hou autem esto sermon is exordium.
Erat mihi pater praeclarus ac probus valde,
Senex, moribus simplex, vilse norma,
Ver Abraham alter patriarcha,
Qui erat, non qui videretur, bonus, til nunc fit :
55 Primum errabundus, postea Christi amicus,
Deinde pastor, ac paslorum columen.
678679 Mater autem, ut breviter dicam, conjux
Tanli vin, ac aequalis ponderis ,
Ex piispriilcm, ac ipsa niagis pia,
00 Corpore femina, moribus supra viros.
Eral uterque in ore omnium xqualiter vilie inlegritate.
Quodnam est hujus rei argumentum? quomodo sermonem probabo?
Ipsani adducam eorum, quae dixi, lesteni
Meam parentem, veritalis os,
65 Cui mos erat apertum polius aliquid abscondere ,
Quam abscondilum jactare gloria: causa.
Motu eniin divino ducebalur, qui magnus magister est.
Cum ciiperet masculam prolem
ftomi videre, quae res ptala plurimis,
70 Deum allocuia esl, atque ut desiderii compos esset,
Oravit ; cumque vix mentis impetum contineret,
Quem sibi dari petebat, hune dono dedil,
Aiiimi ardorc ipsum anlevertens donum :
Atque lia quidein grata prece non frustrate esl,

49 '. Coisl. . Anna Elcanse uxor, cum esset amaro animo, oratit
50 ". Val. 1rs-'.. ad Dominum flens tnryiicr, el totum vovit, dicent ;
55 z . Grcgorii paler in - Domine exercituum, si rapidem tideris aflictioncm
psislariiin errore din versatus fuerai. fmula; tu, el recordatus mei fuerix, nee oblitus an-
65 . Coisl. et Comb, cfavpjv. cilla: , dederisque serva: lu serum virilem, dabo
69 npxti f ir. Edil, itpvjx' 16. eum Domino omnibus diebus lit ejus, etc. Voti au-
7i "Or xep. Comb, r.zo. lia I Reg. I, iO et il, tern compos Samuelen) peperit.

METRICA VERSIO.
Sermo, innocenlcm talsa ne verba obruant.
Est quippe mos hic improhis, ut confrant
Causam sunruni criminum in laesos, eis
Per ficta noceant ut niagis mendacia,
In seque jacta diluant sic crimina.
Sermonis autem sil mei hoc primordiuni.
Erat paler mi vir probus vaille, senex,
Simplexqne, vitre regula et cerlissiina,
Palriarchus aller Abraham : non lain studens
Fama esse, quam re vir bonus, contra atque nunc.
I'rimum erro, Christi cultor at post frvidos ,
Exinde pastor, ordinis deeusel sui.
liemque maler, ut brevi dicam, tori
Consorte tali digna, nee minor viro:
I'rognala Sanctis, sanctior parenlibus,
Patrol. Gr. XXXVIl.
r Sexu mulier, at moribus supra viros.
Uterque pariter omnium in unguis situs.
Hocunde monstrem si quisex me postale!,
Ipsam citabo protinus dicti niei
Testern parentem, nemo qua veracior :
It quae silerel clara potius omnibus,
Quam quid referrel abdili, landein aiicupaus.
Magnus magisler i.aiiique erat dux buic liinur.
Cupiebat illa masculin fetuui iloini
Speclare, magna ut pars cupit mortalium.
Deum ergo supplex oral ui vola exuleat.
Atque ut negabal impetus freno regi,
Quem postula bat, Jiunc stalim douai Dco,
Alacriiale mentis id donum oceupans.
Mee vero id ejus rriluin votuin l'uil,
33
1035 S. GREGORIl TIIEOL. CARMINCM LIBER II. HISTRICA 1B3P
75 'AXV ijxcv et^ 8e5i6v rcpoo!u,iov, -.' i$ axv<5 ti, ?( jJl<jx ?fto,
"O^i, axiav ifipovaa t>v aitouuiviuv. 90 .' euyevic te xa\ Tip.wp.Evov,
'EpAv yp elSo ifx-^avt rapaTtrrac, 'Oxvui yap Iwsv, (i ap.our,X ti vo,
Kai xXjai f|S' jv Ip-yov < vuxto; x*P'- IIXtjv Et gXirotpe 7cpb 7:a9ov 8e6i>>x4(i>v.
'Ey yp o'JTut ysivojA', e asv atoj e\ 6' v to xaXot x iwapyvuiv
SO Euyfj;, Scopov 8eS<i>xoto; 0eou (Tito'j yp etxov T0>>C piatou oxoOsv),
El S' fiiv , if,? p.ij jAapxaj. 95 "H6ti tv' a!8i yipid Xap.6avev,
piv o3v ] tlq xouxov iov, Ka! p.oi xixpov, x vou vaco;,
/ ttcd, s j xaXaj ! auvOasi, uvjyeO' <i xpEeoovoc i:po6up.a.
'T' tov y.paxo'j[isO', ? xpato'jjjtEv &v jnSyii ' S' I6aivov, auvTpxovTO xa\ Xyou,
85 nXjv -av-o; p^lacova xaXXiaiou Xa60jv B6X)v ' tya-ipiM t*' ouvrjpotc,
Tf,v ysV/av axifjv o yp xapiaxeiv Ofuj. 100 'Avptjjv 8' ;a,Xouv Tot; aplarot tov /.
'Q; 8' jxov, E6 "f'volAat 4^<kpio, ToiaUTa p.v Si] TarcfXonta 8
'AXXoxpCuaiv xr,v xaXf(v. yap Ux oI8' tosv Xyou . Tp6ov.

75 Sed et oblalum faustum procemium,

Visio, umbra m fercns eoruiu qux pelcbat.
Mea enim lili acies pcrspicnc nionslraia est.
Et ; res fuit noctis gratia.
Nam ego nascor His, si qiiidcin digntis
KO IVece, donum id Dei, <jui nie illis dedil;
Sin contra, peccato id meo tribiiendnin.
Sic igitur veni in banc vitam
Limo concrclus, lieu miser! eicoagmcnlalione,
Quibus parcmus, aut aegre dumiuamiir.
85 Sed lamen boni oiiinis pigniis accepi
Ipsum ortum; ingrat uni eniiii esse non licet.
Ul in lucem cdilus sum, statim alienor
l'ia'i lai a alienatione. Nam Oeo
Offeror, ul agnns quidam, aut grains vtluius,
90 Yiclima nobilis et ratione prsedita,
Non enim ausim dicere, ul novus quideni Samuel,
Nisi votumeorum qui dederunt, considerem.
Nutritus aulein ab iucuiiabulis in opiimis quibusquc inslilulis
(llabeliain enim doini praclarissiina exempta),
680681 95 Jam gravitalem quamdam seneclulis assuir.ebain,
Nibique paulalim, ul ex nube nubes,
Crescebat eomin, quae prxslanliora sunt, amor.
Progrediebar xlaie, simulque crescebat ratio,
Li brisque gaudebam Dei causam defendenlibus:
100 Eramque frequens cum viiis optima: vilaa :
Alque luce quidem se ila habiierunl. De reliquis atitein
Hand seio, quam sequar oralionis viam.

78 "OS' fr ipyor. Quasi diceret : Non tanum quia gravilatis parenlnm, quos domi, tttou dp-
erat hoe omnium ; sed quali forma ei apparueram, otou, optima virlutis exempta si bi I'uisse gralulalur.
tali natus sum, el tale mihi nomen indilum esl, quale 90 liai tot /iixpr. Ita legit Combef. ct jm-
in somnis fuerat imperatum. stulal mctruin : Parva e.r mibe nubes. Edit. xaE (ioi
79 Veircn'. Ila legiuius. Edil. /,', sed male, 8 xtxpv.
quia metriim dclicii. 99 Svrjfyopoi. Sic libros eos voc.it quibus di
80 Ob yp. Sic locum emendavimus, ope od. vina inajeslas ab inipioruin calumniis asseiilur, < l
Coisl. Edit, oix axaptd-Etv. pielatis Cbristiana? pairociniun suscipilur. Vox ea-
95 " zlr' aleio ro ypo>. Id esl jam senilis ilcm recurrit, vers. 608 et 675.
gravilatis illiquid prferebam. Bill. Combef. pro y- 100 4' fiiAovr. Val. ' ('u|xfXouv, quod metro vi-
pto, scripiuiii fuisse a Gregorio yvoj putal, ali- deiur repugnare.

METRICA VERSIO.
Sed venil ipsi commodum pra ludium,
Visio, petita: deferens uinbram rei.
Facies aperle nostra nam se Hi objicit,
>omcnque, quodque viderat, res hoc erat.
Nam nascor ipsis; si quideni dignus nica:
Volis parentis, inunus hoc sumuii est Dei :
Sin contra, id herele crimen est prorsus meum.
Sic vitam in islam prodii inJ'elix, lulo
Eflii lus, aiquc corpori juncias gravi.
A quo vel ipse vincor, aut vix exeo
Victor : sed omnis cum lamen pignus boni
Hune ceperim oriuin, gratiaiu agnoscam deccl.
Vix nalus autem, juris alieni slalim
fio, nique piilrlii'. Nam Deo.sistor, velut
Vilnius, vel agnus, victima et pernobilis,
Ratione pollens. Non enim fari audco
Samuelis instar, vota ni specteiii, el piuni
Studium superno dantiuin me Niiuiiiii.
Sic educalus inde jam a cuiiis bene
(Exempla habebam nam domi sane optima),
Gravilalis aliquid prxferebam jam senuin,
Sludiumque recti corde panlatiin in meo
Crescebat, ut nubes soient ex nubibus.
/Eiaie crescens porro, ratione ac siniul,
Libros legebain, qui Dei causae favenl,
Libcns, probisque cum viris frequens erani.
Ac dicta sini haec baclenus : nunc, quant sequar
Oralionis jam viam, mens ambigil.
<57 SECTIO I. POLMATA DE SE1PSO. l()->8
Rp-jijw Oauu,a0'o rpoutpi-ysv oe!;, .' vosoEfxrjV Xsxtvot joiaiiaTMv.
'ApXTv ap(JTTv ttjv T:poOu[iav Xa6tV/ 'Exsvo S' otot' ei e[ilv jXS tppva,
105 (Otj yp IXxeiv o!6v ei; ,;'), 120 lip-so) te Oiiva; tv tujjv icacSsu'^Twv.
"H irpoovtio)? ( s iiiiov ; " 8 iraxei el vtov,
Tb (xv yp xapiTrov, ' o-Jx Std to-j. 'Uptiot p4niCeTat,
Xi-j-v 5aeivov. 'Apxesi t i' EtSva, '{ STTtV el; 5pt5p.ou, Ouiw ,
j xal (ixa^a' x J ^W ** v^v 8x' . Tj; <* navTEXti
1 10 IIXecijtov iovta t?, 79.. 125 ", 9aX<jaTc ox' fip.spoup.vT],
"O 6' O'jv ivrpo], YvtpZsw toj TtXEoatv. Tapo'j TtV opv ox xvSuvov a<rtv
"Axvou; itapt, tv X<5-](4>>v 6' Spio iie OtTaTa 5sivo\, uXov Opao-JC, XX' o pEvoj*
espjx tic e'xe- Ka\ fip Orwuv Xoyouj ' o-jv 'AXeavSpsiav xXiniov f
ouvat oT\0o:JC tc vOou to yvT)jot{, (Kav9v6e yap Tt twv X-jtjv 5psi|/aiii]v),
115 '{ (ijt' 7ta{po'.v9' ol [ oSs iv, 130 "Apa teiivov IIovtov eOo 'EXXeoj,
IUi)v tt[ jiaxaa xevj , TuXEupi" xa\ aratTUv itveuxT)V
Tt){ v '.? xal xEip.VT]c, " t]v vav, xa\ rcvr' lv v5 jxa,

Tegamne mira, per quae ductor mihi Deus exstiiit,

Oplimum initium sumens ardorcm meuiu
105 (Sic enim novit trahere ad salinem);
An libeus in medium enarrando proferam ?
Illud enim ingratum, hoc autem hand extra fasto m :
Silere salins. Satis enim crit ul mihi nota sint,
Ne etiain pugnare cum oralione praesenlia videanttir,
1 10 Ab eo, qui tum erat, anlorc distaniia longissiuie.
Quod ergo necesse est, noltim id fatiam plurimis.
Genae absque lanugine, janique me litterarum amor
Velicmens teucbal. Qua-rcban enim veris
Lilleris adjutrices dare eus, quae falsae sunt,
1 15 Ne sese eflerrent, qui nihil aliud didicerani
Praeter vanuni et inane eloquiuni.
In strepilibus el gutturibus eil urn,
Nee ego implicarer nexibus sophismatuui.
Illud autem nunquam mihi in nieulein venit
120 Praeferre quidquam institulis nieis.
Sed quod semper experitur juvenum fervor,
Ul motibus inordinalis facile venlilelur,
Yelut animosus in cursum salions pulliis,
Id mihi even it. Nam omnino extra
125 Tempus, pacato nondura mari,
Cum Tauri quamdam periculo uondom rarere caiidam
Dicunt periti harum reruin, ac navigare temcrarii esse, non prudentis.
Tunc ego, Alexandria relicta
(lllic cnim aliquid doctrina; decerpseram),
150 Sulvcns navigabam versus Graeciaiu,
Cypri latus legebam, tunique ventorum impetus
Naveni aesluando impulit, ac omnia una nox eranl,

103 . Coisl. , prmisit. 126 Tapov tir" cvpr. Ilibernum Tauri ortuin
109 */], la Coisl. Edit, male Soxecv. intelligil qui est circa medium Novembre), quo
110 Trj. lia Coisl. Edit, male to!;. tempore periculosissimac lempeslates oriri soient.
115 ir. lia Coisl. Male edit. oCiSv iv. Combef. legit t!]v opav.
123 ". lta Vat. el Coisl. Edit, male &. 128 Tz\ lia Vat. et Coisl. Edit, male '.

METRICA VERSIO.

Tegamne mira, queis Deus, cernens meani
Cupidilatem, subdidit calcar mihi
iNainque ad salulem sic pias nienlcs trahit).
An ilia polius cloquai- ? grata: paruiii
Est mentis illud : rnrsus hoc fastum sapit.
Tacere prauslat ; sulhcil quoil lixe sciam,
Praesens repuguet vita ne dkiis weis,
fervore ab ilio dissilaul nimis procul.
At, quod necesse est, versibus jam persequar.
Lanugo nonduni lexerat genas : tainen
Me litierarum ceperat fervens amor,
Veris studeulem per noibas succurrere :
Ne se superbe jactilarent, qui nihil
Nurunt inanein praller cloqucnliani,
In guiture siiani, el dulcibus vocuin sonis,
Neve implicarer nexibus sophismatum.
Praelerre quippe litteris aliquid sacris,
In pectus absil venerit ul unqiiam meum.
Quod autem ephebis fervidis fere accidil
(Preceps eorum semper est namque impetus,
Non aliter alquc pullus ad cursus salit
Eerox), idem mi contigit. Nam incommode
Prorsum, elferalo jam inari, cum scilicet
Taurina cauda (sic soient docti loqui),
Alferl periclum, lluclibus nec, qui sapit,
Se credit, urbe lune Alexandri pedem
Moveos (el illic quidpiam nain carpseram
Doctrina;), Alhenas nave tendebaiii, latus
Ac jam legebam Cyprium, cum lurbinis
Pup'i)! lpenle vis qualil, noxque omnia
59 S. GREGORII THEOL. CARMIMJM LIBER II. HISTRICA. 1010
|, iravxoj, alTjp, c6?avb {oojwvof A Neio, (a-ptaa ' v 5 exct ,
Bpovxa\ 8' if/jxo'jv Tivay^aat. "H xliv yVjxiv UTjaaupiv ix:v uSaxor.
135 S' bpxOouv loxdjv icXi)pou(ivo)v. AijJLo 6' jv, xal ,?, xa\ r.vzutixtuv
"ExXtvev 9t, olxojv 8' o6kv aflivo Nsxpoy yev<j6ai. Toe u.v Xjtv euj
Ba yap p^{ovxo '&? aij(ve. 150 niiui xax^av. "EjiTOpoi vp 4>oivixri
) 8' CiTcsp-oixouvto 05 axcoj. "Avoj avavxs, xai vxej v 9664),
Bo SE <rujx(iiy^ xal Op^vojv itXti){ Aixa (laOavxe xb <j6ev4v xivvou,
1 iO NauTuv, XcXsujtv, Ssanoxuv, 7t'.6xci>v, Kovxv psisu.o xa\-/ipiv piyfiai
Xp'.iTiv xaXovxtov x r.; avu/ptovia, Nb>v siyy^vx (\ yp jaav es8evEti),
Ka\ twv, '. xoTTpaiflcV iiyvoouv 6v * 155 Swouutv fiixE tovtou tfir vsxpoi,
*0 vp (fSo SSaYJJu xaipioVrpov. 'i x 6<]{ xXiTtovxa ixOua,
"O 5' rv a-avxojv i^ExXttTOxov xaxtv, "H ovTJxousav ox o&<n{ xpof(.
1 15 "AvuSpo; f vaO; sOO y*P expo6ovuvi ' 8' iiYpioxo xat itXov pux<!>nevt>i
f82 683 Terra, pontus, lier, cluin tencbris suflusuni ;
(Miiirua resnnabant fnlgiiriim vibralionibus.
155 Stridebanl rudenles velis tinnenlibus.
Nulabat malus, nec clavi ulla firmilas :
Vi enim rapiebatur e manibus.
Navis implebatur aquis hilera siiperanlibiis.
Clamor promiscuus et laincnlabilis exaudiebatur
140 Namarum, hnrtaloruin, inagistrorum et veclorum,
Christum una voce invoeaiiliuin,
Aiquc eorum etiam, qui Deuin antea non noverant :
Est enim metus doctrina valde oppnrluna.
Sed quod omnium malorum erat maxime lucluosum,
145 Navis sine aqua : staiini enim ac distorqueri ccepit
Navis, disrupla spargitur in profundo scapha,
Qux dutcem Ihcsaurum aquse ferebal.
Certalim et fames, et seslus, et venti
Mortem nobis inlentabant. Sed Solutionen Dens
150 Promptem misit. Nam merca tores Phnices
Subito apparentes, etsi metu non carerunt.
Ubi ex precibus cognoveruut quantis in angustiis perielitaremur,
Contorum fulcris et manuum conalibus
Navim adsli ingentes (erant enim robuslissimi),
155 Servant nos morluos jam marinos,
Velul pisces extra mare deliquium patientes,
Aut lampadcm, quae, deliciente alimento, exslinguilur.
Al mare sxviebat, majorique mugitu

157 Blt ydp. mpetu enim colla manu - 146 iVei, >aye(ra. lia legi ni us : et hic locus,
tur.
138 varo. Combef. Icgil
TtpTEixovxo, et verlit : Aqua aliiore muro obein-
gente navim el obvolvenie. Vide supra, carm. 1 hu-
jus sectionis, vers. 310, ubi legitur alia ejusdem
leinpestalis descriplio.
140 ''.Tt'rojr. lia Vat. et edit, ad mai g. Maie
in lextu t.t/Mmv. Combef. ex conjectura sic legit
Aeaitxou enTjSXtov, id est qui Christi (Domini) com
potes essent, opponit Gregoriue his, qui antea non
noverant, xo itpsOev tjvoouv bzv. Communis cla
mor omnium uautarum, Chrislianorum, Christum
invocantium, eorum etiam qui Deum antea non
nossenl.
113 'O yp . lia fere supra vers. C7.
qui valde obscurus erat, planus Ut. Edit, vsio i-
154 cpirfdrrec. lia legimiis. Edit, attsin
vbiv ufavxe, de quo ita Billius : 1 Annotai Gru;-
cus scholiasles in quibusdam libris reperiri pro ?-j-
Y<5vxe;, qtiod procul dubio mendosum est, <rtppi-
i'n-z:, ipue quidem lectio paruin mihi arriilet.
Itaque multo libentius legerem ve; xuxvx;, ut
hoc veut Gregorios, hiimaiiissiiuos illos niercatorcs
remigii labore navim earn, qua ipse vehebaliir, as-
sec los tandem esse, atque aquee dulcs inopia niox
perituris salularem opera atiulissc. > Sic BiUius.
'iieilicliiii maluerunt atfyywz;, quod favet sen-
lentix, quanquam peccare videlur meirum. Cvill.

METRIGA VERSIO.
Involvit una : non humus, non et fieliim
.Cihervc cern, vel polest coelum. Stiepunt
Permisla densis fulgetris tonitrua ;
Strident rudentes, vela dum venlis tument :
Malusque nutat : nec juval quidquam mauu
Clavum tenere; nam siatim vis hum: rapit.
Implelur unda puppis : nam s clamilanl,
Umnes ad unum flelibus genas riganl :
J indique Christum voce gemebunda vocaiit,
Etiam Tonanlem qui prius non noverant.
Melus magisier est enim longe opliinus.
J.mi, quod malorum maximum, nulla in rati
Lrut aqua dulcs. Nam slalim turbo ferus
Aquam suo cum vsculo dulcem mari
Doiler.it profundo. Sic silis nos el Tames,
Sic turbo ssevus, sic graves nobis . ni
Venti parabant. Al Deus nos hoc malo
Nihil inralos eximil. Nam Punici
Quidam institores, in gravi licet mein
Essent et ipsi, cognilo discrimine
Nostro, assecuti reiuiges nostram raiei
(Firniis erant nam viribus), nos librant,
Marina pene nil nisi r.adavera,
Pisces in, unda cum raient salsa, vel ul
Deinplo lucerna pbulo niox occidens
Asl xiiuor in nos se tarnen iiagis magi}
1 SECTIO I. POEMAT V DESE1PSO. 1042
; xa' *p.tv <tpa( v nXsojtv, A 175 Eu xo\ ' jiOa, Xpu pou, ; p-yo,
460058' o kXIqiuxv eIStwv itoXXat cr-poa;, Ka\ vjv XcuOepuv |s xup.tiv Jou.
Ots tiV ptvtbjv x scuTrpav. " yp oSev Xntfio xpijatj rtjv,
nvTi.)v5 tov xoivov Bvatov SeSoixtwv, O vjro, ox ^Ttctpoi, ox pdiv &xpa,
"; ; ?jv, ijioiys (ppixwSuTepo. O Tcupabj, o TtXoJTjpaiv ,
KaOapjuv yip, o: 6eo[e9' Siwv 180 O (iixpbv, o u.eov tt TUv opii)p.vwv,
165 ') OSaat evoxtvic. T (iT,)(avi!|jLai ; tj tuiv duixsp&v ;
Toyt' jv 8-jp[A0j, toux* Sp-otyE aujAcop. IlvTwv ra>yvo{ t<Iv , npo oi p\mo,
Totuj oaj Ttefntov, exTEvtov x^P', '/.irt, irvof] pou, y;, ;, ],
' xujixtjv itoXv 5flov, , TMITsffOJV, piiSlUV, wjaew,
*P$a xituva, xeevo; rcpTjvij . 185 DXxojv T) xPl^bv toi vavTtoic as.
170 'O S' tiTtv o tiiotov piv, &JEu8s; 8' uyv', vTdjv 8' UTcojAvIjaac <je tuv irp\v ,
DavTE TC(xpivT( t^v iauTiv syj^opiv, O'. tv (iey5tt]v xe'P ao'J Yvtp'CIJlV>
"EjitoV (juvjyov xoi; EXTTjpioii, IlvTOU ^ayvToc, 'IupaijX osuxoTo,
) ese6ovts v xotvoti xaxot;, XEiptv inpIEt 8'J<JJtEVov ^TTTJp./vtl>V,
suv^Xfouv Totj Ijiof itaG)[jiaoi. 190 A!"'j~tuv {ASTiCiv EXTSTpijxpivwv

Fremebat in nos niult's dicbus,

160 Cum sciremus, nos tot turbines ferrent,
Nec tilla nobis a Deo ostenderelur salus.
Cunctis autein commune! mortem meluentibus,
Ego illam, qua; occulta est, niagis perliorrescebain.
Nam a luslralibiis, quibus Dei limns, uuilis
165 Arcebant me uniUe liospilum pereniptrices.
Hoc eral lamentado, lioc mea calamitas.
Ob hoc clamores emittebam, exlendeus inanus,
Quorum sonilus vebenieulem flucluum stridorein superabat.
Scissa vcsiis erat, promis jaeubam miser.
170 Quod autein credibile non est, sed tarnen cerlissiiuum,
634 685 Omnes omissa sua ipsoruiii calauiiuie,
In uiiuin jungebanl clamosas precalioncs,
Pii in communibus maus uavigaloies :
Adeo condolebant aeruninis meisl
175 Tu vero tunc etiam l'uisti, Christe, magniis mihi salvator,
Qui et nunc liberas me a sasculi Oiiclibus.
Cum enim nihil suhesset bona? spei,
Non insula, non continens, non monlium juga,
Non Tax, non astra, iiaulis viarum duces,
180 Non parvum quidqiiam magnumve in iis qn;c cenuintur,
Quid coinniiniscor ? et quis molcsliarum xitos
esperans de omnibus iulimis rebus, ad te respicio,
Vita mea, respi ratio, lumen, robiir, salus,
Terrens, percutiens, blandiens, sanans,
185 Benigna semper inmclens contrariis.
Memoraban) tibi antique o:iiuia mirabilia,
Ex quibus aximam iiiam inanum prxdicamiis.
Per mare discisstun gradienlem Israelem,
Fusos maiiiium elalioue busies,
190 iEgypiios flagellis contritos.
TC5 '. Mil mu quod vir exiniise pie bes primigenia delerelur
litis, noiidiim susceplo baptismale, hujusinndi pe- 179 tlvpc. Vat. ., turns. Ifox oxo-oi"
Kjjiinalionem adorsus I'lierit : neque minus miran- Edit, ad marg. , siyna.
dum, quod ad undain maris non '-onlugcrit, ut la
METRICA VERSIO.
Kxasperabat, idque per mullos dies. Tum mihi fuisii, Christe mi, dulcis salue,
Nec jam liquebai tenderel quonaw ralis^ Qui me procellis une quoque aevi liberas.
Nec se saluiis ulla pandcbal via. Nam cum bona; uil jam spci reliquum foret,
Cuinmunis autein caHeros mors gravi Non insula;, no terra, non juga monlium,
Pavore qualerel, lela me lamen acriiis Non lax, nec ullum sidus osieudens iter,
Terrebal. Lndis nam miser turn lustrieis Nil deniquc ex bis omnibus, qua: cernimus,
Arcebar, da s ob pureiiipirices maris. Quid comminiscor? et mali quinam exitus?
I>acryinas ciebal hoc mihi, liietui el gravent. lViffisus imis omnibus rebus, Ileus,
Uinc clamilabaiu squalidus, lendens iiiaiiiis, Te speclo, vita, lux, salus, robur meuin,
Maris slrepeiUes ttuclibus sublimius; Qui nunc miliaris, aut leris, nunc blandiens
ii plis jacebam vesiibus pronus solo. Sanas, molesiis inserens betas vices,
Quod vixque credas, est tauien plenum (Idc, Miraculorum et omnium te snbinonens.
Nauiarum oinissis quisque propriis ctadibus, Tua dexlra nobis queis polens sese iudicat,
Ocinebunda volis vola jungebal ineis, Scissum per ajquor ducilur dum plebs lua,
Pielale. ductus in malis cominunibus. Manibusque leusis in fugam boslis vcrtitur,
Tan tus tciiebal hos meo ex casu dolor ! Phariamquc flagruui multiplex gculem extern,
0i3 S. GREGORH THEOL. CARMINUM LIBER . HISTRICA.
AtoT orpaTapxai, ttj xtjed; 8ouXouu.vti
SdXirtyt tti- xa\ 6p<5u.(i) ^.
IIpoa9s{ te to rcaXai owuivoti
Eo;, eTtov, eIuA xa\ -itpb xa't vv ti
195 Eu Sic jxs ^], XTT^a-cwv <roi Ttu.iti>v,
I f(c xol ]; 6Jpov, e$7fviiju.vov
EvJ te (JUjTpi xaV (56oti aiaioi.
Eo\ ^jo(', e pvYotjii 8traov xivSuvov.
Eu (](] Xxptv, e1 u.E.
200 Kal vv u.a9rTl]c v sXip. Tvaiii lot
Tov irvov, ) ^, \ stVjtw ?.
Tout' stov <j 8' -e irvEuu-atiuv CTai{,
niiriEi 8e to5vto, f Se va eOOOtXoo.
Kai to'jto 8' urb Eu.wipEuu.a tt; u^
305 . yap nXrp>jia ttj vs; rav
'An^XOov Etc Xptarov (xi^av,
i,? : i
At7tXf,v XaTviE x so GtoTt;p[av.
'P8ov S' 0-7^p6aXvTEj, x'.xpiv irspov
Etc Ayiv^Tijv 6pu.ov (Aiyivaa -yp
210 'H va;) ^Xeovte; oupia xa-f,paxv.
"7' 'A6f,vat, xai Xyoi. TxEttxE 6
"AXXoi Xeyvtuv, [iv v
'Avejrp!>T)u.v, ' eStwv
'i 8" iv vaiv axu.f t xa\ copa Opiuo-J
215 "AXXcov av uXXai papiai oiavpouuivtuv,
8iE$<E(tv f,au)(cv JSov
(1)4 "S ot(*oi TOVTto 9' 8aTiov
rXuxsa TTixpuv, ov wjTEETat),
059' XxojxEvoi tpo tiv (pspvTtov e! Xa6r;v,
220 "EXxovte aTO ' et xpziaaw to EXou.
Ka\ yp jjts xal tout' eu tcetoi^xe 8e;
Euv^ev v8p\ ^ csptuv,

Cum ipsis ducibus. creatnram in servilutem redaclam,

Muros tubis el cursu vaslatos.
Mea eliam addebam bis quae olini celbrala stint.
Tuns sura, aiebairi, et antea et nunc quoque ;
195 Tu bis me accipies, possessionem tibi pretio'sissimam,
Terrae marisque douuin, et matris
Prece, el gravissimis terroribus dedicatum.
Tibi vivant, si duplex ugero periculum.
Tu culiorem amities, si me projicias.
200 Eliam nunc discipulus turbine agilatur. Exente ergo
Somniim, aut graden:, et stet meius. >
dixi, et cessavit ventorum furor,
Concidjt ponlus, ac navis recta navigat.
Alque illud etiam exslitit emolumenliim mea:
205 Precis. Ccetus omnis, quem navis vebebat,
Pie in magnum Christum aflertus abiil,
Dupliccin a Deo accipiciis salulcm.
Rhodum autem praelergressi, paulo post
Ad vgina:um portum (vEginya enim
210 Navis) seeundis navigantes venus pppiilimus.
Dehinc Alben. et Hilera. Quid aillent hic egcriiiius,
Loqiiantur alii ; quomodo in tiniore Dci
686*687 Vixerimus, priini inier cos qui prima cognosccbanC :
Quomodo in juvnilit el audacia: seslu,
215 Cum alii aliis sodalibiis jiincti insanirent,
Tranquillam Mie vilain traduxeriiniis
(Ceu Tons qudam, pulo, inarinus inter aquas
Amaras dulcis, ul vulgo credilur) ;
eque ab aliis tracli, qui perniciem fernnt,
220 Sed ipsi potius trahenies aniicos ad optima quxque.
Nanique et hoc lieneliciiiin a Deo accepi :
Duxit roe et conjunxii cum viro sapicHiissimo,

2.I3- If '. Edit, ad marg. 6v- XpifTTiaviv, primi, id est prManlisiimi eorum tptce
Tcj fjyouv / e8<5tcov , fToi prima noterant, doctrinam scilicet Clirirtianorum.

METRICA VERSIO.

Ourcsqtie belli, condiias res servilus
Tenet, tubisqiie mcenia et cursu ruunl :
Addens et hisce mira, quae in me feceras :
f bis, inquiebam, sum tuns, nunc el prius ;
His sumar abs te, non levis possessio,
/Eqiiorc dicalum munus et ierra tibi,
Voto parentis, el melu gravissimo.
Duplex pcriclum, te colain, si fiigero.
Sin me perire siveris, cultor tibi
Peribit. En me turbo discipiiluni liium
Jaclat, Soporem pelle, vel gradiens meium
Compesce. > Vis hace dixeram, cum proiinus
Cadunt proccllip, feriur in rectum ralis.
Accessit obiter hoc mese lucrum preci.
Nam quos vehebat baec ralis, Christi ad Culeni
Onincs remola conferunt sese mura,
uplicem salulcm clitus nacti ex Deo.
ransnavigata inox Hhodo, non post diu
Ad igineum Iillus (hinc enim ralis
Erat) seeundis (latibiis perveniinus.
Dehinc Athenae, ac lillerae. Hie quae gessiinu
Exponal alter, ul Dei in sancio mein
Vixerimus, inter principes primi vi ros :
Juvenesque ut inter lervidos audacia,
Insanicnics cum suis gregalibus,
Duxcriniiis illie nos dies placidissimc
(Ceu flunien illud, ut lemnl, quotl labitur
Salsum per lequor, nec irahil salsuginciu) ;
Non obseqiieules ad malum irahenlibiis.
Verum trbenles ad boniim charum gregent.
Mihi iiamque dcderai insiiper donum hoc Den:
Me singularis jiiiixeral sapientix
1045 SECTIO I. POEMAT \ DE SEIPS'J.
Mvp !ov te xa\ Xyov 7:ivtt,iv uvto.
Tic ; ; ) yvutesOe iaSo)? Xav
225 Bao-Xsio; fv, to ly' 6<psXo vv iou.
Totov Xyou xa\ (,?, xa\ 3XEp.xatu>v
Koiviovov e'xov, e ti 8e xa\ xox:rjai,
E'jvoipV; ij[Xv oCix 4iT,[io '.
Ti roivta (iv Si) xoiv, <J-U)rt t***t
230 Auotv 8ouaa ati>[TCv Stataiv.
"0 5' e! v fii 8iac6pVTi) f,YYE.
-' jv 6e<5; t xa'i twv xpsusvtav.
'E ou "T^P e; Opuou f)X8oi-v,
"at-:' exXaXjijai xa\ ti xapSaj ai;,
255 IIXov tsuvt'stflyx^V-^ XX-f>Xoi; Ttfloi.
to yip ojjlyvw(aov istov si euu,tputav.
io:e
T Xoi-v ; f raTpi' te xa\ fou .
Kai p zoX titpt^to tot? Xofoi /pivo;"
") tptaxoetv ioi ayzSbv tciOY jv to.
240 'Ev-oOO' inyvwv oTov tl f*3 r.i'im,.
Oav te So^av e/ov o (7!:.
riap?,v xaipo. xa'i 7rap?,v toX tz-jo.
"ESet te xal stuyvuv Xyojv
Tjv IoSkov, (AvifiT)? t' jxirvp'j.aa-iov.
245 p,v ia t xa\ jiovi, E*|av 6' Sjawj,
Ecuvtt -oXXij aTi'a; xtjc kfov.
'Eu.o\ 6 xa'i vv '- to Sxpuov
T; .TjvixaCta ovy/yaiu eu.vt)iv(>.
luvte? irepiativte? u,s a'jv ;> tysi,
250 Svot, l'jvfjOst, fXxe{, SiSaxaXo,

Qui mus ct vita et cloquio supercminebal omnes.

Quis illc' certe perfacile cognoscclis.
225 Basilius eral, vi noslri inagnum adjumcnluin.
Hune el litierarutn, et leeli, et consiiioriim
Socium habebam, ac si quid gloriari decei,
Par quoddam eramos, non obscurum in Gracia.
Communia erant omnia : mens una
250 Duoruin colligans corporum discrepanliam.
Quod autem nos in praeipue conjunxil,
lllud erat : Deus, et rerum praslantiorum amor.
Ex quo euim ad tantam duciam perveniiiius,
Ut eliam eloqueremur cordis abdita,
255 Arcliore inier nos amore conslricti sumus.
Est enim studiorum consensio ad congliiiinatioiieni.
Quid supereral' Patria et viLe instiluluni.
Jam enim multum leniporis in lilieris conlriluui eral :
Jam fere irigesimum annum alligeram.
240 lllic agnovi, quantum in nos aniorem,
Quanlamque de nobis opinionem haburenl condiscipuli.
Aderat lempus, aderat uiagiuis labor.
Opus erat complexibus ac liislibus verbis,
Ad valedicendum idoneis, ac recordalionis incilameniis.
245 Ac Basilio ijuidein vix ac ne vix qnidem, sed lamen cediint,
Cum multas discessus causas proferret.
Milii vero etiam nunc fluunt lacrymsR,
Cum recorder lurbaiionis, quae tunc accidii.
Unities cingunt me ex improviso,
250 Ignoti, familires, quales, magistri,

225 Bor xal Xyov. Vat. { te xa\ . mant ? pariter producendam esse, cum tttra-
225 BaclJlsw t}v, to. Edit, male BasiXt?. Be- que brevissit. (Caill*o).
nediclini senseranl delenda esse hsec verba ^v to, 235 Ev%-ec<plTyr\iier. Coisl. suvEJtpYY'J'Ev.
quibus deletis, non slat, sed delicti melrum, quod 257 'il aciTfl. temput jam erat, ul hos in pa-
omtiino valet ill'rs mcriio relentis. Nam primus pes triam reverteremur,ac cerium nobis vita; genus am-
iliias syllabas habet breves longa; prxtnissas, se- stiiueremus. Bill.
cundus longam brevi subjeclam, letiius 1res bre 2H 07a- re oar. Vat. oa Saa;.
ves, quarius iambum, quiulus sponduin, et sex- 244 Mn)ftr\ '. lia Coisl. Edit, o ivjatic
lus, tit requirilur, iambum aileriim. Ui admitlere- Sic Benediclini, sed non satis bene, cum nielruui
lur auiem Maurinorum opinio, supponeudum esset prorsus deficiat, sexto pede iambum on babenie.
secundan) ; syllabani cs^e longam, el pri (Caillau).

METRICA VERSIO.

Viro, anteibat quiqiic vita et litteris
Oinnes. Quis iste ? Noium ci il vobis brevi.
Basilius, svi maximum noslvi iionum.
Ilic liiterarum socius et lecli mihi
Eral. Dique paulum glorier, siquidem hoc licet,
Par quoddam ernmus splendidum Gnecos apud.
Nil proprium utrique, cuneta sed communia :
Nobis ligabal una mens corpus duplex.
Nil nos at ieque junxit, tit cultus Dei,
'i-a'siaulioniiii frvida et cupidilas.
fine namque postquani venimus iducia:,
Ut ima cordis alleri aller proderet,
Mine flrmiori vinculo nexi sumus.
Nam par voluntas arclius mentes ligat.
Quid jam supereral? Palria, cl vila; gems.
Nain tempus itigens fluxeral jam in liiteris ;
Triginla el annos pene lune exegeram.
Hic, esset in nos quinam amor sodalium,
Opinioque, comperi certa fide.
Aderat dies jam, magnus el labor simul :
Amplexibusqiie, irislibusque in exilu
Verbis opus erat, queis amor llantinas eapil.
Socio quidem cessere, nolentes Heel,
Mulla aflerenti, cogrent qu exceder.
At mihi eliamnimi lacryniae ex oculis flttnnt,
Turbationis illius dum sum memor,
Namque universa me cohors xqnalium
Cingcns, magislri, cognili, ignoti mihi,
 1017 S. CREGORII THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. 1018
"Opxoi, Supjioi, xa xi juyvuvxii iac \ 265 THX8ov Ssta, xiv xcvtov vscv
(Tb yp iXev SiteiSe toX|a5v xal xe), "-' eiraiTouvxwv xs xoG6', u{ ti xp'-
*Ai:p\ xa?xov* t"l^'> *v ' Yvoit xt, O fap xpTwv Ip-oiys xa\ tj^tov Xtfyo,
flu^siv X-pvxs Svev oCiSi yip icpi- O8 Xaxuu,axti>v xat Xuyta(xxb>v,
255 'Hjxuv 'ASjvo xTtcaetv ti{ xiu.a, OT o aotpol xaipoujiv v irXfjOEt vwv.
4 81) Ayti)v 8(jovxec x ^fjou xpxo 270 piTOV 8s xouxo iXoio^uai Jcpouflijiiiv,
"Eux; xop.'|av (xa\ y*P ^v 8puo; [iuvrn 'Piif-at \ , \ Trfvou Xoyiiw,
O.^vot; xonoTOt vctivat xa\ X^yot), 'il ol ratpvx u.i]Xo6xou; ? osiat,
O p.4]v te/cio;- xo\ yap vUEXxsv TiaxpV;, "II xpurv aopoisavxE I; ^ guBou.
l)0 IlitEt xpaxoa xt5v ' fXiov /ecov, '' Einov, xot{ tXoi riipj^aauTiv.
'Ev ) tXoaoEtv xu>v xaXibv ItpaivExo, 275 Taux' $jv ycvwv YTuJ-v<*<Ifia'toti
l'ovei TrP* "al XP^V . "H xa\ TtpoxXeta u,eidv<i>v fiuixr.pyv.
"Et* o5v '\ xixpev u,u,:ivaf XPV0V "E8ei Si Xoizbv vSpixiv ouXE'jjiaxtov.
"ExXei} p.txpoG Xapa x)v Ex8r)u,av "Evov xaOt'Cbj xu>v ( xpiTf)piv,
688 689 Adjurant, lnmentanltir, vis ctiam aliquid admiscent
( Amor euiiii suadebat, ut id etiam audereot ),
Violenter detinenl ; nec quidquid accident,
Inde dimissuros dicunt ; neque cniin decere
255 Ut mei damnum faciant venerabiles Athena;,
Cui lilteraruin principalnm suflragio suo delaturi sunt ;
Tandem inOeciunt me ( sola eniin quercus
Talibus la men lis restitisset el verbis) ;
Non tarnen pleuc : relrahebat enim patria,
260 Fide omnium, quae sub sole sunt, pene princeps,
In qua philosophari praeclarum videbatur.
Tunc etiam parentes seneclute et annis ingravescentes.
Cum igilur Athenis brevi adhuc tempore mansissem,
Prorectionem sulTuratus sum pene clam :
263 Veni : eloquii specimen dedi, nonniilloruin morbq
Obsecutus sum, qui id a me, veluti debitum quoddaui, repelebnnt.
Non enim plausus et strepitus curabam,
Nec molles et coniortas declamationes
Qui bus gaudent sophisUc in juvenum ccslibus.
270 llluil enim pliilosopliari ab initio stalueram,
Ut Deo projicerein, et alia omnia, et facundia; labores,
Veliit qui agros pecudibus pascendos rcliquerunl,
Vel auruin congesserunt in maris profundum.
Sed, ut dixi, ainicis saltavi.
275 lla-c cerlaiuinum veluti preludia fuerunt,
Aut praevia iniliatio majorions mysieriis.
Opus erat deinceps virilibus consiliis.
lulus amicus in consilium voco,
254 nj*ifretr. Vat. itiu.uEiv. nedictini, cum verbuin u.tXo6tooc secundani et
255 'H/mr 'Aftijvac , ut nos amittercnt tertiam syllabam breves habeat. Vide quid infra
Alhena', nobis destiluerenlur. pag. 692 dicimus de anapa?slo in quarto pede.
256 Kpro. Lilterarum prineipalum Gregorio of- (.). AlludiiadCralelein, qui opes suas pe-
feruut, non lantum ul eloquenliam doceat, ted ul coribus pascendas reliquil, libetiterque uaiu pc-
etiam inter quasi princeps sedeat. cuuiam in uiare projccil. Vide supra, lib. i, sec..
265 Tirar rcror. Sic appellat nonnulloriim 2. carm. x. vers. 229 et 240.
cupidalem, qui ejus gloria: Studiosi hoc ab eo po 274 '. Edit, ad marg- -i-.iv/. tv
stulaban!, ut in patrian) reversus publicum aliquod onouSj, lusi parumper.
ilorlrinae suae ac facundia: specimen ederel. 275 Tavr'. Yat. xox'.
272 Mr\M>6oiov r overiu. lia edit. Coisl. 276 . lia Val. et Coisl. Edit. -
male sustulit, xa, -qua subala voce iin-irum pror- Xaia, propylu.
siis delkit, quanquaai in conlrarium senserinl Be-
METRICA VERSIO.
Pvccibus, querelis, vi quoqne adiuisia simul Facundiseque do specimen, bis ohseqiiens.
(Suadcbai id amor), mordicus me detinenl, Hoc qui exigebanl, debitum quoddam vclut.
Atque exeundi mihi polesialem negant, Nam nulla cura me lenebat plausuunt,
Neque enim decere dictitant nos perder Nec garriendi inollilei cupiditas,
Doctas Alhenas, ac simul facundia; Juvenum in catervis quae sophistas aflicii.
Mihi prineipalum ca|culis spondent suis. Alque instiluiuni est boc inibi priinuiu, Deo,
Quid multa ? Elector (sola nam lot ljcrvmis Ul qua;vis alia , sic sludia facuudise
Verhisque quercus resiitisset) ; nec lamen Projicere, ut agros pecudibus quidem suos
Oinnino. Nam me natrium contra, solum Liquere, ah aliis sunt opes jactae in. marc.
Trahebt, omnes euiincns gentes, fide. Asl hoc ainicis, ut uriu dixi, dabaiu.
Pul -brum ubi puiabam me piis studiis dare, Praclusiones serise publia; h;ec eiaut,
^"" uterque fractns et seqio parens,
Alque altiora limen ad uiysieria.
""irca Athenis immoratus paululuiu, Consilia digna posceiel cum jam viro
i'urtitn piie me, ac repelo doiiiuni, idas, ainicos lonsulo, mentis incse

V
V
lOtt SECTIO I. POEMATA DE SE irSO. 10..0
'F.jicv Yvijuuv icapaivexwv. A npoSp<itiog xi x-ju.a tip pr.jjiiav,
280 - xaTEcxs -rijv tpjv Sstv; pava, 205 xSjv 'I(uva5i6 xiv axsuov ov
Ti xpEissov ixiijiovo v to xpEtaioat. Hswv te B6Xtuv au8i expxEi ra>8o,
Tb piv eepx ei uoui ijiai, irXat Kal nvsjjLottO tfic iv Adyou 0a>pa,
Asotixvov t' ?jv, \ ' Sjpeajce iov. .' oix spT)p.t){ Ipyov, oOS' fjjux'-a "
Aixuv 8 jiot axoitovTi xtv Oeuv ifiwv "Ew t' Sjiio 7toXXx{ p.ExaxXtes\{,
285 O p"irrov epev xjjv ;is!vw xa\ Xciav. 300 TXoj SttttT) xoj to56ol xqtov xparcov,
"AXXtov -yp ehzx' XXo xaXiv fl xaxbv Kai tt)v 7:Xviv ^ vou HExpoic.
'EcafveS', Gxmzp xiv Ttpax-iwv. 'Opoiv yip o; (iv irpax-ixb io;,
Toioxo xopv, cu xtvi Tipoasixaai "AXXoi | SvTa 11^0"? *uv &v H'V.
Mxxpiv xiv' oqv vvov exSt)|iiav Ato ' xpfjdrou xal xaxo oxpo6oup.vou,
290 nXov (xv raeuyeiv, xat jrfvouf 9aXajou, 305 'EJ (bv b Xeov jOo xxup.avExai
'OSv Sk v/veuov tj xi . Toj 6' ix-b 6vxa ejraOEt; (iv ; rcXiov,
'lXfav cxov v X^w xbv sir6iTTjv, Kort Trpi 0EUV pXicovTa jax vo,
Kai tov jxiyov KpjxTjXov, f v^v xpoijv, Axoj |xvot{ 8e xpi)ip.ou < artevcp,

Mearmu cogilaiiniiinii sinceros monitores.

280 Delincbat auiem nieam mentein vehemeiis lurbo.
Cum inier ea quae praeslaiitiora sunt, id quod pr*slanlius est, quaererem.
Ac ea quidem, quae carnis sunt, in profundum projicere,
Dudum stalutum eral, tuncque placebat magis.
Consideranti aulem mihi ipsas vias, quae ad Ucum diicum,
285 Quaenam melior sit el plana, non facile eral nveuiic.
Aliud enim, aliorum habita ralione, bonum aut malum
Videbalur, ut ssepe flt, ubi quid agendum est.
mere, ut eas alicui assimilent exemple, sic se habebaiil :
690-691 Longam vnluli quamdam percgrinalioneui medilabar;
2K) Navigationen) quidem effugeiam et maris labores,
Sed vestigabam <|ureiiam expedilior essel via,.
Magni laciebaui Elian Thesbilen,
Ac inclylum Carmelum, et cibum insoliium,
Deserium Praecursoris possessionem,
295 Filioruni Jonadab viiam sine apparat;
Sed me rursus lenebat sacrorum Librorum amor,
Ac Spiritus lumen in consideranda Scrptura,
Res cum deserto el quiete non conveniens :
Donee in ulramque partem ssepe delalus,
300 Tandem inter desideria mea sic litem difimo,
Satisque mentis agitalionem cohibui.
Videns enim quos actuosa dlectai vita,
Kos aliis quidem utiles esse, his nempe qui in saeculo vivunt,
Sibi auiem inutiles, ac malis agilari,
305 Ex quibiis placidi mores conculiuniur :
Eos autem qui vale saeculo dixeiuni, siabiliores quidem esse,
Ac in Deum placida mente respicere,
Al sibi solis prodesse augusta chntale,

297 'Er A^ev Oeupt. In doclr'm deique con-
leniplattune, erudita Scripturarum conlemplalione.
CeilBEF,
298 /'. Gregorium et Basilium in solitudine
Scripturarum sludio iaeubuisse coastal : de con-
tentiosn igiiur studio Scripturarum censendus est
loqui Gregorius, cum ail, rein esse quae cum deserto
non convcniai.
308 ) czsr<>. Anijuslii chntale, nulla ct-
Ucet aliorum, sed tui lanlum cura .

VERSIO.
Agitationuin queis fruor moniloribus.
Aninium premebat nam gravis turbo mcum,
Dum quxro primas in bonis qiiidnam feral.
Ac jam quidem pridem steterat, baud me dar
Garni : placebat idque tum mullo magis.
Ac cogiiauli de viis gratis Deo,
Prasianliorem non eral promplum mihi
Heperire. Namque, rebus in niuUis velut,
Aliquid habebanl commodi alque iiicommodi
Amltae; ulque nostrum comparem cuidam rei
Staiuin, volutans mente iter longissimuiu,
Maris labores providiis defugeram ;
Scrutabar autem pronior quaenam via
Essel. Subibat Elias menti meae,
Carmelas ejus, et novum viclus genus,
Et solitud; Prodrouii dulces opes,
Ac vita simplex liliorum Jonadab.
Contra sacrorum me silis Voliiminun
Trahebat, hineque prodiens lux Spiritus:
Ad qund prefecto sola non quadrant loca.
Ulramque porro flexus in partem diu,
Hoc ipse litem transigo tandem modo,
Animique fliicius comprimo. Namque hos videns.
Rebus gerendis quos juvat sc addicere,
Aliis quidem esse commodes, non at sibi,
Versentur ut qui gravibus in tumullibus,
Mentis quielem qui, velut ductus, movent :
At qui loris sunt, hos quidem tranquillius
Vivero, Deumque mente placida cerner,
Ast esse solis utiles sibi, asperam
1051 S. GREGORll TIIEOL. CARMIMJM LIBER II. HISTRICA. iCS
Ka\ Cwvtac aXXav te xa\ /v 5!ov, A Tpyetv u.v ouv 6ev ejifiTjv xa\ npctxTtxo,
310 Mjtjv tv' X0ov aCuftov xa\ piyBwv, 525 "Orot XeXyx0"' ^x 6eo tiu,,v -iva,
TJv ev ib eniwouv, tjv S /prorov ptov. Aao SyovtEc vOaoi TeX<T|xatit.
IIpoi^v 8s (i^ov xa\ / tojv ti!mv, LIXeuv S' p.* eye tuv fiovasrixtJ!>v :
^ Se to Oiavta, ol? typEi. oxovta ouv-Et/Oai irXsfoat*
Toieov , (xa\ yap , Tpitojv fip Evac t}v |xovv, o 5(oxTtv
SIS rovEut itpu>T]v x tijjltjv vjxev, 530 Tb ( 8' ?jv xoi oetttov, aXX' s-rT.xTi
'? uv i:apxEt xaV ib ytvwaxEiv 8eov) ojOev, io 9j{ fjXo-j Tiv 5'^Etuv
"EOaX-rov, ^c^piov x T:av-!>i aOivou- Tatj aaOEVoiaic. Luvt' v fjXTrta tcXeov
'ExEipaYWYoyv, 6sibv * ', ev ; etpoyat iou.
8:;vai i.pa, IXeoiSjttvo. Mr;osv piy' ]? truvr[iii>;, SvOptono wv.
520 6Epco[Asv ^p oa xa\ arspop.Ev. 5)5 'Ae\ xoXosi t rcapsEi (pOovoj.
Tout' f,v uipoj jloi iai5s'J0i);r MrSv ) ?5io0ev, 8 axret.
6 (xi; 6ox:v tov npwTov broovelv iov, povovTt Beivo |1 xXvo
Eva 8e pXXov,-!) oxsv, tXov 'O fp itatf;p (iE, xa 1

Vitamque nsolilam et aspcram traducere,

510 Mediain nier titrosquc viam ineo,
Meililari ut lii, prodesse ut illi, slatuens.
Hue accedebal majus quidpiain, gratia lioiuiiiiiin ver.ernbilium,
Eos dico qui me genueraui, et quibus debitor eram.
Illonim senecluleiu ( id enim maxime piuin est
515 Parentibus priinum honorem, ex Dei prscriplo, dferre.
Per quos illud etiam conligil, ut liosceremus Ileum ),
Horum, inquam, senium ovebam, Irrmabant lo'is viribus :
Manu ducebam, ut mihi prosperam
Pararem scncctiiicm, dum me senectutis miserct.
520 Talia enim metimus, qualia seminavimus.
Usee pars erat philosophise mese,
Non videri primari viiae labores exanllare,
Magisque esse, quam videri, Deo amicum :
Diligeudos quidem pulabam etiam aeluosns,
525 Quolquol a Deo honorem aliquem soriiir
Populos regunt divinis mysleriis.
692 693 Seil major me tenebat vilse monastics aicor ,
Uiianivis viderer inier inultos versari ;
Monimenim esse monasticam vilam , non corponnn.
550 Thronus autem episcopalis erat mihi veiierabilie
Procul , velut solis lux oculis
Infirmioribus. Quidvis potius speravi
lu varus vilse vicissitudinibus , quam id me aecenliirui.
Nihil magni asseras temer . cun Itoino sis.
535 Ea semper deprimil invidia , quae alte assurguiil.
Ne aliunde exempta sumas, sed mea species.
lia senlienti gravis incidil lenipe>tas.
Meus pater , quamvis accuraiissinie
510 Mtydur. IIa edit, in marg. Male in lexiu in textu 7:ai6Eff6)v.
(iTyaStav. 522 lor. Hue primurn mihi
315 ' . Ex Dei prwscripto. lia Renedi- ac sludio (nil, ut quumrh to.iv uxij-Jv, hoc
fini, qui foisan melius cum Billio veilissenl pri- est connu, qui lotos sese ad bei cutlum coutnlerunt.
mum post Drum. (Caillad) iiioiv viverem, operant darein, ne quisquam hoc sci-
521 IaiSeceu. lia Vat. el edit, in marg. Malo ret, tolo nmirum Deo conleiUus. Bill.

METRICA VERSIO.

Vitamque, nimis et segregem traducere : Crains. Colendos ac quidem rebar quoque

Media inter i I los hosque procedo via,
Medians ut isli, cominodum illorum semulans.
Suberalque, causa gravior, ut parcniihus
r.ultum exhiberem, non piger, quem debeo.
Horum senectam (nam quid est niagis piuin.
Quam primurn honorem post Deum saloribus
l'nebcrc, per quos nos quoque Deuin nosciuius?)
Meis fovebam sedulus pro viribus.
llanc fuleiebam, commodum tit mihi reddercin
Senium, seneciam languidam ipsoium l'ovrns.
>am quale semen, talis est messis quoque.
V>i;ei|ue sanctde pars eral res hsec mihi,
I;( ne viderer principen) vilam sequi,
IVlius sed csscm, quam viderer, Numini
Rebus gerendis deditos, quique ex Deo
Honorem adepti sacra per raysicria
Plcbem gubernant : allamen nionachos niagis
Exosculabar, pluribus mistus licet.
Nam vita monachum, non locus solus, fcil.
Augusta qusedam res eral sacer mihi
Throniis, remolo sed procul, Phbi ut jubar
Liiminibus aegris. Omnia pulabam prius
Fore, quam lot sevi sumerem bunc in uciil us
Magni loquare nil levis, cum sis homo.
Semper superbos improbus livor premit.
Exempta longe ne pelas : me conspice.
Sic scnlienlem turbo me ssevus rapil.
Nam genilor, clsi mens ei iiolissiin
 SECTIO I. POEMATA DE SE1PSO.
4053
Tvufitiv Y'vKntwv ttjv jiijv, oix otS' Qsv,
540 '1;6 tpX-pto ! xivo-jpsvo;
(Aeivov 8s tptXTpov est\ ov y' ouaa),
' iv 0' -cal iriSat IIvsu.aTo;,
TV ' eTxE Tljrf,(JElE T0J &(U(VG0t,
Kauerst faus OpoviDv ? Ssutipou.
545 ' u.b o5v f(X-pi<i $ TupavvS
(Ou<) fip XXto; toto xaXev axto,
Ko [ioi ib Oeov nveOfia <jui"YtvuaxTld
iVjtu> xovti).uere -nvTv aflpw,
4>tX>v, (fjivttjjv, TOXxpfoo, yvou XuOei,
550 'Q; ot [iid- twv pVv -XtjYTe
Ei; IIvtov tjXOov, ,? ava? tpapjxaxov
| jiaut) twv Taiov tov v6eov.
'ExeI yp faxst ttv 6eoj auvousav
tObi
A N<pti xaXuOt?, aospiOv tic xv jrdXoi*
: 55 BeeiXew outo f,v, i vCv (it' *w<Xmv.
To-o) Xuiov EEjiXeassov tp pEvc.
'Ete'i 8' 6 (1EV y;P? xuvwv xs\ 50
'ESe-o toXX Ttaio; , ^<*;P>
Tt[ATv *pao"XEv ti itvoaT;,
5C0 '[\ S" kssv xpo^o? 7<IV <rJ[itf">Pv'
'il jltjtot' Expjv, alOt ? $u6oii ,
Asiia utevaYpAv rat-rpixiov xivi|xcwv,
Mt xoi 9XTpov eI; xaxpav Extiifl '
TotoTov <mv -XTr, ).
565 Mtxpov uisov ti, \ .> Tpixuia,
OX otiv E-cv 5iov aYP'WTpa.
O'JSv Se x*pov TivTa Yvwpoi !Xot.
'/' TW' *p"" ouj.bc 8sXo xon(itxfv

Senlentiam meam noscerct, nescio unde,

540 Al forte, paterno amore permolus
(Magnam cnin habet vim amor cum potestate conjunclus) ,
LH nie conslringerel vinculis Spiritus,
El quod habcbat praestanlius , eo me decoraret,
Incurvai violenter, ut secundas sedes tcneam.
545 Tantus ergo dolor mihi inuslus tyrannide
(Nondum enim alio nomine hoc appellaie possum,
Mihique Spiritus divinus ignoscat
Sic aflecto), ut omnibus subito
Ainicis , parentibus , patria , cognalis solutus,
350 Velut boves asili spicule puncli,
In Pontum verierim , mroris reinedium
Coiiciliaturus mihi , amie um Deo plenum.
Illic enim exercebat contiibernium cum Deo,
Nube cooperlus , ut anliquus ille sapiens :
355 Basilius is erat, qui nunc cum angelis est.
Per hune molesliam animi deliniebam.
Sed cum senio laborans et desiderio mei,
Mulla cum prece rogaret filium optimus parens ,
Ut honorem exhiberem extremis halilibus,
364) Clinique mihi tempus calamitatem coqueret,
Quod quidem nunquam oponuissel , rursus in proiundum curro
Verims gemilum paternae commolionis.
Ne mihi amor in malediclionem exciderel;
Eiusmodi est simplicitas ira percila.
565 Paulum effluxit lemporis, et rursum tempestas,
Qua; quanto acerbior fuerit, non facile diclu est.
694-695 Sed nihil iiocebit omnia amicis enarrare.
Miius quoddam exercebat frater meus sxculare,
repugnare eliam in sedibus legitimis "1^!'
546 Tovzo xaAer. lia Vat. Edit, tout voi- Sea et Amal. n. 176, ut videre est apud More'.l.
f.v , sed male, quia met rum delicii. oie Bcne- TheJi 9, sect. 4, not. u. Forle melius
iliclini qui mendum alio niendo correxisse viden-
hir, cum prior verbi xaXEtv syllaba brevis sil : nisi YE xaXsv. (CAILLAI').
(orte 1res syllabas in hoc verbo admiscrint dividendo 362 -. Edil, ad niarg. (Mjvi^wv, n-
ullimam diphthongam. Forte melius servaretur le
ctio editorum, cum anapaesium iambis non prorsus dignulionh.
METRICA VERSIO.
Moses ut olim , nube sub densa latens.
Mea esset, unde motus baud equldem scio, Erat hie Basilius, qui modo inter angelos
Amor palernus forsan hune induxerat Vivif levabal tdium hie mentis nie.
( Amor al, polestas cui comes, vim inaximam At cum senecta quassus, et cupidine
label), ut catcnis Spiritus me astringeret, Nostri, rogaret me parens obnixius,
Daretque honores, qiios habebat mximos, m me propinqui jam neci ".seresceret,
Per vim secundis rollocal me in sedibus. Ac cocius esset jam meus tandem dolor.
Qua; mihi lyrannis lam gravis menti luit Quod contigisse baud debuit , rursum in marc
l Hanc rem vocare non enim possum sccus : Feror, parentis anxios gemiliis Umens,
lnoscat aulem snela Mens, quaso. id mihi), Amoris in me ne loco diras preces
lltmox sodales.mox parentes el meos, Conciperet , ut , cum fur.t ben.gmlas
Moxet propinquos deserens. patrium el larem, Contempla. Paulo post caput rursus nova
Ut savo asili spiculo puncli boves, Procella mullo saevior nostrum petit.
In Ponlum abirem , pellerem ut curas graves, Hanc quin amicis indiccm. nihil velat.
Luctusque , amici melleo amplexu fruens : Munus gcrebal publicum quoddam meuft
Ocgebat illic mximo qui cum Deo,.
1055 S. GREGORH TlUIOL. CARMIXUM LIBER II. HISTRICA. 056
'AuAcfl;o'jio,-'. xit-.-O', Siov xOevei;! ; iyjoifz xwv xaxv yeysujasw;),
370 "HS' \ ti;i::mv iraxi;. 'Ev 8' apx [san 385 "AXXoi; in' XXo fistvov iijYsipsxo.
rHxiv ' ijuv (xav [jltc) aiyjTOjxai,
evfjffxst, xuvuv 8 1) iCavixaxai
Toi; Oavvxo; xa\ Xcn>dvoi;. u.i) 8oxev XaacTjjjiov txtfips.iv Xo^ov
nvx' iuitpaisov olxsxai, Cvoi, 9X01. ' vSpo;, Sv vv suXoyuv EroxuifiTjv),
T!; yp irsaosT. o JuXsOsxat 6<5;; 'AXX' fxev lj[uv xcov lXmv Xxaxo;
37S 'Eyio S' jov jiv jxev si; ijjtiv Xoyov, 390 BaaXsto; (o / xwv oycuv ! 8' puo;)
Oirox' dv 77piyu,xei>v E7ti8pox; "AXXo; raeifjp xoi opxixcoxspo; itoXO.
nxrjvbv eljxi p'aSw; u.Expnov. Tbv (isv yp XPV xa^ TupavvoOvxa 5"YSiv
"Uu.w; 8' avyxTi to \ Tov 6' ox vayxTi, xj; xaipla; ^^
IjvSiacptv, xa\ XPri3T^ xa^ xavavxs, BX6r,v <fzpo\>Tt\, ox naXXaifjv xaxwv.
380 Koivtviv 5vxa lpaYpA'twv, o xpi[At)v. 595 Ox o*8r uuxuxo xi; !; ixXov,
'; 5' ol Jatv xonpwxov u,t:etctjy-e;, A iroXX 6f sroXXxt; Zzjrjj.-:,
";, si; xpi)[ivo5 aOo; Mx<^ox', itspCovxo; < siviou
Dlircoumv, ouxx' vxs; axwv Yxpaxs;, 5u[utsavxo;, fj xfj -;,

Fratermeus! O nequissime, quam polenses!

57U Eral aiilem lliesaurorum cusios. Medio aulem in
Morilitr, canumque niulliludo assilil
In defintcti pecuuiam, el quidquid reliquerat.
Omnia dilacerant famuli , extrae) , aniici.
Qiiisenim, collapsa quercu, non sibi ligna comparai?*
375 Ego autem , quantum ad me attinet,
Nnnquam limuissem negotiorum incursiones :
Avis enim sum facile avolans.
Sed tarnen riecesse erat omnia cum praeclaro paire
Sustinere, et prospera et adversa,
580 Participemque negotiorum, non pecunia?.
QiiemaJmodum aulem , qui sliim fixerunt gradum,
Seine! latanles , in prsecipitii funduui
Incidunt, sui jam non compotes,
Sic mihi , posiquain mala deguslavi,
385 A 1 i : t ex aliis molestia; exona?. sunt.
Venit quondam nobis (media pretermiti,
Ne vidcar crimen inferrc
Viro, quem modo laudibus exluli).
Sed venit nobis omnium amieissimus,
390 Basilius (o quid dicturus sum ? dicam tarnen) ,
Alius mihi paler longe durior.
Illum enim ferre oportebat, etiamsi lyrannidem exerceret:
lsiius aulem ferendi ncessitaient non iinponebat
Amicilia damnum ferens, non liberan a malla.
595 Nescio an mea polius peccata,
Quae multun me ac sa?pe momorderunt,
Incusem (effervescit semper ut recens
Id quod accidil); an tuaiu elationem,

374 TI xscoar\c. Ita sup. carm. i, De rebus 390 BacrUeic. Ha Vat. Edit. BaatXiw.
suis, v. 18, etc. 397 'ir del. Coisl. Edit, male sasi. Con-
386 . De Basilio, posiquain episcopus ceplum ex Sasimensi episcopalu dolorem signilirat
creatus est, loquitur. Gregorius : cujus doloris cicatricen! nulla lempo-
388 "Or rvr \. H;rc verba ris longinqiiilas obduxil : imo semper lanquam re-
armen istud statim post funebrein Basilii tens in ipsius pectore lervcbat.
orationem conditum fuisse.

METRICA VERSIO.

Germanus. O qua; vis tua est, nequissime 1
Quspslorem ageliat: inque medio numere
Excedit aevo. Tum canum vis maxima
In mortui miniums rbida, el eenswin mil.
Laceran! ainici cuneta, servi,, extrae!.
Quis enim. cadente ligna quercu rapil?
Quantum aiiiuelwi ad meas res scilicet,
negotiorum timebam sarcinas.
VoTucris enim. sum facile in alluiu provolajis.
Sed me decebal paire cum ilulei inco
Tarn Ixla Ierre, quam vices reriiin asperas,
Aloue esse soiiuni , opum , al molesle.
Sed , ut gradum qui flxerit prima v semel
I, abante pressK, Icriiir in praiccps slalim.
Nee se teuere jam potest : hunc in uiodum,
Guslar dura contigit postquam mihi,
Oni subinde sunt novi casus mihi.
Accessit ad nos (media nam silenlio
Premara , vu uni ne criminal i existilner,
Quem laude summa proximo in coelum Ulli) ,
Accessit, inquam , maxime chains mibi
Basilius (o quid narro? sed dicam lamen),
Alius parente durior mullo paler.
Fereudus Ile namque erat, dum cogre!,
Non hic, sodali dum stio damnum invehit,
Catauiitaium non levamen trislium.
Meisue noxis imputare boc debeam,
Punxere pectus qiue meura jam saepius,
Ignoro (vulniis semper boc quippe, ut recens,
Fervcscii), an te, summe vir , polius notent,
4057 SECTIO I. DE SEIPSO. ms
'AvSpwv Sptore, f[v SStoxsv 6 OpSvo. A TE, ouji, Ppi^si ; spys zhv niXov 5Ei.
400 ' xiv yz Xomuv evEx', tjXxiov Xyiov, 115 Ilpo vsiav auBt o XSyo. 'Exevo r\t
Tax' oS' Sv ctxo ^iou itEpCuyEiv "r'Eaxij ?u.oiy, xaXXa 6' ,
OOxouv , 5> 9piarr', oS' t,iou; "Oj Xyovxo xaV xoact ,
Et 6' -jtou, tux<v as tuv su eISotcov 'O vv |xv irxi itvxa, xv ^10 tor,,
"A;A--f(i>, xata^v av xi Eyvuijjttuv xpixij. El 6' xXroiEV oi XEXOVTE TOV t'ov,
405 T ouv itro>v8ai ; ro xoaoxov 420 Kij.o\ xa irpyiax' xXmev bra; Xoyo,
"Eip4t/a i,u.; ; tb 5Xoix' ex to iou 'O av Tt xEpSvaiu.1 xj vEuxtou
N<;x4i tXiai oxu> 5e6offt){ xo iXou. Zioi, i:oXixr, faax y' dv itavxo xirou.
Aovtej jjiev , XXa a4ju.tpov Taux' ouv axoiov, xa\ auvaivuv ,
IIIOtj ! oo\ Se (itxpov xa\ Xstov. "Ojjud ^' e!{ TciTxoitrj 6pi5vov
410 xo fE Ttavxa (ayojjt1 CnJ/ijXov XSyov; 425 Axo, itaxijp xs, Sic ae xoxo 7rxpvioa.
Ouxj oapa xo iXou, o XP^ ' 4|*i IW xapaxOii, 7tpb Sv {* av.
'Ov xaX 9Xtv jicpoaOEv Tys v fixe, El XeIiJXOV elX4VXO 8u[XEVEt XP^Vi
Ilp'iv JJ 7repvu>v x itvx' xElv x*ti). "0w xtfjtaiaiEv, ox aXXov xtv

Virortim oplimc, quam tibi afllavit tin omis.

400 Nam caeleris in rebus , in xqualibiis sluriiis,
Forsan ne ipse quidein le existiinasses praecellcrc :
prefecto antea , o praslaiilissime, non existimabas ;
Aul si existiinasses , fartasse ex his qui probe noverant
Ambos, te repressisset aequus aliquis judex.
696697 *05 Quid igitur passas es? Quomodo tantopere nos subito
Projecisli? Utinani pereat ex vita
Lex aniicitiae sic amicos honoranlis.
Her leones erainus, sed bodie
Sirnius ego; tibi vero parva res est etiam leo.
410 Quod si omiH's (magna eloquar voce)
Sic amicos speciales, exceplum me oporluit,
Quem amieis omnibus aliqiiando antepoiiebas,
Antequam in altum sublaliis omnia infra le haberes.
Anima, quid eflervescis? Equuiu vi coniprime.
415 Sed rursus ad metain oratio. Eral i lie
Mihi meiidax : caelera auleiii a mendacio alienissiinus,
Qui cum saepe dieenlein me audisse,
Omnia quidem nunc mihi lolerabilia esse, cliamsi pejora accidatit,
Sed si vilain prenles relinquant,
420 Cerlissimum mihi esse negnlia rp.iinquerc,
Ut fructum aliqueiti percipiam ex vil-a
Foco carente, non inviliis cujiislibct loci civis;
Haec cum audiret, et juilicio sho comprobarel.
Vim lamen infer ad episcopales sedem
425 Ipse el paler, qui in hoc me iteruin supplanlavil.
Non priiis lurberis. quam audieris omnia.
Si penliu dlibrassent inimici,
Quoiuodo me dedecotareni, non atiam pulo

400 '/ ('\ His verbis significat sludia u.6ov, qualem doctrinal*.
liticrarum, quibus coinmuiiem cum Basilio operant ) i'ti Si. lia Coisl. Male edit, au S.
navaverat. Sic infra seel. 2, carm. i, ad Hellenium, 413 IJplr /, lia legimtis. Edit, malere
vers. 297, rogal eum ut palriam revereatur el fjXtxa 414 Ti, Ocft. lia Coisl. Edil, male , x.

METRICA VERSIO.

Tiiiiinqiie fasium, quem tibi invexit ihroniis.
Nam , seile dempia , cunda si species, mihi
lone velles ipse te , In me ipse mendax ; caetera at verissiiuiis.
Dl volebas antehao, vir oplimc ;
1,1 [ne aiiibieiilem , credo , judex qnispiam,
Qui misset ambos, le tarnen compescerei.
Coiiteinpiionis ergo quae lana fuit
le, nie causa ? Cliaritas hsec fuudilus
Pereat , amicos ntimos quae sic colii.
lien leones nos erainus ; sirnius
At ipse nunc sum, lu fere asi contra leo.
Sublime quiddam profrant : reliquos licet
Sic tu sdales crneres ; non ine lamen
Decebal , olint casleris charma inagis ,
Ante exluliseel ediitis quam le llironus.
Quid , anime, ferves? fac eqnum vi reprimas.
Al serino tendal rursus ad nietam. l'nit
Qui sxpe vocein nanc-Ore de noslro legens,
Animo ferenda cnela nunc aequo mihi,
At si parentes clauderenl vita: dies.
Negotiorum liiiqueiein ut uiolem, fore.
Quo ferre fructum quempiain viiae foco
Possem carentis, civis in quovis loco:
Ihn: cum audiisset saepius , dicla ei mea
Probarel, ipse ine lauten vi praesulem
Facil, atque fallens rursus bic naiuui paler.
Qiunl restt audi, nee lumnltus escita.
Si cogitassent perdiu inimici inei,
Quanam aile parre dedecus possent mihi,
toso S. GnEGORIt THEOL. CARM.NUM LIBER II. HISTRICA I

Eipstv 5/ auxo'j otou.' i} xbv vv xp8nov.
430 IIoOsi axojtiai ; IIv-c &v ipoi croe,
"Onot; xb ^.' 8os t<ov ox aatov.
'Ef> jl^v oTov jJLnpetr/ov tu o
'Eu.cejxov, oSe IIvxo, oISe \ j-<5Xtj
Kataapuv, xa\ vxe o xotvoV cXot.
433 MixponpEHE y^P "'5' vEiSIJeiv lui.
Tov lisv yp eu 7ta0vxa Uu.v9}30ai ^pawi
Tv eu TtTOvOe, xbv Spaavxa 8" o8au.tu4
'O 8' oTo fijjLtv, ixi6xu x r.pi-[xazct.
2xa8u.c x rttv iv u.si) ?:>)
440 Tj; KaitnaSoxv, 8j <!-"' '- TP'MV fcov.
"AvuSpo, SyXov, uS' oXi iXe'Jkpoc;,
AeIV nEUXXOV Xat TTEVV xiu.5ptov.
Kvtc t.-i-0., xa\ d/epoi, xa\ ,
6prtvo, axvaYH^-, ";, axp6Xai, -;u:,
445 S' oiot evot ixXavu.;voi.
AOxi] Saa!u.jv xiv u.i>v (.
Toxot ,' 8 nevxfxovxa /;
Sxevoiuvo 88)X ttj '|uXe !
Ka\ xax\ lv\ apnCovxo SXXou rcpb iav,
450 -.^ xjv xaBSpav xaivtaa;.
'H|Xt yp aixip xtliv pT)twv O.iov
Ticpuxa xa\ yp iu.ev 4Xxt[W>t ore,
6-evbv o8v xpau.ax' tjuXo^uiva.
; xot; fp aXXoi? ol? ^^
455 O06' ,v vaiuvaixt ye xo Opvou xpaxsv
Msxaiyjuov ^ip vteitwxoittw Mo

Quam islam, llos inveniuros viain.

430 Vis atulire? Narrabuni tibi oiiincs
Quicunque rem minime congruam j'idicaverunt.
Equidem qualem praibucrim aniieu
Me ipsunb novit Pontus, novit et civilas
Caesariensitun, cl omnes amici communes.
435 Sed lixe exprohrare indecorum foret.
Nam qui beneficia accepil, cum memorem esse decet
Eortiiu qua: illi benefacla sunt, minime vero eum qui fecit.
lile vero qualis in me fuerit, res ips;e persuadeanl.
Slatio quxdam esl in medio pervlgala: vue
410 In terra Cappadocum, quae scindilur in iriplicem viam,
Sine aqua, sine vi i oro, nihil hubens liberale,
Ilorridus vaille el anguslus pagus.
Omnia liic pulvis el sirepilus, el currus,
Lamenta, ejulalus, exactores, tormenta, compedes,
698699 445 Populus vero, ouotquol peregrini et errons.
Haie erat Sasimorum nieorum ecclesia.
His me dedil, qui quiuquagiiiia cliorepiscopos habens
Non salis locuples erat : o inunificenliam!
Alque ideirco eliam, ut, per vim rapienle allere,
450 Victor esset, novain callicdram nsliluens.
Ego eniin inter bellicosos illius amicos
Primas obliuebam : slrenuus enim aliquando fui,
Nee tnolesli quidquam liabcnt benedicta vulnera.
Nam piaeler incommoda a me enarrala,
455 Nee polerat quidem sine sanguine sedes tenet i ;
Erat enim conliniuin duorum inter se cerlaiitiuin

429 "II rr. lia babel Coislinianus codex. Male sione. Forle melius ctOevou.svo;, prevalen, roba
autciii edit, el xv. ratut. (li,ui.L4 ). Ibid. r;j evtfvyja. Val. xtj;
451 Alatbtr. Val. 83o>v, taiictam. eutu/a, prosperitatem !
459 EtaOjic. In Sasimorum oppido, ad pbli 449 "Ir" & LlXov. Signifient Gregorius
cos usus disposila eranl vhicula. se a Basi.io crealum episcopuin, ut vile oppiduluni
443 Kai . lia Val. Minus bene edit, av isiud luereiur adversos Anihymtim qui vi illud arn-
apu.a?i, cum curribui. pere conabalur. Vide supra epist. n.vui et seq.
447 /;. Rurales decanos inielligit, pag. 42, et seq.
inier qiios divisa eral amplissima Itasilii dicesis. 455 Kai sirr. Alludil ad lapides quibus iinpe-
448 Szercviterc. lia edil, et Benediciini in ver- lilus luit Conslaulinopoli.

METRICA VERSIO.

Hune tiuuni opinor luis reperluros moduin.
Audire gestisf Bicel hoc quivis tibi
Ex lus, quibus res est parum visa haec deceits.
Hl me erga amicuin gesserim omni tempore,
El Pontus, et urbs Ctesaris novit probe,
Et qui utriusque sese. amicos prsedicant.
Haec exprobrare non enim nos h<ec decel.
Benefacla namque, quisqus accepil, libens
Mrminisse debet, qui ddit non asi item.
Al qualis in nos Ile, res ipsa indicet.
In regia: medio vise est vicus situs,
Qui scindil in 1res se vias, lymphis carens,
.sois virons, libero indignos viro,
Arciuiiiiiue prorsus oppidum, triste el niniis.
13 Hic cuneta sirepilus, pulvis hic cum cumbus.
Lamenta, Heins, caruifex, el compedes,
Tormenta : cives hospiies hic, el vagi.
Eral luce inconnu Sasimorum ecclesia.
His, beraus scilicet vir, me dedil,.
Denos baberel quinquies cum antisiiles
Sub se : et quidem, vi vindicante ut altero,
Victor maueret, erigens sedem banc nove.
Nam nos amicos marlios quondam ibi
Pulabat (t et slrenuus quondam fui):
Benedicta non est conqueremluin ad vulnera.
At pi.i'tei alia, dicla nunc qua: sunt mihi,
Tlironum baud licebat consequi sine sanguine.
Namque amiulorum pi.estiluin coufiniuiu
1061 SEC I. POEM AT A DE SEIPSO. 1062
Tout' jv, uvE^ibyEi te 8eiv ti Ooj, A Tpuytov axv6a;, oix 7:av0iwv pila.
05 67xto'jpT>c-f) tojx) -zffi 8{, Se-.v fu^v Ttiv xaXeuv xapTO'jAsvoc ;
Auto toXeij [iixpuv ?. "AXXtjV roxTSi a', 5\v 0Xr,c, Eij/uyiav,
6'J xpicatjic, 8' jtiv f ctXapgia 475 Ti)v 8k irpi-sws to?j p.ou ?!;.
*Oxvu Y-ip sinstv, o npot t xal cpoi, Toiax' 'AOrvai, xat to5voi xotvol Xfiuv,
'E| <bv SovETai 7ra xdajjio Xio. '0(io<nEY te xai ouvstio ioc,
T O'jv as toiev, icpb 6o, 8fxaiov rjv ; No eT iv jAipov, o'i 80, .' 'EXXo?,
S-p-j-Eiv ; AexEodat tiv xaxuv tai E|a6qXc, Ka\ 6E$ia\, xoVjaov (aev <I> to5w aXEiv,
4!i> ' atop; 5 ; 480 Axoi 8 xoivov tu Oei {jaat {ov,
Mi8' Sv8a Osrv ercopEcv yrpa t8e, A^ou te Souvai Ttji jlv >-
\\e\ SialO x wOojaevov ; AteoxSaaTat tvTa, 4p4irtai !^
Mr5' pxov ujv Cv(j) SiaxXiai, Aupai (ppoimt ; 7taXai XnfSaf.
nvr, -^v^Ta Xaov eOvsiv Xax<i>v, ti? TtXav^e^ ; ejps , o 8csg0 |ae ;
470 T0v asv xaTopBiaaijAi p.r(5 lv {, 485 ' ol -tov nXsiov, >; ' 8oxeL
rv 5' at /! /ouii'.v ETOpuv xaxiv, "Es/ov av oTti) , ayvxa^.w; '..

Episcoporum, ac grave quoddam exarserat bellum,

Cujus causa Sectio patria?,
Olas urbes parvaruin maires instituons.
460 Animai prtexlus eranl, sed revera doiniiialionis amor :
Vereor enim dioere, reditus et tribua,
Quibus misre tolus agilatur mundcs.
Quid igilur, per Deiiin, facer niexquum (nil?
Contcntum esse? Malorum excipere incursus?
465 Ense feriri, sufTocari lulo?
Nee liabere ubi hoc senium collocem,
Oum semper e teclo per vim exlurbor?
Nee panein babilurus, quern bospiti fraugam,
Pauper pauperem popuium regendum sortilus.
470 Nihil prorsus videns, quod preciare piissini exsequi :
Malis abundans, quae in urbibus occurruni :
Vindemians spinas, non rosas legeiis,
Mala bonorum experlia crpeos ?
Aliam a me exposce, si roles, magnaniniilatem,
475 Atque hanc propone his qui me sapienliorcs sun I.
Talia Alliens pepererunt, el communes lillerarum labores,
Ejusdenique tecli el mens.e consors vita
Mens una, non dna: in ambobiis, res mira visa Graeciae,
l)at:cque dexter, inundtiin ut procul rcjicerenius,
480 Deoque simul viveremus
Ac litieras dicaremus soli sapienii Yerbo.
Dissipala sunt omnia, liunii projecla sunt,
700_701 Spes anliquas venti auferunl.
Quo quis fugial? ferae, non me excipielis?
485 Apud quas plus iidci, ul mihi quideni videlur.
Atque lixu quidem la se habebant, ul breviter cnarrare potui.
458 1\ rij aarpio. Niiniruiii Cappadociae 465 BXXecO' ul. Combef. verlil intempetlive,
in duas provincias divisio. Urbes dua; precelas male qusiia occasione, peli lelis.
luinoribus eranl, Caesarea et Thyana. Huic Anlhy- 47 W.Tiii-lii^.if. lia Heg. uiius el Coisl. Edil,
uius, Hi Uasilius praeerat. male axavOItov, spinosas reddens : quibus vci Dis
460 Vvyfil. Comb, legit in cod. Reg. tyvxp, {r sigiiificat Cregorius mala tautuin nullis permisla
gida occasio, alque prxlexlus, provincias ilia sa> bonis sibi exspectanda Sasimis.
culari jure disseclio, qua nihil necesse couvelli 479 Aeial. Reg. onus sup. lin. ^ V'
ecclesiarum jura. mistiones.
METRICA VERSIO.
Erat hoc duoriim : pugnaque haud certe levis, Melensqiie sentes, non rosas dulces legens,
Seclura pairix quam mese secum altulil, El nuda cunds commodis carpens nula ?
Urbes niinorum dum duas matres facil. Exposce, si vis, roboris genus allerum
Piaelexebalur menlium salus : lamen A me : oll'er islud praedilis sapientia
Krai anibilio, ne dicam opes et copias, Majore. Aliiense talia, el communia
Quibus agitatur mtindus hie tristem in inodiim. Sliidia, domusque, mensaque ac lanlum nica
Quid lacere, qu;eso per Deuin, par hic erat? Mens in duobiis, qux slupebat Gnecia,
Kctinere sedein? Tarn graves lene impetus? Daixque dcxlrx de relinquendo fuga
4'clis feriri? Srdido immergi lulo? Mundo, ul superno viveremus Nuiuini,
(Juni nee ubi senium ponerem locus foret, Verbo dicantes quas opes facundia
Teclis subinde sed lneis extruderer : Nobis parasse!. Lapsa sunt omnia,
Nee panem haberem, quem ministrarem hospili, Vetercsque nostras spes leves auise lerunl.
l.'t rector ipse pauperis pauper gregis; Quo pergal aliquis? An iruces ad belluas?
Nee, quid labore consequi piossem meo, Major, ul opinor, in quibus lucet lides.
Vidcrem, abundans urbicis (amen malis. Sic res habcbal isla se, ul dicam brevi.
1003 S. CKEGOIUI TIIEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. UM
'Eite\ 6' ^, o pivTjp,', aXX' ax^va, A *A7rt(5(iEVo; , otoi itp p.e xptjxevo Xvos; ;
T (pu ; n6ev 6b tjv (ii)V <b6vi sot *| <re Xte', uojv ({,
nmv 7taparti,naiu.t ; (toi itaXtv , }) irpi6u{ tv vov , tv oIxtijv
!;0 Ildiv cuya ti? \ el ;, ' ,; ui \ StTtXcji vdiup.
JOiirtwv cXrv SatTav, vtpOytijx' a<5v. 505 O xpusov ', o , o6' pyupov,
T (loi xpo; ; O y*P etovo 9uy O Y^ apopa; , txvov, oS* Tpu<pi.
THv, ; Eocxs. Ilvta 6' etSw , Zijti e' 'Aapv xal ajxo'jijX itXr,e(ov
"Ev toux' YEvvij , ; o iptu x<SXov. OEvat, > TU.10V napavrd-fjv.
495 npoj-ov xiv ojv ytva itoteTat rtaTjp , ' ? ?xtl ffe* tExvov, u.<j u.' aripaer];,
'EviSpilsac (x Xaoi(jw)t- w S' t,a6iysi, 510 'Q Xsw y* (x(5vou TU/fi <?.
'O E-tspo; rrXoO , ).X (i pivstv, KaXv ,.', ci 6s p.fj ye > ~a-pixov.
A- 8 luji^ovoOvcs (\ fip V *P'J O&iho toootov x(xe(*i-pT(xai iov,
Tat crapb i,i) ), o'jvXapisiv xo; roivoy{, "Ojo ScrjXOs O'jjiiv i(iol xpvo.
500 Xlpa; poxivwv, t)J5s tt; fEVSiao A ttv xip'v . 6- f Ttpip u,' SXXo *

Poslquam aulem incurvalus sum, non mente, sed cervice,

Quid dicam, aut undo dolorem tibi
0 iineiii aperiam ? Sliiiiiili rursus mihi.
490 Rursus fugilivus guidaiu el cursor in nioiilein,
Surripiens ainicuin vil genus, delicias nicas.
Sed quid sum liicraliis ? Non eniu consians fugilivus
Eram, ui apparel. Sed cum omnia perfene sciam,
In hoc uno gun vus sum: patris ram non fei .
495 Primam quidem hanc dimicaiionem aggi editor paler,
III me Sasimis stabilial; sed cum minus valerel,
Secunda navigalio, ut non infra mancani,
Sed cum eo laborans (eral enim jam gravis
Corpore), labores illius allevein,
500 Manns tendons, atque banc bar bam . - -
Tangens, qualibus me compellal verbis ?
< Paler le precatur, filiorum cbarissimc,
Juvcnem paler senex, famulum
Dominus natura el lege duplici.
505 Non auriiin a te pelo, non lapides, non argeiilum,
Non arva, Ali, nee quiequid ad delicias allinet.
Qusero Anroni le ei Samueli proximum
Poner, Deoque preliosum aslanlem faniulum.
Qui dedil, habel te ; lili, ne nie dedecore alucias,
510 Ut propilius sil tibi solus Pater ;
Preclara peljlio : sin minus, eerie paterna.
Noiidum laniani eniensus es vilain,
Quantum iiiibi ollluxil sacriliciorum lempus.
Concede mihi banc graliam, concede; aut me alius sepulcro inamlei :

494 'Afevr/f. Ha Coisl. male edit, iftwtc.
501 Oleic. I'roh ! qualibus ulitur verbis! Schol.
VjXovaTt . rere, quae palri potion jure repeler liceret. Ilinr.
510 /. Coisl. txoi;, ut propilius sit libi so-
tu Valer.
512 TocrovTor. Versus isle, et qui proxime
scquiiiir, difficiles habt-nt explicalus, quus lamen
sic possis expedir. Tbcologns vilae tranquilla; el
soliiudinis ainore abreplus, sacevdolii labores et
solliciiudiiies rcfugiehat. Grcgoiitts vero paler a
lilio cuius bos labores recusari objicil, cum ipse
nondum illos subir delrectel, qui lot annus in is
vitam egerat : adcoque olia inmrito lilium que
ipsum sic alloqiiitur : Nondunt tot anuos sacerdolii
laboribus impendisli, quoi ego olTerendis sicrificiis
impend, ut jam in otia tula velis recedere. Sic
dissolvitur gravissima difliculias circa annum quo
naius est Grcgorius, nee absurda Bollandisiarum
opinio admiltiiur. Vide, torn. I, Vitam lancti Vre-
gorii, n. 19 et 20.

METRICA VERSIO.

Cervix ut aulem est (luxa, non animus uiilii,
Quid dicam, et omneni quo libi pacto iiieuin
I'andam dolorem ? Pungor hie rursus, I'ugani
Conscisco rursus, ac celer moniein pelo,
Oulcisque furtim persequor vitae genus.
Quid juvil hoc me? Non enim couslaus eram
Profugus ; in aliis rebus at lirmus licet,
Ignaviis hie sum : patris baud iram fero.
Ac primo tentt Sasimis me ligerc.
Quod cum negarem pertinax, cursum allcrum
Tenet, rogalque, sede ne maneam inlima,
Si;tl collaborem (uamque eral gravis adiuodum
/Etale), pondus et levcin prompius siium :
M^niisque tendit, at nioam barbam simul
Capessit, ad me vocibusque his ulitur :
chare Pili, te paler siipplcx rogat,
Senex vigenlem, dominus el famulum siium.
Natura nam le, el lex duplex subdil mihi.
Non poseo niininios, non lapides fulgidos,
Agrosve, mollis quidquid el luxus jubet.
Cupio le Aroni jngere, alque Auna salo,
Ui pr.xpoteuti semper assistas Deo.
Te, qui dedil, habet; nale, ne speinas pitioin.
Sic solus il lu sit libi facilis Paler;
Honesta post : sin minus, paler petit.
ISoiidum loi anu sunt lui, quoi jam in sacris
Mihi sunt pcracti viciimis; da quod peto.
Da, qiixsO, corpus alter aut inhunict nieum.
IOCS SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 1056
515 TaUTTjv piu araiOsa 6xtjv. A 550 #;^, o8' asov Xaxpsav (j.lav
t Ppaxeia *(* XEuJ-avtp. rcpojEVEyxEiv , fl auveuaiOai ,
8' 1 sol ; ouXsuxaa. > "H X'Pa 6etvai xXrptxuv v! y
'Eitel ff fjxouae xaxa, xa\ fyvxh ap"; Tij ixaxpixr^ 8e ( yap ox vtsuav,
M'.y.pv Siluxev , jXio vyou, 'Opxov-, Eu^iTrtovxE,; EXa6v tive,
520 T yiyvExai ; toi ^ toQt] ; 535 DoXXuiv avayviuv u,t)vovts eSouc),
'Evouixijs' u.auxov , ib; o8ev Xa6oc, Xfx5vov paxuv v , >; vo aXXoxpEa,
"Etu xaOSpa, taxpo EXTtXjaai nOov. "Eoj^ov xv' eu.u.Xeiav, oix apv^aou.ai
O fp xaGsi xoY, l'jrp, Sxovxa ae, Tout" axo aaxtov xof maxoraij e\,
"Ov oxe ^', ou^' t<5'Xaii "paTe. Atxuv xe 6upov x ^Goyc xtj xapSfa,
525 av^yayv ji vixi,aa 9<56o. 540 Exjaai xtv' 4v8pa ixxoXou.axi exo-lv,
'7\ 8' uitejXeov ulv ol -fov; iou, Aiycov XjGti , Ev u,ev , <)j xiv
KXjpov Xaxivxe , el{ 8v Iaitsu6ov nXai, EiXr^ioc e^v Yvuptp-w x^puyjAaxi
' 8' i\tl(fbr4 , o , Tb Bexepov 8' au , w iraXai BeSoyjjvov
Ttj (ev 8o0e!aij{ o8' 'ExxXijaia ) , uyEv iE xa't fXou xa\ Tcpyjiaa.

515 Haue slaluo negati obsequii poenam.

Da paueos dies reliquiis meis.
Postea, ut lubebit, tibi cnsules. >
Poslquam hxc audivi, ac mens mea molesli pondus
Paulaiim depulil, ul sol nubem :
520 Quid (t ? et quera mea mala exilum babent?
702-703 M'hi ipse persuasi nihil damni futurum milii,
Si pairis desiderium, calhedrx tenus explerem.
Non enim id me, aiebam, delinebit invitum,
Quem nee promulgatio, nee promissio asiringit.
525 Sic me provexit victrix forin ido.
Poslquam autem e vita excesserunt parentes,
Hxrediiatem sortiti ad quam dudum properabant,
Ac ego relir.tus sum, non commode liber,
Datam quidem mihi ecclesiam millo promis modo
530 Tctigi, ne ila quidem ut Tel unum sacrificium
Deo offerrem, vel precarer cum populo,
Vel inainmi clcricorum uni alicui imponercin.
Quod auiem ad palcrnam (neque enim dimiserunt me,
Adjurantes, urgentes pioruin nonnulli,
535 Mullorum eliam improborum molitiones indicantes),
Brevi tempore illius, ut hospes aliena;,
ram aliquant gessi, non negabo;
Idque ipsum semper episcopis dcclarabam,
Alque hoc beneficium pelebam ex intimo corde,
540 Ul aliquem oppido episcopum prxponerent,
Duo vere asssverans : unum quidem, nondum ine ullain
Ecclesiam aeeepisse publica prxdicatione :
Allerum autem, jamdudum mihi slatutum
Esse, et amicos et negolia fugere.

525 'Arfiyaysr. Billius male vertit, rtduxit; ad-
erat enim Theologus, quem alloquebatur paler, bar-
bam ipsitts tenais. Edit, av^ya-fe.
530 Miar. Coisl. jivTjv, solum. Significare vult
se iiuiiquam rilu solemniori, qualem expetit digni-
tas episcopalis, divinis mystcriis funcliim fuisse ;
neque enim verisimile est, virum tarn pium a cele.
brando Missx sacrificio abstinuisse.
532 . Vat. )1, clerico.
537 '. Vat. el Coisl. EmuiXsiav.

METRICA VERSIO.

ipse eulpam pervicax pna las.
Parvum hocce tempos da mihi, cujus breve est
Quod restt : post, ul lubct, tibi consule. i
Ihre cum audiissem, jamque, sol nubem velut,
Mens depulisset nonnihil pondus grave,
Quid fill meorum et qux malorum clausula?
Sic cogiiavi, nil mihi nine damni fore.
Musqu solium vota si explerem pairis.
Nec enim, nquiebam, me reluclaniem ista res
Siringct, liget me nulla cum promissio.
Sic me reduxil oblineos palmam timor.
Asl ut parentes, ultimo lundi die,
Tenuere sedes expeliias perdiu,
Ci her relietus siiiuqiie plane incommode,
Dalam quidem mihi Sasiinensem Ecclesiam
Patrol. Gr. XXXVII.
Non alligi, sic ul sacrum nec unicum
lllic obirem, jungerein aut preces meas
Cum plebe, cuiquam vel manus imponerem :
Palern at xdis (quod pii quidam viri
Nullum obsecrandi me sibi sialuercni modurn,
Turbx et profan nuntiareni exilus),
Ut hospilin alien, brevi me tempore
Gessisse curam non neg. Quin hoc sacro
Non desinebam diceregregi prxsulum,
Magni hoc ab ipsis muneris poscens loco,
Episcopum quemdam oppido ut prxponercnt :
llludque vcrc dictilans, nullam mihi
Datain esse scdem publico prxronio;
Ac rursus istud, pcciori jam oliin meo
Scdissc, amicos linqucre cl negolia.
34
19G7 S. GREGORM THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. iOG3
545 'O ' ox IieiOov, to uiv x iroXXoy 7i60ou A 560 'ExOpotc SvetSo , u.aptopiav 6 ,{
KpaTsv OXovto, xo 8" <jo> i:p9pova, Tflv ^8ixVu.eQ' o8sv *,8ixr(xTE.
-cov u.v jXOov eI{ EeXeuxewv u^ , Aid piv o 66toxEV fjXiou <p,
Tov TtopOiviva tr,; otSijxou Altaic 6 '; , xt; SXij oxoujvTj
6xXa;. Tx' 4vtcei<i0esv XX' , XytdV, Aau.irt|pa, pxaov te xa\ vov xpato,
550 Xpovw xo(i(5vtE{ va 8ovai Ttvi 5G5 Taov Statfpovta iXX^Xiov , 5uov
Kai loi SiTjXeEV o ppax *& XP(5vo- T*)v ^v tpeXjiiteiv jXfou, tl]v 8" ;
'Eiul 8' mrri -o; p.ot{ a59i{ xaxo, KXXei 8 xXXoc vTavsxsiv euCfw;.
rQv (ev ev<5juov Epov oS Ev xaXv, Totkuv 8e tcuti , fj uiv jv x hXeovo .
rlv 6' ExitEcpEfeiv icpaYP-Ttv, ottyo, Kai vv eV l<mv E8pou,0{ , t4v aitapr.v
555 TitEpcavv-)v x iipoO<ju.Ea. 570 -rav Ssouaa t(j) ]{ <5<|>,
'EvTaGfla (tot Xyou uvxovov KaO 6Exawv t$]v irpcBpov t>v 5).wv,
' 8', 1 X|) , xaTOp eu e^vixouiv, "OXr,v a6ouav t$)v ffujiipuviav
'Jv' f|U.{ ox lx">VX . AXX tov X-pv 'H 8" fy TOKpoflEV pOitou; , vv 8' oxri
"^ To-ov , TTc vta apuexov, () Xayw 61) T]V e(itv , eTt' ox E(Iv),

545 Sed cum non persuadrent, quod aliqui magno studio nwli
Tencrc me vcllent, alii Torte fasi'nliosi essent,
Primum quidem Scleuciam veni fugilivus,
In moiiasterium ncIyUe virginis
Theclae. Sic forsan, iebam, ab eis impetrabilur
550 Tempore lassalis, ut gubernacula alicui iradant :
Alqiic illie non paruin traduxi temporis.
Sed poslquam in inca rursus incurr mala,
Bonorum, quae speraveram, nullum prorsus inveni,
Negotiorum autem, qux efiugeram, aginen ingens,
555 Velut ex composite siipcrvcnit.
Eril hie mihi contentior oratio.
Dicam autem, qua; dicturus sum, ctsi probe scicntibus,
Ul, qui me non habelis, saltern hoc carmen
Habealis molestia} remedium,
5C0 Inimicis opprobrium, amicis testimonium
704705 Injuriarum, quas passus sum, quamvis nullam feccrim.
Duos quidem natura non declit soles,
Duas al Romas, lolius lerrarum orbis
Lumina, anliquam poteslatem el novam,
507 Tantum inter sese diffrentes, quantum
Illa quidem Orienli prxluccl, luce aulcm Occidenti.
Al pulebriludo pulchriiudiiiem paribus pondcriuus xquat.
Quod special ad illorum fidem, velus quidem janidudum,
Atque eliam nunc recle curril, Occidentcm
570 Totum devinciens salutari doctrina,
Quemadmodum par est, ul quae universis praesidet,
Tolam colat Dei concordiam :
Nova auicm antea slabal rectis pedibus, non vero neququam
( die nicam, quae nunc non mea),

555 O-Pe Sr. lia edil., el quidem ila legendum
nu-tri causa. Benedictini maie 06' v. (Caillai:).
(Caillav).
572 Svfiptorlar. Vull Gregorios Occidentales
Occidental
propierca quod integrant Trinitatis Odern servarent,
ac 1res personas pari honore ac cultu proseque-
icuiur, idcirco divino benecio hoc quoque con-
secutos, ut summa pace ac concordia frnerentur.
Sic cniin contrario modo in oral, ad Ariauos de
barbarie Tbraciam vasianlibus, Deo ila injurias
Trinitali Halas ulcisccnlc, loquens ail : od; f Tpt
Xuouivij suvotijsev, quo Triiiitas tolula conjunxii.
Vide lorn. I, pag. 004, . 2.

METRICA VERSIO.

Cum non movereiit hxc cos, vel quod mei
Amor hos tencrcl, vel quod hos Castus gravis,
Primum fuga me coiifero Seleticiam,
Ubi virgo Tliccla habet celebre admodum :
Sic forte, dicens, lemporis fessi mora,
Tradenl babonas cuipiam. Hoc sperans fore,
lllic peregi tempus baud sane breve.
Reversus asi ul rursus ad clades meas,
Nil reppcri 1, finxcrai quae mens mihi,
Fugisse s^d qua: me pul alia in, luce agmine
Oborta magno comperi negolia.
Hie sermo nosier nunc cm contemior:
Aique ad scienles proferam hxc, ut qui modo
Nobis carelis, hoc lamen carmen meum
Uabcalis ipsi, quod level molestias,
lufainet hostes, prxdicet charis mihi
Sim quanta passus, neminem cum lserim.
Natura binos baud quidem soles dedit:
Dedil ipsa binas allanten, inundi faces,
Romas, veluslam scilicet Romam, ac novam :
Hoc discrepanles invicem, quod, qua cadil
Sol, illa (ulget, fulget hxc qua se cxserit.
Par utriusque pulchritude, par decus.
Fides vetusta: recta erat jam anliquitus,
El rccla perstal nunc item, nexu pio,
Quodcunque labens sol videi, devinciens :
L't univcrsi prxsidem mundi decel,
Tolam colli qua: Numinis concordiam ;
Nova vero quondam (de mea, jam non mea,
Nunc sermo nobis) rcclipes eral in Ode,
'; SECTIO I. DE SEIPSO.
875 'AXX' v uOoic fxsixo tij ima\dai.
E5 ou xoov 4 \ irX)psi xaxiv
HvxiDV "AXeav8pe(a , Oep^TTjc Svou ,
'irejwJ'' "Apsiovxo SeXuYn' pTi(jLta,
" irpuxoj eTirsv 'H Tpi o aEitxa,
580 "Opo'j 8' 0)Xev ia cret ,
Tejjliov vffic tjv a[Apiircov oiiiav,
"? ^9]( etc uoXXi So?.
"Ojiirf 8 xoitep aOXtutxT) wSXi
Oxu Ixousa , xa\ xov x xpvou v<5jiov
5S5 ("EOo yp YXP0V0V el vu.ov xsXsI),
SavoGi x' olxxpiv ntexia x<5pov ,
Ey xi jxtxpv tdxixj; itvoTJ ,
Tuxi xsEia X^YV tt itdrrewc,
Aaov jiiv, 6s rcXEova,
1071
A 590 "O; ox piOu.s tXtjOoc , 4XX4 xapSac,
Jltrtov , xXru.a xiu.u)xarov
Toxoi (eS$axev y^P v xive
Evai iy te xal Xy<P *>v YV>pf[i)v,
KaTwp tt\ ^<ravxE &Ypoixov fov)
595 "Enetiij'EV jl3; x^P' 'o IIvei3[iaxo,
noXXbJv xaXovxwv itoip.v>v xal Opspfiatiov
^ xa\ Xdyou auXftxropa; ,
'j Sv xaxa<J<uatp.EV ee6e p"ol
Tu^i v06pou{ ^(1*{ "
600 Tpofj t1 Xaio'j auYxpaO^ Xxvtp ; '
8e xa\ rcoXuaxpooi jtXoxat,
'E iv y' ircXov ofxExat xj TaxEWf ,
'Ixo x' apaxvtjc, 8es[uoxypia,
Ta xotpa ouv8ovxe{ , laxupol yXio;,

575 Scd in profundo jaccbat pcrditionis,

Ex quo levis civitas, et malis refera
Omnibus Alexandria, fervor insums,
Eiiiisit Ariuin abominationem desolaiionis,
Qui primus dixit : < Trinitas non coienda, >
580 Gradusque dignitatis posuit naturae uni,
Secans inaequaliter essenliam qua; scindi non potest,
l.'ndc discissi in plures vias sumUs.
Sed tarnen quainvis misrrima civitas
lia se baberct, longi temporis lege
585 (Mos enim invcleratus pro lege censclur),
In luctuosam ex incredulitale mortem lapsa,
llabebat exigiiuin aliquid vitalis spirationis semen,
Animas doctrina fidei integras,
Populuin pusillum quidem, sed majore apud Dcum numero,
590 Qui non numcrat multitudinem, sed corda,
Fidclem plantaiioncin, pahnitem uiaximi prclii.
Ad hos (videbamur enim in Deo
El vita et doctrina conspicui,
Quamvis semper vilain agresiem duxisscmus),
595 Ad hos, inquam, gratia Spiritus, muhis advocanlibus
Et pasioribus, el ovibus, nos misit
Populi adjuiores et doctrina: defensores,
Ut rcfrigeiaremus pio fluento
706-70/ Animas siti arentes, et aliquid adhuc liabenlcs viridilatis,
000 Ac olei nutrimento lumen in lucerna coalesccrct ;
Aique ut lingua procaces et tortuosa: trese,
Ex qiiibus lidei sunplicitas evanescit,
Tela: aranearum, carceres putridi,
Lcvibus vinculum, forlibus risus,

577 nrov. Dementi furore frvida. 585 " 6. lia Vat. Edit. ; ye.
580 "Opov 6' Or)x(ir ta. Foedissimo errorc 586 Mpor. Mcndose edil. p.<Spxov.
labitur Leuvenclaius qui versum hune sic reddit : 591 . Ha Coisl. Edil, minus bene ,
Sam unius natura: inclusit finibus ; non errasset reliquias.
reite Arius si docuisscl Trinitalem unius esse na 594 Kalxep. Ha habet Valicanus codex. Edill
tura:. aulcm male xai -w;.

METRICA VERSIO.

Al non item post, mersa sed letho gravi :
Ex quo luborans urbs Alexandri nota
Levilalis, omni criminum genere obruta.
Sine mente fervens, Arium infandum tulit.
Primus colendam Trinitatem qui negans,
Grailus honoris ausus est praescribere
Substantia: uni, simplicem baud aeque secans,
Donee vias in plurimas secti sumus.
Sed misera quamvis civitas ob nunc sialum,
llnbensque legem temporis beneficio
(Nam mos vetuslus oblinet legis locum),
Per hoeresimquc morltn infeliciter,
Adhuc habebat seminis quiddam tarnen
Vitalis, hoc est integras mentes fide,
Paucas quidem illas numero, al ingentes Deo,
Mentes recenset qui pias, non agmina.
Plantas fidles, reliquias sitinmi pretii.
Ad hos (quod esse crederemur in Deo,
Sermone, vita et, nobiles, quamvis fere
Semper seculi rusticuin viiac genus)
Me misit almus Spiritus vocantibus
De plebe mulls, aique item pasioribus :
Plebem ut juvarem, pro fide arma sumerem,
Pus fluentis ridas mentes sili,
Adhucque virides primulum, perfunderem ,
Oleique pastu lychnus ut lumen sinim
Servaret, atquc prfidas linguae, vafri
Nexusque, per qiros disperit simplex fides.
AruneaNjiic fila, career tlaccidus,
Qua: lovia slringunl, fortibus risum movent,
1071 S. GREGOR TIircOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. mi
e05 'Pafocsv f) 1u6esv iv io XYot, A MXXov fp xa\ Oso ^)
Of ** ijjntEuvre ixtfyoiev to po/ouc. 620 "H tiv |xiv &XXo>v 8eouviov ^ ,
u.sv tjaOov n'y/ xv , XX' v8pa Tlv vov 6' X^eat toxvteXi 6e8oyaevo'j,
RXairs\ tat'oic , <l> Xtou awiftopo- "Oc 61] Oe(> (lou ,
Ka\ yp ti{ xa\ euv^Xuet "; xa\ (xiXtex1 CoXiaScV v irpuixou :
610 'EwjxTOJv, viijXuv apETiv, Xyov ) yp 88exto xaV itapESE t6v vjiov.
'Eiira-)roVni>v to iXat 'ExxXT]aai, 625 "O 8' tv TOxptSov, xa\ ^'-07*
"; xljv itpb *a3{ Oeo <5- xpaiv, Ml; tovuv fjxiav {is ,
"Hv oO \ -', SvOpojiwv ),a6>v "OXov icaBavra, )8' ^ Oeo,
"Ejx'^uxov, Ivvouv, u/roxOri xa ;, '0{ OUY, ZXoV Xa6)V (IE, 7tXl)V TOjXov JtVOV,
615 \A8au.8Xov tbv Tipais, tcXljv .!? , Yu)(ljv Svouv xa\ iXiyou tbou tivof,
ToTtiv tsujv , Svouv tiv' eIsiy51 Oeov, 650 "O xal uaiimai 8i]Xa81] //y<>.
"fljirep 8e6oix)c [+1 |)' voj ) Toiata ira ti sieoiov
(Oti yip v fejotjit xa\ eapxo utv, "Isov Tt yip wsalouetv S; vavta
605 Disrumpercnlur, aut solverenlur solidis serinunibus,
Hi qui in laqucos incidcranl, vadrent.
Sic vcni, non libens, sed ab hominibus
Vim inferentibus subductus, ut u'dem deiendcrcm.
Nam el rumores spargebaniur de conventu quodara
610 Episcoportim, novam hxresim
Inducenliiim in arnicas Ecclesias, ncmpc doclrinam
Qua: banc nobiscum Dei Verbi permislionem.
Quam minime miitatum susccpil, hominem assumens
Animaiuni, menie prxditum, paiienlem ea qux sunl corporis,
615 Totum priorem Adam, excepto peccato,
Hanc secans, Deum quem'dam mente careniem inducit,
Quasi metuat, nc mens cum Deo pugnet
(Sic eliam carnis natura meium mihi offend,
Nam ipsa magis a Deo et longissimc remota est) ;
620 Aut quasi cxleris indigentibus salute,
Stalutum sil mciilcm omnino perire,
Quam prxcipue a Deo meo par est servari,
t qux prxcipue in primi bominis natura lapsa sit ;
Mente en i ni accepit et coniempsit legem. ';'
625 Quod aulein conlerapsit, id et assumi debuit.
Ne me igitur dimidium servet Deus,
Qui lotus laesus sum, nee dedecore afficialur Deus,
Quasi non totum me assumpserit, sed lutum tantummodo,
Animam rationis expertem, animam bruli cujusdam aniinalis,
650 Quod quidem ex la doctrina ipsum quoque servalum est.
Talia desinal, quisqus pielatem colli :
Idem cnim contrario errore peccant,
607 'Ardpci. Hos homines quos sibi vim atlu- syllabic breves sint ad conficiendum cum praece-
lisse scribit, non alios esse arbitrainur, quam Ba- denli daclylum. Male Benediclini supponunt duas
silium, Eitslatbiiim, etc. primas syllabas in diplithongum esse coagmentan-
610 Adjw. lia legimus, et hie locus qui valde das, cum daclylus admilUitur legitime in tertio
obscurus eral, planus fit. Edit. Xoytov. pede. ((Aii.LAii).
618 Ovt "rap. Quasi vero hoc non sit metuen- 621 Novr. Ha legimus. Edit, male vv, mmt.
duin magis in came, qux a Deo longissimc distal : 624 N<> . Vat. et Coisl. yip, hae enxm.
veil quasi salute cxicris indigentibus, meinem 625 "O & i]r aapidr. Ha Icgendum, si metro
fundilus perire decrelum sit. Idem argumentum el gencri consulatur.
inicial episl. ci et seq. ad Cledonium, pag. 85 et 626 'Hpicvr. Sic Coisl. Edit. fusi).
95, alias oral, et lu. 628 1 . Coisl. 7ct)X8v 8.
620 Seoftvtor. Ha Coisl. Edit, male Seuojjlvuv. 650 "O. Quod, ncmpc SXoyov (ov.
Nam deficit niclrum, nisi dux prima; vocis bujus 651 Il rt iiceSibr. Coisl. eaEfiuv no.
METRICA VERSIO.
Diruinpcrentur voeibus firraissimis, Caro. Namquc distal a Deo multo magis) ;
Lapsisque liber exitus sese darel. Aut quasi stalulum sil Deo, ul cum cxlera
Sic sum profectus, sponle non certe mea, Egeanl salute, fundilus percal lamen
Verum coaclus, ul fidcni defenderem. Mens, qux salutis indigel pire cxteris.
Nam rumor etiam sparscrat, synodum fore Primus parens nam lapsus est hac maxime,
Kpiscoporum, qui novum iiitroduccrcul Temnendo legem, mente quam susccperat.
Falsumque dogma, cujus auclor peslilcns, Assumi at isiud debuit, quod tempserat.
Cum carne nostra copulam Verbi Dei Non inchoate servet ergo me Deus,
(Quam ccpil, idem permanens, cum faclus est Omnino Ixsuin : dedecus ne contrahat,
Homo, meine conslans, et animo, alque corpore Ui qui integrum haud me, sed lutum modo stiiiipseiil
Palibilis, Adamus, crimine excepto, inleger), Animam careniem mente, brutis et parem)
Secans, carentem mente conlingit Deum, )uod el salute dogma si verum est ,
Velul extimcs'.'cns, cum Deo ne mens gerat Donarit. Absinl a pus islhxc procul :
llixas (t.iinciiila sed pari fueril modo Errore quippe labilur dispari,
073 SECTIO I. DE SE1PSO. 1074
To{ slsyounv uto 6uo, A Tov npo<iXa6<5vxa tjv itpoaXip.u.axi,
Tiv ex OsoS te xa\ xov ex xji IIap8vou Tov Axpovv xb ^!*
655 O! xfy/ xivovxe app.oTt!av, 050 Tbv p/vou xe xa\ p.r)xpb p.vti
O (iv |ovxec , ol fis 5iitXo3vxe xaxi. Auto <fdEt eI Xptexbv sXOoua Iva.
Ei yp Sji, '. jaj ev tuv fiu, Ta 5' fp.xEpa xtv' ct/e xbv xpwjv ;
*II itpoTXuv>|*v v9' vo 8w 9eo{, suvTvx9rp.EV X6<5vxE xaxot;.
"H xoxo xJ) Tt6u)(iV sXa6ou[xvoi, lpxov p.v aeue xa9' fp.uv f| tcXi,
640 ? xo 8so xb ov9sxov 055 'O EJaYvxtuv vO' vb ttXeou 9eo{.
TQv p.kv yip il 'pSi ofiv tv nOot . Oaup-adrov oCifiv f,aav oxwf t|Yp.voi,
fi' Xou iExaxev vOptbirau uii, "Oax' yvov iravxrcaotv ) X<5yov,
Ox <>C tpocfixTc, ^ ti aXXo viwv, f Movf xpiCES', f Tpi rcaXiv
"O o j.iTa/_3, xuv 6 ye 'EvifEx', pifotv av6t; vooupivTj.
645 'AXX' o5j)9\, . ayaXi jXw. 600 Ka\ icp< 0' ira/ouii ).; Xxexat.
Ouxot ulv ouv p^oisv x piaou Xyou, 'U xtfi xox ffuv irpoaxxfl xa\ irotp.vt
El pJ) ai6oiev, w ev, av9p(07iov 8eov, OTxxov Xa6ovxt, xo itaOou ui;pp.axov,
Ac qui duos inconsiderate filios inducunt,
Alterum ex Deo, alterum es Virgine :
635 Utrique peractam in terris prxclarara conjunclioncm secant,
Hi quidem deirahentes, isti autem pravo duplicantes.
708-709 Nam Sl (lll0> vereor ex duobus allcrulrum,
Ne duos pro uno adoremus dos,
Aut si cavemus ne in hoc erratum incidamus,
640 Kemoveamus a Deo id quod compositum est.
Nam quae carni accidunt, nihil connu palitur Dcus.
Dci autem (otius particeps facta hominis natura.
Non ut vir prophela, aut aliquis alius a Deo afflatus.
Qui non Dci, sed connu quae Dei sunt, particeps fuit,
645 Sed (deitale) siibstantialiter imbuta est, ut sol radiis.
Hi igitur Incessant e medio sermone,
Si non, ut unum, colant homincm Deum,
Eum qui assumpsit, et quod assumpium est,
Eum qui tempore caret, et quod cum tempore commisluin est,
650 Eum, qui ex solo Ptre et ex sola maire,
Duas naturas in unum Christum coeunles.
autem res quomodo se habiteront?
Postquam adveni, m mulla incid mala.
Priniiim quidem efferbuil contra me civilas,
655 Quasi nducerem pro uno, mullos dos.
Nihil mirum : sic enim edocti crant,
Ul ignorarent omnino piam docirinam,
Quomodo Unitas trina sit, el Trinitas nirsum
Una : in ulroque, ul Deo convenil, inlellecla.
660 Ac iis quidem, quibus male est, populus favet,
Ut tunc suo praesidi et pasiori
Misericordiani experienii ultricem corum, qux paiiebalur,

655 Tffr svapncarar. Sub- bene Billius verlit, parlibut quod non caret : ncque
jeet qui nattir el inferiorii concinnitatem secant. enim in Christo dcitas partis habet raiiouem, qua;
637 El rp. Coisl. * yap. sonat quid iinperfecltim.
640 Eureror. Quod est eompeiilum, nempe Chri 652 'nizepa. lia Coisl. Edit, minus bene, fyxe-
stum, qui beut el homo est. Ipse quippe est, qui a fian.
Divinilate non est arcendus, in quo inhabitat omnis 602 AaSrtt. lia Coisl. Edit, male .
plenitude Divinilatii corporaliter. Coloss. II, 9. Non

METRICA VERSIO.
Concinnitalem banc inferam quisqus secat,
Inducit ul qui filios stulie duos,
Quorum Dei sit unus, alter Virginis;
Abradit He, duplical contra hie male.
Nam si duo sunt, vereor ex his alterum,
Ne vel colamus unius Numen loco
Duplex : vel, stud dum Tugimus, ipsi a Deo
Procul arceainus partibus quod non carel.
Quae namqiie carni, non Deo sununo accidunt.
Humana porro particeps facta est Dei
Natura prorsus, non velut vir quispiam
Sanctus, Dei non particeps, remit at Dei :
Imbua verum, sol velut radiis suis.
Abeanl at isti protinus peslcm in malaiii,
ilouiincui Dcuui ni sic colant, ul rem uuicain,
Numenquc sumens, quodque sumptum a Numinc :
Ni sempiternum, lempori et quod subjacel :
Ni Paire solo, Virgine et sola satura.
Natura quippe coit in Christo duplex.
At qui mearum tunc fuit rerum status?
Ingrcssus urbem plurimis jactor malis.
Exarsit in me tota primum civilas,
Multos perinde ac si deos inducerem.
Mirum nee est hoc; institua sic crant,
Ignota prorsus ul quibus fides pia
Esset, modoque trina quonara est Unitas,
Atque una rursum Trinitas : si quidem pie
Inlelliganlur base duo; plebsque insuper
l.;esis faverc suevil, ul tum prsesuli
Suo, vicem ejus graviter infauslam fcrene :
5075 S. GREGORIl TMEOL. CARMIMJM LIBER II.
AtJ[mj xa\ t(>p>ov]jiaxo rzlio,
TQ ii] vtx3v tcvt' ixaxo itp03;v ^yo.
CC5 AIOou; itapfjsto tjv iyAy ratvBainiav,
TOv Sv ti |ucj>oix' o yp jjov eOstoxoi,
Totojv tuxVes, )V tO/Eiv XEVO <><Svo{.
"EiteiO' itapxoj, (> ove, EtjT)Y<5AT]v,
BXTOuaiv u^Xov Tt X0^ (Aetpaiov,
670 Ol sT v<5{ao tov 8t|u,ov Xeiov xlv
' fctviv o8sv ' oui' elp^aspivoc,
OJ8' svflo^aa, ){ .0)1}{ Ayou.
Kai (ioi iopuTi) Xyou auvf,yopo;
{ >{oTei>v Tw iuvT)yp<p Xoytp,
075 "O xa\ XedvTojv oSev xausiv evouj,
Kai Spoelsiv eI va^u/f,v vuiv,
HISTRICA. 107G
A Ktjtoj 8 iroisv euseCwv ext^ptcv.
p.' fiiaa' v vtp xpiTTjpfq.
"EiiTa 8sivo; tiv ^uv oSsi <>0vo,
680 El{ HaXov cXx<Svtiv a x' ' twa,
To (^ aapxi6vTa{ jpJv ,
Mfj' x/iav:a{ Tijiou .
'A9' i5v xaXop8', oxi ; ;
OT uuvSovsTtai navra xai ffuaasfsxat,
085 'Q euSpoAO3i]C & ttj 'ExxXTjaiaj.
8' Sv ' i) va, i) naXi, rao 8' v ,
"H xat xopo rcX<jpwu.a, rab oxoj cX
Etait], 7cXoy p7"ov, i) xpaTov Egcov ;
Tout' oSv ttjvx' 6 Xpturo .;.
690 yap iwpjvai xa\ tuxeIv TOtj5fT)eac,

Populus tantos et animl ptenus,

Cui non omnia vincere exlremum fura dcdecus.
665 Lapides omitiam delicias meas,
t>e qiiilius id unum queror, quod non recte collimaverint,
Ea ferientes, quae ferire inanis est candes.
Tandem prfectis sistor, ut homicida.
Alto et subalo supercilio intuentibus,
670 Quibus una lex est populiini habere propilium :
His sistor, qui nihil unquam iioxii ,
Nee cogitaveram. ulpote Evangelii discipulus.
At mihi astitit doctrina: defensor
Christus, opem ferens scrmoni illius causam a geni i,
675 Qui novit eliani a leonibus salvos facer peregrinos,
Et ignem in rorem verlere ad refrigerationem juveuuoi,
71Q-711Ac cele e",cere sanctorum oraloriuni.
Is mihi accus addidit in judicio exlraneo.
Deindc vehemens meorum intumescit livor,
680 Ad Paulum trahentium mc et ad quemdam Apollo,
Qui nee caruem unquam pro nobis suseeperunt,
Nee sanguinem fiidcrunt preiiosa: passionis.
Ab his nomen nobis adhxrcl, non ab eo qui salvos fcil?
Ab his exagitanlur et conciitiiintiir omnia,
685 Quasi Ecclesia in aliis rebus prosperum cursum tcncrcl.
Quomodo aulem, aut navis, aut urbs, aut exercitus,
Aul chori coelus, aut domus amica
Consistai, si quod lxdil, uberius sit quam quod conservai?
Hoc igitur tunc patiebalur Christi populus.
090 Nam antcqiiam linnarctiir el liberlalcm asseqncrelur,

675 Erciv. IlaCoisl. Edil, male Cvw.
679 Tur <. Qiios hic suos appellat Grcgo-
rius, hi profecto seceroendi sunt ab Arianis, a qui
bus el lapidibus pelitus el ad tribunal fuerat ra-
ptatus. Ilorum alii videnlur fervidi fuisse Caiholici,
alii ambigui, rerumque suarum, quam fidei sludio-
siores. Primi Paulino vel Melctio addicti erant, ac
nomine extra suspicionem Arianae perfidia:. Non
enim hoc loco Paulus et Apollo significan!, ul opi-
natus est Billius, sectarum antesignanos, a quitus
irtqui ipsorum erroribus favebant, nomen ducere ma-
lebant quam a Christo. Nunquain suos Gregorius
MTRICA VERSIO.
Plebs tanta, et animis plena, non in omnibus
Superare rebus quae probruni ingens diiccret.
linbres tacebo sxeos, epulas nicas,
Vanos Cuisse quod queror lantiimmodo,
ll;ec asscculos, assequi qua: nihil juvai,
Neccin infer. Post, velut sicarius,
Vultii superbo pra;dilos ad presides,
Qiicisque una studio lex erat plebi obsequi,
Trahor ipse, sceleris qui nihil palravcrain,
Nec cogitaram, discipulum Christi ut deect.
Actum pairoiius aslitil Christus mihi,
Ferens patroni non piger dictis opem :
Rabidam leonum qui potest vim frangere,
luvcnum in favorcm reddere ignem roscidum,
Arianes appellasset , ac indecora prorsus et Gre
gorio indigna eorum, quae de se Paulus, de Petro
el de Apollo dixit, ad hxrelicos delestabilis acconi-
inodatio. Nullum aulem hac aelate dissidium novi-
mus prxler Anliochcnum, quo tola Ecclesia per
trbala fuerit. Calholice aulem sentiebant ulrique,
sive qui Melulio, sive qui Paulino favebant,
modo ab Arianis sunt disiinguendi, sed etian ab
iis, quorum hic Gregorius pingil vilia.
685 'Q siiSpowvC7\c. Quasi alias secunda; ret
Ecelesi forent, quasi non essent res multo majori
momenti.
Cetum, piorum verlere in sacram domum.
Hic me ad tribunal insolens clarum facit.
Post al meorum me preniii livor gravis,
Ad quemdam Apollo me manu trahentium,
Paulumque, qncis nec sumpla sit pro me caro,
Nec fusus unquam sanguis, a quibus tarnen
Vocamur, non a salulis vindice :
Qui cuneta turbanl, cuneta convellunt, quasi
Alias secunda: res forent Ecclesia?.
Qui porro navis, civitas, exercitus,
Chorusvc possil aut domus consistere,
In qua quod obsit plus inest, quam quod juvet?
Hoe accidcbai tum pio Christi gregi.
Nam noiidum adeptos liberam liduciam,
1077 SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 1)73
IlpVv exXuorjvai <jtapYavo>v %w naiSixuv, A 705 lu S' suXa6siav apxaEi f|p.v (plit,
OCijcw xsXiio xljv amv eprjpEteifvo{, So\ 8' ExaXeia, xa\ xpu^ ffOtov )ai,
'Exiircet', p4irxExo, Tj cpputuSou aXjiupov xaxacxEt.
'Ev id/Eot texvxcov Eysv^ xxo, AouXeo[iEV xaipotj xe xa\ Xauv to58oi,
695 'AxExvav tjv jiijv Xxotj 'Ae\ 6(8vxe{ uveovti jxatfo,
Oi yap 9<>P1't0V 4v8pa xov itsvsxaxov, 710 Xajia(XEvxJv xa\ xporcov to>Xuto53(ov
'Pxvov, vsovxa, xa\ Suuefjjtova, loXXi xtOvxE{ xo Xoyoi e\ xP"5*-
xa^tvo*> 8ixpum xcx^xaxa, "Axp.(DV au 6* j vTjXaxo, ttj ocpo !
t jtXXovxoc, w 6' aXXuv xaxolj, "arcep [u ys itjxa>{ oOjt)c \,
700 O8' euuj ^ovra tj ;, Sxevo <8 tt{ ,( acfipa,
Evov, rcXav^xijv, % axxip xzxpu|X(tvov, 715 Exaiv Ja6'.Cwv uvxoxE xp6ov.
Tiv cuuOevo'JVxtiiv xa\ xaXv iXeov peiv. lIO-v 6 not, pXxtsxE, xal ^<11 ^Xi>
XeSbv yp auxuv y' ^ Tv Xaov Xxeiv, to 8 aXXstv oxxw
t Ho)-:oiv, au 6' oxt* xijiujAev Opdvouj, Kaxt povovta Iv toXuoxiSe itXavt),

Antequam solveretur infantine fasciis,

Nondum perfecte grcssibus innixus,
Tundcbalur, raptabaltir, disccrpcbatnr,
In oculis parcnluni generosa proles,
695 Ab esurientibus in meain orbitalem lupis ;
Meque cnim tolerabile esse pulabanl bominem pauperrimum,
Rugosiim, ad terrain vergenlem, veslc vili,
Vcntris frenis, lacryinis labescenlem,
Medique futuri, ut et aliorum malis,
700 Ac ne elcganli quidem vullu prxdilura,
Ilospilem, errabundum, terra; lenebris abditum,
Plus bonorari quam fortes et pulchros.
Propemodum enini ex eis Iwec audiebam :
f Adulaiuur, tu vero neququam : tbronos colimus,
705 Tu vero pietalcin : nobis grata sunt condimenta,
Tibi vero frugalitas : et dum delicato sale victilas,
Superbarum ueliciarum salsugincm despuis.
Servimus temporibus et populorum desideriis,
Semper raient objicientes vento afflanti,
710 Cliaunxlconum instar et polypodum,
Varios illinentcs sermonibus scraper colores.
Tu vero incus nobis es indmita, o siipcrcilium !
712-713 Quasi una sit seraper lides,
Value in arclum cogis verilatis doctrinara,
715 Stolida Scripture semper incedens via.
Unde autem et nunc tibi, vir oplime, ul lingua procaci
Populura trabas, et eos recta ferias
Qui prave sentiunt in seciis disparibus,

695 'Azexrlar xsiruxri. A cupidis nottr orbi- tiuntur, Ariani sumus : si Macedonian, ad eorum
taiit tupi. partes nos ipsi confugimus.
699 ". Ita Coisl. Edit. maleaXXot. 712 "Axutor ab S" tJ drr\J,ato. Edit. a<l marg.
700 Ebgvuc. Ha Coisl. Male edil, u.epuw. cr S' f)|iTv xijuov ivTj/aixor, sed male, quia melruiii
701 xs)cpvijiror. Obscura orlum defiecret.
patria. 715 nrrete. Ita Coisl. Edit, male itivxa xo.
706 Kal rpv'rc 1 . Toll. Icgeiidum Omnia ad Scripture sacra; auctorilateui exig vti-
pului.xal xpuij eaOEiv Xa. Vide Con, seq., not. lebat Grcgorius. Concionatorcs autem, qui populo
in vers. 56. adulabanttir, precipuas lamanse rationi carles da-
709 'Aei CiSrrec. Vi quisque renitis flat, ad cum bant.
fidei nostra; luivim obvertunus. Si Ariani rerum p- ?I8 'Er xoAvax^sl . Errore multiplia.
METRICA VERSIO.
Nondum solutus fasciis pucrHibus, Tu saiietilad.'in. Nos j want dulces cibi :
Firmisque terrain grcssibus nonduui preinens, Te viclus asper. V ici (lus et dum sale,
Raptalur, atque tundilur, discerpilur Luxus superbi despicis salsugincm.
Pareutuni ob ora nobilis partus lupis, Servimus ipsi lenipori et cupidini
orbilaiis frvida evusiis siii. Plebis, ralemque prospero vento daraus,
Nee enim ferebanl nauperera plane virum, Chamxleonis instar ac polypodis,
Kugis aratura, visibus fixis liumi, Varios colores indiraus sermonibus.
Vilique veste, tabidum fletu et fame, Tu forlis incus, gravera faslura tuutn I
Melu et futuri, esetcrisque ciiani malis. Tanquam una tanium debcal semper lides
Nee eleganti prxditum vullu, bospitein, Vigere, lidei regulas stricte premis,
Vaguinque, lenebris borridis terrae abditum, Siolide per omnes semitas verbi ambulans.
Plus, quam decoros, ferre, quam fortes virus. Quid quod loquacis perlrahis lingua; sono
Ab his fluebat sermo nam talis fere : Plebein? quod illos, impie qui sentiunt,
Blaiidimur, baud lu ; nos turnos colimus , piam Varicquc aberrant, impels tarn dcxler-e,
 S. GRECORII TIIEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. i9
utwov ttv' 8vra zo{ iXoi, xa\ to evo*;, A p.J) irXiv p.01 aujXTtsuEv tcOo,
720 ; fxfcv XOov (ir^a, > Se a(pv8dvj)v ; 735 'EtceiOs (5jiov Sta^pEiv t$]v auji'fopv*
Tout' e uv ox ', uaitep ox Etti, xax, "A S' ?X9sv <)u,v aJOi ix totiv xaxi,
T Sue^epaivEt, uj tt ttdxojv Extoirov ; r toj Sv xpaaotjxt to jxo vou ;
Ki fi' , xa aot (pivEtat |v(i>, Tii t>v xaxcijv ftopicrri, 8aZp.ov aexav,
Kpvov fitxat'm, ) 1,{, nui fax"'? tosoGtov xftXjiae xaxv ;
725 Savs tov wratovta tov Xaiv 8' ?a,
740 OC>xaTp. ( o6 {, o cviraiv v-foj,
"O oSev t.SxijXEV ij.crtpyuv eu, OSe xuv5p.uta, ote ti xtijvuv Oopi,
'H~tT]p.voc te ttv epjv StSay^Twv. O Xuxti, o x**-aC\ Axpl, o exVo,
pAv xa\ tfpsiv olj te ?v . O TtpajTOTxuv 6XOpo, laxatov xaxuv,
Et yp (jte xatvov eircii '-1
"Exaji^av i)p.c ( yap tuv aypicov
"30 ' OpOOJ TC t&slv EJLCff)V , 745 Atyortitov 1^{ ex6oip.vat),
II to KEtpoc irpoij ayr,? ' Kai irpo y"Epu0p3 <ruyxXJov .
'AXX' Tjv ' dtrXtj, xal apstv erOva)v, T:' 8' ujTEV ^(x{ ; xouo4r( AiyurcrEwv.
"H ' Xitl irpayp.Twv /, 'O; 8' UJEV, eiitEv Ctov ht^Xtj yp v

Ita ut duplex sis quodam modo amicis et extraneis,

720 Iltis lapis magnes, istis autchi funda ?
Atque haec guidem si non sunt, ut profecto non sunt, mala,
Quid moleste fers, quasi absurdi aliquid paiiaris?
Sin mala sunt, idque tibi videlur soli,
inste judica, ut minister adslans Deo ;
7-25 Me caede, qui deliqui, poptilum aulem dimitle
Qui nihil peccvit, nisi quod me diligil,
Et docuHienlis meis convictus est.
Ac prima qiidem ferre poteram ;
Eisi rei novitas me paululum turbarel,
750 Veluti subito incidens auribus slrcpilus,
Aut incxperiis ccleritas fulguris coruscarais :
Adhuc tamen eram cxpcrs vulneris, el fcrre omnia valebam,
Ac spes me liberatum iri, nee unquam
Fore, ut idem in malum incurrerem,
735 Suadcbat ut facilius molestiam perferrem ;
Quae vero rursus mihi ex his orla sunt mala,
Laboree moos quomodo enarrem?
malorum inventor, daemon invide,
Quomodo valuisti tanlum adimplere malum*
740 Non me sanguis, non ran, non culicum nubes,
Non cynomyia, non pecorum lues,
Non pustulae, non grando, non locusta, non tenebrae,
Nnn primogeniloruin interims, ultimum malorum,
Flexerunt me (haec enim crudclium
745 Decantata jEgyptiorum exsliterunt flagella),
Non tandem maris Rubri lluctus, quo populus nlercludebatur.
Quid nos igitur in fraudem iinpulil? Levitas A)gyplioruin.
Quomodo autem impuleril, opera; prelium dicere : columna enim

742 XculaC. lia >at. el Coisl. Edit, male <',
ml ad niaig. x^^. lbi. o uxoro. Ita It-gimus;
iiiale edit, oute, quia melruin deficit. Sic Bene-
(lictini; sed nieiri defectus non legitime resarcilur,
tum spondaium quartum pedem, iambi loco, -
pel. (Caillau).
743 Kaxir. Ita Coisl. Edit, minus bene xaxv.
746 SvpcJecar . Usee verba non ad jEgv-
plios, sed ad Israelilas referenda sunt, qui, ul pn-
labal Pharao, hinc deserto, hinc inari Rubro ila
conclusi erant, ut ex ipsius manibus eripi nullo
modo possent. Innuunt lamen igyplios fuisse ma
ris ejusdem aquis obrulos.

METRICA VERSIO.
Prxbens amicis disparem te alque exteris?
Tu quippe funda es hostibus, magnes luis. >
H;ee promis omni pura sunt si crimine
Ut sunt, quid inde ringeris, lacsus vclul?
Sin improbanda,. solus et censes, probus
Sis, quaeso, judex, astiiem ut par est Dei.
Me plebe missa caede ; nam populus nihil
Pccoavil aliud, mximo quam quod mei
Ainore flagrat, et docentem anipleciitur.
Atque isla prima ferre poleram ; nam licet
Turbaret animum nonnlhil novilas rei,
Tanquam repente verberans aures sonus,
Vel subitus oculos fulguris splendor rudes :
At Uesus haud dum cuneta tolcrabain lamen ;
Posihacquc jam talc passurum nihil
Rebus secundis, laeta spes mihi pollicens,
liane ferre suasit aeqiiius molem mali.
At quos deinceps pertuli casus miser,
Et quos labores, qui queam digne eloqui?
Auctor malorum daemon, ah ! tantum nefas
Perficere quinam praviias quivil tua?
Non sanguis, aut ranae, vel agmen culicum,
Muscae aut caninas, dira vel pecudum lues,
Non pustulae, grando, locusta, nox nigra,
Non prima sobles caesa, postremum malum,
Nos perculertint (haec erani crudelium
if)gypiiorum flagra, quae cuncti canunl),
Rubrum nec aequor, clausa quo plebs est pia.
Quid ergo? Levilas Pharia nie in fraudem impulit.
Qui pono, dicam: dedecus, ut hinc iinprobis,
im SECTIO I. POEM.UA DE SEIPSO. 40S
AOtt) ysvoiTO tuv xctxuv ouva. A ' ox xivrajv MaCpou xal ap^evcov ;
730 THv tj >6' <)civ v toXei UTXu8p;X, 'H xoup tout' ESsie XavOavov {
Klfmiov <fvzaay.a, XuaauSei xaxiv, 765 Toiaxa ' fj[uv x tiuv vv aocTiv,
K>v, xuvxo, jic&iv mjpeVijC, AtitXov tiv' bat t)jv tpuacv, oxlt1 te,
*ApTc, Stovov ^, xtjtuSe tpo, 'A(*otv u,Ep[jiv tov ifsvov TptaaOXiw,
EavOoj, jisXavOpi, ouXo, irXoii tjv Tpfya " K[iT)v ifuvaib, v6paic JaxTjptav.
755 Ta jxv naXata, 8' Eup^tiava 'E <5>v ', u ti Tfl iriXst 8oxuv,
T-Xvri T^P ^<m 8l|*toupTb . 770 "Qfiou axt>v '. 4el 9 ,
DXstTov & pYov, eft' ouv ap^avtov, ^ devSoviujxvai xtiai{,
Xpusov XiasEtv tv tXoaoov eceijv. Iliav cpptuv rcaESEuatv v Gi'i;n:i.
Ta tuv v itpoauiroic apjiaxa HoXXf SteXOv ouro, Ci xoofJCEv,
760 E0901 epavTwv e! ! yp u.<5vai eoak 'OSo itovijp (&i Tiva 8' aXXot iXoc,
Ttjv 7ip7tj xa\ xaxfyi ejiopfav, 775 Ou fp :<;' ^ 8f, t,tev aj(oXij*
"II npYpjjt(*' sr\ xal 5!w-fijv , B6X01 S' 5({ (fpoujiv px<SvTtov soi).,

Hxc erit malorum noslrorum aux semper stabil.

750 Fuit nobis aliquando in urbe eleminatus,
714715 ^gyptium spectrum, rabidum malum,
Canis, cynicus, Lrivioriini famulus,
Mars, muta pernicies, cetosum monstrum,
Fiaros siniul et nigros babens capillos, crspatus et simples coma ;
755 Atque hxc quidem partim anliqua, partim recens inventa :
Est enim ars opifex altera.
Maximum opus est mulierum, sive etiam murium,
Auream volvere pbilosophicam sisoen.
Muliebria in vultu pigmenta
760 Forant sapientes : cur enim solarum fit sapientium
Indecora et improba formx venuslas,
Qux tabula est, vel lacendo, mores indicans,
Quasi mares ipsi non habeanl Mximos?
Monslravit id tonsio, quod hactenus laluerat.
765 Hxc mira didicimus ab bodiernis sapienlibus :
Duplicem quemdam esse natura el specie ;
Et utriusque generis misre participent esse,
Mulierum quoad cornant, virorum quoad baculuin.
His se jactabat, quasi aliquid esse in urbe videretur,
770 Humeros inumbrans caris semper cincinuis,
Cogil&liunes suas tracions contortis crinibus,
Scientiam otnncm in corpore gerens.
Is cura mullas percurrisset, ut audimus,
Vias perversas (qux autem et q taies sint, alii invesligent,
775 Non enim mihi omnia inquirere vacat :
Sed lamen mulls magistratuum 1 i bris consignai sunt) ;
754 MeJtdrOpi. Flavo et nigros liabais capillos, primum muliebrem ornatum adliibendo, comuni
flava nigraque mislim csarie. que nutriendo, mulieretn polius quam pliilosopLuin
755 Eiptyira. Coisl. TipT)uiva. Hos colores prx se lulerat, postea aulein ul virutn se exltibc-
partim anliquilus babebai, partim artificio quo- ret, sedemque Constanlinopolitaiiam invaden I, co-
dam sibi receiis comparaverat. Bill. matn deposuerat. Igitur minus recle Billius carpit
758 Zurr\r. Sisoe est quxdam lonsurx species, Germauuin interpretem, quod vocem xoup deton-
qua ulunlur Pbaselilx in Cilicia : Casaub. in Sue- sam commit reddiderit. Vide infra, v. 915.
ton., p. 108.- Exstat eadem vox apud septuagittta 765 ' fyr. Val. et alii cutid., etiam edit,
Interpretes, Levit. xix, 37. ad marg. ' eI8ov.
763 Kitl fifirir. Ita Coisl. Edit, minus bene 774 ' iLloi. Edit. 8' dXXou, forsan
tiv p^Evutv. Exslal infra aliud Garni, xli, adver- amanuensis incuria.
sus eumdem Maximum vel alium ejusdem nominis. 775 E%oAi\. Coisl. Su.t, licet. Iiinuere videlur
764 'H xovpd. Uidet Gregorius Maximum qui acliones quibus pnx a legibus infligebanlur.
METRICA VERSIO.
Delebit unquam quod dies nulla, imprimara. Sic esse maribus perditum jam Maximum,
Eeminalus nos apud quidam fuit, Coma, licet baud dum cognituin, tunc prodidit.
iEgypliura spectrum, malum rabidum, canis, Hxc pbilosophi nunc exhibent mlracula,
Cynicus, viarum servulus, Mars borridus, Natura ut idem sit duplex, geslu quoque,
Ac muta labes, eclus immanissimus, Misere et utrique dividat se sexui,
Fl.ivns, nigerque, crispus ac simplex coma. Viros bacillo, feminas referons coma.
Velus illa nenipe, rursus asl psi hxc recens Jactabal bis se, clarus ul cives apud,
Inventa ; quippe ars est creatrix altera : Humeros inumbrans usque cincinnis suos,
Qua dislinenlur feminx multum ac mares, Solum comendis cogitaos de crinibus,
Pltilosuphicatn dum atque auream volvunl comam. Doctrinara et omncin corpore in solo gerens.
Cur naiiiqtie facie non sophi quoque, ul sophx, Grassatus iste per vias inultas malas.
Gestare possint pbarraaca muliebria, Ut fama jactal (quxrat has quisqus volet .
Nain cuneta nobis non vacat perquirere :
Decus invenustiim atque improbum, quod vel silens, Libris
Cuiusque uiorcs prodit, et claie Judical. ferunlur piu-siduui iuullis laucn)
83 S. CRECORIl TIIEL. CARMINUM LIBER 11. HISTRICA. !0*
Taxr] xeXeutjv e-yxaOExat wiXet. A ExP*lv y^P aixtv Tiaiv eTvai 61] xpnov,
Ov yp ex pwp.a xjv EttoOottov *H xov xaxiov irstpov, ^ xov itoixEXov.
'0 pnaiv 51, xa\ noJ 39pt)(icvoi THxxov yp 6Xa7txovT' v tx xmwv Tive;,
780 (Eoov Y^P ***>> **\ ; auvxEOv, 795 'AvxtCuyovTtijv f auveexb/ctov xprcwv.
Tb 5' laxiv fi(i TTJi xaGSpa; x6aXev, NGv 6' eli\ 0Tpa xu>v xaxv ol kXxtou.
To oOV Sxovxaj, ' 6{ ttjxw(ivou. Tic f ToaaTT) "? 'o !
/-/ uXa^at \ xaxapxsai Xev ), "; ' vacoj u^r^Ev Ix I
oiTspov 6. Ka\ yp o Si Cva>v, Ti xov xaxixov S^exai tuv jiE-pEojv
785 ACixuv ' tp' |[iuv uxt:Xxc xo .' 8Xov, 800 AoXovxa, sujiitXixovxa, u.tjxv)Uvov,
't; v soctTt^ tuv xaxuv xa\ ouvOTi]c, KXr.TovO' auxov |xup!at( &e\ axpo-.fa;
Tv xax' f,0t))v xa'i tiXox^ TtivxT]'Cvwv, Tb (AEv Y^p xivr,xov Etc xoxOtipiav
"AXXrjv 6s xjiv SeivxTjx' eIO(I(xviv. Tr,p itavra, xa\ p'/,i~zi xapia *
Eixev <jo<<5v ti, xa\ Xfovxa Oaujxiai, 8' Et xaXov Tcp/eipov, et{ Tro^tav
790 B6X(v xe Oeojv exXY"v tjv xapfiav. 805 Twv xEipviv apYv \ vcoOf tfiJaEi.
Ka;vv xtv' etev v Xoyov 0Xto. Oxto XtffxEx' eCr/epuj fj .

Tandem in hac urbe considet.

Nihil eniin ei suppeiebat ex solitis eibariis :
Seil acute cernons et sapicnler olfaciens
780 (Sapiens cnim dicalur eliam quod improbe coiiQalum est,
Ncmpe ut ine ex cathedra depcllcrel,
Qui nee illam tencham, nee alio honore auetus fueram,
Nisi ut cusiodirem c: renovarem populum) ,
In hoc autem sapienlior. Nain neququam per extreos,
785 Sed per memetipsum toiani siruxil fabulam,
Ut malorum inventor et compositor,
Pur cum qui horum insolilus erat, et a fraude omnino alienus,
Atquc aliud solerlia; genus colre solcbat,
?'16717 Ncmpc sapienter aliquid dicerc, aul dicentem admirari,
90 ivinarum Scripturarura cor edissercre.
Novum aliquod in maus eloqui libel.
Oporiebat uteadem in omnibus esset indoles,
Aul viiiorum expers, aul versuta.
Minus enim kudcrculur alii ab aliis,
795 Si dissenlirent aul consenlirenl mores.
Nunc autem malorum prada sunt boni :
0 qua: confusiu natura; nostra: 1
quam inxqualiler a Deo conjunct! sumus I
Quis bonus pessimum hominein persential,
800 Dum dolos versal, fraudes struit, machinaliii-,
Seque ipsum surripil innuineris semper artibus ?
Quod enim facile ad improbitatem movetur,
Observai omnia, perspicit opporlunilalcs :
Quod autem ad virlutem propendet, ad suspicionem
805 Dcteriorum natura pigrum et lardum est.
Sic capitur nullo negotio probilas.

779 . Edit, ad marg. xaXu>i, bene. SOI KjUntorff1 avrr. Qui miris modii id agit,
790 T'qr xapSlar. Arcana. ut vrubitatis cujusdam (uco improbitatem main le
792 Avzr. lia Vat. et Coisl. Edit, male axtv. gal. Rill.
793 7/ zr. lia Vat. et Coisl. Edit, male f xv. 804 . Coisl. sup. lin. pttty, yirlulem.
7'J efya. Val. Ojpai.

MTRICA VERSIO.

urbe tandem considet, quod jam cibos Dcbebal esse tola gens morlaliuni,
los non habcret, (pos prius consiicvcrat. Aul sceleris exspers, multiplex aut et vafra.
Acutus autem cum esset, mire sagax Sic lxdcrcnlur nam minus justi a mails,
(Sic nam vocciur, improbe quod siruxcral Si dissidercnl aut coirenl moribus.
Sieveque, solio scilicet me ut polieret, At praeda nunc sunt improbis recti viri.
Cui nec thronus erat, ulla nee alia dignilas, Qua: lana no.stri generis est confusio?
Instructor ossein quam quod el cusios gregis), Prob 1 quam Reus nos dispari junxit modo !
Sagacior in hoc cxsiilii, per exlcros Quis deprehendet pessimum vir optimus,
Quod non, sed utens meinet, hunc slruxit dolum, Fraudes dolosque dum slruil, duinque artibus
Seelerum ut perilus artifex, liarum rudi Se mille, mores suos vafre oceulit.
Rerum, atquc fraudis prorsus omnis nescio, Nam quisqus omne facilis in crimen ruit,
Solerikrqiu: qui genus dispar col, Observt Ile sedulus cuneta, et notai
Sapienter aliquid dicere, loquculcm alterum Craviora qua:que : promplus est al qui ad ,
Suspiccrc, iiienlein logorc sacri codicis. Ad suspicandum segus esl aliquid mal.
Libel p:ofari quid novum iii-taiilis uialis, Sic s.i'pe fraudi noxix bonitas palet.
085 SECTIO I. PE SEIPSO. 1086
Hu irotet, xal nxora', y irotxtXtuj. A 820 \ auvepYo xP<nevo{ * Tttxpa;,
Ayimv Tiv' XXov tyei . > SeuTpij) te avOptoiroxTvoic,
Tuv evoovTtV ylvzxai xat xcTiv <j<55pa ' -i^(5T)jev asitSoc txov.
810 /. Tf otco Ip-oiye Mai^o, " jv BeXfap, *
tytc, TpaitT){, SoYitituv, 3ouXeuiTwv 'O SeTspoc 5e, ToOSe Xaou itpea6Tt)c,
Kotviovj ; OSv -j-a ' xal yp tic jv 825 T6v vov Tt xSXXov, [ ,
Kjv fijOev to xaxipova, *0{ o itapoGel, oJ8v exjieXe; naOwv,
Ka\ tuv |iuv Trp8uu.O avTTj Wytv. Ta pur' t^iov Tijxfj te xa'i Opovwv e\
815 'Ofiou e , xa ti tuv v ("Axoue, Xptore, xal 8Exf) Rjjljjl' tXave,
vaT)(ia, Xe|iu,a tj ) v<5sou. El 61) xaXetv vxaOa XptaTbv utov),
' ?v { CrXo{, xaxv. 830 Mao itovT]piv xa\ xaxrponov 8piw{
UO (564 yp novtipa. "8tvev. loi ! aitoxXaucm); xoro
Toroic vijio, o-u tpXui, AtOpt'a /.{ oi, xa\ auvTeOv xaxbv

Quomodo d exseqimtnr, et quam vcrsulc, considera.

Allerum videbis iEgyplium Proleum.
Amieorum unus fuit, et eorum qui maxime
810 Fidi sunt. Quie mihi erat sicut Maximus,
Teclj, mensx, doctrina;, consiliorum
Parliceps ? Nil miniiii : erat enim magnus
Canis allatrans scilicet contra prave semientes,
Ac mearum orationum fervidus laudator.
815 Inlerea quemdam eorum, qui in sacro crant online,
Morbum contraxit, reliquias morbi prioris.
Is autem erat implacabilis livor, insitum malum.
Non enim facile fleclilur improbitas.
Ilos inter judex iiiaeqiiabilis, ut ipsi lubebat,
820 Duobus uten acerbitaiis suai adjutoribue.
Quorum aller primas liomiciclii, aller secundas fercbal,
Vix tandem erupit aspidis felum.
Horum primus erat Belial, olim ngelus:
Aller autem populi presbyler,
825 Mente magis quam corpore barbarus,
Qui nec conlemptus, nec molcsli quidquam passus,
718*719 Ac primas honoris et sediuin srniper tenens
(Audi, Curiste, qui jusliike oculus es, erroris uescius,
Si lamen Chrisluni hoc loco vncare dccei),
850 Odium Helarium et iniprobuui subito
Parturiil. Hei mihi! quomodo lugebo? In lenebras verlilur
Splendida screnilas, et conflatum malum

810 OvTbj. lia Coislinlanus codex. Edili aulem
male hie outo.
816 . Invidiam signidcal quam quorum- quod facile corrigi non potest, cum hoc a-Jverbium
dam sacri ordinis virorum esse dicil, quia ipsos
tales in se cxpcrlus fuerai. Primus morbus super-
bia est, qua? apstalas angelos e ccelo, et generis
noslri principes e parad i so delurbavil : reliquiae
autem hujus morbi, invidia. Nam cum superba? ilke
mentes ex bealissima illa sede ad Tarlarum preci
pites eeeidissent, hominum felicitali slaiim invidere
coeperunt : Invidia enim diaboli mors inlrohit in
orbem terrarum {Sap. u,2). Nec vero solum in
angelis aposlalis, sed eiiam in honiinibus, Xe.lp.pA
t,; T.pzTfi voso dici polest invidia. Cain enim
fralri suo invidens ipsum nequiter inleremit.
819 'AWccoc. In hoc versu mendum subrepsit,
babeal primain brevem, el secundum longam, ill
videre est supra vers. 708. Einerntet qui poluerit.
(ClILLAO).
822 'Bi/5/57jiev crnlSo xxov. Gregorios al-
ludit ad hunc locum Isaia; , 5 : 'Qi asittSuw
ES5ir|fav, Ova aspidum fregcrunl. Kill.
851 Sxtoc alOpta . Id est, qui, ut pre
sbyter, lucidos esse debcbal, jiixia illud : Vot eslis
lux mundi {Matin, v, 14), lotus tenebrosos est.
Kill.

VERSIO.

Quam porro vafre rem gerat, quxso, aspicc.
Pharium videbis Proleum quondam novum.
Amicus illc hl mihi, sic ut Tide
In ine anleirel Maximus cuncios viros.
Mensa:, domusque, dogmalum hunc el consilii
Consorlcm habebam. Namque eral magnus canis,
Acri latratu perlidam lurbain peicns,
Mirisque nostra laudibus verba cll'ercns.
Ac praeter stud, ordinis quemdam sacri
Morhnin, reliquias principie morbi, capit.
Erat perennis livor hic, malum insitum.
Vix namque Uecli praviias unqtiain polest.
His, ul libebat, arbilruni sesc exhibais,
Et ab his duobus svus hoiuicidis openi
Miseram illc poscens ad scelus lelerrimum,
Quandoquc landein prolulil (enim aspidis.
Primus erat horum Lucifer, quondam ngelus ,
Secundus autem presbyler noslri gregis,
Magis ipse meule barbarus, quam corpore.
Qui sprelus a me, et kesus haud unqiiam prius,
Honoris semper ac throni primas lenens
(Audi ista, Cbrisle, juris et lux baud vaga,
Adhibcre Christi nomen hic si convenil),
Odium scelcsium ac perfidum in nie parturit.
I.acrymis quibusnam id prosequar? Caliginu
Sorenus seiner iiiDcilur, alquc id malum
10S7 S. GREGORll TI1EOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. i 083
uiOev ?)XOev fi(ilv, At-pArou ve^oc. A ( Kadtep <J9a5Cwv vScBv ttoXXo!{ Wyo,
Katsxoitoi jav itpuiTov, ou t^ "sitep ti sxfc Saiuo, yXeOxouj tov,
85 )<; 'IepajX * ^^' 6 ^twSa, 850 "H xa\ 9udT(Tp xXxsuj f-H^v TtvoTJc),
riXjv ox 'Irffo, oCit ol 9090! A!5o te riit^avio, et xa\ xou9vou;,
'AXX' zX 56pt ev voi xa\ , ATCOV ' EXSVJV, oj TI S'JfT^M *UX^V
"A{i(ui)v, 'Arcniiwv, ', Stiititac, 'P&ov, /, toxjtokjOsiiv i !?,
"Avou6i{, 'Ep[iavou6i, Al^ircou 6\, " 9potev ot xaxol xtvouiivotf,
840 ni0i)xa(xop9oi xe\ xuvc>8i 8a|iove, 855 ; ev9o" jfuv 8TuopT"rae 90voc.
Aarr)va vauTapESta xat napi-fOopa, o9<j\, 7tp6Xij(i' '. Ox Ijio^e yap
Eutova, (xixpo xp(iaTO itoXXo Oso Tout' eOcrvonrov, itXv ti e 9p*oi aotfihv
'' v cpoOvra, ^eov itXetovE. (; ITpo b-Cito, Spa6s{ Ttbv iTO'.fivuv,
"Electa ptxpov Oxtepov ol itetco|i.9te iv <l(it -
845 ToiStou, <npntT\yo\ ttj < *5>s, 860 Otio repo5f,Xu) Si7cX4( XeuOpot,
"H, Ttv xuviv 1 ti itpoj9ueePov '; tcegei f)j*3 ,
Ol itoi(xve. DXov yip oSev 9<)yCoiii Kai 1'1'| tj ISpseu);

Venit nobis e longinquis locls, nubes /Egyplia.

l'riiiiiini quideni exploralorcs vencrunt, sicut in elcctam
835 Terrain Israel olim inissi sunt a magno lio viro,
Excepto quod non Josu et Caleb sapientes viri :
Sed si qua labes in juvenibus et senibus,
, Apammon, Harpocras, Slippas, Rliodon,
Anubis, Hernianubis, igyplioruni dii,
810 Simiaruin forma;, canini daiinunes,
Naulae miscri el corrupti,
Parvo prelio venales qui ininuti nummuli causa
Plures dos, si plures csscul, vendidissenl.
Paulo post veniunt, qui hos miseront,
845 Duces plialangis digni,
Vel, ut canibus aliquid convenientius dicain,
Pastores. Nihil cnim amplius eloquar
(l'.tsi intus exagitor pluribus verbis,
Velut uter clausus, muslo eflervescens,
850 Aut l'ollis alinons aere plcnus),
Dl honorem habeam ei qui misit, elsi mente levis fuit,
Tum ipsis illis, qui forte aliqua excusalionis via
Non curent, abslracli ob insciliam,
Ac sese movenles, quo Terrent improbi,
855 Quos hie nobis peperit invidia.
Sapientes, quseslionem explnale. Non cnim id mihi
Facile perspiciiuin, nisi quis sapieniium explicel. :
Quoinodo Petrus ipse, pastorum arbiter,
Primo quidem me liiieris tarn manifeste
800 A versutia alienis, ut ipsa: suadebunt
Missic ad nos Hilera;, in sede conslituit,
Ac siguis sedis con linn 1 decoravit,
8S4 O> r/j ifxplrov pj, etc. Alludil ad ex- excepil. Nautas sceuti sunt episcopi, qui Maxiinuin
riloralores quos in terrain Israel misil olim Moyscs. in sede Constaniinopolitana eollocare teniaverunl.
sli de quibus agit, ex iEgypto missi sunt a Pelro 841 IlapdpOopa. Val. et edil, ad niarg. -
Alexandrino preside, ut Constant inopolitanam Ec- 90oa, liant.
clesiain exploraren!. Priinuui directi fuerunt a vi 848 EtpaoZtr. Signilieai a se vix posse reprim
ro nauta;, qui Constanlinopolim quo Trunienta lingiiani suam, pene in verba erumpenlcm.
vehebant, appulsi, pielitis ac catholica: fldci specie 854 "01. Coisl mi
divertere ad Gregoriuui ; is prxclaro sermone ipsos 859 . Vat. et Coisl. irpwriv.

METRICA VERSIO.
A nube Pliai ia prodiit nobis procul.
Piiiuiim quidem catascopi, quos inclylus
Vir ille lecta misil terra Israel,
Non Josu, aut Calebus, insignes viri,
Jiiveiiuin senumque sed nimis petulans chorus,
Amnion, Apammon, Harpocras, Stippas, Rliodon,
Anubis, Hermanuliis, -lgypli dei,
Canina forma, et simiarum dxmones,
Nantie miselli, prelio et exiguo empliles,
/Krisque causa qui levis inultos dos,
Majore numero si forent, admitieron.
Venere poslhac, miserai)! bos qui prius,
D'gni phalange scilicet tali duces,
Vel opiliones, canibus luce nam vox inagis
I'.' s I apta. Pit am non cnim quidquaiu amplius
j> (Intus tamctsi mole verborum premar,
Non aliter alqiie fervidus muslo cadus,
Clausus, vel auris scrcus follis lumens).
Dabo hoc ei, qui misit bos, quamvis levi,
Atque hisraelipsis, venia queis Ibrsan dari
Nonnulla possit, utpoie ex inscilia
Lapsis, seculis atque dunlaxal malus,
Quos peperit isthic livor infestos mihi.
liane quaeslionem pandite, 0 do. li viri,
Mihi involuiam, ni quis bac soplius explicel:
Qui Petrus ipse, prxsulum illorum arbiter,
Prius quidein nos litleris clarissimis,
Fucoque vacuis, iillerx ut ipsa: lidcm
Facient, s.u ralo fixeril nos in llirono,
Dignatus atque nomine sit anlistilis,:
108!) SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. Mi)
Nv 8' ?xsv fjuv vs6pb{ vxl iropOvou A TotovSs ajVa xa\ Xa6)v ffuu.itpxxopa,
Taut' o itp<5)Xa, -cauta SetO* ppjvsu. IloXXotc xe S^jiac eXnatv xov aOXtov
865 "Ot) X XOXOJV JXT)VlX()TEpV TtOXE, 880 (Ol yp xaxo\ xxtxca [AYvuvxai xaxo;),
IIoXXjv icovTjp v {J<p itEitaisuiviiiv ; Tbv xpu'bv e'x^v et{ Suave' uirripxrv,
'Oip^OEtai 6 x' SXXo wxtyvixwxEpov. Il.i-.tv auvspyov, Yv^etov ouvjxxopov.
Ovov tt eXr.i su(iitTTi{ irvxtuv xpaxslv, TExA^piov S xa\ vp o TipatTiv |
"AXXo -pvaxa, **lv *' 4X^6eiav 9090c. 6ovxe(, i{ axpTjiTOv, axpuoov 9Xov
870 'Ey) 6" av tirov XPu5&vi >c fx61 xpxoj. 885 IlEptpovoai cfX-axot, xa\ ia8>;
Toxtp x irvxa fiaSfuK irssaEExai. KXEvouut npoj xo xs'P0V> (!>* oiri CuyoG.
OG-io xo Seivov, el x xou xo-u.ou [i<5va N jjv 8' exapvov o 8', Xxoi,
nXov ' -jjv taxEi xo IIvEjiaxoc. KXiicxai avivxE 0p5o>; pavSpa iw,
n59ev 8' xpuao xuv ; CiytT)xov. ; ?x0VT |J"o()ou ix xoG'exXou,
875 x xtv' f;xovx' vQ8s 890 'E tbv 'AXe5v6pia >' avirtexai
Xpuoov 9povxa xj xeli' ,-, ( Ka\ yp CTUve(jLit7txoua at>.() aacfu ),
'E' itpaaOai npoxovrjaiaj nXaxa;, KsTpai itpoOujiouvx' e xa08pav xov xva,

Nunc nulcm nobis virginis loco hinnulus prodit :

Usee clara non sunt, egent interprete.
720-721 865 Quid visura unquam scenis convenientes,
Quaiiivis multa improbe in vita lusa fuerini?
Aliud videbitur dignius quod in scenam promatur.
Vinum, compolalor quidam dixit, omnibus dominan,
Alius mulierein, veritalem sapiens.
870 Aurum ego dixerim principatum tenere.
Auro facile omnia bue et Hue jactanlur.
Nee minim est quippe, si ea, qua; mundi sunt,
Plus apud nos valeant quam qua; Spiritus
Sed unde aurum cani ? inquirendum est.
875 Presbyter quidam e Thasso hue venerat,
Aurum ferens ecclesia? qua; illic est,
Quo tabulas Proconcsias emerel ;
llunc blandiendo adortus, ac socium aclionum assumons,
Multisqiie spebus miseront vinciens
880 (Mali enim cum nialis facile miscentur),
Auro polilur ad omnia ministro,
Fidoque adjutore et genuino negotiorum consorte.
Id inde perspicitur. Nam qui me antea
Colebaiit, ul inulilcm et auro carentem amicum
885 Spernunt amicissimi, ac facile
Inclinant ad pejora, ul lanx in staler.
Nox erat : eo aegrotabain : illi vero, ul tupi,
Furlim iugressi subito intra ovile,
Mullos haoenies ex classe conductos mercede,
890 A quibus facile incenditur Alexandria
Slrruunl enim aperle cum classe),
fonderc cancin in cathedra alacriter aggrediunlur,
865 . Edit, ad marg. : Atvtxxexai 8 xbv 877 . Edit, ad marg. papuapouf, mar
Xaov 8v avxl xj 'IiyEVEa Iv AXiBt SOuasv mreas. Proconesia marmora albi sunt colons :
"Ayau.u.vtijv, Svjttificat cervum quem pro Iphigenia porro Proconesia una est e Sporadibus insulis.
in Avtide immolavil Agamemnon. 878 Tovror cri\ra. lia edit, ad marg. In texte
866 ;. lia Coisl. Mate edit, ^. Ibid. irEpiijva, sed male, quia melruin deficit. Mox oup-
. Vat. . Tcpxxopa. lia legimus. Edit, male .
871 neccevezat. Hue el itlue jactanlur, id est, 891 Zvrenniatovci t<> ctAtp . Edit, ad
quasi latorum jactibus versaniur. marg. oi 'AXscjavSpstc, AlexandriiiL Missi Alexan-
METRICA VERSIO.
Nunc ven it a utem virginis cervus loco: Hunc voce blanda delivit, juvantibus
Hsec clara non sunt, haec egent interprete. Quibusdam et amplis spebus astriclum teuens
Visum quid unquam dignius scena fuit, (Nocens nooenli nam statin) se copulat),
Permulta quamvis lusa sint valde improba ? Auro poiitur, atque hoc ministro ulitur
Aliud videbis, ludicrum quod sit magis. Ad cuneta, ceriamqite hinc opent quaerit sibi.
Vinum asserebat quispiaiu omnia vincere, Id hinc liquebil. Turba nam, quae me prius
At feminam alter : teriitts palmam dabat Colebat, eadem me modo ad nil utilem,
Vero. Dedissem robur ast ego maximum Careara quod auro, consul, ac nihil aestimat :
Auro, arbitrant cuneta quod verlit suo. In pejus atque ttectilur, lanx ut librae.
Sed qeod caduca pluris ipsi ducimus, Nox erat, et aeger ipse cram, cum isti, velut
Ad Pneuma quam quae pertinent, minus est grave. Caulam inlrogressi coucili rabie lupi,
Aurum videndum undenam venit cani. Naulas habenies pliirimos, pecunia
E Tltasso in urbem forte quidam presbyter Partos, facile Alexandriam qui incendere
Appuierai, aurum publicum secum ferens, Solent (eos nam junxil irrumpens coliors
Tabulas ul enteret sedis ad cultum sacra?. Secura), locare in sede delonsutn cauem
1031 GREGORH TIIEOL. CARMINUM LBER II. HISTRICA. 10?3
lifAv f Tt Xac>, xtXoi '^, Xowcov xirXTjpoai Tjj oxtjvt tXo.
liplvf)(iTv auxolj, i> Yov, Yvtopaai. Ei yp 0*^ ^1tp6v oixtjT^ptov
895 O- tpoa\ xal uposTETa^pivot. 910 'Ax6vtec o( dEjivo xa\ 6s<J> IXoi,
Otu; 'AXECv8pta xi[i Tot> toWj. Aav ' x0VTE tuv ^ Tiv,
O'Jit 8ixiat t jitv aXXo EUp.svr{. Kuvuv tv xxtarov itoiuiva
THv . 'O xXjpo 6k ( xal yap yyEV KsfpavTE;, S^aavtE, oSe ov pa.
"xouv) aWjtpOi]. xal xxtaxa xov Xyov ' Kcuv yp ?jv T.pBufxoc eI{ ta xpefjsova.
900 'AXXiji 65o)!Jiv 5XXo. Eh' eyEpExai 915 Topi) 8' ^ oatp'jxouc {,
6 Xav itawv t>v v tXei, Aoua' nLOyfitiif xbv otXv xEtpuv tovov,
Ilaiv |vuv 6k ffup^uv-cwv xa\ v0wvl Toaoxov xal lvov oeSwxua,
Ox jv fp exi o uiu.)VE 1{ t<te, "Ocrov Y>j(jtviaai tpixuv jiux<piov,
TotaQ'- Taitxeipa tuv tovojv. Tptxwv Ev aT Exeito aOvetv arav,
905 T ( tevu ; ix u.ev -fu.uv 920 " ' xptx) Sap4<uv ;
Xiopoaiv pY, too p.) tu/ev "Ov f xatj 7tpoGSi>jxev uptjuivTj,
'AX-puvre. '; 8' v pi] u.a)V <&si xaxol, Tptxiv tpou xvejxoOapou 0pou{ ,

Antequam populo, antcquam prposilis EcelesisD,

Antcquam nobis ipsis, saltern ut canibus, rem indicassent.
895 Id eliam se in mandatis accepisse dicebant.
Sic Alexandria laboribus honorem impertilur.
Sic de vobis justa statnat aliquis alius vobis favens.
Diluculum erat, clerusqiie (nam prope
Habitaban!) exarsil, ac celerrirae rem
900 Alter alleri narrt. Deinde excilalur
Incendiuin valde sp'.cndens, mullis nobilibus
Confluentibus, mulls hospitibus, multisque spuriis.
722*723 Nemo enim erat, qui non ob hc a furiis accensus esset,
Cum talia cernrent laborum prxmia.
905 Quid mullis moror? a nobis abscedunt,
Mon sine ira, quod a proposito aberrassent,
Dolentes. Sed ne frustra improbi essent,
Quod scenac decrat absolvunt.
Nam n choraul sordidam domum
910 Ingressi graves homines, el Deo amicL
Plebis vice babentes nonnullos viros perditissimog,
Canum nequissimum ordinant pastorem,
Tonsum quidem, sed non ligatum, ncque coactum.
Erat enim canis fervidus ad pra?stantiora qteeque.
915 Sectio autem adhibita cincinnis diu cullis,
Ac sine labore solveiis longum manuuni laborem,
Hoc et quidem unum illi allulit,
Ut nudarel crinium mysterium,
Crinium in quibus robur omne positum erat,
920 lu de judicc olim Samsonc narralur,
Quem coma prodidil resecla,
Intempestiva et a venlis lsa messis crinium,

dria episcopi ad cam tumulluariam Ordinationen)
irruuni cum naularum turba. Edit, in inarg. pro
GOLtfCo habent so'fol, sapientes, sed male.
901 Twr r z.lei. Qui crant ordiuis scnalorii,
vel niagislraluuui infnlis illustres.
902 '! . Indelibus el liserelicis.
908 '/'(( . Edit, in niarg. -i> 6pp.axt, dra
inait.
METRICA VERSIO.
Milunliir, antequam gregi ac primoribus
Hoc indicassent, aut mihi, saltern ut cani.
Sic imperauin nam sibi ipsi dictilant.
Snelos labores illa sic urbs aesliinal.
Sic ergo I'.ivtMi alter his judex velim.
Hi luxit aulem, clerus (elenim proxime
llabitabat-) ira frendel : ac celerrime
Disseminaiur isla res. Turn maxima
II inc. llainma surgil. Nam magistralus slaiim
Miilti, cxterique conlluunt, eliam noilii.
<)b hoc l'urebanl nam scelus cuncti, mihi
lYii'li laborum pnemia hxc cum cernrent.
Quid mulla ? Rufet uni illico e templo pudern,
lllud dolentes maxime, cpla irrita
Cessissu. Verum ne tnali incassura forent,
911 kav r' yfiYzec. lia Coisl. Edit, male Xao.
lliiic intelligilur inagnam populi frequenliain legi-
limis ordinalionibus olim admisse.
915 Ei)?op6lov. Bene el cupiese nulritis. Vati-
canus aulem codex el editi habeut in margine e-
9opa(, copiosis
921 '&. lia Coisl. Edit, minus bene
tjptjjxvr,, ablaia.
Explere pcrgnnt, deerat quod fabulx.
Namque in choraulx sordidam ingressi domum,
Graves, superno et Numini chari viri,
Ac quosdain babentes fxce de vulgi in lima,
Canem resecla praesulem signant coma
Nequissimum, baud vi, nee ligalum. Nam canis
Ad summa quacque promplus ac fervens erat.
Subiilque cjnnos seclio cultos diu,
Matiuum laborem non brevem solvens brev* :
Unumque ininius huic ferens, quod crinium
Nudavit ejus abdilum myslerium,
Qui robur ejus, uniese ac vires erant :
Samsoni ut olim conligit, quem procidit
Suivis reseclus hostibus crtuis suis,
Messis capillis tempore perincominodo,
 0"5 SECTIO I. DE SEIPSO.
"Ai ti ruvt) teT^xev e! eX6puv Xpw.
noipijv 8 tXeel{ x xuvv, ex toiuvwv
925 HXiv xwv to<>tvs % Ti[ii(x I
Kiov piifxoi, Trie xjttjc ti
*ptov xaXXo, u.f/cs TTjv tou,v7]v pewv
A56i fiaxXXtov ostoi niTpeX(ov.
Apaett ] t ttv xaXjv xd>i)v ; irXiv
950 tXspYUv ; t) u.sve toov yXcoc ;
Ajiw yap alsxpi, xai ti tov Suov piaov
Ox E<mv epev oS Iv, tuXJjv ^
Wjaet Se jAOt TpiXa, tce^eic 8 ;
Sxrjva OETptov, et-rc pot, f) napOvoi ;
935 T 8 totwv ctSOi ; Kopivoiai
Tot aa ; U.E' ibv Oea j|<ixoG
Mvo xivai roxvaitpioc xoivoujievo,
. 10<#
'AvO' uv O^iw uXXov opavo xvo.
EO (jiv ouv tootov jXyti<iev to5Xi
940 To TjjvtxaGTCt - xaxo,
-QctV npiovTo to4vte iCfyuO'
jSE toG iou )>?,
povTO & pivs auvexpor'ouv.
'AXXo ti 8* 5XXo ipvijev e!
945 KaxoG teXeou itavToOev oujiwvtav.
-iirep Tp v to xw^aert suvrcaxai '
) fuxp ! ,ieYduai p,Wiai,
KUv i)pEp.oGvTa dtveiv tew |
Otio xeivou TcpaEV xaxi
ggo 'E^Xteusev f, .
'' ox uoG toGt' av XCjot tot
"Iskhv oi XyovTe. 'Ev8axvw 6' ly>,

Quos mulier rcsccuit in liostitim graiiani.

Pastor autem dcclaratus ex cane, rursus ex pastor
935 Canis apparet : ignorainiain t
Canis orbatus, nee jam comae
Vcntistale ornatus, ncc regens gregem :
Kursus maccllorum ossibus accurrcns.
Quid jam facics de eximia coma? rursus
930 Nutrios studiose? an mancbis risus et Tabula?
Utrunique enim turpe, nec duorum medium
Unum prorsus reperire est, praeter restera.
Ubi collocabis crines, el quo milles ?
Scenis Iheatrorum, die mihi, an virginibus?
935 Quibus autem virginibus? an Corinthiis
Tuis? quibuscum mysleria pefagebas quondam,
Solus cum sous sapienter communicans :
Quam ob causam le potius cli canem collocabo.
Statim tanto dolore perculsa est civilas,
940 Ob ea quae acciderant mala,
Ut frcnderenl omnes : fundebat quisque
Acerba verba vilam et mores incusantia,
724 '725 Ira eferente quidquid mens concepcrai.
Alius aliaiii symbolam affcrcbai ad unius
945 Pcrfecli improbi concordem undique descriptionem.
Quemadmodum enim in corporibus consocianlur
Leves infirmitaies gravibus morbis,
Quamvis aniea, vigente robare, quiescerent ;
Sic illius omnes pretritas improbitales
950 In lucem prolulil extrema sedilio.
Sed nunquam mihi continget, ut ea profrant ;
Nota sunt narrauiibus. Ego labra mordeo,

94i 'Ei%ve\ Coisl. -eXsO'. eum se adjungant: Ha ingens illud Maximi scelus
940 ". Hic sen su s est : Quemadmodum in fuit, ut multa ejus superioia delicia, qu oblivione
humano corpore istud accUere consuevil, ut, exorto quasi sepulta erant, simul ipsi ab irata plebe oliji-
gravi quodam morbo, alii leviores, qui prius, dum cerentur.
rina erat valetudo, nihil inferebanl molestia?, ad 952 "Icacir, lia Vat. Edit, maie i'ixaatv.
j

METMCA VERSIO.

Quos tixor, hosti dum favet, scidit mala.
Ut faclus autem pastor est canis improbus,
Ex opilione fit canis rursum, (o grave
Probruml) canisque solus; et pulchro carens
Jam crine, sacrum nec lamen moderans gregem :
Ad ossa rursum seque jam confer fori.
Al quid venustis nunc ages de minibus ?
Alcsne rursum? An sic manens ridebere?
Utrumqtie turpe : reste nec dempta, polest
Quidquam inveniri tcrlium. Quin tu contain
Ubinam locabis? aut earn quonam feres?
An ad iheaira? vel potius ad virgines?
Quas rursus islas? an tuas Corinthias,
Sludiis quibuscum tu sacris quondam dabas
Operant, remolis arbitris cum his disscrens.
Ob quae vocem te potins aHherium canem.
Certe ob palratiim tune scelus tanins dolor
Invasit urbem, nemo non ut tum forel,
Qui non fureret, ac multa in ipsum cQanderct
Acerba, vilam quae illius proscinderent :
ira eferente quidquid animus linxerat.
Hic illud, aliud ille promebat, mali
Quo pingeretur unius perversitas
Insignis. Ut enim corporis nox leves
Gravibus coire febriuin morbis soient,
Quamvis quieta:, dum vigens robur foret :
Sic ejus, omnes prstinas scelcrum notas
Sedilio clarani traxit in lucem ultima.
At isla ul unqiiam proferam, avenal Dcus t
ISortuii loqueles. Ipse vero ob prstina
|, S. GREGORH THEOL. CARMINUH LIBER II. HISTRICA. 1096
Tv irfiaOv alSo, Kiitzzp +,Sixy]u.vo.;. A T xp*l Wielv; efito-', S> aotpwxaToi.
T ov ; d totov o x8e sxe ev CXoi, T 8' 4v tic u.tiv xi itpat Boxe?,
955 Ka\ xuv u.Eyfextov t$ou{ YX(u|xttov ; 970 ; lu otsvtc xj 'ExxXijaa
Ta/' iv tii aitavr^Ete xtbv taux' etWtcv, Outj ', > xi \ x^ {] -reiv ;
\ xtjV ' Expstav aixiwuivtuv, *E-ou<jav yp o xoeax^v uxsvo,
'Y' t] ex(xtv xa\ xuvuv xe xeipove. "Offrjv 8!8wtrt xaipo itXaxou yuxjv.
"Aryotav ^-/^ p.Eaou iav tv p.01, xa\ toxxwv aXijv xwv
960 'EijiiTiax^erjV > 'ASu. yeEt xaxj. 975 'Euv, ije&dv x Xpiaxov vO' '?.
'palov jv xo mxpov eti 14 Xov. ToO 8' jv xi (ieCov xtv it' alaxfexot cu^v,
To JXH-a H-' ^^ XTJ< 6p<ouivT] itEnoijx', > nauxtuv x*P'v.
"Axpi itJXE(i \ . Ma<rxtya fjv, XX' iu>\ vtxr9<5po.
avBpoc o8v E7tEtO<rxspov, E xoto Seivov, o8a iraXXa mXXaxt;
905 EXa6iav jSaSiue pu.ij>u.vou 980 Tota' apapTtbv. "Apa juy^vietO 1
"Houav, tj 8oxo5av. * 1<" aOoul "AvSpsc Sixama1*., xj [{ ..
"O oXETai fip , T08' Ixaaxoc . THv (iev xaxioxoc , aXX' xtjxuv xoXv.

Rcveri lus pralerita, licet injuria aflectus.

Quirt igitur? Non lu hune heri habebas in amicorum numero,
955 Elmaximis dignum estimabas praconiis?
Sic enim forte occurret aliquis ex liis qui isla norunt,
Ac mcain racilitatem vituprant, per quam
Honorem dabam vel pessimis canibus.
Ignoratione laboravi, dio digna :
960 Deceptus sum, ut Adam, malo guslu.
Pulchrum erat visu amarum illud lignum.
Species deeepit me apparentis
Facie et verbis fldei
Fideli enim viro nihil magis credulum,
965 Quem piolas facile connu vel,
Sen vera, seu apparens. probum viliuml
Quod enim optai, hoc quisque credit.
Quid me oporluerit facer? Dicite, sapientissimi :
Quid aliud quisque veslrum facturum se fuisse pula!,
970 Cum adhuc tarn augusta essei Ecclesia
lllo tempore, ut aliquid vel de slipulis colligendum esset?
Potcslatem enim non laniam lempus
Moleslum largilur, quanlam commodissimum.
Maximum quidpiam mihi erat, ctiam canis caulam meatn
975 Terens, ac Christum loco Hcrculis colens.
Hue a cedit liquid gravius : fugam ob lurpissima,
Fidem finxit, quasi Dei causa passus.
Erat verbero, at mihi in prajlio victor.
Id si malum est, scio me mulla s.epe
980 Ejusmodi peccasse. Ignoscalis eerie
726*727 Mihi, judices, praeclarum peccatum.
Erat ille quidem nequissimus, sed colcbam ul bonum.

909 Aoxec. Coisl. 8oxjj. si commodiora esscnl tmpora, minime tolcraret.

972 'ECovclur. Ut Gregorius observt, pastor
non lana in grogein sibi comiiiissum uli potest au-
cloriiate, cum Ecclesise res adverso statu sunt,
quam cum l.rlo ac prospero; proinde ad mulla
connivere inierdum cogilur, el mulla tolerare, qux,
978 Macmyta. Qui criminum tuorum de-
demi, tum homiiiem, opiiiione decep'.ui, mariyrem
prdieabam. Hic Gregorius rccanlai laudes qui bus
Maximum exluleral in oralione in laudem Hcronii
philoiophi. Vide torn. I, pag. 451.

METRICA VERSIO.
Compressa labra mordeo, lsesus licet. Quid erat agendum dicite, 0 scili viri,
Quid igitur? Annou charus hie nuper tibi? Aliudne quiddam cuipiam vestrum placet,
Non hunc ferebas laudibus suinmis pi ins ? Angusla cum tarn forel adhuc Ecclesia,
Fortasse dicct quispiam, ha'c qui seiet, Stipulas ul ipse cogrer quoque legere?
Ac facilitate! venal banc mihi crimiiii, Mamque arela laniam non feriinl licenliam,
IVr quam colebam pessimos eliam canes. Quam lata qux sunt tmpora, et late fluunl.
Culpanda prorsiis ha?c mea ignoratio. Magu a-stiinaham, quod canis caulam meam
Me guslus, Adamum ul, traxil in fraudem iniprohus. Tererel, locoque coleret Alcidx Dei
Visu decorum lignum eral, re non item. Malum. Hocque niajus, quod fugan) ob iioxas graves
Fidei fefcllil larva me : fucum mihi Velabat, ul si pro Deo banc passus forel.
Fccere verba subdolo corde edita. Qui vapularal ul nocens, hunc mariyrem
Viro fideli am nihil mage credulum Falso arbilrahar. Si grave esl hoc, talia
Qui se lihenier ad pos confer viros, Frcquens patravi. Judices, ignoscile,
Aul esse tales quos putal; viliuin probum 1 Culpa^quc veniam, quxso, prxclarae dale.
facile quisque, quod cupit, credit quoque. Eral scelesius : al colebam hunc ut bonum.
7 SECTIO 1. DE SEIPSO-
TH OifofiaE xi xa\ vEavixutxEpov.
'ISou irpoxEvw x$]v Sxaipov xal XiXov
985 rXiasav OXotv vr;XEtJi>i exx(Av4<i>.
T S* o$ )' ; ?j Soxe aoi xa\ otpSpa,
"H u.axp uiy, xa\ tXov aiy^ss-at,
"Iko St'xa xivouaa x?{ xaipfa;,
'Q; v *] jat] rcutv etvat Sia.
990 Kxsvo 8' oov ; 1)- y^P J*^vov '
"Ov-(i>; aauXXoytirrov f TOvr,pa.
"Ov yp XPI3"^ o'-1* liwtie' ?,[*Epov,
T 6' v SpaEiEv SXXo xwv irvxwv - ;
"Ovxiit; Y^p ! 8vxu> l<rx\v f tijxtj Wyoj.
995 Tojtou t tpfa'.{ xiv -ov ; xaxbv uifa.
Taux' el [J.4 att itini, ) ttei itXov.
E8' ox XTiGj, ji^ST tpiOsv 8xo'J.
10'JS
A Toxiov t 5v fvoixo 8'j3axxspov;
Oxto u.sv vOev eXOt] xaxb; xaxtjj ,
1000 Ecttev 8' a)j0 u.5XXov , > ./.,-.
'E-e\ 8e uXoi ap6apiov xaxov ipojv
"Ava to, xv p^t^piov
0[^, x^vixaSxa t iXxe;
K'Jiov iiayxxtaTO , OpE lot tcXiv.
1005 "Apaj ; Aifit-ou ax^oj,
(Ae^w 8e to'j xEpavxac o'Jxbv ? ,)
'; xf,v xa08pav fJaiXix> !.
nt,ti)v , uposTpxEL-
KxOEV aJO'.j , (; xwv , ^p4ifeIj
1010 'OpY te itoXXj xa\ pxot; 9ptx>5sTi.
(Oto yp ^v xi 8iax6e\
0'j8e\ ' fu.uv , XX' eTx' eIxov ),

Profeca cloquar liquid audacitis.

Ecce linguain pronto pra'posleram et loquacem.
985 Haue, qui volet, aiitputet iiiimisericordiler.
Sed an non ampiilata est? Tibi qiiideni id persuasissimum,
Qua: jamduduiii silet, ct diulius silebit,
Pnas forsitan solvens, quod prepostere locuta sil,
Ut jam discat non omnibus favor e.
9U0 lllud aillent quale est? Hoc enim lanluin addatur:
Ralionis expers vere est improbilas.
Quem enim lenitas mansueium non fecit,
Quid ei unquam alia res prstiterit?
Vere enim, vere honor non differt improperio.
995 Mores illius quid esse dices? Magnum malum,
liase si ceria sunt, nihil antplius quaeras.
Sin aulem non vera, ncc prislinis habeas (idem.
His quid possit esse inexpugnabilius?
Sic malus illc hiitc male tracialus ejcclus est,
1000 Yel, ut venus dicam, bene ut malus.
Sed cum barbaris genlibiis bellum itlaturus
Rex Orientis praesidium suum habere!
Thessalonicx, tunc quid ntoliatur
Canis lelcriimus, rursunt mihi consideran
1005 Sinnens feculenlum ilium jEgypiiorum manipulum
(lllos dico, qui cum lotonderaut indi-vore),
I'l caibedrain regio mndalo
Sibi ipsi firmaret, accurrit ad castra :
Sed inde rursus, ut canis, ejcclus
1010 ( pluriiiia indignalione, minisque horrendis
(Nondunt enim cujusquam aures contra nos
Male cranl affeclx, sed adliuc traut integra),

1002 "Ara (. Theodosius. Ad ntarg. Edit, paveranl : nondum animi exuleerati, ac proinde
SeoSojioj SaaEU. nee in iis ficlum crimen adliuc insidere polerat. In
1011 ft'ip ffr. Non enini ad id usque tem- editis ad marg. XopEio;. ' <(iuv. Male edit,
poris ulla: de nie calumnia; aures cujusquain oecu- ouxov.

METRICA VERSIO.

Veniain negatis? Quidpiam audax profrant.
En promo liiigiiam garrulam el praposieram ;
Mente plierai scindai banc quisqus volet.
Quid? Nonne secta est? Id qitidem censes. Din
Nam jam silescil, ac silebit longius,
Loquacilalis banc suae puenam luens,
It discal ipsa grata non esse omnibus.
Quarc illud aulem? Liceat hoc iiuuin addere.
Est brula eerie pravitas, excors, hebes.
Mollirc nam quem qiiivil baud benignilas,
Quid titollioi'pui reddcre iiunc unquam queal?
Sic qiuppe ntagniiiu in dedecus honor verlitur.
Quid ergo mores istius? Magnum malum
llsec ceria si sunt, antplius quasras nihil.
Sin falsa, nee lu prislinis lidem arroga.
Phtrol. Gr. XXXVII
His cogiiari iirmius quidnam queal?
Sic urbe tandem pulsus est malus male.
Aul si loqucndum veri us, malus bene.
Orientis al cum, barbaris cladem ferens,
Tltessalonicam sceptriger, velut aggercm,
Teneret, illic foret, i m sum vide
Hie moliatur pessimus quidnam canis.
ilanc feculenlam sumil iEgypti inanum
(ilos dico, fcede qui coniam ipsi dempserani),
Atque, ut ralliedi ant principis jussu sibi
Firmare possel, lend'u ad castra inciius.
lllincque rursunt pulsus, ul foedus canis,
ira a-siuante principe, et minas graves
Jacianle (nondum repseranl calumnias
Cujusquam in aures : integri sed eranl adbuc)
35
)9 S. GREGOKII . CARMINUM LIBER 1!. HISTRICA. Ill
EtTty 'AXeivpsuxv aiOi cpOspexai A O pJ ' y*P *| p/>x8,P'*-
'OpOCJ fs TOluv T0Ut0 ya>- Vws aoc?tT->' O'^8-7 9Pov'l<It . *v "X^ ^pauxxa.
1015 Bixptp Yp . Soxtsxo ) YP*? ' *v, *030 Toiaxa tpiXotrooOitv ot vuv\ xve;,
niv-o Ypcovxi p"aSoj tvavxfa, Kve 8' ^ xa\ p/Wov xJv:j.
Misoocoptxv ti xtbv vsaxwv xwv, T ^>7vtc xoioutov, fl 'AvriaOv}? ;
TS^tpcxau , .\ ?bv fpoW iitoarevot, T 8s itpb p.a 6 )? ; Sirrus
"H xoxov alxiv, vitp ferais Opivov, To'j mpittoK nXxuvo o8b Eio.
1020 "H xoO rapivxo; jl isOrjissOai XrjfuW, lU55 TQ Sxpaxs , xi Ttpioxa pxP' vv ipet.
"Eto; -pxi'J xTjv xtvouu,vn,v ^, 0?-' M* xnrtaxoxepov xj 61{.
Mt xa; roiXatat; 1] xi uuiiopa;, "Avpwv irvxiuv Mi;ip.o; uowxaxo;.
fl elx&; V , eisavxo , Iw izp-rexai. '> 6e xXytoxOc pb , cl xai . fpoxwv,
Ka\ vGv oxet p.v t.pspiev, 6o 6 jiot "Hp.Tv x' 4* p/f,;, p- ^ov 'tav5v>
1025 Mt nou xi Siivov xaV xaX^ * 10 nvoi? piv x Y, xtvSvot 6e tovxoi
Nyo , TuvuuGv x iaiou , E u>v tbeiv, xa\ x*P' *Xil S"560'-^
ToT o Soxoai xijv xaXaav ex/rj. -. 66 . xot; fivw ? ,

In urbem Alcxandriam rursns infer peslem ;

Recle id quidem ac solum sapienler lacions.
1015 Pelruin enim, cni aliquando bifidus stylus
Erat, faiile omnia scribenti contrara,
Secum habens conditciain mercede hoininiim lunnam foco earenlnim,
Aggrcdilur, el seneni in angustias conjicil,
Aut tlironum illuin pclcns, quem spcraverai,
1020 Aut prucsenteni diniissurum sc negans,
728*729 Donee pra-feclo niclticnle, ul par erat,
Ne flamm accensa antiquis calainrtatibus
Novam aliquam adjieial, foras pellilur.
Ac nunc quidem videlur qniescere, sed metuo
1025 Nc gravis el lela grandine
Nubes, vilenlo agtala vento,
Eflundal ia imprudentes grainlincin.
Nunquain euiui quicscil iuiprobias.
Non sapiet, cliamsi in praesens eohibeaiiir.
1050 Sic enim pliilosopbantur hodierni canes,
Canes lalranles, el in hoc lanliini canes.
Quid simile Diogenes, aut Antislbcues ?
Quid ad vos Crates ? Dcsjpue
Scholain I'latonis ; nihil Porlicus.
1035 O Socraies, bactenus primas habuisti.
Kloquar ego aliquid Pythia cerlius.
Iloniinum omnium Maxiiuus sapicnlissimus.
Ego laborioius, si quis morlalium,
Eram ab initio, suinque nunc magis
1040 Ob labores in terra et pr-ricula in mari.
Ex quibus servatus sum, graiiamque multam babeo lerrnribus.
lli ine addixerunl rebus coeleslibus sapienler

1018 '. Edit, ad marg. xexai. laba. prorsus deficit. -.

1025 Mr) . lia Coisl. Edit. p. . 1058 ^. Sic Coisl. Edit. xXi^ax^f. Si
1053 ". Edit, tjjji;... quit alius laborum el moteiliarum palien*.
1056 ^^. Sic Coisl. Edit. ywp-' Forte 1042 Sop. Sic Val. Edil, . Gregorios in
liceiitia usus, scripseral <){* Gregorios, ul epist. ad Gaisarium : Qui ante pericula mmidi era-
slarct melrtiin, quod, brevi admissa in secunda syl- mus, pott pericula Deo nus ipsos addicimvs.

METRICA VERSIO.

Rursum ipse sese conlulii Alcxandriam ;
Sapienler isltid scilicet, recte el salis.
Nam Pctrum, eralcui bifidus aliquando stylus
Il qui exararct res levis contrarias,
Vaga cohorte cinclus (los conduxerat),
Aggrcditur, alque non partim angustat scneni,
Poscens, vel illam, finxerat quam spe sibi,
Sdem, vel ejus in llirono sese minans
S ssmuni : liyparchus donee, banc, ul par erat.
i'laiiiinani expavescens, velera ne ad mala quidpiam Par laude niilliis Maximo sapicnii.c.
Adjungcrelur, in his bunc pepulil solo.
Ac nunc videlur hic quidem qniescere :
Al est vereiidum, ne gravi qua: grandine
Esl lela nuiles, spero vento incita
lu non planles grandincm eflundal suaiu.
Nee enim quieli pravitas unquam sludct.
Nil pensi habebil, nunc licet vis bunc premat.
Sic pbilosopliantor temporis nosiri canos,
Canes lalranles, no cine hoc solo canes
Quid tale Sinopcs civis, aut Aiilislbenes?
Quid tale Tliebis edilus quondam Cales?
acholas Platouis desptio : nil esl Sloa.
Jam ferre primas, Socrates, nunc desiiiis.
Ego vate Phoabi cerlius quiddam loquar,
Tolerare casus ast licet doctos graves,
111 si quis alter, turn prins, linn nunc magis,
Per lot labores, lot graves casus, maris,
Qucis sum exsolutus (gratiaui ac periculi*
Rabeo : dederuut naniquc me coeleslibus
 iioi SLCTio i POEMATA DE SEIPSO.
ilvTtov itEpxiJ/avTa tiv rcXavii>p.v<i)v.
"Ojiio 8 ttjv toV o tpiptv -ijiav,
1045 zri <?op\iT[s jxvtu SSpayjxivo;,
' tov xxiaTov f:j8u.Tiv xxapp..vov,
IlivTlV U.EV fjJXV TUV CpXlOV eyxiivto\,
O: xa( ; poupa e'y.ov >.(,
Ti]povT p[io; , oSoi , vairpotpa
1050 Uv-cov 8' pvtcov tv 7taXjv tiv Su jp.sviuv,
Ol TV TOU.JV &OVTO TO'J ). XTIV
Taux' ojv pew TS xal cpiv o xapxspuv,
'AvSs; ti T.rxyi ( .\ fp ox pv:fsou,at) ,
'Ar.ouixpou xt jiXXov , i) ao9<otpoy.
1055 Dp[ivav yp , > Xyou3t , xpoop.' atxa,
Oxs[xa6( [iv. O yp uv tic {sOeto.
II
A NCv 8' txf.pio tic ) Xo> ,
"Ov ^.'^ T:a-p;xwv ^ ivo.
"OXtjv cuXsao-.O', f(v SSeoxa, Tptost,
1060 Tsxvot TtoOcivot e;:opu)TaTo; Trxrf.p,
Kal Twv u.jv ^p.vrOs, uti-oi , itvwv.
Aio 8' ^s-iS] totov fxoucrev Xyov,
Ttv 8uJxa0V.Tiov x6u(rav-; tvo; ,
'Avitax' eOj , ex xanvo ia;
1005 'Eija xeXiituv, xal oai; ixp.avtai
"Av8p{, yuvax, rozpOvoi , vsavat.
latSs, ypovTE , e^eveI, ox e^evc; ,
"Ap^ovT; , t,pe(ji,ouvTE x tive,
Zwv Exalto; Taov py] \ 59( ,
1070 '?! ' e/piv , \ irotuivo.

Capul efferenlem super omnia inceria cl vaga.

Sed lamen non ferons illalam tune injuriant,
1045 Alqiie occasioncni libenler arripiens
Ubi ncquissiniuin tonsum esse persensi,
Cum mihi amici omnes inslarent,
Qui me intra latentem custodiam obsessura quodam modo teiicl>aiit,
Meosque niulus, atqun ilus et reditus cuslodiebaiu et obsei vabaiii '
1050 Cumqnc inimici omnes pugnain banc cernrent,
Ac dissensioncn doctrinan ruinain fore crederent ;
igiiur cum viderem, nee ferre possein.
Hominis aliquid patior (non cuini negaboi,
Simplicis magis quam sapienlis.
1055 Puppini enim siatiin, ut dicilur, retro impeli,
Non perile quidem. Nemo enim sensisset.
Nunc aulem discessus nunlia crupil qugedam oratio,
Quam paternoruni viscerum conalu eiuisi :
730-731 Tolain cuslodile, quam tradidi, Triadcm
1000 Filiis amanlissimis bealissimus pater,
Meorumque memincritis, charissimi, laborum. >
Hire dicia ut audivit populus,
Uno ex calidioribus exclamante,
Protiiius exsurgit, velut ex fuini violenlia
1065 Examen apum, et clamoribus insanit ;
Yiri, mulicres, virgines, juvenes,
Pueri, senes, nohiles, ignobiles,
Magistrales, et emeriti quidam milites,
Bullions quisque ira seque ac desiderio,
1070 Ira adversus inimicos, et desiderio pasloris.

1049 'Oppa. Videlur legenduni pp;, jtoui, 1063 vcxaOxzbjr. Ex iis qui difficult)-
vayipoa. cohiberi possunt.
1050 . Coisl. i:Xvtiv. 1068 'Ex czpazov rtre. Billius ignorare se le-
1051 Tovf\r. Coisl. tXu.iv, facinus. staiur, cur Leuv. verterit, emeriti milites : bunc
1055 Ilpfirar yp. Pioverbium est de iis qui lainoii oi nos secuti, iia verleudam duxiinus vocem,
consilium in conlrurinni mutant. t(pu.oyvTE;, quae ad milites perlinel, cosque depo-
1059 ". Coisl. '. Edit, in mar silis mnis quiescere, et rude donatos in olia tum
gino, 58' f,v uXaao'.O'. recessisse significat, adeoque emritos fuisse milites.

METRICA VERSIO.

Caput cffcrcniem res supra mundi vagas),
illud lamen tunc baud l'omis ogo dodecus.
Ansaniquc rpions peclore banc pi-oinplissimo,
Criiiem ut rescoluui pessiiuo sensi viro,
Omnes aniioi cingerenl cum nie simul,
Tacilasquc pro me figeront custodias,
dessus ad oinnes ac mihi paoslo forent,
Ilosiesque pugnam banc cerneront Iseli, pi;e
Quod schisnia fldei crederenl labein foie :
Ilaec ipse cernons, ac ferons inste admodum,
Ail initio quiddam (non enini negaverim),
Prudente non lam, simplice quam dignum viro.
Impeli puppim nam retro, ui dici solet,
Scd imperite. Scissel hoc morlalium
t Nam nemo. Nunc at de exitu lluxii mihi
Quiddam, paternis ediluni ex pnecoriliis :
i Servale lolain Trinilalcm, filii,
Quam copiosus iradidi vobis parens,
Memores laboris silis el semper mei. i
H;cc verba simul ac audiit plebs, illico
Effrenis altuiii quispiani questum ddit,
Populusque surgit, aginen ut fumo solet
Apum, furiique maximis clamoribus
Ulerque sexus, virgines, juvenouli,
Pueri, senesque, nobiles, ignobiles,
Vita quieli, praesides, ac militum
Nonnulli : amore quilibet ri ira xstuaiis :
Iralus hosti, prxsuletn exposoeus suuin.
1103 S. G RECOM TIIEOL CARMI.MJM LIBER II. HISTRICA. 04

'AXX' ox pAv yp tj i xx^ai yvj , A 1085 '; - xivBvwv /.; ,

O8' smiaaOat ttjv &6s<i[iov 8pui:v,
Oj oSe xijv ev9e<t|aov t,va-pcaiinivoc.
"AXXjv xpETcovxai xo :<50 xaxT|V 8v
1075 "Opxot ts ; xa'i Xixa xXPI!-1- voe,
To yo-jv irapvoi xa\ o^Secv f,!o-JV,
Kai it] xoc X'jxoi xo kou.viov.
;; Sv 8'jv*|v xapxspstv xo fixpuov ;
'Avaetatrlo , vawv Tifutiraxe; ,
1080 "H irtiv it^T*'P v T xsi|*vtjv,
Ki6(ote Nus , TTjv TxXusiv p.v7)
Kapoii c-j-j-o-jaa, \ cpouaa 8xspov
Koepov xbv p98oSov ev toi; onppiajt
Sol ulv itoXb \ tovtoOev rpoipsl Xeuij ,
'Hpv Yvu8ai xo xpaxtv , j 50 ;
*Ey 8' ' ev (isij) , y(imv .
O08' xaxaareiXaijjii x; tov Extov,
O8' w; in:oaxou.)v xi xtTiv alxo-jp-vur.
1090 av yp oix ov xs, xw 8' tjV <56o.
"EOXisv aO/p-O , ' v 8i6pox<x.
4>a)v{ 8' Xstitov at fuvalxsc v ,
Ka\ xwv. Sut xaXtaxa eTev (XTjxipEc.
IlatSuv Supjiot" vSeSxei 8' 4)ppa.
1095 "u.vu 8' Ixaaxo ) Ttp\v v6(basiv irfvuv,
K5v EVtacpTJvai veiTi 8t| xaXt ,
"H xuv ttoOou(jiviv xiv' x6aXEv Xiyov,
Ov tt eIuev tCe6is0ij itovp.

At non mourn est genu violenliae Acelere,

Nec sedeiii suscipcre non legitime coHalani,
Qui nu lgitimant quidein sus. pore sum eoacliis.
Verlunt se in atiaui implcntli desiderii viam.
1075 Pliiribiis me adjurant et precantiir,
Orant ut saltern inaneam et fera m auxilium,
Nec lupis ovile tradam.
Quoniodo possem lacrymas lenere?
Anastasia, leinplorum maxime venerabile,
1080 Qua; jacenlem bu m i fldein cxsuscitasli,
Area Noc, quae diluvium niundi
Sola eingisli, el altcrum porta sti
In semiuibus iinindum orlhodoxiim;
Mullos ad le cl undique conlluil poptilus,
1085 Ut in mximo instante penculo,
Egone vincerem, an desiderium?
Equidem in medio erain, inulus et tenebris plonus,
Nec voces reprimere valens,
Nec polliceri quidquam ex pnslulalis.
1090 Allerum enim (icri non polcral; alleri ineral mclus.
Premebal xstus, sudor e corporibus nianabat.
Vox dcficiebal mulieribus mclu pcrculsis,
Prscipue vero, qua; maires erant.
Pnerorum cjiilalus audiebantiir : deflriebat dies.
1095 Jurabat quisque non pi ins se qiiieluriini,
Eliamsi in templo preciare sepeliri oporteret,
?32 733 Quam optalani a quam votem cxlorsissct,
tialcni quis profer cogiltir dclassalus.

1073 "O ovS r?j>* IrOeajicr, etc. 0"' nulla '- lius quoque : Silere uimiut femivas proliibel timor.
ttone pastut tum in ea nie collocari quam quissimo Neuter videtur sensum Gregorii reddcre, siquidein
jure obiinerepoteram. Cardon. inclus vocem solet prajcludere. Ego crediderim ab-
1084 !. Coisl. impfcl. solulam esse senteuliam, qua tacite Cregoriiis ma
1086 'Hfur ysvicOai xparetr, tj tov . in se comparai. Fciiiinis in mctu voces delirium,
Id est, victor ipse cssem repugnando popult iis mximo, qua- maires sunl.
ilesidcrio, an populus vincerel, me ipsius dsiderio 1097 A-ror. Vat. ). Quin rotis aliquant -
rdenle. cent cunsonam edidistein.
109i - ' Hetitcr. Coisl. wv 8' Xtitov. 1098 'EeCiaaOn. lia liabent edil'. Vaticanus
Leuv. Yocet nie.iis rouse eniillebant mutieret. Bil- aiilein codex eCe6is8i]v.

METRICA VERSIO.

At non deccbat mc gc.iu ad vim flecierc,
Ncc capere sedem rile non mihi iradiiain,
-Qui rile quond.im tradilani lamen abiuii.
Cupidilalis alteram carpunt viaiu,
Sumniisipie ineciim precilms ct volis agunt,
Saliern ul nianerem, promplus his pr%slans opein,
Gregemqne Irucibiis nc lupis addicerem.
Qiinnain hie teuere lacrymas possem modo ?
dulcis aides, a:diuniquc Ana- lasis
Princeps, lides qua se jacens liun.o cxlulit,
O arca Noe, sola Cuncsiis aquis
Urcpla, mundumque alleruin in parva grons
Smenle, recta el sana fide, Ipsos maueret, ad preces vola el sua
il le quidem tum mximo plebs agutine
Fluxil : periclo res eral nam mximo,
Egone, aii eorum vlnceret cupiditas.
In medio at ipse mulls ao prorsum slupens,
Nec premere polcrain quas dabanl voces, eque,
Quod postulabant, hoc eis proniillcre.
Fieri iiequibat illuil : huic suberal nielus.
Ms'.u premente sudor e uicnibris Huit.
Silere iiiinins foniinas proiiibel liiuor.
Maires potissiiiiuin : ejulanl pucri quoque.
Vergebet auleiii jam cues in vcsperaiu.
Jurare quisque non sibi prius lore
Quiciem, in anlo quamtibel letum sacra
Quin annuissero, voxque ab aliquo ha-c exl.:
 SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. U(W
- trji xojl ?i XT] ' ex; t^pfT) ; T/i atparfiYiaj t xa\ ;(01 /5p-r.
1 100 i Euvsx6aXe yp, , oauti TpiSa > i yp toitpisOsv 8 twv SoYfiaxiuv,
"Ej ^ <) it x6f( xvvvo;, Ka\ tout" x'JVTe e' xo euYxssOai Hvov,
"Opxov xv o6 w (xa\ yp [x v<i[iOTo;, 'Opjvxc o? itacrxov, SsTEpYov irXsov.
"Iv' v Oew zi'jt ti [itxpov, 0 To uiv Yip YSV *1 TPl XeXouuiw),
'$ o XXouiai nvU[.aTO x*pJ[JUXTi), Maxpov tv' aro8t(jio'j3a Xyom xpvov
1105 Ayov 5' itwro;i6vov, ('Oxvc Yp etceiv, ib irXat TiOajAjjavT]),
Mevev avuxri Tjv uxoriv tive TOTptxov xpuY{*, xa\ ttjsoitjXutov.
(Ka\ yp tt' jXtcovto), itpoa8ox>v tots rHv Yp Wt', eit' Xt,sv, *' t/Oev r)-.v,
Aijeiv ejjlxjtov povTcStov XXoTpiaiv. 1125 Tr,v ix Tawv avitaaiv ^-,.
OTto Sixpi6r,|Av XXijXwv ('., Tot 8' f,v Xyos tic twv e[>v Xdfuv
1110 Nixuvte; 4[.? tt axiq \{ eXntoo;1 O 6' > OXTjTf] xaptsp 7TpoaTpxov,
01 iv yip, > cX0VTE t1* 'f PV0'JV> O 8' ib auTwv IpYOV e^ov asjxvt.
' 8 [AixfAv > (isvuv ti xpvov. ()i [lav, twOeiQe tuv eu ecStwv.
THv . Oso S' aiOi; fJTtpairTS Xy> 1150 O 8', x8it;y]T330e to ox e!84iiv
TtuxvJOvToc, uoTtsp pxiou, (Eitsp TiV tojotov / axpaBEv,
1115 "H xa\ cpXaYY> 7{ lipoj;, "H TTJ xpaio'jnjc vv 'iTaXwv ouot'a)
Mini auditum ! non subilo time obtrala est iilraqiic auris?
1100 i Tecum enim, inquit ali(|uis, cjicies Triadein. i
Tandem metuens ne quid orirelur periculi.
Ne sic quidem jurejurando (injuratus enim sum,
Ut et ego in Dco paululum gloricr,
Ex quo aMulus sum Spiritus gratia),
1105 Sed vei'bir- promisi, quibus mores faciebanl (idem,
Mansurum me donee prodirent episcopi nonnulli
(Tunc enim exspeclabanlur), sperans fore
l'i me ipse tunc ex alienis curis solverem.
Sic inter nos vix dijudicata lis,
1 110 Ulrinque viclores umbra spei;
lili quidem ut me habentes gestiebant,
Ego autein, ut non diu adbuc mansurus.
Sic se res babebant. Oci auiem rursus coruscabai serum,
Citissime redintegrala, instar aggeris,
1115 Aul plialangls, parte qux passa fuerat,
Cclerilate ducis, ct iiianuum multitudine.
Nam qui antea doginalum vinculis asiricti erant,
Alque id unum causae babebant, cur nobiscum sederent,
Cum cernrent qiialia paierer, magis amabanl.
1120 los enim ducebat Trinilas prxdicala.
Quae longo quidem tempore non pradicabalur
TVereor enim ul olim sepultan) dicere ),
Patria doctrina simul el advena.
Erat enim aliquaudo, deinde desiit, postea rediil,
1125 Resurreclionis ex scpulcris conlirmaiis liilem.
Alii forsan sermones meos aliquo in prelio babebant.
Hi ad me, ut ad frtem aibleiain, accurrebant.
Isti libenler nie, ut suum ipsorum opus, relinebant.
Vos auiem, alii quidem baec discile ab iis qui probe sciunl,
1 130 Alii auiem narrate nescienlibus
(Si qui (anlum a vobis remol sunt,
Aut abea, quae nunc talos regit, poiestatc),
1118 SuyxeTceat. lia Coisl. Mendose edit. <^'*'-
METRIGA VERSIO.
(Hin clausa quin tunc ul raque est auris mihi) ! Ducis arte, junclis plurimisque opens simul.
Tu Triiiitaiem nunc, paler, tecum ejicis. Doclrina nam quos vinxcrat nostra antchac,
Tandem exliinescens ne quid bine flueret inali, Ob idque lanluin qui mihi sc ailjunxerant,
Ne sic quidem juro (hand enim mihi coiiligit Adversa propter, bis eram jam cltarior.
Jurare, pauluiii ut glorier suinmo in Deo, los allrabebat prscdicala Trinitas,
Lustraui3 ex quo gratia sum Spiritus), Ab urbe niniiiiiii quae din exsulaverat
Sermone al ipsis, viia cui facerel (idem, (Pridem sepultara dicere hanc non audeo),
Haud me cxiluruiu spondeo, donee Scopi Doclrina, simul et advena, et palrii soli.
Quidam venirent (spes eral inox adforc), Namquc anle florens, lapsa post, rursum redit,
Dulcera quictein ceno tum mihi pollicens. Fidcin secunda; scilicet vilae aslruens.
Sic separali vix suinus lanileni invicum, Illos raovebat Torte sermonis lepos.
Ulrinque parta spe tenus victoria. Alii I'avcbanl inilili ul finiiissinio :
Nam gestiebal plcbs, velul compos mei : Accilus alii forte quod ab ipsis forem.
At ipse rursus ut recessurus Lievi. Qui nescit isla, quaerat ex his qui sciunt
Sic res habebat, sermo rulilabat Dei, Cui nota sunt hac, pendat ignaris velim
Ilcdinlegrata parte quam telen iine (Si t.iiu remol quippiam a vobis jaceni,
I^csa, pbalangis instar, aut rupli agycris, Aul ab Ualonim floridis scepiris modo) :
1107 S. GKEGORII THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. 1108
'i!; v "/.ArfifL ",- , A iat ypouia'. npi( uOou; '/.-',
'O XXo tuv xaivuv tt tou xaxv, El &j SeXev ope tijv xva,
1155 rQvirep ; Xx; fjispu>v ipt, 1150 '; 5v icapsnfiuiv tiv' evteuev X6r),
iT/.cov xEpov ixitXx(i)v tiJ) xpssaove. rvwp.a; te|ajv, ^, ib; itiXat Os;.
) tov pOov v rorree Xewv, 'EvieoSv Eaiv ai vduoi twv -'
Tov XTJ uSvo EfEV! txov O eov o8v Sote cpopv pn5vr,v,
OO Setiv stnEtv, oSsvb Trei]v<iTO '?' j Y^vdoat psaGat rov xoV
ll40Tv(jup.<ppovouv:tov, Tcapvit Ttposzpx'-'.-J, 1155 O nXj8o es^ovce, vO' vo, Osuv,
'12 to vjfipou Ta avEaaij xcri, \ to sautuv TrpoJitsadvtE
Aip.o JorjObv tov Xyov i:o:ou[ivou, O t}v irpvotav p.i) 4&5vte{ toj ,
"H \ p.ixp to 4yav ctxotoujjivo'j. tozvtx uvtiOevts aTpuv ir)oxa-
T 6" V ZI TtlV |V(i)V TT)? tTCEtJ, "OlJOl TE XlO 6vT IxXplTO; 0EOJ
1 145 "Otcw l^aipov , (jtEji.vrjjivo; ; 1 100 Tov Yiov esraptoiav Etc tixtv *
p.v Eatv ai -ap^oSo X!av "Oaoi te xtxpo eue6eI vTaXjjiamv
Tf nXavo xa\ ^. OoO, O ' yrXou, itVEUtJuxxa, xal vinraniv,

Ut et p slpi'is liaec innolcseanl,

Utiiniini tlirjuod ex novis vita: malis,
1 155 Qu;b dierum vana series aOert,
Plura mala imtniscens bonis.
734" 735 Noiidum loquor de recto in de populo.
Generoso l'eiu quem parlurivi,
Olios dicere licet, cum nemo appareret
1140 Ex orthodoxie, ad me, ut veni, accurrisse,
Veliit sili laborantes ad occurrentein humorem,
Ut failli eux opem meo sermone ferrent,
Aut densis lenehris ohvolnlos ad tenue lumen.
Quid aillent de his. qui a Tide alieni, quis disent,
1145 Si meminerit, quomodo meo sermone gauderenl?
Mulla; qu'idem sunt a vera et ordinata
Mirum in niodum aberrantes via*,
Cuneta? in profund um perdilionis fcrenles,
In quas divisit corruptor imaginan (Dei),
1150 Ut inde irrependi occasionem arripiat,
Senienlias secans, non linguas, ut olim Deus.
Inde exorti dogmalum morbi :
(Inde) qui divinum nihil nimmt, nisi uiiicam molioncm,
Qua gigni el fcrri dicuul haec omnia ;
1155 Qui deorum, pro uno, multitudinem inducunt,
El ante opera maniium suarum procumbunl :
Qui providenliam rebus infcrioribus deneganl,
El omnia aslmrum nexibus gubernant :
Et qui, cum populus essent cleans Dei,
1160 Filium cruciOxerunl in honorem Palris :
Quolquot eliain minulis pii sunt praceptis :
Qui angclos et spiritus, et reeurrectionem,

1156 '. Sic Coisl. Edil. xTtXV.iov. xstpsvot.

1140 Tur ervfippororwr. Ex orthodoxie, ecili- H57 oi r,y xp6roiur. Edit, ad marg. o! -
cet,1150
pa$tonbus.
. Coisl. v/.,ni
fopsi t.
1155 01 Oeior, etc. Edil, ad marg. o voaouvTs; ,15s Kal vvrttOirre. Edit, ad marg. o
oOEirriTO. * YEVEBXtaXoYoOvTE.
1155 Ol . Edit, ad marg. o - 1162 . Vat. itvEpia.

METRICA VERSIO.
Ut Inec loquanlur posteri quoque, hand secus
Atque aliud ullum pluritnis vita; ex malis
Mii isque, longa qua; trahit serum dies,
Mali ampliorcin copulans molem bono.
De plebe nondum, prcedita lide integra,
Mentisque nostra' nobili felu, loquor :
Quae, cum orlhodoxum neminem prxslo allcrum
Haberet, ad me concito aecurril gradu,
Tenues ad undas ton nli ut s.-cva sili,
Tenebrisque pressi lumen ad parvum soient,
Nostris levaret utgravem verbis famem.
Quid de remotisa pia dicaui fide?
Quantum aflerebat gaudium his sermo meus?
A calle recto mille digressus patent,
Qui runter :. Tartarum ad nigrum ferunt :
Corruptor in quos saivus effigiem Dei
Divulsit, ul sie subdole, qua irreperet,
Nancisceretur rimulam, mentes secans,
Nun, sicul oliin, noxias linguas Deus.
Fluxere morbi dogmatum hinc varii et graves.
lliuc, prorsus unus est quibus casus Deus,
llocque exoriri diclitant cuneta et rcgi :
Hinc qui deorum maximam lurbam iuvehunt,
Ac rebus a se condilis curvant genu :
Hinc uteris qui consuli rebus negani,
Nexuque cuneta siderum texi voliiul;
Selecta quique nalio cum essent Dei,
Naium necarunt per crucem in eultum Palris : .
Mandata quique parva servantes, pii
Volunt haberi : spirilusqiic atquc angelos
 SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 11
Otts irpo^TjTUiv ypp.>MZ i;apvop.evoi' Aflt 8e totuv uii-ep $ Spaj ;
Xpiorv 6' ioi d6o'j(itv v vpou axta" IIoXXuv cpucVcuv 6uoe6eta a^viuv,
1165 Ot tov BuOov 2tiffv upo^pivou; cpujei 1180 '0 t5 xtei xb vefia suvriOst; avov,
TijiWrt, iVcTiv; to erjXapseva, ' xa\ tov lTov irposTiel; IIvejJWtTi"
-('juvo; utol (x^ou ' uiv , ? ' eluayovTec ?|Xixa Katjapo; 0eoV
Ot auvriOivrec zfyi ' ix YP"tA{*xbJV Oi ttjv &5xy]it:v etadryovTSc ;-
O ttv IlaXaiav xa\ Nav 6 bzdi Ol sTSpov Xyovtc Tlov tov '-
1170 Ne!u.avre, >> 1 185 Ol xij tX'.ov tov asaa)3jivov, XX' Svouv.
0 Tpei OiKt tiOvt o xivoupva, AuTat elsiv, i; ;> <?p.<m\, \
Tiv reveupioTO, x<^ ts. ttjv t' xov p.jrv T({ f<eOTT(To, xTuiov ;.
Oi T(J> Mavo x^pov^^ *PX'*V erx64>" otjjv t{ v oOtoj axvrTO tte,
Ol Mtdvravo irveOp.a Tijiuvrec ; 'l il] ou; Ye TO jao; xXt'veiv X^oi ;
1175 Ol Naudtrou xevtiv Inapaiv ocpuo;* 1 190 To p.ev yp fipet ; tojv ^/,
Ol TJ4 peTou TptSoc rovaipra:, Ol 8' fiepOVTO TpTO;) TT)? XSM.
Ol , ^ ssirJ Staipxai" O yp ' x"Pa ^ Xo:8&pi ttsov

Quique prophelarum scriptum abncganl :

Qui Christum coluiit in uinbris legis :
1165 Qui Bythuiu et Sigen setentas naturas
Venerantur, el Abones masculo-feminas,
Filii Simonis magi ; quorum surculi,
Qui Deilalem compnuiiiit ex lilleris ;
Qui Veins el Novum Testamuntum duobus diis
1170 Ascribunt, austero et ptimo :
Qui tres naturas statuunl immobiles,
Spiritus uaiuramel leine, el mediaiii inter ambus :
Qui Manetis gauilent doniinaulilnis tcnebris :
Qui Moniani spiriium nefaiule honorant.
736" 737 * i ~S Ant Nov.iii vanam supcreilii clalionein :
Qui incorruplibilem Trinitatcn nefario contraliuiit,
Aul naturam non scparabilem dividunl :
Kursus ex isiis, velut ex una .hydra,
Cum prodierinl multa inipietatis capila,
1180 Qui crealis in rebus solum numeravil Spiriium,
Et qui ipsum eliaui Filium ailjiciunl Spirilui :
Qui qualem selatc Cxsari inducunl Deum ;
Qui carnem apparentein stolide fmgunl ;
Qui secundum Filium dicunl euin qui in inferioribiis nalus csl t
1 185 Qui peiTeelum non fuisse dicunt id quod salvatum est, scd meule caruissc.
sunt, ul siiuiinatini dicam, sectioncs
Kecue lidei. et absurdarum opinionum maires.
Ilorum quis unquani ita perlinax fuit,
Ul nun meis aurem inchnarel sermonibus?
1190 Ibis quidem rapicbat vis dogmaluin ,
liis lenibat modus diccndi.
Non eiiiui odium significando, et conviciando m a gis

1105 Ol zr BuOr. Vide torn. I, pag. 61*, ubi
Gregorios idem prosequitur argumentum.
1 175 'Apxixifi axT<fi. Qui latebras rerum princi-
pium pulanl.
1185 . Coinlief. legit , ' ten) asserenles.
Svouv, qui lalulem prttitit : sed prspslal accura-
tissimum Gregorii de his rebus loquendi morem
servare. Hic Apollinaristas impugnat, Christum,
qui homo faillis est, ul homines salvare!, per-
lee tu m hoiniiiem fuisse negantes, sed mentis expor
1188 Totw. Hie versus deest in Coisl.

MTRICA VERSIO.

Redilumquc vilae qui negant, vatum et libros ;
Chrislumque in umbris qui coluiit legabus ;
Sigen. Bytliumque, qui, perennes (il dos,
Venerantur, jonesque inasculo-feminas ;
Magi Simeunis filii quibus sali,
Divinitalein qui strtiiiul ex lilleris :
llinc, qui Vclusqiie Fdus, el Novum, deis
Tribuunt duobus, scilicet duro ct bono;
Natura queisque fixa statuilur triplex,
Terrena, qiurquc sp'uilus, media ultima :
llinc, Manetis principes lenebras amanl ;
llinc, qui nclaiiduin pneuma Montani colunl :
Fastus Novati quique danl sese aemulos :
llinc Trinitatcn qui sacram male conlrahiiiit,
Scindi neganlcm quique naturam secant :
Ac riirsus ex his, nica ex hydra velut
Erroris orla capila sunt mulla impii :
Hie nam crcaium Spiriium lantuin asseril,
Naluin ille rursus copulal cum Spirit ;
Est qui coxvuin Cxsari statuai Deum :
Carnisquc verse qui loeospeciem iiiferat;
Est qui secundum Filium, neiupe inl'erum,
Inducat, est qui mentis cxpcrleui asscral.
Hxnamque lidei, breviler ul dicam, intcgne
Sunt seclioncs, iiubili en oris duces.
Ilorum quis adeo firmus ac lenax eral,
Aures meis quin siibdcrel verbis suae?
los pcrlrahcbat dogmaluin ingens liruiilas,
Flectebat illos ratio doceudi mea.
Ncc ciiiiu per odium, perquc contumcliam,
IIM S. GREGOltll TIIEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA.
"H XT)8s(xovtxu to Xo^ou TCpofj-pjAEv,
'AX-puvrEi, o icaiovt, 0O8' mjfifiivoi
Il 95 Kaipip ovTC xal uXvo,), 0<1>; twej.
T; Y^p X<5vcu "e xa^ xp&~tl xotvaiva ;
0'J8 7tp<56X)Aa to Opioj t:oio'Jjivoi
Ttj '/.oylaq Seivf yip vtexvov tSs
Kai jttou>8ec, jiiXav Ix aBouc ifjiev,
1200 'ij xo'j Xi-p/ou; xoiSpasxEiv fou.
'AXX' xsptJ TS to Xafoi xal
'EvTuyxvovTe, (b{ Xiyou O'JvrjYopot
<;.7:{ te xa\ itpou, xa\ |xt]8v
lXjcrijovTO ol xa\ vixaaai Xo^oj,
4205 Ka\ xpatsv 8 TijiicUTspov noXu,
lll
siOoi ta!a Tipo<ixTco[ivov.
Toiaha ?. Ta jiat; ivsypact].
"AXXoj tl o5to ttj eit iaiSusreto
Nopio, ; t xa\ xaXi; YSfpajAfisvoi.
1210 Mi) [iav oov ?(; EJs6sa eiSvat,
TJjv euxoXv xa\ xaxrjv -.
)8' v Osatpoic, xa\ 9poic, xa hujatotzi
'0jtou , *. xvvou[*vou,
xa\ TtXuO^vai fXcosaav auxpwv Xoycuv,
1215 Mt8' v s6tXoi <1> xa\ Xpta-o Jvot
'P"IV t6o){ TOJV XO^ftV TO XUSTtXOJ,
DatCovTaj 4v !; xa\ irovep 6rpii)Uvoi-
'AXX' vtoXa uiv ; .

Quam sollicite et anxie, verba raciebam,

Dolens, non plagas nfligens, neque cffercbar
1195 Prosperis rebus et incerlis, ni nonnulli.
Quid enim araiioni et imperio commune ?
Neo audacia velum mihi erat
Insciiiie ; id enim valde artificiosum est,
Et sepia? simile, atramenlum ex imo vomere ,
1200 Ut per tenobras redarg non pofsis.
Sed leniter verbis et convenienler
Compellabam, ut verbi defensor
Misericordis et mansueti, ac neminem
Pcrcuticntis : ex quo lit ut vinci congruuin sil rationi ,
1205 Et multo prseclarius sit vincere,
Dum quis vi persuasionis acquirilur Deo.
ll;eo nieis inscripta erant labulis.
Ilaec eiiani alia exslitit institutionis
Lex sapienter et prseelare scripta :
1210 Non imam banc pietalis viam nossc
738-739 Eai'.ilcui el pravam linguae pruriginem,
Nee in tbeatris, Toris, ei conviviis
Simul mientes, ranlilcnis emolhlos,
Ante expurgalam a turpibus verbis lingnam,
1215 In profanas aures el a Christo alienas
Loquacitcr myslicos sermones jacerc,
Ludendo in s, quorum vel inquisitio laboriosa;
Sed maxime in mandatis observandis pielatem colcre,

1195 Kaipt orzi Id est, ob fluxum fallucem-
que protperitntem, et quin callwlicus imperator rt-
quabat.
1196 A<5pp. Possis etiam reddere : Quid commu e
habet rerbi divinl prdicalio cum potestate impera
torin ?
1204 -jv. Edili babent ad marginen! '/>,-<;>,
sed pnrperam.
1208 ", etc. Id est, alia insuper in docendo
regula mibi recle proposita erat. Cavebam videli
cet, ne quos insiiiuebam, ulla sibi ralionc persua
den sinerent, oplimani se tunc pietalis ac zeli sui
demonstrandi viam ingrcssurns, quando facili gar-
rulitaie el improba !oi]iicudi pruriginc, in thealris,
in viis public-is, in compotaiionibus, in risum ct
cantilenas cflusi, cliani antequam linguam suain
ab obscenorum sermonum sordibus ac turpiludine
purum fecissent, in profanas bominum impioruin
el adhuc a Christo alienas aures precipua inaxi-
m.ique religionis nostra: arcana temer novissent
immitlere, sic quasi ludiere ea ostendeudo, quorum
recta inlelligeniia nonnisi magno labore acquiri
lur; sed tunc recle demtim agerc se existimaren!,
si oinnc suiim Studium in legiim divinarum obscr-
valione ponerent, si puuperes alerent, si peregri
nos susdpereiU, si morbos arcerenl, si psalmodia?
insistrent. Caiido.n. apud Bollandisias, 9 Maii,
pag. 46
1212 1. Ita legimus. Billius legendum pulat
nToi, ut edil, ad niarg. Male in lexlu a6o:.
1218 MJticta eiice6eir. lia Coisl. Edit, mule
v6ucjE6ev.

METRICA VERSIO.
Studio al juvandi, verba promebam, dolens,
Non vulnus nQigens : nec, ul quidam soient,
Animos in aliuni, prosperum ob lempus, ferens,
(Commune scepiris nam quid est verbo et Dei 1)
Audaciaque inscitiam velans mean).
Hoc quippe scitum , sepiis ac proprium,
Nigranlem ab imo vomere succuin pectorc,
Ul tela lugias boslis in lenebris lui.
Sed voce blanda conunoaque utens, decel
Christi ut patronum, meute qui placidissimus
Miseratur xgros, neminem et ilurus ferit.
Ex quo lit illud, ceder ut landein feral,
llursuinque mullo pulchrius sil vincere,
Suasu Tonanti quispiam dum acquirilur.
Perscripta labulis b.ec erant plane in mois.
Aliam in docendo rursus haue legem luli
Rectc exaratam : dum ineain plebem instruo,
Unain salutis esse ne credat viam,
Haue nempe facilem et improbain prnriginem
Linguae, in ihcalris nec, vel in conviviis,
Hiilens simul, fdisque mollis canlibus
Non expiatis lurpibus verbis prius
Labris, in aures elhnicas alque impias
Arcana temer dogmata unquam jaciiiet,
Liu'ens in his quae \ix labor quoquc purcipil :
Parre jussis scd Dei quam maxime
i: 13 SECTIO i. POEMATA DE SEIPSO. lili
/^, evooxovxa, xa:; vioc A Ka\ Sv)v ooi it] puxai {
1520 'Apxouvxa, xapxspovxa (.aXu/olaii, ( 'AvOpJTitvov yip Exofiai xvxct'Ja roi),
ECr/al, OTvaYfioi, 8xpu<jt, xau.Euvcai;, 1255 AXei , v tp<56<)61, ;8 /,
; melote, y/ivai; al36fi<riov, ] iravxa, 11,6' lv itai, u.r,8 itavxaycO.
0'ju.oj, viXuio;, xiXtov Exaija, 'AXX' lextv oT, 30V x, xa\ , xa\ rJi-.
Tr,v apxa xocu.!ovxa 7tvu.axo{ xpxst. Katpb Sk itavxb, axosi, irpaYP-axo;-
122o y*P e'nlv a' ewxtipa 65o\, Mxpov x' apiexov, xwv aoctiiv Ivb; ;.
7pouiat :pa 0oO xoivamav 1210 Xwpl x Muauv xa'i pifiaxa
"A -/pr| a' Ssv, o jlovtjv xijv v Xy<;>. Xiopl x xuv idv, ; x' ip.o\ Xyoi.
6-<: Y^p pxEt xal tJ-tX^ sj iotei, Titiv p*v y^P <Jiv i; TriEtiv ci Xy&i
MsO' r( -zt/y& xo tcXov a^Ei 0e. 'Ev p.cpaxi<iy.tj)V ;, xat nX&3|jui3iv.
1250 E! 6' e; ooo l-isv ) iraxtc xovov, 'Ev o' u,y '^v 4tuXV 4 xyxviv.
6:o'j i:ap' fpiv oSev jv 7:vtixpov. 1245 xi, uxi; y"P S-v sOEvarEpov.
'AXX' el ctXrifXo)aiK5 xij, i) CtXou itXw, 'Hu,v S' (XijOiv Yp axtv 4 cxota)

Pauperes alendo, Iiospites suscipiemlo, morbis

1220 Mcdendo, perseverando n psalmodiis,
Precibus, gemitihus, laciymis, Iitimi cubalionibus,
Gulani frenando, sensus coercendo,
lr;r, risus, labiorum moderalione,
Carnem domando spiritus robore.
1225 Suiiicnim mulla; salulis vis,
Omtes (jux ducunt ad conjunct inuciu cum l)co;
lias tererc te oportet, non earn solum qua: in sermone sita est.
Siillicit oiiiiii siniplicis Ihlci scrino,
Per quam proferto plurimos salvat Dens.
1250 Quod si in solos sapientes fides caderct,
.Nihil l>eo apud nos esset paupcriiis.
Sed si loqueudi cupid s es, ac studio fervidus,
Tibique moleslum est, si verba non fiuani
(Humanuni eiiim tibi eliani bic aliquid precor),
1255 Loquere, sed in treinore, nee semper,
Nee omnia, nee apud oinnes, nee ubique,
Sed apud quns, el quantum dceel, el ubi, el quando.
Tempus aulem est, ul audis, cujuslibet rei ;
Modus est res optima, ul dixit units snpienlibus.
1240 Separali Mysoruui el Phrygum lines :
Separuti evlrancorum sermones et met :
llorum eiiim spectant ad oslenlalioneui sermones
In juvenuni ctibus, el ficlis rebus,
In quibus parvi refer, ulruiii bene succdai an male.
1245 Umbra eniin, umbra nihil est inibecilljus.
Nobis aulem (vera eiiim dicere propositum est),

1227 Apt} a\ lia Vat. el Coisl. Edil. XP*1 5'.
122!) 'Arsx'>c. Profeclo, vere. Aliter x/vw;, id
est, iiullo majori artificio ad majorem fideliuiii p.ir-
lem salvandain ulilur Drus, quam simplici ti.Jc,
qua? mysteria tonet, nec ea curise scrulalur.
1240 Xiplc ta MvcrCar, etc. Proverbium inde
tiaiuni, quod Mysurum el Phrygiini lines defirtire
arduuin esset, quod hi popiii non salis slabili-
icr tuiati sinl sedes suas, sc>l subinde aliunde alio
depulsi trminos incertos reddiderint. Adagio li-
cebit uli, inquii Erasmus, de rebus loto genere in
ter se dissidenlibus, veluli si quis longe aliud spe
ciale pliilosopliuui, aliud oralorcm significans di-
cal : Xdipi xi Musuv xa\ pJYv , aut
de hominibus inter quos nihil convenu, nibilque
commune interceda, ul apud Eiiripidem Achilles :
Xu)p\; xp.i x' 'AYaAp.vovo;, id esl, separal snul
mewres a bonis Agamemnoni. Hoc proverbium sxpc
i ecu n il apud Gregoriuii*.

MTRICA VERSIO

Slude.it, egentes, hospiics, morbis graves
Curaos, alensque, lixus in cantu sacro,
Precihus, gemilibus, lacrymis, chameuiiiis,
Ycnlrein aique sensus compriniens, iran et iruccm,
HUuiuque, abris sedulo indiceus inodiim,
Alque imperante spiritu cariieni domans.
Mulla; salulis nam palenl nobis via? ,
Q.iaruni unaqua:quercge dat suinuio trui.
Has, non silaui iu sermone dunlaxaf? teie.
.1 seruio lidei siniplicis tibi sullicil,
Cum qua salutein magna pars bominum rapil.
In eruditos nam fides solum viros
Si caderet, esset nil Deo dives minus,
liuud si lotpicudi cupidus es, zelo el calons,
p Miscrumque dticis ni tibi serillo lluat
(Nie opto nainque quidpiam huniani tibi),
Liiquare sane, sed liniens, non jugiler,
Ne cnela, cnelos non apud, passim eque :
Sed (piando, quantum, quo loco, quibus el decel.
Cunciis, ul audis, tenipus est rebus suuiu :
Quidainque dixit vir snphus, nioduiii optimum.
Phrygum et Mysoruui dispares sunt lerinini
Sic cxieroruin dispar est seruio meo.
Juvenuni catervas inter ipsi gloriam
Captant : uicrxque Tabula; cuneta, in quibus
Scopum assequaris, an secos, ai vi intercsl.
Cur isluil? umbra nil ciiim imbecillius.
iN'obis al (est queis Veritas solus scopus),
1 S. GREGORH THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA.
O-rw sxlv. r"b tspisk xov Xiyov.
; rP (A<ptxptit*vo fc &" wb
/ T:po6f,a) axb sic Sou roUa.'
1250 "06ev [AXtdTa xo Xoyoo uXaxxov,
Ta piv Xyovxa, xwv 8' xouovxa aotpw
"Eaxt 6' Sx' ixxwpovxa p-ov Ce-Jj,
ExiOu.T ixaa, tu ', xpup-ivou.
THxxov yap oj, fl ^, xtvSuvov <ppsi-
1235 THxxov 8' xoj;, xo xa jyev x xo pi erov.
T Sel as vpxr, d/p.evov vtxpov t?pva;
*H itXrjeeastv udjxaxc Xueuuvxo xuvo;
Oxu p.aOovxe; x ypatxuv Bea^iufxixiov,
OT xpa<pr(p.ev npb suvaxOrivot piva*
1260 Oxw Syovxs xal rcoXxaj xa\ vou;,
"8) yetopyuv jfjLEv v xo TcXouaot,
*
A El uuvaxxov 0C7 xoiuAv 0po;.
To'J r^v YP 5" TlI>v ixavOtv tpp.ouv
Oi S' wjxaXifov', o! 6' OTuSpoj,
1265 Ot 8" v TfXaxxi, luv 8' *kp | ij ul),
0! 6' exXaJov, o 8' 8e<iu.oyvxo axxui
Ot 8' <8pvovxo, o 6 Xeuxo\ 6po;
" xiv' , ? 8 Ot)(juI>v ti iXo
01 8' xxpivovxo, oi Se xuv aixtov uu>,
1270 Oi 8' ?sav 4, xij -yemp-ra rcpa;,
"Apxo{ Yt>jpY6v xov xap.<5vxa (-j xpe>wv
Nv, xo{ 8 p/r^Sv ixxavxac xjiaSo.
'E6ouXu.i)v vxaGOa uxTJiai xov Xyov,
Kal p.r,8v einev xuv vaicov Xi-pu.
1275 Nv 6' ox l xe x irptato xtv itpayuxwv
Tllv x p.v X6e 8e|ioJ, x 8' iyvow

Periculosuni valde est lioc vel illo loqui modo.

Via eniiu iilrinque praerupla est, ex qua caderc,.
740 741 Cadere manifeste est in portas inl'eri.
1250 Quarc maxima circa sermones ailhibenda est caulio.
quidciii dicendo, illa aiitein audiendo sapicuter,
liilrdum aulem aeqne al) ulroque recedendo,
Ouin justa statera, nempe inelu, utiniur.
Minus enim puriculi auris allcrt, quai lingua ;
1255 Minus ctiam periculi est fugere e medio quam audirc.
Quid juvat, lorpedinem (angendo, neceni aniuuc inferre?
Aut prope acceder ad lialitum rabidi canis?
Sic instilutus Scriplurarum oraculis
In quibus innutrilus sum, anlequam adulta ratio cssel,
1200 Alque la regens populares et extreos,
Jam nuinerabar inter locuplcies agricoles,
Quanivis inessis mea simili collecta non esset.
Alios enim a spinis recens expurgaveram :
Alii auleiii aqtiabanlur, in alios injicicbalur seinen ;
12G5 Hi 11 lact, isli e terra prodibant :
Alii eranl in berba, alii spica; ligabaulur :
Alii adolcsccbant, alii ad messem albi :
IV'onnullos babebat area, alios grains acervus :
Pars ventilabalur, pars inlus cum trilico,
1270 Alii panis erant, qui finis est agricultura;;
Pais niiiiiiiic nunc alcns agricolain
Qui laboravil, sed eos qui 1111II11 sudore aspersi sunt.
Volebam hic dicendi iincm facer,
Ncc quidqiiaiii corum, qn:v sermone indigna sunt.
1275 Sed id non sinunt, qua* deiuceps cvenerunl,
Quorum nonnulla quidem prospere evenerunt, alia vero nescio

1217 IlsptSe. Periculosuni est, id est, plurl- 1251 So^t. Vat. lotv.
muni interest, utrum hoc an alio modo qui.lpiain 1259 'Etpaprytsr. Edit. EUxp<pT]p.ev.
iradalnr. Raiiouem a If ri Gregorius, cur tlirlslia- 1263 'Hptjiovr. IIa legiiniis. Edit, male f,ipeuv.
11 is inulto major cura el sollicitudo suscipiciida sit, 1269 'Exxjilrorro. Coisl. xpivovxo.
cum sermonem ac dispuiaiioiiein babcre parant, 1276 '&>-. lia Val. Edit, ivtcp, sed deficit mc-
quain ellinicis. truui.

METRICA VERSIO.
Vel sic vcl aliler, pluriinum refer loqui. Mcssis tamelsi nostra non csscl siniul
Pceceps iter nam, quo statim ni quisque excidit, Collecta. Pars nam solvitnr spinis adbuc :
IJcm profeclo Tarlari ad portas cadil. /Equantiir alii : suscipil pars semina :
Quo cauliorcs esse nos hic addecei : In lacle pars est : pars humo se surrigit :
Audire quxduin, rursus at qu:cdam loqui, Pars est in berba : spica pars est : ac siiuiii
Interdum ulrisqiie paritir his ahisiei . Pars robu r uget : candidi ad messcin altcri :
.Equi! ad bilancis instar adbibentes metuin. In area hi sunt : hos accrois continet :
Anns perieli nam minus lingua parit : Pars venlilanlur : triticum pars al mancnl :
AI |iie aure rursum lulior mullo est fuga. Ac pais alii, finis agrcola; ultimus,
Necare lacla quid opus est torpediiie Panis, colouuift non alens jam nunc suum,
Me;, lein, aal fuivnti quid caui le jngere? Verum bos, laboris a quibus siiinpiiim est nihil.
S liisliltilu.s lilicris Sanctis, quibus Hic terminare carmen hoc vellem meuiti,
Addicla meus esirudibusex annis mea, Nibilque diclu quod sil indignnm, eloqui.
Ri'gcnsquc cives, exlcrosqtic hune in moduai, Seil, qua; scquunlur, id lacere non me sinnnt,
Lraiu colono> ipse jam inter diviles : Cessere partim hela ., parliui baud scio
1117 SECTIO I. DE SEIPSO. 1118
T ' Myeiv *oi, xo\ tv. xopa npoavicv, A T !?> ; Opao;, i) Opso ; SiSSaw.
Ttvat 8' 7-aivE"v. ToOiov e/ivxiuv Tpnov "Iioj 8' jxEivov -rpofi^Osiav xaXev.
'H(iuv, (' Opowj aUTOxptwp O vp xaTEpyeiv, XX rceOciv, vvoaov
1280 'Ex trji Maxs5vT,, fJapapwv (? vco, E'vai vojitfto, xal ; fu.<I>v t 7-Xov,
1 is TtoXXip xaV teOt.y^viv, 1295 Atuv ' xEvwv, o; 7-po<j;;ou.ev.
"Avptouo; o xaxo (v, el -ijtiv 0 Tb u.ev fip xoiiov, xpa-o(iEvov ta,
"Oaov xpaxTJaai tj -* csEtj, "Q-f-rsp p^Xo vup xal x-Pa* 8e6ev,
ttJs TptSo; zspuiji -I]tt[xevo; "H k|l' v 1tvTo6EV (ITEVOJXEVOV,
1285 (S^XYXvtV T^P outo axt xa'i -tivTuiv Xoyo, KaipoO SoOvto, ttv iav -lp^pove.
STEf(S{ cp* ISpa; atpaXwi s^xotwv) 1300 8' xoOce.ov, !6atov e xp<5vov,
O iT)v t} fictEi 7:vAa-o, Aejaoc XOroi tuv irOwv eactffiEVov.
'O avTiaisai to; t vOv, TaOV vvotiv, p.oi ye xuv 9<56ov 8oxsI
: xaiprj 7![' ej'.cu.ev'i ; xaiair/iv, -vTa IXxstv -iptiJ,
1290 "H Tf,v C7iv juv , ox eso; 6 (&, upoOsl JoXeo-O', IfTPa;?0V teiOo vu.ov.

Qiiomodo appellare me oporle.it, el cui parii Iribtiere,

El quos laudare. Cum s esset rcriim status
Noslrarum, advcnil subito imperalor
1280 Ex Macedonia, post repressas nubes barbarorum
Magna muliitudine el audacia prxlidciiliuin,
Vir non malus, quanlum ad conlinendas
In D.'i lide animas simplicities,
Ac Triadi inajerem in moduin addiclus
1285 (Is fii i m cordis sermo est, ac omnium
Qui slabili sedi luto insident);
742*743 Sed non is lamen qui fervore spirilus
Pr.tieniis prccsenlia vicissim xquarel,
Tempore ruinas temporis sanans :
1290 Aut si fervore his rebus par erat, non lamen par,
Quid dicani? Ilducia, an audacia? vos docelc.
Forlasse salins prudenliam vocare.
Non cnim coger, sed persuadcre, legilimum
Esse arbilror, ac nobis ulilius,
1295 Ipsisque illis, quos Deo adducimus.
Quod cnim non voluniarium est. id ruin vi reliiicalur,
Veluti iclimi nervo I manilius conslrictuin,
Aut .minis in cursu undique arciaius,
Ubi datum fuurit temptis, vim coniemnit.
1500 Quod autem voluniarium est, lirur.im est in omne lempas,
Vinciilisamoris non solubilibus coiislriclum.
Haec dun) considrt, mihi quideni vidclur nietutn
liai t.-iius cohibens, omnes leniler iralicre,
Yolunlariuin proposons, ut iuscripiain pcrsuastonis legem.

1277 Mol. Coisl. ui.
1278 Tfiaor. lia legimus. Edil, tov -rov, sed
male; nam versus met deficit.
1285 yp oroc. Hoc est : Serio hoc cuerant : vel ut ail veterem slaluni revocaret prae-
alque ex intimo corde dico, dicunlque item omnes,
Sui supra petrani lirmam si; i sunt (Calholici). la
illi us, cui non placet Leuvenclaii iuterprelalio :
Cujusmodi esse curda debent omnium; quam lamen
versioiiein seciiii sunt Uollandislse : Quo sane modo
omnes ii debent esse aflecli qui firmo fundamento
talulem suam inniti tolunl.
1288 'Amcucai. Hoc est, ul earn in hxrelicos
asperilatem exbibcrel, quam priores imperalores
Ariani, Constantiiis el Valens in calholkos excr-
senlia, ct qua: leinpoium iniquilale collapsa erant,
in prisiinuui splendiirein restiiueroi.
1299 Kaipov . Coisl. XuOvto;.
1301 'Eapixpb-or. lia Coisl. Edil, ai-fuiviov.
1302 Aoite. Sic Coisl. Edil. Soxelv.
1304 npoOei. Val. -toouoe.

METRICA VERSIO.
Quid dicam, el hxc cui debeam parti dure,
Quos laude ferre. Dum statu nos hoc sumus,
En imperalor advenil nobis repens,
Terra ex Macedona, Marte domilis barbaris,
Slimularal ingens quos manus, el ingens furor :
Minime qiiidem Ile vir malus quantum ad fidein,
Tenere mentis possel ut qui siniplices,
Triadisquc snela: cultor essel maximus
(Sic quippe el ipse senlio, et ciincti asscrunt,
Qui sede slabili luto amant insisiere);
Fervore sed non praeditus tanto lamen,
iEquarei ul cum prislinis prseseulia,
Sanaret alque icmporis mala tempore :
Fervore vel si par eral, non par eral,
g Fidiiciane pectoris, an audacia
Iura m? Vocarc prxslal hoc prudenliam.
Suadere quippe est equius, quant cogre,
Magisque nobis convenit, el illis item
Sociare siimmo nitimur quos Nuinini.
Nam quod coacliis, perqu vim, qiiisqiiam fcil,
Nervis ul arcus vincius, el lirma manu,
Aut cursus ainnis undique arclatus, slal'un,
Ualur ul lanillas, prislinam vim despicit.
Al sponle c| iiiul (11, durai in cnelos dies,
Ainoris ul quod vinculum slringat tenax.
Hxcille, npinor, cogilans, nulli graveiu
Melum inl'crebal, lcniler cnelos irahens,
Ciijusquc incnlem libcram Inge et siiiens.
I ? S. CRKGOIUI THEOL. CAftMINUM UBER II. HISTRICA.
1505 ' ' olv irciaxi] 4au.V; -ptsasjiivoc: 'llpitv ena9<oovx, &v axov xpariv.
"A u.sv xexu.t)Xi (A, xj itpcxri Oa, 1320 'O uiv xS' ekev (ji S ^]-
Ol x' '.., ; ' fjxouiv e^Evioxa-a, HaX(i; xi E/sv f8ovt|c. T Xpux p.ou,
'i'! -) Xlfv.w (i ; xa\ yp ais/Ovr,? y^ov "O oT rirovOa xb toxct^eiv ixxaXi),
K TijAtxoj povsTv Sozotjv xr(Xxotc, Su xa\ xx' roOa xtv (juv uvoiv paCEUr,
1310 T Tjitov xox' <jti xa\ jlvov, 0e<;. Kai vv yevo p.01 xwv xaxGW ^.
Tb 6' ojv lpac- ASwji, <>tj\, xbv vewv 1325 ITap^v 6 xaip;. Tbv vibv 8' e!;(e axpaxb;
0i 6:' T(a(v xe xa\ xo* ao ro5voij 1 Stcr,tfpo, uEXOpotc exxxaY(j.vo.
4>(ovrv Skioxov : rcposXOEv e xXo. 'O 8' vx7:ifi 8p.oc otSaivtov ratj,
OCitoj yp fjjav f t:Xi xaxaxpxo 4'p.jAO OaXajuiv, r\ vti, ij xup.-uv
1515 'Et-u-, ) xe xal Svj ei, KivTu,ax', pf xal Xixat u.say<aevo,
'; ht8', av d xi xjv r^wv au|A7tat>t, 130 'OpY xaO' f|xa{, tpb 8e xb xpxoj Xixott;.
F.ovxe, XX' ijovxEi >v-Ep sxpxouv nXTjpi'.j 6o\, 8p<5p.cn, ^Xaxetai, <.;
E 5e xa\ au p4Coivx\ XX xbv xpa/v x"'.ov Auiipoa, xpipoca vcuvtcov xxo

1505 Ul igitur rupidus aceessil aj silii rnpidissinios,

Quanto me aleeerit honore, primo conspcclu,
'linn de Ms qua! dixit, tum de iis qua; pcrliiimanitcr audivl,
Quid me allincl diccre? esset eiiim pioln, smn,
Si, talis cum sim, lalibus rebus gloriarer;
1310 (".ni i Hud, ac solum quidem, in prciio est, neinpe Ik-us.
Is unis exslitit : 1 Dat, inquil, lempltiiu
Dens per nos tibi et laboribus tuis ; 1
Yocem baud credibilcm anlcquain ad fmem perducla res essel.
Sic enin chitas pro viribus
1315 Insistebat, tantusque et tarn fervidus civiiim impetus,
Ul, ctiamsi quid iis molesti accidisset,
Cessuri non essent, sed quod tenebant, retenluri :
Kursus, si vis iis iiferretur, baud dubiuiii quin spera
lu nos ira erumperent, quos perviucerc erat perfaeile.
1320 Alquc haec quidem He dixit: me aulcm perinistus 1 remore
Molos laeliliac lenebat. UCbrislc mi,
Qui por en, qux passus es, ad patiendum nos excitas,
Tune meoruin etiain fuisli arhiicr laborum,
Nunc autem sis mihi in maus solatium.
744745 l"'-:' Adcrat tempus. Templum autcm oblinebat exercitus
Arnialus, ordinalus in sacris acilibus.
Populus conlra slabat, lotus luiuens,
I 1 arena maris, aut nix, aut fluctuum
Agilalio, ira el precibus permislim,
1330 Ira adversum me, precibus erga impcratorcm.
Plena: erant viae, bippodromi, platea, omnis locus :
Secunda; el tenia: contignalioues piense speciaulibus deorsum,

1305 "Acfiero. Val. ipivio. 1320 'O ikr ' . Hoc ille dixit, nempe:
1309 . Coisl. xTjXtxoxo &v. Billius, al tibi Dens hoc templum per tins. Qu;e vero se-
tarn lenex : nialim : cum talis $im moribut, earn quunlur, verba non sunt imperaloris, quainvis ea
oliin professus pliilosopbiam ct glorise contemplum, ipsi tribual vir doclissimiis.
, bus posibabitis, in prelio Deuni babens. 1526 Sipr)?opc, ftK.ldepoi ixrerayjieroc. lia
Sic ipse Gregorius exponil. legimiis, suadenle cdice Coisliano qui babel Eit|-
1311 Tor rsdir. majorem eceletiam, se tfpoc x X'Jp'ji ixTxaYivo;. Sic illustralur liic
dan episcopi. locus qui aniea obscurus eral. Edil, tyr/ypii, \
1317 y.isp. Sic legendum , non damp, ; exxExaYp.vo?. lia Ucnediclini ; sed delicit
ul in edilis*. mclrum, cum quarius pes spondxum babcal iambi
1318 Tpayjirr. Edit. Ppaviiv. Facile Gregoiium loco. Caili.au.
occidi possj Ariani exisiiaiabanl. 1550 ' . Val. xaO' t,u,v.
METRICA VERSIO.
14 ergo cupidus venil ad cupidos sui, Quem facile possent, esse facluros brevem,
Complcxus ul me sil slaiim, qua: dixerit, llaec ille. dixit: Gandi atjuncliis inclus
Quae perlubenii rursus aurc aeeeperit, Tum me lenebat. Cbriste mi, qui per luam
Quid c>t necesse dicere? Pudendum foret, Crucera lerendas ad cruces nos excitas,
Si gloriarer lam senex ob lalia. Et tunc labori praulium ilustro dabas,
Qui cuneta parvi depulo praeter Deuui. Solainen el sis nunc mcuin in lanlis inalis.
Tandem isla f.ilur : i Dal libi per nos Dens Jam leiiipus aderat, miliium el vis maxima
Nunc bocee Icniplum, dal luis laboribus : 1 Templum oblinebat, bellicos cuses gerens.
Voceni, perada re nisi, supra ndem. Faciebal ouiiiis iuipcliim contra lumens
Sic namque stabal civiles plena mpetu, Populus, arena ut, nix vel, aul ductus maris,
Animisque fervens, ul licet grave qiiidpiam Utenset ira, precibus el blands simul,
llinc eveniret, nulla cessuros llirono Iralus in nos, pi'incipi supplcx. Eraut
Spes prorsus essel, sed retenluros cum : Plena; va;, domique, plcui omnes loci,
Sin cogercnlur, impeluin iu me, vinecre Plena; doinusque u.wii viris tum fumiiiis,
112 SECTIO I. POEMATA DE SE1PSO. 1 191
'Avpcijv, Y'-^aixwv, V7)i!it>v, -aXaiTTojv A To yp Kpoxi'pto rcio'TEEt.v OXew,
nvoi, CTvaYp.o\, fixp'ja, ^, Xepov, t ratecv vTLTefvEiv |,{.
1335 Eixwv aXvTO Soteo . 1350 [xv yp dTi ^, 5 .
'Ey) 8' o yswiSac xa\ -:)|, T yo'lv Oafxa; B6X0, xipusoi tw,
Kat ' v a(6o)aTO'jVTi xai XeXujasvio, () Xasv to sTEpov tt^v X*Plv-
Mtxpi Ttvov-i )5 [ aapxto), THv ;, f 6' Tzit-fz vj| oXtjv irXtv,
Mao , xal , Xa-tov avio, Ntpou Ci-opap.ovTO TjXiou xxXov,
1540 "Hiv oT,0w xpfisw tt TTtBt. 1558 "HxtsTct xatpio | tte -
" xaT<iT7v e! vsv, ox o!5' 5-io. tiXaiGpiov yp oSsv, >j iraviY'Jp''
KXVO S' EItEV ?IOV ToXXo Yp 'O xa\ ratpsxe to *v ^Opo fcov7)v,
"ESo^ev etvat Tiv tots xpeasov , 'Qj SuTcpopo'jvTo Tot Ss4i>jjLvot;,
0? oSev aVrcXov irt tiv ptopufvtov, 'Hjjv 8' avav ev xExp'Jijxvijv.
1345 'Ev Ta ; lXov xoipwv a{. 15C0 'E-c\ 8' te xai ^ ;
'< 8* to X^ouaiv ox I/, KtYx^l'8o tJJisv Tji ![1'{ lato,
toi TrponavTTj to jvoi, efrap ti, uv. nvTiov ' iTfipT] nuiAjiiytjc alvo 6eoC

Viris, miilieribiis, parviilis, senibus;

Dolores, gemitus, lacryma:, nigilus,
1535 Imago capia? per vim civitatis.
Ego vero slrcniiiis ille el dux cxercilus,
Idque in inlirnio et fatiscente,
Parum spiranle hoc meo corpsculo,
Meditts inter imperatorein el exercitnni, sursnm respicicns,
1340 Iham adjutrire utens spe,
Donee in templo conslilulus sum, nescio quo pacto.
Illutl autem dictu dignum : mulls enim
Qui tunc adcranl visum esl omni sermone ninjus,
Nihil temer evenire exisiimanlibus,
4345 In inaximis prceseriim lemporum conversionibus.
Ego au!eni (idem denegare dicenlibus non possum,
Quamvis diflicilis el morosus sim, circa res miras, siqtiis alius.
Pejus enim esl omnibus seque obsistere,
Quam facile omnia velle credere.
1350 Islud enim levitas est. hoc audacia.
Ecquod igilur prodiginm ? Liber, pradica sseculo,
Ne psteros laical tanta gratia.
Eral diluculum. sed loi.ini urbein nox legel al.
Nube circulum solis subriinte,
1355 Res minime lenipori mili conveniens.
Nihil enim aeris sercnitaiem sic ainal, ul publica cclebritas.
Atque id quidem inimicis hi-liliain ifierebal ,
Quasi Deo displicerent, qnsc gerebantur,
obis vero secrelum aniuii dolorem.
1360 Postqiiani autem ego cl purpura* poteslas
Intra venerandos calicillos fuiinus,
Omniumquc ex ore subala laus Dei promiscua

1340 teldi. lia Coisl. Edil. taX iWlai. 1351 BiXe, xripvccot. Prdka, liber, itrcuh.
1547 Kai toi . Hoc vull Gregorius, Quid cttlem miri conligerit, non lacent narratio, re
ait Uillius, sc iis qui hoc dicunt, fidem abrogare tantee gratia; ignoraiione labore! pstenlas- Cardos.
non posse, quamvis alioqui ea mente sit, ul ex iis 1352 Toi'. Coisl. Tot.
rebus qua: praeter coiisuetudinem conlingunt, ad 13(H) lloptppac . Id est, iinpratcr.
liquid conjeclandum non facile adducalur.

METRICA VERSIO.

Etale quassis, parvulis spcclanlibus ;
Gemilus, dolores, lacryma:, clamor gravis,
Imago capli bellico insulin oppidi.
Ego vero forlis ille dux ac strcnuus
(jEgro tamctsi corpore essem ac debili,
Spiranie quiddam languiduin ac fere morluum)
Inter ducem mdius, el inter milites,
llura bona spe fultus, el sursuiu vidons.
In tide donee collocor : quinam hand scio.
Nee hoc tacendum censco. Nam plurimis
Sermone majus islud est visum viris
Temer evenire qui nihil prorsus putanl,
Poiissimumquc rebus in gravissimis.
Qiicis abrogare vix ego possum fidem,
lusueta quamvis respuai,si quispiam.
Nam cuneta prompte credere, minus est malum,
Quam si quis seque denegel cunctis lidciu.
Levilalis illud : effcri hoc est pecioris.
Quidnam crgoiniri conigil? Narra, liber :
Ignota ne sit posieris hsec gratia.
Diluxerai jam : nox at iirbem presserat,
Subeunic Phbi circulum nube hrrida,
Aliena celle lenipori quae res erat.
Nil namqiie fesli sic amant clus, dies
Ut clarilale pra?dilos; hinc hoslibus
Mens lacla (lanquam grata non esset Deo
Res cpla), nobis abdilus contra dolor.
Princeps ul au lern, nosque, oancellos sacros
Intravimus, cunclique summi Numinis
Cicpcrc laudes cauere, voce cl maxima
 . CARWnva
GREGOR TIIEOL. /-inwiVUtf
L/ER . HISTRICA. 112/.
1 12- A 'Hjxf oflvat to Opavoi ?
' fjv an' v8p>v v tXet, xa\ tiv ,
jlvTWV ' taou Tcoeoupivtuv.
Taut' x "pvaxuv (/9ev ott>p.va,
rvr {.Iv riv *P4^
1580 npa dxWv ti Yuvat\ xoajifoy.
BpovTi tic ty ; vTtxXo>p.\i,
Kai Tic a>eiC i* W *** - "EtO fw TIV" tttVefft^O pVtdV
Sve8pov ox jxol f^p jv ujvtj tvoc,
S'JVtOIJlv() TE Xa\ 8il XSXJJlTjXOTt
KavTaOeaOp^^^/^' 1583 rXwatni t5' cr.ov ^-' $ {*
Hu weto-l ftTOU^VOU?,
'Etcs/sO', ouToi, tv o^v -iaxETS.
Kaipo( yip iaii irvTtc s)(apt<nEa
375 ToW* r* *P ^ "*" TPaS> 'O vv 8' EansiTa xa\ tuv [leijiviov. >

Invncali, nc clamor, el manuum cxlensio,

Tanlus affulsit solis splendor,
746-747 1365 Nube jussu Deidissipala,
lil nnillis riles fulgoribus corusca
Staliin fierel, qua; priiis lenebris borrilla fuera!,
Ac veteris iniaginem tabernaculi iuduercnl
Omnes, quod Dci clarilas legebat,
1370 Omniumque viillus el mentes serenilas occuparel.
Tum vero fiducia ad speciaculuin accedente ,
Totis viribus petenies nos clamant,
Quasi id prsesenlibus deessel,
Primumque ac maximum a prima potestate
1375 Munus line urlii Ibronis gratins futurum,
Si me ibronis civitatis concederel.
Ha:c viri dignita'le pnediti, lia-c viilgus,
Cum quali omnes sermonis mei ilcsWle.no lenercnlur.
Haec midieres e sublimi clamabanl
1380 Pene ultra decorum muliebre.
Tonilru quoddam incredibile re'.ringebatur,
Doee meo rogalu unus ex collegis sua
Sede surgerel; non enim vocem contenlius emillere
Valebam, coinpressus et mein bborans.
1385 Sed liaec verba alterius lingua pronunliavi :
< Cohbele clamorem, viri, uobibcle.
Nunc enim omnino agendarum graliarum
Hoc tempus est. Eliani inajorum deiiic.eps eril lenipus. >

1508 Ka . Quin el imaginem nobis /jv. Dederat Calbolicis Theodosius ecclesas; sed
txliibcrei vcterit illius tabernaculi, quod Dei quon pelebant ut bis ceelesiis episcopum darel Grego-
dam pains tplendor el gloria pulam replevil. Car- rium, quod pnstremiim munus priori majus existi-
do*, apud Boll. niassent, ipsisque gralius l'orel. illius immerilo
1371 epccv. Edil, ad niarg. \ paiou I'Cspilil TOXTpiap/tov.
ev8paxvTo;. Edil. ax8pau.vTO, sed male. Vull 1376 ToT dprotc. Edil, ad marg. t} ijouia.
enim auctur ex illo repentino splendore Caibolicos 1378 Tov -jw . Edil, d marg.
o Mies ingenien) heiiliaui concepisse, contractaque icOou ioouiivwv.
ex bujusmodj spectaculo fiducie, stalim ni gnis cla- 1387 . Coisl. iwvtc. lia edil, ad marg.
inoribtis poposcisse, ul Ecclesi; prxlicerelur Gre- 1388 Ka /teturur. Cardon, apud ollaii-
gorius, quod unum prsescnlibus deeral. dist. Suus deinde rei, quam pelilis, perftciend erii
1375 Oprtjr. Edil, ad marg. tv iratpiap- locus.

METRICA VERSIO.

Tcnsisque palmis ipsius opem cxposccre :
Tantum repente splciuluil solis jubar,
Jussu Tnnanlis nube perrupta, illico
Hi ante liistis velul ac unci ens, domus
Fulgure visus omnium perslriugerct :
ImagincnuiHe Veleris arca: sumen nt
Oinues, legebat quam Dei ingeus clarilas :
Fugerelquc inenlis nubilum el vullus simiil.
Special qua; res cum piam plcbem niclu
Solvissei, altis votibus me postulat,
Hoe prater, ul si tempori nil dcforel.
Primum hocque, suiniiium el principis munus fore, Nunc sunt agenda; gratia; sum in Deo :
Quod anleponal civitas ipsis tlironis ,
j{ S'i civitatis ipse, me dcdcril Ibronis.
Hoe dignilale praidili, line vulgus petit.
Hue vola lend ut, neminc excepto, omnium.
Clamore magno boc etiain peluni,
Sic ul decoii pene legem excdrent.
Res baec refracto par erat tonitruo.
II. sede quondam jobeo collcgam sua
Exsurgerc; loqui non enim poieram, uimis
Coinpressus, alquc terrilus magno niclu :
Kjusque plebcm voce sic ipse alloquor.
< preiite, qua-so, preiuiie, claniorcm, viri.
Majora qua; sunt, his ciil ten. pus suuni.
 IS" SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO 1120
S' Tizfip6Qi\ez4 04 acOeviafitjv. A "Ojjtajj Se Xcio AExpiatuv tb aOvo.
1590 y&p a-i npoiyikls xo uixpiov. THv vfiov t to5Xi fia xb xv
Ato 6' TtTjXOev ctvsa . Kxto p46Xr;xsi, vaoG xpaxoupivou
Ouxco fxv ouxo aOXXoyo xaxaaxpsa, "0(jL(i)j 6' tceotevuJev, < , casi,
Tosoxov iifxa ix-foGi^a xa\ aovov, 1405 BXr,6i xepa'jvtfi irpisOev Atxvaiio nyt;,
"O30V yuu.vu)0v v yO, TiXtv Karvov te xcrt irjp x fieouj -
1595 , paioj suvteu.ev Gspjjio-j . T yo'jv (as irotEv, npo Oeou, fiixaiov jv ;
Ta S' vOev ox' o' lo r.pojaiw xov Xyov, AifiaaO' T)(Ai, EratO', o vOv evxeXeij,
"E/ovra xa xtv' Syxov ^v T0' . Tfl iEtpaxidxwv XXoyo xuv OXiiuv,
Tic au'n'patfE t101 ^YV ^'l tPa ; 1410 O xo :p5ov piv SpavE XoyExai,
A!ax'Jvo(ai vp Taj exaf; e(pi][iion, T 5' p.u.avE' XE xa\ xvcirrov, avfiptxv
1400 Kav SXXo eu ] ( ToCx' EpAc v<5u/>{. '6sv XavEiv, fptov, vatfXyeiv,

Populus admurmuravit his qua? dixeram.

1590 Omnibus enim arnica est modestia.
Ipse eliaiii Iiut landaus iniperalor disceseil.
Hic igilur exslilit linjus concionis exitus,
Qui nos in hoc uno tantum exlerruit ,
Quantum lerrere poluit nudatus eusis unus ac rursus intro
15'.'5 Conditus, compresso populi calidioris impulu.
Haud scio quibus verbis cuarrera qua? secuta sunt,
Grande aliquid in rebus babeiitia.
Quis scriplor hoc mihi opus absolvat?
Pudorem enim mihi inculiunl laudes ,
1400 Quamvis ab alio lander. Hoc mihi in legis loco est,
748.749 Dii-am lamen, quam polcro raoduraiissiinc.
Kram in lus ; urbs aulem l'crociam suam
Dcposui ral, templo oecupalo ;
Sed lauten ingeiniscebat, ut gigas lie feiinr,
1405 Qui fulmine ictus olini in inonlc /Etna #
Fumuin et ignem e profundo evoniebal.
Quid igilur nie, per Duuni, facer ci al?
Docele nos, dicile, qui nunc rigiji cslis,
jiiveiiuiu cliis miseroruni :
1410 Quibus quod lene est, nilxvilluin videlur,
El virile, quod furiosum et pcssiiiiuin :
Ulrum pulsare, expeliere, eerare, incendere eral.

1389 '. Obttrepitit , obmurmuravit Ac monte .Kineo percussus.

ttrepitu cor, ;>n vil. Sic Uusychius, cl Euripid. 14u8 '. Billius vorem banc conlcndit
llecub. 553. significare in loco, xp:6ofiixaou, cos qui in
1393 'Expo6r'ica. Forte )1. acceplis injuriis ulcisccndis severos se ac rgidos
1394 "Oaor fviirioer Sr kifo. De eo juvene prabent, nee iis, a qilibus la-si sunt, de juic
hoc exponit Grsecus scholiasics, qui ad Gregorium quidquam remilli voluni. Quam inlerprciatioueui
necandum ab Arianis subornalus est : sie enim le- als Gregorii ipsius verbis in oral, coram cl epi-
gitur in cdiiis ad marg. (I>; a-j-b /; - scopis habita probat, ubi de iis injuriis, qui: us or-
pov r.bb tv jivav i-ilr.iv, quod Uillio parum arri- ihodoxi ab baerelicis aOoi ti fuerunl, loquen Grc-
ilel. llunc enim ensein a quodain potius inipcrato- gorius, atquc ab iis vindicandis abslincrc se deca -
ris satellite nudatum fuisse arbitratur, ad compri- rans, ha;c addil : Ae'av yap esiv vxXs xaX Sixaioi
mendum populrem iinpeluin et audaciam. Aliler \ xtv vxo<nv, hoc esl, ul illic exponit Nicolas,
censel Conibeisius. Vide infra, vers. 1464. '., U.T.6V tt, fiixaia avxeWscu; iivxsi,
1595 '). Coisl. viou. 1 everi, nihil de suminojure remitiente. Vide loin. I,
1597 "Eyorxa xal zir1 . Cum ingnient re- pag. 705.
rum negotiorum molem tecum rahanl. Edil, ad 1410 'ASpar. Edit, ad marg. ivvfipov. Mux
marg. uyeOo Ci oxev itiOova. Xoyjsxa, ad marg. vo|Aifxai.
1403 raov xpatovftirov. jEde sacra a me 1411 'Efijiur . lia Coisl., quae lei lio pra-fn-
occupata . renda edilis tu,(uvi. xxisxov. Edil, ad mai g.
1405 Airrmtp. Cardon, apud Bolland.: jivTjjxaxov, pyXov.

METRICA VERSIO.
verba plausu mximo plcbs excipit.
Arnica naiiique est omnibus modestia.
Abiilque princeps maxima lixc laude efferens.
Hie conciouis exilas tandem fuit
Hoc solum in uno qui metuui nobis tulit,
Quod ensis unus strictus est, ac condilus
Siaiim, et reprcssus impetus vulgi fcrox.
Nunc, qua: scqtiunlur, lixrco quonam modo
Narrabo, reruni hie magna nain moles subest.
Nostro quis addel ulliinam scriptor niaiium
Operi? Mearum quippe 111c lauduin pudei,
Licet aller etiam me canal. Mos hic meus.
Dicam tarnen, modestia mens maxima.
Templuin lenebain : ci vitas aulem, licet
/Ede occupata prisliuain feiociam
Liijuisscl, imo pi'ctore geniebal lamen,
Gigasquc ulille prussus .IClna-is rogis, -
Ituclabal iniis parlibus fumuin gravcni,
Igncmquo. Quidniii hie, per Drum, par erat
acere? Docele, prxsiiles rigidi modo,
Juvcnumqiie misera sorte concilium, quibus
Languor videlur esse moi um leiiilas,
Coniraque robur sxva vindicta: silis :
Prolrtidere hosles? efferarc? incendere
1157 S. GUEGORI TIIEOL CARMINUM LIBER II. HISTRICA. 1 128
Kaipip ' ; x?wViwji >- & ; A T 6' v xi; efnoi, rai; xs xa\ xi/vai? ost;,
"H ap[AaxEsw capjxxot ->,!; ; Axo; TOiXjt asiXixot; itpoJXEiu.vtiJV,
1415 yip oxw xaX xspaivEiv itapf,v, KaxTiyopovxtv, Xa[i6avvx(ov ;,
A'j-o id noiev AE-pou; x<T> Expit;), 1450 T, Eiiefoa; ijxopounividv xctxw;.
'Hjl3 xe 64av xai xo tXxpov Xau.6avciv. 'AffxlfJtovovTdJV, u ye av)vxu.to; 9paai "
Tojt' tjv Sxouov, xoOxo y.a\ avrisoixai M<5vo; zoflEdeat u.XXov, ) (iioea' yvuv,
'As itotOJv, xa\x9',>r ' vjv. Kai azavtt| xb <jEu,vbv ^/^,
1420 piTOv (ib, & 8ECaxt xi} xaipoG xoitoXXi xa\ xaSpiEi irpojvxu>v,
N'iu-uv xb t;Xeov, r] xpxet t xoG 8eo, 1455 Tjv 8 xpaxovxcov xj opa; 4XXo; 8to j;.
T v)uOxo'j(xai rcapaivxt], 'Eixcixa xo p.Ev tTn>pruivouc JXraov
'E/cov Xfiyov ox6ouXov acpaX^axaxov ; 'E' ol auvfjSEav ataiv tiSixtjxoxec,
Dvxtov aE6vxcov tv pv xiv v xXet, To 5' e'j icaOEv xpfiJovxa, Elxb, TXiv,
1425 ToOxiV [AXiaxa xo law Tcapaaxxaj, Toi; uiv x' tprjxa xbv <p6ov, xoi 8' iXo'jv.
O Ttvx' SvavSpoi xSXXa, nXtjv e ^. 1440 "AXXoi xax' &XXt)v xPavi ">i jv loi cflvo;.

Tempore insolenter et immoderate abulenics cl poteslate

An mederi salularibus remediis?
1415 Sic eniin duo lucrari bona potcrain.
Ut cl eos inoderalione modralos faccreiu,
Et ipse glorian: cl ainorem consequercr.
Hoc justum erat, hoc palam et aperle
Semper faciam, (ecique tum, maxime quam poliii.
1420 Primum quidoni, ut oslendercm me lemporis nuitaiioni
Non plus tribuere quam Dei potential,
Quid consilii a praeclaro horlaiore accipio,
Ralionem babeus (titissimum consiliarium ?
Cum olimos colcreiil superciliiim polentium,
1425 Ac corum prcipue, qui intra ciibiculum aslant minislri,
Homines ad oinjiia inertes, pra?lerquaiu ad pecuniam,
Quis dical i|uomodo el quoi arlibus
Aflixi hxrcre ni regiis jaunis,
Accusaient, inhonesto sunierent,
1450 Pielalis quxslu sese nequiter implorent,
Ac indecore, ut brcviier dicam, se greront;
Solus desiderari poiius, quam odio liaberi, raaliii,
Et rarilale venerationein mihi conciliavi,
Deo, ut pluriinuin, ac mentis expurgationi deditus,
1455 Polentium januas aliis concedens.
Doinile vero cum alios viderein a nx os
750751 Ob ea in me commissa, quorum si t i vnnscii eranl,
Alios rursus mea, ut vcrisimile est, benclicciiiia iiidigenlcs,
Ulis quidein incluni ahsliili, los vero uvahani,
1440 Alia alios in indigenlia, quantum puleruui.

1415 '>\. lia Coisl. Quin vera sit lectio,
nulluni dubiuin, inquit Killius; froquens cnim est
Gregorio lute locniio : aTcXfjaxw; xpTsOai, pro abuli,
insolenter el immoderate Hit. In prima adversas Ju-
lianum Aposlatam invectiva, loin. I, png. 121, dc
Alcxandriuis "loqueos, sic ail : Oi iy--zpu; xpr^a.-
jAEvot ii xaipp, et sub inem secunda: invecliv.T,
ibid., pag. 172 : M] ^; xpr,5!>x:0a x> xaipiji.
Edil. r:X5X().
1410 'Asi re. Coisl. irar-.
1425 'E%w . Coisl. X-pv 6' lyuv.
1450 eveCeia. Idem est, inquit Billiiis, :')i
EUaesia: EjiopiiOat, quod ]{ ejeex; nXfjtrtt-.;
ly.-M-v.. Molat enim eos qui lidei calbolicK .-
loxtu aulicis se vendilabanl, corumque favore ad
inimicoruin suoruui dclriineutum ac perniciem ab
tili baiiliir.
1 i55 T cetrr. Edit, in marg. xoifitoxiixa. Mov
Tjx-oXrjrjxrjv, conciliavi. Edil, in iiiurg. xip5avj.

METRICA VERSIO.

Niniisque abuli lemporis liccniia ? l Modisque mil is ailibiisque ad regia;

An his mederi pharmacis saluhribus?
Him: nam rodibat conunodum duplex mihi :
Modestus ip.-cis dum trabo ad modcsiiain,
Simulqiie aiuorem colligo, et darum deciis.
Eral islud a:quiiin scilicet : quaproplcr hoc
Et lacio semper scdulo, ct turn maxime.
Primnin, secundo cursui rerum dare
Ne plus vidorcr, cliti quam robori,
Quid ratio, monilrix qux mihi est cerlissima,
Hic dictt, et quid bic gcrendum praicipil?
Cum nullus cssel, aulii os qui principes
Non colerel, ceteris cubiruli
Fmulos, infries (demo opes) ad omnia,
Auhe nilcuies semper lisccrel foros,
I.accrarol alios, sumercl l'oudiim in inodiim,
Ahuterelur pessime recta fule,
Seque indecore gereret, ut loquar brevi ;
Desiderari inalu, quam odium mei
Movere : raro el prodicns peperi mihi
Vcneralionetn, Miiinni suuiiuo vacans
Ac mihi, polcnluiii ceteris liiiqueiis lores.
Ex.nde cernens anxios quosdaui uieiu,
lu me si ooslo multa qui palraveraiil,
Opis indigentes rursus al quosdaui inca:,
lilis pavorcm susluli, hos pro viribus
Jiivi, ferehat commodum ul eujiisliba.
tl) SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO
T5v 8* iitvtwv ^; XCw x*Plv-
"EvSov w>6' fjxaov *5 *f(JtoiTa
if^Pi pxTO ouvSpajioixa to nivoi;,
' etp'jcfijxv, <!>{ 8oxeZ tot; {Saaxavoij.
1445 Otc exovto, 8f][iou Ttvij
'Eraiaam, av 8s to vsavia,
'xpb?! ^, rrevfl-txi aTaXpivo?.
' S' itJTpa'}ovte x xXJvrj
OTti ti juxpbv, oie ta toouuvwv,
1450 Oi piv xal JbiuXeZ, ajv pfXo,
4>iovi cfivrsi exapiaroy AOovw,
'li tijv Topoaav fipav 8e8uxi5<jiv,
*[< ' raivxvxe f tiv eT{ Xyot,
1154
A 'Am\X6ov. "Oj 5k to ot; avio irt
1455 npoji, xttj, &'fb)VO(, |{ t tjv.
'. 8, ; te xa\ itOev, xp?lt S'
Aeyovto, oSev ti uXov fl u,sifooi oa!.
"iio=v, mvaev, f ryfvi y^pov
IlXeCcV. 'YnEiaflsi t xjwl Sxpuov.
1460 B!a 8' itoijnaseivTo (o yp ?jv X^qi),
Tuv tic irapVTv i to, > efrtEV, < 6 ^
Sou, toto > pXirevTO x 0eo axwr,
'Exv , 6f,(jnc> itjve5to,
EUyviiijjiwv, eYevlj mjLzttfopo,
1465 Tb Sxpuov St'Su Ti(i]v au,axo{. t
' eTtov exXa6i}v Si to Xy<>- ^Y

Unum ex omnibus exempli causa narrabo.

Domi aliqttando conquiescebam morbo delenlus.
Qui laborum perpetuus comes eral adjtinctus.
Hxc deliciarum causa agebam, ut placel inviiiis.
1445 Cum sic me babercm, subito de plebe quidam
liilroeunt, et cum il lis juvenis
Pallidus, longis capillis, lugubri ornau.
Cum aiiieiii paululum pedes e cubili
Exlraxisscm, ut soient, qui lerriti sunt,
1450 lili quidein Deo et rgi, ut ipsis placebat.
Voces emiseriinl, quibus gratias uberrime agebant,
Quod praescnlem diem utnusque dono cernrent,
(aunque me quoque nonnullis verbis laudassent,
Abierunt. Al ille ineis sub'uo pedibus
1455 Inhserens, supplex, mulus et altonitus quidam eral.
Me aulem quis, et unde, et cujus rei indiges, .
Rogante, nihil amplias flebat, nisi major vociferaiio.
Ploraba!, ingemiscebat , magisque stringebanlur
Manus. Mihi quoque lacrymse subibant.
1460 Cum auiem vi abstracliis fuisset, nam verbis non polerat,
Quidam ex prssenlibus , Ille, inquil, interfeclor
Tuns, qui lumen Dei beneficio cerns,
Spoiite adest, sua; ipsius conscieniise tortor,
Homicida farinus agnoscens, generosus accusalor,
1465 Lacrymas dal sanguinis prelium. i
ille : al ipse fracius sum bis verbis,
1443 fiip, fpxro crvrpajiovca. /- yvib(iov. Ha et Cardon, npiid Bolland. Verlit enim,
bur'tbus concurrent, ex ipsis onus, el perpetuus comes. impius homicida. Nihil obstare consol Combefisius,
1444 'Erpvpufier. Id est, murbum fingebamus. quomiuus is sicarius idem credalur ac ille qui in
1449 Ta XToovftrjr. Vat. iroo'JUEva. celebri conventii gladium eduxit, el stalim condidil ;
1454 "O . lia Vatican us codex. Edil. >; S, sive ille fuert ex militari cohorte iniperalorem s-
sed in margine 8;. pante, qu;e lliii est opinio, seu potius, ex Tremen-
1458 'II cj/^Cc. Billius, tuasque presstut sirtngit tiun Arianorum grege, ut pulat Combefisius, qui
menus. Ego mallem, stringil manus meas. Id qui- gladium edtixeral, necare Gregorium cogilans, aut
dem Grxca sonare videntur : el certe id est sup lumullum excitare, sed postinodum crimine do
plias habitus, qualis ille de quo agitur, qui a Gre- lens, veniarn peliit. Benediclini legunl Efvw-
gorii complexu vix avelli polerat, nee nisi per vira (juv, sed evidenter male, cum deficial melrura,
avnlsus est. qiiodprorsus fit integrum retenta cum edilis lecliom;
1462 Tovto. lia Vat. Edil, t. qux habet , homicida imprudent, aut im
1463 Ai'iiiio. Schol. xoXasTjc. pius, sed pnilenlia adduclus, ut sui fiat aecutator.
1464 Ei)-pHj>mr. Sic legendum videlur. Edil. (Caillau. )

METRICA VERSIO.

Pro mille vobis unicum exemplum afferam.
Urgente morbo cum domi quiescerem :
Comes meorum nam laborum vouerai,
Id iividorum turba delicias licet
Vocel ; introire plebe de quosdam intueor
Rcpeule : juvenis cum quibus pallens erat,
Comaque longa, squalidis et veslibus.
Hie et cubili cum pedes ego noiinihil
Statim cxiulissem, lerriti velul soient,
Uli Deoquc ac prineipi actis gratiis,
Ut mens ferebat, maximis, quod hune diem
Ulriusquc dono cernrent, atque in incam
Laudem quibiisdam vocibiis simul edilis,
1'AiaoL. Gr. XXXVII.
Abeunt. Al ille flxus ad nostras pedes,
Sine voce supplex, el metu lorpens erat.
Ac me, quis esset, undenam, el quid poscerct,
Rogante, mullo tum niagis clamai, gemil,
Plorat, suasque pressius stringil manus :
Sic ut moveret lacrymas nobis quoque.
Avulsus bino vi, non enim voce, ut iiui,"
Hsec dixit aliquis : Carnifex hie est tnus.
Ope namque sunimi Numinis lucem vides.
Hue sponle venit, pectoris tortor sui,
Homicida pravus, crimen ingenue fatens.
Prelium cruoris porrigil Ileitis tibi. >
Hojc illc. At ipse, talibus fractus sonis,
36
u;i S. CREGORII TIIKOI.. CARVHNUM LIBER II. HISTRICA. 1I2
4'tovfv 8' | xaxo XuTfpiov A Out' v Tajjiiat to.;, v ol t ,
t 0e; as crt^ot ' tov OEHtoajiivov 8' p.E 5(, |vov p.r(8X>; Xx6ev Ttvs,
Xpr(3Tov tpavTJvai aayE y' oCiSv [iya. "j p.oi itapfvouv xo 7rapw$uv<v tive,
1170 'E^bv toto>txe' ut ? . Exnsi ToTtov XoytaTT^v OSptv E .]!-
"O-io u.oi \ yvt) Tipwov. 1485 narov oxst aoi ; cbv yp f tic u,6vtov,
Taux' e-ov f ; ( yp Xavavi 0x <bv XaCsIv Bixatov, 1' tiQuvoc.
T xpsTiov o08v) eO ex^aXaaastat, TaO' oari fjTteuv xp)"."wv, xa\ (ax<j)etoi
"sirsp ai8r,po efiitupoij xivfy.. "Otti 8e xpEuaJv, xai Xav rposSi^ETat.
147S 8' ix ToaoTtv xp^u-fiov epuXXoupivuiv, Ilat yp o0ii} tt> TtXTjsTa xaxj,
rv o uiyTtot twv 8Xt] oxovjlvi{ 1490 "AkXtjutov Evot xspov v toj irv^ato;.
Natov i0T,3a0piJov ex toxvtc XP^V0U' Ei toxvte oTti)? povouv E ^1
Kijxrpiitov te y.aX rupwv tcov tovtoOev, Ux av ' oSv toov v ExxXr,sai
OS' vtivoGv XoyiapAv iv to ypu.p.aatv HXfjpwjx' vEupev ( pEvo yp ttj jxi)
1180 Ejpivra twv rcpb 'ExxXijaas, Ayto 8' 8<jov XstTOupyov, lyy!ov .

Ac vocem emisi, qua ilium culpa libero :

Seivel te Deus; me auiem qui scrvalus sum,
Lcnem vidcri in sicariuni, nou magna res est.
1470 Meum le fecit audacia. Vide
Quoinodo cl me et Deo dignos fias.
Hace dixi ; civilas autem ( non euira lalel
Praeclari quidpiain) statim einollitur,
Ul ferruni suis violentia
752753 li~'j '"1" au(em ncc tanlae, ul erat, pecuniae
Quam maxima totius o bis templa
K\ omni tempore asservavcrant,
Nee supelleclilis et undique allluentium rcdituum,
Ullam prorsus rationem in commentariis
1480 Reperissem pracedentium Ecclcsia* prsesulum,
Nee apud quzstores qui pecunias asservant,
Conlenlus lui, nee exlraneuni prorsus ullum ,
Ul horlabanlur el incitabanl nonnulli,
Ilorum administralorem in ministerii probrum, adscivi.
1485 Quale id tibi videtur? nam eorum lanlum, quae quis habet,
on eorum quae ilium xi|uum erat accipere, rationem reddere lenetnr.
Haec quisqus pecunia inferior est, etiam culpabit ;
Al quisqus allior, etiam atque cliam libenlissime admiltcl.
Nam cum inhonesta sit omnibus avarilia,
1490 Avarum esse delerius est in his qua; sunt spirilus.
Si omncs la aflecli cssent erga pecuniam,
Nunquam tanla possel in ecclesiis
Deniludo inveniri (id enim baud mihi probalur);
Quidquid minisliorum el Deo astanlium iniclligo.

1470 . lia Coisl. Edit, ^. habendi ctipidilas, tum tero maxime in lis qu spiri
1477 , lia Coisl. Prave edit, voto. tual et divina speclaiit.
1482 Sror. Possis intelligere de sxcularibus 1492 Toov r. Coisl toiotov jv. Val. Jj.
judicibus, ad quorum tribunal reos de ralionibus 1493 )\{1\ lia Coisl. Edil. Tifjptjx', labes,
reddendis traducere noluit Gregorius, ut quidam ttoxa, non iiiuttr lubes in Ecclesias invect fuissent.
suadebaut. Scd in niarg. 7iXfjpto(xct. Schot, addit : 6i-
1487 "/JtTwrxpri/rwr.UaCoislinianus codex et pov, ov u.wv :), tv ooxovra TU!fov xo-
Vaticaniis. Eilit. ^, pecunia: inferior, id /Cei. Quibus verbis Gregorii menleni expriinit,
est, qui pecuniw amore vincUur. (|ui cum dixissel se pecunias despicere, plus quam
1490 'Ev tc7 xrei'jiaro. Cum in rebus quittent sacrorum dominum vulgus. se ipse corrigit,
omnibus improbanda mrito sil iiiexptebilis qudam per judanliam id a sc dictum osleudit. cum isltui

METRICA VERSIO.

H.ii' dicta, noxa solvo queis ipsum, exiuli.
i Serval Deus le; cum saluiem acceperim,
facilem me decet sicario.
Meum scelus le reddidit : tu jam vide,
Ul meque dgnuiii prabeas leipsum, el Deo. >
|ll;vc ipse dixi; civilas aulem siatim
( l'ulcliri latere nam nihil prorsus polest ),
Mollilur, igne frvido ut fcrruin solel.
Quid de tot opilis, queis nihil eclebrius,
Dicam, universa; maxiini terra; viri
Quae :i:vo ab omni struxcrant lemplis sacrs ?
De loique vasis, lolqun item provenlibus,
Quorum ipse cum calculuiii nanciscerer
Ib prislinorum prxsulum usqiiam litleris,
i; Nec rursus illum noscere ex qiursioribus
Possem, acquievi : nec, licet mull viri
Aliter innvcrent. exierum, iu inysterii
l'iobi'Uin, vocaiiduin censui hos ad clculos?
Quanti relimas hoc? quisque enim esl obnoxius
Oh babila lantum, non qua; habere debuil.
Addicius opibus quisqus esl, kec iiuprobat :
l'iobabil ul (ni liber est haruin siti.
Nam :. hi cum sit rebus in eunetis opum
Cupido, mullo esl fdior tarnen in sacris.
Si de opibus essci par mea; mens omnium
Non tanta labes esset in Christi domo
(Haue explicare pectoris nee enim est inei).
L quor miiiisiris de sacris, et qui Deo
1133 SECTIO I. POEM ATA DE SEII'SO.
1495 Ka\ " jv OpXXr^a tv vavTwv,
^" v TtuXtTi tv Xewv E^apxcrai,
Tov up\v EpiaOivO', fjVx' YJu.ev evSe.
Tosotov tJJjisv r.aiv T]teXi<ju.voi,
Tv vjv vst) \ veujv )(..
1500 TaO' f|x;v ^', toi v yA ^
11-toxtv, [JLOvadTUv, itapOvmv twv v voi;,
Evwv, napolxttv, Se5(iwv eitiiTta,
TaXpiwSttbv te, oaxptov rcavvuxidv,
'AvpWV, fUVaiXlV 5SJAVTTJ-' aaXOUUiviV,
1505 "AXXa sv ? ' eTaxTot Oej.
'AXX* o yp <T){aCEV Oops tpOovo,
rSf tmvO' XisxET', t} avu, f XaOpiw;
1134
A 'Apjf^v xaxv jlo to xpa-rsv .
"Oaov yap Tv toov , AEyuzTou Stya,
1510 Aatv TtpsSpov, /pi ') ,
rj xat , ix rj/iv ,
KivT)0v, ox oi' ol Tt3t eovi Xoyo,
/jvipvEO', ; T:f;5ovTc E'Jc;e6t Xyov.
Tv jv avr,p zpcopo s0ijc63TaTO,
1515 \A7t).0'J, /vo; tov Tporov, 0eo yip-uM,
BX-cov Y*Xf,vr,v, Opao; aiot suyxpaTov
BXXwv puiai, VEjjiaTO .
Tic Ijyvo^ss totov, Sv SjXo Xyo,
| 'AvTto(ti)V7tpo3TTT)v 'ExxXr,ua,
1520 Tov 6v9' xxXtto, xa\ xaXoJevov

1495 Aique i cliam rumor spargcbatnr ab adversariis,

Populum salis rrequenlcii) non fore, 111 vel veslibula impleret,
Qui prius divisns erat, dum pauperes essemiis;
Adeo omnibus eramus conicmptui.
Qui nunc el templa el templorum plenitudineni possidemus.
1500 lla?c nobis studio liabebanlur, ut nihil dicam de iis
Qui pauperibus, monacbis, virginibus in leinplis dcgenlibtis,
Peregrinis, hospitibus, vinctis prseerant,
Aut psalmorum cantibus, el noclnrnis lacrymis.
El viris, ac mulieribus conlinentiam prolitenlibus.
1505 AImi'.k; omnibus, quse rile constitua placent Den.
Sed coiruplrix invidia, eque enim quiescit,
Qua; omnia expugnat, aperlc, aut clam,
Fecit ut princeps locus milium essel malorum meoruiu,
Quid(iuid cnin in Oriente, excepta /Egypto,
llO Populis prxsidet, usque ad Komain alteram,
754"755 Ex terrae et maris remntissimis angulis,
Excilum, quibus Dei consiliis, haud scio,
Coeunl, ul slabilianl pietalis docirinam.
His praciai vir piissinuis,
1515 Simplex moribus, sine arte, Deo plenus,
Yu!lu placidns, fiduciam pudori conjunciam
Cernentibus exbibens, Spiritus cultura.
Ous ignort eum, quem verba mea indicant,
Anlioi Tienx praesiilem Ecclesise ,
1520 Qui erat id quod vocabalur, el quod vocabalur

Dei donum esse fateatur, 5>pov, non vero 1502 '. (forum omnium curam sibi
sibi atque mentis prxslautue tribuenduni. Hanc impender significat Gregorius. Paulum imilaus,
scholiast: expositionein respuit Uillius : optiinam ubi apostlicos labores suds el solliciludines com
pillai Coinbefisius, cui tarnen non displicel altera uiemoral.
lectio, scilicet -/.rouira, quam sic reddit : Nullus 1507 . Coisl. avepu;, sed contra melruin.
talis coitus occurreret, XywB, in fis, inquain, qui 1515 .\('ycy. lia edit, ad innrg. sicque legenduni
ministri sunt et Oeo appropinquant : sic nimirum, crediderim : in textu Opvov, BilHusqiic vertit. fir-
Prunus insatiabilis. Verba sunt Combefis. met ul tlironum mihi. Non bene ad.iiilil mihi. Epi-
1498 . Coisl. eOteXkj^evoi. scopi naaique convenerant ul calliolicum cpisco-
1499 Ne<a. Coisl. vot te. itXTpu>u,a?a. Pleni- pum consliliicrent, non Hingis Gregoriuin quam
ludiiiem, id est, numerosissimam pleoem, quai tem alium quemlibet, ul exprcssil Ciegorius presbytor :
pla replet. Alii ]>,, templorum opes inlcr- 'Apxtspia xaTas-rijuai ttj aJiXiSt higv. Vide
prelantur. lorn. I, p. CLiv (col. 296,' C).
1501 Tur r rot. Combef. interpretalur juve- 1517 ' . Omnibus donis Spi
, quorum prcipue hubenda est cura. ritus saiicli excultus.

METRICA VERSIO.

Summo propinquant. Diclitabant hoc quoquc
llostrs, rcplendis alius lore imparcin
Plebem, prius qnse secla erat, cum pan peres
Etsemus, adeo villus me nil eral,
Qui post babebain icmpla confera (indique.
llxc sluilia nostra tunc eraut : ne pauperes,
Monachosque referai, virginum el sauclos cboios,
Vu lo, peregrinos (quibus praifereram
Qiiosdam) neu bymnos, noctis el flelus vagae,
Sludioque henesti deditos cum leminis
Viros, aliaque, rile qucis factis Deus
Exsuliat. At 11011 poicral hie quiescerc
Carpeus apene livor, aut tecle; omnia.
Q Mala auspicaiur hic mihi cclso a throno.
Nam quidqiiid Onus prxsulum, /Egyptian eilra,
llabebat, usque ad inelytam Itoiiiam iiovam,
Terra: inarisque ex iiilunis recessibus,
Quo concilaluin cesliliis pacto, hand scio,
Coil repente, linnet ul ihronum mihi.
Quos inter iiniis vir eral pins admodiun,
Simplex, aperlis nioiibus, plenus Deo,
Placidusque vullu, forlis et pudenssimul,
Segelem vel ipso Spiritus visu mucins.
Unis, nostra quem vox signal, ignorai virum
Aniioi'hiic urbis prxsuleiu? In quo iiomiiii
Res congruebat, rursus ac numen rei ;
 135 S. GREGORII THEOL. CARM1NUM LrDER II. HISTRICA. I15S
> fy ; MXtxo; yap xa\ xporo xa\ toCvo(xo. A 1535 "ffTtEp xopsu'^ Ev uiao) Suolv x^pov,
"O; 5* vxXt) IIveupATO Beou x^piv "Afia) npo axov <juvh8e\{ xo itXrjaiov,
(E! v*i xi u.txpov ) Xp4> Tfl aev xbv vBev, xj 8e xbv, xopo vdjuj>,
'Aywii, Xafircpo xi]v x<xpiv rojwv. E! ev auvdsiv xo fiiEaxuxa xax>;>
1525 05to p.' eviSpoo xof; <jeu.vo 0p<5vo:i ; fi' od xxiaxa, xa\ fiaxpuv TtXooatov
Beivxa xa\ axvovxa, 7rXi)v oV Sv lvov 1540 Op^vwv xE icoXXuv xa\ auapayjjubv cw.
O acfip' Sxovxa. Toxo (Jtap-rpst, . OTov xi oui) xuv ixiXat, f xuv vicuv,
T xoxo; xaXijEi yp o xpnxEiv 6(jh. 'En' o68ev{ Ttox' viapuv ax^saxo,
ilxjv jurcaoic xapfiia cavxaxc
TIoXXv xaxwv iroXXo; x (7,
1530 ( yp aXiv irpfyEipov ! -*)v Xrcifia, O08* f\v iitavxe 48oui' }] otopv,
Ko\ irvxa p*(jxa x} icet too 7rvE(iaxoc, 1545 "Ov XptuxoavxTj sXixjiiiav Oavo.
Kayi xt SXXio el? xoia' O'|vou) O yp 7tpE6pot xa\ Xoo 6i8axaXoi,
Ei xb xpto Xaotjju xoSe xo Gpvoy O DvEUfiaxo Soxtjoe, &v otox^pio;
(IIoXX^v p4mjv yp xa\ xo oveiO' EaiypE), 0pvwv ' xpiv eepYExeu ,

Hoc eral ? mels cnim el mores el nomcn.

Mulla passus est divini Spiritus causa,
Elsi iftum exlranea mnnus pene aliqua in re surripuit,
Splendidis ceriaminibus graliatn excolens.
1525 Hi me siabiliunl veneranda in sede
Clamanlem el gementem, sed lamen unicam ob causam
Non valde inviium. Testare hoc, o Verbuin.
Quamam illa ? verum enim nefas celare.
Putabam cgo vana cordis spe
1530 (Quod enim cunimus, ad id sperandum proclives sumus,
Facillimaque omnia fervore spirilus,
Ac ego alioqui ad res ejusmodi maguo sum animo);
Piiiabam ego, si poleslatem hujus sedis acciperem
(Plurinium enim ponderis ipsa dignilas conciliai),
1555 Fore ut, queinadmodum clioragus in medio duorum chororum,
Ambos sibi prximos secuiu conjungil,
Mine ilium, islinc altcrum, iia ritu cbori
In conjuiigerem cos qui male dissidebant,
Cur non dicam, pessimc, el digno uberrimis lacrvmis
1540 Muliisque lamen lis, cl dilaceralionibus modo,
Qualia nondum quisquam aul velcrum aut recenlium
In ulla re luctuosa edidit,
Quamvis mulla mala mullis acciderint.
Ne excepta quidem illa decntala omnibus Israelis dispersione,
1545 Quem Cbrislicida venlilavit livor.
Nam presides el populi ductores,
Spirilus dalores, qui salulis verba
Ex allis sedibus emillunl,

1523 El xal vn. Mele.ius Arianorum fraude qmt, spem habebam fore, ut si Conslantinopolita-
circiiraventus in eorum casiris aliquanlisper mili- num thromm admiiterem, Orientales cwn Occiden-
lavit. talibut conciliarem. Eral enim lune inier eos dis-
1529 Mataloi. Ha Vat. el Coisl. Edit. fia-ar'a?. sidium, cum propter alia qiiaedam, luin ctiam pro-
1534 >^. Multum quippe apud bo- plor Aniiocbenam sedem. Paulino enim DamasiM
mines publiais Ile splendor el apparatus habet papa favcbat, Meletio aulem Orientales.
momenti. 1545 "Or XpiCToprtT\c. <! est, 9' ob illatam
1530 Tov \1. Coisl. xo. Pulchra simili- Vesti mortem juttiisima supremi.Numinit ira tolo
tudo a cboreula duela, qui ex duobus djslinctis orbe ditjectu ett. Mox 96V0;. Edil. xXo.
choris unum eflicit, dum altera manu uniim, altera 1548 '' . Sic Val. ei Coisl. Edit, -'
item alierum sibi adneelens, bac raiioiie ipsos que xpojv.
que inter se copulat; ad eumdem enim modum, in-

METRICA YERSIO.
Nam nomcn illi melleum, et mores erant.
Qui gravia multa Spiritual ob sanctum lulit,
Externa quamvis tempore hunc quondam manus
Deceperit, claris palustris gratiam
Poliens. Sacris me collocanl bi in sedibus,
Flentem, gementem : nomine hoc uno tarnen
Non prorsus jegra menlc ; tu testis eus ;
Quonam boc?Nefasnam pTemere verum est hie mihi.
.Piilabani, inanes spes Covens in pectore
(Proclivis ad sporn semper est cupidilas,
Menlique nil non fervid promu , ac ego
In rebus altam lalibus mcnlcm gero) ;
Sic piiueipaium sodis hunc capereni, fore
(El ipsa magnas pompa nain vires habet),
More til choreta, qui duos nier choros
Posilus, ulrinque proximiim sibi copulal,
Ilinc unum et illinc alierum, rilu cbori,
Tenens, amico fdere ipse astringerem
Maie dissidentes, imo vero pessime,
Uigneque mullis lacrymis et flelibus,
Qaales nec olim, nec recens quisquam edidtt
Ailliuc, ob ullos sortis adveis mpeliis,
Mala multa quamvis plurimiscveneriut :
Oispcrsioncm profras licet Israel,
Quem Cbrislicida perdidit prorsus furor..
Eicnim magislri plebis aique anlisiitcs,
Sancli dalores Spirilus, el qui thronis
Fuuduiit ab allis verba queis parilur salue.
1137
Ol xT)pOaeovT ep<vr,v l,
i 550 fatvol itXa-a*i v psate axxXriat,
Tojoxov p.[*.avi)iav XXfjXw rctxp;,
"flor' ix6otvcs(, duXXeyovtsc auji-iaxou,
) xort xac.TT]YopoiJ*ivot,
11t*6u>vt, x6][jw)vtci v ^-,
1555 Aiapiraov o / t:; ^ioOaia,
A'jsut) iXapyia te xal jxovacyiaj,
({ x6o*fjao \ tilt Xoyoic;)
"Ep^av ^Stj tjv SXrjv oxoujavj-v,
"U 7tp<5-*r8ev eluov, <vx' f)pj(ii)v Xoyou.
1560 Aijt 8' Suit Xyou itXov
Tojii) vojxiet', fl titwv xa\ xXiptuv.
SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 1 1M.
A Ta jtv fip fjvoji', ox xpoii, XX' ouv u.ji;-'
Ot 8' o8av artv, Siovr' ^^,
Ox ed6siav (tout' vsupiaxst x^0S>
1565 Sxoi[xo), tijv6' np Opvtijv 3p:v.
T to gxoito ; o to axoiro{
Tojotov (Sjici) xa\ Y^P o^1 I^etpi);),
"Oaov jAcpotv toj xaxoj ff7Muap^6a
Aupa usibua t-v avT*[xj*iv***v tfkyaL,
1570 Ta aepuv TiVca; e ; v xo tptXoi,
Etisp xaXf tout' IdTiv, o Xav xax;.
Totwv xyJ TUv xaxcv aiKva|j.T*v.
'1 Y^P> 8v t^v pTdij enflera
Tj 'Av-io/iiov 'ExxXijota,

756-757 Ql,i pacem omnibus semper pradicant,

1550 Plena el clara voce in modus ecclesiis,
Tanto in se invicem fervore exarserunl,
Ul vociferantes, colligeiiies belli socios,
Accusantes et acrusati,
Saltantes et saltibus extra se abrepli,
1555Rapicnles quem quisque anteverlit,
Habida dominatus et monarchic cupidine
(Quoniodo hsec vociferabor, et quibus verbis?)
Jam lotum orbem terrarum diruperint,
Id, quod prius dixi, cum milium scribendi facerem.
1560 Pars autem orionlalis et occidenlalis, doctrina: magis
Sectio exisliinatur, quam locorum et climatum.
Illa enim uniuntur, si minus extremis, saJlem raediis;
Tstos vero nibil est, quod vinciat discissos,
Non propter pieiatem (pratexit hanc iracundia,
15G5 Mendax paralas), sed propter conleiilionem de tbronis.
Sed cur id conj icio in episcopos ? non in episcopos
Tantum (ulerque enim mihi satis cognitus),
Quantum in amborum principaius improbos defensores :
Hi, ul aura, perflanlaccensamflammam,
1570 Ac rebus suis in amicorum causa praclare consulunl :
Si tarnen praclare id Tu, ac non polius lelerrime.
Me quoque borum malorum aliqua pars uliliter alligil :
Poslquam enim modo laudatus
Auliocliena: Ecclesiae amistes,

1551 'Eiprr\car. Coisl. eirs-xv-naav. concordia recesserint, nullum amplius vinculum

1554 . Vat. et Coisl. StSdv-e;. Edit, ad conjungere potest.
marg. xTaetv ; iroxovT-;. 1564 Ev<r6etar. Val. . veupixet.
1560 Afov . Doctrina: lideiqiie divi- Coi-I. v epaxot.
sio existimalur, quod lamen vanam Simulationen** 1566 Tov ckoxov. Nempe Paulinum et Mele-
esse Grcgorius asserit, tolamque litem de sedibus ; tiuin, quos sibi notos probosque lesialur Grego-
dum Roma el Occidentales, in rebus ecclesiasticis, rius ; verum culpat eorum defensores, qui ipsorum
primas sedis privilegio el conslanlia in servanda parti praposlere favent, quos appellal a*rou8apx-
recta lido, jus sibi Ordinationen! Meletii ab Ariaiiis oa. Bella nuiriunt, exeitaiam flammam magis ac
lactam abrogandi vindicaban! : Orientales aulein magis accendunt, suisque privatim commodis con-
sui quoque juris tenaces reclamabanl et obnie- sulunt.
banttir. Forte etiam Xrou, ac si legeretur XoYt- 1568 "Oaor , ele. Edit. ad. marg. tv jxpwv
fffioO, non male reddideris, animorum magis divisio. otxo9ev Y^p tup\ tc (piXapxia XeYHSVOt, to{
1562 r ytip. Loca siquidem inter se distan- cTTO'jSadrat; iXapxiSai e; /etova iXapxiav -
lia, interjeclis lamen locis muluam quodam modo dlmovtsi TtCiv.
i'oiijuui lioiiem reiinent : al homines, ubi a mutua 1570 Eu . Edil, ad marg. eu ;.

METRICA VERSIO.
Cunlisque pacem jugiter qui prdicant.
In a:le media vocibits clarissimis.
Tanto furore se pelunt ipsi invicem,
Tumultuando, conirahendo copias,
Carpendo sese muluo lingua ollera,
Saliendo, mentis ut soient sana: impotes,
Prxdando quos quis ante pradari qucal,
Rbida imperandi dum tonet meutern silis,
Quinain isla, verbis cl quibus, digne cloquai*?
Orbem Universum prorsus ul divulseriul,
Velut, auspicaixIoCaimeii hoc, dixi prius,
Orlumque nunc jam et hespcriiiu scindit magis
Ardeos siinultas, quam loci, vol climata.
Namqiie illa, si non finis, at media uniunl:
At bos ligare vinculum nullum potest.
Non causa pietas (bilis hoc excogitai,
Ad menliendum prona), sed lis ob tbronos.
Quidnam hoe vocarim? Prasules? Mon prxsules
Tantum (est ulerque cognilus nam sal mihi),
lltrique quantum qui favcnl praposlere,
Auneque pcrflant instar accensum rogum,
Charos et inter commode sibi consulunl.
Quid dico vero commode? Imo incommode.
Malis el hisce perfrui mihi contigil.
Ul namquc prxsul, quem modo laude eiluli,
Anliochicx urbis, plenus annis, qui caduut
1139 S. CREGORII THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA.
1575 nXtjpij (ATpi]Tjv ttov t' (iTpf,Ttiv i-,
', ib; axou, avtu,6aTtx TOpatvasa,
"A TrpiaOsv etxoet' xXaXv tpiXoi,
"EvOev xe-TX0s ; xP0V '*>'' YY*^wvi
IojJL7tj TE E?a XO\ y_7U TOJ SsTElj;
4580 T(50' ; (jiXtara fir^Scno, utntp Xoyo,
; ttjv auto <ruiXXs-ai icapoixiav,
KaX<5v Tt e^japtTjxa toi; Eyvtuxo
Bo'j] 5 irpouxtO' ffiiv o {JouXEu-a,
"Hv o! trtaaiiuSEi xa\ xaxo\ auvExporouv,
45837cou8tv 8(ovt; v-avatjtrjjat Ttva
IIpSpov &XXov t>; u.ovo9pv(p.
1140
8' ixivr,Oi)Tav I* p.ov Xyot
EtpT]vix te xa\ povxE; eI; xaxv
TY eTtcov a-; oarap <5(( Xyou;
1590 ! t' pEa-rou;, xal xaxuv Xuxtjpov-
i Ou p.oi 8oxe-e tauta yivwjxEtv, ?&ot,
"Atcovie, O9', &v vv x^ptv JouXeuteov,
TaO' ijfjLtv jxeiv ugutrorcs; Xyou,
nXstrao Se xdtpt^i -o 6sovto; xusiEcv.
1595 'Y(itv p.sv Isriv Saisu; vo; Xiyo;,
Kai XO6' cto; pixoiio vuv\ xa\ nXeov
'O yip axono tout' Eytiv, 8v -,
Xip; te SeejOe ); Ejjtrj; o\iXXf7r:opo;

1575 Pleiiiis tlierum el eorum qui numeran possimt, et eorum qui non possunt,
Pluribiis verbis, ut audio, ad concordiam horlatus,
Qure prius ex cum amcis Colloquenic audita fueran!,
Ilinc transiit ad cliorum angeloruni,
Ponipaquc divina, et concursu. totius civitatis
15S0 Tunc quam maxime, ut ferlur, dolenlis,
lu suani ipsius ecclcsiam dcporlaus est,
Prclarus sane thesaurus his qui novcriint:
758759 Tum vero deliberaiio nobis proposita est minime deliberanda,
Quant lurbulcnti et improbi conflabant,
1585 Cum iil studio baberent ut opponcrent aliquem
Alium antislilein ei qui solus tunc sedebat.
Ac mull quidem ex ulraqiie parle habit't sermones,
Tum pacilici, tum perniciem rerenies:
Turn ipse ea verba feci, quae mihi videbaniur
1590 Optima esse, el maus depcllendis apposita.
i Non mihi videniiui omnes eadem, amici,
Perspicere, et quorum nunc causa deliberandum est,
Ea ne sermone quidem digna existimare.
Sed quam loiigissime a recti tramite aberrare.
1595 A vobis quidein unius civitatis ratio habetur,
Idque, ut etiam bello magis ardcal.
Ilie enin scopus est, quem studio habelis,
Ac meant desideralis adjulricem manum:

1573 , etc. Per annos in mesu sensus esset, inquit, nunquam majorem populi eon-
rant cadentes fragilis hujus vita? spalia siguiliial : cttrsum fuisse, quam in Meletii funere. Quod sane
per cos anient qui mensura: haudquaquain subji- veisii priRcedenli contlrmalur, -o-f te (kir; xa'i
Ciunlur, id omne quod cum laude alque ex virtute (! ToG &JXEu).
quispiam in liac vila gesserit. lia Billius qui plu- 158 . Paulino, qui supereral. Narrai
ritius locis Gregorii ex Oralioiiibus in Alhanasiuut Nieepltorus, lib. xti, cap. 3, quomodo plebs Aulio-
ot in Gorgoniunt suam sororem confirmt inter- chi.c, diversa in sludia et duos anlisliics, Meletiuni
pretaiionem. et Paulinuin distractu, fneril ad coitcordiam re
157C ' dxovbi. Edit, ad marg. O yap raxprjv duela. Siauinni quippe lu il ut, uno defunclo, al
(taya; OvT|JxovTt . Non enim aderat ler qui sup 'isles foret, in illius locum succederel.
magtius Gregorius, cum e vivis excessil Meleiius. 1593 'AitixTo-re Jloyov. Id est, nsp\ loJ-uv
Mox cviiftarixd. Ita legendtim cumCoisl., eisi deli- //;,''J -o'.t^jxcv'jS. Non Imc, inquit, venitis, ul de
cial meirum. Edit, .lia Beiiedictini ; sed iis rebus, de quitus consilium capiendum est, verba
metriim iniiiime deficit, cum syllable 1res breves in facialis. Existimalis enim de Anlioclietisi duntaxnt
quarto pede possint admilti. (Caillau.) episcopalu nunc agi, cum id polius agendum sit, ul
1580 &n%0rto. Coisl. Sii-jfivno;, quam leclio- orbem Universum ad concordium reducamus,
nein prefecto illius praHulisset, si qiiis codex fa- 159-4 'Exxsaer. Coisl. ixap-vstv.
vissel. iNamque ipsi coiiimodior videtur : sic enim 1595 'Ero. lia Coisl. Edil. -tva*.

METRICA VERSIO.

In leinpue, cl qui tempori noo subjacent,
Past multa mnita, pax eral quorum sropus,
Quai prius amicis dixeral frequens suis,
lime angeloruni raplus ad cectus fuit,
PoMipaquc magna, el urbis aecursu, gravi
Tum niavi tue dolore percuss, til ferunt,
i'-ce.lesiaiiiqiie veelus est post ad suant,
l'ltcsaurus inpjens hoc boniim agnoseentibus :
l>c non movenda re staiint cmptuin esl agi,
Quam lurbulcnti scilicet urgebani viri,
Hoc molientes improbi, ul tunc unico
O^ponerctur prsesuli prsesul novus.
D Oiclis uirinqiie plurimis, qua? tenderen!,
Ad fdus Mine, jurgium hinc ad pcstilcns
Tunc ipse voces has dedi, quas utiles
Aptasque rebar esse solvenilis malis.
< Vcslras, amici, dispares scntentias
Conspicio, vosquc, de quihus par est agi,
Sermone non hace tercie, sed longissime
A mente recta dissilos esse vagos.
Nam cura vobis urbis est tanlum unius,
Istudqttc, nunc ul ardeai bello magis.
Nam vesira lendunl sludia nunc hue omnia :
Ad hoc favoreni cupilis cl noslrx manut
11 SECTIO I. POU MATA DE SEIPSO. lili
'Ejxol 6 xeiCovojv te xa\ TtXr,p(rri:ti)v. A O8' fv aai tod, ? ' ol xtj tarcipaf
1000 ' to-cov xbv ic^av -rij- ytjj x'JxXov, Tov SvSpa 85ovr', fiyptti>[ivoi ,
"O la~p a?(iato tjou Xi)Y-"vi)-";ov jv xa\ to Xutcscv p.ETp(i>-
'Poa, icaGovro vOfub^ou ttov, 1615 To, (; , tjv vpoiv 4xuvtopiic.
Ttjerv 8' auibv (iitov -, 'Avfjp ts yp 7rp5 tic op-j^ cpu,axov
"AXXoi te toXXo 6[ xai Sinipoi- * ifvoev ui-yto-tov ec TOt|5|5rjaav.
1 605 ; SovsTai 8ua\ Bujiev ayyeXoii i Nv 8' (o fp toiv o'JSb eT- lXoj,
'AXX' o8' exEvoi (,' iXyguvco X6tov) Avtoc yatX'^vri'v to lau-o T-paY^aic)
Ttixtj? xoaaTTj &ioi. Tovavtiov 1620 T tpYu,i xpva; xa\ 85aa0' (io Xdyov,
" irip Elaiv UY^eXo', tn) tcXov AoyOV T-pO*T)0, TUV vli)V OOCpilTEpOV.
Ojx 45'.oi (iixi 'ce x8^ x*tV '^ ' Oi yip TfpOVTE TO COV Y O 7KtaO[ASV
1610 xpElssov jiov xa\ xpeaaovwv. Kevtj fap estiv Jttov exXsfa s.
"Ew; jv ouv fy v lioy 6eo- uxotco, epvo xpatscuti) xpaxovr viv Tti>{.

Eso aulem majora, et qiiibus niliil tieeril, mihi propone.

KiOO Aspicile magnum bunc terrarum orbcm
Siguatum prcliosi sanguinis
liivis, Doo snb hominis forma passo.
Qui semet ipsum obtulit prelium berlalis,
Signatum, ct alus mulls minoribus viclimis :
1605 Ponamos hunc ob duos angelos pcriurbari ;
Sed nee Uli (voeem dolenlis cmitlam)
Tanto honore digni sunt. Quin potius,
Qtiaienus angel sunt, mullo magis
Digni non sunt bello et rebus deterioribus;
1610 Siquidem quod praeslanlius, dignnm est rebus praslanlioribus.
Quandiu quidem in medio erat lliviuus ille episcopus,
Ac nonduin perspieuum erat, quomodo Occidentales
Virum exciperent, qui bactenus irali fueranl,
Ignoscenda res erat quodammodo aliquid molestia;
1015 Exhibere bis, ul ipsi diennt, lcguin defensoribus.
Vir enim lenis iracundia; remedium est :
Et ignoratio plurimum valet ad fiduciam.
< Nunc aulem (neque enim ulla prorsus est procella, Deo
760*761 Dante pacem suis operibus)
1020 Quid faciendum mihi videtur? Excipile sermonem mcuiu,
Sermonem providum, juvenibus sapientiorem.
Nos enim senes, id quod fervidum, non fieclemus.
Est enim semper minis gloria; cupiduin.
Tbronus slabiliatur ei, qui ilium modo obtinet.

1599 'Ejiol d. Edil, in marg Xfoc lazl, qua; angelorum appellatione gaudeant, illos decebat, ul a
voces salten) subaudiendae. >. Coisl. prliis et coutenlionibus, aliisque malts suscilandis
i-XTjpsaripwv. Schul. OEai- vvoai TtET:Xtipa)Jivti)v essent alieni. Nam quo quis majores obtinet digni-
TEElXaTOV. taies, eo quoque meliora sint ejus concilia, cl aclio-
1G92 . Edit, ad marg. p.op<>Tv. ncs necesse est.
1003 'Pvcior. Prelium redemptionis. 1615 Tur vftcov jirropac. Vindices legum;
lOOi . lta edil, ad marg. Sic legendum Caones ('eclesisticos intelligil, quibus Occidenta
prefecto, non , ipsius Gregori auclorilalc les Metelii consecraiionem au Ananis lactam pro
constat, infra carm. , vers. 50, ad episcopos, irrita habendam esse contendebant.
ubi, facia prius mention Christi sanguinis, addit : 1616 '*} yp . Alludit ad liaec verba
XXa te . Martyres appellat secundas Eccli. vi, 16, tpiXo; Tctatb; ipjiaxov w^; ,
victimas. Praelerea absurde Gregorius dixissel aliis amicus fidelis, medicamentum vitw et immortali-
mulls miraculis, cum nullius miraculi mentioncm taiis.
fecisset. 1623 /irij. Coisl. xaivj.
100 Ok wi . Id est, quin potius, cum 1624 Ntr riu. Coisl. vuv toi.

METRICA VERSIO.
At ampliortim cura me rerum tenet.
Lustrale mentis lumine hunc terra; ambilum,
Signalus est qui sanguinis carissimi
Rivis (sub hominis sava perpesso Deo
l'orina, salute pro mea qui se oblulii),
Aliisque mulls viclimis minoribus.
Fingamus hunc quod angel lurlienl duo;
Digiti illi sunt lamen (dolens loquar),
Honore tanto. Quin potius hoc nomine,
Quod angelorum habeanl, hoc magis
Heinere pugnas hos decet, res ct malas ;
PrasUulioiein qiiippc res melior decel.
Ac prarsul lie dum saccr aclinic vivcrct,
Necdum liqueret, grains hespcris scopis
Esset fulurus, , tum ira percilis,
Dignuin venia erat, vindices, ut sevocanl,
Legum, et patronos quapiam molestia
AOicere. Lenis vir enim iras est pharmacum;
Fiduciamque maximam ignoratio
Concilit. At nunc (turbo jam non est enim
Ulns, placida sed Numinis dono omnia),
Audilc quidnam senliam, verba et mea
l'Acipile, juveniim verba qui sopbia eminent.
Nam non mo\ebil frvidos scrmo scnum.
Hi quippc inani glori.u semper student.
Tin ( rclincat qui lenuit ad hunc diem.
1 S. GREGORII THEOL. CARMINUM LFBER If. HISTRICA. IUI
1025 TESetviv, 4v ti xa\ [iixpfrv itXefo) xpvov A 1640 Sx^Tti) ' , /.OTixr/.i; otjto) saXo.
Tov SvSpa TtevOfjdtofisv, ib 7taXat vo"u.o ; OIxtov X6uj|xev tuv te vv ffx'<r"-vti)v,
"E-etTO tji'oiti tjv Xstv irpYu.orroi T>v t' TT"i 6vrwv itaBou, t5v 0' Carepov.
T "nPai *l xotv iravro y^wuc MVj 8eXf]0-ji, toi ^, {xaOstv,
'Avayxaa xa\ xaX] itpoOscrjia. Ei vx<<ieiev v xpvtp.
1630 'O xkv Bavjv ^' oTiros iri/at, 1645 ' upo p6i)XEV, f ' Its
Atmov irvcpta To 0-su.vov t[I>v SY[^a xal ae6a?u.tovt
'H(as i TTjvixaura sx o-ujju^uxfaj "H jitjxt' Evat tt crtaEi Siap^uev.
itovto \ aoiv iirtsxanwv, "Qsitep y^P *) T^v xp^fittov .)
6pvt|) Ttv' iXXov Sojo'op.sv ev nvE[xart. CcYpcou vopfCeV, ox XYpi
1655 cr05' v yvoto tuv xaxv u,ta. 1650 "Htuv u,x9t)t>v , StSarxXwv-
*H yip, [ie?ov, irpouXaOElv xa\ vov 6 (lsnjc 5W xax;, .- irXov
(Evov yp lottv, > opt, vv fj Ssc), 'O ,^? 06pi{ e u,uaTTpiov;
1 SeTEpo cXo, aojicpov^crai tIjv toJXcv, Mixpv Tt vixTjOijxEV, TTpoXaeiv
Aaov ToaoTov xat XP^^ ,]. Nxrvv uxlu, \ | ,

1625 Quid eniin grave est, si etiam paulo dimits

Virum lugeamus, ut oliin in lege?
Deinde vero solulionem rei afferet
Seneclus, et communis omni generi
Necessarius ac prxclarus terminus.
1630 Ac ille quidem moriens abibit, quo dudum desidcrat
Dans Deo spiritum a quo accepit.
Nos autem tunc ex communi consensu
Populi lolius et sapientium episcoporum,
Sedi aliquem aliuin dabimus, lvenle Spirilu.
1635 i Sic nobis cveniet unica malorum solutio.
Vel enim, id quod inajiis est, eveniel, extreos ctiam nobis adjuiigcmus
(Exlraneus est enim, ut video, nunc Occidens),
Vel altera haec erit navigatio, ut Concors sil civitas,
Populus immensuset longo defessus tempore.
ICK) Sletsero tandem, stet mundi procella.
Misrent nos et eorum qui nunc scissi sunt,
Et eorum quibus morbus minima, et poslerorum.
Me quis velit, quis futurus sit exilus, discere,
Si lixc temporis diuttirnilate vincant.
1645 In summo discrimine est, utrum adliuc salvum sil,
Sancium dogma nostrum et venerabile,
An esse desinat sedilione dissolutum.
Qiiemadmodum enim colorum Vitium,
Pietorum vilium esse dicitur, minus rectc,
1650 Aut discipuloruni mores, magisirorum esse mores:
Sic cum malus est, qui initiator, quanto uiagis
Qui initit, prolirum erit mysterii?
Paululum vincaniur, ut adipiscamur
Majorem victoriam, et Deo servemar,

1638 "H eUTspoc . lia supra vers. 497.
1643 Mr\ zi OeUtfcn. Ne (orle atiquisexsislat qui,
i in lungius hc tmpora proirahanlur, relit eogno-
tcere quo isla tandem omnia evasura tint. In id
iiieet pericuti pulcherrima nostra sanctissimaque
religio modo delapsa est, ul vel omnino firma ma-
neat el vegeta, vel per intestinas discordias- pertat.
Cardon.
MTRICA VERSIO.
Quid hoc nocebit, paulo si dimits
Nos lugeamus hune virum, mos ut velus
Ferebal? iEtas post dabit cana exilum
Itcbus secundum, quique mortales niancl
Omncs caduca: terminus vita; bonus.
Abibit ille, morte, quo pridem cupil,
Functus, datori spiritum reddens Deo.
Plebisque lum nos scilicet concordibus
Antistitumque calculis prudeniium,
Aliuui lvenle Spirilu dabimus Ibrono.
Sic Torte praesens oppriini polerit malum,
Vel enim licebit exteros assumere
(Nunc, ut videtur, exterus enim est Occidens),
Aut cursus aller hic erit, ul urbs maxima,
Longaquo fessa jam colat pacem mora,
1648 "cxep yp i rtr . Quemadme-
dum colorum vhia pictoribus huud que, et mali
discipulorum mores irsis soient magistris imputan,
sic eliam, cum Chrisliani et prsertim anlisiites tur-
piter se gerunt, hoc in Christiana: retigionis pro-
brum cedit.
1652 "Y6pt ei nvan]pu>r. Ita fere supra ver.
1481, 6piv e u,ujTTp!jDU.
Orbis proccllis sit modus tandem rogo.
Misereseat borum, quxso, nos, qui schisnialc
Ceciderc, quiquc jam labant, el poslerum.
Ne concupiscal quispiam nosse, exiltis
Quis sit futurus, tempus Ikcc si roborcl.
In hoc periclo sancta jam nostra est sita
Fides, vel ul sil salva adhuc, ct iloreat,
Vel facliones tit per has prorsus cadat.
Vilium colorum nam vclul pingeuiibus
Solel impulari, quamlibet recle minus,
Mores magistris aut male discentium :
Sic chrislianus improbus, potissimum
Si sil scenlos, aflicit probte Odem.
Cedamus ipsi paululum, palma ainplior
lime ul parelur, iiosque survemur Dee,
Hi SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 1146
5055 Ktapov 11 x&v xax; XtoX<5xa. A "H xpatEv tvteOtv aitqi u,vet>|vo,
Oxoi ti vixv 8$av v ira pst. 1670 xpfvEtv TEXEuxaq) !.
KaX; <rcpi<j9a xpfajov, ) xax; xeiv. 'Hjxv 8 ouTX^p^aat' SOpovov ov,
Taut* ofev ^ Tpi , %a\ xo av XOotj Tbv axXE?) (ib;, XX' 6(ko axivSuvov.
K^puffia Xajjutpv tj (iij itap^Tjuiac, Ka6fsoA' XOiv, oTxaxuv apiola.
1660 " ' tjxs xo xaxoI( eiOovov. KpEtffaov yp 4 to? TtXijeiov u|uyuvov,
t Eprfi' ; \ 8!; e^jupov, 1675 M/jt' aXXov eXxiv ; xi pV)Xi]<i' ii/_ivt
" auvoissiv 8 xo oxoitoujavol. Mfjx' axv iXXot ', o5 p.| .
Ei 6' osxal tic luv xaxuv f] itpij xP'v AEp', ffxi oTSe xbv Bpdvov, TCpoa6cuvxb>'
Aeyetv xa8' fifia;, axb fiYopaajievo; .\izblz: S aiou xs xal xaxou.
1665 (Elrt y^Pi eteb Sfnropot xuv lyxpfcuv Ilpb xaOxa ouXeUEjfls. Etptytai Xyoi-
XpuaoO Yjiovtcc, xa\ 7tpo0uxac terj), 1680 Taux' eTtcov ol 8' Ixptoov aXXo aXXoQsv,
"H xi axoratv oixov, tl>; itoXXoij vojxo, ^[( xoXotv eI Sv sxeuaafivo,
Axb; xe/vCwv XavOvcv v to xaxoi, ) viov xi, xatvbv pyaaxfjpwv,
1655 Miinduniquc miscre perdituni servemus.
Neququam vincere gloriosum est in omnibus.
762-763 Praeclare spoliari salius est , quam prave possidere.
Novit haec Trinilas , et petita lapidibus
Splendida praedicatio a me libere suscepla ,
1660 Qua; maloruin in me invidiam concilavit.
i Dicta hodie luce sunt simpliciter et juste ,
Qua; proposilis rebus visa sunt couducere.
Si quis autem existimet improbus , aut ad graliaui
Haec me dixisse , cum ipse emptus sit
1665 ( Sunt eiiiin , sunt emptores prsesulum,
Auro abundantes , minus cupidilaie ) ,
Aul res proprias spectare , qua; multorum norma est ,
Cum ipse exerceat artem latilandi in malis ,
Aut inde mihi ipsi potestalem aucupari ,
1670 Rem judicandam relinquat extremo gni.
.Nobis autem concedile expericm tbroni vitam ,
Ingloriam illam quidem, sed tarnen non periculosam.
lllic sedebo , ubi ab improbis solitudo.
Melius id quam proximis permislum ,
1675 Ncc alios trahere in meam sen ten liant posse,
Nec aliis assenliri , ubi ratio vetat
Hue accdt, quisqus novit quid sit tbronus :
Multorum ille ladet mulationem et digiiorum et maloruin.
De his deliberate. Absoluta oratio. >
1680 dixi : Hi autem clamiiabant undique.
Populus graculorum in unum coactus ,
Turba quxdara juvenum , nova ullieiua ,
1661 TdS\ Ita Coisl. Edit. x<58\ bus male audebat. Porro Gregorius monet nihil in
1665 'Ey-xplzior. voce selections quoique pr- iis mirtim videri deber : nec, eliamsi dignus non
mles significan pulat Billius, et carpit Leuven- sit, ideirco negligendam pacem : siquidem ea est
claium, qui judices exponit. bonorum vicissitude, ut nunc bonis, nunc malis
1670 T> zsJlevzalqi xvpi. Ita carm. scq. edito a con fera lu .
Tollio, vers. 11. 1678 ajtsityet. Edit, ad marg.
1674 "H zoic 1. Quam ul rcliquis per- &|uf<J/si 8' alou x xal xaxoj i\v Se-
ntisius hominibus vitam agens, nee eos in scttten- )6. Sic el Greg. loin. I, oral, xxxiu, pag. 605,
tiam meam ipse perirahere, nee in eoruin consilia xaOiSpa xi(xla,... xal iioXXo; e3e6eT; axaaa
ac volntales descender, ubi vetat ratio. Tria in Upa(... O cathedra pretiosa..., quque mullos pios
hoc versculo Leuvenclai errata redarguit Bill., sacerdotes commutasli !
not. 156. 1680 '&. Mallet Combe!'. xXio{ov, qux
1677 "Octiode. Hxcad los dicta qui de Pau propria graculorum vox.
lino inique seiiliebant. Quippe vir sancius a pluri- 1682 Kawr. Vat. el edit, ad marg. xoivv.
METRICA VERSIO.
Scrvemus atque perdlum orbent pessime. Aut aucupelur hinc opes quasdain sibi,
Superare non fert rebus in cunds decus: ld judicandiim linquat extremo rogo.
Rapique salius duco, quam raplis fru. Al mihi carenlem vos throno concedile
Hase novit alma Trinilas, vacua; metu Vilain, periclo liberam, ets ingloriam
llax condones comprobant nostra, licet Illic sedebo, nulla ubi sedes malis.
Saxis petita: : livor mule in me improbas Hoc namque prslal, c;clcris quam ut misecar,
I'.varsit. Haec sunt- dicta simpliciter mihi, Meamque ncc eos flectere in senleutiaiii
Justeque, plane senlio quae in rem fore. Possim , nec illos rebus in pravis sequi.
Quod si malorum quispiam hxc in graliam Hoc bue , thronum qui novit , accdai citus.
laqui pulat nOS, al'C cum sil ipscllicl Mulabit ille dispares mullos viros.
Einptus (profecto sunt en'uii, qui pra?sules De rebus sus , ul lubet , decernite.
Mcrcenlur, auro lurgidi, el studio pari), Hic ora pressi. Clamiianl illi undique ,
Spectare vel qua; sunt mea, ut iiiulti soient, Ut graculorum turba rem unam moliens,
Latere etudeat ipse cum in noxis suis, Juvunum caicrva, quam laberuam dceres,
tu. S. GREGOR TIIEOL. CARMINUM LIBER 11. HISTRICA. m*
}) xviv apouiia, nvEuu.aTwv &, ' reapx^v. Ei 8' evxeu9sv fpCaxo,
; oS1 tv fCo>js tuv s svxeXuv ETTOt ' uv tti SvBoi tcXeov ,
1085 te 0e!() \ Opvw Sovai Xoyov 'Q; "8{ ivtaOOa \ 9avo|iEvo,
" ira?Xoujiv, f) sqxv 8xtv 'Ex ToOS' lytpzic, x 8 ).
"Atxouiiv eQ twv rcpoaw-wv aOptxof 1700 To SoovTa oux eTxiv XPV
To S' t;xoXou8ouv f) sejiv) yepousa To, eIitov, Ep.a6(b Eyvtoxoaiv ;
ToaaV aTt?xov at'fpovCstv to vou. 'E ou 8 8Xov i> u'|<?povE{.
1690 Ka\xov XoYtajibv, t!>{ ixatvEToj, trxicsi. KxEvo 8' obv ; zfy/ fXuxEav xal xaXljv
Aev fip o-uvXXe<i9' fX() ^, ut^^v itaXaia irfareio, Tpiooc
'Ev-sOev pxi)v Xax6vov0', Osv Oso; 1705 E Ev auviTS tI]v aE6<ru.wv s'.v,
" f|[*Zv aapxix upoeXTJfioti. TH tjv >9' ^ Nfxata cpovTiar^piov,
T fouv ; p.] d6eiv irepixpon , ^ Xu.upa; rctfioa;
11)95 os o-pxa iravxo ^(itev yvouc Tiv u.yi84;(ov OXfb); 9oXouivr,v,

Turbo pulverem trahcns , ventoruin pugna ,

Qiiibuscum ne dignetur quidcin quisquain perfeclus
IC85 Timor divino paslorali numere colloqui
Incplc garrienlibus, aut vesparum instar
Subito assilientibus recta in l'aciem :
Aique hos secutus est senum venerabilis ctus :
Tantum abcral, ut casligarenl juvenes !
1090 At eorum raliocinalio, quam laudanda sit, considera.
Deber enim cum sole res nostras congruerc ,
Ou. i> inde milium sumpserunt , unde l/ous
764 765 Uluxit nobis came indulus.
OuhI igiliir Discamus non curare annuos cardincs,
1695 Sed Christi carnem lotius nostri generis
I'rimitias esse crcdamus. Quod si illinc orlus est ,
Dicel forlasse aliquis, orta est ubi major audacia,
Ui facile cliam ibi morti tradcretur,
Ex qua resurreclio, el ex resurreciioue salus.
1700 Eos qui haec opinabanlur, nonne oporlebat ccdcrc
Ms qui, ul tum dixi, rem accurate perspectam habcbaui?
[im manifestum est eos caetera superbos esse.
lllud autem quale est ? dulccm et praeclarum
Fomem antiqux fidei , quae Triadis
1705 In unuin conjunxit adorandam naturam,
Cujusque scliola aliquando exstitit Nicaea,
llunc videbam saisis influxibus eorum
Oui partem in utramque opinaulur, misre turbatum ,

1084 'EtzsMhr. Edit, mendose vroXv.
1685 Kai 0prq. Edit, ad marg. xal XPV(,)> non
male, el late. ovat Xyov, id esl, abusai
Xyou, dignari aliquem sermone.
1U91 Aer yp. Ridct Gregorius adoleseentulo-
riim episcoporum argumentum, quo conienilebant
solis habendum esse ralionem in sua cum Occiden-
l.ililius controversia, atquu adeo prxcipuam Oricn-
talihus auclorilalem esse ascribendain, eo quod
Christus humana carne induius in Oriente priuium
illuxisset.
1694 lepirpoxd. Schul. xaipoO ,{ \ Cvlerit rebus acula mente sint, cum hic lam perspi
4pX5vxiv OeX-fu,axa. Non bene, liillius aliique scho-
liaslen seculi vertunt, rerum vicet ac lemporum vi-
issiludines ; cum hie annui cardines eint intelli-
gendi, unde sol cursum et annum ineipil. Vide
Pctav., lib. 1, pag. II, cap. 1, e raliune lemporum.
1696 '. Alludil ad px+p, quod scilicet
non a mundo, et a cardinibus cucli, sed a Christo
principium et principatus peti debcal. Solus ille
princeps communis omnium et pastor eat.
1701 EvftaO. Vat. |;. Schol. eliam nott
in quibusdaui codicibus sic legi, sed sensus aperlo
respuit. Mox EYvwxariv. Schol. Stayivtoixouatv.
1702 'E oj d. Vat. ov xaf. Mox |9povi.
Bill. yx'vo'j exponit, et ccnsel h;ec a Gregorio iro
nice dicta : liinc liquet, iuquil Gregorius, quam in
caces et ingeniosos se prbuerinl. Schol. superbos
interprtalo!* : x totou S^Xov, tb; -' Xa -
cduvoi, qu quidem inlerprelalio, iuquil Uillius,
minime improbando.

METRICA VERSIO.
Trahensque turbo pulverem , vent! muli :
Dignalus esset cum quibus nemo , mein
Sancto Ihronoque prxdilus , quidquam loqui :
Praepostere ut qui (undercut verba , et velut
Vcspaj insilireni concito in fronlcm mpetu ;
Al hos secutus est lamen ctus senum,
Motus juvenlae Frvidos quos par eral
Frenare. Ratio porro quam seila , aspice.
Deber nosiras neuipe res solcm sequi,
O min bine Irahcntes, unde rcgnalor poli,
Nobis, aniielus carne, priuium splcnduil.
Quid ergo Rcrum hauil colre discamiis vices,
lu carne Christi generis at morialiuui
Libamen omnis esse staluamus pic.
Si Iraxit orluin liinc (quispiam audax dixeril) ,
Ilinc traxil , hic ul facile dedendus neci :
Rediviva vita (luxil nine, ex qua salus.
Usee semientes nonne, jam ut dixi supra,
Cessisse decuit reciius monentibus ?
Unde liquet horuin quam sit alta in cleris
Mens, lllud autem quale, quod fonteiu optimum
Fidei vetuslx , Trinitalem quae sacram
Pia colligebal unicain in subslanliam ,
Cujus ieara civitas schola exslitil
Quondam , videbam turbidum uiiscrum in ntodum,
llorum , dubia queis cil lides , saisis aquis :
HM SECTIO 1 POEMATA DE SEIPSO.
O Sooueiv, o! [| xpaxo,
1710 Maoi iv8vTc, aj[*sv(axov ' si jHaoi,
Ka\ u.rj rcpoSjXwi; <)< vavxa,
'Eioxotcoi vv xavOivovTc xov 8eov,
AtSaxaXoi x^, xa\ ]1 oWjfiepov,
TeXewitoiol, xal TXewi Sfxtpov,
1715 Aaov xaxapxijovxei, o uuv xaxi,
Ox oTS' Stoo (xkv, ixXaXouai 5' ov (ib>;,
Kai xauxa x^p1-? oaxpwv 8 xal vov,
"ASaxpu xXaXj)c p\dtoaxr(u.xtijv I
Ouxot plv . AoXa xaipj yap aat
1720 Ta nv-a. tosiv 8 xi j)v xpuij;
*0 (il) rcivip -ce xtjtov, xi !' tyet,
M^t" XXoOev 7:opi<xov, XX' o8' uivwv.
M0
'Hx Se ; 7o0' ! yt'ivOpujrtoi Xc'iv ;
npou6Vxa|isv xfpuY|i npoOsv t)u.ax<i>v
1725 Coat otuEV i "O; 9Xei, 8p' \ zi-Zdi,
Kv 8oxpoc; xi fj rcoXuixpotpoc xuxfj.
ITav^Yup' oxt]xev. ' u.r,8l
'- iv jiexaaxpaj)
(Katpo yap ouv ijxiv eixpotijxepov),
1750 "E^et xo xcxvSpiov, av8pajie irXiv.
Ox rixei xb rcpoaxEijOai u,i,
Btv 6 TraXXi etSivat 8e;i58ou.
'E ou x tcveO' ; 'H TtXai
Eixibv v Ttvot xpusb. ^ ,
1755 XaXxoj, aiSrjpo, Saxpaxov x ncac.
A8oixa (i) x nvxa Xixu.fjtn] '-flo.

Qui ca sentiunt, quae placent polcstait,

1710 Med quidem. quanquam prseclare agilur, si medii,
A non manifeste adversis parlibus addicli ,
Episcopi nunc discernes Deum ,
lleri magislri, et hodie discipuli,
Initiantes, et deinde iniliali :
1715 Qui dum populnin docent sua ipsorum m&la ,
Nescio quo pacto, sed cette lamen , enarrant,
Idque sine lacrymis. Res mira ,
Morbi sine lacrymis enarrati 1
Atque illi quidem sic. Tempori cnim servir aiunt
1720 Omnia. Qua! autem majores delieiac quam liidificari ?
Cuod quidem nec labore acqniritur, ut pleraque se liabent ,
Nee aliunde parabile est, sed ne vnale quidem.
Nos autem quid tune egimus, qui valdc huniani sumus?
l'roposuimus voce prconis ante tribunalia :
f725 Omnibus clamamus : < Qui volet , hue introeat ,
Eliamsi bis se aul pluries in contraria verteril.
Instant nundinac. Nemo a boat
Nihil operalus. Qnod si vertalur alea
766767 ( Tempore enim nihil mutabilius),
1 730 Haes articulara : rursum recurre.
Periti non est uni affixiim esse fidei ,
Vitas autem varios habere exilus. >
Ex quo quid lit? Multiformis IIa quondam
Imago in somnis. Aurum , deinde argenlum,
1735 its, ferrum , testa in pedibus.
Vereor ne omnia ventilet lapis.

1709 01 tavza. ItaCoisl. Prave in edilise. Schol. Amphidoxos, polticos nimirum carpit etiam ortho-
Xo\ lXXov eE tr/ofcv ix autXatav ol x xj doxos, qui tant leviter hujusmodi homines ad su -
aipiiw xpaxuvovxs. blimissimas evehunt dignilates. Nos aulein, quid
1710 'AcjieriCTr. Edit, ad marg. faitrixv. tunc egimus ? Ilos illusores non pli solum videniur,
1712 , discenles. Videlur hic Greg sed etiam allicere, et quasi prconis voce invitare.
gorius carpere Nectarium, qui cum adhuc catechu- 1726 Aiczpoyo. klxamsi bis aul pluries fidem
inenus esset, ad episcopatum eveelus est. Vide Til- mutaverit.
lem., pag. 44, et Toi li uni, carui. sq., vers. 550. 1730 '. Ita Coisl., Val. Edit. xopaxe,
1719 Katpih. Val. xoepo. Cl in marg. il'.1):.
1723 'H{ie. Edil, ad marg. o xji pOoSoou 1732 Blior d. Alius semper atque alius, pro rerun
uofpa*. Poslquam carpsil Nectarium qui, nullis la- temporum validate, tenendus est modus.
Loribus ante susceplis, episcopus creatus csi, atque

METRICA VERSIO.
llanc qui tuentur, quam tenet princeps, (idem :
Mediique sunt, si sa lamen medie gerunl ,
Ac non apcrle doginali hostili favent,
Episcopi, nunc primo qui discuni Deuin:
lleri magislri , discipli hodierno die,
Alios initiant , post inilianiur nove.
Moderanlur alios, qui sua ipsi crimina ,
Quonam mod i ignoro, sed expnuuni lamen :
lilque absque flelti. Mira res , siccis genis
Narrare morbos quempiam tristes suos !
Haec ratio connu. Tempori nanique omnia
Servir dirim , nilque lusu dulcius
l'squam esse. Lusus s;epc namque hoc obtincl ,
Quod nec labore, nec potest nuramis enii.
I! Renignitaic al maxima usi nos sumus.
Pr.econis ore limen ad sacrarii
Alloquimur omnes : < liurct hue, quisqus volcl ,
Eidcm licet bis , plurics aut verteril.
Nunc nundinaruin icmpus est ; quxstu sine
Niillus recdai : versa eril quando alca
( Mulationem facile nam teinpus capil ) ,
Arlcm ipse calles : prolinus rursum exeas.
Prudcntis baud est uniese se addicere
Kidei , sed bineque pluriiiios liincque exilits
Habere. > Quid bine? Sunuii spectrum velus
Fil Und , aurum , candidiim argenlum , quod acs
Fen unique sequilur, iiilirmisquc in parlibus
Testa. Exliincsco, cumia ne fiangat lapis.
1151 S. GREGORIl TUEOL. CARMINUM LIBER . HISTRICA. II
Mo>a6tai{ /.' 'AjxjxwvtTai, oT( o irXat, A 'AXX' ouv svivtX6ov, oT ti jxett itafrfajlai,
Nv eaitT)Tv itiv et; 'ExxXjeiav. "Otou; Ayvoia xaxo auvijopo,
Xb 8' ox iifivsi tata T07tpo96EV ; Xiye. Tf) ScTtXoj t>v 8i8aYiT)v,
1740 Tjv auXXoYwv 8 xi ' e^s to ; ; ' lv xfpuY(Jta euseCui ?xov
'. aXXofoi (ikv sav, <bv jrav tote ; 1755 Txoc texovtwv .
('Uxvui yip elitev ctui, oT al(r/voAai.) Tov supETOvSE tov toXIiv XpiffTEuniopjv
THaav 6k tovtu>v, taov eIttev oSsvc. Tote i:po(rfjffou.' +,vx* v xo\ JopSopov
'Avapxa fp st'.v f| tXswTapxa. E)6a (i$T) ti axpavtou f*pou.
1745 'EjoO < vnoc ], 'Piov xaxo fp fl xaXoO xstouafa.
"H ' oxoi itoXX Si] xa\ iroXXaxi, 1760 Totoic 6 xaivSoCoj odx t|p<rxEto
Ilpbi v (iovov pXTOVta, ti]v exSTi(xav, ( xaXost to'j itpo(ir(0 o OpaoE),
"H rcjav xE ^v xaxuv ^. 'AXX' o8' xsvoi itpo[ii]0E. Tvet' ouv
" 8' O'jv Tzap(m\, xa\ xecAw vo(ioj. ' xEvo, ' * tatppxT, ',
1730 Tivs u.v jsav, o? pa (xv xa\ (lycj, ' jiv Ja5ei Tf,v, vavrlav ' 56e,

Moabilis et Amnionitis, quod oliiii nefas erat,

Nunc adilus palet in Ecclesiam.
Tu vero , nonne hc antea laudabas ? dicito.
1740 Quis tune prxerat convenlibus ?
Ipsi vero conventus quales , et quorum eranl ?
( Pigel iierum dicere , quo erubseere debeani :)
Omnium illi erant , id est nullius :
Est enim pliirimorum principatus, nullius principatus.
1745 Me autem morbus commode lulatus est ,
Qui domi diu ac s:epe deiinebat,
Id unum milii proponcntem , recessum ,
Qui ouinem babebat malorum liberationcm.
Quod ergo siatutiim mihi luit , legis id habeat locum.
1750 Nonnulli quidem vix ac ne vix quidem,
Sed tarnen conveniebanl , quibus nonnibil erat liberuuis :
His presidio eral mali ignoratio,
Cum fucuni iis faceret doctrina: simulatio ,
Ac pia esset , quae palam fiebat , prxdicalio ,
1755 Partus omnino dissimilis suis geniloribus.
Multam autem illam colluviem eorum qui Christum quxslui habeni ,
Tunc adniiltam , cum eliam ccenum aliquis
Fragranlix intaminati unguenli permiscuerit.
Mali namque facilior quam boni communicalio.
1760 His non placebat nova scntiens
( Sic vocant prvidos temerarii ) ;
Sed nee illi prvido. Idem fit igitur
( Quod ) Lot ilie et patriarchs Abraham ( fecerunl ) ,
Hue ilie via, contraria alter abscessil,

1745 . Coisl. irpoeatatEi. Commode throno dejicere posscnl, reclam doclrinam, a qua
scrum tunc actum fuisse ail, quod xgra valcludine mens eorum aliena erat, prx se msse. Bill.
esset, ne liujusmodi conventillos inlcresset. 1759 'Po\w. Coisl. i''i'i. Mali [uc litis quam boni
1751 Ol Tipsrmr. Coisl. oT ti u.oi. coiivcniuni,
1753 . In fraudem abductis ambiguo ver- 1760 Kairoeo. lia edit, et quidem recle pro-
boritm lentu. ner metriim. Coisl. ct Vat. codices, quos seculi
1754 K^pvxiia. Edit, ad marg. to Supona xtjput- uerant Benediclini, xevoo^oc, tanas glori amator,
TjJlVOV. sed deficit metrum. (Caillau.)
1755 TOKo . Tacite hoc subindicare 1763 X! . Addidimus ex Coisl. ul non deficiat
videlur, quosdani eorum, qui turn publico prxconio metrum.
fidem orlhodoxam asserebant, aliud in peclore scn- 1764 'Erarrlar ' Se. Coisl. 6 8k tjv tvavtav.
sisse, alque quo majore cum aucloritale Ipsum e

METRICA VERSIO.
Nunc Moabilis, nunc satis licet Ammoncis
Inlrarc leinplum , quod nefas olim , sacrum.
Quid non probabas hxc peius ? Jam dicilo.
Quis impeeabal pulilicis conventibus ?
Cactus eranl qui, quorum erat lum lemporis!
( Hsec quippe, quorum me pudel , rursum piget
l.llni i , erant, sed omniuiii, hoc est nullius.
Cum namque pluies iinpeianl , iiiiperat.
Al prasidebal coiutnode nioebus mihi ,
Me sajpe, multo et tempoie, includcns doini :
Animo intuenlem prxier execssuin nihil ,
In quo nialorum s|>cs ceal finan fore.
Visum quod autem est, legis hoc teneat locum.
Coicre quidam , non tarnen niciitc impigra ,
Sed illibenli. Queis queas ignoscere.
Erat his patrona nam uiati ignoratio
In fraudem adactis doginaluni versulia ,
Fideique reclx splcndidum prxeonium ,
Omnino fetus discolor palriuus suis.
Turbam sed illam , quxslui qux Christum habet,
Tum denique admiseeo , lutuiii cum quisplaiu
Sua viler olenli junxeril nardo grave.
Malum facitius, quam honuiu, transfunditur.
His non placebat scilicel nova sentiens
( Sic providentes , nam vocant temerarii ) ,
Mec rursus illi prvido. Sic Abrahx,
Ac Lot quod olim , tunc idem pene accidit.
Hoc ilie calle graditur, hie autem altero :
1153 SECTIO I. POEM ATA DE SEIPSO. 15
1765 ' (xf] orevo0ij6at Xitei ^ ^{ A "EXxeuv ejxutgv x u6uv exxXtjafa;,
T 8el Xysiv, 8<i6i te xal otot XOYot 1 780 6(> xaxiv xal Xywv xa\ '/-.
TaTTjv e7tpo)v t)v iroXiv o iXxotoi IXJjv 5ia xoTeoTvafov o 7tpoaxE[AEV0i 1
Ta jaev fiiWvte, aToOvre S ys. Aao xXtTca, > rcivTtov jx{
T\ yvfjjwv, e I rpijTfpiov tov YVTjaiov, Bovte xeteuov, e!{ Oeov xpa
1770 O Yvjocot jisv, e! 8s afirvoiav xaxiv AipovTSj, pxifovTEj, ({ Ts0vT]x<5-a
T8' cTTtv, il airavTct uuvepYovc' E/civ. 1785 IlevoovTe lj8|. raou! tuv Saxpuvt
> e! SitavTa ; t 8' 9avTas97] togov, IIu Ijv Iveyxev ; tvo tppevo ;
' 7tf,0oi Set itpi? t pi', o ? \6yo ; 'Hjjl fjiiei tov aiiv, d){ ^,
IlpiiOev Juliet' e{ Svio iri)YUv tpOij, xxuv, cttevov ', exoov 8 vv 6po{
1775 Kert itp 68ejsi tjv ivavxav cpopv, Aaov 8e tov rcpoarjXuTov, t8v [iv Bupai
"H tt TT{ EU,j OT1)pi{. 1790 Ta ea ', oT voiat 8e ivov
'EvteOev ixXeiTov x jisou :<58. Tov 8' v8ov fj8t], tov 8e OtjpsutIjv vcv,
AjXov Sa Xttl yp olxov avTi}XXacapv, Tist itpo^Jt); t aov xOpiif'et txov;

1765 Ne opum multiludine arrtarentnr.

Quid allinet dicere, quoi et qualibus sermonihus
768" 769 Hanc tenlaverint caniliem viri ainieissimi ?
Concedentes quidem quae pracipua sunt, sed petenies
Fidelilaiem , ehcu ! a fideli Gregorio.
1770 Fideles ilti quidem , sed conspirando in inalis :
Uno verbo , ut ad omnia adjutorem me baberenl , plenles.
Quomodo ad omnia? quis tam inania finxil,
Muliitudinem mihi ad aliquid, non Deus Verbum duccns futurum?
Ante efflucl retrorsum foniium natura ,
1775 Ignisque contrario motu feretiir,
Quam quidquam proilain salutis.
Tune incepi pedein e medio subducerc ;
Idque non obscurum fuit ; nam el dotnum commutavi
Exlraheus me ipse a profundo ecclesiae ,
1780 Procul a mails sermonibus et convenlibtis.
Sed intrim quantos gemilus edebant, qui mihi adbxrebanl 1
E plebe maxime, ne oinnes receiiscam ,
Clamantes supplicabanl , ad Deuin inanus
Tollenles, adjurantes, ul mortuum
1785 Jam deflenlcs. O dolorem ! o laminas !
Ferri luec quomodo possent et cujus animi esse ?
< Nos derelinques, tuam , aiebant,
Splcam, aliquando angustam, nunc ubcrcm seguan.
Populum quem adscivisii , luis loi luis
1790 Astanlem , cui aperire lanlum oportet ,
Eiiin qui jam intus est , venaiorem eiiain cxirancoruiii ,
Qiiibus diuiilles? quis tuum enulriet fetuiu?

1769 TI . Sic legendum. Male edit. vvt;:4!.
1770 Ol jri'i<ru)i. Irona est : Moni, inquit, Uli
scilicet ac /di amici, fidi, inquam. in rebus scete-
ruiis ac nefariis, hoc a me contendtbant, ul ipsis
omnibus in rebus obsequerer.
1773 Dfi rt i\ lia Coisl. Prave edit, una voce
npforiu,'. Sic locum emendandum conjiciebat llil-
lins, ex unica voce tres efficiendo. Leuv. vertit S{ec
r.pir:ii\ tincet. Scliol. exponit nposrtu.', ~. kitl-
Xeipov, tov jLiaOiv. Quisnam adeo dtliberavit, ul ei
in mentem venire posset me, ttlla in re, vulgi potius
graiiam el favorem, quam Dei nulum ac voluntatem
secuiurum.
1778 '. Scholiasles exponit, ei;
vabv tiIiv Ytov .
1781 Jlpoffxeljierot. Schol. itposoixeiopevoi.
1785 Tov aOovc. Scliol. fi> too itaQou, taw
Baxpwv, ){ euaXo(xeOa.
1792 . Vat. ^.

METRICA VERSIO.

Uiriimque premeret ne gravis moles opum. Ecclesix me trgido ponto extrahens,

Quid me necesse est dicere , quibus voeibus
Ab his amicis nostra canities fuit
Tenala? Cum Hi cdrent primas mihi,
Aliquid plenles proh I tide summa viri
A fulo amico, sed fide summa in malis :
Nempe ut juvarem rebus hoc in omnibus.
In omnibusne ? Finxit hoc quisnam sibi ,
Turbain quod ipse sequerer, haud Gnalum Dei ?
Natura sursum foniium lendei prius,
Parlsque ad imas flamma labeiur vorax,
Qtiam quid salulis perfidus prodam mea;.
Kximere coepi bine ipse dc medio pedem ;
bomoquc migro de mea in donium alteram ,
Malisque verbis et maus conventibus :
Qtinnquam , favebani qui mihi , gemilus da. .it.
Polissimum de plebe , laceam ut cseieros.
Orabal illa clamitans, summum ad Deum
Manusque lollens , ac meam obiestans (idem ,
Ul morluum jam flebat. O lacrymas graves!
Cujus fuisscl mentis haec ferre omnia ?
1 Scgeteinne nunc lu ( sic vocabaniur ) mam
Linques : prius qua: parva erat , Hrens modo,
Proseljlosqiie , qui tuas slant ad fores,
Pandaliir ulquc janua exspectanl , quibus
Vcl niiis esse jam datum est , vel qui exlerot
Capianl. Quibusnam deseres? felum luuui
 S. GREGORH TIIF.OI . CARMINUM LIBER II. HISTRICA.
To; cob itdvou Tp^aov, o7 itposef5t) A Aoc'jv pXnovTEf, u.i;poic to; 6i(ia5t,
Sn; t) tt^otj 8 Xetov f [jltv xa\ 6n. SjvfjTtTov. 'Ev rcoXXoie 84 toj xtvoujxvot
1705 Nab; fevaOj aoC iou -su.7tTrpto;. evjio'j tcXeov, fl XifO'j ;.*.,
' r,v , XX' 6xto; xaprpouv Ka\ twv [xwv ti irizp-aTOv taxraiuv,
Mixpv ti xa'i 8!8< ttjv Xatv 6e. 1810 N[o'j; axpacovTE; to irXa-. teOv^xto,
TnX6ov yp, TX9ov ?ai:Evr, xexXquivot, TOv tcXeIjtgv tuv xal ; XeOOspot
' 8fj t UVOTOVT; SpfjVTJ dxo-w, O (iT)v icpi; ^epav ttjv u.tv, o'joe Qpvov
1800 AiYitxo T xai MaxSvsc, '. Stis'jSovts 4XXoi, oJSajju; 330v ivtp
Twv to 0O'j vpituv xat u.usttp(<jv, Twv EvOpOViSTlV TUV t|l)V, ib; y0"'' ^r1-
-; fifiv E37t:pi<v \ -/. 1815 Si^; E-EtOov XaOpo:; /'..
To; 8' vTETrfisi 8tm> JXio9pvu>v O yip opijtiv tIjv 6piv a-yjv Etivai,
Krpot 8' 5~u>; 0fTOVTE; aypav yvjv "Oar, TraXat, xa\ voi; tv ^py^aiv.
1805 ('O; av ['.;({; Tt tt; Tpsfi'Sa), "Eyj ; v, ii^cp ; 8jjho;,

Tiios lionora labores, qui le ;

Da vil reliquuin nobis el Deo.
1795 Sil boc templum vil line clausula. >
Alqtic bis quilein nfleclebar, sed lamen pcrslabain.
Al paulo post solulioiiriii dal l)eus.
Venere enin , venere , subilo vocali
It pac i s proposito aliquid openc navarent,
1(00 /Egyplii el Macedones, operarii
Leguin el inysieriorum Dci,
Flatum nobis occidenlalein ct asperuin eminentes ;
Quos contra stabal orientalium populus ;
Hrridos autein deutes, instar promni , evacenles ,
770771 18ua ( ^l ,le traSJia aliquid delibem) ,
orve intuenles , scinlillanlibus oculis ,
Congrediebantur. nter auiem mullas discepialiones,
Quas iracundia inagis quam ratio coinniovil,
De uieis eliain rebus acerbissiroe aliquid arripueruiu ,
1810 Dura leges obtruduul dudura defunctas,
A quibus maxima ex parte , cl manifeste liberi eramus ;
Non inei odio Mi q 11 idem , nec quod tbronum
Alus mnlircnlur : sed polius ul incommodaient
His qui me in sedeni collocaverant : id quod inibi
1815 Aperle suadebaut per secretos indices.
Non silii lolerabiles injurias videri ,
El qua: anliquiores, el quas reccnlibus factis acceperant.
Ego ulerea , velul equus inclusos ,

4793 "p"vr\<;. Val. ..-.;. Tas non esse ut Conslanlinnpolilanain sedem Icne-
1796 KXat. Sciiol. totoi ixajLTrt<5iTv jiv. rct, qui Sasimorum alque Nazianzi sedes jam le-
Hit commovebar. nuissel. liane legem longo jam tempore anliqua-
1802 . His verbis Occidentales acer- 1 m 111 ail Gregorius, mo eliamsi viginsscl lex ilia,
bilalis el iiisolcniuc notai, qiieinadmodum Basilius, liber ab ea erat Tlieologus, qui nee Sasimoruiu
t 8eZ u.tv Sutixtj; -.po; ; al contra Orienlalibus nec Nazianzi proprie episcopus fuit, ul pluribus
levitas ab Occidenlalibiis semper est objecta. Sic demonslralum est.
queque ora, inquil Billius, suos patitur manes. 1813 "A.Uci. Coisl. SXX(j>. Mox tvOpovia-civ.
1804 ". Coislinianus codex super lineam scri Coisl. SpoviTcuv.
ptum habet 8;. 1818 ' . simililudo ab Homero
1810 . Nimirum improbi et desumpta est, Iliad, vi, vers. 506. Eadeiu siraililu-
seditiosi juvenes euntra Gregorium objiciebant ca dine ulilur Gregorius in orat. funebrt S. Basilii,
ones, quibus sanciluin erat ne qtiis episcopus ex loin. 1, p. 700.
una in ali am ecelesiam transferrclur; ac propterea

METRICA VERSIO.

Quis paseet ? Ingens te luus flectal labor.
Nubis , Deoquc , da quod est vil;e super.
Mittat sepulcro corpus hoc ;cdes luiuii. 1
Haie commoverent nie licet , iirinus tarnen
Si.tliam. Dal aulcin post brevi Dcus exilum.
Vciiiiiut repente nam vocati , fderi
Hl saiicicndo jungerenl vires suas ,
^gypliique Macedonesque . operarii
Mysieriorutn seduli , ei Icgum Dci ,
lulialitanles licsperium in nos cl grave.
A Ivei sa stabal bis lumens Plicebo plialunx :
Ergo exacutis dciilibiis tanquaiu sues
( l.ibci imiiri nonnibil iragdiam ) ,
g Torvoque vultu , flammeisque oculis , ninnus
Coeunl, el inter multa , sermo de quibus
Est motus , ira , meule non siaia , excilus ,
Exaspcrabant aspere in me quidpiam ,
Volvendo leges morluas pridem , a quibus
Eramus ipsi liberi dubio procul : *
Odio quidcin non lain inei , vel ut in llirono
Aliuin locarent, quam dolorem ul inuierent
Ali(|iiein bis, llirono me (ixcrant qui in prxsutis.
Saliern remous hoc niibi nlerduiii arbilris
lpsi asserebanl. Non eniin nec prstinas
Se ferre posse , nec novas injurias.
Asl ipse , tanquam clausus in labulis equus
Mol SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO.
Karcp xaxo; xal viSaip TExpuu.Avoc,
1820 'EvSov xpoaviov itauua.uTiv 56,
Kai SoXov expEHxiCov &* 6e<ru,wv fac,
IbOwv vo^i tijv x' jxfiV Epr{Aav.
'Eral Si xivsTv, a npoEtuov, l)5iouv
"Epr(a SEspit, xfv -' (popu.iv truivw
5 (Ox av raiaaij xo ciXpxouj oOnow,
EGStjXv gxi, kXjv ({) ^.
Katpi yap jv oi, xal irapsXO>v e! uiaou,
TS' eTtiov < "AvSpE?, oO auv^ayEV ,
'Q 4v xt ] xuv 8eoj i'Xiov,
1830 Ti (ev ' fx3; 8suxpou xsta6io Xyou
(Mixpbv yp, & TE *>? totoxov aXXo-pv,
'? ' et, xiv [itijv aipii^Oo)-
ris; 8 itp ti lEtfov 6<J/ore pva.
8
A E!{ 2v yve<i6s, <iuv86t]XE <fy rov.
1835 "Ei; ttvo ^" ib; vrjfjtepot,
Kai xoxo (iavOivovie lv, nvciv jix^v ;
rcpoOufxco 8e4 xotvtuva.
' 8' 'Iojv 6 ^po<f)Ti]c yCvonet.
A8(ox' (jLautbv xj ve <j)TTpcav,
! xXO&ovo; xuYxvtov veixto.
"ApavxE? f'jaxE xXpou opL
1<5 ( Set" x uOtv <?iX?evov.
'EvxeOev ' jxovoev Seexe
nvx' ee?j. Ouxo Epi>x<op!a
1845 Ttoc <8. Toijxbv otcoc eCixXec.
"Av p.yp<. p.tt>v ctxtjxs , tout' emxi[iiav
M<5vov , xal 8pviov o:repu,axev.
*Av cpovtjx', o8ev lixai 8u<XEps.

Qiiamvis et maus, el morbo altritus csseni ,

1820 Intus pulsare terram non eessabam.
El servililer hinniebam ob vinclorum violciitiain ,
Desiderans pascua ac meain solitudinem.
Sed poslquam ea, qute dixi, movere iiisliluerunl ,
Riipi vincula , el occasionein libenter arripui
1825 ( Nunquam sane id persuaseriin his, qui principatum amant,
Manifesta res est , sed lamen vera dico ) ,
Tempus enim nactus cram , et in medium prodiens
Hsec dixi : 1 0 viri quos hie congregavii Deus ,
Hi aliquid, quod Deo gratum sit, slaluatis,
1830 Quaequidein ad me spectant, parvi pendile
( Parvi enim interest , quantum ad lanlum ctum ,
Quo tandem se linbeaiil res mese modo , ac frustra sunerbirciii).
Vos aiitem ad majus quidpiam aiiimum erigiie.
In until veuislis : sero landenicolligamini.
1835 Usqucquo irridebiraur ul inhumani,
Ac uniim id cdiscentes , pugnam spirare ?
Dale alacriler communionis dexlcras.
Ego Jonas prophcla ero.
Tr.ido me ipse ad salulem navis,
1840 (juantvis procclla? nulla in me causa residcal.
Sublaliim me sortis exilit projicite.
Ceius bospilnlis me ex profundo excipiet.
772*773 "illl: incipite unanimes esse : procde.
Ad omnia deinceps. Latitudinis
1845 Locus hie vocetur. Gloria baec erit mea.
Sin ad me usque perstelis, id unum
Mulclam esse, el pugnam pro ihronis existimo.
Si iia seniiatis, nihil erit difficile.

1825 Ox v xelcraifu. Nunquam nomiuibus do-
minandi cupidis persuaserim, me hanc episcopatus
deponendi occasionein libenter arripuisse.
1844 Eipvxfapla. Alludit ad illud Genes, xxvi,
ubi cum Isaac posl mullos pleos eiossos, de qui-
bus inter ipsum et PaUesiinos rixa orta fuerat,
alium tandem fodissel, de quo nihil jurgii excita-
turn fuisset, proindc lalitudinem cum nuncupav't.
iin 1..
184G-7 Tovt1 ixaijiletr /trortllhfju xal Oprwr
-\ Sic Coisl. Edit, vero, tout' axtpfa vi-
u,ov -.:.<<: xaivojiuv itpjjiaxEtv. Schol. xal 8pvtov.
1848 Svcrzep. Nihil erit difficile, vel nihil frit
molestum, quod cum sequenlibus apprime quadiai.

METRICA VERSIO.

Licet malisque quassus , et morbo gravi ,
Ferire pedibus hactenus cupidis solum
Non dcsineliam, vinclaque ob, servililer
Hinnire, iuris pascuum soli expelens.
Movere at isla cpit ul prinium h;<:c cohors,
EtTringo vincla, iradilamque ansam libens
Arripio (non hoc, sat liquet, persuaserim
Cupidis hoirorum, sed lamen ver loquor ) ;
Tcmpusque nactus commodum, in medio elfcro
Haec dicta cceiu : < Vos, viri, quos hie Deus ,
Grata slatuatis ul suo quae Numini
Junxii , videic poslero de me loco.
Quid namque de me, coeius hie si maximus
Considcrelur, liai , haud magni interest.
Erigiie meules allius vcslras precor :
Coite in unum , vos amor tandem liget.
Quuusque , sxvi ut, et truces, ridebimur,
Prxlerque pugnas , omnium ut verum inscii.
Dexlras amici fderis date invicem.
Ego vero Jonx facinus excclsum semulor.
Me pro salute do libeiis noslrx ralis,
Licet excitali lurbinis causa baud siem.
Nos sorle captos mcrgile insano mari.
Nos hospilalis eclus excipiet. Sic hoc
Concordiie vobis inilium : pergile
Ad cuneta deinceps alia. Latitudinis
Locus hie vocetur. Splendor hiric surgel mihi.
Si stclis in me, dedecus statuant id iticum.
Legem ipse ligo : sit ralus legum vigor.
Mac mente silis : non cru quidquaui arduum.
1159 S. GREGORII THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. i ICO
O8' tepovfsOfiv 53JASVO , vv xv . NtV CXeOpo , xak a;riX8sc , Xxot fOou
1850 "Arau-t, {81 ti / outto ?xov- "AXXot Xyouai tata, aiy^aia 8' f.
Mav xpswi^u vExptut' xei . 1865 O fp ctxoXtj P-ot n'xta Y'^raEiv xaxi,
'AXX', & Tpt (xou , <ro irpoxf8ou.at (xvTjc Tty/ TtXtTita xap8a; aaxouuivu ,
rXtJiav tv' Sei euuaotj nuvrtfopov, 'E ?c to ', 5 p/vou u; u.oi -.
Et ff ouv eXeuOipav te xa\ fjXou itXav; "Ou.oj t8' ol8a* itXeov, f) xaXwj Ixe:,
1855 " xa\ u.u,vT)8e tuv jiv itviv. "Aipvw tett[Mi[i' cxofii auvatvSEi.
Tat' eThov ol 8' xXaov fef,siv 6' 1 1870 Totats Ttatp\ to <pXo; xapfetcu.
Mso xapi T xa T1V0 x"t19eai " Otoo; /vr.n. tata. Ilw 8k ta xpatou ;
Xapj , tb taXav tuv to5v>v Xa6Iv ttva "' ; IxXIOtjv ; 1fyy.r\v tj 8eji ;
Aixiqc , tb Xabv Yvov ? xefoetai. 'IxEffEou itpoe^TfsYv tivat X^ou ;
18C0 T 8' o <jitapaat' optpotvou.Evo; txvuv ; "AXXou 8e itpas6ei ex Xcov ^^,
'Eyto pAv oto>; ol 81 Tuait xal ? , 1875 Tuv lv tXEi (lXtuta, toj (tot tXtipou ;
Ei p.f) tt nXstov to piaou tb Xoptov, Xpuobv 4 peujct , tbv Suvastijv tbv jiyav,

Non Hhenter in sede collocatus sum, et nunc libens

1850 Abscedo; quod quidem mihi et corpus ila affectum suadet.
IJ nam mortem debeo; haec in Dei manu sita est.
Sed, Trias mea, de le sola sollicitus sum,
Ecquam habiiura sis linguam tuae defensioni idoneam ,
Aut saltern librant et zelo flagrantem ?
1855 Vlele, et meminerilis laborum mcorum. i
Haec dixi : Uli vero animis faliscebant : ego aulein discessi
Mdius nier gaudinm et quamdam mslitiam :
Gaudens, quod liquam a laboribus requiem acciperem :
Mrens, quod nescirem, quis esset fulurus pnpuli sialus.
1860 Quis aulem non dilacerelur filiis orbaus?
Alque ego qui.lcm sic; illi aulem sciunl, et Dens,
Annon plura in tenebris quam in luce verscnlur,
A iinon pernicies juvenil m. et corruptela:, et alla: mentis insidia: :
Alii lune dicuut : ego vero lacebo.
1865 Non enim mihi otium esl pravas et occultas hominum niolilioncs scrutandi,
Qui simplicitalem cordis excolo,
Ex qua Salus : quod solum mihi cune esl.
Sed lamen hoc scio : ultra id quod decet,
Subito decoraverunt me facillima assensione.
1870 Ta lia ainicis patria graliiicalur.
Alque haec quidem se habcbanl. Sed quid cum Imperalore?
An procubui?an pedibus cecidi, dexlramque apprchendi?
An supplicibus verbis usus sum?
An alios ex ainicis precalores mihi paravi,
1875 Praescrtim ex proceribus, quibus carior cram!
Mum aurum effudi, magnum ilium dominaiorem,

1851 "E%ei s. Censel Tollius legendum esse scopulis, qui plcruniquc opinanlibus nanus
poiius /oi. Vide carm. seq. not. in vers. 856. exilium afferuni.
1856 "QxJLalfir. Labascebanl, animis fleclebantur, 1868 " 6 oda- 7. Nihilominut ho-
ac deeiebant. liillius, claudicaban!, vox parum rum plus scio quam expedit, vel, hoc nori, ciiins
coinmoda. quam deceret, el facilius assensum prbuisse,
186i Tov lcrev. Schob avEpo. . pacis concordique causa libcnti animo episcopatii
Schul. xsxpuu.|Aevov. me cessurum dixissem. Boni illi episcopi eo me ho
1863 Nur. J immun : at si legamus veuv cum nore affecerunt, ut slalitn, quod dixeram, compro-
alus, vertendum . draque leclio defend po barent, mihique episcopalum abrogarenl. Gallice :
lest, inquit Billius; juxia haue posteriorem, Grc- Ils m'ont soudain pris au mot. Bill. not. 164, pag.
gorius simulaiam eorum meniem, a qnibus episco- 1515.
palu dejeelus est, compart lalenlibus sub undis
METRICA VERSIO.
Cepi illibenter hune Ihronum : nunc al iibens g Scopuli latentes, navium exilium grave.
Excedo. Corpus me quoque hoc. lacere admonct. Hxc ncinpc quidam dictilanl : laceo asi ego.
Ihiain ipse iiiorleiu debeo : hanc habet Deus. Nam nosse scelera subdola baud nobis vacat ,
Tu sola curam , Trinilas , allers mihi ; Quis pura semper culta simplicilas luil,
Quae docta Numen lingua delendel luiiiii, Mater salmis , una quae cura: est mihi.
Timor saltern libera el zelo a'sluans ? Asi istud esl mi cogniluin , el niiiiiuui quidem :
Vlele : vobis nec meus labor excidat. Facilis repente cius assensit mihi.
Il i dixi : at illi claudicabaut : interim Hoc muneralur patria , quos antat , modo.
Excedo , partim helus , ac partim dolens : Sic isla. Quinam at me gero cum Principe T
Lrctus, laborum quod qiiics eoulingerel ; Genibusne flexis dextrani ailingo ipsius ?
Mrens, statu quo plebs foret, iniiiiine sciens. Voccsne quasdarn supplices ipsi ollero ?
Orualus eleniin prole quis non lugeal '! Aliosnc millo, qui me ope ac precibus juvcnt ,
Sic ipse. At illos , plusne quid rceondili Proceresque praeter caeteros, charum quibus
ilic sit, quam apeiii, non fugii, non cl Dcum : Me scireiu ? An aurum fundo, quod uiuliuin potesi,
i:Gl SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO.
Xpfuv TOffCiO'J iTj irsssTv u) GpvO'j ;
'AXXwv 5" a-ti) t)v Xav mXut-TpifMV.
"E-f> 8", > sfyov ""poorpEX'av 4Xoup*f6i,
1880 IToXXuv TtapvTWV xai xSs itxoitoujlv)v
< tiv', eIttov , & BaatXsu , atTw x*Ptv
Ti]v afjV, (jLEyaXSwps , TiavTcCouefav.
O xpusbv oi-ri a', o iiXxat TtEpixpo'J
OS TpaTC7 u,ut:ixt (ixEitjjxaTo,
18(-5 U -ipb yvou; tiv' ^ apx'xov Xa6Etv
*H so (', , t:XtsEov TcapaaTaTev.
TaOt'iurb SXXiv, oTj jxtxp aiwjSETat.
"E-fS" ejiautov t xcrt xstCvwv.
"Ev pot SoOtjtw , nxpov E*jat (pOv<;>.
1 890 Opvoyc i:uOt[iEv, XXi Tt^duOEv , s6ev
Kx[it;xa ivast xo\ tXot (juto'Jjjievo,
1IG3
fii] Svanflai -rp; ti , t:Xtv 6ioG , JX-tEvv.
Totou -aTSi tv !Xt]v Tjjjrodjvav,
Ti 5' 8-ai /'.liTwaav, XX aiv X^P'-V.
1895 E at] <6m 6sou te xa\ Ti'jiiopa.
Xtt<tov Tp7-atov tj vai^xtou Jix~",
"O fJapGooiv ?aTT<ia -Tov ?.
TaTi-v 6' a-taTEi (tljv zoXiiv Etxvjc 6' xa,
Ka\ tou Sptbxii , o0 Ep'J3ajiv ),
4900 Tb xap-spEv 7-axoulav ' x<5t;j.ovj X*P!v"
Olafl' tl>;SxovTa xa\ 0p4v(j ' EviSpviaav.
TaGVExpTEi [v fcv ajoic AUTOxpTtop ,
; 8' SXXoi, xa Xaji6vu) tv <*14'
llf; (*v, to Xyou, Xaji6v(.) 5' ptio.;.
1905 T 8sTp<Sv iioi xaxw povTTai ;
8^ a-avraj -pb; 8* Eipw xlv

Mea interesse ducens tama sede non cxcidere?

Haec alus relinquo hominibus valde versutis.
774*775 ^8 autem, ut me habebam, accurro ad purpuran),
1880 Mulls prsesenlihus, atque hsec spectanlibiis :
Alqiie hsec dico : < Unnm aliquod, o rex munilicenlissime,
A summa tua polestate impetrare postulo.
Non aurum a le peto, non tabulas nitenlcs,
Non mensa; mysticsc lectora,
1885 Non ut prupinquorum aliquis sublimi dignitate ornclur,
Aut tibi, princeps optime, propios stet.
Hsec aliorum sunt, qui parva in amoribus habent.
Ego vero me ipse majoribus rebus digniim judico.
l'un ni mihi dctur, paululiiai invidise ceder.
1890 Thronos equidem aveo, sed procul, colre.
Delassalus sum odio omnibus ac ipsis etiam amicis esse.
Quia non possum ad aliud quidqiiam, quam ad Ileum respicere.
Ah his postula aiiiinain concordiam,
Atque ut arma projiciani in tiiam graliam,
1895 Si minus Dei et supplicii metu.
Erige tropseum incruenta; pugna?,
Qui barbarorum compressisti indomitam ferociam.
Ab hac autem canilie (canitiem simul ostendebam
El elTusos pro Deo sudores),
1900 Iteposce, ut niundi causa conslantcr palialur.
Nosli ul invilum me eliam in sede collocarunl. >
His quidem applauilebat coram omnibus imperator.
Applauduni et alii, el mihi annuitur ;
Non facile id quidem, ul narrant, sed lamen annuilur.
1905 Quid deinde in bis malis mihi curse est?
Suadere omnibus, ut hsec a:quo animo lerant ,

1879 . Coisl. -tpoa8pajuv. Quod au- 1882 . Coisl. [lEYaXStopov.

tern ail, w exov, hi me habebam, id est, ne depo-
silo quidem habilu sacro, quo in conciliis el mysie-
riis iitcbant'.ir praesules, ila ul cum pallioet impe-
ratorem adieril, el narem conscenderil, quod lio-
minem prae gandi sui non compolcui ostendil.
1898 \ Sic Coisl. In editis deest S".
Ibid. TioXiv. Scholiasles ndXiv. Mox eixv V
;n. Sic Coislinianus el Valicanus liaLenl codices,
Edili aulem oeixv( u,a.
1901 'ErlBpvcar. lia Coisl. Edil. v!8pusa.

METRICA VERSIO.

Dum, sede celsa ne cadam, salago auxins?
Varius lcvisque queis animus , hsec factilenl.
Al ipse pi opero couferens me ad principen)
Gressii , isla dixi pliiriinis aslaniibus:
f Ego quoque quiddam, prsepotens princeps , manu
Ac liberali prsedile, a te poslulo.
Tabulas mientes non pelo, non fulgidum
, sacranique vela qusc mensain teganl ; Monstro , et labores , quos Deo dona vi unis ),
Non et propinquis poseo prseluras meis.
Aut, -summe princeps , ut tuum cingant latus.
Hog isla, studio sunt quibus parva, addecent.
Majoribus me cen seo (lignum bonis.
Hoc delur unum , paululum ut cedan) invidis.
Thronos avemus colre , sed longe siti.
Odio minis jam sum diu chai is quoqun,
Patroi. Gr. XXXVII.
Spectare possim quod nihil prselcr Deum.
Poseas ab Mis, fdus ul sancium colanl ,
Atque arma ponant , graliam saltern in mam ,
Si non Tonanlis hoc volunl , posnse et melu.
Pugnse incruentas nobilem palniam feras,
Quo barbarorum conduit ssevus furor
Pugnante ; posee banc ( hie ego canos meos
Ut ferre mundi gratia quiddam baud neget.
Invitus, hoc seis, in ihron abs le sum situs, i
His iniperalor voeibus plausum dedit,
Aliique pariler : cedit ac votis meis
Hie , haud libenlcr, ul ferunt, cedit tarnen.
Quid jam , inederer ul malo , post hsec ago
ferre placide qiiemlibet moneo et rogo Y
*~ 37
1163 S. GREGOIUl TIIEOL. CARMIMJM LID.R 11. HISTRICA.
MtjS' ixTpxiXov (iTjSiv vvoev 8X<oj
( te tojwp xa\ xX<p .
" , flvouv , to; xaxot; auvEXpTO'JV
1910 Ti ^[ , to IJtuOt, toi icdjivij xtXou,
"Osov 7iaXatov xa\ sov itpoiTjXuTov,
ToO o eppov ye t!v EpujAav,
'E7ri?x67itV te to'j X!av ^.
\ yp (I> faflovTO So'jXEjxaTO ,
1915 -,{ C>xov' xepauvlou oXic ,
BueavTs 5> xal xpor<iavTE X-Pa >
' ttv ye S'-J'iv rfTO)-' EaSev t8e,
"AXXov tiv" to fio; Opovoi.
; Xyoo nptu.t VExpoj u.nvoo;.
1920 'Ht-t,(jlvo; ( ;!) e-retpjopo ,
*Ex)v 6ev xa\ <?Xou to ev6ouj
11
A 'Avt\ Opvou te xa\ xsvoO ^-?.
'TpiCsx', e6u]jiete, ', o) aotjoi,
'0.8tv TesaOe ? (,{ 8\,aipa$ia
1925 'Ev auXXoyoii te, xa\ tctoic , xa\ 3raa3i.
KoXXJet' XsXTpElOV, >i Vi/.r/yp'/..
'AyXUUt ItXEUp evxpOTO'JVTEC i 8p8l0l,
T^auxevovTe v auoi to apoiiv.
'Evo; OXovroj TiavTEj xpaTfjsaT
1930 Ei piv OXovTOj , <6vou ! xa\ toOS }is
TSpETS XOU.7toVTE{ , >{ &irh)3XV0U
Et 8' oi BXovto, to xaxo;,_
; ev6poviiTTa'i xa\ SixTai '
' xuYjv , t ; rcfjiojxat av ^',0:*
1935 'Ep.o-j 8', Stod Exe'i ^- 0" ^ iov.
'AXX' o8' vfjTEi. 2^1 .

Nee quid(|uam vehement ins omnino cogilenl,

Mei amore ct improbilalis odio.
Palpabam, laudabam, curn improbis concilialiam
1910 Sacrarium, extreos, gregis duces,
Quidquid antiquum etqnidquid recens ascilum,
on ferens sibi patrem avelli,
Et ex episcopis eos qui valde perculsi erant.
Multi enim, ubi sensere quid cousilii cape retur,
1915 Velut ictum fulmineuin rugientes ablbant,
Auribus obstruclis, manibusquc complosis,
Ul nunquam oculis suis rem talem spectarent,
Quemlibet alium in ineain sedeui eveclum.
776 777 F'nis sermonis : adsum moriuus spiralis :
920 \ ictus (rem miram!) corona redimilus,
Habens Dcum el amicos Deo plenos
Vice ihroni el inanis strepitus.
Exprobrate, gaudete, exsilile, o sapientes,
In canlilcnam verlile res meas adversas,
1925 In conventibus, in conviviis, in sacrariis,
Cantate, ul viclores, gallorum in modum,
Cubilis latera pulsantes, erecli,
Verlicem lollenles in medio insipientium.
Unum volonte) omnos vicislis ;
1930 Si quidem volonte;, o invidia! liac me quoque laude
Spolialis, gloriantes quasi cjeclus fuerim :
Quod si iiolentein, pudeal vos malorum,
Hoi i me in sede collocanies, liodie persecutores.
Hate fugieiili quid fiel ? slabo cum angelis.
1935 Meant aulem, ul se habet, vitaiii nemo he-let,
Sed nee juvabit. Contractus cum Deo versabor.

1910 KxlAov. Schol. fnreu.<vai. Tgetov pro Xexxdpiov, el irsptxpoTovT{ pro -

1921 . lia Coisl. Edit. tpiXuv.
1923 '. Sic Coisl. Edil, xai '.
1925 . Sic legimus cum scliol. et arbitra-
mur Gregoriuin ad lnoc psaluii lxviii, 13, verba
alindere : . iu me psallebanl qui bibebani ti/ium.
Edil. 7tvoi{.
1920 Koxxver'. Sic Coisl. qui etiam habet -
METRICA VERSIO.
Ncc cogitare contumax qttidquam , mei
Amore , el ira concitum adversus malos.
Fovco, vehoque laudibus , applaudo malis,
Ac prsesidesque , et exteros , gregis el duces ,
Veteresque solor, solor et simul advenns ,
iEgre remites abstraa patrem sibi :
Antisiitesque , carpscrat quos hinc dolor.
Plerique siquidem capta consilia tit siaiim
Sensere, fugiunl illico, ictum ul fulminis,
Aurein obstruenies , a\qtie rerienlcs ni. mus,
Tarn triste ne ipsi cerncrer.l spectaculum ,
Alium insidentcm scilicet nostris tlironis.
Viviim cadaver ( finis hie verbis erit ) ,
Adsum, alque mire viclus et victor simul :
DetnniHie amicos el Deo charos liabens
touvte:.
1930 El ftr , ele. fere infra carm.
xiv, vers. 26. Ibid, ovou ! Subaudicnduin est
ante toO.
1931 'A.Ttc/-ov. Vat. nowjivov.
1934 Tavz' x^vfiir, t ; Coisl. ' xyyuv
vs. Ilc aulem e/fugiens, tlabo cum aug is.
1 Faslus inanis ct Ihroni celsi loco.
Jctate probra , el gaudio, seilt viri ,
Nunc exsilile, canite res duras meas,
In ctibus, sacrariis, inter dapes.
Ut laureali canite, gallorum in modum,
Cubiiique puisent latera , colla et trgida
Surrigiie, mentis inter exsorlcs bona;.
Uno volonte conligit palma omnibus :
Siquidem volonte, quanlus hie livor, quod hoc,
Dura me rejcclum dicilis , rapilis mihi :
Sin at coacto , quin pudet vos criminis ?
Heri locastis in throuo, nunc pellilis.
Hinc porro fuyions , quidnam again ? Inter clitet
Degam. Meain jam nemo vilam Iseserit ,
1)1 ncc juvabit. Culligam me uni Deo.
IIC5
'XiuS'. ' \ <jt(')-iv. V: aupai XEval.
Kai TUv xpoc Jioi, phi Suu^jifai
BXtievti, 8' E?xot eotijifai.
1940 Ztjtu tiv1 oxsv x xaxv Epr(u.{av,
U5 JlOt %b QstoV Vtp XVtj) {t)TO(XVOV,
'EXir{ te xocY] tiv Svo), y^po-pyoc.
'ExxXTjdat 5 t 8wiopv ; xh 8xpyov.
E toto yp H-s xe* 'JvfjaYsv ,
1945 IloXXat; Xiowv tjv sp.v ioJjv STpoaj
*H itot 7:^1' ; Eine jioi, 6eo Aifys*
Etj ttjv SsstTuov tZytppai xxtoixfav,
"Ev8a Tpic xa'i eiXa,
SECTIO I POEMATA DE SEIPSO. 1166
A TH vv [iu8pat ; sxia; '^.
IB'. El avrr al 1 .
"Ii>{ plv xpTv , ; xaxopEvov tppEtv
Toto ua9(5vro? EVToXai TuwJpEvov,
Otti) naOivTa xaprspEtv xaV tiv X-jw/,
', av tcXew Lp.EV f;Yt^vt!ixvot,
5 Ka\ [iiiiv Xtou>[xv EVTsXiuTEpov.
riv yp tXsio (JtxOo? , vTEXaTEpo'
Tiv 8' o tsXeio; , xal 58Xov XXt7c.
'O v 8s u,} S^atsv ol xaxo\ xpaxEv
Ta Ttvxa , p.t8' f Xeo afco 8pxo ,

Linguae aiilem mihi, ut inanes nurse eiTluani.

Honnn me sltelas capit, saepe conviciis
Petitum, spe cximiis praeconiis.
1940 Quaero aliquam ab improbis solitudinem incolore.
Ubi mihi Dous mente sola inquisitus,
Spesque dulcis clcslium, senectulis nutrix.
Ecclesiis autem quid dabimus? Lacrymas.
Ad hoc eniin me redcgil Deus,
1945 Vitam incam permullis involvens vicissiludinibus.
Quonam aulein perveniei ? Die mihi, Dei Verbuni.
Precor ut in inconcussam illam habilalionem (pervcnial),
Ubi Trias mea et unicum illud lumen,
Cujus obscuris umbris nunc cxaltamur.
778*779 Ml. De se ipso et de episcopis'.
Debebam fortassc, ut patienter, cum mihi floret injuria, pertuli,
Illius qui passus est, praeceptis obseiiuens,
lia, postquam facta est, etiam verba coercer,
Ut, perfeclum certamen si sustinuero,
5 Mercedem etiam magis perfectain exspeclem.
Est eniin perfeclior mcrces, quorum perfeclus labor :
Quorum autem perfectas labor non est, premium etiam impcrfectura.
Sed ne videantur inali superare omnia,
Ac ne levis sit iis et expeditus cursus,

* Scriptum an. 581. Alias Toll. 1, pag. 4.

1948 Svpeparoy. Schol. <ro(x?u{, xpeiTov. post reditum. Sunt quibus in isto carmine tideatui
1949 'AjivSpa. lia legimus, ut habetur in niarg. nimis acer Gregorius, et ultra legem tendere opus.
Edit. au.u8p<;. Hos inter Tolliut. Vide infra, not. in vers. 1.
XII. Argumentum. Poema stud videiur esse ap 1 "Ipu fier xprr. Verum hoc, iuqiiii Tol-
pendix et -continuatio prcedentis, quod de vita sua lius ; esique in hisce vir sanclissimus aliquid hu-
conscripsit Gregorius, ita ut iinum veluli opus censeri niani passus : optimi quiiiem consilii atque volun
possit, debeai. Nihil in isto legilur, eque de tatis, sed iiifereiidis injuriis aliquante, quam opor-
ygyptiis, eque de iis qua; Constanlinopoti in conci tebat, mollior, minusque a conviciis et acerbitate,
lio gesta ueranl; nihil de imperatore, nihil de iis quae Chrisiianum dedecct, temporalis. Sed luce ejus
qua; gesserit. Mininun luve (use nrrala (iterant inibei Hilas caeleris ipsius praeslantissimis donanda
in priori carmine De vita sua. Eu prefecto non omi- virtulibus est ac meritis; cogitandurnque nimis
sissel, si injuriis adhuc recenlibus, calamum sumpsis- quam difficile esse, cum homo natus sis, hominem
, et ab hoc poemate milium doloris enarrandi fe- exuere. i Ita Tullios, sed vide lorn. 1, Praefat., ubi
cisset. IJnum ileeral prcedenti ; malorum relundilur nimia Tollii in sanctum doclorem acer-
aux ipsi evenerant, causam, qu huic vitio ad- bitas.
nibenda erant remedia, prosecutus fuerat ; id quidem 7 '. Designat Gregorius mercedem man-
exsequilur in pnvsenti. Vtrumque opus scriptum paulo cam, quae de Purgatorio polest inlelligi.

METRICA VERSIO.

At linguae inanes jam lluant , aurae velut.
Hamm sutiir sum, saepe, nunc gravibus probris
AITectus ipse, maximis nunc laudibus.
Loca sola quaere, pervia baud quae sinl maus,
Ubi mente sola sedulus quaerain Deuin ,
Dulcisque cceli sites mcos canos alel.
Kcclesiis at quid dabo ? Fictos dabo.
Hue nainque rector coelitum nie compulii,
Dum vicibus aevum pluriniis verst meum.
Quod . Chrisle, quaeso, pande, ubi mihi desinel?
Cerie ad ruinae ncsciain , ut spero , domum :
Ubi mea, luce fulguraus una , est Trias,
Exigua cujus umbra nos fieri modo.
XII. DE SEIPSO ET ADVERSUS EPISCOrOS.
( A. ti. Caillau interprete. )
Ferlasse , passi dira jussis obsequens ,
L'l prava paleos perluli mtiiidi mala ,
Sic el teuere verba passus debui ,
Fidelis ut perfecta bella suslinens ,
Perfeclius queam referre praemium.
Perfecta ices , quando perfeclus labor :
Si desil al labor, deesl el praemium.
Sed vincere malos cuneta ne credas male,
cursus his sil cxpedilus el levis,
 IIC7 S. GRF.GORII TIIF.OI,. CARMINUM LIBER II HISTRICA. U68
10 'AvctdraTOvro; oSevo , zh izipa p.r\ oxev eXsyye'.v , i xpirtEiv yptv.
To-(i)v & Toj tsXe'jtiiijj irupl, 'AXX' o6 Ttvttv tir; p.jv<<jo[KU,
"0 itvt' i\yyc\ xa\ xaOaipss av Sixr) , Mt jioi Toao-ov Ex8pou.TtJEiE <jrp.a.
KSv Xav9vtou,Ev v95s irXoxat xiatv. 25 yap oISa xai Xifyou xpsfaovo.
A'jt Ss xixpu to pio <5y(u 7tXtc<i) AXX' a-rt; v xaxo te , xa\ xaxuv ripa,
1 S ({ tpov Y^P ' xpivovtsc Ixtoto, AOto xpaxEsOio , xa\ 6<(> ta vOv.
T'j/tv Otiov exxovtc a'fiaTot, Tf[i ystpov p.xa'.pa toO X67W.
Hvtiv, 8aou{ TtXavsov, oui (bxovjxouv. T toto; SetSe'. * Stv (] tpb tbv Xyov,
' 5' & X>, xTjShi UXa6o'Jivo 50 npo6Xtj); ixavf,; xat^yopoi.
T) Xoi8opEi0ai , irpayfA' amrjyopsujivov Tb S' ouv p.ov toioOto* aXXa-to ita"
20 Ilaiv (Jiv, [\ 8 xg ttXov jugoJjevov. n^p4o6v et[Aitot XtOoij fpioeJivo;.
O yp vou.ait\ toys Xyou; mi^sopai, e^ici Xovti. DpSaXt; t>v ^uipwv.
10 Nemine resistente, finen) quidrm
Illornm dimiitam extremo gni,
Qui cuneta explort et juste expurga!,
Ki ainsi hic laleamns quibusdaiu iniegumenlis.
Ipse vero leni sermone meos feriam
15 Homicidas : homicida? enim sunt qui perversa reddunt judicia,
Animarum innocentiuin effundcntcs saiiguinein,
Omnium cene, quoscunque fonnavi, quos rexi.
Dicain aulem, quae dielurus sum, baud uietuens ne
In convicia dilabar, rem omnibus qiiidein
20 Prohibitam, mihi vero cliam maxime invisam.
Non enim nomjnibus appcllandis sermones instituai)),
Ne in lucem videar prolerre, qu par est abscondere.
Sed nec mea oralione omnes seque compleclur,
Ne mihi adeo lingua evageiur.
25 Novi enim mullos de quibus vcl optima debent pradicari.
Sed si quis est inter malos, aut supra malos,
Ipse tunc arripialur el dometur;
Secabil quod detenus est, gladius sermor.is :
El quid hoc? oslcndes : si nicam oralioneui oppugnes,
50 Tui ipsius inanifeslus apparebis accusalor.
780 781 Sic igilur res nie;e : ferial nie qui volet :
Jampridem lapidibus aptiis el babilis sum.
Leoni fide. Pardalis animal niausucliim.
11 TeJevraicp nvpl. Sic carm. praec. vers. 1070: 17 "Ocov . Sic legendum cum Tollio.
6-ta xpvE'.v Tt> TEXE'jtao) xjp. dijuduan- Edil. ETtXr^Tov. o tbxovjjiouv. Coisl. ?.
dam TL'linqual extremo gni. lgneni illum indicat, de 18 8. Mallet Tolllus p-rfiiv' EXa6oup.vo,-,
quo Apost. 1 Cor. 111, 15: Vcrumperfecti Christiani verlilque : Neminem vero, in his qua dicam, indi-
est deprecan polius, quam imprecan supplicia et p- cabo, verilus ne quemquam calumnian videar : non
vus. liaToHius, qui geiiuinuin auctoris iiostiiscnsuin enim quemquam nomine designaba. ltame id carm.
nun videlur assecutus. Verba quippc sancti Gregorii Dc vita sua non impigre et peracerbe fecit, adiiii
id uniiin significant sc ab tillo judicio contra suos inverecundo Tollius, et designalis its quos per-
adversarios proferendo abslinerc. Quantum vero slringit, ut nommasse opus non fuerit. Vide iierum
ab omni imprecaliiine alienus l'unit vir piissimus, torn. I, praefal. pag. xvii el seqq.
liquet satis ex his qua- leguntur infra, carm. xi, ab 24 'EK8poii)cete. Coisl. EUopoAr]iE.
ipso edito, nunc xxxt hiijus sect., vers. 5 et 4 : 28 ^. ha fere Hierouymus ad Donasum : Dis-
E! 8' o 8:;, .>%' 8.; - posui nasum secare reienlem : liment qui strumosus
OJSev i>v o8 w xaO$ou.a(. est,
Sin oHeiii injuste, accipiat lamen Deus,
JSAiil enim contra ros tel sic imprecabor. 29 Tl TovTo. Tollius mallet, ab . &(-
15 Kr. Ita Coisl. Edil. Sv. Ibid. TtXoxa Ttaiv. ei. Idem llieronymus Gregorii discipulus, ma-
Dolis quibus ipsum irretirerant. Vide carmine pite- gislri sui senlenliain iinilatus, ad Nepoiiauuin scri-
cedcnli, vers. 1802, etc. bens : Quando sine nomine contra vitia scribitur, qui
15 . lia fere Optalus Milcvilanus, lib. 11 : irascitur, accusalor sui est.
Vos vivum ucitis Iwmicidium. Latro jugulaiis dal 50 Xvzcv. Coisl. .
de morte compendium. 53 Xom. lia Coisl. Edil. XovTot.
METRICA VERSIO.
Dum iiullus obslcl, exilum illorum quidem 15 Ne prava pandara, enmienda quae sunt mugis.
Ignis reservabo ullimis ardoribus, lino eque cnelos voce carpan) lvida ,
Qui cuneta rimt, purgal quus et omnia, Ne nostra iiimiunr lingua diseurral vaga.
Possimus umbra hic contegi quailam licet. Namque scio inultos optima dignos noia.
At ipse feriam leniler, qui nie necanl Sed qui malos esl nier aul supra ui.dus ,
Nccaiil eniin oniucs improbe qui judicant, Ule rapialur el jugo subdel caput ;
Ausi innoceiilum sauguiiicni proliindere, Veilii secabil cuss id quod pejus est.
Quos iempe nostra Dnxil el rexil mantis. Quid hoc ? Aperies ; si meum oppugnes loqui ,
Loquar loquenda , nec liniebo ne cadani Clare apparcbU ipse tc pandens renin.
In probia , Caelum quod nefas est omnibus , Sic res ineae ; me I'eriat omnis qui volet ;
Sed quo videlur nil iniquius mihi. Pridem pelrarum ferre perdidici plagas.
Nec jam malignus ipsa die am nomina, l'iilas leoni ; pardalis milis fera.
11C9 SECTIO I. DE SE1PSO. 1170
'Aoirt ' Av se yot Seootxora. A Mixpov S' voiuto tov Xiyov .
35 'Ev xTpitou [Mi , to xftxoy oui i Mr,$Et; ' ; to{ itovoSa t tiXeov
Mr,8v 9o6t)9c\ 6pvou ttv iav. 50 'Evteu8ev e'v. Ilai^E', 5; tfpovE .
Jlivrirjv i^ , 0113^ ivriov 5' f X^P'- "Atoxvt' v vuxt\ xai y(j iropsETat.
Tb x<8tov itipX , tov Xxov X7;e. To plv itupo fip . to 8' ir'otpo Oeo ,
M) toi; XiSyotc |i , to 8 Ttpyjjiaai. "Ew :0 atava <ftoToi .
40 i5yjia8', oi evavToj ioj. "AXXo u.ev C^vtXtjhe xo^O^pov iov,
Ta (1' avuv , (i8sXTTO|a: 55 Etvwv , 'jTtviv, Sxp'jiv tt;xuv a>.t( ,
Tv v8ov 5jxtv tiv aejTi:Ti)V (eXuv. Xa[iuv!a te xa\ ?) cjtvoujaevo ,
<7>{ ; \ t ; irw - i Kal vo'j (AEpjjtvai , v 8o~vs3to; Epaa,
Kiviuv fiE.'vou , o)(\ xal vuv estou.e; ; Misrt 6' aTOv Ta |aviov as.
45 'AXyouvT ariv, ^! ira8o T (jioi napECTai; (it; 8sov t t' !8;
, iXoi, yovsuji, yetou, ivot, 60 "AXXo t TEptv tov vojv iSp-^iazo,
El S' o3v , XP^'V "E xa\ iio toc; ujrpov. "Eimiev , fjo , Yaxp lirXrjSsv vsov,

Aspis cxterrilum le forsan eiiain fugiet.

35 l'iuini mibi cvelo, malos episcopos,
Nihil reverilus solii dignitaiem.
Omnium superior locus, al non omnium gralia.
Pellem preter, lupum inspice.
Ne me verbis suadeas. sed l'ai ; is.
40 Odi doctrinas quibus vita est contraria.
Colores laudans sepulcri, abominar
Interiorem odorem puirefaciorum mcnibroruin.
Quomodo liaec? quid sibi volunt? quomodo qui optima qua-que
Semper eloqueris, non ctiam nunc benedicis ?
45 Dolentis est dolorem suum effundere
Deo, amicis, parentibus, vicinis, hospililius,
Sin minus, sallem tempori et sajculo qu deinceps erunt.
Paulo autem allius rptant sciiuoneiii.
Nemo prorsus dical eos, qui laborant, IVuclum in bac vila
50 Percipere. Ludificalur quisqus hoc sentit.
Omnia in nocte et tenebris versantur.
Alios enim ign probat, alios in calgine collocat Deus,
Donee ignis bsec omnia collustret.
Alius quidem laboriosam cxantlavit vitam,
55 Gemens, experssomni, Iacryinis tabefaciens membra,
Humique cubans, el arelo ulens cibo,
Mente sollicitus in divinis Scripluris scrutandis,
Seque ipsum interioribus flagellis semper atterens.
Quid prxlerinisi, aut quid feci quod nondeceal?
60 Alius juventulis oblect.imenia carpsit,
Lusii, canlavit, venlris iinplevil tnorbuin,

8 T xuior. Sic carm. seq. vers. 162 : cet He Purgalorius, de quo supra vers. II, 8 rvT'
AticXoc ot'iv xainoc, 67; Xxov ,1(' k\y/zi. Sic el infra, vers. 380, Ttupioat, de examine
Duplex quisque est, ovis lupum cooperiens. ignis.
41 -'. Sic Matlb. win, 27. 54 "AXto. Se ipsum innuit Gregorius. Quod ril-
45 ' cTtr. lia carm. seq. vers. 26; tinet ad vila: purioris austeritalem, pixivit ipse
pfiaxov SXfsc aTi xai jcpt uOOov viiraiv. suis, non secus ac docuil. Vide carm. prxc. vers.
boloris medicina est vet aeri verba [acere. 1220, etc.
47 To vatspor. i'vsteris, posteritati. 59 Tl t\ lia Coisl. Edil, t 8".
i3 -tltjoi. lia Coisl. Edit. ^. Ignis scili 00 "A.Uc. Vide carm. praec. vers. 214, etc.

MTRICA YERS10.

Te fugiet aspis sxpe lerrilum tremens.
Lnuiii caveto; non probos episcopos,
Decus sacrati grande nil pendens throni.
Omnibus apex, al omnibus non gralia ;
Oiniiie pellem , sed lupum caule inspice.
Non oie lantum me, sed aciu suadeas ;
Prsecepta nolo , vila queis non coosouat.
Tumuli colores laudo, sel Ucdilalem
Mens borret intus corporis jam puiridi.
quomodo? Quid fixe? Locutus optima
Hue usque, quomodo profaris non bona.
Doleolis est suum dolorem hindere
Deo, comilibus, proximis, parentibus,
Mospilibus, aul saltern futuro tempori.
Narranda rptant facta, nunc paulo allius.
Non qui laboral, hic habere premium
Dicalur ; isla fallilur qui cogitai.
Versantur in nocte et tenebris omnia ;
Ilos urit, illos dejicit in umbras Deus,
Dum vindicc ignis cuneta luce delega!,
liic in labore Iraxil improbos dies.
Insoumis et gemens, faligans sedulis
Membra lacrymis, cubans liuiui, pastus cilio
l'aupere, sacratas usque rimans Lilteras,
El se flagellis semper intus ailerons.
A me quid omissuiii? Quid egi non ilecens'
Alter juveutx blanda earpsit gaudia;
Cantavil el lusil; gula: implcvil lebrera,
1171 S. GREGORII THEOL. CARMINUM LIBER 11. HISTRICA 1174
iaai tpjxEv fjova , atdWjaeai A ' X:t8ai; ti tuv xaXuv irositaaa
K).E9p' ox I9txs , ituXo{ fvo S-sp. "Ex5t)[jiov f)TaYE ' ti, ox 1_> Xe^siv.
KircEiTa xov p.v auu.<fopa\ xaxeSpajiov ' ov siov Ilvsufia, eI9' .8,
65 O avp.<popa\ av o fp arcrsTai doijjv 80 'i v 8t'xa tfsatiit ^ ;
TivS' v98' oSv, 8oxe toi; tueoitiv Tb 8' ojv itpS^XoM, auXXofoi te rcoiniviov
'"9' <bv oXsTai xal aiveaoai aoepv. Kai Xab op9o8o|o, XX' ,
' S' 8po|i>v wravra, xal t8' euSpop.il , "ApTi a^ X!ou guxpov Xeitidv
stvat tv pzxfyi vou.EETai. 'f 4v ti; IX8oi XY(> ^'*,
70 Ayou Se aTor, j Xfst . 85 Mixpv ' &vairvE3(i>3i tv xx%cj xaxv,
'Avti) xaf,(iv<5v (e tuv opiouiviov, AaXiov \, xal tcoXusx'Soo i:Xvtc,
Kai vov u.(5voi{ AiyvvTa toT voo'jfjivot, 'Vtf' V.aavov ox xovT tl mdic^i,
" 8aav, xtjoiv, XroSa, Xifouj, OTV TI TSpTTVOV v {ls(p iltjOV (oOV,
!] tpuyv , xal () otevj "H tic piXaiva |5aj lv orpuT,
75 Biov TfXuxa!vov8' , Xs'J9Epov, 90 lev ouv iTrijXov UaE6rc evo,
("H navra 6 as rcpoaSoxv, xv fc ooyb), "pxoi te xa[)9e\, xal XiTa oXuTfitoi,

Omnibus induisit voluptalibus, sensibus

Clauslra non imposuil, ptillus absque freno :
H une rursus calamitates aggressse sunt,
C5 Quanquam non calamilates ; nam sapientes non langit
Terrenuin quidquam, ut multi opinantur,
Qui in causa sunt, cur qui sapiens est, esse non existimetur.
lile prospero in omnibus ulens cursu, hoc ctiam consequitur
782*783 Ul virtute prxsianlissimus existimetur
70 lliijns scrmonis testis ipse est, qui haec dicil.
Sedebam supra ea, quae oculis vidcnlur,
Mentemque bis sous, qu;c inlelliguntur, miscebam;
Projeceram gloriam, possessionis, spes, lilteras ;
Delicia; eranl deliciis carere; arcto pane
75 Vita dulcescebat; liber eram ab injuriis
(Nil certe est, quod non tibi cxspectanduin sit, eliamsi sapiens sis);
Cum me praeter spem aliquis ab his avulsum bonis
Peregre duxit : quis ille sit, hand dcbeo dicere.
Divinusne Spiritus, an pcccala mea,
80 Ut suscepli honoris paenas darein?
Causa aiilcm manifesta exstilere, cjnvcntus pnslorum,
Et populus orlhodoxus, se.d nondum late difTusus,
Kerens radios solis paululum intuitus. ( His propositum
Fuit) ut aliqua doctrina? berlas accederet,
85 Paululumque respirent a circumlusis malis,
Et a lr.quacibus Unguis ac muliiplici errore,
Sub .|uibus fatiscebant , nihil habenies prasidii ,
Velut suavis aliqua in medio ruborum rosa,
Aul niger aliquis acinus in raccmo nccduin maturo.
90 Sic igitur adveni religiosos hospes,
Obteslaiionibus permotus, variisque prccibus,

07 Tj' Z>r tefrai. Leuv. Qui perfection sapicn- 80 ', elationis.

tem non ex opinione consliluwtt. 85 Kim.U. Tolliiis legit xjxXuv, et ronventus
70 AtiroV. Ipscmct Gregorius. Arianorum el Apollinnristarum significan pulat.
71 ", ele. Vide infra carm. xix, vers. 41. 86 Acultor , etc. Vide carm. praeccd., vers. fl3
7i T /t}. Tolliiis legendum pulat p.<. el 601.
77 Ti. Uasiliuiu iiitelligit, qui cum Sasimorum 88 Olor ti. Suavissima et eiegantissima compa-
episcopum creavcral. raiio, qua nescit Tollius, an delicalior venusliorvc
79 ?r' oir. lta carm. prxced. vers. 395. dari possit.
METRICA VERSIO.
Ilxsit voluptati, atque pessulum, carens Me quando prater spem aliquis his privum bonis
Pullus capisiris, sensibus non obdidit. Duxit peregre : quis sit ille? Nun licet
Hune damna rursus obrucrc trislia, Referre. Sancius Spiritus, an error meus,
Quue damna non sunt; namque non langit sophuni lit dignitatis peenam adopta: redderem
Tcrrenum quidquid, sentiunt ut plurimi, Haec certa ; me impulere paslorum chori
Quibus (it in sophus, sopbus non audiai. Manusque plebis orthodoxx rarior,
lile bene currens semper, ct in hoc o^limc Solis rccentcr paululum intuens jubar :
Currit, quod excellons videtur moribus. Verbum ut sonare posset undiqne liberum,
Sermonis ipse leslis, ista qui loquor. Gravibus daretur a malis paiilum quies,
Poncbaripse res super visibiles, Dilfugeret error, lingua cessaret loquax ;
Meutern supernis inserens negotiis. Sub queis faliscebant, juvanle nemine,
Projeceram spes, gloriam, bona, lilteras, lit verna ilnris in rubis rosa, vel nigra
Gaudcns carere gaudiis ; levis ei bus, Adliuc acerbo bacca pendens a bolro.
Nee vita tristis : liber a probris eram Sic ergo, sic vcre hospes adveni pius.
(Nulla tibi non spei amia, quanquam sis sophus) ; Vous conclus, el preces inultas sequens, .,

1173
AC vrt65vtt( xwv Xav xaxatf pdvwv.
'\ 8' iejX6ov, KairnS&av Yv Xticv,
"H ; Spsta-pa tot itmv Soxe,
95 O Xabv, o8v xwv vay^atuv {io\
(Taut' isxiv kypw , iJ/evSe Xyot,
4>0vou ' -<5 EOprjpiva),
; EpsaOoi xuiXotna oXo|iar
'*u.e ote (ipTUpe j.x0uv ,xuv-
100 T sxaiov, 1 npJovTC{, fl X6r)v ipov,
"H eItov, i) ErcpaEja xoV xo xp'xov ;
n).t]v Sv y xoxo, xwv xaxuv tpEiaurjv,
'9' u>v Xi6<x<9e\ eliiSou npooijuov
'ExapxepTjsot. KaV yp EU36(jxEpov
105 x Xptaxou oxw xa\ 9pEtv.
1174
SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO.
A 'Opi, hviqxe oTa Swpovxat .
Kai xoxo 8' lrxXi)*', si Soxe, mui>u6a.
uiv, x\ etcv, axow, al6)xixa\
4>pvs. T8' Sp-p'S tot ^-0'? ^Yvt!)P'IIa-
110 T6 xXxEOv (iot 5[ tppovxiitv xaxkv
"H8y) vvEuxEV SXXo SoGvai 8' oOx x",
' ^. *av ** rcvxwv elepui.
T lv TO601 9Uufs\ 7(l6p(") ;
'AXX' avt-ov u,oi Ttpo xbv px; X>v.
115 ', Imfi Xaov v Xxiv,
IIo[ivtjv SvuSpov to Xyotc ^>
"Eitsipa Ttixiv tu - p4**ouuiv|V,
TpiS* 4< xo itpb e<Jxoxia*voic.
'? tic ^Jwv iv Y**5'. ip^axo^"

Quibus relucan hominum uisset arrogantitim.

Postquam autem adveni, tciTa Cappadocum relicta,
Quae Culei propugnaculum omnibus videlur,
95 Non plebe, aut re quapiam cui obslrictus essem
(Sum haec inimicorum flgmenla ct mendacia,
Iuvidiae tecloria, imperile invena),
Quid postea consecutum sit, scire ex vobis vol :
Vos enltn testes laborum ineorum
100 Quid sinislrum, aut durum, aut damnosum,
Dixi, aut fe<i loto hoc triennio?
Nisi unuin illud quod improbis peperci,
A qtiibus lapidatus primo ingressu
Patienter luli. Magis cnim pium ,
105 Palienlem me ea, quae Chrislus passus esl, eodem animo perferre.
Vides, quae Deo oCferant pauperes.
784 785 Alqueid quidera crimini, si bet, tribuatur.
Vermis est ossiiim, ut quidam dixit, acrior ad seniieiidum
Animus. Alque id quidem rebus ineis declaraium.
110 Corpus aereum mihi solliciiudinibus tabefactum
Jam ad terrain vergil : aliud aulem quod dem, non babeo,
Pliira debens, quam ut oflerendo ea quas omnium sunt dissolvant.
Qiiidiiam quis facial debili amico conjunctus?
Sed redeundum esl ad insiilulum ab initio sermonem.
115 Vocatus sum, rmavi plebem in medio luporum,
Sitienlem gregem irrigavi sermonibus,
Fidem seminavi radices in Ueo agenlein,
Triad's lumen effudi iis, qui prius in lenebris jacebant.
Eram suecus quidam lacteus, pharmacum

92 Kazacpprur. Ita Coisl. Edit, xaxocpvwv. carm. xxxu, vers. 191, sic habet : No ii|ipiu.vo,
93 p\r. Id est , Cap <tt) i6pwix)v istia. Mens sollicita, linea est corro-
padocum terra. dens ossa; el infra carm. xix, vers. 63 : "Io 8 xe
95 O , obSr. Coisl. o Xa6wv oOSv. Ita v8p\ (ipi(iva. Est aulem terugo sollicitude homini.
carin. praeced. vers. 524 et 529. 115 '. Interpres legit xixttTjx', et veilit
96 4'eve A^oi. Ibid. vers. 45. laboravi. Vide infra carm. xv, vers. 13.
97 '- Imper in: Inierpres Eexoxf'i l U6nolitrr\rrvBpor. lia carm. praxed. vers. 598.
giste videlur; vertit enim ingenise : praeferret Tol- 117 "Eanstpa xlaxiv. Elegantissime simililudi-
lius infeliciter, quod scilicet calumnia nimis apena nein banc exsecutus est ibid., vers. 1261, etc.
et inepta esset in re lam nota. 118 Tpid' . Hic Gregorii nosiri consula-
108 i\ per. Leuv. Vermem habet ostium, in- lus est, inquit mordax Tollius, el defensa advtrsus
quil, Ule qui tristia patilur. Supra lib. i, sect. 2, Catilinam patria. Vide infra carm. xv, vers. 9, 10.

METRICA VERSIO.
Quibus reluctari esset arroganlia.
Ui arva veni Cappadociae deserens,
Quae fulcra (idei nunc videntur omnibus,
Mon plebis aginen, vel necesse quidpiam
( Haec bosliuin figmenla sunt mendacia,
Livoris imperita vela perfidi ),
Quid dcinde factum fuerit, a vobis volo
Discerc, laboris usque nosiri teslibus.
Quid triste, quae sinistra, quid damnum ferens
Dixi, vel egi hoc omne per iriennium,
Nisi illud uniim quod peperci non probis,
Quorum cruentas primo ab ingressu petias
Perferre novi? Hoc scilicet magis pium
Christo paria perpessus, et pariter paii.
Vides, egenles quanta praebeant Deo.
Verlatur illud, si videlur, crimini.
Mens quae movetur, dixit unus, acrius,
Esl vermis ossium ; hoc paiet rebus ineis.
Mi corpus icrcuin dolore perdiluin
Jam vergit ad lerram. Nihil quod d in, est super,
Heu ! plura debens, cuneta profundan! licet.
Quid agel connexus debili comiti comes?
Serinonis al cpli prius repeiam caput.
Plebem vocatus a veris lexi tupis,
Verbo irrigavi fervidam gregis sitim,
Sevi piam quae rrpscil in Tico fidem ;
Siiis in umbra Triadis cfJ'iuli jubar ,
In lacte suecus quidam cram, alque pharuiacura
HT3 S. GREGORII THEOL. CARMINIM LIBER . HISTRICA. 1176
20 1{ piq. xa\ xo (xkv f,8i) 8eou.ou, nXov yip oOSkv e'x^v, ^ xoxo, .-at,
0'J8' axb flxouv o'JSv. T t.Hi, nXic,
To S' y^i ct'/ov, oi 8' peXXov axixa.
flnv 8 Oujxb !, x8 /npb tav, 135 "Iv' ^ xi xaV xpayq>8ixv.
\ iXxpov f]8r x<T> Xyiu swexpaOr, 'AXX' o xt xaYaO\ s'jp.TO;.iEve
'EXtc\ 8 TtavTc, xal tic jxe-pa. 4>6vw ^aYvxc (cctxe xorjc8paJiuv!oa'
125 'P(bxr,{ xo' oT8sv 5<jxu x, EOSaftiovo, O yip cpipE'. ita6euiv f] avpo;xa),
Ka\ TTJ tiaXlJXa CpTJfAt itpwxov fvo, \ x^v e[JCfv Xa6(5vx -vaiv
Us i' fj^uaav Xyoj xuxv xivo. 140 'A^pwixav awepYbv, f,v aiusO' 2oei
' oT '/iov, xa\ (jttxpov EiixXsc'a; Sxe'.v, To;j; xa xi uxpbv 6e<> /.
"H Ttpi-' ev SXXoij xijaou Tiav-b cjpiv T xe Opvo-j xosoxou lit] axipYEiv xpxo,
130 Ka\ yip xoaoOxv ot irvxiv xpEasovEf ! K3[o SaYvTO iv )? "0"*/!"'!3-
Uixo! \ xa\ Ttapvta exov v Xy<>, Taux' o'jv Xa6ivxE av ) xoO 8a!xovoc
Ka\ vv tivTOi atiuvxat to xaxo;. 145 poTiEti^av Ev8sv ajpvto; ot <jXxaxo>.,
120 Suadelx vehementia; alquc alios jam coiistrinxeram,
Alii prupe aderant. alii mux erant adfitluri.
Omnium aute;n animus fleclebatur, qui prius ;i:sln.ibat,
Jamque ainnrem sibi doctrina conciliaveral :
Spes autcm tolius aiulgebat ex mdica propensione.
125 Novit id Roma civitas beaia,
Ac ii prxsertim qui principaluin in ea tenent.
Qui ne fortasse aliquo in loco ac numero habchaiit.
l'raestat autem apud ens vel pauluium exisiimaiionis,
Quam alibi omnium rerum, quse in lionore sunt, primas consequi ;
130 Adeo omues longe superanl !
Hi me et prsentem babebant in preiio ;
Et nunc, quod ahsim. mprobos caiisanlur
Nihil eniiii antplius prsiarc polerant.
Nee ipse quidquam pctebam. civitas, civitas!
135 Ut aliqud etiam tragic exclamen).
Sed praeclari probi collcgse mei,
Invidia rupti (nostis Thrasonidas,
Non Olim tVri doctrinan) agreslis indoles),
Atque adjutricem capicules in fi nui ta tern meain,
140 Quam quidem, ul laboruin menrum fructum revc-reri debebani,
Qui pro Deo vel pauluin laborassenl ;
Turn etiam illud causantes, quod tanlx sedU poleslatem
786/787 'n amoribus, discisso inter decerlanles orbe, non habere).
Ilax igitur arripientes, accedente etiam daemonis presidio,
145 lllinc me too animo amicissimi homines ablegarunt,
120 IleiOcv la. Vi persuasionis. Sic edit., et est ptum iraciatunique refert Theologus, carm. prx
vera leclio. Coisl. ti:iOo0; tafac, sed male, cum ced., vers 1505, ele.
deficiai melrum, quanquam in carm. prseced. ver. 134 " xai. Ra Sophocl. in OEdip. Col., yi-
1206, legatur -EiOot caa. Benediclini prave admi- |aoi, y;j.o'.. Exclamationes istius modi tragicis sunt
seraiil Coislinianaui versiouem, quam corrcximus. familires.
137 Bpacoirlda. Arrogantes, temerarios.
124 '1 . Idem de tolo populo lice- 142 XzepysiY xpdro. Quod tanta; sedis dignita
bat tperare, qui pauluium in Gregoriuni propemlebal. tem non amarem. Gregorios enim sic allociitus fue-
125 '/(1). Garni, prxced. vers- 15 el 16 sic ait : ral episcopos carm. price, vers. 1671 : 'Hpiv Se
auYX,,)P'<la't' iOpovov pov, noiis autem concedite ex-
'PliqllJ VEOUpYTJ, EYv)V &XXb)V O, pertem throni ritam, quibus verbis significabat se
Kiovixavxtvou TtX'.j xs, xa'i txtjXt) xpxou. malle vilain privalain agere, quam seden) Conslan-
tinopolilanam oceupare : bine cum e sede sua ex
noca, nobilium atiorum sedes, peliere copenles causabanlur eum, Tracto corpore,
Urbs Conslantim, et imperii columna. lano oncri lerendo iparon esse, alque eliain eo
liberan cupere.
126 yre. Tbeodosiiim piitai Tollius 144 Zvr " roi' Baiftcro. Male inlerpres,
liic inniii iuipcraloreui, a quo sc honorice exce- (avente Kumine.
METRICA VERSIO.
Viva Bliada. Jamque qiiosdain slrinxerain ; Nil amplius enim praHer hoc poternnt dare.
Hi propius aderani, adfutori Hi cito. Nil el pelebam. Ocivilas, ociviias!
Cedebai omnium, prius mens exxstuans ; Ul ipse quidquam more trgico disseram.
Jamque sibi aniorein verba eonciliaveraui ; Sed iiiclyli probique collcg inei,
Spes lot ins eral, vel levis propensio Livore rupii (uosiis el Thrasonidas,
Hoc Roma cognovit, beata civitas, Doclrinaui enim non feil agreslis indole),
Kjusque, dico, maxime priiniim genus, Meoque su J u Hi, laboruin filio,
Quod (one me nonniiilo habebat in loco, Laiiguore, quem deeebal ab istis coli,
Laudie ubi parviim pr.eslat assequi gradum, Qui pro Deo vel pauca fecissent, viris ;
Quam primo apud alios honore perl'rui ; llludque causantes polcsias quod llironi
Tanto hi priores extern sunl judices ! Non mihi placerel, orbe rupto ad pradiuin ;
Hi me colebant, quando praesens ad fu i. Usee ergo smenles, jiivanle dainonc,
El nunc, qucd abbini, crimini verlunl nialis, Hie mc libenier expulenint opiiini,
1177 SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 1178
"brtsp ti/ 6yxov x v){ apouuivTic A ICO "AvtXov itvovc, ^ t aiji' aTifuivoi,
'PitJ/avrec. THv yp tppxo EpovGW ;. Aoo'j xuOEpvfjTa te, xal .
"Etcit' apoai Xe'P*< "S i1'0^ UEif^vaci' ox Ei^ouai xa\ uxpv tote*
Kai TTa'yO'j j' tx pEvo xaOipma, "AXXot 8 te^vuv iprcptiiv tjv tf6<5XT]V
150 \ Xaov vvtsouai luaxtxo Aoyo, & teXeic aapxo xvEVijApivoi
O? x5[x' litEU^av SvOev ix TOvrjpiai, 165 MaiTtyiou te, xa\ puXuiviov a'.oi,
O atfdSp' xovTa. Y^P V ***X F^Ya> !(' EaEVEYXEv 8?5,
ToTtV / eTvji tiv xa^Xv ttutei. Mtxpv tiv' v Epioui raXav tiov irfvtuv,
Tv ot plv vtsc Exyovoi tpopoYpyov, "EnetO' TtEp|xaj!jt, xa\ 8t]aou Tivj
155 OMv oovoGvte '. irXiov, KX'|avT, ) itEsavTE, Tupavvtxw,
Ol 8' x )?, tv t' xEa' aYaXu,Tu>v, 170 "Avio Tp^oucrt, xvOapoi npo opaviiv,
0 8' 45 aprpcov, <X(j xExauivoi, ; oTptpovTE{, o tov x Eti,
O S' x 8ixXXj xa\ (Aiv'Jr, itavtu.pou U6' , tl) , veveuxote,
"AXXo-. 8 xwmqv, i) arpaxov XEXot7iTE, Atuv 8' !xetv Soxovte tVv 4v<>) ,
Veluli onus quoddam ex grvala nave projicieiiles.
Erani enini iniprobis oucri recia senliens.
Postea inanus allouent Deo, ut puriac sancli,
Et dona pe Offerent expiatoria,
150 Populumque verbis niysticis sanctificabunt,
Qui me illinc demiserunt improbe,
Non valde invilum. trat enini magnum dedecus
nter los numerari lidei caupones.
Honim alii nepotes eorum, qui scribrc erant tribulorum,
155 Nihil magis studio habeiilcs, quam ut falsa in rationcs refcrrenl ;
Alii a mensa et a statuis, quae iilic sunt, vnrant,
Alii ab aralris, perusti sole,
Alii a ligone vel bidente niinquam feriante ;
Alii remis aut exercitu relictis,
160 Seniinam redolentes, aut fduin cicatricibus corpus habeiit;
Adeo insolentes ut populi gubernatoribus, aut mililum ducibus
Nuuquam videanlur ulla in re concessuri ;
Alii ab arlium ignem traclanlium fuligiue
Nondum plein: bluti carne,
165 Verberones et pistrinis digni,
Qui antequain prelium dominis suis pcrsolverint,
Si quam reperianl laborum requiem,
Stalim lasciviunt, et ex plebe aliquos
Subripientes, aut suadcnles, aut lyrannidc premenlcs,
170 Sursum currunl, ut crabrones in cluui,
Axcm verteiltes non jam luteum,
Nec capile, ut antea, in terrain demissn,
Videntiir sibi eliaiti ccelestium imperium teuere,
149 Kai . Id est, oblaiiones facient, et preces 160 T amy? eoTtrjiiroi. Dei Mariis hi stigma
ad Deum pro ulule populi. tise fuere, quibus corpus plurimis cicatricibus in
151 'Ex /. Improbe. Inlerpres minus bellis ae pneliis, veluli nolis, conipunclum. Toll.
recle, procul ut essem a malitia.
153 1. Quippe qui auro a Ma 10 IJepi\rrt(r\ Sic Coisl. Edil, ikjv'. ef-
ximo corrupti fuerant, quosque carui. price., vers. oujt, quod iiielri causa posituin videtur, sed male.
1756, appellat. In hiss, prima manu scriptum videlur e$ovtec.
155 Tov xapsiTpdjpetr. Id est, plus quam opor Forte IcgeruiilLtenediclini xu6spvTTatc... .-
tet, in libros rationum intern:, vel quod ad suiii- , quod lamen non innuerunl in nolis. Ca.llau.
iM un vectigalis iiuposili, vet quod ad nomina lio- 170 Krdapoi xp oiiparr. Nota fabula est
iniiium qui descriptione tribulorum non coiilinc- acaraban in Jovis siuum volanlis, unde excussa
banliir. post aquilae ova. Vide Erasin. Cliil. leiti.e centu
Vol Ol F . IIa carm. seq., vers. 100, etc. ria vu.
METRICA VERSIO.
Ut ex grvala nave jactantes onus : n Senlinam oient, aut membra ficde saucii,
Plant pondus iinprobis erani bene senliens. Nulli videnlur mililum aut pleins duci
lli postea, ut pu ri, Deo lollcut nianus, Ceder parali ob mentis iiisolenliani ;
Et dona rilu lustrico Offerent pia, Ab ignearum i 1 Li arlium fuligiue,
Plebemque verbis consecrabunt mysticis, Non fda prorsus membra sordibus abluli,
Qui me nef'asli bine expulerunt exsulem, Ceu verberones, atque pistrinis pares,
Nec prorsus invilum. .Nihil enini lurpius, Qui debito nondum, ut decel, dominis dato,
Quam lidei iniquo adessc caupoiiiiui eboro. Si quid labori forte delur oliuni,
llorum tii nepotes qui tributa colligunl, Lasciviunt, vulgique captantes viros
Nil prius habenies, falsa quam rescribere; Dolo, suasione, vel lyrannidc,
lili a (iguiis atque mensa vnrant ; Sursum volant, petuntque crabrones poluui,
Quidam ex aralris, solis exusli face, Non jam rotantes ex lulo amplius globum,
Quidam a ligone vel bidente non pigro ; Nec ad solum demissi, ut antea, capul,
vint qui relictis navibus vel prxliis, Teuere cjI principaluin jtidicanl,
1179 S. GREGORII THEOL. CARM1NUM LIBER 11. HISTRICA.
'AptTTipi XaXovxs;, oSs xo
i 75 Axwv api6p.tv etSoxe, ) tic xP*s,
*A).X' o xztira , o6" iiiaxoiir|,
TQ Xutxe ; (ii) xooCxov apyaito; <ppovv,
' xtjXixoto Ttpiypa. xtu.5<j6ae xax;,
Mj8' el XEav ioi to y/Jaixa/Av C7cou8Exat
180 O yp xixuTov i) wxoitfj. Xpev
IlvTO Tiv' Evai xwv 8' pjxuiv,
Tv npuxov el 8' ouv, XX pi] -ov axaxov
Efrap vojxCejuaf xi 8e jlou xov Xiyov,
\ vOv jxXiaxa v aXfl Y^wajaXYta,
185 Kal xttiv (Xfxiuv affxwv, auXXyiov,
TOv jicvvxojv aupaXi, xp8oc TtXov,
Kai xi] xevvxiDV, V Xarj itXTjpEcnpa-
rv xpiv roi xo xaXoj exXEXxiov.
1180
A MiXi f^P *v *wv ( & x/oi,
190 E <J98p' ayiuvltoixo, xo xaXo xpax^v.
Oxti) Ytvjxstv, Yv>H.ovo{ .
'AXX' o xtXivat, x' Xie, tjovisi iot
EJa-pfeXuxal, \ TtvTjXE v Xyqi,
Kajxov oaY")vs<javxEc euxeXei \6,
15 xo uooi Xa6vxE{ 8txxu)V,
'fl{ av x> xeIJov J xoO Xyou,
Kal Y^P wpo/eipov foxo xo noXXoc; Xif6iv,
oO ppaxf (ioi xai eatp^ yav Xyoc.
Mi (lot WTtov xtv aitodtXaJv evo,
200 "AxaXxov evat, irjpav ox Tjjxjjiavov,
"Apa68ov, fjjxyuJivov, (b 8' asvSa/.cv,
'EtpfjiiEpov, uXovixoOvxa sX-8a [Sva,
Mt8' E^poaiYopv x:v' e! 8$av \6>,

Inepta ('(Tuiicnies, ac ne siios quideni

175 Pedes aut manus numerare docli.
i linee detcrriina sunt, episcopatu indigna,
O bone? Nun ta antiqui homines siuuis,
Ut male de re lam moment! judiccmus,
Elsi valde mihi arridct id quod liumile est :
180 Non enim pessinia res cpiscopatus. Sed cum nportcat
788-789 Oiiiuino aliquem cligi inter ptimos, cligo
l'riinuin ; sin minus, saltern non iiltimuni.
Si qua senlenlia?. iiabcnda ratio,
In hoc praseitim linguaruin pruiieniiuin peslu,
185 El inaximarum civilalum et conventuuni,
Quibus in tuto manentibus, summa militas pcrcipilur,
Non manentibus gravissimum delrimcnlum,
Hase propter cligcndi tibi sunt boni.
Vjx enim aliqius medioerium obiinebit:
190 Eliamsi vebemciiler contendat, ul bonos siiperel.
lia sentir judiis est a niendacio reniolissiiiti.
Sed oecurrent mihi publicani et piscatores,
Evangelista;, homines crudiliune pauperes,
Oui nitinduin siuiplici sermone irretierunl,
195 Ac sapientes relions suis exceperunt,
Ul eo majiis sil doctrina; miraculum.
Id enim diclu proclive pcrmultis,
Quos contra brevis mihi, el perspicua admodum rcsponsio.
Da inilii liilein unius apostoli,
200 Da qui sine aere sil, nee peram suspen<am habeat,
Sine bculo, semiuudus, utpole sine sandaliis
In diem viven, sola dives,
Qui nee aU'abililalc lainlem religion'] qmcrilcl,

174 OvS zcv . Elcgaiis in homines in Tnllius, sibi improbe suflTeclum.

doctos adagium. 185 Twr fieflo- crur. Constanlinopoli ct
177 'Apxatto pporer. O pvaoi, veleret, sfin- Anliochiue : ubi tum lemporis gravissimx erant coin
plicioret : unde illud, homo anuqua tirtute el fide. teniiones animoi unique concerlaliones de succs-
182 Tr . Inter prttantitsimot primas sore Mclelii.
lenenlein. ::j/a-;ov. Maximum hic langil, inqiiil

METRICA VERSIO.

Impla profcrenies, nee suos quidem
Pedes perili computare vel mantis.
Non prava sunt haec, bone vir, aique episcopis
Indigna? Mens non lam senescal, ul malum
Dc nobili hoc gradu feramus ralculum,
Valde licet hum lis status placeat mihi.
Non prava res esl dignitas episcopi :
Sed cum legere sit inier oplimos opus,
l'rimum eligo, vel ad minus non ultimum.
Si nostra quidquam mens valet, nunc maxime
I oquacitalis inter nesins grrula;,
Et civilalum cceluumque grandiuin,
Tule quibus manentibus, inulium lucri,
Sed non manentibus, grave lit incommodein,
Hinc semper a le scligantur inlcgri
Vix obtinebit illc qui mediocris est,
Valde licet contendat, ut vineat bonos :
Unce cogitare judicem verum notai.
Mi sed aderunl aueupes vel piscium
Evangelista;, pauperesque spiriiu,
Ccpere qui inundiim locuela simplici,
Sophosque retibus prehenderuni suis,
Ut clarius verbi inde sil miraculum.
Hoc scilicet proclive diclu plurimis.
Ad quos simili clara et brevis responsio.
Delur mihi, precor, fides aposloli;
pelur vir acre pauper, absque pendula
Pera, absque bculo, semiuudus, uipote
Sandaliis orbatus ; in diem Irahal
Vitan) ; nica spc dives; baud affabilis
1181
To p.1) 8oxev OioTteav [<jj(siv jcXov,
205 Mi8' aa^oXstaOai itpb Xoyu XXoxpiov.
Toxiv xt axiu, xal t uavxa 8o[ia,
"A'foYYov, o>t<r/pov, SuTYSvj, 3ojXax)v.
' yip Tpra> xXuu.[-a x) (xoxijpfai.
Tovxtiiv Tic eT], x' Xisot atpa/ouc,
210 "Eiteita owaojiiv us YY-Xwv XP0';-
"Ev ouv ti W; p.oi- u.i) ({ 6atu.v(ov ;
M) Xenpbv ijXoi-, i] vexpbv xiou ;
MeXiv xe tctjiv jjLT-j XiCoi TcapEijxvo; ;
? xw x-vovxi x'Pa> xa^ rijtw VO<JO.
215 Oxco as itsiisi xo Xyou xaxapovsv.
El 8' x 8uotv soi xo vb juyxeiuvou,
SECTIO I. POEMATA PE SEIPSO. 1182
A 'E-catvExo te, xai xaxTjYopoujxivou,
(iv Xoyt), xb 6e ixapaxpx' X<bv,
KXXEi xaxopYto; xtjv Aowitv ~9<58.
220 MaxQao f,v xsXwvij, XX x[iio,
OC>x > xeXiuvtjc, tb 8k ilvsujxaxoi 1..
(laBrixiv Sxpo, XX jv,
Ox > ixyi)vs, XX' xi fijXou t;Xoj.
IIsiOsi is xijxv 8xxuov 6 xpfoo.
2-25 Sou 8' , xv xt xv <ieav5v cppfj,
Toux' jxiv f T(rr\ xs, xai xb O^paxpov.
'- xi eI o x xaX u,tiouvo;
Mop v 4Xcpoi xa\ cj7:apaYt~a!"v p.ovoi.
"H isv xaXXo Ypi'j'OV, xb tv Tiaps.

Ne adulatio videatur eOicacior,

205 Nec olium lernt in colloquiis non sui ministem.
Talein se quis cxliibeat, et omnia approbo,
Linguae nostras ignarum, deformem, ignobilem, bubulcum ;
Kos enini omnes naevos probitas et mores tegunt.
Horum si unus sis, et ranas pisceris,
210 Postea dabimus te angelorum choris.
Unum igitur aliquod mihi concede. Num a dxmoniis expurgas?
Num lepra iofectum liberas? et morluum tmulo excitas?
An membrorum firmitalem per te accipit paralyticus ?
Impone manum aegro, et stet morbus.
215 lta mihi suadebis, ut doctrinan) conlemiiam.
Sed si cum una res constet ex duobus,
Quorum alterum laudabile, allerum vituperabilc,
lllud recenses, istud pratercurris libens,
790791 Comparalionem instiluis admodum subdolc.
220 Matihueus erat publicantis, sed venerabilis,
Non ut publicanue, sed ut Spiritu plenus.
Petrus discipuloruin caput, sed Petrus erat,
Non ut piscator, sed ut fidei studio flagrans.
Suadent mihi mores, ut vcl rete vnrer.
225 Te vero aversor, eliamsi quid pneclarum prx te feras,
Quod aliud mihi est quam laqueus et pedica.
Pictor quidam es qui pulchras imitaris
Formas in vitiligine et rimis tantum.
Aut quidauid pulchrum est pinge, aul totum abjice.

205 Aofcvc U.lorplov. Nec lemput terni
in alietiis doclrinis vrdicandi*.
208 Tij noxOi\pla. Mo/OTjpia, in hoc loco nihil
aliud designare videtur, quam iiifelicilatciii sor-
desque liumilium natalium et opiflciorum.
209 'AAteoic . Non poluil quidquam aptius ve-
nustiusque in eos dici, qui se inani gloria cum pi*
scatoribus aposiolis comparabant. Nam et ranne in
palati delicias hamis capiuntur et reticulis : estque
hoc puerorum aut rusticorum munus. qui piscato-
rum ea propter affeclare non ausint. Toll.
210 'AttsAit xppo'i. "Ayy-Xo hic apostoli sunt,
Evangeli nuniii et praecones.
217 '. M rcula faciendi potettalis. fendebant apostolorum. Picloribus igitur illos com
Ibid. xaxijYopoujxvov, incompti, tenuisque sermonii,
infanii in dicendo.
222 ??*. Sed petra Ecclesi erat.
225 Kv cejirr ppn. Pallium nigrum,
inquit Tollius. E'tenim decipil fions prima multos.
Capitur scilicet populus exleriore sanctilalis spe
cie, vestilu et geslibus blandicnle. Ta 5rava igiiur
ilia sunt quae gravilalem habeni, aul prseferuni,
praesertim religionis.
226 'H . Simulatio scilicet illa gravilalis,
sanciilatisque, qua vulgus circumveniri solet.
227 zi el . Ita legimus, Tollii con-
jeciuram probantes. Edil, ypafei x sljii.
228 'Er Mpoi. Ludil hic, faceteque hypocritas
illos perslringit, qui infanliam suam cxeinplo dc-
parai, vilia lantum corporis exteriora pcnicllo ex
primera gnaris, cujusmodi sum vitiligo et lepra,

METRICA VERSIO.
In gloriam verbi, loqui ne blandius
Vanisque diclis argualur ludere.
Hic talis adsit, el nihil non approbo :
Sit nescius linguae, genere, forma tarais,
llnliulcus ; contegil probitas nolam.
Si fueris ita, pascers el ranas licet,
angelorum le asseclam dabimus choris.
Unum mihi da. Num propcllis daemonas?
Purgasue leprara, morte rapios excitas?
Siccisne robur vimque reddis arlubus?
/gro nianus impone, morbus et avolel ;
Sic me scientiam docebis spernere.
Sit una res cuuslans duabus parlibus;
Hinc xqua sit laus, mie justum dedecus ;
Hoc si recenses, illud omiltis libens,
Mi similitudinem dolose suggeris.
Mallhaeus a mensa exil, at venerabilis,
Non exiens inde, al replelus Spiritu.
Aposlolis Pclrus capul, sed erat Petrus,
Non rcie minais, sed legens zelo lidem :
Me rete venerari suadel probitas.
Sed le repello, vel ferentem quid boni,
Quod est laicnlis abdilus laqua dolus
Tu pictor es quidam, decoras exprimons
In carne formas lacera, et in vitiligine.
Vcl omne pulchrum pinge, vcl lolum abjice.
4183 S. GREGORH THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. 1184
230 Kaxevo 6' elite, toj; TtaiSeUTOu xa'/.i, AE! if) Xd^ou (xetexov, 61 ti p.i] ,
uv Xyot , xal auyyf.fi'ji.aTa, 245 "lam av e?tct, v io?) to lIvsJjj.aToc,
xAvou.ev votjaai xal juxpov ).Oo, Ayojv )6{ XX toCivteev o-xrtet.
O to Xfot 4vw9v vTpa(Ji[xvot : Sol S' o u.T<m Dvejioto; ; \ (xjv povE
lii o; " toiotoj au6c; xal tivoc, To'JT(p jxaXtaxa. Oove ouv Xyou
235 'Qj ( rcav-a TUYxvEcv novijutatv Totj totov exTiTOiriv ; XX' fjTOt lT^v
r>.iadr( te ,?, xal cppEvo , 250 !8{ i ToTO tj tpaei .,
Kapnov 9EpoTr, ^o; eJ^Y^Eov ; Kai to Sixaot u.v, eu.rvsv tv Xy'',
(IOev paaiAE, xal TtXeic, xal auXXayouc, To S' {iTtvEsOat, ?) itEtpfjvao-iv aoo.
KaTTjYopovTa, eOOvovTa; v Xyot, O'jti ; fev8Tj to aoj Xoy<",
XaXiv oye 7:po8xti>c, xal (avov,
210 fijjiiTtov , \ 81{ v (itoi,
Eotpo, vojjtixoi, "EXXrjva (bcpu>jtvou{, 255 "A xi] XaXeiOai xpEasov, XX' vSov (vetv.
A^jLijYopovTEi, E'JJTop.ovTE xaipia, "Aiovov o5a /- twv Evavrtov
"E7ti0ov, 5f(XsY"/0V v i:ap'rJaa, Kai siYtv xpeseov, f XaXEv .

250 lllud eliam dicilo, quomodo rudes et imperitos voces,

Quorum ii e.xstant libri, eaque scripta,
In quibus vel exilem obscuritalem inlelligere, laboris prelium duciimis,
Nos qui jamdudiim in liitcris innuliili sunius ;
In quibus illustrandis tot rursus libri el labores suscepli,
235 Ut plena eint omnia lucubnilionibiis
Lingua; oinnis, et aculoriiin ingenioruni,
Fructum subliini eiiarralioue ferenliuin ?
Qitomodo reges, el urbes, et ctus
Accusaiores suos, et magna dicendi facltale valenles
240 Pro triliunalibus, et mediis in lliealris,
Sapientes, leguni peritos, Gnecos superbia lunientes,
Ipsi orationein coram populo babentes, opportune diserli,
Persuasissent, ac libere loquendo convinssent,
Si doctrina;, quam eis denegas, participes non fuissent ;
245 Dices forsilan, id presidio Spiritus factum,
Vera dirons ; sed quid inde scqualur, vide.
Aniiuii tu partieeps Spiritus? Aiqui maxime
Hoc ipso le oilers. Quomodo ergo invides sermonem
His qui ilium exquirunt? Sed profeclo fruslra
250 Kl tribus natura Spiritus,
Et justis : illi quidem, ut mspiret sermonem.
His autem ul inspiratione id accipianl, unde sapientes visi sunt.
Sic inevitabililer verbis luis implicaris,
Qui ea libenier ac solummodo dicis,
T92-793 ^55 Quae satius erat non profern, sed intus manere.
liiiiiin esse scio spiritum adversariorum ;
Atquc quidem lacere satius est, quam prave loqui.
qua: culcin i i mis inarant, albisque squamulis ob- apostolorum, maxime Pauli coram rege Agrippa.
diicuiit (el banc speciem exteriorem ironice pul- 242 . lia Coisl. ;.
chram appellal) ; caHerum purum intcgrtiinque et Sic eliam legisse vidrtur L-uv., quod non displicet
rere pulchrum corpus exliibere non valentibus. Tollio. Sed inulare noluil contra lidem codicis. Nos
23t ToiovToi Str. lia edil, et quidem recle. Coisl. vero aucloritale codicis Coisliniani lumulaviii.us.
wv TotojTot, et quidem male, cum deficiat inelrum. Edit. 87x7]YOpouvTa... ;.
CaILLAU. 245 Er /5ojj. Coisl. ev .
232 AOo. T XOoj, bic est, quod in maxima 255 "A {i AatecrOai. Calumnias, scilicet, qui
rerum graviorniii copia, velut leviculum, aliud agen bus sanclissiinos vitos impels, cum eos inscli.u
tes eflugit. Coisl. a9oc. arguis, qua ipse plenus es : qui, ut puteris sapero,
233 ". Sic Coisl. Edil. voOsv. ccelum vituperas. Toll.
235 . Sic Coisl. Mendoso edit, tb xv t. 256 "Aptoror. Alludit ad mulum, cui Christus,
238 aaUeTc. VideUir alludere ad gesta ejecto (', loquelam reddidit (Mallh. ix, 32).
METRICA YERSIO
Quomodo, precor, rudes et indoclos votas, Suasere, doctrina indigentes, quam negas?
Quorum hsec supersuui scripla, neenon codices, Fortasse dices : Fecit illa Spiritus ;
lu queis laborem ducinius vel exiles Nee falsa dicis. Sed quid bine sequitur, precor?
Umbras subir, nos perili litleris; Non partieeps In Spirilus? El maxime
In quos libri lanli, alque lain grandis labor, Hoc tu supeibis. Quomodo verbuin invides
Ut cunda rursum luciibrationibiis His qui reqnirunl illud? Al lu Flamini
Siul plena lingiix nobilisque Spiritus, Id geslis incassum , vel probis :
, pluriiiins sermone fructus afferunl. Hoc Flamini, verbuin quod alllet mentibus,
El quilinudo ctus, duces et oppida, Probis, quod, unde sunt sophi, flaluni baurianl.
Litem iuferenies, et loqui non inscios. Sic implicaris lu luis sermoiiious
Aut in tliealro, aul ante sedes judicuni, Necesse, qui libenier base solum prefers,
Suplios, peritos juris, et supefliia Qua; non loqui, sed abdere melius foret.
Cameos lumenles, hi loculi public Mutiuni esse uovi spiritum adversanlium,
Diserta, iciiiposliva, fortia, libera, Quem salius est lacere, quam pravc loqui.
 1I3S SECTIO I. DE SEIPSO
"'v (ikv Xotj tv Ywaaav, Afs,
toi XaXoustv vSixa, tuv 8 xa\ dtpst,
"Oaoi uicatv aam'Suv (-/.,
is "5* ov EvSoOsv ScoeXcoxtvov.
v oiv a tc 8' aTOXtSeiou
' v ; Ss" ' Xr,0i 2/si,
etvov, auvT[i(oc .
jaav ejjioesi, tive,
\s. -ov s-ps^i TtvTto Xiyov.
". [iv 7:3? Xoyo,
! Jicv, oov xto8ev
iX, to S Otepov
118-3
'Hjjttv 8s, p.v xto o toa ,
" ' ^si 8' Egw XEav TtoX.
'Ev vu yip lettv <uv ao)-Tpa,
275 IIXt)v ExXaXouuivtoTS, xcd 8TXouu.vcp.
Di)V ! xp8o; etb i[7TE:fpaY[Avr1c ;
T 8' fXiazr|c xxvoi, f[v xpirtei vtpo;;
TotoUTv a-i vou aooj atyijisvo;,
OTov i8ou xXXoc, 3 xXuC gx~ei
280 Ox EirpsuVjc" TEpuvv sxcpavi S', xav
AOpai tov txov OsaTpiar,.
E! 6' jv e\ xXXo axeniKuivov,
OS' Sv tic jpo jv yptc ti[a!o'j.
O08v TtXov t)touj.ev, i'oj XixXev,
2S5 'il; o Soxounv eteXe t Xo^ou.

am solve linguam, o Dei Vcrbnm,

unque legitima proferunt ; illorum auleni eiiam aggrava
.oO Quicunque allant aspidum sibila.
Et venerium fratricidam corde eniiUunt.
Sic tu igitur, et quis indoeti sermo
Alius esse possit ? quomodo aulpm veritas se liabeat,
Et quid sentir salius sit, breviter ego edisserain.
263 Fuere oni, fuere periti, si quipiam alii.
Non tamen perili splendidae omnino cloquentiae.
Sic enim se res habet. Itiiplex nobis est sermo,
Dictiones et sentent ue. Iliac quidem velut exterior
Sunt amictus : isla ut corpus interius quod vestitur.
27 Ac alii quidem in utroque landein merenlur, alii in allerutro :
Aut rursus viliosa est, ut inslitutio, ila et natura.
Nobis autem exlnrioris sermnnis non magna est tura,
Quo tandem modo se liabeat; at interioris plnrimaui gcriinus.
In sentenlia enim sita nobis est sains :
275 Sed tamen in sententia quae profei tur et declarator.
Qua; fonlis obstruct ut litas?
Qua1, radii solaris, quem abscondit nubes ?
Tale quidpiam est sapiens sententia quae tacclur,
Qualis est rosa; pulcliritiido quam folliculus legit
280 Non decorus : suam lamen suavilatcm profer,
Cum zepbyris rupta, felum cducit in lucem.
Sed si semper id quod pulclirum est Icgerelur,
Nulla jam esset veris, quod lanti facimus. gratia.
Nihil amplius quaerinius, nisi ut ita loquaris,
285 Ut ii qui sermone sinipliccs exislimanlur.

265 1. Id est, prnphetae olim et apostnli
fuere eruditi, omni doctrina sacra inibuti, at non
omnino ea facundia, eaque splendida eloquenlia,
qua oratores censentur.
266 . Sic in Coisl. scriptum videlur. Edit.
ItivTEi.
269 " '. Mentem verbis amiciri, ut corpus
vestimentis, ail Synesius de Providentia. 8'
vSov. Leuv. ita verlil : Hwc vero internum est ali-
quid simile corpori, quod amieiu veslitur.
271 "II alcrxpr avi. Tollius legendum vult
I"' i\-/y'ji, nec male.
METRICA VERSIO.
Tu solve linguas, optiint Verbum Dei,
Recle loquentium, sed illorum aggrava
Qui sibila iuflaiil aspidum, et de peclore
Lelbale fralribus profundunt pharmaciiin.
Sic ergo tu ; nam quis viri sermo rudis
Diversus esset? Quae sit aulein veritas,
Quidve melius sit credilu, brevis eloquar.
Fuere quondam caeteros super, viri
Fuere docli, nec lamen lam splendidae
Facundia: perili. Habet se res ila.
Nobis duplex est sermo : verba scilicet
Sententiaeqiie : veslis lnec velut exlera,
Isla velut iniernum quod indtiitur corpus.
His compelunl ambo, sed alterulrum alteris ;
275 -fjv ). Scire tuum nihil est,
nisi te tare hoc sciai alter. Toll.
271) "0 xcLlv. Ita Coisl. Edil. el.
281 esarptcQ. Cum in calulhum fundilur orbis,
el tala rubeiitium foliorum panditur ambitione, ut
ait D. Ilieron. ad Pammacliium.
282 El 6' ?J> sl. lia Coisl. Versus hie Claudicat
in edilis, uno pede brevior, quod miruni non obsei-
vasse Tollium.
285 ' ci. Sic Tollius emendandum judicavil,
quod in cod. legilur .
Improbave rursus mens el inslitutio.
Nos verba cene externa parvi pendiinus
Quo se modo habeant, plurimi vero intima.
Sententia: nobis salutem conferunl,
Quae proferuniur et palam emissas soumit.
Quod fonlis obstructi, precor, erit couiniodum ?
Est tale quiddam quae latct sententia,
Qualis rosse fulgor, rudis quem conlegit
Folliciilu- ; al terris olel suavitcr,
Cum rupta zepbyris jam suuni eniiuit dectts.
Sed tecla semper si venustas pennanel,
Nulla amplius erit Ixta veris' gratia.
Hoc pelimus, ut loquaris illorum mojo,
Sermone qui videntur esse simplices ;
 M87 S. GREGOHU TI1EOL. CARMINUM LIBER II. IIISTOR'CA. 1188
El 6' itapirti) t xevwv extfjt;. 300 Ox 8 Yptpouii xe*Ps> *| <fst 8' xse.
Aytj xt xai xpo t^j crf XaStv. 'O vo vtl-., y.a\ xo' i)[xv pxisei.
Ei (xkv yp oSv eiacv oi yeyP'W^01 O6e*XO XO[X'yiv, XOt OIXOU?'. 830{XSV.
Ayoi, xoaoTOv TratajjiTjv xpovov Mtj lot 5wj, p.t)8 IK<5fi(ovo rXixs*
290 "H - Oa).asar,c t-x|xov*)pOxouv v, Xp'JJtitrtoi , xix piv 6 SxaYEipftij.
Nxxa auvaitxcov i.pat? ev to? 7tivoi, 305 Mrj8 LTXxuvio; axpYs xi}v E'YX>xxav.
'; Sv xi XQoi ef ys uiSaj Xyo ; P'(*v xaXXo, iv ' }.
Ei 8' eiab, elab, ej ysyP"!*^1"" 'Ex'ftXoaci ) eUTsXea Xyou"
Mil 8w paxvai xwv Stxoiwv xo;j; uivouj 'Hjxv paxEtc, xv ; XaX?c.
295 liCeui [xot xf,v Xigiv, YpoixoTrojxEt, AiSaov f,xc, OiXst, SiSaaxs Se,
O8v Sioiop.' o!8a xa\ aiveiv . 310 Tic j Tp xot, Truc evtTai 6eo,
Aix] Tptsa TOiXXxt xoi iXxipa Kai tjxvex' auOi, lv a6ac, (funic p.a,
T| o^otoiuv tjffxijjxivti. Mov, Tpt *, oyy^wv 8 xi uui.
'EttOiii 5' xoo tbj Si xaXXo; eCmptif, te StffooO, xa\ itpovoia vBixou,
Sin minus, menlis illorum Ilustraciones exhibe.
Tui enim splendoris vem aliquem igniculum xcipere.
Quod si nihil sunt mandats scriplis
i ri nu:, quomodo tandiu operam his: ?
290 Quomodo maris nequidquam arenam numeravi,
94*795 Noeles diebus jungcns laborando,
t aliquam saltern in rugis doctrinara assequerer ?
Quod si sunt, ut sunt profecto, praeclarc scripta;,
Ne des arais jiisiorurn labores.
295 l'tere pedeslri sermone, ulerc agrcsli,
Litem non movebo : soio el ipse liunii serpere.
Tennis mensa saepe mihi aniicior,
Quam quae manibus coquorum exculla.
Vests similiter : quemadmodum el venustas decora,
500 Non quam manus pinxeriint, sed quam habet natura.
Seiitcnlia assurgal, atque id nobis satis erit.
Nihil esl eleganlia : dabimiis id volenlibus.
Noli mihi Sexti el Pyrrhonis tricas nectere
Valeat Chrysippus, procul sit Slagiriia;
305 Sed nec Platonis diligas praeclarum dicendi genus.
Projice eorum ornamenta, quorum a\ersaris doclrinani.
Pliilosopbare in sennonis simplieilale ;
Nobis placebis, elianisi loquaris imperile.
Doce nos, ul voles, sed lamen doce,
310 Quae mea sil Trinitas, quomodo uniatur Deus,
Ac rursus disiinguatur, una res adoranda, una natura,
U nias el Trinitas, angelorum quae natura,
Duplicisque mundi, ac jusl Providentias,
286 'E/ipcrei. Illustrationen, divinara illuini- orat., cap. 13 : Fucati medicamento candoriset rubo-
nandi facullalein, qua veluli ccclesles radios men- ris omnia repeUciilur ; eleganlia modo et muuditia
libus nostris immittunt. remanebil.
290 $-;1. Vide adagiographos. 303 M^iioi ZizoV. Gravissima est Gregorii
29iMi)AgJ paxrai. Id esl, ne la despidas nostri querela, oral, in than., de iis qui obscuras
' eoruin scripta, ut quasi pulvere et situ digna vi- illa- siibtililer dispulandi arles in Ecclcsiani inve-
deantur, sicut quae neglect aranearum telis oppleri bebaut. Vide loin. I, pag. 393.
soient. Noiuni est illud, Veni lui catulli plenus est 306 Ta xaXXo. Venuslatem orationis eorum, etc.
sacculus aranearum. Toll. 507 'Eupiocopei. Tracta mihi res alta specula-
295 ntjeve. Viere humi serpente stylo : non exigo Hone periesligaiidas , cujusmodi sunt pnrcipua et
a te sublimem elntamque (acundiam. lo. obscursima theologi, seu pliilosuphix sacr myste-
296 Balrsir . Scio et ipse me demiltere. ria, live ea qua; paulo post memora! dogmata.
299 ' Se . Cicero in Perfect. 311 "Er . Unum numen.
METRICA YKtSIO
Sin minus, eorum menlis exhibeas facem. Sentenlia assurgat : satis nobis erit.
Splendoris assequi jubar vem tui. Nihil venustas ; id daraus volenlibus.
Si verba barlis scripta censentur nihil, Non ecle Sexti, neve Pyrrhonis sinus ;
Qui tandiu ludendo tempos perdidi? Chrysippus abeat, sil procul Slagiriia ;
Qui suppulavi clculos frustra maris. Sed Plalonis ililigas facuiidiani.
Labore longos iioclibus jungens dies, Abjice leporcm, quorum abhorres dogmata.
Adesscl ul rugis aliqua scientia? Sermone simplici velis fieri sopluis;
Si pu Itlira vero scripta, ut est cerium, nilcnl, Nobis placebis inde, ruslicus licet.
Ne des arais bonorum codices. Doce, velul libebil, sed lamen doce,
Loqueiido sis pedes, vel ore rtislicus, Qu:e sil mihi Trias, quo modo unitus Deus,
Paecin lencbo : et mihi gradus humiles placent. Disiinclus el siiiHil, licet substantia
Est incusa tenuis sxpe dulcior mihi,
Quam quae perita piiiguis instruilur maun. Sil una Nunienque, Unius el Trinitas:
Talis el amicius : sic venustiig esl lepor, Natura quae sit angelis, quae duplicis
Natura quem dut, non manu qui pingitur. S:t ordo mundi, qu.aeve Providentia
1!89
Kv itoXX jATj Sxaia xo; iXeiaxot Soxf
515 4'uxt te, <nxax<5; xs xj Xyo;, viaiov
te, SsuTpou o-px(ujt 8 xi
xaV voTjTtbv Xeixov eCejxtjxoxoc
Ka\ xuv viaiov xit e! Soav jxiov,
Naxpwsi sic SyP3'vi opavo itXiv,
320 \Avao-:ac 5s, xa\ ({ tvo ,
"H xi SixaEoi;, xi 8' toc
ex itvxa, tpsxs p.ot, 5' tata-ai
E ao x toxov xpav()9-ri Ilve|iaTt,
a'J[Ji-av, ehe xa\ pirno, etV ivSsu,
325 "Osov xx<>pTix' *l xioapei <st <fptv6;.
M< (is OTp<<ni el Se irvrrj xutsXo; et
SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO 1 100
A T (etpaywYeic jxt) SXwov; " axoxouj
a] pX7TOv-t xPcotJLVb3V 8'5<<;>,
'O e! Opov ayvoCac Spia !
550 OCxo (ib oxwc o S xat jasov xaxy '
"Ayvoto yp xaxov xb, XX' f^dov xaxv.
T 8' 4v tic efiret, xa\ xaxiv [eu.vt;u.vo; ;
Eia'iv fp, eiab aOXuoxepo xtve,
A3xt)v', iteuxx t'ou ,
355 T]v itaxiv ajiciSCiot, xaipiv v(jlouc,
O xo 6ovTi, Eupnroi Xfwv
naXi5p"oovxec, fj xXSwv xeTaxXueic,
yvvtiixw, xepixva 8>Xiqxpia,
Mtxpof Xovxe, xot xpaxoai 8' au xuve.

Quamvis multa non justa plurimis videanlur :

515 Anima4 corporisque qua, ratio, item legum
Prima; ac secunda;: qu;c illius incarnalio
Qui longe siiperat quaecunque inlelliguntur :
Quae rerum inaequalium in unam gloriam permislio,
Mors ad resurreclionem, clum rursus,
320 Resurreclionis ac judicii quaenam ratio,
Aut quae justis et malis vita :
Quomodo Huant omnia, die mihi, et ubi consistant ;
Si quid horuin tibi Spiritus perspicue relexil,
Sive totum, sive mediocriler, sive pauliilum,
525 Quantum pura ad capiendum cxslitii anima tua.
Ne me defraudes ; quod si oninino caecus es,
Cur manu ducis non videns ? tenebras caecorum
on vidente uleiitium magislro,
796'797 " m foveam simul cadanl ignorationis !
350 Aique ita quidem illi. Sed isii tarnen minus inaluni sunt.
Ignoratio cniiii malum quidem est, sed minus malum.
Quid auteni quis dixeril, si improborum lit ineulio ?
Sunt enim, sum nefarii quidam,
Misera et abominanda vilae ludibria,
335 In (de alternantes, lemporum leges,
Non Dei colonies, Euripi doctrina;,
Hinc illinc fluctuantes, ramoruin ilexus,
Adulalores mulierum, dulca venena,
Parvis leones, pulentibus canes,

314 Kr }\ txaiu. Vide supra lib. i, Servmus lemporibus, et populorum desideriif,

sect. 1, carm. vi, vers. 20, etc.
328 T> /<?) Xkxom. Mss. xuv .!) Xeirfvrwv.
554 Tcv lov xvCevjiata. Tesserarum in hac vila
jicius : qui perquam varii el inconstantes sunt, 6t
eOoxpotpov, ecus fortuna domina. Marlia-
lis in Apophoretis :
Cum stelerit malus vultu tibi talus eodem.
Vide infra carm. , vers. 57 ei 58.
555 'AwpiSwi. Ambigtti. Loquitur de episcopis
qui modo Arianoruin, modo Caiholicorutn parles
sequebanlurproraiioneteinporum. Sic carm. pi sec,
vers. 708, etc., episcopos dicenies inducit :
AouXeojev xaipof xe xa\ Xaiy t:9oi,
'Ae\ 86vxe xi) itvovxi xb o-xao.
Semper ratem objicienles vento afllanti.
536 Etipuioi Eupiito; av6p<om>;, vir inconstant,
fide, moribus inqualis.
557 JClauir 1>11<;. Id est, qui lam facile
ab omni fortuna, quam rami a venlis moveniur.
Sic infra, carin. xvii, vers. 19 :
KXiv(xevot xatpotai, 8va$ 7:oX'Jxaxitxo fjxai.
Temporibus serviens, mundo plurimuin veutis uyitata.
559 Mtxpo Morre. Sic carm. seq., vers. 81 :
spiuOevtV [\, x9xaXoiit Xovxj.
Adulalores polenlium demissi , demissisque leones.

METRICA VERSIO.
Justa, licet injusta videanlur plurima;
Quid mens, quid et corpus, quid et vetusta lex,
Quid et recentior, quid incarnalio
Creata longe cuneta superanlis Dei :
Qui res in unum dispares coeunl decus.
Mors et resurgens vila, rursus et polus ;
Qui judicandi suscilcntur mortui,
Quoc vila sil fulura justis, quae malis :
Qui cuneta consistant, precor, vel qui flur ni:
Si quid tibi isloruin relexit Spiritus,
Muliumve, pauliilumve, seu mediocriler,
Ui puritati mentis assequi datum,
Fraudare noli. Si profeso caecus es,
Cur non videns ducis manu? caliginem
Doctore non vidente pravo utenliuin.
Ut simul in imperiliae foveam cadant !
Sic illi. At illi sunt minus eerie malum :
Nescire quanquam sit malum, malum est minus.
Quid, si malorum vera lit menlio?
Sunt namque, sunt nelarii quidam viri,
Impura niinium s.eculi ludibria,
Circa (idem iucerti, colenlcs leniporum,
Sed non Dei pracepla, doclrinx Euripi,
Undae usque mobiles, vagi usque palniiluui
Flexus, amantes feminarum, dulca
Venena, parvis nunc Icones, nunc canes
11.11 S. GREGOR THEOL. CARMINLM LIBER II. HISTRICA. 1104
340 )? )? euec xvrJjiovE;, A Ta-jt' o iipS^Xoc 6pt; ; od Xar, cra-fc ;
6pa xpatoiivTcV xTp!6ovTE, o crooiv, Toxuiv v^STai t ; ^/!
T8 7rpo x^Plv tt|xjvtE{, o -6 (TJtiCppOV, 555 "81 o^eSov t ttj 8Xr, oxouxvr,,
'; v xaxo iroiai xa\ to ^/. Oav Xa6viE x 0oO aorcYp!av,
EEnu ti totoiv xa\ soov, xeXeOsets ; '; xp'b.ueO' avaiot to; 1{ I
345 "O uiv ti EyvEiav, 8 8' EyXoiTTav, Bof,eox' o t^EuSj xEv, o); f(8<JTa 8.
nXoxv t; SXXo, 8j 6e xojjnrCsi f^vo- XTjvf, tic (ojioi!) ' ETtpETiET'pa
Oi 8' ox xovte, 5 fe Sdouet ti, 360 Nv Tposwma, 6' .
IIo'.ousiv aToli fvjpfjwu; Ttovrjpa. Kluyiht xv ETtsTv, ) IxEti 6' 5j.o;{.
Xocpov 8s xa\ <5' oO yip eISote; Xftov, Ta(0vT3 Evai SiSaaxaXo'.,
350 rXaav ISTjsav tuiv XoXiirpov . Kaxtv utavTtov tuIv pyaT:f;piov,
E 8' jv tic <f9aXu.wv xal gEpuv ^P'i Styf, faowvTs, xv 8oxip;v [at] AYeiv
Ka\ ' Sv qu.uv efJEXityaT', & oooll 565 npoESpoi; xaxa novETO) u.t6eeT*

340 Cujuslibet mens odon venawres,

Januas poicntiuro terentes, non sapienlium,
Id quod graliam concilit, pluris faeienies, quam qnod prodesl,
Il et prximos faciant mprobos.
Vnliis illorum sapicnliae specimen nltqnod proferam :
345 Est qui ingenuitatem suam jactct, lie facundiam,
Alius dividas, hic genus suuin.
Hi autem cum non habeant ex quo aliquid videri possint,
Nobililant se improbitaie.
Ill iuI eliam (Il ab eis sapienter; cum loqiii nescianl,
350 Linguam pariler ligarunt diseriiorum.
Quod si qua esset cum oculis manibus contenue,
Usee quoque a nobis amputassclis, o sapientes !
luce maiiiresta injuria? annon apcrlum damnum?
Quis hac feral? o mysterium!
355 Quamvis jam fer per loiuiu orbem lerrarum
Mirain a Domino salinem acceperimus,
Quam valde indignis ulimur episcopis!
Vociferabor non falsa quidem, sed lamen, non jucundissima.
Scena quaedam, hei mihi 1 agilur speciosiur :
360 Haclenus larva?, deinceps persona;.
Pudet me dicere quomodo se res nostras babeant ; dicam lamen.
Orilinaii ill virlulis doctores simus,
798"799 Maloruin omnium sumus ofTicina,
facile clamantes, elsi eloqui non videamur :
565 1 Ncquilia primas oblinet , laboret nenio :

340 'lyrejwrec. Hesycbius : 'IxvsTai, oi vCv
lXV(Aovsc XEfifievot. Aliud est ichneumon, aiiini.il-
culum iEgypliacum crocodilo inimicissimuu), ejus-
que soinnos exploraos. Hi sunt coeuipelx, laiuli-
cccni, ccenarum venalorcs. Toll.
348 lowvciY avTob p-wpi'/icv. Famosos sese
rctiihtnt nequilia.
340 Ao'rcv. Edit. Xftov.
350 'Ofii. Coisl. vfit|>.
354 *Q wazr'ipior ! Sic Coisl. Edit. 5> jluttt;piov.
357 'Q apfa. In qiios tnlum carmen sequens
et alia scripsit Gregonus. Ibid. avaioii. Vide
torn. I, pag. 390.
359 Oijwt. Coisl. oTu.ai.
360 Nur '. Sic supra lib. f, sect. 2,
cann. xxix, vers. 4, dc feminis amhitiosius comptis :
"3TE TipoaiitEov, x' o'jx^- 7rpjuita ipeiv.
Sie ut jam non facis, sed larvas gesetis.
361 Alczpdrfir sixer. Coisl. aix'vP-' elteb
} IxEt?> $T( s' \. Pudel we, quo le modo ha
beas dicere, canam lamen,
564 / jSooVre. Tale illud Cireronis in Quint.
Ccilium, cap. : Eliamsi laceani, salis dtcuni.
Sic supra, lib. 1, sect. 2, cann. 11, vers. 88, fu-
cala: I. es dictiiilur,
MaxXoiOvT. iiTjXai xa\ o XaXovTEj Vy/rl>
Lascivia; monumento et tacita argumenta.

METRICA VERSIO.

Magnis, venantes naribus apertis dapes ;
Qui non sophoriiin, sed poienlum januas
Teruiil, Icijcnlcs quod placet, non qnod prodest,
l'l prximos mal improbe faciant malos.
Vis specimen m qnoil exsislant sophi?
Facundiam iiiuis jaclal, aller indolem;
Exaliat hic opes, ille prxclarum genus.
Hi nil hllenles unde laudar! quean,
Se nubiles reddunt mali^nis ambus.
Altem ntale : cum loqui non calleant,
Loquenlium diserta linguas coiuprimunt.
Si surgeret contra manus el luinina
Bellum, o sophi, secanda vobis forent.
Non evideiis damnum, et paens injuria?
Quis isla sustinebit? mysieriuni !
Jam quasi per onines orbis immensi plagas
Tantas salulis spes habeules ex beo.
Quam prorsus indignos tenemus pra-sules!
Non falsa clamabo, licet non dulcia.
Heu! scena qusedam luditur spectabilis;
Nunc larvae inanes, ora poslhac. propria.
Iliee me loqui pudet, sed hxc loquar lumen.
Jubemur oitinis esse doctores boni,
Sumusque cunciorum malorum oflieina.
Clamore tcito, non loquenles dicimus :
Primas scelus lenel ; relinqualur labor;
4103 SECTIO I. POEMata de SEiPSO.
yfvesee, xoxo ffwxou.iiTaxov,
Kai Xuov 5k 7tpo^ti axaxai v<5p.o.
MXi y^P 5v xi; x iac 8i8aaxXo)V
NedEtsv sic xo xpetuaov ei 8' (o xitov
370 Mo/Otipov, fjXu). 'Po Tipavoc
Tb 5 ' aixtov. BoXal; xev fjXiou 9\
KpivStV VOTTWV 6^tv aexov 7iaVJCt-
'E iv vOov [lev, \ x u.tj, Ywibxsxai
Kai x6v u.sv i^<Sc^e,TO * Ijxt r.a-ip.
375 'Hu.es 8s irvxa SaStaj xaGtoev,
'Ev ivov , Xao Kporcaxa,
OC54 uxoroOvxec -uv vswv, 1J xuv rciXat,
OCi npijiv, o Xyov xtv', o auvouaav,
O8' 30V j/ov YViopfaat voiaxaxoc,
380 O8 xpvou Ttptciy ev8E6iiY(ivoyc,
uni
'AXX' axiOsv avivxai iou opvtuv.
Ei -j-ip too' tu.sv, xov e|stXsYjivov
Xcpw x!8ij<nv, ib x 5', 'ouaa,
T Sv Ttpo6Xotx' su povv, ov ayvoii ;
385 Kai si tJjv p.i)v Ipyov u.ovr,v
Tuy^jv xufapvfv ev oy xptxvu,ia'.,
; zavxl Suxtec a/va Xao xoaou,
nXJjv ci xaxaSGaat xo oxtpo airouSijv /si ;
Oev XiGoi (xv 8ua7ripioxoi xdiv xaXuv,
390 Ka\ yrfi ptp-ax' o xirov 7iavxo{ ?p::v,
"Itizo; 6' u,ev xriaxo{ v lEsq) itoXO,
Tov 8' eyevtj xpiouatv o'xoi tiXoujujv
'O 5 npiSpoi aSD epjxexai,
Mt3ev 7:ovt0\, Ttpayaxo xtv av;
395 " xrfi xa/eia xwv xpaitojv u.sxaTtpr;r.; !

Improbi eslolc , maxime id compendiarium est.

Et melius : ipsa .intern facta legis loco sunt. >
Vix enim qu'is magistrorum conatibus
Inclinel in meliora ; sed si habeal exemplar
370 Vitiosum, captus est. Kivus est per declivia dcciirrcns.
Causam accipe. Sous, ul ferunt, radiis
Pullorum oculos aquila valde sapienier probat :
Ex quibus quid spurium sil, quid non, dignoscal,
Aique hunc projicit, i I litis est parens.
375 Nos autrui facile quoslibet consliluimus,
Si tanlum voluerinl, populi antistites ;
Nihil considerantes, non recenlia, non anliqua.
Non actionem, non sermonem ulluin, non con versal ionem.
Nee tanlum morantes, quantum oporleal ad dignoscendum numismalis son um,
580 Eos qui non fueruiit tempore, el igne probati,
Subito judicamus esse dignos thronis.
Quod si id sciremus eum, qui electus est,
Polentia plerumquc deleriorem fieri,
Quis cordatus euin, quern non novit, eligerel?
385 Quod si tanlum opus est meam ineuicui
Solain gttbernare in his vitae Quclibus,
Quomodo cuilibel trades lanla?. plcbis gubernacula,
Nisi id studio habeas, ul demcrgattir navis?
Cur, cum lapides preliosi non facile parabiles sint ,
390 Nee oiunis tense locus aromata ferat,
Cur, cum equorum pessimorum copia in propalulo sit,
Generosos autem divilum dnitius nutran t.
Autistes facile rcperiiur, nullo
Pr.-eparaius labore, subito facltis ad dignitatem ?
595 celrent niutaiionem !

36G KaxolF/veo-e.SicCoisl.Edit. xaxovYt'ves6ai. 582 To'. Coisl. xoV.

374 Kai zarir t&ffiifs, zov' czixatt'ip- Hic
versus deeslapud Tollinm, quamvis Latine reddilus.
377 Tv xXai. Oi -: hic prisci non sunt,
sed qui jam diu fuere xatholici Chrisliani. Toll.
381 'Atov. Sed qui ipsi sibi thronis digiii vi-
deiilur.
388 nxipr el xaraSvCai. lia Coisl. Sic etiani
legil interpres : sed et defend polest vulgata, nXetv
i) --ai, inquit Tollius, ul sit interrogalionis
nota post , et tum vertendum : navigarene au
demergi mavis ?
594 xort\0si. In Maximum dicta

METRICA VERSIO.

Eslolc pervers! ; ilur hac brevius via
Ac melius ; ipsa facta legis sunt loco.
Nain vix juvaule vergel aliqiiis in bonuin
Doctore ; si malum cadal sed in lypuin,
Capilitr, vetulquc rivus in prxceps mit.
llar causa. Radiis splendidi soils, ferunt,
Prudenlcr oculos aquila pullorum probat,
Ut inde quid verum sit, aut quid spurium
Agnoscal : hoc repellil, illius est parens.
Sed nos tremendo quoslibet facile llirono,
Vclint modo ipsi, prxsules imponimus.
Non ponderantes quod recens, aut quod velus,
Non verba, non facia, eque vivendi modtnii,
Net quo numismalis queal nosci sontis.
Nondiitn probatos igne lemporis, staliui
rimoL. Gr. XXXVII.
Episcopali sede dignos credimue.
Si cauta mens putaret imposlum llrrono
In pejus ire saepius potenlia,
Quis sanus ignotuin vocaret calculo9
Si lantus est meam regere meutern labor
Htijus miliaris inier lindas sa;eul,
Qui grande vulgi cuilibel regimen dabis
Ni subler undas ohrui navein velis?
Cur, cum lapilli non ubique fulgeant.
Cum campus oiunis non aroma profrt.
Cum cuneta pessimis scaluriant equis,
Magnaeque solum nulrinl fortes dointis,
Labore nullo prxsulem reperil maiius.
Non arte perl'ectum sacra, sed miiueri
Staiiin apparatum. O proinptior conversio!
38
(9S S. GREGOR TIIF.OL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. llii
IIejwTiv xuX(ffp.aT* iv x6ot( /, 410 'j x pevuv nesvTt xat p.E|xivri
"H xcuptxov itpdmoTTOv, Opiio teev Nv eOiTaXf( ti xa\ Xeirwv atSto vtjv,
Tdiv eO-eXe<ixTtdv te xat juxpuv vt, IIXi)v ci Xa8wv irau irpo apxaov Spapot;,
n9Tvv -(uv outoj E(rs6r; veo;. 'O Xo$o, o*(tt, n-<5p0o x^uyiov iav
400 tic 6vt(o f yp' T0" 4vJiaTO, Xeipi xaTEuOvouoav sic toutv TpE^Ei.
Ef' iv itpo^f/couc xat aoX 6 <[;. 4i5 X6k{ (5r(TOpE'Jtv { 8ixa am<u,icXEi;,
XO fjoOa (xfjitv xat OEarpiov v [ STpciV Svto xal twv vjiwv,
(Ta 8' x Ostptv 4XXo ), 'E u>v , o{ Sscoev Vj 8txi,
Nv ado; fjuv Cevij Oecopa. 2|) txaa xpufXEvoc irXstovi
405 Ilpwrjv utuno, xat 6siJ> 7tp.icwv x<5viv, Nv (xot 8txaaTT;, xat Aavif/ ti ;.
"{ XXo eCix^i fl vo<p.at' ^. 420 X9 101 Sixtov av |l?ei 'piivoujiiwfi,
Tb 5* ofxiov, idurwv tic [)], ' iitotet Ewojjlov X^ar^piov,
"H tic ' niro v 6p6y.oic ylpwv KXitrwv, Tupavvuv, xat avrojv to vi'4{
"lirrajv 8' afp soi xotpo , 'fi ?<5{ u.o (Tjjiepov ! U8' ti

Alearum jaclus est; in cubis sunt res divinx :

Vel larva cmica subito imponitur
Uni alicui ex vilissimis et parvis.
Nobis hic apparet novus pielatis cultor.
400 Mulla saue est Spiritus gralia,
800801 liquidem inter prophetas eliam Sanl dilcctissimus.
Hi ri versabaris in medio mimorum et Ibcalroruiii
(Qua: post spectacula inquirat alius),
Nunc ipse nobis novum es spectaculum.
405 Nuper equorum ainator, et Deo pulverem mittens,
lit preces alius el pias cogitationes ;
lllud auteni causa est ; auriga quidam cecidit,
Aut equus in cursu secundas habuit ;
Te lutein levis equorum aer reverberaba!,
410 Ut mente excussum et furentem :
Nunc autem recte composilus es, soluroque vullu prxlers pudorem,
Nisi forle clam ad prislinum recurras,
Ul ramus, opinor, incurvus, ubi effugit manus
Vim corrigenlem.'ad eamdem formant redit.
415 Hcri orator jura vendebas,
Leges sus deque torquens,
Quibus eos perdebas, quos juslilia scrvabat,
Regula justa ulens plus danlis manu :
Nunc mihi judex, et quidam subito Daniel.
420 Hei'i jus dicens mulato cum ense,
Tribunal ellkiebas legiiimum lalrocinium,
Fm ans, vim faciens, ipsis prxserliui legibus :
Quam blaiidus es ac comis hodie! Ne vestem quidem

snnt, qui rerum erat divinarum imperilissinuis. comparai Gregorius, qux ilium mente, ut aurigam
Toll. Vide torn. 1, pag. 15. curru, excussil. Toll.
396 yEr xCoc. Vide supra, vers. 334. 412 . el .
399 Ece6} rc. Subito [aclui homo religiosit. attirant expelas furca, tarnen usque recurre!.
400 nrevpiazc. Coisl. ;. r. Epitt. I , , 24.
403 T6' exBsrpw. Qua: vero post tliealra cesseris. Venusta vero est illa natura, cui vis lacia, cum
405 Kai . Non potuit acerbius quid- ramo comparalio. Toll. lbd. supplevil Coisl.,
quam dici, nee urbanius. Toll. deeral in edil.
407 '/'<' S' alitor. Cauta, scilicet, muiationis, in- 418 XtOun Socala, lia Coisl. Edil. Sixafw. Iro
quit interpres. nice, inquil Tullius, qui legendun arhitraliirSixaou
410 ' . Qui Pylhii Apollinis alllan- pro Sixain. Amusai, sen regula, justi usus plus dan-
tur aura, mente excidunt. tluic equorum auram lis manu.
METRICA VERSIO,
Est jactus ale, in cubrs sunt res Dei : Mcnle tibi capto, vet furore percito ;
Imponitur vix larva subito cmica Sed nunc pudorem fings ore et mnribus,
Ex parvulis uni vel ex vilissimis; Nisi priorem clam recurras ad stalum :
Nobis sacrorum liic cultor apparet novus. Sic flexus, opinor, ramus ut fugit manus
Non pauca sane Spiritus est gralia, Vim corrigentem, prislinum redit in locum.
Cum sil prophetas inter el charus Saul. Fandi perilus jura vendebas her
lliri llieatris assidebas comicis Orator, institua legum destruens,
(Qux facia post scenain, requirent exteri), Quos xquilas servabat, hos perdens male,
Nunc ipse nobis es novum spectaculum. Plus danlis xqua lance causam ponderaos :
Amans equos, semper Deoque pulverem Nunc mihi repente judicas, Daniel novus.
Mittens, ut alius vola, vel snelas preces. Sciitcniias lieri ense nudato ferens,
Vis scire causam? Cecidit in prxceps dalus Tribunal in legale vcriebas scelus,
Auriga, vet currendo non primas tulit Furans, et insulians vel ipsis legibus.
Equus. ! equorum aer movebalur levis Quam nunc bonus comisque ! Ne vestes quidem
 SECTIO I. POEM ATA DE SEIPSO. im
(U6ei iut'bK, { su Tp:rov. A *EiriTa nvca suXXaSv /si ia ,
425 X8l v /opij-zl iazpitfOM e^XiiSpatc, TXo, Tupavvuv xa'i 6sou .|
I'Atov 8s xrjpv; t j')a Au5a( v xi-, 440 OT o8 Oep\sv irpos6XTCEtv Expijv ?3>
'llS Xu^itiiV, xal toStoi YaupoujtEvo Toli xi) Xav ra5p"|5io8v iTpEms[ivoii ;
Nv swpovisrfj irapivtv xal sujyiov Tb XouTpbv, f) xOapatc e|T(in{. se ;
" sou tu xeXiv Oiwnrov x izplv ! Mevov 9av<T> xo\ ti aot tp()ov<J3o(iEv ;
430 Sjmov Myo X^fi s-fju,Epov ; 2jkov. 'Exov xp6o; XP^V xt 8b Hvov
! s, vx' ho-; Xtov! 445 Alxu ss xixp iv npoOssutav.
Su 6" eit |xot, aX-isrs, xa\ cptov, E 6 *.; s^jAEpov 6eo0,
"H xa\ tcv' exXsaoizmc av, Bpst; tov aCitov apoopov ix .(,
IKOzv ^ uv, I6' itspaXuv Kvpov UtitJC u,evost, ^ pUEt
435 Tov MtjSov, ) tov Kpocsov, f] M8av ito'poi, ("H yip rcXst xiOapst o vroj ,
nXiipTi tov olxov Saxptov xEXTTjuiwc, 450 Ttbv S' xuavrojv tx iXa3Tr(xaTWv),
-tjXQe ei ijtia, xal ; Gpovou, au too" (, TtvOtjjio ^ su)Ti)p(a.

Tam facile quis mulet quam lu mores.

425 Hoi i inter saltatores versabaris eleminalos,
Ac nupliarum eras prxco medias inter Lydias,
Cantilenas conlorquens, compotationibus sup'rbiens :
Nunc aiilein moderator es virginum marilos halicntiuin.
Quam suspecta virtus tua ex pralerilis moribits!
43U llri Simon Magus; hodie Simon Pclrus.
lieu, celcrilaicm ! heu, vulpis loco, leonem !
Tu vero, die mihi, bone, qui tribulorum exactor Cuisli,
Aul militaren) aliquant dignitatem rcliqiiisli,
Cur, cum pauper esses, postea superasli Cyruiii
435 Medum, aut Crsum, aut Midan) redilbus;
llcurtam (Ionium lacrymis possides ;
Transisti ad sacrarium, et throntiin possides;
Deinde omnia per vim oecupata retines?
802-803 Tandem el in Dei mystcria lyrannidem exerces,
i H) Qu t'orsan ne respicere quidem auderc Tas erat
Dis qui non mullo ante pr.-vparaii fuerant.
Al lavacrum, vcl expurgaiio le iinmulavii?
Exspccta ; manifestum id fiat; et libi nvideamus?
Id mihi placet : tantum tempori des aliquid.
445 Pelo a te modicam desiderii dilaiioncm.
Sed si expurgalus hodie Dei dono,
Scaluris idem cnum per segnitiem,
Manenle fonte, ex quo prstina fluunl mala
(Estenim lavacrum expurgaiio, non ipsorum prorsus habiluuni,
450 Sed connu, qux pullularunt ex moribus, germinum ),
Scilo id perspicuo : luctuosa est salus tua.

426 A'j}pv. Coisl. x<5pa. 437 Bpdrov. Coisl. Bpovou."'

427 XvyltJLov. Yerbum hoc turpem qiiamdam et 441 Alar ^"coder. Multo ante, id est, diuturiio
inhoncstati) in canin, gesluque moiriliem significal. tempore.
Toll. Coisl. Xiftov. 444 'Epbr xpSo. Id mihi placet, id est, tie
452 . lia Coisl. Edit, itpaxTopo. me juvcris. Ita Toll, qui respuit vcrsionem Leuv.
454 '. Coisl. . qua: sic habet : Meo consecuius es hoc commodo.
456 Aaxpvior. Id est, ipoliii et bonis qu ni do- Sic infra, vers. 502.
loque citin nntllit pomdenlium lacrymis in domina 445 Tov aOov. Coisl. to xp^^-
luam conijcssiiii. Toll. 446 El Se xodapOel. Coisl. e 6' exxaflapOE,-.

METRICA VERSIO.

Sic mutai aliqtiis, ac agendi lu modum.
Ilcri movebas perditos saltans choros,
Prxco thalami impurisque Lydiis comes ,
Pudenda canlans, leqtie jaetans polibus :
Nunc virginum greges et uxorum regis,
Quam dubia virtus pristinis fit rnorihus !
Ilcri,Simon Magus, Pclrus hodie Simon.
Heu, promplius factum I heu, loco vulpis, leo!
Die, bone, mihi, tributa quondam colligcus,
Aul diguilate liinclus olim bellica.
Cur ante pauper deinde congeslis Cyrum ,
Croesumque vicisli, Midamve copiis ;
Moeslis refertam possidens lacrymis domum ,
Ad snela transisti, thronum victor lenes, ,
Et cuneta per vim rapta sedulus occupas?
In ipsa demum sacra baccharis Dei,
Qua? vel tueri grande forsilan nefas,
Non ante mullo prceparaiis tempore.
Certe lavacrum le vel expurgaiio
Mutavit. Exspecta : probelur res; tibi
Cur invidendum? Sic mihi placet. Locum,
Des lempori tanlum. Cupido pendeat
Dilata. Sed si gratia purus Dei,
Idem scaluris cnum per socordiam,
Manenle fonte, prima qui genuil mala
(Lavacrum enini non abluil mores, sed liaec
Qux prava produxere mores germina),
Cerium hoc habelo ; luctuosa libi salus.
 S. GREGORII TIIEOL. CARM1NUM LIBER 11 HISTRICA. 100
" itpb jiv 8iia\ youv Xm8si "AXutov e'vat, ao'i 8 xipt0|*' ?XEtv
Nv 8' 0C18 toto. "Ev j^ipiajx' voi eou. i] 8!xa 8ova os twv ) ;
" 8 |ji xax<5; ti- ipxiaEi t88s; "Exei x^P15!101 ! *&* 8' iXXorpliov yevou
435 Kai xtjp'jv ov ixipfo^sv, 8 tutou TtXat ^9 ouTio i) ; ;.
To'j itpVv XeavS'i, to xaXo xeteyyP4??!' 470 Ei 8', Tjvix' ?)iOa yp.pia[itt.~o [;,
Tevo Zax<*o- to, p.v f,S'.xT]jivoi{ E'xe (i) ai, (it8e ' sTtXuvou,
RH) t:\uov, oto xcXaeov, 8oxe, 'Oxv> $,, iovt\ 8' ofofiat aatpi.
Movov xatOE o yp tfpu; vjou Z^TEt -/'.; vv yip ol' ,
460 To 8' ou TcvTjariv elasveYx'i 30V 6Xe{, Kav pavoj Xav (J/ijXov tfpr|.
tote XptdTiv Tiaai iiio. 475 Tfiv ti8ixjxa[XEV yip> &X "v wTetojxev,
El 8' IvSov 6vTwv twv jxXwv, fjv fuxpi So Ti XouTpiv aXet4<t(. "Oute iravrEXtu
IlVT)7tv, o?ei tuyxViv XeOpo, Soiutov xa6a!poi( , XX vuv\ p.J) yeXu,
6e?ov fjjitv ', e Ojii Xiyeiv - "AXXou xaSaiptuv a-TtiXwpivo{
465 { yip 8xov, tf(v Xaijv tIjv p]v El jd) n<5v(p o-ot x Y'P'fi

Nam prins quidem fausta? spes suberani :

Nunc vero ne id quidem. Una est Dei gratia.
Sit auiciii aliquis non malus; an id sufflciel?
455 Ac ceram quidem amamus, cui postquam figurae jamdudum pi ins
Impress; molliler deletx sunt, praclara imprimuntur.
Fias Zachxus, ac iis, quos defraudasti.
Non plus , sed ipsam tantum sortem, ei bet,
Restitue ; non enini poteris ferre quod lege pracscribilur :
460 Pau peri bus autem tribue, quantum voles,
Kt tunc Christum convivio digne excipies.
Sed si intus inanentibus spoliis, aul pauca largiendo
Paupcribus, putas le esse liberum,
Divinum numen vnale nobis est, si fas id dicere.
465 Quomodo enim aequum sit, ut ineum quidem damnum
Minime solutum sit, in te autem gratia hancvim habeat,
Ut pnas facinorum non solvas ?
Habes gratiam? ab his autem, quae aliorum sunt,
Longe rcmotiis sis : sic integra erit expurgatio.
470 Sed si turn, cum gratia tibi confcrebatur,
Habebas non tua, nee oranino ablutus es,
Vereor dicere quod restt, sed cuilibet apcrtum esse puto.
Quaere gratiam : nunc enim te debitorem novi,
Qtianivis thronus valde te in altum extulerit.
475 enim qua; peccavimus, non eorum qua; peccamus
Lavacrum dclelio est. Quapropler te ipsum
804-805 Oninino expurga, commilte ul ridcaris,
Dum alios expurgas maculosus ipse :
Nisi tibi soli hoc a Deo concession sit Privilegium,

453 "Er ypicpn. Una gratia, scilicet, baptisma, druplum reddere,

quod non re'petiiur. 464 lUxpat'. Lcuv. Ipto Rumine ad quattwn
455 "O. Coisl. . abulerii ; niavult Tollius : Omni* de Deo, ejusqne
456 . Coisl. eteyypJ' Tollius jiisiitia, spe nobis abiit. Actum est de divina ju-
legendum putat xetsyyP1*?^?- slilia.
458 KepdJlawr. Ipsam tallan tummam quam eri- 467 To. Coisl. .
puisti. 475 Oi>i Sir xialojier. Id est, non eorum qua
459 rev rftov. Quod lege prscriplum, qua- deineeps post baptisma perpetramns.

METRICA VERSIO.

(Vainque priiis aderal Isla spes , sed nunc quidem Solvalur, al tanta tibi sil vis gratiae,
Defecit ; unum est unius donum Dei.
Non sit malus quis ; hocne snfficiens erit ?
Hanc ceram amamus, quae flguris prisiiuis
Pravisque demplis, pulchriores suscipil.
Fias Zachaeus, et vafro captis dolo
Non plus, sed ipsam redde sortem, si libel ;
Non poteris etenim ferre quod lex praecipit.
PauperibuS autem da benignus, quod velis,
Chrislumque mensis dignus excipias luis.
Sed si reservans cuneta, paucave conferens
Paupcribus, evadere pulas te liberum,
Venalis est nobis, toqui si fas, Dens.
Quid naiiique jusli, si meuin minime scelus
It non luoruin criminum pnam las.
Est gratia tibi ? Sis procul frairiim a bonis ;
Nam puriias eril tibi sie integra.
Si faclus autem gr aliar um partieeps
Non prorsus ablulus, poliris non luis.
Caetera loqui pigcl ; sed oninis pereipit.
Require gratiam : licet enim le ihrouvs
Sublime tollat, debitis, scio, subjaces.
Pcccata quondam, non rcceiiter edita
Purgat lavacrum. Temet ergo sordibus
Absterge eunclis, el caebinnos precave,
Dum sordidalus ipse sordes dilus,
Ni laie tibi datum sit uni pramiium,
201 SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 120
480 " 1 ypit %lp ^ npb xpiv, A "Aza yYwT)p.', et' vit).ao6rjv 8ec
Tb xa\ itpo(T67iatvjea ;{ TupovviSoj- 495 Tuxv Tiv' 4XXt)v <jpov nXasGTjaojxat
El S' oS XouTpbv xxaOaipsc toxvteX>{ nXicv, xa8ap0s\ <15 nupt.
To, brap ctov, tjjv x<ipiv 6e5ey[ivou Nv 5* oSv app.axov, 7rXrjv Saxpijiv,
(Bzbv yp ' o jotyEEtai, 'E t&v truvoXwatc |xv pxETu .(5-,
485 Tbv juvSovta xa\ ao!p<ijTpo4), 0Xa\ 6' 5[ voucriv, >; Xyo;,
Ti v xaS^pai tuv [xst xp^'v xaxuv 500 Tuv TipVv xaxatwv tpaujiriov ^-..
; auOi eyxP^OEV-ac iXOo aDet, E! 8' Sttiv, 8oTis xa\ rcXov Gap"p4 t<>,
\ ttc vuOev e!x5vo; ttjv iav 'Ejxbv xpSoj toiOtj jxvov Xyiov.
KaOufpisavta fl 6]piu>v Efico tax' 4v tic, x; imexituv X^Pe?-
490 Moptpaj, ' v fTjXoufivcov ; T< t' v < x]puy|xo, tic <*',
nXaatij yp 4/o 6 ', 505 "A ' x6oujxcv, ; viCiot, xja;
"Ov pyov ixpi^at t ^ aXitv. , 6i6(5vte t}v xoapaiv -ufj xXtaei,
USiv yp &tni xaopatov. Kol tup*wf,eavTi StjEv IIvEjjiat,

480 Velut ea quae regia manu ad gratiam scribunlur,

Ut eliam de tyrannide lauderis.
Quod si nec lavacrum eos omninn expurgat,
Qui gratiam ita, ut dixi, susceperunt
{ Deo enim nullus unquam verba dedit,
485 Qui sapientes etiam sapientius constringit ),
Quis a malis post unctionem adniissis eos expurgci,
Qui rursus coeni profundo contaminati sunt,
Ac cleslis iinaginis dignitatem
Dedccorarunt reptilium aut ferarum
490 Formis, quarum ad exemplum imitando Ongimur T
Est enim habitus liclor alter,
Quern diOcile est eradicare et procul abjicere.
Nulla cnim superesl alia lustratio.
Seinel generalus sum, deinde a Deo regeneratus sum :
495 Fursitan in aliam postremo cffingar
Formam, beneiico expialus igne.
Nunc aulem nullum novi remedium praeter lacrymas,
Quibus quidem vulnera, quanquam non facile, obducuntur,
Sed lamen cicatrices manent, et equidem arbitror,
500 Priorum pessimorum vulnerum accusationee.
Si quis aulem est qui plus eliam Deo confidat.
Id mihi placet : tantum probet id quod asserit.
Scd forte quis dixerit, episcoporum maims,
El promulgationeni, quae palam fit, et quas, ut iiidigni,
505 Voces proferimus, esse lavacri graliam,
Expiationem aliribuenles vocationi,
Ac Spiritui, scilicet qui tyrannidem exercuii,
481 Ta seal . Ita vertit Leuv. 503 Xpe. Alludit ad ea quae in sacrorum mini-
Ut praeter ipsam tyrannidem, qua pumas omnes re-
sirorum consecratione observabanlur : qui conse-
sputs, eliam laudem merearis. crandus eral, prius publico praeconio in ecclesia
487 '. Coisl. ';. denunliabalur : postea manus ab episcopis impone-
495 Tir' <. Sic Coisl. Edit, il SXXrjv. bantur.
496 . Coisl. etXavepiTOp. Vide supra,
vers. H. r 505 'O rdwi. Qui consecrabanlur, indignos
497 1 Seutpi'btr. Tertullianug De pnitentia, se esse profitebanlur.
cap. vi : Peccator ante reniant defiere te debet, quia 506 xdlcet. Forte melius inclinations, genu
tempu pnitentice idem quod periculi et timaris. Al>- flexion; genibus enim flexis qui consecrabalur, im-
solutionem tarnen confessio praecedebat, quam se- posilionein manuum accipiebat.
quebatur conscienliae purgatio sacrificio et manu 507 Tvparri\cam. Invicta vi nimos movent
sacerdotis, ul est apud Cyprianum De laptis. Toll. Spiritui. Videior ironice dictum.
METRICA VERSIO.
Manuque regis scripta sicut gratia, Semel creatus, dein reformatus Deo,
Tyrannus ul lauderis ob vetilum nefas. Ferlasse tandem formam versus in alteram
Si nec lavacrum prorsus illos abluil, Fingar, benignis expialus ignibus.
Qui graliam, ul dixi, recenerunt prius Nunc quae medela, quaeso, ni vis fletuum,
( Argutiis enim Deus non fallitur, Restai, quibus curanlur haud facile plagae?
Qui fallii argiilos, capit el argutius); Adhuc lamen manent cicatrices, quibus
Quis a pairaiis post caput inunctum malis, Accepta male quondam arguuntur vulnera.
Uursus profundo purget immuudos luto, Quod si quis autem est qui magis fidat Deo,
Qui pollueruiit grande cleslis locus Lucrum hoc mihi ; tantum probet quod asserit.
Typi, ferarum pelle vel replantium, Fortasse quidam praesuluin licet manus,
Quarum ad rudern /ciando (brmam fingimur. Plebisque calculum lavacri graliam,
Nam mentis aflectus creator aller est, Mediasquc voces quas parum digni edimus,
Quem magnus avulsum labor repeliere. Suliragiis dantes piamen publicis,
rursus alia non inaiict lustratio. \ inique afferent! rlaminl tyrannical
1205 S. GREGO.in TI1EOL. CARM1NUM LIBER II. HISTRICA. UM
Kpiaei Scxatuv xal uo^tv maxonwv A "Eoita Si Xouxpbv, et Soxe, xat xoZ-6 eot.
Ol Oxxov oTjiai xoG jxueouj ti Xau.6avetv, Tic YYu*xai xov xpiirov, jjpovou Stya,
510 "H xf^ auxuv ^ i:poovu.etv AeixvvTO, <b; fau^e xa\ faDo x"P'>5
'Ptov xaxo ^ fl xXo [xexouata 525 'AXX' oix 71], ; [Sai) x: x niai
8* ixiBev, w{ ! Xoyo. 'H ;, \( \ xo xaXbv IxitXutov ;
pa; yp et d/arecev fYiaau.vov " 8e xa\ xoG" <1 xaOapatj avreX^-
, Mr/aa; cp-rjalv, i) pu-ou xtvo, ' ajxoi fjjxet^v ae Sy''ov PM*w.
515 Ox Sv eo8' -pieretev, ou <]>aaav xu/oi* Toux' ouv raaxo;, xal a6a>v jio v<p.ou,
'Ex Twv 8' v-j-vwv A^v xotvw9)ioxat. 530 Aibaet -, v8i8o xi
Taux' ouv 6 ; ; eu TO7ieiaAvo, ' 8' exxo; oSV o6e, rcXi]v 08!;,
Tv oT TU1W TijxOeov e 'EmaroX^, "Upov xtOeaOai xaXo xtj hotsoj
Ni(iov -uiOij, {**] TtpoxeipoJ t X'Pa " xuv (iv axo .|6 v XoyiCexat,
520 "Afsiv ir* aXXov, \n\i& xotvoaOat xp<5-ov Ttv ouv 8 mxp -axai xax<Y0P
'Apxev fp ^fAtv tfpxov oxeiv xaxv. 535 xoxov, etit, TCtaojxsv 8$av Xaetv

Judicio juslorum ac sapienlium episcoporum.

Scd polius futurum arbitrer, ut piaculi aliquitl traitant,
510 Quam ut de suo ipsoruin splendore impertan!.
Facilior est enim inali communicalio quam boni.
Quam id verum sit, inde cognosces.
806-807 Nam si caro sanclilicala tetigcrit
Poliun, inquil Micltxas, aut cibum quemdam,
515 Nunquam sanctificabil, id quod leligcrit :
At impuris, qua: pura sunt, conlaminabuntur.
Hoc igitur ilivinus Paulus persuasissimunt liabens,
Inter ca, quibus Timotheum informal in Epstola,
Legem ci prxscribit, ne facile maiius
520 Imponat alteri, ejttsque moribus containinclur ;
Satis enim esse nobis pondus propriorum malorum.
Sed esto; sit hoc etiam tibi, si voles, lavacrum.
Quis spondeat mores, sine temporis intervalle,
Quod ostendat gratia abslersos ex imo fuisse,
525 Nee lanlum superliciei, veluti iis quae berbis lingunlur,
Inesse splendorem, cujus pulcbriludo facile eluitur?
Sed esto : sit etiam id perfecta expialio.
Immutavit te gradus : angclum video.
Id igilur fldelis, el qui meas leges colit,
530 Dabi t libcnter, prxecpto morem gerens.
Extraneus auiem nulla re alia, nisi bona faina,
Seil bonum ftdei dijudicare :
Qui, cum viliorum suorum nullum considcrct,
Tuorum acerbus est accusalor.
535 Huic, dicito, quomodo suadebimus, ut aliam admittat opiuionem,

5 'Pq/. Ita carm. prxc, vers. 1"59. Contaminabitur.

511 Mixala. Mon Miclixx, sed Aggxi, verba hxc
sunt, quod miror non observatum fuisse (. ,
13, ti) : Si titlet il homo cariiem saitclificatant in ora
testimenti $ui, el letigerit de summilate ejus panent,
aut pulmentum, aul vinum, aut oleum, aul
cibum, nunquid sanclicabunlur ? Respondents sa-
i culotes dixerunt : Non. El dixit Aggus : Si letige
rit polmita in anima ex omnibus his, nunquid conta-
minabitur? Et responderunt sacerdotes el dixerunt:
516 'Ap-. Coisl. Xt'av.
520 iWijfi xeirov&8ai. M anus cito nemini intpn-
uteris, eque communicaveris peccalis alienis. (Tim.
v, 22.)
528 'O aujtdc. Coisl. o . Gradus illc.
episcopalis dignilas est : &Yf^C autetu angelito;
puritatis hominein bic significa!.
531 ' xz. Id est gentiles et hretici.
533 "Oc. lia Coisl. Edil, -

METRICA VERSIO.

Justa sophorum prxsulum sentenlia.
Sed lioe futurum credo, quoddam ut sordium
Ipsi niagis traitant, sutim quam dent jubar.
Serpil clenim malum facifius quant bonuui.
Quam vera sint hxc, inde nosecs plenius.
Audi Micltxx verba : Si quemdant cibum
Prgala, dicit, tangat, aut polum naro,
Non pura reddet illa conlaclu sut ;
Al pollueniur impuris siniul.
Hoc divus ergo Paulus appriiiic sciens,
Inter ea qux per scripta Ti mot lieu m docel,
Velat, prolata lege, ne cito niaiiunt
Imponat, externisque pnrticipcl malis.
Salis suorum cuique pondus criminum.
Sed esto : tibi sit hoc lavacrum, si vclts.
Quxsponsio moruiti, absque lapsu lempori
Quod iuius abluios rcvelcl gratia,
ec, tincla velul herbis, liitiis desuper
Splendore, facile cujus eluitur decus.
Sed esto : libi sil integra expialio.
Mulatus cs gradu : ccce miror angelum.
lllud fidelis, qui meas leges colit,
Dabil libcnter, dogmati inorcm ferens.
Sed qui foris sunt, non, nisi fama bona,
Cognoscere fidci bonx mcrilum sciunt,
Qui non videntes propria exci crimina,
Titos acerba voce lapsus arguunt.
Qua potentials talent, precor, senlcnliam
eos
"AXXijv, ' flv 5e5x3(sv tcjt iw ;
<1>; jiypaojisv, f) totv Xiyo ;
lpitfpovev yip oSs tout1 e|>v vjicv,
O KivtoOcv iouaiv, tb ya/.^i ti,
540 Tv npom&Tt\4, df pt ti Xao XaCfJ
Kai tout' atp^aw, tijv xP'v &5$|) xpatev.
Hv-; teijitaai e', oS' ,( antetai.
EO Ut' 'HXav au tu sejivy Xytp.
Hw wv Sraipo xjxaOr,; vtu xQfl
545 Tv xrovo'jjAdvwv xa\ tcoOou]jlv>v
HoXXo; tierna ', tye. joi icoOouxvuv.
fip <ppvnjia oSe plv f,
IIe6ov ti x+j jcposovta j5a6!a> y,tv-
SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 120G
A 'AXX' o>x* >0* ***' ixeTvo itu cYfl,
550 '|aou (wt9T)ti) xa\ iSsxaXoc SoxeIv,
efjovta BfjYtuv, ){ oMvte tuv uuuiv,
Aov 8tSaxtv ly.^avza to v<5[*ou;
Tic V tosatri uYXurt TO" pAy ;
n<56v tb o^yh-' eCojvov otw ylyws.za.1 ;
555 nxtr,c jlev o8e\{, ati o to jtpb xpa
npoo6XXst', oS' axJ/at' Exaipov staiv.
OJS staSis ) t Se npoYup-vsa;.
AXo 6 t? not' Epovuv a(H]u.epov
Tt[txev, i^axr.eEV, {vjwvfoato
560 rpatpE 8e t{ not' &( f|xo56i) note,
M)] !; xp(JljL'~b>v ;

Prxler earn, quam ei priore vita iujeeimiis ?

Qiiomodo linguain coercebimus, aul quibus v ibis.
Hxc omnia aspernari, non meis consonum legibus,
Qux prxsidem undique, veluii simulacrum qunddani,
540 Expoliunt, ne quid delrimenli populus aceipial.
Sed illud etiam concedam, fama forliorem esse graliam.
Mirantur te omnes, nee le Momus quidem audcl lngere.
Proximus tu post Eliam, si prxelara lua raliocinalio valeat.
Qiiomodo ergo superiore in loco sedes, cum inscius cl ignarus sis
545 Eorum qux elaborantur et exspeclanlur
A mulls? Qux quidem mirarer, si a te exspeclareiitur.
Aiiinii enim elatio nee sinit eiliscere,
Facile suadens ea le habere, quibus cares.
808809 St'1' noc lilji vitium est. At illutl quomodo effugics,
550 Ne simul diseipulus et magister videaris,
Acuenlem acuens, ul suum denies,
Cum docere deceat, poslquam leges didiecris?
Qux tanta rerum confusio?
Cnde adeo viluii doctrina?
555 Nullus quidem pugil, qui non prius manum
Conseruerit, ac opporlunum certamen speetaveril ;
Nee cursor in studio, qui non prius pedes exercuerit.
Quis 'unquain sanus eodem die tibias
Secuil, adornavil, decertavil?
500 Quis suuimus pictor unquam auditus est,
Qui non multas miscueril colorum species?

558 'Eftatr rdjtw. Ut supra, vers. 549, a6iov male, ralione metri, cum quarlus pes liabcaispon-
ejio vjaou;. bic disciplinam et iiistilutum dxum ; undo prxferenda videlur editorum lectio.
vilx a Gregorio sibi suisque prxscriplum significat ; Caillao.
alias et de religione Gregorii, seu vera de sacris 547 O6. lia Coisl. Edit, male o5v.
sententia accipi possit, Arianorum aliorumque 549 . Coisl. wuy-
pravis dogniaiibus opposite, qui bic extranei , sive 552 'Exxa6vta. Quippe necesse est, ut prit
ol Y.-.6- nominantur, ut antea gentiles et Judxi non didicerit, qui alios doclurus est.
credences in Jesum Christum. Toix. 554 Avyji'. Sic Coisl. et melrum petit. Edil.
540 . lia Coisl. Edit. Xa6fi. Ne quid habeat 6vjLa. E&tvov. Tarn tili relio comparan
de plebe : nibilominus interpres vertit : Ne quid putatit.
sil quod populo detrimenlum afferat. 550 '. Coisl. :po6aXv. ax-
541 Tr\r %pir. Coisl. <s\4. Cir. Id est, opporlunam, commodam ad certamen
542 ", obe1 t&jio. lia edit. Coisl. a', ou stalionem elegeril.
i>u.o(. Qua lectione versus constare nequit. Tol- 557 SzaSisb p\ . ka Coisl. Edil. oiSfe ota-
iu's mallet -.-..: , sed deficeret inclrum. Bcne- SiEf u,fj7ui) tu, quod metro rpugnt.
diclini admiseranl Coislinianam leclionem, sed 558 AvAoc. Coisl. aXo.
MTRICA VERSO.
Molare, moribus prioribus indilain? At non ita est ; sed quo modo vitabis hoc
Frenare verbis ora quis tandem modus? Ne le doceniem simul et cdoctum gras,
Contemplus bic legi non consonat, Acuminans acuminantem, uli suura.
Qii.e prxsidem, quoddam velul signum, undique Dents, perilum quem deccret tradere
Hile cxpolil, ne plcbs quid accipiat inali. Prxcepia. Herum tanta qux confusio ?
Al cedo : fama fortior sit gratia. Qui facla tanium vilis.est scientia?
Mirantur omnes le ; nee audet lngere Nullus quidem pugil, nisi prius manum
Momus. Statim post Eliam, tibi si lides, Conserat, et opporluna epectei prxlia ;
Iiicedis. Alto qui rudis sedes loco, Nee cursor ullus, ni pedes. exerceat.
Volique mullorum et laboris nescius ? Uno die quis sanus unquam tibias
Spcraia sed mirarer a le taba. Secans, adornavit, el agonem contulit ?
Nainque tumor animi nil sinit perdiscere, Quis summus unquam pictor audilus fuit,
Te faciliter teuere suadens, queis cares. Quin pluriinuin genus colorum misceat f
i:07 S. GREGORII TI1EOL. CARMMUM LIBER II. HISTRICA. f*>8
'Ep'lTjxo'psuiJEV 8', t) voaou tic fjXauE, /aptEvrj, xal xvei spcopivo;,
Dpi tiXeiovcdv Xdyiov xal voixr][i-<jv ; Kai lpxaj i-njEv Ypuitviai,
Mtxpo ' v jiav a! /vat Tif^jiaToj, YaX[xtj>8!at te xal srsst vu)(8T)ap(;>,
55 Ei GXscv ctip/e xxiOct; lvov. Kai vo irpb; tj/o; x to/od cxS^pEcu;.
Tov e 7tp(5s8pov 8s xiXsujOTivai p/Svov 580 T yap xaot 8ev Elstppsiv te /ov Xov,
Eva xaXv xayafiov 7rapauxtxa. xc>XtC t' Elvai 8a<J/tXssTpav +,
Kai ' xecvo- Hp|i; tv -f| 9J1;. TEwiivTa, xal to Y^vvwpivoui ;
Xpuxoj xsaesi, xai xxat ratptVraxai. Kai 6axp)v ?(]$ irrifa; to STxfXou,
570 Kal atyu>. Uu 6s <j {JXe-wv E? W) tiv' eT/e xal pa/v SavTtsjzastv,
ToTOv p.vovta 6sou ^, 585 OTj aXXsO' sTt xal soo mjXbi (ou
'Ti^au/svE; te xal 6povcov (Trp-fEt xpro, Trcot te uapxv opaY'sxat Tip.iot
'AXX' o/l cppiuasi, o08' 7rtxplfii; Opovocr, 'EsxXrjxTCjjv E/fl te xal iraXXot; icvot;,
Mrj ; Xa'jvTi; xpEi'oiova; JorjXaxou; Ol V itaXat f^ust / p.E
575 -x7Ct yap oti;, e! t/o\\ sot xal {JXanstv. Ei; "f^iv oTpavxa tjv ^^,

(luis rlielor cxstilit, quis mcdicus,

Ante pluriinas orationes et morbus?
Exigui eniin cssent artes prelii,
565 Si tanlum volenti adessct possessio.
Autistes vero salis est, ut iniperelur
Bonus esse staliro ac probus :
Alque illud ipsum est proverbium : < Dictum factum. >
Chrisius jubel, et astat crala res.
570 Alque id quidem silebo. Tu vero qiioinodo videns inferius
Maiiontem hune Dei cullorcm.
Cervicem aliollis, et llironi potestatem expelis,
Ac non pei'liorrcscis et contremiscis in llirono,
Ne boves agas bubiilco nieiiores?
575 Sic aulem considera, si tibi vcl considerandi oiiiiui est.
Isie liiiiiii cubai ei pulvere erosus
Ac carnes labefecit vigiliis,
Psalniodiisque, et noeles diesque stanilo,
Et mentis ad Deum ex crassa mole percgrinalionibus.
580 Cur eniin sepulcro tola inferaliir caro,
Ul vermitius copiosior sil esca,
Qtios gignil ac nulrit genilos?
Idem lacrymarum fonlibus diluit maculas.
Si qua Hi vel exigua e lulo liujus vita:
810 811 583 Inspersa fuerit, quo qnilibet, cliam si sapiens sil, impelan-;
Larniuinque nolis esl signalus bonorundis
Exarcsccnlium prece et inultis laboribus,
Quibus antiqua me guslalio altrlvit
In terrain liumilem malrein reversum,
562 'Efl/rqtopsveer. Coisl. ep^TjTop-rjiEV. 579 'Ex rz/cv. E mole corporis : corpus euim
565 Up 10. Qui non plurima oralione meinem degraval, ul ail supra lib. I, seel. 4, i in.
Iwbueril, pturimosque morbos curaverit. xxxii, vers. 55 :
565 . Coisl. xxiOat powp, NoGv Xsttxov oyxo x8ttoxEt .
ti ola volunta ad tas comparando ufficerel. Mentis tublilitalem obruil crottities ventrit.
508 . Male edil, ust. Ergo omnis sanclorum cura luit, ut corpus exle-
576 Otfro )<;- Carpit prolervc Gregorium nuarent. Toll.
Tollius bis verbis : Non potest, inquil, tui obti- 586 Tvxoi . Intelligit Tollius gentium
vitei vir optimus, al nimium Xauro , el hitce qiuv callum, aut vestigia calen (erre carni impresso.
conmemorare passim non cessai, ul otim Tuiu in 588 . Gustatlonein pomi in paradiso in-
consulalu tuo, partum depuls exstinclque util i- nuii, nixie nobis laborum omnium origo.
iiaria: conjurai ionis decus, gloriol ac jactanti in- 589 Ti\r /: lia Coisl. Edit, xal Tierjvf.v.
irumentis ni mi En^ppivoi.
METRICA VERSIO.
Unis medicus tinqiiam quisvc rlielor exsl'.tit, Hie cubt hiimi corrosus airo pulvere,
Uraliones unte vcl mullas l'ebres? Carncsquc tabefeeil insomuis manens,
Arles eniin nun ponderis magni forent, Canensque psalnios, stansque noeles ac dies,
Si tibi daretur, modo velis, possessio. El allius iiioleni super crassam volans.
Antistiiem vero juberi suflicit Cur nempe tmulo tola mergaiur caro,
Bonum esse prolinus probumque moribus : Ul copiosior sil esca vermibus,
Proverbium est hoc : Fit siatim quod dicitur. Quos gignit ipsa putris ei genilos alii?
Christus jubet; creata res jam prodiit. Ille lacrymarum foule sordes diluil,
Et id silebo : quomodo sed lu videns Si quas leves habebal aspereas sibi,
Infra manenlem hune qui colil snele Deum, Fdatur oinuis ut luto vite sophus ;
Tollis caput, thronique honores expelis, Signatur et nolis boncslis carniuiu,
Ncc contremiscis, nee perhorres in thruno, Qua; precibus arent, vel labore sedulo,
Nc forte nieiiores bubiilco agas boves. Quo me velus contrivil heu ! guslalio.
Bern cerne mecum, si vacai tibi cerner. Terra; reversum malris humiles in sinus,
1200 SECTIO 1. DE SEIPSO. 1210
590 'Plya , itevj), xa\ atvoi; pV/wjxaai, A Ttv parwv) xapfipoii duvxXii,
HiOwv 5vSu|x tJ]v opicav, AehjxoT; <8)1, Xa9pt) /^,
Kai yaiTpij 6ptv vSse 605 S iya autiiv oOoev T)8ixrxra,
Tpo'ffi, ib (Mjtxeiv jiv([Asvo; xa' fjipav. 'U (xjiraO' 6pictv uv ,
Tpoyiiv yip oSsv yifW; zf,v -. Kai uuvSiov aFs8i)<T'.v tjv itXvrjv.
895 Outo itivTj vv, j 6' oie itou-o ^v ToTtp vep.' Seie "ppan'iaTOi aOi;,
'AXX' Y.Kd/.ir-j , xal xoo tcXei, AGsav ireXXuv E^paynuiva tpptal.
"l'c^a -vTjotv, o {, ?> optiov. 610 TotaTa xXX] xal a p.oi 9pa?Eiv ei'
Outo 9UY)v 1 te xal o(iou ;, Otxo?, fuv^ cr9pyuoa, texvwv 68c,
Kai t!)v CXi)v, iravra tv Jtat) j-rpicst, Kttjsic, xsXsuiTaV, , oal, fixai,
C00 ToG voO ib xdXXo; ^ <ruv<p>ffE, "AratvTa 9povT8ii>v xal .
Mvo{ t Ea xal - xoivo-Juxvoc. Tpan-a 9XeYxavouai t>v aoiSpiv
O'jTO xaXv (w yp od xaXv 615 Ta <[<oiTOt>v xal xcpaajiTiov itXoxa,

590 Frigore etiam et fame, alque arclis el laceris vcstibus,

Avrils mmorlalilalis indumentum acciperc,
Ac venlris pclulanliam parco repriiuit
(libo, mortem in memoriain qiiotidie revocans.
Cibum enim angelorum non alium novit nisi Deum.
595 Hic pauper nunc est : olim aulcm valde dives erat :
Sed eioneralionem amavit, et levis navigal,
Post(|uarn onus pauperibus, non profundo projecit.
Isle lugiens urbes, et populi sirepitus,
Alque aestum ilium, quo omnia quae videmus, agitantur,
600 Mentis pulcliritudinem Deo allixil,
Solus, ei.cum solo divina tractans.
Alius pneclarum corpus (quomodo enira non prxclarum
Id quod oplimorum est ?)unionibus conclusit,
Ncmpe ferris calenis, occulio ornamento,
605 Se ipse, nullius malefacti reun
Conslringens, nequando, si liber sit, insolescat,
Ligansque sensus qui ipsum in errorcm impellunt.
Iluic spirilus rclexit abdita litter:,
Solvens quae mulloruni mentibus obsignate sunt.
610 Talia el tu mihi ornamenta tua edissere :
Domus, uxor lascivious, nalorum institulio,
Possessio, servorum praefecli, exactores, clamores, liles,
Plena omnia curis el negoiiis.
Mensa lurgescensceleberrimorum
615 Coquorum el temperaturarum arlibus,

593 Mrtbusro. lia Coisl. Mortem in memoriam
revotant. Edit. u.ip.ou.Evo;, metro repugnante. In-
lerpres ineplu : Quotidte cibum unum ftent, nimi-
tummortem. Tollius utcunque correxil bis verbis :
Et camis pelulanliam inopia conludit cibi,
Quoiidie mortem mulalus abstinent! a.
597 'Ptya. Tacite pliilosnplium Cratetem , vel
alium, ut quidam volunt, carpere videtur, qui opes
in mare abjecil, demergere illas , quam ab iis se
(emerg, malle diciilantem. Poluisset enim in ege-
nos multo sapienlius illas dislribtiere. Toll. Vide
supra lib. i, sect. 2, carm. xxvn, vers. 236.
600 Evrfyijiuce. Coisl. itpouf]p(ioas.
604 Atcriw atripot. Tantum relligio poiuil
suadere malorum. lia Tollius, qui niliilominus paulo
supra fatetur omnem sanctorum curam fursse ut
corpus exlenuarent.
607 . Ita Coisl. Edil. araOiiJiv
e'jTiv. Tollius vull legendum aiaOijeewv -
vTjv. Nee male.
608 "Eeie. Sic legendum videtur cum inter
prete pro ett]e. Nee displicet Tollio, qui sequent ia
niliilominus ita corrigit : ISeis $&bi\
XsavTi itoXX>v eu9paY'u,va (fpsal. Ultima in
99paYcsp;va producta ob sequentes consonantes.
Quod si cui t EttjSe magis arriserit, pro
to'jtov reponendum erit. lia Toll., qui textum tan-
topere non immulassel, si legisset in cod. Coisl.
versu sequenii Xaav , proXOaavTa, ut in editis.
614 Tpxetjt. Coisl.' Tpaitjouia. otljiur
pro ESiiijLwv, et quidcni bene propter sensuin.

METRICA VERSIO.
Frigore, fame, scissis et arclis veslibus,
iElernitatis tunicam avens assumere,
Parcoque compescit prolerviam cilio
Yentris, sepulcri nempe quoiidie memor.
Kscam angelorum novit unicc Deum.
Hie pauper hodic; ditior quondam fuit.
Sed levis, amans projeelioncin, navigat,
In paupercs, non in mare, cniillens onus.
Libes liic et plebis rfugions murmura,
JSslumquc cunda qui movet tern-stria,
Doles venustas mentis applicuit Deo
Solus, supernis usque cum solo vacans.
Pulcbi'iini ille corpus (neuipe cur non pulcliruiu erit
Quod oplimorum esl?) strinxil unionibus,
Ferri catenis, abdilis ornalibus,
Sc criminis nullius inneclens reum,
Ne quando liber, insolenter se gerat,
Et dviantes sensuuin cursus ligans.
Huic spirilus reiexit abdila litlera; ,
Occulta solvens plurimorum mentibus.
Ostendc laies tu mibi ornalus luos.
Domtis', proterva sponsa, natorum viae,
Opes, duces, tributa, voces, jurgia,
Curis repleta cuneta vel negotiis.
Mensa preliosis usque lurgescens ibis,
Nccnon coquorum temporalis arlibus,
1311 S. GRECORU THEOL. CARMINUM LIBER 11. HISTRICA. 1212
Vffi xal xapraxpopovciov vcipot A Ti(a5v 7tor j.aOvTii, oj wsrcv8aa,
('K <5>v voG; ', o8' xei uXa-o;), Suvfjyopot av v xoxoti aXXotpiot*.
Mpot;, yXto n, ij/aX[iT)V auvouXai, Aivte, Xau.6avouj', ojiiav.
U' xou.6Xu>v 6t xal 116(}!,111' Oxot xev cto>; xal /' v xal SeXtou
620 "AXXoi 6s X5tt) Su.hXeoi tt ., 635 Ativ yEvdu.voi, xtoXOovcai xot; 0p4vot.
NooOv-e, o8avov-e, EaTtX6(uu.voi yp xpaTEv tov ipova toi x'pova>
r-Jvai\v, Spzt vuu.cpoi, . Tpiov, 'U 8' iyxpaxl] iJTtjxev fTi|uou.voc,
O'jnt XiavTs itaaTaa Tfap/qXiouc, veveux, npb 6eov u/vov ,
"Il xal tcOoi dufuvte ajuyot xt, tpYtov (Aaotjiou x<>pav, ou {.tS* 5{io
025 IIp\v xa\ 7iapiv, avSpixto . , 040 "laa> .9)1], ; 6 vv SiSaaxaXo;.
opi'iv xaXiJiai, itavteXui pT/vooi, xpatv yvtpETat.
Noi , tov Tprcov v(>Tpoi, ToiaV v <ju.lv (a^siv tov aaxavov!
"H xal 7taXaiiv ijjxepjv, rcXijpEtc xaxv Outw ctoCet' eOsto/oc wvTjpfat,
"Ezect' apxwv eji Txvcuv , "Otav Stu.v Tiv', wftiv 7tXr,ai 6Xi.
C50 "A itvsjxa txtsi ; esvuuivov. 615 ( ol ratprai, xal auvTOjiov

Quae maris et terra fructus inteslinis aflerunl

Qiiibus mens la demcrgiiur, ut explicandi se spalium non babeal) ;
Jnguenla, risus, canlilcnarum conrentus.
Qui cymbala et pedum slrcpilus requirunt.
G"20 Alii insito libidinis slro pleni ,
812813 Morbo hoc laborantes, turgentes, rcnidenles
Mulieribus, recens sponsi, ut moderate loquar,
Nonduin aperlis thalauiis nuptialibus,
Vel eiiaui cun suis innuptis amoribus adhuc degentes,
625 Priusquam genae, virili ornamento,
Pilis veslilae sint, in prima prorsus lanugine,
Corpore juvenes, sed inagis moribus,
Vel etiam anliquis diebus pleni, sed maus;
Postea niiorum non carnalium presides Hunt,
630 Quos Spiritus expers carnis parit.
Honorare discunt pravas allot linos, ex his quas cxpcrli sunt ,
Sui ipsorum in alienis uialis patroni,
Licentiam danles ac vicissim accipientes.
Au|ue ta quidem illi : quanquam forte meliores
635 Firent, sed obstant tbroni.
Insipientem enim potestas eflicit deteriorem.
Qui vero conlinentia pradilus est, permanel honoris expers,
Oculis in ierran) deixis, solum Deum respiciens,
Amans discipuli Iocuin, cujus ne dignos quidem
610 Est discipulus iste, qui nunc magister est.
Siquidem poiestas loco non dijudicalur.
Tantum apud nos posse invidum !
Sic insidiaiur apte structis nequiliis,
Cum populum aliquem, aut urbem vult perculere.
645 Prater cas tcnlaliones, quas cuique infer, compendiariam

620 "A.Uoi. lia Coisl. Edit. SXXat. 631 Tijtir Oivus Hieronym. advenus Joan-
6l Olalrcrre. Coisl. oiSv ovte. Interpres nein Uierotolymitanum : Satura hominum prona
videlur ila legisse, qui jungeos oCSiv cum voaov- est ad clementiam ; et in alieno peccato tui quisque
tsj , verlil : Morbo nulla laborantes. miserelur. Toll.
023 "H xal . Tollio videlur obscurior 634 Ovua. Coisl. otco.
Leiivenclaii versio, et ipse reddil : Quin patins ne- 642 Tr acrxaror. Diaboluin.
quitia tenet, teelerum pleni.

METRICA VERSIO.
Quos terra fruclus, vel freturn stomacho fertinl
(Queis mergitur mens, nee locum motus habet);
Ungenta, risus, canlilcnarum soni,
Qui cymbala, strepilusque deposcunl pedum.
Libidinis alii calentes ignibus,
/Egri, alque lurgidi, nilentes feminis,
Sponsi rcenles, ut loquens teneam modum,
Nondum reclusa nupliali janua,
Adhuc vel innuplis amoribus dati,
Prius decore quam virili sint genx
Puisque vestiue, nova lanugine,
Corpore quidem, sed moribus juvenes magis,
Annis vel anliquis repleli, sed maus.
Non carne natis deindc prxsunl liliis,
Quos carnis expers spiritus vit:c parit.
Quae prava sunt passi, colenda compulanl.
Patrocinantes sibi malis in exleris,
Licentiam danles, ul accipiant datani.
Tales quidem ilii; forte sed puri magis
Evadrent, ni splendor obstarel throni.
Nam pejor insanus lit ex poten i ia.
Honoris expers sed continens permanel,
Fixis huini oculis, nil vidons prater Dcuni,
Discipuli amans locum, videlur cui minor
biscipulus ille, qui magislrum sc geril :
Siquidem potestas non loco cognosciiur.
Ergonc malignus tanta nos inter potest 1
Sic perfidis dolos slruit versuliis,
Cum praparai plcbem vel urbcm perder.
Non queinqtie solum tentai, al brevem inagis
12! 5
Kdpov SSiost TOVTjpaccbv ^'
"Eitsixa )(aXxb xp'jaiv f|u.f ie<jjivo{,
"H xa\ xajiaiXiovTo Exsxani XP^
tYv, xomri ^, a^vo xXnc,
C50 4><ovi] pageta, nimb axeuaupivo,
NtoOpiv , 7tvra, cX1]v tppev&, aoi?,
T6 itpttov v i:pt!)tot t5v vuvi xaXuv,
'E90S ti ffirtbv, EaA0uf]X StuXotc,
Sxt(i7u Tsitsivij, 008' Xu htsp.ouy.s40;,
653 Ta npi xpT)vov Tuapvuv xoa^jiatt
Avip ts **> eaxxojisvo;,
Ti irpoflV SO/J 5[i6oXo i:pOX!(J4VJ.
SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 12U
jxj ti (5C) (5i)xa tuv u.o\ ivwv ;
OJx v 8uva[M]v ifj ti xa\ 6u[o0 epsiv
660 K6eux*. 'Eutir/e, fltpu^^v, ^ /.
T xal t jii] ai, xa\ a tite yeiv ;
Xtop\ Muffuv xai 6(.
\ M|i5 xat EiX(i>ax Ejxaxa.
Ta xkv yp efik ysuot tv 6s xai vaoi
665 'Httuvto 7tpJTOv yyX) xcvou(jiv(ov.
AntXov uteuei [iTieXhiva , 5; na 8
- 8' Sv8ujx' x 8uov 0<pau[iivov
Ti 8' o>x (wuYovTa ovu-fij (9.
'Aii)Yp'J"o 6', olOa, vu.q>

Legem neqiiiiia: nsliluit prsulem :

Tum vero ses auro vestilum,
Aul coloris, ad exemplum chamxleonis, mulatto,
Jimba, viilliis subtristis, colli inlexio,
650 Tenuis vox, fidelis fabrefactus ,
Lentus incessus, in omnibus, praeter menlem, sapiens,
Quod quidem primum est inter prima bujus sxculi pulebra;
Venerandum ephod, et Samuelis diplois,
Lectus liuinilis, eque omnino reviuctus,
655 Capul virginum ornamento
Lineo constringens, et in morem sacci componens,
814815 A (route oralionis indicia praeferens.
(Jilo pacto non verbtim aliquod, mihi alioqui insolens?
llana eqiiiib'iii possiin, nedum ira; ferre
UUO Ludibrium. Aul abstine ab bis deliciis, aul capillos exuc.
Cur el quae tua non sunt, el qua; tua habere quxris ?
Separat! M ysor m et Plirycuin fines.
Seprala Merrae el Siloae fiuenta.
Ilia enim non guslanda : isla vero eliam morbos
665 Vinccbani ab angelo prius mota.
Diiplicciii planlas vineam, duplicia
Seminas; indumentum tu uni ex duobus est contexlum :
Qua* copulanda non sunt, uni jugo subinitlis.
Erat interdict um, s! nosli, a lege,

0*9 . Non piclor eleganlius bypocrilam
descripseril. Toll.
650 Iici. Putat Tollius bic aliquid latere
vilii. Series enim clucti ad severilatem exlcrioris
habitus aliud quid requiril. Forle r-t'jv oxsua-
suivo, sed deficerel mclruiii.
652 To . Quod quidem, id est, qua; sa-
pienlia. Tollius pulat hunc versum ad sequentem
potius referendum, quam ad antecedenlcm vocem sa
piential, et ideo sic verlit : Quodque in his, qu
nunc pulclira habenlur, primum est, ephod veneran
dum, id est, cpiscopalis dignitatis insignia, quae
nunc omnium aniiuis oculisque pulcherrima rerum
videnlur.
654 Sxlpxov. Int. Scipionem, minus recte :
melius, leciu, vel fella humilis.
655 Koo-ftt'ytau. Coisl. ^. Tollius reli-
net ;,;;.
656 -o. Coisl. aiviT);, el sic videlur legisse
iuterpres : Valde conttringent. Toll. Xvcj>, a XivoCj,
esique lineum reticulum, quo virgines capillos
colligebant.
657 Tit . Exterius precalionis siijnn
omnibus proposita.
658 /7> /ir ti /5}< f>wa- Sic carra, seq.,
vers. i9.
660 "H xpvtpiyy. Tputpfj hic Tollio ficta m illam
modestias speciem, vel etiam nigram lunicam signi
ficare videlur, cu! Maximus, quem hic lacile .-
Stringi prolixioribus liquet e capillis, vSietlp-
7CTCTO. Non enim coma istius modi philosopbo con-
veniebat Christiane : unde et carin. praec. ea ipsi
ablata dicilur, cum ad sedem Consiantiiiopolilaiiaiii
aspirarel. Vide infra, vers. 686.
662 Xtopl ta. Frequens hujusec adagii usus
apud Gregoiium.
663 Tii Mu/yac. Mara Tons aqua: amarse, Exod.
xv, 23.
666 Aia.lovr. Vide Deul. .

METRICA VERSIO.
Ncquiliip. legem slaluit anlistitcm.
Tune apparenti aes fulget auro menticns,
Vel el chamaeleonlis incerlus color ;
Tune barba, irislis vultus, inflexum capul,
Submissa vox, fidelis arte conditus,
Pes lentus, animum praeter omnino sophus,
Primum quod inter prima nunc lulget bona :
Ephod verendum, sacra Samuelis toga,
Humilis nee omni parte vestitus torus;
Lino coronans virginum fronicni levi,
Itudisque sacci inore componens capul,
Precalionis signa vullu prxferens.
fj Qu! non loquar verbum, insolens quanquam mihi?
ec isla possum ferre, nec ludibrium
Irse. Voluptalem repellas aul coinain.
Cur vis habere quod luum, el quod non tutini?
Sunt limites Phrygum alque Mysorum procul ;
Filenla Mcit;b vel Siloae diflerunt.
Non liase quidem guslanda; sed mutis prius
Islis ab angelo recedebal dolor.
Vineam sens tu duplicem ; duplex jacis
Semen : duobus tunica conflatur la.
Nun copulanda subligas uni jugo.
A lege, quae mores abhorret dupliccs,
1215 S. GREGOmi THEOL. CARMINL'M LIBER II. HISTRICA. 1216
670 itXexxv, xxXivavxi xbv toi&v zpir.o't A 'ATtoTEpsi xe xa\ au xtv xav [iva5a.
"AXXo Yuvaixfiiv xiapo , 4XAo; ppivur/. 685 Mot/EUETat t6 agripa, " N8av tppast;
"AXXa xoXoiuv { , 4XXo S' aisxuv 'Prjcu xi 9atbv npooSpapAv x'"viov,
K\<iphi (uyXo)v itjc v uxpofi Xav E itou Xa6o(|XT]V' xa\ vp lv xouxot iroxe
MixponpsTxsc fp. Ol < , pci)U.aT<i>v v gEpeaiv,
675 acpu iti6ttij3av ljTopou.evoi. "Oxav ) 7tX|(ju.ovr;v v tijaoi.
'' xtj eTvat Ttv louv , 65)0 'P^Sv xi xa\ o tuv u.>v, av xou XaSj
Mrj jioi xvr(v ttjv f68ov e 8tv xpraiv Tuv u.aX6axu>xpii>v xe xa\ v8>v ip.oi.
Zyiij itvta , x' ebai ibv (livav 'Aaptv ' Toxtov t av -jivoixo EvSixwxEov;
E 6' Ev-xaat ov (iyotc AIyutcwv, "E(jx(o A6av xi XeuxgV . S
680 E! xaXbv, asxTjsov eOeio 6Xov ^; ari >tu.vo,
USeI; Oivo ooi Tj xaXj u.ia<joecj- 65)5 Nulv ^afvTOc, <Xtp XExayjivou.
Ei aXov , xxb; oxt64 soai tuv jxiv Aiagpiv aevouv atoxioxov <j icXac;.
"Ejjtbv yp fjflt , xav TroxpivT| ooipt. "Ofitj cXaooE, xa ti' itaivETrjv xeic.

670 Id quod duplex est, duplicem auimum aversanlc.

Alius orn:itus iiiulieriini, alius virorum.
Alia graculorum sublimitas, alia aquilarum :
Turpis est magnorum in vaille parvis imitatio.
Id enira indecorum est ; atque id tibi Pharaonis vcncfici
675 Clare persuadebunl, si illorum historian) noveris.
Si inter sapientes numerari sludes,
Ne mihi solani virgam in serpenlem vertag ;
Quiero omnia, atque ut in omnibus magnus sis Aaron ;
Si vero roagis yEgyptiis ascriptus es,
680 Totum protinus exsequere, si id praeclarum est ;
Nullam subibis invidiam ob eximiam imitationem :
Sin auiem malum, foris sla ; bis quae mea sunt, parce ;
Meiim enim esse scias, eliamsi solerler imilaveris.
Spolias me tu nica ove.
685 Vests adulteratur. Quis Nathan arguet?
Accurrens dilacerabo nigrum indumentum,
Si vos apprehendam : nam et haec vobis iuterdum
In deliciis sunt, velut viliores cibi,
Cum vos cepil chariorum satietas.
690 Mea et lu lacera, si quid arripias
Quod mollius sit, ac mihi spurium.
His quid esse possit aequius ?
816-817 liabeal Laban quae alba sunt ; sint auiem maculosa
lllius pasioris, qui mullos labores exaiillavil,
695 Ac miete obriguit, el per diem sole adustus est.
Turpium quidem turpissimum est, moruin simulalio ;
Sed tarnen id cusiodi, et me laudalorem habebis.

670 Ter Siacrbr . Coisl. xuv 64aauv. denlibus hominibus, passim sacram sedem inva-
672 Alezr. Coisl. cxiv. Sic infra carm. xxxix denlibus, perrupiis ac violatis fusius agit. Toll.
in suos versus, vers. 103. 688 'Er. Coisl. xoT.
673 Alcryj>r. Sic et inops, potentem dum vult 694 . Jacobi Gen. xxxi, 0.
im'uari perit : apud Phacdruin lib. i, De rana bovis 696 Alcyjxbr. Inter turpia turpissiuium est mo-
imiiari magnitudinem cupienle Toll. rum simulalio ; hypocrisis malorum pessima. Vide
679 Sbr {yotc. Coisl. xo ixeydXoi;. Juven. in impdicos philosophes. Toll.
682 'Exr crfjOi. Extra cancellos consiste, Sd 697 "0uc yvJtucrcs. Scilicet xiv itXioiv.
est, ne tibi episcopalem dignitatem arroges. Ibid. Persiste in illa simulatwne, ut si non caste, saltern
fpet&at , id est, IpxEo fu.xpoto. Vide cante.
carm. seq., vers. 11, ubi decancellis his ab inipu-

MTRICA VERSIO.

Nosli, duplex est quidquid interdicitur.
Aller virorum cultus, aller feminae;
Aller aquilae volaius, aller graculi.
Quod grande, valde parva ngunt liirpiler.
Hoc neinpe non decel ; probabunt hoc Magi
Pharaonis illustres sacris annalibus.
Quod si reponi lu sludes inler sophos,
Muiare solum virgam in anguem ne velis ;
Ut inagnus in cuuctis Aaron sis, peto :
Si magis locum tenes ./gyptiis,
Exsequere totum protinus, si sit bon uni ;
Nullus imilanlem pulchra carpet invidiig.
Recede, si malum, foras. Parcas meis :
Sunt nainque mea, licet dolose (inxeris ;
O Me pauperem nica malus spolias ove.
Adulteratur veslis. Hoc quis arguet
Nathan ? Nigrum accurrens secabo pallium,
Si vos prehendam ; nainque vos haec sa*pius
Gustalis nitro, viliores ut cibos,
Cum chariorum vos saluritas ceperit.
Discerpe quod inemn est, fortasse mullius
lnveneris si quid mihique spurium.
Islis enim quid esse possit aequius?
Habeat Laban candida ; pecus sit discolor
Pasioris anxios labores qui lulil,
Radiis aduslus solis, et noctis gelu.
Nain turpium est turpissimum, simulalio
Morum : lene id lamen ; luique praeco sum.
4217 SECTIO I. DE SEIPSO. 1218
Nv 8' oKv etrti , xa\ x> xpoiyspi ; A Tpffitjv itaXotuv vtov xV7u.x(ov
*Ap' feri xa\ i:a;ai xi xEpi:v<> ).<,'. ' 8' eieCtj |xv , xp^'^o 8' a- jivm.
700 SnouSji (JLSTa| xsrt -rlXco; v SaxpOotj. Tt' xax ijfftv ; in; Xav ? !
raXijv xaOiJi . efatu - 0'j8s\ y^P urtv, ort Cf [aoVo ,
Nup.fl yip Etxs, vujaixu axaXu,avT)" 715 Out' ouv xaXv xt, ote iijv x>v y_Eipvb>v.
"E8va , xpoxoi , yXu>x , ?jv Xatiitpb (. 'AXX' ouxo, o5 xjrot aituo , f,p
'H S' ; I8sv (jiv Biaxpexovx' v ui?tp , Eu>8ia (xex5)(v , f) ,
705 Nujitj p-v ?jv , y*X) 81 avvxt yp OOxto xxtaxa xot itXa itoioie8a,
'Em8pap.o0ja 8etitvov Etysv, ^ Y^ftov. KaXoZ (lv ?txov , xo{ xaxo 8 xal Xtav.
Toiixo sari na? v8oc 8i8iixaXo{. 720 MXXov yp ejjt(f.i]xov f wwrjpia.
To yap heoxo ^ pMmazai. El 8' ouxo <u.v xa\ itpeSpo cov x^ot,
'AXX' EUsxpo xt ouxo v xo , El aev xaxtaxo \ itov|pCa nXw ,
710 "Ov oux ratvEi , vxXf, Toux' Iu6' 8 vv , fau,vov Sp/Etv tuv Xojv

Nunc antera quale illud est, et cui simile ?

Licet profecto jucunda quadam Tabella ludere
700 Et an i in re seria : locus est risui in lacrymis.
Felem collocal fabula in ttialanio nupliali.
Erat euim sponsse similis, et, instar sponsx, rnala :
Aderant numera sponsalia, plausus, risus ; splendida? cranl nnpthe.
Illa aulein, ut vidit nuiront transcurrenlcm in medium,
705 Sponsa quideni erat, sed felis. Nam in conspecluin
Murein irruens, cnam liabuit, non nuptias.
Talis esl spurius quisque doctor.
Quod eniin natura insitum est, non facile mulatiir.
At isle, quem non laudas, mira est in negoliis
710 Agiltale, absolutissimiisque prases
Viaruin anliquarum, et recenlium meluum.
Alter autem pius quidem est, sed sibi utilis soli.
Quis haec ait? quam is esl iinprubus !
Nam nemo est, qui sibi soli vivat,
715 Sive ex bonorum sit numero, sive ex malorum.
Sed quemadnioduin aer isle, quidquid traxerit,
lllius flagranti lit, aul feloris particcps,
Sic celerrime exemplis proximorum lingimur,
Bonorum quidem minus, at malorum ul plurimum.
720 Facilius unira imitabilis nequitia.
Quod si is nobis antistes fuerit,
Qui pessinius sit el ncquitise plenus,
Id nunc eliam ileri videmus, ut rbamnus lignis iinpcret ;

699 *Ap' irrt. Sic supra lib. I, sect. 2, carm.
vin, vers. 232, etc.
702 Nvjipxi sTxe. Sic legendum videtur.
Edit, zlyz, et Coisl. vu.ctv.
708 yap .
Saturant expelas (urca, tarnen usque recurrel.
. Epist. I, x, 24.
710 'Erteil]/;. Omnibus numeris absolulus. Coisl.
vxoXr,?. lia legil Leiivenclaiiis, legis antistes.
711 TpWotr . Viarum anliquarum; id
est, novit hic artes nimos iraclaiidi, prout hoc
vel lio modo movenlur, lam veterum, seu Catho-
licorun, quam novorun, id est bxreticorum, Aria-
noriini el Apollinaristarum, qui recenliores sunt :
sic infra , vers. 759. Toll.
712 ' 6' eves6i\ {ter. Scilicet Grcgorius nosier
quern ul nimis prsefractum et sevcriun ferre non
poterant. Toll.
716 '' . Vide torn. I, pag. 17.
718 Ovrto zyyrta. 8 mtopeQa a tzoi/o hic
derivatur, id est, eadem qua'itate imbuo , similem
retido, efformo, effingo. In primis hoc in aere locum
oblinet. Toll.
720 MCtXXor yap. Sic el supra vers. 511, et lib.
i, seel. 2, carm. , vers. 123, etc.
721 Tv%ot. Coisl. x^ot.
723 'Pjtror. Alludit Gregorius ad Hud Jud. ix,
15 : Egrediatur ignis de rhamno, et devorel cedros
Libani.

METRICA VERSIO.

Hoc quale nunc est, quxve comparatio ?
In seras hie fabulam gratara licet
Misccre : risui vcl in lacrymis locus.
In nuptialera ponitur litte lorum
Spons.-e figurara felis el cultura gerens ;
l'lausus, cachinni, dona ; splendent nuptix.
Crrenle vero mure forsan per domum,
Uxor quidem, sed felis, in pradam stalim
Insilt, habetque prandium, non nuptias.
Talis videtur quisque doctor spurius.
Miiiaiur xgre quidquid innaium viget.
At isle quern non practicas, negoliis
Versalur agilis, et perilus dirigit
Motus vetustos, et novas prases vias.
Est sanctus alier, at sibi soli utilis.
Quis ista dicil? Quam malus ! quam perfldiist
Non est eniin, qui vivat unice sibi,
Sit vel bonos inter, vcl inter improbos.
Sed sicul aer isle, quidquid traxerit,
Feloris aul Iragranlia; Gl particcps,
Sic proximorum moribus cito lingimur.
Bonis quidem minus, roalis ut plurimum.
Ad instar etenim flectimur nora magis.
Si talis iinponalur amistes gregi,
Qui sit piaculis replelus pessiinis,
Est cutieras rbamnus giibernans arbores -,
2I9 S. GREGOR!! TIIEOL CARMINUM LIDER II. HISTRICA. liO
Et 8 , aui; iv icjpb A Ta 8' eyevs; (iiXtrca irtOaviTaTOv.
725 'IlYouuivy Ttopset' 'IspajX pyai 'Exvo; sTtj , &; aou ypljv , ; 8' iy<l>.
; fjv raavTe; uns8o[iv XtlSo;, TH xort Ypaiwv Spitrto; <5; ooi 8oxs ,
K5v u.}] xuxXwv ti; , p.Tj8' yopato uv t/oi, 740 0x 3; Ypifet xivojiev' rcXo; ,
np&'xe JO(f lertj ei? xXoit; u.op9>u.T<i>v, Ze!; ti; , i" HoXoxXeito;, f tic EOtf pvcop,
"H xii MeXjmtouc , f t; ; ; , 'AXX' 8; ulv vOi)pa!; navraaxiot
730 lltv TOxvTa 08!; tuw)'Ju.evo; , Baa?; a[iopa ' eCspYaCsTat,
; tjv rcvTuv aOpav ?^. Tv KaXXijia/o; , xal KdXat; Tnv , ; 8,
; oJfv SxpIitov , eit jioi , totov xaE; , 745 Myi Ypatfovre Elxva; tiv eIxqviov ;
; 8v PXetovte; {IeXtou; *(vjoIiuV Sv ; ToioS-; ffTi it; avfp ;.
"H n> Spiirov itposrTijv xa\ 8sJiov, ' ouv ptov Sxau.vE; e'jpev TO-.uiva.
735 ; 8v Xentuv n , to; u.o; iaircEt; '0; itxpov ; ! y**^"1"0!1511-
T8 toi rapiTtov xa\ irpiaavTe; to; aoo; "U37tp Xoyistjv textest; tov ^.

Quod si optimus, rursus columna ignis

725 Prxcunle, magnus Israel proficiscilur,
Ad quam oiiincs properamus terrain spei,
Quamvis non sit in circulis et in foro mulliim versalus,
Proleus' sopliisla ad l'uni vas forniarum mulaliones,
818-819 Anl eliain Melaropus, aui alius insiabilis,
7.0 Tacile se ad oinnes formas effingens,
Qmecunqtie eveneril subita rerum mutalin.
Quomodp ergo, die mihi, inulilcm illum vocas,
In quem inluentes crinius meliores?
Aut qunmodo optimum et gnavum anlislitem,
735 Ad quem lu respiciens, meos despuis?
Nimia prefecto canillitas odiosa est sapiciilibiis ;
Ingenua auiem oratio ad persuadendum apposila.
Sis ille tu, ut luus ferl animus, ego hic ero.
An piclorum tibi pneslanlissimus ille videtur,
740 Non qui viva pingil simplicibus coloribus,
Ut Zeuxis quidam, aul Polyclelus, aut Euphranor.
Sed qui floridis el nusquam umbtosis
Coloribus informia exprimit corpora,
Quales Callimachus et Calais fuere, ut mihi quidem videtur,
745 Qui vix imagines imaginum efliciebaiit?
Talis est oninis homo versutus.
H-jec si considerares, in invenientlo antistitc laborcm susciperes.
Al quam pariim laborasti ! eruUcsro.
Veluti raliocinatorem esse anlislitem existimares.

727 : Sic Coisl. et Leuvcnclaius, pro- ma est el vita, qua destituuntur clxove; xv ex-
batqiie Tollius. Edit, xuxv, lurbulentu. viov. Toll Coisl. (89 |' lpy^z-a:.
729 . Qui el ipse in varias se figu 744 KaAAljiayoc. Vide, si vis, Pliniuni in Histo
ras miliare iiovcrat, ni in fabiilisesl. Toll. ria naturali, ubi fuse de picloribus iraclai el dis-
730 ncir %. lia cariu. prxecd., vers. serit.
710. 746 . Protei instar mutabilis, nun-
736 To rot. Coisl. t toi. Quid? Num nimia gar- quam idem, charaxleon passim colores muians, ut
rutilai, qua: tapieiilibut est odiosa, an vero ingenua paulo ante dixit. Toll.
oratio ad persuadendum magis idnea tibi videtur? 748 'EyxaAi'XTCiuu. Quod solcbaiil ii facer qui
Vide infra, vers. 765, etc. Toll. pudore afficiebanlur. Toll.
738 Xov <pp-/\r. Coisl. o. Suspicatur ct quidem 749 " oytCTi\r. Id est, qui tanlum curam
recle Tollius legcndum xsvo; eitj , ; o j;, sit gereret redituum Ecclesi : cujusmodi homines
ille quulem cunt prdicas, astutos el vafros esse oportet, ul supra, vers. 709,
742 llarzaacloi. Apricis coloribus. Lcuv. Eurpaou v Toi; 7tpaY|Aaiv.
743 "Aftoppa. Anima careiitia, quae corporis for

METRICA VERSIO.

Sed si bonus adest, rursus ad lucem norx
Ignis columna:, vadil ingens Israel,
Ad quam cuati pcrginius lerram spei,
Licet in foro vel circulis non sil frequens,
Proteus sopliisla forman) ad oinncin mobilis,
Melauipus aller, aller aul instabilis,
Mutaiiis alternas figuras indiiens,
Cum subita rerum veneril couversio.
Qui, die mihi, virum voces inuiilem,
Quo quisque viso fit siaiiin piaeslaniior?
Gnaruiiive (litis opliiuumque pra:sulem,
Quem lu videos, rcpeiite noslros despuis ?
Nam uiuija displac loquacilas sopho,
Simplex sed est loquela suadendi polens.
Hunc esse conlendo, ille sis tu, si vous.
An tibi vidclur esse pictor inclyius.
Non qui colore viva pingil simplici,
Polyclelus, aul Euphranor, aul Zeuxis no\ is ;
Qui floridis vero, neo umbrosis quidem
Informe corpus exprimit coloribus,
Callimachus alier et Calais, ut senlio,
Qui vix imagines dabant imaginum?
Talis prefecto quilibel vir callidus.
Ilxc cogilans, labore mullo quxreres
Anlislitem. Sed proh pudor! Quae lanillas 1
Raliocinatorem esse credis prxsulcm.
 1221 SF.CTIO I. POEMATA DE SEIPSO
750 K<5itpo>v uiXet aot , u,eiviov 6' \ Xoyo-
"Ev ircu TOUS' pyov Upu; , xa\ avov ,
M"u)({ xa6a(pstv v iw te xal Xyt> ,
"Avti>povTa eviot xivVjp.aai,
raXrjvov, ^ivouv , tf Qelai pidvaj
755 'AxtjXiowtouc [x<pi<ii TU7toO[jtEvov ,
" xtOTcrpov Sv6o6ev u,op<pofiEvov
'Ayv is it|ji7tetv irpoirop txv(dv,
"Ewj v aTO itpo^opv !].
Ta 6' SXX' asioOti) to 8' v-tXsjr'pot.
760 Otco; av f -tv aa'faXJ{ l/ot ,3!oj.
'EtceI 8 sot [iYl<JTOV ^ tap^Tjsia,
"EsTto xv oS' SfxotYE aivrcai pa^v.',
123S
A Et ov XiifO) te gpaucGa , xat {.
"0(Jtc{ btouiov , d)? S)(et yp aoo
765 nXiov oiy?v , i) t6 <ri>v 7tpiTp(tv.
Kai sou p.v azi xa\ Spao , dij Opaoc
S' eifcveta \ uvteXev Xyov.
51 xatpoj jjercaot Trafp>,sfa ,
*t*J/Ei{ (iaxT)T}v t>v icpaov , xat tt^Xxoc
770 'E<xt\ xaTopv, T)vtxaUTa p'^pEast.
Tvibufl , t , xat ! pu/xat Xwv ,
" (lv aov ' v6pii>Ttivov,
KajJttTovTo Etc "pjv ouvetSoro;,
' 6' fi)v SXt|tto Xa|x6vT)Tat qtSito.
775 yip oiSv eart raOavtiTEpov.

750 Stcrcora tibi sunt curse : ego majora curo.

Unum opus sit sacerdolis, et solum
Ut vila et doctrina animas expurget
Siirsum ferendo divinis motionibtis,
Tranquillus, mente sublimis, ac coeleslibtis lantum
755 Sine macula illustrationibus informalus,
Yeluli speculum, cui intus lornuc impi nuinliir ;
Turas etiam pro flliis oblationes offerat,
Donee eos muiiiis offerendum perciat.
Caetera autern, iis, qui ea Iraclare idonei sunt, reliiiquar.tur.
760 Sic sane vila nostra secure traducatiir.
Sed quia permagiium tibi qiiiddam videtur dicendi berlas,
Eslo sane; nee ego illam parvi facio,
Si cum ratione et modo illam usurpemus.
Audi lamen quomodo se res liabeat : sapieniis
?20-821 765 Prseslat silentium la illa evajjatione.
ibi conlidentia idein est ac leuierilas :
Sua vero ilium ingenua verecundia ad finem sermoiiis faciendum iiiipellil.
Sin aiitein tempus conligeril liberlatis,
Videbimus emu, qui milis c-st, insiguen! esse prselialorem, et quantum
770 Prsevaleat, qui ex animo rein agit, tandem senties.
Nosces quid sit simia blandiens, et quid leo rugiens,
Quando humana lua expuetur eloquenlia,
Dejicienfe in terrain mala conscienlia,
El cum is, qui irrcprehensibilis est, facile accipielur.
775 Moi bus eiiiiu nihil ad persuader.dum ellicacius.

751 "Er < rovo' pjw. Sic Coisl. Edit. Iv 765 . Coisl. nXetov, Mox i) cor xept-
pY<>v artv . Tp%eir, id est, iuaui volubilitaie verborum hue Hue
755 . lia Coisl. Edit. avvTa. evagari. Sic Piatoni t TtEptTpExousa ETatpEa, vul
758 . Divinum oblalionein perdat : garis amiciliaest, epist. vu. Toll.
sic Tollius, qui Tcpoopi; interprelalur de obla- 766 eapcro, . , n bonis fidu-
tionibus et sacrifieiis precum pro populo, qui txv cia : Opao , in maus rebus audacia. Toll.
episcopi. IIpojfp-iv vero, inquit, de sacrificio 768 nafifactu. Quo dicendi librtale utendum
Missas dicilur. Sic el noster carm. praec. vers. 530, sit.
531 : O6' 8aoov pe av xav itpoaEVEYxstv, 769 . Coisl. irrXxov gjrtv 6 xerropOtuv.
iV ita quidem, ui vet unum sacrificium Deo offer- 771 rrwctf, vtxpxbif. Sic supra lib. i, seel. 2,
. carm. xxviii, vers. 290 :
765 El. Coisl. tJ. airai Xov-t ( xpxio-o tfipwv.
764 "Ofta. Coisl. 8(xo){ 8'. Mox tov yp copov. Noli ieonem meliri ex >imia.
Sic infra, carm. xxxiv, vers. 11, 12. 772 cor. Leuvenclaius legit uieov.

METRICA VERSIO.

Slercus tibi, majora sunt curse mihi.
Opus sacerdolis, sit unum, moribus
Saiicloque verbo pura reddere peclora,
Meules piis ferendo sursum motibus :
Tranquillus, animo celsus, ac clestium
Formatus alinis luininuin splendoribus,
Speculum velut, formas quod inius suscipit,
Muiiiis eliam pro flliis purum oflerat.
Dum nullius ipsos offerendum prseparet.
Uloneis traclauda denttir csetera.
Sic nostra sane vita lulo Iranseat.
Sed verba magni cum tibi sint libera,
Esto quidem ; nee ilia parvi pendimus,
Si ratio, si modus loqueniem dirigat.
Audi tarnen, precor, rei statum-; sophus
Silendo plus, quam tu vagando, prsevalet.
Tibi temeritas est loco liducix ;
Tacere novit i lie prse modestia.
Si libere tempus loquendi venerit
Bellator insignis aderit, qui milis est,
Quanlumquc valeal slrenuum cor sentie;..
Quid simia agiiosces, leo vel rugiens,
Cum conspuelur tua levis facundia,
1 1 hid i mala sternente conscienlia,
Clinique facile acceptus erit expers criniinis.
Nil moribus enim suadet ellivacius.
<25 S. GREGORII THEOL CARM1NUM LIBER 11. HISTRICA. ll
iXaxtov xv8i8' xpt6wv !xEt" A 790 "Oxav xaxo uiv Epaj xi ^,
"Opon; 8k Xa[Aicpii v laoi xaBe-ot, Auitpbv 8' l/ti>crtv ol xaxop6ovxE ov.
'AXXoxpav xpiteSav exxapirojiEvoc , 'H -O'jx' Spiatov , v iXtj tivl
lspttppovuv itivxai, t (6( , IlvTa sxpEousfl , (ttxpov ixxXvavx xi,
780 Toaoj-uv, iov axb -p'.tjpovyrEo , nvxtov Svw xe xa\ xixw 8ovou[iiv(uv,
795 'Ev stpaXeii xi gpa/siai [ipac
"Ev tout' 1% tfpoLfiLa Xau.Trpiv ttjv tcXlv ,
'E' q> at 8z xa\ uXXov XXuffat xax. eiOat , ih yipa; 8' v axtjiai xXei.
IlXeiou YP "1 8i)[iioupYe xo xaxo;. opcvou uiv oiv i/otxs , xat xupaw6x; ,
T(j.eT , Ir. xa\ xao' piv 8oxe
KvOwv 8 ti' ' raxwv 4XXou itXiov
785 KvQiDvo ^t^ssv aypoixou pstv ; Xafpotxs , i6pOxs , itoxptapxa;
'AXX' axiv , ususp xi , xiv oixfl itoXiv. 800 KXjpoue. p.v f btxw nra
T ; r.d pr\ xaxa Tjy.-.przr\ xaxot; ; TTtou (XE6oix' ex xtcojv xo u.v >
tlu 8' 5po[MU3i (jl*i aai-j |v ; BXXotxe , xo 8' ^' ' ux!v t>.a.
Il3)(ouai y^P * so<po\ xtbv o so'fuv , XtopEtx'- E-jfu) 8s (^- ,

Sic et in hac parte vclcralor siiccumbit ;

Verumtamen inter alios insignis sedcl,
Aliena mensa fruens,
Dcspicicns omnes, velul abortus,
780 Tantum, quantum ipse despiciendiis est,
Uiium hoc babens, quo se jaclet, inclytam civitatem,
Qua ipsa de causa tibi male pereundum est.
Plures enim sic efficis malos.
Asinus autem quis un<|uam urbanus pluris alio
785 Asino, qui rure degit, fieri voluil?
Asinus enim semper est asinus, quamvis in urbe habit.
Uiquid hsec? quomodo isla pro im pi is non faciant?
Qiioniodo autem viris probis non certa pernicies sit ?
Patiuntur enim quidquam sapientes, quod non est snpietilium,
790 Cum malis secunda: res fiiiunt.
Et virtutem excolentes tristem agunt vilam.
Optimum sane illud est, tanquam in lempestate,
Quae omnia perturbt, paululum deflectendo,
Dum omnia sus deque volvuntur,
795 In tuto paucos dies
Collocare, et senecluti tranquillum fincin slatucrc.
Thronos quidem igitur babcle, et tyrannides,
Vos, siquidein baec vobis prima esse videntur.
Vlete, insolentes estole, in patriarchatus
800 Sortes initlile. Magnus hic mundos vobis cedat,
Ex aliis in alias sedes migrate ; bos dejicite,
Jilos atlollite. H;ec vobis grata sunt.
822823 Pcrgite : ego ad eum convertar,

770 Ovru. Sic el in hac parte orator tuns, rei
perirulum facais, superabitur.
778 'AAozplar. Nempe Ecclesi Constantinvpo-
litanat quam invaseral, fruclus carpent.
780 Toaovzor, Scor. Tanto omnes, velut abortus,
habent contemptui, quanto ipse habendus est.
788 Epoftovcc. Recto virtutis tramite gradien-
tibus. Sic enim inierprctandum.
799 Xalpone. Ila supra, lib. i, sect. 2, carm. xv,
veis. 157, 158.
801 Txovc djtsi6ciT\ Id est, per mc vobis licet
cpiscopalus mutare, et ex una in aliamurbeui trans-
ire; licet id mihi vilio verleritis, vo>ou uxpltpoves,
ul carm. prseced. De Vita sua .ait xo t.Xoi te-
OvTxxa, vclulicanonibiis prohibitum. Non ego lam
severe vobiscum again, cum lise leges exolevcriiit.
Ibid. Tcb fier , ut nie el Paulinum; exiollile
vero Neciarium et Flavianum.
803 '. Vide earn, .,
vers. lOiti et 1940.

METRICA VERSIO.

Sic ista et in parte vetcralor deficit;
insignis aulem cxlcros inter scdcl
Lauto apparalu non sux mensse Truens ;
Omnes, abortivos velut, faciens nihil,
Quantum meretur ipse vilis despici,
Cui nulla claram praeter urbem gloria,
Fatalis unde casus impcndil tibi.
Sic nempe plures improbus facis improbos.
Quis unquam asellus civilales incolens
Qusesiit asello pluris esse rustico?
Est semper id quod est, et urbis ncola.
Quid ista? Quomodo malos non adjuvant?
Qui non lit inde certa pernicies bonis ?
Patiuntur Ultimi non snphoruin qui sophi,
Dum rebus improbi fruuntur prosperis,
Trislisque viUe pertrahunl recti dies.
Hoc optimum certe, velul quando furit
Procella verlens cuneta, runclaque fluclibus
Sus deque strident mola, flexu prvulo
Servare paucos in loro lulo dies,
Lxlumque canis crinibus flnem dare.
Tbronos habele, vel tyrannilis decus,
Prxclara vobis isla quando comparent.
Vlete, dale vos probra, sorlem iniuite
In solia. Vobis cdai orbis maximus,
Muale sedes ; alieris stralis humi,
Tollanlur alteri. Isla vobis grata sunt.
Vos ite; me deleclat amplecti Dcum,
1225 SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 1226
Ti , . ts xat irpo 8v {i/irao xvov, A xa\ nXeov pivo'jsiv v afls! pEv4.
80S *il irpb yevlaai p.' f) Tsxoa' , "AXXov tiv' X6oite rpT)Ypv, cptXoi,
rQ xivSuvo juvf^oiv, xai vuxtJv /api;. tdoiafte (iXXov 6 p.}, VJ-spov,
Tr/jTio T O'jjoj vo xaOap xivjjxaT, 820 >. ! to irXtiaov,
'Qj yo'Jv ixtiv, TipoaXaXwv (Jtvw juvo. 'Yp.lv t oto, oi ; p.:ppovc,
Ta-a rcpo Cj.3 to xaxo; xewv, "Etii xpaTEuOE tcioi taOria(;iv.
810 0! si tu; ^OO", eupv, 8v tt, Xoyo- "ilv ' axo isTOJSa^ov tpvrv,
Ta S' XXa sxOsv, caos, ^-; 2-pfcix', ivtE tj ita p" ,
HT]v IJ-.T^ptov tv', ci 6oxt, X-j-ov, 825 T<>' 2>v xotvov ' aOXiwj.
Bpa/uv piv, XX xp^P-ov, SsaiO p.ou, Ky 7:apTsi tojxov, ti tcXov
'f o Ttatpioa Xap.6vovTE v taXst "AXXtov 9povoxV, t i' fiaxpo xpvS
815 ttuvii, rauxf^Eii xv^jjltj ^'a Iloit xpax'jv xa\ it\u> SiTpOTMV,
Me' ^ Xiyoc Ttj oxY Ijaxo'jeta!, Eft' ojv titXTjif)c; ex [aOt -bv vov puivo
Cui vivo et Spiro, ad quem unum respicio,
805 Ciii, priusquam nascerer, mea me mater promisil
Cui pericula me devinxerunl, et noctiuiu gratia.
Uli consecrabo aniini puros motus,
Quantum fieri polerit, solus cum solo colloqucns.
Ilxc ad vos mprobos pro bonis :
810 His si qiiis offendatur, invenit, quem quxril, oratio.
Cxtera autem inde digressis, amici, diccntur.
Interea velut quamdam discedentis, si videlur, oralioiicm
Brevem quidem, sed utilem, accipile,
Tanquam paternas excipientes extremas
815 Voces, et admonilioues memoria dignas :
Post quas niilltis serino ampliiis auditur,
Uno et magis hxreanl in ima mente.
Alium queinpiam si acceperilis Gregorium, amioi,
Parcile magis; si minus, Hierum hoc superes):
820 Estote honesti el boni erga prximos,
Et erga vosmet ipsos, qui eatenus concordes estis,
Quaienus parelis iisdem cupidilalibus.
Pacem, cujus ego siudiosus fui, semper
Diligitc, dimitientes aller alteri inirmitales,
825 Quibus orbis misre perliirbatur :
Et ego dimitan) quod in me peccalura est, sive quid amplius
Alus sapiamus, sive me grandis xias
Kfficit asperum el in plerisque morosum,
Sive ex temulentia mente lxsus solus,
80S rO xirSvrci. Tempcstalis scilicet, ut fuse Si alium pro me reperistis, huic honorem habete.
codem carmine cxponii. Ibid. rvitzm- xpic. Ad Venerabais mihi Spiritus, cujus partes suslineo.
caslilatis amorem in somniis exeilatum se fuisse 825 "Hr r' aviq. Qua de re infra, carm. xv,
narrai Grcgorius infra carm. xlv. vers. 229. vers. 35. Exsequitur aulem id fusius carm. praec.,
807 Tovrtp rov. Coisl. totoj p.o5. cum in Paulini causa, post Melt i mortem, episcopi
80 Tavza vji. Ad presbyleros liaec d- minute inter se conlenderent, aliumque alii contra
cuntur.de quibusfuscagil infra carm. xxx, v. 83, etc. Gregorii sententiam Antiocliix episcopum substi
810 O s tic. Coisl. &; W 5<m. turent. Vide supra carm. x, ad Constanlinopolita-
81 1 '. Inde digressis, id est , in alia vita. nos sacerdotes, ubi, quod neutri se parti vel Orien-
818 "A.i.b rir' . His verbis palel nondum Ne- talium , vel Occidentalium adjungcre voluisset. per
ctarium Conslantinopolilanx Ecclesix designalum invidiam sede sua se expulsum queritur. Toll.
fuisse antisiilem, cum Inec canerel Grcgorius. Sic
ct supra carm. vu, vers. 5 et 6 : 825 'Yep" yrrxoirr. De eorum dissidiis or-
"Av SXXov otit' vT' jjto, Ti(x<iaT. bem terrarum incendenlibus agit infra arm. xvi.
To 3-TOV i[iv IIv3na auvij^op). 829 EW ovr . Familire hoc non

METRICA VERSIO.

Cui spiro, solum lumen ad quem dirige,
Cui nascilurum sancta me vovit parens,
Cui me periclum vinxit, et noctis favor.
Unie pura sacrans qux movenlur spiritu.
Solum atloquar ego solus, in quantum licet.
ilxc dicta vobis, improbi, siut pro bonis :
Si cui molesta verba, quern quxrunt, ha bent.
Dicentur hinc sumplis, amici, cxtera.
Sicut abeuntis has loquelas, si placet,
Breves quidem, sed utiles capescite,
Tanquam paternas colligentes ultimum
Non tabe voces destruendas lemporis,
Post quas nihil quod audiatur jam manet :
Patrou Gb. XXXVII.
Quo magis in mis stent repostx mentibus.
Grcgorius alter forte si quis obvius,
Parcite magis ; sin aliter, hoc unum manci,
In vos benigni, velut et erga prximos
Estole, qui fovelis hanc concordiam,
Qux lurpiler veslrx favet luxurix.
Hoc semper, a me pacis optaium bonum,
Amate ; nulla jam memoria sit super,
Quibus miser turbalur orbig, criminum.
Li bens remiti damna, sivecxleros
Vincam sagacilate, sive grandior
Nos reddat xlas moribus nimis speros,
Seu mente solus lxsus ex vino nimis
39
1427 S. .REGORII TI1F.OL. CARMINliM LIUER II. HISTRICA. tm
S Tl xijioiu (HjiEOXa, pciu yoj, ( Xiyoio,
830 MOfl ! t</j; utvoui oujiai.
Nou.(e36', ib 3uXsii0e. ITXfjv [xpivTjtTe [oj M'jsxokXoi {,{ xXuxf,xoio aeivj,
(jio^BijaavTOi ev ftcov , Xpt<jxo<ppo, Oxoiaiv IvESptooivxE pfaxoi,
Ka/Av 8' Sxovxo ^v >.0YtJ[Jibv -poaxxriv, 'Ylj/rjXoY,, 0131 ^ EUTipEltEHt,
' ixXov x5v xaxwv T^Pa x<^ ' Exijvo6xai, xiXoiaiv tpEGxaixE JuXfvotstv,
835 OOxto xx' 4v ( xjv iXtov eiteteaixo1 xt;, 10 'A8pav){ x*I5tov,te &v XXoxpiotai irpostotoi,
OavoujT), J (fOivo auvpx"at- Eute6[t; 8' vxi, fioto ititv e"xvx!
'V(i <v Ttai'oixE, xi jtEp xaV Tiaisx' -.xi",-,
IP. '/ xurxdxov.
Ka\ ao6apiv , xi 6' ! >f jtX' Xapi.
Tl 6 iiijjizovTEC vot[iaxTOu, UpTJC(l Auxp vv, e xa xe xaxbv xa\ vpaiov 5v8pa
T0 ({/uxuiv xotu.at ^ !
15 IlivxE; 4( (U!txs, xopoS' Sltzo ^ Jt'o-.aOe
; 0eov xpT'-v iv ujistipTjai ipovxs! T(XXpou, paXXovxE rauuxapotiitv t-;,
r 0?>V v9pt'j-0'.3i jiy' Ioxov sic iv fiyovTj!
'Aji!fa8!oic, xpu7rtoi xe, x xa\ iXxspov (ifv

850 Ol rulos vino abstemios arbitrer.

Siaiuile, ul vobis libuerit. Verum inci memores eslote,
Qui mulla passus sum n amicorum moribns,
Prxclaram vero paironam babens ralionem,
Alque banc psam sencctulein, qua?, me bis solvit malis;
855 lta forsilan mihi amicorum quispiam reconciliabilur,
Exslincla lucia, quam nvidia comilalr.
824-825 Xl11- Ad episcopos '.
O qui victimas emillilis incruentas, sacerdotes !
O animarum cuslodes inclytil O qui magni Dei
Fignieiittim manibus veslris geslatis!
O qui liominilius summum Ooi majestalem concilialis!
5 O mundi fundamenta, vita? lumen , coliimcnque doctrina?,
Initialeres lucid et xlerna? vil,
Christiferi, soliis oplimis insidenles.
Sublimes, llicatris gaudcntes speciosis,
Scenobattf, pedibus innixi liguis,
iO Leniler hiscentes in personis alienis,
In his aiitein, qua; inlerinris pielalis sunt, similes omnibus!
Vos quidem. Indite, ut et luditis non decenter,
Grandia loquimini, valde futilia agile.
Equidem ci ainsi malum me et cxiliosiim virum
15 Onines siiiiul existimelis, longcqiic a veslro eboro
Removealis, ferientes cilissimis lelis,
Aperlis, et qnod inagis vobis placet, occiiltis ;

* Scriptum an. 381. Alias Bill. 12, p. 81.

ebriis modo, ul soin ii sibi psi videantur, aliosque
vino madidus et bene polos exisiiinent, sed el
iclero laboraiitibus, qui cum psi flavo colore suf-
fiisi sinl, cxlercs omnes eodsm infectos videro sibi
videntur.
836 . Exsiinclo jam de sede simum.
Goiisianlinopolitana dissidio qua? invidiam materia
fueral : sen pot i us civiliier jam morluo veslro, cui
invidebatis, Gregorio. Vide carm. praec, vers.
851. Toll.
XIII. Tit. Etc. Tres Regg. Upi.
1 WraijiiixTovr. Absque fuso sanguine, lia su
pra, carm. x, vers I.
5 Beov.Qtti homines a Dec cndilos ju
bernalis.
i Mf f< /< >'. litmus omnium longe prtrslaniis-
6 blvctcx.loi. Int. (.
9 . Qui prodeuni in scenam. Ibid.
xy.loictr, grals. Moiiiiius. Gallice cltanes.
10 Xcxorzsc. Goisl. sup. lin. xapovx.
13 "EpSets. Val. -..

METRICA VER.SIO.
Vino librillos arbitrer esse sobrios.
Pro velle sinl res : sitis at memores mei,
lien ! s.-epe charorum probati moribus,
Gaudenlis cl sensu palronorum loco,
Taulisque senio liberante me malis.
Sic dabit amicus forte mi quis graliam,
Gedenle lucia, cui manei livor comes.
XIII. AD EPISCOPOS.
( Billio interprete. )
O qui sacra Deo oflerlis non linda cruore,
Clari cuslodes animarum, qiiiquc Tonanlis
Figmenlum manibus regitis mirabile vcsiris,
Quique Ucum butnano generi sociatis in unun,
g Lux vit;v, fidei columen, fundamina mundi,
Doctores vii, millo qua? claudilur a?vo,
Cliristiferi, soliis praclaris quique sedetis
Sublimes, pulchris qui gaudclisqiie Llicatris,
Scenigradi, ligno faclis stanles pedibnsque,
Sub larva liisccntes pielalis debile quiddain,
Al reliquisimo similes in peclore prorsusl
Endite, si vullis, qiuefde luditis ipsi,
Et gravibus verbis contraria cuneta palrate.
Asi ego, quamvis a vobis in classe
Collocr, ac veslra procul arcear ipse caterva,
Infelixque petar densis sine fine sagiilis,
Perspicuis, teclis, vobis nam gratins isiud ,
 1*29 SECTIO I. DE SEIPSO. 1250
'"' (x-r( ti (^; rotpOvEi xai vi-j-Ei, 'Hi tpuTov {ajxEviic x;vota;xEvov vifioist.
'-^-;, ojx e9Xojv p.v, xip -pv IxtoOe (5| Aaoj 53', ^ tjX.Oev -' ojpavoto Oowxou,
20 T'jy^, w ote x'jfia tuixEvov SvooOt KO EOV 6V7]X031V vi arXvyvodt xsvtirca,
IIvexaT'., \ ;7? KOTpjjov, ox Ko\ H-xOT) [iSplXEKTl, E0 pOTOJ E{ V -.
Kaf^Ei, xa ixo ti 8:ex7;!7txsi , 55 KaV xyav wvov g<uxe rartiwv S^aj, [ te Oeov
'PTjyvuixivrj wSvo vi axjjia. Tota rsTtovOa. PTiov ^ETpr, xaxij xev, aXXa
O Svap-ai xaSmv vxo; y'^v XXi c/ese, ,, ? Xdyov iTKpavxac ana.
25 Et Ttva xo\ oa/.iQujxov Xyov, uiv vfjj. Kat yXuxEpo'j Oavxow Tcixpj ? avxiaavxaj,
tappaxov aXyE ti xal rpt (jiOov eviottsiv. '; xe Xv(o xawsi A^ov 0eov, a?i.axt 5' ala.
Etjxa [fa Xptsxoo, xj.tov vaxxo;, 40 Tt' 6ovsst x5s ; rcdOev tuov ; I>otYS ;
Aai ){ fair,; aetXifjios, Ovo; uraorov, 3 te uG{ jiovcopSo ejAjv 6r(Xf,aa8' Xtoijv ;
THv ' r,v. Nov axE xxap IvOa xat vOa
Dw f*Tvt) axoxETtra X30V xXoj fxExXu^E;
30 Esxat, ola xe xupa ;[ ^;;, Aujcteic, xaxospYO, lirel, ieptxejj! lEfapiov,

Sed lamen quae me animus incii.il el juin i.

Eloquar, non libens quidcm, sed sernionein erumpam
20 Extra animum, vclul cun flucins intus a vento violenti
Coaclus, et (issiiras subiens, occullum edil
Slrepitum, ac alicunde e solo exsilit.
Per rupti sinus aperturam. Sic ego afTccius sum.
Dolorem indis coiilinere non possum : sed aecipite,
25 Si quem animoruiii mordacem, doloris (ilium, sermoncm proferam.
Doloris medicina est, vel aeri verba facer.
Magnum Christi corpus, eximium Regis decus,
Populus, lotius orbis princeps, gens praestantissima
Eral olim. Nunc vero Dei possessio bic et illie
50 Concutitur, velut Ouctus vehementer strcpcnlis maris,
Aul arbor venlis valid is agitata.
Populus Mie, oui Dens venu a cce'esli solio,
826827 Gloriain suam in niortalibus visecribus evacuans,
Ac lioiniiiibus mislus esl, Dcus homo in iinuin colicclus,
55 Moriciisque magnuni prclium dedil corpus suum, et sanguinem
Divinum l'udil nostra; nequiliae piaculum, an mullas alias adjeeit
Victimas, cos qui, post ilium, verbum omnibus scminarunl,
Et duleem morleui ab acerba manu experti sunt,
Ut verbo Verbum Deum bonorarent, et sanguine sanguinem.
40 Quis hoc corpus qualil ? undc mihi tanium onus ?
Quomodo aper solilarius nica in populatus cslvineam?
Quomodo nox illunis tanium splendorem coopeiuit?
liabidus, nialeficus, qui honiinibiis invidet,
20 Kvfia. Tres Regg. [. rdoOt. Sic ubi Consiantinopolitanam Eielesiam, qua: olim (ln-
1res Regg. Edil. Ix-oOt. renlissima fuerat, cum eadem confer Ecclesia, mi-
22 -%&1. Coislinianus codex habet sup. lin. sere lunc focdala, el ab haerelicis occupala. Int.
paEi. Scliol. Xyei S tJ]v xiv 8Epu.tuv oxtov av- Coisl. Txspiifavxo y.aX u^iito . quod expositioncni
6'jaiv. Eruplionein aquarum caliaarum dicit qua? noslrani egregie conhrmal. Uillius recle priinis
violenta illa compressione fiai. Clins, gens p:xs iiitissiina.
25 '\>\ tro. Cum aqua illa lalens in 29 rHr . Olim, janipridem; ta clarissi-
visecribus terrae, velul infans intra mains viscera, mus Salvinius, ut notai Muratorius in epigram, in
hinc subito erumpit. Carlerium, olim 59, nunc cxv, vers. 10.
2-i. . Vat. -. 57 . Val. {.
28 " . Minus recle Billius, gens 58 Wrziaurza. Chig. ovxtaaavTa.
incrdula; vox eiiiiii illa aittaTovnonincie/u//a/eiii, 59 " xs. Ha 1res Hegg. et Coisl. Edit, tbj 8.
sed incredibilem praestanliam sigiiitlcat : quo sensu 40 "AxOo. Regg. tres et Vat. otryo. Cod. 9P1
passim a Gregorio usurpalur : maxime auleiii illic, sup. lin. SvEiSo;.
MTRICA VERSIO.
Atlamen lixc dicam qua; mens mihi dicere nostra Plebs , a superis ad quam Moderator olympi
Iinperat, invitus licet hxc, non menle libenli, Sedibus accessit, mortali in viscre summum
Ut cum ductus atrox horrendi turbine venli Evacuans decus ipse suum : niortalibus ac se
Externe iinpulsus. caecas snbiensque cavernas, Mentalis simul alque Deus conjuniil in unuin,
vEsiuat occulte, quiddaui lamen exilit illinc Alque ingens prclium lolerala morte pependil,
Interdum, angustoque antrorum erumpit ab ore. Fudit et bunc, vilii quo labes pulsa, ,
Talia nam palior : nee jam retiere poieslas Alque alios mullos, quos posi chorus lie piofudi.
Ulla mihi est aiiinii motus, iramque freincntem. Qui cunds fidci sparsil pia semina vene,
Parcite si -quid ego inrenli peclore dicam, Dulcemque oppctiit per plurima vulnera mortem
Quod vestros nimos ferial. Medicina doloris Ul Verbum colerel verbo, alque cruore cruorem. '
Est etenim miserum verbis efferre dolorem. Quis quatil hoc corpus ? Quaj tanli causa doloris
Ingens corpus cr.it Christi, Dominique Deique Est mihi ? Quo paci vitis populatus honorem
Gloria, plebs orbis princeps, incrdula quondam Esl nostra; furibundus aper? Qua; lana repente
Natio : nunc autan hinc qualilur possessio sunimi Tarn tlarani obduxil lauden) caligo, detusque
Nmuiiiis, hineque graves Ductus velul xquoris alti, Scilicet lie furens rabie, versulus el boslig
Aul stirps, qux validis iinpellilur undique venlis. Vesanisque in nos odiis accensus el ira,
1231 S. GREGOR THEOL. ORMINUM HRER II. HISTRICA. |1
"Exi 5xe ptixov 'A6ix aXsv x KapadiG'j, A BXi-^Ev atSpjr; jTjivTopo. E85i p.Oo;
13 Zwtj x' Savitou, xX'|a{ 5t)Xtu.<)v'. xapTtw, 'H(TpTv xaxirjv, iriso; Xaoo irpsSpot.
Ko\ uoXXo xpatep'jt x aisv tiwv, IlpiOE jtEv av8po9voi3t iryj irxoXOpa xxax'.o,
O oOevev, TOEaxsv, 5Xov yevo, oTut 8V)Xoiei CO Kai x^pd Tt ^1 ; (,
T'v paXeiv (<0; 6e Xd-fou, xo\ ic-jpsi; &*p6i\, Kai xt xa\ nixpCr,; xa\ a!4u.axoj Ttaxtoiaiv
flsav 6[ yalav oi8i|Ao, ol 8 "Ilpasiv, oT xaxopovs ICsxivcorav
50 Ka\ itXov tar^piav sOXotpapout Tra-cvtac), MisObv axip-f/toto xaxbv xat x'jxObv Exovte,
AexEpov Epaxo jxtX0' EnlxXoitov. 'fl axpaxbv lyvi O xi xv ixovxo, i:s\ 6e<5 axiv fiXtimo
KapxEpiv, iiYTj-ctipffiv Xoiov Sx6aXv ExOof. 65 Xefpsmv, eux' ISX^iV tap [*v iex'.WTav.
Ka\ fp. yo itinxov-o, 5Xo; ; XWva vti. NGv 8' iva xjpov faaaiv xaaQaXir,; te papou
novtoTO5pov 8 vj xaxb itpfjvtev &4),;, IlavTE, 8301 eVO \ pXEO f[AETpOtO,
55 "H axoniXoiaiv ags, 6,, 4xp8EV. Tb setxtov TOitapoiE aouv E8o{, pxo; apfortov,
" , Xet , xpwc, ?i<*, , >0 , t<6' YTXix9i "''1 teOijXo,

Ex quo primuni Adam ejecit e paradiso

45 Et vila aeterna, exilise, fructu decipicns,
Hic cum mulls et validis semper assiillibus concutercl,
Nee posset, ul cupieliat, Universum genus dolis suis
Himii sternerc (nam verbi scintilla et Tax in allum subala
Totutn orbem gloriose perciirrit, et persecutores
50 Robur addiderunt iis, quos martyrum triumplii flrmaverant),
Secundan) invenit furlivam machinationem. Ut vidt exercituni
Viribus pollenlem, ducibus injecit exitiosum odium.
Nam, duce cadente, lotus exercitus in terram vergit.
Mire secantem carirram sine gubernatore nosiiis venlus
55 Prcipitem dedil, aul scopulis illisam fiegit.
Sic eliam domos, urbes, choros, boves, curru's, grges
Lsesit inscilia recloris. H;vc dicta sunt iis quibus perspeela est
Pravitas nostra, quicunque plein prcesuuius.
Ilomicidis olim perfugii urbes uisposila? erant,
60 Et ager quidam eral emissariis viclimis ;
Exstilil eliam pnslrcmis diebus ager aliqnis acerliitalis
El sanguinis, ubi Christi cunicmpiores, pravum et exiguum
lllius, qui supra prelium est, prelium hllenles, eiudenint,
Non invito quidein Christo ; Dens quippe apprehe:idi non polest
G5 Manihus, nisi ita voluerit ; sed lamen efludcrunl.
Nunc auleni uiium norunt omnes improbilalis et mortis
Locum, quicunque exiranei, et ex nostro ovili,
Venerandam olim sapienlum seilen), septum oplimorum,
828829 Sacrarium angelicis choris florens,
51 Evparo. Duo Regg. el Coisl. . guinis. Agrum ilium intelligit, quitriginla argentis,
56 ", . Regius codex 992 quos impii sacerdotes Jud pro nefario prodiiionis
-;, greges avium. pra:inio pcrsolveruni, in sepulluram peregrinnrum
57 'Ai'ipe/ij. Ita Coisl. Edit. <8ptin. emplus fuit. Bill. Langus vero allegorice , iine
59 . Keg. 995 xxuxxo. HaLebant olim inepie Inee inlcrprelatur, quern casligal ct rcfellil
Jinliei civiiales ad quas homicida! pcrfugiebanl. Billius.
Erat cliam rejeetiliis viclimis suns locus conslilu- 62 Ol. Sic Regg. 990 et Coisl. Edit. 8. Ibid, xax-
Ins, ul hirco emissariodcseriuin : at nunc episco- ppore, sceleruli homines: duo Regg. elCuisl. xazO-
palis sedes sceleralorum omnium ac perdiiorum 90VE.
lioiiiinuui sedes est. Hilt. 69B^. Dceral hie versus in vcrsionc mtrica,
61 Ilixplrj xal alparo. Ager acerbitalis et san quod italicis disiinclum supplevimus. Caulal.
METRICA VERSIO.
Inde ex quo primum paradisi sede beata, Qui regere luce nescit. Loquor his quibus guila
Peslifero elusum Irm in, vilaque perenni [nostra est
Depulil iulelicem Adamum , cum tempore in omni improliiias, populi impcrium quicunque tencmiis.
Iniiumerisque modis nos exagitansque premensque, Ante quidein, caedein qui commisissct, habcbai.
Morialem arle sua prorsus lamen ipse nequiret, In quibus exigerel profugus vilam, oppida quxdaui.
Id licet ardenler cuperet, prosternere gcnicm : Cerlus erat sacris eliam, quae prisca solebat
Quin pntius fulei igniculus, sublaiaque in altum Lex remover , locus : cerlus locus alqus cruoris
Fax Verbi toium Celebris percurreret orbem Christi postremo quem fudit tempore vecors
(Namquceliam hostilis furor, atquc in. mania qua.'quc Ac scclerala manus, prelium parvumqiie innlum-
Supplicia addideraiil animis nova robora nostris, [quc
Tormeulisque fides gravibus mage fulla vigebai), Ejus habens, est qui prelio sublimior omni :
Confeslim arte alia est usus. Eirmissima vidit Nun laincn inviti (nolenlem quippe teuere
Clcasira, invictasque acies, funesta dolosus llaud manus ulla qucal Ooniiuum), sed sponic ca-
He odia injecil ducibus rixasque furentes. [denlis.
Nam labcnle cadil tntiim duce prolinus aginen : At contra omnes hunc, seu nostri, sive profani,
Ac facile evertit vacuam rectore carinan, Sedem unaui viiii norunt et mortis acerb*.
Ant saivi allidil scopulis vis spera venli : Mane, (ua- docinruin sedes erat ante virorum.
Atquedomos, urbesqueetiam, ein rosque, chorosque, El gravium pictate hominum, vilxqne probat,
Lanigcrosque greges, armcnlaquc pinguia perdit, Angclicisque choris florens insigne sacellum,
i.r, SECTIO I. DE SE1PS0. 1:3*
70 K'.i'xXSaxr1v(jiejTtivx'53ji(jjv5\Jo, xovJs (iivovTO, eptaosvtv , xOa^oXotai Xgvte;,
itapiTrtapvoio, stliv 8pov, fiEpwv te. ', xxtpoto OeparovxEv,
'Hv 5xs v. Nv aux ys.oiov, fjvtxa 7:uiv icexpTjaiv &si8uvgi xp&* u.O<j>,
"Evxb xXtiaTO'.o O'jprj Sp;j.o, >; Soxu < 'ApxY/auAi, siovxe, xi xvoovxe TouXov,
Kf,p'JXo; otuvToc v\ tieaaxocsiv xoeiv 85 TH xXnxai 9uatxoto Ttupo, acuiv l/ovxej
75 Af Op' EO' So xaxTj i^t6TT0ps, ^ tirav, 'HepTjV (>tXxr,xa, 5x' y.tfaZirp eXi^aOs,
rsTcpi, eupuxavovxsj, vatac, tppusvxE, Nijia opavttav, vsoXajertsc, a!QaX<5svx,
ZiopomSxai, nXiYxxai, |.(, 6poxtTt>)V{, nv(i.axt aYXrjEVTt suvspxouivr <5,.
Vssxa! 0' Cipirta! , 6<xo; rctopxov u,ouvte, ' Exe OapaaXoi, 7tsi Opovoj sp'j exoijxc;.
!, xTcixsiiatv sic' XXoxpfoistv ; 90 ' , 5ei-Epat veou xXvotxs xevovxa
80 BiXXovxs; -aXxac, , SoXvts, Sicisxct, liant tpotppovt;, xa\ |xf] tcqQequji xxavxat.
70 Canceling, qui inier duos mundos interjccli sunt, allcruin n.anentem,
AUerum avolanlem, et deoruin limites et lioniinum
Max olim. Nunc aulein, (|uod ridiculum est, omnibus palet
Inlroitus, jaiiua non clausa, ut videur mili i
Prscconem in medio clamanlein audire :
75 1 Hue acceditc, quolquol pravilatem proGlemini, dedecus lioiiiiniiin,
Helliiones, elate cervices, impudentes, superbi,
Meri potores, errons, conluiueliosi, mollibus vcstili,
Mendaces, petulantes, cito falsum jurantes,
Populi voratores, in alienas possessinnes rapaces
80 Injicienles nianus, invidi, dolosi, inlidi,
Adulaloros potenlium demissi, demissisque leones,
Ambigui, volubilis lemporis mancipia,
Polvpi in fabulis celebrali propter coloren),
Recens matrimonio juncti, ferventes, adbuc lanugincni (renles,
85 Furos cene naturalis ignis, in oculis flagrantes
Tenebroso amore, cum apertum fugeritis,
Ignari coelesliuin, rcuens illuminali, fuliginosi,
Cum spirilu coruscante concurrente malitia.
Hue acredite conlidenics, latum omnibus paratum est solium.
90 Hue accedite, juveniles manibus inclnate cervices
Libcnter omnibus ; eliam iis, qui non cupiunt, lendunlur.
70 . ha duo Regg., Coisl. el 83 'Asiofisroi /trO*. Celebrali in fabulis. Benc-
Vat. Edit, male ^. Justa Rillium per can- diclini male polypi in pelris cotorem imitantes, ubi
cellos illosquibus laieia clericis dirimunlur, Gre- ox u,O(> prorsusoinillilur ; et in nolis etWjievoi,
orius vuli innucre disiinctionem inundi hnjiis sermones mutantes, nunc hac , illa Icquentes, ut
'luxi ac perituri , et alterius certi ac sempiterni. polypus haernns pelris solct colores imitare. Caillau.
Langum hie ileruin carpit Billius, quippe qui liscc 81 '11. Id est, episcopi recens crait.
de Sanctx Sophiae templo dicta pulat a Gregorio, 85 . lia Coisl. el Reg. 990. Folsan allu-
(ilia.- de omnibus leiiiplis generatim licit . dil ad Promelhei labulam qui a poelis ignem (ce
71 HaptXTajiirow. lia duo Regii codices el Coisl. leste. 11 surripuisse, et hominihus attulisse, flngitur.
Edit. npi4xa(ivoo. >, deorum : sacerdotes Kos viilelur notare, qui licet ab ipso libidinis opere
intelligil. abstineaiil , animo tarnen flagitium admitiere se
75 isvp' Iff". Tola hae oratio, inijuit Billius, proclaims oculis oslendunl.
amarulenlis conslat ironiis. Fingit enun se scele- 87 Ni'flSe. Seu Stsipot, rudes cleslium . Langus
ralissinios quosque ad capessendos episcopalus in ineplisshne Naiades superum. WM. reoJauxe, re
vitare, cum lamen bujusmodi homines a lanti nui- cens illuminait, sive baptizati : Cursan Nectarium
neris susceptionc quam longissime averlere co- hic nott, qui nequidem erat baptizalus, cum epi-
neiur. . scnpus Conslaniinopolitanus fuit designalus.
79 'A.Trov{. '^ . awpoelxouc . 91 Trarzai. Tendunlur uempe EiTEpat, manus
feral, nocenlissimas. ordinantium, quas cuivis millo discrimine impo-
82 'AftptOerot. Coisl. sup. lin. itaXjiCoXoi, insta naiit. Billius : Sponie sua cunclis cervix, etc., quai
biles. .. Coisl. et Vat. . versio a Gregorii mente el verbis prorsus aliena est.
MTRICA VERSIO.
llos quoque, qui mundos dirimunt, quorum effluil Raptores, infldi homines, quos livor iniqiius
laller, ConQcit, oblectantque doli fraudesque malign;,
Alter at usque viget, slabilisque in saecula durt, Turpiter excelsis bland, abjectisquc leones,
bivosque atque homines discludunl limite cerlo, Ambigui, ac Actis animis, et lemporis usque
Canceling. Talis niniiruin erat hic locus olim : Mancipia, et nunc haec, nunc riirsum adversa lo-
Al nunc ridiculos contra, diseriminc millo [quenles,
( quisque haud clausis irrumpit ad iniinia Polypus ad pelrassolet ulmutare colores;
[porlis, Connubio nuper juncti, fervente juventa,
Ut mihi jam medio in clu ingcntiqiic corona Nativa1 nul Tures, ob luinina habenles
Sians prxco hiec alia videalur dicere voce : Obscurant Vencrem, cum declinalis apertam,
< Hue agile, oquoscunque juvat turpissima vita, Ceelestis sophixqiie rudes quicunque, recensque
Probra dominum, venires, lata cervice, pudoris Douali splendore, velul fuliginc lincli.
Expertes, laslu lumidi, vinoquc inadenles, Dum siinul ingrcdiiur vilium cum Flamine claro.
Errons, molli contecli veste, dicace, Hue agite, intrepidi, latus thronus excipit omnes.
Osores veri, petulantes, falsa libcnter Hue agile, el juvenile manu diminue colimo.
Jurantes, quiuus est infelix praida popellus. Sponie sua cunclis cervix nam tensa rcgciisquc
1:35 S. GRECORll TIIEOL. CARMINliM LIBER II. HISTRICA. me
Mvva rXiv, 5vo? 6[ ama; xiXixoist Xyoixs, IOS 'Pi^a, S{ Sc 8opv, 5; Sopsa, 5; 61 isupfpT)v,
"O; ixXiov, 8; x' eixiSeue, fTjv /iptv. hi S' ITaoite, 'EvBS' toi, 6erjv 8 '. tpxeav,
]8' ytou eoiOe OeouSoj f,p.axo; pyou. -ivp.vot, hxeivovxec. 'U ' SXx;j.o SXXov Xavoi,
95 *H x-/a xa\ itaXp.Taiv v -Xjiiotn tcOOoito. lloXXx1. xa! ' apiaxov, evi8psavx Opvoisi,
Su-A u,ev itivxEOSiv ijp, 'jvt] Si xs yaa, rijpaiiv, apx33i xxpuuvov, o'jpavofotrv,
E'jvb S' oOpavb cCipii, x' oipavi 6[iJiai'. tpovtt, 110 Rostov axiiCovra, ex xopav llova,
jvj] ' au ravxoio x^pii, uW)i ** owxoi. Kai vxuv iv ioost, 6'jtjzXov etSXv "Avaxxoj.
,u.y', oOS EaoX yapixo ivo;, XX' -oipfjT^. Eixi piv xi ypaiJ/EV 71' exvoj ap^tJno,
100 M xi o3v ;, X7j xxxwv, (x* nxuxoEpybc, ST-ji^EVOc 7:poixpoi0s, ixva 8' .^ popc^v
M] OfjpTjv leOmov, p.r,x' u.7xupov gpyov Xauvwv, 8' 3opiu)V tic, i'iwziov oTpov SsOoi.
T))is pivot, xi] S' &XXov (Oi <Jip.vTopa eov. 115 Ka\ t8c |xo-jvov6viap a'/fiExpTjCxaxT^TO.
Kpsliaov yp xpaxstv, ts xpax'ovxi mOs'sOa!. K#pu pv Si) xoa ppiTTxuoc. AOxip "
''/.' 6 (xiv x -/iptjv TtcXexuv xyav, 5; 8' p' exExXrjv AeSia pv Mwarjo; yaxXio olov 5,

Kursus manna, iiiber novus; quisque sinn colligal :

Si quis minus, si quis amplios, iinnin et idem donuin.Quod si bel,
Ne saneto qnidcin diei, parcitc, ad cxcmplum Dei, quieto.
95 Forle eliam in uianibus insaliabiiibus pulreseat.
Communis omnibus acr, communis t ria,
Commune latum coelutn, et qit.e coelum omnibus exbibet,
Communis eliain maris Ulililas, el communes ibroni.
Miraculuni magnuin, nee Saul quidcni a gratia alieiius, sed propliela.
100 Non igiiiir arator ullus, nun faber, non sulor,
Non venalioni deditr.s, non igneum opus iraclnns
Procul mancal, neque alium babea l divinum duclorcm.
830 831 Prxstat eniin imperare, quam impcranli purere.
Sed li ic qnidcin a uianibus niagnamsecuriin, ille slivam
105 Projieiens, iste pellcm, alius jacula, alius foreipem,
Hue accdai : el circa divinani niensam cnferli eslole,'
Pressi el premenlcs. Qui forlis esi alium pellai,
S;i'[ie etiam prxstnnssiiniim, quique in tlirouis exsudavit,
Seuem, carnibus coniritum, qui in ccelo versalur,
110 M mli couicmplorcin, cujus pars cum Den,
Morluum inter vivos, optimum Regis sacerdoiein.
Imaginem quis pinxil dc imagine primaria,
Quam ante oculos slaluit, ac formain tabula execpit :
Vos aulem qui videril, contrariant carpal viam.
115 Hxc una ox veslra ncquilia ulilitas. >
Alque ha?e quidem praeco vncalis dixerit. Tgo aulem
Timeo id quod de iiiclyto Moysc audivi,
95 " ydptr. Unum aonum. Edil, minus bene, ret! Hie aulem profeclo locum habet illud Horatii:
ipijv x<ipiv, mwtera. Tantulu a Ittbris siliens fugieiuia capiat
105 HiOcrOai. Reg. 990 el Coisl. TOGeeOai. Flumina ; quid rides? mulato nomine de te
105 "O Scvpea. Dun Regg. o 5' (. Fabula narratur....
Hi Ex). Coisl. x<5va. Nihil aculeaiius acer- Felicior sane a;tas nostra qua: pr.rsules Ecclesi;1
biusque bac collalione, inquil Uillius in nolis, dici G.illicanic lam graviter nun potuit inculpare, ne-
potesi. Paucis enim verbis, quanta esset mullorum quidem priusquam pcrsecutionis adversus eos to-
sni temp is episcopoium improbitas luculentcr tuinque clerum sseculn xvni pene elapso
exponil. Nam si is qui vilain eorum inluetur, con ignis niiiilum degxvissel, eosiiue iniruui in uioduiu
traria omnino via iuecderc debeal. neinini dubiuin expurgasscl.
es-e polest, quin lurpissima et Oagiiiosissima sit 1U Ulwr. lia Reg. 99^5 el Val. Edil. oISjxov.
eorum vit rat;o. Fabius liguram liane ratiocina- 116Bp.tt;oc. Sic duo Regg. et Coisl. Male edit.
vocal. Alque ulinani, pergil Uilliiis, lola piTjfjOi.
h*c oratio non in nostra quoque lempora quadra- 117 '. lia duo Regg. cl Coisl. Edil.
METRICA VERSIO.
Proininct, el niisiim ex alto pluil alliiere manna. 1! Quisque prcuiens obnixe alium, pressusque vicis-
Quisque s'uiu coudt, legal bic minus, amplius ille. [sim.
Si lineal voids, nec sancUe parcite luc, Non alium solio dubilel depellere foiiis,
lu qua lex Douiini morlalibus olia feci:. Siepeeliam persaueluin b um iiiein.caiiiiniquesi-nocta,
Forte eliam in uianibus cibus Ii ic putiescet avaris. Quique lliionis insudavil inuliunique diuque,
Oinnibiis est lelkis communis, et omnibus etiler ; Alllixilque suas carnes, et sidra mente
Omnibus est eueliini, convexaque sidra coeli : Inculii, ae niuiidiuu calcat, cumque Omnipotente
Denique coiuiuune csl cunds u?quorquc, tlnonique. Partem habet, ac vivos homines esl niortuus inter,
Ipse Saul eliain pr.cslal, tes mira, pruplielam. Et probus est sinn in j regis()ue Deique scenlos.
Ergo nec slruclor. nec cum suture colunus, Aule oculos exemplar babel cum pi clor, ab it to
Ne falier, alque loris trucibus qui relia tendit, Elligicm pingil, forman) capit alque lalielta :
Sit procul. alque alio euntenlus praisule vivat. Vos autcin inspiciens adverso tramite quivis
Jura dare est salins, quam danli jura subesse, Ambulet. Ex vitiis vcslris iiaic Carpilur una
tied posila bic prospere sliva, posita Ile securi, L'liliias. i Ha;c sunt qua; prajeo dicerc possil.
Pelle ajlor, jaculis alius, vel loi cipe curva, Al mihi quid de Muse eainint macula sacra
Hue agile, ;id sacrain el vosmet conlrudilc mensain, Dum inecuin recol, gelidus Ircniur occupai art us-
17 SECTIO I. DE SEIPSO. 1238
"U{ jmuvo ve^Xr, ttaw 0sbv Spaxsv aVcTjV, Ox !) -; iaiSwv xAtt/ Sixatov,
To 6' SXXou xXeuusv uponSEjai [iivovra{, Ka rsp t\ piiavta vsSeoi ei<tiv\
120 ' aYV0',lv *v '^1 xa\ Tpopiov-a 8 x<5<n "cofljev adaptan x^vi eteattv,
Movtjc siaatsiv 6cri itc. Oi yp fijieivov 135 'OajaTrj 5oj tci nXuSveatn xaxotu 1
O08' aOtoj TCatctv 7t8ov oupavoio, Kal as, xt&inbv vaiaav, 8j fjSpaas XtP^ ^
RH) xa\ (5iyvj(*votaiv \ sxoitsXoist 6axe"sv. KXtvouivi]v, Ovv aT'^a. 8 -s vtjv SOqxev
:?; S' au icaCSfov 'Aapv x<5pov, o~ p*a 6ur,Xi "A^austov iroXau^liv, . t&xtoOi to(x<i>v.
125evtc in\ Csvoto irupi, sivio xa\ 6Xovxo ToOvsxev aiak>, ititio) 8' -b aeo n48s(TJt,
Attxa, xal (biov x"p OavaTOio ], 110 Xpcsts 4va, (*<[ [*ot tic anavtijasiev vtrj
Kat itatSi <Sv?*c 'Apv , 8a[Aaa6sv. Xa^Ofiivw. Kxp.Txa Xxoi 8X<p.oat tou.vi,
"; 8 xa\ 'HXe8t|<I[V en/pas Xo-ppi; ;, Ilituisi lapvajxevo; 8]pbv xp'Jvov. 'Ex xsXwv S
'HXsSai;, 5tt [lapvcv ?X0V v"^ov- *H Y^P 6aXXov 'Ptxvv 8uib, avaiiveoj S1 X-yov ti
130 Ox tpi ~aX;xaj Upv Xe6^T(ov. Tstpu,vo xapi'otsc , xaV '/ fu.ETpoia:v.
J8s lev oCiS' 'HXeV x&ov "xuyev, XX xa\ autbv 145 rv, ol uv Qxojv Upwv reap; 6"iptv x0VTi

Qui solus intra nubem Deuiii coram vidit.

Calleros aulem jussit ad radicem mancilles,
iiO Puros in puris veslibus el trementes
Solam Dei vocem audire. Non enim lulum erat,
Vel ipsis feris solum Dei ccelestis calcare,
Ne sub disruplis scopulis prirent.
Ti meo et flliorum Aaronis mortem, qui victimas
125 Imponentes igni inslito, insolilum et psi lelum subito
Subiere, ac victimarum locus eoriim morte consecratus ,
Et quamvis lilii essenl magni Aaronis, percussi sunt.
Sic et lilios Heli funeslus oppressa inleritus ,
Filios llcli, quoniam voracem habebant inenlcm. Injicicbant cuim
130 Hanus profanas sacris lebelibus.
eque vero lleli tram ciugit, sed et illum,
Cum Justus esset, Quorum venter non snelos pcrdidii,
Quamvis objurgatoriis verbis non pepercissei.
Sin autem lalibus culpis lilis ira inesl,
135 Quanlo magis meluenda est in uberioribus nialis ! '
Te quoque, regina arca, qui sustentavit mann profana
Nutantem, prolinus periit. Dei verolemplum servabant
Inlacium manibus exteriora murorum prxsidia.
832*833 ldcirco ingeinisco et luis pedibus accedo,
MU- Rex Christo, ne qua mibi oceurrat calamitas
In meo secessu. Lassaius sum cum lupis gregem vaslantibus,
Pastoribus diu decertans. E menibris aulem
Curvis evolavit animus, ac paululum respiro
Fraclus laboribus et probris noslris.
145 Quorum alii de sacris tbronis litigantes,

opYaxXijj. xovcra. Sic 1res Regg. Cbig.,
Vat. Edil, itxouia.
125 Sslrow. lia tres Regg. et Coisl. Edil. "vio:.
134 (',. Sic Tres Regg. et Coisl. Edit. tgoi.
156 'Araaaar. Eo quod Dei simulacrum, et in
ca residens Deus colebalur.
141 Xaojirip. Coisl. sup. lin. ava/topovt'..
142 Ilo/pci laprjuro. Cum lupis cl paslo-
ribus deccrlaudo se l'aligaiuiii esse ail Gregor ins,
id esl, cum bscrelicis el ibis episcopis, qui invido
et in Tenso in cum animo eraiit. lia Grt-gorius in
oraiinne babila coram episcopis cl, l. I, pag. 702.
143 Bvjid. Int. Rcg.U92, ^'JXi-

METRICA YERSIO.

Ipse etenim solus, pndrala nube, Tonanlcm
Conspexil : reliquos aulem radieibus imis
Monlis, et in puro lstralos jussit amictu
Solam audire Dei tremebundo peclore vocem :
Nam neimpunequideuibobusqucovibusque futurum,
Sed promptum exilium, pareret t]uod sxea moles,
Si qua Dei sanctum leligisset beslia monlein.
Quineliam saneti proles me lerret Aronis,
Qua, quia non soliluin sacris admoverat ignem,
Prolinus inslita jacuil quoque morte perempta,
Sacrorumque locus monis locus exslilit idem .
Nee paler a natis peslein depellere quivil.
Quineliam lleudas horrenda morte profana
Siislulit ingluvies, quod non dubilassct utcrque
Ollis impuras sacris immiliere dextras.
At divinam effugit pater opiimus iram, Pars dentin, stfdes ob sacras bella gerentes,
Sedjusium oppressit naiorum venler iniquus,
Quaudibetbos gravibus soliluin perslringcre verbis.
Quod si tanta leves noxas est ira secuta,
Qualis erit, <iua:so, cum quis mala pura pairaril
Jam qui suppositis arcaiu suslollere palmis
Labenlem studuii, mox est dimissus in oreum.
Alque eliam externus paries faciebat ut esset
Inlacta omnino supremi Numinis sedes.
Ergo oro, et prono quaiso le corpore, Christe,
Ne qua recedentem noxa me infortunia vexent.
Deliciunt vires miserum, dum pr*lia longa
Consero cumque lupis, et cum pasloribus ipsis.
Curva animus volucris senio jam membra reliquit,
Ac quiddam exiguum spiro, turn mole laborum
Fraclus, turn viliis nostris, probnsquc pudendis.
1239 S. GREGORII THEOL. CARMINUM LIUrR U. HISTORIC V. 12
'Avra x'juaIvovtc, enaisviTpoui xaxolsi A "H 5<5tj xve[{, 1) xt^jio, Sovo alvb,
BaU[ievoi/ aXXovtec, itsipU eltrt [, i GO Tr(x8avb, xaxi/, vascxov aXfo E(ouut|
E!pVT]V fJo>VTC, (?' ajiOl XU048li>VT. Kat npoooiTpta leri, tb 6' ;, Ifbo Sittirov.
'; 6tpeXov retOaav vauXT|<iatsv vir,v, AnsXoo ier\v xaroi, 8; Xxov ajjuptxaXUTtrajv,
ISO "EvSixov Spjsjaov, ' E8pTj xfaiv xovj. Kai gaXxbc Xo^oiv mxpl]v vetoJeoiiiv 8u)t;v.
Oi 5" upo tolj ixaxspe jiepif[vos, xXovouaiv Toa [1 <11|? ' * 8' stSTat eff^i Xao;,
'AvtoX)v te SOdtv T, @eb( & ; arapxa; Ibjev, 1G5 npatfpovs xaxtjv, xal (^; ov'jOsv.
TOv 5. xapvofjivwv xa\ xa\ ; SXXoi
O T{ ' ayaoto ixptjt;, o8 xaxoo,
Ila/.o; 4|;, lltpoj teuj, xstvou 5 t' '; O mvuTj itoXcTJ, ox &<fpaMo vxtxoc,
155 Eii\ Osut. Xpiaxo 8s xtr^v jXoiti . O [ iTOto BeouSio, o [xaXaxoo.
O ^p-nA Xpia-oo xaXJx6a, x 8, El vfioc <rt\, xxierxov xetv itXeov. ' ro5.ott'j
Ksivou xal xsipsu'i xa\ a|Mrti xOSo ixovxe. 170 Kevo vfjp, 5 itpuxo av^Yayev via' aXtxpoJ;.
Timo; ipto aieaaiv 7i^x^ulIev lj[Tf powiv, Axuv xa[( lot, axwv , 5iffa x' piaxoi;

Invicem invadenles, conlinuis malis

Percussi et percuiienlcs, indoroiti sunt pugnatores,
Pacem clamiianles, de sanguine superbientes.
lllinam Ceihxorum raorbuni, juslum et sedi insilum,
ISO Experianlur, in sede poena s luenles.
Alii vero inter utrosque divisi commovcnt
Orientem et Occidentem, Deusque in carnes desiil,
A quibus pugnanlibus et nomen et bellum alus:
Mihi Paulus, tibi vero Petrus, sii Apollo
155 Du sunt. Christus aulein frustra clavis Iransfixus est.
Non enim a Christo nomcn habcmus, sed ab hoiuinibus,
Qnamvis illius manibus et sanguine banc gloriain babcauius.
Adco amor oculos obnubilavit noslros
Aut vana; gloria;, aut possessionum, aut vcbemens invidia,
160 Tabefacieiis, malis gaudens, Justus dolor his qui hoc vilio labora! !
Pi'xtexius Trinitas est : revera autem odiuni implacabile.
Duplex quisque est, Ovis lupum cooprions,
El ses piscibus funestara ex insidiis objicicns cscam.
Talia quidem duces : populus autem prope sequilur,
165 Qui libens in Vitium fertur, eliain sine duclore ;
Nee ulliim probi discrimen et improbi,
Prudenlis caniliei, et insipientis juventnlis ;
Non vil* ad exemplum Dei laboriosa;, el mollis.
Una lx est, ui pessimus plus Iiabeat. Pereat
170 lile vir qui primus seeleslos hue inlroduxil.
lllorum sit mundus, illoruin Deus, ct quaecunquc ptimos

148 'E?' alftacri. Int. Reg. 992, in\ cpiwic.
149 \< rr\r. Forte ova- el punialur.
itXrjsaiev. Gelhi, ob captain Dei arcam, in secre
tion naiiiim parte percussi fuerant, lit habetur
1 Reg. v. Villi igilur Gregorios , ait Billius, nullo
nodo congruenlius in ros, qui summas dignitates
Ecclcsiai tanto studio prosequebaniiir, aniiiiadverti
l>ossc, quam si, ob adco impotentem el eflenain
ilironorum cupidilalem, eadem qua Gelbaei poena
pleclercnlur, el pro sedibus indigne occupalis, in
sede, boc est in ano plecterenlur. Vulgatum est
enim illud Scriplurai, per qu quis peccat, per hare
152 Ss' aapxa . Deut in carne
detiit : in hominet. Gen. vi, 5 : permanebit
spirilusmeus in /tontine, quia caro est. Uillius, Deo
relicto ad cornent devolvmtir.
156 KtiAe}teOa.CWi<. xaXojxeOa.
158 Taacq. Heg. taciov.
ICI "Eyoc xtezor. Odium incredibile, quale
existiman non potest. Heg. 990 /Oo,-.
165 Ke yjcuXxo,, ele. Hic versus deest in cod. Chig.

MTRICA VERSIO.

Exagilant sese, ul fluelus, feriuntquc vicissim,
Nec silis hos ardenspugnandideseril unquam,
Pacem clamantes, caplanles sanguine laudem. *
AcGeiihaeoutinain morbo premerentur,ulquiimesl,
Poenas ob sedein mritas in sede luenles.
Ast alii riirsum sludia in contraria scissi,
QuaquenilcnsoriturPhcabus, quaque occidit, orbem
Conculiunl : Deus in carnes ac desinil His;
A quibus et nonien suinit sibi mobile vulgus,
El pugme rabiem. Paulum pro niimine duco.
Tu Pelruin, al illi rursum Dens aller Apollo.
In cruce sic frustra Christus cum sanguine vilain
Fudit. Ab hiimanis elenimjam nomen babemus,
Non autem a Christo, cujus tum sanguine sacro,
Tum manibus nobis decus est el gloria parla.
Tanta nimos noslros calgine caais honoris
Circumfudli amor, vel opum malesana cupido,
Vel livor justo crucians mala corda dolore !
Alque malo veneranda Trias praHexilur isti :
Sed revera nimos stimult damnosa simullas.
Quisque legit mentes sub ovina pelle lupinas,
Ac vclut a-s pisces objecta intercipit csca.
Scilicet isla duces faciuul : plebesque scqtiuiilur,
In vilium promplx, dux quainvis millos adesset.
Recti delectus nullus viliique prol'ani,
Nullus cordati senii, slolidaeque juveui;c
Nullus divina' vi un luxuque Ouentis.
Lex haec una viget, quo quis sil pejor, ut idem
Commoda plura ferat, plores el carpal honoics.
lile velim misera procumbat morte, scclesiis
Primus ad has quisqus tribuit couscenderc sed' ..
Delicias habeant ipsi mundique, Deumque,
 1241 SECTIO I. POEMATA DE 8EIPSO 12
"Ei-Exat usxaxfoisiv v f^aaiv u.ixaXavxa A THv 8' 5x Mti)6!xai vrb; [*Ya ou ?"^ fcv.
Oi S' |m>yoisv xijjca. Toa Sixaixaii 185 0Sc |*ev 'Au.u,avxriaiv, etce'i rrpaxiv fjxa/ov tjCv.
EOaSv [XTpoiai. dixi 9'JY evOev auaXQoi. "AXXo'j 8' Bpoopouiv ](9.| *1]0,
175 "Ev S" 5pa uvxa iz\oi, Xpiazb, poxi;, f,XO, Ka\ uXoipopXTiyotatv, tce fi pnv a-ar^aav.
[ >, TaOxa xaxoT;. Aeul 8 yvov [Uf1*^010 YPriPaVi
>{, jxto, 4yY^ , 'EujTcpo oJxxi X.u- Sx^v} faP F111' ttijxav EWjpavTj Osparcovia-
[ ztuv. 190 KavOaS' poi Outuv xs xa\ o'jeoj, \8 i:voio.
8' ^potxo 6eoxxvoc );, 'AXXo yap x' aXXoiiv vtjp xPa tXov I' pY'
Kai tspoatv Xcxpoxaxj ZapvapEia. "Oiaa x' i)v vroo xa\ IxtoSev eyxoveovtej.
"Isa S' /oi xp-J xort SpY'jpo?, t,8e aSrjpu, Ksvot jlev xootai vjxot apex|{ irpojiaxtciv
180 MpYotpo xpuvxt XOtp, xrYac S . *({ 8' au ) fp ijxa^Ev ib Bavaxo'.o !
Ilvxa ff1 5.' aXXfjXoui irstpupuiva el Sv ayoixo. 195 T x8e SprvijEis "( TOX'JSpi aotSa ;
"O ' Itjv , ' .( Itv TtpixxxiTW Xr, /<iO, 9Xoi Xt$)aev axajOaXitj aoyeovxec
K jfiov x' ibvouia Staxptov o . ' ' E'jaYE53( 6 xoto BujXa.

Manent in novissimis diebus remuneraliones :

Boni vero frustra laborent. Talia judicibus
Placuere noslris. Prfuga hinc justilia abcal.
834835 475 Unum vero sint omnia, Christus, homo, sol, Stella,
Lumen, tenebra?, bonus ngelus, Lucifer non jam splendens.
Petro ajqua feral deicida Iscariotes,
Sacris(|ue Solymis sceleslissiina Samaria.
/Equa aulein habeanl, auruiu et argentum, alque eliam fcrruin,
180 Margarita et asperum saxuin, fontes et vorgines.
Omnia simili perinisla in unum colligantur,
Velul iilini erat, cum indigesta primo creata esset materia,
Mundiiin adbuc parturiens nondum distincte lirmaium.
Moabilis olim in magnum lemplum adiltis non palebat,
185 Ncque Amnionitis, quia innocuo exercilui male feceraul.
Alios autrui iis annunieravil Jesus, qui aquain et ligna
Ferebaiit, quia ipsum deeeperant.
Haec malis. Levi aulem magni progenies honore est alTccta.
Uli eniiu coeleslis labernaculi cura commisse ;
190 Ab his ordiiiabantur sacrificia, et locus, cl labor.
Alii aliis operibiis mantis adniovcbaiit,
Quascuiique intra lemplum, et extra, administrantes.
Atque illt quidem talibus legibus pro virtule pugnabant :
Nos aulem vilio praemia posuinius. Oinorlciu!
195 Quis haec deploret lugendi perilissiinus cantor?
Sislile, ainici : desinamus neqtiilia lassali ;
Tandem aliquando Sanctis Deus colatur victimis.

174 'AptpiTcUarza. Tres Regg., Coisl. et Vat. 185 "llxayjoY. Reg. 991, sup. lin. Xinjaav.
avxixXavxa. Coisl. sup. lin. vxISuipa. Ejusdem in- 180 "A.Uov . Reg. 992 SXXot.
lerpres i:oxeiu.eva xo 8txaoi vaO. 187 '^^\. Coisl. sup. lin. fjitaxTjuav.
179 Xpvffc . Tres Regg. el Cliig. x3^ Te- 190 "Opordvbit. Coisl. sup. lin. ipie\u>\, xat
184 " . Sic Reg. plerique et Coisl. xiito'j xal irfvo'j Siaxpiai, et loci et aborts discri
qui sup. lin. babel axaxxo. Edil, xe . men. Alque eliam hic lex prxscripla erat desacri-
. Sic legilur, sed delicere videlur (iiiis, de templo, de labore : tunc eliam odo sa-
ineiriim, cum penltima aegre possit esse brevis. criliciorum eral, locique cl laboris discrimen.
Forlc scripseral Grcgorius itponoxxixo;. Caillau.

MTRICA VERSIO.

Et quaecnnque manet justos post fata volupias:
At justi vano crucieni sua membra dolore.
Improba judicibus placet haec seiilenlia noslris.
xstilct hinc Astrxa prociil. Siul cnela simulque,
Christus, homo, lumen, lenebrae, sol, Stella, bonus-
Angelus,el millos qui jam dal Lucifer ignes. [que
/Equa feral Petro Christi maclalor ludas :
^Equa feral Solymis Samarilis prfida Sanctis.
Argenti prclium ferrique aequelur elauri;
Sint unum rivi et fontes, adamasque tapisque.
Denique cuneta s'utiul rursum juuganlur, ut olim,
Tune cun mundus eral rudis indigestaque moles.
Amnione non licuil quondam Moaboqiic crealis
IScilicvl lsacidum intulerant mala pluriuia castiis),
ntima diviui conliiigcrc limina templi.
Rursus aquis alios Jesus lignisque gerendis
Addixil, fucum factum sibi queslus ab illis.
Ai contra magno Levil in honore fuere.
Namque illis commisse fuit vcuerabilis arca ;
Alquc ctiam bis certus sacrorumque atque laboris
Ordo erat ; hie elenini hoc, illud tractabat al i lio :
Atque ila tum templi curaban! intima, tum qua?
Exlima. Sic Hi virlutem rile colebant :
Al conlra (o miseram mortem 1; nos prxniia turpi
Consliluisse juvat vilio. Quisnam ista peritus
Lugendi vales, ul lana Iragdia poscit,
Deplorare queal? Jam, quaaso, sislilc, amici,
Sistite jam, quaaso, rabiein, tandeinque laboris
Sit modus cl Unis, quo nos scelus usque faligat ;
Tandem aliquando Deo piagrutaque sacra feramus
|i3 S. GREGORII TIIEOL. CARMINUM LIBER II. HISTOIUCA. 1 MI
El p.kv 81] HEitiOotpsv, ovrjtn5u.Ee' ti 8 xaXnToi A 210 Efffto t.o p<5o>v, --eao(v ;
M'JOov tcoXi^v xs vtov , t,k xoXoitv A 5a te xa\ tovuiov aisxpu xevfai ,
200 OuXov wxpioovte [xo\ vicpo atppaScr^t, Ae te icpaniSsaai vor, Osta x^pssiv,
MaptJpojA' Savi-oto xPi *** xeXaivv XEponv ox :['., , tpwTi neXfiov
Tllu.ap, 8 ttv xoJtfTjv Trjp'i iXTai Otriaxov Xt,v, Tptauoaou ^?. iitEifouivoiai rfOonev
O Jtv ^ xevostv jiuGpovo, ox [iOop^bc, 215 "IXaov aOavToto Tzpb 6ioxov Ixoatv
OjS t aup.tpp5ntjjv, o o,u,itXoo, o tjvoS-t(. "EvOa te /' vaavS, Se TtXov aoToXavTv;
205 "' o uiv nspqjev r,v fiv otp l-jiovs ],{ 5' v xp'' u-j-bv p6o8txoio.
Ztt> Ne xi6orcov, ju5pov aivov aXCc. 1'. El iavzr, xal zoix pdcrcvrza , i\ ii
Atp tett cfoifii, xaxiov &. Tr,X(h (l^viov, dxpocTtxl ovtbi.
Kai Eo5<5Ati>v irupfevTa Ktxpov \ jstov 5A6pov, rpr\fcplov hp\o ' ze azorayai ze.
rv S5s Ssijxb xt lAdrpnV v<5ov v5ov YP*. ', olci plor, ai'ijuurw fytezpci.

Si persuasero, utile id mihi ; si vero superet

Orationem nieam et canitiein juvenum audacia, aut graculorum
200 Nubes mihi sinistrum quid nsipienlia sua crocilans,
Teslor Dei immortalis nianuui et horribilcm
llluni diem, qui levem omnem maieriaui extremo ign depas^
Non ego illis aut throni parliceps, aut operum,
Aut consiiiorum, non navigalionis aut vise cornes.
205 Sed 11 i quidem iter suum absolvant : ego vero
Qtiasto arcam Noe, ut funeslain morleui effugiatu.
Fugiain postea, procul ab improbis manens,
Sodoinorum igneuui amarum cl infandum iuibrem,
Quorum hoc vinculum tenet errabundam menlem inlus colligens,
in Intra lotus specialis, ridons viise procelias,
Qii;c etiam sapientiuni ora pulvere maculant,
Semper prcordiis sens divina sculpens,
836837 Malis non pcrmisla, perspicua, luci appropinquans
'Irilucida: deilalis, l'ervcnlibus desideriis,
215 Propilium immortalis Dei ad tribunal accedam:
Hic autem omnia manifesta, qua lance
Tunc in nianibus omnia ponderantis jusli judiis.
XIV. De teipto el advenu invidos acroslichum carme.
Gregorii antistitis ludiera et gemitus.
Voluptatem capite, quibus id gralum est, ex malis noslris.
Scriptum an. 581. Alias Bill. 123, pag 187.
198 KaJxzo. Scbol. Coisl. vtx ; vewt- Altera autem a-o ei; auTov, xaV ; -c;
piov TTOiv xa\ Xfov ji<ppova, xa\ vifoj xpaTst OovovTa; , et alii duo versus sequunlur ' E/ei
xoXoiv mxpuov xai 0opu6oGv avETa. t , etc. Leuvcnclaius edidll hoc carmen Gra>.ce el
200 Ovor. Int. mxpov, yo6=p6v. ripo. Latine, into cum duplici versione Latina, tiricia
Coisl. sup. lin. 7tXj9o. scilicet el soluta oralione. Summac el capitales cu
20G Mrr. Tres Begg. yp<5v. Beg. 991, sup. jusque versus litlerae in Giaco t llii iuui hoc 6Cert-
lin. vaXirov. Xov, rpivYopfou, etc., ut in prailixo titulo. Quo
209 rr. Scilicet ut, procul ab impiis rciedens.
quidem iu Latina versioue imitaius est Leuven-
oruin utar consueludine, qui enleni ac veluli claim, ita ul sumnix cujusque versus Latini Huera:
ouipedibus adblrittam colligeienl, atque ipse lotus geniinos hos cQicianl versus, quos sux versioni
intra tullec us, ele. lia Beiicdictini. &1 ego prajQxii.
verlerc : Ht rebut, quas hubel hoc vil vinculum, Gregorii lusus ht prtulit el gemitus hi :
errabundam, id est sublraciam menlem inlus culli- Queis visum, damnis pascite corda neis.
gens. Caillau.
XIV. Tit. Carminis bujus titulus iu Kegio 1227 Hm: taren- noluil Biliis in sua versione, ul vidt tur
dividilur in duas parles, quarum prima haec est infra. Dplorai in hoc carmine Gregoriiis sui lein-
xpoiTixi , el duo versus, ) , ele. poris dissidia el conleutiones, quas cum exsiingui ;
METRIGA VERSIO.
Si mea dicta queant nimos inflecterc veslros, Interiora vigil speciem, vitxque proctllas.
Id satins ftteril : sin deteriora valebunt Quae prudenliini cliam maculant deformiter ora,
Consilia, el juvenum praeceps audacia noslros Inseqiiar eOuso risu, divinaque sensa,
Sermones, instar nebulae, obtcgel atque scnectam, Claraque nee penuisla malis in pectore (igens,
Obstrepel el Sanctis nionitis, ut grrula comix, Ac sludiis Triadi ferventibus usque propinquans,
vEicrni leslor patris dexlrainque, diemqiie Niiininis ad Minimi vciiiam tandem ipse tribunal ;
Qui gravibus llammis palcas exurel inanes, Hie ubi cuneta liquent, a:quas judexque bilances
Quod sociiun his non nie jungain nee sede, nee Christus Italiens nianibus, itiorialia ponderal acta.
Consilioque comes terraque manque [aclis. XIV. PE SEIPSO ET AUVKRSUS INVIDOS ACROSTICUDM
Qua vita: cospere via, bac meistere pergant : CARUEN.
Asi ego, qua mollis I'ligiam Iristissima fata,
Noe arcani qusero. Post ut procul ipse remulls, (Pillio interprete.)
Queis Sodonia cxaisil vileiii diviuilus imbres : Ludiera Gregorii gcniitusque anlislitis hie sunt,
Ac roentem a mundo rebus mundiquc reducens, Qui volet, lime tisiitn tot mala tiustni lcrant.
ISIS SECTIO I POEMATA DE SEIPSO.
1
E%ei ri xopfr i\fi7r -i) )51. A 'Efto S' xou,'.; ( o-j -yp pivouv A'.xp-),
'Ex liijo'ojr lrpor rlxzetai. ' ulv iyov o'jSajJKJii xaxoj
'Axpcctlyo , xal (TH Ttavrbi av 8', , xal vv ^piajjiriv )
rpwv u,v jtt, xal xaxuv toXXv ESpt;. '0 S' fjv, S^paTTOv ex'u.tjv u-cpov XOov,
'PutIj yp iTt Ttpoyjitu)v u.7tipa, 15 Sojtfjpa tov xpdytuvov xu.i;m,jhvo{.
"H Si) 9p(ivr((itv ; >' ipyafstai. 'AXX', (jj; Xio'jdiv r( auil ~sotx03i
rf,pa Se tojxiv oiSrao teov xax&v, 8uu.bv S'.a'.twv, v jxtjw aup4Ttu;,
5 "Otov tovv, edE&v iv XPvip. *"6ptvx ox rra'jja, xal iWcTpi6r,v.
T^tJTOv 5" av xal u,aOsv pa^st 4. 'Pov toxev yp, ^ "' twv xaXiv Spjai.
"IjTavt' ; v-fot Xao irp<5u.ot, 20 ; u.v, xjjtij nafhv xu.vtov TtXov
"OirXoi vXw xal 90vq> /, '71(^ Siji'j xtvivou.
; aovtE, aypiou irupb 8:'xtv, Tfv S' 06piv oOx IvEiTtv et:tu> ipiv,
10 "IsravO", SXi) 8 <rjaxtN] olxouuivr,. 'AeI TiapoOjav i|u.pav p/nxi Stativ.

Cont'met quid non illepidum rivolum hoc carmen nostrum.

Ex tersibus ambuis aliud carmen nascilur. Ad primas versuuin
Lineras accede, et intelliges perspicue.
Senex quidem sinn, et iiialoriiin mullorum gnarus.
Ruga en i m est roi um experienlia.
Qua; prudentiam ut plurinium confer.
Seneclus aiilein nica non tantum inaliim,
5 Quantum nunc, vidit in longo luuipore,
Facilliniuni autcin fucrit id cognoscere brevi orationc.
Pugnant nefarie opposili populorum principes,
Anuis raque et invidia slip:iti,
Pelulanlia ferventes, immilis instar ignis;
10 Pugnant, el lotus divisus est orbis.
Ego vero icilus (neque cniii! pnrva sapiebum),
Yirga quidem nullatcnus puteram ferire malos.
Nam lioc quovis pretio, ut ipsi nosiis, etiaiu nunc einisseni);
Juoil autem penes ine erat, facicbain : tenebam ulruniqiic lapidein,
15 Servalorem, qui lapis est angularis, iroltalus.
Sed, ac veluti si quis Iconuin aproi'iun<|uc freincnlium
Iracundiam nioderari velit, in medio conflitlii,
Pelulanliam non repressi, et ipse coniritus sinn.
Facilius enim eslpati, quam boni aliquid facer.
20 Equidetii martyr si csscin, per imnianes cruciatus
Liberarer cclerrinie altero periculo.
At facile non est asquo animo ferre injurian),
338 839 Q|la semper adcsl longissimo tempore.

voluisset, adeo nihil profecil, ul iu eorum polios
ofTcnsam el odium ob banc causam incurreril, ab
cisque de Conslanlinopolilana sede per summani
injuriant dejeclus sit.
7 'Arxlot. Reg. 1217 avTou.
9 Ilvpo. Leiiv. ad marg. 6rp;, crudelis instar
fer.
11 Mixp. Reg. 1227 u.tra.
14 Ely/ {ffolr JllOoir. Binis lapidibushwre-
bam, ut, quasi mdius lapis. Orientan et Occidenlem
in negolio Anliocheno dissidentes ad concordiam re-
vocarem,
19 Ka.lwr. Quippe facilius ldimur, quam boni
aliquid [aeimus. Reg. 12-27 xaxiv.
20 ' z( v . Eqiiidem si mihi marlyrio
defungi contigerat, hoc solatium baberem , quod
cruenia; ac cleris mortis beneficio, novis deineeps
cruciutibus liberarer, nee jam diuturiiioribus sup
plie iis locus relinquerciur. Ilxc liujus vocis, axf
naOstv, vis, quam ignorasse videlur Leuven-
claius, qui iiiinc locum sic reddidit: Ejus rei testis
ipse sum, qui dum maxime ajfligerer, mugis etiam
laborans , tandem celerrime ulroque pericuto sum
liberatus. Ilxc prorsus a Gregoni mente aliena.
21 Aicaov. Id est SsuTpou.
23 'Hftipav. Reg. 1227 aTav.

MTRICA VERSIO.

Scituin quid hiscc scilicet nugis inest.
Namqiie ex iaiubis alicrum prodit genus.
Acrosticba ista perlcge, et liquido scies.
Senex quidem sum, plurium et non nescius
Vita? malorum. Ruga nam reruin parit
Usiim, unde sxpe nascilur prudenlia.
At nostra longo leniporis curso malum
Haud tale vidit, quale nunc, xias gravis.
IN'oscas ut istud, baud opus longa mora.
Pugnant nefande principes plcbissacri:
Hos livor aler, sxvus hos armai furor,
Hos forrel, ignis ut rapax ferocia :
Pugnant et orbis bciudilur tolus simul.
At scitiis ipse, spirilusque altos gerens,
Ferire virga nculiquam poteram malos
(Id namque pretio maxime emissem libeiis);
Verum angularis xmulus Christi, duos
Lapides tenebam ; fas erat solum hoc mihi.
Ast, ut leones ac truces apios studens
Lenire, pugnas el graves composeere,
Oblrilus ipse sum miser, nee profui.
Prodesse namque est, quam pli, inagis arduiim.
Martyr subirein si dolores hrridos,
Dupln perillo me siatim mors solverct.
Al ferre non est prona res injurian!,
Qux semper ui get. Semper est longuin nirais.
7 3. GREGORII THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. I4S
' uxt ox 1', o6' fi>v itXa. A "ctttjx' atpsmro ttj ) ixoiA,
25 "Ev IpYOV oxo, al xa' iv SntXai "PoCov Xiftov te y.a\ [teXuiv S'.arruiv.
S-:f,-io<jav eib. E! uAv jiimiv Bpvoiv , ) {lev fuv 5* \ )) xaXv-
Totou t |itov ; el S' aitip plyrp ixtov, 40 'Ex i yEvvrjTbv, Tlb xa\ Ayo;,
0 taxa xo).jLoavxc o'jv 4iqi; itypayiau.' vpxou ' UveOtt t' Sxpovo '^:
NOv evOpov^o.a', o&piov 5' aripovo;. Ssb, ee (jto'j, xa\ ?, psssi] ov.
30 "Ap' Sv tic eOpoi toOSs xal iJ/suS?, a-j-ov ; Ox Ijtiv 5 j. xwXOiei Xsyeiv.
Xpirc, cfpctai twv v xapSa. "IaxwTpic xaipb ccj Tpi^i Xyov.
'Afm paaxavo'jtn xa\ XIOoi xot; 45 Esioixo Tvta- (ti) ' fio'i 6e.
"Iawi ti / aXAETai, tppi aai, "Irov yip v Tt, xa\ itv '..
Tb IIvsja' (xouiaO'), t ebj.'naXtv . 4>tov]V /i, toXsic au xa\ Xa(inpo Opvouc.
35 'E(io\ { <i!j, xa'i Tpixov oi, Bsbj "Ictttjjjli yXuisav (j xaTj TupavvtSoj !)
Tout' Itm. '/.', ^ to XiOotj. A&|JLnOlU XXVO Xuxvta 7lpTEfls.

Usee si quis ignorai, nec eerle noster est vieinus.

25 Quod unuin ipsis est in su, suas contra me fraudes
Munies in unuin colligant. Si lubens cessi ihrono,
Hoc quid majus est? Si auteni ilejei lus sum invitus,
Qui h;eo ausi sunt, quid merci ?
Hodie in sede constituer, eras cjieior.
30 Nam quis liujus rei vel Detain prolulerit nausaui?
Christe, ausim quid dicere, quod lalet in corde.
Onaminibus invident etsaxis meis;
Flirtasse ctiam Spiritus iiupetilur, ilicam aperle,
Spiritus (audite), ul Deus, herum dico.
35 Tu mihi Dens, lertio clamabo, Dens
Illc est. Petite nos, recta dirigite lapides.
Sto immobilis verilaiis scopus ;
Slrepilum verboruin ac lelorum nihil euro.
Paler quidem nobis radix est el fons bonorum :
40 Ex eo geuiia lux, Filius scilicet, qui et Verbum.
Sigillum ejus qui principio caret; et Spiritus, lemporis expers natura;
Deus, Deus meus, et Deus, Irina unilas.
Non est qui prohiben; possit, quominus hc loquar.
Testern appelle Trinitalcm : nunquam lempus mea iminulabil verba.
45 Concutianlur omnia ; al nunquam mihi cvertaiiir Deus.
Par crimen est unuin, vel tolam Trinilalein ignominia adicere.
Vocem babeo, lu vero urbes et splendidas sedes.
Coerceo linguam (quam prclara lia tyrannie !)
Splendeam velut lucerna supra candelabrum pusila ;

25 'Er IfTOv. Sic Reg. 27. Recle Bi: litis sic
legendum pul a vil ; cujus conjecturant Reg. codex
inilirinal. h in util contra nos fraudes, etc.
Edil, v vapyot.
26 Ei jtiy ^. lia fere supra, carm. xi,
vers. 11)50.
33 "Jcw z Ilrevjia dAXetai. Forlasse Spiri
tus petilur. Hoc esl, l'oriasse hac de causa oppn-
gnor et t'xagilor, quia Spiritus sancii , cui isli bel-
lui inilixeranl, diviniialem assero et praedico.
ln.i.. ppu. lia legiinus cum Coinb-cf. Edil.
ipov. Leuv. vertil : Ac mihi Spiritus etiain petilur,
cut hc omnia accidunt.
45 Sslotzc. Reg. 1227, heoiO' iravta.
48 "lazr\4 yAxraar. Billius : Usee ex adversa-
riorum persona : quae aulcm postea parcnthesi in-
cluduutur, Gregorii sunt, eorum minas irridentis.
Rursum ha>c verba : XaA7:ou.i Xxvo, advci sario-
rum sunt, licet aliter cxislimei Leuvenclaius, alias
dignilalum sedes jactanliui : quibus illud postea
oppoiiil vir sanclus, in altera vita novos tbronos
fore (alltidens scilicet ad illud Dan. vn,9 : Aspicie-
bam, el ecce thioni posili sunt), Denmque utiicni-
que pro mrito honores cl digiiiiales dislributuruai
esse.

.METRICA VEItSIO.

Qui nescit isla, prorsus hie degil procul.
Fraudes dolique (solum eis quod est opus),
Jungantur in me. Si ltihens cessi thrnno,
Quid majus est hoc? Pulsus at si sum illibens,
Hua non luendum lam grave est poena scelus ?
I sede statuor hac die : eras bine cado.
Proferrc causam quis, licet ficlai, queal ?
Christe. taciti quidpiam aiidax ellerani.
I; runt palaestrae lvidos, saxa et mea.
Forlasse petilur Spiritus : apertc loqttar,
Ileriiiiiquc dicam, Spiritus, tanquain Deus.
Nobis Duus lu : 1er loquar, nobis Deus
Hoc est : fcrile jam ineum saxis caput.
Immoliis aslo dogmalis veri scopus,
Nec verlia curans hosliuin, nec spicula.
Radix bonorum, purus el ions est Pater:
Hoc genila lux est Filins, Verbum Palris,
Sigillum Anarchi, tempore carens Spiritus.
Dens, mihi Deus, ac Deus, trina uiiitas.
Pruhilicre non esl qui queal sic me loqui.
Non dicta vcrlcl lempus : id noscal Trias.
Sors cunda qualial dura, non vertat Dem.
Par crimen unuin spernere esl, alque omnia.
Vocem babea, al urbes el Unamos lu splendidos.
Linguam ipse sislu ipulchra vis luec scilicet I)
Lucerna cclso splendeam lixa in loco ;
1319
SO "OXtv *tv o!xoup.VTv. A "^ Orpa\v AavtijX (Xoi;.
N3v xata- [uxpov oTEpov xouvot 6pvot,
lpwiov xs Sgut'puv tcic "vvo[o.
"H 8swov jv v ) ttJSe Suu^po$a,
M) soC mpovTO uTEpov .
55 'Aitatw to ?,8 itpojxti6oi xaXo;,
Xitv5T) xjp.c) 8, S* ,
"Iv' exX); tppoiju ijSiaf.
N itvTa xpirret, ^pipa tpioTtfeTat.
5" jxx9Tla'' *'*' st"^C "" 45'*
60 MiaOuv, 8aoi vouai to iXou.
'EitpifeO' 'Hoata, XX' xaptpei.
Tb itp & Toii xps iv vt).
SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. isr.c
'P(!i(it] 8 xa\ viXTtppot.
65 'O IIp6pop.o; 8' o 6Gut tt{ roxjijijijia ;
"Iaastv, >tOvt)xo. ' 8' iy, ,
S e(it, x&v [as xepoat 9Xoic.
IE'. El avtr fiez rjv di rrj Kwctarrtruv
ixrctior.
"Epxojiac x Xitcwv pif* Xatifia <){,
Tj xa\ t) xa*s1t0' Ttvjxaai apaaanevov.
"Epxop.' Extov St' pea, xa\ Sa' ,' aTtoXsi-a;,
Tot (JLEV TCOTpOpilOV, T031 VT(8(JllVO.
5 O06ev TEprtvbv IXEt^a,Txev Tto9cov xaxotp.r(v
Toat p.v ox QaXtov, toj 8' OXtov eop.Tv.

50 Tolum fulgore meo colluslrem orbem.

i|iiidem nunc : paulo post novi eruiit tlironi,
Primorum ac secundorum ordo legitimus.
Aliter gravis esset in liac vita infelicitas,
Nisi Deus postea inverterel talos.
55 Dedignor me vita; hujus addicere bonis.
Tu fredns mis cum mundo islo, ego aulem cum Dco,
Ut aequo animo perforant vita; hujus molestias.
Nox omnia abscondit, dies in luccm profer.
Multos sane labores perluli ; nee tarnen digni sunt
60 Prxmiis, quae manenl homines Deo acceptes,
840-841 Dissecabatur Isaias , sed constanler ferebat.
Ignis excepit 1res juvenes in peregrino solo.
Objicicbalur feris Daniel lanquain amicis
Roma: Paulus et Petrus veloram reportarunt.
65 Nonne precursor Domini occistis est ob verum diceudi liltertalcni T
Norui'l me morluuin esse. Ego vero , ini Pater,
Tuus sum , licet me gravioribus aclinic velis adligere.
XV. De seipso post redilum ex urbeConstanttnopolitana'.
Venio linquens vita; hujus , ceu magnos Ductus maris
llinc inile gravissimis venus agtalos.
Venio Italiens quse perpetravi, et qua? cum labore gessi rclinquetis :
His quidein perlimescens , islis vero gaudens.
5 Nihil jucundure reliqui, cujus desiderio excrucier :
Ab aliis quidem nolens, ab aliis volens victus sum.

* Scriptum an. 581. Alias Bill. 58, p. 154.

53 rHr r. Reg. 1227 fv.
55 KaXo. Reg 127 xaxo.
56 26. Reg. 1227 0Tcv8st. Leuv. Tu temel
huic mundo, quati quoddam sacrifieium, offer; ego
me Deo consecraba.
CO "Ucroi. Sic mss. Edit. 5sov. Sic aposlolus
Paulus Rom. vni, 18
62 'Er r?/. Ha Vat. Edit, iv v].
63 'E$i*TO. Val. 6)psb { fXot; 6 avttjX.
67 Sd. Ka Bill, ex conjectura : aburravit
vir doctus. Regius enim 1227 habet a( pro ,
quod est in edilis. Mox6Xot( pro 8Xfl{.
XV. 1 'Epxofiat. Sclioliasles 091 , i^ipyop.ai ~o
fou totou rcoXup.axetou, egredior ex hac vita
qu mullis exagilalur cerlmninibus.
6 To'iai jiir. Scltol. To p.lv yp -j ios xoxo
xa\ ) evTtssov to 5 itip ^ ySmt
OXtov -x'j'ys. In hujus titee mala non volens in
cid; labores vero pro virtute ibenter auscepi.

METRICA VERSIO.

Fnlgore lottnn compleam mundum meo.
Nunc isla paulo post erunt novi tbroni,
Ac dignitatis ordo Justus disparis.
Grave aliter esset rebus hic dun's premi,
Nisi summits olim vcrterel talos Deus.
Hserere flux* commodis vilae abntto.
Tu mundo, at ipse cttpdus adjungor Deo :
Molesta facili sufferam ut mente omnia.
Nox cuneta velal, lumen his affert dies :
Mullos labores perluli, sed prams
Non comparandos, qua; Deo charos manenl.
Vales secari maximus firme Ittlit.
Excepit ignis 1res edax juvencttlos ;
Ferisque Daniel jactits est ut milibus :
Paulus Pclrusque lauream Roma; ferunl.
Prieaitibuloncm dal neci vox libera.
Oliii ipse, norunl islttd : ac tints lamen
Stirn, Pater, adhiic ntegraviiis affligas licet.
XV. DE SEIPSO POST Ri:lllTI'M EX URBE CONSTAUTINO-
POLITAN1.
(Billio interprete.)
yEqtiore jam venio vita;, irucibitsque relirtis
Eliiciibus, bine venlusquos gravis hineque movel.
Qn;e feci, ha habeo : quaj sudavi, illa reliqui :
Lxtus ob lta;c, ireniuliim pectus ob illa gerens.
Dulce nihil liqui, quod msio corde relinquain
Ccssi invita aliis mente, lbente alus.
 i 251 S. GHF.GORII TI1EOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. 25?.
OTov eu.o\ xxap iay.v pajuov, oTo; ' fiXXwv A Ka\ raipvoi xpaxaicuii Xyoi. 8 syavov,
nXouxoj, BaXntopl] XTeu>oa'vi '/, [a !
Ttj (iyXr,{ TptaSo uvbv aaXa, ^v vaipaiviuv, T; rf^Ei 44ve; .!)1 traAjLT
10 "A-/pt xa\ XXoSaTtwv fjXuOov EraxxpiStv ZtXf(i(v d/ux4 " xat oOvou., ^ T' apTi
O (tv tt.uuav , fen^v XcUaiiv eSxQijv, Avjiaaiv 'E6pa!oi ttXrjtxsojivGt eixui
"ij xi XiTr;[i(i)V. ), Tpti, f8 X^P1- 2" Miootjc, ex 8' /iac Aiyuixxtov axixa xOOov,
"' (J^v v<pTva, tlij xxXov rap'i xEvxpto : p.EyXio xjoo; yrui y.ya;
Ilvxa; ExopvTiv ^'^ eje6>. Tj (xkv Xtiv 0-Txa u.x po'iv ^ai aXyjxai,
15 THv pijjio, XX p.' TtEU-^E Oovo xa\ vooo MtjSev -oaxAXiv xtj ievXtjc TpiaSoj
[-taaiti, ' vi> trux'.vt te xaV egOeveiui Xifoioiv,
IloXX xXa tp8ovpio Safjxovi [iiy.tfoy.iw/, 50 'AvxirXtv eriov 9ujlov a-oixsSsE;
"OaT'. jj.T[ cbTvo fv?>v x<5xov xiva;sv, T; Se EXtv xaipomv .~; naxiv EpCEi.
'Apxtiaifi. Cwt; Eixax' v TrpoGOpoi. "AxpoiTo; v xpEttxo xpxEJtv [ ;
'H 8' Sp' jxJ} Tpta; aOi arf> TTOfi-tov Osp-iitov "Mi] 8' tb; Epnoio croXuitXiYxxoio 5s8pov,
29 T(iVTat, v %' oy^pa, Ev x yopojxajiac;, Ttv8e |AxaxXfvo( Ev6a xa\ Ev6a pwv;

Sola mihi possessio erat grata , sobe prre ceteris

Divithi! , fomentuin oblivionem laboruui indticens,
Magnat Trinitatis communis splendor ; quam ego exponeos,
10 Usque ad enteros eliam porrexi patricios :
Non lamen omnino illapsus ; siqtiidcm lapji.lbus excepta sum,
Veluli qnis facinorostis. Tua vero, o Trinilas, baje est gratia.
Veruniiainen anniintiavi , et velu ti circuliis circa centrum ,
nee circumagebaui verbis pietatis.
1 Kcrvebal opus, sed me simul invidia el morbus egerunl relro,
I*lu i i nui invido nimium succenscntem dxinoni,
Qui partus mei sanctum felum excussil.
Recens compactum, vils stanUm in vestbulo.
Mea vero Trinitas rursus ab oribus nefaiidis
20 Scindilur, el in foro, el in cboris,
Ac merelricii vincunt sermones. Gladio , lieu ! heu !
Quis Pbinees scoilum boc transligel scorliriila mann
Zelalor ex animo et nomine , aul quis suppelias ferel
Doginaiibus Ilebrais inique conculcalis
25 Moyses , el perculicns jEgyptiacam quam primum doctrinam,
Apnd niagmim populurn magnam comparabit gloriam ?
842-843 0"is lolant divinilalem cogitalionilms suis capiet,
JNihil sublrahens ex magna Trinitate ?
Aul quis nicnle prudenti el validissimis argnmentis ,
30 Advcrsarioruni insanam doctrinam prollig ibil ?
Quis aulem belli tempore inucxibilein fidem servabil,
lininobilis staus inter dominantium varietales ?
Nee , velul turipi miiltivagi lluentuui,
Hanc (fidem) inclinel modo in banc , modo in Ham partem defleclens ?

8 . Sic Vat. Edit. ).07(. i 'ECpaloi. Val. TApaiuv.

9 '. Scbol. ovaBEixvcov. 50 Sujir. Reg. 901. sup. lin. xi;y >avav.
1 i rHr
'Eroprvfirir.
pdjw. Scbol. EffKEuSov. dc conciliands 32 Iidpre<nr. Sup. Un. !; . / mulabiii-
15 Id scboliasles
but dominalionibus , imperii*.
pads studio intelligit. . lia Val. Edil. 53 '. Ciiisl. japcOpov.
tvo;.

METRICA VERSIO.
U:e sols mibi divitis, solumque levanten Ac doctrina vigel peliilans. Quis percilus ra
Curariiin, et requics sola laboris erat, Hane feriet, snela ronfodietiiiie manu?
Ncmpe jubarTriadis, quam nionstrans dissita longe Nomine quis Phinees et re zelator? Inique
_ Arva Iibeii3 adii , nobiliumque eboros. I'ercuss lidei quis feiet ullor opem ?
Non lamen omnino ncoliiniis ; namqueipse pelilus Quis Moses, l'bario likens in doginate telum.
Sutn saxis. Tibi sit gratia, snela Trias. In populo magno grande decusqiic ferens ?
Monstravi lamen banc , verbis piclatis et onines Quis tolam in media deilatem mente locabit,
t Tornabain, til cum cui circulus edicilur. Nil Triadi iniiiuens, nil adimensque sacra; :
Cursus eral : sed me repulil morbusque laborque, Aul prudcnli animo contraria dicta refeilet,
1 iiliu ni incusanlem dinonis invidiam, El verbis , insit vis quibus ampia salis?
Qui teneros fetus nostros excussit, in ipso Tempore quis varioque fidem relinebit eamdim,
Cum slaienl vita; limine jam supene. Stabil ei band firmis firmus in impers:
Atqiie meam Triadem lursum scelerala caterva Nee velul Euripi unda means remeansqiie subindc',
Dissecal inque foris , dissceat inque eboris, Vergel in hanc partem, vergel in haneque levis?
12 SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 1251
35 Tic Se ji<9ov ypjiv. -' epia8svtov leptpiv . &; xiXo; fA-po'. aOXbv, eo.uvi).
S-cfjdSt, xoj tptXTj; eIj ev Sftov ; KXetvbv 'Avairtatttti xa-P' *^> *l 0e oavoaav
To |*sv [50 fv, rsl >8 xeXesi, 50 nixiv ,? vto au6ic fioit Xi-pi.
XplSXi SXO [AEptflKOV oTlt VlAOtJ TClOtOV, :to [iv oOS Oavwv ^^, XX' ,' ptaxoii
O' - (tuv5i]itev [? ? xaxoc , x<j<jox', xexiov Xktsjevo TpiSa.
40 "Oert avaxTopT{ xt/oev, { itiXa. I<7'. 'n5jrvor ! zi\ ' xxJ.r\irla,
ToOvsxa xal X!Go; uxb it' ji^OTfpot ^, )>" irrjaro 1 .
Aao; sic v ^ pjJLOV*) tjiXfrj. ESSov 6t fXux'jv Tivov 'Avaixaaiav 6 x' 6vtpo
*hj itllo oi Si x T.ptsQtv isxe-fipavcs Stuav, tt)iev [iosi cptv ^[iaxoiat tcOoii"
O'J ti/ jjifjolSti) vxo ]. "H itptbxTi X<5-yov o-iv evV irporaiSeatri xivovxa
45 At6 S ioi Tpi jev a8rpixo;, fjv sXsEUJi "HyaTEv e xoputpfy/ opeoc xpoxxriv
BXXouaiv n'jxtvo! T Tpi, </ jxiOov 5 To&vex' 'AvorrTov aiv eftxXTffiv xaXouTi
Mr5 i' 9pf(!ii xaxb tp6<5vo, XXi x-j-oia! Nijbv, ejiT,{ ^aXjtr( Ipfov apiaxoraSvov.

55 Quis vero bellum horridum decertanlium sacerdolum

Comprimai , pacem compoueiis nier chariialis propugnatores?
Huius quidem re mihi desiderium inerat, quando quidem Dens s'.c jiibct,
Christus medicus hominum suis suppliciorum legibus,
Quibus in cruce simul colligavit bonos et malos,
40 Et qui a regno Dei longe, et qui prope eranl.
Quapropler el lapis est utrisque angularis.
Ambos in unum colligens populos compage amicitiae.
Hoc, inquam , mihi eral desiderium; sed qui me antea oderanl, spreverunt,
Nee ullam mei rationem habuerunt consilii.
45 Alque ulinam belli expers essel mea Trinilas , quam crebiis
Pelunt telis ! Trinilas , siste bellum ;
Nee me jam torvis oculis malus livor aspiriat, sed laboribus
Da (nein prosperum meis , pluriuin ore pradieala.
Tu vero , inclyta vale Anastasias sedes , quae cxslini-iam
50 FiUem revocasti per meas sermones.
Tui , nequidein morluus , obliviscar , seil simul cum prxslantiesiinis
Statuam , pro filiis meis supplicans Trinilaii.
XVI. Somnium de Anastasia! ecc'.esia, quam in urbe Constantitti exstruxit '.
Carpebam dulccm somnum : Anastasiam autem somnium
Arne oculos meos staluebat , diurnis meis illam exhibens desideriis.
prima sublimem doctrinam ad radices sedentein
Perduxil ad inonlis cacumen allissinii ;"
5 Unde Anastasiam cognoniinc vocant,
Hoc teiuplum , laboriosae manus mea: opus insigne.

Scriptum an. 581. Alias Bill. 10, pag. 78.

55 'Eptcrercor. Schol. 992 . Coisl. nie pessimus livor torvis oculis aspicial , etc. ; et
miXo(i<iXii>v. Reg. 991 , atiSe ^) 90<5vo xixiuxo,
58 let rjxoic . Chrhlut passioms $u<z XX' a'jCo[xvT Soi xot jio 7rtvot xXo xPria^-
legibus hoc tanxit. Schol. xo; ISEot ratOfutaai. Kec jam sinistre me livor improbus inlueatur , sed
40 "Oct. Alludit ad ha:c Pauli verba, Ephes. n, plurium ore prdicata faustum meis laboribus jinem
17: Evaugelizavit vobis pacem, qui longe /im', largire.
et pacem his qui prope. 48 'Aeo/iirj. Aliter, Gregem amplificans.
Ai 'kpuorlxi fpiMq. Sic mss. Edit. appoviT]. XVI. Tit. Heg. 992 : Tov abzov tb -
47 /" aereis xax pOro. Edit. )8\' clar, 'Aracrraclar, frr sfazo r 1
0pi|<ii yuxxbi jm59o{. Billius legit OpiEce- nos !. Ejusdem in ecclesiam Anastasiam quam in
legimus p^aEtE cum melioris not! codieibus, urbe Constanlini exstruxit.
Keg. 991 , Coisl. atque eliain interpretes Grsecos 3 Afor . 'VJ/i)Xv , Sublimem doctrinam,
seculi. Primi quidem Coisl., xa\ pi^xixt xe ovo fidem. Combclisius. . Duo Regg.
xxiuxo Xo|o epfjoEiEv 8xxaji , etc. , jam ., el sup. lin. fiiavofaif.
METRICA VERSIO-
Bella sacerdolum quisnaiii feriaba sistet, Provehe sed crescens , o veneranda, meos.
loque unum proceres junget amiciliae Tuque fidem cxstinciam quae per mea verba vocasli
Hoc cum cuueiem, namque imperat hoc quoque Ad lucein. valcas, dulcs Anastasia.
[ Christus, Te eque morte jacens lamen obliviscar : el inicr
Nostra suis frangel qui mala supplieiis, Eximias slaluam , pro grege vota ferens.
Qiieis simul innocuos vinxit turbainque nocenlum, XVI. INSOMMOI DE AMASTSIiE ECCLESI , QUAM IH
Quique proeul regno, vel prope quisqus erat: 11RBE CONSTANTIN! EXSTRUXIT.
Unde eliam est utrisque lapis suminangulus ipse, (Billio interprete.)
Qui populos arela nectil ainicitia; Somno ego me dulc dederam, cum luce cupila
lu me odiis Hi prius exarsere, nec ulla Ante meos oculos venii Anastasia :
Consilio fuit his credere cura meo. Hxreniem quae prima lidem radicibus mis
Atque ulinam pugnse trias expers esset ! et ipsa Montis ad excelsi culmina summa tulit.
Nam pelitur telis. Praelia siste, Trias; Unde eliam leinplum, manus liase quod scdula Gnxit,
Nec qiiemquam bellum grave vumercl: ipsa labores Hinc iraxil snela; nomen Anaslasix.
12.w S. GREGORIl TIIF.OL. CARMINUM LIBER . HISTRICA. 2
"EJssOot SoxEIXOV lpOpOVOi, O/ KlTtpO'fp'JC, A Kai toe vux-A; 8upu.a StaxpiSbv tetaio %{
O8s y^P o48k Svap -rov -pr|vopr(v MJOu f||iETpav siaatstv noOsc-v.
Ol S [iot a'AcoxiptoOsv 0!f5(jitijv:o yspaiol, "O xv 8r -/8ap.aXov xa\ l7i5pop*v fixes COov
10 IIoJivT ifY2Ji(5v;, '- <X-xt--;. O yip uv<i) veeiv fjOsXev, oGS' ,
Ol 6' ' FoSp^itfjpz v Ejiai -rajAavojJiv 25 Aixp y' ^tOaovta xal E&-po;?ov, oTat xi-ii'/it
"-aiav, --)? exvs; a-j-Xal-j. BvGs' vi^vEEiv -^^ ffoctj-c,
\ 6' o ev Ex'JV"0 -tspi-rxaSov, jtte (xaXuuat, Esivr,; 0' ^ . ; 8' exaxspBsv ppi
KipcXSo; TJv f ip yjv aaoripw -TsX-rat. 'EXxouivo'o Xycu p.apvap.svotTi irfOot.
15 O 8' Ispotj -rpoOOpotat KEpwcstvovTo ovts, A-p fe|jLo\ OTOjitoiv Tpi; If5eev f xov<5ir:o;
Ouacriv Tj6 7toa\v foov ei-sif-iEvo-, 0 .\a[iTto]xvTi xpisao xX.Xev otvou.vot{,
"AXXou 6' aV yopai iE i-eXuaxiSssi 6' [x' yoia'i, wvij XE -'.,, xal Tr<E'Jjia-O a6ou.svoio
xpoaiv<5uvai, - p.o3i Xfotc. --, xa\ (xOtov aXjiaiiv vxi-riXiuv.
Ai 6' p" ?' ^Xov -fiwv sxoap-ov xoufjv Ka! i' o jiv 7;XXovTO, xa*. fjVsov, o 6e uiiotcJ
20 'Ayval itap6evixa\ xXvov y." ap.o-j. e^i6iov, o 8s ^ xpov E6', o 6 v^t

844*845 Sedere mihi vidcbar solio elatus , sed non snpercilio :

Sam ne in somnio qnidem grandi:-, scclabar.
Sub me aulera ex utraque pane scdebant presbyleri
10 Ovilis duces , vas selecta.
Minis! ri in veslibus valde splcndidis
Slabant , angelica; imago claritaiis.
Plebs partim effusa erat , instar apiim , circa
Cancellos : cerlatini enim studebant propius acceder :
15 Alii sacris (bribus arctabaniur affluentes,
Auribus que ac pedibus properantes.
Alios platee , et qua; in multas parles scinduntur via;
Pedibus calcalte ad mcos einilebant sermones.
E lectis allis verecundas aures
20 Inclinabant casta; virgines simul cum gravibus malronis.
Alque id quldem noctis eral Indus : non uno alTcclus modo stabat
Populas , qui meos audirc sermones avebat.
Alii simplicem et facile currentem oralionem postulabant :
Mon enim sursum respicere volebant, nec didicerant ;
25 Alii vero sublimem el vibranlem , ii nimirum , qui bus cune eral
Abdila ulriusque sapiential investigare,
Extrese et nostra. Clamor anient utrinque eruinpcbat,
Dislracta pugnantibus inter se sludiis oralione.
Milii vero ex ore fluebat sola adoranda Trinilas
50 Triplici coruscans clarissima pulchritudiue,
Voce veliemenli , et animi ardentis mpetu.
Non sine incursibus in contraria dogmata.
Alque hi quidem commovebantur el laudaban! : il silenlio
Admirabantur: alii verbis stridebaut , alii mente,

8 "Orap. Int. ' 8vap , eque in somno colui
superbiam.
9 '.. Sic duo ftegg. el Coisl. Edit. .
10 EyxpiTc. Sic mss. Edil. xxptxoj.
11 . Reg. 990, et Chig. T-ajjupa-
VOJVTEC.
U KirxMSo. Sic Reg. 990, Cbig. et Coisl. Edit.
otyxXSo. isce cancellis plfbs a concionatore,
cl eliam a sacerdoluin choro arcebatur.
17 noXvaxtSe. Multplices vici.
21 "AoVp/ta. Reg. 990 .
23 Kai. Sic habet Codex Reg. 992 et Cuiil.
Edili aulein -.
32 Kai lOtor. Et cum intectalione contruriornm
dog malum.
54 Bi6eor. Coisl. sup. lin. eCsnX--iT0VT0 , slu-
pebanl, mirabantur. Fidei bosles concionantem Grc-
gorium audicnles , triplici modo afRciebanlur. Alii
animo solo murmurabant : alii verbis eliain in
dignationein testabantur : alii denique aperle re
pugnaban!.. Bill.

METRICA VERSIO.
Sede alta, haud alla considere mente ridebar.
Nam eque per somnuin mente superbus eram.
Presbyterique graves sellis utrinque sedebant
Deniissis , retas lela , ducesque gregis.
Veslibus in niveis al siaba turba ministra,
Spleudorem referens agminis angelici.
Plebs vero propius cupiens acceder , partim
Circa suggesluin fusa eral instar apum :
Pars sesc venions ad liinina sacra premebat,
Auribus approperans, approperansque pede.
Multilidique vici , foraque omnia , rursum
Millebant alios ad mea dicta greges.
Denique virginei clus, inalrouse et honesta;,
F. teclis aures ad mea verba dabant.
g Atque hic Indus erat noctis : ciipidusqiie popellui
Vocis erat nostra;, dispare sed studio.
Pars eieniin sermonen) huiniicin facileinqiie peicbat.
Tollere quod uollet lumen ad alla su um.
Alto gaudebat rursum pars altera, curx est
Cui duplicis snphia' sensa profunda sequi,
Externa; ac nostrae. Clamor resonaba! utrinque.
Dum traitrent voces icinula vota turas.
At divina mihi cupido Trias ore fluebat,
Unum qua; in trino luniine numen habet.
Alque hanc, el firma voce, et fervente canelum
Peclore, vi magna dogmata falsa premens.
Laudabant alii: pars mirabunda silebal:
Slridula pars verbis una erat, una animo ;
45S7 SECTIO I. POEMATA i>E SEIPSO.
35 ovtjxosi{ (btvo; vauSio?, o 8 (ao/ovto A . Se tpG,aaT0 eI^ov itl XP*V0V
Oa xaOi<jrap.vou x^a-o e$ avifioiv. 50 Kat tpjyz xpa8rv f,xa u.apaivp.evov,
Dvra; 8' xaTsxijXEEV, EUtppaSiac is Movov 8" SX^o S^eivev eu.o\, xal YPa aviypv.
Ka\ fjLJOojv ispv rSjxova e9e6(ov, " iot p-^i Tpiao ! & p.01 u.uv tsxwv !
'IlfiETs'pou v6ouc te, xa\ o p.Xa tijXOi u.v6pT; T tp96v, tttts a' ;; 2/-'? ^^ov XXo /ipstov
0 ? EtSAwv XTpiE pavwv. Mt t aXr){ it' . SueOavi iury.
' Se iTpuc Xsapfljtv ' xtvejui xeXayxOEl;, 55 'H u.ev 8i] itoXXoiv yaXXop.vi) .; te
05' 6u.a$ xaOapu [ Xu(ievo, KXXsat 8aiSaX"ot aaiXEta Ttib.c,
OOO' 0X04 cbpic ori, lev uiXa;, SXXo 8' puOpb, Ntjo opavocaiv ( ?oxov SXXtav ,
"AXXo 8' 4p' aiOaXosi, ejxaxa 8' AXXo xEt - Ntjo, to ' exot, vv y pv XXo-pioi
45 " ? 6|'.(57 zs7taivop,vT) xaxOTijTO, Sv to xa\ (leYXauxov ; Xptroo u.a6YTtv,
"8 xat Xtvo{ YiSeov epvrpat. JIXEupatj , t[*V(5;uvj.
' Ityov ' * W Va1 uitvov itb XEcpiov -ivas 'AXX' o TOocro jioiYE to59o xa'i Slyo; ixsEvtov.
Tip'j XsxTp'joviov, 8' [i' 'AvaiTasav. "Osoo "Avajxaaluc, Br(0Xssp. .

35 Muriiio sine voce conatii : alii ptignabaul

Instar fluctus a vcnlis agitali.
Oinnes autcm facundia demulcebat , disertos
Et sacrorum picialis dogmalum peritos,
Noslros el exteros , cl qui remotissimi ab ovili,
40 Miseri cultores infirmoruni simulacroruin.
Qiieniadinodum racemus calidis sub radiis infuscatus
Ncque omnino acerba est uva sensim maturescens,
Neque omnino malurus est , sed partim niger , partim ruboscens,
Alquc aliud seminigrum, aliud acerbum :
846847 45 Sic Hi decertabanl , dum excoquereliir pravitas,
Praelisque latioribus jam gaudebam.
Alque equidem sic habebam : inilii autrui somnum ex palpcbris cxcnssil
. Oantus gallorum , simul alque Anastasiam.
Simulacrum autem simulacri aliquandiu retinui; sed postea
50 Ex corde evanuit leniler marcescens,
Niliique nihil superfuit praeter dolorem et tristem scneclaiii.
O mea Trinitas ! o (ili inei !
O invidia, quid in me patrasti ? Jam tot et tanta habes: ne quid pejus
Inferas mea; miserabili vil.
55 Mulls quidem ornata magnisque
Dxdaleis monumentis regia civitas,
Templis clestibus supra alias gloriatur,
Templis aliquando meis , nunc alicnis :
Inter qua; magnifica sedee Christi discipulorum,
60 Lateribus formam crucis habenlibus, in quatuor parles divisa.
Sed ea non tanium mihi desidcrinm cl dolorem iiicutitint,
Quantum Anastasia, novissima Belhlcliem.

55 9ttiCxovcr) Sro ravc. Entrtente noslrse basilics forma sua soient crucein referre,
loquead i cupidilate, atqtie, ut ta dicam, prurigine. et in quatuor partes distingu. Edil. Ttaupotiiito.
41 - Reg. 990 (JwXaxOst. Ibidem TEp;vxEvov. Duo Regg. xoip.titvov.
44 " yet. Tres Regg. el Coisl. &'.o$, cl 62 \ itTtatlnc. Quasi Verbo'in ea ftdeliitm
sup. lin. XXou SXXo y'. mentibus postremo concepto et nato. Conibef. la el
47 '' Ijor. Sic se res habebat. Gaulyer. Sic aulent , inquil Billius, Anastasia: tem-
51 'Anypr. Coisl. sup. lin. Xuwrjpov, dvtapv. plitin appellat, quia ut Christus in Bethlehem natu*
53 "Exst. Reg. 990 Ivo'-- est , sie eliam salutfera ipsius doctrina ab htcreii-
60 . Sic Heg. 990 , cl Coisl. La cis oppressa velut exstineta , i Anastasia; wde,
teribus crueiformibus quadrifariam tectum, lia Greqorii labore industria , in tucem revcala est.
METRICA VERSIO.
Denique pugnabanl nl : nee dispar erat res, Ac spectrum spcclri quodam mihi tempore mansit :
Quam cum staute oritur sxva procella nolo. Post eliam hoc liquil pectus inane fuga,
Eloquium al cnelos mulcebal , sive disertos. Ac mihi dunlaxat mansit dolor atque scnectus.
Sen gnaros rerum quas sacra scripta doccnl : lieu mea sancta Trias! Heu mea progenies!
Noslros atque noihos, et qui, proeul a grege nostro, Quid mihi fecisli, livor? Jam tanta lulisti,
Nninina ter miseri robore cassa coliini. Ne misero niiuiitas asperiora precor.
Tacla velut Pha-bi radiis ardenlibus uva, Dolibus ampia quidem mulls urbs regia gestit,
Nee prorsus coeta est, nee peracerba manel : Multaque, qua- visu sinl speciosa, tenet.
Sed partim nigra est, partim quoque fineta ru bo re; At stimnium decus ipsius sunt maxima templa,
Partim \.\ rursuni, parte subaira alia : Templa ego qua; quondam , nunc alienus habet
Sic hi, dum Vitium coquerelur , bella cebant, Inter qua?, quod quadruplici crucibusque noialo
Prxlaque Ixlus erani jam mage lata videns. Est latere, eximie fulget aposiolicum.
ll.ee ego : sed guilt soniiium mihi cantos adeniit, Ast ob ea hand lanlus crucial mea peclora mror,
Clinique soporc simul dempsit Anastasiam. Quanlus ob ercplam vexat Anaslasiam.
Patrol. Cr. XXXVII. 10
!259 S. GREGORll TI1EOL. CARMINUM LIBER (I. HISTRICA. 1260
*H |v r.fX ajxTtJsa \ e!v \, xai ya'"v, tppot ' |xo\, ; fiolo Xio:.
"Exopo, \ <piXoi, iroipiatv, fSe Xuxoi, IIoXXxL xa\ xe^iXv Dowv ^a, T8k ",;
65 Noaij) TS (jTUYep.xol rPa' xejMwXivtr 80 Aaiv 'AvatJTaaiij iiyvitja ttjXs xevuv,
OGti 6 pJOsv jjwA toov eirijXcv 4j(O. Errx v itpantsjsiv "vSoOt vi-ov,
O totov 'Affupoiiiv 5' fysTO Tr(X<59i ; e7:iJ7rv6iv !pi4uaai 8etOTpot{.
SouptaXj, vtjov !* pr~v, "?, u.voto5Xo , /opostaffEat ' ipat.tva\
OiiSe (isv o8 xttoTOv, 6' aXXoOXoiatv ] Esvuv, *8-, j dno avTiOarou,
70 &' uo xXairEvra 9X0V 85 X~pa ' pcpavtxoC , X^|jwvi{, SpavovTji,
O8X\ Drvto 7iaxtiip55i SapivTa Aeo-aovTs rcpo u.a, Osoi", 7taXaac,
Sxjavou, 08' yXriv oux<5Xoc XXuxvtv Oxo yXuxspoi, Y4P"~P<foi, 06 ' "yor;-
OSe <ptXo"svoto <>utoG xaXtjv A^<70iai, o?' flXuiv, 0|;{ ~>iXtr,.
"Opvt{ as\ axwv, o toX-oj 6aXau.Tv, E! 8 t rou xa\ p.Eto <] XXeircrai
75 "Oioov if vemqxTov opoiai eiaeri xal vv 90 Mvt)<jti{ tv p.e-ipot, ",8s x^P'S TptaSoi
Nov, 8v fiXXo ex xapnov jmV xap.aTtov. 001 yp xaipotitv Inpponov ?Top "xouatv,
oso uAv xap, Tt 'Ev 6 jjiovoi" ai8a> 6.( xou9orp*>;.

Multa mihi ierra marique acciderunt molesta.

Ab inimicis , amicis, pastoribus , lupis ,
65 A trlsti morbo et incurva seneciiite :
Sed nunquam bactcnus tanlum dolorem accrpi.
Non sic in Assyrian! cum prociil a patria duceielirr
Populus captiviis magnum deflevit templum,
Neque etiam arcam, um Philistseis immisla est:
70 Non Jacob antea surrepticm dilectum filiuin :
Non lesena generosa occisos a venaioribus
Galillos, non gregem bu lui leus exstincltim :
Non hospitali aibori stiperslruclum nidum
Avis relinquens invita , non polypus ihalamum,
75 Quantum ego recens structum lamenter eliamnnm
Templum, quod alter habet, fruclum laborum meornra.
Si quando tui obliviscatur cor meum , si quid lingua
Tibi anleponal apud me, Christus mei obliviscatur.
t>aepe etiam sine magnis sacrifiais , sine mensa
80 Popiilum Anastasia; lustravi longo degeus,
Statuens in corde meo incorporeum intus leinpluni,
Lacryniasque inter visa divina profundens.
848*849 Virgines, cantores, eborique ainabiles
Exteroruin, et nostrorum altemis salientes,
85 Vidua?, orphaui, pauperes, inlirmi,
Qui ad meas, tanquam ad Dei, mantis respiciebalis,
Dulcesque donius, senum nutrices, iiunquain ego
Vestri obliviscar, eliamsi velim, amoris.
Quod si et mei, qui tanta passus sum, aliqua superesi
90 Inter vos recordatio, hoc Triadis beneficium est.
Mulii enim cor babent ei lemporibus suspensum,
Ac levium bominum pudor solis oculis residui.

69 ^EfttxOij. Quando a Philittii capia esl arca. 90 "He Z"/"- Id est : Pro eo beneficio maguas
71 Ov 1. Ita Reg. 995. Edit, o Xj , ubi Triniton grattas habeo.
e|U.J"tr"m- nnn 92 A5)C , etc. lia el infra , sect. 2, carm. vu,
1 Me g- ' ^L ad Nemesium, vers. 518. Vulgatum proverbium,
84 rrtdrov. Ex divertis Unguis, Com- inquil Billius , Pudor in oculis: alio tarnen sensu
bef. Intcrpr. 992, vTixetpivTj. boc ulitur Gregorius, mull soient. Quod entra

METRICA VERSIO.
Multa quidem persape tuli lerraque marique, Profcrat , baud Christus sit memor ipse mei
Ilosies, noslri, dum mihi bella movent, Sajpe etiam absque sacris , mensa proeul ainue
Dum lupus, et pastor, morbusqueet curva senecla : y remoius
Ac nundum lantus conludit ossa dolor. Lustravi nostra? vulgus Anastasia?
Non ita Chaldajas cum plebs iralieretur ad oras, Mente mihi fingens delbrum corporis ex pers
Deflevit Solym tecla sacrata eo ; Moestaque perfundens fletibus on meis.
Hon ita, cum sanetam cepisset barbarus arcam ; Virgineos coelus, cantores, asinina chara
Surrepia Isacides non ila prole pritis: Nostroruin, et tellus nns peregrina lutil;
Non Ha deflevit catulos lea sva pcrempios, Pupilli et viduae, atque vagi, nfimiique, manusq-ie
Exstinclum pastor non ila morte pecus : Cementes nostras, non secus atqueDei-
Non ila flevil avis dejeclum ex arbore nidum, Atque donius dulces, aliriccsque senecl*
Pullosque implumes ; non polypus thalamiim : Vestri, nec cupiens, inimemor esse queam * '
Quantum ego ploro recens exstructum nunc quo- Quod si forte mei mentes oblivio veslras
_ . ,. , , . [que templum: Non prorsus leneat , gratia sit Triad!.
yuod nunc aller habet , semina nostra iiicieus. Mulli namque suum flectunt ad tmpora pectus
l mea mens non te memorcl, si lingua prius quid In levium est solis luminibusque pudor.
2l SECTIO 1. POEMA TA DE SK1PSO. 1262
Kit vi ye |itv *8, ) Tp'.i, a'.sv SXtjsto A IZ'. ! tur rov lov Siapopr, xal
jfrevSiepiur.
Vuxo apTi^TOt icto (ivoi (.
95 Xopete, pajtXjE, jiuv ir.apuiyol Zojypco -\ ptero;, 3 v itivxsaert xapiiEi
Mop arpexiac, [i^voo 8Epxo[iivac-
Xaoi lot, vtoXt) xal Suit [AapvjiEva '
Ox 8? |*,1* toXX xal E&xpoa ^ ;,
Xzipz-i [xoi, UpTjij, t' iXXr/oiatv EVcsc ' Ast(ji(va Ypattbv Ssxvueiv x mvaxcov.
Xafps, ts ' *, ]. 5 Nr,a Se irovTOTcpEtav mfivsaa, o 7tapadT)[iot{
Atp ifio yOovtiiiv jikv itptEpo eEju Bouixuv, KaXXtatv, o cpufivTj &v6eo*i Xai7rojiEvTv
100 '([istpco Se livo'j xSeo avawj. 'AXX' f\v vau7tTYoo xpE Yu.coieev SpiTta
'AXX jico [i:, to j.;, Xtj Tpt oorattov Si Atoxav m];iEvat xjiaat OapXr,v.
'O'J/jxsO', ayvTJc <; 'Avaarajii. Kai orpit itrnv Sptcnoc, apto; vxl xaXoto,
10 Kai 6[ioc alyXrjEti Sstkspo enayao.
foo outo 'AvaTcoaTjv to>9ovto{,
"O; 5s icuv ppoTtv. ' isv 4i6poToc, 5v ttva Xptotw
Ttc (itv <p8ovpf vrctasv aSpavfo].
Tp6oc Syi, iXextj aXX-ptov xaxtt]?,

llhnl aulem opto, veneranda Trias, ul semper fixa nunqiiam obliviscenda

Aniinabus recens generalis la maneta deilas.
95 Vlete, o reges, nieis iii aeruinnis adjulores :
Vlele, Oriens el Occidens, inyicem decerlantes ;
Vlele, sacerdotes, in invicem inclnenles :
Vale, dominator faslus ; vale, magna civitas.
Terreslribus equidem excelsior sum Ihronis,
100 Ac solius gloria: immortal is cupidus.
Sed salva me, salva, chara Trinitas : postremo
Videbimus, ubi purae sil sedes Anastasia;.
Gregorii bic gemitus Anastasiam desideranlis,
Ex qua ilium aliquando invida imbecillitas expulit.
XVII. De dirersis vita! generibus, et advenus falsos episcopot'.
Piclor optimus est, qui labulis exprimit
Sinceras formas, et quasi vivum quiddam intuentes ;
Non qui varios et pulchrns colores nequidquam miscens
Pralum piclum ostendil ex labulis.
5 Navem euniem in mare laudo, non quae insignibus
Ornamentis, aut puppis floribus cruscal ;
Sed quam artificie manus clavis oplime
Compactem fluclibus tutam commiserunt.
Praslaniissimus exercitus est, non qui pulcber, sed qui bcllicosus,
10 Et domus renidens firmiler struct concedit.
Sic se babent hominum vitae. Alia est iinmorlalis, quam ad Christum
Timor adducit, subdola: cxperlcm pravilalis,

* Scriptum an. 581. Alias Bill. 11, pag. 79.

ait, pudorem in levium oculis silum esse, non hoc 102 'Araczaclr\. Reg. 990 'Avastania. Idem
vuli , cum in hujusmodi hominibus elucere ; in postea 'Avastaatav.
nullis enim minus elucet. Verum hoc significare XVII. Tit. lepl rov, etc. Hunc litulum pilt
inlendit, homines levitate ac inconslantia laboran res Regii codices exhibent. Cisl. el alii soliiiu-
tes, siinul alque amici ex eoruin oculis excesserint, niodo E E-13XTOU.
aniorem omnem cl benevoleutiam ex animis ejicere 9 "Eartr piaro pffloc. Sic Coisl. el Vat. In
soler. Paris, edil, deest apt jto;...
93 ". Duo Regg. . 11 "Afiporo, incorrupta, purissima.

METRICA VERSIO.

Al prceor, o veneranda Trias, de menlihus unquam
Ne tener: Numen possit abire tuum.
Qui mala juvistis , o reges , nostra , vlete :
Vos queque pugnanles Orlus el Occubitus ;
Ponlilices, gerilis qui mutua bella, vlete:
l [i lis mihi , cum fasln preside, magna , vale.
Terrenis solis ego sum sublimior, alque
Cleslis fama: me rapil untis amor.
At me, sancta Trias, conserva : postque videbo
Purse ubi sit sedes iiiclyta Anastasia:.
Gregorii bic luclus, mocsta dum mente requint,
Ilium qua pepulit livor, Anastasiam.
XVII. DF. DIYERSIS VIT.E GENERIBUS, ET ADVERSOS
FALSOS EPISCOPOS.
(liillio interprete )
Optimus esl picior, veras vivumque ltenles
Qui seile formas exprimit in tabulis :
Non qui multplices frustra variosque colores
Miscens, anle oculos florida prata locat.
Hanc ego laudo ratem, non quae depicla venuste est
El vario iu puppi lincla colore micat :
Arlilicis sed qua; manibus conslructa periti,
Per mare, per ductus non timet ire graves.
Agminibus pulchris annon Mavorlia praestant*
Non nitida: firma esl anlefercnda donius?
Sic diiplices vita:. Vila est haec optima, Christum
Quic metuens seqiiilur, crimen el omne fugil.
i2C3 S. GREGORll TIIEOL. CARMINLM LIBER II. HISTRICA. IM*
-E.a8ov, oTUaixtov, ravOa. "; 8 xxiUTo;, ' S' YaOosi 5:8o- pva, to; 8 xaxo
KapiArcai, osan. XOo; xpuEi 8.?
"EvBoOev pavitov, ExtoOe xpxo; Exiov,
15 'fixiiopov, tp pEvo^X^tv iaoov, oTaiv Ttavxct 08' 5 r' *<1 rcXowu puvrXtov ,
50 O 8t) poTEr.c ev046e uupojtvij
AtvrjEvxa toXei axaxouai vov.
Too; Xpiaxoto ( .. O06e 8opt)v 6a!JiXf,o Exwv p'p' Xovxo;,
|;. ' ( Ppoto-J -. aEaOcvo, Keoe xcpSibtlv bSoOt 8oyXo3vr]v,
KXivjxbvo xaipolet, 8va$ ; (1>, NExpo6po, , , SXXo v aXXoc
20 ITavTOT,; )? oJx xoj, tOto navToSarcot xaxr, eBeoi xXettcojxevoc.
Axp 5 y^ tpGFPfi31 '^'5'4 re*Xu,fl<ri 35 'AXX vov xaOapo-i vorjtiaiiv alb itov,
Apov a-fsi, XpuxoG \ x*p'-<5*v0?. "H8t xa\ Tpiao ^Exai uOpavTjc,
KaV jxsvXot; TiaOiUisiv, rap ; svQ5' vxXi], TH tttov 3xr,piEV Evt zpaTtiSeiaiv f,3i,
'POtev 4pxEY<v())V +j[jiE-p(ov i:aO>v KOSo; Ev EV xpiaioZ; xXXEUi 8spxjtvoc,
.23 T9 ti u,ovtpxa\ xp::Exai xE;ei \ Xabv Ouiiaaiv yvoT; 9E0tSfa xe/wv,
6uuAv i xOoviov EvOev avwrajMVOC. 40 * )( ' avaiu.a pEi.
850-851 Stabilem, insupcrabilem, luclu carentem. Alia pessima est,
-lulus inlirma, exlerius robore praedita,
15 Quod cito peril, et simile est mente caplis, quibus omnia
Tanqnam turbine circumaguntur, cum ipsi mente instabiles sin!.
Talis est et Christi, cujus magna est gloria, sacerdotibus
Animus. Hic hominis prsepolenlis cultor,
Teniporibus serviens, arundo pluriinum venlis agitata,
20 Vili omnis non remcdium, sed exemplar.
Riirsus ille trcmulis et Sanctis manibus
onum offert, Christi carne reconcilialus,
Magnisque suppliciis, qua; Dens hie pcrlulil,
Ut nos a maus, qua? ab initio geueiis palimur, liberaret.
25 Iiuic soli vivit et gaudel : bujus causa abstrahlt
Aniinum a terreslribus hinc assurgens.
Humanis autem bonis non magis animum adjungii, aul malis
r'leclitiir, quam rigidus lapis adamanlinus ;
Tieque eliam div'rtias curat, aul magnas sedes,
30 Aul gloriam humanam, quae ultra haue vitam non iraliilur :
Ncc regia indulus rnagnanimi leonis pelle,
Vulpinam intus servilulem abscondit,
Morluorum vorator, dolosus, improbtis, alius in aliis rebus,
In variis ncquitise omnis speciebus latens.
35 Sed meniem puris cogilalioiiibus semper augens,
Jain cleslcm eliam Trinilalem ailingit,
Cujus imaginem in suo corde impressit,
Unam in tribus luminibus gloriam consideran,
Ac populum puris sacrilieiis ad ei simililudinem informans,
40 Tandem anima: victimas incruentas offert.
13 'ACTVyAiXTor. 'Ap.Exaxivr,xov. mbut probis meniem tradit, sete'addieil, math au~
17 'AprjrrJpCi. Vat. apoxjpsi. lent, et-.
50 'KrOdSe crvpojierric. Int. Coisl. "/;.!. iaiiii
18 'AstcrOero. Mallem e<j6evoc, ni repugnaret replantent.
nu'truui. Deo siquideui soli convenil primum, cujus 32 AovXo(Tvrr)v. Uolum, fraudem vulpinam. Leo-
xlcma est polenlia; minime vero honiini, cujus niiiaiu petlem praitenderc, idem est quod apene vi
poiestas caduca semper et temporaria csi. Possis grassari ; vulpinam aulem pnrlexere, idem est quod
liant ex ipso Gregorio interpretan, episltevo;. Sic astu rem gerere.Alludit ad Lysandri verba dielilaulis,
supra carm. xin, vers. 81, piaOEVitov ap- ad Traudem cnfugiendum' esse, cum aperla vis
peilal adulatores qui viris polentibus olaudiunlur. nihil proliceret. BilLius.
23 MeyXm. lia Vat. et Coisl. Edil. [)?. 35 NsxpcBdpo. Hoc est, funebribus epulis dam
24 'Vcior. Val. Xatov. libenier operant, cum interim prcipua sua officia
27 ' ' )-aOocrt iot pfira. Ilomi- nihil curat.
METRICA VERSIO
Ac firma et bulls expers mancl : altera prava, Aique viris Sanctis tomn se addicit et Ii:erct :
Debilis inlerius, robore nixa foris ; Ltque adamas nullis frangitur ipse malis.
Robore nixa brevi, dementibus assimilisque, Ingentes non curat opes suhselliaque alla :
Qui verti instabiles omnia mente pulant. Non, quod morale est, serpit humique decus.
Sacrilicis Christi mens el senlenlia talis. Non hic inagnanimi coule lus pelle leonis,
Hic elenim humanuni robur optique colit, Vulpinuui occultai peclore servitium,
Temporihus cedens, ut anuido agitahilis auris : Improbus, asiuius, varius, sua crimina lecbnis
Exemplum vilii, non medicina nialis. Mille legens, pasceus seque cadaveribus.
Al ireniulis aller manibus dat doua piisque, Seil pura cunis increscens mente diebiis,
Dum Christi carni sedulus obsequilur. Jain venerandain eliain perligiiad Triadem,
Et gravibus pnis, quas hic, ut mule malorum In medio cujus sculpsil sibi peclore foimani,
Nos veteruiu dura solveret, i lie i ni i t : I ii iluui triplici cernil in ign decus.
Cui soli vivit, quo solo gaudel, et ob quem Divinam cl plcbeni reddens per sacra verenda,
Distraclum hinc animum lollit ad aslra levis. Tandem animum maclai sacrilicalque suuui.
1205 SECTIO 1. POEMATA DE SEIPSO. 1266
'v [lv iy) % [i[jivai (oJx c-xtxsuaio)., A 55 tu,a [ev v sitXYXv0l3t " v<So6"6'EToiiv Epcoat
'H5r xal ixpoOp(i>v vSoOt xapjov Sxw BrjaExat, o x' OiXci, xa EEpY<5u.EVo.
*Q i6ov af'jXa pYai xaxoiijia-firjv t' Xeyeivtjv, Tout' yabv p.<5vov axai eXe9epov, ots xaGsxxoVj
" avaxasui.vo exxo lO^xa itoa, O9' Xetov, XpiSTU vo ivaipisvoc.
45 TH |xt]v itXX' xa\ etv SXXotuiv rciaxot, O evTjTO .patrtXjo ofiisxtoi, d> xonpoiOEV,
UTmv Evi yXtoiur,; j/o; 9' fj-iixeprji. 60 Pprj-j-opio, tpa -ppjv Xytv,
Ai iu,oV, Xcivwv 5s Tpt, Ost^ veo'tttjXxoc Ke(juvo v iicuoisi, xaTTjtfiiojv Svauooi,
Toioi; XXfjXou E-vtaau,ev ;sv!oi. "Atcvoov ptiiv, 6VJXia 8aiv'Ju.EV0{.
'AXXxaluj Cntaija, Xi-iov Xiyov o'jxt' marov, Ox 23] xctei. (As Sixai^oXo, fL auvSpi),
50 nvTo6ev fASxpoic - aXXjisvoc. 'H xa^atirEti, 7tvia- uixpa vxwv.
Ksu,'- im6atv', ercfiatve, xaxE (jOve.'H 6 de 63 USe x^Pa fovoj? ixpojTcrOlofia, oSfc fcvstou
S/rjct), xa\ -xepaai xuO|aevo;, Apjo-ia-, ' Xyr(c vxixux^'v xp'"0'
Ka\ 9rpbc ocpeponv v\ TtXyxvoaiv epxflei?, Oj' prjv Scxa, yev9Xiov, t, 6av6vxo,
Kttso eivaXou, * 'luivS Su. "II xtva vu-AcpiSrv av TiXsvan 9tov,

Ilorum ego uniis esse cum cupercm (non enim celabo ),

Clinique jam in alriis vestigia posuisseiii.
Ut vidi nefanda facta, ae maloriim miseram inacliinalionem,
Rcirorsum abscedens, pedein extra reiuli.
45 Ac profecto mulla eliam passus sum ab aliis inlidclibus,
Quorum aurcs artbuc moa voce personanl.
Lapides mihi, illorum Trinitas fuit, Deilas recens (innata :
His nos invicem donis munerali siiinus.
852*853 Sed tarnen ccssi, doclrinam relinquens jam non rcpulsam,
50 Uudique iis, quos nostri movebanl fluciilius jacldtus.
Jaceo; insurge, insurge, livor improbe. Te profecto
Rprimant, eliamsi extremis in liuibus latean),
Elianisi lem-brosis fera visceribus includar,
Ceti maritimi, ul oliin Jonas in eis inclusus est.
55 Corpus qiiiilem in visceribus; mens vero liberis inolibus .
Ibit quo volet, elsi clausa.
iinum ex bonis liberum est , nee cohiberi
Aut auferri potest, mens ad Christum evecia.
Non jam niorlalis regis conviva, ul antea,
60 Erit Crcgorius, utri suo aliquid indulgeiis jncundi,
Accumbens in mediis magnalibus, vuliu demisso, lacen,
Sine llaiu respirans, serviliter epulans.
Non me sede lionorabil judex, aui sequali,
Aul humiliori, modutn piriiui imponens.
65 Nee irvanus homicidas osculabor, nee barbam
Apprehendam, ut minutum aliquod beiielicium consequar :
Neque ad fesium convivium, aut natale, aut fnebre,
Aut nuptiale, cum pluribus currens,
"4 . Coisl. el Vat. };. epY'jivo, ubi deficit nielrum, et ipsa Graecilas.
45 'AxlcTot. Hrelicis. 60 Si'.l-sf). Alludil ad Anaxarchi philosophi
47 Ae ifiot. Int. Coisl. Kaf u.ot u.ev X9tov ioXaY dictum, qui cum, ut sa-pins jam diximus, in pila
ei au.oi6rv, xvoc Se )? vtoax\ - sxea, ferris malleis, jnenle Cypriorum tyraniio,
6atuTiv. ipsis pro mercede laptdibus ego sum conlunderetur : Tunde, inquil, Anaxarchi OXaxov
pelUus : apud ipsos per me divinitus confirmla. Ab corpus siguificans, nam Anaxatchnm non lundis.
lixrelicis enim Gregorius saxis est pelilus in urbe 62 Aairujtero. Int. Coisl. 6ouXo-xp-xj; ecoxou-
Constantinopolilaira, ut in ipsius Vita legilur. P-aVO.
49 "Axtator. 'A-xtixo'J-iEvov. 63 EvrSptsi. Val. euviSpcdv. , ele:
50 'HpsTpoi. Nosirh : ab us, scilicet, qui eam- bene Uillius, ( (aslum ipse dprimai meum.
dem nobheum /idem profilebaulur. 65 "Povov. Val. tfQvatu.
52 i'-z'/cw. Sxr5t. 67 . Baronius id de Martyrum nata-
56 '. Sic Coisl. et Reg. 992. Edit. liiiis inlelligit.
METRICA VERSIO.
Horum ego cum cuperem numros augere ( fatehor Peclore corpus erit clausuni-: sed libera curret
lstud enim), atque inlra liinina jam ipse forent : Mens mea, quam nemo, qui reinoreliir, erit.
lit varias vidi fraudes alque improba facta, Libera mens elenini est, qua? vexil ad Ibera sese,
Pcctore commolus lerga repente dedi. Talisque, hanc ul vis cirpere nulla queat.
Quin eliam hxrelicos inter, queis nunc quoque nosira Non jam Gregorius mensis accumbere regum
Vox ferit auriculas, p'urima dura tuli. Adjiciel, Colli commoda pauea (erais.
Saxa mea, illorum fuit at Trias. Hnnc cgolixi In medio ccclu positus, tristisque silensque,
Cordibus, hi conlra saxa dedere mihi. Vix spiralis, ritu mancipiique epulans :
At quoque siecessi, jam cerium dogma relinquens, Non etiam judex a~qua me sede locabit,
Uudique jactatus Uuctibus innuineris. Aut humili, ul fastum depriuiat ipse ineum :
Jam jaceo : insulta, livor nequissiine. Sislam Non jam sanguineis ego palmis oscula junga tu,
Te forte extremis abdilus orbis agris, Nee barbam, ut quiddain consequar, accipiani.
Aut etiam nequorei tenebroso peclore celi Non epuluin natale adieus cum pluribus, aut quod .
Inclusus, Jonas ul prius ante fuit. Fuuercum est, vel quod connubialc, pcicus,.
67 S. GREGORH THEOL. CARMINUM LIDEK II. HISTRICA. 1-208
Ilvxa (ib yvaflnowiv eXepta, 8' ' i:r(Soi A O y'w/ ai/;jL<bas, o (;; atopivoto
70 ejuojAai, pratXai Bpuxpta AOuaav TTuJ/a, o xP<* p-aivofiEvip/
'Oi^ 8k 8' uyiov, Taov Sjatwoov, atj/ tI 8wp.a 85 na:v liz' aXXoTpoiat, Xiyou -,
"EXi, tv xoyepi^v fa(r:pa TEip<5p.Evo, O tj/suorj xpa8Tc 6$av ,
9. xipoto cp(jjv, 4XXt;v iir\ Sotta rca)(Ev
O Tov o!5avovTa 8i8aYP-aaiv if -/Oov '^a;
TtEiijv, itpb TtpoTpTjv 06ptv anoixsSaaat. O -Tj^a SixpOtuv Sxpuov IxxaXi ja,
73 O6 piv o5 npisSpo tbv Ispo v\ yipox;, 'AXX' Ev cfpuaxov aivov xtov, 9;^ a Ttfij
"H p-vo;, jj nXvwv ei Ev yeipopivjv, 90 6'jp.ov, xa\ avaTOu pp-axov arpexi'ji.
>0sY=oia'. oaii Tp:rva, Dvsupato; extoGi p"^a, OSE t wj <rjv<55oi!v piOpovoj .'
"; xv Ioxi npitfpwi, cpXxpov tXeW, Xt]vwv ^ yepavwv xpiTa p.apvap.Evojv
Tpi;ijivo te xporoiai, xe v Gcxpoiai /opsOwv, "Ev9' ipt, Iv9a pw59os te xa\ / xpuiui npotOsv
80 KpY]xvo6TT iticov vttxopuajojAviuv, Eij Eva SuapEvcov x>pov Ystpop.Eva.
'AGXocpopotnv p.oa, - X6ai;, 9o TivS fip esvex' xso x9ap.aXo5i x6rltuai
"H xai laivopivoi vriitaX' fjvcoyoi '1( , aTo; avouao( wv.

Prxdam omncm partim bticcis meis, partim famulis

70 Tradam, rapacibus llriarei manibus;
Ac si'rci sarcinam, tiiinulmn spirauiem, gerens, rursus in doniuni
Trabam, lassalo venire vexalus,
/Egre ob satielatcnt respirans, scd tarnen ad aliud pingue convivium
Properans, anteqtiam prior crpula dissipala sil.
75 eque eliain sacris in locis, ant solus,
Ant cum pluribus in iinum Cnvenienlibus praises,
Eloquar grata auribus, quae Spiritus sunt, Toras projiciens,
lit prudenlcr me gcrain, plurimorum amorein alliciens,
Gaiulensque plausibus, el in ibealris tripudians,
80 Funarabulus in serinonihus invicem pugnanlibus,
Pugilum imitator, el mille inflexionuni dndecoris,
Aul furenlium contra se invicem aurigarum;
Non ram jaculis ligens, non x-stiianiis corporis
Rabiem refrigerans, liiannm in aliena
85 Omnia fureniem doctrina; vinculis conslringens,
Non i'alsam ex cordibus opinionem evcllens,
854 855 Non lasiiiin inliimescenlem docendo ad lerram prosternent,
Non foniibus lacrymarum lacrymasexciians.
Sed habens grave pharmacum, venalorem honoris
90 Animum, vcre morlircruni pliarmacum.
Non jam ego in synodis scde'bo, collcga
Anscrum et griium inconsiderate decerlanliuni :
Hie rixa, hie bellum, el probra prius latenlia
In unum congregaulur dissidentium locum,
93 Eqniilcm propter ea sedeo inter plebeios
M ni' us moi born in, ipse morbis carens.

71 'OiS- pcpzi'. Comb, legit o 6s ooto', jecluram Billii codices tonfirmaiil.

ac sic verlit : iui uavcm rfrant, si'pttl- 92 Xr\f)y fj i-epdrtr. Concilia gruum ct an-
eruni gestaut, crpula Innguidu atque oblrilum serum vocal ea, in quibus nihil recle, nihil gravi
rentrent doniuin reducam ac iridium. ter gerebatiir, sed conTusis pngnanliiiin inter se
75 'Edir. Vnt. iwv.. hominum clamoribns omnia perslrcpcbanl. Talia
81 lIc.lvyrftxToicrl te .l(l)6ai. Coisl. piii. era nt pleraque liujus tcniporis concilia paiticu-
Mulls sngglalus plagis ac viribus. laria , in quibus Ariani cpiscopi concilii Niaeni
83 Oi> yc.lor. Reete Billius ex conjecliira einen - auctoriialcm infringere couabaniur. Vide episl. al
davit quod prove in Aid, legebalur o/ SXov. Con- Procopium,

METRICA VERSIO.

Cnela ego partim dente premam, parlimqiic r.ipaci
Servorum linke, diripienda dabo,
Alque domum sero rptant, venterquc sepulcri,
El vino el dapibus langiiidus, instar erit,
Vitalesque salur pnlero vix carpere flams :
Ccenam aliam crudus persequar ipse lamen.
Nee cum prxsuleain sacris in sedibus ipse,
Vel solus, vel cum pluribus, ilia loquar,
; non Pneuma oleanl, verum illabanlur in auies
Mulla, permullis (hams ul esse qiieam ;
Plausibus et gamlens, iiiediis saltausque theatris,
Funigradus vocuni, qua; fera bella grant :
Non secus ac pgiles, qui colluctanlur, et Uli,
Ccrlatim ciirrus quos agitare j uval :
Non iva m cxsiingiieiis, rahidi nec corporis aistus,
Non prxccps cca pectus avaritia
Conslringens vinclis, ratio qua- recia ministra! ;
Non alsuin ex auimo disculiensqtie decus :
Non verbis vanuni pellcns de corde tumoreni,
Non lacrymas lacrymis cliciensque uieis:
Scd medicamen babes unum grave, pectus hono-
[ris
Percupidum, ac vere pharmacon exilii.
Non ego cum gruihus, non anscribusque sedebo
In synodis, quae se marie furenle pelunt.
Hic rixa, hic fera pugna, priusque abscondila pro-
[bra,
Qua; lerale odium parle ab ulraque parii.
Propter cos ahjecta clenini me sede locavi,
/Eglis ul saints pliaimata Ierre queam.
12b9 SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 1270
O fp iy.r\i itoXtTJc waiCety, xa\ X-cpiv sixui 1'. /Jp .
"Elevai vrt Gpvtov, uv itpi p.apvivot 'E ou itpoaTJXSov exXiittbv iov,
ZgCtovrai, xap.ov SXov Tp.vouaiv . <[1 xal ?; Tptxuu.ati *
100 A o xtv (xs^Xiv f|xstptv axwv ! 'Avxrrcvsi Yip avo, ^
Tautet [, '. Xov, xa\ xepxciwv xpxoj )
BaXsv OXiov .:, xal Xa6ev {txotov.
Atp -j- ) aipp-uv. 5 n0sv 9X01 p.01 S'jijp.VE{, xaXot xaxo;
E Sa xaxov Xaolo Beocpovoc fva p't^ai, "Ev ein Tavss e puvttc {
"Ii-toiav xetpaXal ttv aTOSE'.aau.vJV,. HoOev Xfov xooOtov Sx5i)iov tpparv
10o "Opa xev, ; Ooov faitov, j-rijpa xaXiviv, li).;: -roara-tTi, xat t nXsov xepSvac,
| 4f0t Xp7U,VOC, tj UXOttXoiai tpipwv. Tiv oa 7tpti)TTiv TUv ac>' fjXou jJoXiv,
Exojiat, > xv itavra <Xa toaSs xep.TXot, 10 "j6tv vasto x xa\ xaxot; -; ;
El Si xeP'-<5"Pa XoOiv oiax' ^stv. nptffic, oI(iai, TOTo, xal atp-fu) u/5vov
A5r{ T)(Otp.t, Xpiut, oj "ci atpGovou.

Non enim mete caniliei est ludificari, et ndecoram

Servituten! subir pro llironis, de quibus certantos
Scinduutur, et tolum orbein per Tas et nefas scindunl.
100 Heul heu! quantis malis preinimur!
Alque li.Tc quidem coriim sinl, quibus placent, et curcopiim sil poleslas :
Ego quietus Christo implehor.
Qiind si nefas est populi Deum colenlis gubernacula abjiccrc,
Viderinl id eorum duces, qui nos exciisserunt,
105 Ut, qiiemadmodum equuni velocem el fren i impatienlem,
Animi impetus abripiens in pracipitia aut scopulos ferat.
Precor, ni curas illis sinl, quaecunque Deo placent,
Aut si deteriora, procu aures babeam.
XVIII. In iwidos '.
Ex quo ad Deum accessi relinquens vilain,
Mulls jactor el gravibus tempeslalibus :
Contra spiral enim invidia, procul a Deo
Pcllere volens me, et in easdem rapere tenebras.
5 linde amic mihi infesli, et boni evaserc mali?
tJnum sunt omnes pariter agentes prave.
Unde sermonem lantum e longinquo ferens
Urbi tanta;, el quid amplius lucrifaciens,
Quam novi omnium primam, qua? sunt sub soils radii,
10 Prcmor morbo el malis, qua; me torquent?
Probalio, arbitror, hoc mihi est, et acquiesce : lanluin
Tua, Cbriste, fruar gloria, invidia carente.

- Scriptum an. 381. Alias Toll. 5, pag. 82.

101 . Cercopes vocat astutos el vele- staniinopolis aulcn , qua; Occidents capul,
ralorise cujusdam improbitalis episcopos, qui arti- opponiliir. Toll.
Inis suis et dolis omnia perlurbabanl concilia. Dill. 11 Tlipcoci. Ignis purgans, ul illc fornacis, quo
'Ayof/i , cercopum ctus, de concilibulo melalla ab immunditiis expurgnntur. Tollus falc-
dicilur. Kiusm. in Chiliad. tur Palrum nounullos veleris Ecclesia; creddsse
104 . Reg. 992 ttowav. Coisl. sup. peeeala posl mortem bujusmodi gne exuri ; asscril
Un. Yivw3XT<i)iiav. auieui ininierito caeros el in priuiis D. Augusli-
XVIII. 2 . Ha in duobus nuin aliler sensisse.
l<*gitur codicibus Florentinis, id est , ver sor , eir- 12 perov. Simpliciler hie et proul prima
cumagor : unde el arp<56iXot> procelia:, fluclus, em vocis esl signiflealio accipilur, opponiturque invi-
pesttes, quibus naves in alto jaclanlur. Toll. diosx sedi Constanlinopolilanx ; alias pleruuique
9 '' i\Alov. Id esl, urbium orienlalium. Con- copiain abundantiamque indicat.
MTRICA VERSIO.
Non ctenim est nostri senii nunc ludere, ser- U XVIII. IN II4VIDOS.
[viiin (. . ni I lau interprete.)
Proque sacris honiium lurpiler esse llironis, Ex quo (latus Deo rcliqiii sspculum
Pro quibus a scissis lotus discindilur orbis. Jaclor feris, heut sa-pe tempeslalibus:
quanta est nostri vis gravitasque mali ! Flat nami|iie contra livor, a Deo procul
Qui volet hxc facial, cercopum siique polesias : Expiilsuni iisdein mergere lenebris volcns;
Al mea gaudebit mens rcquiela Deo. Me cur amici dere? Cur boni mali?
Quod si Cbrislicolam est crimen grave linqucie Unuin quid omnes sunt agentes improbe.
[plebem, Qui tanta tanta- verba longinquus fereiis
Vidcrit hsec, qua; me depulil urbe, coliors : Lrbi, omnium niicnle sub solis rota
Instar equi excussis ut devia currat habenis Clarissiiuai, quid el lucratus amplius,
In scopulos, nccis cl sit sibi causa sux. Morbo premor malisque me torquentibus?
Opio ego sinl ipsis cura;, quae grata Tonanli : Ignc probor; acquiesce. Fac modo la,
Sin nial.i, sinl aurcs bine yiocul opto . Li voris expers, Chrisle, gloria fruar.
 1271 S. GREGOR!! TI1EOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. 1272
1. SyeT.UacrixLr abrov . A Tirrs T<30t; xEtrei, xal ev X\, xai xat yaav.
'E/Opotav t* iXo'. te xa'i <y^5v<rat xaxisToic,
noXi/.L Xpia-hv Svaxia xaxo; [ioysuv xsyaXoisiv Ecvoic, fiic5ano te xa\ a(xipa6uv, f Xo/iwa:,
'Ovo5iT)v \ yp tic Sva$ OEptov-o veixe 15 MSotc ' av-iOTOij, xa\ Xavatc vicSesgi
Ao'JXiuv v |1 XaXejxvov fip[a tp'jujiiv, ; - iravra SiaxptS&v ayopeuse;
'U 6 ) xa\ S^povoj uo; oo Movo lvtsesv o!8t(io, ofi' iiA ,
5 * p.cfaoiiov ntuv pjo ?)/' uzaSsxxo, Ot* e:\ xpTE ve;pb 1-/ tEpuotov ,
To'jvsxa y.aX ab Xoyoisiv p.ot?, Oej, ' etj, "AX-yEa Se oiovaxa te TtiptexaSuv, Xtovra
O? toi xr^epiv] xpa8t), , 7:aC/si. 20 J3avTo8v jiuXaouat xaxo\ xuve, otxTpiv stsp.a,
Baiiv Sxo :.71 psuyouivT] cfp*vi>{ (8. 'AvtoXt) 81 . Ta/' 4v tote xat ysvoiTO,
va, t Taoi xs xaxot Si^epja SvcjSev, "H ti av)p 1 Xtov 9Pva, f Tt 8ttc,
10 ' ij-cpic 6Xuflov c[xtc m p.TTpa faav; "H tt sxpxT() xiapr, \ SxTuXa aXXtov,
E ii) xa\ Xayvsajiv ' TtSTjjaj, eTT' 'J XoXouotv, ii)v a/sur; aptori;;,

856~857 X'X. Qi.erela de suis calumkuiibus'.

Saepe Clirisium regem magnis laborans malis
Qiieiendo compellavi ; rex cnim aliquando famuli lulil
Servile murmur ore lcniter pronuniiatum,
Quemadmodum et bonus paler rtiam insipienlis filii gui
5 Ssepe manifeslam verborum audaciam leniier excepit ;
El lu ergo verbis meis, Deus, propilius sis,
Quae tibi cor dolens, rex maxime, effiindil.
Pallidum aerumnis medelur dolor mentis erumpens.
Rex Christe, cur me lanlis jamdudum opprcssisli malis ,
10 Ex quo e maire delapsus sum in terrain malrein?
Si non me in tenebroso malris ulero delinuisli,
Cur lot molesliis, et in mari, et in terra,
inimicis, ab amicis, a pessimis pisesidibus,
Ab exlraneis, a nostralibus, aperle cl ex insidiis,
15 Cur sermonibiis adversariorum el lapidis nivibus
Jaclalus sum? U_uis cuneta distincte edisseral?
Solus ego omnium fama celebralus sum, non facundia,
Non inanus robore alios superan ;
Sed circumdantibiis me molesliis et doloribus, velul lconein
20 Undique circum lalrant mali canes, trislis sum cantilena
Orienli el Occidenli ; forte cliain illud aliquando eveuiot,
Ul conviviis aliquis animiim exliilarans, aut quis viator,
Aul quis cil haram canoram digitis pulsans,
Sonis non distinclis, mearum serumnarum narrator,
Scriptum an. 582. - Alias Bill. 6, pag. 75,

XIX. Tit. Reg. 993. avrov et iavtdr jiei 10 'OUcOcr. Sic duo Regg. el Coisl. Edit. b\i-
rir . Kjusdem de se ipso posl rediluin, co;.
profeclo al) urbe Conslantinopolilana. 13 'Eypv'cir te. lia Yat. Duo Regg. x"f't
2 . Duo Kegg. 9p~ov:a, et sup. lin, xa\ iiot. Sic supra Carm. xvi.vcrss.63 cl 6.
ooOXov. 18 OCr' i.Tl. lia 1res Regg. el Coisl. Edit. o5*.
5 'Ajiladlo-. Reg. 990 4aa8ir,v. Reg. 992 a- Mox zp'.taiov. Coisl. KSplW.O.
yacrftuv. 22 "H ti. Coisl. t.
8 Baibr axo. Sic supra Carm. xin, vers, 2G. 25 '. Val. -,

METRICA VERSIO.
XIX. QIJEntLA DK SUIS CALAHITATIBS.
(Billio interprete.)
Spc, fateborcnim, in mentem mihi venit iniqua
Carpcre voce Deum. Namque cl servile frequenter
Murmur feit dominus Incito de peclore manans;
Durius et si quis sobles forlasse locula est,
Kerl pater aequo animo, nee justa cxacslual ira.
Ergo eliam nostras facili, precor, aure querelas
Accipc, quas meerens animus saevoque dolore
Obrutus, aelliereum tibi, rex bone, iniiiii ad axem.
Eructare sitos qudain est medicina dolores.
Quid me tarn dura, Dens opliitie, mole malonim
Vexasti, indc ex quo cliarac genilricis ab alvo
Fusus ad liiimana: veni spiramina vilae?
Non etenim referam quod me calgine densa
Pressisli in malris gremio, durisque catenis.
Cur terra et pclago loi dura inl'cslaqiic rerinn
Sptcula vibrarunt in nie simul bostica turba.
Quosque mihi sanctum fdus sociaral amoris,
tquc duciim scelerala mantis stimulate furore?
Cur el nosl rales, el gens longinqua, palamque
El fiirlim, jaciunl in me adversaria verba,
Ac miseranda pelunl sa vorn in graudine membra?
(Juis cuneta exacte referai, vivoque colore
Exprimt, ut tanto non cdant verba dolori?
Omnibus Hints ego noius, non arle loquendi,
Nec quia corpreo reliquos ego robore vincani :
Sed me nobililant gemilus, tvislesque dolores.
Ac velul borrendum lalratibus usque leoncm,
Undique me rbido morsu pclit impia lurba,
Qitaque oritur Titan, quaque iguca sublrahil orbi
Lumina. Quincliam quondam esse futurum,
Ut quis coiilraclae rugas el seria mentis
Dise miens epulis, vel iter forlasse capessens,
Vel citbarae pnlsu curaruni nubila pollens,
Faiaquc nostra caucus inula irislissima voce,
Grrgorii mcmorel ; Ojocxsaricnsis.
1273 SECTIO 1. POEMATA DE SEIPSO. 127 i
25 TpTjYopou xv^aaiTo, xiv Ixpscps KaixTOi8xtraiv notvTjv 8' .:) xvti) xSs. Tt S 6' axapxi
'H Aioxaitjapiwv XE-pj ttxXic. 'AXX' e7:ip.o(0ov AEtju.' v itXsVE<J(jtv, 8 aoi tcXov &xsxai XXwv.
"AXXot rXoxov Snaiaac araEpixov uEsa; SXXoi; 'E|pio 7rvTE<j<itv, p.ot voc vtb Sepyf
'EuOXc xXXt u.o SXXo, 8' aXxtp-o, S 8' ^. TH / xev 8p^tv - u.08o SvauSo.
Axip (io\ xXi4; axb ii Xysitv e!{ Se xe ixavxaj 40 'QTu.tv, ote 8< is <p!Xov X/o; o'ov e8yut,v,
30 St<; yXuxEp^ T:i.\y.rii Ttixpo xvw ja o'icnoc. Ilv-' Sp-uSj fkixoio uuYEtbv eE; Xa |5,
"AXXo vio eEu.E t) 8' axtov oxiO' p,oov. Kal vov i}<i6i6avTa tet flxrjTt mXCtiiv,
O yp sOXsovr p.' Syst.;, ., u v' Spiaxov Eapx& voiv Or/.a, vjjloc 8 {mi fYExveuE*
'AvxEov GXT)xfj(oo rrfjvEO, Xx>. ;, nvxtov jtkv xpax:v, ixavrtdv 8' Miioi xp.vsiv
"; xev p'.ars'JaavTt YPa x*l xo naiatij. 45 XpuiEa'- x p.ot, q0<5vov elviv SyEipe,
55 Tu>'> ^8' '^sai xOSo Iitsaxi. Ka p.e xaxo; , a!uxoxaxTa x' vEou.

25 Gregorii mentor sit, quem enmri vil Cappa docibus

Diocaesare:, non magna civitas. Sed operosas quidem
Alus divilias ingenies largilus es : alus Cilios
Egregios : pnlcher alius : fortis lio : hic concionalor.
Mihi aulem decus esl in airumnis ; alque in me omnes
50 Suavis manus la; amaras exhausisti sagilias.
Novus Job ego sum : al non jam causa similis.
Non etiitn me cerlalurum minie, beate, veluti l'orlissimum quemdam
Crudelis ailtlcia: adversarium, viribus meis conlidens,
858 839 ' l vincenli premium el gloriam largiaris.
55 Nomlmn lanlus ego, lia bent amnii gloriam.
Puaiii vero peccaii banc pcrsnlvo. Quodnani aulem delicia
Tibi inter mulla inagis alus displiceai, inquiro.
Dicam omnibus id quod mens intus includil :
Fortasse enim peccaii vulnus exulcerei vox submissa.
40 Mihi videbar, cun te solum in dilecta; Itaercdil.'iiis loco amplexus sum,
Simul omnia vita; commoda, quasi sordes, in mare projicieiis
Menlemque excelsam tuse deitali admovens,
A carne separavi, ducemque legem seqiiebar ;
(Puiabam) me omnia superalurum, ac >upra omnes aercm sccaluruin
45 Aureis pennis : id autem mihi vehementem invidiam collegil ;
Meque mals alligavit, el inevilabilibus molestas.

26 UtJic. Val. mXt;. Iec:io melior quam xpu^stsv, videlur, licet earn
30 2%. Vat. Tj- llillius mendosam suspicetur. Is cniin scusus est :
33 'A.-njreoc. lia tino Rcgg. Coisl. el Val. Forsitan taciius sermo recrudeseere fecerit peccatum.
Edil. -fvco;. 1 . Ilaee inierprc- Quod Int. Coisl. confirmai : "H yap v X-j-oj ox
laiur Billius, lanquam verba Gregorii de se ipso xXaXojiEvo xtjv ap.apxav nXov ava^aveiv.
loquenlis ac suis viribus coniidenlis : Viribus ipse 41 'ApvcrysTOr. Ita Chig. ct Coisl. Edit, male
vieil [nil us ; verum a Gregorii longius ab- cp'jiryEtTv. Keg. nuns sup. lin. soptpTiv. Sic in-
errai. Queriiur nimitim se a Deo non in arenam tcrprelanlur Hcsychius el Euslalhius in Iliad, xi,
mini, tanquam forlcin alhlelam cum crudeli adver vers. 495, ubi lisec legunlur :
sario congressurum, aul quasi alhleta?, quem mit- ... r' yvaystr el Ha AAei.
lit, (brliliidinis securus sil, quem corona doiiaiu- 42 . Vat. .
riis, ac viciorem renunliaturus sil. liunc esse ver- 43 Nopo. lia Cliig. Edit. Xy cum Coisl. Hi
borum Gregorii sensnin lidcm l'acit lui. Coisl. : O leras duce liabebam ; earum duclu aijebar, ut om
yp ih OXTxv p. xpaxtaxov 7iip.7rt iu axSiov, nibus minium prriperem, aureisque tennis su ra
OXoCra axapi, avxaYwvtaxfl <rjx7;XaxTa- omnes aera secarem.
jAEVov, t; x) 8yvii Oaf cov xo naXaiovxo;, ba 44 Tfireir. Keg. 992 vat'stv.
atifavwjTj; xat vaxTjp'Jr,? vixijuavxa. 45 Alrcr. lia duo Regg., Val., Coisl. cl sup. lin.
57 'Ayezai. Unus Keg! xOexai. Seivv. Edil. ativ.
58 "Eep)-e. Keg. 990 ct Coisl. Eapyst. 46 Kaxo . Vat. xaxo; viie <fjy.-a-
5J pviJreiEr. lia duo Regg., Coisl. et Vat., quae xfl'.v viai.

METRICA VERSIO.

UrbsqueiuCappadocumpopulis baud nutriil ingens, Consequitur. Verum scelerum me pender poenas

ijunl quibus iiuinensos Iribuas bonus U3iis accr- Seiitio. Quod ver scelus est ex omnibus Hud,
[vos ; Quod le reliquis tarn dura concitat ira?
Sunt quibus insignem sobolem, forinxqiie nilorem, Jam retegam arcanum, quod mens allissima claudit.
Nonnullis decus eloquii, vacuumque timor Crimina nainqiie tcgil, tacita qui voce falelur.
l'ccius : al ipse mihi nomen amainque parasli Cum tibi me toluiii addixi, penitusque dicavi,
Ob vilx sermonas obque aginiiia saiva malorum, Cunctaque praeseniis calcavi commoda vine,
Alque omnes in me lixit la dexlra saginas. Excelsainque tibi tollens ad sidra nientem,
More quidem Jobi crucior, sed dispare causa, Garnis ab illeccbris nexuque el remov :
Non elenim clari cujusdam militis instar, Conique animuni regeret ratio, doclrinaque sacra
Viribus ipse meis fulliis, cum diP.nione sxvo Omnes ipse mihi longe superare, capiitque
Lucior, ul egregie posiquain cerlavero, palmam Allius in superas sedes ellrre videbar.
Des mihi, succingasque capul virilice corona. Qua: res invidiam pepcrit mihi, damuaquc mulla,
.Klimbim ego sum lanlus, gloria lana dolores ^Erumuasque graves, queis nulla exsolverc ineniem
1275 S. GREGORH THEOL. CARMINUM LIBER H. HISTORIC A. 4 71
Ebv xXIo u(J/<7' Ssips, xXioj 8 <Av ai /"/ 9txev. Scivoi, Tpr^aXiotatv, axav9o?poi<nv po-jpat,
Av ayTivoptTjo-tv, 5vo, xotaei (ifXi(iai. 60 Baii) H-Ev 'Yz Eit, ttoXjv Si te Xanv }.
Kcb fs ni]v ooite, xai e<ixojiivoi!K YpaoiTE, t<56e {' ouOt laSs TOxXu.itopov Ev98e
50 Asoi 9' fjvejxive; te, xf/fiUi, eu.evs , No9()TE <miYP?> xa\ ap-faXau; jaeXeSuivoic
i(iO'j fi-fXoio EXov 9pvov oCix 9api$a* Ttj/ovt* ia^ivrj. 'lu Si te vSp'i xifipva.
OCix St'.o'JS' nao'.x, 9eju.o<ii iraXaEtv. Batbv Se /pvov Etxov jjloZ (XeXessiv apTf<bv,
KeVH 9cpA{ Su>XSV eyil> te XlP^ YPai? 65 IlotjiEvtx^v , oTj<5ov i9X8v itaaaac^
Xepa vr,v Ttpstaj, 8' Ci-EiJa Xi-r^at, MVj t l(io |i<jXoiaiv aitiivTOistv s-X9jv
55 ao0, -bv thc, xa\ 3; u.Xa TjXiiflt ivSp)? '^, ev TtX^jEiev avotcSa Y<*Tpa- 6,<.
'A<5u.evo raXiTjv te xa'i fXtxa mp.a-o ayX^v. A-p \ 80VOVTO ayol, SovovTO 8e Xeo\
nst w. arjiviopt xai <56' aSev "Hfeu-ovoi te iTofi, xa\ 9f,ps3iv ouXoivo'.atv,
'HjtTpT, SXXoi jLE Afov xa\ IIveu.' vacjvat, 70 O etv av8pou.ouiv v\ anXfxvotsl ^T vre,

Tiia me gloria n allum exltilit, tua gloria in terrain depressit.

Magnis semper auilaciis, rex, succenses.
I i 1 1 1 1 1 i|iii(li'iii amule el posteris scribile,
50 Populi ct pr.-usules, iniinici el antici,
Magni palris iiici dileclain sedem non contempsi :
Nee licet, nee convenit Dei legibus repugnare.
Lex Hi sedem tribuil : ego vero senili inanui
M;muui juvenilem supposui, palris precibus ccssi,
55 Palris moi, quem veneralur etiam qui ab ovili lougissiine roinotus,
Reveriius canitiem, et parem spiritus splendorem.
Um sus poslqiiaiu vitae nostra; moderatori
Placiiit, ut aliis Verbum el Spirilum predicaren),
Extrais, aspens, et spinas fereulibus terris,
60 Parva equidem gutta gum, sed lamen magnum populmn irrigavK
lllud autem rursuin placuit, ul me subito revertenleiu buc inilleret,
Trisli morbo el moleslis solliciludinibus
1. Est autem aerugo solliciludo liomiui.
Aliquandiu membris ineis opem lull,
65 Pasloritiam Gstulam, egregium adjuloreni donans,
Ne qiiis ovibus raeis duce carentibtis superveuieus
lioslis, imptidentem vcnlrem impleret pbulo.
860861 Gum autem commoverenliir duces, coininovereiitur el popnli
Pra:snlis desiderio, el crudelcs ob feras,
70 Qui Deuni in liumanis visceribus formatum

51 Oint Oipia. Non contempt!. Billius, rcla cexOvt'.

mante Gregorio, qui se nuiiquam palernam sedem
gprevisse teslalur, verlit : Ipse recutavi tedem,
sprevique pu tcrnum.
55 'Encre. Ita 1res Regg. el Coisl. Edit. Ittea.
57 Zbiff amirtopi. Non alius, ul arbitrer,
quam Basiliiis, a quo ad episcopatum compulsus
luerat, ut Pairi opein ferret. Cujus eliain coiisilio
cl horialu Constanlinopolim se cunlulii, paire lum
lllO'llIO.
58 Kal. Sic CoisJ. Prave edil. fp.
5!) Eelroi. Extrais, iieinpc Constanlinopolita-
iii.s. Kill ins, ad ignotas gentes, quasi ad yEiliiopas
cl Indos.
63 Tn.y.0rz'. Sic 1res Regg., Vat. cl Coisl. Edit.
64 ' ueAiecrcir. Int. Coisl., to |xo( t-
xvotj 7cspx^6r(x, juvundis fitiis ineis operant im
pend.
65 noiftsrtxrr cpixya. AiSaoxaXix^v ifov/jv.
Ipse doetndo, pastorisque mumis ad tenipus im-
p'endo. Male proferto Billius : Insigni pastore dalo.
ll.i'i: nimiruiii spectanl tempus, quo intermissa ea
paslorali cura ob segritudinem, ad earn denuo epi'
scoporum plcbisque murmure compulsus est, donee
tandem ilium ccclesiae episcopuni prsefeceriuit, quod
necdum contigisse evidenter palet, cum Gregorius
lixe canebat.
66 'Efic i^Xotair. Suas oves vocal, quas psi,
paler corainendaverat.

METRICA VEflSIO.

Arte queo. Sic me tua gloria vexit in altum,
Alque cadem rursus me gloria iraxit ab alio.
N nuque lua in mentes semper finit ira superbas.
At vcio, et mihi qui cupilis bene, quique maligiium
In me aniiniini gcrilis, quid dicam, aitendite, quxso,
El semel acccplum fuiis commiltite chartis,
Oinnis ut hoc anas iiuscat ventura ncpoium.
Ipse recusavi sedem sprevique palernam?
Hand eleniui fas est divina infringere jura.
Uli let sedem tribuit, plebcmqiic rcgciidaiu :
Ast ego grunasevis juvenilia bracliia palmis
Supposui, jussisque palris precibusque pulavi
Cedendum, eximie quern nun ego solus amavi,
El colui, sed el ille etiam distabat ovili
Qui piocul a noslro, scniuiuque paremque senc
ida-
Splendorem venerans animae radiosque mil antes.
Asi ubi, qui nostra; moderatur tmpora vilae,
Jussil, ul e patria Christum reginne, sacriiniqiie
Flamen ad ignotas gentes spinosaqiie ferrem
Arva, licet tenuis pluvix sini guttula, magnum,
Auxiliante Deo, populum lamen ipserigavi.
Al vero ad patrias idem remeare penales
Me voluit, morbis nalum enrisque moleslis.
Cura honiini porro crux el letale venenum est.
Exigu fessos recreav< corporis artus,
Insigni pastore dato, ne piiesule cassas
Aggrederetur oves quisquam, rapiasque voraret.
At poslquam plebisque duces, plebsquc ipsa move
Coepil, el inceriis auimis nutare Odeque,
Ob dcsideriiim ducis, iiisiilluinquc feramm.
Q ix Gbristo iiUlIx nato de ventre paicnlis
1277 SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 1278
"Exvoov jtop Exoyai vdou fi/ fxopcioaavrsc, TJ vv, XptTE, lpoi |, roi tXov. " ;-
IIoXol U.EV TpfsSXOV EU.O 7to6E(IJtV dfatOTOl, L'-f^^V.
! ' CcnEpOTrXcJitTt Xaov <SnrEiv, KjTEat Xa-fOEsat wcpuuivnc ejjl\ npoipVJTi)?.
"II tfiav, i) voj e/. y' eu.ov aX-uc Iaivov. 85 2o\ irapxio o>i t<58e Xsj-avov. 'AXX' Xaipe
75 S' au vuxoiatv pi xpivsaxov vEpoic, Mtxpov ht irvEovTa . T .' -nov rXavt ;
Zwypatpo; J>v itOo{ tJev, rcoXXa *<*- Out' afaOott xovotai 6vs{, 6{, eut' Eni yatav
[itv "HXuOe (j uiya Oau.a, eso? au.aTi avwv
"H 8e& ExaXuriEV, ejoI tXo ej6Xov nawv, Yux^ flUEtipa xal -.), oute -.?
"-^ x p.] xa^s,:at a,JV 8au.Ei)v, 90 Movo E-f. IIoXXosi ^0!11 x'J8o 5~{.
'Eo8)V ) itpEaff(xevo; troio. TpE iXoiat ?, TEXJvat,
80 Touvexev axv' ziiii, tetjv 5' uno /epoi xpa- MaTOatj .?, vr,> ' Ivi Xstya;,
|ratr,v Zaxxatc ' nl Toaiv ; loiu.'..
43xto{ e^/ou.' YwYe Sxtj 6* XXottji uu,^Xoi. Tps 8' pa Xuoi(ieXe, 3 , 8 ' nl m- yj
08sv 8vEiap 5jloiye 8txaouivj) |{. 05 "Hv te itveuu.' ^- 6 ; { oiju.

Menti: dcstituuni, cum psi cor babeunt sine mente,

Mull subinurmurabanl meis non creduli morbis,
Ac populum, qui est ad Dei imaginent, superbe a me contemni,
Ant dicebant, aut cogitaban t. Meum equidein dolorem Deo npcriebain ;
75 M ni t eiiaiii de me judic:ibant ex noelurnis soniniis,
Quoriini piclor erat desiderium, ludibria multa ellingens ;
Vel Dens luce iilis retegcbal, lineiti inibi praclarum concedens,
I'i 11c molcstis spebus domarcr,
Luciuosum vil naclus exiluin.
80 Qua? propter cervicem demisi, ac potentem luam sub manum
Capiivus coiifugio, alus esto judicii cura.
Nulla inibi utililas e judiciis de mea vita prolalis.
Mime igilur, Christe, deducs me, quo placcbit. /Erumuis viclus sum.
Sum pi'opbeta in ccli visccribus obrulus.
80 Tibi offero has vita? reliquias. Miserere
Paululuiu adhuc spiranlis. Cur me doloribtis lantoperc exagitas?
Non solis bonis ntorluus es, Dens, cum in ierras
Venisti (grande miraculum, Dens I101110 sanguine aspergen
Animas nostras et corpora), eque pessiinus
90 Subis ego sum. Mulls pejoribus gloriain tribuisti.
Tres in libris luis celebres sunt publicani,
Magnus Mattlueus, et qui in templo lacrymas I'udil,
Post bos Zacliaais ; quarlus ego situ.
Ties paralylici, el qui in leclo, el qui ad Content,
95 El quant spirilus ligavcral : quartus ego sim.

75 1<1. Coisl. OnsponXsifln.
1\ <f fir. lia legendum ; edil, ~{z u.v.
llid. Ipmror. Sic duo Hegg. et Coisl. Edit, ^/.
78 . Coisl. lut. va u,}) iovr,pai X-
r.'.s: auvaro6voiu,i, iou xaxov KtfEpu.svo;
68iov.
81 Aixi\ 6' .Woiffi. Int. Coisl., "AXXot 8e t tou
p,ot Bixajeriijaav, xal totjv puva to
9onpaY[xo3iv. OSev x ttj !| -
YjxotrJvj exo\ .
86 Mixpr. Duo llegg. VEXpv.
94 . Heg. 990 nrjYjv.

METRICA VERSIO.

menles menlcm eripiuut, mancumque relinquunl; Relliquias miserae tenues tibi prrigo vita;.
Pars bominum noslris omnino incrdula morbis
Usque meo lacituin becrabat murmure iiouien,
Meque piiiu nimio populum contemnere fastu
Censebat, si nou verbis jaclabal aperlis.
At cernl nostras, qui cernil cuneta, dolores.
Judicium de me rursus pars magna Terebat,
Somuia vana sequens, qux cuique insana cup'do
Finxeral, ut plerosque solet competiere Indos :
Aut Dens hoc eliatii reiegcbat, dum mihi latum
Obtcntat fineiu, ne spes iristissima menlem
Coiilircrel, siquidem postremo setalis in actu
Mequoqueduraniinis premerenl incommoda rcruin.
Ergo deinissa supplex cervice potentem,
Cbriste, tuain subco dexlram, caplivaque leudo
Brachia. Jus aliis eslo vindiclaque curae.
Nil ego judicium mundi moror alque tribunal.
Quocirca me sancta feral lua , Chrisle, voluntas , Corpora 1res rursus resoluta habuisse legunlur.
Quo me cunque lei el millo cum murmure pergain.
En cerns quanto miser obruar ipse dolore,
Valis ego 1 -tu prctnor into pcclorc ceti.
Al miserere, precor, fatique urgenlia lela
Comprime. Quid lauta me vexas mole, doloruin?
Non elenim bis solis, quibus esl rbarissima virtus,
Christo, salulit'erum ludisli in morte cruoreiii,
(Tempore quo summa caeli Iclapsiis ab arce
Venisti in terras, junclus, mjrabile dictu !
Humana; carui Dens iminorlaUs, et oinnes
Corporis alque anima: delergens sanguine labes) ;
Nee titea criminibus sola est mens linela uel'ainlis :
Quippe aliis mtillis, sederunt quus sarcina major
Cuivabal, veniam lacilis laiidctnque dedisli.
Tres sacra eoinineuiorat claros doctrina letonas,
Matlba:um, Zacclueuin, el qui pia vota precesque
Fuiidebal lacrymis divina oppressus in sede :
His me, snele, velis, Genitor, subjungere quar-
turn.
Qui miser in iccto, prope fonietn quique jacebat,
Alque ca, quant uiiseie. vinclam alllictaiuque tcnebat
Spiritus : his nie junge, l'alcr saiietissiiec, quariuui.
IHa S. GREGOKII THEOL. CARMINUM LIBER H. HISTRICA. K85
Tpt Si eoi x vexwv tpo,- ISpaxov, o'j; yip uvtuya A 5 Kr,pu Yvj9ai. xal Xav xaOa-rvte
"Apxovto , X^P^ *'?> ^x ^ Taoto Su ti aOlvoj (, Xisouar, jx-f p.' xXTrrj.
Aa^apo f|[u3ixTOi 6 xxpa-o a-di oip.t. Et ' iv CaXfl , JaXofpwjv I.
Ka\ vOv ' x01^' WuWjspaTa, xo p.sxiixa KA'. El \.
100 ZwTv S-poTOv, , p.Y<* xSs yaiwv. "Apitaiov , preaiov , &- "A^sm xetppxvov.
no!p.VT) <*1 Oscpovoj. Ei Se XuOeT)v, [<f>6ix, p.6 'Ev viju 8i pivo'.pi
oipivo ooe Txotev psovoc- 8' 4p' p.oou, Xetpbc ' &()(* 10"Ep.i:6o,pLvora5i!>r
"Haov; ev naGsan, fiaxapxaxe ou yp loixs Mt8' pyoic p.oYoip.i xa- Mt)8 p ti nupeic'Lo-
Tv vostdv sXa-Tpa xaxo; axoa'. wXaetv. [xo{, [SdpUlJV
Ka\ us /?, ".; 7tep9s iXo;.
K'. NocovrTc Bvyjr\ Xptcrdr.
5 Mt)8 p.s SouptaXtj - Xstp\ 8' mffxiooi -
& p.e. Xpiax 7UU ] <r> ; ;
1X'. [P3
*Yu,v(.>88 pY^t -{. 5? cppe? x8e ; Xpiaxk, ao avxitaXo;, IHjuaxa nivx' iXiov.
'AXX' apjiosv p.s, .}} ) xv abv OxrjV. Eij BaouXwv x' &foi xpa-
wiXiv axTJva xe xa't xr,pac [vaiv,
Tres ex mortuis lumen, jubcnle le, videront :
Principis filia, viduae filius, el ex sepulcro
Lazarus semesus : quartus ego gira.
El nunc remedia habeam dolorem pellcntia, el postea
100 Vitam immutabilem, tua, bone, gloria mulium exsullans.
Gregcm rexi Dei cullorcm. Ubi dissolulus fuero,
Pastorean illi sorlianlur meliorem : aut si similcm,
862-863 Saliern asruinnis inferiorem, o beute ; non enim couvenit
Morborum depulsorem cum maus dolorilius deccrlare.
XX. Oratio ad Christum in morbo'.
Consolida me, Clirisle : quomodo dissolulus est cultor tuns?
Qua; te eclebrabat, oliosa est lingua. Quomodo id sinis?
Verum slabilias me, nec rejicias tuuin sacerdoiem.
Cupio rursum stare, el salulis
5 Esse praeco, et populum purgare :
Te robur meum obsecro, ne me deseras.
Si te unquam in icnipcslale prodidi, jaciar ilerum.
XXI. In diabolum".
Eripe, eripc me, o Immorlalis, Vulneribus contritum.
Ex aliena manu : In templo aulem maneam tuo
Nec operibus afflicler malis, 10 Stabilis, bymnos caucus ;
Nec Pharao me vexet, eque me igneus Sodomorum
5 eque me caplivitm possideat, Imber desuper ferial.
Chrisle, luus adversarios, Manu aulem polenli obuuibra,
El in Babylonem ducal asperam, Mala omnia averlens.
' Scriptum an. 382. Alias Bill. 109, HO, pag. 180. " Scriptum an. 582. Alias Toll. pag. MU
9 "ESpaxor. Reg. 990 lopauov. cum tarn facilis ad earn sil adilus. lia Toll. Nihil
100 . lia legendum. Edil, male 6etJ>. Ibid. lamen minim : quanlumvis enim facilis sit adilus
falo: lia fere Iliad, i, vers. 405. ad Babylonem , nihilominus spera est, ralione
XX. 2. <Ppst. Ita legendum. Edit. tppei. scrvilulis qua premunlur ii qui in cam addu-
XXI. i . Pharao hic spiritalis est, ut et euntur.
mox Babylon, quam miror cur xpavafjv appelle!,
METRICA VERSIO.
Denique 1res vita fundos ad lumina vita: Jam lingua cessai, te canens : cur hoc sinis!
Vox ma resliiuil, nigroque exiorsit averno. Ac firniilali redde me : lice me, tibi
Prima resurrexil Jairo prognala parente, Qui sacra supplex oflero. prodas velim.
Tum viduae proles, tmulo poslremus opaco Redire vires expelo, praeconium
Felidiis, el media consumpius parle, repente Salmis ulohcam, ac Deo plebem cxpiem.
Lazarus exsiliil : tribus Ins nie jungilo quarlum. Ne, Chrisle (robur nam meum es), me (leseras.
Aiquecl nunc dulei medicamine pelle dolores, Si le in procellis prodidi, rursus pelar.
El \ ii.i: expelo cursu mihi cerlius evuni
XVI. IN DIABOLUH.
Annue, meque hilarem semper la gloria servet.
Me duce plebs habuil lidei bona pabula sana; . (A. B. Caillait interprete.)
Nunc si corpreo mens nostra carcere niigret, Eripc ab Imsic, precor, Nec duram in Babylons
Piasule, Chrisle, velim poslhac meliore frualur. [l'ainulum, [lrali.it
Quod si non dabitiir mcliiir, Dens opiimc, saliera Eripe, morle carens. Criminibus doiiiilum.
lile minus Iuris rerum jncleliir in undis.
Nam qui alios gravibus innrbis purgare laboral, Non mala me, crucicnl Sed morer aede tua sta-
fopera, [bilis,
Nondccci hunc liomincm gravibus langucsccre mor- Canlica pulchra canons.
[bis. Non Pharao noceal. E eio neque nie qualial
XX. ORATIO AD CIIBISTVM 1 MOlillO. Nec me Chrisle, jugo Ignea vis Sodoina- ;
(B'.llio interprete.) [subigal Mi valida sed adesto manu.
c, Cbri'.e, firma : qui Unis culler jacel ? Qui tibi bella move! : Cunclaque pelle uiala.
4281 SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 9
KB'. 'Inetriptoy. 45 Ei etev 0:; e({At, >.yo; Se abv, umtspixouija;
Xpiffts, co {isprauv, irupEt axXe )! 'Ex (icv (xot leXwv aOvo , o 8 ti yoOva
"EozETai aXX x' IXuaE xpovo, xa\ votro mypr,
HV/), iiXaCojjiavii mxprjc torou 8t' pyjjxTj,
Ij^ xoxAiTiv, vouSia T^XESvi) te (jipjLva, lXot ' S:Xa povovre.
tt]Xo u,' oSroto, Alfirtow apeiTjc ETxeiv 8' ox e6Xoujv ^apxOE?, XX' ti jaXXov
5 'ESepioi, nXi]Yjtv aixEXTjai Sajjniaa 20 ST6outr' SpavovTa, xve 8' tbj Xafcoov,
AuiriEvac, Xetjv 6 TOpoi 66v. "Hv 8e xE^rjaiv "H xxS' djicp\ xoudt, XiXatjisvoi xoptsaabai.
'^ entijnpxtv, o S (xo xert tovtov puOpov "H ot^ov ) xa\ taOt, tj ' moSiai
Tu.fEiac, <rcEpv Se 8iXT:EpoiH BaXaaixav, Atjpov sBXEUovTa, xa\ SX-j-Est -pov ectno),
SitESdJV xO^v 8av, jxov Xxoc, utc<jtt]c* "H Xt6t] veo ectOXov ji pvafjttfixoXuTtroi.
40 Ka\ >. axi\etut audpovac, XXoOXojv te *. Ei Tr\r raxpricrir.
KXEva; Ooptov yx?< iYirtovov. El 8' em6atv "AXXoi [iv eirXoofji TUv 0eu cpXiov,
) epj, lXlj/(i) (IE 8T)VEX!I7lV V U.VOI. "AXXoc 8 SujTtXooiiv oSev xe'Pv.
Xpitrce 4va,T ( aapxfc v Spxusi ' evSijaj ; TE oTSs Toxtv to Xoyou, 7tXrv , ;
Tttte iio xpuoEVTt, xa\ IXuevti epiOpto, Mi] a8!CEiv ExoXwTpav TpCov,

XXII. Carmen supplex'.

Christc, lumen honiinum, qui columna es gnita Gregorii
Anima;, per triste liujus vil; deserium vagaiiii.
Cohibe Pharaonein meditanlem, impudentes operum exactores :
Mrquc a lulo ad compingendum dillicili, et ab igypto gravi
5 Knie, plagis foedissimis domans
luimicos, facilcinque para viam. Quod si me assecutus fuerit
Host is persequens, tu vero mihi etiam mare Rubrum
Scinde, et soduin trajiciam quor,
Properans ad terrain divinam, meam haircditalem, ul promisisli ;
40 Siste immensa ilumina, el alienigenariim
Sterne feroces gladios, gemituum causam. Quod si ascendero
Ad lerram sacram, lamlabo le hymnis perennibus.
864~865 Clirisle rex, cur me hisce carnis relibus illigasli?
Cur vilae asper, et lutoso baralhro,
45 Si vcre dens sum, hscredilas tua, ut attdivi?
Ex membris mihi robur abscessit, nee jam me genua
Scquunlur. Sed dissolvil me lempus el iristis morbus,
Et tabefaciens sollicitude, et amicl non amica seiitienles.
Ceder aulem nolunt peccata, sed adliuc magis
20 Premun viribus dcslitutum, ac veluli canes limidum leporem
Aut damam circumdant, scse saliare appctcntes.
Vel improbiiaiem comprime et miserere, vel ine suscipe
Dudum decertanlem, el doloribiis inodum impone,
Vel meam menlem obljyuwis fausta nubes obtegat.
XXIII. In secess'wnem".
Alii ex hominibus Deo acceplis, prospera uluntur navigatione,
Alii autem adversa, quamvis nulla re inferiores.
Quis hujits novit causas, pra?ler te, o Verbum?
Num incedere per salebrosam et asperam viam,
Scriptum an. 382. Alias Bill. 30, pag. 97. " Scriptum an. 382. Alias Bill. 443, pag. 484.
XXH. 6 KLzqcir. Int. ). 23 ' Rcgg. 39 et 990 )>
43 Xpicr. Hic aliud incipil tarin, in Reg. 59. .
METRICA VERSIO.
XXII. CARMEN SUPPI.EX. Cur vilae misera;, cur coenosoque baralhro,
(lillio interprete.) Si deus, et vere tua porlio dictilor esse?
Ex membris periit robur mibi : crura labascuiil :
Chi isle hominum lumen, menlique gnita columna, Infregit me morbus alrox, et moesta seiiectus.
Morlalis vita; loca per deserta vaganli, Et cura, alque odio qui me iiiseciantur amici.
Tu Phariuro regem, et prxfeclos siste furentes. Nee tarnen improbitaa cedit, verum acrius illa
Meque luto, >Egypioque gravi, bonus extraite, diris Inslat adbuc, trepido ut lepori cervoque canum via.
Hostes affciens plagis : iter ac mibi planum Exsaturare fameiu cupiens; tu siste benignus
Da facilis. Quod si me vis inimica sequatur, jrumiias facilisque, aut post certamina longa
Tu mihi, tu Rubrum pelagus discinde polenti, Excipe me, quseso : modus alque doloribiis adsil.
Cbriste , manu, ut siccis transmitlam gressibus Aut nostram obducant nebulosa oblivia meutern.
[a;quor, XXIII. !N SECESSIONEM.
Ad terrain properans, cujus promissio certa.
Imiucnsos anies cohibe : glailiosque micantes, (Bitlio interprete.)
Quos in nie slringunl hoslilia castra, retunde. Quidam seciindis navigant venlis pii
Si sacrum atligero terrain sedesque beatas, Quidam sinisiris, non licet minus probi.
Perpetuo ipse tiiuiu celebrabo carmine Numen. Cur lit istud, Chrisle, praeter le .|iieai
Cur carnis laqucis tu ine, Pater, iniplicuisli, Quis scire? Numque calle prajstct arduo.
 1985 S. GREGOR TREOL. CABMINLM LIBER II. HISTRICA. 1284
S To t^v npovTT) \ tpa^etav r tcXeov ; A 'Ev toTi ivaifioi xa\ teXeoi; 5yy.naiv.
"0,; 6' ytays tojaov, > Ixo), . 20 T Xan.itp<TT Xu^ouija, *) 9*'Ji
Kpleoov [ev f^to, xa\ Tp/eiv, xa\ npo xaXov. atb ooa, S{xevo xaOapitov,
Et S' oix IveoTi. to'j tcvou -^ Aeivov xa6atpiv op&5pou ..
tt{ Sfou xa\ xaxj 3toT]pt'a. SxotieIte TpijxoiT, Xajv tojiuve.
10 'flj 6) 6e xa px po eeiv pEtv,
K(AvovTa \, pay|xT)v ' 7ti5po*a;. '. E!%t\ 1.
T! -/p] rcaOEv ] T'jx^vt' ap.;pov iXoiv ; "Oppo S8iujit [xo'j Set,
XxsuajE trauxbv (; /, irpi; oipaviv Mt;5ev ixo-i5{ tj 6(i3tv j a!vEiv,
Yj/fjV ? TtU X<5f(p t^V T'.[At3V ' 'AXX' (I> (iiXtiTT sot Oistv tv jipav,
15 MT)v TepiJjiv, XX 7iv ^i'^a 5apo< Msvtov 3t3T0{, xal raOwv .
Biciu [, xa\ xaxv toJv vOaSe. 5 A3-/vo(xae YTpac, Sv xxtexoj ,
'Ef -parc^ u.v3Tix) ^- \ tjjv TpnEfav ij 14,{ iytb.
* 9!> Xabv, 5v sot Tzpotstfpbj, 'Op(i}j piv ), Xptut jaou au S' e045ou.
5 Quam per faciliorem sll ulihus?
Veriinitamen ego quid ipse senliam, eloqiiar.
Prostat quidem uirumque, el currere, et commode ciirrere.
Sin aulem uti unique non licet, laDorcs ampleclor
Prse turpi et nialu salute.
10 Plurima sane mihi pro Deo ferenda sunt,
Pati corpore, variisque reruiii casibus.
Quidnam agendum mihi, qui non assequor ulrumquc quod cupioT
Para le ipsum protinus, pretiosam
In clum animam ralione, quasi pennis erigens.
15 Nihil supcrvacuum posside, sed projice oiunem sarcinam
liiams hujus vitse, et malorum quse hie sunt.
I'.go inensx my si cm adslo ;
Ego lustro populum quem tibi ollero,
In incruentis ct perfcclis doctrinis.
20 splendor scaluriens, et fous lucis.
Dt ipse iiovi, qui lustrationis indigeo,
Difficile est purgare cni inquinamenla.
Id considerate ct pavete, poDulorum pastores
866867 XXIV. Precalio matutina'.
Mane prrigo Deo meo dexlras, pollicitus
ftiliil pravum aut faciuriim ant approbalurum,
Sed potissimum hunc tibi consecralurum diem,
Mi.nendo inconcussa mente, et affeclibus imperando.
5 liicuiit mihi pudorem senecius, ne malus si m,
Et mensa cui assislo ;
Voluntas hsec quidem mea est, Curiste mi ; tu prosperum da exitum.
Scriptum an. 382. Alias Bill. 83, pag. 176.

XXIII. 13. Zxevae. Ca?leri versus hujus poema-
tis iterum leguntur in ediiis, pag. 197.
22 Aeirr xaOalpeir op66pov. Versus perelc-
gans, inqtiit Billiiis. quo demonstratio quanto in
pcriulo versenlur, qui animaruni curam indigne
suscipium, et cum ipsi omni vitioruin genere de-
libuli aique coniaininaii sint, alienarum tarnen nia-
cularum purgatores se profitentur, ac nicdicorum
munus impudenter usurpant, ipsi ulceribus sca-
lentes.
XXIV. TlT. Exh iioOirf). Vat. npo iautov,
:1 , ijuipa. Ad eumdem [scipsum]
die dilucescente. Ad marg. eux1! tuoiv^.
5 Bvuetr. Combef. ex Reg. uoat.
4 "Aceicvc. lia Yat. Edit, male . Duo
tegg. 43t3Tov.
b Tjxeljar, ele; Billiiis verlit : Fungor muere
in qua praaulis; quod nee babel lexlus graecus,
lenipoi i convenit, quo Gregoiius carmen hoc scri-
psit, cum, excusso paslorali muere, senex privatus
silii vivebal.

METRICA VERSIO.
Quam per viarum prona gressum figere?
Tainen quod ipse sentio, dicam brevi.
Ulrnmque prsestat, currere, el percommode :
Si non uirumque mi licet, turpem el nialam
Pono saluted) dura post et spera.
Me namque multa ferre Christo convenit,
Palique mulla carne, rerum el casibus.
Miser ego quidnam factitrm, cum non queam
Un unique apisci 1 Prolinus te compara,
Ratioque meinem lollat in clum luam.
Nil, quod redundet, posside, sed sarciuas
Inauis hujus el niaise vite abjice.
Ego adslo inensx inyslic, plebemquc ego
Purgo, incruenta quam tibi per dogmata
Et plena prorsus, offero flexo pede.
lux perennis, lucis el fons unice,
Quantum ipse iiovi, cui quoque est lustris opus,
Purgare sordes est luli gravissimum.
Hoc cogitantes trennte, sacri prasules.
XXIV. FRECATIO MATUTINA.
(Bitlio interprete.)
Hoc mane voto me Deo devincio,
Quod nee malum quid efieram laude, aut gcram,
lili immolabo sed diem hunc quam maxime,
Firmum tcneus u e, el imperans affeclibus.
Pudel seiicclx, moribus si sim malis,
Mcusieque, fungor muere in qua prxsulis.
ll.ee est voluntas, Cbriste : da keluiu exiiuui.
128? SECTIO I. POEM AT A DE SE1PSO. 1286
KE . Opc . Mjivtjeo aauxo* (il) XGr; sov BXJmuv.
5 '0Aioxar (ijAv^ao xf,; aajx^pa;.
'EtJu9&|M|v es, ) X^Osiav, ,
Soi Trjv TMtpoaav f^pipav xaOa-yvsac. KZ', epijrc.
O wivw utivv (as vj . At o xwv naOwv ! ' tjXijv ; f (tovog
TH (ii]v itpo<TT)uCijATv te xal tout' <bprv Stv xaOaptiiv 6utov Srexopiai o/ ; ;
5 'AXX' axiv o5 xoi xa\ 7tpoa'irtataav tous;. TH itupo; ixaOssiat, xa9p?is, X90V SXawv
Z-fo; yp ?jX8e Saixavo (;(. "Iaxst;, V-s ^Ps'i -vbv lit' vriitXp ;
|1{ <>i{ tioi, Xpta-t, xat itaXiv pavsi 5 Taxa (iv axo;, Sva?, vtjii, Ays. Axp Ey^lT3
Baiov nkp Y^l 59[ 9pti> --ov.
KC7'. Atjcn /}(} Xpicrrr rrj xg.pior.
itvx' xavcosa, y<5o; 8 Epyov ex^r,.
'ECTx(i)(iat, Xpiyr, ttv / xpav. MxP' xvo; ; !(' v aas6st>>v ;
X&o itponX0s, xa i' fxXcd/Sv Opov. 'AXXa, , ^-v , xal e xctxov, iXX' Uptja,
T4jv (rfAspov X6ot|J4 90.1x0; fu.pav. 10 Mf xt; )| irtpcv Tju.sxc'poi;.

XXV. Preeatio vespertina'.

Fefelli te, qui Veritas es, o Verbum,
Cum tibi hanc diem consecravi.
Non omni ex parle purum nie nox excepit.
Equiilcm id precaliis sum, et fore putabam :
S Verum alicubi ofTenderunt pedes.
Caligo enim venit, quae invidel saluli.
Luccas mihi, Christe, qui lux es, iterum illucens.
XXVI. Precatio postridiana" .
Periil mihi, Christe, hesternus dies.
Ira obrepsit, et nie subito furtiin abslulil.
Fac ut hodiernus sit mihi lucs dies.
Meniineris lui ipsius (Gregori) ; ne obliviscaris Denm intueri.
5 Jurejurando le aslrinxisii ; menior esto salutis.
XXVII. Lucius'".
Heu, beu ! quae patior ! Quid deliqui? mim ego solus
Pura tua sacrilicia non snete tango?
An me malis, ut ign, Dens purissime, expurgas? an aliorum faslum
deprims? an me nudum incitas in liosleni?
5 ll;rc quidem ipse, rex Verbum, guhcrnas. Ego autem
Le ven i super terram el extremum spirilum duco.
868~869 Lacrymam omnem exbausi, gemilusiiue mihi operis loco cxstitil.
Dsquequo manibus iiiipiorum tenebimur?
Sed nie, beale, conlirma, etsi malum, ccrle sacerdotem,
1U Ne quis meis calamilalibus cornial.

* Scriptum an. 582. Alias Bill. 84, pag. 176. Scriptum an. 382. Alias Bill. 85, pag. 177.
*" Scriptum an. 332. Alias Bill. 29, p. 97.

XXV. Tit. eprjro. Tres Regg. ^vo.
4 Ilporivap;rir. Volts expelieram.
6 Zopo. Caligo, caliginosus hostis. Reg. Oivo;.
Ad marg. Ccfo;.
XXVI. Tit. Xpictv. Reg. ; 6\>.
2 ". Ueg. E6Xa'|sv. Val. pro paov habet
;.
4 . In edit, huic versui pracesl tilulus
Et; auxov. In Vat. sequunlur isli duo versus sine
XXV. PRECATIO VESPERTINA.
(Biltio interprete.)
Fidem fefelli, Veritas, tibi dalam,
Christe, pectus hunc diem sacram tibi.
Accepil baud nie lucidum nos undique,
Licet id precatus, arbitrants et fore.
At in qiiibusdam lapsus est mihi pes lamen.
Venit saluli nam me* hostis invidens.
Al, Christe, rursus luceat mi lux tua.
XXVI. PRECATIO POSTRIDIANA.
(liillio interprete.)
Hestcrna, Christe, perdita est dies mihi.
Obrepsit ira, protinus meque abslulil.
8:1, quaeso, lucs lise dies mihi dies.
ulla divisione.lbid. Bear Xiaoir. Reg. f)Xeraive<5v.
Cave obliviscaris oculos in Deum ferre. AI. p'/.r.i:
<5;. Deus imuetur. Ita habet Leuvenclaius.
XXVII. 1. "H.lizor. Sic Vat. etCoisI. Edit, men-
dose fjXtxov.
8 'Aaeiuir. Coisl. eszSw, quae lectio si admit-
latur, inlelligenda est de calbolicis episcopis quos
adversarios experlus erat.
METRICA VERSIO.
Tui niemor sis : ne Deus fallal tuos
Oculos. Salulis usque sis memor tua?.
Txvii. ums.
[liillio interprete.)
Heu miseros casus! qiiodnam sceliis ipse patravi?
Solus an indigne factilo sacra, Deus?
Men per aerumnas purgas, fastumve aliortim
Reprims, ad pugnas instruis aut pugilem ?
Isla quidem lu Rex, sapienler, Christe, gubernas :
At mihi jam moi ti prxima membra jacent.
Omnes effudi lacrymas, sine fine gemisco.
An sceleratorum sub pede semper ero?
At fulci me, quaeso, malum licet, al libi mystam :
Ne quis, conspiciens lot mala nostra , cada*.
1287 S. GREGORU THEOL CARMINUH LIBER 11. HISTRICA. 1238
"QXeto eux0 0^6! xal 4X-fa aapxb; BXoito. A llapa plv oupavoist vofjjxaatv ' vayxj,
DixE^'Avas-caiT-, Xj-fs \, ,(|. nXsiova S' avitsi, xa\ d'fo <rri vo-j.
A? at Sixpu ioi , IvSoQev Tjtop S Ei 5oti) yvo{ EpA, t (i' aOavxoisiv etsxsij ,
a/votai SciX^v votov 11%(, ava" ixveO<jOi)V OeOev, 7]'58,
15 Nosov 7ti<Jxe,vaC, 8ioXiXa[iV.TH4pa fiovy
XpitrxJ:, 9pic; Tip* pAv E6t], xa\ 5vE'axi5va*
OTxto '! 5 Xxpt )(); "H S' ti Xiaav l-/s.i dip? naviixapivri
T-pw[iai noXXocji xaxo \ SX^si sapxd? 'AfitpaSbv, ^ XoxouNTOf -:o 8' uXyiov, Ttirfxe pyjixr.v
\ 8s, , xaP[i 8; [* rojpot; rOaiv. 10 OpavEwv Outv ] xa6ap6v napyti.
"H ST^nov xaxxr^a, tXa8i a<> Osprame, ' 6'eoIo pya. xp-oc, +,8 xsXaivbv
20 *H ti SSoy 6[ tXiifjiovi 7tv:a tfpziv. ( Xipo6iwv, / ,^.

KH\ 'E.lsytaxr. K0". Z :

' oijt uiapxov ?x! 'ov> o'-10' eitljuxTOV 'EiTc pXXct xij vaio i:ovo'Jp.evov,
Eixvt tf ) p6opov au-cfOto. Mtxpol Xyoi; axons, xai .' xe-

Recessit a me glora; recdant el carnis dolores.

Pert Anastasia : cede etiam, improbitas.
Heu ! heu ! lacrymae mihi profliiiint, cor intus
Constringitur ; duplicem, rex, depelle morbum :
15 Morbum depelle, rex, aut periimus. An ergo soli
Misericordia clausa est cullori luo Gregorio?
La-sus sum mulls malis et carnis dolorihus :
Tibi, Christe, gratia, qui me his, quae palior, expurgas.
Aut improbilaiem reprime, el miserere fmulo luo,
20 Aut da omnia constant! animo ferre.
XXVIII. Carmen elegiacum'.
Felix quisqus clibcm illicit vitam, nec admislo
Imaginem cceleslem rircumfudit cceno.
Raro siquidem (caro) ccelestibus sensis paret, el invita :
Plurinium aulem obsistit, et caligo est mentis.
5 Si Un mi naius sum, quid me immorlalibus nequas?
Si divini flatus sum spiritus, quid nie lulo deviiicliim esse,
Christe, paleris ? seneclus quidem inslat, et membra sunt infirma :
Ipsa etiam adhuc caro rbida bellum movel
Palam, aut insidialur ; et hoc gravius est, qiiando minislrum
10 Ccclcslium victimarum impurum reddil.
Adjuro te, per magnam Dei potenliam, per nigrum
Diem improborum, desiste bello.
XXIX. De palienlia".
Quando quidem me insectaris morbo laboranlem,
i 'auca haec verba audi, et doclrinam accipe.

Scriptum an. 382. - Alias Bill. Ill, pag. 180. " Scriptum an. 3S2. Alias Bill. 107, p. 180.

17, 18 Titpuftai... xdOsair. Hi versus qui desunt 5E/5o/tj. lia Val. Edit. ootxTJ.
in ediiis, leguntur in Vat. et Coisl. 7 Ka rse' xiSra. Val. ' xtSvi, el sup.
18 <Ppeir. Leguntur eliam in* Coisl. et uno Re lin. )[ aaEvi.
gio septem alii versus, quos edidil Murat. pag. 216. 8 H S' en. Edil. 6' In.
Vide infra, carm. lxxxiv. 9 T S' Jpor . Sic legendum est. Edil,
XXVIII. 1 ". Angelicam vilam, earnati aulem -~i-.o.
libdine purum. 10 lapkyei. AI. ).
4 1 <5' rridst. lia Reg. 902 et Val. Male 11 . Int. out) p-sya.
edit. bxioei. rou. Reg. 992,!. 12 Mapfocrvrr\. Int. (xavii-j.

METRICA VERSIO.

Gloria mi periit : pereat quoque corporis atigor.
Perdidi Anasiasiam : cesset el improbitas.
Heu! lacrymis madeo, pectusque dolore tumescit,
Tu morbum duplicem, rex bone, sisie, precor.
Sistc, precor, morbum, aut perii, rex maxime; soli
An clausa est venia; janua Gregorio ?
Aul mihi te praebe facilem, mala tanta eoerecns :
Aul praebe, ut firmo pectoie cuneta feram.
xxvni. ei. i.i.i oi.
(Billio interprete.)
riuxiis me genuit : quid me immorlalibus aequasl
iEthereus flatus si mihi, Christe, luto
Cur ego sum vincius? Senium urget, membraquo
[langueul.
Quod si carnis adhuc senlio bella meae,
Insidiasque graves, magis hoc grave, si fcil illa
Impuro ul faciaiii peciore sacra Deo.
Per Christum le adjuro, diem nigrumque malignis,
Bulla procax misero parce movere mihi.
XXIX. DE l'ATir.NTIA.

Carne vacat quisqus, felix hic vivit, imago (Billio interprete.)

Cujus et hand crasso ccelica juncia lulo est.
Cocliiibus sensis natu raro inviiaquc parei : Me quamlo ssevis obrulum morbis petis.
Ssepius obsisiil, contenebratque aniinum. Mea dicta paucis accipe, et doclrinam habe.
83 SECTIO I. DE SEIPSO. 190

'\ xdu/veiv xpeloaov, oui oOvstv. A A'. El avrcV.

'Ey> jv 0*6 tt vuti) ^\)po[uvo;, *H roX, noXXi yfozai 40 ; XTfouai e,
S Ketiisp xaOapstv to xaxo TETaYnvo, Maxptp !to pOTOtj. Evot, tpEXoi te nareciJ
Kav f ti u.;ov i:Oou{ (uar^piov. TXtjtov 5' rav, 5 xsv - 'Epol a6as;j.a.
4>povv yp XJ>ov, i] (iurovx ti [pot O08ev "C&p otw otots
BXjrrstv ipiauTv v xevu 9('.. Bov STpctjv 6. "OXt)V SE'.SE ^v
S'j " UV xxijtoc, oCiS" iriiTT) ttv v<5aov 5 'Eyib yp, & uiv a/ov 15 ' IIvEu.aTo; 7ta^t-
10 TH toXX' si ss Saxpua jituaat esi'i, [b [aict
Eivrj itXit ^Xa, owuivoii
"Iv' xxijifli noy ttjv viuov, 7ipb av Ovrj.
Adyto TisaoVct ou(ji(xaxov " irpoaavrTi to 9'-
Ei Tfp tpu>i toioto, t ctxto aov ;
rXbjuaav tfpbjv iu.iv, [Xoi
"AXo'j Xifovtaj aiviM. TOeixev, ot*ay.v.
Morbo laborare mibi ulilins, quam libi valere.
go eiiim scio me morbo, lanquam ign, probari,
5 Licet mundandi mprobos mihi munus concessum si(,
Aul etiam niajus quoddam lueril hujus morbi mysterin ..
870 871 lla enim arbitran praestat, quam ni sordibus scalens
La:* lam me inani jaclaulia.
Tu vero cum pessimus sis, nequidein tuum agnoscis morbum ;
10 Plurimas certe opurterel le lacrymas libare Deo,
Ut exscinderes morbum tuum, priusquam inorlaris.
Si cniiii talis est lux tua, teiiebrx quanl sunt?
XXX. De se ipso '
Mulla sane, mulla eveniunt 10 Multi aulem dicunt
Per lougatn vilain moi t.ilibus. Inimici, el amid lidei
Toleranduiu auleui quidquid miiiil Mihi religiose colcnd.e.
Vilain regens Deus. Nihil eniui sic unquain
5 Nainque ego, quas babui Toiain coiuinovil terrain,
In exlera clvitaie pugnas, 15 L'l berlas-, qua Spiritus
Doctrina: riieuli adjutriceiu Palam Deus prxdicalur :
Mcam pnebens linguani, Quod el invisuin me amicis
Quisqus dixcril, laudabo. htl'ecit, id scimus.

* Scriptum an. 582. Alias Bill. 10U, pag. 345.

XXX. Arcumentcii. Relicta Conslantinopuli, qua
in orbe mullas gravesque molestias perpessus fuerat,
regorius in patriam reversus, telut in porlu placido,
notas procellas offendit. Ecclesia Nazianzena nilhue
pastore destitua erat. Nihil non oprai et sludii omi-
41/, ni tir quidam pius huic Ecclesi prficiatnr :
verum obstitere plurimi; quorum alii muiros se prm-
ferentes, latenter, alii aperle adversabantur. Dolet
Ecctesiam patris sui laboribus suisque excultam, ab
htireticis, nimirum Eunomianis et Apoltinaristis,
infici et devastan. Quiritur ricinos quosdam episco-
pos, du 11 omnia Nazianzi usque adeo lurbabanlur,
nullam luborunii Ecclesi opem ferre, sed oliosos se
prbere specialorcs, imo capere volitplatem et super-
biam. Quos monet, ut perptuant incolumitatem sibi
non polliceantur, remque suam esse cogitent, cum
paries proximus ardeal. Futurum aliquando quem-
piam prnunliul, qui verborum suorum recordetur,
cum nihil aliud supereril, quam inani* dolor. Tandem
concludit poema, non ut ait Leuvenclaius, acri ruin
admonitione, sed Christum ulloquendo, et omnia se
lubenler admissurum profitendo, modo ipsi benignus
maneal.
XXX. Tit. El iavzr. Vat. addil : Staopov
jiaxpov. Coisl. ad niarg. aixpov Sciopiv Effri.
2 /;.'<;). lia Coisl. el Vat. Edit, /y'''":'1-
5 . Coisl. pfl.
6 . Edil. naba.
13 OvSr, ele. Nihil unquam s:c commo-
vit terrain. His verbis signilicai Gregorius mirabi-
li.'in Conslanlinopoli lactam inutatiouem, cum in ea
urbe, qu;e metrpoli cl propugnaculum eral Mace-
donianorum, Spiritus sancti divinitas, ipsius Gre-
gorii opera singulariquc aniini forlitudine, publice
pnedicala est.
17 "0 xal zol plAot. Billius : Ob id-
qne me liquit favor chari m'ei gregis. Non loquitur
Gregorios de grcge, qui lotus ab ipso pendebal.

METRICA VERSIO.
.'Egruni esse melius est mihi, quam sit libi XX. DE SEIPSO.
Valere. Morbo nam piari me scio, (Bitlio interprete.
Licet piandos mprobos susceperim, Permulla certc plurimi Multi ranuni, scio.
Ac forlc niorbi majus est myslerium Secum trahunl dies : Tain qui Udein reclam
Sed arbitran praesial id, quam sordibus At ferre qua: miltit Deus, [colunt.
Tiiiclum quibusdam, noxie lurgescere. Vilain regens, decet. Quam quisqus exte-
Al tu, sceleste, nee tuum morbum vides. Namque ipse quos in [rus.
Nam si videics, lacrymas fundens graves, [extero Nam talis orbisjuoiio
Deum obsecrares, ut tibi radicilus Casus solo tuli, Nunquam, reor, fuit,
Morbum ampularet ante vita: tcrminuin. Verbis ruenlem dum fi- Quam sanctus est cum
Si namque lumen tale, quid landein nigror ? [dem [Spiritus
Gnavus juvo iiicis, ' ins Deus pa la 1.
Laudabo quisqus conci- Ob idque me liquil l.ivor
Lnet. Chari mihi gregis.
1 "V
Patrol. Gr. XXXVU.
mi S. GRECOItll TI1EOL. CARMJNUM L1RER II. HISTRICA. 1SM
11*1 50\, Mi/., 7:XsEtJTT] Yvwptpiov 51 Stiiov A Ka\ tov Yip. exXsloinor; "' ipioaxvov),
'OpOoi Xyou a/eSov, Tii uOo Y^p f8sAov
[Xp4 '; tuY/vsiv.
20 KaXr, a-ifiaj. 'Ef> 8s toto, xa\ zXiov, 45 'Y-cxXe'J-e 'JX(i . X'p'1
Va JTTj y^P xX;STpov IlTTOvOa vv (7). Mifa ..\\ [io;, "OvTarTwoa^TirtjxTjV
TE v TtOoi ppox ; 55 'E-s\ ykp ^-/.jirjV, C- ",.; Xov ty{ TpiSo MXiTi' vTirri-^v,
"A 6' evOo" cpov o 5o- N A-piv ^. v(jjtixprJu.a-iov
[xtv, Atwv 15o xOovoj, Totov x|ivovi' vapx'' i. ; Sy^vov.
Ato cp.3(jj uXgi;, Ka\ YV Kutp4>sv ztx- 50 MaCv JjTiv' v uOoi T8' fjsXov uiv 6 <pOva;
2!> 's v (lOuxicv xXio ; [vi 'Epr(xov oiaxosrpoou, ' vcEoo; xaXo;,
<I'p(v tfOovoy l/.a;. Aav te tov yXux'jv Tp6Xo[iVOV ] 65 "O; avTrevU3E tot; xi-
0EO [iv rv XY stXcti "fij e'Sov, >' n5pa* Kaxiv 1:, tjCteXov [Xi
KXXicrro, <{ 6eo, 40 KificoToj, ) x4vr (AiOaJIxto ( itf, "Ay*v SoYpivoti.
v-ra npo<p4jtTv tuov Kosjiou cuy0"'' eitxXuatv 55 'fi x iraXato to XE- IIpTOv ;jv ol STEps
50 Svoij avoi Soxev, ; ;. [9ot? ttpovcov XeXoYX"s

Til vero, Beate, mximas grates ago Pene vera doctrina,

20 tum prxclara ignominia. 872 873 *5 Servavil ligno
Elcnin quid illa gloriosius Magnus palor meus,
Contingere polest liomini? Toliiis totam Trinilalis
Qua? autein liic reperi prater exspcolationem, Cullricem reddens.
Ipse narrabo amicis, lahoranleiu absque praesule,
2" Ut discanl aequo animo 50 Velul navem in alto,
Ferre inviilias ludas. Carenlem gubernaiore,
Dens quidein proltilit verbum Jaclalam lempeslalc
l'ulchci riniiiin, quatenus Dens, M aximorum malorum, volrbam
Quemlibei prophelara honore digunni (Lapidibus me pelai, quisqus volet,
30 Apud solos exleros videri, 85 Dipole jam oliin saxis
Eum aulem qui notus est, in millo prelio Egregie exceptum)
Plerumque esse. Exlrabere, inquam, giirgite volebam
Ego vero islud, el aliquid amplios, Gubernaloris manu.
Insignilcr expertos sum. Quem veiitis noveram
35 Cum enini venissem, peregrina: 00 Egren'ie resistero posse,
Linqucus scdciu terne, Qiiamvis recens quxslorium
El solum pallium liibens, Munus accepisset.
Dulcemque plebem Id equidem volebam; al nvidia,
l'l vidi, slaliin menii oceunil Qui" a.ivorsaria est bonis
40 Arca, quae sola 05 Obslilil is, qua; recle
Eflugil inundationcm Appiime decrela fueran!.
Qua mundus juste periit. Primum quidem hi qui sec un Jos
llano cnim (plebem), cum defeciset Tiironos icnenl

mireque aflkicbalur.cum sic publice Spiritus sancti
divinitatem asscreret, sed de quibusdain episcopis,
aliisquec clero paruni calbolicis, a quibus sede sua
pulsus est.
30 Mroi. lia Coisl. Edil. v<5wi{. Inlclligit liaec
Christi verba, Luc. iv, 24 : Neme prophela acceplut
et! in patria tua.
31 & . Edil. yvtI>pt(jLov 6', ubi deficit
meirum.
52 . Coisl. , sed deficit metrum.
53 'E-'i . Coisl. addit xit.
35 'Hxp.r\r, Coisl. x<5itv.
39 ' etScr, <by\ Coisl. t; p.\
42 Kii.ho. CnmbeT. legendum piiial ';.
43 Kai rr yp . Nempe, t6v X*6v.
Ita Coisl. Edit. \ tt;v yip.
45 'Tas^xJ,efs. lia Coisl. Sttbduxit naufragio
ope ligni. Edit. uitsxXstjfs, ubi deficit metrum.
48 Karactt)cru. Coisl. ;.
57 "Qcui vOov. Coisl. el Val. wie 1-jOcv.

METRTCA VERSIO.

Ob tale grates dedecus, Islud mihi nunc coniigil, Dum Trinilalis integre Rectoris oplimi,
Pendo, Dens, tibi. Quiddami|iie iliirius Haue ille reddidit Quem pos^c noram 11a-
Quod aauiquo ferro quis- Nam cum relictis cxleris Ciilli'iccm. At ipso pr;e- [ftilHIS
(piam Revcrstis urbibus, [sule Probe rosistere :
Majus queat decus? Plebeinquc dulccm et pa- Cassam, velut ralem Munus licet quxslo-
At nactus hie qux sum [Irium Rectore vacuam, turbine frium
[haud putans, , Vidi solum luhcns, Prcssam gravi admo- Subisse! hic recens.
Coliors seiet favens : Hai: arca ineiiti protinus [iltini. Uxc cxpelebam : livor
L't ferre discal limiter Oi tin rii, una qux Malis sluilebam maxi- [ai
I .i vu is impetus. Eflugil has nudas, quibus Imis Infestos optimis,
Olim Dens piilchemnie Est mundus obrulus. (Quisquis volet, petat His, constitua qux
Dixit, velut Deus, El haue cnim, pene ob- Saxis nie, ut olim, cum- [bene,
Quod quilibel vales fere [rula [mode Malignus obslilil.
Sil charus exteris, Prorsus pa lide, Compactus ipse sum), Primum, secundos qui
Conlraque sa?pe fiat ut Servavit excellons, ope Inioque traherc per ma leneiil
Spernalur a suis. Ligni, jiater meus : in um Templi sacri ilironos.
2J3 SHCTIO I. POEMATA HE SEIPSO. 1294
Acto rpsSpoi 761, Xeiptdv ttiEa;. A 9o 'Yptev xapfjvoi; 0pj NtbfATjoT jvav),
70 s(ivi] , O 8' oi XiOpa SuajiEvuj, [, nEpipovstv Bta ixXou
IU?f,vaa' fjfxv xaXoE. 'AXX' xavs; Syav, \, \ ttjv x^ptv. rWA0uc Xayou.
TE; tjXntds t<58e ; 85 'Epu6piiJVT,xaxo\ Aabv i <fi)<st lijjt'^EW. ' tv zi oOcVo aoi xal
O (Av Y^p aSo X'^vi{> AoxojV suxeXetc. T! yp vov tiSs, 110 na/ovci .
Bpa^si xpToASvot, Til sapxoXaTpai, xat TbvSvra tojv - yp itaOeiv jj itXEtsra
75 Atetjiaxot xal Z/ooo'., HspcpovEc oatpu, 100To:aC8' fiapTvEtv; [
tpeiv 6i8axaXov.
XlTWVE TIVE, BeeXciEYfp a6ovxe{,oi M<yi{ yip 4v, fYOU|Avwv " 6' eti^e xapSEav
' r.f& fx5v, vSoflsv 90 Tov 6vra AstmTriv. a<f>v, eTev xaXoE. MaXtTia TJ-(v eav,
Kaxc 7tS7CTYo4E{, 8s Tpairea (lunt'.xfj ; nX]v oii "ca" [x3, & t- 115 "Ex i' IjTtTTiaav ol
; xa\ X*Pl XavO- KaXw; Sixajtto. [xve, [rool
fviv, S'Spto, i) ^4> 'b88aj' mne Aaiv >!,
80'n,a<ppova;, OeXeiv [a 105 (ES xal xpvov pa^v Aufbi xsv 6v-e v tpcXoi,
'H yip itp8rXo ouXea nvep.' siXxueev [viv Y^outetj ^

Populi prefecti sniores, Spiiituni altraxerant

70 Vcnerandi magistraus, "95 Super capita veslra? Delicias facile,
Non fuerunt nobis benevoli. Improbi, graliam.
Quis hoc futurum credidiseel? Populum non reprehendan).
Ali i (juiilcm pudore quodam Quid enim minim est,
Exiguo continobantur, Populiim, cui tales sunt presules,
75 Duobug corporibus aptae et bicolores 100 Sic delinquere?
Velut tunica; quaulam. Vix enim, qui doctores
In spcciem pro nobis, intus vero Probos habent, boni sunt.
Male affecli erani. Vcrtimiamen non hxc vos, o lil.
Qiiibiis etiam babenda esl gratia, quod latere, Ego iinquam docui
80 Velut ignari rerum, volucrint. 105 (Licet exiguo tempore
Manifesta enim servilus Alienas rexerim habenas),
Pejor est ignominia. Contcmnerc magistn
Alii autem non clam infesti fuere, El legos et doctrinan).
Sed manifesli adinodtim, 874-875 " tum mihi eranl vires,
83 Erubescentes, si raali 110 Fcrenti ad tolcrandum.
(nter malos) minus videantur Elenim dura perferre til p'uiimum
O carnis adoralores, el Dei Palienliam docet.
Manifeste contemptores, Quod autem tabefecit cor
Bcelplicgor colentes, pro eo Maxime rneum,
90 Qui verus est )eus ! 115 Istud est, quod me deceperinl sapientes
Ubi sacra est mensa ? Populorura praesules,
Becle disceptet. Verbis preferentes se amitos
Ubi pais, ubi Humus, quae Ac atidictos meae senlenlix,
71 nept\racr\ Edit, iretpfjvotiv, ubi deficit me- 89 O, ele. Non eum, qui verus est Dominus.
trum. Ibid., o xaXoE. Coisl. ot xaXoE. Benigui nobis 93 ' aov y.epe. Ubi manus, ele. II is verbis si-
fuere. gnilical is, quos alloquilur, aul minime, aul rile
78 \. oisl. . manus non fuisse imposilas, quibus Spiriltini san
82 Xelpojy ripla. Hoc vull, ail Billius, turpiut ctum acciperent.
esse absenli el blaiidiri ficto animo, quam apene 95 epvfars. Delicias facile; m delicias vertue
odisse el contemner?. Major enim fil injuria, si cui graliam sacerdotii. Billius legil nullius codicis au-
eb&equeris, quern oderis. ctorilate, -fi'yits, clcale.
83 01 ' ov- Mancus est ille versus, una deficiente 96 KiikcI. Coisl. !.
syllakt; forte legendum oi 6' oO/i. Caillau. 106 'Uriar. Ita Coisl. Jam Billius pro ^vExa
87 . Apollinaristas intelligil. Vide emeudaveral, sed nullius aiictoritate codicis.
epist. i ad Cledonium, el supra lib. i, sect, i, carra, 110 ncxom. lia Coisl. Male edil. kAt/v/k.
x vers. 28. 117 Aofty. Coisl. Xyou.
MTRICA VERSIO.
Senaius ille splendidus, Aperta servilus. Traxere vobis? Vos quo- Plebem ipse rexcriin).
Plebique pra?sidens, Infesta pars al atiera Clcate graliam. [que Leges magistri dicta-
In me fueruut baud boni. Eral palaui mihi. Hie solvo plebem crimi- [que ul
Qiiis credidisset hoc? l'a rv videri nam pudor [ne. Spernalis improbe.
Quosilam lenebal parvu- Minim quid est enini Perferre sed quiddam ta
(lus Ilis iiuprobis eral. si palrel, cum pne- imen
Adbue enim pudor, sarcolatrx, spernitis [sules dura forliler
Ilis vcslibus non dispa- Qui ccelicum patrem, Sit nana lain malos? Nam ferre discil spera,
[res, Ileroque pro vero dalis Vix namque prefectos Qui iiiulia-periulit.
Color quibus duplex. Cuiluin Beelphcgor, [liabcns Quod vero cordis ntimos
Hi fronte pro nobis eranl, Ubi sacra mensa est ? In Probos, esscl proba. Rosit sinus mei,
Al corde non item. tegre Quinquam istud baud, Episcopnruiu me manus
Ilos Uuilo.dcinen tes velut Sanclequc jiidicet. [naii met, Decepil iuscium.
Latere quod studeul. Ubi pais, aul hx sunt Hausislis a paire Verbis favebani nam
Nam pejor est, quam dc- [ uianus, (Parumper cxlernam li [mihi,
[decus, Qikc Spiriluiu sacrum te Mcoque calculo,
T.-'Ja S. GKEGORH TI1EOL. CARMINUM LIBER 11. HISTORi CA. 129
' if(Je no te xa\ Xt], Ei taT Xxvot, xa\ A 145 Ta irait 8|Xa xal ua- Tv e! xai vat itXax
120 Efrap ttvb?, X<5yw, [<P. 10 Kaxio YEvpa^ijx.
' Epyw " Ttou veveuxote, XxTIEl SU OXOTO. K</7X(;) ItpOXEjiEVa, [vai.
Aysiv tS' ox i|X(5v. 155 Al ex7:zayjio,Tou- ' v xP^F* T"v (x^vT1 O tv 8eov (ou tv uifav
})7 fiiraT^9j]v, Tpi; [ xaV ToG , O'Jx vfxot Tojiat
*/ XaXouuivi). DaOjv 7tfsTu,ai, "I18) itapE(jtvo'j te, xal TjAvouacv offtti! t^v
1 25 " fjjxoT', tOa jx- ti xau,ot <ppo- 150 ; OXito. [uiav
[tuiv [vev Ei " Xy<J, vTJV 7tp6oXrjv
Te xal Trdvtov SXiov, MTetrctvex6ou. '.^', u) 3090t. 105 "Avto TiBVre, xal
O x va acrxTaEW{ 'AXX' vSaxwv ijvsfxa (t 'Eu.0'1 yp oCix , xa\ [u30V,
Ai^vua' et? ! 140T6"oT8svfies<5;;), Afav Soxe xax. TpTov.
"OXtoXe 7tiaTc s! Oov, Oeo xpi^tiv, ! 6snc 15 'EvTE'jOEV.lJTrSpTEl- Tjivouat ', (>; 6v jxou,
130" 5' x potuv. !, xijLop.Evo. [x!ou [xal
Tt iTa<nfj,xaA !- Mt' ouv xoOsiv, u,t6' 'PafEVTO, fj (50J, uiyav PpoTov,
[viov [pav "Ara xaxiuv ee17) "Avouv tiOvtec, <I> Svou
rvr]Tai TtXtjaov; " (Jivoc Evwv XytiJV anopEU- 170 ', ,

Ul inconcussx el gmlx, 145 Quae omnibus nota el perspicua sunt,

120 Si quR alia uspiam ; verbo, Et mundo expsita,
Reipsa aiilem, quo spectarini, Ut saltern color nianeat
iccre non est. Prions corporis
Veruintanien deccptus sum, o Trinilas Jam dissoluti
A me praedicata ! 150 El dilabenlis miserc.
125 O sacraria ! o lapidalioncs ! Hxc si consentanea Evangelio,
O labores omnes, Docele, viri sapientes.
Qtios a prima exercituione Mihi enim non lata, imo
Hue usque perluli ! Vi ill-Mi i- pessiina.
IVi'iii fliles in Deum, 455 Deliinc, ac veluli muro
130 Periit ex hominibus. Ruplo, aul quodam fluiniue,
Quo quis se confrai? el quibus Qu i libel malorum ellluxii
Jungat se socium? Ac peregi inorum doguialum gator :
Si hxc sunt lucerna; ct lumen, Ex quibus etiain sunt recentes labulx
Vide tu quid sil caligo. 100 Nefarie scripta:.
135 Bis delusus sura, id et Hi Deum meum magnum
Experius scio ; Iniquis sectionibus
Siquidem el mihi quldpiam priu'.eutix Discinduiil; bei mini! unum aliquid
Concessum est a Deo. Omnium prxslantissimum
Verum me ipse mordens perluli (quis 105 Siimuio loco collocantes, deinde medium,
140 Hoc novil pr.Tier Deum?) El inferiori loco lerlium.
Dei benignitatem, si fas esl Queiiiadiuodum auicm secant Benin meum,
Dicere, iiuilalus. Sic el Dei exiiniam liiimaniuieni,
llaque nec audire, cerner Mentis experlein banc facientes,qu.<si absque mente
Penilus solus videor, 170 Adamus lapsus fueril,

120 niazi sic er. Fides divina. jus quod ante eral Ecclesix corpus.
130 'Expozibr. Fides ex hominibus, id esl. fides 152 Tfl coyol. Hic perslringil prcsbyleros, quos
humana, ut altero versu cliverai, divinum. Nazianzi adversarios babebal, quorum nequiiia
144 ). Coisl. Soxiv. Hie cerlc insignis qu.ne- couligeral, ut Apolliuarislu: in Ecclesia Naziauzena
dain Gregorii probitas clued, qui contumelias sibi grassarenlur.
illalas tacite ferre mavult, quam ul eas pervulgan 109 "Krovr ziOrzee. Negaban! Apollin.11 isi.e
do ansam ullam cuiquam porrigal de ecclesiastico meutern a Christo assumplain fuisse, quod illius
online sinistre exislimandi. Bill. lo urn snppleret divinitas, ul bxreliei scntiebanl.
1 18 IlpcOs <r<l>fiaTo. Prions corporis, id est,
METRICA VERSIO.
Firmo velut jusloquc, si Hxc si lucernx, et lumi- Servciilur ul sallem Tabulx recentes hinc
Quis alter uspiam. [na, [nolx Iq-joque
Re quonaui tcuderent. Caligo quid, vide. Colorque corporis, Scripix nefarie,
Non est meum toqui. Dis esse lusiiiu me seis : Quod dissoluium ceini- Hi qui magnum
Deccplus at sum, Trini- Passus, licet, scio. [mus, [impie
[tas, Nam mentis et quiddam Lapsunique perd i le. Dcum meum secant,
Quam semper eloquor. |Deus Hxc qua si vos credils, Ac Numen illud, cclsius
saxa cum sacrariis 1 Suminus dedil inibi. Soph i. .loi le me. Quod rebus omnibus,
O el labor meus, Verum labris moisis luli liiiqua iianique esse ar Prima, secunda, lei lia,
Priniis ab annisquem tuli (Hoc seil Deus), Dei bitrer, Prob 1 sede collocaiil.
Hue usque maximum 1 Beiiignilaleni, si loqui Planeque pessiina. lloinincinque discindunl
Peril fliles erga Dcum, Sit fas mihi, scqueiis. Ruplo ileliiiicniuro velut, IDei,
Et fiinditus quidem. Ego ergo solus non puior Quodanive fluinii:e, Sicul Dcum meum,
Quo confrai se quis Auilire, cerner el, Fluxit novorum dognia- Meiilem negantes, mens
[piara, Qu.e clara cunds, et [lui.'i [Adx
Jungatque se quibus? Qux special orbis bic: Quivis salor malus, N011 lapsa sit velul:
1297 SECTIO I. POEM ATA DE SEIPS. 1293
"FI, [if] rOei M8t ts \ i-Xv-j; 'Opuv u,ywv Xeiv. /.";, ,
6, k5v.v/j-o;. 02 ib xaXiv 7toAviov, ' o)( ; \ { ,- Kav cpaX); -6r,xivat
Xpt] yp t> 6pa [<5- " Xxos apzii, Tpt xaipioij 6oxf|.
[vov 185 ''/, vt- Tout' v itiOot t-povuv ; 205 -(i-oi ov, xa'it"
Ti>xsv cwn-pia;, [; 195 U'j xp ti -, t\< [itiltti
175 8' XV-iua --- "EpT)JWV TOCJiVOC [i) XOo "At-itov oxa.
[xvetv KXa-rrouaiv , pnCouaiv Mivov ' ^. KSpo TtvaJETai, '
( 7:ipEi[iva. [ 4'e'Jstt) 4 v.ry xa\ xa- -ov tv' acfaXij ;
Tv \ Stepoc Dvov ? jjij
[xi, n4(iiji(jjOEV tv |A-
(O'jx OS' 60ev, xa'; t[{ ) "O;, xaT-sp XXou -roi- ' S' 6(xw Xyov.
'IouSai!j[jibc, giXEcov [[iVOU OJS' , oSa.Tjvaiou 210 Et xi] uXac ttoOe.
180 T' -jv XTpfjjia-a, 190 BaxTTipav Xa6tov, 200 Mivsi XsuOspo-, ME[AVTSETat Tis tuv Iuv
"EXXtjvixtjc ,()|- "Ojij ai^ai, natptxuv 'O vv E-tof-pu to; e[ao~ To'JTtiJV XiftOV TOTE,

Aul ne integran) ejus crucialihtis Conspiciens laborum dissolulioncni.

Saluiem consequar, extimescenles. Quidni enini? el quis aequo animo
Nccesse est cnim, ut pellis mea sola Hace feral, qui mente praedilus sil?
Consequalur saluiem, 195 Non enim quercus aliqua, vel rupes
876*877 175 Caetera aulein prorsus sinl iugloria, Me solum aluit.
lllpoie a Deo neglccta. Mendax quidem videar, aul improbus,
Quae nier hoc reperilur, alter nempc Dicam tarnen verbum :
(Undenam, ignoro, el quis) eque tu ipse, id scio, a morbo
Judaismus el mille 200 Manes immunis,
180 Annorum nugae, Tu, inquam, qui modo supcnUiosus es in nieis
Eihnicae abortus Malis, o amicissime;
Temulenliae cl erroris : Quamvis luto consislere
Qui eliam formosum grngcni, Et opportune tibi videaris.
Velul lupi truces, 205 Ignis vicinus est, et proximal
185 Invadenles, crudeliter Infida res est domui.
Destilutum paslore Cedrus quassalur; pinus
Dolo abdiicunt et diripiunt, Quonam mod.o secura?
Non sine dolore anima: mea? ; Longius arceas pugnam,
Qui tamelsi alterius gregis 210 Nisi propinquam desideras.
190 Pedum susceperim, Recordabilur quispiam verborum
Tarnen mrore affieior, paternorum Domine mcorum aliquando,

176 . Reject, non assumpta.
179 'IovSacrjid. ApoUinaristas nott qui praeter
hacresim illam, qua Christo mentem adimebant, al-
terum quoque invehere Judaismum et Chiliastarum
errorem renovare conabanlur. Quod quideni Gre-
gorius expressis verbis in secunda contra Apollina-
rium epist., pag. 93, docct : 'Evteumev 8e-
tspo "louSafoiuc upuijTtti, xal f x"Xiott{ xa\ Xt-
pcoTp ev TcapaSEtHtj xpu^, etc. Hinc enim Hits
secundu Judaismus manavil, el delira mille
in paradiso volttptas, etc.
195 Ti. Sic legenduin propter Graecanismum, sed
male propter nietrum quod deficit. Edit, juxia me-
Iruin, non juxia lingua: regulas ti. Caillai).
199 OvS* avz. eque tu ipse, etc. Vicinum
quemdain alloquilur episcopum, qui Nazianzenam
Ecclesiom turbari sus deque ferri, el ApoUinaristas
grassari conspiciens, non modo nihil opis ad pro-
pulsandum malum aflercbat, verum etiain lartilia
allicicbalur. Dune vir sanclus adinonet, periculuni
esse, ne lues, quae Nazianzi grassabalur, fintimas
urbes invada!, et populelur.
203 'Acrpa.lu s6t[xerm. Firmo le aradu stare.
205 tlvp veror our, xal rjj tarer o-
xlg. lia Coisl. Billius in cdice Sirletano legit: II'Jp-
yei xbv vov, xa\ Tfj -rXac S-itiTov oixa. Cui mederi
sibi visus est legendo : --- Sovov-cat, ita
Sa-tsTiv oixa; Turres labanl, et prxima aomusne
non labal? vel etiam : /arre conculiuniur, et pro-
pinqua domus immota eritf Hnud equidem malum
baec lectio sensum elTicit. Verum longe meliorein
suppeditat codex Coisl. el oplime sentenliam ro
gn i explica!. Quod perinde est ac si dixisset cun
llorado :
Nunc tua res agitur, paries cum proximus ardet.
Atque idipsum est, leste liillio, quod intendil Gre
gorios.

METRICA VERSIO.

Aul extimescanl plena ne Erroris elhnici.
Dclur salus mihi. Gregemque praeclarum
Nam scilicet pelli salus [insuper,
Debelur unicae : Tanquam lupi truces,
Spernenda vero caetera, Saevo renles mpetu,
Non sumpla Numini. Pastore privatum
Judaismum praeter li:cc Raplant dolore non
(Ilainl undenam .seid), [sine
Annosque mille, nil qui- Cordis gravi mei :
[bus Alius lametsi qui gregis
Nugax magis, doccni, Acceperim pedum,
Olcnlcm aborliiin crapu- Tandem labores mrco
[lam Solv pains mei.
ique quis liaec enim fe-
[rat
Vel mente prsedilus ?
Hand namque solum iiu-
[triil
Me quercus aut lapis.
Mendax ego, vir et malus,
Islinl loquar lamen.
Ne lu quidem morbo ma-
[nes
Hoc liber, id scio,
Amice, qui nunc ob mea
Es insleos mala :
Gradu Heel firmissinio
Te stare censeas.
Turres labanl, cl proxi-
[ma
Domusne non labal?
Quatiturqueccdriis: quo-
[inodo
Pinus nihil timet?
Pugnam propinquam ni
[cnpis,
liane pelle longius.
Versabit olim peclore,
Quae dico, quispiam.
129!) S. GREGORH TilEOL. CARMIMJU LIULU . HISTRICA. 1300
*Ox' oSkv sxcu tcXeov, Mtxpv xi, xa\ ^- A OSv yip 'iC4 '\ >i xa6ou,ai.
To 6xvcr0oc lrrjv. [fiV 5 xXiXonta, xaV Xsiv xaxiv.
215 nXf(v vv i(io\ itspict iou IpOSf. Ttv p,sv 7tapvTti>v elfjrt toxvxojv [>,
Ib/; xXSbJv xaxv. Kaxefre 6' oTa ; XPI"* IIXoxo'j, ikvo, x<*pJ">vtuv, XaPli0vt"'v'
T % oaei, Xptax [|01, A5i), <Jrup.a xs, Buctjjlevuv, cXuw
[p.ou; Kv Xtav xax. Twv 8' o itapvxjv eu/ificu rcspav XaCv.
Ilupo S t nXiov; 225 O yp ti xaxe? 8i- 10 ; - " , %\ Xoyov
Ilvxa 7(10) 8o(juxi, [ El p.ij8v elu.t, Xpio~t p.ov, x{ <j uXnc ;
220 nXtv Xao tXoi. MVn, yp 4t:X4tc. El x[w5{ soi, to> xioi eXavop.ai;
'. tov Oarrov. '. TUpl rrj tov iov iMzaizr[Toc xal d.iicrtiac,
\;, o!5a xoxo, ! Slj eitxEpvujiavoi xuX xcirov trtutr zAov.
El (iv exaiV);, /01^ <54 "H6eXov ti TtXia xavTixepo, te x^'1S)v
E 8' o Stxatto, 7rpoa6xoi8' 5[ao) S " 'Eu,uvai, xs - poxuv iov, 1; xiv* Iprjwv

Cum nihil supercrit 220 Modo placidus mihi sis.

Quam inordcri inaniter. Paululum quid superes!, et praetergressi sumu
215 lnterea circa me fervct Hujus vitae asperilalem.
Gravis nialorum tempestas. Islic aulem qualia? prospera erunl mihi,
Quid (iurius impones, Christe mi? Etiamsi forent valde mala.
Quo igne purgabis amplius? 225 Non enim ulla hic erit dupliciia*,
Omnia bcnler accipiam, Sed sola Simplicios.
XXXI. Desiderium monis'.
Bis, id scio, heu ! bis deceptus sum a vobis :
Si quidem juste, admitlal vos Deus;
78-879 Sin aulem injuste, accipiat lamen Deus.
eiiue enim vel sic quidquain vobis imprecabor.
5 Verumtamen vires delkiunl, et expelo finem maloriiin.
Praesentium quidem omnium rerum satur sum,
Opuin, paupertatis, ucundarum rerum, injucundarum,
Gloria;, infamia;, inimicorum, amicorum ;
Absentium aulem cupio gustum caperc.
10 Finis hic orationis; audacter loquar, sed audias vcrburo :
Si nihil sum, mi Chrisle, quid me linxisti?
Si lu prelio tibi sum, cur tot malis premor?
XXXII. De vita: hujus vanilate atque incertitudine, communique /ine",
Oplarem vet columba paiiilis aus volans, vel birundo
Esse, ut vitara morialium fugiam, vcl alii|uam solitudiiicm
* Scriptum an. 382. Alias Bill 123, pag, 197, et Toll. 11, pag. 93.
" Scriptum an. 382. Alias Bill. 7, pag. 75.
214 "H BdxreffOto . Quam inanis dolor. terrain. Bis autem se deceplum ail Grcgorius, pri-
215 ^ yvr iiuA xepiBti nium Constanlinopoli, deinde Nazianzi, cun illir
xAvBwr . episcopum Eulalium consul vellei, quem ipsi
Hos versculos qui deerant in editis suppedilavit robare videbanlur, revera autem omni arte repel-
Coisl. ebant. Vide epist. lxxxix, ad Bosporium Colo-iite
225 Tt xxe i.i . Coisl. xi 8i7tXoGv. episcopum, pag. 77, el carm. prced., vers. 135.
XXXI. Tit. ". llorumce versuum Grcum 3 npocbixoiff .. Deeral vox ultima in
arclicujpum, inquil Billius, neque ex laticis neque cod. bililiolliecic Caesarea;, et Lambccio. Tollius ex
ex Germanica bibliothecis eruere poluimus. Tollius, conjectura addidit.
(inn. xi, post Lambecium Grxce dedil el Latine XXXII. Tit. Kai xiczia. Deesl in Reg. 992-
cliani reddidit. Alt. Reg. \ xij{ suxeXeI xo xx8; vOp^ou, de
1 Al . UxepviCetv in lucia est, esterions hominis viliiate.
cun pes sublrahitur, el ila adversarios dejicilur iu 1 . Co. si. sup. lin. '^"^!10-
METRICA VERSIO.
Resinbit at tum nil nisi Paulum morse : vita; aspc- Nil imprecan nam bet vobis mali.
Fructu carens dolor. [ra Fraclus malorum cselerum linem expelo.
Quid, Chrisle, milles dii- Transocla tunc erunt. Omiiino rerum sum salur prasentium,
[rius? Quid post? Secunda cun- Census, inopise, gaudii, molestia;,
Purgabis amplius? [cta mi, Fama;, dedecoris, hostium, et chari gregis.
Placidus modo sis, nil Perquam licet mala. Jam caperc gustum cupio rerum absentium.
[eril Ill ic enim nihil duplex, Audacter islud cloquai-, parcas velim .
Quod non feram lu- Nee ulla frans eril. Si, Christe, nil sum, qua; tua est luce ficlio?
[bens. Sin chains ipse sum tibi, cur lam premor?
XXXI. DF.S1DERIDI MORTIS XXXII. DE HUJUS VIT* VANITATE, ATQUE UICERTITD
(Billio interprete.) DINE, COMMUNIQUE OMNIUM FINE.
Bis, non latet me, fucus est facius mihi : {Billio interprete.)
Si jure, magnus vos velim assumai Deus : Outinam vel birundo torero, simisvc columboe,
Sin aulem inique, sic quoque assumt lamen. Labilis ut fugercm miseranda pelcula vite:
 30I SECTIO ! ATA DE SEIPSO. 1302
NaiExiEiv e^psdCTtv ojiietto (ot "]fp ait A Outo !t)V Oa/spa xe xa\ &Xxtu.O{, s3x<> Ixaptov,
IhaTxepot xepTOv), xal t,u.t(ov ov eXxeiv, 'Y((il6t63(, isXSOlV pl(0t3l Xs6l]X(>{.
5 I4t7Csv6tj, vT7coivov, aicrfia- Sv x6'fb)pov Ouxo xXXiu.of IjEV, , ,. uavxtov
Mo-jvov xlv> 9,{ fSptv v<5ov, opavoofxnv, 20 "EXxtov, Efapo Svo; iv vSpasiv. OSxoj yoai
^ "Uj xs YsXijvuSbwti ieo cpao otv yEpcov. KuSifto- vXE3iv uxo; 'Apijtoj- ouxo; Spisxo;
/ "H xivo; f^pii)? ); xaOrepUEv sp(k\;, ei)po<fvwv axaSotat, xal oCpsai xpxof .
Bpovxaov roivxsaotv eui^flovotinv Oaw Ouxo 8' au OaXi)-t xal ElXaittvflt u.su.t]Xjc,
10 "AvOpwroi 6vtxo\, p"otji yvo, O8v EOVXE, l'ait), xal TrsXayEoai, xal ^pt 9pCwv,
02 Oavi-io cbovxE, itwiia cpuaeiwfiEv, 25NV p4xvj{, xal SvaXxi; (iri)vQr(ov yp iravxa)
MXP' xvo ((0X1)31 xa\ tjpaxtocoiv vcipoij Fr.pa; I6i), xo 5 xaXXo aitrraxo vExp xi -xasxp.
uaio^Evot, itajovxe, irt xov\ | aXaXqaOs; Baiov lx' Ev ,<5( xi 8 itXov, e!v 18ao.
"AOpt 8 npasajoi XEat, nl itavxa Beojv, 05x0; 8' a u.Ooi; hveEuv u.Ya itavToeaTOatv
15 'Q; xa\ eytb- 1) YP He & Yav fSpiv SOtjxev Ouxo 8' EYEvaxt) xu.6ot{ poviwv xE^aXotsiv,
'EcrOXwv xe, sxu"|fspfc>v te, vo S' itl irvxa opExat. 30 "H 8Xxot{ )3( vsovpaov aly.a XeXoy/oj;.

Incolore, fer s convictor (sunt enim lise

Fideliores quam homines), et brevem vilam trahere
5 Sine luctu, sine serumnis, sine solliciludine; alqiic lioc unum lantummodo
Dissimile feris habere, meutern Dei gnaram, in coelo assidue versantem,
Ut tumultus experte vita, lumen seternum acquirerem.
Ycllcm eliam aeriain supra spculant evccliis
Instar lonituii omnibus hoininibus clamare :
10 Homines mortales, fluidi seminis genus, qui nihil sumus,
Qui morli vvenles, inanibus inflamur,
Usqucquo mendaciis cl diurnis somniis
lllusi, illudentcs, in terra hue et illuc erralis?
Corde tuo considera, omnes percurrens,
15 Ut et ego: nam me Deus magnum spcculatorcm posuil
Eoru.u quae preclara sunt, et corum quae odiosa, mens per omnia fertur.
Eral ille validus et forlis, sodalium decus,
Superbe gradiens, mcnibris vividis efflorescens.
Pulchcr hie eral, luce resplendens m lucifer, omnium oculos
20 Trahens, flos veris inter viros. Alius cerlaminibus
llluslris : armis isle marlius : hie prxstanlissimus
In venaiorum stadiis, el in moniibus vires depromens.
Ille conviviis et coniessalionibus dedilus,
Terra, et mari, el aere venlrem pascens .
880*881 23 Nunc autem rugosus et imbecillus : delluxerunl enim omnia :
Seueclus subiil; avolavit pulchriludo ; morilla, quae ventris sunt.
Paululum adhuc inter homines, majori parle in infers.
Hic omni scieniiarum genere intumescit :
iNobilis ille magnilicis sepulcris gloriatur,
30 Aut recens inscriptani parvis tabulis nobilitalera sortilus est.

4 iCTvzFpoi. Reg. 990 ixtoxaxaxoi. 18 . Tres Regg., Chig. el Vat. ?,

7 'Afelpar. Sic duo Regg. et Cwisl. Edit, ysipov.
13 . Sic Regg. 991, Coisl. et .ig.
Edil. ).
15 Mirar. Reg. 990 el 993 uy<*.
METRICA VERSIO.
Aut ego deserto versarer solus in antro,
Cumque feris agerem, quidquid mihi suppclit xvi
(Namque lides major, quam sil mortalibus, bis est),
Inque diein Irahere.n vitain, qine nescia Inclus,
Nescia curarum el pna; miserabilis esset :
Dum tarnen hoc uno prxslarem nomine brlis,
Quod mentem xieriue gnaram deitalis haberein,
Summaque eoniernpiis icndenlem ad sidera terris
Tranquilla ut vita lucem radiosque perennes
Colligerem : speculaniquc adeo subvectus in altan),
Voce gravis cunds inoitalibus isla sonarem :
Morales homines, iiumenti semine creli,
Cum nihil uni ni no silis, uinrtique profundus
Vvenles, fastu meules inflelis inani,
Srniperne in vanis reruni el mendacibus umbris
Falsi, fllenles, incassuni errabilis, illuc
In terris illuequt? Animo nam dispire cnelos,
Mi.tr meo ; nain magua mihi rcruiiiquc bonaruui
Laevaruinquc, Den donante, perilia parta est :
Mens pi>rro facili deferlur ad omnia motu.
^ETrrY|XVO.
25 '^. lia Reg. 990. Dcfluxerunl, deflo-
ruere. Edil. arofvxr)3s.
27 '. Reg. 990. Chig. alv a'. Ibid. slv
atSao, subaud. x-t) vcl 8u.ol(.
Viribus eximiis eral ille, el flore juvenc
Coiispicuus, soeiique gregis columetique, decusque
Alligradus, valido meuibrorum robore Hrens.
Luciferum hie rursus forma; referebat honore,
Cunclorumque oculos ad se mentesque trahehat
lnque viris id eral, quod ver in parlibns anni.
Hie hello horrendum Mavortem xquabal et arniis,
Ille palasslriles clarus, venalibus aller
Nobilis, alque feras doctus proslerncre ferro,
Festivis epulis alius dapibusque vacabal,
Indmito quserens et ab sequore pabula vculri,
Et coelo et terra, servus geniique gulseque.
Nunc sirala; vires, vullum quoipic ruga senilem
Turpis arat, cleri llmeruni omnia cursu.
Accessit senium, diiugit grata venuslas.
Alque voluptates carnis, pauluuiqtic inoralur
Jam superos apud, al majori ex parle sub orci
Imperio est, mortique caput submisit acerb.
Hic rursus varia doctrina: laude liimcscit.
Hic generis splendore sui, maguisi)ue sepulcris,
1303 S. GREG0RI1 THEOL. CARMINUtt LIBER II. HISTRICA. *
05xo; xapxep^r/ v\ ., "Ooxea iavx{ aup, aearjpxa,- yujxv xip^v?.
navSf^oi axou,xej3! 5oi>u.vo ouxo; 4u.sxpov 45 Ajs fjo. nvr,v 8s lofo Xte vouso itxo,
nXoxov, "tkv (jlv ,;> t'jV 8 tppealv Ivoov $. ", xasQaXT], tuXevwv to56o, 6pi axEipT.j,
-o 8' <Jft6pvoio Siy.r. Tzla-iy^ yyrflfj. Ilvr' EBave cp8iuivoifftv , xak ixvxa jieu,uxev,
55 Ouxoj 5' at|iaTev-i (ji/.v., 8, xe xapjvo'J "Axpi 5v EYpou.voi<jt <Tvv|i7pa vOev xijxai.-
!); xpxoc 1 xa^ oupav&v axbv xEet Tout' ouv eiopiWEi, u,o 96' ercEsai,
0VT(T>, EV O 9vr,T]3l U.X7OpO{ EX^ipiJTi. 50 (io\ ( yip, aov itXov efpu ja icve-
Nv tSe, ixpiv InEtxa x<5vif, xa\ navx jioToi,
(1;, (jx7irtpocpoi, Qtjxec, rcXoxip xou.<5tovxe ' ays, xiap-ov itavxa, xal iitroija xjS' XaXT,xat,
40 E C^'-po. E-S Si 8<5jxo tiaaov ixXov tppuesaiv, 'PtyavxE, ]{ em/eoviou ?,
"Offov xXEivoxpoio fou, x6ou te tu/^aai, "Apita^O aXXoxpitov, StXtxovo vSpoavoio,
OvojA T v Xs'jat Xiicsv mxrjSsiov oixtpo' IIXoxov, exXeTiv, 0xou{T ylvo, 6X6ov Shkjxov,
' (lev, 1[: Se nEstv faov Qvr,xs(3i xXavxov. 55 ^ 9EUyu)[iEv ? opavv, ?xt e roXXi

Consiliis lie prxslans, ac primas n civilalibus icncns ,

Publica omnium voce decanlatue : hic inmensas
Divilias partim possidetis, partim animo amplians.
Hic juslilhe in excelso loco sedentis hilance delectatur.
55 Hic sangniico panno et capitis redimiculo
Orbis inipcrium gerens, clum ipsum aspernatur ,
Morialis iinmortalibus spebus sublatus.
quidem nunc ; paulo post cinis , ac mimos similes ,
Servi, sceptrigeri , inerceiiarii, diviiiis resplcudenies ;
40 Una caligo, una domus : bac una re prcestant siiperbi ,
Quoil insigniurem luctum el tumulum consequuntur,
Ac fnebre nomen in trislibus lapidibus rclinquunl :
Sero quidem, sed tarnen aequale omnibus morluis lalenliim.
Ossa omnes infirma , putrefacta , nuda capita.
45 Dcsiit faslus. Pauperiatem auicm labor reliquil : morbus iuilcprclmnsus.
Odium, improbilas, plura habendi cupido , injuria insuperabilis ,
Omnia cum morientibus morlua sunt, omnia silent,
Donee simul cum resurgenlibus, illinc redeant.
Usee igitur perspicientes, meis prete verbis,
50 Filii mei : filii enim eslis, qualenus plus allraxi spiritus.
Eia agite, mundum omnem , el qiiaecunque liic Huilant,
Projicientes, nequilias terreni regis,
Raptoris alienorum, perniciosi homicidx ,
Divitias, gloriam, sedes, nobililalcm, bona incerta ,
55 Citissime fugiamus in clum, ubi multi
53 Se. Val. xbv 8' v. 46 "T6pi dropij. Nec gravit contumelia, ele
35 Alftazsm. Id est, rcopcupetp, ropcupa. Hic 48 "Axpi- Duo Regg. et Cliig. (ixP'-
purpura el diademale, etc. 50 "Ocor. Vat., Reg. 999, jtp. Coisl. Int. xaO-
37 &yj\tx<ti. Reg. 990 et Coisl. 6vT]xoiat. sov. Qualenui diuliut vixi, ut gui hune cali spirilum
39 /jre. Int. et Coisl. sup. lin. (itjOwxoi. diuliut hauterim.
44 Seffrtpdra. Sup. lin. xe^voxa, Inantia. 51 '. ItaReg. 990 et Val. Coisl. snp. lin. iv-
45 "AXczo. Coisl. sup. lin. ov^. Jam u- xaBa. Edit. '.
lus morbui, , etc. 52 . Vat. xaxxi)xa.
METRICA VERSIO.

Exiguo aul nactus diplomate nobililatem. U Ossa infirma sttmiis cuncli, pulredine feeda,
Consilii primae media tenet aller in urbe, Et capila horrenda aspeclu, spoliataque carne.
lili usque omnes una praeconia voce Jam cesst fastus ; jam tristem aerumna laborque
Conclbrant. Alius sltillo inflammalus amorc Pauperiem linquil ; jam nec l'lu is tilla dolorve,
Condit opes, animoque augendis inslat acervis. Nec ssevum auditur crimen, nec foeda simultas,
Huic juvat excelso solio dare jura sedenlem, Nec gravis improbilas, nec habendi plura cupido.
Atque utrinque pari causas expender lance. Omnia nobiscuin mors obruit, omnia elaudil,
Sanguneo hic rursus panno el cervice revincta, Doncc nos aluni tandem comilenlur ad ,
Imperio loltim moderaus et legibus orbem, Crdita cogetur cum reddere corpora tellus.
Ipsa quoque excelsi contemnit culmina coeii, Il.ee ila cum se habeanl, voces atidite monenlis,
Ac spes morlalis maie sana mente perennes O mea progenies; natos nam dicere possum
Concipit et veluti cerlo sibi plaudit honore. Jure meo, quoxiaiu spatium mihi longius aevi
Haec modo: post autem tenuis pulvisculus omnes, Dectirsuiu est, foribusque meis mors aira propin-
Omnes sorte pari, servique et sceplra fcrcnies, Iqnat.
Pauperies quos dura premit, quos copia reiutn Hue agile, hunc mundum, quaeque bine incerta fc-
Eifert. Nos omnes eadem caligo domusque [ruiiiiir
Excipiet. Nec plus quidquam esi in morte superbis, Calcantes, fraudesque malas, quas neeiere gaudct
Quam mage quod celebri lttctu celebranlur eorum Tcrreniis princeps, rapiens aliena, cruento
Fuera, magnificumque magislegil ossasepulcrum, Vulnere qui nosiro generi pesiemque necemque
Nominaque in gravibus saxis incisa relinquunt. Invexit; cleri vuigi praeconia enrsu
El quanquam sero : tandem lamen omnibus una Linquentes. faslnni generis, subscllia magna,
Sursjacet. Ut moni pensum est fatale iribuitini Cum<|ite opibus vanis and* prospera vil
 SnCTIO I. POEMATA DE SEIPSO. I SOG
KiXXca iapfxaffovra ac \ Tpiujov Scpaxuov. A Ovm TTpup;.at, itpaY(Jt"ti)V ' i-itpo;..
Ut 6' SXXoi oixOTE vOa xa\ Evof Oxov icaTpwov oOx fcxwv cSE^jxTjV.
Il!7ttoiev, xuXjfiaxt '. y_otev, 40 'Erat S' 0-isTTjv, eTov saxsoaeuivov.
"H Svoepijv <jxoT[*atvav o -txEjjiEvot Sisoi, 1 i' Sxajxttav, voio ^ jle.
69 Totyou jjiaaujv-s;, lii XX^XotJi 8' fotev. AOot i8x0iv >; Tic 4XXo; vOETt.
AaO X)(TptOi\ Tu HvEU,' v8pus.
. ITp Xpicrzr.
Txvojv (AEv XXoina, twv 8' aics{yi]v,
Ofjiot xix(ir,X3, XptiT (, itvoi] poTwv! 13 Tot 8' oi TETtjxr,^'. "il ravaOXo'j I
Ofot i^Xl ~e xa^ Aiij du'jvo'j ! Oi irjvOTat jto'j 6ujjlV Ej(9pu>v ^p,
Opoi xaxpj ojj xal Ttapoixaj, Oj6e Tp~^av autixJ)v Seoixote,
Ttv ' IvSoOev, twv ' xtoOev , E! (t t! y' XXo, x\ tovovic to ej t8e,
5 'Y(f>' wv xXXo OsipTai tvfi eixvo; ! OOj xa\ 7TOvr,po; waXXxtc Ttxav Ooc
Tic SpO TOJa'JTTjv TrvE'jfiTwv cpt t'av ; 20 OSO' 6pj; 8jav tiv' CttjiEvoi*
Ti va TOSovTOt xjjtast auvp\iyT ; 'AXX' v kveovte;, tt;v // aTi[*av.

Splendores coruscan! circa trintiin lumen non cnarral>ilc.

CaHeri vero lessens similes line et illnc
Proeumbant. el lcs*eraruin molibus delecleiitur ;
882-883 Aut densis tcnebris oculos snITusos habcnlcs ,
GO Muros palpantes, in se invicein incurran!.
. Ad Christum'.
Hei mihi ! defaligatus sum, mi Clirisle, vita morlalium!
Hei mihi! quam liiclam el lempeslatem a compare perpessus sum t
O diurnam vitam et incolalum !
O interna el exlerna ceriamina,
5 Qtiibus corruinpilur pulcliritudo divina: imaginis!
Quae quercus tanlam vitn venlorum feral?
Qtise navis lanlis cum fluctibus est conflictaia?
Labore fractus sum , et negotiorum incursibus.
Doinus p'.iicrntc curam inviliis suscepi.
10 Poslqu:im ad earn accessi, vidi direptam.
Ainici me flexcre, morbus me absumpsit.
Lapidibus exceplus sum, ut alius quis floribus.
Prvalos sum populo, cui Spiritus me prsfecerat.
E flliis alios reliqui , ab alus separatus sum ,
15 Alii spreverunt me. O pairan miserrimuin!
Collega? in ministerio in fest i mihi sutil plus quam inirnici,
eque mensam mysticam reveriti ,
Si nihil aliud, labores haclenus exanllaios ,
Quos eliam improbi in prelio habere soient :
20 Nec contumelia: mihi facta: exisiimalioiii mederi curant;
lino hoc spirant , dedecus ineuin.

' Scriptum an. 582. Alias Bill. 155, pag. 197.

59 Zxotfiairar. Reg. 990, Vat. el Coisl. sxoto-
jifjvav.
60 '' J.Xt\M)ict ' oier. Sic Regg. 1res, Chig.
cl Coisl. Edil, it' XXfjXotatv fotxv.
XXXIII. 2 Tov cvCufou. Corpus intelligit,
15 'Ertpvae. Ha Vat. Edit. . Cui Spiri
tus divinilalem asserui.
21 'Artfilar. Sequilur in edilis aliud carmen tri
bus conslans versibus, qui infra lcgunlur, carm.
ixi, Bill. 95.

METRICA VERSIO.

Empyreas sedes, lernaquc rgna petamus,
Pliinma ubi snela: Triadis pr esianlius omni
Eloquio lumen clarissima lumina cingunt.
Caetera turba hominum lalorum more voluta
Hue illucque cadat, damnosaque gaudia captet,
Aut circumfusis oculis calgine densa,
Uuasrat iter, muros orbaiaque lumine palpet.
XXZlll. 4D CHRISTUM.
(Llillio interprete.)
lieu quassa nostra, Chrisle mi, vis conciditl
Heu qtias proccllas excitt corpus mihi !
Heu quam incolalus se meus longe exlulit !
Qux' patior intus, quae foris cerlamina,
Imago supra queis suum perdit decus !
An quercus iinquam perlulit ventos parcs ?
Ullaue lot unquam perlulit ductus ralis?
Labore fraclus tangueo, et negotiis.
Curam paterna: non libens subii domus.
Hanc ut subivi, perdilam vidi illico.
Flexere amici, morbus alllixil gravis.
Saxis petilus sum miser, quasi floribus.
plebe careo, quam dedit mihi Spiritus.
Natos reliqui, vcl relictus ipse sum,
Aut spretiis ab eis. O pairan niiserriiiiuin 1
Infesliores hoslibus sunt prsesules.
Qui nec verenlur mysticam mensam, ncque
Quos ego labores haclenus mullos luli,
Perssepe flctunl qui lamen vel pessinios ;
Faina: mederi nee mala: quidquam student;
Unum sed isltid. dedo us spirant .
1307 S. GREGOIUI T11EOL. CAUMINUM LIBliR 11. HISTRICA 1308
'. El r\r kr z rricretai . A 10 'Avpttv Euaywv Soypaaiv es:rxsvo,
XiiETi , 9'JpE-pa. T?) 6' afTiov, xe paQu:;u
"1> Xt) auU xoi, -fX, iyypa'-f }; MBtov 9pstv, icavxo; n'.xpaTwv.
*)., xal cj,8Y"0'J typ-*" T xpaStrt. KaV yap xi nXevEdTiv ' avSpait Bopov OEiptov
'Hvxa dpxac ISt^aa, po-usoi; to*8E33 "Eyx> 7Wupo-pouc (t)8i SapaEc,
Ma-iv ytv 6ut)v, & 6vw it-ti), 15 Ka\ nTEpsvta pi\ty.va ; EOaxoita ttXQe SiXXo:,
5 "Hfiaai TEisapxovTa , v[xot; XpiaroG paffiXjo, OCttote jiotTiEt Sjxotov .
E'jte xaOaipopivoic atpaaiv Ijtut' xo;. Nf,a 6k TOWO.xpEtav, itrjv piya Xaxpa r.zpf^r[,
pbv .() vov rpara, ob oit' aXXuv ll;;j.-c.v OapaaXov ai&v ixp Xipsvuv.
NaiETauv, %1 )(Xbv epE3<7ap.Evo{, "O; pivyap ptxpuv xpat[, pEyaXuiv '&
) it; iaXs\, 9pvac 57 atp I-txa 20 ' unspoxTjiEt, xal pXa jrootov-

XXXIV. In ilenlium jejuni?.

Comprime te, lingua chara; lu vero, caame, conscribe silenlii
Verba, el loquere oculis cordis consilia.
Cum carnem adslrinxi, Dti inorlalibus crucialibiis
Myslicuin agens sacrificium , ul morerer huic vil*,
5 Diubus quadraginla, ex lege Chrisii regis,
Cum purgatis corporibus accedit medicina ,
884 885 Primo quidein quiete menlera (inuavi , solus a exteris lioiuinibus
llabilans, diiloruui nube amictiis,
Intra loins colleclus, nicnle immolus : deinde vero
10 Virorum piorum prseceplis obsequens,
Labris fores opposui. autum fuit causa, ul disccrcm
Verbis nioduin imponcre, al) omnibus me abslinens.
Eleniui qui contra plures homines vibraverit
llastani, pauciores facile superabil,
15 Et qui celercm sagillam procul niillcns scopun ailigcril,
Ntinquam a scopo aberrabit collimans propius.
Navcni aulcm inare sccanlem, cum magna xquora Irajecerii,
Impelid quis cunfldenter in parvos poilus.
Nam qui parva superat, inccrluin esl au magna
20 Sil snperalurus, cliainsi vehementer cupial :

* Scriptum an. 582. Alias Bill. 55, pag. 128.

XXXIV. AncuMENTUM. Tolo Quadragesima' tem
pore anni 382 tilenliuin sibi iviposuerat Gregorius
in honorem Passionis Christi, carnem excrucians,
prscripiamque tibi legem accurate tervavii, ut tuto
hoc tempore ne verbum quidem protuleril a die vic
sima sptima Februarii usque ad diem decimamse;iti-
mam Aprilis. Cum islud silenlium prater consuetu-
dinem et singulare viderelur pturibus, imo e\ a muttis
culpitarelur, Gregorius qui id noterai, hoc carmine
til su ruiionem reddil. minim cum pr tate
valeludlne, solitis per id tempus aflliciationibus
a'Mff in corpus suum, el carnem excruciare inedia,
vigiliis , jejuni: s , cilkiis , chameuniis , clerisque
asperioris vitiv generibus, qua; a piis hominibus do
mando corfori adhibenlur, non liceret, constituit per
lolnm Quadragesima; tempus, quod apud Cappadocai
Septem constabat hebdomadibus, domi se conlinere,
per id tempus striai silenlii lege sibi pra'scripia.
Jtaque hoc carmine silenlii causas exponil, quanta-
que mala a lingua orianiur, docet, ut ad earn [re
naudam exciiemur.
Tit. '> ral ri\atsiiu. Sic Coislinianus codex
el Vaticanus. Edil, x vr.sxEa.
MTRICA VERSIO.
XXXIV. IN Sll.KMUM JEJU.NII.
(Biio interprete.)
Lingua, sil : inutain al vocem, inca penna, labellis
Scribe, oculisque animi concilie seiisa lu.
Cunicaruem ablriiixi,cupicnsquc occiiinbere inundo,
Suppliciis Clnisii inyslica sacra luli,
Qundiaginla, fcrunl Christi ut mandata, diebus,
Purgalx cami cun medicina venil :
Id priiiium studui, meulein stabilire quiete,
Solus agens, animi cumque dolore, dies,
Toiaui inlro nicnlem referens cogensque : pioruui
1 "icxe. Int. Coisl. rcaaat.
2 Ta xpadir\. Coisl. Int. ouX^jiata, oculis cor
dis consilia : nimirum cordis consilia scriplo ina-
nifcsianlur.
i MvCTir Apar. Coisl. Int. (luattxliv teXiTiv, my-
siicum sacrificium offerens : boc esl, in honorem
Passionis Christi carnem excrucians.
7 '\xpedr\. Mss. aTpsxT)v.
8 " % ^eecdfieyo. Conibef. dolo~
rum sdala culigint : illii interprelalioiirin
pi'oli.il, qui verlit : animi cumque dolore dies. Uillio
lamen favel Coisl. qui sup. lin. EvS'jaguvo;.
9 'EclXfI. Vat. aXtli;. Int. Coisl. auoxpasfi,
coni'ersus. ;. Schol. Coisl. xXvt,to;.
11 Operpa. Val. ' (h;xa.
12 ''Exixpazior. Val. tinxptEiv. Schol. iva
tcejii) to aXXouj aiyv tC> ap/Etzo) xt{ aetuTnj;.
15 rr\.le. Val. Esio/a TTX6t.
18 SapcrcUor aiur. Sic Keg. 92 el Coisl. sup.
. i's.vi ECTi. Coisl. Int. xivSuviEpov. Edil,
pro paiv habcnl Saiv. Carminis lex id quidein
petil : sensus vero patv Forte, patbv sp Xi-
piva. IJ.vu.i. \u.
] Post aiilem ul sequerer dogmata snela virun,
Poitam or appusiii. Si causam quxris, ul omni.
Parle silens discani voce tenere moduni.
Nam quisqus inultos ferro proslraveril busies,
liaud exiguam fuderit ille m.inum :
Aique scopum quisqus ferii eminus, hujus inanis
Hand unquain propios miss;) sagilla volul ;
Dcnique quam duxil spaliosa per asquora nauta,
Ducere non nicluel per fela parva ralcm.
Parva elenini si qu s superet, majoranc possil
Vinccre non cei lu m est, id licet ipse velii.
iZQ3 SECTIO I. DE SL1PSO. 1
*0{ 8S (xYa npoyipti, x8' pipaSs,.d>; 4pa xuxOuv x 35 Tsaa tpiXoxpuioiai rcpojvxEa twwiv litEoxt,
"Eje; 0t8ii>, eux 6Xfli, xpxo?. Mx9o 1"" ^x"0? ip'o-poi.
ToOvexa ; 8] Xyou iivo. yp SoXi:a rXiomav 8' oSv pu^EV 7tiYH-'VTlv '^ F-*"ovt
M^xo' to6Xu4'eiv (xflov euv -' O , o vitpexo, o loo?, o ixa-iXo.
25 'fi o6v yXtbssTj oXouxEpov orct (Jpoxoatv 'Ey^ xosux^;- xq) 8' It ; tto-
"Iitiroj s\ ixpo6wv, 8tXov exoiparaxov. 40 Nsupr; xxXov Syei BxtuXov sv yXucit.
As&xi ev xi; ajtavxa ; 6' v X'P 5x,,J3' No &sp4xs pXsjtva" x 8' btxaxo, Ttvxa 51 JJXXet,
Bata ', o8s w58e yaav irijXeov Xrv. OpavEou;, xoovou, uvxa, masouivou;,
M/Oo; av8po(fvoi, u,oixo\ S te xal Tpojious "Osaoi (iiv Soxoui, xa\ o Soxiovxaj, jxouj;
30 Assav T]V, xXitxai Tjxap aitsuxxoxaxov, 'EsSXo tiSs xaxof, Siisnsvs'a, iXiou,
; 8* od ^ f jsv, uXesa 8' /. , 45 Tt)XOev, yY eoVsa anoaxoTOV o8lv oaxw.
Tsaa rapi!j!jfyY)v> 5ov (). T^v 8 xi ax*aiov, itpwxa ipsi ,?.
rWE(i', 8!| XijinopE aXXo -^?, plv aiaxpi ndtxXotaiv IpEyExat, j xe ysXoo
"0( ypwv XXoxpioi xxEavoi. Axb v, uXXot piixa ; -

Qui auicm in magnis exccllit, manifestum est fure ut in pu-vis

Facile, cum volucril, excellai,
ldcirco penilus conslrinxi vim uraiiouis. Sic enirn speravi
Jam non exundaturuin sermonen) ex ore meo.
25 Nihil eerie lingua perniciosus est liomiuibus ,
Equus est semper prxcurrens, lelum paratissimum.
Quis videt omnia? quae vero ad pedes sunt, mantis lenenl,.
Eaque paucissima, neque pedes lerrani peragrarunt universal.
Labor sicariis plurimus, adultcri reformidant
30 Rabiem suam, furibus dies est horrori.
Diviliae non sunt sine labore : habeo partem, perdidi alteram,
Tantum constringens, quantum quis aquae prehendal manu.
Navibus et terra iter agenlibus praedones imniincnt ; alius insaliabilis
Oculos acerbos conjiciens in alienas opes.
35 Talia omnes auri cupidos incommoda circumveniuut :
Suus labor est pessimis, suus labor optimis.
Nihil autem cobibel linguam loqui propei aiueni ,
Non homo, non nix, non torrens, non scopulus.
Prope est sagitlarius; in arcu autem letalis sagina :
40 Nervus orbein agit, digiti in crena.
Mens emisit saginas : iliac volant, omniaque perculiunt,
Coeliles, terrenos, viventes, psteros,
886 887 Quotquol ab illa cavent, et qui non cavent, parilcr
linos et malus, mieos el inimicos,
45 Extreos et prximos : nihil est quod non ferial lingua; sagina.
liane qui domuerit, primas leret sapienliae.
Mulla qnideai foeJa eruclat libidinosis, ut, ridiculus
Ipse cum sil, aliis procaccm -sum movcat

25 'Q. Schol. 6vxu>. 57 ObSr pv^sr. Vat. oGxt Epsv.

26 " ttoipzazor. Sic idem Gregorius npud 59 rofevr/J. ha Vat. Reg. 991, xoeuxto. Schol.
Mural, epigr. 205, nunc xvi, lib. u, sect, u, vers. 12. Coisl. xb x^ov xEvst, it\ xoi yXucpi S xa 8xxuXa.
27 Asixrasi ter zl. Sup. lin. avxf* O8e\ 8eu- 40 xzvXor. lia Val. Coisl. SxxuX' iiA .
Pe arcavxa, nemo videl omnia. 43 Mir. Sic Coisl. Edil. (xiv.
29 'Arpoproi^ Sic Vat. Edit. v6poavot it, ubi 45 . Schol. tu) tj eXti
deficit melruin. Schol. toAu. Ibid. xpo[*iouat. Sic oSsv 5).
Coisl. Billius jam recte emendaverat ex conjectura. 48 Avr oir, a.Uot. Sic Val. Edil, axb; 8',
Edit. xpo(iiotn. Forte legrndum (xax9 8' vOpuJTtoi, etc.
legem quantilatis. Caillau.

METRICA VERSIO.

Al non est dubium, quin is qui maxima vieil,
Vincere perfacili parva labore qucai.
Ergo eliam arela meis injeci vincula verbis,
Me posihac nimia garrulilate cadam.
Ac eerie lingua nihil exilialius usqnain est;
Cursor equus semper, lela parala iiimis.
Omnia nemo videl : vicinaque sola prehendit
Nostra manus, lotam nee pes ohivii huniuin.
Non homicida labore carel, mcechuinque libido
Tcrrital : est odio furibus atque dies.
Est labor in censu : leneo amilloque vicissim,
Ut cui compressa siringitur unda manu,
^quoreum terrenum et iter, praedoque cruenlus,
Invidiaqiu ardens alter amator opum.
Haec auri cupidos incommoda cuneta fatigant :
jErumnas insons denique sonsque ferunt.
Al linguam nenio properaiilem ad verba repressit,
Non nix, non scopulus, non homo, non lluvius.
In promptu jaculator, in arcu saeva sagina :
Circulum el in crena nervus adaclus habet.
Quas animus misil, voliianl feriuntque sagina;
Vivos, vicluros, cum superisque homines,
Haec aeque incautos el cautos tigit, amicos
Atque hosles, pravos vulnerat alque bonos :
Vicinos, procul el psitos, ac denique nil non.
Qui domat bane, sophias culmina prima lenet.
Ihee Yeiieri addictis metal fcedissima mulla,
Risuiu aliis risu digitus ut ipse feral ;
1311 S. GREGORII TIIEOL. CARMINUM LIDER . IHsTOU'.CA. 1313
lIaXX<u.svo;, iraXXtov te, xa\ stxva Oeav otwv. A Tbv xaxov, ejOXuv , tv I p.-aXiv jaetev iOXv,
Tout' ov^eue TtXiv t; 6'jvoO' aia Xoyo; ;
50 OoXX 8 tuv xpujrrwv oOasLV eu.ei.
65 Baiij [JLEv fXJis' , oOvo; o8v\ 4\
jXXxi 6' oute Sujaio aypiov pov
'; ra>sxE6Et, itiav TE<6o/ir,v. 0' 6eXe 0rr3xsiv aTxo Tost xaxoi !
HoXXxi 8' ou Xo/iovTt cfpEC x^piv vSo8i Oufjujj, Iliiv U.SV 6tj vXiuiaa itXt xaxbv piaaj-.v,
Kai xpalTi -pr,; xeXsjiv tpapEi, "Eco/aS* au xOnrat opavir;; (,;.
BS YeuSeb 6', alu.uXou; te ;, ovSpoxTaata; te 'Opvavv eIui Oeoo, xai ExpXTOi; (icXieamv
T; xEv Sitavra Xy<, *v' ca Xuirpi icXet ; 70 "V|xvov avaxri tpipa>, v (tizv: popzt.
'ExOpov IOtjx' OXouaa 8u.ov 8x(o, Site 8' S' o TpoTjv, O'Jx eu-Xoov ola ti; 'Ap-f>,
ATtxa, (jLTjSkv SXt-j iravTjaojivr,, O8 auo; xEaXfjV, o toXv 'HpaxXie,
Apov xoipaveovTi, vo<Juou.voiaV voxto, O y?i eupa xxXa itto; iteXa^eirow pripsv,
GO 'O amvOijp ); fiittouivTj. Ox of; XiOxtov, o Sp|MV opavwv
S^TtXoov, ulo, ToxTio, xitv, Xov, euviv, oxottv, 75 O8s toSGiv ( p.avr,v, xa\ xiXXo; et.owv,
IIvto lit' oXXfjXoi; ^;. OTm XpT) p.aXaxov xpoET' ~o rpoTptov.

Kx.igilatus el ex.igilans, alque imaginem divinan) dedccorans.

50 Pin rima autem, quae silenda essent, auribus evomit.
Saepe etiam vchcmeniis fcram spumam
Extra dilTundit, omnc conviciorum genus.
Saepe rursus bencvolentiam praefert, insidiante inlus animo,
Et cordis allerius labris alia promit,
55 Et mendacia, blandosque sermones, ct caedes.
Quis omnia dixeril mala qua? ex ea fliuint ?
Inimicam elcit, si velit, doiiium domui, civilatem civitati,
illico Hullo labore lingua ;
Populum etiam principi, subditis regem,
60 Ut scintilla in stipula subito ventlala.
Socium viae, lilium, palien), fralrem, ainicum, uxorum, mariluui,
Omnes intra se armavil facile.
Malum bonum judieavit, et rursus perdidit probum,
Atque boc retexil ilerum : quis possit, quod serino?
65 Parva quidem lingua est, verumiamen nihil lanlam babel p.leslaiein.
Dlinam perircl slatiin iniqua loqnenlibus !
Omnibus certe exiliosa est lingua stiiltis,
Maxime vero minislris coeleslis sacrifieii.
Organum Dei sum, ei bene modulalis carminibus
70 Laudes cano regis, quem omnia perlimescunt.
Canto autem, non ut aliqui, Trojam, non velivolam Argo,
Neque apri caput, non celebren) Herculem ,
Non quoniodo latissiiniis terra: or-bis mari coagmcnlalus fucril,
Non gemmarum spleiidorem, non ctirsum siderum ;
75 Non furentes canto amores, el egregiam formam juvcnuin,
Quibus moiliicr resonabal lyra priorum poctarum.

49 'Ar/w*-. Sic Coisl., Vat. ei Reg. 992. Edit. 992, vvxpa)TO () to; Sixo !.
tT{)V. 70 !. Scliol. itoroosTa. Cut
50 . Schol. xp- TEirflai ioiv. omnia mbdita sunt : cui quodlibcl contremiscil.
52 '61\. Sup. lin. pXoayrju.av. 71 '. Argo navis ea fuit qua Jason ad vellus
54 A! xpaSlr\ kzpr\. Idem est aliud clausuni aureuni rapicudum cum niuliis clarissiinis vit is
in pectore, aliud promptum in lingua habere. Sali., vectus est. Unde etiam Argonauta: dicti.
Catil. 7. 72 Ivd tcepaAi'ir. Inlelligit Aprum Caledonian.
56 At'jrp. Val. et Coisl. Xufp. Ibid. iroXv 'HpaxXa. Schol. jxayav ^ap' ",!!
59 Kotparorzi. Sic Coisl. Edil. xo'.pavovTo. 'HpoxXjv, celebran apud Crcos Herculem. Coisl.
61 . Schol. Coisl. 5uvcU.ro>pov. Int. 'HpaxXo; oXxtjv.
64 'Artevte. Coisl. oveteue. Schol. avsaxEUau:. 75 Evpa xvxAa. Srhol. ; xa\ ..
66 Aid' C,.tAs. Schol. Coisl. Regiique 991, et 76 . Schol. to; itXai.
METRICA VERSIO.
Vibralus vibrans, simulacrum nobile lurpans Illa malum iiisonlem reddil, juslumque nocculcn ;
Numiuis. Auribus haec plurima tecla vomit. Rursus id iuvenil : quis, rogo, lauta polest ?
Sxpe rliam sexcenla levis maledicta profundil, Lingua quiilcm parva est, al viribus omnia vincit.
Qux, veluli spumam, projicil ira gravis. O ulinam illa inalis prolinus occiderel!
Aut i ni su ni ficto blandissima pcclore falur Porro cun sinliis fraudem feral omnibus illa,
Atque aliud labris, mente aliudqiiegcrit. Esl mage sacrifias exiliosa lamen.
Blanditiis plenas voces, mendacia, fraudes, Sum lyra suprcmi Regis, modulisque canons
Dicere quis lingua: cuneta venena queal? llunc cano, qui Ircmii lo cuneta pavore quaiil.
Illa domos domibus commitiit, el urbibus urbes Non Trojam cano, neccelerein, quidam velul, Argon
Prolinus, it! millo cumque labore faril ; Non capul apriuum, aut Amphiiryoniaden :
Coniniiiiit populum reg, doininunique subaclis, Non etiam .rquorei tellus aplclur ul undis.
Ui siipuiain incendil levis igniculus. Non supera ul currant, non lapiduin radios.
illa ralis socios, IVatrcs, naiosque patrceqiic, Non cano vesanos ignes, juveniiiiique decoren),
Illa virus anual, pariicipesque tori. Plsala ut quidam niollilcr ante lyra.
{315 SECTIO I. POEMATA DE SE1PSO. IV*
8' (JCjxSovta Osbv (yav, ifi astv^ A Mtj xi i:apaxpsi;T] IxxpoTtov apu.ov!t);.
E! 8v yeipo(AVT) X|xtJ<iv eu% TpiSo;, xal Ousaatv yvijv yvotsi ',
'AyyeXixuv xe epiTjxe ujxvouc Olaiv "Avaxxa xsyav e ev ytu x^oviot.
80 DXtjuov axaxuv, $ ? vxiOixou 95 O yp ' XXoxpiij yXasij, 0''' 6 v^,l
K<5p.ou 6' pjwvTjv, xal xpsiaoova x) ^, . uoopov 8us!tv.
"Hv ooxw, tavxtov e{ Iv 7ts[yoA.vGJV El 5 o yXuzspov is (iov xal mxpbv avSci,
Kai XptsxoO itaoituv xXiof SipGixov, oTj ja' I6Iijev, EjAaxc ) apGopoc XXoxpiov.
'Av8poiT)v |Aop:f>4]v opavifl XEpaaa. Kai itOp etvov 0]5 v npoxfpottn
85 :> (xCcv ejajv. O yp axbv Epyov t/Gtiv 100 15;, y.i ; aTrxojAvou Ouuyj.
"Epyov, ; itXx8riv Svtjto Etoupavioi. Tf,v 8' Upfjv -', fixouaa, 0eo jiEyaXoio xiSwxiv,
MiXitto 6' v8pu>iroui Osou v<5iiov, aaa xe y.i ijtou "fi; /al xXivojaevti xteve xov i{<jLEvov.
"EpyjAaxa, xal jouX, xal xXo; ajifpoxptov Taux' avw xpojito, xal SeSta, ja xi 7r0oiAt,
"Otppa x jaev xeT); ojai , xuv 8' no xjXe Mi] xaOapj airr<5p.voc TpiSo;.
90 );, xal xpojAEfl j(z.ap itepxijAsvov. 105 5 xal vov jsv xaTBaXov, axaxovxa
Toortwv.yXtudav !x<, xi8pTv ', ^, T? xal xj, itoXXoI oiiiaii (la^Stot:

Canto auteni summum regem Deum, et splendidx

In colligat fulgorem mese Trinilalis,
Angelicorumque chororuin prxclaros et sonoros caiitus,
80 Qui prophis slant, el certaiim vocibus Deum clbrant;
888889 Canlo eliaui mundi concentum, et prxslantiorem prsesenti,
Quem exspecto, omnibus ad unum inem properanlibus.
Cano Christi passionum glorian iinmoralen, i|uibus me deum eflecil,
Iltimanam formam coslesti admiscens.
85 Cano misturam meam. Non enin verbis exprim polest, qiue mea sil fabrica,
Nempe quomodo mortalis adscitus sim cleslibus.
Canlo homiiiibus legem Dei , el omnia mundi
Facinora, et consilia, et finem rei utriusque;
Ul alia coudas in luis prxcordiis, ab als aulem longe
90 Fiigias, el limeas diem advenlanlem.
Tot rerum linguam babeo, ul cilbarara modultricem : vidi te, sacerdotes.
Ne quid persona absonuui a concenlu.
Linguaui equidem puris puram sacriQciis servabo,
Quibus inagnum Regem concilio morlalibus.
95 eque enim aliena lingua, pollutaque menle
Offeram purissimo Deo vivificanlem bosliain.
Unus tons non dulcem simul cl amaram aqiiam emillit ,
A vesie purpurea alienuin est ccenuui.
Ignis alienus sacerdolis perdidit olim
100 Filios, qui pure non allreclabanl sacrificium.
lino sacra, ul audivi, magni Dei olim arca
Occidit cum, qui inclinalam earn teligcrat.
His magnopere perturbor, et vereor ne quid mihi accidal
Non pure puram aliingenli Triuilatein.
105 Atquc ulinam meiileiii licerel insipientein , vakantem
Hue alque illuc, mullis ac frustraueis conalibus,

80 1 kcxaiior. oisl. lut. o Si] tXt^'wi
Eaxdi vr\ [.axapaj 0extxo, qui bathe Trmilatt
propiut assitlunt.
5MlCtret^r.lnl. Coisl.3Tt);ij'jv7tXxirivevr(xoc
jio. xal avaxo;, quomodo mortalis simul et im-
mortalis conditus um. Ibid. o yp axv. Scliol.
o yp Jiixpov TiXaiEv pyov -/ Epsv xal
a[ifxavov vpu.^vEuxovyp6vTuj; ^^-^.
XH HtvAa. Val. Io'j/.
98 Ejiuti. Sic niss. Male edil, aiiaxi.
99 . Coisl. ^;.
I Uli Ojimri. Sic liai t C.oblini ikc bililiotlicc. co-

METRICA VERSIO.
Sed mihi supremus Dominus canlatur, in unum
Quxque coil Numen ter veneranda Trias :
Angelicique cliori, qui siat prope, canniua hela,
lTymnique alterna cpi.c canil ille vice ;
Marmonia el mundi prxsens, meliorque futura,
Quam spero, junget cum ultima cuneta dies :
Alque ciiicis Christi decus admirabile, qua nie
Carne deum juncia cum deilate facit.
Ac mea pra-terca canitur mihi misllo. Namque
Miro opere huinanus jungor olympirolis.
Dcniquc divinas leges cano, faetaque mundi,
Quxque pins maneanl prxmia, quxque inalos :
Vii luli ul sludeas, alque omnia crimina vites,
Ae tua judicii conterai ossa linior.
ille mea lingua can t. Vos, sacra turba, cvele
Ne male coin iiiiium del lyi a vcslra souum.
y, Ora ego servabo puris non srdida sacris,
Qiicis nostrum supero cum Ptre jungo genus.
Non aliena eteiiini lingua, nee menle profana,
Yivilicum puro labis ubibo sacrum.
Fons idem baud dulees et amaras proferet nudas :
Purpure vesli res aliena lutum.
Sacrilicoque satos olim nova flamma neeavit,
Hand pura facerenl quod sacra dia manu.
Qcin quouJam labcnleiu elian: qui contigil arcam,
Prxcipili ad Slygias est nece raptus aquas.
1 ego cum normt, mcluo ne sordibus aler,
Coiiiingciis Triadis ilumina morte cadam.
Alque ulinam et iiieulciii instabilem, iiimiumque va
[ganicm,
In varias, nulla finge scqueolc, vias,
1313 S. GREGOKII TllEOL. CAHMINUM LIBE II. HISTORIC \. 13lfi
K;istv ; aaov, in\ <rrpE7ixTpi /aXivw, Axip Ey' u ziv Xeito, lfl xsP>J 58> arrt,
"H TtiTtav xitxsiv axXonov iv xpait] Mt)xeY itl 7tpoxpi]v xXtvp,Evoc xaxrv
MXXv xe XpiiToo y.sf&x\o( iiaov iXavcov, "U xal iy> p.6oio pv EuxpoxXoio pto^v
110 (apiwtpyrai to ^ aous AEpxxEvo 8(7) Ixxo6i xa\ xavvoc
Nov 5' Asv oxi xaov teXei xixov vSoOi |i!(ividv, 125 (Ka\ yp p.ot ioc ev, t' Ijv ), eS^ov ipt-
Kv tjX Oo'j xuxOov SotitXavfl. 'I'pjxazov axov 3Xov ui/tv<5t> 6?], [axov
OJ y^P ' nexpTjsiv UpyoAv] (TTEYavf\uiv, "{ XE () xxE avxi, xa x1 o tpaxa tpu-
"Ev5o6i xaxXaoi <pX8 mipoj, t\l 5o;, A$a6' SXr,v aifjv, 8$Exai suwtjv. [Xsreiv
115 "H Xxr,v roxtv^v ^, fj xtv' 4Xw<jv ToO toivx (uv ajAEpaa xb uixpwv ouxx' axt'.
Ztbsi S' f|u,tOavl] Iv8o6t xEuSouivi]. 150 05xo; s\ xEtsiu ro; apxpotat vfioc.
TH uy* ^ T^>' ovsiap, 8x' ibBtvovxa xoxaxi
MGo; 8' au Y^ailrii w>Xotixo E"x' ),
"Air/Exa u.apYavsi ^' vaxpoxatov. MSov, xpovouivj xxoSi \ xpa8Tc.
' 8' Sxs xi; Xooo uljv 7<5 7taX;jiTsiv Mocp 6ap.vaivt) <rov8a|ivaxat x<5Xoio*
120 THxa (i-axXvtv p.7:aXi Ypov SyEi, O |iev (5rj8ia), jXTia ye (tv BajiffEic.

Fleclere propius ad mci.im, adhihilo quoJam freno ,

Aut offliiino relincie in corde ab omni lunule lularn !
Ulinain et potius ad Christum gloriosum pioxime acceden,
1 10 Collucerel fulgoribus magiii luminis 1
Nunc aulein haoe quidein non lanlum pcrpclrat maii ii,r.:s martens
Quamvis paululuni proeul a Deo abend.
eque si saxis compressa irmissimis
Inlus xsluet llainma ignis, vcl lluvius,
115 Aut densnm sylvam populalur, aut aliquam aream :
Vivit aulem media ex parte orluus, inlus abstondlus.
Al serino siniiil alque e grrula lingua eruperit,
Supra modum finit, jam revertilur.
890 891 'taque, velut quis obliquum natura ramum mauibus
1-2(1 l'auiatini inflectens in conirariam parlera curval,
Si mu I alque dimisil, vi manus rectus slat,
Nee jam in pristinum revertilur vilium :
Sic el ego prn'cipitis scrmonis inipelum
Conspiciens exceder modum el regulara
125 (Eteniin niibi quondam lota viia erat in sermone), in<cni npliiuiim
Remcdium ; scilicet compressi totum scrnionem excelso peclore.
U l discal lingua, quae dicenda, et quae non dicenda sinl, disccrnere :
Didicit omiiiuo silero, discel recle loqui.
Omni earn eloquio privavi ; non jam auipl.us modum aspernabilur.
150 ll;cc semper lex consliluta sil immodicc loqueiilibus.
magna est luer utililas, si erumpcnlein roliibeas
Scrnionem, conctalo exterius luo peclore.
Represso sermone, simul xslus irxsedatur;
Non quidein facile, sed lamen sedabis;

ilex. Apud inlei preleai vero legitur x'.v.'m/. v.. Edit. 12j "O xal -to. lia Coisl. Bene Billius ex con-
^uai. Scboliastes auteni &f povovxa, xxxotj ip- jeciura eineiiil veial.
(tat; xai (taxaoi; xtvouu.vinv. 127 MdO(. Val. jjiOoi. x' o <>axi. M>s.
107 Tppaw ercor. Scliol. aXijElac SfYii;. x x' o avTa.
113 El . Mss. v xpt]<iiv.
115 "H ziv' 1\. Vat. \ xiva Xp.vr(v. Coisl. 131 'Qlrorra. Sup. lin. Reg. 991, pjjuvxa.
Int. fl YJV ap-iiEXicuxov. 132 Kpcvojirri. Scliil. ojOo'jot)? oxbv x^;
117 . Sic Coisl. Edil. itoXux^0?- Scliol. af, xapia;.
, p.xptoi.

MTRICA VERSIO.

Ad metam injecta revocare licerel babena, Alque ila, vi cessante, nianei dum deuique veews,
Aut ciiani prorsus corde lenere meo. Nee prius in vilium degenerare solel :
.Nain Christo si juncia foret, splendore inicaret Impele sic ego cum lerri mea verba viderem
lllo, qui magno clarus ab ign venii. ilterius, ferret quam modus alque canon
Sed tarnen haud lantum danini, dum clausa tendu , (Scrnio etcnim quondam mihi vita eral), omnia verba
Eflii'it, a Chrislo sil procul illa licet. Suppressi. Usee vitio certa medela lull :
Nam eque, si lirmis peiris solidisque retenta Scilicet ut discal, quae tanda iiifandaque, lingua,
Persuepat interne llainma, vcl unda miuax, Quxque silet prorsus nunc, bona verba loqui
Aul densum nemus, aul vastal plena horrea : verum Compressa est omnino, modum jam lingua leitebit.
Inlus diinidia inortua parle, laiel. Jijee lex immodicis lisa sil usque viris.
Ac simul ul sermo patulo manavil ab ore, Utile quin eliam freno compesecre linguam ,
Jam fui it. ac nulla post revocalur ope. Cum gravier pectus conciiai ira luuin.
Ciirvum ergo ut ramum cultor dum corrigil agri, Nain lingua domila, ductus quoque concidit irse;
llunc sensim ipse latus lorquel in opposiluin : Nonequidem prompte, concidit ille tameu.
1317 SECTIO 1. DE SEIPSO. 1513
135 "Hv yap etf oiaXov te. xaX aypia p.apYavovxa ; ;io rXo; axl- ej 5" ? itXoov SXXov ezeiy.
"^TXfli ixaWtov, o6ptv ara>JX8!c. 150 "; ' aXXoiou irviJiaxo; opjjtov Ex01-
'Hyu,ovo 90xvoio, (faXayC itaOiwv toSeiv E 8' , xa'i Xoyov SXXov j*f, toixE auonrj;,
T5' v va7rvUaa>. pytioio lXou.
"Oitij AitExOafptov, o f Xa cpovouv.
Ilv-a " fjYEJj Xpuxo (leyXoo Svaxxo.;, 'Hv 5x xpxo /axov v ijOoiai (Ytaxov,
140 nsita voou ofaxo; ^. Ka Xpid-o Sva tjev en' vxnraXq),
El yap jjLTj xov ?xl Ovxopa, xi ), 155 x^jioxipTjv aSijiavxo; v\ pEtrt itfsxiv lyovxa,
OGxe xt xapxEpTj jieovo lax' 695X04 TixsT xe xpaxepoi tovxoOs paifisvov.
Ka\ XtfAVTj x<5p.a Xsxtov, irfjv 7raX;j.j)Ttv Ipj^ac, 0siot; J..V Xoyoiav iy.lv vov -pov Sxu'a,
AjUi jw^fjt, opov ix-porJzz:. Tpijixaxo UpoO IIveOji' avap.a5p.svo,
145 'AXX Aoyo xXtxa aavxaxoi, vOev, Spis-E, OT( !6Xiov xonpoiUE irxptv E7rxiiov aXjuv,
'Apajxevov, tovxiv oT8xa xaxtuv xaxx'v. 160 KaXXo ErcntXacruotc xp'^r1011' Xau,n6|vov.
Taxa -coi (xetipric |6^[*, tpXxaxE, ffiyj pxa 6" E^v Clousav, inel veo4r,xt xaO^Xoi,
'Ex itaXi|XT) XaXu), vov TO8$ap.iv)i. ; xat 7tuxvo v xajjixoij.
135 Si enim ipsum tumenicm el elTrenale insaiiicnlem
Comprimas iratus, vitiuin ipsum dissipabis.
Duce exstincto, aginen pcrlurbalionum cedcl.
Sic autem respiraveris a gravi procella.
Hc omnia perlkiunlur ductu Christi magu regis,
140 Deinde clavo mentis nostra?.
Si enim hune non habueris rectorem, nulla eque silcntii,
^ Neque abstinente eliam majoris milita :
Et stagni os anguslum, si, postquam omnibus illud obduxisti,
lleriim aperies, exundans ellluel.
145 Verum jubcl Ycrbum Dei clarissinium, le liiric, optime,
Incipienlcm, omnium fluclus viliorum cobibere.
lias nostri meditaiiones , 0 charissime, silcntii ;
Clamo eloquor, qui mentis cogitaliones excipit.
Hace mea navigalio est : lu vero aliara navigalioncin incas.
150 Alius alio vento porluin capiat.
Eia agile, el aliam mei causam audile silcntii,
Qui inimicum animum geritis, el qui amicum.
Fuit quondam tenipus, cum inter squales excellrent maxime,
Ac me Christus rex educebat conira adversarium.
155 Firmiorcm adamante in animo (idem habebam
Ai'inis fort bus undique septus eram.
892893 Divinis quidem oraculis meain menlem pura .11 arinavi,
E\ sacris Litteris Spiriluin hauriens,
Quibus primo librorum profanorum auiarautexspuisalsuginrtii,
1C0 Pulchriludinem ficlis coloribus nilcnlein.
Carnem vero mcam aestuanieui, cum juvenlule tlorcrel,
Mulls el crebris atlrivi laboribus.
155 OtSa.Uor . Val. o8aXovxa. 1 9 Ouzc ttd. Val. ouxo oe rcXo; 4jx,utv. Ilc
150 "AyxV- Valicanus codex 4yxui- Mux '"/*- nobis sit navigalio. tiive. Sic 991. Coisl. ra-
Xouiv. Scliol. 6pYtJ(i[XEvo;. YEiv. Val. Kilysi. Edil, ejsiyn).
137 - Sc Keg. 991, el Int. Coisl. Edit. 151 El ' . llic in Reg. 9I, Coisl., Val. aliis-
Sva;. que plurihiis dividitur, seu poli 11 aliud carmen de
139 t\ Sip lin. xaxopSouvxai. Schal, codent argumento inscribiliir, XXa tce\ xoj axoO.
evspyetxat. 15i 1 j-portitr. Schol. Xyou /o.
143 rt'jix . Scliol. axEvoxaxov. 153 'A> r)Ootci. Schol. v xo; avaxeixvot{ xti
144 '/5/5/Jei. Coisl. et Vat. dtTxo.ifi'rjat. .
x-pupii, id est, nisi frenum linguae inji ceris, idem 15'i Tev^sci. Sup. lin. StcXoi.
tibi contingel ac illi qui anguslum stagni os nianu 157 "Ereva. Schol. .
claiisinn alque obslrucluiu rursus aperil; slaiiin 102 Ilvxro. R'g. 991, mixivol;. Schol. euv*xi-
l'amque conlerlini aqua omnis ellluit. 5t. Idem, xaxixpuxov.
METRICA VERSIO.
Nain lu si luniidairi linguani raltidoque 15 llic meus est cursus, dispar tibi cursus, el aller
Impele conslringas, ira molesta cadet. Vento alio pulsus litlora (ida petit.
Exstincto duclore iugain gravis ira i-apcssil : Eia age, nunc ration 10 aliam cur ipse silescam,
Ac cito conipositis fluciibus unda silel. Accipe, chara mihi, qiiseque inimica, coliors.
lstaquidein Christi ductum auxiliumque requin p: : Robore mi quondam juvenilia membra vigebat ,
Quae ciaviiiii leiieal post quoque mentis egent. Inque hosiein pugna? nie dabat Omnipoiens,
Nam nisi dux hace sit, nee labra silentia quidquam, Corde (Idem medio mage lirmam adamante gerenlcm
Nee vita; asperitas, uliliialis habet. Instruclumque anus undique prtevalidis.
Atque augusta manu si Clausens ora paludis, Lu si ravi Sanctis animum sermonibus, hausio
Ac rursiim reseres, prolinus illa fluet. diamine, versarem dum sacra scripta manu :
Ast lii tic le, bouc vir, Scrmo clarissimus orsum, Quorum ope, qua; libris lierai salsugo profanis,
Eluctutn omnis vilii sistere rilejubel. llanc vomui, loriuae flctiliuinque decus
Cur sileal mea lingua, tibi, charissime, causam Ac fervens eliam corpus, llrenle juventa,
Exposui : atque manu pectus habcnle loquor. Pluribus edomuit, contudit atque labor.
!5n S. GREGOK'.l T1IEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. .40
ulv 6piv nausa xpou, \ ^st-cov Xsaav, A !<^ i5u.asTov, GXaXov, Tdaoiai
"0( S* Ivl Xscapoii [ aaocppoovi]. Hfiii'., TO (QovEpo Eexev eV -a/.i:2[<.
x^V 61 V&4< ***5ea . Ots Tivb Otbxotasv arcSpap-ov ot' far,
nvo' tcsiCs AYV ' 1t"VT' 'Bavsv ^ 1*0?' 180 "HXasa , o WXov ;*.
, xoto (juoi itXsupuv Sxo, . Xu-p' O YXUTtrav etpii)xa tcesoXov, ote ti fija
4>p[AaxovaYpi"tv!T){, x^po e|A(W Saxpwv. 'H(JtE"cpwv 6utov Exvojiov oIe ;.
"HjJiasi vwtov Exauda, xa\ javoi rozwuxioise O axonov, o6 (iv aXXov, iiz xat lai vjiju,
170 EttiXOtjv, Ppotatji xvoo ETOt6{j. Aawv iiYEjiostv tota xXeo|avo; -
185 TQv vv laa , xa\ epia 71? "rar,;
Ta-a T.poi- aapxs * Csov, abt xfi^sv
'JpavTc avSou yirav *X"V- DskXtjOs, ovotpspov iriv6o; .,( xpa5T|.
Ki\ xteviov apuv oyxov tue, u; xsv epO) 'AXX Xyoi p.' ExaXEt/EV ? o jiv ifuTE
KoOtpo, aiTuaxsSao itpo 6eov 4x9 anav- IlpsOc <55' (,, aXX' exXe^ev 5mo;
Ila u,' Oijxs cplXoisiv 7i!^0ovov. rO cOve, xai i
175 NGv 8' 5te vosoj !xl I ^ixpi], \ yipa xajx-
THX6ov en' XXorv tv6s euijraOTjv, [<J-ev, 190 t jxOsv ti X6T. Hsxeo, ^59 &V

Ventri quidcm Vitium satietalis susluli, et vicinam rabieni,

Oculos meos palpebris inllxi temprant a.
165 Irain coliibui, membra devinxi, et risum deploravi.
Omnia Christo subdita sunt : cuneta priora enecta.
Terra, mihi lectus fuit; carnis medicina vests spera;
Vigiliarurn remedium adhibui ; terra lacrymis meis maduit.
Per diein corpus domabam, hymnis tola nocte defixus,
170 l't columna stabam, nequidem mente bumanam admitiens voluplulem.
llxc prius : fervebat cnim caro, cui cur est
A ccelesii ascensu magnura hominem prohiberc ,
Et facultatuin grave pondus abjeci, ul
Expedais ad Deum, omni excusso onerc.
175 Nunc vero, cum amarus me vcxat morbus, el senium ciirvat,
Incid in banc aliaiu calamitalcm,
Linguam babens indomlam, promptem ad loqucnduiii, qux lanlis
Malis, in vid i me semper tradidit manbus.
eque cujusquam sedes invasi, eque e patria
180 Expuli quemquam, nee fraudem struxi.
Non linguam iiumisi contumeliosa! : nec quidquam admisi
Nostris sacrificiis indignuin : novit Verbum Christus.
Nec prxfectum, nec quemquam alium lxsi. siquidein omnibus siicccnseo
Populorum ducibus, de quibus talia pncdicanlur :
185 Quorum nunc lolum mare et tali Ones terrae
Pleni sunt ; quod acerbum dolorem nuril meo peclori.
Verum improbus sermo mihi nocuil ; nec equidem ego
Primum id exislimabam : sed lamen aiilii nocuil.
Omnium mihi confiavil ainicorum invidiam. O livor, tu queque
190 A me aliquid accipias. Comprime te, lingua dilecta ;

103 reitera Xvacar. Int. Coisl. xa\ tt]v il a- stratum rigavi.

tj Y^wn-ev^M (iavtav. 169 '. Sic Coisl Edil. vu . Sc hol. i-
161 laovpocTvry. Temptiranli auxilio. uaaa.
165 BpCa . Val. et Coisl. Sehol. p^l- 176 'Aaic/jv. Reg. 991, XXoTpr,v.
o~0rw xax 6uulo, v6piuT]aa. Edit. puCa /Xov. 183 O . Schol. iitlixozov 6Xa&{ii]v.
166 Ilyz' eOurer. behol. vEvxpuiTac. , ele. Schol. '.\ xal vUTtiov nvTtv Ttv
167 n.levpwr , lia lugimus cum domino fYE(ivuv naf "](?0[1 t}]v AXf,0eiav, tv toi-
Gaulyer. Edil. Sxo;. Nihilnminus Schol. e Xwnv xaO' ]p.uv ^tjjxi^vtuv. Quand o quidem coram
tiXeuooiv. eI tpapaaxov. Ibid. ?[ . omnibus populi prfectis libere el ingenue de iis, qux
Sic Coisl. Edit. ?|aTa. Billius 1 ?[, eique de nobis prtedicant, veritaiem dice
sensus videlur postulare, nec non quae sequunliir. 187 Afcc. Val. Xxo-
168 Xwpo axpur. Id est, lacrymis meis

MTRICA VERSIO
Ingluvies compressa mihi esl, rabiesqiie propinqua ; Namquemiheflrenislinpiiaesl. cl garruia: per quam
Pupisqun iiixil luinina castus amor. Livor me iiinumeris illicit usque malis.
FiPgi iram, nii'inbra el vinxi, flcvique cadiiiiiium, Nullius in solium insilui, tellure ullum
Omnia morula sunt, qux mihi chara prius. Ejeci patria : frans eque tulla mihi :
Led us liumusquc luit, laieruui dolor, asper amiclus : Vipreo nullum inordax ego denle pelivi.
El pepulil solimos iinlu-r ab ore cadens. Nec quidquam feci, quod sacra nostra voient .
Luce laboi'abam, divinas node canchan) Non ego pasiorem Ixsi, non de grege queiuquain :
Laudes, Ixlilix nrscia inenibru gerens. Namqiie eliani in populi fervco bile duces,
Anlcquidem luce : l'ervcbal enini caro prava, moralur Do qui bus hxciuiiiorjactat.queisplenaquc terra est,
Qux inentem ad superas dum sludel ire domos. Li mare, qnxquc mihi fletibiis ora riganl,
Quin el opum molein abjeci : mea pondere ul omni Sed framli mihi sernio malus fuit ; baud prius ipse
Libera mens cleri tendal ad asir gradu. Hoc arbitrabar, sed fuit tie lamen.
Al nunc, cum morbo crucior, tristique seneela, Invidiam (liara: peperil mihi namque cohortis.
Damni aliud misera jam l'ero surte genus. Livor, id a nobis accipc. Lingua, sile ;
 1521 SECTIO I. DE SE1PS0. 1322
Batov 6' , t5' xXo; koS^jw
A 205 'AXXa ys Si) tfO<5vov fnxs, ppoTUv axoj, x 8c tu
O xaov $ uiOsv XVjsj/eS' [14;.
ixpiv
DuvOavou.' > Eap.iov xt ava cvov ibj psiatxo, rXwjuv Ispaa, <djv frrrt X(i(I/(v Syot
Aetsa EU8poiTv, furjcraxo xoov /. "EvOa es ov acriv siwo repipiov,
195 nipxijv, 3v ytXijxs, 1 ^vtia" MX^oji' iA <To(iT(i)v ?jxov vapjioviov.
Tov S* TtoSajjiEvov Ixov, I87ie XEvov Ae^vuero xol xaSe xtP vauSa, w iv ixo(t
jiv 4vax-i, 8" utoxitsv ip epaTOVxi 210 'Hjisxsptjc otyjc (ivqp/Ssuvov XaXov.
Tiv XTv ro5px>]i 8' xoo v Xaydaiv.
'I/Ov ulv Yrxi]p raSiJjaxo, % Si xs 3rpx7v * '. *A.Uo.
200 Qaiia jiy oS' iOXuv epaxo xvo; i/o;. Ts'x], wAnve, xXsOpa, auYxXsEoi-e' is
"; xa\ iy i9<p yp eiw Oovo Y-ptov ai\ AU) xi; roipsXOv Xoyo tpwp, ij ioc
"U[iu,a clpst atyj evOo; ^. KX^T) Xaibv x( xfiiv jiwv xip.TXv,
Tcfcaov tio\ S9|i(oio x8' a&piov o sia o!8a, "H xa\ xpavvo (5 x^p<5;.
E; xaxov i\ xaXov avxt&reis xXo?. 5 6so to Gijiaupajia, \ eoj 6o,
Parumper comprime le, lingua ; non enim le perpetuo vinctam tenebo.
Non tantum a me consequclnr (livor) lilterarum osor.
894
")4 895 Audivi qiiemam Samiorum regem, nt invidiam placard,
Veriluiii forluree cursum, lalem sibi doloris materiam excogilasse :
Ve
195 Annulum palcrnum, quem diligebai, projecit in mare :
Piscem, qui euni exceperal, rete ligavit :
Piscator rgi, rex vero tradidit coquo suo
Piscem : annulus autem in piscis visceribus repertus est.
Venter quidem piscem, manus vero recepit annulum :
200 Quod miruin valde ; ac sic Ile nee, quam volebat, invenit molcsliam.
Sic et ego : in meos enim sermones, cum infeslus livor semper
Oculos ferret, alliim silenlium traxi.
Haec mihi ex Samio militas ; deinceps autem compertum non habeo,
An malus, an bonus contingat finis.
205 Verum, lu livorem comprime, lioniinum medice (Chrislc), meque ex amaris
Linguis liberalum ad luum splendorem perducilo :
Ubi te cum liiminibus immorlalibus adorans,
Concinam ore sonum modulatum.
Accipe vero bas manus mese tacitas litteras, ui habeas
210 Nostri silentii monumentum vocale.
XXXV. De eodem argumente '.
Muri, porta;, claustra, concludite me,
Ne quid subrepens, aut sermo furax, aul vita
Fureliir clam quidpiam mei thesauri,
Aut tyrannus rapial violenta manu.
5 Deus thesaurus meus est, et Dei timor,
' Scriptum an. 382. Alias Toll. 8, pag. 89.
192 . Lilterarum osor, vcl osor Christi. 204 El xaxr, elc. An matus, etc. Polycrales, rex
Srhol. (iiedxptaxo;. Samiorum, tandem ignominiosa morte periit. Gre
194 Ae/cre. Sic Coisl. Edit. Saaa. Ibid. xo. gorios, qui eum imitatus est, premendo sermonem,
Alii Sxoi, remedium. Vide infra, secl. 11, carui. 111, qui ipsi lioniinum invidiam conflaverat, addit incer-
ad Yitiilianum, vers. 43. tum esse, an sibi quemadmodum Polycraii, cala-
196 Alror. Vat. Xivci. miiosus vilse finis futurus sit. Cerle nihil laie con-
200. Ov& . Schol. : O84 OiXwv tigit.
amXec 2a(i!uv XsXumjxo. Seque rex, quam volebat, 205 "Axo. lta Coisl. Sup. lin. Iaxp<5, et Schol.
iuvenil molesliam. Aoys, xuv avOptttuv (lya yapjiaxov. Edil, non-
202 ipl firOo. Sup. lin. Sxpav y^v. nulli &%o.
203 ZajUow. Sic Coisl. Rcg. 991, sup. lin. xoio- 206 2i\r. lia Coisl. Male edil. nv.
wv rco xo 2<xjifou <b?Xt)jia. Mendos edil. 2.(({.

METRICA VERSIO.
Pallium, lingua, site : non vieta teneberc semper. At preme livorem, et sceleratis eripe unguis,
Misologo lantum non dabo munus enim. Ad tua me rapiens Incida tecla, Deus.
Prospera rex Sumios metuens, banc reppcrit arlem, Hic ubi, cum saneta et semper radiante caterva,
'Livorem ut placidum redderet ipse sibi. Ploman) festivos Ixlus ab ore sonos.
Ingcnlis prelii lapidem conjecit in undas : Il.uc cape, muta manus Ubi quae dedil, ni moni
Hoc capto, piscis relia jacta subit. [mentun
Piscalor rgi piscem dat, rexque ministro ; Non milium mutae vocis habere queas-
Annulus in medio pectore piscis erat. XXXV. DE EODEM ABCliMF.MO.
Ventre capit piscem, dextra capit atque monile : (A.B. Caillait interprete.)
Mcesiiliam poiuitnec repcrire, volens. Me claustra, muri, januae, concludite,
Sic mihi quod livor semper mea verba malignus Nc sermo furax, vita vel clam subrepens,
Infesto spcclet luinine, labra silent. Lalons thesauri quidpiam tolial mei,
Ilaclenus ipse imitor Samium. Quisnam cxitus aulcni Rapace vcl tyrannus invadat manu.
Contingcl tandem ? non mihi scire datum est. Thesaurus est Dcus mihi, el Dei (mor,
Pathol. Gr. XXXVII.
1 S. CREGOUIl THF.OL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. >2|
'EXtc, xouisou'a t xrfila A Kpov X6otT, u) <txoto\, xa\ o, 9O0V.
A? 8<j {u xat roip' t'av "Ei8ov ^, vov Oso u.uTCT)poi;
ASTixaotv te xal aroxpaouai iwiov, '-ftov, OTtX(i)v te xat itXvidV aiaO^SEWv
"Hv (i.T] <i to{ xpxuxj/iv t|pE[iv ,?. lAf$o, aowrpov Ayi' itapaaT<eou.ai,
10 8s 7tjxwv Seiv, xa\8tviv ufpa, 10 "Eco; TsXsia ucpaiei; Efeto )
ToOO* v 86o'.xa, <| t to; toXXoI; xaxot; Ka\ iiy^ '. E Se jjlt 6Xsi
Xdpuv YEVoijjcrjV xal fap XanTEi cfpsva. II0X/.0T; XaXIv p.s, Nov; Liefa;, T' XP*] : ;
ACT'. "AAlo. AZ'. '.
^' Sttoivtec E8po[ietT to; Xayoi^ O x' oO' ; eTXev, ; vlm;
Sxpotp uXxoite s/oit' paxvfo'. TixVWV 1TOVIOV TE TIOV ELUOV 8[U7ta5E.
Ajjaev xotpa xal T;Epi7iXavibiva. Tpia; to' oI8ev, fv ex|p'j|a nXst,
ItpovxTE upaaii' urpaTti U-Xu/viou STtvO^p' avist tov irpb E-pExpofALisvov.
5 UfjLTO'.T' l-u> nvTT| Xyov. S ; 6s, xal Y^wiiTjV 6rTav o sospol.

El spes lcnicns molestias,

Qu niulise mullum sane me et immercntem
Moinorderuni, et discerpent amplius,
Si non lu siniiis quiescere jubeas.
10 Quamvis aniein dura paliens et plus quam dura,
Hoc unuin liineo, ne inullis nialis
Pejor fiam : hoc enim laedit mentes.
XXXVI. De eodem argumento '.
Loquimini, omnes; fliciter currat scrino vesier;
Strophas neclile; potentes eslote arancarum lelis
896-897 Inneclere levia et errabunda.
Tonale pellibus; fulgura luccrnarum
Jaculamini : ego ligavi omnino vocem.
Satiate vos, 0 speculators, et tu, invidia.
Inius loquar, nienlem Dei mysleriis
Infrmans, maculisque et vagis sensibus
Detergens, speculum Verbo cxbibebo,
10 Donee perfectas imagines intus recipiat.
Fit li* silenlii . Si autem tu nolis
Pluribus me loqui, Mens magna, quid oportet facer?
XXXVII. De eodem argumento".
eque me peccalum rapuit, nec ulla lev
A liberis et a laboiibiis ineis avulsit.
Trinitas boc seit, quam praedcav populo,
Scinlillain accendens antra abscondilain.
S Invidia aulcni, et iinguam ligarunt sapientes.
Scriptum an. 382. Alias Toll. 5, p. 83. " Scriptum an. 382. Alias Toll. 6, pig. 87.

XXXV. 9 ^. Simiis; quippe qui geslibus, cancre dicebatur. Toll.

vestilu, et exteriore specie episcopos referrent, cum
rever nil minus essent.
XXXVI. 4 Bfiortze vpcraic. Facelum sane hoc.
nflala? pelles el vesica1, si capllibtis, ut lit inter
ludendiiin, a piicris ineuliantur, bombum edunl :
m'I ad vera lonitriia ejusdcin cflicaciae sunt, alqiie
araneariim lexta, catenis ferris comprala. Toll.
7 "Eror .Inj /.). AlUulil bic Tlieologus ad velus
illud de Aspendio cilharisla dicium, qui omnia intus
METRICA VERSIO.
El blanda spes duros dolores unions,
Qui non increnlem plurimi me plurimis
l'unxere lelis, meque discerpent inagis,
Nisi ut quiescant simii lu jusseris.
Sed spera licet paliar, et plus quam spera,
Hoc veieor unuin, ne nialis muliis ego
Sim pejor : istud namque mentes vulnera!.
XXXVI. DE EODEM ARGUMENTO.
(A. />'. Cuilluu interprete.)
Date verba, cund ; sermo currat prospere :
Lgale nodos, el potentes nexibus
Arancarum incerta vanaque slringile.
Tonale pellibus : corusca fulgura
I'rojicile; vox lgala prorsus est iiiilii.
8 . 1. Vide torn. I, pag. 14,
OSet 511.
) T< 6>. Verbo, vel forte ralioni.
XXXVII. 5 e, xal -. Mallei Tol-
li 11s cpOvo; 8s p-iv EStjssv, \ aooi. nisi
qiiis polius legenduin putarit : 6(5voj 8 fXaijii*
[i'i-j i'ii.zj.4 o !. Invidia vero lixc orla a gloria,
quam Gregorio lapidatio, de qua mox, coniuU r..i.
Toll.
Satrale vos, o curiosi, o livdi.
Inlus loquar, meniem De mysleriis
Formans, siluque el sensibus tergens vagis
Speculi nilorem proferam Verbo Dei,
Donee fidles siiscipal magines.
litierx silenli. S me toqui,
Mens summa, nolis piuribus, quid nunc again ?
XXXVII. DE EODEM ARGUMENTO.
(Eodem interprete.)
Nec ulla me culpa rapuit, nec ulla lex
Avulsit a naiis vel a laborbus.
Hoc novit a me pra'dicata Trinitas,
' In urbe scinlllan e\i (.mie condiiam.
Livoris hoc : linguamque vinxerunl sopbi.
1325
T! fp, p.iis, cauEp Jxotu.vo
Notp tapeta, "ccjov f^tipa zXo; ;
Ox ', 8sov vv luv muSsTCov ;,
? aviYysv Opaoc xal (1-/0;;
lOXopEEt', EU8pou,e-E, S'Jussijc ~a;.
BaXXo'.te, toeotT |a] itscpaY-uivoui.
2:rj] ^; ^.
'. T/tvo sic Xptazr fisr rjr , tr
cryja.
Xpict Sva, ol icputov, \ Xoyov +,pi ,
Ar,vaiov xati/wv, ,' <rco,uT(ov,
'AyvotTOU (epjoi yvbv , ei 0u{ elireb,
Tv6 ).YOV TTpO/JV (ATpO'.0 vou.
6 , vou A<5ye, cpTsps jauOuj,
SFXTIO 1. POMATA DE SEIPSO. 13iu
; ' xpo- Sxpov, 0!yove,
KtxAiv evatoto ;, xal <<fpTf\f vip/vj,
IIve[JLa-i t(Ti a:yi/.r.> jou/paer, Epux6tov,
Aiojvo ^, (, 18,
10 'V^iepov', opavie, avaGev, voou,
NwjA^T xfopoio, cpu6ie, 8(
"Ovtwv, effOjiv(i)V. So\ yp r..z:,
"O '., xal orl OiXovtoc ,
AY]<jp-Vo; cops::; vs'jixaiiv nXaveto;.
15 o\ ;tev, va, 'PaeOiv (JiE6pou.o xaX
[icxtt,
KxXcv u.irupov, i>? eu voa.
Sol tict, fOtvuei te u.oi6a8l, 6u.u,a - vuxtfc,
Mtjvt), Xijtaij aSOi entpxo(*vt.

Quid enim, Stulle, quamvis obnubilatus ,

Morbo gravi, lanlam excitasli famam?
Non noveras qaanta nunc indoctorum polcnlia,
Qu bus cognata audacia et improbitas?
10 Exsudate, fliciter agile, quotquot iinpii estis.
Miliiic lapides, sagillis petite inermes.
AI tum silentium; Gregorius abesl longissimc.
XXXVIII. Hymnus ad Christum post silentium, in Paschale'.
Chrisle res, le primum, quando quidem sermonem in aerem euiisi
Diu retenlum, ore eloquar,
Sanclissimi sacerdotis sanctum sacrifleium, si fas est diecre,
Dune sermonem profundens mentis.
5 Patris lux, magna; mentis Verbum, prsestanlius quovis sermone,
Summa; Iuris lux summa, unigenite Fill,
Imago aelerni Patris, el sigillum principio carentis ,
Cum Spirilu magno collucens, late regnans,
Sseculorum finis, gloriosissime, optim dalpr,
10 Sublimi throno sedens, coelcstis, omnipotens, anbelilus mentis,
898 899 Rector mundi, auetor vitse, opifex omnium
Quae sunt, et qua: futura sunt. Tibi enim omnia exsistunt,
Qui mundi fundamenta, et quxcunque sunt, te volente,
Vinciens administras nutibus immutabilibus.
15 Per tc enim, rex, sol ille sublimis astra obscurat,
Orbem igneuin supereminens, ut tu mentes beatas.
Per te vivil et oeeidit alternis viribus, lumen noctis,
Luna, rursus pleno lumine lucens reverlitur.

* Scriptum an. 58t. Alias Bill. 50, pag. 151.

6 'Ecxorurjiiro. Elegans liaec translatio est. 8 Ebpvjtiibir. Sic Vat. et Coisl. Scliol. navto-
Morbi namqiie corporis el anima) lumen obnubilant, XpTIDp. Edit. E'jp'JIii'jO'J.
et nomines luci publice sublrahunt. Toll. 9 netpfjjHt. Scbol. tXo. Int. Coisl. tov aiuv*
11 BJLXoize. Vide supra, carm. xit, v. 31, etc. nspi{yb>v.
XXXVIII. Tit. ". Sic Reg. 992 et Coisl. 10 . Sup. lin. ie^yporatov vep.a.
Edit. &1. Schul. TiavTopYOv uveujjia, vo.
i Arfrmr. Scliol. smmX. 15 Hol. Scliol. -api ao.
'. Val. (? au'. xpor, Sup. lin. 16 Nca. Scliol. oupavia; 6yvp.ei.
xaOapov.

Quid namque morbo obnubilatus tarn gravi,
Insane, tantam suscitasti gloriam?
Non insciorum noveras polentiam,
Cognata queis audacia et malignitns.
Gaudcte, quotquot impii, bene currile.
Saxis inermes et sagillis .
Altuin silentium : prouul Gregorius.
.-CXXVIll. HIMNOS AD CHRISTUM POST
PASCHATE.
(Billio interprete)
Pressa diu quoniam nunc tandem labra resolv,
Maxime, le primiiin vox mea, Chrisle, canct ;
Sacrifici puri, si fas est dicere, pura
METRICA VERSIO.
Victima de nostro pectorc sertno duel.
O magna; mentis Verbuni, prsestantius omni
Eloquio, lumen luminis, Unigena :
/Etemi Patris effigies, cerlumque sigillum,
Pneu male cum magno luce inicansque pari,
/Evi auctnr, fama Celebris, donalor opumque :
llalitus et mentis, altiilironc, omnipotens :
Conditor, alque dator vita;, moderator el orbis,
SILENTIUM, Nain tua sunt curse subdita quaeque tua: ;
Tramite qui recto lat fundamina mundi,
Atque tuo nutii cuneta ligata geris :
Tu facis ul Phrebi lux urea conlcgal astra,
Sidra sic, mentes tu velut, exsuperans.
Tu facis ut noctis lumen vivatque cadalquc,
Dctque suum rursus luna novata jubar.
 S. GREGORII THEOL. CARMINM LIBER II. HISTCRICA. I5S8
IS7
o\ 5 Cti)09poc xxXo xa\ . xope. , aa' rioixev Si 6' o 9u,t{, af vofjau.
30 "lpai uixpa pet jma xtpvapivai. 'Pest jiapYapeov, fp6opov tbcrau.ev.ic,
'Aroiave TtXvot te TOxXEjxiropov aaaovxe 35 Xpuabv Airo (J/au.9oio, iSov xpavac ait' axvOj"
'Aaxps ^)? eint soit)?. Aou,' an' axaxnjv oxov, .<ft\ xaXip.Tiv.
ov ifot elatv ntav-ec, 6sot voe opavluw Tax ooi f)|iexpoto OaXna, Xpiax, to5vow
MXiroust TptSoc Wjav eTcoupavEij. ' iepeuYoAvT) irputov &vt$v to.
23 Eov poxoc au xXo , 5v aYyeXov v9a8' lOijxa Xfxepov x vexOtov Xptaxo uY<* *5;< ^&
"Yu.voto5Xov ttj arj, 5> cpo;, . 40 ", \ 9avxou xvxpov iteoxaaie ,
'' lot poxiet , naXiYyeve, Sffopxov, Ka\ oepo itjXeuva ap-eiS^TOu atSao
TurTiov 9vr)TUv itfju.au! o-apxotpps, 'PjCaTo, xa\ Sixev lXeuOepiT,v.
Soi w, soi XaXco, so\6' Eu.two it 9ut]XJ], 2fu,epov ex 9opwv, Aeparaaii cav9r,
30 "H ao'jvt) XTevtov ' '/ /. ; ^veo', Svev, oT Hypex' ex vextov,
2o\ xal Y^iaav ^-, xa\ ouaat u,G9ov 45 "{ xe itaXtYfsvec xal x 8avxoto cu-j-Vk
AJcjiai aXX ro5pot ajxtpoxep' euaYti>{. o\ o-uvasipt>[*e<i9' SvOev evepxouivu).

Per te signifcr orbis, et modrala ratio chrese crelestis,

30 Anni parlibus modum praescribit benigne temporalis.
Fixa etiam, et crranlia retro gradienlia
Sidera, adroirabilem tuam prsedicanl sapienlinm.
Tua lux sunt onirics quaecunque animas cleslcs
Dcantant Trinitalis gloriain coeleslis.
25 Tua enim est gloria homo, quem angelum in hoc mundo constiluisli,
Praeconcm lui, clarissimum lumen, splendor!.
O iinmortalis, morlalis propter me, itcruin genite, celsiludo incorprea,
Qui postremo ad expianda hominum peccata carnein assumpsUli,
Tibi vivo, tibi loquor, tibi viva sum hoslia,
30 Qua? sola ex facullalibus nicis liuquilur.
Tibi el lingnam constriuxi, el nunc auribus sermonem apcrui :
Sed praesia, obsecro, til ulruniquc pie iaciam.
Loquar quae decent; qua; auteni nefas est, nequidcm cogitcni.
Effundam margaritatn, depellens,
35 Aurum ex arena, rosam ex spera spina,
Legam ex aristis trilicum, abjiciens stipulant.
Has tibi nostri, Cbrisie, primilias laboris,
Lingua priinum eructans oblulil sermonem.
llodie Christus Dominus ex morluis, quibus admislus est,
40 Surrexit, et mortis aculeum dissipavit,
Et tenebrosas portas inamni tartar
Perrtipit, et animis libcrlalem ddit,
iloilie e itiinulo prosiliens, hominibus apparuit,
Qttibus nalus est, quibus mortuiis, qnibus surrexil a morluis,
45 Ut regenernti et a morte profugi,
Una tecum liinc in caelum ascendente sustollamtir.

19 Zuopopo. Grsec sic appellant zodiacum, qui
obliquus est circulus, et duodecim signa clestia
continet. xope/ij. Scltol. uixpa xtvij-
oeoj, consuma molus.
22 Elcrl aotpty. Int. Coisl. Spfov ttj otj
-{, tu sunt opus sapienti. Schol. elal 9eii){
O09r{ Xoyotc xat OeX<u.a<it. Sunt rerfri el voln
tale dirime luce sapienti. Sup. lin. ouX^paxt, con-
silio.
25 '06\ Sup. lin. v TtpSe . cipit carmen.
27 Bpozei re. Id est poToetSij. xaAt-jyeric.
Schol. 6t' p. fiuxspov fevvT9:.
28 . Schol. itXTjxtXfjjta3t.
29 ". Sup. lin. ^ 6uaa.
32 npotc. Sup. lin. fe^iba.1 ojt'to.
36 Ao{t\ Sic Coisl. Schol. X^ojiat. onnulli
edil. Xao|i'.
37 . Schol. <],.
59 i\fu:pcr. Ilic in cdice Coisliniano novum -

METRICA VERSIG.

Tu lacis ut parles modereiiir signifcr anni,
Tempora leinporibus consocietque novis.
Qiiineliam inslcllis sapientia mira refulget,
Tant lixis, quant quas cernimus ire vagas.
Lux tua sunt omites, habitant qua? sidera, mentes, Has tibi primilias nostri, bone Chi isle, luboris,
Ac Triadis laudes quae sine line caniint.
Gloria rursug homo tua, qui veltil anglus abs le
Hie situs est, decus tit canlei el ipse luum.
/Eterno, ac rui'siim morlalis : corporis expers,
Atqne hominum causa post quoque factits homo :
Vivo, loquorque tibi, tibi sum, bone, vicliiua viva,
Oniiiibus ex opibtts sola relicta nieis.
Pressa tibi est mea lingua, tibi mea lingua soluta :
Da, pretor, ui sattele cedat ulruniquc mihi.
Quae decel, isla loquar : quae non, nee pectore volvam.
Depulso fundam margara chara luto,
Yernantenique rosam e spinis, aurumque ab arena.
El spicis missa farra legam stipula.
Oblulil h;oc primuni carmina lingua tibi.
es, Chrisle, die levibus revocaius ab uuibris,
Atque reludisti spicula dira net is.
Horrendas hac luce fores lua rupit averni
Dexlera : libertas est animisque data.
Visus es humains hodie redivivus : ob illos
Sinn saliis es, passus, redd lu s et superis
Ut sursum nati, redivivique aslra peiamtis,
Atque Palris tecum rgna beuta lui.
1329 SECTIO I. DE SEIPSO.
A T[jwu aXaaawv axv.-v AIyvtcxwv
'AyyEXix, uiXitcov pvov imaxtpiov. llav-wv p.v av f[8iiTxa xa\ Yv'b|Jl1v !*'av
if,(xpov rjxc,v tvEusa, p.u.ux<5xa x&!Xea oty^ TaTTjV IStoxa, tavxa p4i{/avxa Xy<>v,
50 Asa;, aX). ' ?x-- p-voro5Xov xsOp^v. 10 Axiov !)(a6at xuv 9eoiveusx>v jivov,
Neo v<5ov Ivov Ipsa, Aifov auxp Ircsixa '{ to CXrv euyovxo 3pu.<ov e6wv.
'Pjtj xo |xeyX(u Ibu,ax;, ^v ). Ei y^P todoutaai \ SESixaat
;, -, QvEUjia, xoux sot aot'oxEpov,
'. El ta ifierpa.
'Q xa\ x3' Elvai 7ravxb pp.t)xf(piov
; puv Ypetpovxa v vv tcp ISAyou to xaxt 4p{i>u,vot{.
Ayou isxpou;, xal aovxa >{, ' uv yp.tfw t, xo xxo> vofju.a<itv
\ itXETcov xxpKovxa v to5Vo({ j(p(5vov, 'Avap.cptXx'xo'j, u'xiv, exxcEvaic Xyou ;
,Tv xpSo; oOSsv i) xEvij YXwesaXya
'Eir\ 5e xoOxo itavxEXu [if]xavov,
5 'AXX' ov Ypiovtai xa\ Xav xupavvixwj, |5aYvtot eIj xdaa Siaaxaaee,
'j uax nvtat tuYXavetv Xi)pTu,xa>v, 20 DAvxujv x' lpE((xa xjc auxiv xxpo^f.

Hodie magnus et splendidus chorus circa le obleclalur

Angelicus, cantando carmen epiniciuni.
900901 Hodie sonura edidi, clausa diu silcnlio labra
IiU Solvens ; sed jam me liabes instar cilharcc ad cclebrandas laudes tuas.
Menti mentcui mus immolavi. Yerbo verbum ; postea autcm
Sacricabo et magno Spiritui, si volueril.
XXXIX. In situs tersus '.
Plurimos cernens condere bac aHaie
Nuliis astricta numerig scripta, et- leniter flucnlia,
Multumque lemporis bis impender opcribus.
Quorum nullus est fruclus, quam vana garruliias:
5 lino cernons eos scribere aumoduin procaciler,
Plenaque omnia esse rebus nugatoriis,
Arena maris, aul muscis /Egyptiis :
Omnium quidein suavissime consilium unum
Hoc dedi, ut abjecte quolibet sermone,
10 Solis a Deo alllaiis Scriptum iiicumbercnl,
Ut ii, qui lempesiatem fuguint, in tranquillain se rccipianl stalioncui.
Sam si tot Scriplurae praebent ansas,
Hind est, quod tibi, divine Spiritus, visum saptenlius,
Ut sil cujusvis propugnaculuui
15 Van;e doctrina: his, qui sinistro animo concilantur.
Qiiandoiiam lu scribens, terrena: sapienliae cogitationibiis.
Firmas afferes, bone vir, raiiones?
Quoiiiam vero id prorsus impossibile,
Cum orbis scinJatur tot in contrarias partes,
20 Omnesque l'undamenttim sui diverticula

* Scriptum an. 382. Alias Bill. 1G2, pag. 218.

48 vftror kxtctiior. Scboliaslcs in- 9 ifyarza. lia Val. Edit, itivx1 imppl-
lerprclatur, Cuvov mvixtov iwv. lx;. Consilium hoc ampler us tum, ul termo-
50 'Exei. Coisl. xoti- ab riens, solit divinitut alatis Scripturis in-
51 "Epsa. Schol. . cumberem.
52 Tifa. Schol. . 10 yiror. Vat. u.voiv.
XXXIX. 2 'Afdtpov. Scripta nuliis astricta nu- 14 'Oppr\ti\pior. : vera Gregorii senlenlia est,
meris inlelligit Gregorius, quibus suos oppouil ser qui alibi passim cxagitat sua iniroduclam elate,
mones Eu.u.xpou. quasi ex Scripturis XoYou-axiav, sublilcuique dia-
6 ' teat. Sic Vat. Edit, w; u,sx. leclicam simplici subrogalam lidei.
8 Miar. Vat. xfva. 16 ttt' r. Vat .
METRICA VERSIO.
chorus angelicus luce hac laetusque micansque Ntigas pararent ut meras sudoribus,
Victorem cinxit, huta tropluca caucus. yEgyptias muscas, arenasve aequoris :
luce insoniii, compressaque labra resolv ; Saavissiine omnium luce steiit senlenlia,
Ac vice me cilliarae, le celcbraiilis, babes. Ul quolibel sermone contemplo incuiuberem
Mente prius menlein cecini : verbo cano Verbum ; A Nuininc allbilis voluminibus modo;
Postinodo Piieuina sacrum, si volet, ipse canaiu. Ul cxpelit porlus, procellas qui I'ugit.
Nam si tot ac lautas sacra eloquia exhibent
XXXIX. IN SUOS VERSUS. Ansas, Ubi hic est Spiritus prudeiilior,
( Fed. Morello interprete. ) Ul sit rclugium proximum hoc cijuslibet
Vana: loquelx, bis qui incilali sunt male.
Plerosqiie cernens scribere hoc in sseculo Quando exarans lu cogitalionibus
Opera innmera perleniler flurnlia, Scipenlibus buini, expanderes ralos sonos?
Kt plurimiim buic tempus laboii impender, At cum ai'diium et dillicile prorsus hoc sici,
Quorum est lucelliim inane inalediceutise : Ubi iiiiiiiiIus in dissidia lot couscinditur,
Aique iusolenlcr cderc bos scripta admoJuiii, Cum oinnes basitu diverticuli babeaut bui,
1331 S. GREGOim THEOL. CARMINUM LIBER 11. HISTRICA. 1332
A 53 Otio itiSijaai ttjv u.r(v jxetpav
~AXX)v u;ettX8ov tuv X<5fu>v Ta-rijv Siv, 'o av Ypc(ov f, XX (jltj > .,
Et (iv xaX,v ye, e Se (ifj y', em\ <pXr,v Kajxv pirpov. Asxspov Sa Tot; vio-.:,
MtpOiTl 80VOI TUV e[i)V TO)V7]U.TlOV. Kai Twv Saoi (xXiaxa x!pwsi Xoyoti,
23 Ox, d>; 5v oTjOev o noXXot poTUv , " tt TEprcvov Souvai cppp.sxov,
Ttov 7tvia fi-ov, Siav Exxapnoup-Evo; 40 IIsiGoO ayu^ov e ti /^,
Ksvtjv. 3 Si] XYew. Tuvavtov |*lv o-jv Txv!) ")> itixpbv t>v vroXiv.
Tplypvxai olSa toi p.ot, o-to yp^eiv, 44Xe 6* vieaoai te xal vsup tvo;-
'Av0pt7tapJXtv (AXXov ot yp iXeiovs E? itto 6Xsi xa\ si puf) ti tcXov,
50 Tot; ecfv {xtpoi xa\ twv nXac, 'Avt' (jLaTwv aoi xa\ .>.
Oute 7tpoTLu.uv tjv Oeiov nvctiv 45 Ila-iv SsSuxa, ti xa\ Ttatjeiv OXe i; ,
M) (xoi totoCtov ixitcsot X4v<>S ! RWj tic Xar) aot irpo xaXov auXb>uivi>.
TE ouv TtTtovoa, ' ; .. Tp:ov nEitov6'ii o'.Sa- jikv tu/ov
Ipixov piv ^^, to SXXotj xau,iv, MtxpoTrpsn ""i tcXjv Ttiwvo'' ' iv Xyoi

Hos habeant sermones, qui prxsidio sint :

Ad aliam me contuii, liant niniirnin, sermonum viam.
Honestan) quidem, vel si minus sattem mihi grataiu :'
Ut versibus aliquid impenderem laboris ;
33 Haud equidem, ut fortasse videbilur plcrisquc mortalinm.
Per omnia l'acilun ac levissimoruin, ad gloriain coinpar;uidani
Inaiiem, quod dici solet. Contra quidem
Scio eos, qui mea vellicant, dicere, quod ila sciibam,
Me magis hoininum auram captare ; nam pleriqiic
50 Suis ipsorimi actibus nieliunlur acta proxinii :
902-903 eque id praferens sacris laboribus :
Ne inilii tanlopere excidalDei verbuni 1
Quid ergo consilii habui, id Cursan mirabimiui.
Primum quidem volui, cam iu alus operan) posiiisscm,
55 Sic ineam frenare iiilemperanliam ;
Il si scribercm, saltern non milita exararem,
Diflicullaie elaborandi carminis. Deinde volui juvenibus,
iisque maxime qui sermonibus deleclanlur,
Veluli quoddam gralum prsebere pharmaciim,
40 lllecebrosis ducens ad utiliora.
Arle deliniens acerbilalcm inandatorum.
Ainat etiain tensa remitli chorda :
Si quo modo velis hoc (probare) : si nihil quidqtiam aniplins,
Procantilenis tibi ha?c crunt et slrepitibus.
45 Ludum prabui, si ludus tibi placet,
Ne quid dainni tibi accidat honesta qurenli.
Tertio me affectum scio; res quidem fortassis
Parva videri possit ; verumlanien affeclus sum ; nequidem vint dicendi

2I_ Ev{txpoczdra, Vat. a'uv ^. 46 T xaXr. lia Vat., qua vera est lectio. Ne
_26 TCor fterw. Haec jungimus cum po- quid damni conlingat, dum honesta teclaris, ad id
twv. Morel, non recle junxit cum Sojav. quod honeslum est vens. Aliler '?, spo-
52 Moi. Ita Vat. Edit. . lialo, nudato, scilicet Ixsa pielate, moruinque in-
55 Quvftacets. lia Vat. Edit. ;. tegritate, lectione profanorumcarminum:iitsi quis
55 ^Anerptar. Sic optime Vat., Ungute fluxum. iis delectetur, eaque potius legal, in quibus aliquid
Edit, ajjiapxiav. honeslati morum Gdeique adversum occurril. Edit,
57 Kajir. Vat. Xa6v. meudose .

METRICA VERSIO.

Haie genera sermonum, quasi adjuvantia :
Equideni aliud susrrpi iter sermonibus,
llonestum opinor, sin minus, graiuiu mihi,
laboris ut me darem aliquid versibus;
Non, ut pularent plurimi moilaliiim,
Quogloriam e l'acillimis ailipscerer
Vanam, ul solcl dici : sed e contrario
Novi mea ulique vellcanles dicere,
Mescribere, ul placer queam vulgo mngis:
Aliena meliunlur acta nam alqui suis.
Nec praeferens istud sacris laborbns.
Ah! ne escidal lanliini Dens mente a mea !
AOectus ergoui sni, Und admiramini.
l'iiuiuin laborans id operam pro alus ded,
Ligare peccalum meum quo possem ita;
Ul si luberei scribere, hand conscriberem
Mulla, elaborans carmen. Inde in gralain
Juvenum, atque eorum verba quos juvaul bona,
Hoc suave volui rcmedium tibi dare,
Suadse illicem, aique maxime sunt commoda,
Mandata qiise urgent arle, sic deliniens.
Iiilerduin amat remillier chordae tonus;
Si qua; velis modo hoc probare, nec amplius
Quxris, loco cantus lyr;e slrep'uusque erunl.
Tib haec dedi ad ludiini, tib ullus si placel :
Ne noxa quae subeal honstale viduum.
Allel lus ila sum tertio, ul res forsilan
Pusilla videatur, lamen uicipuin allien ,
 SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 1334
HXV-fciSwfU XO avO'J f[A>V I/lV A 'AXX' o8' SxpTjixov, ib; y^jjxat itovxsXi.
50 To'Jtot; Xyo) S) xo xc/po>3ivotc Xiyoic AxoV 8t8?ouo' ol Xd^ot OXovx os.
El /%': xo xXXoc ,;17 v 0;e>o:'a. Ti xkv ^p oxi xuw ifiwv, x 8' 2xxo0ev.
"fp.lv ikv ouv 8i] xo; 00901; e7ia^aiv. Go "H xiv xaXtuv rcaivo;, f xaxiv ty>y% ,
" xt{ fjfiv xatV x^P' ^svtto. "II Sofp-ax', f xt{, i} xojMti Xi^tov,
Txapxov eupov xtj vsot xovojievoc MvfjjATjv lyouoai x? 50i xo ...
55 ^^ xoxo, xxvo ){ Y'pkWi Et puxp xaCxa, o TXte x p.fova.
AaXv [iuT<j) ti rcjpuv , IHxpov xaxi^it,- EtXXt, AflcXpO wv,
O Opjvev, XX' p.vov xiv' 5[-f(piov. "0 'Ii^ootoio, ouYTpaojv .,.
; vv fivtuixeO' fyiv, o 0090V, Tf y*P XiiMVTa, p.i] pX7i)V, eyviopioev;
Twv EvSov. Ei 8' fJTTiaOs, xtbv axuv Xoywv "H x xpxovxt, xi] xpx<^v, ouvSpapx ;
GO ilXeoxov xb XP\V-% ' xa^ T^ rcatCavxcov Xyoi, IlXjv o XXT0ac, 3 ^1 ibvojtevo.
Xtupxe S' o8sv o8' vip xipov, "O yP xaxijsi;, xox 001 o-ouSaJexai,

Majorem, quam nos, infideles lialierc conecsseim:

SO De ornato illo loqnor el florida diccndi genere,
Quanquam nobis orationis venuslas sil in spirilali inlclligenlia.
Vobis qiiidein gilur, 111 sapienlibus lusinius.
Nobis anient sil gratia looms.
Quarto invent morbo gravalus
55 Solatium isind, velttt olor scnex,
Loqui mibi ipsi alarum sibilis,
Non lugubrem oantiini, sed canlicuni in disccssu.
In bis modo inlellig lis, viri sapientes.
ntimos aiiinii sensiis. Si aulem ceditis, ipsorum scrmoiiunv
GO Polissimum res est : el quae liidcnliuin sunt, sermones
Proccdite : nihil vero longum, nihil supra saliclalent,
Nihil cliam inutile, ut ego prorsus arbitrer.
Ipsi docobuni le sermones volciilcm.
Alia quidcin ex ineis sunl : alia anient ex piulan s ;
GS Aul bonorum laus, aul malorum reprehensin,
Vol doctrina, vel opinio, vel breves senienlhu,
904 905 Q"3' i" ntemnria facile insideanl vinculo littoi.o.
Si !>;!< parva sunt, lu eflicc mcliora.
Modos carpis : recle quidem, ulpotc rudis versuum,
70 lamborum scriplor, conscribens miseros versus.
Quis cnim videnlcm, non videos, agnoverit?
Ant quis currenli, non currens, concurril?
Vorum non lates, quod reprcheiulis, ipse aueupans.
Quod cnim improbas, hoc lili cuise est,

49 n.Uor. Non plus aliquid (alsbor infideles, quam
habere.
50 KeyjwiTfiirot. Id esl videlicet piclis /lorWis-
que sermunibus.
51 El xal, etc. Morel. : Quamvis quod est, pul-
ehrum sit ob oculos ; quud qui potest caperc
capiat.
53 tutr. Vat. fp.wv xai x"p'. Xovxo;, scilicet ut
pnslremi devoremur.
58 rir&exsOl' i)i7r ci copal. Alitor : tjnoscite
nobis, vos (ui sagaces eslis ad perspiciendum ntimos
animi seiisns.
5!) El ' ?., rir. Alilcr : Sin viin-imhii ipiis
sermouibus.
GO tv ->~>. Alitor : fes mira.
61 Xupsire. Procedite, capite, favete, vox ntilita-
ris, inquit Combcftsius, usu tiila bonis aucloribus.
Morel, vlete : quae (|uidcm est altera votis xwpsxs
aotcptlo, verum hic paruni enntmoda.
Gl Tur etnr. Ex Scripturis.
G6 "H . Ant consilium, aul opinio.
G7 kyovcriu ast. Memoria; commo-
da ex astricta oratione.
73 O . Non lates : nempe perspiciinm
est le aucupari, quod reprehendis. Non bene Mo
rel. : Haud tatet te.
74 Sol caovS&rai. In hoc operant confers, hitic
re incumbs.

METRICA VEUSIO.

Noque cxlcros melius loqui quam nos pulo,
Duo genere sommais colorait aio,
Quamvis quod est, ptilchruin sil ob oculos suum. Nainqtie e ineis luce sunt; at ilia cxlrinsccus ;
Vuliis al psi lusiinus sapienlibus.
Nobis sit, ui forum, leoiiis gratia.
Quaiiiini, aegritudini ntex sol.ilium
Istud labore inveni, olor velut sencx,
Eoqucns mihi alarum canoris sibilis,
Non lugubrem cantum, sed cgre.-su cdilum.
Ergo, erudili in intimis, cognoscile
Nobis ad luoc : sin ceditis devioti in his-
Sermouibus, res, cloquia ludcntiuiii
Yalctc; nil longum, atquc salialcui supra,
Nihilqiie intililc, seu rcor. Prorsus quidoni
Ipsa cdocebuitl dicta le sponlaneuin.
Heprehensio maloruin, honeslorumve laus :
Opinio aul sonlontia, nul iraclaiiiuni
Segmenta meinorabilia vinctis litleris.
Ihec parva si sunt, perlice his majora lu.
Carpis modos, el jure, careas cum inoJo,
Ahortionos exarans, iambicus.
Nam quis videnlcm, non vidons, agnoverit ?
Aut cursilanti baud cursitans ooeurrcril?
Verum haud laiel le, quantlo emis, quod deprims:
Sed cniiii tibi est cotdi, quod cxplodis modo.
1355 S. GREGORU THEOL. CARMINUM LDER II. HISTRICA. 1356
75 aifSp" a[ATptd, ypaEiv . 90 Tic ouv XaSt) soi, to vioo 8t* <8ovtc
"' av 6' XYxl wort vxtiapyet&i, SepvTJc yEuOat itpo; xoivtmav;
Kai ^(xv vauafuv [. O ^ poustv aOpav [lExircaatv.
'. TExvfssOs, 0({ o uotpof. Nv iiv ti? (iti EYEVEOTE'pa.
Tout' ou itpd8r,Xov ({'SUSo, o)(l ) ; Ilfjiv 8' tov xaXbv v XP'W W6t|,
80 8) <*v pxtoji, Xiov 8k vv. 95 TiroaitaiavrE, <? epsfou-ax' ^!8av,
OTto XaxsT' ehetw 6<Srj ipta. xojxtj/v, aTO TYaObv uXiofisv.
nW]v fdi xal Tpaat [*STpova, Totou t av yevoito ;
'; ! aool X-pusiv 'E6pat'u>v fvouc. I 8' o tya roxpapTEi,
E }) uitpov aoi xal VEpoJV ., Tfl 3E|xve, xal ffvocpu xal ouvi^'iieve ;
85 '{ ol rcaXat irpoji5ov eijteXEt Xyouc,' 100 T ouv xaxCEt; t4v pljv EjiETpCav,
To TEpitvov, olfiat, xaXo to>ioaevol To soi; irpotc sraO(u>iEvo; tuv t.'/.z; ;
", xal tutovte x (xeXiv . Xiopl Muvwv xai ptajiata
SaoX as toto TreiaaTw, xal irvEfiaTo 1? xoXoiuv x' '^.
'EXeuBipuOel; -oi ttj xtvpa.

75 Et value nconcinne, condere pocraata. '

Cum autem reprehenderis, fides vicissim subit,
Et pedes nobis naufragus lepidissimus.
Talia excogitate, vos sapientes.
Haec nonne manifestum inendacium, nonne duplicis aniuii vcrsulia ?
80 Simia modo nobis, nunc autem leo.
Sic facile capitur gloriae desiderium.
Verum seil plurima etiam in Scriptum esse metro expressa,
Ut ferunt docti ex Hebneorum gente.
Si tibi metrum non videatur lidium pulsationes,
85 Ut veteres decantabant continuos sermones,
J iicundum, arbitrer, adhibendo, Unquam recti
Vebiculum, et modulis informando mores,
Saul id tibi persuadcat, a maligno spiritu
Liberatus modulis cilharse.
00 Quidnam igitur incomraodi tibi vidctur, si juvenes per oblccialionetn
Honestam ducantur ad Dei societatem?
Non enim lerunt subiiam mutalionem.
Nunc quidein statuatur quoddam temperamenitim liber&lius.
Postquam vero bonum tempore firmatum fucrii,
95 Subducentes, velut ex fornicibus fulcimen,
Quod est leporis, bonum ipsum servabimus.
U nod islo potest esse, lili us?
Tu vero cibos nonne condis dulcedinc,
Vir rigide, sitperbo et contracto siipercilio?
100 Quid ergo culpas mcam in condendis vcrsibus indiislriam,
Tuis modulis perpndcns res proxiini ?
Seorsum sunt Mysorum et Pbrygum liitiiles ;
Seorsum graculorum et aquilarum sublimilales.

75 'Auitpu. Illepide, nulla gratia potica.
76 niezi rteiapxETai. Coiubelis. : Excusando
per ejus simplicitatem inscitia.
77 etibc njir vavafur. Scilicet ila humilis
trida (alione, ut ad sotutam propius accdai.
79 Oi>xl tnori. Versulia. liiepic Morel. : JVoit
tnica duplex.
94 &. Firmitatem, cum bonum per lemptu
habuerit.
xopfr. Quod est deliciarum, obleciamchli
poelici.
lOi Xtopl , ele. Adagium quod spe
recurril apud Gregorium.
105 Xvpl ; etc. Perslringil queinpiaiu

METRICA VERSIO.

Absque modulis cito exarare poemata.
Cum reprebendis, tum invicem prodit fides,
Nobisque naufragus pedes charissimus.
Excogitate talia, doeli et cali.
Non tunica duplex, lucidum et mendacium est?
Hie simia est modo, et nunc est leo.
Sic carpilur amor glorias facillime.
Seilo lamen perm tilla Scriptis in sacris
Kxpressa melris, docti ui Hebrsei probant.
Nisi si metrum non duxeris pulsus dis :
Ill dicta prisci concinerunl consona,
Jiicunditatem dum, ut rcor, facerent rci
Vebiculum honest, el ex modis mores bonos.
Saul tibi hoc persuadeat, qui a spiritu
Est liberatus Davidis mudulis Ivr.
D Cui incommodo tibi est, si honesta gratia
Juvenes eant communionem ad Numinis?
Mutalionem nam repenlinam hand fcruiit :
Nunc liberador benigiiiorque lex
Condaiur : at enim quando honeslum tempore
Firmatum erit, tracto decore, ut in arcubiis
Fulcimine, ipsum quod bonum est servabimus.
Exsislere hoc quid fructuosius queai
Non lu cibos condire seis dulcedine,
Severe, contracto supercilio gravi.
Quid ergo differs pipulo mdulos meos,
Modulo tuodum examinas res proximi?
Seorsum Mysorum sunt Phrygmnqtie limites,
Sublimilales gracculi aquilquc eminus.
(37 SECTIO !. DE SEIPSO.
M'. Ilp rob pOcrovrra.
Afxt), 8:\, xa\ vijxoi, xa\ ).,
Toccata xa\ o to xaxo!; 3TtX6o'jp.av],
\ itv' eXv^ous' f)xpa STuyvjpps,
Sx).r,C &-aii3Ts, - *4T*V *
5 '' jx(v tuv xpiTtv, .
331 6avo3i xat c6vo{ suvGaiiTETat.
Hpo yp t vov (ixi " * S' Ix noSwv
Out' vTiicimsi, xa\ ';' Odvio.
'Ef(S> Si xa\ -uiOvrza, xo aexaivofiat.
40 'O nvr' vatXi v (Jqi !:.
> tout' 1\, xaX t TExu.]pioi;
IlvTsc jSouist, xv yd> 8<o .
'; e' uivo jv u.ij 8u<rrcpaia l
13.V
A Tjv xaxtv xaxtTtov, ov uvfj -
1 5 Tl)v y).u>33av, v ).Syw xa\ .
TS TTjps o OTjpov, to too cfovou
Astvv te xa\ pixiSs epyajt^ptov,
Ti]v tv, V \, avTOfiov ot^).tv xaxtbv
rl prfik Oeac npoj 90pa 9oitttov,
20 'Epiv yvjjAtov, xa\ to5vu>v tt,oSs Tpi^o
'Euluiv XtOasu-Tiov xa\ .
poOTjxav. Otp.otJ. xl ' aivasi sotv;
T xapSta XEu6p.ii>3tv , !
T itvta vcjmv, xal tppiov XXtp e'to !
25 Ou'oi xoxuv xeOeCxasi
Kai Ttoiv 6' ixetOsv ol xaxo\ STaev ;
Ato\ suvasrcioueiv XXf,Xoi; xaxf .

906 907 XL. In invidos'.

Juslitia, judices, el leges, et tribunalia,
Et tu gladius contra inipios coruscans,
Et omnium examinan ix dies tristis.
Vermis nunqtiam quiescens, omnia vorantis fontes ignis,
5 Audile judices nostros, audile.
Cum Omnibus morientibus et invidia sepelilur.
Elenim contra id quod resistil, pugnatur : quod autem longc dissiluin est,
bec obsistit, etiani in magno pretio habetur.
Ego vero mortuus sum, et tarnen invidia premor
10 Qui quaslibet perluli in hac vit xruinnas.
Quomodo id oslendam, et quibus argumenlis ?
Omnes clamant, vol si ego os vinxero.
Alque utinam muta esset mea calamitas !
Me, quod malorum est exlremum, polluerem
15 Linguam, inserendo sermonibus vel ipsum nomen.
Plenam veneno besliam, invidia:
Dii am el horribilem ollivinam,
Omnium, quaecunque sunt uspiam, compendiariam coluinnam malorum,
Cui nequidem ad sacras fores acceder licebat,
20 Casio meo ministerio, el laboribus hujus caniliei,
Mfis lapidaiionibus, et piaculis
Prseluleruni. Hei mihi ! quis baec sapiens probaveril ?
qui penetrasti latebras cordis inei 1
qui cuneta moderaris, el dirigs ad alteram vilain 1
25 Hi me ipsis improbis posiposuerunt :
Num et in altera vita iinprobr praft'renlur ?
Ipsi auxilianlur sibi invicem nequiler,

' Scriptum au. 383. Alias Bill. 166, pag. 251

Apolliuaris de grege, qui aegre ferebal juveues ad
piciatem informan Gregorii versibus, ad quorum
siibliinilatein ipse pertingere non poleral.
XL. 6 Oarovci. lia feie Hoi al. lib. Il',
episl. 1, 12.
.... Invidiam supremo fine (tomar i :
Util enim (iilgore suo qui praigravul artes
Infra te patitas : exttinctut amabitur idem.
METRICA VERSIO.
XL. 1 INVIDOS.
(Fed, Mordi interprete. )
Justilia, leges, judices, tribunal el
Ensis coruscans ad sceleslorum melum,
Examinansqiie omnia dies Irislissima,
Ei vermis irrequics, et ignis fervidi
Fontes, quereiituiu audile dicia : judices,
Audiie nos. Livor sepuliiis futiere est.
iNain pradiuin est in vim resistentem : at proeul
Siium, nee obsistit, et honore mximo
Decoralur. Al me inorluum livor premit,
Uni perluli in vita lot xruiiinas graves.
Id quomodo arguain, elquibtis ceriis nolis?
Yu>;em cfleruul omnes, mihi occlusum ut sil os.
10 Uii.Xw'crjtura. Quaiibel certaminn susli: .
16 dnj)lcr. Maximum inlelligil. Mux <0rov,
diaboli.
21 . Piaculis, lustratinnibut. Vat.
xr,p'jY;jiTo)v, coucionibus.
li To\ lia Vatic. Edit, male ', ubi deficit
melrum.
25 Ouzoi. Val. 3xt.
Si muta mea fuisset infelicilasl
Ne polluant, quod est malorum pessimum,
Liiiguatii, inserendo nomen hoc sernionibus.
Ab his veneno airo redtiiidaus bcllua,
Livoris horrenda oOicitia luridi.
Columna cuneta conliiiens in se mala,
Cui nullus ad sacras Tores adilus palet,
Casto ministerio, el labori hujus pili,
Alfliclioni item mese, el purgauiitii,
Est pra-posiia. Quis, lieu, quis li;ec sapiens probet?
cordis in inei latebris insile,
Qui cuneta inodcrane, alteram ad vilain refers
Hi me improbos inter Im ai uni iiifiiiiuiii :
An prxferenlur evo in altero impii?
At mutuas prxslaut sibi operas mruiter,
 !;.:>!) S. GREGORJr- THEOL. CARMIM'M U15ER II. HISTRICA. 15
; 4 ^Xtovte, tiIiv Opvwv aifaXi;. A Mt8v rcpojxoxOTJaavTa e iopav xaXou.
') S" )ro'.(i.i xopav wvitsp 4tov. 'E (Tiv tl yvet' ; pzi] xoXoe-tat,
oO E 8' vO' ou6e\, X piar , a uou xEp'ii, Mr6v ttaov cipouaa, xtj -fpoixia
"Ov xpsaaov, i) .&' xa\ tivtwv, /eiv. 10 ; Xaoouaj o xaXw ajTu.iov,
Mivov piaiov XTr^xiov x' Xs'JQspov. "Av iixp & ^ ..
Toutou xv jjict o Tt; sx6aXE tpOovo. iii] tiaOcuv, to^sutu,
n-spo{ tpipaOo) T.ph vicfT) iiETpaioj.
MA', npb UijJor.
'Apxst tb SoXsaO', oSajio t EiSvai.
T ; ; xa'i cr, Mi^iu-s, yp&pstv ; 15 Mi] au wjaanvEua-o; *,. Opoic,
rpi^ctv au xoXu; ; tj va'.Ssia oit; I " /e'vovtcu tiuv itXai aoyiv tive ;
ToutV icv f,8ri xuvuv vTEpov. M) xa\ as 8(pvT)c ijiu.ivi' tic xXSo; *
.)& : rcaiv. " xaepo tfop ! TH jiavTtxuv ^rioxi; Sxwv fc-fvia,
5 "Tiisp AUxTjta, Opi va-pi/sev " uicpuiv , uv ;
oo; , eyeve ?. 20 " twv -iov vjv axouajiaimv t

Hoc nniini speetanlcs, ul secure thronos possiileant.

Ego vero habeam partem connu, quae par est expetore..
50 Si aiiicni hie nemo, tu, mi Cbriste, eris pars irtea.
Quem habere melius est, quam minies omnium facltales.
Hice sola ex omnibus posscssionibus tirina est cl libera.
Ab bac nulla nos dejioiel invidia.
808 909 XL.1. Advenus Maximum'.
Quid lore? atides cl tu, Maxime, scribere?
Tune audes scribere? quanta impudenlial
Il ce profeclo major, quam cL-lerorum camin.
Omnia quiyis andel. Oieinporismulalio!
5 Quciiiadmoduin fungi e terra prodeunt, sic repente prodire cernimu
Peritos excrcilus duces, nubiles episcopos,
Nullis ante definirlos laboribus, queis tali digni sinl honore.
Ex quibus quid aecidit? delerilur virlus,
Nihil amplios ostenlans, quam nislii tas
10 Audaeiam naca improbe niillo impendi,
Si pauea qincdaui cfiuderl verba.
Saltel alquis demiticndo capul, qui non didicil, saginas ciuilat,
l'ennis ad nubes fera lo r sublim:.
Hic salis est vello; niisquain oportet scire.
15 Nom cl lu a Musis aflalos os nobis repente,
11 rol. motor do priscis sapientibus noniiulli?
Nom et (c loi iosnio reddidit laiiri quidam ramus ?
An fatdicas subito aquas bibisti,
Ul subito versus comieres, licet potica: ignaros ?
20 O rein incredibileui el naudilam !

* Scriptum an. 383. Alias Bl. IC, p. 249.

31 ' . Edit, nonnulli < . 10 ''. Nulto impendi, millo in littet is
55 '. Sic legenduin. Edit. !. impenso labore, si pauca qudam. Sic in oral,
XLI.3 Kvrwr. Cijnicorum phitsophorum. xxvn, alias 20 : Si exiguam quamdam gloriolam
4 [. .Mendoso edit. } . assecttli (uerimus... temer duo nul tria Scriptunt
6 'Esctcrxxoi:c. Similes qucriniotiix de episco- verba, eaque imperite el concise perdidicerimus. Vide
pis oecuri uni passim in Oralionibus Gregor , loin. I, pag. 591.
maxime vero in oral, xxvn, alias 25: Quid tandem 14 'Apxe. Leuvenclaius : Seiii est saltern relie,
est, quod alios quoque unius diei momento sonetos tamelsi absil scientia. Morel. : Uic lellc salis est,
fings, et tlieuhijos creas ? Vide, loin. I, pag. 491, scire nusquam habet locum.
mini. 9.
METRICA VERSIO.
Hoc lidenles, ut thronos firmen! sitos. Docli duces exereiius, episcopi,
Contentos ego si m son quam meriiiiin daret. Qui nil laboris conliilcrunl ad decns.
Ml nemo jiivet liie, Chrisin, tu pars es mea, Al iuilc quid faclum est? Minor virtutis est
Quem melius est quam concia habere, el omnium. lloims, nil quae habet amplios quam rustica
Iliec sola firma, libera ul possessio est. Audacia, iiidemnem assecula vim male :
Invidia nos nulla unquam ab bac dejeeerit. Si pauea qtnedani vcrbiila eflolive il.
Quis sallile non doctos, arcum dirigal,
XXI. ADVF.nSUS MaXIMUU.
Alis feralur nubila ad sublimia.
( Fed. ilorello interprete) Hic vello satis est, scire nusquam babel locum.
Nunc vero tu alllatiis Gamauiarum cito
Quid hoc sibi vuli, Maxime : audes scribere? Furore, venis ad nos : ut aliquos pnedicaul
Audesne vero scribere? Iiiipiidenlia Olim calos, an laurea nsanirc le
Quanta est! caninam superai h;ec dubio procul. Fecit? Labiane proluisti saga aqua?
Audacia hujus cuneta eunetis plena sunt. Et cum sis mmodiilatus ellnlis modos,
Tempus cilum ! Ita repente, fungi ul, prodcunl Incredibilia, absurda diclaquc auribus.
i 5 il SECTIO I. DE SEIPSO. 15Vi
SaouX ^, M^ifiO ? 1 O'jTto; roipEi xparaoflai u.t8ev<5.
T; o ^ ; t; xaO|si tIjv xpa ; llXiv of,30(i', ) Xiyo!, xa\ iroXXxic.
Hivxuv 6 x^P^l *1 Ype^ YP?5wv. xevikjw rcaou, XXi pax.
Aeysiv, YP<*lv> GsaTpa guXXyeiv, tj~[ rp'-psiv d toXa3;; pit, xal w50sv
23 KptO'j yepsiv xTjv EUXa6ou[iEvo$. 40 VlaOiv ; tvo; Se xIp*> SpYOv ypai'-v ;
I5p3-/C; |iV Et TWV axo'jvttov oo 'AXX' o x^ oTto. ' 8', s? aot aev^v
DoXXoV 8s Mip.o xal itapatpopot. Mjav irop!o Xeuxov TpiCtviov,
To-ot; pidxsiv, to 6* ooo xai'Plv E?v> T 0' Xax[i(.'jpov {J!ou xa'i .
To;j{ affjiiXsujAivoui xal euvtiyjjivou. Aiyoi. S not tt' r,<rav, <!> 6vt) Xpa,
SO ; yeXivTtov. "Av 8' ajxvaiOot 8T), 45 Kai oual xujia, xil uyb oaXaadoii.
ToXxr,-a . To ootfoyc ?xt Opauo. Nuv 6' 'OpcpE <iTv navra xtvuv ,.
Tov M?iiov yv-tjav x :raS4r[ac. "H TEixoTOto 'Ajitwv x .'
Kai fAtv ari ysX^v souia. TO'.OUTV E04V, TV TpuloalV, Ol XUVE.
zi (,3.0 SpTt yeX^v xa\ ; TH soi ye (laat tout' v7rveu<j<xv Opio?,
55 ^ jxv foot, to 6' 6ptojJi xcv. 50 A aal auvEpYol, xl .!:1;,

Saul propbcta, Maximus libroriim scriptor!

Quis non proplicla? quis coiilincbil maniim?
Omnium esl charla, eliam aniciilarum est stylus.
Dicere, scriberc, iheatrorum ctus colligcie, lu
25 Plausus excilare nullalenus cs verilus.
Pauci quidem sunt audienlium sapientes,
Mull autem Maxinii et vecordes.
Talibus hi placent, sapientes autem illos valere jubeant,
Omnes simul collectes ae pro nihilo hbitos.
30 Hi sane illos irritleant : si autem ulcisci oporlcat.
Nihil non audeni. Sapieiuium nimos occupai audacia.
Maximum ex ipsa aguoscanl procacia.
Nunc enim ampia nobis est ridendi materia.
Hoc iiiiid apliiis ad risum movendum 1 maximum?
35 Orator quidem eslo, conviciantibus autem canis.
lia lirt uta nomine vincaris.
010-911 Herum clamabo , et sa?pius , o sermones !
Sic dolorem levabo , vel modicum.
Scribere tu audes ? Die mihi , ubinam el a quo
40 Didicisli ? ad quam manum special scribere ?
Al non ita nuper. Satis erat tibi , si arcluiu
Pancm siippeditarel album el vile pallium,
Canina sliiitaqiie vivendi ratio el more*.
Oraciones vero tibi tunc era ni, quod asino lyra,
45 Quod holms ductus , el jiigiim animalibus mariuis.
Nunc aulem Orpheus nobis es, omnia commovens digilis,
Aui minos exciians Amphion musicis pulsibus.
Tale quidpiani sunt , si quando deliciis indulgent , canes.
An haue tibi anus injeeer.! audaciam,
50 Tux adjulrices, et in ludcndis orationibus sociu: ,

28 ToTCt pcxetr. Ita locum hunc reddit toi; uocpo ?x:t ;.

Leineix laius : His placeamus. Dodos autem illos 33 'Eovcria. Libera [acuitas.
pro qiiisquil is hbitos omnes valere jubeamus. Ri- 40 Tirc yjipc. Cujusnam mauus opus est
deanl istos lit sane. scribere ?
51 . Audeni quidlibet. Mox zov 42 A.&VXV. lia Val. Sic eliam legit Leuvcnclaius.
tro-pobc tymet. lia legeiiduni cum Val., vel to co Edit. 5TEVV.
col; i--: ;, ut edit, ad niai g. Male in textil 49 * coi Yej.ta7ai. Vat. fj o-oi p46ao;.ln niarg.

MTRICA "\"ERSIO.

Saul proplicla Maximiisquc scriptor esl !
Quis non propbela? conlinebit quis inanum
Ksi charla ciiiiciorum, stylus vel aniculae.
Dicerc, notare, coiligere iheaira, lu
l.t excitare plausiim es u!lo liaud venins modo.
Quam parva docloriim audienlium esl coliors 1
Ast Maxiini sont, meule inuii et plurimi :
Taies placent bis, qui valere probos jubenl.
Deinde expulilos et inodeslos quoslibel
Irridcanl ipsi : iiliiouc :>l si sil opus
Audacia omnibus in sophis, fidcnsijiie mens.
Al Maximum norinl sua ex procacia :
Nobis quoque est ridere valde liberum .
At hoc quidem facilliiniiin fac quoquc est.
Orator eslo dilibus : al malcdicis
Canis : inde fiel ut inanum des nemini.
Eniintiabo lum, o verba ! sic sxpe nie
Iteddam vacuum ab aeclu. At audes scriberc
Panxillulum? Tu die mihi, undenain alqiie ubi
Edoctiis, eccujus manu scriptum esl opus?
Mam novcras bcri hoc, satisi|ue erat libi
Si arclaiii placeiilam angusia fen el peuula,
Vilaque inepia et nionbus lalralio.
Tunc lillei;e lucrani libi, ut citbara asino,
Fluclusque bobus, currus el vectoribus.
Mue cuneta digilis coucilans Orpheus cluct.
Ant areis Amphion Ageuorciis lyra
Hector si repente; sic si hi indulgent canes,
Audaciam libi bannie anus iufuderant,
Qu.e le adjuvantes, fabulanlurct siiuul ?
 5. CREGORll TIIEOL CRMINUM LIBER II. HISTRICA.
'Ov %X o xxvo;, ctT kvrx^i u.outxv,
"Otov (5(i)(i[v, i fupo xaet UTEpuv
ACrpai; TtpiEai; ijivw; nXufxivbiv ;
-^;;; 8 ] t ; xat xat tvo;, xu>v ;
55 rp-f se? xat' vSpfi, ypepEiv trci j jtj,
' SaTi (iv, xal BEpfiaiveiv m>p
'Eu yp eirav, o8ev ^Six^xiStoc,
"Oaov 8' i(f' jiv, xa\ u-XiaG' u6pt<j[juSv>u.
ttj vo!a; ! tb dmaSeutov paol
00 "Itctov xa), t;, (Xtiijte, itpb Xeov 8p<Su,ov
Aiovta vuaaEi atJEVEffTaT) Xep'*
n>.{]v ef as toto ijxev lux^eat /ov,
'; ev8' C6p!jtijv '.wO^aji Xoyou,
"Ev tout' ?xtv Ye xa^ eobv 8ox Ijwf.
1344
A 65 T yp xuvl ' av, eu povwv, iaytjv
MB*. }" a ruv avzov tyur, xal "<
Xpiczr r\ci atp zov avzcv iov.
iXi), xal DiJvxe, rceSov XXu8airj ,
Kai vs<5ttj, noXtTj iou 6uat, xal tttepevte
MGOoi, |AXO *ipi&0, xal oO txs IlvEya aitviv,
Kal ttoXie, ts, jiiv <txieo, 5>v t
[itvwov
5 "HXvOov, !axaviov XptrroC Oetju iceXaaat,
povo; tpTixEiav f6v 8bv Iv6a xal v8a,
ErpaKpuv apyaXoio pou ttov, 08' i6uvs6tjv
OC18' oaov Ev ' tXafpbv etii xoovo fyvo pziai,
'AXX' atE (is {lyotai lyoi nepmuat xaxofoiv ;

Quorum tu cycnus es , quibus lu accinis quid musicuiu,

(.11111 fluunt , ul (avonius per alas
Auris lenibus jucunde explcalas ?
At enim scribis ; quid vero ? et conlra quem scribis , canis ?
55 Scribis contra virum , cui scribere dedit natura,.
1)1 aquae dedil fluere, et igni calefacere :
Omino dicere, contra virum, qui te nihil Isesit,
Et quod ad le altiiiet , qui maxime injuria lacessilus est.
Heu demeiitiam 1 heu insulsam lernet totem I
CO Equuni provocas , vir oplime , ad leiiein cursum :
Li;onem pungs maxime iinbelli manu.
Verum si le hoc unum spcctasse,
Quod nequideiii lacessens dignus, cui rcspondeatur, habcrcris,
Hoc unum sapienter fecisse mihi videris.
O.'i Quis enim mentis compos , cura cane congrcdiatiir ?
XLII. /Erumuas tuas lugel , Christumque obsecra! ut ribi vit finem afferat '
Arnica tellus, et Ponte, patria; solum, et extrese ierro;,
Et Juventus, et canities vitos occasus, et concili
Sermones, labor supervacance, et quos peperit iueidus Spiritus,
Urbes, et scopiili, ineuin tegmnen, qua: quidem omnia
912*913 "' Suliii , me divmilati Christi cupiens adjungere ,
Quomodo solus asperam viam bine et inde percurri,
Circuraagcns aeruninosae vitae forman) , nec potui
Ne uiiiiin quidem leve unquam in terra vestigium flgere.
Sed semper me labores im mi Hunt in molestos labores?

Scriptum au. 383. Alias Bill. 8, p. 7b*.

6aiai. Sic videtur legisse Leuvenclaius : S Ml pas. i 02.

cerlius quam audaciam banc inspirasse libi tocias
ums, etc. Edit, ad marg. (lXXov.
2 . Leuvenclaius legil itxpuv. Nam ver-
lit, de rupibut.
53 'AxAufiirbjy. Val. itXou(ivu)v. Edit, ad mar-
gineni : Sic in epstola tertio ad leusium : 8-av
v(T>p.EV s'jp<{) t Trcpya ejatvev jS tixai
evapixvtov. Vide banc epislolam supra, epist. civ,
METRICA VERSIO.
Hiirum es tu olor, quibus melos dulce accinis,
Quando, ut favonius, per alas uderinl
Auris patente lenibus fusis via.
At scribis, et i|uid vero? Et in qucmnam, ranis?
Tu nempe scribis in virum, cui est nsita
Vis exarandi, ut est fluendi flux;e ai|ii:e,
Ionique, ggnendi caloren): ut negligain
Dicere , in eiun scripsisse, qui nunquam obfuit
Quantum esl situin in nobis, licet is injuriait)
Acceperil graven). O inopia meiiis 1 o
Quam audacia! est sapienlia parum copax!
Tu provocas , o pessme, ad planitiem equum,
Pungs leonein dextera imbelli nims.
Nisi si pulamus cogitasse te hoc solum.
Quod insolescens pluris ipse baud fieros,
Hoc unum habere mi videris consili.
Quis mente pugnet praedilus cum cancula ?
65 Mdxnr- lia Vat. Edit, jxnjv.
XML "1 Irepoerre. Coisl. sup. lin. '3%:'; lut.
A'-fi-ziiLiw. , quasi fugace*.
3 Mc%0e. Site quibus frustra laboravi , sire quos
Spiritus sancius peperit.
8 'Epeoai. Reg. 993 pEtntiat.
9 M pyotcri . Sic oiiiues codiecs. In non-
nullis edilis dcesl you:.
Q XLII. jERUMIUS SfAS LUGET , CIIR<STUHQl'E OBSECRAT
IT SIDI VIT* FIXEM AFFERAT.
(Billio interprete.)
Ponte mihi longe charissime, patria tellu,
Vosquecliam extenu sedes, vil disque Juventus,
Alque senecio gravis libitina; prxima triai :
O doctrina nims vano quo'S.ta labore.
U ctiain doctrina sacri mihi numere porta
Pneuinaiis, o rites alque hrrida nimbus antro,
Aeris a nuslro pellenlio eo pore le'a,
O uni qua; subi cupiens me adjuugere Chrisiu,
Qui lil ul uiius ego salebroso inmute citrratn,
Ac mea perpeluis quolatur vita procellis ?
Nec semel in tenis vestigia ligere la;la
Concessum est misero : verum perlnncta labore
Membra, nova rursus crucianlur mole laboruiu.
J545 SECTIO 1 POEMATA DE SEIPSO. 34.J
10 T0 (Tot>r, SSa^ov bvi tjov 4; ^oiys. A TA<iOu.a ipw, toXXJsiv EXavv<!u.Evoc !,
[t *ee6i*e, o |xfo; XXuu.votsiv ; Augu-evewv, iXuov te, xa\ HEpitatov SX^o.
TH f. tic |!|{ noivrj tSs, ? 5 ioio 25 Touvsxev 1, 1 6' y0"431111 le'0-
"AvOpaxEi, XPU3^ xaOaipoxvou xovoiatv ; A>> Xjiv vExp) <jeo. ? xafiaxoio
TH a u.' o Xuij>8t]c xa\ {Jaaxavoc, oa tiv' , 'Au-TtVEUHV, wi 6 ' in6ri<iov,
15 'E8rptv xaXet ; Su 8' aXetcati ov xe itaXarri)v TH xaP'v exaMt, xa\ x6a | vtX^v.
Tptyot, eu te TiipotSe uifav fuu-votc vuva, 'AyyeXixo 8 xopoai tpptov rceXaista 48tt)V
"{ xev eeXsuavxi xa\ xu8o 07< ; 50 OOpavou tcuXeuvo, 50t xXoc {
ulv aiiTO, iva?, otSa, \6ys. Ka\ fp Swwvwi TpioaoT v aiEsaiv evo ie^Xoto .
Kiifiov Sf ei, jtei-XodJt Xoyot xpuircotnv Xtwv, . ffpc tavzbr nevar xa xdxpiffcr.
20 Tv oX-pi i roijxTcav fcS fy** px"al aiY*b
tjXov IV elXupivoui, xa\ vu>6p tpipovTa. 8e X-pi TtrepsvTE ; l fjpa. \t-:rxof
Atp Iyj xxu.Txa fy, tutov 8' eiA ya!r) "AvOo EU.T1 ; SXwXe. 8 xXio? ; **' "*w-

10 snpienlia , lu doce linde tantum mihi onus.

Qiiomodo labor piis evonil el nullus labor pereuntibus ?
Utrum ha;c pna quaedam pcccati , an vilae
Experimenta , velut aiiri fornace purgali ?
Au me rabiiliis et invidus , velut Jobum quemdam ,
15 Ad pugnam vocal? Tu vero tnum me pugilcm oleo
Peifusum rile prius ad magnum illud bellum denudas ac prparas,
Ut dirolcanli prxiiiiuin el gloriam mihi impertas ?
fluidem , rex Vevbiiin , ipse nosll. Omnem enim
Mundum gubernas , magnis eum et arcanis volvens raiiombus,
20 Qiiarum ad nos tenuis quidam omnino pcrvenil fulgor ,
Luluin adliuc trbenles , et tardos oculos ferenles.
Equidem vivendo lassalus sum , et exiguum m terra
Halitiim gero , mulis agilalus malis,
Abinimicis, alque eliain, quod longe moleslissimum est, ab amicis.
25 Idcir<:o ingeinisco, tuisquc genibus accedo.
Pa vitae Solutionen! morillo l"o. Da ex labore
Hespiralionem . et me in tranquilliorem vilam deduc.
Cujus causa doleo. et innumeras sollicitudmes pcrluli.
Angelicis me choris adjunge vialorem , ducens
50 Alriuin clesie pelciitein , ubi dona coruscantis
In tribus luminibus unius rnagni ei.
XLIll. Ad seipsum per interrogalionem et respontionem'.
Ubi alaii sermones? in aerem. Ubi. juvcntulis
Flos ? periil. Ubi gloria ? ex oculis evanuit.

* Scriptum an. 385. - Alias Bill. 9, p. 77.

15 Xpvcoto. Duo Hegg. elCoisl. xpuiiou.
14 O tir" . supra carm. xix, vers.
3' , etc. _, . ,, ,
21 it'. Reg. 990 et Chig. icr,Xv .
' < Arrp ir. At ego jam vita decwr.
25 / ' vmS. Reg. 990 el Cbig. em.
28 rB xdcir. Cujus causa doleo. Duo R'gg.. Vat.
et Coisl. ffi evsx\ . lia Reg. 990 et
Coisl. Male edit, nonnulli vareXjv.
XLIll. Tit. Reg. 992 hune prafcrl tituluin : Toj
oto XXo el auxov , aliud ejusdeiu carmen de
tetpto.

METRICA YERSIO.

Inlcniat mihi mors , confecto mole malorum,

Palris seterni Sapientia, Jic age, qiiseso,
Die age, uniorum quae sil mihi causa doloriim.
Cur labor egregios homines exereel el angili
lumia cur nullo vexalur turba labore J
Supitciisne scelus merilis la vindical ira ?
An polius purgas nimos fornace dolorum,
Exiniere uisordes fulvo sold ignis ab auro?
Anne eliam valido me vis ininica ,
Ul Jobum prius, aggrediiur, pngnaque lacessil?
Tuque luum pugilcm molli perlundis olivo,
Nudaluiiiqiie paras ad magnum el nobile bellum,
Ut pnsiquain illnslii lulero cerlanuiie paliiiam,
Me collaudaluiii dones mercede perenni?
Haee libi , Chrisie , quidem sunl cognita. Nam-
[que gubernas
Arcanis lolum sapiens ralionibns orbeni :
Oiiarum perienues radios luceinquc tuemur,
Dum luteum gerim.is corpus , dum lumina larda
Ast mihi jam miseros languor gravis occupai ai los,
t. .ue animara levis aira tcnel, am pallida mo. lein
Queis nie inimica phalanx urget, queis nie agmen
[ amicum ,
Qui dolor est omni major graviorque dolore.
Hine lacryinae, et medio suspiria peclore manant,
Alque luis pedibus supplex advolvor , et oro.
Da vita: linem jam magna ex parte peremplo ,
Da requiem fesso : levius me transler ad asyum,
Quod-niibi causa fuil , cur lanla incommoda forlis
Perlulerim, firnioque ingentes corde dolores :
Coelibus angelicis supera fac jungar in arce,
Jungar in arce precor felix, ubi gloria magna
Numinis illius triplici splendore coruscai.
XLIIl. AD SEIPSUM INTRROGTIONEN ET RESPOS-
SIO.NEM.
(Billio interprete.)
Sermones ubi sunl? oh' lingu;e verba diserta:?
In ventos abiere leves. Ubi laeta Juventus ?
Fluxil. Ubi morialis bonos et gloria vilas? .
17 S. GREGORII T1EOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. 1343
; ETOryiov eXeuv ; xxt vojti; Ixaajs. A *H ti{ ejjeSojv, Xpirco 9X0;, rj 4 xaxtltoc;
XTTist xa\ ; ; H/si e;. "AXXa S' XiTpuv TaOta pAv aupa ipoi. TutO; cevo; ,8s u.eXt5>v,
5 'ApnaXsai; ]31 irp Odvo;. 0 8s toxt-e;, E ^ 8tii ti; p.ov 8ia;, Srwoov /0o;,
TlSk xan-p'' lP* 5ui" l> 'cc?ov f'*AOt,v- E? te y.aX ixTEpiiaTov OJjpscrat yvcito,
MoOvtj [Aoi , -. '/.V \px , 20 ftfjpEtv, +, xvJJiv Xibpiov, ij iete^vo;,
"Opia; o!8ia xXatvbv, pixavo; fXaos oajMov. 6' OaXi;, iropixaya-ov ; r,pa ylpzai rcx'oi _:, '
\ vv |evo;, ; XXoxpr); '., ' axonXwv (jieyoXuv i^sia; StujaCov,
10 "EXxidV wfiv te XuTcpTjv, xa\ Yip*; aupiv, "Il 7:o-aioI<Ji itOOoiTO, xal ETrjoi io?,atv
"AOpivo, OTrroXtOpo;, arcai;, texjji ^;, O y^P 4'ito -c(^ (*ivo aiop.ai, oJ8' uuvaxTof.
ZibtV ([ 1' ^[ OcinXavEdit toutiji. 25 '; 5(peXov I ToXXot; t6e Xltov. 'AXX' ; 7:vT3j
! ftyio <58 5)[ia ; t jaoi tXo? vTt6oXf,jt e ; "ViTaTov Tp.ap ayst spaTtov Stio, v'jp.a!r. Osoi;,
Tic -n, t; 8* Tico; (XE ciX;evo; >10'|1 : Et iwu xal 7ro8[<j Ti{, 6' -|so .
13 T; 8' 8x1014 (iivOoujiv ;; SxrjXa 6ri, "Ev Ss too' aiaa>, xa\ 6E8ia ,( eoIo,

Ulii robur mcmbrorum bene compaciorum ? morbus incurvavil.

I" hi possessiones cl diviliaj? Dens babel. Alia aulem iuipruborum
5 Rapacibus manibus trudidil inviiJia. Ubi prenles,
Frairumnue par sacruin ? in sepulcrum devenerunt.
914 915 S'a >> !>' patria resiabat : al eliain ab illa ine
Irmdiis (helium, graves procellas excilans, expulit.
El nunc peregrinos, soliiarius in extero solo aberro,
10 Vilain trabcns obscuram, el seneclulein infirmam,
Sine tlirono, sine civilale, sine (iliis, quorum cura niliilominus nie angil,
In diein vivens, pedibus semper errabundis.
Quo projiciani lioc corpus? qtiis mihi linis occurret?
Quae terra, quis nie tumulus bospilalis opeiiel?
15 Quis oculis ini'is uiorienlibus dgitos iinponet?
Ulruin pioruin aliquis, Christi amicus, an quidam pessimus?
Aique haec quidein venli auferanl. Est enim parvi animi lnc cura,
Ulruin nieuin corpus sepulcro aliquis mandaturus sit, pondus exnime,
An eliain inscpulluin feris prseda futurum sit,
20 Feris, am canibus prxda, aul volurribus.
Quod si volueris, coinbustum manibus in aerem sparge,
Aul in altos scopulos non humalum impinge,
ut in fluininibus pulrescat, aut in pluviaruin fluenlis ;
Non enim ego solus ignolus ero, ac nun colleclus.
25 Alque ulinam id lieri posset! id enim mulls salins re t. Sed onines simili
Extrema dies, nutu divino, ab orbis lerminis adducel,
Elianisi quis alicubi einig sil, aid membra morbo consumpla.
In hoc uno ingeinisco, ac l)ei tribunal l'ormido,

"U.XOor. Vat. r,X6s. interpretar!,. Mox texecci iwtr\,l>c, filiorum tit-

7 Ti\. lia tres Reg. , Cbig. , Vat. el Cois!.
Ed.i. tj.
H "Axai. She filiii. Cives Conslanlinopolitanos
iilelligil, quorum, postqiiam urbe discessil, sem
per curain gessil : vel ; sine (amulo , possis
ram httbens.
1 XpwTOv. Reg. 090 < t Vat. XpiTtw.
20 'EJj'opior. Val. vaiBistv, impudentibm.
21 'EOiUei. Duo Regg. et Coisl. eOXoi

METRICA VERSIO.

Abscessil, eclerique fuga me prfida liquit.
Corporeie vires ubi sunt ? Vis spera inorbi
Frcgii eas Ubi opes? Partim Deus oblinet illas,
Partim eliain manibus livor sreleralus miquis
Tradidit. Al gemini (ralrcs , sacricpie prenles?
Mors rapuit , raplosque leves demisil ad umbias.
Restabat natale solum, sed et hoc quoqiie sievis
Fliutibus oppressiun slygius me depulit hostis.
Nunequc procnl palriis disjnnctus sedibus erro,
Infelix agitaos xvum, infirmainque sein- lam.
Non mihi jam tbronus est, non urbsjucuiidaquc proles,
Quin pniiiis natis miseri sum causa doluris,
Inquc diein vivo profugus, nec mi datur usquam
Tula quies , certaque pedem degere terra.
Quo jaciam corpus? Qiiis me manet exiius xvi?
Qu lellus , quiiaui tumulus tegel hospitis ossa ?
Quis porro digitis morieulia lumina claudel?
An quisquam pins, clClirisli succensus amore?
An vt;e borrendus niaculis, vilsque perusiiis?
Isla quidem levis aura feral. Nam mente pusilla,
Atque parum foili quis me non dieercl esse,
Il Si gravis isla mois bscrerel cura modulus ,
Marmorcone aliquis condal mea membra sepulcro,
An contra luniuli privatum corpus honore
Pi-icda feris , sxvisque avibus , canibusque ftitu-
f rum est ?
Quod si etiam libeat, rapidis absumilo llauinis,
Kl letlos cieres in cluni sparge, vel alios
Ferreus in scopulos, prxrupiaque saxa cadaver
Abjicc : vel fltiviis etiam puircscat et inibre.
Non ego divinos orillos ex omnibus unus
Ell'iigiam, nec, cum niorlalis turba coil.it
In liis seiend vocem auditura ircmendam,
Solus ego e lamo ctu numeroque relinquar.
Alque ulinam linquar. Nam tum plerisquc latere
I j iliiis luc il, quam laut. acceder luc.
Verum omiies extrema dies a limbos orliis
Colligel, alque bei jussu conjungel in ,
Sit licet in cieres quisquam dilapsus cl auras,
Mcmbraquc perdiderit violenti injuria inorbi.
Al subeunl gem>lus, subeunl luctusque, pavera
Dum iiicnioi'i verso divinum mente tribunal,
* skct;o i. MATA DU SE1PSO. i3o
KaV irotaaofj{ wupasviai, iysyyia ' aivi ip:8pa. -!/?, xal ycvaTiov , !^,
30 Xpteti va, au S p.oi ), o.O/oc, 56;, O' xovaxol vxpo'j at ., * ys ,6{-
[acavra. To; yp rauSsuTou 5:\{/op:v xpaxaj.
\ 8' p' avx|a'.u,i, jiov xa>. .;' p.si'|a. npiyp- 8' oa Soxe <lux'lv rcanxstv iroXspoav
10 StjxaT, xal av-ixaO-Cop.\rQv ;
MA'. Ele rob diaCXlorra roii , Oi iova/ol t Xyo-jiv, axoa-s, w iXexoapoi,
xui el .7t.TJ7r<tc loruorzu. 01 Tf, Tpojxapou, t?,{ .^; po-
], - {, Texva, rama /
ITpwTjV Tt pis Tputpv 8:stsvsto Tiiv vof.Ttov 'Ypirsp', fis ti y^, ETc GXaiaa tpatpst.
Kal 8ia6pu7rsop.v(j)v, irXesiO, C^itvcv 15 'Hp-e? 8' av ^, f XTjnEov, fl p.ixpav aOpav,
"AXXa is iroXX /.y"4''. xa\ tcXoutsv xtjtcov ?^ov:a, "H axtv ex SvSpwv, ' Xapi-,
Kal -paYp-oauvr.v, xal jisTpfav Xt6a5a. Xwp-EV- wtwa Tpurjv t(58e . TH xal varvav
5 S' a a'-Y?. tov, TXav, ,8 xsXiv O 6s XpiTTiavoO, tout' SixscaOe p.<5vov;

El fluvios igneos, et luce carentia horribilia barathra.

50 Hex Christe, tu mihi patria, robur, divilia:, omnia,
In te requiescam, vita et xruinnis solutus.
XLIV. In monachorum oblreclalores, et ad falsi nominis muiiaclios'.
Nupcr quidam me in deliciis vivere conlendebal, slullus,
Deliciis ipse perdiius, dives,' insleos :
Mullaque alia uicens, me scilicet diviteni esse, ut qui babeain boriiuii,
Et olium, et parvulum fonlem.
5 Cui ego dixi : Lacrymas laces, miser, el frena
Venins, et genuum'vulnera, et vigilias,
916917 Quibus monacbi deterunt corpora, qui vere sunt monac hi :
Praeposieros enim projiciemus ad corvos.
Olanlas aulein sermonas putas subir aiiimain pugnaniem
10 Cum corpore, el e regione mundi castra babeuiein?
Quid monachi dicant, audite, mundi amatores,
Qui magnum, sed brevi perilurum, lollilis supercilium :
Pradia possidetis, opibus affluilis ; nuptias, liberi, omnia obleclamcnta
Vesta sunt, sive quod terra, sive quod mare alil.
1"> Nos vero, si Conten, vel borlulum, vcl exiguam auram,
Vel umbrosum nemusciiluin, possessiones levissimas,
llabemus, stalim delicias boc esse diciiis. An ne qiiidem respirare*
Oportet Cbrislianos? hoc uno vobis injuriaiu fien existiinaiis?

' Scriptum an. 585. Alias Bul. GO, p. 138.

51 'ArutfvCaifit. Int. avairacraip;'.. In le respi- codices meiioris nota? , Regii nempe et Coisl. , prce-
tem, vilain hanc , rumnasque vi/a meliore com ferunt.
muions. Tit. El tov 861 tcv fiot'ayov,
XI. IV. Argumentum. Condilum est carmen istud xal, etc. Vat. rcpb Xo6opov xa\ axtuitTixbv TcXo'Jmov.
adversus tiros profanos muxime, qui , cum ipsi de In conlumeliosum et contumacem divitem. Edil. e!{
lictis afflurent , omnibusque indulgerent voluptali- iftticXarcd; p.ovsOvra{.
bus , austcram carpebanl monachorum vitam et ipsvs 2 Ttyitrwr. Seliol. '^axiv.
calumiiiis inurebant , quorum calumniarum species 5 riovtsir. Val. Tpujpv.
erat , hos tnonachos pielatis lanlum simulalores , el 5 Ezor. Seliol. Ttpi 6v ty.
inlrorsus turpes esse. Ipsis eliam res vel levissimas, 1 Olye . Scbol. 91*1, o-.ws iXrfiw elai
el penilus innoxias crimiiii verlebant , ut si horlum jAivaxol.
eolerent, si fonte, si arboribus recrearenlur. ios d 8 'Axaidsvtcv. Scbol. ratpou. Projiciemus
fendit Gregorius hoc carmine ; monachos vero hypo- ad corvos, id est, valere iubemus.
critas graviter insectatnr. Quare legitimus convenien- 18 'Atf/-. Scbol. 991, Sixto XoYicaOai.
tissimusque nobis visas est titulus, quem plurimi Alt. Scbol. 992, toO-o el aSixav XoyCssO.
METRICA VERSIO.
Flammisquc undantes fluvios, el trtara nigra. Ast ego : Tune siles lacrymas, jejunia, nodes
Attn, ('.briste, moderator maxime vita*, Insomnes, gentium vulnera tune taces.
Es patria, et vires, el opes mibi, denique cuneta. Qiieis veri monacbi perimunl sua corpora morte?
In le ulinaiu einoriar, vitamque alque spera mu- Nam jubeo falsos ipse valere grcges.
. [ tans. Jam quid habere pulas, quasso, pia corda laboris,
XLIV. IN MONACUORCM OBTRECTATORES, ET AD FALSI Cum carne et mundo dum fera bella gerunt?
HOMINIS MONACHOS. Quid monacbi dicant , mundani , audite, liiineiqiic
( Billh interprete.) Queis sed ad exiguos mens niniis alla dies :
Divilia; veslrse, tbalami, nali, omnia l.via,
Delicias studio quidam mihi dixerat esse Quidquid habet lellus, quidquid et a?quor habet.
Mentis inops rectx, diviliisque lumens : At fontes nobis si sint, hortiqiie, vel auras
Mulla alia, alque istud referens, dilem esse vo- Exigux, ant umbras arbor opaca feral.
[caniliiui, Delicias stud libel appellare. Quid? I triim
Cum fonte alque borlis olia quisqus babel. Auras baud fas est ducerc Cbrislicolas?
ISSl S. GREGORU TIIEOL. CARMIN1 M LIBER II. HISTRICA. i53i
BT v[w;, { 6 ;, xXtji; - itvxac ? a Mr,xTi ^' ( xiv\, |t8 2iksXXt,,
20 2((lT,vat Xpiuch apx' aTrofi'jaafiV/J Mt6e ipou 6t6Tt, jit] fov Tpsxw.
BoXs-ai. 'AXX' fijia? itjveX-jvete e x tXeiov, " jot ntvwv te paB, xa\ axxivo E:0o;,
*0{ XP avOptTTOt; oOSiv JtoixoH^voyc. Kaxv' , 6YJiaxo xatvi tOei.
E 5s , xoV axb; Ttjxaxai, o/^ xpvsiv 35 "Av 5e eoXotxi)i, xal toxvtu ^,
"Ajoj 5vxa xaxbv, xspova Tpap-ax' /wv. "Xyy&o- O5 xpxE< Iux^v xwff' &PJV
25 '; axuYvb, J) vcavfoxs, xal ibxpi, xavj-6rxo;, xt vv xeapxov Exl P^ov' 1 wXeovtxnjv,
AxMp xe xiiTiv, <fbty-(6ii.tv6; x iyt ! *H XePa tpovouc, fl XEYEUva (iYav
Ko\ Cloves Siapet xb xitvwv, f) te piXaiva MtjS p^Xcbv t^ei, i-j 6xpuai, >; tvoioiv
At7rAot uxxxu)i EXxet' e auxpavaXov);. 40 Axfiv aoj(x<xot H""0 navxa te-
' e (lev 5ta tiEutiv, na Eo jt\v YX* 'AXXa 6Xouc sxpExfa), xa\ p^utxaixvx'vaXx,
20 E Se Ctfpatptav, SXXo E-aivEaxto. A!pJ'.apxEx>)- Xmc xaxir,c.

Una lex, unus Dens, vocnlio eadem; omncs parilcr

20 Salvos fieri Christus carne exilios
Villi. Al nos compelliiis ail perl'ectissiina,
Tanqnam nulla re nos usuros liominibus promiserintue.
Si anient Deo ( pollicili su mus), lioe ipse novit; neu lu judicare
Digitus es cum qui malus esl, cum gravioia vulnera habeas.
25 Quid aulem? quam moeslus es, juvenis, et pallidus, calce'squc carcnsl
Quam squalens coma, vixque loquens 1
Per /(mam euluil tunica, el atra
Vestis composite pendet ad talos.
If i-c si quidein ob fidei ardorcm liant, lota vita index est ;
30 Si autein per furum, alius landet.
Nee jam aratrum curet quisquam, neque ligonem,
eque tribua pendat, nee prenles alai.
Sit tibi mode densa barba, el cilicina vests;
Collum obierens, nova dogmata seras.
35 Si barbariem spires, et omncs siiuiil lapidibug nsecteris,
ngelus eris ; non enim crines vim habent exiguam.
Si quis nunc impuram ducil vllam, aut habendi cupidam ;
Si sanguinolentas habet manus, aut legionem magnaiu dxmonuin ;
Si nee corporis exienuaiione, nec lacrymis, nec laboribus
40 Seipsum abslergat ; fabula enim omnia hxc sunt :
Sed afiorum libros scrutetur, singula revolvat verba.
Hireseos sil archilectus : hoc ipso ejus improbitas abslergitur.

19 .<( ula. Int. Coisl. . ctr. Sic mss. Edit. rvraiv.

20 \ Val. r.'j-.'. Omnibus exutos. 40 'Axocjrfy.ot. Schol. xxaOpot.
21 TiXeior. Schol., eI ^*. 41 Bl6Jov. Sic plures codices. Edil, ia; aut
22 ' xpio, ele. Reg. 991, sup. lin. EtXfjV iouj. Schol. XXoTpiou; 7:,0>. Idein
oifeuiav naYYG'Xauivoj(. laque severing, ut debi- schol. ad verba hxc, p'Vju.aTa xi.-n', audit t. -
tum, a nobis exigitis, qui nihil liominibus promhi- f,. Si legas Eou;, sic rediles : Si rilas alarum
ntus. Sic Int. Coisl., xat (!>( XP xaxrjv - scruteris. liillius legeral primum (6Xou; pro Sioj;,
ttjtov TEXEtxrTa EaicpixxEXE, xa\ u.tj6v vflpib- cum inierprctarelur carinen istud prosa oralione.
Ttoij itoEXovxa. Loquitur enim Gregorius, inquil vir ductus, de eo
25 'Q ctvyro. Schol. *Coisl. xf 6 ib{ exurvi. 5 mi liiitc iude senlenlias qiwsdum exeerpit, quibns
27 Stapel. Keg. 991, 8iapp4. Schol. cia/z-ai. xresim instituai. Sed mulata, ut videlur, senienia,
33 Sxxiro. Schol. xpxivof. legit iouc, vertendo stricte oralione, sed vitas ter-
35 2o.loixlr). Schol. ap6apfT];. sans. Coml>erisius Icgcndum conlendit i6Xcj{, quam
37 . Schol. rc/EovExxcxdv. , inquil, melrum respuil et sensus peut;
38 Xsxsuva. Schol. nvU(txtv, id est, pravorum tiuid enim ad hresum satores rilas rimari* lieue
dwmonum leijionem. libros cvolvere, tocesque in eis captare, et suo semu
39 Tr\ei. Schol. vExpssi <nbu,axo;. Ibid., - depravare quae sit gloria notiiatis.

METRICA VERSIO.

Lxdimini hie solum? Lex omnibus una, Dcusque : Tcllurcni jam nemo colat, traclelque ligonem :
Omncs ex xquo Clirislus ad aslra vocal. Nemo veciigal pendat, abtque patres.
At nos ad summum virlulis cogilis, ut si Barba tibi sil longa, tibi pro leginiiic Saccus :
Debeat humanis nostra caterva nihil. Cerviccinque terens dogmata conde nova.
Sin Christo, hoc novit : nec, cum sis nequior ipse, Quod si barbariem spires, omnesque lacessas,
Nequilix censor dignus es esse . ngelus es : lanlutii barba pilusque potest.
Quam moeslus pallensquc hie est 1 non calceusipsi, Moribus iiupiiris si quis nunc est, vel avarus,
Non coma culia uilet, vixque dal ore sonos. Aut homicida, mal dxmonis aique doinus :
Ac zona ut lunicam slringit, pallataquc vestis Non se per lacrymas, non per jejunia purgel.
Composite extremos fcrliir ad usque pedes 1 Non per sudores : ridiculum istud etiiiit.
II. ic an vera fides pariai, vila indical ontnis : Sed vitas vcrsans, aique omnia verba revolvis,
Sin cle Gaul, qui volet, ilia probet. Dogmata falsa serai; sic cadal improbitas.
4S3 SECTIO I. MATA DE SEIPSO. 1.54
K-T3cv -ta/elav Iv et3t rsiv, 4pt3Tov A "II xeSvwv xoxwv, \l /.t. aX/ou,
Ki/a:;, VTjJTSai, povitstv, vpuirvi-.?. 5 Oj :xpT(v yXuxEpijv u,aXsp< rjp\ Tpwtfstsav,
45 Tbv u.v yp xaOapbv, xaQaptspov iixb; 'Jrpjai' O voOac;) ) nj/sa Ttpu.Eva,
T%v Si xaxiv, TT,$ai ttJ{ xax!t) ti ';. "Ouov Yl"J t{,uZ'lv oXocpou,at aivi iaOoTav,
Ei i t :' -, ejtol xat Tctov pc3Xt ( ).;!) XX'jpivqc exovo opavtr..
KttssO', 6!xa; ); -a-r, StSva Nal y^P 81 ' 6eo0 xa\ , xat eixwv,
Ti /a ;, xa\ y*'~P<* Sf*04 x0u3av 10 "AvOpi.)T:o, 6e<ev ei; e;ov px<[iEvo;-
50 'II seri] x^pslv ; ou 6'Jva-at. "-tj aveu vOsa?. xat /^; ^,
Xpiarbv yt Jw^ IXaov t,Yi}iva-
ME', jrepi nbv ri| azov tft^i/f
K-cfjStv , YX(3Tv t xat oCara. xa\ vov aiv,
Asxopo{ rflov ; i{ p.oi yi5o; &5io jtat ; Ka\ aOvo;, -v:a 8:5o; ^'.,
Ti iri}T^l 6axp'J)V Spxto ; jaXtj ; Id 'Ap7:a(i>v xijioy -oXuyavio;, xaTt^sv
jxiSpov za&ov -t uv axXasa-M tjjov, '.1% XXotptwv, av:t9o BzXEa,

918 919 Aflliclare eaniem obeeam in quovis staln, utilissimum est,

Preeibus, jejiiniis, CHris , vigiliis.
45 Sic enira, qui purus est, purior fiet :
<Jui vero malus, de iinprobilale deterel aliquam partem.
Si quis autem est virtulis simulator, mihi liunc placet
Castigan, ut pnas dut simulalionis.
Crassas carnes, et ventrein prominentem
50 Augusta illa porta capero non potest.
XLV. De anim sit calamitatibus carmen lugubre '.
Heu miser qualia passu* sum! quis mihi digniis erit gemilus?
Quis lacrymarum fous suffcit? Ecquid melos
Nec filiornm suornm mortem quisquam tantum dellevit ,
Nec venerabilium parentuin, nec cha'ra; conjugts,
5 Nec dulcem patrian) impetuoso ign in cieren) redactan),
Nec trisii morbo membra consumpta,
Quantum ego animam lamentor qua; gravissin a passa est,
(Heu miser 1) perdit imagine clesti.
Nam profeclo niagni Dei figmenlum, et imago,
10 Homo, a Deo ad Deum perveniens :
Quiconque sursum aspiciens, et spiritu carnem fraians
Christum habet propilium vita: ducem;
Qui possessionem suam, et linguam, et aures, ei ipsam meutern,
11 robur, viiae omnia ventura: consecra!,
15 Eripilqiie mundo insatiabili quidquid di-linetat
Raptor alienorum, Djo adversarius Belial,

Pag. (S.

45 "Er bSeci . In quovis statu, scilicet,
bonus sis, an mains. Sup. I'm. Coisl. v stSiet -t
pz-ffi.
47 WfiicxEi. Schol. ps3ta'>. lune velim e mona-
chorum numero excludi. Iiillu.s Und inlelligit de
varus asperitatnni generihus quibus hypocriiam af-
11 ntai i et ita hypocrisis suae pnas dare, lubcns
nemo non videl.
XLV. AncuuENTUM. Cum abdcala sede Constan-
tinnpulilaiia in Arianzum pngum te recepisset Gre-
yiriits, llic ad condenaos versus animum adjecit,
tiiagnaque pars carminum ab ipso conditorum tlius
wliiudinis sunl (ruclus. Sic carmen De virgintlalc.
Prxcepta ad vlrgines, De animas sux calamiiaiUms,
et quai sequunlur. Billius primo soluta oraiione islud
verii t, eo quod Uallicis tumuLibus carmina, qu non-
dum slricta oraiione ver 1er al , vertibus reddere pro-
liiberelur. Verum postea olio politus, anient incui
reilitn Lalinis versibus edidit.
9 Nal ?. Vat. xa\ Yip.
10 El . lia Reg. 990. Edit. ecSeiv.
12 "Eyfii. Reg. 990 bwv.
15 . Mundo insatiabili. Scilicet
hunc Gregorius ta nunfupa*. ralione peccatorum
quos in sinu complcctilur, aul inulliplicium rerunt
ac divcrsarum quas coutinet,

METRICA VERSIC.
Turniere per curas, cl per jejunia carnem Flcvil, vcl sobolis ti istia Tata suae :
Utile, perqu cruces, excubiasque sacras. Aul patrias sedes flammis hostilibus ustas,
Pnrior hinc cleiiim efficiliir qui crimine punis : Aul ctiam morbo perdila membra gravi :
Marque aciiuiii vilii nonnihil arte malus. Q.ianlum anima: deploro mea: miserabile latum :
At si quis ticto sit pe; tore, mi placet ilium Efligics pciiit nam mihi snela Dei.
Tuiuli. Poena etenim debita Traudis crit. Yunque homo flgiueulum vere est ct imago To-
Pra'piugues niinium carnes venircmquc luinentcm [nantis,
II.iihI capil alliere;e janua parva domus. A siimiiioad summum Numine Numen iens,
ii.v. n:: . si: e c.vl.\mit\tibus c.vhmi.n Lur.i'anr. Qui sursun speelans, ac carncm mente relundcns.
( Billio interprete. ) Pro duce babel vita; praesidioque Deum :
lieu miser, lieu quam dira loro ! qua: carmina iio- Ventura: vita: linguam qui douai, cl aures,
I siria Kl meutern, vires, diviliasque suas :
.'V.qna maus, luctus quis satis esse qucat' Eripicns mundo, Belial qiixcunquc tenebat,
Noniu ila consorlcmque lori, charosque prenle Oii.e juris non sunt qui rapit usque sui : %
Patrol. Gh. XXXVII. 43
355 S. GKEGORII THEOL. CARMINUM L1HER II. HISTRICA. 4SK
'E; 8e -cajAGta <f>piov iroX iiv lv:\ yaij, A Etxv Gavatou itivTOTs ; 8Xt,
Tuv 8iaxX7tTO|xvojv, f xaTaXuojxvtov, "Oippa SouXojvi); xs Xstj, 6avTOt<! 83(,
Axoy aopTJaon vaxta 8eov, \ Y^viOat, KpEaaova itpo Ctov iitaXiv p/<S|Avov.
30 Epx' aito8uuisvo xa\ avxTunov, 55 'AXX' eyd) oix Xa^a (Aurr^pie x6vi,
'AfY^Xixo te x0P' ^ utstv aiyXIjEVTO Msxiv xwv ^ oupav{i]-v68ou,
MeJov xwv jisfXcov OXov Ixwv xapaxwv 'AXX fp6si | x*> *?> 8" iSovier,
Hy/O' pv 5xijvtJ{ ? pov xzov, c>; toT^ppoiOsv, 'IXOo favaS'J, (>o xjux (JaXstv.
Mrfi vdjxou Ypairxtjv Exova X'jojivtjv, No\ aXov XX pisov v<fo{ xaizrov
25 Aixl]v 8" (iTpexijv xaOapo vooj 6xu.axi Xsai>v, 40 p enavtaxapivTj itvcojiaxi avv xOov!o.
Ma~wv x' x eTOjjLTcov tJXv iopxaawv. jl'v v xpaSifl cXsS^paTa vOa xa\ IvOa
Toxo xiXo; PpoTTi |1^1. 'E; las' vXxst Tpwf-ai, xsve rcXa?ojivotovou,
Twv XpiTto 7ra9tv liuxtoviou, Xpisxov x aXXovxa, Beov Ayov (o x,cet ^
"O 8oXou piopf(v avs8?aTo, xa\ Oavaxoco Miyvujuai ^vx? vujao; XXoxpfrj)-
50 saxo, \ u)j{ 8cxepov T|VxaaEv, -45 8' \ ^ xaxai xaxi cpjxax' oXOpov.
"v {, uv (of,{ Taxr], atuvo nspOsv, yip vOptonoi f(u.i<ju xtjc xaxlij,

Mqiie in horrca ferl longe praestantiora terreslribns,

Qine furto auferunlur, aut vi subvertunliir,
l'i ipsnm regem videat Deum, et spirilusflat,
20 Came el reluctante exutus mole,
Alque in rutilante angclorum choro scdem sortiatur,
Majora m.ignis laboribus ferons praemia ;
Nee jam tubernaculi levem, ut olim, speciem aspiciens,
Aut scriplam legis caducam imaginent,
25 Sed ipsam veritalcm pura; mentis oculo inluens ,
Psallensque ore festivos sonos.
920*921 H|C miis viUl' human est. Hue homines evehit
l'assioiumi Christi ignominia,
Qui servi formant accepK, et mortem
50 Gustavil, et vilain ilerum consectitus est,
Cum esset Dens, vita? largjlor, saccule anliquior,
Tota semper imaorlalis Pairis imago,
It me Servitute liberarel ac monis vinculis,
McUorem ad viiam rursus pervenientcm.
35 Verum ego non sewavi veneranda Dei mysieria,
Animani habens iniliatam clesti asceiisui ;
Sed dcorsum me incurvai carnis crassities, nee polui
1 Into emergens ociilum in lucem tollere. '
Susiuli lamen : sed inedia slelil nebula oculos operiens,
40 Caro insurgens cum spirilu teneslri.
Miilix quidem in corde solliciludines bine et illinc
Volvuntur, incassim errante animo.
Quae Christum procul abigimt, Ileum Verlmni ; non enim nnim
Misccri sponsus anima' alime :
45 Ac lingua; quidem multa insiilent mortis venena.
Est enim hominibus linguae dimidiuui maliti.e,

19 At-r- . Siibaud. . Ibid. , 35 Mvcrttyia xeSr. Inlelligil Gregoriiis mytu-

ttat. Sic in Coisl. legilur, in quo 6:8v jiingilur
cum &vaxxa. Edil. 6sov yp.
20 nyjoc rriTvxor. lieluclanle mole, scilicet,
u quod spiritui adverseiur.
30 Kai <7oqr. Et ad vilam ilerum rediit.
ria, vcl potius graitam ex mysieriis pasomt
redemptions Chriiti defluentem.
39 "lzaro. Reg. 999. Chuj. el Coisl. fora-at.
45 . Coisl. Vat. Xuypa.

METRICA VERSIO.

Horreaquc ad, nostris, qux sunt obnoxia fini,
Aul eversa caduiit, haec melinra ferens :
Scilicet ni spectet Regem, carnisque remota
Crassitie fiat spiiiltis aiqucDcus :
Prmiiiaque exhausto referens majora labore,
Perveniat sedes htlus ad angelicas :
Nee tenues umbras area; jam spectnt, ut anlc,
CousciipUim lluxas legis el elligiem :
Sed liquido mentis verum ipsnm lumine cornal,
Fcslivosqiie hilari promat ab ore sonos.
Humana! haec vitse mela est. Hue hrrida Chrisii
Supplicia, hue homines maxima probra vehunt :
Qui servi formam sumpsit, mortisquc pcriclum
Fecit, et ad vita? lumina mox rediit,
Cum Reus, ct vitx cerlissimus arbiicr esset,
. eadem prorsus imago Patrie,
Cl me servilio, me vinclis solverel orci , 1
Redderel el vita:, quae sine fine manei-
At mihi non cur < mystcria dia ftieruut,
Cum superuiii ascensum mens mca docla foret:
Sed caro me depressit humi, nee lumina quivil
Conjicere in lucem mens onerata lino,
Aut cum terreno consurgens (lamine visum
Abslulit, opposite nube repente, caro.
Mille quidem in medio volvuntur pectore cune,
Dum vaga mens varias gaudel obire vias,
Qua: Christum procul ejiciunt. Namque ipse recusal
Jungi anima1, quae se dat quoqiic maecha alus :
Ac rursum in lingua sita sunt pcrmulu venena :
Dimidiuni vitii nam cita lingua tenet.
7 SECTIO I. PQEMATA DE SEIPSO. 1558
Ouu.ov psuYOuivT), Yup-vov xaxov, \ u-aXtma A T; vdjjioC ou-o; p.o; ; 6^1<; e!i* lirt faii\
; antJeEiv, x voo 4v8pa 9pEi, Sapxd; ; ra>; 8' tvEOp.aTi oijia jli^t, ,
"H SoXspov xEOouaa svl ^ vbY,p.a, ' 5Xo s'.pA vio;, xaOapT] tfjt;, ours xspEttiiv
50 Aeta 5' Sp' 90eYr<>[iivTi . Xo; 5Xo;, x 8' ap.otv 4XXo -t .'^.
6 8s ?v OpsTpov au' OaXjxoaiv fioi-.v, 65 ToCvsxa xa\ toXejioo fpto xXvov aisv zau jtov,
Ouaai ' ox vTOTE itE-rrap.'votc, apxo; xai t}uxV 4vtixx0so;.ivwv.
' Jiv auXov pav t xa\ EiaovTa ^ Eixiiv Eip.i 6soo, xa\ ?;; ; ^.
KXeUiBai S xaxo; ep.(>o4Ep' . Kpiaiovi p.apvaxvo'j x'-povo; ox *'""
55 Xetpuv ' Ipvov Spiitov i opavov aiv:ipiv *H e^w xaxTTjra, xa\ atajxat, ox ./^!,
"Afvi xa\ rat'px'v opavt'oiat vijioi. 70 ScaOX'fJTa XlP^ '-'v oupavT.
*U 8 toowv fivat Xetjv 8ov, ox ?:' xi'A*, *E<jti Yip, SoTiv jxo\ 6n:Xo5; vjxoc- 6 xsv trOXo;,
O8s xotcsXuiv, xa'i TpEGov ox iafqv. 'E<jraip.v; te xaXiTr aip 6 ';,
NOv 84 6eo; xev E8)xev nav jiXo aOXov ht' jOXo, 'EffirAEV5; te xaxoiw (iv vo; t\v TOipo;
60 6* ij xaxi) SttXov jw\ Oavcou. 1 '., i:p4; cao; epx(iEvo-

Dum rarn cvoniH, nii<ltim malum, quae quidem maxime

Vehementer ebulliens linmincm extra nie m rapil,
Aul dum abscondil ilotostini in cordc consilium,
50 Ac blanda molli ore loquitur.
messet (isiium oculis mcis,
Ai(|iic auribus non recle semper palcnlibiis.
Vi quod bDiiiiin est vidcam, cl audiendo lencanv.
El sua sponle nlraque malis claudantiir.
55 Manuum opus oplimum csl, lit semper in clum lollauini
Purse, et ceeleslibus legibus addicanliir.
Sic et pedum officium est, ut perviam planum, non per spinas
Non per scopulos, iniquumqiic roilcm incedanl.
Ac quidem Dens membra omnia dedil bona ad res lionas :
GO Sed ea mihi in anna mortis malitia convertit.
Quaenam mihi Iilbc lex? quomodo camis in terra
Semi sum? quonioilo levi spirilui niistum luil corpus?
Ncc lotus mens sum, pura natura, nee lotus pulvis
Qui pejoresl; sed ex utroque aliquid aliud et utruinqiic.
922-923 65 Qiiocirca belli lumultuni fero nunquam placabilem ,
Carne cl anima contra se deccrlanlibus.
Imago sum Dei, el trahor ad vilium,
Dum quod deterins csl, inique pugnat cum pivcslanliore :
i fugio vilium, el sin victor, non sine labore,
70 Piistqii.ini iiiu'linii ca'lesli manu adJNtiis decerlavi.
(nest enini milii, incM lex duplex : quariim altera quidem bona
onum seclatiir : altera aulcin deterior
Seclatur qu;e mala sunt : ac ea quidem, qttac mentis csl, parata est
Ad obcdicnduiu Cbrislo, gradieus ad lucein :
47 rvjiroy xaxr. Aperlvm malum, ( furo- 55 'Er obparcr. Vat. i-' oioavv. Pro a'ir,
rem : ira , vehementiux uccensa, a sanis rationibut quod sequltur, Keg. 990 babel aiiv. et Cois!.
dejicil kontinent, quod yult Gregorius. Apertunt sup. lin.
mahnt eliaiu diri potest, eo quod nullum boni spe- 60 Evpazo. Alludit ad linee Apostoli verba, Rom.
ciem irmulelHT, aulprteca'teris omnibus vitiit aperta vu, 10 : Inrenlum est mihi manilalum, (nod erat
frome prodcat. Vide supra, lib. i, seel. , . ad rit am, hoc esse ad mortem.
ixv, vers. 85, etc. 62 Soijia fd-p/l. Vat. eijlyt).
5/) j\F.7a 6' rfp'.Chig. Xeta lap, etc. 63 KaOapi'). Vat. xaOapi.
5. . Val. . 71 Se/toc. Sic Reg. 990. Edil. vio;. Duplex spiri-
53 'Opijir . Forte piovTa. elaaorza. fus, neuipe pars superior et inferior.
Sic. Cliig., Coisl. et Reg. 990. Edil. eratovTa.
METRICA VERSIO
Irani lingua , malum nudum, (vomit : raque rur- Quuinaiii 1 lex? Cur ine consiiingtini vincula
[sum, [caniis?
Cum calult, menlem cogit abire gradu, Spiritus et sociutn tarn grave corpus bauet?
Ani contra occultans vulpinain in pectore fraudem, Nee tutus mens sum, nee lotus pulvis bumusqiic :
Vulnerat ex molli lenler ore loqueos. Pulvere sed consto, meute Icviquc siinul.
Atquciilinam in paries vnlitantibus auribus omnes Undo eliam dum mens crasso cun corpore pugnat.
Janua lirma foret, luminibusque nieis. Perpetuos siiep Ins bellaquc saeva fero.
Ilicc ut, quae bona sunt, audire ac cerner pussent : Numinis effigies cum sini. traitor in mala, dum,
Sponle sua asl esset janua clausa malis. Delerius, bellum cum meliore gcril : [quod
Jam nibil est melius, quam puras tollere palmas, Aut vilii labeui fugio. magnoque labore
llasque dare setherci legibus usque Dei. Posl tongas pugnas vinco favcnle Deo.
Nil eliam melius, piano quam figere calle, Nanique duplex mihi Jex. Una est bona, recta sc-
Non super aut spinas, saxave dura, pedes. [quensque:
Omnia sed mihi cum dedcril Dens, ob bona, ineiu- Altera lex rursum prava, scquaxque niali.
[bra, lila Hei semper jussis obedire parala est,
nine lamen improbitas repperit arma necis. Ac lucent, snela; lucs arnica, petit.
is.vd S. GREGORIl TIIEL. CARMLNUM LIBER II. HISTRICA. 1V.0
75 "AXXoj 8" a apx xa\ a'jxaTO, Isti 8s Trpcpuv A 90 IvE'jjia 9oj jtvaXo'j, xa\ vo 6wxs xpa,
Ayyjabau BsXav, icpo <f>ov Xxi(ievo{. SwfjLaTo pYaXoto XJov xXivov, t|8 xeXa-.vwv
"Htoi 6 |iv x^ovouiv iatvexat, in' etOXo, Evaov . .' -av.ajAEVJv.
To{ ojx t<rtajivot{, XX xpiTCTaAvoi. 'H Ss xa\ tu; Xujjt;ev txsi p.ivo, o5' atoX^yt
Kai iXist xwjio'j ts xal x"ai xa^ xpov avov, Sp; ttoXxo'j, xXvei 8' vOa xal IvOa u.(T|.
80 "EpYOJV te jxotwv ofa/ea, xspSoiruva. 95 "AXXote v te v6() xo 6au.vaTac & S" !
E'JpTv 8' 8ov sTjv, i<J> 6' ' X0pt), Eapxl veb xpatspfj tsirrrai ox eWXwv.
'Apovti 8vo:f>sp]v xXv atpejaajievoi. 'AXX % p.v ttoei, t4-y 3 az'jylzi Se,
5y' oipavoutv ^!, <{ irapso^s "Ep8ti)v, 8ouXoivtv p.3ps-ai &pYaXr,v,
Te >Bojivot, \ esov olov xs! ; ' apxEY^'010 X4viv, xa\ .; aXtTpTjv
85 'EXraopijv Jitoio* 8' vGaSs xcmtvov Itcjmv, 100 -fad'.v, ^;(; [ApYoiVTj,
"' --' XXoifl XEieva ctuvtux-TI- Kai axoXtoIo 8pxovio aTaa^aXov
Ka\ cpusi tisvtjv xa\ /, xa'i [xsXSwva YeBoj, 8; vOptKiov Tprs-at ap-rXaxhiti.
'EoOX, xal urstv^v ejiv oS>v iorou. Kai 'JXov, t,8s -j-oo poToiv 8i)XTu.Qva -v,
Maovauivo'.i 81 toiiv eitixotov rXQsv SvioOsv Tsjv ' O'jXouivrjv, xal OavTOio r-JXa;,

75 Allcra lutein, quae carnis csl cl sanguinis, parata est

Ad cxcipienduui Belial, dum ad lencliras trahilur.
Atqne lixc quidem lerrestribus, ut bonis rebus, deleelatur,
Qua' ininime consistunt, sed evaiicscimt.
Comessationes am.it, et rixas, et turpem sntietatem,
80 Et Icnebrosorum operum probra el lucra.
Lalam viam carpit, et sua ipsius morte delcclatur,
Insipienlias densis lenebris induia.
Illa autem c.lcslibns delcclatur, quasi jam ndcssent
Quae spcranlur, ac Deum solum babel
85 Spein vliae ; prascnlia autem vilem acsiimal fumn.n,
Aliter se babenlia, ubi aliud occurrci'it.
Diligil pauperlatcin, cl on. , et curas
Laudabilcs, -cl per arclam indit viix semitam.
Ilis autem pugnantibos inspector ven it co'liius
90 Spiritus magni Dei, et menti maniun ddit
Corporis perniciosi solvens tumultuin, alquc airorum
Compcscens vitiorum duclnm assurgcniciu.
Sed taiiicn rabidum rclinet furorem, nec bello
Desislit caro, ificlinalque hue et i! lue pugna.
95 Inlerdum quidem mente caro domaiur : rursus alias
Forliorem carnem mens sequilur non volens.
Sed illud quidem concupiscit, quod melius est : quod autem o.lii,
Id dum Tacit, perniciosain dplorai srrvilulem,
Et palris piiinigenii dcccplionem cl matrii nefandam
100 Transgressionem, qux prima fuit libidinis nostra: origo,
El obliqui ac sanguincm voraulis draenuis deleslabilc
Mendaciuic, qui Irominum delcclatur delictis,
924925 '' lignum, et arboris IVuctuui bominibus pcrnicrosuui,
El gusium luuestiim, et mortis januas,

70 byrvcrOai. Coisl. sup. lin. bifzafiu. sovffi. Edil, o Ttapsoiii.

8i 'Appocvm\. usipientiiv. lia babnnl R:>g.
990, Coislinianus el Cliiggianus coiliccs. Male au
tem legunl edil. Ecfpojuvi};, prudcuii, quae ad
rem hic non perlinet.
85 Avthpf. Liest lex spirit us. ^fox oj -
89 '1. Id est iziopov, secundas, eom-
modus: quo fere sensu Sopbocl. in Ajace, .
991, Tijxoitov -, in rem malum comniodum
earmen. Hoc sensu accipiatur vox inspector.

METRICA VERSIO.
Exciperu al icinun Beliam lex altera proinpia est, Accessit, menu proiuplns opcuique lulil,
Qui iiiiserain in lenebras peitrabit, inque ncccm. Corporis solvit slrepiius, (liiclusque repressil,
Scilicet haec gaudet terrcnis, ac bona credit, Quos animi nubes moverat atra mei.
Quae mox pnvtereunt labilis instar aqua;. Nec lamen ideirco carnis fera bella quicsciint.
rixas aiuat, cl quxstus , cpulasque, jocosquc, Sed dubium bue palui:e vertitur liucque decus.
Nocinrnis lenebris dignaque probra legi : Nunc elcnim menti cedit caro, nuneque vicissira
Alque via lala graditur, escaque laborans Mens carnem sequilur, non lamen ipsa libens-
Slullilia, risum, dum peril ipsa, capil. Naniquc bonum cupiens, fcil id lamen ipsa quod
Ast Ham obleclanl ccelestia sola, Deumque Scrvilium lacryinisprosequiturque grave, [odii,
L'nuni babel, in quo spes fixeril ilia suas : Primigenique patris fraudem, consullque mains.
Ac vilcm lantum repulat prxscnlia Ex quibus exorium nostra libido trahit.
Commoda, quae subsunt casibus innuiner's; Plorul el obliqui mendacia verba draconis,
Alque aiuat et snelas curas, cl pondera, durant Quern lapsus bominum, vita nocensque juval ;
Pauperienique, arela gaudel et ire via. El ligni fruclum, quo gens humana perempla est,
Dum vero pugiiaut, divinus Spiritus ad me I'esliferum et giisluui, morliferasque lores.
13o'I SECTIO I. IK SK1PSO. \
105 V\>y.4bi<S'.t [aeXwv .'./^., xart xapaisou nvEu,att S TCTEpsvTS xal sixvi xo'jv utos*'.,
'Hs uxo wt} p" t'|tv aTtfioxtjv. 120 'flj xiipoo wjpV ^^ xax!r,..
voc xxv)V XoupETai. 'H Si vu xot sp5 ToiiSe XiU3(5(jisvo xal ap-xaxa aapxl na/Et]
AipxE-ai i 7tpoY<5vou<, xal tpu-bv vfipoavov, /, ipii), xiXeijv vodov 5ap <rxcSio>.
1< te fXuxepiiv -. aUv SioSijv, Kal uivo, oT te e^pbj '., -.o
1 10 "Hv Xoi aavwv fiexvusc ii. Asju.ojtv /, o*5u,a xaxbv Tpojjitov.
TH xsv xal Ypto, xal ex^XfjHv , 125 -cpi xXsOpa t0y|[ii, SuaaXfii OuuAv vtj
" r.vtw xpa-et, xal uy iroEut <pip'., -, xal SaxpOwv EXTtpoxw Xi65ac.
Aasop.' irp ") xa^ ei>|*a-o, jAotipouiv KiX7r:oj yoCvaT* "AvaxTt T"p'jp.uiva, vxTac rvw
Kjjivio; '., xal ndXefxov axSia;, ", xal 5'jt:co itvOtjiov jOo *xwv-
115 Kpsijuovt, J Oc[ai stIv, iroxXEvavTa gipsiov ' "AXXwv eiXaitiva; , xopoTOajEat t, y^Xo t,
Tto yip o'ix Xiftp Xtbov au,coTpot; ' l'O Kal xwu,ot, xJ-osp^ Traeyvta 0' ffAixir^.
M] xr^ piOojxevuv <J^x|v iel yaav Seeiv, "AXXoi 5' ' aX-/oi; xal uissc YvuvTat,
' trre xoXu66avr(v iuObv eXxojtvt]vt Kai TtXo'Jou X'Js Xuo;jivu>.

IO.'i Turpeniquc niembrorum midi ta lern, alque e paradiso

Kt ligno vii.-e ignoniiniosam cjcclionem.
II, >( mens afflicta lamentatur. Nunc aiitcm mihi caro
Itespicit ad primognitos et homicidam arborent,
Ac omne semper ampleclitur suave edulium,
110 Quod perniciosus blandiendo monstral acerbos serpens.
Alque eqiidem gomo, et precibus regem
- Qui omnium dominatur, et omnia in statera libral,
Invoco pro anima et corpore, ut inter ulrumque
Propitius judicet, et bellum seilet,
115 Meliori, ut acquum est, subjiciens delerius ;
Hoc eititn longe utilius est ulrique :
Nec carne depressa in lorrain anima vergat,
Veluli plumbi massa in profundum ti acia,
Sed spirilut alis ornato, et imagini cedat caro,
120 Vilio quasi cera ad ignem liqnescenie.
Ilie orans eliam remedia pingui carni
Mulla adliibeo, molestura ut morbum dissipcni.
Robur ejus, ecu lera ni infidissimain fortibus
Catenis cohibeo, malum xsium reformidans.
125 Ventri claustra appono, non facile sanabili dolore animuin
Confieio, el lacrymaruni vim profundo.
Fleclo Regi contrita genua : noeles insomnes
Trabo, et sordeseo lugubreni vestem gerens.
Aliorum sunt conipoiationcs, cbore.e, risus,
130 Comessalioncs, florenlis ludibria xlalis.
Alii uxoribus et liberis gaudent.
Kl peritura magnarum divitiarum g'oria.

i 12 llirt. Reg. 992 icavra. Vat. Edit, b'fj VC30V -y.zijto.

1 15 TH Ofu. Coisl. sup. lin. &{.
116 'O^|tf. Duo Rcgg. .
117 1. Garnit pondere depressant, lia
babel Coislinianus cl Regius 990. Nonnulli anient
edil. ptT-otjiEv^v, qaod a Graca lingua prorsus est
alicniim.
122 Novcrorcpap (. lia Reg. 990, Chig. et
. 126 'Ex.-ipoyiu. Reg. 990 xrpoyiojv.
127 Terpupitra. lia Reg. 990. Edil. .
130 . lia Val., Chig., Coisl. el Reg. 990.
Edit. fX'JXEpij.
131 '.'.. . Sic Reg. 990, Chig. el Coisl.
Edit. Xaxo'ji.
132 KveI..Coisl. x^S, cura.

MTRICA VERSIO.

Cuiiic sil cl fde nudalus, pnlcbro et ab borlo, Sed sibi mens earm in, divinaquc subdal imago,
Kl vilx ligno sit proeul actus boino. Ac Vitium, ni coram frvida llantina, liquet.
llax mensa;gra gemil : caro vero prava prenlos 11. ce oro, supplexque peto : morbuinqiie premcntein
Priiiiigenos spectat, pcsliferuniquc cibum, Cl pcllain, carni pliarmaca mulla fero :
A'- Silces omnes semper coinplecliltir escs, Alque velui sxvum lirmis compesco leoncm
Objectai serpens- quas maie blaudus ei. Compodibus, (Inclus dum tremo letferos.
Ergo gemo, ac Regem oblesior, qui cuneta coereet Iiiipono claustran) ventri, mcerore aniinunique
Imperio, el recto pondere cuneta libral : Conficio, et lac; yiiiis os niadet omne mois.
lii placido arbitrio componai jnrgia carnis Curvo genu allUciuin Regi, soinnuinque repello :
Alque anima?, bellum submoveatquc procul : Lugubris veslis squallida membra legit.
Ac pars delerior meliori ecdat, ui seqninn est, Suit! ali. s studio conviva hela, jocique,
Hoc ulrique inagis namque saluliferum. Alque choi, letalis ludiera (luriger.c.
Cm purea mole gravis mens vergat ad iaia, ('oujugilius gaii-leui alii, nalisque opibusi|uc,
Ac, veluli plumbi massa, profunda p-tal. Oiaininabil in ventos gloria cuneta leves.
1363 S. GREGORII THEOL. LIBER 11. HISTRICA'. 1501
"AXXot S' oui' yopati te xa\ aXiEUiv, +(S Xostpo; A \ b axEvxouai mS^psut; Orco .{
Tpw>v:ai, xa\ itveTv iv wjXessi , "A'XXov 8' au xtpp>]V 7tvv0avou,' ElSap Exeiv
135 E'j?7ao'.{ Xyout xa\ iitouivwv ^. To 8e ito-ov SaxpOotei u.p.'.yu,vov aXyivEasiv*
nej4tAEVO'., ao6apo 0* O^Ocv ix aavoiuv. 150 "AXXou; xiu.pai{ {SaXXojjLEvou vi?a:,
\ yap Bvtj-m toX'-iix^0* {ii'-ow Nxta; TEoaapxovta xai )xaxa, 8v8pE jv Ira
Tcp'li v 8e xaxoc; xxpa-at ucfoavr.. 'EjTx:va:, xoa8tj [; airaviffrauivou;,
A'p iy) tOv^xa i!(), $a:bv 6' ya]; Kai 6ov o:ov S/oviat vV tppEtrv iXXo; EStjs.
140TA<i9u.a (fipw csyi 8' arrea xa'i ; XeXsa, .al ) ^xs x*',tv* Cpwv.
0tpSJi xa'i -/oiiiv (, oTo ' aXXwv 155 O {itjv rcavra x^Xtvi, up.vot{ 8' avijxc i/voistv,
NaiExo) Xu7:pTv itoyaSa xal <r/6tov "Ejaivoov ib x'.0pr(v irvEjAatt xpouojisvijv.
Ooxtjv, itiSiXo, v mo;, XtuSi iovt) Kai xsaXTJV ti e!v vlO^xe, yXisiiov,.
Zixv, xa1. r.at- nXttv v_9ovo:;.. Eux?,; siayEoj evex', xep<jx<5u.Tjv.
145 Ev< xot ; <,. ^fta ffxxo; epuu,v&i, ' 8' 5XXo; tttje, xal tjx OupEtpa.
Kai xov sv 8a-8t) Sxpjat 6e\jojjvt]. US4 Mi} -ci ) itix!lac xvrpov Ioj oavtou.

Alii fori, et bonis, el balitis

Pcleclanltir, el quando magnum in urbibus spirant,
155 Honorificisque sermonibus el sequent ium strepilu
Ducuntur, superbiunlquc ex altis suhsclliis.
Multa cnim sunt nun tali bus multiformis vita?
Obleclamenla : maus autem immiscelur gaudiuin.
Sed egn uiortuus surn vita, ac pusilltini ti ierra
liO Spiritum gen : fugio urbes el hornillos.
926:927 Cun Iuris el scopulis vveos, solus ab omnibus
lucillo asperani el deformem pelrani :
Una cum veste, sine calcis, sine foco, spe sola
Vivons, el omnibus ludibrio sum bominibus.
145 Leclus meus palca est, singula Saccus quo lego!'..
El cinis in pavimento l.icrymis rigalus.
Mull qiiidcm ingemisciinl sub viiuulis ferris :
Alios audio pro cibo ciucrein habere;
Nonnullos lacrymis maris poluin uiiscerc:
150 Alios hibernis percusses nivibiis,
Qnadraginla noeles et dies, instar arborum
Stare, corde e terra assurgentes,
Ac Drum solum in mente balenles : alius
Ligavil labia, el lingua; frena imposuil ;
155 No lamen frena omnia, sed solis relaxavil hymnhs
Velut vivaui cilharam, quam Spiritus puist.
Est qui Christo caput suuni coosecravil, inlonsum
Yoii p causa custodeos.
Oculos alius clausit, cl auriluis posnit fores,
ILO Ne quem imprudens mortis aculeum inlromitlal.

134 .. lia Coisl. VaU imXitw. xa\ yXiim itpox3![xvo;, omnibus Itommibus ri'mii tt
150 'Ex carlSur. Neuipe OpoWv, celais ihronis. ludibrio habilus;, opprobrium liominum, et abjeclio
Rette Billius supervacaneam pulat conjecturant plebis : vel eliaui quem oiuncs lanquam lepra labo-
ainici , qui legere suadebat jaxvtov, plauslris, eur- ranlein aversarentur. Apttd Homer. X6i) vSpiv,
ribus. ' probris exposiiuiii sonst. Iliad, iv, 42.
137 no.lvc/jo. Reg. 990. . 145 Zaxicc pv{trcr. Durum cilicium, taccus
158 KaxoT. lut. Coisl. [. irisliiu, ad niger. Hesych.
vens. Non rede Billius, in vilio addiclit. 146 \evoidrn- lia Coisl. Edit. 8'jouivi, sed male.
14 'Pwntta. Quasi ierra: rimam, specum, ullro 147 IJc.Uoi dr. Speciant her ad monachoruni
oblalam dicutam. ardua sludia de qiiibus disserii uberius infra Sect.
\ii \6). Coisl. lut. ntav avSptoiot; tl-^IXtata 2, Carm. i, ad Ilellenium, alias Bill. l&.
METRICA VERSKL
Balnea dlectant alio, lueiqiit ncmusque, Frrea permtilti gestantes vincla gemiscunl;
Allusque in celebri spirilus urbe juvat. Est aliis sursum sordidus esca cinis.
Laudibus atque suis gamleni, comitumque caiervis, Pocula sunt aliis lletu permista calenii ;
Ac fronlem atiolluiil desuper e tabulis. Altera brumali pars petiturquc nive,
Multa eleiiim humano generi sunt gaudia vita? : Slatque quater deuis, velut arbor, recta diebus,
In vilio addictis fusique Ixtilia est. Subvecium ad cli culmina pectus liabens,
Ast ego jam mundo sum montais, liincque pusillum Hilque aliud prossus, quam Cluisluin, mente vo-
Jam spiro, atque urbes vilo, bomiiiuhique ge- [lulans.
fnus. Linguam alius freno pressaq,ue labra tenet,
Cum scopulis, Irucibtisquc feris ego dego, doiiiumque Sic lamen, tit paleani byninis, atque,. ut lyra vi,
Petrain babeo : hic vita; tmpora solus ago. ' Piilsentur digitis pneumalis xlherei.
Kon mihi caleeiis est, non est focus, nica vests : Ast alius, voli ui Christo persolval honorem,
Spe vivo, ut labes sum quoquc lerrigenis. Inlonsum serval tern pus in oinne capul.
Tro ledo mihi sunt palea-, pro legmine saceus, Ames alquc oculos alius conclusit, ul oinne
t niadidus lacrymas pulvis ob assiduas. Obsepium stimulis mortis haberct iter.
1565 SECTIO 1. POE MATA DE SEIPSO. 156
Tota (iv jiiBev pjjiaxa Sui.iuvovxt, A Ojxs Qib, oj ^ /apifapisvo;
"HStj xa\ to>Xt SXxap Ijiuv toxQiov. OOte vxov xponovxE, 8v v ttots XavEflT
IloXXaV 8' oux 6Xovxa xazaiyiStc drepoxiorxoi rpajtiaxt axpexrv Xpiaxo? TOaxitov
2tpti)>(nv, )(aX7:ot oXysit xsipofiEvov. IlXa'iv Sva e^pa^E, xa\ ev xpaSt^j'.v
165 Axp ouxe Xyoic misetOetat, & lYotm 180 'HfiExpat;, ) nve^axo Eaifo
Apvaxat, . oxe /p<5vi) xau.n?sxai xpust; KaV Xptaxo 7ca0ssa<iiv evavxa nTjxtujvxEc,
'AXX' as\ toTJ xaxEvavxov 6u.|Mtsi xutpXo Otxv a' ex e'uxuisv cpyaXfaov,
SntSct, xa\ xpT[Avou, &f Xe^ev, m6ei. Spxa Xa6&v, xe TrafeU, t^a tz idXaivav
E! 51 t ou xa\ aiov uttoe^eie nXj[iaxo( p'rcXaxrjV, xa\ BsXtao xpxo;,
170 Aspaaiv, f) irovot, 1J Xofot, 185 "Opa i:aXtYYvEi; xs xa\ x xx6oio Ooprtsc,
"crxe uxov 7taXaArjjt as6eXx6[ievov xepovxo:, Xpisxu av [UfaXip.xu'o'oc Ixwjaev vtu.
7rpoTpTv 2xiraXv xaxfojv. jiv 61] usiv 7tr9ovoi(jt 0eoo
T (jlXsoj Oavaxoto poxuv -rvo{! "i fa xaxost , x xaV -(Iwaa^ xpEixxova ViEtpTic.
Aanx(iEvot, (xaviTj 5|0' iETpT|. Ka\ yp V& tXT)Yyitv tasOaXdovxa 5au.awv ,
175 Outs X^ov xovxe, uv voOt Y'voixvoiat 190 "EXxe( itpo wrjV, xa\ t'Xa (tjxkxv.

Taha ego adhibeo inimical carni remedia,

Jamque canities morbis meis opilulatur.
Mull autcm invilum turbines improvisi
Exagitanl difflcilibus molesliis vexatum.
105 Sed lamen caro raiionibus obtemperar, laboribus
Domatur, tempore rabies ejus flectitur :
Sed semper adversus vitam exeis ocus
Festina!, et barathra, ut legio, dcsiderat.
Quoil si qiiando paululum cedat Dei
170 Timori, aut laboribus, aut divinis oraculis,
Velut arbor manibus retracta cultoris,
Curvatur primum rursus in vitium.
O nos mortales mortis hujus nomine miseros! Quoiuodo malis
Dilacerati nostra delectamur insania 1
175 Nec ralionem honorantes, quam intus nascentibus
Inseruit Deus, vita; semen concedens ;
Nec legem cxpavesccnies, quam olim res Christus,
, Lillera veritatem adumbrans, lapidis
928-929 Tabulis, ac postremo cordibus nostris
180 Spiritus sancti splendore insculpsif,
Atque etiam Christi passionibus contraria meditantes,
Quibus me ex perversis perpessionibus emit,
Canicm sumens, cruci affixus, et lelram configens
Figmenli sui nequiliam, et Belix polestatem,
185 Ut regenerali, et e sepulcro exsilienics,
Magno cum Christo gloriam clestem babeamus.
Mulla quidem omnibus hominibus concessa a Deo
Dona, qux linguam noslram superanL
Nam me et plagis peccanlem domando
190 Ad vitam trahit, et grata largiendo.

1C5 B\ lta Val. et Coisl. Edit. S'. Vat. cl Coisl. Spua-sv

19 'Yxosl&iB. Reg. 990 uwrfjCste.
173 *. Coisl. sup. lin. .
175 rirofirouri. Coisl. Yivou.vot<j!.
*77 Aaryci. Vat. 2 Xertveeet.
182 lAxvcer. Exgratiuimi calamilalibus eruit.
189 0. 'Axaxxovxa, jiapxavovxa,,
proierve, nefarie agenitm.
190 MrTtwr. Sup. lin. p4>uXej5(jievo. Coisl. let-
5ci(ov. Amice Icniier arrtdendo, qux lectio placel
BUlio.

METRICA VJERSIO.

ipse inleslx mcdicainina prrigo carni, Quod vitas aslherea semen ab arce datur :
Atque setas etiam fert mihi grandis opera.
Quin iiigens etiam me vis inopina malorum
Exagitat, varins dilaceratque dolor.
Non lamen banc serino flectit, subigunlvc labores,
Temporis aut Iraclu mitins ipsa ti 1 1 U :
Sed vitam adversus semper ruil impele casco,
Atque velut legio sola barathra cupil.
Qnod si divino cedal paulum ipsa timori,
Ccilal et xrmnnis, eloquiisqne Dei :
Agrcola; ut manibus per vim stirps torta, priorem
In villi labern proiinus illa redit.
O iniscruin morale genus, quod mole malorum
Allerilur, proprio garniel el inlerilu !
Ac eque uativu: ralionis lumen honorai,
Nec metuit, verum quse quondam Christus adum-
In saxis rigidis jura ntala dedil: [brans,
Nec qux postremis fixit sanclissimus ille
Spiritus in nostro peclore temporibus :
Sed Christi consulta agitai contraria peen is,
Queis me animi morbis traxit ab horrificis
Dum carnem sumpsit, fixusque est in cruce, nostras
Ac iioxas, hostis fixit et Imperium :
L"t rursum genito, tumulique e faucibus irais
Educa in supero sit mihi sede decus [lirisi,
Mulla quidem in cnelos homines sunt muera
Tanlaque ut hxc nullus sermo referre qucat
Nos etcnim ad vitam trahit, et cum verbcral, el cun,
Verbcribus missis, prospera cuneta facit.
\~41 S. GREGOR!? TilKOL. CAUMI.NDM BER I!". HISTOP.ICA. 15CB
nivto yt euvovu v<J |jL3p7tas: /.jdipvS., A 'EaOXtv t,5 xaxwv sExivo; YYP*?EMi,
Ei xa\ xpunxov ac svOoc ^ '-;, OGitui |xv arEpoai vof^asv c'So /ousa,
w>X;j{ f,ixs-:pr|: yevetc 90? fok 6ego " S' XXoxpEot nptoxa xapajjojxvr,.
"laraTai v (/, Sv nspoW o/Eyoi Axp ifio\ toxe{ vov lypaov
195 "0|1|ja3lv 5'jT(x-04t Siauyae ex itoo, 210 !, ttj 6' ^ aOX 8i5aaxo-
Ka\ xaOapol xaOapij Trijiivot ;.
A j-ip ly. raptwatov e5x ifZuM, Kai y^P W) ixvTaaiv tixOovfotaiv apwV
llptxa av e'jafiivti vuiOsv x ; 'Eaxov, an' Ea6ti] 6'jpo'v E,xevrs **'
TIaov o[io noXij te xa\ fjOsat x'jSaXEpLOtatv,
Mr.Tipt jpov ISwxe, \ x it3xto
00 Awpov, itsl txvou aptepov oiSv xov 'AvSpoi7)c or,{, 8X6101, ,
'Ev -;i x-EaTEsaiv liE'.xa 6 Eptoxa 215 Mtpa jtapaxpo)(ovT. 'O fiv ttjXO jjty-
wjxo'. eibypovo fjxs iou. 11
Et 5' , vv oixE, Oeopovsf* o 6k }6rXoc ')> -(, Y* v"v xpsTEt
Tii/, isxpo'.c oOaai Opa. O'jx 6, e!t' tov npocEparaTO, 15 tuv te
205 Ilai jtv St]v -aXo?, iw{ o p.aXa, ijvixa 8 pfjv IIotjLv, vv 8s itaxijp, xa\ vouiia vojxac.

Omnia oniii hominibus animo benevolo gnbernnr,

Etsi oecultain tcnei sapienlix suae altitudincm,
Ac denso?, inter genus nostrum et Deum tenebru;
liilerccdunt, quas pauci superant
195 Aeulissimis ocuh's ex vita perspicaces,
El puri puram auingenies sapienliam.
Ac me quidetn Christus honore prxcipuo donavit:
Primo quidem precanti ex intimo corde
M il ri nie donum ddit, et a parcnlibus suserpit
200 Donum ; nihil enim nato prxslanlius habcliaut
In omnibus suis possessionibus. Dcinde vero divinum amorcni
Virginilatis immisit visis nocluruis.
Nunc aiidile, quictinque pii cslis ; qui aulcm profani
Menlibus, foies vosiris auribus appointe.
205 Tener inCans cram, non valde infans, sed qua elate mens.
Malorum et bonorum imaginitius imbuilur.
Nun. linn solidis cogilationibus formam adepta,
Sed alieiiis ev moribus primo informalur.
Meutern mihi pingebant parentes non pravis
210 Coloribus, sed virtulis insignia edoccbanl.
Omnibus enim homiuibus admirabiles
Eranl, in piclale unanimes,
M 1 1 u;jIcs caniiic ct prxslantissimis moribus,
Felices, validi, hinnana: vitae
215 Modulum superantes, lile quidem olim procul a magno
Slabal ovili, cujus nunc, magnum tenet gubernacnlum,
930-931 Non ovis> deindc ovium prastantissiina, el ex ovibiis
Pastor, nunc vero pater, et pas'.oruin pastor.

195 "Ofijiacir Cvzarotcri. Coisl. Int., o Edil. Tjflo.

[ tj Siavota; Taxot, qui nempe, es probis
moribus, peripicacissiiiia eculorum acte prditi sum .
200 Txrcv. Ita Reg. 990, Coisl. et Vat. Edil.
txvov. lidem codices pro 1%, quod pr.-eferunt
edil., habeni v/w. Coisl. sup. lin. \/ Vide supra
carm. xi, vers. 70.
204 eiaOs. Iteg. 990 0ia9ai.
207 Eldo. Sic Reg. 990, Coisl., Cbig. et Vat.
210 Aiacrxcjirt,). Int. Coisl. SESaaxov, >ide
supra carm. xi, vers. 51, et carm. i, vers. 117.
212 '' sbcsCiy. Idem pielatis sludium kabenus.
213 TIcor. Chip. o'ov.
210 TH /<r. Inde palet Gregorii patrem tunc
in vivis fuisse, cum carmen islud condidit.
217 ' tur re. Sic Reg. 990. Edit. I Ttov 84.

MTRICA VERSIO.

Omnia nam placidus morlalibus ipse gubernal :
Abdita sint quamvis let laque consilia.
Nam magna inter nos nubes interque Tonantem
Est sita, quam paucis fas penetrare viris :
Queis ac'ieni mentis vita optima reddit acutam,
Sordibus et sophiam mens vacuata capit.
Al me prxcipuo Christus donavit honore.
Prinium etenim mairie me ddit ipse preci :
Illa autem, nalo siquidem nil inajus habebat
Me tibi perpetuum vovil in obsequium.
Post oculis visum quoddam nox obtulii aira,
Ex quo animum subiit virginitatis amor.
Hnc mentes oudite pia;, contiaquc profani
Occludanl aures ad inca dicta suas.
Hoc mihi lempus erat viuc, vitiique bonique
Prvula quo prlmum mens simulacra noiat :
Ac solidis nondum firmisqire est sensibiis illa,
Sed prinium allerius nroribus imprimiliir.
Al mihi non pravos indebat merque colores,
Sed virtulis erat doctor uterquc parens:
Conspicuos cunctis pietas nam fecerat ,
Et concors animus, pectus idemqiie duum :
Caniliesque simul, siinul el pTaestantia morum ;
Humana; ac vitse Iransiliere modos,
Felices validique : pater procul a grege quondam
Dissilus. imperium qui modo plebis habet :
Non ovs, indc ovium longe optima, postea pastor,
Nunc pater, el rector, quod mage laudo, pairuiu :
tmn SECTIO!. POE MA - DE SEIl'SO. IoIjO'
xlv i w>X'xap-ov ' pOpw.; eXOv, A Kajioj xo3(iT], v..o, 3 OT)X'jxpai.
MO UouX 3' rcoxp'ya; xo upoxspouc xau,xio. 255 O xp'J'^ Sip^v xa-exaj.v, oOS' xivOoc,.
'IIS' i:pwv xoxwv spiv cuxiv,.saYO OS' s'xov sr(puiv v^|xata ,
'Pt), xa\ nTpOu)V ir/rlpo eua"j->v, OOSe Xtvou (xaXaxoo itpt|4is0oast x^uvaj,
OScv x'.jxo-p) lpoTsptov, ai XptaxSv avaxxa O Ypaitxo; {Xcpoij 6jl' U7:oXajmisvovt.
As^avx', t,8b xatfou Xsioav aveypip-svov OOS' Saa xex^V"s ' eSegi 8t]Xuxptov
2*25 Ba-.iiv jlv tvovxs ^Sovl aapxfc vyxTj, 240 "AvSps? fi^eavco cpjxaxa [Aa/XoavTjc
flXeova So Cbj Aopav /ovxe vu>. UCi avOa'i -Xoxajilc rep vixoio /-.
Tot.(iv ftuv 47caXT;v 7:0}7 cpva, xa\ vs-^x)? -/ a0. TCvoia sixpatv avjitov.
Ola xupi, xaXpou Xj*6avov afya xO-ov. ZtivT] iV x5av f xaXij aiyvxo Ti7tXo,
Kai not (01 xvxjaovxi napixaxo xoo; Svctpcj,. "A-/pi xai aaxpafXiv nSSa? eXxojXvoi*
250 "EXxwv (iTjlSitoi l tioov 6op!]r. 245 KpTjSjjLVio 8' xapf,a~a ^.
Aoia! [xoi Soxisaxov v e(xas'.v ap-j-upuiii Kpu^a.uiEvat, vw trtadt' 5ixa.x' Ej(ov.
Stpirrsiv raxp8svtxal itXTjaov texp,svai, AiSao ap/poxppjtv ni-pcits xaX3v Ipu6o,
"Apci iv xaXal, xa\ 3[jufXtx( aicoxpat S "Ojsov OvviJTiov tfaivs' 0' sx ijapwv.

Non ille qu'idem in fcriem vuicam mane venerat,

220 Sed labore primos longe supervit.
Illa autem pioruin parentum pins surculus, et sauet*
Radiis ac malris sanctorum ramorum,
Nihilo interior prislinis. qua Christum rrgem
Evceperant, aut e sepulcro viderant redivivum ;
225 Exigiuim quid sprames in ierra carnis necessitate,
Praeeipuam vita; partem siirsum babouins.
Ab his teera mens mea frmala, el recens concretus
Velul caseus, c:'lathi formain cito suscepi.
Tum dormienli mihi astitil tale somnium,
250 Facile traliens ad amorem virginilalis.
Dine mihi videbaniur in vcslibus caiididis
Splendere vrgines prope asanles,
Pulchrx, el quales aiubse ; utrique ornalus erat
Ornalu carere, qua; quidem pulchritudo feminarun est.
255 Non aurum collnm ornabat, non livaciiiihus,
Ncc vestes gerebant tenui stamin sricas,
eque ex molli lino tunica; membra tcgebaiit,
eque piclis palpebris ociilus coruscabat,
Nec qiuccunque arliliciosi homines ad venustalem
240 Femiuarum mvcncruiit Tmenla libidinis ;
Non flavi cincinni humeris effusi
Colludebanl levium ventorum flatibus.
Zona illis pncelarum pepluin stringebalur,
Pedibus usque ad talos dcuiissum.
245 Velo caput et genas desupr occullabanl,
Ilnnii llxos octilos habebaiit.
Pudoris rubor ambas praeclarus decorabat,
Quantum cerner liecbal per bene lextttin velum.

220 . lia Chig., Vat. el Reg. 990. Edit,
xoua-soi.
225 Al Xpiaxr. Nempe Martha el Maria, Lazan
srores.
259 '' eeai. In forints mulierum.
245 8' ipvxepOe. Dcsuniplum ex Iliad.
xiv, 184, et xxii, 470. Annotai Etislalhius, non solum
esse SeuyAv xeyaX^, vinculum, ligamen capitis, sed
eliam , te/ /afin. Sic plane
accipil Gregorius : quippe velum de quo loquitur,
capul et genas tegcbai; taque nop bene Rillius,
viiiis candUalis. Reg. 990 habet xapa- pro xa-
p^axa.
-247 AISoc. Reg. 990 aiovi 8*. idem cum
Val. i-x-pzyrz pro .
248 \, Sive xaXt vevrjaiivwv.

METRICA VERSIO.
Qui licet ad vilem primis non venerit horis,
Sudavit primis plus tarnen agricolis.
Al mater sobles sanctorum snela parciiliim,
Aiqiie jiiae stirpis surculus eximius:
Matronis baud inferior, queis cerner Christum
Contigil, e tmulo cum redivivos erat ;
Pallium vvenles in Ierra, carne coaeli,
Mullo plus autem sedibus in siiperis. %
Mens mea mollis ab bis lela est : accepit honestas,
Ut caseus calathi, proliinis ipsa notas,
tque per hoc visum, somiiiis dum nieuibra lencrcl,
Atqu
Virgnea; vil: capitis aiuore fui.
Namque videbaniur bina; mihi siarc puella;
Non procul, insignes vcslibus in niveis,
Equates ambx ac pulclnx : cullinjue carere
; Hie erat, hinc fit enim femina pulchra, decus.
Non auro Collum fulgebat, non hyacinthe;
Non ipsis eliam srica vetis erat.
Non Ibis tunicis fulgebanl mollia membra
Splendoremve oculo pupula pela dabat.
Cuneta aberant, qua; femineo uiolitur in ore
Arlificum ingenium, pliarmaca adulterii.
Non coma flava super leigum dillusa patebat,
Ludebatqiie simul cum ievibus zephyris
Pulchrum slringebant arclissima vincula peplum,
linos velantem corpus adusque pedes. ,
Ac vitlis capul alque genas adop.rla gerentes
Candidulis, ierra} luiuina fixa dabant :
Tingeliaiquo ctiam pulchro pudor ora rubere,
Quantum sub vek cerner lune polcraui.
 K7I S> GREGORII TIIKOL CARMINUM LIBER II. HISTORICAi un
StyJJ 8' n<poTpif)3t jiejjiuxTO x^ xeto, A "0? ajiEvai 6i' alOipoj. O(i{io 6" !
250 OTdv tf SpoiEpa v xaXxetjjt 5Sov. "' iircapivai. X' al (iv 8v!po Eaav,
Ta; jxv eyuiv p<5iov, ey^Eov. TH Saexov 265 ArjoS' fx.i) xpaBirj uejivoIc lv8Xp.aai vjxt
KpEtsaovat )u.Eptovlp;[jiEvai - Xffov. Tp-TOj xa\ tfaEVTJ Eixtjw .
Al 8 (e xa\ tftXeeexov, jre atst upAv EvOt)v, "Apxi (xoi { 9pva.(eo vEpexo, sjte vi^put
XeXeuv, vTaciXov 4faratxevei* '> t;8e xaxv itriyvuTai .
255 Kai Jtcit EEipou.s'vq) tve f. :0sv e yuvatxsc, Kai vo fiYEnvEUS 56, xal xoXXo ajiuSpiv
'H jiv fvsav 1<], f 8 aotfpotrOvTiv, 270 "(tyw vvu^I^ ifavET* pntpEitu.
Ai paaiX| itapaoxaSuv str:)xvi , 'Q 6' Ste xapaXrjv xaXp.7v ^ diSr/o;
KaXXe<jiv opavtov 5.' ofuyaiov. "Ev8o6t ponxp;Evo{, .1 Eaitvic,
'AXX' 4y Sspo, xixo, jaw tev f)u.sT'pT:i *X>i Xt'y) TonptTcv, IltEiTa Se TOpab ]
260 KaV TCparciSEjGi vov, xaVSatsiv 6a6a, "?, fii xa\ - 9<J[ati Saidjuvo;
"Opo as Ttafitfaviajv- 8i' aJOipo ^itpspoujai,. 275 TQx' itXa|i7TOv 1-, Xaj 8 itii aavQi},
S'rfjawp.sv -Tj5ta{o Ttp aXa attavtou. QxeV v\ ') pivssi xpuTTTfuvov.

Silentio ambarum clausa labia tenehantur,

250 Veliiii in roscidis calyculis rosa.
Has ego aspiciens plurimum laeiabar. Nam illas
Longe moi talibus praesiare mihi persuadebam.
aulem, cum iis animum demulsissem, cliam labiis admotis
Osculahanlnr me, ut cliarum lilium diligentes :
932 933 255 Ac qiisereiitt mihi, qua: et uncle mulicres esscul :
Virginilas, inquil , lemperantia altera,
Qua: Christo rgi proxiine asanles,
Pulchriludine elestium delcctamur virginum.
Verum age, lili, misce luam nostris
260 Menlibus meutern et facibus facem,
Ut le rulilantein in alttim evehentes,
Staluamus ad luceni Triadis iinniorialis.
Sic locutx per aera fercbaniur. Meus aulem ocultis
Sequebaiiir evolantes. Atque lise quidem somnium eraulj
265 Sed diu cor meum prxclaris noctis simulacris
Dcleclabalur, et lucidx imaginibus virginitatis.
Jam mihi in pectore sernio colligebatur, tum cum cogiiitio
Boni et inali cerlius siabiliiur,
Mens regebal desiderium, et piikhriltido subobscura
270 Visiouis nocturno; decenter admodum elucebat.
Queinadmodum aridam slipulam cum lalens scintilla
latus depascens subito emicat,
Parva primum , deinde ingens incendium
Assurgit ; ita et ego visione accensus
275 Cito amorem in luceni proluli, et fulgor omnibus ipparuil,
Non jam in animi lalebris abscoiulitus.

252 'Hfieplur. Humana conditions prstanlieres.
bit. Coisl. iTjiAsptdjv Yuvatxuv.
253 . Combfisius legil tv8i)v idltaiv, .
absque inlerposila virgula, et vcriil : admotis labiis
i>sis mulsi animum.
255 'Eeipofiry. Vat. vipopivip. Sup. lin , ut
in editis.
256 71 ter, clc. Una se esse ait virginilalem,
altera tempemutiam, prudentiam.
261 "Ecar. Coisl. et Vat. Ijuav.
265 6\ Ita Chig. Reg. 990 6ip?)v ejjlj xpe-
267 "Kpti ici ypra. Ac mihi jam tum earum
termo. in mente colligebatur, cum cognitio ttrtuium
vitiorum homiiiibus vere planeque imprimitur.
270 '1<. Eximie. Gloss. eptijX*;.
Aperle, manifeste, etc.

METRICA VEIISIO.

Dmuni ipsis labra alta silenlia clausa tenebanl, Ac tum, me sedante oculis, rapiuntur in altum
Non secus atque calix, quo rosa clausa tatet. /Ktliera : at id visum nil nisi somnus erat.
Has cernens (humano etcniin prsestaiiUor ipsis Ipse diu porro simulacris noctis opaca:
Vultus erat) toto pcclore laelus eram. Lictabar, vitx virginexque lypis.
Oscula jungebant illa: mihi blanda vicissim, Jam mihi crescebat ratio, quo tempore cerium
Non aliler proles quam si utriusque forent. eleclum recti mens vitiique facti;
At mihi scitanii nonicn : < Vocor, illico dixit Ac desiderium mea mens duclabat : apenas
Altera, virginilas, altera sophrosyne, Jamque dabat noelis visio nigra faces.
Quas Christo asanles capil insalurala voluptas, Ac velut arentem slipulam cum tectus in imo
_ Iliaque virgneos dum videl usque choros. Devorat igniculus, protinus ipse mirai :
Ergo, age, naie, luam noslris conjungere mentem Flamina quidem primo tenuis, mox lollitur ingons;
Sil studio, lumen luminibusque luuni, Sic mihi cum visus ureret ossa decor,
b'l 1 splendcntem ac rutilum sublime ferenles, Protinus exseruit sese, eunetisque refulsit,
Sisiamus radios pcrpclis ad Triadis. lit qui celari uon polis esset, atnor.
ms SECTIO I. POKMaTA DE SE1PS0: tSTfc
290 IIaji9a, Ovjto xapt<5,u.Evot.
Aesfx cpYov, x5(xou Xuevoi (Oovou, "Osaot 8' x i^X^i xa^ & elj v aYspEv,
'0; inepdevxE 5(a' lsito>vrai a^iX^t, Kal Suai elat, x^ SxYOva papvapivou,
280 "EvOev mpYjysvoi x6st ov jieyXq). y'jY'rv 60U5t, xaA 2a; sctiv etojxoi
Toc u.sv e"^ iXwv T xat ap.ctraov#T:Epi xf(pi, Enpatv. 'AXX' xpeaaova popay 5y<ov,,
'' ^ ej(ov 7upavit)" 295 Sotpx{.va?iv. lOTjXe.iiXavu 8' o.7topYaOE x-
Aiip Eiwtta yjAoio apuv uybv ext& 9,, [(TU,OU,
"Td/nXfjy - '.. ZuiTi 8' aOavtwv tjx' SItoto -nXac.
385 yp S)] ij u.v, 8 X-/ov opayuv eu?. "' Txefiits i:6o; p.EYaXr;Topa, 06' rt Yai)
[py "HpsiSoy 101^^ /viov 8pavov.
'AfwjaE, iraOswv xpsaaovs{ apYaXwv. 'AXX' &ST8 YXuxepoo YeYUH^vo V yoikuxzoi,,
AtYXfjEtj <1 8e& xeY; ' ' 5' 8eoo 500 "H uiXcxo, <,{ xeOi yfipojzaalr,!;,
Atpiec ^iBpdvou itXijaov atars Ox bOXov iHXpTJf |xoi eSttoc aasov xaflai,
? leptwTjy Axxlva xctOapoo spev-Ef,. 6ujw6<5pou xaxt)? yOSs Tix-o{ivt{.

Ac primo, quiilcm pioruin consuetmllnc tobar, qui nupliarum

Vincula fugiuiit, a tcrrestri mundo liberi,
Ut Christum regem aiiimi pennis una sequanlur,
280 Ex hac turra magna cun gloria avolanles.
los ego amans et conle complecicus
Spei cleslis duces habebam ;
Dei nde vero grave matrimonii jugum foras elimi uavi ,
Sublimem desiderans vjrginum partum.
385 Nam qiiotquol natura: latum cesium sortila: sunt,
Conjugii graviumque aiiimi expertes sunt peilurbaiionuiu.
Primiim rutilans maguus Dcus ; duindc Dei
Cultores, sedcnli in Ihrono prope asanles,
Primum puri Dei radium excipientes,
290 Lucem, qua toti refulgent, inorlaUbus norrigcutcs.
At qui ex corpore et anima in unuiii composili sunt,
Ac duplici parte constant, terne reluctantis progenies,
934 ~ 93 5 Hi ennjugium aopetunt, et ad corpora paraii suiiL
Serenoa. Sed Verbum meliorein partem regens,
295 A came illam sejungit, atque a fallaci reinovct mundo,
Ac libera: immorlalium vita; prope adjunglt.
Illue desiderio magnnimos ferebar, nuc in terra
Figebam humili imbelle vestigium.
t'.uin vero dulce lac aul mel
300 Intra stabilem ilium churu in deguslassem,
Jam nolcbam ad acerbum mihi cibuin prope acceder,
Pestiferum anima: vitiuin, quod in hac vita gignitur.

284 '. Qui ftorent perpetua virginitate. nes x^ xYova, yWTJ[xxa, ut babel Coisl. int.
287 Aly.U\eir. Quasi primus splendor Deus. Turn
Deo propinquae virlutes, etc., ul in oral, xxxvin,
ubi crealioucni exponit. Vide loin. I, pag. 666 et
seqq.
292 A'al Svd elfft, yob Sxyora. Non diibilat
Billius quin mendum hie irrepserit, nee inlelligit
i|iioinodo homo dici possil Sua;, legilque /oh; si-
xdvt uapvapivou. La verlit Gaulyer : nullum lamen
menduni est, planaque lectio, el seneus optimus.
Homo polest dici Sud;, quippe qui ex duobus con
stat, anima el corpore. licet-: cliaui dicunlur homi
wiiis, tuti filii, quibus sit pronnui in corpus se
minare.
204 ' Aj-. Verbum; aliis ratio. .
Vat., Chig. el Keg. 990 Xcbv.
296 'Aardttr. Val. 6avdwj.
297 ' /t' . Hue me impellebal magna-
nimum desiderium, etc.
299 . Cois!, ytywsyivo. At g
stala stabitis illiits chori suavitate, tanguam lacle
(nudum ac melle dulcsimo.

METRICA VERSIO.

Namque pi cpi me consociare- caterva;, Splcndeal, iiiipcrtil lumina deinde mihi.

Qineiniindum liunc Cragilem higerai, el ll. alamos:
lit Christum volucri sequerelur ad xthera cursu,
(line splendore alliens non sine mirifico,
los ego fervenii completions pcciore, habebam
Perpetuo viia: clitis ipse duces.
Post juga connubii procul a me dura removi,
Virgneos cupiens laetus adire choros.
Clicolum ignorant ibalamos namque agmina snncta :
Coelicolas eleniin nulla libido promit.
Coelebs est primum supori nominator olympi :
Post expers llialami grex etiam angoliciis.
Qui priiitis radiis cum summo a Nuiuiuc lotus
At quibus ex animo natura el corpore constat,
Eulgicmqtie caro pugnal in atlioream.
Conjugium cxoplant, jaciiinique in carne libcnlcr
Semina. Sed raiio, dum meliora vehit
Mc procnl a carne, ac mundo impostore remotuni
Cu.'lilibus junxil, virgineisqiie choris,
Quo desiderium nienleiii rapiebat : humique
Figere non poteram protinus ipse giadum.
Verum cum lactis giistum mellisve suavis
Cepissem, fruitur quo sacer Ile chorus,
Escaut jam posthac gustare pigebat amarani
Noxse, hie qua: paritur, certaque mors aniui est.
157o S. CREGORIl TI1EOL. CARMINUM LlliER II. IISTORICA. 1371
Oje t [toi oai te xal a v4ttti [u/t/ev, AatfsJi itEi:Taj.votsiv Eirajaaa OueXX
Ox aoi u.aXaxov, 8 xXiSwaa x<5xr, 520 AsvYaXitov vjmov, a7tivTj -
505 Ox aia%p&4 e-tv 4xaP'- X^P'' 0^i yXwTS u^E'.EV itoXCvopaov t' Eipia vurca Eoto,
'Axpaxis, aapxo pao-jxats 63[ev0{ "EvGa xa\ ?v6a xoxo pao-3iu.EVOV xEyaXo'.?,
' !Xa. , xa\oupsa, xaV'xpsp.Oov-ac Mt 7 8% xp'-nrrfjat ix\ oitiXaScsaiv e^tj.
"Iiraou;, t,6s xuvuv Orpo<pov<ov jxaSiv Too yip BuWu ffovepew vo;
"A^Xotisv ^, ti 8' 8X6ia nvca Tiva$a;, 525' Aiv anE/OaEpei xepinuv yvoj, ^*" ^^ Ya^C
510 A/eV dito ) ^ eaofpoavti,- BoXsxai opavEovic Iu,Asvai, oipavOsv
"l (i' ex;asi ' -^tXst xe piya ; Seev, Ato i]V 6i tA y$6*)a t<v?s tivbxOe; "
'Ev 8* tOc'. '. xEpsst itpopovaw. Aju-opo, 8; xXXeoj eV/o; ?Xtv
'AXX, -, ; te Aoyo, xal 0> aswbv, 'lijisvo, ^ te aatXtitSa Ttu*,v,
Ziuj jiAETpT); |;, 330 'AvtV aou $] otcotEt.v.
515 Mf ( Xinj xsp3jtv un' apyaXsflt 8au.(vat ToSvExa xa\ toToiatv iaivsTat aikv " Ipyo,
A'.nu.svE'o, Ttj f, XiESoj vTizaXo'J. Kai CotfEpiji )? avoaos xpT0 x51-
" (j vf,a Xaivav, OtiXoov, p6 Oouaav, AizXo-j? 6" a iop?T]v teXOei, oxoX-. te wv.x,
" xa'i Xiuivtov uXtjoEov trcrau.EVrv, "' it' XXoEijv px<5vo; .

Son mihi conviva, el qua: juvciiibus cura- esse soient, .

Non mollior vests, non effeminata coma,
505 Non lurpiun: verborum invenustus lepos, non i sus
Immoderali, non inimicx carnis aestus perniciosi
Mihi placebant. Sed scopulos, et montes, et hinnienles
, Equos, et canum venaticorum strepitum
Aliis reliqui, et omnes felicitates projicicus,
510 Cerviccm austera; submisi virginitati,
Qux me excolebat, et amabat, et ad maximum decus prorexit,
Et Christi manibus bnvole tradidit.
Al lu, Paler, Pairisque Verbum, et splendide Spiritus,
Iiistabilis viue nostra fulcrum,
.515 Ne me sinas sub funeslis manibus domari
Inimici, qui spe't in te positae adversarius est :
Ne velul navem nigram prospere naviganlem, recta ciirrentcm
Janiqiic prope porlum volantem
Vi'lis expansis irruens tempestas
520 Funestorum venloniin, subito relrorsum
Me ilerum mittat in lata hirjus vit.e spalia,
Hue et illuc inagnis sestuanlem malis,
Aut ad occullos scopulos frangat.
Talis enini vidi Helia: mens :
325 Semper odio habet humanuni genus, terra
Palitur ccelestes lieri, e coelo
Ipso ob suum scelus in banc terrain dejcclus ;
In felis, qui suinmie pulchritudinis gloriam
Anibiens, et suprciuuui regni Dei honorem,
550 Pro luce invisis couperlus est tenebris.
936*937 Unde et tenebrosis semper dclselalur operibus,.
El tenebrosa? iiequitia: liic imperiuin hali 4.
Uuplcis pono forrax est, et cogilaiionibus torliiosus,
Ex alio ad alium sese vericns laqueuui.

30ii Svciievo. Sic Coisl., Yat. et Reg. 990.
Edit. 8uu[iEva. Coisl. sup. lin. ;. vis legal ut in edtis, TipoWov.
50 AevyaMwr. Id est, ^.
58 lIpTov. lia Vat., Reg. 990, Bill, et Comb.
METRICA VERSIO.
Non epulae mihi jam, et curat qua: laeta juvenilis,
Non mollis vests luxuriaiisque coma,
Non fiivli eloqui lepor illepidiisque placebal,
Non risus pelulans, immodiceque procax.
Quin aliis munies, el equos scopulosque reliqui,
Atque canum magnos prateeleresque gieges :
Omniaqiie exculiens, quse vulgo magna putanlur,
I olla dedi firm;e subdita sophrosynse.
At Paler, alque Patris Vcrbuin, Flamcnqiie supre-
[mum,
Cujus vita mihi nililur omnis ope,
Ne sine me, qiiaiso. Relit procuinbcrc destra,
Cui spem perpetua est Innigere cura nieam :
Nec veluli navem, qux deslio concita vento
Ferlur, el ailiguum jam prope littus habet,
i'va repeine ruons in ca basa passa procella,
Verlit eliam Gaulyer, quasi ad foret itpwTo-j, qnam-
550 "Aiiycraro. \al. uijoato. ^.
El vcnlus miscrum rursus in alta feral
:\, el bine illincquc ingenti mole inalorum
Non seeus ac ranidis fluclibus ipse premal :
Funestos ne me ad scopulos telerriniiis hoslis
Allidal, siquidem mens ea semper ei est.
Nainque homines odil semper, sustinet illos
E Ierra ad sedes seandere sidreas
Ipse suum ob fastuin supera dejectus ab arce ;
Infelix, primuin qui decus, atque Dei
Mente parum sana dum summum affectai honorem,
Ex luce in tenebras decidil horribiles.
Uiide etiam tenebrosa juvant liuuc crimina, nign
Et vili in terris oblinet Imperium.
Porro forma duplex illi, versutaque mens est :
Nunc etenim liunc, nunc laqueumqun pa-
* [rai.
77 SLCTIO 1. DE SKiPSO. ISTrJ
533 "Uzo: i jav xxo; iativ O-sp-aTov JJv Se u.iv A "0<ppa ayv ^aisioiv a*t(ko<3i ypaptuv,
|spT;, 550 KOSso opeviou p.otpav tyofU, 4va.
"Afvatav ; ? i>xa --., M". A'ar capxo.
Ksi ' zaXov yeXwv, naivst pva. "EvOa lXiste Ep Xotj. BtAJao xax<5;ppovo; ot6jia xauvsv,
4p$u,ovo;, v- aou; |jl-j Oavxij) . Sip? ), naoewv Jija toX'-i/^wv,
Trv (Jiv yip . tpuyEv, xa\ yspovo; vSpoc- 2p ), xcjjloio eovto ETatpT),
540 !; yp xaxfr) IxOTai ajxtfaSir,. Ep Xotj, w, avcTraX' opavT)?,
Aivw 8' 8 XoyoovTa, xa\ S; t8T;Xov aXiyvEi, 5 Epsy^IpT) i'atj te, yXux Doc, aOXov tcistov,
IIvE'J[iaTO $tto;c 8[<(1 8spxjiEVO. 'Av8po'^voio (fu-o rcv-oxs Y^<>,a'v,i '
'AXXa xal YP* ^iv rcoXiv te xpr,vov, , iXuseaa tc8t), {ipOouia foXu68i,
Tp;jia !fpoi4 ti>| ^Xa> i" (A 0ip SjiasO', Xr{ IxyovE u,apva|iivT;,
345 'Ev8uxo) a-j-TMEf, an' );1 8' ap p'.Tzm Bptru.a xaxov, xa\ STjfia , xal Segjxo vii^s,
tHyej, . /p^siotpai; iXltet tpptuv 10 Eixvo; oipavff)?, ttjv Xayo;v ReOev,
Ka! ' x 8v3p.evwv xa\ apyaXitov aXeuivwv, O i X^e 8| vaiio; ; ci/ tcosei
E08iov ; Xiuiva stc anXsia; aTpx?, OvaUMAl xa\ 7:0X1?,, SafiopE, xaxotfpaSlc,

-v 535 Caligo is quidcni csl densissiiiia; sed si ilium dcprehciidas,

Cito in angclum lucis convettilur,
Ac Icni rise mentes demulcct. Hic maxime
Prudcntis est cavcre, ne pro luce in mortem incurrat :
Nequiliam enirn fugen: est etiam hominis doterions :
540 Mulls namqnc invisa est manifesta iniprobilas.
At ilium laudo, qui in insidiis latentem dclegil
Spiritus acutissimrs oculis pcrspiciens. -
Verum, oplime Dens, senium meuni et canum hoc capul serva,
Vilxque liiiem optatum propitinm aller; quenradmoduni me antea
315 Perbenigne fovehas, ac diei diem optimum
Jungcbas, ad mcliorem spein me proferens;
Ac me solution invisis el mole-lis solliciiudinibus
In placidum perduras lui regni portiim,
Ut le cum immortalibus luminibus laudans,
350 Glorias, 0 Rex, ccelestis partem ipse habcam.
XLV1, Adversas carnem '.
Caro perniciosa, Bellte malorum inventons nigra procclla,
Caro perniciosa, villi multiplias radix,
-Caro perniciosa, iniindi in inferiora mentis arnica,
Caro perniciosa, vil ccelestis inimica :
5 Caro inimica et amica, dulcs labor, bonum infdum,
Quse de homicida arbore semper degustas :
Cnum, luteum vinculum, ponderosa plumbi massa,
Fera indmita, materia; reluctanlis sobles,
/Esliis exilise, sepulcrum el vinculum regina: liic,
10 Imaginis ccelestis, quam a Duo sortili suinus.
Non desistes ncquiiia impudenii? non cedes
Spirilui el cauiiiei, misera cl stul la,

* Scriptum post an. 583. Alias Bill. 19, p. 93.

535 '. Coisl. . Edit, male traliam.
urcvtaTOv.
338 -ai. Heg. 990, .
Sil Aoyorza. Heg. 990, Xojrwvra.
345 "ErSvxsbiq. 'AettS, impense.
350 ". Chig. S-foiiu, partem cleslis glora:
MTRICA VERSIO.
Caligo ipse quidem est densissima : si lamen illud
Agnoscas, lucem prolinus assimilt,
Leniter ac ridens deinulcel corda : cavebit,
Qui sapiel, lenebras lucs adirc loco
Nam Vitium fugere est cujnsvis pene : ratela
Nainque odian mullis exeilat improbitas.
At vero ego laudo, oeulis qui menta acuiis
Occnlias boslis prospicil insidias.
At senium, canosqiie ineos, paler optime, serva,
El facilis vilaj lempora Claude me.e :
Ante velut tibi ebene eram, l'ausieque fluehant
Omnes, el tum spe mi meliore, dies :
Hoslibus excniptumi|ue mois, enrisque inolcslis,
Ad porlutu regni da properare lui :
14 cum luminibus juncius, qiue nescia rali,
Peeanlein laudes lempus in omne tuas.
XI.VI. 1 OSjjia. lieg. 991. Sup. lin. el Int. .
4 ',. Duo Regg. GoXspfj. Mox, oipavir,;. \..l.
opavio'j.
12 KaxoppaS. 'Avar,. Chig. x' pautr,:, xa-
).
xlvi. adversus carneu.
(Bi/io interprete.)
Exiliosa caro, Bclia tenebrosa procella.
Exiliosa caro, qua fliiit oinne scelits,
Exiliosa caro, mundi labenlis amica,
Ccelcsli ac vilae prarlia dira moveos ;
lloslis, amica caro, blandissima pugna, bonumque
Infidum, vetilos semper edensque ribos;
Cnum, massa gravis plumbi, limosa calea,
Bellua pugnaei prodita materia,
Peslifer aislus, heneque lu* vinclun alque sepul-
, [
Form:e, qua; supera venit ab arce mihi,
Non viliis finem statues? non improba cedes
Spirilui, el senio quod grave membra pveuiil
SIS79 S. GREGRtl THEL. CARMNUM LIBER If. HISTRICA. 43
"Hv Xptrzo itaX(.Tf<nv a '- o'jvtjv, A *1 'jxaioi f)S \k5ou,
'Hvx'tSxojjiov OXtj xjjjlov 9txe \6, "Otppa xaTa^Eia ji^v cXifya, xal wWtoav
45 Kal ^, nat3T| SO 'P^Eia tojQ(jv ar(7tE<5<5v' apfaXeiitv.
nXi<ijLci tpfXov, <>)?)<; *Xipoviov ^^, Kai Ya5-s*lP 57[1 xipv, xa\ xejev' Epae
TEtp(ivov atxEpivou BsXfao, TcCva ^:, xal xvcj elSap Eot.
Kal 8avaTi> Bavatou ' -4^i]XtYoc , Tul tpr^b airaXotn irep p" sfEOii )
ToCvexev ae"[xo, xal tsyzo jiapfonuvawv, xxo, pj i}uX* 5X*aP ^Xauvojiivu.
20 )5' ' p.5) iJjx Xiaav SXijxtov ?xElv- 53 ', ^ xob 5xi<,-ipa psXij&bv,
Mapxpop.' aOavatoio XPa> xa^ T& ravripv AEkv eiispj(0(jtva{ jiattYac auojxsvi).
THxap, 8 9vttu>v uetaTov e v Syst. Tola jlev -a?pa6T); ea tfipjxaxa. Esto S, :,
*O xaTaixp.ai[)v, xal &\. iravTSaitoicjt. Kai j>j v.aOapl;, y.al ?!o{ x vsxiov.
Kpvrcrtov, xal vsxtv ^.' axiSvoxipTjv, Ti irp^ovov xaxCr,; te xal afycaTO 7{cT<poie
35 El p:f (lot rt^aEta; <Tas9aXi]v p"ov te, 40 ', titsl yeaiv xal ,;
Tuv xaBapv Xpi<jToij8paa|jts'vT] 9ueav<ov. Tic oxoXibv {laaiXT-a yooic 1; Mavasorij;
1< (tot, S) SaxpOJV t xaOpstE ve<59 tttjtJ T AaulS ^^ acjAitXaxirji ;

Quam Christus m:inbns suis solam firmavil,

Cum maleriam iiiconditan), verbo exornavil,
45 Ac postremo cun deilale miscuit, tit mi; salvtim facer*
Dilectum figmentum, magno! beredeni vi:c,
938939 Vexaium perpesstonibus :i perdftoie animanim Belia,
El morte sua a erudeli morte cruercl?
Qua propter revercntiam mihi habe, et peliilaniias com pese,
20 Nee rabicm perptuait) in animant meant cueree.
Teslor Dei omnipolenlrs uianuiti, et lucltiosuin dient
Qui humana omnia ultimo in cogel,
Fore ut te in servitutciu redigant, et doloribus oninis generis
Dornen), et morliiis infirniiorcin reddam,
23 Ni mihi reprimas prolervtalcm el profluvium,
Purant Christi apprchendcns limbriain.
Veni mihi ex into, Ions lacrymarum purg.ttor,
Et laboriosa? corporis et animi vigilia',
Lt (lamtnam refrigeres, ci fet i !nnt
50 Diluas malornitt putredinem vitioitmi.
El Tenter, ablega satietatent, et liiiini jacentia
Genua oLrigescanl, et einis esca sil.
Atque asper leera ineiubra operi:ft
Saccus, anima; mese vexala: propiignacultini.
35 Veni, aira cura, carnis dittilrix,
Futura supplieia mihi semper ob ociilos ponens.
Talia quidcni mea insipientise remedia. A le aillent, Cltrise,
Et pura vita est. el vita ex morliiis.
Quis progenitorent nostri vitii et generis
40 Siisccpil, posli|tiam giistuiit ploravit el fraudem?
Quis nefariuin regem geinilibus expurgavil Manassem?
Quis D.ivideni magno exsolvit scelere

47 'Aitepcivcov. Reg. 992, aiceerepovro t6v 33 1 f sOevvt. Sic Coisl. Edit. tep p"
voOv. Etlit. male, &usXotvou ^sOoaat.
18 'AxnMytoc. Sup. lin. atrortjjwu, 36 '-. Sic tres Rcgg. cl Coisl. Edit, *-
24 'Axt6rozpr\r. Cltig. xt6vTEpov. .
32 KuteckX^xoi. Sic Vat., Coisl., Cltig. etRegg. 42 ertUq. Duo Rcgg. et Coisl. turiXoj.
Edil. xaTTjixXfixot.

METRICA VERSIO.

Quam Christus solam manibus formavit, hylen cum Ex animo alqnc octtlis jam fuge, soirnie, .
Iimnuntlani ornant vesliit ipse novo : Ut jsedes Hammam, qua mens exuritur a;gra,
Qnamqiie Deus tandem summus sibi miscuit, ut nos Feloremque fuges, quem mihi noxa parit.
Qiios immortali fixerai ante manu, Durescant crvala solo mihi menibra, fantique
Servarct, viliis oppresses dasmonis arte, Pro dapibus helis sil medicina cinis.
Morte sua, et mortis faiicibus eriperet. Sit Saccus pro veste mihi, qui peciora purget,
igiliir jam nie verearc, proculqiie repellas Atquc feral menti, quam caro ldil, opera.
Ingluyiem. cesses bella movere mihi. Cura, veni, carnis doiuitrix, pnaeque perennes
^ilterei dextram leslor geniloris, in unum Fac subeanl animum conciiiiantquc mcuni.
Quique humana traltel (nee mora) cunda diem, Sicntedeor slolidas carni : al purissima vita,
Quod te ta confie am variorum mole dolorum, Et rediviva, lu esl inuneris, aime paler.
Exanimi ut jam sis corpore debilior : Quis generis nostri excepil viliique parentem,
Ni contada ubi quainprimum fimbria Christi Li fraudem Itixit pesiifertiniqne eibum?
I esttferum fltixitm comprimt atquc scelus. Quisnam purgavil lacrymis fleiuque Mauassem
bs into venias lacrymarum peclorc unren : Davidis crimen suslulil atque grave?
|Sgl SECTIO I. DE SEIPSO. 2
T xatMl**lv Op-fjvoiaiv I8wv iiitoas Ntvsu; A 5 'Exxatov v <jo\ ; p?st ; viOou;;
T " \ irai8\ aXev Sxpuov aXorpi} ; O C(7tup!JEt; Xoyixfcv, t yvtjsiov ,
45 Tf.'X-pwv xa9apjiv, x; aXev o6 TsXva; ; ajijia/ov tov 6u*tx4v ;
TE; i;p6aTv t' &{i; 4v6eto 7tXa{[vov ; ''UX*1> T' ""X^' ; t fppovE; ' a$av ;
T; XE*po-j; sxO^pe, rcixpi; 8' a^oipyeOe voiou;, Ox o!8a; ; EU)xa; fvoxtv u.vr,
Iijiaii xa\ (/'JXa' i** XaPlWltV0; * " TpEictoXov 5p(iaT>v suy^ivtov
Eso, Mixap, 8Vpa, fJporwv tpo;. 'AXX' ematrj; "Imridv avatv tuyX^ovtuv Tfj Oie'. ;
50 ; <iET4pou, xa\ aaXo; aoi. "ET; suysv);, ; ;, ^(lEpo? Se e;
_ ,_., -v. K' flv uv tcots oumjei; Opac ; fiva;,
W. 'K*lt//J<C "" <UTov rn fvm. xlpT?> owtapaet tov 8p>v,
', Aouv;, tXatva xapSEa, 15 'Op|juv aouXto;, poiXa6(uv 8s tov jjlsov,
"^, (xatv, to tpp) Tai"; ijSova, ! ffujjnrvEtv, tov 8' E^evri
IlsptOXitoura rcavxaxoi t 7tXijiiov ; 'O axAXwTov 8ouXayti)yfsa; uye.
O ? pov^aetc ; o ^) cp Spuv SxovTa xo\ aivovxa ttv itXvTv

Qiiis Niniven servavit burnt prosiretam, et lamenlantcm videns ?

Quis super (ilium nalu minorem lacrymas fudil?
45 Quis puris mentibus gaudens, non tarnen publcanos longe rejecill
Quis oveni errantem humeris reportavil?
Quis leprosos mundavit, et acerbos morbos expulit,
Corporilius et animabus doua largiens?
Tua sunt, Beate, muera, hominuin lumen. Al super
50 Flue tus nostros gradere, et slalim procella decidel.
940*941 XLVfl. Objurgatio adeersus parlan aitimce talionis '.
Einpusa, furens, o infelix anima,
Einpusa, furens, quo traberis volupiatibus,
Circumspiciens undique prxima V
Non resipisces? non exstingues ignem,
5 Qui accendit in le spurias ciipidiates?
Non excitabis quod in le ratione p^ediiun el genuinum es,
Adjungens sociam pugnae racundium?
Anima, quid pateris? quid sapis quod non dccel?
An nescis soli libi datum esse regere,
40 Quasi trigas ad currum junetis
Equis, qui dissimiles sinl natura?
Unus generosas, alter indomitus, lerlius mansuetus :
Si quando remitas l'eroci babenas,
Exsilit, luctalur, perturbai cursum
45 Abreplus mpetu, et adjungens sibi medium,
Ipsi suadet ut secum conspiret, ac gern rosuin equuui
Velul caplivum, in servitutem redigens abigit,
Trabens in vi mm ac deploraiKem erroiem :

' Scriptum post an. 383. Alias Bill. 139, p. 196.

43 Ntrevt. Duo Regg. Nivsui}. 6 T Aofixv. Animam suam monct, ui impe-
50 Otdaazo. Int. ;. rium omne ralioni committal, et libidinem compe-
XLY1I. Tit. /. Vat. el alii *l; t^v scat. Tlieologus naraque hic alludit, aut sequitur
la,JTOy *. Plalonis sentcnliani, qui duas ralionis expertes ani-
1 "'. Empusa , apud Suidam spectrum mse facltales, iram et libidinem bigis comparabat,
dxmoniacum, quod ab Hecate iminissum miseris quarum auriga erat ratio.
apparebal, sic dicta, quod uno lantum pede Ince- 9 07a. lia Val. Edit. oiaOa.^
deiet , in varias se formas mutare dicebalur, et 16 Avr<fi . Val. aTto te to0ei.
caruis et voluptalum amans.
METRICA VERSIO.
Ouis irisli Ninlva; dedil abiectacque salulem? Propinqua ubique cupida dum circumspicis ?
Naiorum ob minimum cui maduere genx? Meliusne tibi non cnsules ?cUpidiiium
Ouis puris gaudens, procul baud lamen ipse lelonas Ignem malarum protiiius non opprimes?
Movil? Ovein dorso quis lulit alqtie vagan? eque ralionis excitabis inipcliim
Ouis lepram, morbos quis proiligavit acerbos, Corroboralae subsidio iracundise?
Carnique atqiie animo commoda magna ferens? Q"'1 patens, anima? Quidque lam indigne sapis?
Dona tua baec, bominum lux splendida. Tu maie Nescisne soli regere quod Ubi sit datum
[nostrum Curruiu, irabant quem 1res equi, dispar quibiis
Scande iaitur : nam mox saeva procella IIa cadel. Natura dala sil? nus herum est nobilis,
Alter prolervus, iillimus traclabilis.
XLvn. OBJUBGATio ADVERSDS partem RATiONis Quod si insolenti frena permitas, siaiim
EXPERTEM. Saliat, ferocil, cuneta perturbai, ruens
IBillio interprete
\uutio imerpreu.) ) .Furore
Emcil ca?co,
|medium
sf)jrcl el
^ ailjungens sibi,
(^ |
Empiisa, Mxnas, anima 1er misrrima, Caplivi ad instar subdiiuiii per vim Iraliit,
EmpusR, Mxnas, quo voluplas le trahit, Uno gemeiilem peetoreob cursus vagos :
1383 S. GREGORIl THF.OL. CARMINUMXIDER II. IISTOR1CA. 3
"XwpE 8' | copa, A '0 8' 4p XoytsuA;, wiitsp ; eyevtj.;,
20 cepdir;o, ; jatxpr((ivo, 3:a 35 Nix, xb vtxv trf) (frei xexxTjUvo,
' oCiSkv 7rpo[iT]0-', o'jS' avax<7rxt 8p4u,ov,' TTpo6avojv, xpAac veOwv 5vw,
"Ew av yx"P5' T*' SSo'j -'JXai;. Ta x6s Tivxa 8'jaxP*l itapaxpx<av
OEpwv autbv, ce xtjv TcavaXiav. O06' ev88(3iv xpi Osa; X^toj,
ES 6e povoii ef ei vrjXoywi, Iiiov auxbv xai sa xtv E'j6au.ova.
25 8' syve xapouia 7tuXij xbv 8p[jL0v
MH'. i rr zCo .
"Aitavx' ET:ixpi{/Eia;, j su eT5 ti
Batvsiv exvtv tt)v TcopsSav xip fivto Z> xa\ xOvTjxa. T\ aob avYxpivExo).
M3t;) x' )^, fiaueyciv Yuxfl tOvtjxa aip 8 jxoi uOveiv oXst.
0uj.oi8e; eI;6ov, xal ffuvxpx='v '+1 ] ap S {loe xEvijxexto.
30 vov ijovtt xbv 8' xaxxov eOxvii);
". .
Kvxpoi; 8a(i33oi;, ox ewj' yrjvav.
Tax' euysptji, 0p'j0jio{ laxat croi 8pj.o; , "lljiot yjv, xi 6; iE TTpb opivbv t.Sk :!
rXT)v.u>v, SXutcoj, eXitSo; y(dv. Xcopov TtstYO^Evov, x<6' p-^'i ^5*"'

Ferlur aulem temer stultissimo iinpclu,

20 Deovsiim ruens per vim, quasi per praecipilia :
Et niliit sibi providet, nee desislil cursu,
Donee dilabalur ad orci portas,
Perdens se ipsuiii, el te miserai.
Si aulcm sapias untura: tux convenienicr,
25 lili generoso equo lubens cursiim
Omnem permilles, tanquam qui probe novit
(Hiire viani illain, quae sursum ducit :
Medium auleni objurgabis, ut exserat
Vim swam, ubi oportet, et cursus socium ei sc adjungat
30 Qui meule praedilus est; petulantem aulem conliiniis
Calcaribus domabis, nec sines frenos respiiere.
Tunc facilis et expeditas tibi rit cursus,
Screnus, doloris expers, spei plenas.
Sic igitur ratio, velut generosus equus,
35 Vineit : vincere nauiquc a natura accepil;
942-943 Semper progrediens, sensim aiiollens se sitrsnm,
Uuincs vine liujus molestias Ivansiliens;
Nec subsist!, donee ad divinam perveniat son em,
Servans se ipsam et le (oriunatam.
XLV1II. In morluum mundo '.
Vivo el morluus sum. Quis sapiens liatc coinponat.
Anima morluus sum : caro aulem robusta esse viiit.
Anima vivat; caro aulcm mihi moriatur.
XLIX. Iaiciiis".
Hei mihi ! quia me in cluin quod Doi
Sedes est, propcranlem, corpus uiidique ! net !

' Scriptum post an. 385. Alias Bill. 170, p. 252. " Scriptum post an. 383. Alias Rill. 25,
pag. 95.
24 '. 'AvaXYco, proiif natura postulat. 36 'Arppa rgo)v arto. Piaeide sursum intuent.
51 'Apr\rlar. Va!, 'tjviv, [renum dtpellere, XLYIII. 3 4V//, etc. In edilis sequilar aliud
excuteri. poeuialium, quod leglur supra ., vers. 13.
34 '0 ' up loyiap. Edil. yap.
METRICA VERSIO.

Tcmereque fertur, mpetu ct bruto, velut
Prarupta vaslum per loca in barathrum ruens.
Kec prorsus aliqiiid provide!; nee reprim!
Cursus, averni donee in portas cadat.
Se, teqiie miserai ter qualer, perdens simul.
Natura quod si ut postulat, tu sentas,
Ac mente betas nobili mandes equo
Moderamen (ceelilein iiamquc hie viain
Obire novit opiime) ; et medium increpes,
tit acritatem commode inonstrei saam,
Sociumque cursas pvaebeat sc praedilo
Mente; pelalantem ast acribus slimulis domes,
Abuuere jussn ncc sinas, lam denique
Oniainn taillis hic crit cursus tibi,
Inclus, seienus, spebus et plenas bonis
Nam ralio, veluli nobilis el pnestans equus,
Vinci!; dedil nam vincere huic summiis Parens :
Sensim ipsa gradiens semper, el sursum inluens,
Omnesque vil transieiis molestias.
Nec ante linein cursui iinponit suo,
Quam le bealam collocct, seque in polo.
IT.VIII. in moi; m im ni Mm.
(fed. Moretlo interure'.e.)
Sum vivus idem el moviuus. Quisqus sapit,
Componat hxc. Carne vigeo, al anima occidi.
Vivat anima : al caro mihi esto niorlua.
XLIX. LCCTUS.
(Billio interprete.)
Me miserum. caro quem reuioratur prfida, coeli
Ad Uominum ciivsu dam '. ferort
13S5 SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 138 )
O08 ) x6is; ssxi 7to'/.urXvio? iidxoio, ?rpV Tjvs >; tputv, u>{ expoeja
Ka\ tj'CcP^ xa/Tc, ' xxo>, Tf, ^uypift Xiaprjv xoajxoYvtj) aotpri,
5 n'JTOO/ 7tpoxoiat TtEpixxu^'ouaa xspj.va'.;, "O; xsv isortasf) 3jia; pxiov aj.a uXasaoc,
Boaxouivai ^u'/^ xXXea xai /apixa;. 10 Tijv S 6ij(0<ixatJT)v xa'i ('.
'AXXa i Xsov, "Ava, Xiov ^oviwv & sajjuov, "HXuBs v8potfvo3t vo-fjjjLas'.v, i 8' [i, tXt\;jov,
Ka! xupoTcasTjV xjov opavCrjv. Sf, Svo^Epj xaxtTj ibv lxsyla 5^v.
OJx X'.j jsv apOsxova Y^poto eXxeiv
N'. Kara zov ei rccr.
"AXysa, xa\ ctxotXiov &yfita xpivaxptwv
"HXuOs ajO'.f Sjjioiys, oXote/m jj evoTjOt,;, 15 'AXXa u,e xai sxuypi]xaxE8<iiiaxoS7txpiavo<ioc,
BivOoj , xpaSrj; vSoOi 5oax<Sixvoc, -) ^isXtov, e Ixoj Eteo.
Kai ; xpaxepoii te xivy^aai xoSs ioio, Toatv , xa\ axEvou,at, >? Ste x( X\{
Etxva xv tsp})v yv JaXEiv ttoO>v "AXxiu-oj, ejjLTtXExBe'ii apxuat Oijpovwv.
5 epijOevaeaatv iv^Xao, xa i' 8a{ O [lOBidv itoBito axipxTu.axa, oOx paxEivjv
Ei{ 7t5a ix xjaX^;, pzup.au Xaac 20 niiv ojiTjXixIrjV, o5xs jiv e6aXijv,

Nee mihi cxitus est ex vita crroribiis refera,

Et ex funesta nequilia, quae me alllgavit liiuni,
5 Semper improvisis circumstrepens ciiris,
Quae mentis pulchrituilinem et grattas ilopascunt.
At me solve, Rex, solve icrrcnis ex viuclis,
Meque clestem in chorum ascribe.
L. Contra diabolum in morbum '.
Venisli rursus ad me, fraudulente, consilio, velul animadverli,
Ut intimum pectus meum dcpascaris,
Et multis validisque impulsionibus bujus vita?.
Imaginent sacram in tcrram dejicere cupiens ;
5 In carnes robustas insiluisti, et me disccrpsisii
A capile ad pedes, vincula solvens humoris
Quo Dens siccam irrigavit naluram, quemadmodum tempi ravit
Frigida calidam, sua mundi procratrice sapientia,
Ut aequa temperatio integrum corpus siinul servet,
10 Et inaaqualilatem vitae ego ellugiam.
Venisli lelhiferos in me ferens nimos, el in me, miser,
Tux tenebrosas malitiae lotuin effudisii vcncnum.
Non sat erat mihi irislissimos seneclutis ferre
Dolores, et gravius scopulis siculis onus :
15 Sed eliam me acerbissiinus et edax absunipsit morbus,
Tahe conficicns membra singulis anus.
944 945 Propterea lugeo el ingemisco, veluti leo quidam
Toi lissiinus, implicaus laqueis venaloruin.
Mon scrnionum desidero lasciviam, nec gratissimam
20 Omnibus aequalium consnetudinem, nec conviva,

'Scriptum post an. 383. Alias Bill. 61, pa. 138.

XLIX. 4 "HiC . Reg. 39, t. . Crederem legendum esse jijjia pro iu.a, duplicata
Tit. zov el tr\r raor. Sic consonante, ut stet melruiii, quod, prima brevi.
Vat. Contra diabolum in morbum. Duo Regg. ; deficit. Caillac.
ti)v vaov. 10 <Pvyu. Vi (ugiam, id est, ut fugere ditcam.
1 ' 7\\. Reg. 991, sup. lin. xaOto lyvib- 11 'Ardpoproicri. Schol. vBpocva aoi pwv
oOtj. Schol. > epiopa8). Coisl. w yov w^Otjc. vof .
9 ~Afta. Sic Reg. 991. Edil. .. Schol. iva 6i 14 Tpiraxpur. Ante Gregorium jam Pialo el Ci
iTj expauiji pTiov xb owjia (puXieaT). Cum Aldo cero idem dixere, nempe seneclutem quibusdam
legiinus yuXaeaoi. Billius el alii pro ], le- onus Etna gravius videri.
guHl iuosxadTjv, sed nullius codicis auclorilate. 19 /. Schol. xpdxou.
METRICA VERSIO.
rranlis vitre mihi nec patei exiius ullus, Eximitur vinclis dum pituita suis.
Mec vitii, mea quod pectora (ixil hunii, Qua siccam omnpotens madefec'il dexlera moleni,
Alquc improvisis circumstrepit undique n ris. Cum junxit calidis frgida, cnela creans,
Gratia qiieis mentis deperil alque decor. Scilicel inclume ut corpus concordia servet,
At gnu bus me solve, pater supreme, calenis, Ac fugere bine vt;e dissidium admoneat.
Inque bealorum me trabe, snele, choros. Ad me leibifera venisli mente, tuxqsie
Ncquilix virus fundilur omne mihi.
L. CONTRA DUBOLVU IN MORBl'M. Non sals islud eral, quod jam premor ipse senecla,
(Billio interprete.) Quae gravior Siculis dicilur esse jugis :
Ni me eliam morbus lacerel, rediensque quotaniiij
Venisli, scelcrale, las intelligo fraudes, In miscram labern debile corpus agai?
Venisli ut rodas pectoris ma mei : Hinc edo gemilus, alque arctor more leonis,
Dum me succuliens scxccnla per spera vitre, Quem venatorum relia firma lenent.
Efligicm sacram perder morte cupis ; Non ego vel plausum eloquii, dulccsque sedales,
Insiiis in validas cames, meque exims ;evo, Expelo, non epulas, non ego poseo dupes.
Patiio!.. C.k. XXXVII.
i5s: S. GREGORII TIIEOL. CARMINUM LIRER II HISTRICA. 1W.S
Dix iyjfjh TToliiov, o'ix aXisa, ol5 , A 55 XeX<ji 64'|aXoia, tc49ov " '^esoto u,^rr,e,
0&&" 5 SoXefo avOa iou. *; Sp' eatc "yXicriTi anoxp1 la- ai,
fpoSk TtpoiOev p.o\ fXa, |ore XptSTiv 'IXavu)v ^? M.' *& TtpoiOfi fEOJT,;,
'|), xOovttov ' ravi3T(Xvoc. TH vv oCio* tyrjv Ixu-Sa oat' Exei-
25 Aiato 6' Ott } XpidTo XXDUtsv "AXXoi p.v itpoxoutii yO-uxv ov, o 8" atovxsc
"jjjux Cwtppov, <j> piXov, ' tjv, 0 "Axvvivt' ou yap o Ixouoi .
"O; (xs xal v STrXyxvoslv ayvj xSijve tsxottj;, u,oi TtawuxItDv ix^asidv yram, o{ onEpeuWi
Ral tovtou xpuspo'j Juato, xal rcaOiov. To irta ps6ajc, ijiitvooj uxrrs .
Aiji Xaoco eetppovo; fva (Stya, "H (iovo XptaxtJ uvouu,evo, f ov 4.<;),
50 O p.v aTro^^a, o&tt ^ 9ptv" Tpijiv Ixiuv Upjv vTi8i-d)v xeXwv; [potOe
"O piEV (Ootaiv ^j.e-pot<itv, 4-3 xap.7CTUv Yovatci)v,*Xuxpoc uovo, 8v -
'Hvx' co ^^ xpusov 1.7 uXixc. Ospu.3 xov, vov oxottv <ruvrrwv ;
Nuv ye pv, Xixojjuxijxo v i-xaX!SJcri xE*o<jr,< 8 TTEVTjTOxjxot r:aX;j.ai, itsp\ vouov Iwjiai;
Nr(ir:ayo Or(Xrv cs-aicv aiaX^v HoO ttjIic peXeuv '. dSpavswy;

Non urbiuni fora, non nemora, non balnea,

Nee quaecunque hujus dolos flores sunt vil*.
eniin neqne prius mihi grata, ex quo Christum
Amplexus sum, a rebus lerrenis procul assurgens.
23 Ingemiseo auiem, quod me Christi Domini deseruit
Oculus vitalis, cui olim cune cram, si quando fui,
Qui me in visceribus cast matris cohonesta vit,
Et a ssevo mari libe.ravit, et perlurbationibus.
Lugeo, quod sancli populi habenas jecer'un,
50 Non quidem projicicns, sed jam eas prae manibus non babeo :
Qui populus prius sermonibus noslris exsultabal,
Cum ex ore nostro trinum Tulgebat lumen.
Nunc vero , ut depulsus ab ubere inter brachia geuitricis
lufans siccam sugil maminam
35 Labiis silienlibus, frustrante avidilatcm maire;
Sic etiam a lingua mea populus pendel,
Flagrans desiderio fontis pluribus antea fltientis,
Cujus nunc nee tenuem guttam aures ejus excipiunt.
Alu quidem dulcem effundunt aquam, ipsi vero audientes
*0 Dsciiieiaulur : non enimpatris sui audiunt vocem.
Ubi mihi noclurnorum canticorum statio, quibus sustenlane
Pedes meosslabam vivi instar lapidis,
Sive solus cum Christo commercium habens, sive in hominum ctu,
Me oblectans sacrorum cantu alterno carminum ?
45 Ubi Quorum gentium dulcs labor, quo prius
Calidas fundebam lacrymas, mentem meam caliginosam intra nie colligens ?
U w mihii alinees pauperum manuset morborum curatrices?
Quo afflietalio infimioruin membrorum abiil?

28 . Schol. vdatov. 58 Of'or'. Schol. ' .

29 Vtpa. Hoc loco, inquit Rillius, discrimen 42 . Schol. Sottjv.
punit Grcgoi'lus inter tya el , jacere et 46 Xor. Sic Coisl. el Val. Edil. x(uv.. Ibid. crvr-
prujicere : per jacar, nihil aliud signiUcal, quam djw- Schol. jxauTdv.
deponere. Hinc videlicet illiul significans se magno 48 . Schol. p.EXu>v . Rillius irCij le-
quidem dolore allici, quod Conslanlinopolitan c- gendum puiat pro -c^i. Nam alioqui, inquit, quo-
clesise clavum rcliqtiieset, sed ut id facer!, ob quo- naiu modo quereretur ttjCiv abiisse, cum ea se con-
ruuidam invidiam pncsuluin coactum fuisse. lecluni dicat? Sed ratio non suadet.

METRICA VERSIO.

Non fora, non horlos. non balnea postulo, pulcliri

Deiuqiie non viia baie subdola quidquid babel Matris, al incassum; nam vana est illa cupido :
Nam eque chara habui piius hace, Chrisuiin ul se- Sic populus nostro pendet ab ore pins,
Fonlis avens, mulls qui prodigus ante fluebat,
c i ... ["'el ipse Cujus ne guttam nunc habet Ile quidem.
t.omplexiis, liqui terrea cuneta procul.
Dulca depromuiil alii, sed psclore mret
At genio, quod Christi me lux jucunda reliquil,
Auditor, nee enim verba parenlis habet.
Cui mea non parvae cura? eral ame salus :
Ah ! ubi nocliirni statio est uelissima camus,
Qui me elian iu materno ulero decoravit honore,
Fliiclibiis insania eripuitque mai is. Quo subniiebar non secus alque lapis,
Ingen o, persancUe quod jeci plcbis habenas, Seinioneni vel solus habens cum Niimine siimino,
Non lamen abjeci, sed ueque jam lenco : Alterne vel cum pluribus ipse canens?
Plcbis, qua noslris verbis prius exsiliebal, Dulcs ubi flexi cruris labor; bine ego mentis
Cum cancrem Triadjs numiiia sancta . Pellebam lenebras, lletibus ora rigans.
At nunc hand secus puer a nutrice rcmotiis Ah 1 ubi dextia inupes el lnguida corpora cu-
Ora suae siccis aduiovel uberibus n . [raus!
Uuoqiie abut membris robur ab invalidisT
1SK> SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. 1390
O, ku piv Ousoaiv iyvo -\ ypa; azipio, A Y^P tpaOe rStjeta 'I6 (AYav> "XX' 8.0(,
50 Toi; [icYXoi; Xpiixoij p.iYvp.Evo{ TtiOSiv. "Q (Xtv sOXoeiTij tr:$av(i)3 p-yac,
Oxxt 8' ^ iXrjv ttjjh xopEfyv, 05 Kert Ot|xsv TtspiEtTOv xip'jfH-' vxtjv,
Etp<j(xotai Xf ttjjiiov ojxa e6<ov. 8' StXv xsiv StTtXa, xa o xioasa;.
E'ipto; 5' p.\ [6Xoiaiv , xOot 8' , Too vtjEirj Xpiaxo vp/>c aXX p.' ivtu/Oi
O' xi vijp 8toei xpp.a, tfXa tfpoviov ; 'OJ/ pxEpiiv ob? -? eaxtv 4/.
55 ' lavs Covxt ioc 8 ( utiv epau- A^apo iv vsx'JEaiv yw vo, X pr,(iov,
70 "Eypso, xai ^tu) oooi Xoyotat vxuc.
Ntjo; ixtSvotspo;, xfv Xitov pp.ov{ai Auaip.sXrj vio; eipAoXxxpw, XX fiorjaov,
'AXX' ) i xa jas, apurtovs , Xauvsi, njYVuoo, xa\ xXviv {Ti<jop.at ij/i capan/.
O aoi xamJ-u Yovax' .?,; xpaSr{- v xX7Ttu Gujvtv .; axo?, XX J8pov
'AXX' Sxpwio, .;, ep.iv p-Tj-cioa yv Ai'p.axo f^s x/o; trappt xapaivopivctii.
Aaop.' ypi ox()Xti5 ti)v 8a^vr(v. 75 So\ 8' noxap.'iTop.' y^Y6' Teov ^*X> & Xava-
Titxs 8opi]v, {'''X^ 8'4p' avouxaxoc" Eixova 6et,v [vaia,
Xpiaxw, xi]v X/ov, avpocove. T'jpov lx0U5a 8-(*> *XX' avEipi p.', "Ava.

Non jara amplius ail sanla sacrificia manus altollo,

50 Magnis Christi admistus passionibus.
Non jam marlyribus gralain staluo choream,
Honorfica i alione sacrum sanguinem venerans.
Situs obduxit libros micos, sermones vero sutil iinpcrfccti,
Quibus extremara maniini quis iinponel vir amicus?
946-947 ''' Omnia mihi viventi mortua ; vita veto milii inllrma,
Nave inlirmior, cujus soluta; sunt compages ;
Verumtamen quamvis nie, saevissime daemon, insecteris,
Nunquani tibi (leclani genua niei cordis :
Sed ilUesus, inflcxus, meain niatrem terram
60 Subibo : liabeat vermis serpentis reliquias
Tunde pellem, anima est invtilnerabilis ; imaginem divinara,
Quam aeeepi, Christo n-praeseuiabo, o homicida.
Elenim magnum olim Jobum constrinxisli. sed superaiiis es,
Siquidem hunc magnus cerlaminis arbiter coronavit,
65 Ac reddidit celebrem praeconio suo vicluriam :
Omnia aulem ei duplieavit, quae dissipaveras.
Talis benignitatis Christi lex ; al ine, jube, Christe,
Licet sero, incoluuiem esse : sermo tuus medicina est.
Lazarus ego novus sum inter mortuos ; sed clama,
70 Surge, et vivat verbo tuo niorluus.
Paralyticus novus ego sum in lecto jacens; sed clama,
Consolidare, et gradiar lectum humeris ferens.
E luis subriperc volo fluibriis sanitate, sed tu profluviuni
Sanguinis cohibe statiin carnibus marcescentibus.
75 Tibi incliner ego, qui tua sum possessio, velut Cliananaca,
Curvum habens corpus ; sed tu me, Hex, erige.

54 1 pporbrr. Schol. p.oi poviuv. in edit. aXjiaxo;.

60 "E%oi crx<U}f. Vermes peredaiit id quod ilia- 73 ' Xararata. Vic'ctnr Gregorius confundere
bolus non oinnino consumpseril. iiiuliereni de qua scribit Lucas, quvd eral inclnala,
CI 'Aruvraro. Re.. 909, avousxaxoc. Coisl. sup. omnino poteral sursuin tespicere, cum Chana -
lili. &Xp<i>XO(. naea, qnacuni nihil convenil. Nulla eniin menlio
68 "Axo. Schol. fix; xi\ ojiaxo{ xa\ ij<ux?,, apud Luca-n, quod Chauanrea fueril mulier incl
corporis el animm medicina. nala.
74 A7/<aro. Sic habent Coisl. el Vat. Mendose

METRICA VERSIO.

Non jam tollo meas sacra ad purissima palmas,
Miscens me Christi suppliciis gravibus.
Non jam martyribus slaluo celehroque choreas :
llorum nee caniuir mors prelioga mihi.
Sed situs in libris noslris, lnoiiumenlaqiie nostra Hicmosest, bone Chrisic, luus. Tu me ergo valenlem
Fine carcnl : suminam his quisdabit, oio, manuiu?
Omnia vivenli sunt inorlua ; lnguida vita est
Jain mihi, qiiassala debiliorque rale.
Al licet exagites ni i serum, saevissime daemon,
Ilaud genua infleclam pectoris ipse tibi,
Ilhesus matrera sed humum inflexusque subibo :
Quod serpens rosit, vermis id arripiut.
Percute tu pellem, mea mens ilU-sa nianebil ;
l'-lligicm sistam, quam dedil ipse, Deo.
Tu quoque vinxisli Jobum, sed viclus ab i Mo es,
Magnus ut hunc lauro cinxit agonotheles,
Fecit et illuslreMi sua per praeconia palmam,
Et qua; tu absluleras, congeminala dedit.
Esse jube : serrao nam medicina luus.
Lazarus exauimis jaceo : tu, Surgilo, clama.
El vitam repelcl, quem fera parca itilit.
Captus ego meinbris jaceo : tu, Surgilo, clama.
Alque thorum gradiar protinus ipse ferens.
Furor quam dal openuua fimbria : comprimefluxum,
Qui maeie carnes conlicit usque meas.
Subslernor tibi, Chi isie, velut Chananaea, recurvuni
Corpus Habens : tu mc surrige, summe paens.
1391 S. GREGORII TI1E0L. CAKMINUM LIBER 11. HISTRICA. 1! m
nivTo; 4v), ol fi' utcvo; i-i yXux; XX zyj.sto. A Ilapoi tikv xepTtJV -fpove, o 1
"Eypto, xaV (jttjxii) sofai Xyom aiXo. A/vuvt' aanaatc Tcaav ETCiTtasTjv,
".Ertt xv 4Xyo Ijioiye, xa\ ij/ca voso; S^ouia . TEpm/uv te Xu7tpwv t , Xoyov 8' iTtt irauv fsauw,
80 O yp Si) po-iiiov toiitoxv atioipo^Ev, Et xa\ xpuTtTOV ji avBoc ?xt [.
CV , o-s tic XXo , ~s\ fis xeXsOei, 95 \ 8' E3E6E(fa[v xtSvo,
Mr -riv' -epOs (>pscv cppv cireypaviov, ' 1) oSv xouai YPa'
Ilvca 8' p.sY*^' 6soG XeuaaovTac tayty, "H xa\ TcttTcav &Tip.ov vl ^ vt; fia
Xpcio xv-pov jjeiv ttXeov ' e<ie6!t]. "laravi', ato(i(iTi)v tcv x68e irrjiv E^eiv,
85 'AXX' Su.tct{ o Tdaaov oJpou.ai svExa vosou, OSe 6ev AESovTa poT^na Ttv-ta xu6Epvv
(Noo yp voEpi) xa! iiva ptyw ExEt, 100 O8e yp v totou Sp.ii pstv.
TH icivce yaTEouai, xa\ 3{ jiXa xaptspo Tiv [iv^nou , xa\ XocXxe te) , u."risre,
Ae3ji?i yap 0vt)TO15 xai it [jiiXav opii ) Mr8' rcl ^ . aXr)i iirou.
"OeoTiov /OapaXiiv 7rp'.xf,SoAat, ^ &, Soi Xtpic outo ftaye , teoi 8' x-'P* MuXw
90 610,<) rcfjiiastv f(*tpoi. Atupoij , xa'i xEaXa uto>xXivojivii)v,

Mare assurgit, te vero dulcs occupt somiins ; sed c'.lusinte

Expergiscere, el cesset tuo verbo tempestas.
Est quidem mihi dolor, et membra morbus depascens :
80 eque enim bumanorum aflectuuin penilus expertes suiiius,
eque ego, ncc quivis alius, quaudoquidcm sic vull Dens,
Neminem incinere superciliuin clestium ,
Oinnes autem summi Dei intuentes auxiliuro,
Indigentiam habere instar acrioris sliniuli ad pietatem.
85 Verumtamen non lanlum lugeo ob niorbuin
(Morbus enim prudenti qinrdam est purgalio ,
Qua omnes indigent, vcl qui oplimus est :
Vinculum enim carnis mortalibus aliquid nigri offert ),
Quantum ob infirmes nimos anxius sum, dolores paleos,
90 Ne quis concilit calamialibus meis.
Puuci enim mortalium l'orti sunt animo, qui a Deo
Accipianl libenter omnes eventus,
948 949 Prsperos aul adversos, suminamquc in omnibus ralionem noverint.
Tarnen recondilam suae allitudinem habcal sapiential
95 Mull enim pus, iiirniis ac miseris lludunt,
Quasi pielalis suae nullum liabeant premium :
Aul ctiain ouiuno feodam liane animo cogitationem
Suscipiunt, forluilam banc esse lolain mundi coinpagem,
Nec Deum regein liumana omnia administrare ;
100 eque enim re: um nostrariim clavum ita reclurum esse.
Horiim inlirmorum recordare, et feras opem servo tuo, maxime Dens,
eque fondo meain (ine claudas vilain.
Tuus cultor ego sum, luis manus immillo
Donis, el capilibus connu, qui mihi sese inclinant,

80 . Schol. vOpwTtvtuv . vers. 192.

81 Keevet. Schol. ouXsTai.
82 'Exovpariov. Angelo I us supercilium tol
lere. Schol. etiain Deo.
86 'Pvfir. Sop. lin. 991 xOapaiv.
93 Kyor ' .t leraarir. Summaniquc in
omnibus ralionem noverint.
94 El xal , ele. lia supra, carm. xlv,
95 'Axtro. Schol. abzviai.
100 Oii . Vat. o 8e yip toouj.
lOi Awpoi. Observai Billius, et quidem recle,
Grcgorium hic 6[{ appullare, quod superius d-
xerat sacrificia, ufaaetiv. Sie pe eliam apiid iheolo-
gos Grcos, , dona, tacrosancta EucharUtia
accipitur.

MTRICA VERSIO.

Urget tempestas, carpunt tua membra soporem,
Evigila, atque la voce procella cadat.
Hoc queque me pungit, quod morbis urgear ipse :
Kam nec ego nuinanis, vacat iillus homo.
Sic clenini jubei Oinnipotens ; ne. (urgida fastu
Colla gerat quisnain, par velut anhereis,
Divinum at cuncii aiiiilium speclemus opeinque,
Reclique hinc nobis cxacuatur amor.
Al non lam morbi causa doleoque gcuioque
(Qunddam eleniin ex morbo noxa piainen habet,
Quo nemo esl qui non egeat, licet oplimus is sil;
Secum aliquid nigri nam caro nostra traliii ) :
Quam nietiio abjeclis, nc quis dum lot mala noslra
Conspicit, offcuso corruat inde pede.
Tauci etcnim sunt forli animo, qui laetaque cuucu
Excipjunt aequa duraque cuneta manu : .
Ccrii, nil fieri sine causa a Nomine, quamvis
Tecla habeanl sophix spe profunda sua.
At permulta malis insultt turba piorum.
His lanquam pietas praemia nulla feral.
Auieriam infame hoc slaluunt in pedore dogma,
Quod asu exstiterit quidquid hic orbis habet :
Nec pater aethereus inorlalia cuneta gul>eriiel;
Nainque slalu, quam sinl, res meliore forent.
Sis meinor horum, suiunie Deus, famulumque mere,
Nec cum labe meos, rex bone, claude dies.
Sum famulus Inns ipse, luis immillo manusque
Donis, subslrali verticibusque gre^is ;
5 SECTIO I. POEMATA L)E SEIPSO.
IOS vontov xaXeouaiv apr^va. "IXafl!, Xpirr-
E! S %' itoxp-r-Eic , 6o arOvo aflXocapov.
) nxi:av S-ciu-ov xoij, , ju-S' nijjio/Oov,
Mjt* &xXcvov yo'-i , tte 6)0.
KvTpw vge, Mxap, xi] Sopati (^-s ie xocijv,
110 Mt8' uitepo-/Oo(iivi]v vja capot.
Ka\ xpo' u6pt'Ei , xa; SXysa vux*\ xaX-r~i.
'AvxixaXavTEot iiiv a-rr)u,o<~v-.
"Er/ ayijvopovT u,', CntspjAoyov:' Xsaipe,
'Q- t" evT)T) xatpi, api"6ixE.
415 "ACop.' sjxTjv ttoXijv te xa\ 3n}sa aixoaixta,
KalSuaac, (Wfwv ^, xal OeOev.
'AXX t p,oi ti raptaia vxou; e--urj-ti tiusaoat,
, Xpirt , apot gov Xtpiv , i; iOiXoij.
94
NA'. ii.rip rij aro
!AEpvra vr, OaXajxoiei --poOst-a
Esti TOxpOEvcxciai vsxuv i-<5aiv, a!8ouivT) ,
' , <--6 , T:ixpT)v ' oiSrv,
Al 8 v ot 8(i(jjaV xat u,tXixe- EvOa xai vGa
5 'IiTjxEva "pousiv u,oi6ai , 4Xxotp vr,c.
Ka\ jxfj-Tip tpXov ua ve-/voov , oOxV evca
Mpx", an' cStveaat, va va Ixoutla'
Kai -i ev ztp^v Xofpsxat, i}v ii-Epas
eoGpo "- 8[iov aXXo, 3v fitXeosv oOpavij
l*Mfc
10 fux^ > eo^ 5s Y^ *' Tiato i fy' xaxitiviv

105 El morborum suoriim mccuratorem vocant. Propitius eslo, Chrisle.

Si aulcm te ahscondas, da virus, ul premium reportent.
Nec me oninino ngloriiiiu esse sinas, o Verbuin, neo penilns xrumnosiiai,
Nee sine limo dimillas, nec nimiis calamitalibus npprrssuni.
Slimiilo punge, o Ueale, non hasta : nec mea m ni mis levem,
4 10 Nec ii i tu is ouiistam navem marc feral.
Prosperlas est insolens, el dolores calgine mcnlem obducunt.
E\;ei|iia pocnan inflrmitali mcae.
Cnmpcscuisli me siiperbienlem, gravissime laboranlem misercaris,
Cum sil adliuc clemcntiic leinpus, oplime judex.
115 Kevereor nteam caniliem, el membra .spontanen cntrialu confccla,
Kl sacriflcia, lot vexalus calamitalibus, tdque divinilus.
S.'d quid ego iiicassum leges divinitali proscribo?
Tu me, Chrisle, servum luum, quo volueris, feras.
LI. Carmen lugubre pro tua anima '.
Saepe pnella in sedibus adliuc virgineis ob oculos potions
Morluum amabilein sponsum, clsi pdote mi n'usa,
Kecens impla, decora, irislem onlitur querimoniam,
Ejusque ancilla: et xquales bine et illinc siantes,
5 Vici-siin lamenlaniur, ul leniaiit raoerorem.
Mate r eliain dileclum lilium adbuc imberbein, non jam exstanlem,
950*951 Plorat, post partus dolores, novos dolores babeiis.
El suant quis palriain dell l, quant vaslavit
Mars turbulcnlus; alius doiuuiii de clo lactam fulmine.
10 Quis le, anima, diguus ci il gemilus, quam occidil

'Scriptum post an. 583. Alias Bill. 28, pag. 96.

106 El ' 1. Vat. ifoxpum~]. lieg.
990 eva6aXr. Schol. 991 va6aXXfl. Sin a'ulem te
subtrahas, silongius a me recedas, liid. dO.lcppor.
Coisl., Vat. el Keg. /. Scliol. tva if apoc
Tiv X-fEiviv, da vires ut calamitalum onus (erum.
107 ".. Coisl. att-rav. Schol. axip.wp-)iov,
impunitum. Ibid. tr\8' 1. Schol. 991 (iTjte
TiavteXu itoXuirCovaxTov.
MO '. Sic Coisl. Edil, mondse
u--pazOiiivT.
112 'ArziToXarzevotq. Scliol. Reg. 991 avuna-
Ojxiot xiiv 4tU(i)p(av aOsvEa . l'.xiye p.tnnm
ad amussim virium mearutn, Ha ul meas comillas
incoumitati.
lU ' \ Val. - '.
118 Xrpir, . Sic Coisl. et Reg. 991.
Edit. OXei.
LI. 1 Nr. Coisl. VEwTpr,. . Int.
.
3 ErlASovca. Nupiialibus restibus tola cotilleis.
4 Ol. Deesi in Keg. 992.
7 'OSlrecci. Unus Regius ioSvtji.

METRICA VERSIO.
Morborumque etiam medicus vocor. Bone, parce : ; C\RMEN LUGUBRE SUA ..
Aul mihi da vires, queis mala cuneta l'eraut. (Dillio interprete.)
Nec prorsus me sperne, Paler, nec frange labore, Sa~pe suum miserc lugei nova nupta marilum,
Nec me merge mails, nec mihi frena nega. Quern rapil ante diem gravis incleuientia l'aii,
Punge, precor, sliiiiulo, non hasta; vel onuslum Trislesque orditur lacryntis perfusa querelas :
Ininiodice, ant vacuum me maris unda feral. Ac lateri lcrenles lamilla:, a;i|iialesqiie vicissim
Prnsperitas fagUint generat, tcnebrasque dolores. In lacrymas gemilusque ruiinl, el carmine trist i
Excipial flucltis lenior aura graves. * Acria subjiciunt valido fomenta dolori.
Pressisti elalun : nimios miserare labores : Quin eliam raptnm properalo limen: natum,
Tempus adliuc venue est, arbiter aeqite, mihi Extulit illacrynans genirix, lornientaque sxva,
Caniliem vereor, seque excutientia membra, Quse sensit pariens, uget graviore dolore.
El sacra, pressus iceliius ip e malis. Est alius palriain qui sedein hoslilibiis armis
Al quid ego leges statuo tibi, maxime divum? Logeai oppressam, flagraniesque ignibus xdes.
Sunt tuus : ut libcal, nie, bone Chrisle, rege. At, mea mens, queninaiu ipse luis ctlunderc lucltun
1W5 S. GREGOR THEQL. CARMINUM LIBER 11. HISTOIUCA. 1396
OjXj; 691; , Kixpov S' evo(ipaTQ exavt Xoiyv ; A' MoOvjv Sa xaOapjv 8eoo.
Aiixpue , ixpu', XiTp- t oot jxovov irrtv ivetap. 25" fw ! t ic6io ; ; xev , J ","'',- : ".
As(foJ xv OaXia jcrXixr(v t' epatetvfy/- BevOeatv, veyeaat XaOv ov ; yap jev
Asti|u> 5' a jtOtov fifa xXeo . eufsveoc '().1)< tic X^P , u tiva (hpu>v
15 Atu.aTO{, O'|op'fo te &4[{, xa\ 6X6ov -av-ar \ vomov vrcouaiv , S-w 9'jT^ vOev !
.\s lu 8' IjeXou "yXuxepov cao;, opavbv ativ, ) uiv ti; fiXb^s mxprv Xa, 55 6' !>>
Tspea icaxcavu>VTa , )(9>v ijTeavw-at 50 KaV xpuepo vt etoo Sjxo; ixrox. 'H xixr 5:
' fiv eij/ouivoutv. ' 5* nvepe xap^vou '|1( , /; , ; a<rXeia.
Asau. iptov , vexpi xa\ Sirvoo , v Xexieaai '{ TtupevTi itpo opavov fjXue Sipto-
20 Kefoo^at , 0{ yooi Yoaovra; afviuv, Mwaj icatBoovou ' OTtxtpvre 84( tupawo-j,
Aivov lyiav xa^ iXtpov i6fpiTOv, ox 8r,p<5v. Kr(Te)v Xafoviov ixottov jipov ayvo; 'Ituvi;,
Aiiip lneiTa ; xal Sjxfipoto tv8o8i X<6t\ 3; Kal ){ AavtljX, ; ;. ftotys
'AXX xal <o; to'JTuv xev jAov xap ox dcXsyst, T; Xei; ) ; 'Aya?, oy as, , aioov.

Perniciosus serpens, sxvumque venenum imagini impressit?

l'lora, plora, peccalor ; hoc unum tibi est remediuin.
Linquam conviva, suavemque xqualium cnnsueludinem ;
Linquam facundia' magnum deciis, nobilisqiie
15 Sanguinis, el domos excelsas, et opes omnes;
Linquam eliain solis lumen ainabile, ipsumque ccelum,
Lucida sidera, et qu<e terram enrouant ;
Atque li:i.-c quidem Venturis postea. Ego autem capite
Fasciis vincto, moituus etspirilu carens. in lelo
20 iacebo, luclu extremo lugentes deliniens,
Laude et amore citra invidiam perfruens, sed non diu.
Postea lapis et non dcsinens intus putredo;
Sed lamen bis rebus cor meum non tangitur.
Solamque perhorresco puram Dei slaleram.
25 Hei mihi! quid faciam, quomodo fugiam pravilatein?
In profundis laliians, an in niibibus? ulinain enini
Locus esset a viliis liber, ut quidam
A feris et morbis dicitur, ut eo profugus pervenirem !
Terra quidem vitavit aliquis periculosum mare, a elypeo jaculum,
50 Et a frgida nive legit domus. Vitium aulem
Circumposiium est, et laie fusum, ejusque regnum inevilabile.
Elias igneo in clum curru evectus fuit :
Moyses olim infanticidx tyran ni leeret um effugit,
Gastus Jonas tenebrosam in ventre ceti mortem,
35 Feras Daniel, puei flammas. Mihi vero
Qux viiii effugindi ratio? Rex, tu, Ghrisie, salvum me lac.

13 Aelfo tir. Hic aliud inuipit carmen in Vat. tulus, 6pTVO(.

ei Reg. 990.
15 'Tfopopov. Sic Coisl. Vat. et Reg. 990. Male
edit, -jf.
17 Ta xOiv. Sic duo Regg., Val.. Chig. et
Goisl. Is sup. lin. iva t? Y nepixtitac, ' o-
pav;.
19 'Er le%scai. Int. v to vexpot;.
25 " toi. Hic ilerum aliud carmen incipit cum
hoc titulo, aToO Tepov 6p7)vr]Tixv. In Val. ti-
26 Aide. Int. .
27 "Q rira . lia fere supra, lib 1, sccl. 2,
carm. xiv, vers. 49, etc.
31 '-ylOezo. Circumfusum est, ac late patet.
lnierprcs, S'jvz(xvr) TOesOai. tlo\a-
clAeia. Int. Searcoiva.
36 Sduovr. Sequunlur in Vat. et in Reg. 992
versus octo qui ad istud carmen non pertinent.

METRICA VERSIO.
Gasibus sequalem valcain, quam peslifer anguis Eiugere obscena; labes ct crimina vilx?
Uccidit, formxque Dei miserabile virus Nubibus in densis latitans, excisne cavernisT
i:\itiumque tulit ? Jamjamque erumpile, (Ictus ; Atque utinam vitio liber locus esset ab omni,
Peccator gravis, illacryma. Namque unica meutern Omnibus 11t memorant vacuas morbisque ferisqiie
Il:ce ratio curare potest, morboque levare. Sedes esse aliquas, 11t eo fugitivus abirem.
linquam dulces epulas, cha rosque sodales; Vilanlur terra s;evi discrimina pouti,
decus eloquii, mox nobilitatis honorem, Objecloquc gravem elypeo vilaveris haslam ;
Magnificasque domos, et opes, et prospera uuindi. Arcetur lecto nix cana et frigoris xslns :
Linquam eliain Phoebi praclarum et amabile lumen, At Vitium late fusum est, nee sedibus i'llis
coelum, et liquido l'ulgenlia sidera clo. Glaudilur, ut nulla possit ratione caveri.
mea victuris tandem post fuera linquam. Elias ignvomo voliiavil ad xthera curru :
Ast egodevincla in lecto cervice jacebo, Ac pius edictum Moses crudele tyranni
Lumine vitali cassus, moerentia corda Fu^it, inaudita puerili in peelore f n um
Luctibus extremis salians, et ab omnibus ampias Qui lixit rabie. Jonas in pcciorc cell
Undique percipiens laudes non tempore mullo Horrendain effugit mortem, faucesque leonum
Post lapis, inlernoque madens felore cadaver. Eximius vates Daniel, flammamque calentem
Nostra tarnen levis haie langil praecordia ; Assyrii juvenes : al qua ratione medebor
Sed divina gravi mentem lormidine libra Yufneribiis magnis aninix, viliumqiie cavebo1
Goncutit. Elieul quid faciam? qtianam arte valebo Nun opis hoc nostra; : tu ine, I'atci opliuie, serva.
397 SECTKH. POEMATA BE SEIPSO. I593
NB', . A "HuOe , Ipa ^oj tf Xr, x' aiwvo iipij.
Il-ovOa Sciv itXtia, xaVSEivv ., jjua/:, -; yo; TX0s;, iwv ii'fo ; o/. <ma-r3EL
Kai :ab' tp' <bv Textora wjxTiv itaOev. TrjWjuvo;. nJ mxpov exo\ uQov asv ayEpsi,
'AXX- oSv o:<v a' oi ; ;. 5 'AjA^aSTjV Xo-/oiov te ; t 8' ete6e<jti LUYa'pEl
Ti (xv Y^P otysO' v 6' ypxfsv f Sinn 'K^ix; ote itptixov 'A6u. (JXe ex TtapaSsou,
B;6Xoc sUrpa, o!8a xiv ^;!->. nX3|ia , xaxt'ry 8s aocTjv ^; ETjiijv,
Kai TT'.xpfjV ifXuxp) (,,j r.pjuva Stofjv ;
NP. "Ezspo Ofiroc.
IIjj ne <? ; xi 8 atjoc eao? ira6s3aiv Eipoj ;
<, imXvu, 8ut[svej, ](6pol, 4(, 10 ;; aev Tcprtsrov papxaiv, oa (loOpov,
IHXX' oT5a itXTvc{ o8a, XX' o asxExs 'Eu/ttttei xpaSEjutv Imita 8e x<bpov ^voyei
Bsi>Xot 9pout , o XV<xaO as. EpXEpOV ' (iST^ECXa Wo OoXEpoj xs if'
NA'. Kar ro \. "HXuOe , 5-/pt */*? * '- te6v, +,% apsQpov.
"; , u> xaxospY' ' vo^jtoea eo yivtoaxca '' *:4 tr^Xs, tec 8' ul Epa; lXXot;

LU. Lamentatio '.

Gravia plurima perluli, el plus quam gravia,
Et quidem a quibus minime pulabam nie talia passurum.
Nihil lamen mihi conlingU, quale iis qui nie tracta .unt iiiprobissime.
952 953 ->iam <\"'x pertuli, effluxcre; eorum atilem qua: scripsiljuslilia
5 Tu lib ris ferris, scio pravUalem.
LUI. Lamentatio alia ".
Amici, civet, infensi, in'uilici, prxsidcs,
Multa a vobis passus sum ; sat scio, lametsi non falcamini.
Verum lix'u liliri cunlinent, non lalebilis.
LIV. Advenus diabolnm"'.
Venisli, malfice ; cogilaliones tuas engnosco;
Venisti, ut me lumiiie cl opiato avo defraudes.
Stibdole, quomodo lumen venisli, cum sisicnebra? non me decipics
Mentiendo. Quoniodo acerbum mihi semper bellum suscitas,
5 Aperte et insidiis? cur pus invides.
Ex quo primum Adamum expulisti e paradiso,
Figmentum Dei, et nequilia sapiens iiiamlauni clusisli,
Ac amaram dulci vit prxbuisti escani ?
Quomodo le fugiam, et quod meis malis remediiim reperiain?
10 Parvis qu'idem primo peccatis, velut fluenlum,
lllaberis pectoribus : deinde camptim aperis
Latioretn ; poslea trbidos el ingens fluvius
Irruis, donec luum me chaos et baratliruin absorbent.
Sed procul recede, aut manus tuas injice

Scriptum post an. 583. Alias Bill. 00, p. 178. Scriptum post an. 385. Alias Bill. 100, p. 178.
" Scriptum post an 585. Alias Bill. 20, pag. 03.

LU. 5 O?>a rijr ic-jwiar. Scio quam acerba LUI. 5 Me. Valic. jaoi. Coisl. fiou.
. LIV. 4 'A^ipsi. Unus Beg. yeipei.

METRICA VERSIO.

LU. LAMENTATIO. Snbdole, cum tenebras superes calgine, quid tu

(Billio interprete.)
Acerba mulla perluli, et, quod lelriiis,
Nil suspicaliar a quibus prorsus mali.
( lades meorum gravior est al bostium.
Fluxere nam quae perluli : al, quae ferreo
Juslilia libro scelera conscripsil, scio.
LUI. ALIA LAMENTAI 10.
(Eodem interprete.)
Cives, amici, quique me defendilis,
Odislig aut me , perluli plagas graves.
Negalis islud ? Al libri circuinferunl.
LIV. ADVERSUS DIABOLUU.
(Eodem interprete.)
Venisli, sclrate, tuas intelligo fraudes,
1 me de rcclo viriulis iramile pulsiim,
Scdibus aclhcreis, et dulci luniine prives.
(andidus accedens lucem moulins ainicain?
Nain lua non animuni allein mendacia nostrum,
(air me lam saevo exerces sine fine duello,
Exiliumqiie mihi cl bello moliris aperlo,
El rem fraude gerens? Quo lano percilus siro
Invidix aggrederis ver:; pietalis alumnos,
Inde ex qu manibus Ocluin Palris oinmpolenlis
Ejccisii Adamum paradisi sede beata,
Iiisidiasquc house striixisli, perfide, legi,
Vitaque nostra cibo corrupta esl dulcis amaro.
Quo le, quxso, modo fugiam ? Quanani arle dolores
Ipse meos miniiani? Qicunain fomenta paraiio?
Tu minimis primo viliis in peetora nostra
Induis, ac vclul xiguis illabcris undis.
At simiil atque libi datus est locus, illico magnus
Irrumps, rapideque linens lalissimus amnis,
Donec me chaos arripial baraihrumque profundum.
Al vero cleri quamprimiim absccdilociirsu,
Atque aliis sxvasquc nianus uugucsqtic nefandos
1309 S. GREGOMI TI1EOL. CARM1NUM LillER IL. HISTRICA, uoa
15 "EOvsuiv fl r-o).isatv , 5sat 6civ ox iv^uav. TEUsa xj xxtj , o5X:e, \ GavaTGU.
ATJtp y Xpiaroo Xxo? , vtjj te , va$ xXeto se cpu^Ev >.1[ OaXasrj;,
Ko\ 6o{ aTp Qeo , (ifcsarj 'H sxoTtXtov , +,e auuv AyeX^v ,
'F'JX*i- '' 0(5!, xal 7:XajLaTi cfto, '; XeyEUva itpoioev . '' O-eix,
'AJdpevoc (liviv 6so5 , (j/U/tv xopETjv iOMfj as aXu) , itv ,1.
20 Ess6cov, \/6 SiiivXEaaiv ev fivoi. ejjlo; xeXesjc pw , oraupov Se ,
ETaupbv 'z xpaStip { E[io\ ;.
NE'. '} zov , *ai roD Xpiczov O XfjCet Xo/itv , xaxa^oXe ; ox \ xptifivi,
.
U <58o[ia JXi^ei , ox yaXa,
' ' jjwj xpa6ft], 6oXoA;xavs 9- Txtrcir 15 O (XE^Xtiv 6<5( 8iaTp.-r-avTEc EXuaav,
^' arc' euv \.klw , ef' ait' . *AXX' i:1 Ep.rv noXitjv, XX' ait' jiijv xpa8Tv ;
K/AJ/, , irjp, BsXr, xaxT, u/pe, jjiu.a, 8p- Aief Bvoepoai vofju-aaiv , x^pk- [tsXave'.,
[xtov, e*jp, Oeov Tpoxuv , OurjtoXia.
N , Xdj(E , Xisa , x<K> . dbxavs , vpocvs Outoj xa\ Tpia5o vdo; It:Xeto t^era "P^S '
*0{ xal rpurtOfvotJtv jAOtj Xosy'jv , 20 Ko vv Tpxa aXtei. Bpbops, , 0Xo-j,

15 Genlibus aut oppidis, quxcunque Deum non noverunl.

Ego antem Christi haereditas et tempi m factus sum,
Et victima : deinde dens, permista divinitati
Anima. Sed subjicere Deo, et divino figmento,
Reverilus iran Dei, et animarum chorum
20 Piarum, el laudis perpetua; sonum.
LY. Diabolum a te depellil, ac Clirislum invocal '.
Fuge a meo corde, dolose, fuge celerrime;
Fuge a membris mois, fuge a vita mea,
Fur, serpens, ignis, elia, iniprobitas, mors, vorago, draco, fera,
Nox, insidia', rabies, chaos, invide, homicida ;
954 955 -:' Q"i el primis parenlibus meis mortem inlulisii,
Propinaus eis ncquiiiam , exilise , el inorteui.
Jubel Christus rex , ut fugias in maris flucius ,
Aut per scopulos, aut in porcorum gregem,
lit olim legio deiestabilis. Cede ergo,
10 Ne le cruce perculiam , sub qua omnia tremunt.
Crucem in membris meis lero , crucem in ilinere,
Crucem in corde : crux gloria mea.
Non (lsines mihi insidia ri, mali otiose inventor? non pixcipilia,
Non Sodomam respieies , non atheorum grges,
15 Qui raagnam deilatem scindendo dissolverunt,
Sed meani caniiiem, sed cor meura?
Semper me tenebrosis cogilalionibus , inimice, infuscas,
Ncc Deum fprmidans , nec sacrifleia.
Hic animus Trinilalis clarus prco exslilil :
20 Et nunc finem prospicit. Ne me, ccenose, inficias,

* Scriptum post an. 883. Alias Bil. 22, pag. Ol.

20 . lia duo Regg. et i.'oisl. Edili e- 092, atque aliud incipit.

ceCwv. * 13 O \1. Ad marg. Cliig. lepilur : afoAi-
LV. 5 "-. lia 1res Regg. et Coisl. Edil. x> uvdTaXTat. la Coisl. queque et aliis dividilur
Evrjxa. hoc carmen.
12 Klo. Hic carmen desinil in Chig. el Reg

METRICA VERSIO.

Injice, nimirum populis atque urbibus illis Tu patribus nostris pestem exiliumque tulisli :
Ignotum quibus est slellanlis numen olympi. Nam vilii gustiim mors comilata, vigel.
Nainque ego pars Christi , lemplumquc et victima In scopulos Christus rex te jubet ire, gregemve
[nunc sum : Porcorum, aut ductus ire sub sequoreos.
Post deus exsislain, xlerno cum mens mea uexu Ut quondam pravam legionem. Diffiige jamjam,
Juncia Deo fuerit. Regi jam cede superno, Ne cruce, quam metuunt omnia, le ferian).
Figmenloque Dei. Tibi sit divina pavori Nainque crucem in membris medioque in corpore
Ira, chorusquc pius, coclesti hvius in arce [gesio,
Divinas celebraiis alterna in sxcula laudes. Inque viis : crux est husrfuc decusque ineum.
Non mihi cessabis laquees, sclrate, parare?
LV. se, DIAOLU*, C CHRISTUM INVOCT. Non Sodomam, el praeceps, conspiciesque alheos.
(Billto interprete.) Qui male non dubitanl divinum scindere numen,
Sed peclusque meum, canitiemque meam?
Ex animo membrisqiie meis vilnque, dolose, Per nigra me semper sensa inOcis, hoslis aceibe,
Jam fuge, fur, serpens subdole, flamma gravis, Nec sacra, nec Domini numina summa timens.
linprobilas, Reliai, mors, hellua, chasuia, dracoque, Piacco fui sancUc Triadis, cnose, propinqi:um
Nox, furor, insidia:, livide, nox bominuiu. Ne me jam falo, Spiritus, incias :
Hol SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. nos
'i xaOapi auvsvrtjsto casaaiv A NZ'. Kara rov xorr\pov.
OOpavioi. ATfXai, 8eCt' it' jxjv fJiOTtjv ' 4t x Ypaxjia , ap6ap , [ifj p.s SjfXsi.
Ta; 6k -? tavti) , 8|au6 p.e. Xatps su , xojxs* ^ , &ita{ Xpiaxb \ YpaExat,
Xatps, [lOfripoapE 9e6eotuv ' ui. M] iE -JT) -ci VTJJMl OUVT)fAVOV - Ipe-K TtvtE,
Ou u.] Xpisxb 4yt XTX' nb x>v xovtwv.
N". Kara roD aiirov.
ISH'. Kara rov abrov.
6eov ow. T xoGxo ; e^ [tot xaxo , Ka\ xoxo tt] cttj, > xaxtJXE, ^.
-', > xaxcoxov T]p!ov, poxoxxvov, T8v vov iapirei Ea-.pdot [,
T xoi 6>"; oOSsv )Sixtj{jivoc ; LTeQjv xb Xeov xr, tjSovtj.
Twv (luv <ju<5v nX^ptoaov !(6 aT]. 'AXX' o'jTi TTEliEt toux' 'ASjA itnEixi jie.
5 A5ov0' xO[Ki) e!{ 'joUC 7tE(JO[XEVOV. 5 Ei YTJv ^ xa\ xapav TtaxoO.
'EioO 6' tdaxou , p.f rtaupi aX>, Ei 8' ux^ ' (xtxpbv eyxpW'1 Sl,
"Ov ndvxa pijssi xo\ xpp.Ei <p6<jj> xpxouc. Kpsxb> os xaXxov, > 5X6]v puiv (*
Ut puris punis oe.ctirram luminibus
Clestibus. Divini splendores , vite mea adestote :
lias manus exlendo : suscipiie me. El tu, munde, valeas :
Vale, rumnarum ferax ; parce post me vcnluris.
LVI. Adversus eumdem '.
Deum inclamo. Quid hoc? fugito mihi celeriter,
Fugilo, pessima bestia, hominum necatrix,
Quid mihi molesta es , nihil a me la?sa ?
Tiiorum po'rcorum ingressa reple ventres.
5 Excipient libenter in vorgines irruenlem.
A me aulem abstineto, ne te cruce feriam.
Quam omnia verenlur, ac contremiscunl suiumo timor.
LVII. Adversas eumdem ".
Fuge lineas, barbare, me insecteris.
Fugiat improbus quisque: Christus mihi pingitur,
Ne me fugiant collect cogitationes ; vlele omnes
Quoscunque Christus procul a terrenis non abdueit.
956-957 LVIII. Adversus eumdem "'.
Et hoc lure est , pessime , impulsionis.
In mentem irrepis subdolis artibus,
Suadeus molliiiem arripere voluplalis:
Verum minime suadcbis : hoc Adam suasit mihi.
5 In terram reverter, ut pedibus caput tuum couteraliir.
Si aulem prvaleas , ut tantilluui pedi morsuin inhgas,
Aheneum te suspendam , ut conspiciens noxam vitem.

'Scriptum post an. 383 Alias Bill. 89, pag. 177. ** Scriptum postan. 3<3. Alias Bill. 33,
pag. 98. '" Scriptum post an. 583. Alias Bill. 88, pag. 177.

22 MyAai, evr'. Sic Coisl. Lectio optima, quae tanquam imperalricein rerum Iremunl. Mendoso
ope lillerulse planum hune locum elcil. Schol. edit, xpixij.
exe, ( (. Edit. euxs. LVII. i "Arei. Reg. 990 yt].
LVI. Tit. abxov. Vat. ito- LVIII. 2 'Epipxei. Vat. oypitEiv.
VT,po. Edit. SXXt. 6 Ei ' Icyu crit. Aliler Leuv. inlelligit :
4 BpoToxTror. Vat. vSpoxxvov. Quint si tanlum eril in me roboris, ut paululum
7 xpUTov. Sic Vat. Lcuv. Quam omnia pede le proteram.

METRICA VERSIO.
Luminibus purig quo possiin occurrere purus,
Cum jubar a supero luisent axe mihi :
Tendo nanus. Quaeso, me suscipe, snela caterva.
Venturis posi me parcito , munde ; vale.
LVI. ADVERSUS EUMDEM.
(Billio interprete.)
Inclamo Christum. Jam celer te proripe :
Fuge, sclrate, et carnifex mortalium.
Quid es molestus, laesus haud a me , mihi?
Ingreasus impie jam luis porcis mare :
Prompte cadentem le sinu captet suo.
Al abstine a me , sentas ue ictum crucis,
Cujus pavore coniremiscunt omnia.
LVII. ADVERSUS EUMDEM.
(Eodem interprete.)
Sis procul, ac ne me turbes , barbare ; Christum
Pingo. Procul fugial conscelerala coliors :
Ne fngiaitt ea , quae collcgi , sensa , vlelo
Quisqus lerrenis peclora lixa geris.
LVIII. ADVERSUS EUHDEU.
(Eodem interprete.)
Tili quoque hoc est impetus , pessime.
Mentem rclortis nam subis gyris meant,
Amplexer aniens ui voluplaies monens.
At non movebis : hoc Adam suasil mihi.
Prorepe terra; conteram caput tuum.
At dente sxvo si pedem meum pelas,
Pcndcbis xneus , malum ul cerneng lever.
 1403 S. GREGORll THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA.
N6'. Kaz tov urov.
'', atXOE, 8uiJU.V, pOTOXTOVE
"A-eXs, 6eiv>v 8p.p.a, XuatrtSs; xaxov*
". XpiTO v60V, ) CptV (X]V
4"ux^v 85(i)xa. ^' anstraiiv <b tix-
5 '] PotiOt',Syyc).oi napaircTail
'lf] Tupavv\f, xat xXori) .
Tv a' esXeoOe, va\, tfXoi, Xt6io[iai.
E'. Kara tov avtov.
tHX8 u.ev, jXOec, ', ' e<r/0r,;.
'O xairv&v e!6ov, f]9iTiv xa'i to ;.
4)<ju, 8pixta, fipxovTo; Eu-caai?.
StaupAv 8' ftrtijjx', 3 cpXa^ iorj ,,
S "O; navra x j|aov TuvScov, fpet.
UOJ
A ToOtov 'fo6T(0\, tx, (] itaXiv avj;.
KaXei jt' xpavtov fj x<*Pl &,.
niiov m{ f (A xot; ; to5jov ;
'Ep.o\ 8eo; t0vt,x, x' aui 1.
10 A8o . Xotpov eqv, po-oxtivs.
'l{ <j8ovt^ |X npuiov IxXE^a mxp,
OTb> ; xTEvai b.zi;.
"', StieXOe Tq itXi]? yp fij6irtv.
Klv aup.' ?xTl l*out X<5V Te vv o
SA'. .
Eixv xtvorac, t? JoijOjre Xoyo ;
Exwv XEvotat, Scpov xpavrou .
{' eIxv aCop.', Ove, Ove,
'AXXoTptot Xyoi eoysjxait.

. /Wirrnis ennui m '.

Dscede, discede, ininiice, homicida :
Discede, crudelis aspectu, pesliferom malum:
Discede, intus est Christus, oui nieam
Aniniam tradidi. Fuge fatiscens quai cito\
5 lieu ! ferle auxitiuin , angel astiles !
Heu ! lyraiinus ac fur accedit.
Ab his eripile me , vos ainici , obsecro.
LX. Adversus eumdem".
Venisti qu'idem, venisti, o pcssiuie, sed repiessos es.
Quasi i'uinuni vidi , inox sensi ignein.
Olor fetidus , cerium draconis indicium.
I.riicem auleni allollo , qua: cusios est vit:e mr:e,
'> Qua: Universum miindiim, vinculo conslringeiis , Deo offert.
Ham; pertimescens , cede , nee amplios appareus.
Vocal me purum gratia aslitcm.
Qoousque nialis me premes? quousquc ?
Mihi mortoos est Deus , sed slatim a inortuis sorrexil.
10 Verere lavacrum ; fuge, homicida.
Quemadmodum amara me primuin deccpisli voIupUlc ,
Sic crudeliter me hodie vis occidere.
Discede , discede ; aggressioiieni enim loam sensi.
Tuuielsi corpus nieuiii habeas , mente mea non acquiesai.
958 959 LX1. Lamenlatio '**.
Imago divina delctur, quis opem ferel?
Imago divina evanescil, purissiini doniiin Dei ;
Contumelia allicilur imago divina; uror, invide, invide,
Alienis verbis el argiiliis.
* Scriptum post an. 383. Alias. Bill. 94, pag. 178. " Scriptum post an. 5S5. Alias B.ll. 95,
pag. 178. " Scriptum post an. 383. Alias Dili. 93, pag. 177.

MX. . tov aiizov. Edit. E!j 6i6oXov. 6 . Sic Val. Edil. cvEij.
Val. too itovripou. 11 . Val. npaBv.
7 rUr. Combef. t\ p.'.
12 Kax. Val. xaxcl;.
LX. Tit. Kara tov uvtov. Edit. SXXw. I.X1. Tit. epijro. Edil. ';.
5 yf:t:i. Sic Val. Edil, cpEtv. 4 Zvyioiuun.. Val. vo^u.aat.

METRICA VERSIO.
LIX. ADVERSUS EUHDEII.
(Hillio interprete.)
Disrede jamjam , carnifex morlalium.
Discede, vultu sseve, peslis et furens.
Discede: Christus, cui ineam iiientem dedi,
Est im us. Anions concide, et slaiim fuge.
Juvaie, supplex quaso, me, angel astiles.
Iiisiai lyraiinus du us , cl fur subdolus :
Eripile ab hojus impel u me, vos precor.
I.X. ADVERSUS M Ut M.
(Eodem interprete.)
D.emon , me adisti , pessime, al repressiv es.
Vi lunius est mi visos, ignein prolinus
S nsi: draconem prodidii fetens odor.
Ciuccm at, nicae q-'a; "prises est vitas , Ubi
Oppono, nniiidiim qiise Dro lotom ligat.
liane perliiiiesceus cede , rursus redi.
Purum Dens nie nam vocal sibi asliteiii.
U Olisque (Iuris me m al is, quxso , premes?
Mihi mortem ohivil, rcddilus vilae est mihi
Dens: verere balneum: luge., camifex.
Per tola pi i m tu ui facia fraus a le est mihi,
Nccare sic me nunc cupis crudeliter.
Abscede , luclam nam loam sensi. Mein
Corpus licet habeas , mens nihil daiuni ferel.
11. lauentatio.
(Eodem interprete.)
Delela forma est coelica; quls opem ferel?
Deleta forma esl, maximi miinus Dei.
Turpaiiir ilia. Livide, hostis , ardeo
Verbis peregrin is, loisque fraudibus.
1105 SECTIO I. DK SEIPSO- Uf>
5 ] xaxiv, {itj p^s, y.i) (a-rata pijv. A Sf, 8,/>i}*o Tr Xpiarr.
Et 8' ouv au, Y'saa, (il) S^ou t>v {4p6opov.
0"u.o'. tpoajXOs, ( , nXtv Sp-ztov.
Ei 8" ouv o, v_ep fs, xrj S/ou /cpova.
Ojjioc irpoarX9e fciXiivTt jjioi io'Spa.
; v elxwv jjxv SOapvo p.vr.
0'j.o! YYeu!JLal $Xu ttj yvso.
SB". 'lxezi\pia el Xptarr. |1 (fOovxiaOa; 8' Oovo : [is.
sou Xa8o{jnv, prfi Xa6i], "Ava=, 5 Out' Beo;, xal $6Xtja' !a> TpucTJ:.
"Ava aoiv u.XTip.a, xa\ Tpuaiv tfao- 'Pojicpaa, fxpov tjv xaxv a6eov Xiya,
Mrj ) is 8u3;zevr, auvapTraaa, 'Q; v TiXiv 8Ct] | tuv utuv
KsuO|juI)v' j 8ou, xal Kixpi iruXa. auveiseXoovTa Xt)<jtt]v x uXou.
5 Aeiv yp sjti, xa'i Xo^aiv touj aoi iXou '. " Xpierr.
"Ov, oT8a, c?oi',t o p.v<ju.T|v ixst, HXtv 7ipoeT|X6sv Spxuiv 8paaou.ai.
IluxvtV sl Xa-psc xa\ vo^xov. \3 ), ttv xtvOpav.
', , i;vxa .^!7, .
S Fons maloriini, ne scaturias, ne vana mens;
ai aulem tu, lingua, ne adminas cniim;
Sive etiam lu, nianus, ne accipias iiialuui.
Sic lia ul imago divina nobis incorrupta manca).
LXII. Supplicatio ad Chtistum '.
Ne tui obliviscar, eque mei obllviscaris, o Rex ,
Hex sapientium meditalio, el trinum lumen ;
Ni; forte clanculum me inimicus eorripiens,
Detrudat in latebras inferni el tristes caligins portas.
5 Crudelis enim est, el callide struit insidias mis aniicie.
Hunc baud dubie eOngiam, si tu mei meinor sis,
tulciens me semper verbis et cogilationibus.
LXIII. Lamenlalio ad Christum ".
Flei niibi ! Christo mi, accessit ad me rnrsus draco.
Hei mihi ! accessit ad nie iiiuituui reloruiidaiitem.
Hei mihi ! giistavi ex ligno sciential.
Ilei mihil inyideri diabolusmihi persuasit.
5 Non sum divinus homo, el lamen ejoelus sum e paradiso volupiaiis.
O muero, paululum noxiain exsiingue flaininam.
Ul iterum adniitiar iu paradisum,
V'cluli latro qui cum Christo Ingressus est de ligno crucis.
LX1V. Alia ad Christum
herum accessit draco; le, Christe, siringo.
Dax id quispiam accdai, el pulset cilharam.
Discede, discede in malum rem, Spiritus suQocalor.

' Scriptum post an. 583. Alias Bill. 80, pag. 176. " Scriptum post an. 583. Alias Bill. 81,
pag. 176. "* Scriptum post an. 383. Alias Bill. 87, pag. 177.
8 Mirxi. Vat. uivot. diaboluin signifient Grcgorius.
LXII. Tit Ei Xptcrr. Duo Regg. c , 6 Mixpr. Sic Vat. Edit, (xtxp^v.
quod praferl Conihelisius. Non enim , inquil , 8 Xptrt(>. ha Keg. eiCoiiibef. Edil. Xpiarv.
Christus rex est Tpiatjov ao , trinus splendor, LXiV. Tit. Ilp , tlcg. Trevrj-
sed Dens sic uuus ei irinus. pov.
LXIH. 4 7<0. Hoc est , inquil Billius, 9 Kirvpar. Val. xiwpav, et forte melius pro-
boeti meo (i lein habiii diceiiti hac de causa mihi pier meiruiii.
arbore sciential boni el iiiali iiiterdiclum fuisse, 5 Evpjiriyor, . Vat. iu|xitv{yoi{ .
quod Deus divinitalem mihi invideret. Voce cvo; lia legit l.euveuclaius qui vorlil, malos suffi-cale.

METRICA VERSIO
mens inanis , fons mali , ne .
Aul, lingua, saltern ne Intimi foeduin excipe.
Si lingua , sallein ne malum nianus gerat.
Imago nam sic tibi maiivb.t integra.
LXII. .TPLICA TO AD CHUISTfM.
(Uillio interprete.)
Tui memor sim , tu mei, Rex , sis , memor,
O rex, sophorum canlus, el splendor triplex :
Ne me in profundum tartar fiirlim Salan,
Sxvasque portas, lucs expertes, trahal.
Mainque ille amics subdole paral luis
Laquees. Fugiaro al Hum, memor si sis mei,
Verbisquc , consiliisque me semper juves.
LXIII. LAMENTATIO AD CHRISTUM.
(Eodem interprete.)
Heu ! Christe, serpens rursus ad me ventilai :
Accedit ad me perdtum mein gravi.
Sciential arbor denlihus pressa esl mihi.
Mihi invideri, credidi hosti livido.
Nam nee deus sum : sede lseta et excidi.
U muero, paulum comprimas flammam inalain,
Dt rursum in bortuni paleat ingressus inilii,
Cum Christo, ul olini, post crucem, sicario.
LXIV. ALIA AD CHBISTl'M.
[Eodem interprete.)
Te siringo, Christe : me draco rursus pcliU
Jessseus adsil, pulset ac lyra: lides.
Abi in uialam rem, sulTocalor spiridis.
' S. GREGORII TIIEOL. CARM1NUM LIBER II. HISTRICA. 1408
SE', . A To xv irovipov nvE|M (psYov ofyExai
toi rajvfjptij; ft xpii .;, 5 Se p-ST-rf) xpa xot xoO xpiaiovo;.
laxpov av xiv' eupov. El itvj xt jv, Xijaov jis tv auv, u,ij niXtv 8<5vo,
tcXo'juo) irpoaijXOov 6' v aXr) Axo |XE 6xa x^pov p-jfaixiiptov.
E S' t,o4xou.t]v, xo; vjioi xaV ria-t.
SZ'.'i avtor.
5 Ofivo 6 atoiEv ix xpt]xvaaToc.
Ei ' exsXCsi p.' Oops ttj elxovo?, 'E5TxT[iat, X piexi , roi a-ftSpz
T; p.oi yvot' lpup.a, jtXijv , Kopavc; Oa^stv. *Enjp9Tiv xa\ ^/^ s^Spa.
'' au9i ^iosv iE \ yip ^
S!7'. "AXlo Xpiczr. IHwv ftauxov. El 8' eitapOEtrjV Ixi,
Kaivov, xiivov xi xoxo, & , 5 AJOc ituoiii 7cxt(xa xa\ .;.
Kaivv ^ ; xap3a; u.j aOoi E: p.sv 6XT) (* ' el 8e p.r, x6vr,xa p.v.
Ksvov X^wv te xa\ voijp&ruv aov, 'E[io\ xi xpiexov eavTjXtiieu |k5v<);

960-961 LXY. Alia lamen! tiliu \

Si mihi male haberet temperamentum corporis,
Modicum forsun repcrirem. Si pauper essem,
Divilem adirem. In porlum me recipio, cum subit tempestas.
Si injurian) passus essem, ad leges el tribunalia ronfugereni,
5 Slipes quidem me servarel a pracipitio.
Si auicin me supplanlet corruptor divina? imagiuis,
Qiiis inilii prssidio fueril prier te, o Re?
LXVI. Alia ad Christum ".
Cuid hoc novi, quid novi, Dei verbum ?
Novi quid accidil mihi'' tordis mei proliinditas
V.icua est a verbis, el a cogiiationibus sapienlibus.
Malus quidem spiritus aufugiens discessit ;
5 Verum locus necdum rebus mihi replelus est melioribus.
Reple me luis, ne rursus venions bostis invidus
Sibi me pejus facial hospitium.
LXVII. De te tpso "\
Deceplus sum, mi Christe, tibi nimium
Confldens. Sublatus sum et corrui graviter.
Verum rursus in allum me tollas; etenim perspexi
Me a me ipso lustini fuisse. Si aulem adliuc elatus fuero,
5 Siaiim cadam, et tali casu ut conterar.
Si recipis me, bene : sin minus, perii,
Mihine uni tua beniguitas exhausta est?
Scriptum post an. 383. Alias Bill. 91, pag. 177. " Scriptum po st an. 3S3. Alias 11 92 r:
1 /7. Scriptum post an. 3S3. Alias Bill. 134, pag. 197. -

LXV. Tit. eprjve. Vat. upo; xov Xptrniv. |{ 7 Avrof> fie .. Vat. Ortii ' .
7 T/ twi rh-otr' Ipvfia. lia Val. Edil, x v LXVI. 6EljiriXy sl pi). Sic bin-as : Ei-.
fvotx ipziapa. p-v toijti xaproiv e! 8e p.^ ys. Elsi quidem ftrecerii
LXVI. 1 Kairr, xcurv. Val. x:vbv, xtvov. fructum, sin aulem, etc. Luc. xn, 18.
5 pecrrii yapa. Claudicaba! pode uno 7 'Ejtot. Billius logendnm pui.it iot. An in
bio versus, quem opeCoisl. rndicis sanaviinus, rosti- me solo tolam luam benignitatem exhausisti, avr,-
tuondo |ijx^,quai vox deerat. Edil, ad marg., yxt. , vel exhausta est, 'avijXeji.

METRICA VERSIO.

LXV. ALU LAMKNTATIO. Verbisque prorsus cor vacal prndcnlibus.

(Billio interprete.)
Corpus leneret si meiim morbus gravis,
Modicum vocassom. Si mihi null forent
Opes, adissem divilem : inque turbine
Portum : alque laes'is jiidirum snbsellia.
R lonlem ab alto forte servasset fiutex.
Corruptor al cum me stude.il iiuaginis
Dojicere, ni le, Christe, quo niti queam?
IAVI. ALIA AD CHRISTUM.
(Eodem interprete.)
Novi, novi quid accidil mihi, Dei
Vcrbuui? novi quid ? Intiniuin sensis meum
Malus quidem se spiritus dedil fugae :
Yirluli al in me non palet locus. Tuis
Me, qiueso, comple : lividus ne in me Satan
Sibi officiiiain, rursus accedens, slruat.
LXVII. DK SEIPSO.
(Eodem interprete.)
Deoeptns ego sum, Christe, dum nimis tibi
Confido : in allum meextuli, et graviter rui.
Fac, Chrisle, rursus erigar : lu si miser,
Agnosco, meinet. Sin ad hue rursnm efferar,
Cadam ip<e rursum, prorsus et jam ronierar.
Si suscipis me : sin minus, miser occidi.
Kxhausiaiic in nicest union beniguitas?
1109
". El kavzr,
Ayounv ! (iiovTE (w 8' ly.o\ 8oxet,
AefouJiv o 8!xoua
? fp Sixatov toj Xou nspttppovEv ,
'O AI) Oeov XYotu.!,
5 T irpiOs xstxai /, xa\ ]ftvt"X'cat
Saijiuj, o4i (JXerovxi ) '
'AXX' ouv X-couit avtji vixi)p.voi,
4>9v(jj uaOiv 8ixa!i),
TfjXOVTi to y^nai, iov.
10 T ouv, aOpei, Xayouat.
Ayouoiv, u{ atoi xiv 6us8ajiova
SECTIO I. POEMATA PE SESO. 1416
A (Ko\ yp Soxoust )
KtovaxavxEvou JaXvxsf xxo; Sjto;
'Autwpwaav. Eye
15 Bap yp axo, xa\ tv y(i>v.
Tu.vwv So ipmoyc,
*E6)V TtoTpitv xa\ vjxtov ?,
vfioi <pXa,
, xcfou , , tf iXap/taf,
20 Tiiv vuv amxpaxovTtv.
Y^p Eui xiv 9pvt)3v SOX101,
"Qax' o Xyeiv xvoaiv,
"A xa\ Xey<5vtwv YxaXi:TE(i6' v irpirov
"AXXiv aitExBapvtJv.

LXVIII. lern de te ipso '

Dicunt, qui me oderunl (ut autem mihi videlur,
Dicunt injuste :
Qiiomodo enim sequum amicos despicere ?
Ne dicam Deum,
5 Cui omnia paient, et cognita sunt
Liquido, acutum cernenli );
962 963 Verumiamen dicunt invidia vicli,
Invidia aOeclionuin jiislissinia,
Quippe quae labcfacit quos possidet, ut dignutn est.
10 Quid igilur dicunt, considera.
Dicunt se inilii infelici
( Elenim id putanl),
Conslantini ejecto es urbe,
Supercilium abstulisse. Enge ;
15 Gravis enim ipsis el audacia; eram plenus,
Secans vas non irias,
Morum palernorum ac legum corruptor,
Si pro Ifge habenda sunt viliosa ;
Cum diviliae, Castus, delicia?, ambilio,
20 Hominum nostri lemporis doiuinenlur.
Adeo enim sunt inente infelici,
Ut dicere ipsi non vcreanlur.
Quae audienles erubescere deceret, si dicercnlur
Ab alus inimicis.

'Scriptum post an. 583. Alias Toll. 2, pag. 74.

LXVIII. Argumentum. Primus in lucem nuisit 1 Ol ucovvze. Coisl., o xe (xtiov-s.

tarnten sind Grtvcum Tollius a te descriplum ex
eodice. Viennensi, et collatum cum duobus bibliothe-
cat Florentina; codieibut, in quorum altero vernit
omnet perpetua terie ad instar solul oralionit de-
eurrunl : in altero autem, qualis hie exhibentur, tic
tu tinguli vertut iamb ici tenarii sttum sibi Anucreon-
U'iim habeiint subjeclum. Scriptum Arianti carmen
islud a Gregario, extremo vita; tu tempore, cum
procul a negoliit reliquum vitm sum lempas divino
cuttui contecratsel. Obtreclatoret tuot reillit, qui
eum, quod Natianten Eccleti prene recusuret,
eriminabantur.
Tn.Eiiavzdr. Ita mss. Edit., Elf ep.auxbvXYo;.
5 . Coisl. -r/j.
8 6ixal<>. Sic orat. xxxvi. Vide torn. I,
pag. 637, num. 4.
9 Ti)xom. Coisl. xixec yp.
14 '. Eleganlissimum hoc vcrbum
est, bene 'inquit Tullios : id est, aiunl se, nie de
superbia; quasi fastigio, non secus de sede
Constant niipolilaua, dejecisse.
21 "1. Adeo mente depravali, corrupti, ele.
22 "flor' ob Myeir. Nimirum UYpoixov ipsiim
esse, nee scire vivere, aul lueri dignitatem suani;
verum potius earn dehonestarc nimis vili culiu.
Toll. Vide loin. I, oral, xlii, pag. 765, num. 24.

METRICA VERSIO.
LXVIII. ITEM DE SE1PSO. (Trtletn putant enim me),
{A. B. Caitlau interprete.) A regiis pulsum arcibus, deponere
Loquuntur ihfensi (videtur ut mihi, Superbiaui coactuni.
Quk justa non loquuntur : Namque ego molestos his, et audax, aml-ulans
Nam qualis xquitas, aniicos spernere hijuela perviarum.
Quasique Numen ipsiim, Contaminator moris et legis patrum ,
(.111 r.uiicta sunt aperla, cuneta cui paient Si prava lex vocanda :
Clare, videnli acute) ; Cum Castus, argentum, voluptas, ambitus.
Loquuntur at livore vicli, maxime Nostros regant coasvos.
Afl'ectioue justa , Sic mente capli insaniuut, ut diccre
Q ise nenipe quos tenet, peredit, ul deccl. Haec audeant miselli,
Al cerne quid loquaulur. Quae si vcl hostis dicat, erubescere
Dicunt acerbis me fatigatuui malis Ueceret audicntes.
IUI S. GRF.GORIl THEOL. ARMINUM L1HER II. HISTRICA. 14-12
25 ti tuXv 9Ttv )) , ? Yip s<*w Etc to xpov o 8<5.;,
\ povEtv JXitrouoa. Kv (1(8{ xtvouvco.
05toi |iv o3v ^dotEV ix piaou Xyou AYouotv> " Spv xv ^uawjjiat Spvtiiv,
Oi8v itpb i)p.a , 40 '{ ctov, ' iv xa"ri)X9ov,
O06' ol ; Xirovce, ou9' o Se:u,\ To 8' &v TtvijTtt, xa\ otevo'j Stau-'Jtd,
50 'Psitioeav ; OXousiv CTtptv oatfu Xyovte.
"O y^P itiwvBe, toto xal tic otE-ai
rXTtti fp o'JSv iativ E&TpotpwiEpov *
ti tpoj f|p.wv. 'AXX' ox y> itnovOa.
\ 8' ol XYovts axpi6ijrspov, 45 To plv 1^9), tv S' irfjx^1!1' '-'X ^**1
OTIO 65 TU1WV-O.
'; tp66vii> Xyov-e.
35 "A 8' .' eItov tjv tivcov massiv pX6Tjv, To jxv itpoerfiY*Y (A 8!*0' >'HwCi
TS' sib Einsv xpsffov Kai YXwieav aitov .

25 Sic caeca est mprobitas,

Quae el ipsa m meinem laedit.
Il igilur faressant e medio sermone .
Nihil ad nos isla, -
eque qui male de nobis loquunlur, eque qui bene.
50 Loquantur, ul volent :
Lingua eniiii niliil est volubilius;
Uicat quid et contra nos.
Mulli aulem sunt, qui de his accuralius loquantur,
Utpole qui sine invidia loquunlur.
35 Quae vero crediderim loqueus noniiulloriim sislere nosani,
Ka diccre melius est ;
Plurima enim est in pejus propensio,
Etiam ilumine impeliente.
Aiunt, cum magnis vincar thronis,
40 Qualis lie est, e quo descend,
Me pauperes et tenues despiceie,
Sua ipsorum clare loquenles.
964 "965 Quod enim quisque sentit, hoc de aliis cxisliinat.
Sed non sic ego afleclus sum.
45 lu his quidem admissus sum, ab Ulis ejectus, non volcns,
Deo ita informante.
Ad los accersivit me populus, pastores,
Et linguam postulaus Spiritus.

27 "Efifioisr. Sic supra carin. xi, De Vila sua, 'Puu xail 7:pavo Tpyttov,
vers. Ii4(j : itivus esl per declivia current.
OuTOl U.EV OUV Ep^ioiEV x U.30U Xiy'l'J.
Spopoc. lia Coisl. In edilis deesl .
Il i igitur (acessant e medio sermone. 59 Vcrc>iai. Cum me vinci sinam, ul magno*
29 ' ol. lia cod. Coisl., cujus ope felicius accipiam thronos : olijiciebanl scilicet, ul diximns,
ememialur hic locus, in codicibus Yiennensi et adversarii el invidi Gregorio superbiam, quod Ec-
Florcnlinis depravatus, quam iisnuaedesuo addidit clesiain dignilale inferiorem Couslanlinopolilana
Toll us. Sic auiem habet vir eriidilus : < In Vieil- contemnere : hujiis enim curam eitin quidem ad-
lien si cdice slaiim post haec verba sequebalur : "A misisse, verum Nazianzi anlislilem esse nolle di-
S1 oop.ai etov, etc. ; at in ulroque Florentino cenies. Toi.i..
eral : ' ol :; p4Ttoav ui; oXouit, cum qua 43 TciJTo nal tic. Coisl. totd tic xal.
tuor sequenlibus versiculis Quare cum carmen hic 45 Tvr ' xfaOnr ob% i*<tr. Coisl. e 6' ~
claudicurel, subject de meo eI xal, addidique illud r1/rJ v't '''>'* &xii>v. I ui auiem ab Uli ejectus, hand
itw; e Florentinis codicibus. Recle an secus, lui, equidem invllus.
Lector, lit arbitra. > 46 Tvxovrro. Deo sic me dirigente.
32 Axtl' Coisl. XY*t. 48 Kai alzovr. Linguam eloquio pol-
37 yp. lia supra carm. xn, vers. 370. lentem postuluns. Sic supra carm. n, vers. 595.

METRICA VERSIO.

Sic luce capium est crimen, ipsius ut dolis
Mens ipsa vulnerelur.
H.ec ergo turba nostro ab ore sit procul :
Ad nos quid isla speclaot?
Quid bene loquenles, quid loquenles et male?
Loquantur, ul libebit.
Nil quippc lingua veriitur velocius :
El nos acerba laedat.
De rebus his sunt qui loquantur reclius,
Li voie non peresi.
Sed pluriinorum quo: videntur sislere
No va in, refcrre pixslat.
Nam multus in pejora propensus trahit,
Nullo quidem movente
Dicuni, thronis cum vinrar altis, qualis liic
A quo reccssi nuper,
Me pauperes, el prvulos contemnere ;
Qui res suas loquunlur.
Quod quisque sentit, hoc pulal de proximo;
Non talis at mihi mens.
Admissus hie, ejeclus hinc, sed non volons,
lia Deo jubenle.
Hue me vocavit plebs, episcopi quoqtic,
Et Flamen os requirens.
i 413 SECTIO I. POEMATA DE SEIPSO. (
Aubv Y*P *XPV Ypwv xa-aprsai rQ xa\ OajiElv exov. *
SO Ste0> p<>, ^ , Ox jyvouv *Ia>vv, 8 Xvov
floXXa xap/jvra 5\1 ., "E<fUYV, XX' ]1
'Qc vav (xmjv xXuewvof. 05 KXStov, xXfp(), Otjpw, *\, Sparet,
To 8' o ' ^ Xuei <|5 ' -; 8 xfjpu, x^pu.
KaO' fjpipav OvijaxovTui;. 'AXX' eTxov fii ti >v
35 tHae> xaXo xY*ot, (? vTspsT ;) p8vta)V XIV8'JVU)V ,
\ IIvEfiato y(A0V'Ci Tov vov Se tojxvo st xoivuvav
"Ov vv arsvov, xaipotf t <iup\nrEOp.Evov 70 "Ed7tu8ov, fjaxafov.
Kaxof aXitoujtv. 'Eitsl 8' aitavTE, <> vsxpo SuaioSta,
"Y^/iOpovou 6' opao-jux Xaov toijaevoc xaTe-r,av ,
60 7:pa0ev oti {. Ka\ Xaov unipajTov evoi; -op.a;f,
'' o/. ip.<5v ye, tXtv aa xp*i3St X'P}jZ< nij ?YaY- (**, ,
Popiiliim enim oportebat ferocem componere
50 Constatai vita el sermone,
Mulls laboranlem confliieniiuiii opinionum tenipeslalibtis,
navem ineds in fluctibus.
Ad bos non adinovit dissolutio corporis
In diem morientis.
55 Emmis slreniii et boni, (quis negaveril?)
Et Spirilu pleni ;
Quem nunc in angusliis, teinporibusque prxcipitaium
Malis male vident.
Celsi sedes pastoris populum
60 Non habet majorem quam antea.
Verum hoc nieum non est, sed opus fuit dextera tua,
In qua liduciaiii habebam.
Non ignoraban! Jonain, qui Dei verbiim
Eiugil, sed captus est
65 Tempesiate, sorte, bestia, ventre, ejeciionc,
Indeque evasit prseco, prco.
Prxterea animus mihi erat, ut qui liber ossein
Thronis et periculis.
Mente aulem frequens ad Dei consortium
70 Festinabam, quiescebam.
Postquam aulem omnes, velut cadaveris fetore,
Vultures circumsleleriii.t me,
Et populum lacerarunl (acilibus scissuris,
Quomodo traxisti me. Curiste,
49 "Afpwr. Tumultibus et vexationibus Ariano- 61 Xptfcsi %epi. Nihil hic intelligo, inquil Tol
runi nique Apollinaristaruin exasperalum, effera- lius; miruiii : deprvalos namque locus esl,
tumque, vel eliam inculium, longaque negligentia quem sic restitu posse arbitramur. DXfcv 3' Ixpfr
horridum, ut apud Horalium jev 6e8;, nisi quantum Dens concessit. Mallem ego,
Neglectis
' .-.-; urenda Mix innascilur naris. Toll.
."-. Vid aa xp^l <\( XeP^ subaiidiendo Xpior.
50 Xzf-f>{> ici). Vide siuiilia superius cariu. xi, 65 ?1/(|), yaazpl. Mallet Tollius ijpiou yetttpt,
vers. 592, etc. el quidein recle. Ibid. pdcei hic ej.ciionem in iii-
53 ToT & ob xpocfn^T6' Cur his ad lu non lus signieat.
sim, in causa fuil imbecillitus corporis : obslilil quo- 66 ' y {puf, xi'ipv. lia fere Ilcrodoius,
minus admoverer. Euterpe, cap. 49, notEi, . Toll.
55 'Bper. Sic Coislinianus codex et Int. probatque 67 "Qr. Coisl. Sv.
Tollius. Edil. ! jav. 69 Ilv/frc. Coisl. hjxvov. Tollius legit in duo-
56 rftorrt. Sup. lin. Coisl. YH-0VT- bus codicibus Florentinis imixvov. Forle fuit -u-
58 Kaxot xaxi .lexovcir. Corrtipius hic lo xvW. Sic supra carni. lxii, vers. 7 :
cus, facile est sanare. LTuxviv a Xyo({ te xai vor ,
59 tloijtro. Neclariiini intelligit, qui non ma Fulciens me semper verbis el cogitationibus.
jori populo gaudebat, quam Gregorios, quaudo laiic 71 AvcrcaSlo:. Legendum pulai Tollius 8-ju8ioc,
praeeral Ecclesix. felens cadaver.
MTRICA VERSIO.
Sedare namque plcbem oportebat feram, H Qua: mi spei columna.
Verbo ptenle el aclu. Non nesi'iebam, verba qui fugit Del,
Mulls laboranlem procellis dogmalum, Sed capius esl lonas
Ut in frelo carinani. Nimbo, cubis, fera, situ, vomito quoqiie,
Non dissolutiim corpus hue me prolulit, El inde pra.'co, proseo.
Cum vcrgai ad sepulcrum. Sed iiivalescebam, velitl qudam llirouis
Fortes erainus el boni (quis hoc negat?), Solutus el periclis.
El Spirilu repleli ; Al iiienlc properabam ad Dci consorliun
Quos nunc jaecntes, casibusque dirulos Frequenter et quietus.
Malis male luenliir. Oiiincs sed ubi, felore sicul mortui,
Non plus habet plebis, regebal quam priti Chivero vultures me,
Pastoris alia sedes. Plebemque faciliter sciderunl parlibus
Non hoc mihi, sed dexterae dandum lux, Qui, Chrisle, me vocasti,
1415 S. grego:;h THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. 6
75 Z(i)f, xjXtvk T4i ^M xo^ xapSia; ; A To piv vStxoi Ttptopfat;,
Sov yp t<8' ax\v Spyov. 90 Ka\ toi v^.wv py?,? t,
' Aifapv xexpa^fiepov, x-fuiv (Ttv uxpatov yp x'Pa T' eou Si^e-tai,
'E^vaysi toljea. Tjv jxti vvoia ;)
''.', ol 8' ircTjav ii, Xpwrri xou, To; 6' Exo6oir;, to 8 6osO({, "Ava$,
80 Kal opxa Tf]vSs ct,|ov, "Ouoi 8oaouai as.
"IIv soi Y *, ptuv ojf.v jifav 95 "A(iuv', jAuvs to iloi. TE6vTxaxEV
nuv y' "Sioxa Stipov. 'E~ltIX07t7]V totjjov
Ka'i Xxxov )xtj' -j-ptiov BjpJv {. Tiv Ttpoj <r xE'Pa? etWtidv afpEtv p.vov.
Et 6' xtaatc )iovixc ot xxdToi
85 "EpaiJE jfcipJv [tov 8' Sotjjue Aavif,).], Tr;v a]v itpdvotav, oSe xpiOijaEU' faw
Kai vvWovre- ai Je 100 Aoxom uio-Oai.
(T J.frcov, fl utpE to xaxo iceptaxorctb ; Tb [uxpbv aCoi raijiviov, xal ?to(p.iva
'HtTfjJAO', xxiCTOl)' Tov (xtxpiv x {AeytTOu.

75 Vit fremim meae el pectoris?

Tuum enim islud esi opus.
966 967 Velui Lazarum me quatriduanum, sepulcro
Exlraxisli damans.
Resurpn. hi aulem stupent : seil, Chrlstc mi,
80 Haue cantem confirma,
Quam tibi accepta. (ero, cui offerens vilain meant
Oinneni dono dedi.
Foveain babilavi inter immancs feras.
Si aulem exlensio manus tuae
85 Conlinuit leones (et servavit Danielem),
Eliam nunc leones aiisutil : serva me
(Quid reliquum, quam til se ipsi mal circuiiispicinn'.?-
Vidi sumus, o pessimi) ;
Hos i| imleni coerceas justis poenis,
90 El illis laxans liquid irse tua;
(Non lemperalam enim mantim luan quis feral,
Vel unius poonatn nuitis?)
Illos perterrilo : islos gloriflea, Rex,
Quolquol le collaudanl.
95 Auxiliare, auxiliare amicis luis. Periimts ;
Invise eos,
Qui ad te solum noriinl manus tollere.
Rident i 11 m nequissimi
Tuant providenliam, neque se ju lieamlos unquam
100 Arbitranlur pra; superbia.
Pusillum attgeas gregetn, el pastorem
Parvuin nunc ex mximo.

77 Hic gravius peccatutn esse animadverto. Pa
ntin dubilo quin hue similive modo scripserit Gre-
goiitts :
' Aapor lr Terjparffiepor *
'E^i)yaye oi^crac-
,Avo}t' ol 6' , x. t. X.
Hoc sensu : Sictil Lazarum qiialriduantim sepul
cro cd \ ist i damans : Resurge; Uli obslupuerunt.
Weseling. loc. cit.
85 Tor 6" lauae Aavn)J. addila sunt a Tol-
lio, desunt quoque in Coisl.
89 Kazelpyo. lia Coisl. Recte Tollius vocem
lianc reposuit pro xaxeip-rstc.
92 Ttcrir. lia Coisl. Tollius legil irpiicv pro Tpwfv
quod liubenl inss., qitamvis neutrum ipsi placeat,
Uli nee xpiutv quod aliis forte oecurrere et arridere
possit. Miror non oecurrisse timv, qu vox airi-
sissi't.
96 . Coisl. itoEfjaat.

METRICA VERSIO.

Frenum meac vttae atque pectoris? Tua
Manus peregit islud.
Ut Lazarum me sepiiUuin, quarto die,
Clamor suscilasli,
Resurgo; ceinenies sliipout; sed, Christemi,
Unie lohnt- adde cat ni,
Quant tibi fero acceptant, niese cut spirituin
Vil dtdi Universum.
Fossa mihi sedes inter immanee feras:
Si tunc manus prophelaui
Exlenla servavit Icones eunipi-iiitens,
El niiiic leones; salva.
Quid restai? Antinti sese ut aspeclcnl mali?
Yicli sumus, nialigni.)
Peonas ab his justas repose ; debitum
lilis remille dmens.
(Nam i| is ma ii ni non temprala m pet'feral,
Nul unique vuliieranlent? )
Ifos, rex, lintore, gloria iltos allie
Qui laudibits col'unl le.
Openi luis ainicis fer; mors inimiiict.
Invise faustus il lus
Ad le manus solum scienlcs tollere.
Ridenl main nialigni
Hi providenliam, nec iinquam judicis
Minas liment superbi.
Grex augeaiur parvus : olim et maximus.
Fiai minor bubulcu.
417
Sou ' v OXovxo;, xx aXtv
To 30? Opvoic Tsvoir,v.
'. Xpurzr.
'Ewxixa, xX&ov u,e fevo (s,
Tiv fjov [xoOtiT^v. 'Eiysipat, irp'iv Qvw.
Mvov xXsurov, xai aX) xsovfjexai.
ToX(i> cpaai ti Xptsxl, i4) its P-s.
5 MtjSs 36aijc (X apei xtv OXi^siov.
IIoXXoIi x' Y^p xl* xaxuxpou eu.o,
O \XT)oa. Mi\ [ xplvfl iu;.
Kvou, xbou 8s xou xaXvxou xb icXiov.
Mi t '. tf<5pxov fipa u.<5vtj;
10 xo xetxot Sapotuvo ;
SF.CTIO 1. DK SEIPSO. 1(13
'. '.
IlXv TrpoarjXOev 6 Spxuv, roO Soaseojiai.
Kpixci, xpxet lie, (aj Trpofi xv ext'.'
M^j ', c xaX'. 8pv.v, x^p^ 7|.
! \ xpaiv 63oixa, xa\ 1:000 Xatv.
S [' svQo", ox iyw iou exmv.
KaXec tt' xstOv, oix l^w 4>).
2<5 elite, XpiT, fffijoov, ) axo OXei.
OA'. A/jtri r rj} rcTfi.
NoTU, voaw [juv, xat irovoiiai atopian,
KaE Ys^fft ""F rca9r)v fs{ xiv,
Tpa^TjXiuvxs, xuv daY tlpoufAiviov.
'Ap^Lol XiXuvtat, xak touv uaOp itfec,

auiem volentc, ex prvulo rnrsus magnus

In tuis soliis efficiar.
LXIX. Oratio ad Christum '.
Magister, tempestas me vehemens premit
Timm diseipulum. Expergiscere, priusquam moriar.
Tantum jubele-, et tempestas sedabitur.
Amlco dicere quidpiam ; ne me. Curiste, premas,
5 Nee me exslingiias alllidiomim pondere,
Plurimos enim habes ctiam nequiores me,
968 969 Quorum miserais es. Ne me judiecs ut promerui.
Exime, exime majorem talenti partem.
Qiiis vel unius duntaxat feral onus diei ?
10 Ad quem confugiam maus gravalus ?
LXX. Alia **.
Herum accessit draco, te prehendo (Christe),
, tee me, ne prodas imaginem tuam,
Ne me, velut a nido avra, hoslis abripiat. ,
Heu ! judicium limeo, et cupio corporis dissolutionem.
5 Persecutionem hic patior, babeo ullam vitan quielem.
Vocas me istinc, nee mihi quidquam est liduciae.
Tuus sum, Christe, serva me, sicut tu ipse voles.
LXXI. Precatio in morbo '".
Morbo laboro, morbo laboro, et gravor corpore ;
Et mea Portasse irrident mala nonnulli
Siiperbientes, qui eupiunt videre morte sublalum.
Solvuntur artus, debilis est pedum gradus.
'Scriptum post an. 583. Alias Bill. 82, pag. 176. " Scriptum post an. 383. - Alias Bill. 172,
pag. 252. Scriptum post an. 383. Alias Bill. 98, pag. 178.
104 77) co epdrot. lia supra, carra, xiv, LXX. 1 nAir. Ha iucipil carmen supra lxiv.
ers. 51 , etc. 2 KpAzei, xpdret, etc. Hi duo versus legimliir in
Nv xaxof luxpov uixepov xaivo\ 6pvoi duobus codicibus Kegiis in line pocniatiibxiv, otini
nptttuv xe, euxpuv xe xaii vvopio. LXXXVII.
Hc quittent nunc : paulo post navi erunl thront, LXXI. Tit. 'Er zyrcqi. Addit Vat. 7; Xpiaxv.
Primoruin secundorum ordo legitimus. 3 cparzT)povpruir. ha Val., el ex Kegiis
LXIX. Tit. zar Xpiazr. Edit. Conibefisius qui sic reddidit : Qui observant (event
) firiit, etc. videre), morte sublalum. Inedilidecraiiihxc verba.
GKaxiozpov. Sicunus Regius. Edit.xaxw:pou. 4 affic. Val. oapai paeic.
METRICA VERSIO
Te sed volenle, rursus parvo luis LXX. ALU.
Magnus tlironis quiescam. (Blilio interprete.)
LUX. ORATIO AD CHRISTUM.
Accessit anguis rursus : amplexor te ego.
Tene, tene me : imaginem haud prodas tuam,
(Billio interprete.) Ne me hoslis abripiat, ceu avem de nidulo.
Fluclus graves me, Chrisle, diseipulum tuum Horresco judicium, et solulioncm amo.
Urgent. Soporeui pelle, ne miser obruar. Exagitor hic, vitquc non babeo slatiiin.
Tantum jiibeio, et sva tempestas cadet. Isiinc vocas me : nulla mihi tiducia est.
Dicam quid audax : Deus, ne me preme, Chrisle, sum tuus : ut voles, serva tuum.
Nec me malorum mole dura . LXXI. PRECKTIO I MORBO.
Plerisque nam lu saepe, qui cedani mihi, {Billio interprete.)
Veniain dcdisli. Ne luam digne scelus. Morbis laboro, corpore el valde gravor.
Ex parte magna fac mihi pondus leves. Ac lone .sum qui rideani casus meos,
Quis vel diecula: ferct onus unius? Videre qui vellent feroces niorluum.
Upprcssus ad quem toi malis conferam Solvuntur arlas, languide inceduiil pedes,
Patkol. Gn. XXXVII. i. 5
 S. GREGORII THEOL. CARMIN UM LIBER II. HISTRICA.
Hit ifxpazta "Pv, eO' npxSiov,
EiV ciuv naXt) ti (o yap oISa), 7tXi)v x^P'
'[ xu6spv^xfl Ye. ToCx jjioi xu)(bv
"Ajxtivv iaxtv XX* itiuxs xijv vjov,
'Kixia/seha&v ab Xo^o <jioxt]pa.
10 El 3' o, 8Sou ",e, )? t nvxa xapTEpsv,
Zrxe{ x (jijxwv. Su^xpatsi xljv eixova.
'ExeOev si xo\ x&v BoXov apxtov.
OB'. Ei rijv oCor.
Ilap^XOov 4v6t], xatpo f)YYlXEV Oipoo.
Aeuxtj S [lot 0p\E, i) 8' aXw xaXE uxa/uv.
'Ai^XOev 6(ifa, f xo[i$] ? tcXti<i{ov.
Arvb iraxsxat xuv [Upv ?j8t] xaxjv.
S fjp.pa; [ot tt| ! i^v >0 !
14*0
A Ka\ t yeWjiat ; i 5o ji' [lapxtot; I
Aof 8' xavOuv, xa\ Topfipa oxpuuv,
1} , Xptffxo fjvExa xpvuiv
ue Oeo; 8t5o>(Ti x itpo ^av,
10 Xpav xauxu coxo tb tyi oEt.
' [ia [ot t pa-/:Ea; ijjiipo
IIaXtv8po[ir)<iai ttJ 7co8iyia, Maxap.
OP. napax,.li}Tixr.
'Eyy yibv * xax&v itXov C.--p]ia,
"8] \ uxuYsp'i *lv !),
Tpxapov tjEpsvxa, iwp , vxxa JaOEav,
Tuv vuv xpintxopivwv, '/p IXeyx'ievov.
S 'AXX, Mxap, , xa\ nep, sOXbv i jjvt
Ztutji fijitxpij XE^avov Exsviv.

5 Sive inedia: id eflectus sit, sive peccalomm,

Sive etiam lucia qtisedam, eque enim scio, verumtamcn gralias
Habeo meo rectori. Nam hoc mihi forsan
Ulilius ; at compesce morbum,
Compesce verbo : luum.enim verbum est sains.
10 Si minime id pnestae, salicm tribue ut liunc, vehit camera, pei Oram.
Tinese babent quod suum est. Al lu luere imagincm luam.
Iioc paclo habebis scrvum integrum.
LXXII. In exilum vit '.
Prxterierunt flores, temptis messis ailvenit.
Canus mihi capillus, el area postulai spicas.
Immatura esse uva dcsiii, vindemia prope est.
Torculari jam subjiciunlur mala mea.
5 Heu dici mihi amane! quam qiiomodo fugiam?
Quis evadam ? quantus me habet timor dc peecalis !
Timor ne spinis, ne Gomorrha: uvis
970971 l'lcnus appaream, quando Christus judex
Duns Ins (labil pro dignilate,
10 Locum luciscuique ex oculorum judicio.
Spes unica mihi resist, ut paucos dies
itcrum decurram luo duciu, 0 Beale.
LXXIII. Carmen deprecatorium '*.
Proximum est vilse certamen : malam navigationcm cxegi,
Jamquc odiosa: pra vi talis poenam video,
Nigrum tarlarum, ignis fla:timam, profundam noclcm,
Herum nunc occullarum Inrpitudinem convictam.
S Sed, beale, miserere, el f.iusium concede, quamvis scro,
Benignus vilaj nostra: reliquum.
* Scriptum post in. 383 Alias Bill. 102, pag. 179. " Scriptum post an. 383. Alias Bill. 52,
pag. 98.
LXXII. Tit. El Ioor. Vat. ,- auxov, 9 Ta. lia Val. et edit, ad marg. ; in lextu x\
xal xi Yjpot. 10 'ii 6xrcc ppEi. Pro oculorum caplu.
1 . Val. irap^XOsv. LXXIII. 4 '.leyycfiercr. Viliose in editis Icgi-
3 ' 6/ipa. Deest in Val. lur XEYxojtivtuv.
'AfuipTa. Val. xctprcia;.
MTRICA VERSIO.
Sive hoc inedia; fecerint, sive hoc scelus, Cajiam ? Quid el agam ? Quam metus mc ingens ha-
Heu lucia qiixdaui (nam fiigil me hoc), graliam
Tauien gubernalori haheo meo. Hoc mihi uvis Gomorrha;, criminum atqiie sentibus,
Nam lone melius. Al, Deus, morbum picnic, Ne plenus cxslein, jura cum dicens Dei
Sermone sisie : nam sains scrmo tuns. N.iiiis pioruin cuilibet sedem dabit
Concede saltern pcrferani hunc, ut catlera. Pro diguitaie, luininis captu cl sui.
Tincis suum sil : at luere imagiiiem. Brevis una spes me lactal haec diccula?,
Hoc uamquc habebis integrum servum modo. Ad le ui revcrlar, Deus, ductu tuo.
LXXII. IN F.XITTM VIT.E. LXXIII. CARMEN DEPRECATORIVM.

(ii7/iri interprete.) (Bitiio interprete.)

^ Jam flos abivit : appetil messis dies,
o.inet capillus : hnrrcuiii spicas vocal.
Aliscessit oniphav : inslal at vindemia.
Pieinilur mciiruin jam nialorum loicular.
quam dies hie mi gravis ! Ujnonam fugam
Est propc certamen ; jam vila pcrogit :
Jain puna est oculos criminis ante mens.
Trtara jam video, flan:mas nociemi|iie profundara,
Prohraqiie, qun nunc sunt tecta, adaperta niuits.
At miseri miserere. Dens, sancioquc favorc
Kelliquias vita da mihi, quaosn, bouas.
mi Sectio i. MATA DE SEIPSO.
iciOoNi, xa\ zptoi Sxw 9PEV^i f* & Siwxstv A NouoOpxv, eexxou^v, <Sova\, rcvo..
Tji tTTJ fjpa-c', "Ava, avi xXavts 6xj].
'jti) p.v xbv p.>v xaxii; xpov, EvQev oSeea
10 Eta; itpopovetd; tt^xiv, 6uu*>63poi;.
"V.mv 8' jsofxivoi - OSkv 8veiap
30-J. Zu)] Xstv xet iitou.
'. ffp<5 Xptatr.
T[{ < xupavv ; JjXBov et iov xaXuf.
T Se -a; iou xptxujiai ;
' Xfov, Opaiv plv, <4XX' .{ .
E p.}) ab eltjv, ,3;,'., Xptux p.ou.
5 rsvviup.ee', lxXu<5p.sG', x-).r(poup.0a,
'Yirv(b, , fpilYopu, nopeuop-at,
1422
'pwv u.exaaxetv f,X!o'j, toxcov & yiji,
Oavsiv, aairjvot upxa xal otuv,
10 "A SuaxXsa uiv, XX' . veQuva.
ouv x kXeov ; oSv, f .
El .] sic efijv, )8xijuai, Xpiax .
\ xpc Xpicrr.
-oi ! UTevoOp-ai iw xal xb itXeov
Z(j)TJ{ itapTX6ev, o!8<x, xal vexpbv itvew
2'jvexxpt6^vac ' o> 0Xei 7TOVip(a.
"H -/pvi) xt icpiiOe, w TxvoT] po-uv,
5 "H xiv xaxv * xovxo xPiot6ti]C.

Mulla passus sum, et mente paveo, ne me persequi

Tux-, Hex, gravia pondera justitix incipient.
Ferain quidem meam ct ipse mortem, ex liac vita migrans,
lOCcdens libcnler xrumnis animam meam neredcnlibus.
Vobis aiitcm, qui venturi estis, mando : Nulla est militas
Hujus vila?. Ea cnim babol vivendi lincm.
LXX1V. Supplicatio ad Christum'.
Quxnam lixe tyrannis? prodii in vitam- bene.
Quid auiem jactor decuraanis liiijus vita; fructibus?
Dicam vcrbum, aiidax quidem, lamen dicam.
Nisi urns esscm, Ixsum nie quererer, Christo mi.
5 Nascimur, dissolvimur, cxplcmur,
Dormio, somnum capio, vigilo, ambiilo,
iCgrolamus, valcmus, obveniunt voluptates el molestias
Vario iiiimiir sole, el iis qua: fcrt tellus ,
Morimur, piitrcscil caro : hxc sunt eliam brulorum,
10 Qux ignobilia quidem, verumtamen culpa vacant.
Quid igitur milii ampliusest? nihil prxter Dcum.
Nisi luus esseiu, lxsum mo quererer, Cliriste mi.
LXXV. Lamentalio ad Christum ".
Hei mihi ! premor vilx angusliis : jam pars major
Prxteriit, sal scio, cl mortuum spiro;
972973 Sed siiiiul conteri non vull malitia.
Aul tempori addc quidpiam, Cliriste, qui vita es mortaliinii,
5 Aut ex bis me maus eripc, hoc lux est bcniguilaiis.

* Scriptum post an. 383. Alias Bill. 127, pag 193. Scriptum post an. 383. Alias Bill. 9C,
pag. 178.

12 - XbffiY, Ea mini, quamvis longa, finem 'Eiv ]?, ifilw 7tvtsetc, Cum cubaveris, dut-
tarnen est habitara, lieg. 992 ;-/, cl lorie X - (em eapies somnum. Comoef.
ei. Nihil prodest huic vit solutio laboris. Hane 8 ' nezao-yfir i\Mov. Anni tempestatum
enim excipit altera vita. Vide supra, lib. i, sect. 2, participes esse, mori, caruem putrescere, bxc etiaui
carm. xiii, vers. 10. sunt animantium.
LXX1V. 5 '. Ortus bominls, interims et 12 Xpicrr fiov. In editis sequitur aliud carmen,
propagalio, quibus, quod atlinet ad corpus, nihil quod legitur supra, partim carm. lu et lui
a brlis diltert, bic intelligenda videntur. Quod LXXV. 5 " . Eripi postulat
vcriii Billius, explemur cibo, nihil cohxrct cum aliis. a peccalis, non a rebus adversis. Quare teniporis
(i ', xaOeSio. Synonyma Gregorio : inducas postulat ad coiilcrendam iniquilalem.
METRICA VERSIO.
Multa luli, vereorque, Pater, preludia pnx ilgrolo, valeo, gaudeo, xrumnis premor,
Ne sin!, qux paiior nunc mala multa, gravis. Varioque sole, coniniodis lerne cl fruor.
Ipse etiani mea lata feram, lumultinique subibo, Ilinc abeo, putret corpus : bxc pecudum qiioque,
/Kruiiiiiis cedens impiger innumens. Qux honor ulitis, poena culp.-e mancl.
At post Venturis hxc mando : Commoda nulla Quid igitur bis est plus mihi, si non Dcus?
Vila babel hxc : vitam fata sequuntur cnim. Lxsum queror me, Cliriste mi, ni sim luus.
LXX1V. SEPPLICATIO AD CHRISTUM. LXXV. LAMENTATIO AD CIIRISTOH.
(Billio interprete.) (Billio interprete.)
Quxnam hxc lyrannis? Prodii in vitam; bene. Conslringor annis, bei mihi I major quoque
Quid jactor xvi fluctibus gravissimis? Pars vitx abivit, mortuum et spiro : rneum
Audax quid ipse proloquar, loquar lamen, Verum recusal exteri siruui scelus.
l.xsuin queror nie, Cliriste mi, ni sim luus. Aut adde quiddam tempori', Malus boiuinuiil.
Producor xvo, solvor, et cibo impleor, Aut detue din is, hoc petit clciucntia.
Do mesopori, vigilo niisus, auihulo,
U2S S. GREGORH TI1EOL. CARMINUH LIBER . HISTRICA.
E S' o 0Xeic, TQvrxa. Kai ti <joi idov ;
El i] (pXvOpuTav (Ae xal vsi.
1. " .
OfAot ! TTEvojAat iq> xai tXei.
'EvaSs |?, XX' exsOev ^ Sixtj.
M<ioc ctojv idTTjxa .
2o\, , nXstov fl lou 8a|Slu iraXat.
5 Ei xfcv YP V Tt " xaOjpaaOat pa/u,
Tout' jv Sptarov. ff asi i:Xe(i> xaxi,
Katpo{ Xuovai, rcp\v X6fl p.e 2'^^
OZ'. npocrevxh ei Xpccrrr.
TOvTjxa 8 xaXairpij) q>,
UU
A "O ipEt' Svw , Eiprau 8xtv,
Biaiov oukv, o06" ' tjuipav, x^v.
Zt<tou 6" exevip 5{ ji' ?x^t,
5 "O 6Xa KExai toI; xX' rjYmau.'votc.
xapsO', o!{ <pXa iou
'Efib Si xaPwv 6[1 tov AganoVqv.
xi Xat, ) Mxap adijt cot
Tb aov Ti ] . npoupiroto xeP "
10 ' Xeircov, ) SioSb, if rapetjiivov !
'lo lpxetxa, Xatj/ov, ixXEXo7taxV.
Kai vv npst, So; '' fl XGoov fou,
ti x^pov p.ol tXo.
Ti Ss nXtv xaxtv te, xxl xaOapauov ;

Si non vis, morluiis sum. Quid ex hoc ad teredibil?

Nisi forte lenis adbuc ignis me mancl.
LXXVI. Alia lamentatio '.
Hei milii ! constringor vila et exilu :
Hinc mihi pcccalum, illinc poena.
Mdius sto inter timors ignei fluvii.
In te, Quisle, plus habeo Uducise, quam in me i s conatilms.
5 Nain si darelur purgari paululuin quid ,
Id optimum essei. Sin autora semper pliira hunt mala,
Tempus est ul solvar, priusquam me accipias pejorem.
LXXVIl. Oratio ad Christum ".
Mortuus sum huic serumnosse vitje,
Qua; sursum ac deorsum ferlur, velut Euripus,
Nihil firnium, ne quidcin in unuin diem habens.
Vivendi auiem longsevain lianc vitam desiderium me tenoi,
5 Qua; proposita est in premium preciare ccriantibug.
Interim vlete, vos, qtiibiis grata est priesens vita.
Ego vero gaudens videbo Dominum.
Audco quidpiam dicerc, Beate : liium tibi corpus,
Timm lux uianiis gmenluin projicio ;
10 Quam tenue, quam fetidum, quam debililaluin !
En jacet, intuere, delicio.
Ades; obsecro, da dextram, vel ab line vita me libera,
Priusquam pejor mihi conliiigat cxitiis.
Quid mihi rursus opus est aerumnis et expialionibus ?

* Scriptum post an. 383. Alias Bill. 97, pag 1 78.
pag. 181. .
7. nvp. Videtur alindere ad verba Apost.
I Cor. in, 15 : Ato cuOi\aezat, ouroi > t
nvpo. Ipse aulem suints ait, sic quasi per igttem.
Quasi eluenda humana; fragiliiatis delicia ign pia-
( ulari, quem ideirco oiXvOpunov vocal, benignum,
non vero svum, ut Billius reddit. Ignem propric
intelligunl Lalini ; Grci vero inciaphorice, quod
fide non advers.ilur, modo vera piirgalio sit, et
status adiniltatiir mdius, in quo anima!, vi vor ni
sacrifions, cleomosynis et precihus juvcnlur.
LXXVI. 2 'II 51. Coinbcl. jungit Sixr) cum ttj-
'* Scriptum post an. 383. Alias Bill. 112,
, indc ultio ignei fluvii.
3 /. Duo Regg. uX^v -;)
Combel. ex alio Regio nap', elvertit : Mdius timor
constr'mgor ignei fluvii recordatione.
4 e/5/5J). Ita Reg. Edit. Oapfv. te plus fidu-
ci habeo, quam in liujim vit certaminibus.
7 Kmpo Au0irai. Val. xa\ TipoaXuTjvat.
LXXVU. 9 . Projicio : nec bene Tol-
lins ojfero; vox cniin est moriciu deprecaniis, viue
ttedio.
1-2 deest in editis.

METRICA VERSIO.

Id si recusas, necidi. Quid plus cupis?
Ni furie wevus me manet rogus quoque.
LXXVI. 1.1 LAMENTATIO.
(Dillio interprete.)
Constr'mgor annis, hei mihi! et vita; evitu.
Hic noxj : pna rursus asl illic gravis.
Inier timors sto duos, amneni et roguin.
Tibi, Chrisle, liilcus plus, palustris quam incis.
Nam si expiari mi darctur paiilulum,
Pneclaruin id esset. IMura sin semper mala,
Ne pejus in ine quid mal, mori expedit.
LVXVII. ORATIO AD CHRISTUM.
(Dillio interprete )
Jam clausus est huic ultimus dies mihi
rj Mundo deorsum volvitur qui, ul Euripus,
Siirsumque, iirnii nil habens, vel indiem.
/Eti'i-iia: al illi coneupisco vivero.
Quam consequenlur, qui probe piignavcrinl.
Ad ha'c vlete, vila quels pnesens placel.
Ast ipse herili perfruar visu lubcns.
Metu remlo quidpiam loquar : Dens,
En corpus a tecondilum hoc tibi offero,
Macrumque, oleusque, viribus cassum et suis.
En intuere supplicem. Jam clangui
Sticcurre, vel da morte subduci, prius
Accrbiore quam miser falo ( adain.
Malis quid esl mi, rursus el lush is opus?
Confeclus ipse sum maus ; tibi occidu ;
4 SECTIO I. DE SK1PSO.
15 "', a-jjiopa, sol 3'5XXuu.ai.
E if^P ^s^ I100 " C^ov Wet xaxuv
Nxp) itvovTi u.ixpov, ) XuTipov iov.
OH'. < avzov V'fX*"-
"EpYov ix*1! 4** **l ^Y". i]v .
'Epva aauTjv ^ti fj, xa\ ),
"OOsv npoTJXfls, xa\ t] arrivai se 6s-
Et ffjv ffj TO'J-o, f ti xa\ irXov.
5 "Epyov x'Si ^*1< toiSs xaOaps t'ov.
0;ov voei xoi xal u.<jiTY]pia.
T ?jv rpo iravTo, xal t sot 7iv iite-
"OOev Tcpo)X6s, xal Sitoi !.
"EpYov Ixeii 'b'X'U toiSs.xOaipe iov.
10 { oaxsi xal STpiEi 7t3v <5{*
me
A "H u,sv ^^, 8" SXX' ixpei-
'Hu.e 8 xal fiXiata ev 5.
"Epyov lxe'> ^"X^ ' ^P^ 0V 'ov Pa>
T xXo TtpdsOE, t 6' f vOv 6pi;
lo T irXYia, xal t (jwi !ou .
' avvi u.oi, xal voo; stjsei TtXavrv.
"Epyov xEl> ' ,l " .
08*. i rijr $vXAr'
, , aivEi?; sty^Oi. Ht ipj, tXav ;
AT at- Y*1)* xXiriEi os to sopsnasi.
MlXpOV Ttpospx', Elu' UltOSTptpEl TtoXlV,
Et' au irpospx"' YY!ji -0<) Xxo,
5 atvwv, iipXxcov Ypioij sxipTTu.asiv,

15 Perii, per calamilatibus. Sed tibi ;

enim ucus meus. Tu solve caligioe aeruninarum
Mortuum, qui tenucni adbuc, vel nistuni trahit spiriluni.
974-975 LXXVIII. Ad suam animant'.
Opus habes, anima, et quidem magnum, si velis.
Scrutare le ipsam, quae sis, et quo temas,
linde orla sis, el ubi te consistera opnrteal :
Ninn vita sil, quod bic vivis, .111 alia sil potior?
S Halles, anima, quod agas; his purga vilain tu a ni.
Deuni mihi considera et Dei niyslcria :
Quid fiieril ante hoc Universum, et quid libi sil hoc Universum:
Unde prodierit, et quo progreesurum sil.
Habes, Mima, quod agas ; his purga vilain iiiam :
10 Quomodo gubernat et verset hoc Universum Dens :
Cur alia quidem fixa Vint, alia vero a :
Pos autem maxime in fluxa versamur vita.'
Habes, anima, quod agas; ad Dciini solum rspice:
Qua: mihi olim gloria, quanta nunc ignominia :
15 Quis nexus meo cum corpore, el quis mihi vita: finis :
Usee mihi allende, el mentis sietes errorem.
Habes, anima, quod agas; nc suecumbas labori.
LXXIX. Ad miinuiin suam".
Quo lendis, anima? sla. Quo raperis, misrrima?
Heu ! heu l impostor furtim le decipil fraudibus,
Paululum accedit, deinde recedil rursus ;
Hinc iterum accedit propius, ut ad vilulum sulci lupus,
5 Blandiendo, lasciviendo trahens diris sallibus,
'Scriptum post an. 383. Alias Bill. 79, pag. 176, "Scriptum post an. 383. Alias Bill. 90s, p. 1.77.
17 NexpCp xricrrt impiv 7) .Ivxpdr lor. Ver- i El fr. Sic Vat. Si viverc sit id quod vivis. Edit
sum hunc, qui deesl' in edil. Paris., suppedilavil Tol-
lius. 11 . Sic Vat. Edit, .
LXXVIII. Tit. Ei ri\r bavzov iSf^fr. Val. itpo LXXIX. 1 . Vat. . not pro inj. Ibid.
TV', etc. Carmen isiud penlamelro el tribus iainbis '~1 pro 9pt
ipT) cpst quod habenl
lialieiii edili.
edili
constat. %X.
. Val.
Vat. p..
u. R--
Keg. ad marg. AX al' tcXiv ye
1 ~Hr . Vat. ^ OaXrj. oXSTXtiwv v XY0"
2 , . Vat. el xal \>\

METRICA VERSIO.
A mortuo meus fuga Dens mala,
Qui debilem mslumve spiriium trahit.
LXXVIII. AD SDAH 1.
(Billio interprete.)
Si bet, est ingens, mens, tibi prorsus opus.
Scrutare quid sis ipsa, quo perges brevi ;
l'n le orla sis, ubiiiamqiic slave le est opus;
Si vivis id quod vivis, an quid amplius.
Inslat opus tibi, mens : clue spurciliem.
Deuni Deique cogila mysleria :
Quid anle mundum, miindus hie quid sit libi :
Lmle onus ipse, quoque l andern prolluct.
Inslat opus- lib, mens : clue siiurciliem.
Quo Christus orbe.ni volvit et regit modo.
Qui lixa quxdam, rursus at quxttauii (luuiit,
Ac nos in evo maxime fluxo siiuiiis.
luslal opus tibi, mens : sit Deus ante mulos.
Quinam ante splendor mihi, quod ct nunc dedecus,
Quis nexus, el quis terminus vilx mihi;
Usee cogitando, mentis errorem prennes.
Instat opus tibi, mens : spera cuneta feras.
LXX X. AD ANIHAH SHAH.
( Billio interprete. )
Quo pergis? Hie sla. Quo ruis, misrrima
Mea mens? Rapit te per suas arles Satan.
Accessit Ile ut paululum, rch ri pedem,
Beililque rursus, ut ad ovem lupus solet,
Trabens, iuescans per fer os saltus, Dci
7 S. GREGORIl TI1E0L. CARMINUM LIBER H. HISTRICA. 8
'Eco; as t<jv 0so vfi<i)v, i Kai iroXli, 8v toEiv e<jtW apei-Epov.
6ov]v Sosi toi; Xceptoti XaSrj. DU'. &.
'. El iavtv. "AXXoi xpuebv, o' upYUpov, otSe xpinsav
AT aT' fiti xXTTcet to !, T:iuat X7tctpfv, TiaYvia tos ou.
KXtite u, xXimei, ^' tittstptpou 'AXXoi 8' au 37pd>v xctXi v^jiaia, xa\ -(04 SXXoi
xiv Adyov , itisr]. ll'jpoyiipo'jj, 4XXoi -58 yiXa.
)01, \ (^ ^. 5 Axip p.o\ XptJtb itXaxo pi^a, 8v ' (oiu,-.
N<J> xaOapw XXa te xj/o; e^oi.
'. tfp<5 rv azov Ovjtdr.
., XatJ-ov Svw. xovuv 6' iwtX<9eo vttuv, IIP. 1 rto*- aatfiorlitty ^.
Mi) S es vtxtfjST) -rrjta Ssjjia. E pi) yXa&av 18|< XXov, xal x*'Xa <1^],
iv ' ouxo, ff 6X6io, t!> iv vepy, Tv vov OpoJtuv eIj xotvuviav,
, XXoij 6' XXo; Sxupse xxfl. "Opa XEV vo<ua9iv ayvftv "Avaxta
i Mouvra 6 itj xaOapji ioc ^. a!e\, T3u> (xaX6v y*P 1* tppevb [xvr,c Oo;),

Doee aviilsuin te a Dei legibus

In epiilum perniciosis demibus exclpiat.
LXXX. Ad se ipsum'.
Hei ! hei ! prsestigialor furiim decipit te fraudibus.
Decipit te furtim, decipit inimicus ; confer te
Ad Verbum quantocius, ne procul corruas.
Cruccm amplecterc, el sislcs malum.
976"977 LXXXI. Ad animam tuam".
Sursum rspice, anima, ac terrena omnia oblivisccrc,
Nec le in vilium corpus infloclal.
Exigua quidem hsec vita est, ac dives, vclul in somnio,
Delcctaliir, alque alius in aHain incidit sortent.
S At solius purse vite opes sunt stabiles
Et copiosa: : liane vivere melius est.
LXXXII. De eodem argumento "*.
Alii quidem aurum, alii argentum, alii mensam
Colunt opiparam, vils hujus ludibria.
Alii sricas vestes perile texlas, alii agros
Trilici feraces, alii pecorum armenia.
5 Mihi vero Christus magna: opes; hune mihi viderc aliquando contingat
Pure, pura mente. Celera mundus habcal.
LXXXI1I. De dmonum pugnit **'*.
Nisi linguam ligassem loquacem et labia silenlio,
Meutern colligens in Dei socielaiem,
Ut purissimis sensibus purum Regem
Vencrarer (pulchrum eniin est mentis solius eacrificium),

* Scriptum post an. 383. Alias Rill. 86, pag. 177. " Scriptum post an. 383. Alias Bill. 2i, p.
95. " Scriptum post an. 383. Alias Murator. 136. '"Scriptum post an. 383. Alias Muraler. 193.

ti S. Vat. pi. Ita Reg. ad marg
LXXXI. Tit. Ilp zr azov, etc. Reg. 992,
Ttjv ty'rrhy.
1 . Reg. 991, ^ux<.
5 Movr-n d, etc. Val. MoGvo 6 <|>1 has sibi sinteret insidias; quas, nisi sc loiuin di-
oc. Sola aulem anim pura vita stabilis est.
LXXXII. 1 "AXX01 etc. Hi sex vorsus quos edi-
dii Muratorius, ct quibus praefixit iiunc litulum
METRICA VERSIO.
donee ipse legibus sanclissimis
Avulsam, in escain denlibus sumat suis.
LXXX. AD SE IPSUM.
(Hitlio interprete.)
Imponit hoslis arlibus tibi suis ;
Imponil, inquam, subdolus : citra moram
Te confer ad Christum, procul ne corruas;
Crucemque, noxam ul comprimas, amplecterc.
LXXXI. AD ANIHAH.
(Billio interprete.)
Erige te, mea mens, capiant le oblivia miindi :
INec irabal in vilium le mate blanda caro.
Exigua baje vita est : ul somnia, prospera ludiint j
Ifac sorte ulitur hic, ulitur ille alia.
Ml stabile ost prxtcr vitam, qua; nescia labis;
Ei tJjv ^uxfjv, in Vat. el Reg. 992, carmini praece-
denli subjiciunlur absque iilla interpositione.
LXXXIII. 1 El ji>\. flic dicit poeta suas de Deo
medilalioiies ansam dsemoni malo prabiiisee, ut
vinis contemplaiionibus addixissct, silentium ac so-
litudinem seculus, a diabolo non suslinuissel.
habet in nolis Muratorius,
Hanc multo melius vivere; certa manct.
LXXXII. DE EODEM ARGUMENTO.
( Boivinio interprete.)
Argentum hic, ille argento pretiosius aurum,
Hit: lautas inhiai, gaudia vana, dapes ;
Est quem lila juvat epectere srica : sulcos
Laudal frugferos hic majgis, ille greges.
Diviliae lu, Christe, mea:, quem cerner pura
Mente utinam liceat ; extera mundus aineu
LXXXIII. DE D.EMOMM PUGNIS.
(A. B. Caillau interprete.)
Vinxisseni nisi labra silens, linguamque loquaccoi,
In 11 i m inn colligens menlcm Dci,
Ul purum puro venerarcr peelore Regem
(Naxii sola pulehre mens litatur hostia);
9 SECTIO I. SEIPSO. 1*30
5 Onot'-av e<>pa>|jw)v axoXio lexvaofxata O]p>j, A 20 nplv XXaxo iaycaa SoGvai xivouvfp*
"II |xt)v exfipusav te, xal tout' (jxS|XT]v. ' 7< pUYp.aat Tj8e aiaaOelj,
1!( XXaxi (AOt xal irpsQsv mrjXuQe vuxxl oixw, 'ExeI i^oax', Opiin ' ^).
Kai auOt v iravopYcj) itXtJfxaTi. Tooj xal cpOovEpoo xaxb jlOo. nv Ea^iv
llvra fp, ' eOat^jc, itXEi Oavtoto ffoiaxlj, , icpo &XXo Tt {JXooj .|].
10 4 6l xXojt (lopciop-xiuv, 25 O jasv . Xptaro yp iirijXuOEV &Xxap ',
*); xtiv' ) Xo^iiuv, Jj p-'yaSiv, avSpa Sadist). "O; xal p.aOrji? x aXij i^aaxo,
Tpu] yp 5po->v >{' Kai toXXo noOtov xal 8aixov<ov arco 8esaiv
'' toioVSs toavos Ttplv 6nwira, '-, 0Xeiv 648o X^Ptv-
"Ojjo 7rpotriJX63 vv Ejxotj OX<jp.aii. "Ejina ye jijv ^'', itipo v8po6vt>tn
1 5 IIXeov yp "J-u^ ptov o6ac vto /, 50 AdXocc ?xXe<<e tov yvou 4pxTlT^'CTlv-
Kai itXeov jpxe xXou tjv cXeyjiov^v. 'AXX, Mxap, x0ov ^, xal eSioWta p.' avw/Oi
'fl S' 5-e Tt Xo/owia, 8uaaX0o voOi uapxo, Sol vaipou Ouaia p/itstv e!.
Nao "' appaxot ou xaipfot{, (> ftfror.
Booxouvt) oeiSo, Ttplv IXtji,. 5^ ^{ ^nsaai xal yesiv, ^ xixiaxoc

S Nec cognovissem tortuosa artificia bestia?,

Aul praedicassem, el artificia esse cxisliinasscm.
Si pe mihi antea supcrvenU nocli similis,
El lucs riirsus sub fraudulenta figura.
Bmiila cniiii, (]u;i'cunque voluerit, cfiicilur mortis soplista,
10 Naius Proleus ad eflngendas Tonnas,
Li. auquein aut insuliis, aul nperic, hoininem siibig.il :
Delicia? cniin illi hominum lapsus.
Si il nondum lalcin lantdinquc anlca conspcxcrani,
Qiiantns nunc irruil in mea cerlainina.
45 Majorem enim anima; mese iulus videns rcligioncin,
El majori ira effcrvcscebal ;
Ul guando per insidias subrepens, insanabilem intra carnein,
Morbus compressus medicamcnlis non opporlimis,
978979 Depasccns lalibula non apparentia, non prius cesst.
20 Quam alio crunipensadducat in discrimen ;
Aul fluenlum lit mis aggeribus hac parte rcpressuin,
lilac obnitilur, et collectius erumpit.
Talc et invidi pravum bellum. Quando cum cocrccbam
Lingua, ad aliam quamdam noxam dilabebalur.
25 Non tarnen cepit. Christus enim superven il praesidium meum,
Qui et disi pulos e tcnipcsiaic eruil, '
Et mullos morbis ac dsmonum yinculis
Libcravit, voluntali dans gratiam.
Verumtamcn tentavit, quemadmodum anlca boniicidis
50 Dolis subripuit (humani) generis princlpcm (Adamuui);
Sed, Beate, bellum comprime et Iranquillum me jubc
Tibi incruentas semper hostias oflerre.
LXXX1V. Lamentalio'.
Ne quis aut improbus de calamitalibus doloribusque meis

* Scriptum post an. 583. .Alias Murator. 228.

6 Kai Tort' . Et illud exhumassent, id est, diabotum exislimassem hie adesse toce Bei et dm-
norum ejus cotuiliorum.

METRICA VERSIO.

Sorpenlis via nulla dolos cognosecre pravi,
Vcl cancre lingua, mente vel discernerc.
- mihi nocli similis superasliiit ante,
fraudulenta luce lursus encans.
Nain quxcunque volet, mortis fit cuneta soplista,
Proleus leves natus figuras fingere,
Fallal ut insidiis hominem, vel vincat aporte;
Huic scilicet morialium lapsus placent.
Sed lalis nondum ac lantus suri exeral olini,
Nunc quanlus in mea irruil ccrlamina.
Sensus nainque pios inlus dum crescere mentis
Videret, eflervebat ira sxvior :
Ut morbus carnis subicns infirma dolosos,
Parumque commodis repressus pharmacie,
Interiora lalens rodil, nec deficit ante
Quam tedens alio suseilet peritulum :
Agcere vcl firmo lorrens bac parte repressus,
Contenait illac fluere, tolus cl ruit.
Tale mihi pravus mvil bellum invidus : ore
Frcnatus, ad novos recurrebat dolos.
Me lamen hand cepit. Christus nam prospera venil
Tutela, qui suos ab undis eruit.
Trisiibus et morbis plores orcique caienis
Excmit, ul voluntati favens.
Tcnlavit lamen, infidis ul fraudibus atrox
Seduxil ante genlis humanx caput.
Comprime sed bellum, Felix, vacuasque cruore
Me offerre semper hostias jube tibi.
lxxxiv. lahentatio.
.. n' ... . , ' .
<A' B' ^a,llau interprete.)
Ne quis vel nequam mulla me ciado ilolcnlcm
1 S. GREGORII THEOL. CARMLNUM BER II. HISTRICA. 14S2
Tipirotx', f|i tt eXi vtaoi pva . A Mr,xTi ^, 8'j.a, vou atpotpaXryCtv ;,
Tov aev ^ tt Exsuev psiova aOXiv Svo'jsov Mt|6e tetj fioTc ^, aapxt tteXoiov
"O 6" oSsv xa\ vokov pi^avot, rj furojtusi Sapx; te axottotai xa\ (A? aiotii xaxojtv.
S tp.uaxov, fl 7taXTv xa\ x8o Sx0'J5ev> 10 Ddvra Sovoito xaxa; pttoio OuXXatj.
"AXXoi xG6o ijxo/Oov.'Ava, it<5ps. ^ ^ tesaoatv u.o(ta tJSe xuXtvSot,
Ka\ tu 9O.OV 7ca0sEa<X( SXYsat asto Xa6<j0at. ;, eDxXEb)v,*irXoTOV,-xpTOC, 6X6ov Sirterov
'. ' rovOsala. , Xpisroto 8E8pifxvo, o&tote Xfju
'EXTttSoj, lar' v fSj TptSoc aXa ei v ojtjc,
n <je tppiuv Xpisroto ~jov 4-svaccs 6(>
15 K'jte X/oj LsyXoio , apxEset xpaaOv,
KXcmjiEvov te, xa\ oaat, xa\ :::'.,
[ TXav ; { av^oj extu EXavEic, Etxv f uporpi), (itxO^eETat opavoteiv.
HpaaijiEvc te tojOoiji xal pyaXat; jxEXsSdist, H'. Ilapulreai xp iatrrr.
S Kai axi'jvTa <56ov , XiToupyuv Kd(iov TO5pt TiapvTi Tbv jiiyav,
Tqx^iEvoc, cBtvOwv te jrXou etovTo pioac; '.--Jwv itavra. tiv ~ffi ' EUxXw,

Delectetur, aut probus facile discrucict nnimum.

Est enim, qui probum sine morbis meliorem exist mut ;
Hie vero inorbiini eti.uu cciiset ndjumento esse, ul qui iinpiiris
5 Medicinani, et puris luclam et vicloriam content.
Aliis victoriain sine labore, Cbriste, dedisti. Verum mibi
Gratum est calamitalibus et doloribus te obiinere.
LXXXV. Adhoriatio ad seipsum, ut mentent ad Deum converter
Quo le ferons a Christo lanlopcre abduxit daemon,
Subrcplum et lingua, et auribus, et oculis,
Anime miser? quo tendis extra ucem amabilem,*
Ebiilliens dcsideriis et molestis solliciludinibus,
5 Et umbram expavescens, ac fraudibus sacerdotum
Tabesceas, bilisque fervenlis motibus disperiens?
Mon jam evageris, anime, mentis lurbinihus errabunda?,
Ncc vitam tuam obliviscaris, carni adinreos
Et carnis tcnebrosis el apertis malis.
10 Terrena omnia malis vita; procellis agitenlur:
Tempus hic omnia veluli tesseras voltitct,
Venusiaiem, famam, divitias, robur, felicitatem infidam :
980*981 At e8 Christum complcclcns nunquain dc&iuam
Sperarc, doee Triadis lucem in uniini coeunlis videam,
15 Cum magni Dei hoereditas, carni sua: coplala,
Imago primxva, clestibos miseebitur.
LXXXVI. Admonitio ad seipsum ".
Miindum acquire prxsenii magnum,
Respuens facke omnia quae hic sunt,

* Scriptum post an. 583. Alias Bill. 21, pag. 94.
pag. 180.
LXXXV. Tit. . Reg. Henr. 2, etc. Lohorla-
lio ni mentent ad Deum convertat.
1 0/)<v._Rcg. 991 sup. in. (jpwv.
4 Me.leSwai. Duo Regg. jLEXE&ovaic.
5 AtTovpyior. Reg. 993 et Colsl.. Xeitoupyuv.
Ilxrciicos intelligit a qtiibus gravia perpessus est.
" Scriptum post an. 383. Alias Bill. 10.
7 W.h'in r. Ita duo Rcgg. el Coisl. Edit. i\zov.
Hic versus deesl in Reg. 992.
1 Oi'parloicrtr. Int. oOpaviflmv.
LXXXVI. 1 Kcfwr, etc. Ii'doni versus ileruni
leguntur in cdiiis, pag. 19".

METRICA VERSIO.

Gaudeat aspiciens, facile vel mcercal reqiuis. Nec te ccelesiis capiant oblivia vita?,
Morbo aliquis sanctum meliorem absente putavit : Dum carni tele adjungis, viliisqite propinqttas,
1'atronum hie novit morbum, turn certa malicnis Qua? libi corprea? liistis contagio massa?
Pharmaca, tum darum puris conferre iriumphuni. Perspicue lacileque paril. Sed enim omnia vita?
Palmam aliis facilem tribuisli, Christc; molestos Commoda versentur lumidis gravibusque procellis,
Sed per minores mihi le comprendere graluin. Oniniaquc liic tempus lalorum more volulet,
LXXXV. D SE irSl'M UT MBNTEH AD Divitias, famam, vires, Tormxque nitorem,
DEUM CONVEBTAT. ,
Qua; dominos persa?pe suos malefida relinqinint ;
Asi ego sincero complcxus pectore Christum,
[Billio interprete.) In spe semper ero, donee mihi cerner detiir
Quid te tarn longe a Christo frus abslulil hoslis, Unita? Triadis darum et venerabile lumen :
anime infelix, linguam furaus, et aurcs, Cum carni sociale sua? ccelesiis imago
Atque rulos ? Quid (11 lam longe a luce vagaris, Clilibus landein supera jungetur in arce.
El dcsideriis fervens, enrisque molestis, LXXXVI. 10 AD SE II'SUM.
Mque ineiiis vanos metuens, el fraudibus ils,
Quas tendit sacer ordo libi noelesque diesque, (DUlio interprete.)
Fabescens, pectusqiio ardciiti concilus ira ? Magnum per Irinccc compara mundum tibi,
Desine jam, mea mens, incerla sede vagari : Ha?c cuneta, qua; bic sunt, despucns promplisbimc,
1433 SIXTIO I. POEMATA DE SEiPSO. 1 54
xr,vijv Qs- [xovo. 18 \yto A Axp p.oi 6s<i irtt Xaxr>, xa\ 4 r.o'tl,
<7U(*7taYvTi ajv x*Plv- As^eis * 10 Ka\ vo<Hp (rtufep?) t8' XifoSpavE'E'.v.
5 "I)xev vOsv xal yip tjXOov sv06, (i, a', Xixp. Diaov xp<5vov; oxxa
"Avti) <je Orio)v "bv reaovO' Aapia. [Tap az
O6 ?. ra-J8>xev '. :(0 luv x*iTO itfjftan yTl9!IUV0*
M-cp jtl], x' exixtej, 1 euv oOte vogut,
UZ'. 1 xOov. Oxs cppaai Silvana: xsaov, Ssov ro>0to;
MJTEp fi-j, [i' tixxs, te\ to>X[ioj(9ov Ixixxs ; 15 Bti) fiiv tic !(AO!Y vou p(Xau,t]<v raon;
jis pttf otxa; xavOoopq) ; 'Imcoui; TpiSo; Xap.tJ<i iwjpavij
E! (*ev d y' itip.i<ia xTjSia, uj xi taapxoi, Ti nXsiov 6' CitoxXu|ev (Sxto 8' fixo), ; axEpoirj t;,
liy ' ' " ^!>1(i " tXouffa xexe. npv p. cou; xopaai, )xa TOXpfrcxaEVT.
5 "* iv x' dXXoj ti vi)p {ifaoto xXsuOov E 8 xe8ev eXoiju, <) Tpi, oJxif. (Jtti-rpi
Tspvct E'ojxapo, axlp >v-o5po 20 ^/ euy; Xayaiv. El; yaOiv TfEvip-Tiv.
^ AXX xi, S' lfl(t! xPa xopOaswv 'AXX [XE, (, 0 ^, 8 ie TtixpTJ;
Kal tii oi6ouvi] fSpt;, 6 8" OXo<jx5po. TXo; Epuaa, iov SXXov frpic,

Larvain raajoris llieatri. Pare Verbo Dei Christo,

Qui naturam liumanam assumpsit tui causa. Quid aulem He dicit ?
5 Discedamus hinc; namque hue veni,
Vi in sublimi tc collocarcm, qui lapsus es peccalo.
Deus vocat. Properemus ipsi advolanlcs.
LXXXVII. De Dei desiderio'.
Maler mea, quid me genuisti, siquidem valde rumnositm genuisti?
Quid me hinc vil spinarum feraci dedisli?
Qnod si tu illam sine aerumnis, quasi carnis expers, duxisii,
Res valde niira ; sin autcin vexata es, non lue diligcndo genuisti.
5 Aliam qitidcm vir aliquis vil; semtam
Cm-pit. Hic terrain, hic mare aral;
Alius venalor, hasta alius dextram armt:
Alius canlandi prilus, alius victor in certamino.
Al mihi Deus haereditas est, et multa? aerumnse,
10 Et tristis morbus, quo hie conficior.
Discerpe me, discerpe me, scelestc. Quandiu ? inox eniin te,
Et graves xrumnas lsetus reiinquam.
Mater mea, cur me genuisti, siquidem Deiun nee nosse,
Nee predicare tantura valeo, quantum cupio.
15 Pusillus mentis mese aciein circumfulsit
Splendor coelcstis Triadis sequaliter lucenlis ;
Major autem pars dilTiigil (quod ego doleo), ut fulgur quodilam,
Auieqiiain nie lumine saliet, cito prxtervolans.
Quotl si te alio in aevo comprehendam, chara Trinitas, non jam malris
20 uleriim ineusabo. In bonum nalus sum.
Sed serva me, serva me, Dei Verbum, ac me ex amaro
Eruens cceno, transfer in aliam vilain

' Scriptum post an. 385. Alias Bill. 27, pag.95.

LXXXVII. 3 El iter cv f taipnca. lia Chig.
Edit. eI tisv St) j nptiia.
10 Kai rovc-, etc. El trisli morbo eonci.
i 1 ncror ycrcr. lia tres Kegg., Coisl. el Chig.
Edit, -pi; xpvov, ad lewpus.
13 fti, xl tixtsc. Ilic incipit aliud
carmen in pluribus codicibus. Alias aulem idem
prosequitur.
17 ' ' vxddver. Ita duo Regg., Coisl.
et Chig. In editis deesl 8', et maie legilur naXuiv.

METRICA VERSIO.

Scenam thcairi maximi. Pare Deo,
Qui corpus ob le vestiit. Al quid monel?
Ilinc exeamus: ipse nam veni hue quoque,
Ut te, scclus quem dejicit, sursuin locem.
Curramus ergo concili : Deus vocat.
LXXXVII. DE DEI DESIDERIO.
(Billio interprete.)
.-F.rmiinis gravibus cur sum conceplus, cl abs te
Sentigera; vite cur datus, Cenilrix T
Minim, si vixisti illsesa ut corporis expers :
Sin laesa es, mihi lux baud ab amante data est.
Gens hominum vario grassalur tramite vil;e :
Agricole hic, salsas find il al alter aquas.
Ilaslis Ule manus armt, canil lie perilus :
Ule pgil, ssevas opprimit lie fera.
At mea sors inagiius Deus est, mullique dolores,
Aique gravis morbus, qui mihi membra qiialil.
Ad breve lacera lempus, sclrate: reliuquani
Nam tecum gaudens spera cuneta brevi.
Cur mihi vita data est, nequeam cum volvere mente,
Nee fari, ul mea fert summa cupido, Deuin ?
Parva meis sanclae Triadis lux fulsit oeellis;
Amplius at fugit hiinina mccsla jubar:
Non secus ac fulgur, qnod sese proripii ante,
Quam splendore oculos exsalurare queal.
Ast illi, si le arripiam, Trias, haud jam ego iialuni
Mc querar. Optanda namque ego sorte sains.
At mihi sis, qua:so, sis, opiimc Christe, saluii,
Exliactumquc gravi transfer ad asir luto,
13j S. GRFGORII TIIEOL. CaRMINUM LIBER If. HISTRICA
'EvOa vo{ xaOapc es aavxaxov ajicigopEtei, XpuaoOv tppov-a Xiov, KatpoG itinr&v,
MijxQ' axisprji xpunxiAEvoc vej-Xuc. E^ 5xi]v aj.xpou ; "lv" atiptov xaOtafji
0).i XiOou Siaufs;, 50 KaxtupXraovxaTtivbv,
El z\r avTOV ^vxhr ^tl^pi 4/*'/*^/- ) xe -pi Ximbeijf, "AXXou xpaxr|XiivToc,
20K.a\TOtf.v!(DvpiOu,o{, "O jv itapauxtrj oot.
Ti (loi 0XetysvaOat; Kai SaxxXip xupavvEtv, Bo>y xe xa\ xap.fXtuv ; Tu/v 6e xa\ xaxbiv Tic ;
'K'JxV (i7)v . IOTtjv otpEv&JvTjv Xusiwv, O xaxtt Swaouiv <rei \> ScO^vat,
T rot jxy* , f x juxpov Kpitxouuav, ei y./j--.'ji- Aa6etv y^P o6 Xwov, 35 BXaxepatnv avayvoic,
T5v xtu,ojv poxotat ; [xo, 'AXX' oW (iorc' vuaxov. Katpo Se auaxpaprva: ;
i Ztxei pvov ti Xapitpov, 4>oivou jov, d aivoito ; 25 "^ yap u.Epu.va, OXei viSsov fXuxetav,
Kil Sijojiev 76|. 0Xet? x MSt) rot 'Acp' oo 7tpouiXeov. Exexvia (liptjivav ;
eXeij ta sot { OavvTOC, OeXet pvouc xe x' EuxExviav S' iv
&' "fEviaQat, 15 rQ xPueo v Tl^ rvxa, 40 AuaxexviaVj'Tt^i;

982-983 Ubi mens pura circa te luce cireumfluenie choreas agit.

Non jam sub umbrosa mibe cooperta.
LXXXVIll. Ad suam animant carmen Anncreonticum'.
Quidnam tibi vis fieri? Tum boum, tum camelorum?
Animam mc.im interrogo, Non luce dabiinus tibi ;
Quid tibi mngn'im, quidve parvum, Ea enim accipere nee tibi utile est,
Ex bis qua; in prctio sunt apud homines? Nec ego pra-starc possum,
5 Postula modo quid splendidum, 25 Projeci enim oui ns curas,
Et dabiinus tibi perlibcuter. Ex quo ad Dctim aecessi.
Vis tibi, qua; Gyges Vis thronos et iinpcria
HleLydius habuit, conscqui, Temporis fastttm labilem,
El annule regnare, Ut craslino die liiiini sedeas,
10 l'alun i n vortciis, 30 Humiles in terrain dominons oculos,
Quae illuin tegebat, si ipsa legebatur, Alio superbiente,
El monstrabat, si ipsa monstraretur ? Qui tibi prius aslabat.
Vis tibi Mida; opes Forle eliain nequissinins ?
Qui in divitiis obiit, Visite conjugio alligari,
15 Cui auruin fibant omnia, 35 Molli et impdica inertia,
Aurique alTcrebant , Et leniporibiis circumagi?
In pcenain voti insatiabilis? Vis morbum dulcein,
Vis gemmas pellucidas, Ampia; prolis curant?
Et jugera pinguis terrae, Felieeui fetunditateiti si dixero
20 Et numerosa pecorum armenia, 40 liileliceui, quid tu dixeris?
* Scriptum post an. 383. Alias Bill. 120, pag. 182.

24 Kpvarjxero. Reg. 39 xpunxd/xevov. qtium est. Ut et qui liabent uxores, tanquam non ha-
LXXXVIII. Tit. El t}*-. Val. xf,v. benlcs tint :pnvterit enim figura hujus muiidi. Ulriim
1 1 Kpvnzovtrar. Qu tecla tum legebal. sil genuinus Grcgorit seusus, proiiuiiliel a-iiuus re-
12 . Et detecta eum detegebat. ruin .islimaliii-.
14 aAovcrtoj. Cui mort ex divitti obliyit. 38 EvtExrla. A mpl prolis, vel probte.
Val. 39 Evzexrlur. Aliter: Probant prolan si dixero
15 rcXouaiou.
rQ xpvao. Sic Coisl. Edil, xpn^- improbam.quid dictum es /Eque nimirum eoulingil
16 . Val. ipovxt. Coisl. rcopiwv, el Vat. bonos malosqiie, leliccs cl miseros suscipi liberos,
nd inarg. cunique ipsa proboruni cura morbus sil, quid iin-
23 . Coisl. xpEtsdov. proborum el iniseroruui? Quanta discruciaiio!
32 Soi. Coisl. sou. Ucnedictini, post Uitlium, male vcrlcrunt, ul vidu-
35 Kaipo avcxpa<pr\rai. Id est, anram se lur, punctum interrogativ tun. ponendo post Sutte-
qui; ex dominaniium aulque rationibus /idem et xvav, cl ante subaiidiendo parliciilam disjiinclivain
mores componere. (au Iyer., simuli/ue cum tempore fi, felieem fecunditalem diantne aul infelicem? quid
a ripi. Gallice, passer avec le temps, arec le monde: dixeris? Caiu.au.
sic Aposl. 1 Cor. vu, 29 : Tempus breve est : reli-
METRICA VERSIO.
Hic ubi mens, non jam tenebrosa condila nube. j{ Sic iireaniqiic sentit Tlironosquc temporis-
Te tircum dulces 1 agil usque choros. Faiiiem, penique, voiiim |que
LXXXVIII. AD SUAM ANIH.VM ANACRKONTICUH
Miser luens iniquum? Faslum petis cailucuui,
Claras cupisne gemmas. Oniaris ore uislo.
(Dillio interprete.) Terras cupis lei aces, Ut eras bum scderc
Qiiidnam tibi requins? Lydi tibi venire, Mulluni pecusque, nitil- Alio superbiente,
Perconlor ipse mcuiein, Per aiiniiluinque versuui [los A stare qui solcbal
Parvum quid a;it quid iu- Regno slatiui poiiri, Bovesque cum camelis ? Tibi, malusquc lorte
Tilii videtur esse [gcus Qui leclus bunc tugebat, rSon luce dabo : tibi nam T<eila cupis ligari,
De rebus hujus sevi ! Palensqiic detegebal ? Ncc isla profulura, Plii Hi isi|u.* non pudici,
Tantum pelas quid am- Sortent Mid. me poscis, Dari qucaiu nec a inc. Sequi levisquc tciupus?
[plum, Cui dives obtigil mors. Curas enim iigavi, Moibuin cupisne dtikeni,
Daboque perlibenier. Dum quod tenet (it au- Cum me dedi Touaiiti. Curauiqirc prolis anqiU ;
Soiiemue Gygis optas [rumj
1A37 SECTIO I. DE SEIPSO. 1IS8
Xei XYot podOoi, 53 Tbr^ovaXoucavfxvoy, A Sv y]-^01i XPe"wv; npo -i-tvoijvxpaTtaOai;
Kai (XuXXyeiv ; Yaov xef* xpoTOUaT, ; "IOi, -rpaive,
IIoOs vfiou itntpaxEiv T ay' povoit 70 ' [levaivTJ O yp itXiov .
Ox vSixot 7caXatap.oi, Tv <r|iepov (iv 6vT(i)v, KuxXouuivt] np{ &40- Kiv irfXX' ixeiv PtaTi
'E{ aupiov 8' - " irtepov xaOap> OXsi Tpitefav e&tcvouv
45 -v xal cp-iOai
60 Tv xa\ xaxo; \tix- 85 Mpwv , xal '.-
IIp6 5T)u.tii>v Ojxtjv ; "Eyw Xoyoi -taipto,
A)((A7]V OXt TtvitV, [etrciv, '; eCrcepv tiv' 5pviv fptdV
[ p^av tt, TOv o fjuvpxexat t 75 'E o!9pa t-po-rp^to. '2otfT[xaiTv 7t6pt5JM{ ;
Ka\ <rtu.u.a ' yiuviov, 'EvieCOev etoai ; Su 6', elite j.01, xxi- Kai ap6(Ttv x'pwv
f0 etjpoxxvov ; T ouv ; eitel ' o\>/>\. [3TOV Kp-.Tfju.aT' ox voiTtpa ;
llOe xprou v aar-i, T soi OXei YevaOat; T aapxiov SuaSe;, ' xXaietTE itaiSwv
Ka\ -o TUTOUaai ; 65 oiXei Oeo -feveaOai) 'Eitel auveCUYIv soi, 90 KtvoujiviV vv5ptt>-,
Xxtv Xeti velpwv, 6-bj, Oeo "H - (la^eipy, Kai itapOviov iiiypioui
Mexa^aoujav aupav, ] - a-'.vo, TL soi Ulzi ^4<<ia\, ruu,voup.viv Oiu(uoi;

Vis sermonibus Celebran, Cornes splendidus,

Et convcnlus agcrc?
Vis leges vender
Injtistis artibus;
45 Tialiercet irahi
A nefanda Iribunalia ?
Ilasl.niine cupis vibrare,
Spirans quid mavorlium,
H coronara ex cerlaminibug,
50 El ad occidendas feras robur?
bxpelis plausum in urbe,
Atipie ameus fing?
Uinlirain cupis somniorum,
Hilllui'iiiriii acreni,
984*985 '''"> Sircpiluin sagillx sine vcsli-
Soniiin complosie uianus !
Quid eiiini inagiuiin est sapicnlibue,
Ex is rebus, qua: hodie ails un I,
Et eras aberuut ;
60 Qiiarum et mal participes sunt,
Quariim nihil nos coniilalur
Ilinc discedenles?
Quid ergo? quandoquidem hrec non dan tur,
Quid tibi vis dari?
65 Visnc deus fieri,
Deus, Dei maxiiui
Cum angclis choros ducens?
Age, progredere, pennas
70 Celerrimi studii
In clum convertens.
Ego pennas purgaho.
Ego verbis louant,
lit agilem quaindaiu avem
75 Ad cibera deducain.
Tu vero, die mihi, ncquissiina
Carncula ftida,
Quandoquidem sociala tibi sum,
Cl domina coquo suo,
80 Quid tibi vis dari,
Ad vitam servandam?
[gio, Ncque enim quidquam amplius deliro,
Quainvis plurima per vim babero velis.
Vis mensam fragrantem
85 iigticnlis, et coquorum
Siipervacaueis arlibus?
Vis lyrarum manuumque
Pulmtioncs, non sine oeslro libidinum ?
Vis venuslorum Tractos motus pucroruin,
90 ElTemiiialc se niovciilium,
Sallalioucs et choreas puellarum
lnbonesle nudalarum ?

41 AeyoicocrOai. Sermonibus celebran, ob elo- 59 'i? abpwr. Val. t]v aOptov.

quenliam.
te SvXMfSiY Oarpa. Leuvenclaius, cogre tltea-
ira.
43 Iixpaffxeir. Colsl. et Val. Tapaieiv, quod
sequitur billius : turbare visite leget?
51 ' azei. Coisl. itoXiyvfli, oppidis
56 Xep . Menus plaudentis. Vat.
Xeipc.
69 Tapcoii. Coisl. ctVal.TapiuTi uTCTpou. Age,
procede, pennis stndii celeriter tulunlis instruclu
clum pele.
7 KaOalpai. Coisl. xaOaiptuv. Mox icaipoiv.
76 Hb <5' fi.iL Hic in Vat. aliud carmen iueipit
Cum hoc titulo Upon xh aijxa, ad corpus.
81 ^. Coisl. -rvoTJ.
92 ', iiepvuf.

METRICA VERSIO.

In qua boni maline
Plus sit situm, Tugit mc?
Lingua cupis diserta
Ampios teuere ctus?
Turbare visnc leges,
Arles per baud honestas,
Siniulque ferre, ferri
Ad tribunal nefandum?
Vibrare poscis hastam,
Ardens amore belli:
Laurumquo triumpha
lem,
Ferisquc ferre leihum?
Plausus in urbe qiueris,
Li ajream figuram?
Insomnii cupis sic| Mors aira cum r.ipilnos. Te nam, velut volucrenu
Umbram, leves et aurss : lla:c ergo cum negen- Ad asir celsa inittam.
Solium cupis sagitlx. [tur, Dicast, olenscaro, mi,
Quae non relimpia ullaia Quidnam tibi rcquiris? lierait) Deus coco nie
Via: notam peracla:: Deusne geslis esse, Quando meo ligavil,
Solium pctis , mantis Deus Dei supremi Quidnam petis, queas ut
[quem Fulgore pleuus astcs, Vila; dies lucri?
Plantions solct movere? Ducens choros beata Nam stringor hoc ad
Sanis enim quid iiigens Cum clilum phalange? [,
llcinim qucal vidcri, Age, jam movelo pennas Licet petas ducciiia.
Quae sunt modo, modo Cur, volaquc velox, Mensas odore poscis
non ; Ac prompte tende sur- Gratas, cocique srilis
Quels cl niali fruiinliir: [sum. Tecltnis, lyraque pulsus
Quse nosque non sequnn- Pennas ego repurgo : Libidinem cenles,
[lur, Verbis ego vebo le ; juvenum lcvcsque saltus,
U39 S GREGORH THEOL. CARMINIM LIBER II. HISTORIC *. H40
"A to itxoi? tumoffiv /, vcpip Btxafojv, A 6Xeic aysv; y &pxov 'AXX' o xo' apx'aei net;
"Oros tptXouiv 06piv, "H y.a\ Sapo;, itaXaia; a'Ex'aXciT'.eiTOpdi)- TexpTuv() iroOi; Se
95 Tov (xaivXrv xoiuw xXuu.u.a. "AXe 6 aot xo r.l ;iia, xaxwc 7tavxXev
'YitoXiyovxs ovov. St6a jjlsv <i xu(o(ja, 0[iO 6' Sv.o y.sxpou.ev, T <)Sov arM<rca>; ;
110 Hoal, xXzSo xe O-
Taux' et 6Xsi; rozp' fi{twv, 'A^payfixeuxov otj/ov 135 "AXXov ndOi :-
"E^ii lev, afxVT)v 8. [VtV "EvSsia 8' XXo jtet{ov. [axf(v.
Toiaxa to anXijaxotc "AitXtoia iropupov XL, 125 WXsi; mslv; puec 'E*el yp oi (
100 'Efw iot 7(>. Kai sujjntxai; . [<roi eXnetv avoixov E^Bpov,
Ox; ae itxpivj xi TpiTicJa S' aJxObv soi "VStop, xpaxip e!p^ou{, "Iv' 8t xpuu.j9e\t
Axpoyoc xaXtxr, /uxj nvouj' veisOa), noxov ja8t){ utoiov, epxt) 8' reixa XuOe'i,
"II jr.xpov pfov Sipa-iy 115 "Ayri iXrj 88watv 'AxXT|xaiov fweyM 140 '.t p.e xpst].
El 8e xt xal ra>vraat. "Axsyva itaiv. Zqxe; Sa xal xpuv xi ;
105 5' ciOo r ""f^- TSrel 6' EO^jxajxav , 150 Mr,8' Cvij ipBovel- 6Xet( 8u.ou; api xpou;
[Xuv Kai Op^OJXEV 7[. [. Xpuotopoou, YPr*ii 6

Quae conviviis affingunt, Etiam paseemos libenter.

Qiiolqiiol libidini student,. 86987 Vis comedero? sume pancm,
95 Lymphaliim promptis aninis 20 Sume polenlam, si adsit;
Succ.cndeiiles Bacchum ? Sal aulcm libi sil obsonium,
l!:i'c si requins a nobis, El , quod non mciicmiir,
llabcbis quidem, sed suspeiulium. Nullo labore parabile obsonium ;
Talia insaabilibus Fames etiam aliud esl o! soniuin niajus
100 Ego ainicis Iribuo. 125 Vis bibere? fluit libi
Douius Le sxea quaedam, Aqua, crater semper maane,
Tccluin iiativuin prabens legal, Potus cbrietalein non par'iens.
Aut lugurioluin, unius opus hora, Sed bilariiaiein, cujus non dalor Bacchus.
Si loi ii- opus esl aliqua laborai ione. Vis aulem quibusdam 1'rui deliciis?
105 Vests auiem tibi sil, aul cainclorunv 130 Aceto non parcalur.
l'ili, more jiistorun, Sed haec libi nou suOiciunl?
Aul pellis, vclcris E perfralo vis
Nudilalis legiimcntura. Dolio nequiter haurirc-
I.rcuis sil tibi vulgaris, Voluptates, quibus cxpleri non poles?
110 lleiba, rami virgulioruin, 135 Aliuiii quaere, qui libi suppeditct;
Maiitile purpureum quid, Mihi certe non vacat te
Quod conviva; non horrescant. Fovere domesticum hoslem,
Mensa aulera ex his tibi Vi, velut anguis frigidus,
Duloe spirans surgai, Calore deinde solutus,
115 Quae alma tellus dal 140 In sinu me vulneres.
Inelaborate omnibus dona. Vis ampias domos,
Quoniain aulcm te discumbere fecimus, ureas, piciurae

93 Tvxovfftr. Quiv in conviviis reprsentanl.
98 "E%ei tier. Gaulyer. exotS- Habebit a me, non
kc quidem, sed suspeudinm.
101 lltzptra rt. onius qudam sxea, rupes.
102 Avtpopo . Vat. axibpoov xa- menlum e palmite non provenieus.
Xirxot.
106 Aixativ. Sanctorum virorum, ut prophet.
111 noppvfovr ti. Arda mappa, nigrum quid, et
combibonibus intactum, ab eis securum. Forte etiam
nuda humus. lia Conibefisius, sed male, cum sen
su sil evidenter, ledum vulgarem, bcrbam,virgulia
esse loco purpurei lapclis. Caillau.
122 0' o. lia Val. et Gaulyer. Edil,
xal O'Jj.iov.
126 'Aeifov. lia Coisl. cl Gaulyer. Edit, ie^iotj,
128 xrvatta. Leu venca ius ottclu-
130 (). Ita Coisl. Edit. .
132 . Ingenise Gregorius venlreni in-
explebilem comparai dolio perfralo, quod irajicit
aipia largilcr infusa, eque polesl.implere.
158 KpvfiuOei. Fri'gore perculsust deinde cale-
actus.

METRICA VERSIO.

Qui lurpiter movent se : Hora teralur una.
Kl virginum choreas, Sil vests aul caincli
Quae corpus indecoro Pili, vclut proplicia;,
udahl suum vocalae, Aul nudilas legalur
Cum ccenal is cui Venus Antiqua pelle vili.
i rulot, libenter Vulgaris et ihronus sit,
Qui se Hace lio peruril? Herb:, frutexque cacsus,
Il-.ee si requires a me, Sil mappa purprala,
Tibi restis est paralus. Non saeva combiboni.
llcc do nieis ainicis, Jam mensa dulce spiralis
Queis nil potest sal esse. Sit quod dat alma tcllus
Rupcs domus tibi sit, Nullo labore cuivis.
Quae sponte membra vc- At quando le locavi,
[lel; Alcris baud gravalim.
Aut si labor ferendus, Cibos cupisne? Pancm
Habes, quid aul farinae. Sed vis ut cffliienti
Obsonium libi sal, Vasi male volupias
Quantum volesquceaepa?, A me ingeralur usque,
Obsonium laboren) Quacras licet tibi qui
Qiiodnescil: allerumqiic Miuistrel isla. Nam non
Majus, fames lacesscus. Domesticum vacat mi
Poluni cupisne? Lympha Moslem siuu fovere,
Fluit tibi perennis, Serpeulis instar, ut rum
Potus movere mcnlcm Refovero te rigeniem.
Qui uescil, el volupias Me vulneres repente.
A vitibus remla. Ampias doiiiosne po-
Si laulius pctis quid, [scis,
Negalur band aceluin. Aurala ligna queis suit
Sin bxc tibi sat hand Pictacquc taui peril
[sunt,
1441 SECTIO I. DE SEIPSO. Kit
\ <fa-;l5oi ffO'-ftffJto, ? tjte 7tp& tpav, ( At' fSovTc auX^saj. OTio *sv airAi
Ktvoouivouc axsSv ti Mi]Sv nXiov pXiuovTi. 170 EXw itXtv itpaeXOe ; ti ffoiv XaX<TEt.
145 IlXax te Xfi^iv Tocj 8' e^svuc {iioaiv, Zttj & jLEvo'jar,c. "Oj 8' o OXsi XaXjsai,
*i6p3 'Eira|iti){ te j.o;'pa 'H 6' forty, d> dtvepov, Mttjv [Sov itapjXeEV,
'Avrxpoov, noXxpouv; 160 Trfi ix 6eou {- 180 Et |] 'napjX-
eXscc itzpippeovaav vi; TptXafiTCoGi, [6ev,
' tuv Otxtwv, "Bu irTXivt> ir^" 175 npb{3v t nvTa-s- Mtj'sv urflawp.
'Ev Sax-Xo-.c t tcXotov, ( itivTjTO Syxov), [vet.
150 TeXtijxEvv xXXoc Oav Tpo<?f)v ;
To tupovv [AaOodiv, AleXO [ioi ^) '. El ti\r rcrov.
'E(xo\ 6 xa\ (xXtsra 1 65 'Po^a av, & Qnypov.
TQ xXXo; ; 6tov ysvou ; THv, T-v, Zt' fjvOouv XX vv lu.' x* '
To; (iv St) '/ Avii OaXXvTtv, irp\v ,pOT)v, ote vOv xaT;a-aX)v.
Tliv jl' a3Tpr,JiV ExOpbj 'AvQsv,. iiavOslv, S/.Xo- ouxSXXo 6' if.
155 Tjiv ^poTotii asxto,

Et sculpturee egregia opera, (Vide pauperis superbiam ),

Quae iiioveri pene videnlur? Qualein cibum subministro T
145 Vis tabulae iiitorcm elegantis, Pnelergrcilcre mihi fianinicuin
Coloruni concentu mulliplicique flore collueen- 1G5 Giadiiim, lu qui divina sapis.
[lera? Divinarum esto colonus
Vis diffluentem Planiarum Verbo Dei virenlium,
Vcslem, ex his quae non liceat tangere, Qiiibus nie privavit liostis
lu digitis magnas opes gestare, Voluptatc spolians.
15U El piilchritudinem quam irridenl, 170 Kursus ad lignum accede
Qui supere didiceruiit, Yitae semper mancniis.
Ego vero maxime, auiein est, ut comperi,
Quisolan puto pulchritudineni, quae est interna ? Maximi Dei coguilio,
Ila:c quidem humi jacenlibus verba Lumiuis uiiius trifulgenlis,
155 Vobis honiinibus dien, 1*5 Ad quern omnia leiidunl.
Qui vivilis in horani, Sic ipse sccum
Nihil ultra inttientes. Quisqus sapiens est, loquctur
lis aulem, qui honeste vivunt, Qui aulem non vull ila loi|iii,
El digne illa parle, Frustra vitae cursuni pera^it,
ICO Quae a Deo immista est 180 Si modo frustra peregit,
Lteas me* mol Ac non mximo suo malo.
988-989 I'XXXIX. J morbum '.
Fuit, fuit, cum florerem ; sed nunc exarui.
eque tunc sublalus, neque nunc animo fractus sum.
Florere, deflorescere, aliud est ; non alius aulem ego.

' Scriptum post an. 383. Alias Toll. 19, pag. 100.

144 Kirovuirov. lia Vat. Edit. xivovijaviv. pauperis amplitudinem. qualem his alimoniam snb
145 Xifir . Coisl. XjuJ-iv minislrem, vel vide qualem ego pauper superbus ci
8" avijpa. bum ministrem.
148 . Ex his, qua; intacta plerum- 171 'Asi {lerovcrri. Sempiterna.
176 Ovtio. Sic Coisl. Edil. oto.
que servanlur. "Hprj**. iVee prius elato fui animo, nc tun
155 fpoToici . Vat. XY" poToi.
1 62 (tato ). Leuvcuclaius : Vide sum dejeclo.

METRICA VERSIO.

Formae, queas ut ipsas
Vita frui pulare?
Tabulai decus refulgens
Vario colore faclae ?
Ciipisne diffluenles,
Tangique quas nefas sil,
Vestes, in annulisque
Opes habere magnas :
Formamque,quam, sapil
[qui,
Ridetque, despiciU|uc,
Prae cleris ego, qui
Verum situm decoren!
In mente credo sola?
verba dico vobis, Orbavit aspcr hoslis.
Quorum jacens humi cor
Prascns (mod est requi- Lignum citus perennis, Secum frequens loque-
[tur.
[rit, Quae nolio Tonanlis
Est, ul mihi videtur, Quod si loqiii rccuset,
Plus nilqiic conluclur.
At vita qucis honesta Qui lumen est irifulgens, Frustra dies peregit.
Agilur, el ul merelur Quo quidquid est refer- Frustra quid ipse dico?
Pars, quam Dcus superne [lur. At in malum perlingens
Garni dedil lulosa Sic quisque mente sana
(Egenlis en lumorein),
Qualem cibum ministro?
LXXXIX. 1 MORBUM.
Far. transeas rubcnleui
Enseui, Deum colis qui ;
Sis arbonnn Dei, quae (A. B. Guillan interprete.)
Semper virent, colonus :
Florens fui quondam ; ecce nunc exarui :
Queis beta me sequentem
Nee lunc superbus, mente nee fraclus modo.
Florere, vel non, differunl; sed ego.
Adito rursus vi
 S. CREGORII TI1EOC. CARMINUM LIBER H. HISTRICA. 1114
1
' 1 npzipi xoxo XEpva;, T , Xptix ; to xaxo al j/Ovotia;,
5 Tb |) ti, Xptax, io <psptv vwxspov, 20 Kal xo pierxou, ox S/iov axniv
' o? ti irvxa, xa\ xb tpapu-xiov hovo;. Ot p.v -, xo 81 ' eXitSec.
Oepji. T]v ,6;0/ l/to. KaO' Ijuipav OvTjaxto xs, > Jiov.
S' 4yY^ i*01! , <?!ip[iao: . E (lav Stxalio;, xaxbc, itou j
El 8' cu, au, Swxep, eilte, xa\ ^ E! 6' S'.xiw;, not' vvop.o xpii{ ;
10 ,'- Tt -" ' 0y V6ov. 25 Sxor xOetjiai nasi, xaV xoieuopai.
UlS' eu TtsTtovOw. 'AU' itix^S T*lv vieov. IxfjTio ' f|uv (pOvo, axrjxo) .
Et 8' CXov eot, 8< ye ? psiv. Xp<5v(>, vuip xxp.Txa, xo cXmv xaxotf.
', Xpwte pou xa\ xi ; 'AXX' ou 6Xei ; itpb o' Ip^op-ai. ASou /ep.
Kpixjj; |xev T Sxaio, 4XXa xa\ itpaoj. "OXwX', bXtoXa aufiopaT- oo\ 8' (XXupai.
4 5 sou XPI^V ; fi (iovoi XeX^u-eGa ; 50 yp pou. Z oov Xuot xaxuv
"Epjit^ev, ppv^h juYX*J/a Eaxdv. Ttveovxt pixpbv, Xuitpbv fov.
Su S* xSSwxa - xi? aixta; T xf,8e ^ xo xaxo; tuti'u.avo,
<jO/,'i ,'. sxopniiov tXit!ou.ev; itaXaiau.a, yXio; xo 7tXeostv ;

A mediis hoc Iucraius sum.

5 Scilicet nihil le, Chrislc, existimare superiiis,
A quo omnia, et medicainenlorum efficacia.
En calidas. Piscinam hahco :
Unde aulcm mihi ngelus? veni, tempera aquam.
Sin minus, tu, Salvator, loquere, et restituai-.
10 Percussus sum ; habeo sUmulum ad Dei tiinorem.
Novi benelicium. Sed pelle morbum,
Sin minus gralum tibi, da forliler Terre.
Animo defeci, Chrislc mi; cl quid faciaiii?
Judex quidem es Justus, sed et milis.
15 Ubi tua benignitas? an soli in oblivionc sumus ?
Dejecil, deiecil me concidens Satans.
Tu vero tradidisii me malo; quae causa?
Nonne calcare scorpiones speramus ?
Quid base, Cliriste? malos crubesco, *
20 Et ptimos, non habeos requiem m.ilorum.
lili quidem rident, his aulem perieriinl pes.
In diem morior, el linquo viam.
Si quidem juste, ut malus, ubi la dementia?
Si aulem non juste, ubi landein jusium jiulc::ir.:?
25 Scopus positus sum omnibus, sagiliis pelor ;
Cesset landein nobis invidia, cosset landein.
Tempore, morbo delicio, amicorum malis.
At non vis? ad te accedo; da dexleram.
I'erii, perii calamitatibus : tibi vero pereo.
50 Tu enim Deus meus. Tu caligincni solve maloriim
Morluo spiranli paululum, aut irislein habeut viam.
Quid lue laboro malis constriclus,
lnvidix luctatio, ludibrium pluriinis?

S T ii] xu Sic legit Muraioriiis cum Florentino
cdice el Salvinio. Mss. Ambr. babel x u. xi. Tres
islos versus, quos etiam edidil Muraioiius, cnnipo-
siiissc ipsi viilelur Gregorius, postqnain mediis
l'rusira conaiuihtis ipsuin ab aliqiio morbo liberare,
Christus eidein rcstiiuit saluteiu pristinain.
17 Florent, p.' ei xaxdv.
18 'E-lxiojier. Vide Lue. , 19.
28 'AXt' o O.tet. Leuvenclaius legit et OX,
verum, i vis, Chriitc. Mox itpo o' pxoaai, ad le
accedo, lia Florent. Edit, . Forle irrp-
psil versus isle qui cum rhylhiiio cielcroritui non
appriiue consonal.

METRICA VERSIO.

Hit nompe medica contulit maints mihi,
Nil xslimarc, Cbriste, le super; omnia
A quoiluiini, viriusque suecorum polcus.
Piscina caldas prostat undas offerens.
ngelus al unde? Tcmperans aquam veni.
Sin loquere tu, Salvator, et gains eril.
Percussus ail Dei tiinorem suscilor:
Novi benignum. Pelle sed morbum gravem.
Sin tibi minus gralum, ferain da fortiter.
Mens, Chrisic ini, defecil; et quid nunc agam'
Judex quidem tu Justus, ai louis simili.
Ubi rouillas ? Soliiie derelinqiiiiiiiir ?
Dejecil heu I nie dissecans, I hi in i Salan.
Sediradidisti me malo. Cur, o bone ?
Calcare nonne scorpiones lidimus ?
Quid isla, Chrislc? Tunc malos, tune opimos
Ego crubesco, non habens requiem malis.
lili quidem rident; al bis spes non manel.
Mors in dies venit, fiigil vita in dies.
Si, quod malus sim, jure, quo dementia?
Sin absque jure, quo recessit sequilas?
Cum lis scopus ego sum, sagittis appetor.
Nobis cadat tandom, malus livor eadat.
yEtatc frangor, febre, charorum malis.
Te non vlente, curro ; dcxlcram.
Perii malorum mole; sed pereo lili.
Tu, mi Deus, tu solve nocieni casuum
Parvum Irabcnli spiritum, aut messlos dies.
Diiris quid bic laboro constriclus malis,
Livoris alri lucia, risus plur'uuis ?
1445 SECTIO I. DE SEIPSO. Ui
"AXXoij XaO-zpi fou, XJt 8' i.o. \ Top\6vit ' {iEt1ttTO irat4]p Xo' o 8i)pv
35 KaXeT, xaXs (As. ITpo3Tpx<i). AcSoixa 6 MfTTp. T Xuitp4) ], xa\ fp&u.u.a-za irixp
T6 , x3xa, tjvv aiv rcXouifou. ,( I Yp<{ii> xert p.oG |xpov, (taxaxlaf
T( 'A6pai[A (te to xoXno:( piov ;
rH itXX' v-X^v v fio- ' Xnouai. ItA'. JJc r*1 avztor zcpor.
pi1 at(hv Xuoeea, ola-i u.c. te. Aa 6 [lav Y*vTtv xa\ uUa xu8f,EVTa{
ill Ki 5" o Xtreia, 'j iou! e iou !
KeOoj , E XOo, toa^t),
T e xpaTcj, , tov eXe6epov ;
XptaTo xaXec p.E. Keto ttjS' ep\iAUvoc. 'AjioTpou fepTJai' 8' EU7taTpEtav ?.11
AX<>4 |ae, Sirsp. nXljv xOapatc vSfVj. ISvvav 3V ult Kaiaapio.
V- El zr iavzov xal zSnr zoxiov .fipor, zt 5 T>; Sajavro vfouc te xal uUa. 'H 8 ropEa,
xal zl .
; Kairpto;, uvgv a/o; l-zi-i navte Svu). Zoj^ eT{ to50o opavtTj.

Aliis sinl splendores vit, solulio aiilom mihi.

990 991 "'> Vocns me. Arenero. Tiineo autctn
Igncin, hialtim, et arilorem divilis.
Qnis deferet nie in sinum Ahrahami?
Profei lo mulla peri uli in vita : alia aulem spero.
Si me bine solveris, lolerabilia sunt isla.
40 Si aulem non solveris. heu vita! lien cxilusl
Quid me lenes, eaplive, liberum?
Christus vocal me. Jaee liic projccltis.
Kecipc me, Scrvalor. Verum purgationc indigeo.
XC. In sui ipsius el parentum mortem* .
Quo ordine parentes mortui sunt, describil poeta.
Primus Caesarius, communis dolor : at deindc
Gorgonium; tum postea paler dilectus; non mullo post
Maler. tristem , et scriptiirain accrhain
Gregorii ! scribam et meam mortem, ullimi licet.
XCI. In ipsorum omnium sepulcrum ".
Lapis unus patrem et naium inelytoe
Tego Gregorios ; unus, inquam, lapis, ffiqualia luiiiina,
Ulrosque sacerdotes : aller nobilem excepi
Nonnam cum magno filio Caesario.
5 Sic partiti sunt tmulos et liberos. Quod est ad profectionem,
Omiics sursum. Unus iis amor vil cwleslis.

Scriptum post an. 383. Alias Murator. 420 " Scriptum post an. 583. Alias Muralor. 419'

34 "A..iai. Subintellige 8<, id est, da als vitae
[rui spleuiloribus, mihi vero concede obilum. Toll
i\ Tl is xpttte. Anima loquitur cum corpore,
ait Leuvenclaiiis, qui yerlil : Cur vinculorum inje
ctor, conttriciam me lenes, qu libera sum.
XC. 2 O ter . Sie, ul palet ex versione,
legemiit Benedictini, qui ciuendalionis fonlem in
dicare prarlermiserunt. Sic pariter antea :, i-
Xo pro itxEp tpiXe. Caillau.
XCI. Tit. Eli; zar . Position esl hoc epi-
taphium utrique Gregorio, palri et filio: ilcm Nonn:e
el Canario. Jam eniii Gregorio, cum vivercl, <on-
sliluiiim eral ul iu lumulum pateruum corpus sutiiii
inferrelur. Iliijns aulem epilaphii auetorem esse
Gregorium segre crediderim. Quis enim existime!
Grcgorium scripsisse, Uli in postremo versu legi-
lur, se ob pielalem stiain in ccelcslem patriani re-
ceptiim fuisse? Muratur.
5 kSaurzo. Ilic versus in Reg. 994 cum
epigraiiiinalc sequeiili jungilur absijue titulo.

METRICA VERSIO.

Sint pulebra vitcatcris. finis mihi.
Vocas, vocas me; curro, sed diros tremo
Ignes, Malum divilis, et incendia.
Ouis in siiiuni me collocabil Ahrahx?
Non pauca vivciis perluli, sed et l'eram.
Ferenda, si me solveris, sunt talla.
Qu;e vita, si non solveris, quis exilus?
Quid me lenere vis, captive, liberum?
Nunc me vocal Christus : prociimbens hic jacc ;
Me, qui lavandus, Christc salvaos, siiscipc.
SC. I SUI ir-SlUS ET PARENTL'M .. QL'O ORDI2E
PARENTES MORTUI SU.NT, DKM . Il POETA.
(A.D. Caillau interprete.)
Cxsariiu primo, cunctis dolor : indo sepulta
Gorgoninm. Scquiliir genitor: post, maler amala,
irisiem niniium dextram, scripliimque ncl'asinin
Grcgorii! Scribam ipse meam post omnia morleiii.
XCI. IN IPSORCM OMMUSI SEPULCRUM.
( . . Caillau interprete. )
Nobile par, nalum cum paire, xqualia marmor
Uiuim el idem celo lumina Gregorios,
Ambo sacerdotes. Aliud sub leg. nine Nonnam
Cum magna excepi Osario soble.
Sic divisa pus cum nalis busla. Profecti
Sureum UIIIIIC3. Cunctis una cupido poli.
7 S. GREGORH THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA, U
i^l?. 'E.TirdjSio xal avvov lov. wooo-fl. ^ XOoi;.
X pures Sva, t eapxb v Spxuai taj8' ivo> ^. "A-Uo ei iavzr.

Ttts Jt iw Ojxai un' vtiitatp ;
tlaipb uiv yevp.rjV OsoEiSeof , ox Xytj 62:
Mijtpo; { 8 cao; f,X0ov EUfcuivr,.
5 Hdjato, xa\ p.' aviOtixs >"; -, Se
Hsppbv Sputa xsv &-|t jioi vu/ti).
Xp'.oxo psv Si] toia- 6' xsata pdaOi)V,
ApiraAat rcaXp.ai ?pXEja, XOr(v,
Dotpimv o iXiot euv5pa(iov, rupov umirto,
10 Xi)ptiOi)v xexsuv, i^p.an x"apsvoc.
ito; rprjopEoto ?o# ta ' nsita -
p.EV EapivT) p.E ; rfpe p.t)tp\ ipaEtv?,.'
AtEpov ex ptitpo 65povI8EXTO iXov.
Tb tptov au 6vf,JXOvt ^ tpTTE^i
Ttpatov p-tp^x-rj pOov 8 Aa^-o.
5 ns>ircov itap8ev!Ti p.E cXo itpon:^^^ ovEp*-.;.
"Extov RatXij) ffpitvooc tp ipov.
"E6oop.ov x -jOitov p.E 9Ep6a6O fipT.asE xXra>.
"OfSoov a3 voOdoi eCxOTps xpaj.
Etvatov itXotipr] TptS' fjaov, u 'Ave/Papn,.
10 B6XT)p.ai 6xatov Aasaiv ti8 iXoi

XCII. Epitaphium sut ipsius et compendium ipsius vita '.

ChrUle res, cur me hisce carnis retibns illigasli?
Ctir me huic vii.ii subjecisii inimicx ?
Paire gcnitus sum Dei cultore, ncc parva
Maire; ipsa procaine, in lucent veni.
5 Oravil, el me pucrum Deo consccravil : virginilalis aulem
Ardentem mihi aniorem infudit visio noclurna.
Hxc quidem Christus : postea fluciibns agilatus sum :
Rapaces manus periuli : corpus dehilitatuni :
Incid in paslores uon amicos : infideliiatcs experlus sum :
10 Urbalus sum lili is : cessi calamilalibus.
992993 vita Gregorii ; qux sequunlur, cura: erunl
Christo vitx largiiori. Inscribite hxc lapidihus.
XC1II. Aliud in se ipsum ".
Primo quidem oranli me Deus concessit matri inclytx.
Secundo a matre donuin acccpil gralum.
Tertio deinde morienteui me sacra servavit mensa.
Quarto ulrinque acuto sermone donavit mc Vcrbura.
5 Quinto virginitas me amicis complexa est somniis.
Sexto cum Basilio unanimis sacra luli.
Sptimo ex prolundis gurgilibus vita; dator cripuit.
Octavo deinde morbis expurgavit manus meas.
Nono juniori Trinitalem advexi, Rex, Roma;.
10 Percussus denique lapidibus, cliain ab amicis.

* Scriptum post an. 383. Alias Bill. 31, pag. 97. *' Scriptum post an. 383. Alias Muraler. 121.

XCII. Tit. In codiceCoisliniano carmen stud jiin-
gitur cum carmine xxuhnjus seclionis, oliiu xxx.
3 eeoeiv. Sup. lin. soueSo.
8 "llfieecra. Sup. lin. ^. Scliol. Coisl.
XEpa'iv pnaxtixa aSixoupovoj fiveyxa. Sin aulem
adinillaliir Grxca iiilerpretalio : E6of,QTaap7:axti-
y.-j-U j-.'/'ja; adjuvi rapacium hominum contilia.
1 Xacffjiero. Sup. lin. vaxojpfjaa.
XCIII. Abgumektum. Epigramma ittud in regio
cdice 1272, triginta duobus versibus constat; ex
quibut iluratoriut tex epigrammata confecit. In alio
cdice Regio exhibetur cum hoc titulo, 5;i e-o^-
jioi 8uvot. Quxcunque mihi fecit qui polcns est.
Prcl-ariora vil sum (minora recemet.
1 Ilpiza. Gregoi ins supra, in carm. xn, De rita
sua, vers. 70, se mal i oranli divinitus concessit. u
a Deo scribit.
3 Av 0n\axorta. Sup. lin. in cod., ExXiirfvra.
Quod hic narrai, vix alibi scriptum inventes, iiiquii
Iluratorius.
6 Xiifixroo If. IIa Reg. Miiralor ljxnvoj
Ipa, el vertit : Cum Basilio concordiler sacra tuli.

METRICA VERSIO.

XCII. EPITAPHIUM SUIIPSIUSET COMPENDIUM IPSIUS VIT/E. Qui vilx dalor est. Exprimai isla lapis.
(Billio interprete.) XCIII. ALIUD IN SEIPSUM.

Cur carnis laqueis tu me, Pater, iniplieuisli ?
Cursiibsum vita: huic, qua: mihi bella movet?
Divino paire sum genitus, sanclaque prenle :
mihi lux viue nainque precanie dala est.
Oravil, summoque Deo nie vovil : at orliis
Est mihi per somnum virginilalis amor.
Isla quidem Christi : post al subiere procella: :
Rapla mihi bona sunt : li acta dolore caro :
Pastores sciisi quales vix crederet ulliis,
Urbatusque abii prole, malisquc gravis.
Gregorii hxc vita est : al Cbrislo postera curse,
(A. II. Caillou interprete.)
Me primo matri Numen concessit amata1 ;
Miiniis at inde placeas a gnitrice lulii.
Dein sacra vu i no me mensa retraxit ab orco.
Sermonen! bine Verbum prxbuil ancipilem.
Quinto virginitas visis subrisit amicis.
Basilio Concors inde, nec inferior.
Eruit ex altis vilx hinc largilor abyssis.
Octavo inorbis dextra lavata mihi.
Deinde novx Triada invexi, Rex maxime, Ronix.
Me vel charo: un dcniqnc saxa pctuiil.
 9 SECTIO I. POEM ATA DE SEIPSO.
LA'. "Jo.
'EXX; jilj, vsrnc cXt), oact Tcraau.et,
Kat 8|xoc, (b; XptirciJ itpopovw !
Ei 8' Epja IXov ( (, sxl],
\ itaXjxij, x oovo ; XX, Mxap,
S o u,e, Xpiarfc, xopotui 8x<>Ui xSo rcot
nI ]{, OTpXatpt ^^.
'. "AXto.
& faOow, \ & \ 8p(5vov u^ov
tov. 'AXX, iXo, fivtEO ^,
rpTjvepou, tbv )\ oetaSorov XpiTtdj.
l'ajiastv ivvuxiot SuxevSpov ooEij.
H'iO
\ lv<7'. "AXJo.
TpTjYOpiou N8vv) te cpXov txo EvGSe xevet,
Tt tepj Tpii8o GEpraov,
Ka\ , aocpTj -j'p.vo, tjtOs
OTov 7tXoTOv lxtv Xit!81 roupavTiv.
L.Z'. "AJJo.
TutOv rt CtErxE irt xGov rcavra 8s
Atjxa xwv, iv tot \ 7rrpi5evTa Xyov.
Nv S* UpTjo uiyav ie, xal opavioto xopei]
Opavi vto ?x". x8iu,e rpr\yptz.
L.H'. "AJio.
"Ex (ie picouc exXearaE Oci vuxouiv vspoi;.
"HXuov k ijotj . Zapxa \yi>

XC1V. AfiW.
Gracia mca, Juventus dilecta, el quxcunque posscdi,
Et corpus, ut Christo cessislis alacriter !
Quod si sacerdotem charum Deo staluit matris supplicalio,
Et palris manus, ecqux invidia? verum, Beate,
S Tuis me, Chrislc, cboris insre, et gloriam presta
Filio Gregorii, servo luo Gregorio.
XCV. Aliud".
Patris ego inclyli et nomen et Ihronum habui,
El tumulura. Tu, amice, memento Gregorii :
Gregorii, quem inalri divino muere concessit Christus.
Nociurnis visis tradidit amorem sapientise.
XCVI. AIM"'.
Gregorii Nonnxque charus filius hie jacet,
Sacra Triadis Gregorius famulus,
El qui sapientia sapienliam apprehendit, et adolcsccns
Solas divilias habens spem coelestem.
994-995 XCVII. Aliud-'".
Paulisper vixisli in terra ; omnia autem Christo
Ohlulisli libcntcr, et cum his volucre cloquium.
Nunc autem sacerdotem magnum le, et intra coelestem choreara
Clum habet, iiiclyte Gregori.
XCVm. Aliud
A puero voenvit me Deus nocturnis somniis.
Perveni ad sapienliae metas. Carnem Verho
Scriptum post an. 383. Alias Muralor. 122.
"* Scriptum posi an. 383. Alias Muralor. 126.
**' Scriptum post an. 3S5. Alias Muralor. 123. "" Scriptum post an. 583. Alias Muralor. .
***** Scriptum postan. 383. Alias Muraler. 125.
XCiy. 1 '. Regius codex habet super li- XCVI. Tit. '. Hoc epigramma, et duo qu.c
neam ' . sequuntur, Gregorio non esse ascribenda suspica-
XCV. 1 "Ecfor. Non ul rpiscopus, sed ut vica- turMuratorius; neque verisimile est tantas sibi lau-
nus, seu coadjutor. des vii um modestissimum tribuisse.

METRICA VERSIO.
XCIV. ALILD. D XCVI. ALIUD.

(A. B. Caitltiu interprete.) (A. B. Caillou interprete.)

Divili, corpus, mea Grascia, chara j-.iventus,
Quam vobis Christo ceder dulce fuit !
Si inyslani malris slauerunl vola, manusque
Patiis, unis livor? Me lamen, aime, choris
losere, Christo, luis, et laudis mimera praibe
Nota Gregorii Gregorio fmulo.
xcv. ALIUD.
(A. . interprete.)
Ergo habui nomen clari soliumque parentis
Et tumultim. Memor sis, bone, Gregorii ;
Gregorii dedil omnipolens quem dextera malri,
Et node aitraxil virginitalis amor.
Patrol. Gb. XXXVII
Gregorii jacel hoc naius Nonnxque sepulcro,
Sacral famulus Gregorius Triadis :
Qui sopbiam sopliia prima-vis sumpsit ab ami's
Et cli lanluin spem reputavil opes.
xcvii. ALIUD.
(A. B. Cailla interprete.)
Vixisli paulum in lerris, at cuneta dedisii
Christo, cumque aliis eloquiuni volucre.
Eximium superis cli te regia myslam
Nunc tenet in choreis, iiiclyu,Grcgorium.
XCVIII. ALIUD.
(A. . Caillau interprete.)
Me Deus a puero tacita sub iiocte voeavit :
Prima mihi sophiae : dum caro corque imul
46
144 S. C.REGORH THEOL. CARMINUM LIBER 11. HISTRICA. I45
"H-ptsa xai xpaStjv. 6[ X^-fa i-u[ivii{ SXua. A ^; xov sXa; u^iatovre,
"EatTjv evvaapv )> Y^vrji. rptjvopiov SaiO' av^iov, AXX' 1(.
\'. '.
"Ayye^01 IyXevts{ iipMiov xax xxXov,
Purificavi cl cor. Mundi flammam niidus effugi.
Sieli coadjutor cum Gregorio genilore.
XCIX. Aliud '.
Angcli fulgentes immcnsum per gyrum,
Trilucidam Trinitalcm, qu est unuiii jubar circumslipanles,
Gregorium recipite indignuin, sed saccrdotem.
* Scriptum postan. 583. Alias Toll. 20, pag. 104.

XCYIH. 4 Gregorius pater senio rractus, episco- giebat Ile, et vix tandem vinci potuil, ut coadjutor,
pli muneri cum par esse non possel, Ecclesiam seu coaaron et vicarius parentis Beret.
Nazianzcnam Olio commendavil : quod unum effu-
XCIX. 2 'Opr. Vnum, non jjw5v, ut male legit Tollius, vocem unam in duas dividendo. lia MuiaL
infra, sect. 2, . xcv, olim ni.
METRICA VERSIO.
Pura nilent Verbo, vilav incendia mundi, Ter ciarse Triadis lumen qua cingitur unum,
Adjulorque stcli cum patre Gregorio. Gregorium choris indignum suscipe mystaia.
XCIX. 1.1).
(A. B. Caillau interprete.)
linmcnsam fulgens coclestis turba per orbcra,

. 1 TUN ETEPN.

SECTIO II. POEMATA QMM SPECTANT AD ALIOS.

'. ' 1 zur pcraxrr - 5 Ol S tot o!ki Xiijv paXaxol \ aetv
. Oijv yp oSs xpdaaovi tovto CXov.
A'r,ai jasv ejiuv jiOtov o9vo oxeY ioVnav O fev^v, oCix 6X6ov, 8 Spoutv pv v/xsi,
' oSrcsp \ 5' XiYoSpavb), O pitpit irupEV epioum p.voj,
Exaupbv aeipJivo{, optov y^uxv, 8 ja' etruae, Eso, -/^ te ^ xXo, <&v p4t wJXijs
KaV nvTtuv potatov Xpurtov axeuJ/JiEV0C. 10 Niojuovtai (^ oiiv.n: ra0.iT.

996997 ! *<* Ilellenium pro monachis exhorlatorium'.

Expelis meorum scrmonum robur, qui jam null i sunt,
Ex quo liuic mundo mortuus sum,
Crucem lollcns, dulccm sarcinam, qiise me salvum fecit,
El omnibus rebus bumanis Cliristum permutans.
5 Ac mei quidem sermones non valde molles el adulaiorcs :
eque enim, eque Verbo prxslantiori id amicum.
Non genus, non opes qua: insipientibus supercilium altollunt.
Non facundia: lux vim igneam efferent,
Tuum, fralrisque magnum decus, quorum civilales
10 Kegunlur magna: gubernaculis mantis.

* Scriptum an. ~. Alias Bill. 84, p. 106.

I.Tit. p 'EXX^rtor. In Reg. 992, etc "EXX<- 0 A<Jj^ xpslcccri. Aliler Rcttaz ration*.
viov taojTv. 9 Kucriyviftov. Chig. ^.
2 'OifoSpareu. Coisl., Int. VEvxpiouat. 10 . Reg. 39, 990, 9*3, tiEyaXat ota?w
4 . Int., Coisl. vOptiirvtuv. ev jcaXajiai.
5 . Cbig. et Conibef. ob -s.
METRICA VERSIO.
i. ad iiiii.LENitM pro MONACiiis EXHORTATOBiUH. At mihi non toner est, qui demulcent aurem,
(Biltio interprete.) Sermo. Nam verbo ne placet lie quidem.
Qiam petis, eloquii nostri vis concidil omnis, Non genus ergo tuurn, nee opes, queispecloraturgeni
Ut fragili mundo mortua vita mea est, l.a-va, canam, vires cloquiique lui.
Alaue crucem, dulcs qua: sarcina, nostra salusque, Non iiigens eliam fralris noinenque decusqiie,
Christo posiponens terrea cnela, tuli. Urbes qui magnas, ut regis ipse, regit.
1155 SECTIO II. QUJE SPECTANT AD ALIOS. UU
rAXX ta uiv xsvoji Xiyot [8;/;,- xsitjOu A AaxpiE, oTui iripot jtorav eXeuOepTjv,
Ol 8' \, oC-t if iXot jpa pouj' Xifijv, O xe -^ v<5t), J-uxai te TeXet'ai,
'AXX es rapcasflut 0eou8ut tioXXuv petto nXijov uyousiv 4vto xativ uoypavuuv,
flT<roo5iv. Su 8 u,oi mv oa xgs. ""ai Xpiaxotfipotfftv, joi xSovds ev uicepflgy
l5THTxaxptauova \Liodbvi\iolnz3<3i4ita<so:<;, 30 'Aiiye, xfauAu ftaiov ,
IIXojiv eu.eveiv, o Sxa Seuou-evoi?, Tu.voi{ itavvuxtoisi xo\ t^axiotsiv "Avax
(JO; p-oi x9'Cbv '! u*<TX0, xa\ xaxeveusa, , xOepiaXtuv aXXxpioi xxeaviwv,
Ox Xiyo; Xytp xap(>evo. OT u.ee<y SeiXov yavo Sv6a xa\ lyG*
'AXX' & jiwv putieo, oO iA 6 Qafei e7uxovi)V, XXor' eu' SXXov ~(uv
20 0$[1 opavov, vioQev x xpaSiij. 35 OTov tcXotov Ixovte{ Cntipxaxov, XmSa xojrjv
"AXXoi {lev xjwav xai upfupov, ot 8e ta OTjpiv ox XXupivwv, o8e xeOtTajjivuiv '
Aipa (pipouji eu vf(jiexa *. o , by 8{u.o )?,
XptTtip OuaTjv ti ayvijv viTixev O8 vfl itaXpu pet6<5|xvoi
Kai a-v8et Saxpuv aXXo; fv Xt6i8a;. O08 xaatYv^coiat TiEicotOare, o8' iTpotjtv,
25 eo 8 Xpieioj 1< Supov 8. Eist 8eoo 40 Alpaxi xa\ tiypji apioy XXuui/n*

Alque liai qiiidem vanis sermouibtis eiercilaiionee postae si n i ; .

Moi aulem nee parvam amicis obleclaiioncm afferent,
Sed le divinis praceplis mullo meliorein
Rcddent. Tu vero mihi placidas aiires prscbe.
15 Majorem sane diciis mois mercedem rpondes,
Si pluribus, quam decern indigentibus, <|uos mihi
Her proiiiisisii, vir oplime, el annuisti, beiieyolus sis,
Non parvus parvo magna gratifiions.
Verum age, verbis mois tutende, quae c\ Scripiuri
20 Profrant divinis, ex inlimo corde.
Alii aurum el argenlum, alii srica
Tenuiler texla Deo dona affermit.
Est qui Christo caslam se ipsum victimara offcrai :
Libal alius puros lacrymaruni laliccs.
25 A le vero Christus habeai donum hoc. Sunt Dei
Cultores, quibiis omncm concedas lihertalem,
Qui tranquilla mente, auimieque perfeciis,
Mullitudineua sursum evehunt initialain cleslibiie,
Onuiibiisqiie Chrisliferis, qiiolquni ierra superiores sunt
3!) ('lilies, mundi vix quidpiain (angcnles,
Ilyuinis noclurnis et diurnis Regem
Celebrantes, a lerrenis alieni posseseionibue,
998 999 Quibus mundi doniinalor misernm lerreslrium genus
l.udil hoc el illo modo, alias ad alium eas iransfercns,
55 Mas solas habent, quae suprema; sunt, suavein spem
, quae nee percunt, nee translerunlur.
Costara non appetunt, corpus suum valde ainantem,
Nee teera ilioruin manu fiilciunlur ;
Nee fralribus eouli.lmit, nee amicis,
40 Sanguini el cineri eras periluris ;

12 On. Int. ; XaP*v xou.tjou3i fuxpfiv. 26 Ilpoic. Coisl. sup. lin. itapiaxs.
15 'EucT. Sic quatuor Regg. ct Coisl. Edit. 35 Asilar. Duo Regg. 6etXuv.
IjjloO. Mox duo Regg. irauoi. 54 IJal&i.J)uo Regg. \
I Etyiersir. Legcndum forte ct melius ejAS- 37 njevpa. Assuinptam e cos'a mulierem iutel-
viiiv, . ligit. Inl Coisl. x 1.? . yuvatx.

METRICA VERSIO.

Sinl olenim \auis curas sermonibue isla :
Special amicorum non meus obsequtum.
Sed te cons'diis sanclis mullo meliorein
Rcddel : |ir;elie aurem tu modo mi Tacilein.
Ac cum forte incis bxc pendes premia diclis,
Bis quiis plures ul bonus ipse juves,
Ilesterna mihi quos, vir optiine. Luce dedisli,
Parvo dans inagnus muera magna mihi.
At diclis atiende ineis, qu;e pec:ire ah imo
I) proinpta ex Wilis proloquar aethcreis.
Danl nuuiinos alii, lui vi danl muiius et auri :
Danl alii sumino srica fila Deo.
Ciiristo cliam est pura qui sese mente dicarit,
Est qui perpeluis fletibus ora riget.
Tu hoc dona. Christo sunt qui fainulentur :
His sil libellas muere plena luo
o (Qui [iuris aniinis tranquilla el inenle caterva
Ad coali ducunt lucida tecla piaui),
Christiferisque alus, qui sunt sine conjuge, cura
Ques cliam et mundi jam prope nulla tenet ;
Ilyuinis qui Regem noclurnis alque diurnis
Conceiebrant, lluxis divitiisque carenl.
Qucis homines mundi princeps ludere gaudct.
Nunc alus illas, nunc aliisque ferens :
Cuuilarura quibus inelar opum spes laata beim-
[rum est,
Perder qua: nemo, qui capit ipsa, potest :
Qui costaiu baud quxruut, sua quam caro diliget
[ardens,
Nee sobolem, cujus sustineaotur ope :
Qui non confidunt sociis, non I'ralribus ipsis
Q ii cruor est, janij.nn dispcriensquecinis);
 S. GREGOIUI THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. U56
O Se |aY* veiovtsj v Sute xa\ iroXt^Tai;, Tapnovxat oxeSoi, xa\ axuYSouet Spiou; ,
'ASpavwv viu.tov xapxs apoaXIoi Ka\ ircoXuv ife\tyo\)<si4 (x^yuptv, opavti]; Se
OS jiv u^avatVTEi ciirtejivoto xipyoujiv (TO'-ptij cti*tovov tpejitijv.
KOSso; vSpopio'j, Tip'^ioc evvuxth, Ol Se aiSr.pxifltv XuxxoitaSai lOYSwat,
45 'AXX ".iwvxe SXov vov, x xs 6eoio 60 Tjxovxe xaxEtjv av xt xrxou.vu>.
E7toYo; itxpij Tua(wtx' varerdaevoi "AXXot 8' ou ijpEaffiv pota S[aai xux6i{
Mfftat xpunTojxvtj Cto)? XpiTtoo ataxxoc, ElpxevxE, ppoxrj oS' ito{ Jjvxlarav.
"O; xs tfaEivouivj{ 7iau.(pav(xi>si (lyo, Exocri 6' au vuxxa te xa\ fjpiaxa jilfivov
Aepxu.svo TptaSo xaOapov aXac el Sv Iojsi?, oXXxi, t?, Xptaxo fju,t(ru xapxEpjj.
50 KaiO'. avoiYO|xV7{ u,(iaaiv -porxoic, 65 Ax^sw ixoiVTic xt u.j 6 jev exeEvjv,
Opavhj axpaxiTc te (iYa xXoc, oxeV fiuSpot "Ev9ev tpop[iT,6\i aixso fj XTfou.
&?.?, oS' Xyoic fxvsaiv xpEXTjc. Ka\ yXCotav ti SSt]3s XXov, xa\ xE*a 0lT?.
'AXX x u.v (letoiciaOe x S' vOaSs, xa-rcvo; xtjw;, 'Ex 6 v<5ou, u,EyaXtj> avov !6uue vt.
"H xovtf, o ioijv xtaav Ew>upavtv. Kat xi Xuxa6avxa SXou Upu ev\ (
BS TOv o u,sv z^XuyS'v epT(iaaic xe %a.y.t\iw.i 70 'Eottio, { ercixas xP "

Nee magna spirant in urbibus et inter cires,

Debiliorum ventorum robore conlidentes.
Ncque ctiam inhiant cito avol:\nti
Gloria humanae, noctis unius oblectationi :
45 Sed Deo tolani immitlunt meinem, atque ad Deum
Soudain peiram rudentes alliganl ;
Discipuli abscondilae regis Christi vita:,
lit, cum ilia apparuerit, ipsi valde splcnde.ini,
Cementes Triadis purum lumen in unum cocuntis,
50 Seque rursus oculis sanctioribus aperienlis,
Caelestis militia; magnum decus, non jam
Obscuris radiis, ac exiguis verilalis vestigs.
Sed haec quidein postea : qua; auleni bic babentur, dimos vilis,
Aut cinis, quippc qui vilain coelestem in pielio babcant.
55 alii speluncis el lectis humi in deserto
Spoil le paralis deleclanlur, ac domos oderunl,
Ac urbium clus fugiunt, clestisque amant
Cognatam sapientiae tranquillitatem.
Alii ferris compedibus sese excruciant,
60 Vitium debilitantes, dum caro debiltatur.
Alii instar ferariiin exiguis lectis
Inclusi, ne humanis quidein oculis occurrunt.
Siepe aulem viginti noctes el dies jejuni
Manent, quod Christi abstinence dimidium est.
65 Gloriabor : ex his quidam fuit gregis mei ovis,
Hinc oriundus ex oppido exiguo.
Est qui linguam loquacem et labia silenlio vinciat,
Ac mente sola magna: menti laudes iiiimolel.
Est qui totos annos in loco sacro
70 Slaws, puras extendat inanus :

49 . ha 1res Regg. et Coisl. Edit. minis vocem audiunt.

).
55 . Tres Regg. u.sTsixa.
55 ExfyvT&r ipiyialui re. Sic habent omnes
nianuseripti codices. Duo aulem Regg. pr^Caif. In
edilis perperam scriptum est sic^Xufiv.
62 ovS' /rtlacrar. Reg. 991, sup.
lin., oSe uvrj: avOp(j)-vt] fjxoueav. Nequidem ho
METRICA VERSIO.
Qui cives urbesqiie inter non mente tumescunt,
Ventorum nixi robore debiliiira :
Ncc decus humanuni cupiunt, nocturna voluplas
Quod velut, ut iinilsit corda, repente fugit,
Sed nientcin Christo niiliunt, vitxque rudentes
Ad solidan) peiram nocte dieque liganl :
Ac vitam absconsam in Christo ducuntque coluntque,
Ui ruiilum oblineant, bac rutilante, decus :
Spcialits Triadis radios, qua; cogilur in se.
Seque aperit rursuin roentibus egregiis,
Angelicique -chori decus ingens, amplius baud jam
Obscure, veri per lenuesque notas.
Asi lia:c posterius : nunc aulem Turnus inanis,
Et pulvis sunt hi, quos pia vita juvat :
Quorum pars specubus gaudel,cubat inquecavemis
63 ". Chig. .
64 7'tj Xpurtov rjfitcv aprspltf. Dimidia ex
parle Christi jejunium imitantes.
66 'A^op/Tifle/c. Reg. 991 Int., x ttc jijif*-
vfXEVO /'Opa; x^ ].
68 Nov. Coisl., Int. ano vo u.vou. /).
Reg. 993, 6e$.
O Desertis, odio prosequitttrque domos :
Defugit ac cactus hominum, dulcemque quielem
Sancta colit, sophia? est qua; soror adhere.
Compedibus rursum pars altera vincla laboral.
Cum carne ut Vitium debilitare queat :
Pars alia exiguis teclis inclusa, feraruni
Ritu homincin nulluni vidit in bis laiebris.
Bisque dies denos nociesque impasta remansit
Sx'pius, omnigenis alistinuilque eibis.
Sit Tas magna loqui, noslri pecus unus ovilis
llorum erat, hie abiens prvulo ab oppidulo.
Est etiain linguae injecil qui vincla loquaci,
Solo animo laudes personuilque Dei.
Est eliam in sacris qui lotus aedibus annos
Consliterit, fundens vola preersque Deo.
1*57 SECTIO II. QILE SPECTANT AD ALIOS.
Jo' 5f iiA XEcpapowiv unvov iXe, ; 4mJTuv! 85 rA, pixo tJXOv efxoifE >.6yoi( mazolai tet(0o4
'AXX' itiyT) , gpirvoo; &ste Xtoc. T8v8e vjjlov (Aovax^S ouvojxa xa\ ictov,
TtTj yeixtuv tut6) y.Ef ^eto 88{ O nXETCOt |aev faadiv, Tip.aouai 8e rarjpoi
AEtyavov e 8' 4' Etv jxtporpoi; 4. OXeov OEp(i.otpouc Ittcppovo e9e6],
75 v^jp 8olo ' ;, vOsv oipr) E5t ti zaytav vSpiov XEvoest reXcwrj-
Xpiarbc, ' vOpt!)irou{ XeiJ/s TsXaa, 90 'HiiEScnroTo vu.ou t;8ev e7ti!rcu.Evo,
"Kva -^ t vw te xal ^Eaw , juv e[.v (lv oT toui Stiotaiv,
'EstTjbj viepexu) aXXeto va[Ao: 'Aicayai:a^xvoi tji tutoi cpiXfoi,
Oi/8' jrfctxc Xixjat 7teptT:a6iv uXXoOev aXXaiv Ka! J-'j/ (teoiat X-j'oic, uO; IIveCu,' E)(pa;ev,
80 'AvSpiv ca6wv .\; Xtacrojjiviov, Ti{<ovitv, cpasvTjv 6a-a xpt("Vor
'AXX' ?xT0 Xpiuxovi \&}.: ivaxTO, 95 ltetTO, vfiou ^ v tucrToiit
"Evsv vaTxijffai 8v vov ex p.tp6taav, , xa\ toov EJEpEtvEV no,
Midtp' 6' iKxJ'iJXov 6u,ov viov ^cfl Oijxav, E xaXbv EiaE6aai 6eo tpi utu,ov iiaitEv,
O6' e(xnaCoxv({> xt8ejvo{ 7taXpvic. "EXxwv xputra8!oi ijiiaat mxpbv t-nof.

1000-1001 Is ncc palpebris soninum concessit : iuiraculuni iiicredibilel

Sed Christo dexus est, quasi vivens lapis.
Cum isto vicinus corvus exigua? parlicbalur dapis
Reliquias, unumque erat utrisque frustum.
75 Atque eliain in sacro monte, unde evecliis est
Christus, cum homines rcquit passione expleta,
Vir sermone, et mente, et membris inuuobilis,
Staus nivibus jaciabatur et veais :
Nee cessit preeibus virorum piorum,
80 Qui eiini undique circumslantes ampleclebanlur :
Scd fortitcr Christo inhxrebat magno regi,
Mentem suani proeul a niorlalibus atlollens :
Uonec eo aniniam aillante novam sedem circuinslruxerunt,
Cum jam oQciosam manuiii non senliret.
S,'; Ah ! horresco. Id quidem ad me fidelibus sermonibus perlatum;
legem nonnullis nomine et vita nionachis staluiani esse,
Quos plerique norunl, vituprant aulem pauci,
Ut multo fervenliorcs, quam prudens feral pelas ;
Si luis ex Sanctis viris ad eos accdt
90 Patria? illorum legis inscius prorsus,
l'i- i id ti m quidem Hum bnvole xdibus suis excipiunt,
Ac omnibus amicilix significaiionibus prosequunlur,
El animas divinis verbis, qua: Spiritus exaravil,
Erigunt, splendidam escain apponentes,
95 Postea vero legem aliquis crudelein in medium profer,
^ Ei verbis ambiguis arnarulentam responsioneni
Elirieus, sic fallir : Num prxclarura est pus viris
Pro Deo mortem oppelere ?

71 El 6" p\ Tres ftegg. A S" ap' riv, mit eliam culiim xdicula ; nihil lamen aliud vull nisi solita
liuubus integrum pattern afferebat. Non liquet an de rio isii, cum animiim pene elllaret, nihilque expele
Paulo, an de alio quodam eremita Cappadoce loqua- r!, constru lui fuisse luguriolum, quod aeris in
lur Gregorius. juriam arecret. Mox &0r\xar. Sic 1res llegg. Edil.
76 XpttTTO. Mendose edil. . 0r,XEV.
78 Ntpezij). Sic Coisl. Reg. 990 et edil. vt]fTcp. 84 OiS" e{iXaCotrqt. Sic Reg. 59, el alii. lui. ft5ij
81 . Coisl. ;. |]8' a!uoavoiAvti. Edil. uootiivtp.
85 Mcry>' St' dxotri>xorrt 6jiovriordftjpl,etc. 88 Qepuozpov. Duo Ilegg. .
Ib interprelalur lillius, a: veluli Grcgorius si 94 Sana. Mmiruin csciiiii spiiitalem di-
gnificare voluerit, jam nioiluo Stylila, de quo lo v'niuruiti Scriplurarum.
quitur, parenlalum fuisse conslructa circa corpus-

METRICA VERSIO.

Nee, quod vix credas, claudebai luinina somno,
Sed, lapis ut vivens, in prcce fixus erat.
Iluicque cibi rcliquum douabat corvus : al ambos
Frustum lantum quod relevare!, erat.
Q lin divinum eliam in monlem se siislulit aller,
In quo Chrisius humum liquerat, aslra petens :
Hic ubi sermone immotum, membrisque animoque,
Jaclabant venli pra^gelidxque nivee.
Ncc precibus fraugi poleral vir ille piorum,
Qui collo ipsius brachia juncia dabanl :
Sc<l Christo firme baerebat, menlcmquc vehcbal
llinc ad clicolx tecla beata gregis :
Exanimi donec conslructa donuincula landein est,
Curarcl funus cum nihil ipse suuiu.
Mens audita liorrel : monachis, qui nomine reque
Se monachos praestant, moris id esse viris,
Quos niiilti norunt, pauci aspernantur, ut xquo
Plus acres, pictas quam modrala ferat.
Cum |iiis ad hos pielate gravis se coniulii, Iiujns
Nostralis legis nescius aique rudis,
Hmic animo primum excipiunt in tecla libenti,
Exceptum cunclis ofliciisque colunt,
Divinisque nimos curant allollere verbis,
'clientes cna splendidiore famem.
Post quidam in medium prodit, legemque crueniani
Commcmorans, promit lalia verba, rogans :
An Clirisii causa pulchrum est accerscre mortem ,
Occultis verbis verba cruenta trahens.
HSd S. CREGOnil TIIKOL. CAUMlMJM LIP.ER II IIlSTOlCA. MM)
Ki V lf ipetloV rtatv^aEiE teXsut^v A OSs SiEeXaoua1., xa\ ap-raXsov iroXstve,
400 evfjaxou aiv 1{ npo9pov> Sav-roi Tiv toXXg ati6p.vov xaia?o(;.
Aitrt (> atffzipqc aXiixii, xa\ ivryxfl 115 Toov (iv Xptatoto Xxo;, toov S' ;A fafr(
Ol 8i oxoheXwv, avOsai t1 t,i p"ix0,i Xpioti yei xapicbv uv ,
JUiptupe , *oXu.ou 5' Sito xai btovsvto " Xrou, Xao s xXio, xajou & OipsOXcv,
Xapovatv Stxeu toS* iltaviatfievot. KXXsstv opavfot; vt(7ttS(ixvuuVov.
l06 "IXoti, Xptati vag, ciataj peab tppaSiio'j- Tiv xai | Yevo ati asacpipov. " rfjxoi
[aiv, 0 ' Oavo. 'AXX au (toi tolios tXa povi'.v,
OT <* iti vuaerj itwXoi iOXepo KX]5ovtt) icprtiatov Ivrfi, ys. nsv.xpo;
T,Xi <fipo)v ai Yova, ito6<oxeT)Ti isgmt;, Ziet, xa\ rcvt1 v0ixs piov,
OS x^wl5tv ivto; hpYnsve. Atov (xev nptitiatov, Emita 64 ea' "
'AXXs 6' otoV oXXijt ipexf. ' pof - OSv j u>fj 15| x6ov),
110 xa0(iuv 7tXeKrtpwv, XeIove; pyativat. 125 Map-rapo *v ^atr'vi iv atpei watp^pe
'AXX t (i ta Ixaota XY"v ; tsivrjv yp etapitov [axxoi,
la-vpovaiv nepnwv vaS' Seoojx^v Efap v upjatv, tv 5s utoai p^5ov.

Quoil si lie, quia rem ncscit, mortem collaudal

(Subjungii) : Moriunlur alacriler varus monibus:
Alii sua ipsorum manu, et vcnlris necessitate (inedia) ;
Alii scopulis, et barailiris, et laqueis,
Martyres vcritaiis ; el a bello
Ac luctuosa bac vita gaudent se ahscedere.
105 Parce, Curiste rex, pus animabus msanienlibus,
Instar equi vicioris, qui ultra inetam
1002 1003 Procul efl'ert genua sua, pedibus cclerrimis confideiis,
Nee frenis intra coercetur.
Alius aliariim virtuiuin motibus delectalur :
110 Ut plures mansiones, ila plures operarii.
Sed quid ego singula persequor ? arciam euim viaru
Qua; paucorum hominura vestigiis bic leritur,
lsli percurrunl, ac difficile atrium,
Multis bonorum laboribus calcalum.
115 Talis est Christi haeredilas, talemque de terra
Fructum Christus passionis sua* offert Palri,
Praesidium fidei, populi decus, mundi l'undamenluni,
Cum clestibus pulchriiudinibiis propetnodum certans.
Horum eliain mihi lucidum genus videtur. Facessat invidia.
120 Sed tu his benevoluin le prxbe,
Primum quidnm Cledonio, leni linmini, qui pauperibus
Vivil, et Christo omnia aflcrens consecravit ;
Primo quidem se ipsum ; delude quaecunque possidebat,
Nihil sua: terreslri viUe reliquum lacions,
125 Margarita in lapidibus, aller in astris lucifer,
Ver in tenipeslaiibus, rosa in plantis.

99 'ASpetqett: Coisl. et duo Regg. atpflaiv, 105 'AppaSovcrir. Chig. paEoaai.

Cl SUJ). lin. ireiptat;.
102 01 d. lia Regg. 991. Edit, o! xi.
105 'Atpexlrf. Forte legendum aCitxspo, suo
Iptorum facinore. Curie hujusmodi martyres non
l|ci ac verilatis, sed diaboli martyres sunt. Quare
Gregorii verba non nisi ironice dicta, sunt acci*
pieiia. Mox aroroerto. Reg. 990, atEvoovioc.
107 revra. lia Coisl. Edil. Y/ofjVa. Ibid. 8!~
Xtert. Sic duo Regg. et Coisl. Praveedit. mSuxii-r^e.
110 'Epyazlrai. Scbol. tpyi-m.
113 llr.tioni. Schol. 7?porcXawv.
118 KXXecir cipartci. Angelos intclligit.
123 '. Sic duo Regg. et Coisl., ]ui
SUp. lin. EXEXTTjTO. Edil. T.3-,Z-.rj.

METRICA VERSIO.

SI genus hoc mortis non prudens He probarit, lnccdunl isti : coeleslis et ardua porlx
Turn multas mortes, inquiet, isli obeunt. Limina vlx, magno aunque labore, pelunt.
Pars sibi namque mauu vilain eripit, el faine dura : Talis sors Christi est : lalem ferl Ile Pareuli
Pars laqueo, in praeceps pars scupulosque ruil, Fructum supplicii, quod sine labe lulil :
lsli, inquain, veri lestes, lauique relinqiiunt Siibsidium lidei, pleins laus, el basis orbis,
liane vilain, et viiaj trislia bella niiuis. Certans cum cli mcnlibus angulicis :
Parce pus auimis, slolidis tarnen, opiiuie Chrisic, Quorum pra'clai uni genus est mihi. Sit procul omnls
Carceribus currunt nain procul instar equi, Livor. Eis, qiiaeso, summe vir, aller :
Qui levihus nimium pedibus confidit, el intra Cledonio leni primum, qui vivil egenis,
Curriculum hune Iren! vis retiere nequit. Et Christo promplo peelore cnela dedil ;
Asi aliiiiii rursus virlus juvat altera. Plures Se primo, post quidquid opum censusque leuebat,
Namque domus ul sunt, sic varii arlilicca. N1 luimili ut vil: liqueril ipse suai,
Singula quid vero refero? Nam tramite vita} M.crgai us in sanis, in stellis phosphorus alter,
ArcUij rara cohoi s quem tenet hic houiinuin, Ver in tcmpoi'ibus, floiibus inqne rosa;
14G1 SECTIO II. QU/E SPECTANT Ai) ALIOS. 62
x<bvfou ' avaxio iv aXai; xSst yaiov, A Aisv eipojisvou xvsu.aTi uapxi .
Meov v ^(iETptu 5pxe xSo ?xEt " xa\ Nixo^Seo, e? xtv' xnui t,
fp taaiXj TOxpfsxaxat. TODi-a, "O to^v poxEriv 8a>xiv enoupavr,
130 IloXXiv jujXixIij xpeasov EXaXEq), 145 \ 6uar,v jiEyXoio Ttaxpb mXaiTjy
Tv fa xaiyvjToco ya o6voc 'EXXaSoto '., yvsaa v xex&ov 6u6a,
"Hp.i3uv 4pxi ).l-jv, /' aiMirxjtevoc EtkOSovx' e 6u<i!t)v lipifia- ypov ecjOX&v
"E; Xopbv, 8v toOeeoxev <? v0i8s (jloOvoj IXsc6i, ;\ knd ytou xyj*ij oxiyavo.
Ofv x^v paav ipepxEpov 'EXXaSou. OS' EXiitsv yatj x&S. ^ 8Xo; XO)
135 Mr)xpa8' ji!fifi6r(xv ljv <|{ voiou 150 Taav j alitetvi]v, xr,a8e XuOei p4oxj,
Teipouivfjv, XCyat ev tJ/Exai Kapn&v aptixEovxa xsx' vSpiaiv, -tjSe yuvailv,
Oav tcouX (iOo; ^-> Spx'-ov elntv 'AvSpaaiv ua tpXov, OtjXuxEpai Oyaxpa,
Towxtuv xsxiiov ai&v 1>;. 'HiXpoi<Ji xpo<Jiv bv utxuv yxaxaXa,
Kapxpiov 8' xapip 6<)Xv 6e{ XX' Apa xai x& "EXtojxai, tb Xijvuv Stov opavuv,
140 O^asi av, 9;att,, E'j(XEVb>v xapoi* 155 EOaXac 5piti)xa ~' (S8u.oio uxeto-
Kapxptov, xj6o{ v opavfoim jiiyiaxov El 8 xai&v xoxeuv xpsiiuova, ix xoxiwv.

1s oiim in aula (errcni regis bonoribus Hrens,

Majus in nostro septo decus obtinet.
Christo enim rgi asiat. Posl euin
130 Longe .-equalibus prapsiantiori Eulalio,
Quem fraii is Helladii magna villus
Kuper dimidium relinquens, discessil avolans
Ad chorum quem opiabal : illc vero sidus hic reliclus ,
Nihil ob oculos habens melius Hclladio.
155 Is inatri sua; assidel trisli morbo
Afflietse, in exiguis vilae gullis :
Qua;, qualis millier, si velim enarrare, longior esset oratio, sed sat esto
Tallinn filiorum iiairein breviter dicere.
Carterium a Deo alius accepii : sed el ilium
140 Tuum facis, vir oplime, sociis favens ;
Carterium, cujus gloria in cleslibus maxima,
Ut qui semper a spiritu supra earncm evebatur.
Parce et magno Nicoinedi, si quem nosli,
Qui vilain lerrenam addlxil clcsli ,
1004' 1005 145 Ac antiquum magni patrisxiniilatus est sacrifteium
Abrahx, par Gliorum consecrans ,
Inoperantes ad sacrificiuin victimas. Ac nuptias quidein iiil
Preclaras', siquideni matrimonio et vita: cselibi sua corona csl :
Nec terras reliquit terrestres ramos, ut tolns perveniat
15U Ad excclsam lerram, hac vita solutus,
Fru tum exceUeniein inter viros, et mulieres,
Dulccm liliuni inier viros, filiam inier mulieres ,
Noslris choris spicam suam inserens,
Dignam, ul spero, prompiuariis cleslibus,
155 Flureulcs ramos ex suaveolenli arbore:
Quod si el parenlibus meliores, id a parenlibus venit.

130 EvJaMfi. Eulalias liic fortasse fuit, quem indicio. Vide Mural. 42, nunc epitaph. 57.
Ctegorius Nazianzenm Eccleske prxfecil; llelladius 135 "'. lia duo Kegg. Edit. .
autem, ni lllor, inquit liillius, qui mortuo Basilio 141 Kaptpior. Vide inferius cpigrauimata san-
Caesariensi archiepiscopo successit. Aliter Mralo- cli Gregorii in Carterium et Mcomedem.
rius, qui pulal duos exstitisse llelladius, et euin de 145 Zi\:1<ocb ^. lia Coisl., duo Regg. et
quo hic loquitur Gregorius eumdem esse in cujus Chig. Edit. ( irXaiVjv.
honorem exstat Epigrainma nosiri poetie, ac juve- 148 '.tel a. Schol. im\ ^. Edil, irdpa.
nom vivere desiisse absque ullo episcopalis muneris
METRICA VERSIO.
Qui cum lerrenis quondam (lorcret in aulis, R Por magnum decus est inter Olympicolas.
Majus a pud noslros nunc habet ipse decus : Sis eliani magno Nicomedi, quxso, benignus,
Asiat enim Cbrisio rgi. Tum deinde, gregem qui Morialein vilain qui dedil au he rea:,
Exsuperat mullis partibus, Eulalio ; *" Ac fuit Abrabami patris amiulus, ad sacra prompli,
Dimidium nu per quem linquens I rler ad agmen Dum ualos studuil sanclilicare duos;
Clicoluin ahscessil maximus llelladius. Conuubiumque bonum fecit, ixdasque jugales
llic autem solus defuuclo fralre remansit, Experto palinam vita soluta lulii.
Nil usqiiaui melius cerner fralre Valens : Terrenos ramos nec terne liquit, ul ipse
Nuncque gravi morbo fiada: allliclxque parenli Sublimes tutus possel adire domos :
Assidel el nali fungilur ollieiis ; Fruclum finiueo in sexu sexuque virili
Qua: qualis mulier, longum est mihi dicere : nalis Eximiuni : banc i His, hunc dedil ipse viris;
Talibus (hoc satis est dicere) digna parens. Ccclihus et sobolem nosliis smiavil ulramque
Tu queque Carterium, licet hunc acceperit aller. Clilibus dignam (sic reor ipse) clioris,
_ Ob socios facis, vir celebrando, luum : Florcnles ramus ab odorastirpe : parentes
Carterium, cujus, quia " Ml.i in alluin, Si supereut, lualiis muuus id est tuc palri
 HC3 S. GREGORII THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA.
fi 51
' ta (iv Oeo ev x-fp^Jt xe<t0w, t 170 E3-/O ) (xivSp-rj, e piCkv.
"O isya ta fisyaXat XTiitit ^ f psi. OjS piv v TTupi-soi OEdyvto, XX' inl ya-TJi
Nvv ye |xsv oT texejc 7tat]p, irtepiv oa vso<jo 'I<rr|iEvo, exwv aircETai oOpavwv,
160 Asxo tbxuuTT;, itX^aiov irjtvo{, MeEXi^o, V5'j:%, atrt x*oaovTt
'I8vs Vuzr.xxov, * f,poc v Xa^vacrt , ( irvEjiaxoc ^Xat^v,
Aiv'Jovt' OapiaXfl Trripviyt, 175 OiS' mirXa<jxov TispOsv, jxoa -,,
fjtSv sae6Tc 8[ tojiv toCuiv, BXXtuv xp>(x' apEXT)( xXXo XEyx%vov, '
Oitw 5' f; apT^ (pptspvj oSv 1^" 'AXX 'f6ov 18 6 Xov evxo; ip-j-cuv,
1G5 "O Oet'ocji XdyotJi, xa\ jOesi toitS' v6r,xsv, Mo'Jvq) xpuipuiv Sjjiov caivAEVov.
'E? rcaXcov v/iov aOXov Epc[8<5,u.Evo, , fJ.Y', jxaxidv Traa axaSiowi
Kai nsvTjv icpi]v xXijpov itpjuvs yi<itov, 180 Tji psTj, 55ov tof upoxpoj
Mt)5v u xs X7roi 6pyavov soSEtj. Kap7taX!jwi3t 58! uoi 81 te itatriv dpeiw
Ouxo [tkv 8t aoi toto 6mc, eux0? ejoo, rsv<jap.votc <tot] pofpav Beie iou.

Sed hoc in polenlis Dei manibus silum sil,

Qui magnum magnis spebus linem imponil.
Nunc liliis pater, ut pullis velos
160 Aquila, prope volitans, alas dirigil
Rccens concinnai.as, cum in aeris spaliis
Fluctuant nondum fidenti volalu,
Ac multa quidein il lis pielatis praecepla tradit,
.j!(m.dlimautem sua 'Psius virtute pnesiantius quidqii3m trad dit.
loo Uivinis eos verbis et moribus consecravit,
A teneris unguibus virtutem imprimens,
Ac saram pauperiem instar amplissimaj haeredilalis relinuil,
Nullum ut rclinquat inslrumentum prospcritatis.
Isla quidem sic libi descripla domus, gloria mea,
170 Gloria ovilis mei, ex genere meo.
eque etiam inter postremos Tbeognius, qui in terra
Consistens, sedes attingit clestes,
Mansuetus, dulce loqueos, semper sereno vuliu
Ostendens bene affecli spirilus serenitatem,
175 Nee licium, instar mulierura, superficiei linens
Colorem virlutis, pulcbritudiuein liclitiam,
Sed corde metum Deo graluin intus conlinens,
Soli occuliorum coguitori apparentem.
Mirum valde quantum qui poslremus assiluit
180 Ad stadium virlutis, priores prsecesseril
Pernicibus pedibus : amicis autem liliis praesiantiorem
Degstala sapientia, partem vilae ostendit.

157 ' xkr. Sic Coisl. cum tribus Reeiis.
Homrica loculio. Edit. av.
*p2 1- Regg. tres TtifjiEvo.
. lia duo Regg. et Chig. Edit. Qap-
lOo . Scliol. 8i Xoyoy vOr.xs xto .
108 Alxoi. Inlerpres Regius 991 : Tvo p.Tj8v ati
t(v E{ apEti]v 9EpvTiv k(f<56iov, u nihil relin-
queret quod ab Us, qu ad virtutem ducunt, avene-
ret. Coislinianus autem inlerpres: tva iiT)8v to x-
f01 *P*vov e xax.'ti xataXTtot Ttpyaaiv, ni.
nil filits relinquerel, quod ipsis nequilice occasio esset.
169 , e$xo. Sic Regii qualuor et alii.
Ueeral m edilis , qu;e vox ad integriiaiem
versus requirilur. Reg. 991, sup. lin. tchoGto o-
xo. Int. vac. Sic Coisl. iteo pro lola ba
bel Coisl. cum pluribus alus.
175 XMiorzi. Schol. v6Evri xal Xaunovti.
177 . lia tres Regg. Edil. eo.
178 Kpvpur. Reg. 995 xpu^ituv. Coisl. xpy-
181 11 peliu. Regg. duo et
Chig- waiv pfywv. Reg. 991, sup. lin. porfiCiv.
Int. rea 6 tp&oi atou Xo ipfjaiv, toXXo
xeviv Ei tv oxov itEjitisato tv iov, tv xX-
(xaxa Se twv pETUv evpx<5p.Evo, amicot autem suos
adjurons, mullos ex ipsis, ad sua m ipsius vivendi
ralionem pertraxit, scnla virtulum conscensa
Vevo-ajiiroi. Ita legendum videlur cum lut.
Schol. tETKipajAEvoi. Edil. Ysu5fve{.

METRICA VERSIO.
Ast in manibus divinis sunt sila, magnas
i Ampia mei : cuncil qui mihi sunt genere.
Qui spes ingenli claudere line solet. Nee vero extremos inier laus danda Theogno,
Ac teeras natis genitor nunc dirigil alas, Qui stans in terra sidera summa feril.
More aqtiila; pullis advolilalque suis :
Vir placidus, vir dulciloquus, vuliusque nilore,
Qui nondum firmis agiianlur in tlitre pennis,
Quisnam animis flos sit, conspieuum faciens
Sed trepido currunt per loca celsa pede. Qui non femneo fucatum moro colorera
Ac praecepta quidem pielatis mulla dat ipsis,
Virtulis monstrat, flcliiiumque decus :
Al nullum inajus dal pielale sua :
Divinisque ipsos verbis, sanclisque dicavit Sed premil in medio divinum corde limorem,
Moriuus, a teneris sedulus unguiculis, Quern videt is, tectum cui nihil esse polest ;
Qui recti stadium cum sero iniraverit, quoi
Pauperiemque ipsis sensus dedit instar opimi,
Prajteriii primos passibus He tarnen!
Ad sanctum vitai ne quid abesset iter.
Alune ubi gustavit sophiam, turn denique rcgna
tibi nosira domus, mea gloria, gloria ovilis
Osiendii natis ad melioia viaui.
H65 SECTIO II. POEMATA QU^E SPECTANT AD ALIOS. 5
"JIv k fcpo; falrfitv opavov eTSs xaOsTov Maxpo6tou 6', n\ toi;, ([4 f^c-pou,
'l?ax!8ij ^; - [[{ fjiETpoto, 9X0V 8' , 8v 7
185 KXu.axa, xv8' viv, u; xsv Oeov ao-tov 3,'., 200 Euxevwv Xpistij p.l? 5)-'?1
I1t]Y7]v xpotixrjv opavtov <pawv
BaOjjiiuv xov (ev eXsiiev, 6 8' tyyia. vv 7:s5xt'3, "Uv 7ivxwv xpaxtv ox etpaT<i ltpi; ;
To 8' ?"[ ^(1> 8Axata 8' SXXov xet. 'Prjtvov Oij/t i6avxa, Aevxicv, 'HXt8iopov,
Tgt] yip jip7tsdaiv 68o, xal xoov jxoo O XptsxoG uocf itj xpov l^ouot y^ac,
190 Alp.' avf Xpiextj) eCiyevext,? ysvTr.. 205,AXXou,c'aYpotpot3(i,e'c'av8p(ivU3Tpafiaii,
lloXXi 6' Sp' ECivSpou xu.<)Xia vSoOi xsOel QoXXol; fjfjLEpfwv ou8s cpasiv<ixEva,
Tu/lj, xa\ iroXir; ! irpa-Sec. 'Ev xXsijot xua, xf xv
T 8 xev 'Aaxspoto aaotppov'tv XsXOoiio, 2<)!8 Oavxou, xXXsa ;
'HSs xaaiYvfjtuv tj tepj xpiSo;, nvxEj 8' o ye 0> jiEYaaGevio OEpitovxec,
195 Ol 5'Jvi] 50j), iuv; oc, et 4yEp0sv 210 "AXXoj v XXofl Spxio EaE6iti,
'EXmopij- (louvt) oapx\ jxEptajxEvot, "I^ves xoufor&totaiv Ei:'.axE6ovxE Spoupav,
(SiY^iw 'ttXSsXifov, pAv xap, eCiyeve au.a-) ]* naXau.| -1 apiizpsitia,

1006-1007 Quam autem oliiii e terra in coelura exiensaui vidit

Isacides Jacob proavus nosier
185 Scalam, banc ilte ascend t, ut Deuni psuni videal,
Supreinuni fontera clestium luminuni :
Ex gradibus autem alium reliquil , alius ejus vestigia excipit,
Alio inniliiur manu, alium oculi tenent.
Talis est hoininibus via , et tale moi
190 Genus ad Christum ducit generosus meus pater.
Mullam intus pretiosam supelledilem absron lit
Evandri anima , et cor canitie candidius.
(Juis cordatus Aslerii obliviscatur ,
Ejusi|ue irairum , sacra; triadis ,
195 Quibus communis sapientia, communis vita, sp* in iiiinra
Conglulinali, sola came divisi
(Tacebo Philadelphium cor meum , genere darum);
Et post bos Macrobii , alumni noslri,
Alumni, inquam, noslri, quern, meum ainicum , Christus
200 Magnis suis alis benevolus circuindat et fovel,
Quem omnium domilrix non infla vit siipcibia ?
Rheginum in allis gradientem, Leonliuin, ileliodorum.
Qui Christi sapientia; summuin decus asseculi sunt,
205 Aliosque rusticis cum viris lucida sidera,
Mulls bominibus nc apparenlia quidem.
Insignia in Christi inenihris, quis recenseal
Sigilla iinmortalis (Dei), lumina carne induia?
Atque hi quidem oinnes Dei omuipotentis famuli,
210 Alius in alia perfecli suni virtuie,
Levissimis vesligiis lerrain calcantes,
Dexterae mantis oves prxsianiissimx,
187 . Duo Regg. fJaO^ov xov piv. Schol. 202 "Or eux pverrpe tvjpv.
EUov. Hune versiim, qui dcesl in editis, suppedilaruni duo
1U0 Alp" ryei. Schol. yv0 Kfwt&yei. Bllius Regg. el Coisl., sed et alius desideralur quem eo-
vorli* : cruorem, qua; vox iiinirum dura. Mos ei;*- dicos non exlfibenl.
. Schol. eyev^. 208 'AOarzcv. Reg. aOavaxou;.
191 "Ap\ ha Coisl. et Reg. 990. Edit. <x5.

METRICA VERSIO.
Qtiamque piius scalam a terra in coelum usque pa- (PraUereo sancium Philadclpliumsanguiiieclaruni);
[lenleui Quis sileat nostrum de gruge Macrobiuin,
Per somnum sanclus viderai Isacides. Qui pecuseslnostra.eicharus mihi : quemque sub alis
Hanc ipse ascendciis, ut regem cernt Olympi, uinipolens Christus prolegil usque suis,
Lumina quem fontem cclica lucis babent,
lKinc liquit, terilbunc pedibus.dexlraarripit illum, Quem non inQavit cuneta tumor subg4iis?
Atque alium rursuin prospicil ipse graduin. Rheginunialtivolum, alqueLeontiumelHeliodoruiii,
Namque via est bominuin talis: lalemque cruorem Qui Cbristi sophi culmina summa tenent :
Cluislo offert clarus nobilitale pater. Atque alios , qui ruiicolis ul sidcia lucent,
Mullas rursus opes Evander peclore claudit, El quorum paucis cognila vila lalet,
Qui capite est cano, sed mage mente lamen. Prajslanles inier Christi pia membra, quis alini
Qtiisnam autem Aslerium frairum iriadcmque sa- Signa Dei numerel, sidera camigera?
[cralaui Qui cum sinl nmnes lamiili Dominique Deiqtic,
.Non memoret, prorsus sit nisi menlis inops, Die lamen hac, illa laude aliusque vigel,
Quos sophia, el vila; ratio communis, in ununi Aique levi terrain calcal pede snela caterva.
Conjungil, lantum dissoeial'|iic caro! Ciexque pius , sciln quern paler arle regit :
UQ1 CRECOidl THIOL. CARMIM'M LIBER II. HISTRICA. G8
Kai V7JO uY<fto X0oi, o Xpia-o; S8r,av A Outi lapaivopiva ? ^u-sva-.,
'AXXjXot pa-fi IlvsjxaTo; p^evn' Tiaa, ir.sX 66;. p.ov ^, xev' ixiae,
115 O Cwj (jittvO^pcji (Xixpo Ciousiv Xapiv 230 AiXr( <u.EXp)c 5ifia aEivoxaxov.
T<5v8e !ov, Tfaexpl rapa xaPl^iJLEV0' Euvi] Y*p avTEaai 7iXei X^Pl< *5* Tl iaOXuv
'Apxsxixw, itaOiwv 6 aapv xXvov, i)6 xsXaivbv 'EeX ita6tj, . x'.pvsjxi^ iXEtj.
'Iaxtaiv BeXou o!S[a' i:iaviaTau.Evov, Nal |xv xal xjaiv ye "-Yai v0, ^iUvt .
SxaOjjta Xy<), etY & prpov, xal 6Eau,a YXwxi, 'Ptirxoaai; 8oXprjv EJav cito xpafiijc,
220 Oaai, xai axaUEpoT; p.u,an aXXp.evot, 233 Nal u,jjv xal xjafv ye 1 /pot aaxxo; pjavi,-,
W,Xito<, aaXot, jtsvOtjiaovsc, ooxxuive, Kai xavi v , cpp-axa acu?p4aJvi];*
Nexpol Ttix^vioc, uvte &v<o npanai, E^a! axovax*' tXai xal vOxe Sicvot,
Ms^ov v OaXp.oat aXac aiEv I/ovte, Kai req^al 6axptov vSoGi Xst6ojivwv.
Yuxuv *' siae6tov xeOi x^poaTaaTjv. 8' Eb(5(aavTo, xal a8pav(t){ XEXOovxo,
225 IlapOevtxa Sa yuvalxac, aai xXeouaiv " 240 EdaOevtov Xpiaxo 8paCjivat Guaviv.
Nuu/;ov, a^voxaTai (iiyvp.svov xpaSat, Al 8' airaXal aapxE te xal u.axa aiyaXoEvra,
At XpiatiNv Soxsouatv xotjx^xot asaatv, KaXXo x' Eapiviiv jxa jjwtpaivjiEvov,

Magnique lempli lapides , quos Christus inter se

Conglulnavil amabili Spiritus compage.
215 Exiguis vita: sciulillis l'ugacein hanc vitan
Traducunt, pauea indulgentes venlri ,
Qui malormn est principium , ac vitioruui graveni luiuulluiu , el tenebrosas
Bclix repriniunt fluctus insurgentes ;
Pundera serinuni , silentio modum , vincula risui,
220 AiiiIuis, el luis oculis injiciunt ,
1008 1009 Sine calcis, sicci , veste lugubri, unain lunican liabcnies,
Mortui iu terra, animis in clo vvenles,
Pise oculis semper Dei lumen prxslantiiis habenics,
El choros, quos illie pix auimse aeunt.
225 Virgines eliam Cerninas , quolquol Regem celebrant
Sponsum, purissimis se cordibus misenieiu ,
Una' Christum exspeetant cum luininibus niinquam emoricntibus,
Ut qua: lampados inexsiinctas accenderinl :
lias profeclo honorabis, si quas unquam honorasti, ubi illas decus esse
230 Didicisti , gregis nosiri lumen clarissimutn.
Si oui eniin proborum bene fit , communis est omnium
Gratia, ex lege lata manantis auiiciiiae.
Atquii illis quidem excelsa mens, ul qua! virili animo
Projecerint ex corde dolosam Evam.
235 Est eliam illis circa corpus saccus nigcr,
El unis in pavimento, presidia pudicilix :
Placent illis preces, el gemilus, et noeles insomnes,
El fontes lacrymartim secreto fluenliiim ;
Genua oblirmaverunt , el imbecllatis oblilx sunt,
240 Fortiier Chrisii fimbriam apprehendenles.
Dclicalx autem carnes el vesles splendidx,
Ac eilo marcescens , verna pulchritudo,

216 raerpt. Coisl. aapx. Duo Regg. itaOpa
yaaxpl x^piC^Evot.
217 'Apzexxcp. Epilhclum vcnlris quod apud
Gregoriuui l'requens occurril. Ibidem . Meu-
dose autem habenl edil. xXvov.
2l nerdfytorec. Duo Regg. usv9Efp.ov.
232 . Tres Reg. jiaOoi. Mox xiprajirn.
Tres quoque Regg. el Chig. xipvau.Evo , manans.
238 Asi6oiirt>jr. Tres Regg. 0X6oixv<ov.
240 Bvcrbir. Si hol. Goisl. ^ , *
SuvajiOTroiiv 8pa$ixvot eXitSwv Xpiaro.

METRICA VERSIO.

At lenipli magni pulcherrima sa.xa, ligavit j Lampadas acecnsas in manibusque gcninl,

Qua; Christus saneli Pneumalis haimouia ;
Qui mundo exigu vivunt, minimosque favores
Iinpendunt carni, qua mala cnela Huimt :
Qui motus aiiiini sislunt ssevasque procellas,
QuasBelix horrendi vis inimica parit;
Alq ne modum imponunt verbis liuguaque silenti,
Risumque , alque oculos, auriculasquc prmuni.
Qui pede sunt nudo, duplici sine veste, gemunique
In terra exnimes, mente poluuique lenent ;
Alque oculo speclanl vigili ominumque, chorosque,
Felix in supera quos agil urbe cohors.
Virgneas tu porro acies, prxconia Regis
-, sponsiquc sui, voce animisque canunt,
AlijucoculisChristumcxspcclanlinsoninibus usque,
Ut decus ipse ineum agnosli, complexus honore es,
liane, nostri gregis est qua; decus ornue, colons.
Communis eunclis natnque est ea gralia , cum cui
Kit bene ; jus islud poscil amiciliae.
Scilicet his eliam mens maxima; corde virili
Nain procul a se Evse subdola sensa fugani.
Seilicel his eliam saccus niger ossibus hxrcl,
Inquc solo cinis est, anua pudicilix;
Chaneque insomnes noeles , gemilusque prcccsquc ;
Et facis calidis flelibus ipsa inadet.
Ac genibus robur subiit , languorque recessil,
Arrepia ut Christi esl fimbria firma manu.
Ac siuiul et tenerse carnes, el splcndida vests,
Quique brevi fornix marcel abitque deep**.
Mf9 SECTIO II. POEMATA QVJE SI'ECTANT AD AL'.OS. 147a

'Aucorspov (fiij xal mtov IxxoOt xJP3^v A At jiiV urjspE, uv&v to58ov jictirouiat
"Av8p{ J-p^av-o ptov, Oipavou tinjc, Isa xxpa ?ou ,
45 ECav itA ;[8, vou aOivo; vBpsiv fast Ai 6' 4p' soi? xoxiaai ap|U.Evat paviouaiv,
Oslvai OTXuxpac, xal Sjxx;, j aotpTiv. 260 ' xoati-viffTot; u.pxua>. at?po3vr,;.
O uif*' xal Xpiaxbv yp ait' OpavoO aTEpovxo Axap (jlo\ 7rapat *ev, xp xXtdvseaiv pt^io,
Sapxl jv 4v8poxt) y'*v tEpxpsvov, r^eiauvo XpiexoO xsXXesiv odpavioi.
Ka\ Txov<i(XEp!o! yvf,; 8t [iTjxpo; ioVca X puisa p.sv AuStotai 8<5'.{ e^apjeto
4ff>ju.axa, xal pou ioov.
250 IlapOivou, 8:ppa vfiov v8p8p.5av xsXiari,
'Axpivxoiat fov't. xsl 4x Sopvxa 265 Xpuaoopoi 6' 'lvBotat |isXaYXPI>'t-9(Ilv fiuaaov
"llpaxi iv xpixxw OspfxoTpoui toSOoi Mp(Jti)X{ xofXt- ttXoOtov iA i^ajiOoo.
npuxai iOi]<savxo, cXotj te YTE*-^av itslpo'. NeD.oj 6' expTTOiaiv itortuouv 7ts8onnv
reu6(jwvai XpiJTO'j ^sjiv, Sxoj itpoxpr.c. "pto; AtYUTTtov Ujxev Eptoosva.
255 IIoXXsl [ib 8] yssv mwiEoutv oresaov, "AXXoj 8' pvE9JJtv yaXXexai, 8 Se uxotaiv,
'Osjaxfijv 5tin]p (iOo Enircpcfsxai. 270 "Oc 8i XOoi xep:rvo!{ SvSoOi XaA7ivot,-.

Tum qua: nativa est , tum quam exlrinsecus virorum

Manus triverunt vullibus merelrieiis,
245 Sub corde cesserunt , quod animi robur .-equates viris
Fcniinas reddat , ul sapienlia , ila et corpore.
Mi inn id non est : nam cl Christum e clo stellifero
In tcrram cum carne humana desccmlenieiii dediixerunl ,
El morlalibus genuerunt ex casta maire Virgine
250 Prodeunlem , ut legem liiinianam iniplerct ,
lniaminato ortu , el ex tiimulo exsilienlein
Oie tertio , ob flagranlissima desidcria
Primae vidcriint , el charts nunliarunl discipulis ,
Et dum Clii'islum gustanl, primi id gustiis remeilium fuit.
255 Multa; quiilt ni aillant siiavem Christo odorem a terra,
Quantamcunque salutaris peragravit doctrina.
Alia: siniul congregate , cominiine desiderium profilcnlur
Cceleslis vilae, ac acquales vilae modos,
1010*1011 Alise suis pareiitibus assidenl infirmis,
260 Aul tralribus pudicilioe lestibus.
Paucae quidem mcae sunt, sed tarnen majori numero non cedo,
Gaudens Christi cleslibus pulchriludiiiibus.
Auren Lydiorum domibiis rameuta largilur
Fabula, et fltiminis felicilalis daloris (luxum.
2G5 Aurifer nigris lu lis formica; divilias
Hauricbanl ex profunda arena.
Silus in fertiles irrucns campos
Opportune, ./Egyptian prpolentem reddidit.
Alius avibus gloriatur, alius arboribus,
270 Istejucuudis lapidibus sponle fulgculibus.

213 &ct te. Coisl. lut. aov tpu'ixov, xal
30V xeipoTOTixov. Keg. 991 nizXasxov.
215 Elar . Sic diss. Edit i nonniilli &.6.
Schol. elav auxatj. . Reg. 993 stev. Mida rege et Pactlo. Bill.
251 Soporta. Coisl. Oofojvxa.
254 npotpn. Priorem guslum interdicti pomi
intelligil.
256 'Extctpyetai. Sup. lin. 991 lmxpxi,
i~'.Sp[Lll.
203 AvBlotct. Lydia regio est Minoris Asiae,
Croeso rege et Pactlo aurfero ilumine nobilis.
L'iuli: etiam xpujo^a amnis ille diclus est : de
quo vide Fulaent. lib. tlylholugi , cap. 2, de
265 IrStci. Indica; formicoc, ut scribil Pliniu,
lib. IX. cap. 31 , aiinim ex cavernis terrae egerun
in parte seplentrionalium Indorum , qui Oarda;
vncantur. Erutum hoc ab m tempore hiberno inde
furantur aestivo fervore, conditis propter vaporcui
in euniculos toi uiiiis. Bill.

MTRICA VERSIO.

Tain qui nativos, quam qui fucalus, el arte
Partus , fininci pcrpolit ora gregis.
Cesserunt menti ; iiaiuque illas corpore fecit,
Ul sopbia, a?qualcs mens bene (irma viris.
Nee minim : Christum siquidem, cum sedibus allis
Deinissus carnem venit ad ima gerens,
Humano generi peperit sanctissima Virgo,
Humana: legis , sed sine labe , sequax.
Ac poslquam exsiliil suprala morte sepulcro
( Tei lins al porro tunc eral ille dies ) ,
Videruiil primae ( dedil hoc incensa cupido) ,
Niiiitiaque eximio la?la tulere choro;
Atque ita gstalo Christo fliciter ipsis
Gstalo prius esl faca nicdela cilio.
&e niullx tales tolo versantur in orbe,
Qua se cunque Dei porrigit alma fides.
Pars animis paribus incensa cupidine regui,
Tecla eadeni et vilae par genus usque colit.
Assidel iilirinis pars altera palribus , aul cum
Fratribus in snela virginilale mauel:
Ast ego cum paucas habeam, cum pluribus ipse
Certo tarnen , formas lacliis ob aelbercas.
Ac .lamenta quidem Lydiis dubal aurea tectis
Fabula : fundebat largus et aiiinis opes.
Divilias Indis etiam formica fereliat,
Quas ipsis auro subilla plena dabant.
Nilus item Phariis dal opes el commoda rcgnis,
. Pinguia dum lyniphis piodigus arva rigat.
Oblceiant alios volucres planlicquc vrenles,
Aut lapides , digili queis , velul igne , ni:canl.
1471 S. GREGORII THEOL CARM1NUM LIBER II. HISTRICA. I .71
A>.io luxil tivTwv Tceptxrtov euxo " A 285 Ei S xal E|at,, etpwv i^avtaxe k&vtwv,
Xpieri 4va, w>XX>v eujeewv axavov. Tr ivt|Stiv ^ (
*H S" teV tutOoii 6eo X^P'v a'v tijei, (O yp v eae6e<iiiiv u.ov ito-ee oGvopa ^),
" iroaxE3T 1< MtjS p.' aTiu.aeiv, od fip otxs, Xo'
275 ^ v itpotpouiv, | veov 4ote tut 'AXX' lit' pio xapiv xa\ X604 onajeiv
Tj uiv ij yvvT> T<J % *P' ^H-0^11'- Xoi{. 290 "Eiti 8k xa\ pio irap 7cXevee '
(Juto roi x'p' 4XXoj ep.T >.1 ,?, toi A) hXeovessi, ai 8' Stov vii vu rcvrtov
OTo apiJTOTxo'j uu.Tpr;, "A^eiOat 91XTIV, ) p.xap, fu.TpTv.
T5' v xa\ navreait 91X014 xexapiapiva 01,
'Apuvi}c, <1 tcoXXov piTCEUous' iirt !;,
280 -ov eux ^Xt ifuyiv 4?evo{. OTstv iJ;TcixTj tuv aiuv,
Totai xapis^P^'^it Pskjv jiev fioi^e, , 295 BaitX!t> 8e , tov Eoxa Xptaro Etisv,
Soi 8' atu iYXt]v fsGt x^Ptv *'> *O < , e v 4yo>v
"Axpa pXtov, uv<j> Se to56i|) auveSijuev 4p.ivov
, xa\ Texessse, Xr) 8u.apTi pi-fiTtov
IIXojTov Syajv, Cwj &Xta ^. au xap!'C0^at rcavra Sixeirato;,

Mihi hoc omnibus prxcipuum decus concessit

ex Christus, mulioruin iiioruui coronam.
Verum illnd profecto est : parvis bous semper favel,
Queinaduiodiim anliqua fert promissio facia
275 Bethlehcmo oliin, meo recenler oppidulo :
lili in ea nasrendo, isti per meos nicos.
Hie tibi alter chorus ex mea refulgel terra,
Qualis in vesira patria oplimorum virorum feracc,
Armenia, qua: cum in tolo orbe plurimum excellt,
80 Pracipuuin hoc decus habet cxlibum copiant,
bene illis facais, leviter de me, vir prastaniissime,
De le anient oplime seias te mcreri,
Dum tibi ipsi, el natis, et dulci conjugi maximum
Thesaurum paras, spem vil splendidioris.
285 Quod si el ;, sodalium omnium suavissime,
Antiqua; memor es amicitix
(Non eiiiin inicr pos meum unqtiam nomen iiisciibam ),
Ne me dedecore afficias, baud enim convenil, amice;
Sed ob meos amicos bcneficium el honorem confer :
290 Habetur enim el mei aliqua apud plerosque ratio ;
Sin minus a plerisque, le eerie prie omnibus deccl
Revereri noslram, 0 beale, amiciliam.
Sic enim el omnibus amicis gralissimum facias,
Quibus pariter placet honor Sanctis habitus,
295 Basilio maxime, quem prxcipue Christus honore uget,
Quique mdius inier utrosqiie slat, in unuin conjungeus
1012-1013 Andeos dissitos, meliusquc ligal coniuiuni amore :
lluic xquuui est ul omnia concedas,

273 TutOoei. Parvis tel liumilibus Dens semper 28S '&1. Id est, ne preces meas asperiierit.
dut graliam. 290 "Eau 6i xal ido. Reg. 990 el 995, tort Si
275 BriO.leift tr . Aliter: In primis Tt; xat EjioO.
ktlilehemgratiadaturac promissio facia, vcl: Heihlc- 295 rS\ Schol. otc.
Ihin qu inier primas a proplteta numerator, vel meo, 294 'Ojm. Schol. u,o>;.
inquam, recenler oppidulo , ele. Ibid. ror. Schul. 295 BaaaiQ. lia Reg. 993. Edit. BaatXt. Ilinc
ViWTT. liquet carmen stud condilum fuisse, cum adhiic
276 rj} ftr T'&'n?. '" qviem releri gratia ex viverel Basilius. Mox ICo^a. Reg. 991 , sup. lin.
geiieratione Christi. > S' dp' ijtoTct. Sic 1res TcspaXXriv'.co;, quem summo honore cumulavii.
Ri'gg. el Chig. Edit, 8' 4p* otae. 297 "Apsircr. Schol. teXeteoov.
284 "Ayur. Euvyciiv.

METRICA YERSIO.

At mihi supra aliosCbristus dedil hoc decus omtes, Quod si eliam prises memor es ferlasse, sodalis,
Ul piiiatis ainans turba sit ampia mihi. Quo mihi nemo iiiagis dulcs, amicilix
Quam verum est, quod prisca Bei proinissa liilcrunt : (Non eleniiu snelos inter inca nomina ponam),
Aspirai parvis Niiminis usque favor! Ne me despicias, quxso, measque preces.
Li bs mea parva licet, Belhlem quoque rite vocatur. Ob socios istud mihi da, quod poslulo, munus,
Kilidil illa Deiim: hie chara cohorsqiie Dco; Nam qusedam mulls esl quoque cura mei :
llic alius nostris fulgel tibi coetus ab arvis, Quod si non mulls : al te, vir clare, mover
lluic par, qui vesira floret in Armenia ; Jus sanctum nostrx debet amiciliae.
Qu:; gentes cum eclsa caput super eieral omnes, Omnibus istud crii jiicundiim prorsus amicis,
Virgnea; summum sunt decus ejus opes. Qitos hilara!, sancls quisqus habetur honns.
His igiiiir graluin faciens, parvum mihi, magnum Basilio at supra cnelos, quem Christus honorai,
Al tibi, lu munus, magne vir, ipse dabis, Quique prociil psitos jungit amore viros,
Ingenies sobolique line socixque cubilis Ac nos commuiii melius devinxil amore ;
Uivilias pariens, quxsinc Une mancnl. Cui recle facias si nihil ipse lieges,
H"3 SECTIO . QUiE SPECTANT AD ALIOS. 1471
Alofxivo TtTprjv te (ptXtjv, xal ,X(xa jiOov, A UXeos, tal TtXsvwv xuOiv l/oi OeiOev.
500 Ka\ xaBapij Ouaiac, xa\ nrspsvTa iov, 515 Srapat; 6' vOa ivovTa, xa\ ybizov 4(1|;
Oaiv Im exijvj rcavTtov --. Kap7rfv noupaviov, rcXostov vt' {?.
AsTspo 'Aapv iiTafiEvoj xEyXou, AsSeo xa\ toXijv OcOEiSa itaTpbt ,
Kal 6e8v uipiuiSovTa xa-avrov {1 XEaiiov, " vGpwTOi |{ laToprv
a8av-ti (liyvyai *. 'AjxctEpov, e-cwv te xxXoiat, xa'i fjOsn xeSvo*
505 Kevtp (jiEV !(iotYe xapifeat, gjaa 6' exsJvw, 320 i Toxdreiv xot Ito ! Spavwv.
, to08s xP' ' x^pi- IIof(JtvTj fijisxpT]c rcspitpESo, 9E8EO ;,
Aioix' ''- oipavtou tOTOio, T txo, <1){, fc pa. -..
Afsoji' np jieXeuv itvEjxaTi 6arTO[Avwv. Ka\ yap W ^Yl1111 I? 8' Fot YYuXi;e
Ab xPlv TKxatToiet irfvoij, vuxf])a< ' oiSa; IIo^avEfV toXXa ! twv SsxaSac.
510 Abi & XatXEUV'tl XemaXioi te y<$ot, 525 Soi 6 8e naEisv, 6c' euss64taaiv iz&t,
KaX Tpux'voti Saxeesai, xaV 8u.xam Tjxojiavotai 'AXXa txoV liirapo yijpaoj vTiaai. 1
A> 8 voy , 88 8' tspotat Xoyo, Tota ?, yuys
"Oyp' pETrv twv, apsTTJc 46ov jxitExsEtac ' tp' ^[ (4 laOXbv I-o"

Revenas dulcem palriam el communia studia,

500 Et pura sacrificia, et coelestein vilain,
Quibus inlra tabernaculuiii omuiuai pedibus inaccessain
Alter post magnum slans Aaronem, '
El Deuni in clo regnanlem oculis coram muens,
Mortales cum imuiorlali orans conjungit.
505 Uli gralilicaris, quidquid mihi, et quidquid illi,
Christo, a quo inita gratia in i lu r a Paire.
Precor pro animabus, el vita clesli,
Precor pro membris Spiritus l'ervore consumplis.
Da bcneficiiiHi diumis laboribus et noclurnis canlibus ;
510 Da cubanlibus humi, et tcnuibus gemilibus,
Da laceris pannis, et oculis labefactis,
Da pune menti, et sacris sermonibus,
Ut virtutem honorans, virtulis vi-un aperias
Mulls, et muliorum mercedem a Deo habeas-
515 Sere quae hic manent, cl incorruplum mcies
Fructum cu;lesi.'iii, plurima pro paucis. ,
Revcrere et canitiem Deo siinilem patris mei,
Cujus historia hominibus plena iniraculo,
Cum annoriim circnlis, tum moribus venerandis :
5-20 1 Exlremuin hoc verbum eloqaar, fraclus viribus.
Parce gregi nostro ; parce gregi, ,
O lili, nostro, cujus causa contremisco,
Sam mulla pcrluli, deditque mihi Deus
Per mullas annorum decades pascere.
325 Tibi vero Deus concdt, quiecunque pus concedlt,
Cum alias res, tum eliain ut ad bealam scnectuieni pervenias. >
Talia paler meus divina sapiens : ego aulem
Eloquar, ex Scripluris noslris bona verba :

307 Vvynr. Coisl. [xsXeojv.
509 Nvyjqal '. Ua Coisl. et Reg. Edit, vuxtoi
! *.
310 re ydou;. Temiibut, scilicet, ex-
Iiausiis viribus,.
511 Tpvyjvoi. Duo Regg. Tpixivoi.
518 ". Reg. 990 et Coisl. finXiuv. Coisl.
sup. lin. irsnXipti)[Asvi]v. Reg. 991, Yiousav.
319 'Afiatepor. lia Reg. 991. Editi iionniilli
y.'fozp<i)4. Schol. ' . Coisl. sup. lin.
8o Tpoiroyj.
520 . Tres Regg. et Chig. OySeTai.
Inducilur pater Gregorii ila loqueas.

METRICA VERSIO.

Tum palriam veritus, sludia et communia, purse
Et sacra nun vil; celsa tenentis 1er,
Queis inlra scenam, pedibus qux pervia nullis,
Sians, ut Aron, munus sacrificique gerens,
Atque Dei cernens numen venerabiie, jungit
Mortale aeterno per sua vola genus.
Quae mihi das, illi, quaeque Hi. das quoque Chrislo;
Quae Chrislo dantur, danlur ct ilia Patri.
Pro vita a?lherea, supplcx, pro mentibus oro,
Pro membris, hausit qux pictalis opus.
Te moveant noctis canius, lucisquc labores,
Teque ya;s'jvT), te gemilusque graves,
Te saccusque lacer, confeclaque lumina llclu,
Te mentes purae verbaque plena Deo;
Ut virtutem ornaos, plurcs virlulis amore
Inflammes, ac sic prxmia plura feras :'
Alquc seras hic qua: remanent, ac semine fruclum
Majorem innumeris parlibus ipse metas.
Te quoque permoveat patris veneranda senectus,
Mens slupet insignem cujus ad hisloriani.
Qui simul est vita, simul el venerabilis annis :
< Extremum hoc, Craclus debilitate, loquar.
Parce gregi noslro, lili charissime, nostro
Parce gregi, pro quo mi qualil ossa tremor,
Pro quo mulla luli, quemque annis pluribus ipse
Ut regerem, Domini gratia snela dedil. _
Ac tibi cuneta Deus donel, quae donat amicis,
Cxleraque, el Pylios cerner posse dies. >
Usee ad te sanclus genitor meus. Asi ego pulchruni
Sertnoncm dicam, quem sacra Scripta doceni :
S75 S. GREGORll TilEOL. CAR! IINUM L BER 11. HISTRICA. 14 "6
i Mixpa o0 xixpoiaiv ai^Exat fAipoiaiv "Eu.ica ys p.ty iiiii; XtTv axi ?Etv.
3"0 OT izzp aXXijXotc vOaSe u,expeou.sv, 545 Ox Xic, Sxxt poxotn Sapv Cuybv fftaye )
Tola 8i8ot piya. > 'AXX ] 'Ap/Eyavou , xa't uxbv avSpoovov,
Kpsisosi xpsait vGv xa\ Baaxavtrj xe 8paxovxo;, axauOaXi) yo\aixb,
Nv nsiv vOpwTcoti 9(ieXtov, +, xxtixov, rsu x' ouXou.vij yvibsio vxiitiXo'j,
' xaX&v Bioxou aXXsx' (,.. "H (is OvTjxbv eOrx, xa't i x^vei v6v ixxu>(v,
355 Ka\ xuxOf, itXjtiYTt xxap opavfoio 550 AuOi itiojau.vTi, Xurcpbv 6rtx lov,
EzExai t, 8 IvOa xa\ vGa ipet. 'Sv; x jOou xal rcXaxu vxov po'JpTj
Kcrt Xptix>>? (ispfaerct, <p6po icapeovto, EJAtjeOr,, Kurcxovxa (I)iv, xeip(5u.Evov xaixoic ;
'Hvxa Kasap 5Xtv yaav 'AXX [i xal itXovsaetv 6X'^)i iXycai !,
Ka't xXo; axo IStuxs poxtj) Oe{, & xev ) Xo el, Ev xe fl xevo au.rXaxT ;
50 8vT|-0! 8ouXo3vt XTv8e :\1[. 555 O 6u.i{, o8* neoixEV, eral Xiv eatt
"Alto TTv Xptrtoo xpiv, xai ce8o Xav (, tj to5vov, xo voaou fpeiv.
"Aeo, xa\ au YPi:PTl !6*ov & oipavrnv ToOx soi fixpT| stvfjtov, icavpisre,
'EsOXijv, aOX ypioiv el 8' Ip-TiaXiv, 4XXo vtenoi Il -; u.TjXixt], 8 xPvo ou ^,

< Hei mensura noslris .Tquantur mensurig ;

350 Qualia bic inviceni metimur,
Talia rependil hominibus magnus Dens, i Sed utinam melialur
Mcliora melioribus liic et in poslerum.
Nunc fundamentum omnibus hominibus vel pessimum,
Vei bonum in hac morlali vita jacitur ;
1014 1015 355 Ac exigua biianre magna cceli possessio
Libraiiir ; inclinalio autem hue et illuc Teil.
Christus hominibus, cum census haberelur, mistus est,
Cum Caesar universam terrain describeret :
Ac vecligal ipse Dens mortali solvit, ul pncbcrel
3i0 Mortalibus hoc servit mis solatium.
Rcverere Christi graliam, cl parce populis :
Reverere, et in libro clesti scriberis
Bono, bona scribens : sin aliter, dical alius quid senliat ;
Sed prorecto satius est snele scribere.
545 Annon satis est, quod morialibus grave jugum adduxerit prima
Parentis primi perversitas, et arbor homicida,
Et draconis invidia, et mulieris peccalum,
Et gustus perniciosus sciential adversaria*,
Qui me morialem fecit, et in terrain, ex qua formatug sum,
350 Rursus delurbans, tristeiiL attnlit vitam,
El dolores el tumultos, ita ul in Talo terra: spatio
Curvalus degam altritus laborilius?
Sed me pratcrea pluribus Trater iradel doloribug,
Qui nunc cinisest, uni obnoxius peccalo?
355 Nefas id el indecorum : siquidem mullo salins est
Ucmcdiiim, quam laborcm, alferre segrolanlibus.
Hoc tibi nullius nostri, vir praslanlissime,
Mitiunt a?quales, quod lempus non dirucl,

358 Kalaap, etc. Reg. 990 yaiav 8Xr,v Kataap 351 '.1. IIa Reg. 993 et Chig. Edit. itXa-
Vyp'j>XO. xn.
343 ". Coisl. 4XXo. 558 '. Reg. 991, u^Xixa. Xoili i qua
330 Avapr . 'res Regg. et Chig. Xuyp8v les, melius fors n, tludiorum tocii.
8(oxs.

METRICA VERSIO.

< Ponderibus noslris a'qunntnr pondera Christi; Non salis est, grave prima jugum quodiioxascclueque
Alqiic ul nictiniur, non secus ipse fcil, i lutulit humanis, planlauue causa necis,
At meliora velini melioribus ipse repcndal, lnfeslusque anguis livor, faciiiusque parentis,
Nuncquc, et cum l'aii vcnerit hora lui. Prima et quae nostrum perdida osea genug :
Munc vel prava homines jaciunl fundamina vil;c Qua? me sub mortis irislissima fata redt-git,
Morlalis, vel quse huta futura sibi; Ac mihi 1er misera vivere sorte dedil,
Ali|iic Dci parva possessio magna bilance yEriinmas peperitque gravee, ac corpore curvo
Liliratiir : lanx hinc nunc q\io'|iic vergit, cl hinc. Fecit humum ut liai lus membra labore colam?
Setjue lioinini junxit Christus presente tributo, Sed fraler lano dabit incrementa dolori,
Cum dabal in Ubulis nomina quisque sua : Terra eadem, noxae subdilus alque pari T
Vocligalque Deiis mortali solvit, aeerbi Hand decet, baud fas est : namque aegris ferre me-
Serviiii ut nobis hxc medicina forel. [delaiir
Gratia te Christi moveal. Scribaris ul ipse Renins est, morbos quam cumulare graves.
Lailus in eelhereo cdice, scribe bona. Hoc libi nostra cohors iniitil, vir splendide, mu-
Sin situs, hsoc alius referai qua; damna gpqiienlur ; [niis.
Sed lauten est snete sciiberc commodius. Quod non lempus edax seclaque cnela prcmenl.
1177 SECTIO II. POE MATA QU/E SPECTAtvT AD ALIOS. :
Euxo; 'Ap(ivir(, 'EXX^vis, 8; Xxsj , Kai voaoic xt Spijev, x noXiwv ,
560 2)'. -f^uipt] xixpa Sxaiot ipiov. "AXXo 8' oCipavQsv XoVj Opi^E (xYav-
KoV axfjaaij (1"^10 "v JLpLOVt XEipi, 5 Eol 8 0eu )(EfpCTCTt tp<5ptov vaOrjxe xiXavxov,
" xsv yvw sT^iai, u,t8' xspoxXivsa, K'JStp.' 'louXiav, ib TOTtapoie 8t'y.i?,
Klp'.v ox sfoiii 8s(ie\ <ppva. Ei -fip rosuiv "" o-ov, xXojrov, Isov, o!8ip.ov. 'AXXa, ptoxe,
TIia xaXavxEaai, 8iu.a ui-ya xpopiuv, <I>e6 jjLOi 7rijxtv, tSio <rf ypaiSt,
565 TuxOl) av wSXi ifiv, xp toX seo, ptcx, O{ vto taxti)3 <' xVcpxa xaXaivav
AtaojiEV vflpw-oif , f, AtoxaiaapEtov, 10 !8, ab fp-fr, opaviai eeXai.
05voxa, xa\ TttvxEHiii yapi;ou:v i Ouxo; Spiaro;, Tola 8i6oI Qbf xya avxixXavxa,
Ouxoj xa\ Mtipou xpsfatjova cpptov. > Ola vOpwrojt ev08s sxpopEV.
Ttp potlij) auvapqov, licet 8xa? sxb "
', ffp^ 'IcvXmrr.
Ajapoj v -poOOpoi, 8b ((goc aXXexpiac.
'0[x6p) 8(8 Tfaav uixXuetcv, 5 itv 28i<jev 15 Xpiarfc fiepfaeast, ipou napEivxo;, ^'
"AXXo x' s$ U6TWV ?praas x Jjiov SXov "AJso xijv Xpiaxo'j fjXtx' taoypaif (ijv.
Dccus Armenix, Helleni, qui sorlilus es nostra
360 Slaluere terrae jusluru m iribulorum modos.
Statue cum niagni Dei adjiitrice manu,
Vi sante jus ditas, lancem inclines,
Lucris baud sanctis mente domilus.Nain si omnibus
jEqua ponderes, magnum oculum tremens,
565 Parva quidam urbs sumus, Diocxsarca, sed lamen tuum,
Prxstantissime, hominibus multum prxdicabimus
Nomen, et tabulis insculpemus : < Hic vir oplimiis.
Hic jura sic describens, ut nee ipse lomus obircclare possil.
1016-1017 - Ad Julianum \
Imbre siiicntcm terram alluit, qui cum cohibiierat :
Alius ex aquis miindum Universum eripuil :
Est qui morbos sanaveril, qui in bellis salinem altulerit :
Alius e clo magnum nutrivit populum.
5 Manibus luis cominisil Deus. ul antea juslilix, ita nunc
Tributorum libram, inclyte Juliane,
Iiicliiialionis et fraudis ncsriam, xquabilem, perhonorificam, sed
Parce, vir oplime, pauperibus, parce clamo inn,
unos morbus consunipsil, miseram carnem peredens :
10 His parce, el tu scriberis in cleslibus tabulis.
Magnus Deus lalia mortalibus rependil pondera,
Qualia ipsi hominibus bic pendimus.
Morlali succurre : siquidem corpore omnes induti :
Lazarus ad januani : da micas alienas.
15 Christus hominibus, cum census haberetur, pcrmislus esl :
Revercre xqualem Christi oriui descriptionem .

* Scriptum an. 571. Alias Bill. 49, p. 111.

561 'Apuori. Unus codex ipeivovi. Tit. IJp 'lovMarr. Addunl plures mss. igt-
365 Aafiel epra. Duo Regg. 8ax pvou
565 . Schol, toX \ vaxrpuop^v I 'Er)crer. Qui coliibuet.it, nempe Elias.
&v6pd)icoi(. 5 Novcot. Sic Reg. 1)90. Combf. legit voaov.
5U8 Mjicv. Vide supra, lib. i, sect. 2, carm. 11, Male edil, voao.
rers. 2*6. 5 'ErOrxe. Reg. 992 ,.
II. Argumenitm. J illinium fuerat Gregorii amicus, 8 YfxtjplSi. lut. 8t x^ ^ j-po'fSo,-.
stiuliurum toeius. Huie tributorum imponendorum 9 . Chig. xaXatva.
cura a principe eommissa fuerat. Veritas Gregorius, II Toa to, ele. lia fere supra cartn. prxc,
ne Dioctarieme valetudinarium aliquo tributo pre- vers. 529.
meret, cum rogat ul in pauperei indutgentius agat. 15 Kal Xpiato. Ibid. vers. 537.
METRICA VERSIO.
decits Armenia?, nobis eni lance iributum Est qui deptilerilmorbiim, qui fregerit hostes,
Ul statuas sequa, sors bene fausta dedil. Paveril el supero millia multa cibo.
Aique ulinam Christi statuas cum coelite dextra, At Deus imposuit tibi nunc, Juliane, tributi
Ne tua lanx partem vcrgal in allerulraro, Lances, juslitiae pondera ul anle dedil,
Mente malis lucris domila. Namque omnibus requas Pondera juslitia? cerlissima. Parcito, quxso,
Si tencas lances, Numina summa limons, PatipcriLus, clamo parcito, qua-so, tuo,
Nos tibi perraagnum dabimus iiomenque decusque, Pauperibus, fregil quos vis asperriina morbi.
Exiguum nobis sit licet oppidulum, Noincn ul obtineal pagina dia tuum.
Ac pit tum hoc tabula; gestabunl : i Oplimiishic vir, Namque cadem nobis Numen clesle rependit.
Hic cujus Moiiius carnero jura nequit. Hic modo melimur qualia nos alus.
II. AD Il'LIAM'M. Mnrlali fer opcm : nam cund corpus habeinus;
(Ililtio interprete.) Da tenues micas, Lazarus anle fores.
Alluit renles campos, qui junxerat, dem ; Christus se nobis junxit, cum leda tributa :
E ssevis orbeiu traxil al aller aquis. llinc animuui uiovcaut scripta coxva tuuin.
1179 S. GKEGORH TI1EOL. ARMINUM LIBER 11. HISTRICA. i 80
"Afeo i^tpa aTjv Trwoxoxpicov, tbirsSl aTjjio, A 30 XEpa lpeiv xo axa^oi; vexost.
Ka\ 8<5u,ov, 5; lieXoi eieveiv nij.
'. /7pc BiTaAiary < vl>r.
"A^so xal xbv fibv itXo5xv, 9EX0;, 8v a it!vr,ii
, 8v Oeb 6e8v v6aS' Ituixsv,
20 nvx' 9pov, rrcwpotpipotai to56oi
E'jvb; 5 Xiu.i]v, Cuvrj 61 x' apioy) O ysyato yeyauxa, *"l o OivStov c8iv6ovxa,
Tot E7tt8uoivot;, ^Sk xxevwv. "O; XEV ntxeovioiai ypa xcrt xSoj itdq]
'HjiETpr, xxtjsi, cri) 8 ypa . Tlaov 1* 'O yp Ttvxiov yvexj, viiie xs cpurcoj,
Tij; [ujQv. "Aval . 5 Xpiaib Ava jiEyaXoiai vo^jxaoi x5aiov Xaaojv,
25 TH xkv toXXo <je Oso; jiiyaj exX^Xeersv, "fl . xa\ o! xExssat !] Gsj. 'AXX' taaxouaov
'Offcratoi Xtyou xwv ^' . M'jBov pAv Osoiaiv v\ anXxvotaiv apis-tov
AT[x' Upbv, AOoi, xxeviv aOivo, ; yr,x<iv Ka\ jtEyaXoio. Oeoc potbv ox a0cp(ctt
Brjiaat xp-o? ufEiv Awvotei vjioi; T Ovov, 8v duvsystps, xa\ Oeo exou a4i;,
'AXX' 2jAmj{ xSe coi tozvxciv ttXeov, ^^'., 10 "I$sxai Cis-axoi<riv v fourni rcavxac 0^-

Rc\erere matrem (, patiperiim nutricem, piuin saiiguincm,

Et (Ionium qua? miseris propitia esse didicit :
Rcverere el meas opes, amice, quas paiperibus
20 dimes olTerens tradidi, studio ferenda; erucis.
Communis naviganlibus poilus, commune auxilium
lndigcntibus, ha:c dislributio bonorum.
Nostra sunt bona, tuus calamus. yEquani liabeamue
Pauperum alimonix mercedem. Rex ipse scribal.
25 Jam te Deus magnus pluribus insignivit
Qua; perpaucis in bac vita contigerunt :
Sanguis sacer, liltene, posscssionum copia, decora forma ;
In tribunalihus prepntens, Romanarum legum perilia.
Sed lamen hoc tibi omnibus anlcponenduin, vir mansucli eonsilii,
30 Manuin Dei pretender inorluis inscpullis.
III. Ad fitalianum'.
paler, quem mihi Deus deum in bac vita dcdit,
Non geni tus geni tum, cl immorulis morlalem,
1018 1019 Ut hominibus decus et honorem addal;
Nam ut omnium simal genitor, rector prsesiantissinnis,
5 Rex Christus magno consilio ccelam torquet,
lia gane et suis filiis paler ut deus. Sed excipe
Optimum meiim divinis visceribus sermonem ;
QikiiI quidem magni eliam Dei est. Deus mortnlem non spernit,
Cui moriniis est, quem secum suscitavit cuique iicrum Deus venict,
10 Venict postremis diebus omnes judicaturus.

* Scriptum an. 375. Alias Bill. 52, p. 120.

17 EvcsCk (upa. Int. EU,u,Ev3xaxs. Pia tobles.
23 -/'/ i ypa-plq. Tua descripiio : nostrum est
dare bona, tuum aulem ea vecligali levare.
2ii 'Ocaarloi j,l-vvc. Quautis perpaucos in hue
ierra versantes oriiavit.
29 '^/jr. Reg. 990 1\mwziv, mansnetum el
auxiliarem esse.
30 'Atdpoi. Sic appellat homines diiiturnis
gravibusque morbis tabescentes et jam magna ex
parte moriuos.
111. Au(,tMi;.vrrM. Vitatianus ob leves qitasilam
cansas lauto fitiorum suorum odio lenebalur, ui eos
METRICA VEIISIO.
Te movcal la snela parens, qtix pascit cgenies,
Mque domus, miseros qua; miserala juval.
Te mens et census moveat, quem prorsus ege-
[nis,
Ut crucifer Christo jngerer, ipse dedi.
Ciiiiiniunis nantis portus, commune j uva men
Panperibus, quels pars ceder debet opum.
Sunt bona nostra, tua esl rursum descriplio. No-
[bis
Sint aeqna ex pastis praunia pauperibus.
Multa quideni sunt qua; divino niunere darum
Te reddanl, dotes vixque tot ullus habet ;
Nobilitas, formseve decor, facundia, census,
Legibus et magnum robur in Ausoniis.
Examines at si tu jiiveris inqtie sepultos,
llinc decus, hinc major surge! nonosqiie tibi.
alloqui, videre sustineret. jus animum no
mine filiorum placare nilitur Gregarias, qui cannai
hoc videlur condidisse post annum 574.
1 sdr. Palreiii suiiiii honoris causa deum appel
lant (ilii, quod parentes in procrt.mdo Deum que
que imitentur : deum autem progenilum ac morla
lem vocant, ut euni a sempiterno Duo distinguant.
Bill.
8 Kai Beov. Quasi lirai : Non est quod alie-
nuin a tua dignilate, alque auctoritate putes, aitrem
nobis prbere. Nam ne ipse quidem Christus Deus
verus supplices liominum preces aspernatur.
III. A YITALIANUM, FILIOBUM NOMINE.
(iiltio interprete.)
Pater, hic divuni mihi quem regiialor olympi
D.inavil, factuiii iufectus, morlique daluruni
Gutlura, nulla timens tenebrosa; spicula mortis,
Ut decus ipse daret mortali stirpe crealis.
Cunctorum namque ut genitor rectorque supremus,
Est Dens, iiiimeiisiiiu qui nulu temprai orbeiu :
Sic eliam nalis paler esl deus. Excipe, quxso,
Viscre divino, qua; dicam, alque aure benigna.
Namque Dei magni hoc eliam est : nec despicit Ile
Geniem boniinuin, pro qua subiil morlemque cru-
[ceinque,
Quamque siniul secum vitales traxit ad auras,
Ad quam eliam rursum supera dcscendei ab arce,
l'enilat ut iciiu.ili mortalia l'ai la bilancc.
1481 SECTIO II. QU/E SPECTANT AD ALIOS. 1181
Tirce xiov txes tso e7c6pi<rac oSvxa ; A 25 Ztoov, 4 a~;ipoto xal ?Aaxo, oxxpov Xr.xv,.
? iroivt) xax/apxot EvijXaxa aoTai Sojiot: ; Tov - iroXuoXov & ' ffltto, xsuxai &X(ifl
T 8' TSpiv); xtrov 8X6ov sxivasv ; "AXXov Stiptotijvta [Oo xxavev, j (v It:e{(J/e
"Htot (ilv iraxlpaiv yaOuv Iu, ox oXi^o 5k AoupiaXrj yelpesaiv uit' v6poovotuiv iXovxwv.
15 Auto? v fu,spEoisi, S f tyxu *fAT;Aac, "AXXov 8' au SaatXrje voffisav, ivitep xssxov,
"Oj cptXst iXiovxa, --/0s:pi: Sa xaxErrou. 30 A0-[*ap xOajtaXv xa\ 6X;ov avpa xioavxe*-
Ouxo juv xorapotOE 6so v6(io. 'AXX tOrjita, Ka xtva Xijaxtjps irr|vs, 1\ xtva pe
au e*oirrviYis3iitv jxua xuSe' avixXijc, 'Hxax!tj xaxxxi xa\ optpvaoim SoXotatv.
Aau.v(iEvo; icXTyiJiitv, 8 ] ixii, auxo lijcjiv. 'AXXou 8' au xeXIov Srcxpia voao;..
20 "AXXot npoxioirta iou cuit; 4' ovsupe, Sol 3' <Lv xv xaxXea, 8{ xaxvsuae Ya^VT)v
Tf xa\ 8oveuaa poxtv T^v- 0081 tt oISe, 35 nvxMv, xa\ vexeisv x' .. ejisvsat,
1 Xij (aIy* xjia toXuTtXavlo Siaxeio, Ilvxa itspicpaotv, xa xe IvSoOev, jaa x' earn?
"H xi{ vja uiXaivav ljv 0jro6i5sxai 5pu.o. "ExxoOsv ou S x; axi 6y, xa\ xpxoc .
"AXXov rfvxoj BXearev itspixo, 5 xX x^P"? "Ev S x48' xaxveuas, xexo-iv p^yetv

Cur tarn sx vu m dentem luis fitiis allisisii?

Quomodo niiilis gaudens ultio in aedes tuas assiluil?
Qua: Erynnis infesta tantam icliciiatem excussit ?
Ex bonis cerle patribus nalus es, ipse parvo
15 In pretio es inter morales, Inique Deus omnino cu ram gerit,
Qui diligit diligentes, et odio habet pessimos.
Atque quidem prius Dci lex erat. Sed miror
Quomodotu eadem, ac homines Deo invisi, mala paliaris,
Tuis ipse, ut vulgo dicitur, percussus plagis.
20 Aliis vilse natura improvisas intulit xrumnas,
Varus modis humanuni exagitans genus. Nee quisquam seit
Qunrsum evadat vehemens vita: errabunda: lim ins,
Ac nigram soam navem quis excepiurus sit portus.
Alium pontus pcnlidil immensus, aut ejeeit in lorrain
25 Vivum, sine frugibus, sine veste, miseruin erronem,
Prius opibus florenlem : qua: autem vehebat, operiunlur salo.
Alius in acie pugnans occisus, aut captivus
Abducius sub manibus homicidis eorum qui eum comprchendcrunt.
Ali in n reges spoliaveruni his qua: possidebat,
30 Eadeui die miserum et boa: uni virum reddenlcs ;
Alium lairones immites, aut fures
Diurna iinprobilale, vel noclurnis dolis.
Alioriini membra absumpsit percdens morbus.
Ab his omnibus, qua: cnumeravi, tibi Deus tranquillitatem
35 Concessit, et concdt oculis benevolis,
Omnia conimunicns, et qua: intus, et qua: sunt
Exterius. Ubi etiaiii aliqua adest calamitas, robur praibuit.
tiiuni autcni hoc tibi non concessit, ut luios tuos protegeres

19 " 6f) pdn. Heg. 990 tpeai. Figura prover- doso pavoin.
Lialis : suo se gladio jugulare dicilur, qui sibi ma 57 O S tic. Billius legit o il xi; i<rt\ 8t), ct
lum accersit, et propria: architectus est miseria:. verlil : Nec nuerore gravi prenterit : verum nihil
23 'Erpr. lia legcnduin. Edit. Iu.^v. iiiiilaiiiluiii. Plana est lectio, qiianicoiilirmant niss.,
Il "OJUacsy. SicChig. Edil. CXeesv. . el oratio magis cohxret : Sicubi inforiunii aliqui
Sic Reg. 992. Edit. yXoe. molestia', accideril, animi robur iribuit.
32 'Opjpralotci. Sic niss. et Aldus. Edit, men

METRICA VERSIO.

Tam saevo quid dente pelis la pignora ? Qir.cnan Aut vivum in terrain ejecit, sed vests egentcni,
Invida dira tuas, paler, insullavil in aides! Ac miserum erronem, censu qui maximus ante,
Qua; lam Iclicem sorlem procul egitErinnys? Naufragio amissis opibus mersisque profundo.
Tu cerle et claros habuisti laude parentes, Ilium dura inter cerlamina, Martia letho
Et tibi morales inter nomeiique decusqiie Vis dedit, aut cerle caplivum tradidil hosli
llaud parvum est, prorsusque Deus toque ac tua Forlunis alium princeps spoliavit, eadem
[curat, Luce ilium dilem cfliciens, opibusquc careniom :
Qui favet usque pus, avcrsalurqiie nocentes. Ac fures alium rursus, ssevique lairones,
Scilicet ante Dei mos hic erat. At stupor ingens Fraudibus obscuris, media vel luce renles.
Me tenet, unde eadcin, mentes qua: vexal iniquas, Denique morbus atrox quorumdam membra pcrcmit.
Sors mala te cruciet, vulgi quodque ore frequenter At tibi nil horum, divino muere, cessil,
Volvitur, ipse lui sis unus vulneris auclor. Quae memrala mihi, nec poslliac accidai oro,
Improvisa aliis natura incommoda miliit, Sed te conservet Deus inlerneque forisque ;
Nunc hue mortales agilans, nunc rursus et Hue : Nec mrore gravi premeris, sed robore polies.
Quemque ingens vita: sit linen) habilura procella, Unum autem hoc idem minime tibi prxhuit, Ht
Inccrlum, quoque appcllet mea liltnre piippis. (t..
Iiunc mare cxruleum Slygias dcirusil ad undas, Auxilien; tua: proli, curaque perenni
Pathol. Gb. XXXVII. kl
 S. GREGURII TIIKOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. mi
1483
'A; y>.tvt]V ilCfafO'.aiv it' exuxXoi yvXfaswv, 1 MopTj uiv xt et ' pisaxo, xft\ xaxi ct^t.
0 'li; t %i toxow Ttspiov nXiov 2)8' yopsuui) "HXaxo, xa [uv IsoTxxpov amXeasv e'Seo 05.
i Movo; ly xaxxi-a iou xa\ x'jSs' 4Xu|a. apza 6' o ' 4{ xt airfixuYE. KeTvo 8' axou;a,
55 Q; p.TTi)p Xov ua xa-xiravs jiapyorjvrsi
T Xa[i(DV ' 4va, au , oTov lu,fd ;
Eisa s-'J/[t SpfJtov oxsxov, ) Kteve u.ev, w xiva Opo, xi) 8pxExo- io;6' ^,
npxTjv, v iXeoxe, 6<5vov apsaio Mpaxo o'Jxxi ), itav 8' rco \ oauivxa.
AS ai xbv av rcXiv , xp H<5p<>v ox oaiaXua.Kai ^ texeeuijiv o{ v\ epatryavov Jxev,
'H>>v8'9Ssv aiwvov lxl 0<5vo. O j*ra ajxa, 'AncfixeXioeafiE'vi) Xexwv xa\ SpwTo.
Et" f. &5jw:c xai aiiv itfjxbJEV ^[iExpoistv. 60 Kat Ttva ,1, ' &?, vt' Xicpoio
'Ax*;j * "^ V' *stlv ett'ju.ov, +i " 8ptpvti 'xeI^, aSaiavTO OoalxuvE, a ieaxt.
'l3ta[iVT)tsxiV xe uiar, xal roxxpbj pExou. Mt se, , toticv tiv' pi0u.T)3EtEV o:%>
50 Tic ties epr^vfjusts --wv TO>XSpi? aoiS? ; Mvum5aevo -; xaxtij xat ' ESwv
? u.08ov TtpoTpoioiv i8xajLev oT itaOEast ; 'Ev6tu,ou toXjxo'.o, xal apaTo; <xvt:6o'.o.
Tanquam pupillam sub palpebris volubilibus cuslodiens,
1020- 1021 * Ut ne 'luis vil peragens cursum sic loqiiatur :
>oiiis ego vit mala cl serumnas eliugi. ..... .
Samionim quondam rex , Polycrates, quid est quod Ubi in menlem vcnil ?
VeiHus perpt'tunm fortuna: cursiini, projicis in mare
Anniilimi, quem diligcbas. tit invidiam placares-,
5 Ac ilium quidem rursus liabuisli, sed iiioriciii non effugisti.
A nobis autein nullum babel livor muiiusqno placctur. Nee vulde minim,
Si quid caliginis doniui nostra; leviter elTuderit.
Id cuiin v'cre caligo est, ac teneur quaxlam,
Media: slanlcs Hlios inter el patrem optimum.
50 Quis ha;c geiuenda dclleal perilus cantor?
Quomodo priscis maleriam fabulas dedimus propriis calainitalibus?
Formant quidem suam quis olim adamabai, el in foiilcm
Insiluit, ipsumque pulchri vullus speculum perdidil.
Suas carnes nemo unquani odio liabuit. lslud aulem audi vi,
55 Quod mulier dileetum filium Occident, insanie corrcpta ;
OeciJit quidem, tit feram aliquam, eum quern vidcbal; ubi vero errorem agnovit.
Non jam feram deflevil, sed (ilium suis manibus oppressuin.
Suis eliain liliis mater enscm inlivit,
Irala ob cubile et ainorem palris.
60 Yenatorem quemdam in monlc pro ccrva
Veloci, cleres canes, quos ainabal, discerpserunt.
Ne le, paier, bos inter homines iiiiniercl canior,
Dum vilia pairum receuset, et calamilaies cauit
Domcslici belli, el sanguinis in sanguincm arinali.
43 Aetca. Bill, legit 8<j ja, el vertit siilere cur ante decantaver'mt.
ium. 5 Moppj per ti. Narcissuir intclligit, qui
Hi "1. Hesych. SCopov, Xxpov. Justa Bil- cum fornix sua; eleganiiam in purissimn fonie con-
liuni , 9OV0; hie accipi debet pro i^OovEpb; 6a- spcxissei, confeslim sui ipsius ainore exarsit, mi-
|iwv, el sensus est : Polycrates lie Samiorum ty sere^juc periit.
i-aiinus olim placare invidiam sluduil ; nee tarnen 58 Mr\zrip, clc. Usee est Medea, quse, cum Jaso-
ignominiosa; mortis periculum eflugil. Non est la nem maritum novis amoribus auiiuum addixissc
que miraiidum, nos quoque, qui nullo muere in perspexisset , ut injuriara suam ulciscerctur, in
vidiam placare sluduimiis , ipsius gpiculam sen- audita crudclilale couimunes liberos oblium :
sisse. Vide supra lib. 11, seel. 1, carin. \xxiv,vcrs. ferliir.
195, etc. 60 Kai rira . Aclicon ille est vcnalor
51 Ihix; fivOor, etc. Ac veluli dical : lies lacymis quem sui canes pro cerva discerpsere. Orid. Mu
digna, cummissum esse a nobis ul veteres poeta; fubu tant. 111.
luruin involitcris verum nottra.n calamilalem tanto
METRICA VERSIO.
Liane serves : oculi ul servalur pupiiladura : . Quod dula sit priscis per casus fabula noslros.
Ne quisquam, instabiles vila: dum trajicil nulas, Quidam olim forma; ipse suaecorrep'.us ainore
Jaclilel : 1 Uuus ego vita: adversa omnia fugi.i In fnntem iusiliit, pulcbrique ex oris inaui
O Samia3 quondam genlis qui sceplra lenebas, Kxiiium iraxit speculo, iiioilcnique pudeudam.
Quam prudens libi consilium , dum eislere cur- Nemo suas ante cames exborruii unquani.
[suin AI proprium quxdam, sic narrant, lemina nainni
Nitcris optai sortis niiniiimquc secunda; : Susiulii, emola sibi dum spectare videtur
In marc nam medium , placidus libi livor ul esset, Mente feram, ssevumque in apro delibere lelura.
Aniiulus est jacius, prelio tibi carior omni ; Heddita post autem menii, nalumque pereinpiiim
Aique illo mira ipse quidem ratione poiilus Conspiciens, gremium lacrymis implevil oborlis.
Kursus es : at non fugisti miscrabile latum. Atiera naiorum demisit in ilia ferrum,
Sed nihil a nobis, quo sit minor impetus ejus, A paire jura dolens la;de prostraia jugalis.
Livor habet. Non ulirum igitursi 110anib.il air Dcnique venator quidam sub imagine cervi
OfTudil uoslris domibus caliginis ill. Pr.eda fuit canibus , nimium quos lxvus ainabal.
Cago est etenim hoc vere, teiiebracque profuiiJie, lins inlcr ne te nuiiieret, qui irislia cantal
Inlcr progeniem lusa: exiiliiumque pareiileni. Carmina, dum labes iiicnioral, dum crimina pairum,
Quis sals ha-e defiere queal? Cui tanta facultas Alquc iniestini clades cerlaminis, ct quod
Suppclii, ut possit lacrymasaequare dolori. Sanguinis est inter socios, in carmina cojjil
U85 SECTIO . POEMATA QVJE SPECTANT AD ALIOS H3f
05 "Afojx' iyw. KaxT) y.kv iy.t\, y.av.lr\ 8s ts 7:axpb, , *; 8 xi, Xpiutbo ".aOtjXiov
S' dTt (lEXXov, he\ xa\ ipxEpo; mv 80 KXt<h. Axp tsixa xXoj, xal itavxa X^Xaitat,
'ApiifoxEpov w)Xt te xal jlteai xt)8aXioiHv Tic, iraxsp,tbs, 9pi<rt, xiov texsijikv ob'iv
EC tot xlj xaxT] yE, 8'jtwvujxt) 6' XsyEtvij, "Hmo apxiYvoi<jiv, Eojiivoist 6' anr^c ;
"Htxa*. Ea6Xbv ivxa xap.a1 ^s itoXXxt . E jiv SI] 6y.i t, 6e(I> Jpoxbv vtiEpiEtv,
70 HoXXol jxsv jap fiaatv XtjOa, ox Xfoi 5e "Il itatSaj toxiseat, xax' "v Tlva (AUOov vEvpov
Aav InoircEouj, x <z 9ps!i9at vuya. 85 'Hxpo'. totOsuniv aptifva- vv 8 x<S6' oTov
Kai yip STtavx' SXiu itivxiov xpaxetv ysvEt^pa, 'Pjojjiev f|iEXpiov.3xoizx<i)v mc. Exe xaxisroi,
Ka\ lXa xwv *Ep, n >6s xeXsei, Eo\, itxEp, ex' * xo urpjiaxo 6 x/u; .
Ka; xXco iOXbv /' ' vSpanv, u<i cfipsOai. Sbv xXeoj o5xoj, lytoye, , ibv 8 x' SveiSo,
75 , itxp, e^cj) xi evja uxa Soxyjsei, "H xaXb;, \ xxmxo; tov. Tos wSai itaavtat,
Toraxioi) xsxscrst xoXojxevov, oo uxEusa;, 90 E-pYeiv ls6Xbv ovxa, xax< 81 ircb Xe*Pa ipsiEtv.
OO fjpu ' 'Avaxxt xso kiA yovasi 8etva'., OiiSk yp pTsuiouTt xi 9, xo 6' (nzb voeou
xXsivflai YEptipa fcvojii|jet avvxa; TEtpofiivoij uayoueiv axsaxope;. O8i ti Bpvtv

65 Vereorego. Culpa mea est, patris eliam culpa,
tmo major est palris, quippc qui prsestanlior sic,
Et canitie et moribus gravissimis ,
Aul si culpa non est, dedecus cette est Iuctuosum,
Qiind quidem et pfobum viruin sajpe bumi stravil.
70 Multi quidem vera noverunt; at non pauci
Famam respiciunl, quod quidem velim , consideres.
Etsi enim valde doleo, tarnen, ut meus genitor omnium omnino
Prastantissimus sit, peropto (d enim natura prsescrihil),
Ac eximia gloria Hrens inter viros inelytos in coaluin efleratur.
75 Quis te, pater, erga extreos leiieiu existimet
Tantopere irascenlem filiis quos genuisli,
1022-1023 Quos, ut genibus imponeres, a Deo postulabas,
Et in lucem editos gloriosis decorasti appellalionibus?
Petrus ego, Phocas meus l'raicr, Christi diseipuloruni
80 Nomina. Verum deinde ira, el omnia oblivioni tradita.
Quis, pater, ut tu, pnestantissime, ila in lilios suos
Rccens genilos benignus, et in adultos crudelis cxsiiiit?
Si fas esset aul ruin Deo morialum. contendere,
Aul cum parenlibus (ilios, forte aliquem sermonem reperirem ,
85 Noslris calamitalibus adjulorem : sed nunc unuin hoc
Ex ore nostro verbum crumpet. Sive mali,
Tui sumus, pater, sive boni : seminis esto spica.
Decus tuum ego el frater sumus, o bealissime, luumque dedecus,
Prout boni vel mali sumus. Ilxc autem regula omnibus manifesta,
00 Probuin diligere, malum autem manu fulcire.
Non enim integris remedia, sed his qui morbo
Preniunlur, adliibenl medici. Nee quisquam avem

65 "Ao/i. Reg. 9908['. 85 'Htszpoic. lia Reg. 990. Mondse edit. Par.
68 El toi. Sic Reg. 990. Edit. Et xt. <fuxpTc.
79 llrpo yri), etc. Reg. 990 eyi. Ge- 87 atyyq o-. Nenipe, semiiii
minos Phocas inclylos martyres norunt Grseci, al- sequum est spicam ascriberc. Adeoque spica, si
lerum Synope in Ponto episcopuin, alierum borti- bona est, in gioriam palris, si aulem mala, in de-
colaui. Eo lanlum nomine discpulos Christi decus redundat.
ppdlare licet, quod ambo sangiiiiiem suum pro 90 Xsipa. Reg. 990 ypzc.
Ciiristo fuderint.
METRICA VERSIO.
Ipse quidem vercor. Culpa est mea, culpa parentis Quisnam more ttio, teera cum prulis amore
Atque mei, majorque etiam graviorque parentis, Flagrant, post ipse fuit tarn sxvus adultist
Moribus exsuperat quanto nie albaque senecla ; Si vel morlalem supero cum rege liceret,
Aul si culpa palris non est, infamia certe est, Cum paire vel sobolem adversis contendere ver-
Qux perssepe probos eliam dejeeil ad ma. [bis,
Vera eteuini ut mull norunt, ila magna vicissim Suppeleret fortasse aliquid, quod dicere nossem,
Pars bominum famam special. Quod peclore,qu;i-so, Casibus el nostras gravibus prasiexere. Nunc asi
Pende, paler. Nam le cunetas prseccllere laude Unum illud lautum moesto promemus ab ore :
Omnibus in rebus cupio, licet ardeal ira Sive boni sinius, genitor, sen crimine fdi,
t'or mihi (natura: nam lex hoc fertque jubetqne), os lua progenies; sit seminis edita spica.
Atque hominum fama celebren! super ailhera I'erri. Sive malus, sive ipse siem sine crimine vilac,
Quis fore te placidum exlernis facilemque putabil, Laus tua sum, rursumque luum , paler uptime,
pater, in sobolem qui lanas concipis iras, [probriiiii.
Quam quondam a Domino votis precibusque pelchas, At decet (et nemo est hominum qui nesciat ittud),
El cui clara data; posuisti nomina luc? Vi virtule graves adamare, ita moribus scgros
Petrus ego, Phocas fraler, quae diseipuloruni Supposita fulcire manu. Nam pharmaca demum
Nomina sunt Christi; verum furor igncus orius His adhibere soient medici, qucis corpora morbo
Omnia Lelliseis confesin meisit in undis. Fracia jacent, non qui sani rccieque valenlcs.
I4E7 . (. lliKOL. b\t MINUM LIBER II. rlISTORICA. 15
'EutvOV xXaSstvt, xa\ T,pi tapibv vta. \ Ka xtv XtpAi TEipev Xfju.ova; '; 8' Irt 5;
' 6' tXe iceavta cpEXj eXtp xaXir., & oG 7KtX!vopao IGrj, xa\ yova xi-f Or,
95 "H Yvaiiirwi V/S551 7tenapJivov w(xo6<poto Atya ^ )ii]p xaxbv irav, ayvi X'^P2?
"Iprixoe xa\ eruyviv oitoTpuovxa . 110 ;, Sixpua ", xa\ Xa-vTj7i Ypr.p
Sil yapie 6vxa xxmxov o; &'. fEpaEpe'V Ka*. t:oxv tuv xt, j; aTOjiouvwOdoir-,
Ei 8' fa6bv, [\ v<5u.o. O yap opti:ot 'EaOXbf, Xet^sv Siravxa, ' fyvia 8* r-XuOe xsfvr,; -
Kai eCvoi xeX0oi izpoar^hc. O8 6eoo "Hv 8 xiv fl xaxr rcptliva; an<5-po0ev, t,e xaO' Ae
100 "H8e vpi xbv Sptsxov lyeiv TtXa, XX ?<;> nXafouivrjv e5pr,<jtv, o &xoi<nv ipaj,
Euuevetv, xat X*P^V ^1t* X^ov^ &!/<5' aspetv. 415 KayxaXdoJV SxSccttiv evrp{eu.T]se fXp.
(I8 yap Oavsv 6e!>, eut' rl -afav Toto u.o XpiTxoTo p.sya{ vip-o;, 8? x^H-**0*5""
"HXuOe, xa\ Osxijx: ebv poxbv aptplc Imjev. EpEviEt nivxeaaiv, OirEp<ftaXou Ospituv.
'AXX xauafnTE<Mt, xal o Oavov e 'Ap.oto. oXXixt avi5pU!H{ puzpxaSo 4v8p'
105 OOx Et ut;a VEWTEpov, <bj ; Movt], \ Saxpouiv a-itxXuuE -rctxpo?,
), }iax)l0"vl'It '*>'* TOIVTOt Xa'Ja, 10 Ka\ tJ/uxV 4xa9r,pE p.EXaivopivrv /

Ramo insidenlem, aut aeri pennas imniillentem,

Sed procul a dulc nido lapsain miserainr,
05 Ata curvis ungiiibus transxam crudclis
Accipitris, el sub ejus pedibus tristes qiieslus edentem.
Tua gratia est, si malus siin, luis me viseeribus foverc;
Quod si bonus, mecum Tarit lex paterna. Opium enim
Etiam in extreos benigni sunt. Nec Dci
100 Usee gratia est, boniini sibi asciscere, sed pessimo
Propilium esse, cumque manibus e terra in alium tollere.
eque enm propter insolites niortuus est Dens, qiiando in terrain
Vcnit, et divinitati sux mortalem naturam cnnjunxit,
Sed propter liiiini abiertos, et ex Adamo mortuos.
105 At non audisti de juniore lilo, quomodo procul a paire
Aberraverit, patrimonio omni per luxuriam alisiimpto,
Eumque fames errabundum oppressent? At ubi in a?des
Palernas redux ingressus est, ac genua flexil ,
Stalim pater miscratus est malum liliiim, collo manus
110 linplicuit, lacrymas fudit, eumque convivio excepit.
Et bonus pastor quis ovum, si una sola aberraverit,
Celeras onincs relinquil, et illius vestigia insequitur;
1024 1025 Si autem Ham per cacumina moniiuin longius, aut in sylvis
Erranlem n-pererit, suis bumeris tollens,
115 Laitabuixliis centum charis ovibusanntimerat.
Talis Christi mei magna lex, qui huinilibus
Propiiius est omnibus, arrogantes despiciens. *
S;epe sola confessio peccali virum servavit,
El amaris lacrymis noxas abslcrsit,
120 El animam malitia denigralam mundavit.

98 Ol yp Sfitcrza. Combefisius legit fj yap pi- IOC $5. Sic legendum Etlit.maleXa'Ja*.
:; xa\ evoi, nee dubitat quin iia scripscrit IDS Km -( nv/ xjipOi} Ac yabns te
Gri'gorlus : Sane opiimtt etiam extranei soient esse advolvil.
benigiii; potivri ratione parentes. 115 KayyaXw. Sic Rep. 990. Edit. xafxaXitov.
12 '. Insoutes, vel eos qui lapsi non 119 . Sic Reg. 990, vel ^. Prate
[uerunt. edit. -0n;i.

METRICA VERSIO.
Nec vol uc rem quisqiiam vernanti in fronde seden- Culpa Adami lelo dederal Stygia;qiie paluiTi.
[lem. aiulis , minor ni natu, genitore relicto,
Aut ipix prsepetibus liquidum ferit setliera peunis, Filius, in longe jiosilas obscesserit oras,
1, sed nido praceps quse corruit alto , In luxumqiie opibus palriis ac scoria profusis ,
Ungiiibus accipilris vel qoie Iransfixa cruenlis Dira f;inies miscri vacuos distorserit arlus?
Ingemit, el tristes einillit peclore qneslus. At simul ut patrias bumilis remeavit ad Mes,
Tum tibi laus dabilur, maque in me gratia sese Ac genua iiiflcxit supplex, paler illico pronus
Pi'Odel, si vitiis airo la viscera pandas. In venia , nalum manibus compleclilur relis.
Nam mihi si pandas verse probitalis amanli, El fundit lacrymas, epuluinque instaurai opiinum.
Hoc lacis, o genitor, quod jura paterna rcqiiiiuiit. Ac bonus opilio, siinul ac pcciis una vagaiur
Namque probi externis eliain nec sanguine jum.tis A grege, deserto inox illam quxrit ovili ;
Esse soient bland ac faciles; nec gratia suinnii Quam si per monies, nemorumqiic per avia longe
Nniuiiiis bac in re posita est, ul rite colenlem Palanlem inveniat, sublaiam peclore hem
Muera iislili.t: ncxu sibi copu Ici arelo, Ferl bumcris reliquisque ovibus super Ideregauilel.
Seil magis ut facilem se det placidumquc colenti , H:ec Christi lex snela mei est, qui trgida corda
Huncquesolo manibus trahal in sublime.jaccnlem. Dcspicil, ac pronos nimos hiimilesque ineiur.
Non elenim iusontes propter Dens occdil, ad nos Sa'pe gravis nnx:u confessio sola salulein
Cum venit, junxiique meae sua numina carni : Atlulit, eilacrymx scclus absierserc cadentes.
Sed propter sonies, et quos damnosa parentis Caiuloremque prius viiiis mens aira recepit.
1489 SECTIO II. QU/E SPECTANT AD ALIOS.
'Erer'xt iwXXxt tosov "Ava (ietXio-' XiTpc, Zxzpfoxiprp 8iu.avTOi vi ippsal |xtviv ex0*-10-
' Xjyojv enaxonaa , xal IIvejA' 6i3a$e. 'AXXot uv tsol im Tpi[<iv xouff!,
T Mavaarj ao-tXijoc v ovOpiroxjt xspetov ; Esvoi 6' fiu.e8a-K) te, OeoySie, acppaSsovTec.
Tt' S' ' vl TCToXtso NEvou ieyXoto to5Xtjo{ ; E'jvbj yip nvTe-ei Xip.j]v ttuxtol
125T6eX(jjva!r(ciixTpouxsp<5; XX' Spa xal xo 140 S> 6<5{ 8k tpitsa, xal aXoeo 'AXxivoou
Xpiarb; ava Xiqpsv c6upo[Avouc xaxonyra. TepTCvorpT), nXfjOousa cpXot, <)6 8' StoSj
'AXX t jiot Xpiatoo, t s poxaoto 50, 'Hepuv, xooviuv xal TtroSaa vistan 08<op.
T<5v (5a cst Toxsuiv || ax;f\ yev'eXrjV ; 'Hu.et 8' 5ju.ap en' ?) li ) Oprpiv
Kal e^p ctXouaiv ov Tfovov, e ' xouoac AiaXoi, xpuepol, xal veip.ove, vOa xal vOa
1 50 apSXt; eraj ftowv ' yiXrpi eXixwrewv, 145 [\ o8 t? ert )? Sxo, oSs
"; 5a TcepiTpopieoim, xal 1 8rjpiv xou<"> Seto, , Xu<jtovt XP(5V0V> '^' ^,.
erips xal epoite-otv arexfleatv vTiouvTej. Kai xXa itep TtoOiovxe, 8 xal Ttfeic
Sol 8' ' xal Oipuv TcXeTo ;, HoXXxi, xwxevc itep, 8 8r irovo. 'AXX Tpaniai
Kai p.ep<5nii)v. Ajwidov uuAv \Uyw f ai fe Tterpai "Hie6' uxe8Tjai 8uuJixopoi, o8' oXya ,
1351 Op^avro, Xe, fj , 150 Aafapo c ti xevo, itepiaXow (

S;cpe seplenis vicibus repolitis Rex peccatoribus pcpcrcit ,

14 ex divinis oraculis auilivi, cl Spiritus docuit.
Quis rege Menasse inter homines deterior?
Qua; inter urbes Nini magna civitale?
125 Quae publicani insatiabili manu pejor? verumtamen et bos
Christus miseratus est, ubi nequitiam defleverunl.
Sed quid ego Christi, quid hominis amorem commmore,
Quem natura parenlibus in progeniem infixit?
Et fera; amant fetus suos, si quando audisti
150 Quomodo pardi, et apri , et boum grex nigris oculis,
Pro eis conlremiscant et decertent,
Feris et nimicis hominibus occurrentes.
Tu vero et feras sva iracundia superas,
Et homines. Magnos animi motus doma : aut le rupes
155 Excelsae alucrunt, pater dilecte, aut mare,
Qui lirmiorcm adamante iran peelore geris.
Alii quidem ex opibus luis gaudium uliliatcmquc percipiunt ,
Exlerni, indgena;, rcligiosi, et insipientes.
Communis enini omnibus indigenlibus poilus est
140 Domus tua ; mensa aulcm nemore Alcinoi
Amnior, aflluens amicis, onusta dapibus
Ex aere et terra qiixsitis, el quaecunque natant in aquis.
Nos antein quolidie stantes ad alienas fores,
renles, algenies, nudi , hue el illuc
145 Erramus, nec ullum est nostri mroris levamen, eque faciem
uam, pater, jam diu cerner licuit, ex quo scilicet iratus es,
icei vehementer cupiamus, idque servis tu concedis
Saepe, quam vis iralus, quod cerle acerbum est. Verum ad mensas
Consistimus tenues, misen, nec paucas saltern
150 Ul illc Lazarus, ex opima mensa

125 'Afti'pov xeP- iloduin nescient manu*,
aiidior, incxpleilis.
126 'Ovponrov. lia legil Combefisius. Edil.
'/jpo;j.:vo'.--.
128 . Reg. 99 YEveBXTj.
METRICA VERSIO.
Seplenis vicibus, geminalis sape, nocenii
Oinnipoieiis, ul sacra canunt oracula, pareil.
Ecquem non scelerum supervit mole Menasses?
Uibibus ex cunclis Ninive cui crimine cessit?
Uenique quid dextra publicaui nequius usquain?
Attanicn hos eliara Christus, commissa dolentes
Crimina, donavil venia noxasque remisil.
Ast ego quid Christi, mortales quid loqiior ignes,
Quos patrum natura pares in pectore fixil?
Rellua quaeque sua sobolis deflagra! amore.
011 m: vides ut s;evus aper , pardusque, bovesque
Pro leera semper trmulo sint pectore piole ?
Nonne vides utdura grant cerlamina? Nonne
Ut simul infeslasque feras hominesque laces-
[sani?
At tu scvitia superas hominesque ferasque.
Ingentes iral animi jam comprime molus,
O palcr : aui aluit rupes le vasta, vcl quor,
134 Ovjir ftifar. Magnum am mum
coerce.
143 '' Xlorpl^ct. Sic Herv. et Reg. 1)90.
In editis deest fcjt\
Durum adamante magis relinenlem in corde Iura*
[rem.
Ex npibus censuque tuo sua gaudia carpunt
Indgena:, externi, slolidique, Deique colonies.
Nain tua sunt cuivis communis porlus egenti
Tecla, tua Alcinoi mensa est jucundior horlo,
Plena viris, epulisque lumens , quas prodiga lellus
Porrigit, aut aer liquidus, pelagusque minislral.
Ai nus quolidie per leda aliena vagamur,
renles, veslisque inopes, ac frigore pressi.
Nec nostris dalur ulla maus medicina : cupilam,
Quoque nihil gravius , faciem jam tempore inulto
(Ex quo dira luum pectus circumsidet ira).
Cerner nec nobis concediiur ulla poteslas,
Quod lamen et servis, licet irapercilus, ipse
Haud raro tribus. Verum considere mensis
Cogimur exiguis miseranda son : nec, illo
Lazarus ut quondam, micas de divile mensa.
 S. GREGOKH THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. 491
IMI
Ttxi aapraovrs.;, tphy ort Sasra ipovct, A Toiov, Ssov t' IkIo:xz OeoO .
165 Oi Oovo o ^ loixe xasiYvfTT|ji neYauv.
\ uiv <ttuyou3i ijv x*P'-v> ou* &
TEooiiv. Mfa 6aia, T.azpb; YfP ; aripot, p4-ac ev 6aXu.oiat 88, pY' eSiSaa
04; xotXt) atiij tic ava^fs-. YoovTa; Eyvo itaXajifl, 8i7:Xa<iac f6Ea xs8vi,
155 "AXfo; pwxpo Y^P p-ntMst xspstou;. etjXuTpTjXElptovo- ito npcrtSciiai Yfo
"AXXot 8' au o8' faast tve, tvoc. Y*P "EsOXo; 4v8pa 6roxtx<j*i- v\ itroXUaai Yspf,p*.
pstv xa\ Y^VET-T-pa. Aw y* |*iv eup-evsousiv, !70 Mopav iv /Etp\ /*?-
"Opa xev l;e tpYWU! 8tv, 1 Xxap 'Hu.i 8', ou; su tpTEUffa lij ico ]; pfi-rr.,
Iv erEtpoiatv, ' vTa xujxavria'. "Hv s' ti 6axpuxovTa, ue, iroXXxt \zi -zs,
ICO Aauwv, XXo-cpTicriv irv tovt: ijv. E9e6eo, irvreosev emxeovoiffiv axi\tr,
Ezoj fsova xOov tp, , Xao eftj. Ipii^oYvou uja, 9 itaTpatv Iv jiYllrcov
T<5t<jov axo naOieest to5qoi, |dj (x06ov pOtj. 175 Tuiov , xai IxtU Xavci,
"AXXot ikv texsam waTjp xa\ fjmoj art, 'Oaatiov xevjiv vTjfa Ouu.ov eta.

1026*1027 Micas subripimus, et cadem qua canes esca vesciuiur.

Mull quidem nos odio habent tua causa, non pauci aulein
Amant nos. Res mira : patris gloria sunt l inglorii,
Quos parva fruslula reerearenl lugemcs :
155 Dolorem namqiie viris probis aOerunt, qui juvare non suffioiunt.
Alii vero, nec qui simus, norunt, quo ptre sali. Yereor enim
Dicere genitoris . Duo lamen sunt bcnevoli,
Ut vet ugiant tristia, vel reined i uni habeaut
lu calainilalibus propriis, si quando adversos fluctus excitnrit
160 Daemon, dum afflictis opem ferunt, sibiipsis consulenles.
Dicam aliquid majus : verum, pater, propitius sis.
Haue nostris saltern casibus nicdclaiu prxbeas, ne verbum repellas.
Aliis quidem nalis paler et mansiiclus es,
'f aiiiuin, quantum par est esse Deo paire procrealum.
Kio Haud equidein invidemus ; eque enim fralres decel invidere sororibus.
Aluisti domi leeras filias, muliebria opificia docuisti
Nobilis inationie manibus Chironis feminx,
Oplimis eas informasti moribus ; cum jam adesset tcinpus conjugii.
Egregios viros dedisti; in urbibus lionoribus anxisli.
170 Partem donorum tuorum tribuisli larga manu.
Nos vero, quos lu genuisti ex una main; optima,
Cujus le adnuc desideriofleiilem, chare pater, quotidie video,
Piissima et cunclis morulibus miranda,
Nos primognitos Alios, quod parcnlibus est maximi nionieiili,
175 Tanto odio prosequeris, et extra domum cjieis,
Quantum ipsis inilem animum exhibuisli.

155 "^ petotpoi. lia Reg. 990 et Chig., quemadmodum jaccnt in Regio cdice, ul inlelli-
i|i lectio lelicius inenduin sanat, quam Billii cor- galur Vilaliani lilias , non ab ipse paire, sed a
reclio, Xvoj fitporspot, ul in edilis. nobili matrona educas fuisse muliebria opera,
157 iv(o ys. Aliquid dcsideranduui videtur, ul li l i ii pollice ducere. Nec bene Billius, has opera,
planior sil sensus. qu puellas decent, edocuhli, quod prefecto patris
165 Kacifv^zncrt. Sic Reg. 990. Schob - oITicium non est. Cbironem vocal malronam ham,
a. Edit, mondse ^)?01. cui Vitalianus puellas ad virlulem infnrmandas
166 "Epf laa syero . Sic tradiderat, alludens ad cenlaurum Hum Cliiroaeiu,
verba sunt coiislrueuda , nulla interpunclianc , licroum sui teinporis magislrum.

METRICA VERSIO.

S inijiimtis, cantbusqiie paren nanciscimur escam. facilcin, xthereo ul fas est a patrc creatum.
Atque tua causa nos multi odere fugantque : Haud equidem invideo ; fralrum nam commada
Molli rursus amant. Res sane mira, parentis [fraires
Est honor atque decus proies inhonora jacensque, Invidix haud debent stimulis agitare crueulis.
Quanilacryinismadidaiii reerearenl fruslula pauca : Tu tcneris natas aluisli sedulus annis:
Nain qui mrores noslros lenuare laboranl, Haslua cura levi docuit deducere filum
Hos ipsos mrore graves mage censet merque. Pollice, forinavil Sanctis has moribus ilia
Ast alii, nec qui simus, novere, a quo Femneos inter ccclus clarissima Chiron.
Paire sali : patris pi'ohibel nam dicere nomeu, Connubii cum jam non longe tempus abesset,
Qui subit ora, pudor. Duo sunt tarnen, spera nostra Post has eximia sociasti laude marilis,
(juos mala permoveant, ul 'scilicet hac ratione Alque eliain largus donasli parle bonorum.
Trislia vel fugiaut adversx nubila sortis, Al nos, quos eadeni mater tibi prolulil xvo,
Ycl cerle in (iuris (si quid forlasse procelke Femilla virtutis specinien, inirandaque cunclis.
Iniiilerit daemon) liabeani solatia rebus : Quam le nunc eliam ploraulein cerno frequenter,
Quisqus enim juvat alictos, sibi consulit ipse. Primigenos natos, quod non leve pondus ainoris
Dicam aliquid majus, sed tu, paler, aure benigna Esse sold palribus, lain tu aversaris, et ardes
Kxcipias mea dicta, precor, nostrisque nicdclam Nosiri odio, miserosque luis procul xdibus arecs.
Casibus banc sallem tri bas, ne verba repellas. Quam tu Ulis semper blandus facilisque fuislL
Vu i'cliqix stirpi, genitor sauclissimc, pricbes
 1 49 S SECTIO 11. POEMATA QUA SPECTANT AD ALIOS.
O-iyio.xato'jx IOujv p.v, Xyov tcco, A E!p-/0svTE Su ^^ -vEuEV,
"Ocppa (as jt) ffj|iEv aspY<5jievo; 7:paniOtv. 'Hpijxsa', ti Xuitp&v <jT|X0op.sv ot8p.a foio"
*Ilv (laXa;jio, xa't OEuva yau^Xia nv-a ysvtjO, '; 8eXov p.4] p.rTpoc v\ <jn).YXvot!It tY*ivat
180 "E6va bj-(v. 6aXap.b>v xa'; Tp-vi -;- 'i I i Oavav ; iv ibSiveuji texotij,
[p.010. )," Ei 8e TC'JXa; 7ipT(ja, v.a.\ EiXxuea 7tvEu.a p.
IIoXXol ib OaXOovTEf 'f' ., oix Xtyoc 6e [,
TeEtov, ot te &vaxTO(v pXEai xSo; I^te, KXau6uv ip.01 t6v icpUTOv 8avTo;o YEvaOat
1 YifAu 't'lIX0V> ycocXrcol 6' U(\ic xpuov! ox v toois Evix-jpsa xaxofosv.
E-j^a? xal rrsEEOatv 6(ouy'1v euvaYovrsj "Ev 8e t6' a!Ci> rapubaiov. TH yip aiSr,
183 foi p.v ttoXXovto xaXdv itEpl xopov Tscpot, "18pi; E>v, iroitov yp-ov xa\ Xx-pov -ia
IMujiipov p.vsovT oixora pvet - 200 ^, nvTiov Satjiov,
Ai 8' apa itap6vixT]v XixiTti8a iropavEaxov Ka\ ptUtatti { taxfaaaOat,
'; y^P-w ip^poevTa* itaTTjp 8' iMuav Kai -08', t>;-c; Xtxp&, 4itf|p.TtXaxov. ".; aV.o
'Hu,e{ S', ; OfjpEastv '. tjE assjtv, ; EpAv, av'Jo-iv into itXoxp.oi(Jt pX;vav
100 "H (AopTjV X5avTE{ irrjv 8aiu,ovo; , 'Opyv -XXousav urc pYUpirjst rapsia;.

Loquar haud quideni volens ; sed terbum extra cucram,

Ne me disrumpal comprcssuiu in prsecordiis.
Erat thalamus, et nuptiales ; omnia laela eraiil,
180 Muera, sermones connubio digni, jucundaque ludiera nupliaruni.
Plures cLorii nosiro sanguine, non pauci
Vicini, quique in principis sedibus sunt in honore,
Conviviuin nuptiarum colionestarunt, et inclyti sacerdotes
Voiis ct coronis conjugium nectentes ;
185 Tripudiabant circa prxslanlem juvenem eocli,
Sponsuin predicantes egregio siinilem ramo :
1028*1029 Matron vero puellam forma pulclicrrimaiii adoruabant
Ad Ihalainuin amabilem; paler autem oblerlabalur flliis.
Nos autem, ac veluli feris similes aut porcis,
190 Aul amissa forma, crudeli dxmonis fato,
idibuj conclus) procul a sorore
ebaccbnbamur, quod tristem ingressi cssemus vita: teinpeslatcm :
O ulinam in matris visceribus niinquam compactas essein,
Aut periissem inipeTeclus in doloribus genitncrs,
195 Aut, si fores transissem, traxissemque spiriium mortis,
Ploralus, quem piimuin, cum nascerer, edidi, idein inca; mortis fuisset
Lacrynia ! in lot et tantas nunquam incidissem molestias.
Unuiu autem me crucial supra moduni. Quippe cantandi
Cnarus cum sin), et cuperem nuptias et ledum cancre
200 Sororis mese, omnium exiliosissime diemou,
El ilialaini modulationibus iram palris mollire,
El ab hoc, ut quis (bgiliosus, excidi. Aller cecink
Pulchritudinem sororis mea:, llavis sub crinibus nigrum
Superciliuin prominens supra argnteas genas.

177 *Piu. Sic Reg. 990. Edit, prave ?w. 196 Ter . Sic Reg. 990. Vtinam primus
184 Zvt-ayvyre. Heg. 990 TjviTrrovts;. nascenlis ploralus, tliam morienlis flelui [uiiset!
188 'Iieperza. lia Chig. Edit, ispcvxa. Edit, male .
195 El Se xvMi, clc. Ant si Irajieienda eral vita: S03 KiLKlo . Sut tororit pulchritudinem in-
porla, hauriendusque spirilus mortis. telligit.

VERSIO.

Haud loquar isla lubens : sed voxerumpet ab ore ./Edibus inclusi procul a niibcntc sororc,
Hxc tarnen, ut non nie rumpat, si mente preniulur. Talia perl'usi iacryniis tum dicta dabamus,
Txda jugalis eral, laida ct dignissiina cna ; Orlum lain misera; vita; afflicueqiie gementes:
Omnia bet ilia plenissima, muera, voces ulinam nunquam matris concepius in alvo,
Connubio digna;, jucundaque ludiera inulta ; Nixibus in mediis vel raptus morte luissein,
Turba propiiiquoriiiii, atquefrequensvicinia, quique Vel semel ingresso miseranda: liuiina vilse,
Principis augusta superi dominanlur in a;dc, Orlus quae fueranl, necis ha;c lamenta fuissent !
Ornabanl epulum ihalami, mysta:que sacrali Tanta etenim non me premercnl incommoda rc-
Conjugium votis neclebant, atque corollis [rum.
Cingebanl juvenem forma prxslanlc sedales Hoc autem supra reliqua omnia perpele luclu
Sallantes, ramo egregio similemque calientes : Me crucial, quod cum non sini rudis ipse canendi,
Inque vicem ad tlialanium niveo candore puellam Cumque cuperem ihalamos cantare sororis,
I'luriiua mirifico studio matrona parabat ; Sicque patris placidam per carmina rcddcrc mrnlem,
Ac paler obgeiicrum ci iiataiii, diilcesqiiebymeiucos, Hoc quoque non per le licuil mihi, perdile dxinon.
Maxima nunc tolo caplabat gaudia corde. Nainque versu vates decus extnlil aller,
At nos porcorum rilu, vel more ferarum, Atque superciliuin (lavis sub crinibus atrum
Aut vclul amissa forma cacodxmonis arle, Laudavit, niveasque genas, pulebreque nitcnlcs
1495 5. GlUXOill TEOL. CARMINUM 1-IIKli II. HISTRICA. I %
205"Ecn:spoy Etp'javaXXoi, 'Etoidpov SX'm JUijv, 220 'nx?vpiv(jo8>uji, cXtivi' arcxAeieac wasjy,
OS' iyabi Tt{ oiS. 'E-f) 8' Ypaaxo, &vau8o, Ta; 8' 4pa rcuiv EGrjxa itExOaa. Ox OXe'. ff
DvOeo E<J&a[Xvo xejxtjv vo. O08' aov 'Hx>, Xpiixo 4va, XEXtov x> |xev itaxp' f^tov eTvai,
llotixva; xXrovro v oupai Ilavi oiSi, 8 (Jpu9povovxa xal vxtpiiovxi TaXvxu,
"Axpwv bszzp-ftvov rub axoniXtov xov aWHjv. jxEpYou.vot<Jtv cm6p(6st xaxoxrjxa,
210 KXaat stpwxoxxwv ercitirv pu5pov, oxeY deface. 225 'Ex tatpjv iu tox8; uydv X&ov Yiij 'Avpjrou.
"Ep^Ex jxoi, 6Xoi iroXutixis " p4xs, Moeai. Taux* xv itvxoio n joi {iuttov, f,Lixpov
T; <*, e' H-*) v oaat xeCiex' otSij, A(bu.axo xxo lot, (jlij6' iXyejiv aX^e l-v.zo.
FJ jxou xal 'OpcpETixi; v 'OSpuaioi axoir).owi Ka\ x6' aXt XEXEEffeiv Jtc nrpcxoiaiv Tptwuc.
5; a-fut, xa\ Oipa; norcpoOe, xal TOxerjv; 2< 5, rcxsp, itv-s; xv aoi xoxi-t
2 5 xa\ xi58e aoc, (xoYEpi <f>66vs. AjCax', aotSat. 230 :(8, xoxsouaiv apxXtx04 jxop xovxu
) uoi xoa, pptsxE, 6eo, jx^S' ostic xalpoj *P|t yp [xuoj, 8v auv8r,es
'AvxtxaXavxE'JueiE. Aog 8 xe xal x<58' pfvst. uuf !t xe it8o; ts, xaxij 8' xSaaaEV 'Ev-j.
OO' f)xic tXet, ( ipxaxs, ouxe , llavxE 8tj xiyav oxxov v\ siuy/yoiai pou,
? vGv v TOX(X]jiji cppsi<, xa\ o<ios' Epsi. "H 1 fcavxe ica^iov, f^ toCoViec

205 Hesperunt lier eanlavit, Lucirenim alius ceciiiil :

Nec bonus quidem cantor. Ego vero sprctus, mulus,
Mocroris nube opertus jacebam. Ncc quantum Echo,
Pastoril as cum canerel in monlibus Pan cantilenas,
E summisrupibus extremara reddebani vocem.
210 Lugebo primoenilorum carminum interitum, nequc ultra rajuam.
Vlete, libri sonon ; vlete, M usa;.
Quid prodent canerc, si ad aures patris mea non pcrvvniani carmina,
Elsi mea testudo, vcl Orpheica, in OJrysiis scopulis
Lapides traueret, et feras, et volucres ?
215 Dabo eliain boc tibi, male livor. Cessaic, carmina.
eque tibi, paler opiime, lalia Dens, nee quisquam soci.us
Rependat. Timor aulein el bic me premit :
Nequc nos diligis, prxslantissiiue, que filias,
Qiias nunc in manibus gestas, el ad ibera tollis.
220 Nos quidem domo tua proliibuisli, charoque aspecUi,
EQecisli aulein ut ill.e omnibus odio sint. Neque eniui placet
Cbristo regi, Gliorum ul uni quidem paler mitis sit,
Alleri vero asper. Ob banc causam propendente in conlrarLum lance,
Sxpc lilios prae ceteris dilectos afcit malis,
1030-1031 225 E parenlibus in fios iram dedinans Filias careiitis principie.
Ihec quidem in maris profundura mergantur, el a nostra
Domo proeul sini, ncque dolores dolor excipiat.
Jam salis in filins natu majores desxvt Erinnys.
Tibi vero, paler, omnes, quolquot sunt parentes
230 El filii, inleusi sunt implacabile pectus babenii.
Indigualio enini patris abrumpil vilam, quam colligavit
Thalamus desideriumque, mala aulein dissipavit discordia.
Omnes en i in magna intimis visceribus miscralione periuovenluf,
Sive qui Deo quid dignuni gesscre, sive qui passi sunt ;
205 ", etc. Hesperus et Lucifer una ea- Patrol ]
licmque Stella esl : qua,- si mane luceat, appellalur 216 "Oot. Sic Beg. S90 ei Ilerv. Edil, u xt.
lucifer; si sero, Vesperus dicitur : quoniam aulem 223 ' . Id est, Qmstus Pa
clarissima est Stella, idcirco duplici ejus nomine trig terni Filius contraria rependens parenlibus
pulchritiidinem sororis ornal. qui (ilios alios esimie diligunl, alios vero odernnl,
213 Etjiov. lia legendum videlur. Edit, e! x. {Ut saepe dilectos praecxleris natos calamilalibus afficil.
eonstet versus, expungeudum aul [xou,aut xt(.EbiT.
METRICA VEIISIO.
Hespcron hie rursum eanlavit, Phosplioron ille Nam nobis tua tecla quidem sunt clausa tuiisque
Non cliam vales sal coiumodus. Ast ego mulus, Vultus : aibiscunctorum odium bac raiioue parasti.
Spretus, moerorisque adoperlus nube, jacebam, Non clenim palrem leneiu uni vult Dens esse,
Ac ncque, Pane velui cantante in monlibus, Echo, Durum al infensumque animo : vicibiisque frv-
Tcr miser extremas reparaban) guliure voces. [queuter
Moi tua, qua: pi mu m peperi, jam cariuina luctu Mutatis premil banc, nimium quae chara parenti,
Prosequar; impono jam liiiein versibus ipe. Progeiiiein, a palribus vertens ad pignora pnas.
Vos p^rocul ile, libri, pjocul procul itc, Caninae. Ast hsec asquoreo iiierganiur gurgile, leclis
OuidjiLval in mdulos numerosque aslringerc verba, Sinlquc proeul nostris mala, nec mala msta se-
Si mea non. venianl ihari gcuitoris ad aures 'qnaulur.
Carmina, isec duros silices, v. lut Orphica quondam Sil salis boc, primam sobolcm quod vexai Krinnys.
Testudo, lialial, cl volucres, sxvosque leones ? At, pater, in te ardent ira italique pat rosque,
llocquoqiicii!unuhliabc,livor male : carlina cessent. Quod tibi sil durum preeibus flexile pectus.
Non tibi ncc siipcri regnalor niaximus oi bis ltumpit enim buuianain palris indignalio vilam,
T.ilia, nec socius quisi|iiain, puler opliiue, reddat. Quam thalamus, quam slringil amor., dirimilquest-
Quin melus bic-eliain, genitor, nie concutil ingens. [mullas:
Ncc nos prosequni is, ncc iiirsus aiixue srores, Jam cum omnes ingens subeat miseralio, qui vel
Hag licet et manibus gestes, et ad tclhcra tollas. Dignuni aliquid gessere Deo, dignumvc lulece,
1497 SECTIO II. QVJE SPECTANT AD ALIOS. \
235 'Eo/a 8' auO' isptjsc, oiouj iupoist YspaipEij, A Kal-oXXo; xpijijpn jxsOyijiatxo f8uroToco,
Kai { jrsypoici'.v, aTtu.aEi 8' anEOvxac, 250 Kai AyaXai 3xt6aEj3t , ; v6(ov iL" Oe-
IloXXxi xal TOtpevta; nE a yz ixapastrjsiv ['15-
Ox olov , xa\ eujisvesisi , Kptiaso; aii cfpov-a xpaSjv ispEEtv,
'AXX' ouv xa\ rtspsoi'.viTriTrtfouj Xfoim "H itstv Ousjai, vi> uitwm, yepapEiv.
240 ); npTTcov jivujjitti te p4't> te, O u.v fapTi Oeoo ezleov, oS' Mizo. xOiov
Sujuya epEuf[AEVo; ^ "H8e <ppEi -., xa\ opavb, t,6s .
Boairfpie 8' Sp', itEtxa xa\ 'AjxciXo/oi , [XE-ya- 255KalypaTxavxaeooo-xixEvj3poxbiixxo0vs!j<;o!;
, f'jjjitu, Mouvtj 8s ^i^i xaOaptv Oo;, xi &voX6o;
OTj Spa xai TcuyEpI) voocv 0no8|xvax' vii) IloXXaxi xa\ 7toXoX6ov 7ti0pi|a rapajASt'^Ev.
E'Jx' xs TptaSo te aE6ijTi, xa\ Gueu. A8o(juxi xai t<v8e, , (iEYaX-fjxopa ouX^v,
245 o\ 6' oGY e^^Xt) ! ippiva;, rXxe 0'JT)Xf toXXo , inxsvvEalflai Siolo.
Oe ib a6Xo'fpotat St'Stii XPlv> ^ ff Tfepefpwv 260 Ox o"t -ESdiv ftj 6stXoT<ji yevOXtj,
E; xo S Exeo; [ae^Xt; xa\ anEpov xtP^> 'EpX0^^ "*pxuv te xai a|xaxo, ola Jporotnv
Bru,a<J, \ , xa'i slXai:VTai xopstaif, 'EvOSs tixtouvokji xal XXu|xvoiut /*

255 Prxcipue aulem sacerdotes, quos donis cumulas,

Et bonorifice excipis ampia domo, spcrnis aulem absentes,
Sxpe eiiam pne.senles, siquidera te sermonibus
Non lantum blands, placidoque et benevolo vultu,
Verum eliain gravibus pcrslringunl verbis ;
240 Priiiiiiin quidem Gregorius nomine et vita,
Qui trinam ore prxdicat divinitalem :
Bosporius aulem, deinde el Ampbilochus, viri animo magno praedili
Qui gravem morborum pellunt dolorem
Precibus, Trinitatisque eultu, el sacrificing.
245 Tuam vero menlcm eque preces Qcclunt, eque sacriGcium ;
Nec martyribus quidem das graliam, quos tu praius bonoraus
Quolannis munfica el larga manu,
Aliaribus erecls, el donis, et convivalibus choris,
Ac pluribt'.s cyaihis vini fagranlissimi,
250 El magnis toris, Dei legem perfringis.
Prostat euim parva ferenlein Deo cor inaclare,
Quam omnibus cum sacrificiis, menle srdida, bonorarc.
eque enim Deo quidquam dignum est, nec quxcunque Ierra
Usee fuit niorlalibus, et caelum, aut .
255 Elenim omnia Dei sunt : quid extra boino Lnvcneril 1
Solius autem anima: purs gratuin est sacrilicium, quo pauper
Saepe el divilem longe anlecellii.
Veneror el hoc, paler, magnanimum consilium,
Quo inultos superasli, volntale Dei.
260 Non unus lantum miserig morlalibus est orlus,
Emanans ex came el sanguine, qualis esl boininum
Qui bic procn.aiitur el pereunt celerrime :

240 rpiffopto. Multiplex viliiim construction^ 241 '.Epsvjid/iero. Edit, male tpcuyo/v>.
in excmplaribus Graecis esse ait Billius ; sed im lio 248 Bfyiacri. Aliaribus Deo in honorem mrlyrun
iiegotie cmendalur, si pro \', quod amea lc- ereetis, el cpulit et choreis.
gebalur, in quo loiuni est tili inn, legamus - 250 Beov rpor. SigniOcat Vitalianum frustra
Yp:oj, et certe sic legcndiiiu esse conslniclio po- martyres colre donis suis, qni odio, quo prpscqui-
smlal, et qua; semiunlur, Bojr.p'.oc 8' 5p', TEixa tur lilios, legem Dei in' bac parte conieniuil.
xai '/fXoxo;. Mux icrv{tlri. Grcgoni nomen 259 'nerreclxtcri. BeuXf<iE5i, p>j).a>. llLs\to.
an YprYopEv dicilur, id est, vigilare.

MTRICA VERSIO.

Tum pr.Bsei lim illos, faciunl qui sacra Tonanli,
Quos licet el donis onere.s, el divile leelo
Excipias, spernis lamen absenlcsqiie, IVeqnenler
El coram : quia le nnn laiilum molliler aique
Ore monenl blando, sed el spera verba proi'undunl :
Gregorium priiiiuni, vilaqiic el nomine laleui,
Qui Triadis snelo crucial lirmissimus ore
Numen adoranduin : post Bosporium Ampliilocliuin-
[que,
Qui precibus, eultu et Triadis, sacrisque vcrendis,
linmanes morbus (raiiguni, rabidosque dolores.
At lu nec precibus, nec sacris llee.iei s ullis.
Nec pgiles la corda movent, quos ipse quolannis
Muneribiis donaos amplis, cpulisque chorisque,
Ac niullis vini (iiili is eyalliisquc loiisque,
in re prxcepta Dei legesque esolvis.
Prxslat pauca Deo pectus inactare ferentem,
Quam sacra mille oflerre, animus si sordeat alcr.
Nil cliam dignum ccelesli nuiniue, non si,
Qua; marc, qua: caelum, quae fort humus, omnia
[jungas.
Omnia namque Dei ; quid enim ha:c inveneris exira t
Una Deo est purum gralissima victima pectus,
In qua vinal inops opibus persxpe Uimentem.
Hoc quoque consilium, genitor ciiarissime, miror,
Ac veneror, superas quo mullos Numinis aura.
Non unus lantum uiiseris morlalibus orlus
Conligil, emanans carne sanguine, qualis
Est boiiiiiium, qui pascunlur, rapidaeque ineiuiitur
Fake nccis, leuuesque eili volvuntur ad umbra*.
HP9 S. GREGORII TIIEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. 1500
Tot iev itpiTieuov Itceit 8 ; 4yvo5, A Teav5jlsvo; /Oovioio, asov o te 'X ysipa;
Kjt XoEuajxivoisi 61' Sato fjXuOsv ; 06ptv ';, ^ epiOpou
2G5 'H 6k >], 8axptov xal ^; f(isTpoio, ; cpuVTac , ol8aXov te
ExV jwouoa peXaivouiviiv xaxoriytt. "Oyxov xeveauxa tya paCe.
Tojv Tiv [asv ^sij icaTpt))V airo, ttv S , '280 Otv not xXeo a-\ ; ira, 4v5pouiou
Tt) 5' aito; yevti)c, ioxt.) cpo aSXov inacuv. A|xaTO{ e0<je6e pif ip^'ovE. Esv anavra
Ta SjAa ^ioio, xal IXOo 6i)xa Sraupji, itposeuijia SytV Xr/tctTOpa xiio\.
2702bv7:5a, xa\ o5[xti)vtpuYETO)p&XCfav arsiXfv Tp.voi{ itavvuxtotai xal ^ oiSaj
Kai x9o(xa/v toSiov se '.Xt) 8ie8aro Er^iop, MiXitei opavtoto irv(xato ^.
Mtxe4 7caitTaEvovra itpb' acruca . 285 ukv , , \ ; stov
nivtttv 8k xxsvtv Iva p.p-fapov a8Xov S^u)
'Eir^axiii, Xpircov te vov te ctov 'fvbv fEEpa. (Tp|xa Si jLot ; kart vooaevo{, oxeY ect7tip(>-)
275 Kai veXjv xaOOnepOev scpsaao, avSr/a x- MoOvo 8' vTOi Ijaeive x^ *S?jc ;,
Aimov, oa a6Tpov axeipa XApto; lo;,

1032-1033 TaIs csl primus orlus : deinde aller ex Spirilu saiicto,

Cum lustratis per aquam aHhereus advenit splendor;
2G5 Terlius auLcm lacrymarum et doloris noslri esl,
lmaginem abslergens denigralara crimine.
Ex Ms primum liabes a parenlibus, secundum a Deo :
Tcrl aulem ipse tibi pater es, vit lucem oplimam prxbens.
Rupisli vincula sxculi, et e cno extraxisti
27U Pedem tuum, et Sodoraorum effugisii minas gncas ;
Et planis porrela spatiis te arnica excepit Segor,
Non jam circiimspicieniem civiiaies in cinerem redadas.
Omnibus luis possessionibus unam margariiam prcliosain comnarasli
In exlremuin diem, Christum luamque sauctam incntcm eonsoeians.
875 Nubeni desuper induisl, seorsum a mundo
Terreno divisus, medium parietem allouons.
Itabiem veniris coercuisii, iuexplebilis gurilis.
Sedes supcrbas respuisti, lumidumque
f'aslum inania gloria: vana jactanlcm in icrram projccisli.
280 Una tibi gloria Deus magnus est, el nobiliiaie
Generis pelas apud le longe prxslaniior. Poslliabila sunt omnia
Ciuci, cui allixisli pradonem liunc inunduin.
Hymnis nocturnis el diurnis canlibus
Celebras cleslis trilucidum spiriius splendoicm.
285 Ihcc quidem prseclara, paler, et fini prxima opliino
(Finis autem mihi Deus est cognilus, non jam per speculum) ;
Una vero intus mansit ira et dulcis pernicies ,
Rodens, veluli indomitum ferrum lalens rubigo,

270 Ivpoeacav . Id est, horrendos igns 283 'HiiaTlqctr. Reg. 999 i\y.atloiai4.
quibus Sodoma absnmpla est. 287 xal ^ . Alludil ad hae
274 'Effxaciiri. In extremum diem. Posset sic verba Hum. Iliad, .win, 108 :
reddi : Postremo Christum animique purilalem com- Ka\ x^< " T' kcr,x noXpova xaX7rr(vai,
parasli. "; te itoX yXuxituv [iiXtToj xTaXEtCo[ivo'.o,
27 'Eretpu. Sic" Reg. 990. Edit. rslpa{. 'Av8puv v it^Oectiiiv JETai, ^Ote xanvj.
280 'Arpojiov . His verbis etiam significar! Ira, qua; sapientem aliquando commovit,
potest Vilaliano chariores el majori in prclio fuisse Quque mullo dulcior melle stillanle,
viros pics, quam sanguine conjunclos aul nubiles. llominum in pecloribus augescil, reluti [umus, ele.
281 Eer cutarra. Cessere omnia. His verbis Horneros eleganter deseribil irasnaturain.
METRICA VERSIO.
P.imus live est nobis orlus : al Pneumatis aller, Tu tele, genitor, terreno ut ab orbe secares,
Tum cum purifici lustratis rore lavacri Fudisii nubem inferius, murumque locasli.
Advenit a-lhereus splendor, qui peciora luce Tu rabiem venu is, qui non saturabilis unquam
Conipleal; exlremus lacrymarum est atque do- Est guiges, penilus pressisli, animique lumorem
[loris, Slravisli, fasliimquegravem moiusque superbos.
Eirigiem abslergens fuscatam crimine turpi. Una Deus magnus tibi gloria charior alque
Primum horuiu tribuere patres, Deus ipse seeun- Est libi virpielalis amans, quam sanguine junclus.
[dum ; Omnia succubucre cruci, qua prado pepeiidil
Tu tibi postremi paler es, dans optima viiie Hic mundus, clavis abs te conlixus acerbis.
Lumina ; nam fluxi fregisli vincula iniindi, Denique splendorem iriplicem regnanlis olympi
Aique pedem coeno extraxisti laeius olenii. Laudibus el cantu celebras noclesque diesque.
Tu Sodoma; horrendos igues flammasque furentes Mac laudanda quidein, el snelo contrmina I. ni
Fugisli, profugumque, loco quae condiia plano, Sunt, genitor venerande ; Deus mihi terminus aii-
Excepit Segor, non jam ad fumantia lerta [ lern est,
Mrcntes lorquenicm oculos, nigrasque favillas. Non jam per speculum, sed visu notus aporto.
Tu geminain immensi pretii pro censibus unam Una sed in medio mansit libi pectore bilis,
Omnibus in terra cepisli arenlis eremi. La-taquc pcrnioies, qua mens arrodilur a:gra,
Tu Christum alque luarn sociasli fdere meutern. Rodilur ul s< abra posiluni rubigine ferrum,
1301 SECTIO I!. POEMATA QU;E SPECTANT AI) ALIOS. 1502
'Hi xX<) ^opTOrtjio Spxovxo;, *Av-i6:'ot iriserai, xP; S' fjtpEV 'EptwJj.
290 "0{ xa\ itptuTOYvou 'sy<Il^sv ix 7rapai0'j '' .:) xal Tolot rcaTJjp x<5Xov iiOXo i^s'ye,
Bat. xalosoriToivaffiasv, f, TcOv aUTj. 505 yp aaiXeia v(Utiv SSax-o; dvyxi)
'AXX, , Su.aav 8eivv x^Xov. "E<tti xo\ 7xtv "H ii te xa\ TOXEctatv i<p' uart Qujjiuv aivsi.
16; iva;, gateet; Si xa\ iuxvsovToc. u.v, wv Xsarouaev, tus |5' OXouaiv, aXeutna*
Toaj ooc texsj rcXoc, , pafiiouaiv, HoXX 6' vtjxosTniav lv oGaacv oluiv exovte,
295 Olbv v pfjaio Osov sio ic^jiaeiv Eipsv, "Otppax yA paao; atvov ino^p^ciEv EXeyxo,
izote rot iap[A7vi{ aitavT<astEV vtij. 310 AS)tTv toxu>v isOXjv iitxoupov XyI*.
Dix oo Aputv YevaTij u, o e jxovov Txtei Yip 8paao 6pi{, vtjei] 8 te sio),
UTS dkvtajoustv aici6ss;. ESov { Ka\ TExsaai (Xisra, inE\ xXeo 1"(:; Egovie;,
UoXXixt xa\ STEpsoai xaxol; efxovta toxja O Xp> elxaOioust ffl, iceiSo 6 ye 8ee|xoI.
500*.8( {. 'Oplv msoofoiv [*{, 6 xaXi'XT, texe<J5[ x^ aUTxa Xfjeuv
*Oj 8' Xoofat , xal aiOoixavoKTiv ptoatv, 315 ; YXueuav IXtev, 8 8'6ev oxto; ra-
Ol; Sojiov iaXanagav 8' fjXus xai [f04c
Vel gravis el dura furore versiitissimi draconis,
290 Qui et primus prenles exigua csca paradise
Dejecit, el deilate spoliavit, e qua ipse excideral.
Verum, pater, gravent iram comprime. Est et nobis
Christus rex ; indiges aulem et lu ipse ejus bcuevolentia.
Talis erga luios tuos sis, paler, imprudentes,
295 Qulern clperes Douin in luis calamilalibus experiri,
Si quando nfestus tibi contigerit mceror.
Non solus morlalium faclus es paler, nec le unum
1034-1035 Pil non obsequentes dolore alliciunt. Vidi egoiuct
S.i-pe perlinacibus ceder flagitiis pareniem
500 Filii scelesli. Alius inmdico lud studio,
Alius exiliosis compolationibus, el l'en dis amoribus
Domum everterant; alius venit et patrem
Asperis lacessivit verbis : quin et manum furibundus sustulit.
Et tarnen iram in tales filios milis pater coliibuil.
305 Scriplis cnim legibus superior est nullius magisterio edoclus amor,
Qui parenlum in Olios iram plaai.
Mulla eniiu ex iisquac vident, fiiigunt sibi non visa ;
Multa dissimulant se audisse, quae auribus suis exeeperunt,
Ne dira procacitas erumpal ex objurgalione,
310 Qua) verecuudiam parentum auxilialricem egregiam premit.
Pariunt eniin audaciam probra, leniias aulem inodesliam,
Et liliis maxime, siquidem gloriam prai oculis h.ibenles,
Non viribus cedunl, sed persuasionis vi flccluntiir.
Flamma stipula) est liliis ira patris stalim desinens :
315 lralinguam accendit, illaui vero exsliuxil mansueiudo superven i ens.
289 Bapvxotjto. Benediclini post iUiuin vn 305 yap rjtu-, etc. S~eces~
rant, qu immista tibi est furore versutissiini draco tilas, id est, necessiirius et non ciijusquam magiste
nis, oinissa illa verborum opposilione quae repeti- rio edoclus, sed natura insilus amor, scriplis legi
tur inter <6{ et 8,. Ira talis est pernicies, bus, etc.
ut dulcis et gravis simul in mente consurgat. Cail. 309 Mit Opdcrc. Monel Gregorius niiiiium crebris
301 AWoiierouTir. lieg. 990 aineavo[/ivoiiv. objurgationibus litios non esse obrueudos, ne <d
304 "^. Sic legendum cum Combefisio, exco- omiieiu tandem castigationcm obdurescanl et depo
quit, digessit ; cl quidem inox vers. 320, eadem de sito pudore contumaces liant : hinc Apost. Epbcs.
Davide metapliora recurril : XiXov xal xjsa rza- vi, 4 : Et vos, paires, twlite ad irucuudiam provo
otv. Male edit, iicsu^s. care filios vestros..

METRICA VERSIO.
Quae tibi serpentis Stygii est immissa per iram, In quibus everlunt studiis censumque doniumque.
Qui primos eliam per pabula pauca parentes Quin eliam adversis aller confligere dictis
Culliiliis et sxvus viridi dejecil ab borlo. Cum paire non dubitat, dextrasque aitollit Erinnys.
Et, qua lapsus erat, deitale orbavit eadem. Et lamen his iram genitor merilasque remillit
Al, piler, ardentes irarum comprime Haminas. Punas. Nam scripta natura valenlior omni
Est eliam nobis Christus domiiiusque Oeusque, Lege viget, patris rali qux peclora mollit.
Cujus habes opus auxilio sancloque favore. Mulla vident, quae se liiiguiit non cerner, multa
Talem le prsebe soboli, cum peclore Isevo Dissimulant audisse patres, licet auribus hausta,
Deserit oilicium trahiturque 11 crimina , Ne teneruin abruinpat reprehensio dura puduieui,
Esse Dciiin qualcm ipse luis in casibus oplas, Auxilium patribus quo uulliiui lirmius usquain est.
Si qua tibi riant adversa) (lamina sorlis. Probra elenim effronts faciunt, bonilasque mo.le-
Non solus naiis vilain luceinque dedisli, [sios
Nec le unum luclu proies ad jussa rebellis Et venia, ac natos prxscrtim laudis amantes,
Alicil, o genitor; vidi persaepc pareniem, Coger quos nequeas, verbis sed Meciere possis.
Dissimulante oculo qui naii iiuinanibus ausis Ira patris, Gamma ut stipula), cedit in auras;
Ceilcret. Iliincjuval ebrietas, liunc alea fallax, Quasqiic dedil lingua) flaiiiinas, iniscratio dukis
amor vi blaiidx Veucris dainuoiU voluplas, Piuliiius adveniene t.\slin.\ii ; Ungua minacvs
1503 S. GREGORII TIIEOL. CARMIN UM LIBER II. HISTRICA. li**
*Api]v *,, vo 8' ' ptoyijv. A OSs ov fiXai, od toectiv, o8 ulv i{
"Ay x-'p? sips, xa aX^st Ttspicxv. 530 O8 )ixou i=6t]|xev, 8 xi] <pXov icpaSiovrec.
Aa'jtS, 8; JjsiXcGn ett)tov '6,(8]31, OSe 8Xov [10 av av6p3t 8>j3%ueve33.
Ilai ib; fjir.c TjE, tosov 8 te naialv otiiv, Tata yap eX ti xXoto <ppi, , o vejasotjtv.
520 'U xa\ TiaTpdivoiT'. xXov xol xf8 nsasiv. "Ev ao \ xxwTOV, apEioTpow toxtjo
Tsxxapou xov av-a OwprjOvtit, XEpovE Ecpavj^EV, 8 ou Ttvi XXoimc
"O^ 6' xv(o te, Oavvo' Saxtov Xjv, 535 E8<5 te ayeOc te. Ayo 8' oxESpo^otl"'**
OJx otov Opfjvocaiv , < tv' SptaTOV, 8e 8eiju.ov xl- ' fjXtTov ; JJ n, piixE,
' xal ayyElXavTi 6xr,v EnQrxs ovjo. Ox e(HXu>v texeiijlv apova <f>3iv ;
325 TOvt) 8', i , tojov xaxv, i) t - tfaoisv sv0i8s aOov. "AvaJIIiTEp, Yli jyiste,
[novO;, { ^< '1 VESEia jlo'i raxxp' Xaov styac.
tUSe x^Xov aSjxaaTov vV 1 af(3tv a5e'{ > 540 'Hv8e xa\ /eipsuTL ysveiafioi, f,v8a youviov
OOte je ){ arEtiipaajXEv, 2) 4va, tjx^ 'Aircu-sA', . 8' oib vTtiso'.tuv.
OJ8 piv aTaxUEaaiv . so X^Pl O "*(*0, 8 ye eXo'jtov ioixra, o 6u.ov ahrie*

Diras exsecraiiones jactavil, mensautem elocula est nuxilium.

Levando oneri manus adiiiovel, et dolore inflicto flet, euinquc amplcxalur.
David, qui emicuit inter reges ex genere Abrahami,
Omnibus quidem milis fuit, adeo aulem filiis suis,
320 Ut el parricidis iran el molestias cohibuerit.
Conjice ex Absalone, quem contra se regem armalum,
Vectum mulo, ramoque implicitum sub densa arbore, niortuutn
Non solum acerbissime luxit, ac veluti quempiam optimum,
Sed cliam mortis nuntio pnain inflixit nlerfccioris.
525 Tu autem, o pravo ulens consilio, quod tam grande malum, ant quid passus es
Ut tam indomitum furorem in mente tua teneas ac augeas ?
- eque te paterno fraudavimus, rex, honore ;
Nec segctes regionis lux invasimus,
Nec boum armenia, nec oves, nec equos :
550 Nec cubile consceiidimus, Fem nefariam temer ausi,
Noque fraudem Ubi slruxiuius, luis juncti boslibus.
Haecenim si quid ira excitent, pater, non succenscndiim est.
Uiium est (iliis tuis grave crimen : scilicet prstanlissimo paire
Inferiores apparuimus, qui nemini primas parles reliqnit
1036-1037 355 Forma ct proceritate. Expedilus non est nobis sormo :
Lingua quasi vinculo conslricta. Ulerpeccavil? Ego, an lu,
Qui noluisli mcliorem flliis natu ram tribuere?
Hic dicendi linem faciemus. Rex Paler, Fui maxime,
I>a dexleram, concede palrem mibi placidum esse.
540 Ecce manibus barbam, ecce genua
Contrectamus, ac veluli dei. Dei aulem voci occurramus.
Non nuptias, non magnas opes, non domum splendidem

517 "Kyfil zepa eipe. Aliter : Onu aliquid
imposuil, vel totlii manum ul ferial, et inflicto ml-
flet, flliumque amptexalur. Sed nielior versio
quaei in textu.
324 xal, etc. Certe qui 4bsalonis cdem
Davidi nuniiavit.capitali suppliiio non est aflecius.
Iiaque minus bic aniinuni attendisse videttir nosier
Cregorius.
METRICA VERSIO.
Projecit voces, ac plurima dira precaia esl :
Mens contra auxilium loquitur, ucxliainque levando
Fort oneri, nato grait inflictoque dolore.
David, Abramidas reges qui claruit inter,
Omnibus ipse quidem milis fuit, at mage natis.
Nanique etiain lenem ac facilem se prcebuil illi,
Impa qui contra genitorem sumpserai arma.
Id rex He docci, qui postquam marte nefando
Cum patre congressus, fugiensque in fronde pe-
[pendit
Arboris, et sceleris persolvit sanguine poenas,
Non tanlum hunc genitor, nato velut orbus honesto,
Deflevit, verum subita quoque morte percinil
Ilium pertulerat csdern qui primus ad aures.
* At tu, consiliis Levis impulse, quid, oro,
Passus es, indomiiuni lencas ul corde furorem ?
Nam ncque qui debetur bonos ciilliisque parenli,
Hoc le (nec siuat Oinuipoiens) fraudavimus uiiquam :
532 El yXoio. Id est, quid laie a nobis pet-
peiratum esset, justa tibi esset iruscendi causa, no
bis autem nullus reprehendendi locus.
355 Toxi]o. Sic Reg. 990 ei erv. Edit, ..
555 'Hiir. Reg. 990 ejtiv.
311 'Oad. Sic Reg. 990, id est, ctavrjc. Bill.
vullus.
Nec la sacrilega vacuavimus borrea dcxlra,
Nec pecudes, nec equos tulimus, armenia bourn -
[que:
Noc vetilum conscendimus inceslumquc cubile,
Iloslibus aut juncti fraudera tibi struximus ullain.
lla-c elcnim justos irarum palribus slus
Ingenerare soient. At nostrum crimen id unuin
Pergrave, deteiior nostrum quod ulerque parente
Exsiilit, baud nulii formaque el mole secundo.
Quin etiam nobis baud sormo volubilis, alque
Lingua velut vinctis ha;rel conslricla palalo.
An scelus hoc nostrum paler est venerande, luumnp,
Qui meliore tuam haml donaveris indole prolean
Hie mihi finis erit diclis. Al tu. Pater alme,
Tu, quaeso, Fili, placidum mihi redde parenlem.
En barbam ipse tuam, paler, en genua ipsa capesso
Non secus alque dei. Divinos ne occule vultus.
Non tbalamos, magnas nec opes, nec tecla superb
I sos SECTIO II. QILE SPECTANT AD ALIOS. 1506
Ai-ioiv. Abi '* * ulAviouaav tojtc/jv. A E; v[xo ouxo SvuOsv, puj (ju^eontov oXayuv xe,
Mjxsp Eu.}), <x 8' lu.ocys XO.X evvuxiocstv velpot Kau/icxEaSat iX<Sxt]xi, Xirou 8' Mxtjxi aocpoo,
545 llaxpl icapisrauivT], Xixa x^Xov , Txtouvod, xxxovxa; ecT^apiov iov IXxeiv,
Mvioojxevt) Xex'^v xe u.oCuyt x' paxEivf,?, 5 \ f(tv dtvuOovxa ' axax'JEsatv ottxiv.
Aj3o aot TX54t xebv rfiiv Xaov evai. 'AXX' OpE^ai Kii-a. otv 6 x xal xpaxeponv
\ aoXi:ti x<5po{ lax\, xa\ op^aXou >. OOOaO' AOxalpovxs vaxpoOousi xaprjvoi
E plv ) rsnt'0oiu.i, xaxv tXic* s! S' ^, Maxot ' 'ta^ ^4 ipouai xyov YXuxsprjc it' vayxir;.;
550 Kai xsxlidv 6s<5 etcv ^' xoTtapotE'/. "Opvi 8' TxxEpa xxva, cXrc xaOOnspOE xaXt;;,
Siv xXoc, XiraijiEO' xrfiizt, Oavotfiev 10 'AjictnEp'.xpEt, xal xspsxai vOa xa\ EvOa
Tzazpbf /v.;a;v jTEpov eU[aevovxoc. Maxax' Xr(xsuouaa, xpobj xevet] xou .
A'. NixoSovJlov xpbq zr xazpa. {<| fp auv8tjiiE Ooi xoxia xe yovou xe,
*fl naxEp, ' uea, pottij x<ipi;- i yp 7iavxtov Mr]jajivi] xoxiov x6e apjjwxov, u xe {Japtla

Poscimus. Da dextcram cl bcnignum aspeclum.

Mater mea, lu quoquc mihi cl u nocturnis somniis
345 Palri aslans, prccibus r.mi admiscens,
lu ineinoriain rcvocans tlialamiim cl conjiigiiim amlele,
Obsecra mariltim lunm, ut llliis suis benignus sil.
l ramus faslidium subit, cl (cri belli.
Si igilur tibi persiiadeam, malorum jam satis est: sin aulcm es inexorabilis,
350 El filioruin Densest; errabimus ut antea.
Hice tua cril gloria, sive rclinquamur abjeeti, sive moriainur;
Lacrymas parentis benevoli babeamos landein (mortui).
IV. Nicobuli fitii ad pairem.
Quod me gcnuisli, paler, leve hoc bcnencitim ; omnium eiiim
Una lex est ab initio, dominum paritcrcl luuloriini.
Hl amore infleclanlur, ac sapicnlis Talionis consilio,
(eniti gignentesque brevem banc viiam propagent,
5 Ac mortui in suis spicis vivant.
Sed me aluisii postea ; at boum etiam ubera
Fortibus eapilibus subsientes premun
Viluli ; illa; aulcm laborem ferunl dulci necessitate.
Avis circu implumes pullos, supra amabilcm nidum,
10 Stridorcm edit, el hue atque illuc lassaiur
Viclum quaerilans, vacua nulrix cl jejuna.
Amore enim natura genitores et genilos colligavil,
Atque hoc remedium excogilavil geniloribus, ul graves

* Scriptum an. 383. Alias Bill. 50, p. 112.

343 Evjtsrovcar. Sic Reg. 999. Edit. Eijiavioyaiv. conimoilms opcram impender, disciplinarum or-
348 Kal . Alludlt Gregoriu ad bem (elicius obire atque absolvere pottit, quod quidem
llomcruiii apuil quem sa- pe reu nit isla loquendi a paire suo Nicobulus filiut est conseculus. Circa
ratio. annum 583 hoc carmen est conditum.
IV. Argumentum. Nicobulus paler, ad quern sub 3 Adyov ' \ozr\zi croyoo. Beg. 991, sup. lin.
flit ISicobuli per$ona, carmen hoc condidit Crego- xj o'jX?) xoO Geoj Ayou, divini Verbi consilio.
r/iis, vir clarus eral, atque apud mperalorem gratia 5 Kal l&eir yOirvOorza. Quemadmodum semen
el auctoritale florens, qui Alypianam Gregorii nostri terra; mandatum morluumque in exoricute spira
neplem duxerat uxorem, ex eaque usee- revirescil, ila homines per liberorum procrealio-
peral, lile in hoc carmine oblinere a paire suo cona- nein quodam nioilo vilam suam propagaut, et mor
tur, doctrina; cupiditule flagrans, ul in elebrem quam- tui vi vu ni.
dam academiam miltatur, quo litierarum studiis 15 . Reg. 991 sup. lin. (touXEujavij.

METRICA VERSIO.
F.xpclimus. Dextram prsebe vuliusque benignos.
Tu quoque tu patris, genilrix mea chara, sopore
Dum sua membra fovel, te, deprecor, objicc menti,
Ac prccibus misecns iram, memoransque cubile
Jiicundum et txdse consortia laeta jugalis,
r'lccic virum voiis, ac proli redde beniguum.
Et eantus subcunl, el sxvi taidia belli.
Si meus, o genitor, mvil la pectora serum,
Jam satis est quod jam tuliinus, nimiuinque dolo-
tris.
Sin rigidus maneas surdusque ad carmina nostra
Natorum Dens est ctiam, nec descril i los.
lu varias niiscri, velut ante, vagabimur oras.
Sen nosiri curain abjicias, scu linial sevi
Mors spalium nosiri, genitor, la Tama laboral.
Sis saltern nobis placidus post Tunera, tristes
9equc oculis lacrymas ob raptos projico nalos.
IV. NICORUl.l FILM AD PATRESI.
{tillio interprete.)
Quod tua progenies ego sim, paler oplime, parvum
Menus id esse reor. Non brlis omnibus hic mos
Atque hominum generi, flagrare libidinis rslu '(
Consilioque Dci vilam capiunlque vicissim
Dautque alus, tandemque ipsi post ultima Tala,
Semen ut in spica, redivivo flore virescunl.
Asi etiam me post aluit tua cura? Quid aulcm
Hoe ilerum magni? Viluli quoque plena parentis
libera Tronic premun, atque bunc prime laboran
Vis digit, dulcis lamen li;ee jucundaque niatri.
Snidula quin ctiam prxlervoal undique pullos
tinplumcs volucris, seque hic illicque Taligat,
Cabula dum proli nulrix impasta requirit.
Manique paires proleinquc sagax deviuxil amm-c
Natura eximio, patribus commenta medelam,
1507 . CREGORU TI1EOL CARM1NUM LIB. II HISTRICA. I5f/S
Kouoxaxoisi itiOoisv Xap{timv ivaj. \;, s!vaXti)V actXEUxaxoc, fv tiv' r8fxai
15 Touvxa xaV Spi^eta vt) \ rpxaxi +,~,. Orjp' Xbj tjTtSavotatv EtiTtXwovxa xxsaTtv,
* 8s xtV vot;, xal irT7vi voaaotj 50 "Hv yvuv itXwa, efau) fovov ouOi ,
ATjptv 4ye( " sxtxxl) SojSiauutai ^P'^u^o Airxiov tu; xv' tixv, 8t:u> xt flijpa'i yeVj'.tq
HipSaXi; x uXxo'. wwv 8 te (avExai xf,, Ou8' oye cp'tv xuO(jl)vo{ vrruas cpxov Sraorov,
XaExi] 6sv8pfe(r3a, xpr.c aXa, x[*o 8vxii>v p\v etjpb xpaTEpoo tpuYEv axovEjjav ni"/.f,
20 erjYH-iv(i>v xevaj(t)8i, yvus 8 xs {JaXXexai cp<7>, Ttjjjio 8' ex Xayovtov c8v' tipscaxo xocpT,v.
'Is*vwv xEXea(Tiv oxuvxv, f|E 8[*rjvai 55 |A^ [Wi yVsiv npocpEiv, xa\ xu-6?>v iSt^v,
OTixpos yp x8' TKtasv StSaxxoiai vojiotii. "IIv ye xa'i Stjusa teo \ {$ou(rtv okCeic.
Sipjxss 8' a5 itxpfljtv vfjjAEvoi, fjv xiv' fStovxai 'AXX xi xuvSe tpiasev Ev^ty ' tatvaplaxE.
nXrjatov, o'J6 ipovxa xaxov xsxisam vsoyvo, ' poxoc, vaOoto ixaxpos ni. 'AXX' ehveusov,
25 IUxpaEV ex^ujivoi, rrpaxh; aOpos, u.<f>l - x'.va xa\ SaxiOujiov ipu Xoyov, 008' .
[wjca 40 Ox iOXovxa xxe jie, texv 8' EOpEifa; vcpcij.
Bo(i6e3iv, xvxpois itixpos aXXoustv tijv. "Hv xexv |x:0j{ ae, poxovxixEc vx\ poxoio.
"Etxi xa\ v uSioim 59 vpos, et xsav ye O xpuebv to6u>, o8' Spv'jpov, oSs x sijpiv

Suavissimis desideriis allevent solliciludines.

15 Hinc et ferox pro teera juvenca mater,
Ut el canis pro teneris catellis, et aves pro pullis,
1038-1039 Praslium cieni : hinc et compuncta erumpil rbida
Partialis ex silva, et robur aprornm furii,
Seia1 erigunlur instar arboris, ex oculis scintilla;, vapor ex dentihus,
20 Qui cum Stridore exacuuntur, cl genx spuraa obruunlur,
Dum natis auxiliari volunt aut perire :
Id enim stimulus persuasit legibus quae non discuntur.
Vespx ptris insidentes, si quem prope viderint,
Etiamsi malum tenerse proli non (erat,
25 E ptris ITiisse, ut conlcrtus exercilus, circa vullum
Bombos edunt, acerbisque aculis feriunt viaiorem.
Viget et in piscibus amoris lex, si vere
Delpliinus, piscium rex, ubi viderit aliquam
Maris belluam imbccillae suaa adnatanlem soboli,
50 Suas genas expandit, ac intro prolem ilerum suscipit,
Absorbens illam ut i bum, ne cibus sit belluis :
Mec prius e lalibulo regerit onus incredibile,
Quam Fortis bellua; tristes minas einigen t ;
Tune vero e visceribus leneram evomit prolem.
55 Ncc igilur luitii generationem objicias et exiguam alimoniam.
Quam tu luis etiam famulis et bobus largiris.
Verum aliquid liisce prxstanlius habere cupio, paler oplimc,
Ut hoino, ut boni parentis filius. Verum ignosce
Si quem et molesluni proferam sermonem, neque celavcro.
40 Non me volenlem genuisli, genilum aulein necessario aluisli :
Quod si genilum me dimiuis, vile animal pro nomine genuisli.
on aurum desidero, nec argentum, nec srica

14 '. Sic Keg. 991. Edit. Xotpf- teles commmorant : de lamen, quod Gregorius
oumv. scribil, verbum non i'ariiiui.
18 SvXxow. Reg. 991 vaxaxat. 59 AaxOvjtov. Mordacem sermonem.
27 tvOleici. lia Chig., quae lectio inelior quoad 40 'EOXorza. Coinbelisius legit OeXovxC. Non
senstim el melrum. Edit. yOotn. Reg. 991 sup. lin. me volais : Tavenl duo Regii.
v aXiffat), est in mart, etc. 41 Borer. Sic duo Rcgg. ct Reg. 991. Int. sup.
28 tvijji'. Mira de delpliiiio Pliiiius et Aristo lin. tsxr^a. Edil, poxev.

METRICA VERSIO.

Scilicet ut curas amor hic level atque labores. Quin eliam, si vera ferunl, in piscibus ipsis
IJiuie eliam mater furibundas concipit iras Lex viget li.i'c. Delpliinus enim, rex aequorcorum.
Ob vtulos, avis ob pullos, canis obque catcllos In sobolem si quos immani corpore pisces
spera bella gerit, rabidoque incensa furore Conspicial ferri, sua pignora prolinus ipse
Pai'dalis e salin erumpil ; mit impele exeo Dvorai, pulso mox cgerii illa pcriclo.
S.eviis aper; micat ex oculis vis ignea, geue Ortum igilur jam parce miui prol'erre cibunique,
llorrescunt, seque exaeuunt cum murmure denles, O genitor, quem tu fumulis pecorique ministras.
Maxiiiius unde vapor manat, spumaque cadente Auiplius bis aliquid, morlali sanguine crelus
Turpalur gena, dum sobolem defender gestit, Ul qui sim, satus alque bono genitore, require.
Aul amat hosliii pugiians occuiuberc ferro. Da veniam si quid mordacius eloquar : baud mc(
Perdocet hxc philiri nullum lex naca niagistrum. Chare parens, vitas donasli luce volenlem.
QhiI referan) vespas, qua; si quem acceder ptris, Post aulein cducio lacrymosx ad lumina vitas,
In qiiibiis est ipsis sedes, videre, rcpenie, Legibus impulsus naturas, alimenta dedisli.
Nil licet lie mal vespis infeire lenellis Quod si me genilum linquas, ci il, o pater, abs le
Cogiiei, exsiliuni, ingers exercilus, alqiie Mortalis pro morlali pruduclus in asvum.
llorribiles bombos edunt, iniscruinque crucntanl. Non auium argcnluinqiie pelo, non srica Tila :
1509 SECTIO 1!. QVJE SPECTAiNT AD ALIOS. 1510
)"., xal XiixESsi u.Ejju-yuiva.; IvSoBev aOy, al tuvjtwv y.pvoj 8 t xal ttXov !,
t yatav i-oX|XTpov 4(Ma xu^avouiav "Ov -vte; ev-ouui SuxaXov fjU.Epoii-tv.
45 Al^irrou -reSoiaiv yata/uv, o oepaitvrcjjv Ti , v iioOoj, (iOtov , avT vu iravwv.
nXr0uv, TTpaTO58wv . 6' XXoiai ^ KaX&v jiv pWTpr,c pV u,evo, Sv ' ayopfjaiv,
TijrtjXo, Sa-coivav ywv, tijijievov ayOo-' 00 "Ev t Sixau-oXijai, xal E^jjiotai Xyoiatv.
1 epvoj, 8j apouc natjv, ttXev(J3'. natei-at, KaXov 8' jTopTji prjv Ijjltueo IsropT) yp
-XXxt yzipo-:ipo4i, xal -rXov JTop pvft. Su[jtpT}] ootprj, TtoXXwv vo oux Xtfov 8
50 "AXXo yip "' aXXotai to, xOau.aXol 8 tovts, .(1) ouaa Xyov, xal jap6apov t|xrv,
"K;-;ov o68v /ov-e a&psov, XXo-pioi<H 'EXXaSo; EUyevioj - eitxo'jpoc pirti)
Tsptvot cpustouvrEj i7rta[iivoKJi ^. 65 Kai Xof.xiTi/vTiTiracXaiaiAOtTa, o 0VXr,0;
'^, Sin <ppi mxp{] tOTOio OEXXa KpinreToi, 8 TptcfOi'i 6 Xfoj lepfavTOv Mijxev
Tfl xal tf) Sovouja xvtv iravTEastv Sntutov. "Ocjijoi t' ^Oeo xSv SianXssouscv apioTot,
55 ^ juv ti pealv ESpaxov -?. 'U{ Topov itXsxTotoiv esi8<5JiEvov xaXpouiv

Fila, et lapidibus i m mis tos mus splendorcs,

Non terrain late patentem instar camporum .Lgypii
45 /Kstuantein, mundatam, ferti lern, non fainiilorum
Multitudinem el quadrupedum. Matrimoniim alus cune sit
Splendidum, dominant adducens, onus preliosuin :
Alque tribunal, quod psucos calcan, a pluribus calcalur,
lisqne samo deterioribus, id quod eliain magis slomacliuin movet.
50 Alii alus rebus insolescunt, sed viles et abject; omtes,
Nihil stabile liabenles in crastinum, alienis
Olilectameiilis superbientes cito avolantibus.
1040*1041 Valeanl quxcunque aflerl acerba vilx procella,
Hue et illuc agitans cinerem omnibus minium.
55 eitiin teera quidem adhuc mente perspiciebam tamen,
Et ei viris prudentibus audiebam ; plura eiiain ;cias afleret,
Quam omtes morlalium magistram esse dicunt.
paler, untini pro omnibus desidero, doctrina; praslanliam.
Praolara rhetoric vis ignea, tum in concionibus,
60 Tum in judiciis et praconiis.
Prxclara etiam res esl bistoriis mens refera, est enim bistoria
Confera quxdam sapienlia, roensque multiplex. Nec spernenda
Grammatica, qu% sermonem et barbarum sonum expolil,
Nohi'is Gracorum linguae optima adjntrix.
65 Pulcbra eliam arlis lgicas certaniina, sub quibus primum verilas
Dclilcscil, quant ii i la deinde dispulalio in lucent profer.
Preclara cliain ea quibus bonos inores viri oplimi (ingunt,
Velul cascum lextili calaiito figuralum ;

44 '0iota xvputlrovcar. Qua; camporum Ajypii amillunt. Edil, male naOicuv.

fecuiidiialem adquet.
47 Tippsror yjoc. Sicconjugem appellat, quai
qiiaiiivis in prelio el honore sit, tamen revera ma
ni pondus est. Bill.
48 Ihtvpov . Hoe de iis intelligendum,
quorum villus illustrissimes quasque dignilates
promcrelur, quique sedes, in quibus collocali sunt,
pulcberrime implenl. Nam ab impiis el scelcralis,
ut Plinius loquitur, calcalur, hoc est. ignominia el
dedecore afliciiur. Possis eliam intelligere de iis
qui iniperium assecuti, eo abulunlur, vitamque
METRICA VERSIO.
Non ego fulgentes gemmas, non poseo lapillos,
Non ego Niliacx qiiamplurinta jugera tense,
Servorum magnosqiie grges, armentaque mulla.
Non mihi sunt eliam connubia splendida cura,
Pondus hnnoraluni, dominam ducenlia. Non me
Subliinis solii rapil inDammala cupido,
Quod paucos calcans, miillorum ac deleriorum
Saepc (quod ingentes irartim concitat scsius),
Calcalur pedibus. Namque hic re ducilur una,
lile alia gaudet, lastuqiie efferlur inani.
Asl huiiiilis vere morlalis cunda propago.
Nil elenim nobis in crastina tmpora rerli :
Sed vanos aiiimis nostris aliena iiimores
Ludiera conciliant, cleri labciiiia cursu.
Vila: igilur valeal quidquid rapiJissiiniis aulert
Turbo, credibilis nulli, quo pulvis in islam
partem tilos ejicilur, nunc rursus in illam.
ikec elenim leera; quaitlumvis Iuutine mentis
51 '/. Alienas vocal htijus vit:e juriin-
ditates, eo quod frgiles, nee proprio sint nostra.
55 '. Reg. 991, sup. lin., ieval- (tic).
Int., auvsTo*'.
58 Mi/Our . Sup. lin. Int. Xofwv injjuv.
01 . Heg. 991, sup. lin., auv'u.TEopo inxpTj,
comes iapienticc. Additur ad marg. -raXXuv vo; dv-
Opicbtv, xal -:X;ivii)v cxttv. Meus
mullontm Iwminum, rerumque plurimarum imugo.
Edit, male, <~tv.
64 . Heg. 990, ].
Perspexi, nrrala sopbis, luce auribus hausi.
Plura dies eliam secum feret alque doccbil,
Quem vulgo dicunt morialibus esse magislrum.
Cnampro cunclis, genitor, rem poslulo. Qiiamitam?
lit mihi conlingat doclrinae exccHcre laude,
Maxima rhetoric* vis est, scu judice coram
Cerlandum tibi sit, seu quid suaderc necesse,
Aut ornare velis aliquem sermone diserlo.
Historia plenum pectus puleherrima res est.
Namque ea mullorum mens est, ea inagniis acervus
Est sopliix; nee grauiniaticx- laus parva putanda.
Per quam corrigilur prolatio barbara, per quam
Auxilium affciiur lingux, sermoque polilur.
Piilchraque praierca logices certaniina, per qua;
0,-culitur primo verum, mox emit illud
Vcrboruin pugna in lucem, tenebrasque repcllil.
Pulcbra etiam per quae mores edingere noruui
Docli homines, lamjunm caseum, quern sumere texli
IXii S. GREGORII THEO!.. CARMINUM LIBER II. HISTRICA.
'HS' fmatx 7rtep4svTi v<;> Xsrrraci t ..;
70 Bvlea 6t<rtcravTs;, 6 [*v , Sa ; ;,
"Ai/8p 6i)ijjavTO -^\, |i6Xot(H 8' Scuxav
Thpiiov, xflovtov xal elvaXtov sSpov,
O'jpovojv t' cirt Tisi v<5ov '-ppffroto-
ffij t8' ayei, xa'1 itpotpips, 1 ote Xi,si
75 Kap.o Xo toXXojc xcxaupivo IvSoOi xiitw.;
"H [jiOov, fl ti vT}sav, & [x] Ovtjtoco votjai.
Atp iri]v 8] SisCsXiicij v<5tt-c,
IIv!Jp.aTt 6et0Tpq) psva, xXeum
KoX iviyvsutov t xa\ ; ioj aiv tdv,
80 Kai mejLijv htoto ipwv xivfjjiaal Oeoi,
"Q; xsv oisriTjpa, <juvu,ipov, jYEt10V'la
Xpistbv exiov, xo'Jfl3' *"v XTcijiv vQev ,
1*
A K\ wt xaOaprji te xa\ XfjxToto ^,
Mtjx-' ^;? !v6X(KXTa tt,XO Xearov,
85 " 8i' - uoatoj. pavovnx,
Atijv 8' aTpexit)v O^cjisvo 8xxaTiv i-pio;,
tH Tipwxov ttjjxo-v ts Tpij ); (iovsttto;,
"Ev coj v Tptuo ajxapYnaffv laoOeuisi.
pxso (iTi'pb Ijaj u^tpwv piyav, 6{ irep\ rcivrwv
90 MOoi iwxivo XExaapivoi, oO; joviyEtpEv
"Ex irspiwov, ! t' fcvi nXeoveast xaOt^iov,
Tjttiov xXtjWa Xiyiov ^, XpiiTov
Ka\ ov alirfjEVTa. 3v, , 5u,xa Ti-savct.
E? toi xal {Ja:.v oXX (lTpttiOai
95 ( iov nuxtvopovo; vcpi.
Kpiuuov ' /tv H*YAXb)V, 1 T.zviy_p:>f

El qiise siililili iiiciiio sublilibusque ciiris

70 Herum profunda vcsliganles, alii aliud
Viri sapientes speciilaii sunt el lilleris iradidcrunt,
qua: in acre, el in terra, el in mari, el qua; in roclo, natuinni
Indagaverunl, pracipuc veru Dei non cnarrabilis mentcm ;
QiioiiioiIo banc molein rcgat, cl quo perducai, et quem (inein liabiturus sil
75 Muh. Ins universos niulliplici inliis ornalu dccoralus :
Aul ra didiceruni, aut inlcllexerunl qua; mortalem sapienliaiu superant.
Ibc autem poslquaiu juvenili xlale percurrero,
Diviniori Spirilui animant iradain, pulciierrinia IIa qtue sacris Scriptum condidil
Investigan*, et semper in lucein progrediens,
80 Ac viia' rcgulam ex divinis motibus insliluens,
Ul adjinoreni, el vita; coniiiein, ac ducein
Clirisluiu habens, cum dulc spe bine nvebar,
Ac puram et xlernam vilain consequar,
Non jam infirma veritatis simulacra proeul prospiciens
85 Velul per speculum et aquam,
Sed ipsaiii vcrilatem contcmplans puris oculis,
Cujus primiim ac supremum est, Trias, divinitas uno culto adoranda,
Unum lumen in tribus xqualibus splendoribug.
Aspice matris inca; magnum avtiiiculuin, qui omnibus
1042-1043 90 Varia doctrina omalus, quam collcgii
Ex orbis tenninis, cl in diversx lingua? regionibus sdeos,
Tandem scicntiis corouidem iniposuit, Christum
Et vilain sublimem. In hune, paler, oculos verlo,
Elsi paulo inferius consistendum inibi est ; al metiri
95 Maguis mensuris vilain suant prudenlis csl viri.
Prxstat secundas habere nter magnos, quam primas inter egenos :

75 Ksxacftro. Reg. 991, sup. lin, xsxoffuivo. huit. Ibid., 1 . Billiiis legit : ici-i-
87 - . Int. apx^i xal tXo;, priii- Ttov, nam verlit :
cipium^ puisque. _ .... Variis superal mortales artibtts muuc* :
88 *kr Tpicoo. Tres divinos inter se quales Quod quidein viro raodesiissimo de se loqucnli ne-
radios vilfrans. polis nomine minime congruil.
89 . Si Gregorius matris Nicobuli avun- 92 KXi\a. Int., .
cuius fuit, Nicobulus ergo Grgoniam niatrcm ha- 93 Tizalru. Chig. cl Beg. 990, TtTot!vuv.

METRIGA VERSIO.
Conspicimus speciem calalhi ; pneclaraque rursttm Semper habeos, tata spe nixus ad alliera tollar,
Cuneta a, qua lenui cura, qua; prapete penna, Ac vita fruar, seternos qui dural in anuos :
Hic maris, hic terra; scrulans penetralia, docti Sic nempe ut non jam veri simulacra remol
Conspexere oculis aniiui librisque dederc. Conspiciatn quasi per speculum, vilreasque per un-
Kam qa natura sil connu quodqtie, quod aer [das ;
Conlinet, cl icllus pclagusqiie, el salellifer axis, Scd puris verum ipsum oculis mens lucida cernai,
Invenere, Deique etiam super omnia incntein : Cujus snela Trias caput est finisque suprciuus,
Li regal banc rerum inolem, qua; clausula mundi, Snela Trias, Numen lamen unum prorsus idcmqiu-,
Mundi nui variis ornalibus inlus abundal : ln<|iic tribus lux asquideis splendoribus una.
Ijax didicere illi, aut inlcllexere, lametsi Nonne vides ingens ut malris avunculus illc,
lluinani ingenii superarenl ilia vigorem. Qui variis superal morales arlibus omncs,
Al poslquam ha;c juvenis percurrero, Pnenmali Quas sibi collegil binis e finibus orbis,
[mentein Dum piltres inier linguas siiuliosus oberrat.
Tum mage divino sludiiimque operamque dicabo , Doclritiam tandem Christo obsignavit, cl alla
Quldquld pneclari pcnetralibus abdidil intis, Vita, ad quam, genitor charissime, luoiina leudo,
Vesligans, grailiensque ad lucem jugiter, alque Id qiiamvis faciam paulo depressius ipse.
D'vinis moderans impulsibtis omnia vita; Al sc mensura magna, magno ac pede debet
Tempora : ul ipse vi Christum comilcinqtic duccni- Metiri, quieunque sapil : pr;eslalque secundas
fque Ferre inter magnos, quam primas inter egentee :
1513 SECTIO II. POF.MATA QlbE SPECTAKT AD ALIOS. 151 i
'flj teaaO' fotovTO TrepOev, \ Ka\ |5av p4-oio viot JaXXovt' yaif,
' xajiaircextov xopStov Tisp VPa tjivsiv. 'EaOX^v ^^ , xat passOai Suivov.
TaTa, , raOto, au 8 p.ot teX jeio eXojo, eOofiat, j Tiva [iCOov peiova tosB' imOrjoto;
100 Nat Xt'Tou,at (j|{ 6 YViaSo? aTctoji' SfioY E Ai8o^ai to oo [xOou, ratiep, oi au y'
Na\ XToai xatpolo ).[, 8v r.poai-. 115 ESpouitov fXuaav \ , \ vov tiixv
*E<mv Xetv, 8s rapaOpCavta, [itaiov. 'Ev itdvTeffai v<5[ioi3iv ;, Toi Ssto te,
Katpb cuTaXtj;, xaipi 8 yaav apjsstv U8 <51 TtoXXotat, t> 8 xai teptauv.
Katpi; rcovroitopon Xeiv i:pu[AVTJ<jia vtuv OT8 ae xa\ amXem itapiTrjxsvov lUYaXoias,
105 Katpb OrjprjTTJpn ' oSpea ^? avatpEiv ' ptarrjtov Tt[xt(ievov, t;ot' tv ye,
Kaip?> 6' a3 iroXu.oio" 8' Sv9Ea { wpi] 120 'Hvxa Oopiov Eyx 'Axaifnev6^Ji TvaauEj
Txti. "lj 8 Xywv !j0' (pioc avSpit xatpbj, Kal xou.<5o>VTa, xa\ ?||, xa\ -pa7tea5iv,
'Hvxa 0|<1 (J-u'/oiy itXefoimv f ptoTs, E ( te TOxXa'.OTxroiaiv jaoio
O'JSI tOicoi /apjjTat EvSoSsv /rop, AtaxESfljiv i\<;, ^ Nu-typty.
1 10 'XJJ vOYpiTTOi xaXot aovokk t0).e, 'AXX xcrt ? woo! oe taov xX<)ssv vTiov,

Quemadmndam et volitare infra aquilam ex alto slridentcm,

Quam supra alaudas hunii serpentes acrem secare.
II;:. paler, dcsidero ; tu vero mihi vota perlicc.
100 Etiam atque etiain rogo : barbam luam tango :
Etiam ati|iie etiam rogo : lempns arripiainus, quoil advenicns
Apprelicndere est, pnclerlapsum quoercrc inanis opera.
Tempus planlandi, lempns el terrain arandi :
Tempus naviganiibus snlvcndi navis retinacula :
105 Tempus venatorilius leras in inontibus occidendi :
Tempus etiam belli : (lores vernum tempus
Parit. Sic et seiciiliaruin opporltinum est liominibus tempus,
Cum calidinra vigcnl inentium studia,
eque niultis imaginibus cor intus insculpitur,
110 Sed bonis tantum a.c recens impressis efflorescit,
Ac radicein vitse juvenes terra; mandant
Bonam aut odiosam, quod maxime considerandum est.
Pcrsuadco? an bis etiam adjiciam meliora?
Revereor facundiam tuam, paler, qua tu pnestanlissimus
115 Anlecellis omnibus lingua, atiribus, et acri ingenio,
In omni pariter dicendi genere, soluto aut stricto,
lilquo non magno labore, quod quidem valde admirabile.
S; lo te et magnis astitisse imperatoribus,
El inter strenuos bcllatores laudem tulisse, si quis unquam tulit,
120 Cum terribilem baslam in Persas intnrqueres :
Oivitiis quoque splcndiduin, el sanguine, el peelore,
Forma et corporis magnitudine : aniiquissiinis
Similis es /Eacidis, aut /Eiolo Melcagro.
Sed lamen le omnium maxime litlerai celcbrarunt,

93 KepvSbir. Scbol. o-pouOc'ojv.
104 . Clng. et Heg. 990, 5- dnctuni Gaulycr soluiinnodo siguilial olim, uiiquam.
poui.
109 Xapcasrai. Reg. 990 babel "*'. sed
male : pectus scilicet adolescents est velui tabula
(juaJaui rasa, in qua optima quxquc commodissiine
ilt'pingi queunl. Bill.
1 12 Ti nal ppecOtu. Quod etiam majorem con
tinuent requirit.
I !3 . Sic Re?. 992. Edit. teOo(asv.
110 Nftotctr. Forte Xyot-'.v, el quidem melius.
119 EX * tp' ye. Grxca lociitio quae juxto
Vide lloui. Iliad, in, 180.
120 'AxttijierlCflcrt. Sic ex Acliccmcnc Persaruni
rege, Pcrsx dicti sunt, contra quos forte roililavit
Nicobiilus paler, impcrantibus Conslaulio el Julia-
no, qui adversos Persas bellum gessere.
121 Kitl xAcut() xcjiMyra. Scliol. rcpelitolSas.
122 "Oftoto. Reg. 990 cl Chig. Sxaiov.
121 "OjivOot. lia Reg. 990. Male edit. 5;.

METRIGA YERSIO.
Non secus ac tenues alte volitare per auras, H Ac bona vol mala jam juvencs fiindannna vil
Infra aquilas, supra quam ferri praslal alaudas. Tolius jaciunl. Quo major cura gcienda csl,
Ilxc, pater, haec, inquam, cupio : lu perfice vola. Ui bene consullis succdant omnia rebus.
, paler, hxc supplex rogo le, barbamque capesso. Flcclimus? An melius diclis adjungere quiddam
Kia, age, chare parens, prnpercmus carpere lempus. Est opus? O genitor, la nie doctrina pudore
Tempus cnim venions facile est comprendere cuivis : Allicii, et praestans facundia. Nam tibi lingua,
At semel ut fluxit, labor est jam quaerere vanus. Auresque, cl cila mens, prosa versuque leruntur
Cerium planlandi, cerium quoque lempus arandi : I-Vliei cursu, nee id ullo pene labore :
Tempus solvcndi navis retinacula nautis : Quod magis est mirum. Tu magnis legibus oliin
Tempus apros, tempos ccrvos in monte uecandi : Aslabas, luaque in gravibus laus maxima bellis,
Cerium etiam lempus belli; verdenique floruin Cum lua Acliauneniuum lelo dabat basta phalangas.
Est tempus. Sludiis sua sic quoque tmpora certa : Tu mente aique opibus multis, tu sanguine claro,
Scilicet acris amor medio dum pectore fervel, Corprea tu mole, pater, formaeque decore
Ncc varus inlus mens csl impressa flguris, nacidas veicres acquabas, ac Meleagrum.
Scd pulchris tanlum virel, insculplisquc reccntcr, Atiaiuen baud lanlain pepererunl omnia laudem
Patrol. Gr. XXXVII. (8
 S. GREGORIl THEOL. CARM1NUM URER II. HISTRICA. 151J
IMS
1-25 "E-xtoSov , sruXixTov , ay^jpaov , -rov , A Ka! -tva xa\ socp tj aSa^ova, icoXMxi toxiSI
[t-6Xbv, 'EwS|asvov toOIovti Xo^w, xa\ Svra iroGotaiv
Alv i7cepxoiivoi<Jiv asf|p.evov . 'OOveoi -caBotoiv, XExapciiTO .
KXipov Sxeiv 0io itaTptbov, uj tots Xyx1!4 140 Arp ey> he t plv xXX- iraev
--, ; xe yivo FleXoit^ov >jlov, "-, xa'i xs',* <?peiv, * e xaxoei
Ka\ axtjircpov us alsv Seov Tpitoxi)v, ira&ov p.e teuv ato ttjXgOi ft-jov
150 Kexpo-TiSai itX<5xuv uta Ya-I? 'O vOov, EYEvo 'Pvou xpiOvxa EOpotc,
-YEvaE. KaV ; Sxtv eux- "H xaOapuv uetuv tyz\>8\ axTvasi.
ASsi 01 toOov axv ap.uu.ova eTSov 145Ao{xptv, f\ -cttTpcemTtXov^icatSi.SpiaTe,
gtuy^P0'*" texvuv efxovxa xoxTJa, "E-AiraXiv ( 7rap' uiso YEVETjpa"
"O ti4/ oaa)t)pa vorou, xa\ -rv tflpovia. KOSo; y^P Toxsui tsxvwv xXeo(, > texeeuiv
Tv Toxwv 5'jvt] is x*P- xal Pvov 6veio.
155 "Ap.(iiYa xol ayaOoisiv, nw; xpsiova -
flor] xa\ esaoitriv Xov iov eeTva|av,
[nvri
tapfiasaoi, Se xP-0Vl vojov eXavos 150 ". xt^oavT-iC avpsia, xa\ tpovov vSpwv,

1-25 Stabilem, insiipcrabilem, senii et muiaiionis cxperlem, probiim,

Semper annis supervenienlibus cresceniein.
10441045 Palernam hxrcditalem liabcre cupio, ul olim lanceara
Sparliala-, cl Pelopis bnmeruiu Pclopidx,
El sceptrum alii semper a patribus ad filios perveniens :
150 Cecropidx e terra genili, super capillos cicadaiu terne liliam Icrebant.
Sic niibi et (orniam habere palernam ni vulis est.
Moveat le desiderium meum. Vidi ego palrem ipsuin cvimiuni,
Desidcriis natorura eliam non rectis ccdeuiein,
l t quidam mcdiciis morbi depulsor, jucunda saluliferis
155 Adinisccns, ut meliora dulcibus
Temperaret, et aliquid nocivi concedendo, morbum sanarct.
Vidi cl sapiential iinperitum, qui sxpc lilio
Obscrundabat hileras silicnli, et bonis sludiis anniiebal,
A quibus ipse peregrinabatiir, ut nato gratiani facer*.
140 Velim ergo, pater, ut prxclarissinia oplanti
Faveas et opem feras ; sin autem pessimis
Deleciarer, longe me a 1 is luis ejice,
Ul notluim generosi Rbeni aquis convictun-,
Aul radiis mendacem geman aquilas sobotem.
145 Da graliam, qux patris magis est quam filii, ptimo,
lltpnle, qux revolvalur a Alio ad patrem.
Gloria enm est parentibus filiorum gloria, ut liliis
Snonim parentum : commune decus, el coniuuine dcilcrus.
Alii jara el in siadiis raines facltales absunipscnini,
150 Saltalionibus gaudentcs flagiliosis, cu-de hominum,

129 K . Schol. xa\ uXXo nxTJuTpov. qui jucunda saluliferis admisect rcincdiis, quorum
150 Kexfcxiai. Sic Atbenienses appelht a Ce- acerbilalem suavitale temperet.
crope eorum rege, et ytiysve, e terra orlos, eo quod 145 'P?]rov. Auctor est Strabo, cui concinit Ju-
cicadas capillis implcalas gestarent, velul e Ierra, lianus Augiislus, quod eliam nosler Gregorius con
ut cicada;, exslitisseni. Nicobuliis ergo doctrina; et firmai, solilos esse Germanos, infantulos recens
erudilionis palris lisers esse cupit, ul Laeedainionii, natos in Rhcnuin projicere, si quando suspectos
paenne lancea;, et Pelopida; humeri eburnci, ut adullerii uxores bahebant, ul cxplorarenl an spurii
reges paierni sceplri, cl anliqui Athenicnses pater essenl infanluli, quibus quideni nihil periculi ex
na; eicadse. fluminc iiiiininebal, si mater innoxia esset; sin au
151 liai eo yeiv. Bill. Est eliam lundi nalis lein roa foret, infanluli pessiiin ibanl.
palris ora referre. dit. xE-- 149 ". Forle, &XXot.
154 " rir'. Reg. 991 sup. lin. laxpov, medicum, 150 "\.Xutza. Uill i is logil '-. el sanguiuem

METRICA VERSIO.

Il-jec tibi, doctrinx quam copia maxima, qux le ] Doctrinx ; literaruin vido lamen ipse lubenter
Reddidit experlem senii, firmumque, libique Cedcbat nato, peregrinaque vola benignus
Prxbuit cxiiniuin mansura in sxcula nomen. Explebal, proli indulgens, prxbensque cupila.
Sors tua doctrinx sors sit mihi, non seciis aique At mihi tu. genitor, piilcherrinia quxqiic petenli
Lancea Sparliatis, humerus Pclopeius ortis ; sin viliis mens gaudeat improba, linn me
A Pelope, et sceptrum ad natos a palribus usque Natoriini e numero pror.ul ejice, non secus ac si
Manans, Cecrnpidisque relut depict cicada. Sun sparius liquidas Khoni ooniperlus ad undas.
^Est eliam (audi nalis patris ora rcferre. Degeneren) ve aquilam Plibi vis ignca pro<lai.
"* 11 mea te moveat, paler, haud inhonesta cu - Gratia, quam poseo, genitor charissiiiie, palris
[pido. Est mage quam iiali, rediens a prole parcnli.
Vidi ego namque palrera soboli non xqua petcnii Gloria namque palris nalorum est fama decusque,
Ceder nonntinquain, ut medicum jucunda fercnlem Ul rursus natis est gloria fama parnimo.
Mista saluliferis, quod dulcibus utile rebus Gratia communis, labes communis ulrisque.
Temperet, morbum per pauca nocen lia pellat. Sunt mulii, quibus est sensus deperditus omni
Vidi eliam persxpe patrem, cui nonnihil esset In siadiis, dum sacrilego male sanguine gaudeni.
7 SECTIO II. Q SPECT.VNT AD ALIOS. 15|8
))7 ' XXupivuv xsveopove, ; icoXifJTat; A 'AXX' ievo;, xal tzXuto;, izsi iraGitov aisaptoyo.
TIlpa <p"ptv, xat x58o xetv itcptwatov ,
165 'Peta 8' pirreoueiv v atppaSeeaii xaxtaroi.
ITivSrjioc; [<4<<11 oUHxevovoux -'t Srjpv. Kevot p.v 8)] Tota- xa\ & -fjavTO xaxSTbj,
". 6|1 ov xal uXoutov Sf ujaav, Xepov ftyavto. ) 8' iOea ).
155 'Af*cp\ xoviv Aoyiouaiv tiuffia, jvtxotc \ rcaete ' XSat, fiptaro
'AvTrotX' aippaSoixjtv, 07:' vTircaXo'.at Oe^-rat.;, Xelp' pyetv texieam, xal o SaxeaOai 5jieivov.
IlaXXojxvotxaTpOev ^.^ &XX01 170 "AXXotmv , 8' 8X6ta f-jtv onCotj.
'Av8pwv Ot]Xutp<j)v ^ tpitv xovte, O yp icXX' , ye piv a^ioj axo
Ka\ u.i'j axtepotiji amap.aatv, oT ) "Ep.u.evat, (; iraxptov p.i] TtjXOe toXXov eXavetv.
160 rufivoTOt, ({.oiousa yeXoiov v- yot'j. ? *. flv < 7i0r,xov exfl. poroeiBia Xtb6]v,
Tota yip paiio'jiv, ov iov cv p.en-oiai Xpuaeoisi PpXot<Tt S^p^v itepiyupioOvTa ;
IlaivTCi xaxopyv.'A yip xaOov, eSiSaav. 175 O yp xapoc 5p.enJ/s yeXiov et8o iXapov.
Kai jujOo ovokji xaxv od aeyavov c;j, Tic S xpi xvOiovt ipetv xpuaoto TaXavTa;

El belliiarum peremplarum inania sedantes, ut civibus

Oblcciainenla pra'stenl, el caeros anlecellant gloria,
QiiaR (olius populiorc celebrctur non inmtilliim lempus.
Alii facltales et divitias profuderunl in athlcias
155 Circa pnlverein inanilcr laborantes, el in aurigas
Cerlatim insanienies, coram spcclaioribus contraria in sludia dislraciis,
Verberantihus ulrinquc aerein. Alii ex ttirpilndinc
Virorum ctfeminalorttm mnltipliccm rapinnl voluplaleni.
Et ex jocosis mimorum alapis, sub quibus crepitans mala
160 Vidal ir, risum pro luclu movens.
lia enim insaniunt, vilain suam in medio omnium
Sceleralam ludificanles. Quae enim didiccre, cdoccut.
1046*1047 Alqiie ipsis sol* merces scelerum non est gladius aculus,
Sed opes, el divitiae , ulpole qui vilioruui adjulores sunt.
165 Facile cxcellunt inter slulios pessimi.
lili quidem lalia ; el quae pessime compararunl,
Delerius profundunl. Justa quippe vindiela eos insequilur.
Tibi vero Deus concdai qua: desideras, qui ptimo nosli
Maninil porrigere filiis, ct quibus largiri melius est.
170 Alus superfina , nobis aulcm praeslanliora imperlire.
Non enim plurima copio, sed ul ipse mulli pretii
Sim , a parcnluin virlute longe niinium absim.
Qua; tibi gloria, si simiam babeas, fduni animal, sub humana forma,
Cujus Collum aurci torques ambiant?
175 llaud enim ornaus ridiculain fulilcmque formam immutavit.
Q e eliani gloria asino auri tlenla gestare ? .

. ...telligil eum quem gladiatores in arena 167 . Reg. 990, eQeia.

fiindebaiit ad obleclandos crudelissimos spectato-
runi oculos.
156 'Ajpa^ouct. Cbig. paSiovTE?.
159 SxiepoTai. Ueg. 991, sup. lin miyspotat.
Mox ovao xpcr\. Siclegcndiim. Edit, umxpsr,.
Reg. 990 ct Chig. noxiip^). Reg. 991, sup. lin. -
163 Kai fiicO iioivoici, etc. Id est, ipsi soli
vro sceleris mrcale, non modo pamas copie non
(xi>endunt, sed opes eliam ferunt, quia tilia (oveiil,
108 "O&ti apiczo, etc. Schol. Reg. 991, 5<m;
eroip.o itapxet x'Pa piyetv to Txvot. Qui ad
porrigendam jiliis auxUiarem minium paralus es.
i 73 "Ezq. Reg. 990, ?xol.
175 Eldo Jctypr. lui , Tv Btivotav Xapov.
Scbol. Reg. 991, o yp netuaxTo 6 xijtoi; viX-
Xas tJ)v (ppoavTiv Xapo xi)v Stivotav. Non
enim adscililius ornuiiu insipienliam et levilalem
ipsius immutavit.

METRICA VERSIO.
Dum gaiidcnt nunc ca;de virum, nunc cede fcrariim fl Porro inter stolidos homines et mente carentes
l.rvvi liomines, populi ut plausus vauosque favores Pcrfacile est plaiisuin sceleratse ferre catervse.
Oblineaiil, alque exiguos celebrcnlur 11 annos. Isla quidem faciunt illi, qiia3que arte pararunt
Kursus in nilil.-t.is alii bona cunda profundunl, Infanda, post abjiciuni sceleralius : idque
Aiirigasque leves, quos sub pugnaule corona, Judicio certc supremi Numinis aequo.
Aeraque hinc illineque manu feriente vicissJm, Al tibi votorum summam Dominalor olympl
Cerlaiim insanire juvat. Sunt rursus, opes qui Concdai, geniior, soboli qui tendere dextram,
Nunc in feniiiieis, nunc in probrisque viroruui, Atque quibus tua sil melius bona funderc, nosli
Dum varios aninii lusus et gaudia quserunt, Ipse supervaciiis alios, pater ptimo, dona,
Consuinpscre suas, dum inimorumque jocosa At nobis ca da facilis, qua; summa pulanda.
l'iospieiiint avi.li colapbismata, queis sibi malas Non ego mulla vol, pretii sed ul ipse perampli
Dum reiegiiiil illi, soniius crepilusque ciettir. Sim polios cupio, ne longe a palribus absim.
Ex quo pro lacrymis oritur geiiiiluifue cacliinnus. On;e tibi, die, qiiaeso, genitor persancte, voluptas
Ilarc ctenini siulte peraguiit, vilamqiie sceleslam fla-e ci il, huniana stih imagine si Libi turpis
In medio jduut, id quod didiccre, docentes. Simia sil, eolio innexum quae ftinibus aurun
Ac olis merces scelerum, non hrridos ensis Gestet? Non etenim species ridenda levisque
Ksi, sed opes cl diviliiC, quia lurpibus illi Muialur, fulvo licet liane decoraveris auro.
Auxilium vitiis prxbcnt, miseruraque favorcm. Quid proacsl asinis auri gestare tlenla ?
ISIS S. GHEGOUII TllEOL. CARMIN UM LIBEU II. HISTRICA. 1520
KavOuvxal ioXu/; i>v yx^O^bv e8i. 1 90 Tuiv oa xt)v [iEYXriv pExrjv evrvtoiaiv 9X-
OC/6 x^P'f J*oM6ow TETru^jAcva <?&{. xeOeiv [Xe.
'Apyupaetc xoXtoTat, ta xi toXaojiv BvEiap. IloXXUiv xoi xxtvuv itpocepcxxEpo; E^vai,
180 Toto yp poxoi cmv, ' ExxoOs (xovov aEpOfl. nptoxxoxoc, xat ; ovoxa iEpa,
Tp(ia Xyoj x<55' Sxoue !; 8' itiu.pxupo laxw. Et xiva xa'i x<58' ?xei YEVTfltL X*Plv> aitep tw.
KaV fip > ; egxi A8fo,-, Ovrjxotaiv avassojv. Ec 8e s y' xxEvtv ( tcSQo, 1 ai y tatSli
Taxa, itxsp, itop' p.Eo, tfOn, xpiwc, ; 195 61-?, JtaXaxb, XTjxptKo aY'J"E ittirrtov,
[iSpi;, xaXATjc vioia, [iapaivopivT] xe xxl<"a,
" xe vxxa xe Sitivex; e? v ^Epsiv. 0&^<1<>|*'> x OXwv jxv, xp a p.e xo\ x8 xe-
185 TaXXa 8 p.oi itapi geIo, ;*;, xpvo, \{ [XE'JEt{

[apEeov, O tox aot 9tX7rai8o{ ey^, taxEp, * v&Uo.

M] X^yev OfjYovta tapaicaa^siv xaiptov 'AXX, :4, uai6\ itiXoi 6s?> vx\ poxoo.
Ka\ ykp xa\ 8pux[i<j 7:Xexuc, aOvo axb upiaxov. 200 MJ) 9pafl tT)Y*lv> iwxauAv uiyav tbSivouaav,
M) a YS a tcvxov TtEpiSeSiOi, u.) aO y' &>' ,8 ao Xxvoio Ovoi, XtjYOVxo? tXaiou,
Mrjxof , p.i) xxevwv TtspitfESeo, p.rxs xeu 4XXou "H 9ux8v od 8pojEp)5t ixtatvnEvov itpoxojjfriv.

Asinus eniui, eisi aura coopcrlus, ruilus edit.

eque gloria est plumbo conflatos cuses comiere
Argenteis vaginis , quorum nulla in hello utiiiias.
180 Talis enim homo est, qui externis bonis tantum cfferlur.
Fiuem orationis hunc audi : Dcus aulcm testis sit.
Main el Deus Verbuin est , mortalibus imperans.
Max a me , pater, prxstanda sunt, natura, mores, indefessus labor,
Dies ac noctes simul absque ulla inlermissione conjungere.
185 Casicra veru mihi a te accipienda , Deus , lempus , s pes mclior ;
Nee desinas me acucrc admonitionibus sodalium :
Etcnim lignorum excisori securis addit robur maximum.
Ne tu quidem mare perhorrescas , nee vise
Longiludinem , nee opibus parcas , nee rei cuiquam,
190 Quae magna m mortalibus virtutem augeat.
Mulls sane diviliis pra?stantiorem me existimo.
Natu maximus, et primus, ob quem nomine palris appellatus sis,
Si quam id habet apud parentes gratiam, ut arbitrer.
Si vero leopum rapit cupido, aut lilii
195 Muliehre, molle ac maternum animo desiderium incidens,
Sicut flamma stipula? , qtue accensa cito marcessit,
Eloquar invitus quidem, sed lu me ad id cogis :
Nufiq'uani ego tibi patris diligenlis filios nomen tribuam.
1048" 1049 Verum, paler, filio tno esto deus pro domine.
2011 ,\e obstruas fontem , lluviura magnum parluricnlem,
Meque lumen lucerna: exslinguatur deficiente oleo,
Aut planta non irrgala fecundis minibus marcescal.
187 pvTftq aJlexv, etc. Provcrbialis loculio, 192 'E orofta eipa , el prime* M
qua significalur coborlatioiiem pluriinum valere ad ad nomen patris evehens. Scbol. lieg. 991 , xa\ rpih-
inagis ae magis excitandum ejus animuin, qui jam xo; y" az tatipa xaXecaOai 7,.
sua sponle ad aliquod sludium ferlur : aXXst 8' 194 Apei. Reg. 990
v8p8 ptDrjv (itiXsxu), augetque viri robur (se- 198 Sol. ha Keg. 990 , 991 el Chig. Edil,
curis). Iliad. 111, 63. prave , p-ol.

VERS10.

Auri panique cliam nummis oneretur asellus, Parce luis, rebusque aliis, qubus inclyta virios
Mora rudi lamen ipse suo. Quid juveril enses Qtuertur, et tacilis gradibus se tollit in liiim.
Ex plumbo Tactos vagina condere pulchra. Quod mulls opibus, mullo auro sm tibi pluris,
Ex qui bus ulilitas in bellis nulla rcduiidat? Diccre non vercor, meque hoc ego nomine jacto.
Talis enim est, quisqus verarum cum sit inanis Primus ego natu Tralrum , priinusque parentis
Prorsus opum, exiernis lanlum fluxisque superbii. Ad nomen te subvexi , si quis lamen inde
Carminis exiremum istud crit; testis Deus aillent Amplior exorilur palribus favor atque voluptas :
Sit mihi. Nam suinmus reruin sator Ule parensque Exorlur porro, nisi me scnlcnlia lallit.
Esl cliam Scrino , morlala sccplra gubernans. Quod si te vel opum leitet irrequieta cupido,
Ihec , paler, bree a me, mores , natura, laborque, Vel palis mulichris amor, mollisque, nimisqiie
El lulas noeles, lotis geminare diebus. Malcrnus, cito collabcns, el stuppea flamma,
(hetera contingent abs te mihi cuneta. Deusque, Qilu simul, ut nata est, exstipguilur illico prorsus,
El tciupus, spes el melior; lu sxpe moliendo, Non equidem loquar isla lubens, sed vim far i* ipse:
Ponenuoque pieos ante ora oculosque soda les, Nunquam indulgenlis patris a me nomen habebis.
Amplus exacues animum. Nam ligna secanli. Asi mihi sis hominis vice numen , le , paler, oro.
Permagnum robur, vis est permagna seeurs. Ne fontem obtures, fluviun; qui parturil alluin
Nc tib vel sxvi , genitor, discrimina ponti, Nec del'ectu olei morialur, qua:so , lucerna,
Ncc via longa motuiii pariai. Tu pareerc nummis Plantase dispercal , quia non perfundilur undis.
 1921 SECT, POEMATA QILE SPECTANT AD ALIOS
r?.. <{, (rapo., (ov, 9io, Ipvoi tov. 1522
, <r tpji Xtxat 1 xoa aiTi)i "AXXo xi . Ayoio xaXEp.evo. 'AXV eaxoue
MOov euv. Sa napaipaei e<ttiv apfntij,
205 "09pa xsv 4|< xaptariov javov elata
iroXiij v(!xt]to 1 tXov.'bTopTjv yap
fivov ( nip naiv eafc X"at,
' xpvoj, ia-ropT) TXV (Toyiijv k^umv
ppeaapivoi Ott <iap,t itepwpouiuu Toxje,),
10 Toovex'pAv iic&iv - xal Yp 4p.lvov
'Atta xat eavxajv <},uxuv yevera xaX5aip.e.'
Tsxvov jxiv.T piv 4XXa xat yprepo, }-
E'. Nixo6ovJav zr vlr. Xape rp ^ ^ sOXo,
KoV irXov i) Tcvxcov , Qeoim vpocsiv,
Txvov pAv, (xOouc toOscov, t 9pi0Ta-
<58 *5v auvifci *] pra- x Sa A<SYo10
Kauxi Tp , (1, oo gSuxe
15 "EpraSav trr^piev, bv ^ayaTtitov
Xpwtbjvei , iou (foc, oov Ait' fiXXaiv
Ktv fxjv > uaTpiov, u texo, r<TXeiv
Apov noupavi)i 4vtuTo. OOS rp , AJ&jj reXeiOTpT)v, ?j vOv toxsectjiv ^Tjva.
5 Aipjuv; raXXfjuv ^-, *10*
Irai rVpT)v 4Ya0o . '
, ale , riga, flucnium , lumen , plantam aueens
Maler mea tu quoque precibus nicis ipsa auxilian-
20o Lt amliobus gratiaruiu aciionis hymnura concinam
eque tantum lull (quod quibusdam placuit diccre. '
Fcrspicieniibus soli carni meluere prenles),
Sed el immorlaliuiu aiiimarum parentes appeliem.
V. Nicobuli palris mi /ilium \
Fili mi , sermones cupicns , cupis oplima ;
Ipse enim delector sermonibus, quos dcdit
llominibus Christus rcx , vita; lumen, cximium pr caHeris
onuin ab axe clesti. eque enim ille,
5 Cum mulls noniinibus appelletur , gaidct
Alio ullo magis, quam cum Verbuin vocaiur. Verum audi
Vcrbum meun; palris enim est admonitio option
Kl senectus plus habet juvnilit. Peritiam enim '
Tempus, perilia autem sublimem genuit sapienlam.
10 Quamobrem verba mea ampleelere : id ctcnim melius
t ill mi, in caeteris quidem palri luo prseslantior fueris
baudet enim paler snperatiis ab egregio filio
Lt ampl.us quam si omnes vinceret , sic jubenlibus divinis legibus,
Qrnhus bsec omnia devmxit Pater magnus ; el Verbo ciiain
in..J sll,,,llvlt' su3m Possessionem magi) amore complexus.
Illiid anteni vol, ut a paire, fili , babeas ^
Majoren) verecundiam, quam nunc parenlibus osiendisli
rilius ego el ipse sum ptimo paire nalus , sed nunquaiu
Scriptum an. 383. Alias Bill. 51, pag. 115.
*04 { fiil Hinc liquet Nicobuli malrem licenlia. Serius anno 385 , quo Kicobulus obiil, car
adiuc 111 vivis fuisse, cum Gregorius ejus avun
culus Imc carmen cecinit. men islud scribi non poiuii.
Tit. NixoCovJov, etc. Aid. NixxXoo, mendose.
20C '. Luli , id est, corporis, ex limo terree Nic.obiilus enim in praccderfti carmine lesialur
coagmentali. sibi impositum luisse iiomen palris.
V. AnciiMBNiuM. Nicobulus paler filio retpondel 1 MOcvc. Sermones , eloquenliam , scientiam,
hoe carmine , quod ab ipso comlitum (tiisse credere eruditionem, dvctrinam.
nihil vetat , quippe qui liilerit florens , slricla el so 7 Se xapalsaol ezir plczn. Hon)..
luta oratione perinde norat scribere , quod carmine Iliad, xi, 72; et xv/:
pra-cedenli constat. Votis filii minuit , cujus verba
qudam, ut minus verecunde dicta , carpit , eumque '] Si ({ emv .
sulutaribus vionhis vallal , data , cund quo vellet. Oplima enim est amici admonitio.
METRICA VERSIO.
Fontem aperi, lueem nulri, planlamque rigarc Auribus arreclis al lu mea percipe verba.
Cura sit, ul crescat. Mater mea , tu quoque votis Consiliis nihil uliliiis meliusque palernis.
Auxiliare meis , ul grales solvat unique Pluraque canities novit quam hela Juventus.
Vox mea: nee taiiluni cni (quod dicere visum est Tciiipus enim liistm ix; paler est, nialerque vicissira
Nonniillis, luia conspicerent bunc palribus urium Historia est sophia?, levihus qua; pervolai alis.
Esse melum , ne quid sentirent corpora duri ), Fac mea sint igiiur tibi cura: dicta, nec illa,
Verum cliam mentis vos dicain jure parentes. Si tibi consullum cupias, de pectore pone.
V. NICOBULI FATKIS AD FILIUH. Cxtcra sis sane prxslaniior ipse parente;
(Billio interprete.) Caudet enim genitor, cun palmam pra:ripit ipsi
Virtulis sua progenies, majorque voluplas
Sermones cupiens, lili cupis optima eerie: Hinc oritur, quam si reliques praeverteret onirics.
Naiiique eliam doclis sermonibus ipse, Legibus aHlicrcis id fit, queis niaximus orbem
Unos lioininiim generi Christus donavil , ul essent Conslrinxil genitor, slabiliquc in sede lueiur:
bu vitae, supero deiuissum muiius ab axe, Tanins amor tenet hune operis quod Iraxit in orlum.
Miinus magnificum , el dono urxstaiiiius omni.
Nam eque noniinibus cum roulis ipse vocetur, Al vero hoc patriis te iiioribus istud habere,
Llluui aliud nomen , quam Vcrburo , graiius audit. Nate, vcliin, frontis plus ul tibi plusque pudoris
Insit purpurci, quam nunc conspexinius in le.
1625 S. GREGORII THEOL. CARJIINUM LIBER 11. HISTRICA. 1524
TIIX6ev i' f|iexpidv Irto, o8' it'avxt. A T yp O' !, TCpoaicxusxat, ij xi $piaxa
20 OS yip '^5 xs/api5xvo{ soxlv jOo E^exet, ^ toeovxi Xyouc, fl 4AV> xs vEast ,
TQ roixep, e" x' tpuaa, aii] ypi o yp p-oiys, 35 Tic fulpav xxsivwv airoaaaexai, b l~lw/.zvr
2 8k KOq), aft \ x^P'-CH-svc a' IcOxsuia?. E xP> eu X^P' l*rtv, 8 xev naxpbc uc Xtjai,
'AXX' 6ptj/a l7Cctxa xc yip ; > ' xpiTto; Ka\ p.i8ev ibv xtov, sdSo vfiov ixxoOt iXXot,
Wijvj ! \ xifioto Xaic, ]{ xe YsviOXijc Eu 6 7ca9>v, xpwxov Sx01 "& xe vov xc;
25 jjiv <juvSt)je <a xoxa xe --vou xe, xtxxeo 6' xv <xof xt Ttavxr.Tisv xtf ptuv *
Mi] xyo p9\ xxcaaiv 7:o!>if|5sie ^?, 40 Ox oTov {isporadv i[p.E Yvoc, XXi Osoto,
\ Oavxtd xxxtfJiEV, axT8sec uv . Tv 8 icipo. Ilaxaps; 6s xi 6EXEp Eai xixssjiv
TovExa xa\ p.9ov aivbv \ iwiet xoxje; "Opyava xj Xpiaxoto Oeo yvQXt)c.
"Iixavx", i yip IXE^a x^xujwv, axpi V-ooio, Tatav EXev, 8>xev 8 v<5ov, (iixx&v 8' vt'Eisv
50 Stjxe, itapSXiE xe, <5s, ge, tyOe, 8pvst, "Ev yivo p.<oxpa)8ev, eittx8vtov j3aTi)5ja,
ivxiov 6' au 7CEp!aXXa > '{b/o. El 8 -A\>.v.i\ 45 Ewjia xaxotppoviovxa, 6e8v 6exov E3t6ovxa*
iaot e xaOotu.EV, 5Xo io? ' ugtoc. noXXotcv xe xaxosi xuxwaevov Sv8a xal v6a,

Exciilil lnijiismoili vcrbum ore meo, nec denles alligit ;

20 eque enim , neque Deo gralum est vcrbum :
i O pater, qtiori megenueris, levis est gratia; non enim niib ,
Sed lu cupiilitali, et tuai carni servions me proereasli :
1050-1051 Scd alnisli postea: utquid enim gcnueras?i Quam ingrata
Vox! et mm, (1 dissolvil, el niagnam procreation em.
25 Anion; quidem colligavii natura cl parentes el litios,
Ne labor pro fiis susceplus divellai parentes,
El in nioriem giiiaiiuis, abjicienlcs curan liliorum (|uos genuimus.
Quadrupler et grave certamen suis pro liliis prenles
Suscipiunt, ut ver dixisii, usque ad mortem,
50 Vespae, paniherae, boves, apri, pisces, aves,
Ouiniuni aulem maxime inortalium genus. Si aulcni legibus
His luis cesserimus. tota vita abil inccria.
Unis enim jim (ilium complcclelur, ant optima
Precabitur, aul desideranli sermones, suu quid aliud obsecundabit?
55 Quis parlem bonorum divide!, ut par est,
Si debilum est, non gralia, quod a paire lilins acceperit,
Ac nihil quidem ronseculiis, pudoris legem abjcccrii,
Ueneficio aulem affeclus, ingraiam cxliiheat linguam et mcntciH?
Vide aulem ne quis tibi occurrai prudens, et premal:
40 Non bominum tantun genus suinus, sed etiain Dei,
lino Dei priusqiiam illorum. Parentes vero secunda sunt Pilus
Instrumenta Clirisli magni Dei, in procrealione.
Terrain siimpsit, menlem ei indidit, conflalumquc oslendil
Untiin genus ex utroque, terreslrem regem,
4o Corpus, cum male vivil, deum adoptivum, cum piclalem colit :
Mullisque calamitalibus bine inde jaclaium,
31 . ScliOi. ireptasxepov, pr acuris 41 Ta Sevzepa. Sic vcrlit Gaulycr: Paires ttra
morlalium genus. Ibid. el e rfioiair. Quod si tali secundas duntaxat in gigueado parles lenenl , di-
ac lana lege careamus. de tola vita humana actum tinwque cujus Deus maximus Christus auelor est,
fiierit. Gaulyer. procrealioiiis instrumenta qudam sunt.
38 "Ey.oi. Sic Reg. 990. Edil, xeiv.
METRICA VERSIO.
Namque eliam praslanli babui virlute parenlem : Cedamus, vita omnis abit, vila interit omnis.
Ast ex ore mihi nunquam vox excidil isla, Ecquis enim naluni jam complcclelur . eique
Nec sub denle fuit; nam nec Dens approbat illam : Omnia coneeplis oplabil prospera volis
Quod tua sim proles, pater, hoc leve judicomunus; Doctrina; cupido quisnam, rciumnc aliarum,
Ob me non tain cteniin vilam liicemque dedisli Annuel, in partem dabit alque venire bonorum,
Tiimihi,quamcainiindulgens,Venerique:quodaulem A paire si quidquid sobles capit, hoc ralionem
Me quoquc post aluit tua cura luique labores, Debiti babel tanluin, non aulem muneris, alque
Magnumne hoc, abs le cum sim salus, islud haben- Cum nihil ipse capil, leges el scila pudoris
[ dum ? i Infringit , capiens aulem linguaque aniinoque
Quam vox boec ingrata tua est! Ea vincula solvit, Praibeal ingraium sese immemoremque bonorum ?
Quae mundum stringuul, ea magnum solvit el orlum. Ergo vide ne quis tibi sic occurral el insiel :
Pliiltro nam natura paires cum prole ligavil, Non bominum solum proles, sed Numinis ante
Ne labor alque graves cura;, quas ferre nccesse est Nos sumus, atquc patres tanium sunt illius onus,
Pro natis patrios nimos abrumpal, et airas Conligil a Christo qui nobis, organa qnsedain.
Gignamus tanium morli. dum cura crala: Sunipsil humum, mtiileiiique dedil, misluni edidit
Haud nos iilla lenet sobolis, gignamus Averno. [
Unde eliam ad niorlcni depugnant usque prenles Ex ulroque genus, terrae quod sceptra lenerel,
Pro soble ( hoc etenim nil dictum venus abs le ), Et caro, cum viliis toluin sc traderet, esset,
Ac fera bella movent vespae, panuque , bovesque, Al deus (baud equidem nalura, asi muere dio),
Atqu apri, pisres, volucres; super omnia vero Si sludiis animum Sanctis addiccrcl : alque
Gens facil hoc bominum ; quod si lot legibus psi Pluribus aerumnis hinc jaclarclur et illiuc,
 SECTIO II. POEMATA QVJE SPECTANT AD ALIOS. v
* *iV v\ -tXeveaaiv -a uuiv I/tosv. A OcOsx'jyesii xat t|>ps8E05i 5:8 iOd).
'' tt xnsov tato pevb fXu9Ev eeOXij, OT TtXoxo Oeo oTt, xaxo "cXaaTTJpoc -So.
O8s xiov ve(5tttoc i-rnvEo afyuxxi ), " 8' v navxEui Osbv fiyav oxve)u.ev,
50 ' x4S' tc6 -. 5$ai xetxbv vx\ Oeoo- 'Eo8Xot{ XE oruyspot te xi yp xexwv paxeivv*
OJx eCMXovx * Sopyaj, enel 8 ' , Etiaa 65 Kai {AEx i-pwxov "Avaxxa imxOovEou; Y*vettjp*,
"Hv nXuac (aeOtjc u,e, ox6v vx\ {apoxoo. 0? (xe iou itXri<iav, ' uv Tpti e! v loua,
{ royi-jy, Xotov, eral nXevsasiv Stoxa Kal Xu.iJ/e -rpai-Seooiv fiaii, xal nSai aavOtj.
iiyiOor, xaXXo, v Sa-CEai -tpuxa , SiY^ao) x<t|xolo xxXov uifav, odpaviv epv,
55 o'jptov yx ^XEIV> voaoc 8ia ox u-roEtxxv, "Ou,p.aoi 7tajitpav<i(i>vxa Stauyn, vuxa -
'AXX te, oT uiyat SX6o v v8pu)iroioi xexpExat, 70 'Psuotj- litajivti xs, xb Si] xal ; g{ioiY*
"H ax<joto Ousioi xa\ eoxciAfJai yspaipeiv Taiav oxEpov, TOJxajjuv Sov, f,pa nvuorbv,
O yp 4(io xt vfJUdv, 8o-{ <puxv 5'fa xs, "pac, SvOeo xEp-cv, poxiv uotv, t|Spwv x,
KSO tjxeptdv 8 ^ , &- -ravTa, " 6e> itpoOr,xEv u,o; tpasatji -Eav
,tiO 'j xot\ Ewtxeovlotatv oiSsjjio , > Mxap , eFt ?. Taxa natiip nip' SSwxev Su/Hfe.

Ui inier plurimas vitre acerbiiales, inconctissum aiiimum habcanuis.

Verum nemo liaclenus ila mente cxcidit sana,
eque adeo ferons jtiventutis rcslu abreptus est,
50 Hi banc ore proferrei impiani voccm contra Deum :
< Non me voleutem crcasli, postquani autem procreasii, dcJecorasli, ul par eral ;
Si autem formalum me abjeceris, vile pecus procreasii loco honiinis.
Da sapienliam, da dividas, siquidem permuliis tribuisli :
Da proceriialem, el pulchriludincm, da in urbibus priucipalum,
55 Da furenleni liasiam vibrare, da inorbis corpus non obiioxiuin,
Ca:leraque, quibus homines magnain fclicilatcm nieliunlur,
Aut dcsinam saciiliciis le et precibus bonorare :
Non cuim quid mihi graiilicare volens, aniniam et corpus alligasli,
1052*1053 Sed gloriaiu qurerens produxisti, sicul alia omnia,
(iO Ol el morlalibiis, Beale, inclylus sis. >
Talia dicta hominibus Deo invisis el stullis tribuantur,
Quibus divitirc deus sunt, inali Ticloris servis.
Nos vero in omnibus Deum magnum celebremos,
Tum bonis, tum invisis: hoc enini decet luios amaiHcs;
65 rl post Regem terrenos venereiiiur parentes,
Qui me luce perfuderunt, per quos Trinilas, in unuiu subsistens,
Et illuxit menti mere, el omnibus alTulsil.
Tacebo magnum mundi orbem, immensum crelum,
Clarissimis luuiinibus kite spieudens, superficiem maris
70 Fluxi et immobilis, quod sane mihi sluporem edil ;
Terrain postea, fluviorum cursum, acrcm quem spiramus,
Tempora, aniuos flores, lerresirium nalurain, el aerioruin,
Ouaecunquc Deus apposuil oculis meis, ut quamdain mensam :
Hrec pater a magno Paire accepta mihi ddit.

KI 'EOiAorta. Mallet Comhcflsius tOXovxi. mobile ett. Edit, prave aJxi,.

52 Bozcr. Sic Reg. 990. Edit, poiav, ut carm.
fraec, vers. 41.
57 Z/jc-u). lia Rc. 990. Edit
C2 Kaxcv . Villi ftcloris seqtiacibus.
70 'PevcT\ ( . Quod fluxum et im
71 'E czepor. Combef. et Gaulyer. eaztpror,
ipvGTit)i\, vasto timi, sed nullius codicis auetori-
tale nixi.
7i "pa. Tempestles, anni partes.

METRICA VERSIO.

Discerel iuflexum in mulls ut pectus habere.
At nondum qiicmquam sie mens bene sana rcliquit,
Nee juvenilis cum sie sanguinis abslulil rcslus,
Sacrilego ut dictum dcpromerel sind ab ore :
i Non me Dnxisli primuni. Rex summe, voleutem;
Ast ubi sum (Ictus, qni.jain mi relu r honorem
Quod mihi tu dederisque decus? Sin illico ficlum
Ahjieias, hominis vivum vice nnxeris unuin..
Da sophiam, da largus opes (nam srepe dedisli
Permuliis), inagnusquc ul sim facieque decora;
Da primas til ubique ferai, sim furlis in arniis;
Da corpus gravibus non oifensabile inorbis,
(nnciaque lelicem qua; vulgus reddere vilain
Aiitumat, attl a me non jam tibi victima poslhac
lilla cadet, non jam fiindain tibi vola precesque:
Non ctenim mihi me liibucns cum corpore inen-
[leui
Slrinxisli, verum cupienslibi surgere landein,
lie, supreme Parens, tit cretvra cuneta crcasli
Utque intim nomen clarum morlalibus esset. >
Ast hrec sacrilegis demur, lurbreque profanre
Ac stolidre, qure semper babel pro ilumine censum,
Ficlorique malo Tamulam se prfida pra~J>e!.
Nos vero in rebus lattis rebusque niolesiis
Numinis reterni prreconia snela canamus
(Namque probre hoc sobolis munus), tum deinde
[parentes
Post hune terrenos omni celebremus honore,
Qui me jucunda complcrunl luce, Triasque
Per quos snela mihi luxil, cunclisque refulsit.
Orbem ego pennagnum mundi coclumque tacebo
Perspicuis radians oculis, requorque profundum,
Quod fluxum simul ac stabile est, res mira protcclo;
Terrant, labentes fluvios, liquidumque silelw
Aera et annoruni paries, floresque, liominumque
Naluram cl volucrum, qure denique cunda supreinus
Apposuit mihi mensam oculis Rcgnalor olynipi,
llausta mihi ac maguo genitor dedil isla Prenle.
7 S. CREGORH THEOL. CARMIXUM LIBER II. HISTRICA. 1528
75 , fi<| p.01 Totoutv jiEScaOai yevsx^pa A ; ojv^v veicoSsasi, TjEpiocc totetjVo ,
\ flpio;, SxtoOi - Ka\ xo Sua te Tfix*^ eTtiirvetei \ pitEi
M) eoi t xoutoo arc' f)[*Etpo'.o, 90 Ox epsi, T ja' Ireuai 4X6; xixo, > "Ava; >
Txvov, .\ 7-{ itipa [iOo; xijtaf [SeXi*
E? ye st texsaat irfOov iripjuve toxjwv, 'AXjiupov ox IOeXov tavsiv iov, av X^Tij , I
80 Ka\ i lXeeiv to o tXov-a fpu^e. 'Yfpov ipuatocov, xal vaTEpov f)pa Xsasoiv.
Kptaaov taeoaXovta tppetviratip', t|S itap'aXXciJV "EpY oi{ , xa\ opsa , xa\ itXaTv ujiov,
Eu na/siv, Ovjto 6 [tovov ExpaXEUjaEiv. \ ibeiv jispnEiiiv 6ibv iov , >j Tax^ tir^o,
Et 6e xvtc, 9pevoT:Xf| te xa\ ou (isXsacr i itTjyuj, 93 "H itotv vertsaniv XidTipolTiv vaaaEiv.
T tcpijet ; o xE'Pa Te'lv sxtjimiiv napisi? ; O8 oec 3to8ovTEC 4X) irpov aaxaXtoatv
85 Ox ujjLottri otffv etpojjievo a' exij ofsst, Ox past orcoXio xjAvwv |)- yao-rpi
' 'AYX''Sij YEvtijv uv x 7ro).;jio'.o ; IIixpo; 6ci t T ji' pi^a stc\ xOova, Y0tl*v Sovxa ;
'H ^icii T (a' tEua , \ t (iE SoXwv bteT ; "HsXov 6p0to (i(iev, eu xe \ xuXivSst ,

75 Quarc, ne mihi lalibus graliam referas parcnli

Licentius faciendo : conlidcnlia en i m lit impudculia, si iiioilum excdt ;
Ne tibi hc et talis ex aure nostra,
Fili, prfervidi cujusdani palris vox proferatur :
< Si natura flliis araoreni paren lu m largila est,
80 Ki natura etiam eos diligere qui non diligunt, vet n r .
Melius esl flliis severum patrem perferre, quam ab alus
llene traciari et mortalibus in illins duntaxat nianum inspioere. i
Sin auteni pauper, et mente caplus, et meinbris invalid* essein,
Quid faccres? non niaiiuiu mam pn> bculo praberes?
85 Non me luis bumeris sublalum procul cOcrrcs,
Quemadmodum /Eneas pa'.reiu suum snsliilit ex linslibus?
An dceres : Quid me gciutisii, aut quid a me servile minislerium polis7
Da vocciii piscibus, el aeriis a vi bus,
El omnibus, qiia?cunquc super terram replant el spirant;
90 Non sic Dcuin afoqtieiur delpbinus : Quid me, o Rex, maris prolem fccisii ?
Salsam nolleni sulcare vilam, semper vagus,
Ilumidum bauriens, et obscuriim iiilucns.
Opera bovis desidero, et montes, et latos humeros,
El iluecro cominunem iiominibus vilain, til celer equus,
1054*1055 1'5 Quam omnibus lubrieis piscibus imperare.
eque boves copenles maris iter aiiguntur :
Nec dicet obliquis laboraos voluminibus venlris
Dims serpens : Quid me deturbasli in humum, lerram edentem ?
Mallem creclus esse, verum tu me ventre volutas.

7T '' ooato fyiEzpoio. Ab aure nostra, id est,
quam ego ipse audivi. Versus hie obscurus ; Combe-
isius la reddit : Arc' ; xrjxat, ab auribus abs-
eedat ejusmodi serine, fleppoxspoio itatpoi; ixap'fu.E-
Tpoto, a coiiiimiiii amborum ferventiore parente. Veo
scilicet. Genuina magis ac lueidiorvcrsioD.Gaulyer:
Ac videndum tibi est, ne forte ilia pwfervidi cujus-
dam palris vox ab auribus mets ad tuas perferatur :
idem dociissimus interprcs, ilerum Gallico sermone
Rubjuiigil : Mais, mon (ils, prenez garde que, pour
vous rpondre, je ne me serve des paroles que j'ai
eulcndu dire un pre un peu vif : Si la nature a
donn auv pres de l'amour pour leurs enfants, la
mme nature nous dfend aussi d'aimer ceux qui i.e
nous aiment point. > Duo versus scquenles, inqtiit
idem Gaulycr, sunt ejusdem palris, aul ciiani lut
tasse Nicobuli.
80 "Epve, renuit, rcusai.
82 )( pro uo, vel subaudilur.
84 Exi\X)ra. Sic legendum. Edil, axfjtiovt.
88 Kai i\eploi. Chig. T)u.fp!o:.
97 'Epst. Male edil. tpEij.
98 "Epitfa. Sic Reg. 990 cl Chig. Edil. Epegxc

MTRICA VEIISIO.

Ergo vicem intrpido ne labcm pectorc patri
Ipse feras: amlav fit enim lemerarius, adsit
Ni pudor, el justum teneat liducia mcirum.
Ne quis fervidior nostra tibi initiai ab aure
Sermonem hune genitor qui te perslringat acule:
< Ut proli natura pairum concessit amorcin,
Sic natura negat, ne quos ab amure reinlos
Ccrnimus, his auiini munus praeslemus ainici.
Morosuin rigidumque nimis perferre pareiiicm
Prseslat, quam blands aliis lenibiis uli.
Ex manibus pender patris mortalibus aulero
Unius fas csl. i Si pauper mentis inopsqiie
Sit pater , pedibus nequcat consistera cerlis,
Quid facis? Aniion bacilli vice fulciel ilium
Dextra tua, et sublalum humeris poriabis, ut oliin Ut projeelus bumi ierra dcpellere cogar
^ucbisa genitus, Troia flagrante, pareniein
'Extulit, ignivoiiuu necis exemitque pcriclo.
An dices : Cur me feeisli, munus cl a me
Cur servile pelis? Gravor hace tibi pendere jura.
Alilibus voccm, voccm da piscibus, liisquo
Omnibus est sedes quibus in lollurc lcala :
An dicel delpliis: Cur me, Rex suininc, marinuin
Fecisti? /Equoreaiii durum mihi carpere vilam.
Miinia poseo bovis, monies, laiosquc requro
Ipse humeros, alque instar equi jam vivero malo
Morlali cum genie hoiuinum, quam quolquot in
[alio
jEquorc sunt piscos regere impcrioqiie lenere.
Non eiiam xqiiorcas cupiens bos nare per uudas
Ingemit, obliquis aul ventris traclibus anguis
Fessus, ail: Cur sic, quxso, sum condilus abs le,
Ipse famem? Rcclum cupiebain eorpus habere:
Al tu me contra prestalo ventre volutas
1519 SFXTIO . QUJE SPECTANT AD ALIOS. 1530
HIO 06 x4pa$ asxotstv xoia SivseaOat A Mi)xpb{ va6ptbijxtdv, itotvijv iwRpb .
Xpi}ti , nivxwv SasUEUxaxov '; ji.ett^ot- "HStj 6' au (looijt te8v 8ei5ou.' ptoxa
Te'py;. 8', f,v xiaxov ExEt> "^010 xiXsvOov. 115 iv^et), -i:5; Optro; ^pi raatov.
OuS y' iw nirrji ' ps xspaunrjov Ipyov Ouxt p.i) uixoto iXei xp6oc, xexo , oxi
i Tinr' en' (xo\ p4i'T)oa :ixia xxXov, Xixp ; i y^P o8eu.Eti itaiv 9si{ ' piv 10>.),
105 Taux* p.ev xe]v xap/J/ai if pva , uxai 'H e xEpetoxipi} , 8i)p(Hv aXY">i3iv 6.)
[ naStv , ') ' au tcXexxV) xe xal ay.yo-.epai; irijuxxo.
*fl<; xe u-aOtj nXiuTiYY11 XY'J xa^ eirptov Xxe'.v, 120 "O 4pa xa\ xpiaaov Ya'l nOavo oT8e YewpY"
"H f 9EIV xo TCEpiaiJiv, 8 S' pxiv axi, xa6;Eiv, Kixaxu, f8b Sxapito, axavOotfpoc 6' aia axtjj.
"Mrfi (5( ecAcv', XX v.z-:.-/z:. Tpcasai x:X0ouoiv 5o\, xal xp{Aax xptoa.
Tb ixXejxov pauxiov xi piviv iroX XiMv axtv *H u.ev Y^p ], xa^ nxpoxoc Kfyczi toXXv,
110 "EvCoCUv, f xiv' U9paaxovEc-rpa pJOiv stv. ) , u.aXaxtf xe xa\ e; xXoc o-xxpbv Syouo,
O6ei yip ovo ejti p.vstv no ^51 -0"11 " 125 KpTju.vo , CocEpo x* (xuxo, xal xpxa-
O Yip x^aK TS Y^v ^l* Ya<rceP* r4?2 { pov alviv

100 eque corviis pevinde ac aquilx per aera circumfcrri

Expctit, cum principe avium formant mutans;
Sed antat, quod cuiquc datum est vil;c genus.
Nee sno lictori unqiiam dicel liclilc opus :
Quid in me indei'orant circuinvtdrisli rolain, scolestc?
105 Hxe quidem ad inflecleiidain niculcm litatn, cliarissimc (Mi,
lit discas lanccm oralionis, funeinqtie conlrahcre,
El abjiccre quod superfluuni est, quod auteni sullicit, retiere,
Nr: inipctum juventutis sequi, sed coercer.
Plcriiiuque quidpiani ex is qux dicenda sunt, mullo melius est
110 Intus subsis'erc, quam Terbum aliquod non diccnduin in aeren) profcrri.
Nainque nulla est molestia, quod seriuo intra labia manual :
Non enim le disrumpct viperiuus fetus, qui vcnlrcin
Mairis corrodit, in vindiclain palris cxslincli.
Jam vero tuuni verbis hutnanilcr excipiam desidcriutn
115 Leuilale pairis, lilii audaciani veutis difl'uuduns.
Non una vitx semita est, o lili, non una,
Qticniadmodum una omnibus est natura ; scJ alia quidein bona.
Alia vero mala, brutis irrationalibus similis :
Alia rursus ex duabus conflata el pcnnisia.
120 Sic eliam et triplicem terra; vim novit agi cola :
Alia fertilis. alia slerilis, alia spinarum ferai siniul el frumenli.
Ternx igilur sunt vix, icrnique termini.
Prima quidein liumilis, et trila vestigiis plurimorum,
Lata, el mollis, ac tristem ad lincin ducens,
125 Prxcipilia, lenebrcsosque rcccssus, ct sxvumTarlarum,

101 /' * lwt. Quid me tam lurpUer tornasti?
105 Kafifat. Uiy. DDO ;'.i;j.:i.
101 'Pifar- Reg- 900 :. Chig. xaOCst,
pro xaOciv. el ftpxiov po pxtov.
100 ti. Sic legendum videlur, cum edi-
lis contra Benediciiuorum senientiaui, <|ui ex Reg.
090 legere volucrunt 9 paixv xi, quod nullam Grx-
cismi raiioncm habet. Vox ippaixiv per contractio-
liic ponilur pro 9paaxh)v, idque propter 111c-
trum. Caillau.
112 'EyjSraS/ te yoro. Fabula potius quam
vera narralio. Vide Plin., lib. x, cap. 02.
114 Aetloj' . i5<jxo|jia[, liumam'.cr ex-
cipio : :wup& vqEr), leni amouilioue putris, au
daces filii nimos uhjurgans. Errant P.illius dedil -
cendo SeiScou.' a verbo 8e8ieoop.11.
117 " t) {ter c.li\. Isle versiim claudendi
modus exemple caret, (uulykh.
118 '0{iolri. Reg. 990, jxoiov (sic).
119 'Afipotpat. Sic Reg. 990. Edil, auleni mi
nus bene u[j.'y'j-.ov.

METiUC.V VERSIO.

Ncc nigCT excelsnm volitare per xtlicra corvns
Expclil, ac speciem regalcin assumerc gesiit :
Verum quodquc sito coutentum tramite vitx est.
Ilaudquaquam liglo vas lictile dixcril : Ecqttid
Me maie tornaslt, sclrate, mitiusque deccnlcr?
llac ego, natorum longe cltarissiine, dixi,
IU velut ad lancent d'iscas tua pender verba,
Aiqae supcrvacuis , ouod sal sit liabeic, rese-
[ciis ;
Utquc eliam studeas juvenilem si&lcrc cursuui
Ac non xtati frenos laxare menti.
Prxstat.cum permulla tabeas, qiixconimoda dicta,
Ut maneal medio pars maxima corde retena.
Quam non dicendum qttiddatn dferre sub auras.
Nil nocet iuclusuni labiis rompescerc verbum ;
Mou clcn'.iu exsilicus lucerabit viscera uialris
Vipercus fetus, pnam in palris exilios!.
Nunc aillent ipso luum blando sermone, piidoremt
Qui nato injiciat, perccllerc nilar a innrem
Semita non una est vitx, cltarissime lili ;
Nam eque natura est cunds niortalibus una :
Verum prima quidein pulchra est ac laude vcbeitda .
Altera fu-da nimis, prorsusque simillima btuiis:
Tertia postremo ex islis permista duabus.
Nempe triplex eliam lerrx genus alquc facultas :
Una ferax spicisque gravis, slcrilisque secunda,
Toi lia qitx sentes simut ct producit aristas.
Sic quoque Irina via est, limes trinusque viarnni.
Lata una est, bumilisque, premKquain plui iina
[turba,
Mollisquc, ct facilis, verum miser exilus tili,
l'rxcipites scopuli, icnebii horrenda vorago,
1S31 S. GREGORU . CARMINUM LIBER II. HISTRICA. 153
'H/t TTjfA; -, xa\ 8au.ovE a^piiBujiot, A 140 'AvSpoyvoic , toxituv 6t]Xtu.o<jiv , p-ayc-si,
4"uj(u>v t' oCiXopivuiv jtoivi], xa\ tjt; -^. Xoij , X(AVT5tv aicXijpi)Toi(nv iooi,
'H TprjaXti , xa\ , auaAT] te, O Oavtcj) covte , dv p.pov
Eteivj te , axoXiTJ xal jiyxptiiivo '/, A'j jjjivsojv XEaXa o ; So vTTi::;.
130 "[6;0 ttoXXoi, y.aiTXo;eaOXbvATOuia, Ti)v 8' t(AvoucPtv, aoi o; ox r'i Y^l
Oipavv arcEpEvxa, xXso p.Ya xXXe* sapxa, 145 , wovts iri )(0ov\ uapxbi npOv,
Attjv tpsxitjv xo9apT)v , xa\ axiov iaOXov, 'Auysc, zjxo:o Ticpipov{ , oupavoyorai,
"Axf i xal tpouc pov oOtiv' l^ovroj. 'AxTavoi, xtvjpol /ajiai'jvaos; , oiogETUve .
'H Si ), ; jav oo, ) 8 f' (iot6r,i, Baibv varveiovte , , oxetcecte,
135 OO-t Xrjv ^, xo^ "8so; o toXXo. KSo 2v olov Ixovtz , &itav y.'/.io; vOS" teiv,
OTov x;pvo(xvou !>{ irpo vxTa piXaivav 150 Ka\ itXouTov tcevtv is xaU; EivofovipiOat.
'AjitXxTiv 5' Spa rfjv ys uoo\ p.$iv xaXoujt. Toy plv f" tpoiti) , xal Se(8ta vips SsBopxit,
Aeti jiiv itspouaiv , ao-.c voj ax'i xxta-oc, 'j esbv , 5' vOpnoiai '-
YeTcat, vSpoyvot , jtoixot, iitopy.v fiostv, Ka\ ifp woXXv C-epOs potiv sCiaaiv wivTwv

Ubi ignis Qumina, et sxvi dscmoncs,

Animarumque pcrdiiarum poena:, ac lormcnlum sempiternum.
Altera via spera, ct ardua, xsluosa,
Angusta, el obliqua, ex omni parte prneceps,
150 Non mulls pervia, ct ad faueluui linem ducens,
Cueluiu sidercuui , inagnam gloriain, pulchriludines incorpreas,
Ail veril iiein ipsam purain, nullis involulun unibris bonuin,
1056*1057 Dcnique usque ad summum lumen, nullum liabens Icrniinuui.
Terlia autem media quidein via est, median) liabens mercedem,
\~>':> eque >alde laboriosa, net miiltum gloriosa,
Velut si lux niisceatur cum obscura nocle :
Sublustrem ulique uoclem baue misiionem sapientes vocaot,
Mana quidem via iosisUiul, quibus est mens scclerala,
Mendaces, homicida:, adulten, perjuri,
140 Cinxdi, parricida:, raptores,
Veniris ainalores, paludibus incxplcbilibus similes,
Qui morti vvenles, suuin inleritum ainanl :
Talis vita hostium cervicibus immineat.
Preclara autem via incedunt, quibus vita non est in terra,
1 45 Ter beati, vvenles in terra supra carneni,
lunupti, muudi conleinptores, cli iucolae,
Inopes, tristes, liumi cubantes, unam habentes veslem,
Modicum quid spiran'.cs, eibo ct celo carentes
Gloriain unam solum benles, hie gloriain spernerc,
150 Solasque divilias, pauperlalem pali, ac Dcum unura iiilucri.
lios ego veneror el Iremiseo, demissis in terrain oculis,
1)1 Deuni summum regem, cum ad homines accedil :
Eienim longe supra mortales secreli sunt omnes.
134 'Oo. Ita Reg. 990. Edit, fic. tur Bencdictini admiserunl leclioncm Reg. 990 el
15S A//(. llaChig. Edil. pzl^. Coisl. ubi sic scribitur /a;j.:'jv8,-. C.uiiai .
147 XajtatevrdSs. Sic edil, ct quidem recle 151 . Sic Reg. 991. Edit, prave ;Soxi'j;.
propter inelrum, cum duse prima; svllabae breves 153 '. lia Reg. 990 et Cliig. Edit, sav-
sini, ut palet ex hoc Homeri versu Iliad, xvi, 235,
-oiTai ivintnoSe, xa^aisvat. Perpcram igi-
METRICA YERSIO.
Orcus atrox, ignis fluvii, sxvosque furore Raptores, alque androgyni, canosque parentes
Uxmones ardentes, animarum pna roalarum, Qui pcriinunt, quique immodicc sunt veutris aman-
Ullioque u'leruiis quse se prolcndat ad amnes. [les
Arela seeunda via est, squalleusque alque ardua Ac similes stagnis, qua; frustra cxplure labores,
[valde, Qui morti tanlum vivunt gaiidenlque perirc :
Aspcraque ac pcrquani sinuosa alque undiquc pra:- In capita luve, qux'so, cadal luve hostilia vita.
[eeps, Laudandum at vilse sulcant iter hi quibus baud
Paucis irila quidem, seil felix exitus illi, Vila sita in terra ; felix o lerque caterva [est
Siilercuin coeiuni, decus ingers, carne carentes El quaier, selheream quse vilain in corpore ducil.
Forma;, verum ipsum purum liquidumquc, nee um- Qua; ixdas llialamosque fugil, m und unique rueu-
[bris Conlemncns, aulis sese cleslibus iiilert, [tern
Obicctuiu, linisque expers lux illa suprema. Pauperiem qux saneta colil, mcerelque, cubatque
Mercedem , ut media est , mediaiu postrema repor Semper humi, vestes plures possidel una;
tai ; Quae paulum quiddam fruilur vitalibus auris,
Nam nee sudores magnos habet illa, ampia Ubsequiiimque negat ventri ; qux legiuinis expers,
Pramiia, lux lenebris viluli cum jungiluralris : Cui decus hoc unum est mundi famamque decusque
Amphilycc a doclis solet hsec mistura vocari. Spernere; cui magnus durissima census egeslas.
Per fucilem incedunt, quorum mens crimine gau- Alque oculis tanlum supcrlim proponere Numen.
[det : Hos ego, cujus humi sunt liimina lixa, minisco
Mendaces, perjuri homines, veliiumquc cubile Non seeus alque Oeuin, cum nobis ipse propinqual;
Seaudciiies, dexlrasque suas qui cruenlant, Namquc super cnelos homines cliorns eminet lie
1533 SECTIO . POEMATA QVJE SPECTANT AD ALIOS. 1531
'HpsT; 8' oj (5, 8ov Tojjiev , outs xaxoit A Ttc (pasv| apstrc ^o xXof , SauiCw
155Tep^xvoi, xa\ atbv e9oin(XV0 -fe , Ttjc etufspTic xaxTjj ntxpov ooivo, oet xefeo
O; X/v te jjxtjXe , xort patEtvr., 170 ; , oipvidv xaV 8 rt Xatv oSeei
Kart , xtsvtov ce, tXov 8' 6 xf** XTjtai. 'EvOSe, xaV ^uj^v nb ;. 'O 6' irf jjiopfwv
Toutou 6i] -ixov |(1\ <5 att foto, Elxova, &i 8 tivte <>3Ei;, xort Staii
nXotov aXt^tov , xtap axXoirov, iOXov Sxovto;. Zmtov ' XXuuiviuv t. yip e66aE,
160 tot (xi) 7ivtea!itv , tbj noOceoxov, Kort eirrpiCs eouv, xort tctti Sackte,
Mt6' Xov |E7tpT)ata Xftov Tcpov, torca tEva 175 8* yotOoJv pstTjv IXxei xPvo artatioiicv
(O rap o-o -ksus' TctTcs9o(iat, o6 e ^ ", ipuiv ypixmbv xXoc, &;8 xooxtradv
ATvo fio- abo; yp if' ap.at; ativ aitiato) Ao<ixXstv , fftjXTiJiv iv iOavtflst xctparjwv.
'AXX' Ijitcyjc; tti> "re Xyiov xao Co/ov aXXoiv. MOoi, xort Jtbovtt jav(j ioj oix Ttt8sutj;,
165 MGOoi yip tototo Osu.sXiov , o u.' ~o Or,pU>v Kort 7cveovti [lya ot<?o, o8v 8p.oiov
"Ej^tarav, oTartv EyEtpa itiXsij , xort t6p.t' vpov, 180 "Av6eo-cv Eapcvoteiv i4)o xEtpopvotat,
Kort Oev [ive(u , oTatv sfto v^axouaiv 8' Sp' lceita f|xato XXupivoio,

Kos vero median) viam ingredimur, ncque maus

155 Deleclaii, et paululunt altingenies Deiim,
Quilius et uxornin cura est, et gloria: aniabilis,
Et filiurum, et optini, et gratuni id uninc quod in manus veneiit.
IIiijus aiileni vitae primas tenet, ul mihi videlur, facundia ;
Quippe quae lia beat divitias, et possessionis, qua; eripit, nee stibripi possunl.
160 Quatnvis cniui non omnia disciplinariini genera dccurrerini, ut cupicbaui,
eque loi uni emensus fuerim scienltarum aiqunr, velis expansis
(Non enini verbis luis asseniior, ueque me suducit
Laus mea : laus enini a propinquo, paium habet idci) ,
Allnmcn col sermonuin gloriam pro: cxleris omnibus.
165 Vila: enini sunt lundainenluin sermones, qui me a feris
Seereverunt, quibus urbes exstruxi, el leges iiiveni,
Kl Dcum prxpoientem celebro, quibus ollero
Ad clum inclyiu: viitutis gloriam, quibus frango
Telri viiii sieviiui robur, quibus secemo
1058~ 1059 17" Mundos, clestcmque cl eum qui ad iniuriluui vcrgil
lin , et uieiuein a corpore. Ul vero a Ibrinis sejungo
Imagines, sic etiam et vilariim naturas, et gcuiiiios fines
Viveuiiuin et pereunlium. Ilaec enini Deus edocuit,
El serino sapienliuiu firmavil, el fuies fulcivit : scilicet
175 Quomodo virluiem bonorum tempus traitai extremis diebus
Ueinuncrauilain illuslribus scripluraruin monumenlis oslendens, et nialorum
Ignoiuiuiuiii in taliulis iininorialibus incidens.
Sermones ellieiiiul, ul qui solilarius vivit, nullius rei inopia laborct ;
El Il i qui alluin spiral, prxclara sunl corona, neququam similis
180 Floribus vernis, qui ad aiiroram carpunlur,
Slarcescunl atitem postea anlc diei occasuin.

161 . Sic Heg. 990. Edil, uvov.
162 ^. lieg. 990, xXtJ/t.
1(4 Tit.) ;/:. Sic Reg. 990 el Chig. Edil. zUa'n,
U coto, o eloqneniia, quas cleris omnibus prceitas.
107 'Ac/j.j. Reg. 990, cupiv, el postea 8zixauv.
174 "Epsicre. Reg. 900 cl Chig. pue.
176 Aetrjia pw ypaxrr , etc. Id est,
oslendil liiterarum monumenlis, quanta justos glo-
ria extremis diebus inancat, et quanta malos igno-
minia.

METRICA VERSIO.

Ai vero medio gradimur nos tramite viue,
Qui eque gaudemus viliis, rursuinque supremuin
Extremis Numen digilis coulingimus ipsi ;
Queis uxor, queis esl sobles, qiu'is gloria cura:
Praediaque, el charum quidquid nianus uiraque ce-
pit.
Praecipuam porro vilae sibi vindical hiijus
Doctrina el sonco nitidus, ine judice, laudein ;
Non elcnim furto, non vi rapiuiitur aperla
l)iviti;e. Qiianquam doctrina: non genus llec elcnim priinum docuil Deus, ac sapientuiu
Pervasi, cupiens lieel id, neo, car basa tendons,
Toluui irajeci sludiorum sedulus xqunr.
Namque luis diclis baud credo, nec mea menleni
Laus fallet ; suspecla elenim laus cunda propin-
qui.
Te lamen, n facunda, col, doctrina, superque
Cutila relio. Nosliai nam sunt fundainina vit
Sermones, lli me a brlis sccucie ; per tilos
Sunt urbes mihi constructx, legesqiie rcperlx.
Horum opera miranda Dei pneconia pando :
Horum opera landein tollo virtulis in allum ;
Horum opera vires sceleris compesco malignas
Horum opera binos etiam distermino mundos,
Coelcslem a iluxo dirimens, a corpore mcnieni,
EHigieni a formis, vilx-que ulriusque per illus
Naturaul et geminos vita; discrimine lines,
Vilx unum eicrine, necis selernseque secundum
Postea fulcivit sernio, postrema idesque.
/Eleri am redduni l'amaiu laudemque bonorum
Sermones Uteris depicli, ilideinque malorum
Dedeeus selenium lidissime carmina servant.
Doctrina est soli vivenli baud indiga vita,
Aiquc altiini rursiis spirauli magna corona,
Floribus hand similis vernis, qui lucis ad orium
Colicoli , anlc diem maiccni percunlque cadenteia
1535 S. GIlECOniI THEOL. CARMINUM LIBER II. HISTRICA. I5
MGOoi xal iMtOisiwtv axo {ay " xost A tpjxaxov , Xy<> v, 8v pxouivqj teta Kipxr,v
H'J[t%v intepJsiovTa, vou vyo{ oitv vac AapTtaS] 8>pov , trjeiaiv p^^et
EviCoi ! xal x-pov eOypoavrjsi t9tu, O; eiipoij, ,)8' aiTU l8oi 5uoOpxiova .
185 Ote Xtjv wY^poucv ;, out' YaOoZjtv 200 MOov xal IIoX8axva xepasaro, Otivo axoiti,
Aip<5u,evo, tspov 8' t-.po) 5TaOiixvo{ aXxap, Ai^uinT], 6Jxev 8' 'EXv) etvT;ov aOX&v,
'EX7tiS'vpYaXao'.eiv, v euSiwT. Se . Nr^evO ', SxoXv , xaxv inCtrfiov irivrcuv.
MOo xal JasXja Syst, xal Stjjaov ecXxsi Kai puXov iTovevta, xal fpiov o*;a.a ,?
"Ev ' Yopjjffi i0i)Xe , xal v OaXijatv avajzc Il //.Ai/'.; x7ipotpuYtov Tt; , nijv ; Xao; (,
190 K*l (iOov ac/pet, npijuv 8 T!0i<it, 205 TvSe auveffaajje, 9O.0V , oov ' aX>,iuv.
MaXOiasiov maXotse xal oI[jluXoiji Xoyo'.ii, T uXov, lXevesiv ! 4XXo; -' .
Kal xpixspv 5tp evTa, 7tupb{ uivo> uS^pov. MOOo; yp poTucc a!8otov v6pa t0t<ii.
'Op-^eT) xiQprj (xuOof ~>,;v, etsxw, 8' '08u<rrt, t6v x tovtoo cuyv-ra,
Dvxa; ytiiv jieXcacjtv, fuj xaxo; t' Tuftvbv, xal (leXesdi Texpupuivov, aiiv ^(,
195 *U 6' 'Ajaiov] Xpi) xal Xaj '., 210 MOottv TTUXivonv fxdTiov evTiaavra,
Tu^ vriTJtou . 018a S OapOevixfj ioGV, , xal aafXeia,

Sermones animi molibiie sedands eximia sunt medicina. Ilis compesco

Iran sesluanlein, nebulas uicnli oQuitdcniem. Ilis dolores
l.ciiio, et laetiliae moduin impono,
185 Seque niniium adversis dejecius, neque prosperis
Elatus. Alleri anient ab altero adtiibeo reinediuiu,
Spcm in rebus diQicilibus, in screiiis tiinoreni.
Scrmo ipsos reges, quo vull, iinpullil, et populos trahit ;
In foro Uorci, in convivas regnal :
190 Bellum conipriniit, iiiansiieiuin bomincm reddit,
Molliens teneris Llandisque verbis,
Quainvis ferns sit, velni ignis vis mollit Ferrum.
O phi citliara. ejus eral rloqucniia, ul arbitrar,
Quae carniinis siiavilale cnelos trahebal, bonos siniul el malos ,
195 Ul eliam Ampliionis lyra, qux* saxa periuovcbal,
Homines scilicet contumaces el sxeos. Novi etiaui Mercur
Medicanicnlun fuisse facundiaiu, quam iter facienii ad Circn
Ulyssi dono dedil, ut in porcos mutatis opcm fcrrcl
Suis sociis, acne ipse ederet porcorum cscani.
200 Scrino eliam inedicainentuiu esl illud quod miscuil Polydainna, Tbonis uxor,
gyplia, dedilque Helena: hospilale niunus,
Dolorem sedans, et ira: expers, maloruiiique omnium oblivioncra aicrciis.
E luctuosa pugna, cl sxva maris teinpuslale
S.epe quis creplus, cum Dens propiliiis fueril,
205 Haue cloqiieiiliaiii una secuiii servavii, cliaram possessionem, solain ex omnibus jlnt,
Qua inagis quam pluriuiis alter delcctalur opibus.
Eloquentia cniin venerabilem lionniiibus Imminent reddit.
Id perspieeex Ulysse, quem ex midis servaiuui,
1060-1061 Nu.luni et inembris fracluin , illustrem erronem,
210 TriuU'iiti oralione supplicem sibi occurrculcm,
Virgo tarnen, regis licet tilia, rcvcrila est ,
I9t! tlpjjxo. 'Epfioj, Mercur, deorum legati. 201 '. Cbig. Tzv.
402 . Absque dolore, dolore I .berans. 2IJ9 Alxvr .lirqr. Celti aiiimi vagum luiwint
Vide
iv, totam liane labulam apud
221. r lloinerum. Oduss.
* 210 MOoicrir . SuveTOt;, rerbit cam,
prudeiili eloquio.

METRICA VERSIO.
Molibus est ingeiis animi doctrina modela. Mcrcurius dedil, ad Circes cum tecla venicel,
Ilac iraruin a;slus reprimo, qui trbida nubes Ul sociis et l'erret opem. qui mcnibra siiilla
Sunt animi, urgentes ac luctus sedo, modumque Induerant, porcinis se pascerel eseis !
Lxtiluc inipono, sic scilicet ut neque dura Quid nisi serme luit, Thonis quod miscuil nier.
Me niinis excrucient, nimiuni nec prospera lollanl : Argivxque Helena: dono dedil hospiia pulchruiii,
Verum ulrique ab ulroqtie petam medicamina certa, Quod luctus rasque graves lollcbal, el omnes
Spem duris adhibens rebus laelisque timorcm. Illico mslilias iiiemori de meine fugabal.
Docirina et lingua; ducil facundia reges, Ac sa'pe el miseram stragem sxvasque proceiUs
El populos trahit, inque loris epulisque triumphal. yEquoris cffngieiis placido bene Nomine quisquaro,
l'rxlia compesc.it rixasqne aniiuumque ferocem Has unus servavil opes, quibus aiuplius ipse
Miligat, el verbis emollil slridula blandis, l.a-laliir, quam mulla ad coniiuoda gcslial alter
secus ac ferrum mollit Vulcaniiis ignis. Quin chain venerandum hominein facundia n-ddU.
Orphie a testudo quid eral nisi scrmo disertos, M liquido nobis monslral Laerlia proles,
Qui siniul et recli vitiique irahebal amantes? Naiuque ille xquorcis vix landein eiuei sus ab und-.
Quid lyra qua quondam durissima saxa movebat ' Nadus, limps reriim, coiilusus membra, vagusque,
Ainphioii, hoc est, obdura cl saxca corda? Siipplicibus verbis movil variisque pucllaiu
Quidnam illud nicdicamcn eral quod ductor Ulyssi Alcinoo genitore salant, plcbique panique
 I5S7 SECTIO 11. POiMVTA QU/E SPECTANT AD ALIOS. 155
4>ai^xcai ' !8t;> \ 'AXxtvqi asiX?i', A S Kai yxp i -!STpT)v Jiottv Reo; 5[*,* {XXet.
Esivov, vaurjov, uavriov purapov aXXtov. Eire s ' 'AtO erspij/ev TjSovi, exe TepTtvj
MGOoi, xa\ itXsiVEGJCV au' '" -nixpi 4>oivxjs xXutov 5, v<5u.u>v iSo* Aaovir.uw,
215 BoaxavT], TeXiOoumv rcpTepoi ' o fp ipiu'ot; ' 'AXs|v8poio TiSov [, ^ "^ iroXXwv
'0 Oovo, ol 6' &5xT)toi I6i) tutfo, o*8e itaXaleiv. -Xti<i(ivc Tt, Sifiax' iXativei'
*Q (iOi, (x06wv wtSeuae, (b iroOeYixov 250 u,ev u.eTpo:atv ' ata itXoiTO
Eo ya8o eit5Jtv ijibv Xyov sotfopfeiv! II i-cr/ouuw.si, xai SvOea xaX ipotTO,
'AXX p.ev xaTu.ap<J<a , ta 8' o tfOevo, XXi i Ka\ Troxajxoi xeXa8oev 11, .. tovto
[ 7101805 Nr,a 9pot icvoti)iiv eXa^poraxTjaiv 6pu,ov
220 !Xtj IraiYouivoiei TiOoiaiv AeX<p\ S' eSiobJsav -ip , viTjto aeivo;
'Ex ttoXit)? v4i]to, 5 jrot itXov ] ysipst. 235 Tupo eyvapiTtTOtJiv Xiiajuvo; .'.,
'' rOt p.01, toxiov s Xtxa? xa\ eflm ,<;, SxipTwr] x[ia teW Jiov fYeove'Jb>v,
, piejitov , av Xitwpjiiiv Apsxai, " xai vxotaiv ot5;}ov ^Ya' aotbov.
TtoOst, ; 8 a' yoi eoOXc. MOuv 6' 7YTTr,pjt Xot ao, iv upova(xot{ 8e

Plwacihiisnue ostendil et Alcinoo rgi,

llospilem uaufr.iguni aliis omnibus augusliorem.
Sermones quoque, n plerosqtie infestos octilos conjicienle
215 Invidia, superiores exsisiuiil : neque enim opliinis
Livor, sed iis qui inopinata prosperiiatc lumenl, solet conflictari.
clequcnlia, cui laudandx impar sum, quam cuperem
Tux excellent*! facundia? parem orationem afierre <
Verum partiin altigi, partim nequeo, partim eiiam fllii
220 Lingua cliarissima percensuit , properanlibus desideriis
Ex cana juvnilit, quod iiiilii acrius aniinum stimulai.
llaqiie, vade age, parcnlumqiie preeibus et luis freins,
Promplus el validus, cum spe optima,
Quo ire cups. Ductor autein patris lui le ducal egregias.
225 Eleniin in vilain nosiram octilos Dcus conjicil.
Sive te Atlica oblcctavii luscinia, sive le jueundx
Phoenicia? urbs inelyla, legum sedes Romanaruin,
Sive Alexandri magna civitas, ex qua mulls
Onustam merci bus navem quis agens in suam donuiin rediit ;
250 Oumis quidem terra tuis expedita sit
Pedibus fesiinanlibus, ei amnos flores gignat,
Et lluvii leni strepitu decurrant, el omnia quora
Navem feranl ventis levissimis in ponum :
Delpbinus aulem tranquiltum super mare, sinuosa piilcbris Volumina
235 Versans gyris, et cxlrema cauda; aginina vertens
Subsullei inter undas tuam viam dirigens ,
QiKmadmodum olim dorso celebrem vexit caiuorem.
Eloquenlia; magislris sis ipse lux, et inter primos discpulos

213 . Reg; 990, . Edil, chylii et purpura? commercio. ,

male "-. 237 'AciSoy. Billius Aliona intelligit, de quo ele
217 Mvbw xisve. Ad cujus laudes eelebran ganlem fabulant babes apud Hcrodot., lib. 1.
das cloquentia mihi opus foret. 23S IH.lcir yfr- Sis ipse lux. Te velul oculum
220 ' i-ir. Luscinia Atlica. Alhenas intelligit babeanl eloquentix magislri, id est, eximia eloqucn-
cloqneiitiie laude loto orbe celebrrimas. tia prxdilum : sic supra carm. 1, ad lielleniuiu,
'il xJlvrr ezv. Phnicics urbs in- vers. 229, virgines singulari virlute rnalas appcl-
clyia : quam velil Pboenicix urbeni significare Gre- lat gregis sui lumen clarissimum ; et infra carm. vi!,
g'oiius, non liquel. Tyrus Pbnici melropolis vers. 1, Ncniesium miiuiipat justiti ocutum. Cum
intiiquam lillcrarum sludiis floruit, sed taiilum con- Lysandcr armis Alhenas cepiSset, mullique cum ad
METRICA VERSIO.
lila vi rum oslendit, qui quamvis naufragus esset I! Naniqiic oculis vitnm nosiram Dens aspicit xquis.
Aique Irospes, splcudore lamen super exstitil oinncs. Auica sive tuam obleclat luscinia menlem,
Vincitnr cloquio livor quoque, lumina sajva S- niagis arridel tibi Iterytus, est ubi sedes
In mullos homines jaciens ; nam livor iniquus Legibus Ausonii, sen le niagis urbs capil illa
Non summa virlute viris indicerc bellum Nomen Alexandri quse prailerl inelyta regis,
Novit, al bis demuin, nova quos inopinaque reruni Merci bus iiinumeris ex qua merca tor onustas
Prosperlas tmidos reddil, nimiumque superbos. Ad patrios hela reiiieat post mente penates :
Eloquiiim, eloquii vires nervosque requirens, Terra luis pedibus rapidis sil pervia cunda,
Quam cuperem cxxquare tuas ego carmine laudes! Sil plana el facilis, Moresque educal amnos,
Asi qudam arripui : vires cessere quibusdam ; Dulce soitenl fluvii, el blando cum murmure -
Ca-lcra lingua uiilii nati niemoravil rnica, [rant
Ex cana desiderio propcranle juvenia, Ac levibiis vemis ad lillora fida carinam
; mihi res cliaiii pectus magis excitai. Ergo iEquor agat, placidis dclpbisque supernatcl midis,
Vadi-, age, nalc,luis piccibusprecibusqueparcntum El variis gyris caudain line illucque retorquens
Coufisus, prompius, validus quoque corpore loto, Exsilial, teque baud obliquo tramite ducal,
Speque bona nixus, quo le fen cubique cupido. Ui quondam celebren) gesiavil Ariona dorso.
Sil tibi diixquc vi ductor bonus alque palernus. Eloquii doclis lumen sis ipse magislris,
1559 S GREGORU TIIEOL. CARM1NUM LIBER 11. HISTRICA. UK
Axlx' piOjifja'.av euAv niv, Taa xexes A Nxrj jxavovxa -;, i\i itaXatsxf,;
240 Tovts;. ] S Xyidv 0p^o; xpi Ola Yptov, AEvaXoioiv asOX^xripci xeXedv
Ztopbf ^! psaoixo Tcpa7ti8siai. 255 'Au/jl xviv isaatav Trurrauivoiai ,
Xpsea 6' au TtuxxtjeiV 7:ivax(Jt ypcfoixo Hai8' pAv v p.Esxw xo-ivr^pov E/op.' iSisOai'
1'.. <) ], sxasot 6' - xTjpa i6Xou. Oxs xtvbj xxEavtov itEpitpioop^u, >; au xsXi'Ja;,
Et 5e a y' axpEiivEsiiv c^vo;, Eapo ), OuxE [yw xoxeoatv oxxoc, oute te'j &XXo-j
245 T,p.o ote ivoia\ yXuxEptxEpa esi poxoisiv 8sa xi)v [lEfXtiv pE-rjv OvTjtofeiv aYEpit.
"H iwpiEV iXXovxo np xpaxb? tiXoio, 260 KpEdsiv yap irsvi) mvux] .
MOoktiv (iofot iruxtvT]v tppva raujav EpiSwv, O paio TOfiY*lv> toxapAv piyav vxb ixounv,
Txxrye{ XaXaYEvxE, ap.' pviOeejiv o'.6o;, ,8 ao X^voio Ovot, Xjyovxo iXaiou-
Vf Sljxa ijSuOp^omv va-^uxoiEV aoiSa; "Epvoj te rcpo-/ojatv ei'tboisiv ioi.
250 'E 6ipiv xaXovxE aotSoavrjOiv xat'ptov. ToOxo 8i aot ;' piXoc itEjxitx-jptov jtu.
Axp obv Xot eupifp-aat raXov, 265 Xptaxbv Ixoi etiwv f)y^xopa, xa\ ^it--<:o
Kai OsppAv <5vxa, OotxEpov 8p<p.ov fjaio 2>v Xyov, 3 jaOojv npoyspaxax orriv ^vxnK.

Prolinus conmimercnt filiutn mcuin, perindc ac Cilios suos

240 Eiiiii honormes. Pociilum autem do trina;, el ad l'im Jnm usque
Meruni sitibundis liauriatur peelorilms.
urea: pnelerca iu plicalilibus labulis scribaulur
Littene la manu, el fluanl vi luo libro.
Sin autem in sub arbortun i amis scdens, vcrno (empre,
1062' 1063 245 Tunc, cum ama: graliores sunt niorialibus,
Ain ardente* radios spargenic supra caput sole,
Serinonibus des opcrani, tola in Ulis mentis inicntione ineuinbciis,
Cicada: grrula:, simili cutn avibus cat. oris,
Timm corpus suavibus recianl modulis,
250 Ad pugnaiu provocantes muliiis conccnlihtts.
Ego vero te amicis sibilis, ac veluli celt- rem pullum cqiiinuin,
Quaiuvis sponte sua fcrvidum, ad celerioreui cursiuu cxciiabu
Virion cupiduni gloriosa-, aut eliaui atiilt la
Veluli senex, qui furlissiinos lucialores adbortalur
255 In pulvere Piso eruilitis sermonibus,
Filiuin ineuin in medio , oleagiua redimitum corona viderc cupio :
Neque ulli possessionuin pan-am, ui in pstulas,
Mec labori, quem a pareniibus suscipi dei-eat, uec rci cuipiaiu
Qua eximia m t iriuiuiii homines possnil comparare.
260 P r-.v s t n lio r on i in est sapiens pauperlas diviiiis pessimis.
Non obstruain fonicm, qui Humen magnum intus coutinei,
Meque sinam, ui lumen lucerno: emoriatur, dclcientc oi :
Planta auleiii conlinuis Quvntis irrgala crescal.
bind mien a in disccdens carmen habebis.
265 Christum habeas sludiorum diicem, et vita:
Vivuin seruiouem, ipii seruionibus prslanlior est omnibus.
banc itrkem evcrlendam horiarentur, negavit - circa quem quinto quoque auno celebrabantur r-
miltcndum esse, ul e duobus Grxcix oeulis, hoc lamina Jovi sacra qux Olympia dicehantur : aic
est, Lacedauuonc el Alhenis, aller eruerelur. eliam banc tirbeni Olynpiain postea !>
245 Bi6.lov. Chig. f6Xuv. tradil Slephanus. Qui auleni in hoc ccrlaiiiiiic n-
211 BdJJorTo. Meiidose edil. aXXovxE;. Mos clor eistiiissel, olea: ferebat.
xpax. 'Ynepvt xstfaX^. 264 nsfiXTt'ipioy. Quo le discedentem yromqbf
249 *Ara#xoisr. lia Keg. 990. Edil. vajYStEV. 266 A'-pro oov. Ibid. . Sic
2i>5 Uiavuiar. Pvkere I'iswo, id est, in lym- 990. Edit, npopiaxaxo;, qui amandut, vcl prMt-
Eico puliere. Uill. : Pisa nainque civilas eral in fundus pr f uteris.
Hiele, Peloponcnsi regiente, juila Alpbxuui amnetn,
METRICA VERSIO.
Alquc inter primos numereiit tc prolinus Hi, Efliciain, cupiduni pakiix qua gloria surgit;
Nee minus ad nalos le coinpleclanlur auientque. Grandxvi aut instar piigilis fraclique seoccia,
Doctrina: caliccm sitibundo pectore ad imum Forlibus alhletis I'isx'o in pulvere scilus
Funduin usque cihauri, roenlemque avidissimus Jussa dabo, gravibusque incendam pectora -
[imple. [cus.
In tabulis, tua quae pingct manus, atirea sunio Naluiii avco in medio ccelu mediisque catervi
Eque libro llybiei stillel faviis undique mellis. Cerner, qui viridi sit tmpora cinciiis oliva.
Quod si, vere novo, recubans sub fronde virenti, Non ego vol minimis ullis, ut versiluis a me
Tunc cum prgala: esse soient mortalihus aune, Exposcis. parcam, vel digno paire labori,
Vid caput ardenti cum sol diverberat a:siu, Aut aliis rebus, parilur quibus aurea virtus.
Addicia studiis omnino mente labores, Sacrilegis opibus sapiens pracelhi egeslas.
Mulla cicada Ilium corpus volucrcsque canora: Non Conten claudaiii, fluviiim qui continet ail
Dulcsono canlu exhilarent, repareulque labori, Non defcclu olci lampas tua, nato, peribit ;
Per socios canins ad pugnaiu lequc lacessanl. Planlaqiie conlinuis cresccl per Cusa llueiitis.
Ast ego prxcelcreiii per sibila grata caballum, Asl ego le verbis abcuuiem prosequor istis.
Alquc acreui ad cursum, celcrem magis ipse ci- Eloquii Christus tibi, sit tibi dux quoque vile
[tunique Scriuo, sermones qui longe pralerit oranet.
1541 SECTIO II. POEMAT A QU- SPEf.TANT AD ALIOS. 1542
M o y' i%OLipl<s<sa.u> xax&v xa\ aXov xatpov A Ov mjxov <5vxa eov, xotl ivUEa (lOOwv
AoiuAs xa\ xpaxEpotTiv evixpip-TCXEi u.eXe5ijiv 280 AUv vixvEUovxa 09' fnfEu.ovE5iiiv epfaxoi
Out' pExijv oitasei, ^ avxt6oXasi{. Tofoi, vxiv' XE^a tp' ? u.Expoto,
270 E<i>9poivT)V ouvpiOov ^o, xa\ jiovti T xixo{, xpoxaxoio xaXo irpb xXaov xicrOat.
Mi) r.oOo xxpoaeu tuOov xiv Spirtov Xtxpc
<7'. xp ^Olvpmoa.
"Ev, U.0OIO, VJuCe, IJOOV XpTOV u.Uv' pE).
E 8 n Y6 tXjaaic Upjv plvo twv HoXita, Tixvov E[iov, ti 8 xot ^ uOXdv ^
Autt Tot, ; 8 ' ayoc rapicavxov raun, )<5{ itaxpo 8k TrapaEasc' axtv paxtj.
275 . 8' vxi auvpnopo sv oo. O XPucrb Xt6Xc5Il XEp.lYXVO, EYEVE(JIl
MtaQo 8' au xoxE(T<ji /p!C, xa\ ovop.' apiixov. K<5<ju.o flTiXuxepTjatv, 'OXupm, ofis piv eTSo
Tat y soi itap' u,Eto, txo; 9X0V ci 8e raSspaiv 5 Xpwpam op{ia<i5Eiv auiX^tov, iFsxe ,
7tpv OXot, xoV xf 0eo{ fyE*ovEoi. ElSo lu' e8o ayouaav Xoov. E?[xaxa 8' aXXar

Ne vero tu tibi adjungns malum cl flagitiosum sodalem :

Pestis vel validsima iuvailii membra ;
Ni'c virtutem II i ilaliis, et vitia I lins contralles.
270 Sapientiaiii halieto sociaiii, et illa delectare sola ;
INe ainorem optimum cxlrudat amor flagiliosiis :
L'nain rem ereile, iienipe morum prohitatem doctrina esse niclioreni.
Si vero lu cxplevcris casiam meinem iis, qu;c spcrasli,
Kursus reverter, et '.'uctor te reducal coiispicuiiiu oinnibus,
275 Ductor , scilicet, qui emit socius fuit via;.
tierces vero pareniihiis gratia rcpentlatur, et uoiuun optimum.
Mac libi a me, dilecte lili ; sin autem Gaes
Ultra penetrare vcMs, cl eo Dens libi dux sit.
Neququam iiicredibile esl.viruin sapientein, el alios doctrina: giirgili-s
280 Semper ha ti rien loin sub oplimis magisiris,
Qiialis Mo est qiiciu nominasti ex sanguine nostro,
U lili, ad suinini boni apieem pusse pervenire.
1064-1065 VI. Ad Olympiadem '.
Filia mea, hoc libi muniis boiiiim initio
Gregorius : Patris aiileni admonilio est oplime.
Non aurum lapidihus iministuin, nobilibus
Ornamenium est inulieribus, Olympias, neque ctiaui vullum
5 Coloribus pingere regalen), turpi obleclaniciii decore,
Faciem facie obducendo perniciosa. Vestes sint aliis
Scriptum an. 584. Alias Bill. 57, p. 432.
208 Kpazepc'cir. Sic Chig. Edit, vlliosc - natu, yuvatxiov xzXXuirtCopvuv, Bill. 58, nunc
poi xxi\, sect. 2, lib. 1, Codex Coisl. habet, ; 'OXup>
272 'Ape/w. Chig. Spsiov. r.iix. ad lynipiadein, ad cujus nuptias invta
274 Avci loi. Rursus reverter, nenipe ad nos. las Gregorius, cum podagra gravalus intresse non
Mox itspftpavxov. lia legcnduiii videlur cum schol , pvtuissel, datis epistohs ad Anisinm rogavil ut se
qui habet eliam itsp^av), cousptcuum. Edil, r.ip- exeusurel prtereaque ad ipsam Olympiadem islud
avxo. carmen misil. Quo carmine regulas ae prcepla ei
275 ". Melius quam i'nr.zp, ut in edilis. tradil, quibus honeste saneteque in matrimonio vital.
281 'A^' aliiaro, scilicet, Gregorius. illa est Olympias, celebrrima diaconissa Ec-
VI. Anci'UENTUM. Hoc carmen, inquit Leuten- clesi Consiantinopolitan, ab omnibus sui temporis
flaius, simpliciter in Greeco Parxnelicuin inscribitur. scriploribus ob prtreluras virtutes decantata. Carmen
In ano e regiis codieibus is liuic carmini prfixus est autem Gregorii exeunte anno 584 conditum eif, siqui-
lilulus : 'Ecu.iXX xt{ rep8{ fatyapov itapOvciv, dem Nebridius, cui Olympias nupsil, quoeum
~iV/.'jir.:i.5i XeYojxvTv. Cnnsimilis admonitio ad tolos viginti menses habitavit, aaliuc in vais erat
virginein nubileiu, Olympiaden! diclam. Ideo auiem 29 Junii 386.
inscribitur atpp.iXXo(t consiinilis adlwrtalio, quod in 2 flarp xapalaai. Ita carm. prxe., v. 7.
illo cdice luce aluna subsequalur adlwrtatiouem de 5 lJairt.b\tir. Hegalem vullum, id est, divinum
eodem argumento, nempe De superflue mulierum or- imaginent.
METRICA VERSIO.
Ne libi qui viliis scaleat, conjunge sodalem ; Mine sit quoque dux superi libi Rector olympi.
Namquc simul firmos peslis gravis occupai artus Cur ego dididain, si mentis acumine quisquam
Non tu vii lutein iribes, sed dedecus ipse Polleal, et sophix nocluque diuque recessus
Accipies, viliis alque nuciere profanis. Irnos scrutelur ducihus prxstanlibus ulcus,
Junge pudiciliam semper libi ; te juvel una ; Qulern tu qtiemdam mciuorasli, sanguine nobis
Ne saticlau) elidal flammam sceleraia cupido. Junclum, quin tandem venial virlulis ad arcciuT
. doctrina rem semper crede priorem, VI. AD OLVMI'IADEH.
Yirluicm, sludiumque boni, moresque probatos. (Billio interprete.)
Post ubi tu meiitciu rebus complcveris islis, Nata mea, hoc pulchrum miinus tibi mitiitur a me ;
Qtias speras, idem rcpetenli patria tecla, Nil porro ulilius nionitis mcliusqtie yaternis.
Dux exstet, coinitciii qui se libi junxit eunli. Non fulvtim gemmis junctum radianlibiis aurum
Al patribus mcrces sil gratia, famaque huta. Matronam decorat, varus ncc pingere vultum
lie: libi sint a me, proles charissiiua ; quod si Arlibus, alque novain formai superad, lero formara.
ilerculeas eliam cuptas Iransnare columnas, Sint aliis piilcliiic, Tyrio tul mrice linclx
 S. GREGOR TI1E0L, CARMIN UM LIBER II. HISTRICA. 1UW
Hopupca, , , aiYaXevxa, . yiw npoipsiv, |it0' e?u.aa:v dpv sfp:w,
A' oSv iixoio 8tauYo; eux *. M*l "V " ff0!f ^ Y4!101' Oeap.oi itoetxEtv.
Se* Si aaopoavi] xt piXoi, xa\ xaXXo riqtbv nvxa Y*p y.<foxipoiai iou uvtaaxo 8<.
104)u.(AaaiXu0ou.voiS[v. 'O8sxp<57H>i,v0o;api3xov, Etxtw uev pop.eovxi, itovstouivip 6* eitapfY"V,
"EjxtoSov, axuXixxov, o6ip.ov ex X0UffTl- 25 MOowiv u.aXaxoai, itapai?a<jT)a x' piaxai
"Aso usv npxiata Osov, u,xraixa S1 xoxriV, O5* Xsovxoxop.o Ojpoi u,evo s&vaasv Xxj,
'OcOaXu-ov ioxoio, tstjc afifiavTopa pouXji, "AaQu-affi puxaXao-.et xoXoj^vov, XX Saj/dEi
Tov jxoOvov tXastv, u.ov(>8 xe 6up.<5v laCvciv Xspsl xaxad/fawv, t^uXots Xo^oiei.
45 Ka\ irXov, fv as to50oh xs Xsioxepotc raic^l, Mf| ^ Ou^v tiv' oveiSasia xoxfl,
Xxpov ?xwv ixaitov, ou-ocpoeuviic ;. 50 Kai lXa xwoivtj , iire\ 7tXov aJxo; ovEiap,
epooc Sxstv IJt*l t9>v, 8aov 59of vpoc rret, MijS -Xo ouX^ avxiSjcov o y*P eoixo.
AXX' sov oixo, erat xo>o eaxb tedvtwv. Aa!u.wv soXXixt xp[ia ipst euu.9pa6u.ovi wXfl
Hvxtov uev xpo ati' 8' xopjTO peEwv. Mr,5 . 6pavt]V ?j f xpaxovxc uaxaipa.
20 Mtj OtjXu osa, i <; 6yxov stisEyou. MiS uiv alvl-sets, ov o iXov vapt aeto,

Purprese, , splendidae, varie pictsn,

Quibus nulla vi la: inclylac gloria suppetit.
Tibi vero pudicilia cura sil, et pulchriiudo miranda
10 Oculis eiiam clausis. Mores autein siinl flos piilcltcrriinus,
Firmus, inconcussns, mulieri cui praeclara csl faina.
Venerare primo quiilcm Deum, deimle vero mariiuni,
Oculum vilx tuse, lui arbiiriun consilii,
Quem uiium litigas, cui soli placer simiens ;
45 Alquc cliam impensiiis, si le ipse more pcrfccliore diligat,
Constanlcm exhibens aicclum, sub legilimi ainoris vinculis.
Libellaient ne babeas taniain, qua nia ni libi vit i cupiditas affcrl.
Sed qiiaiilam habere par est, siquideni sntieias est rerum omnium.
Oniniuin, inqiiain, salidas est; ut aulein in a more non subeai faslidium, meliu.
20 Ne unquam, cum femina sis, in virilem last uni promu: pas.
Nee genus profras, nec ob vestiuni elegaiiliam sttpercilium tollas,
Ncc ob gapientiam : sapieulia aulem mulicrisest matrimonii legibus parre.
Omnia ' inier virum et mulierem communia fecit coimubii vinculum.
Cede cxcandesccnii inarilo, laboranti fer opem,
25 Blands verbis, admonitionibusque oplimis :
Neque cnim is qui lconis curain gcrit, roboic iran bellua} sedavit
jstuantis et fremenlis, sed doniat
Manu pennulccns el blandis verbis.
Nunquain detrimenlum ullum exprobres viro
50 Eliam vakle rata : plus eniin ipse tibi est quam divilise ;
Nee si quid conligcril votis contrarium ; non eniin xquum est.
D;emonis malilia sa:pe liuni irrita prudenli suscepia consilio.
1066-1067 Neu vero imbjcillilaiem exprobres: est cnim pciws dominantem gladius.
Neque laudes qucmquatn, qui non sit amicus viro luo,

7 SiyaMew. Qua elegattt'ta sua tilenlium et , melior aulem lie est amor, cujus subit
admirationem incutiunt. ., Had. v, 226. 'Hvta faslidium.
aifaXevta, liabcnas miro artificio (actas. 29 'AxoItt. lia Coiiibef. Favct schol. oixo:-
8 Bitmo Biavro. Vit inclyl, seu virtutis. -tt]. Edit. axoi:r(v.
14 itfovtp 6 ze Oviar latreir. Quo uno antmum 55 Kpacorti. Schol. otxo8sarokj). Pene* paireas-
ubceles. familias est gladjut. Billius legil xpaxaovxt. Sensu*
40 f.ciwT. Coisl. 6esJiot(. enim est, inquit, ijlntliu'm, quo ductus est, satis li
li) '/. Schol. u.vwv tik kOo, ou x<!po; ou rium yrastare, iiiprmitalem compensare.

METRICA VEllSIO.

Vestes, purpurxque, quibus nil scilicet aiert ^ii tibi vet vani sapienlia causa limions.
Splendoris probiias vilx et prxslanlia niorutn. Legibus est thalami sapienlia ceder magna.
Cura pudicilia tibi sit, tibi cura decoris Cuneta clcniin nexus communia reddit utrique
lllius occlusi quem demirautur ocelli. Conjiigii. Tu cede viro, cum bile movctiir,
Moribus hand ulitis dos est mage helus bonestis, Aiipie laboranti 1er opem, mollique loquela
El fama egregia, cunclaqiie et labe carente. Aduioniluque probo mrcnlia pectora fulei.
Primo Dei numen, poslbac venerare inariiiim. Cun lea sa:va furit, rabidaque examinai ira,
Vita: oculum, et tua qui sapiens consulla gubernal. Kobore corpreo doinilor non comprimil Ham.
Hune et semper ames unum, Ucteris et uno : Sed manibus mulcens doutai banc et voce suavi.
Idque magis, (laminas si souscris illius in le Ne damnum improperes, quamvis irala, marilo ;
Ardentes, siabilisque lui conservet amorem. Pluri enirn lie tibi est, quam commoda cuneta pu-
Ne tibi sit, quanian cupil hic, Oducia tanta, (landus :
Sed quantum decet ac fas csl. Namque omnia tandem Nec finen) adversum votis ; namque baud decel stud.
Taedia (erre soient aniniis. Non expedil aulcm Sepe fit ul non sil prudenlibus exilus idem,
Conjugis ut saturum capiat fastidia pectus. Consiliis, verum male verlanl optima coepla.
In fastum, mulier cum sis, nc assurge virilem. Ncc leeras vires ; nam magnum robur in ense.
Ne geuus el proavos memora : nc ptilcbcr amietus Nec, quem non amet ille, virum' laudaveris tmquam.
\b\r, SECTIO II. POEMATA QVM SPECTANT AD ALIOS. 15*3
55 Uap6X;8;v -iJi xa9airr;ou.vT} BoXtoicji. A HvSi]jiov, xal xoajiov u.4)Yupiv- f yip ?pEuOo;
Ka\ 8' &XX<o; etioixev ; 4:; EO-j-tvascstv Atps x' al8oiVr;n, ti S" [: >iu.u.3(j'. ij-jei-
'AvSpastv +,6e yuvo"^> xXiaxa 8s O^Xutipr,. 50 Ai6w S' ox<?J*vt, rvTtov ysva-S'.pa xaxirtwv.
Euvi 6' e-fpojva; xal SXysa TcvTa xiGciOai, 'E 6' Ya xXou.a cu cppsiv raSa av ztvutflaiv,
Euvi 8' ai fisXc6Jva;, &izs\ t6s otxov iei. "lij -cva xal X<5yov aOXiiv ivl cjpEal asto j(ap;T;,
40 Miyri; iav xal aco, t? 6 <{ vspoj ! "H xaxitj Xs-Tpa ts;, i) 8ejv paTtov.
')iy\H>4ii> aiov ti suvaxo xal tSe Tspirvbv 0*xt5; soi, toAi? ecrcl, xal . Mr paaOai
<I>pnaxov SXyscS es-i, IXwv ay^. Txa 8' Sitst-a 55 "AXXoi, } inoai aaicppocjiv, +,S" ispr,?
ASptov e8o j(0'j3a, XOs'.v cAsXs8;u.aTa 6-jpLo. Kai toXi} vei5ttto peiovi- jlt8s Yuvail
'Av8pi yip ai/aXawv-i Xi(irv Eopttoj uxoitit;. Tat; roisai ayfjV te ttoa, xal Bjcxtov e8o;
45 Kspx; ao ye uiXot, xal Etpa, xal ieXeSojvoi Mr(8s (isv e0cse6e<jchv, couj 5; xxb EpYt>
Otoi v XoY'oi't " "i 8' xtoOi avSpl [/'.. Kai . T toi x<5aov Ecrtlv SvEtap,
Mr] ttoXv x tpoOpuiv irjurs>.v naa, jxtjS* itl tp^iv 60 'Osatiov itit isOXt,7:i)v (Jtivov u.aYatafl;;

5 Per comparalionem verbis pcrslringcns versiilis.

Nain alioqui etiani decet morum simplicits Mobiles
Viros et midieres, sed prxserlim feniinas.
Communes voluptaies el dolores oinnes habeas,
Communes etiam curas, siquidem hoc rem familirem adaugcl.
40 Consilium quidem da : verum auctoritas penes marituin esto.
Dolente marito paululum simul doleas; islud cuiin gralum
Levamen doloris est, amicorum dolor. Cito aulcm postea
Serenam faciem exhibens, depelle curas animo.
Marito eniin in mrorem prolapso commodissimus portus est uxor.
45 Kadio da operam, et lanse, et versare in medilalione
Divinoruin oraculorum : externa aulem negotia viro curse sint.
Ne crebro limine pedem efferas, nec ad Testa
Publica, aut ad incondilam lurbam : id enim pudorem
Adimit etiam verecundis et oculos oculis miscet :
50 Pudoris aulem jacliira omnium genilrix est (lagitiorum.
Ad honestos aulem clus jubeo le pedem . cum prudenlibus,
Ul aliquem egregium scrinonem luo peclori insculpas,
Quo vel vilia tua deleantur, vel arclius sit vinculum virlulum.
Domus tibi instar urbis sil et nemorum. Ne videaris
5 Ab aliis, quam a propinquis, Usque sapicniibus, et a sacerdote,
El seneclutc juveniutc prsesianliori : noque etiam a mulieribus
Quibus Collum sublime et mereiricia facis;
lino a pus quidem viris, quos maritus a domo arect,
Quaralibel eos honore prosequaris. Quid enim tanke tibi est ulilitatis,
liO Quanta: marilus probus, quern solum uiiice amaveris?

57 d. Sic legendum monct Billius, ul
suus versui numerus conslei. In editisdeesi Si, et
Claudicat versus.
42 "kyo. lia legendum pro axo, ul ex praece-
denti versu palet. Vult Gregorius , inquit Billius,
ii Mo ni esse commodiorem dolori medicinam, quam
amicorum condolcnliam.
45 Kepxl, elc. Ita lib. i, sect. 2, carm. il, vers,
520, 521.
49 A" alSofirjct. Sic Coislinianus. Male edil.
xat8ou.vT)7t.
50 Aiio ' olxppri{. Schul., xal oExojivi);
aivj,-. xdxita navra :. Pudore aulem
deposito, flagitia omnia enatcunlur.

METRICA VERSIO.

Versuto sermone notans pungensque marituin.
Mainquc alias etiam sit oportet le. nina simplex,
Virque etiam, sed plus niulicr : majoribus ipsa
Oebet in liane eteniin sludiis incumbere laudeui.
Sint tibi la-iitb'i|iir oinnes, sxvique dolores.
Smt tibi communes charo rum conjiige curse ;
Nam douais his ve hui gradibus se tollit in altiini.
Die quoque quid placcal, sed sil sentenlia vietrix
Conjugis : haue contra niinium contendere noli.
Cum jacet in luclu.pauluni quoque contralle fronteni,
Ac sociam luclus le da : nam mror amici
Ainicln esse snlet duleis medicina doloris.
Prolinus al vultuin suinens cum mente serenuni,
Mordaces aniini curas lucliisque revelle.
Nain mceslo est uxor slalio beneficia inarilo.
Pro studio, argiiio tibi sil cum pectine tela,
Diviniqiie tuain leneal meditalio nieiitein
Eloquii : conjux externa negolia curet.
I .imiiie, nala, pedeni nisi raro eiferte caveto-
Pathol. Gr. XXXVII.
n Nec lu publica fesia, Inhonestos nec pele clus :
Naiiique verecundis etiam de fronte ruberem
11sec adimunl, ocuiisque procacia lumina jungui.t ;
Exslinclo porro subeunt mala cuneta pudore.
Ad snelos aiitcm jubeo te tendere eceliis,
Dum. prudeiis matrona tibi se jungal eunli,
Egregium medio sermoncin ul peclore condas,
Quo Ina vel virtue crescal, vel noxa necelur.
lilis tibi sint aides : tibi sint viridaria heia.
Non cerni. Excipio charos caslosque propinquos,
Alqiie sacerdolem, el senium juvenilibus annis
Ulilius mullo ac melius. Quin, nata, menebo
Hoc quoque, feminei ut vites cnnsortia sexus,
Si qua sil externa cervice alquc ore procaci.
Nemo sil usque adeo sanclus, mea nala, piusque,
Cui pateanl adilus ad le, si forte marilus
Oderil bunc, nolilque suis admitiere teclis.
Qua; tibi lauta feral, die, sodes.cominodaqiiisqnnm,
Quanta feret lhalanii socius ferventer aniatus ?
49
167 S. GREGOR TIIKOL. CARMINUH LIBKR II. HISTRICA. i.%48
Atijv (ifcv povc'.v, Xiijv 51 te [ 5-;j.sa!v:iv. \ 75 'Pjia-a, tot; 8 xaxotm voo'j xXt18' imxetaOai*
AIv (hpivTcpa;, t apssvcj o . OxTai t xXstTat , aoocpov; elsiv xouat.
MtSs {lev f, 8at-a ya(if,Xtov, ,s yevOXijv 11 S' ayvov EpsuOo jii^uy: irapOvo 18
XteSeiv, vOa ttOoi te, /opoiTuitai te, ysXio; te, E'/iiv t:o Xscpapotov SCSou 5' ptonv psuOo,
CSKa^x^piioO xapEaaa YapxalafpovaOsXYsi, ".. . ?xouaa, \ /Ova otppv .
'Hi \{ XT(poo Siatatro'jaa /. 80 rXcasav xou0' r/Xtvov, sl itooiv E3(0oSo;rraic.
MqS (iv o!xi8;'ou te ttotou 8(.' yEpsiv xa\ 7:1< xaxov iroXXxi lp^i).
'Avspo; i) irapsovTO? arJjjvo.;, f] a-svTO. Eiyv Xoov oTtv, ' Xdyov ipyov retyi),
^ [lrpa ipo'Jaa -/' Sv TiaSsaiiiv vaasT). "H XaXsiv, xaipoto Xoyov xXeovto xosp.ov.
70 Tv 6' SOupov jiv ,.!8 &xo(tt;. M'jOo? z\ noOoiTO. 8' uiriponXov <5vtec,
Mrfik itapEtwv axipTp.an toxXXso .:?, $5 M'sirrai mtppoivTic \ 0p.aaiv 56pi iKim.
'Hl x^V tXr,8ov~i yp (ispTCEiaev ovstSo, Ka\ 8/. Ml) aopxbj ^eiv a8[iaiTov epurijv,
^; 8 -., xa ExTpoTOv eTSo S0txev. ^* aU\ Xe/essi -/apiEO. IUOe evsuvov
xdjxov IS/o T0V p-pyapov, aOXi e^siOai 'Hjtaj>.v yvoTaToiai pEiv x^P'v- "t Y^p oixev,

Animo quilcm sis excelso, verum ne insleseos.

Fciiiinas eas lando, quas vi i i ncquilem norunt.
Nec ad nupliale convivium, nec ad natale
Properes, ubi ct amores, el chorea;, el cacliinni,
G5 El facetiae 1 : hsec enim vcl pudicum |>ccius demulcent,
Il radius solis ceram penetrans citissime.
Nequidcm prvalas conipolationcs domi excita
Sive presente marito laudabili, sive absente.
1068 1069 Venler inodum lenens fortasse ciipidilatibus inperavcril.
70 leTltioncm aulcm pertimesco ego, penimescit el maiiius.
eque eliam genarum subsullationibus palpites lascivis,
Vel ira? sestil : hoc enim bominibus turpe,
Mulieribus autem maxime. et formae veniistatem labefaclal.
Aurcs ornainm habeant, non in margaritis, sed in eo silum ul optima
75 Excipiant verba, pravis aulcm animi clavis inipoualur.
Sic et aperce, el clausse, pudiese sutil aurcs.
Fundat autem egregium inarlo ruborein virgineus pudor
Tuis sub palpcbris; ad aspeclum hominis erubescas,
Oculos Italiens esecos, el in terrain supcrciHum dcmiilens.
80 Si linguam habueris cITrenalam, marito semper misa fies.
Lingua procax el innocentibus ssepe noxaui inlulit.
Silero melius esl, cliam cum ad loqueiulum res compcllil, *
Quam loqui, cum lenipus sermone prohibe! indecoro.
Sermoms lui semper desidcriuni relinque. Pedes autem superbe gradientes
85 Menliunlur nudcitiam; eliam gressibus inesl libido.
El hoc accipc. Ne carnis indomilum babeas impelum,
Nec quovis tempore lelo geniali indlgeos. Suade marilo
Ul sacrorum dicrum ralioncm babea!. Sic enim sequum esl

61 \li\r lir ypcfeiy. lia fcrccodcm cann. ir,
353-555.
6i SriAvtpa. Coisl. Or1XuTs'p>v.
64 nOoi. lia mss. Billius mavull rfToi.
69 'Avikrrj}. Coisl. viaao.
7 S Alov, ele. Incultas te conspicienlibus pu.lo-
rent. Int. Coisl. va xa\ to'j pu)VTa r.apaaxEuastj
METRICA VERSIO.
Alio animo sis Ipsa, licet non mente superba.
IIsrc mihi Isudalur mulicr, quam lurba virilis
Omnino ignorai. Fuge conmiUalia festa,
Atque dopes nalalitias, ubi vina bibiinlur
Largius, atque choi i regnant, luipesque cachinni,
Ac lepor illepidus : qua; vel caslissima mulcenl
Pectora, lamque cito penetrant, quam frvida ceram
Lux Phbi pendrare solel. Sed el ipsa caveto,
Ne prsenle v4ro, vel codeni absente, lyseo
IJes operam, inque luis agiles conviva" leclis.
Forle queal venler rbidos compescero motus,
Dum mdico gandet viclu : al si frena recuset,
Iiidoiiiilusquc ruai, limeo hunc, timet huiicque ma-
[r'Uus.
Ne gona siihsullel lascivis molilius unquam,
Aul ira tumefacta gravi. Nam dedecus islinc
remna virque Irahunl : at majusel illa; lit nde
Fda clcniin Tacies, turpique simillima monslro-.
Jam suus auriculis mundus quoqus conslel, ul illsc,
p'jOptv, ut et le videntes ad erubescendum pree-
pares. '
82 Eiy-qr .Uar ctir. Int. xpErtov siTfv,
xatpo X-j-eiv 7:e!yovto;, ^ XaXEtv X4fov air/pov xa\
xoujiov, roxXsiovTo- Prxslal silere, etiam cum
teinpus postulat ul loquaris, quam quid lurpe et lu
Itonestum loqui, cum prohibe!.
Quae bona sunt lanlum excipiant, adversa repvlbn .
Sini caslse el Toribus clausis.el rursus apenis.
Virgineum t;eda socialo funde pudorem :
Adqiic dominum aspeclus lingal rubor ora, oculiqiie
Ul libi si nt cci, et fi v i tellure labora.
Quineliam linguse nisi frenum cures,
Conjiigis oflendes animum ; mala pliirima s;epe
Iniiocuis eliam peperil male prodiga lingua.
Prwslai, cum verbis locus esl Icmpusqiie, silere,
M. Itere quam vocern, cum vox cl lingua premeiida
[esl.
Fac la vox cupulas semper labalur in aurcs.
Quin pes elate gradiens negal esse pdica
Pectora: namque eliam esl in grcssu ssepc libido.
Hocquoque consilium capias, charissima nata.
Effrenis ne le carnis iralial impetus, omni
Tempore nee lecli genialis gaudia qua;ras.
Ipsa virum dir lis moveas, ul tmpora snela
Sic colal, ul Veneris procul absil blanda voliipta.
J5i9 SECTIO II. QUA; SPECTANT AD ALIOS. 15S0
Elxova x,v jisyXoio 6eou 6E<jp.o?; noExsiv, A AOxoxauYvjXTi y.y' 4p.up.ovo; ap/iEpjo;
90 E xal 0ap.bv yap.Xiov To; Scrapxo;, 'Ap.(ftXY/j'J, xov 7TE(i'ya 8, ) ys. av ayvfj,
'Hpsxpj] YEV> xa\ itXj(xati xetP* pijfwv "AyyeXov xpExi); , xo; ejaso.
"O xev cepxo[ivoi3 xal ep^opivoii fV^^Tl K' xtv' jxj toXit; .tj'^/if pova u.6ov Sio,
"EXxTjxat p.Ep'Ktv xpEzxbv Yv ^a (SEGpov 105 Tbv xXop.ai rccaiicov ae tptXoi; XEuOpwai u-
"Axiaxov ex Oavxoio, xal inxp-.'zvov xexsit3iv. [Xaisciv,
T 5* v xal 7TUIV aXov pKXoXtv E^axaio,
95'AXX xxo[ x xasxa 64axpi6ov Lo" yopssiv;
0*8a 6' lywye itapaitpastf)v, xal xr; xy' p.ev(j). Ef xot xal p.EyaXauj(ov, TipxEpov t\Jyo '/.
"Eaxi xoi, i !, Weouoji;. "H8e 7[0 NCv p.v oot xo" 15 xEp^Xtov. Et Se xo Xqiaxov,
Uavx; not xOoto xal ; Ip.Txvoo; exwv, Kal xExituv xEXESJi riXot ; ),
,| Xetptuv'i, itb nporciOEaai , 110 '; xal 7:XEtoxpo<ii 6eo{ p.ya; u.ve!o!xo,
100 "II a' x uaxpo; Ssxxo xa'i ixXajv f;QE7i xeSvo:; Tw-Ep 8tj YEvpiEsOa, xal 8u; SvOsv SeOiv.

imaginen) m.igifi Dei legibus divinis parre,

90 Tametsi legem cunjugalem dederit Filins carnis expers
Noslro genei'i, hominibus, qtios condidil. opem ferens;
Ut videlicet aliis decedenlibus, aliis succedenlibus, generalio
D.currat, volubile genus dominum, instar lluvii,
Fragile per mortem, et stabile per geiicralionein flliorum.
95 Sed quid ego lut-c sigillalim persequor '.'
Novi ego ipse admonitionem, et quidein bac nostra longe prxstanliorem.
Kst tibi, o elegantsima, Tbcodosia. Hsee tibi proposita sil
Omiiis sermonis et actionis vivum exemplar :
Feniina Cliironis, sub radieibus matrimonii,
100 - le a paire suscepit, cl options imbuit moribus ;
Germana sror longe nnocenlissiiiii praesuiis
Anipl)ilocliii,quem ad Deum misi cum sancta Tbecla,
Magnaniinuni veritalis , dec us incum.
Si quem etiam subliniein senectulis m sermonem excepisti,
1070-1071 Hune jubeo le in mis animi lalebris condere,
Quo et maritum egregium civem sanaveris,
Quanivis magna jactantem, praeslanliiis ipsa decus Italiens.
Nunc quidein hoc tibi do iiiuniis. Si qu'.d vero majus cupis,
Fias sicut vilis abundans, natosque natoruiu videas,
110 Ul cl a pluribus magnus celebrelur Dnis.
Cui et nasciniur, et ad quem xquuni est, ut bine properenius.

93 " , etc. Ita lib. i, sect. 2, Irimonii iniliis.

carm. i, vers. 12ii, etc. 101 *11. Scliol., TavuYVTjaiwxxt) ,
j'jva'.jjio;.
. 97 eeovSocri. Edil, -j Son;. Int. Coisl., ?XEti 102 Tr $(1. Quem ad Deiim misi, elc. Num
& xaXXtexin yjvatxw, StopEv ex uot tpoixij- mortem Ampliilochii significal Gregorius , et qui
aaaav. laies, mulierum pulcherrima, donum ex dein Seleuci; , ubi aides sacra sancta: Theclae, in
Den, nimirum eqregiam mulierem, a qua institua quam ipse Gregorius sccesscral ?
fuerai Olympia* Nomen lamen proprium esse, alque 100 rQ . Ita Coisl. Edit. <Lv.
uno verbo sei i bend ti m videtur OiouSoai;. Int. Coisl.
axfj so'. 7tpoxEtj0to, -f) Oauxasa , Xyw, XEipcov;. 107 E toi. lia Coisl. Edit, st ti.
Vide supra cann. lit, vers. 168. 108 El de . Schol. Et 6 xaV xo sXxt-
99 " . Inlerpres Coislinia- ixov oOXoio Xa6sv.
nus, ' axi; xo xa; p/;, sub ipsis -

METRICA VEUSIO.

Ceder divinis placitis nam debet imago
Numinis, bumana quamvisde slirpe creatis
Connubii legem dederit Palris unica Proies,
Ferret opem ut nobis, maniiius quos linxerat ipse
Ut dum alii abscediint, alii veuiunlque, trahaur
Vita fugax hominuin, violenli (liiminis instar,
Ob mortem insiabilis, stabilisqiie ob pignora rur-
[sum.
Singula sed quid ego verbis includere pergo?
Consilium novi longe pra-slanlius isto.
Est tibi, bella pnella, Tlieodosis. ILcc tibi viva
Sermonisquc operisque omnis fac prostet imago.
Est qua: nubilibus, Chiron quod priscos ephebis :
A paire siisccplaui qiue te formavil bonesiis
Moribus, Ampbilocbi soror omni labe carculis,
Quem cli misi Domino cum virgine Thecla,
Prseconeni veri clbrent, mibi dulce decusqiie.
QuoJ si quando meus venil tibi gr..lus ad aures
Serino, veliin bunc animi coudas pcnetralibus
[Imis.
Sic etenim, quanivis jactantem magna, maritum
Sanaris, decus ipsa ferens praestantius illo.
Hoc nunc le magno donavi muere. Sin tu
Majus adlitic posis, precor hoc tibi Nuniine ab
[alto,
Area natorum sis ut fecunda feraxque,
Quo pluies magni clbrent pra-conia Regis,
Quo gcni'i sumus, ad quem cliam hoc properamui
[abavo.
ir>M S. GREGORIt TIIE0L, CARMINUM LIBER II. HISTRICA. 1552
lp Nejtaor. A "flats Sao; ftsyaXoio p.pip.EVO ^.
"AXXot 8' au rpacCSso-at (trjopov -ii apovTe;,
"O(ijio 8! [xJOtv , NEuiasiE, 3j TorrpoiOsv "H ** X0av01 TS NsiaTC>v v piearr^t
Br^an EOuSxotoi, pwv xX-soj x aacXfjOi, 15 SrfjiiavTsc ircoXsKJiv vauaa, tov -/.
ptTOt; AOjovo vfioic ya z^wv, " xuSavotsv, Ir. xXo aiso-tv iOXwv
' avrcrcXoto xal jaaova p.Qov eX^/tuv, 'HYsp-vwv xa\ stSo ptxsvov aaojivoKJiv.
5 "YstaTov avrsAXei; Otixwv ^ ATp ftu (8rj Y"p (is Osb ya; Sptv IOt.xev
Ko^na86xoist, OcjiiTco [ aj vsaivwv Opaviojv, xOovtov te, v<5o 6' irt navra tpopsTai,
"AXXot p.v [xoautjiiiv, ep'.YSo^oiji * oiSa'i, 20 BevOe' vixvEuJv XEyXou ov nvUu,a-o ;)
^/ i:upiaTav it8 -^ TrpoxEovrs ^ id' (br^oXov fiv8p' yopsscv.
Ti)v o-rjv, f a eu itavTa irfirpoflE to)X>v vQ^xa, "AyyeXov , puisa, Ttv 8 ^,
10 bv xXo up.vsotev, \ nXsovsait Xvow.v O xo[ov fXyxEpfiat Osou 83avT0 oay^yai;,
"Apxto, f(v OiXcust iaxpiSbv ayopeOeiv, OOtE Xiiyot? : irETOiOuTEc, out' voio

Vil. .4d Nemesium'.

O lumen juslilix el eloqucnlix, Nemesi, qui antea
Jure dicendo integritate laudes ab imperaiorc ferens,
Romanis prjmum legibus magnum robiir prxbuisli,
Voce adversa causas iniques refellens,
5 Nunc autcni appares super iribunalia apinl insignes
Cartpadocas, juslilix lux primillas ostendens :
All quidem canlibus, el sonoris carmiliibus,
Facundiam, ceu igneam diecudi vim, ore predicantes
Tuam, qua lu omnes longe posl te reliqusli,
10 Gloram tuam Clbrent, siquidem pluribus oraiionibus
Unus sumis, si sigillalim gesta la vclinl referre,
Veluti disseclus in plures parles alveus magni fluminis.
Alii rursus piclum in tabula sublimem allollenles,
Aut xrc exsculpuim fusumve Nemesium in mediis
15 Siatuenles civilatibus inulum eum qui facundissimus est,
Urbes ornent : ornamento cnim urbibus sunt egregioruui
Prxfectorum statua- conspeclx posteris.
Verum ego (etenim me eus magnus gnarum effeeit
Creleslium humanarumque rerum, et mens per omnia fcrliir,
20 Profundissinu scrulans cum saneli Spiritus luce),
Eloquar, quae vinim sacerdotem decet eloqui,
Prxconem veritalis insignein, iliscipulum eorum
Qui mundtim Universum suavibus Dei relibus exccpevuut,
Nequc confisi verbis polenlibus, nee diviliarum

* Scriptum an. 381. Alias Bill. 62, p. HO.

VII. Argumentum. Nemesius , vir eloquenlia et
ivquitale clarus, in nullit reipublic muneribus ma
gna cum laude versaina (itrt ; verum in ttlinicitmi
cn'no Itrebat. , ut abjectis inipiis errorilms,
chrittianam religionem umplectatur , Gregoriui hoc
carmine liorlalur, in quo Genlilium errores lute pro
sequitur. Gregorii Studium irriium non fuisse episl.
olim 184, nunc 200, ad Nemesium argumento est.
Exstat opus philosoplii christiani nomine NetnetH,
quod quominuf Nemesio, de quo hic agilur, as-
cribaiur, nihil vetat , ut loquitur Tille moulin s ,
loin. IX, pag. 607. Non ante annum 381 scriptum
nidetur hoc carmen.
METRICA VERSIO.
Tit. Nsftictor. Vat. Reg. 992, cl Coisl. adduni
pxov- *EXXt)va.
I'llffccra ivOor. Scbol. twv aSixwv, iniquorun
causas.
5 'Arr.lAei. 5Iss. vataXXst. Vat. &va0Xoi;.
6 KaxxaSnoict.\ al. . Moi .if-
. Sup. lin. Coisl. itapx.
IX'EOiXtCt. Sie cod. Coislinianiis, et Regius 991-
Edit, aiitem .
18 Ai) yp te &e jiyac Wpir . ha sn-
pra lib. 2, sect. 1, carni. xxxn, vers 15, rlc.
25 Arjtrarro. Sihol. tjXEuaav. Piscali sunt.

Vil. AD NEMESIIM. Dislinciim si quisque velil tua gesta referre,

(Billio interprete.)
4) lux justilix, lux doclrinxque Nemesi,
t)ni prius ad sacra; Themidis subsellia magnum
Nomen et eximias laudes a rege fore bas,
Causidicusque dabas Romanis legibus ingens
Robur, jura luens, sccleralaque verba refellens,
Al nunc Cappadocnin pra?ses clarissimc gentis,
Justilix ipse lux nobis libamina monslras ;
Carminibiis doclis alii, caniuque sonoro,
Ac facunda eliam promenles peclore verba,
Eloquiuin, quo tu mortales prxleris omnes,
Ac laudum clbrent prxcoina snela luaruui.
auffielt unus enim mulls sermonibus unus,
Non secus ac magni fluvii divisa filenla.
Te riirsum in labulis mulnm, licet ore diserto,
Altera pars sublime feral, velcudat in ,
Urbibus in mediisqiie locet, dccorciquc locando
Oppida : quippe ducuin facis vel sola bonorum
Venturis coiispecta viris decus urbibus amplum est.
Ast ego (iiamque inilii divino muere suiuiua
Imaque misse datum est, ac mens per cuneta v>
[gaiur,
Flaminis xtherei scrutait cum luce profunda),
llxc loquar, eflari qua; debet sacrificus vir,
Ac veri Celebris prxen, disciplus eorum,
A quibus est caplus divinis retibus orbis.
Cum noque pollcreiii opibus, nee viribus uilis
tr>;.5 SECTIO II. POEMATA QILE SPECTANT AD ALIOS. 15t
:ii> Krr.zi tp'jaiwvTSi, , oxi zpo'.Qsv, A 'ExXtvBrj tiroio npij eairspov Xyivosvto.
"O pa tic >8' 6eou xpaxo ax\ . ?; (xsv Xuicpolaiv sjiov xap avTE6<5XT,ae ,
'' Sys, xosS' 66ou if pava, - 40 IIoXXo 8' ou TspnvoZdiv a(ici6aSV; >xuu.6potsi4
[potai, 'AXX' onw toi<5v6e, tojvSe te xOSoj Sttiotox,
Maij'lSO'.J EnJ7t XOOV J(pVO 0'ja{ liTCOS^WV, "Oeaov TTOupavoto 6eo Oettjti mXaaat.
Tv xp' ^a"' Ent'-XajTOi, xoie efgai (lv/oic, OT'jv lu.o\ iXov Eoxs Xifwv xXo?, oj <juvYEtpv
50 Batbv ejaoIsi XYOiv unoxXivEiac xouijy, 'AvtoXt] te Aut te xal 'EXXaSoj eu^o, 'AOf.va;.
TOv xaXXo vdo ItrAv, vsx^uxov, JXuXtxxov, 45 To; frci 5' su.<5-jicia zoXv ypsvov XX xaV
"0(x(jiaiitv ^vorxoiai ' xopuiuiDV. [ito
E yap tavtacie tetv cpva Xptcrrb; SvwOv, Ilpijvsa; iv 02-St;> Xpiaro 7tpo~poi0ev Qr,xa,
Kai u.EaTiv TptastEv va^u^ovri PeXv(), Eavxa AYt), 8 fa xoX-tEi
35 '. xsv ( iTroiruEtov xtfOcv, Ilav-a (ppvb{ iroXuEiSsa jl-jOov,
Fvotjc xvxpov "AvaxTO, 8<rov yXuxEptuTEpiv artv. Tacrov, 90V u<J>8po|M( <JTpac aXXou.
"USi) jxoi toXiv xpr,, xal <J<ea 5txv bOTovEx' U.UV 7caiov;i-aEo.Ka\Tfip (*tivov

35 Potent i a liimidi, eque antea illustres,

Il quis hic dicat : Victoria est Dei Verb).
1072*1073 Sed age, ad lure verba animuin atiende, cl tu qui blands
lnanil>usi|ue verbis lam longo tempore aurcs prabtiisli,
Quorum lictitius est lepor, el similis vullui niulicris adultera?,
50 Paululuin meis sermonibus prabcas audilum,
Quorum decor, qui nee marcesccre Dec labcfaciari polest, mens est,
Oculis purissimis clarissimum lumen nfumlens.
Si eniiu feriret luani Christus meutern clilus,
El in medio corde figerct refrigeranlem sagiltaiii,
'5 L'lrumqiic amorem considerans seorsim,
Nnscercs, qiianlo stimulus Regis diilcior sil.
Jam qiiidcui mihi canura capul, el membra rugis rala
Inclinai.'! sunt ad vesperuiu vita? a?rumnosa?.
Mulla quidem mala cor meum experluin est,
40 Mullas eliani vicissini jucunditales, licet brcvissiinas.
Sed nondinn ullam talem lanlamquc gloriam vidi,
Quanta est illa, cleslis Dei divinitaii adha?rerc.
Sola mihi chara fuit eloqueiilia? gloria, quam mihi com para ru ut
Orliis et occasus, et Graciai decus Alhena?;
45 In hiijus studio mulluni diuque laboravi : sed et ipsam
Pronam in Ierra ad pedes Christi proslravi,
Ccdenlem magno Dei Verbo, quod obscurot
Omnes humana? mentis sinuosos multiformcsquc sermones,
Non minus quam sol in ahum currens ca?tera sidera.
50 Quaproptcr ad mea verba allende. Etcnini id melius :

31 ', . Reg. 991, sup. versus legunlur.

lin. p-pavxov, oxvrjxov, fosiarov. behol., vous 57 "HSifici xoAir. Vid. lib. 2, sect. I, carm.
rp sxt ^
1 , vers. 305.
5u' Krrpor "AvaxTc. Notares slimulum dhini 43 Olor. Vid. ibid. vers. 96.
amoris, quantum mittel stimula terreiii amorti. 48 . Val. axpsuxv.
Schul., xo xvxpou goixoC. Vide supra, lib. 1, 50 "jisircv. Schul. SJiov.
sect. 2, carm. 1. vers. 588, ubi quatuor idem

METRICA YERSIO.

Eloquii, darum . haberent antea nomen,
Scilicet til Chrislo Domino laus Iota daretnr.
Eia, age , versibus his animum adjice, dulca
[quique,
Sed vana, auriculas ad carmina sn^pe dcdisli,
Quorum lictitius lepor csk, nec vultibus impar
lllarum, qua? jura lori sacrata resolvunt,
Subjice paulisper nostris sermonibus aurem,
Queis decor est, sensusdeleri nescius unquam,
Liiminibus puris clarissiina lumina fundens.
Nainque iiinni supera ferial si Christus ab arce
Pectus, el in medio ligat Ubi corde sagiltam,
Scjunclim inspicicns utrumque oculalus amorem,
Quanlo sil Domini stimulus mage dulcs, habehis
Perspccliini. Ipse quidem canenii venire jam sum,
Ac morti rugosa mihi jam membra propinquanl ;
Alque, el multa, diu vi vendo, trsta sensi,
'' Et rtirsum jucunda habui pe mulla, sed illa
Temporis batid longo spao duranlia : vertun-
Nonilum oculis paluit lain fulgida gloria nostris.
Quanta sil, ad Triadis veneranda? acceder numen
Sola meum ardenti pectus siimiilavil amor*?
Doctrina, Argolica? quam gloria gentis Alhena?
Qua?sivere mihi , solisqiie occasus el orlus :
In qua multiim opera? posui durosque labores
Tempore non parvo subii. Sed el banc quoiitic
[Christ!
A nie pedes humilem pronanique jacere coegi,
Divino Verbo cedentem, quod sinnosa
Et varia humana? mentis legit omnia verba,
Nun seetis ac reliquos sol igneus oceulit ignes.
Ergo,cgo qua; dicaiii(iiamquc id magig utile), cura
i555 S. GREGORII THEOL. CARM1NUM LIBER II. HISTRICA. 155
O 6xc, oOS' nEOtxE poxiv , A Kfpu| yXatftvoj ava'jSat ^^lam t^vt,?,
OOpavioto \6yoio xaXjv xal tfOixov , 05 "H t8e nv ewrije, xal apjiovit) <rDv5i-<rsv,
Tiv vopf,v, vopiv ts 6af,aova, u'^ixiXeuBov, " xe spxonvo;aiv iSspxa ute EXioti.
KiSuiXoi X3VS031V OraxXivEfiOai &63uwc Kai yp tic 8iiov aiiiv piv, Sojftj'ropaXETJi.i,
o EivaXiwv, xOovuv xal fEpu>v ^, Kai vaC vairaTjfoo 6'.^? '^ XaXouaa.
TXt) axiSvajjLsvY); iv6Xu.aeiv o'jTiSavoit, Tvt) 6', > 0so7:ois, vio.iv irxsp oJpav.viov,
HaYfiacrt itj 7raXxr)c, tw xa\ ,\ xau,oart, 70 "HSy] xal OTy^spoa'. .1 yova-:' r/.a;j.ia,
tCvt4[j.v 11 aSaujjtaj'uba'i'j^'.iu xstV afEpaiTOV Aatiosiv a^^otst, xaxTJ ' * ,
US (xv opavioiat (ta [it (hol, x 8s Ttivis ^ , xal iu<jia~O
Kttaxopo; ^Yvovro, xal e! |" xOSo ^oum), Au<ju.evs?, Oovpol, ccXo8aovsc, aypiiSuiioc,
Mijvti ' fieXi;) te, xal Srrpacriv < 5a ZapxoxapE, xvaarjai y^T^-ec, IXo&vre,
Kajxoj. "05' O'jpavo'.o opstiEvov Sittstov eSo 75 OO; Xpicrrbc, Adyoj, eute cpavOi]
KuxXr8>v, TzoXXocffi xsxaapivov 5v8o9i y.6sy.oi, 'Av8poioiac rJTOiacv 8fi% {, iasv taatu,

Nee fas est, nee decet hominem a Deo procrealum,

Coeleslis Verbi egregiam el immoilalem imaginent,
Inlelligeniia praedilam, rcruinque intelligibilium guarani, in subl:me lendeiilem,
Inanibus simulacris inclinari ncfaric
55 Piscium, bclluaniin, ct avium quae secant aera,
Materia' fluxae imaginibus vilissimis,
Ludicris nullius (use, rubigine et tinea laboranlis,
Quorum pars pro nuinine habetur, pars vero altera jaret ingloria .
Sed ne cleslibus qiiidcin corpoiibirs ( cniiii sunt dii, sed Dei
GO Rerum conditoris sunt opificia, ctsi niagnam haheanl gloriam),
Luna;, soli el stellis. quae cli
Sunt ornamcntuni. Illtid autem immensum cli spatium, quod volvilur
In ( ', pluribus ornatnm interne mundis,
Praediral splnnlorc suo mutis verbis arlem,
10741" 1075 ('"' 0"* uanc rerum univcrsitatem compegit, el niiro concent:; colligavil ;
Ol visibitibus invisibilia homines intelliganl.
Etcnini amplam quis aspiciens domum, protinus arcliitcctum intuclur,
Et navis fabricatorem su uni anniinliat licita .
Tu vero, o pictor deorum, novoruinque arli'ex cliluni,
70 Jam vanis idolis genua flexisli,
Dxmonibus i iiani mis, bonosque ac malos appellas,
Quamvis omnes mali sint, et egregii ligniculi
Hueles, invidi, dxmoiiuiii amici, crudeles,
Carnibus gaudenlesel nidore sacriflciorum, lutulenli,
75 Quos Christus, magu Dei Verbum, quando apparuit
In humana forma, invieli roboris Deus, longe fugavil

56 OTtSaroTcri. Schol. sflcvsi, infirma. xaio'.j eSmoi.

57 Kajwveic. Vat. male xafAvoar^. 71 'Atyvyoicri. 'Vat. ij/uxoi te. It.n Paulus
58 \\rpaazor. Schol. xifiov. 1 Cor. xii, 3, idola gentium vocat nuila simulacra.
59 Oboe ftir ovparlotcri, etc. Sed ne clcsitbns 7i . Egregii figmenti, nempe
quidem eorporibus , lunte, soli, etc. line crimine hominis.
homo polest sese proslernere. 73 <PtAcai/wre. Coisl. iXaqxovE. Schnl. o-
63 . lia Vat., Reg. 991 elCoisl. Edit. v.y.oi, homicid. Coinbelisius Icgeiiduin pulal t>o-
XExa|Jiavo. Y'Jvee, nmlierosi, libidinosi, aut ytXoitaiSE, quoJ
67 \/\7. Mss. et Coisl. . l';i Isis dus conveuil.
70 ZTvrtpoTcri creckrjMcrt. Coisl. sup. lin. -

METRICA VERSIO.

Hand decet, liaud fas est hoiiiiiiem, qui >uminis II Atque intus vars ornatibiis undique fulget,
[ingens Eximiae pra?co Celebris, lacilus licet, artis.
Est opus, et superi Verbi itnmortalis imago, Omnia qua; fecil, nexu quoque junxil amico :
Prxdila mente, capax siiperannu gnaraque rerun), 111 mortale genus per res, quas [limine cernil
Alligrada, idolis sese substernere vanis Corporis, haec capiat quae sunt fugienlia visum.
lluiiiin, qua: telliis habet, el qiiDe ponlus el acr, Nainque eliain quisqus magnas conspexeril aedes,
Materia; simulacris vilibus, arto Exslructorcm oculis sibi proiiniisobjicil ille,
Atque manu factis, cujus rubigo laboreni Aucioreiiii|uc suuni clbrai sine voce carina.
Conlicil, alqueillo linea: pascunturedaces : Ac tu clicoluin paler effeclorque novornm.
Quorum pars sumino colilur pro ilumine, rursuin Non eliain iuipuris dubiiasli (ledere crura
Pars inhonora jacet ; sed nec closlibus ipsis Daemonibus. quos el pravosque bonosque vocasli,
(Qua- quamvis insigne habcant decus, baud tarnen Cun mata sil tola illa coliors, infeslaque semper
[ipsa Genii hominum, invidiaeque airo suflusa veneno,
Nuinina sunt , supero sed tanlum a numine faca), Saevaque, carnis amans, gaudens nidore, -lulusa,
Lunxque, et Phbo, alque aslris, qua; nobile cli Quam Christus, cum se niorlali in carne, sod ex-
Sunt decus : aut psi sedenique stcruere clo, [|>ers
Quod motu nuuquain cessaiiic agilatur in orbcin, Crimiiiis oslciidit, supera virlutc fugaMt,
157 btCilU II. POEMATA QUJE SPECTANT AD ALIUS. 158
Ar,pbv 6) ; \ x8va auftaut / 90 Iati"i(isvoi. uaijovtsc, \ x9ov\ j.ai/ XaXr^s;
AJfiaxa Xdv XiTpa, vo'j S' victs 6uiXiv eISuXuv xtviaypove;, o -aOEisiv
T4v xpuTTtijv TOTtpoiOs, 9avo(ivriv Xyoistv. "AXxap so p.Taaj(k Osoj <r:f(aaaOai aXccpo;,
80 O ui^a ' **1 Y^p f, Xpia-oO Xax^i, ovojitt , avSpotpivouj, axoXioli, mopxov ouvrai,
[getttov "-^, avSpofvou, './?, -t6rTOpac vSpcuv.
xovov Ieitov S' " "Mt 8auov 95 "A0pi 6] npwxiatov Sa' ItXto iapyouOvr^!,
Tpjw, aaxaXtov , o&v jOevoj 'YiJ<ipiSovTOi. Tapo, xxvoc, xpueb, 6cf i, noaic, apx-ro, zav'a
"H oxaupoG /EyaXoio xapYH-3~i 1) uivovtw "Oma {xiv x avcoYcv Ipaij, xo0p<5 ' aXanaSvo.:,
'Hipa (isjov lypztya, ttoj 5' ^ xpii-aiov, 'Oj aro y' vTOuat Ostv nXajps{ xtvuv.
85 "ii ; MioaTJo; yaxXso; v raXajiiritriv. Ox oov, rciGitov fi xa\ atuv ipa ,
"HOeXov ^epT)? exoirtrjc xaOitcpOsv Ep9s\f, 100 "AXXou S' aY aXXoui xaxo( xptcj I/ov-
Bpovxaov TiavTaaiv mxOovioisiv uaat [ta?
"AvOpojitot Ovtjtoi, xal rxiovEj o8sv iv-tov, 'Qj jl iovov xixov rcav xaxbv, XX xal eOXov
BlsxP! tivo ^uott)si xa\ ^jiaxiontv VEpot "EjxjjiEvai, 14 5 8ec) XExapis;.ivov, 3 x8' tuis.

Cum diu in lerra sceplrum tenuissenl ; sanguine sacro

S:ingiiiiiem si.slulit irifandum, ac cordis oslendil sacrificium,
Occulium anlea et cognitum perpaucis.
80 Ncc niinmi : nain cl ego, pars Christi , nnmen vcncraiuluiii
Ssepc cum solum pronunliavi , procul effugit dxmon
Sirideus, gemens, damans virtiitein Omnipolcnlis :'
Saepecliam magnai crucis Signum, ncquidein in tabula,
Sed per medium aerem desenpsi, et sola ligura ercxil troplixuiu,
83 Hl oliiii illustris Moysis manibus (conligit in crucis compositis).
Vellem in sublinii specula collocaliis,
H:cc omnibus liominibus verba intonare :
Homines mortales, el fabricates eoriim qui nihil sunt,
Quousque tandem falsis et diurnis somniis
90 Decepti et deeipientes, in terra temer errabilis?
Stulli ididorum cultores, qui viliis
Subsidium hoc veslris excogitaslis, deos statuendo flagiibsos,
Mendaces, homicidas, perversos, perjuros,
Haplorcs, ciicedos, adlteros, pxdicones.
9o Perspicequut Tonnas induerii illorun; princeps, tu Iibidini eervirct :
Fil lauras, olor, auruin, serpens, marilus, ursus, omnia
Quaecunque illi celer jusseril amor, et pner inlirnius,
l 1 ipsi diclitant deorum Helores imbecillinm.
eque hoc solum, sed eliam vitiis ipsis sacra insliluisiis,
100 Deosqne colitis alios alus viliis principalum hllenles :
10761077 Sicque non lantiun impuniluin qtiodlibet scclus, sed eliam laiidabile
Habetur, uipole gratum Deo, qui sceliisillud coluit.
78 Xlfiara. Intelligit sanguinem vicliinarum quas 90 '.-: Edit, maie /jxXr\abe.
iiiipii homines daemoniis iinmnlabant. 93 ". Schol. iuT0Txa.
82 Tp&r. Coisl. Tp{tv. Ibid. '^. 93 'Arpopdrov. Coisl. TOrupotpvoa.Vidc eliam
Schol. Sitxovroc. . supra, lib. i.'sect. 2, carm. 11, vers. 93, etc.
83 Xzavpov. Pius crucis signandse rilus contra 96 llcrtc. Schol. vfjp.
Calvinuni verbis significantinribus adstrui non 99 Sa xal avrwr. Schol. XX x\ -
poliiit. Mox jitj jtrcrri. Schol. oSe aivofivou. Owv jitjjv Upa TOiTJjavxE; a6s.<de.
86 'Hepltf. llic versus cum alus quinqu legi- 102 Ktyapur/tror. Edil. xExapujxivo.
tur supra, lib. 2, sect. I , farm, xxxn, vers. 9, etc.
METRICA VERSIO.
Tempore cum longo scepirum lenuisset in orbe : j Nam viliis favor ut veslris accederet , atquc
Sanguiucquc iniandos puro augustoque crores Prompliusauxilium, divos fins ist is iniquos,
Solvit, el ostendil mentis venerabile sacrum, Mendaces, cxdis constriclos crimine, vahos,
Tectum ante, cl pauci omnino quod cerner pos- Falsum jurantes, rapiorcs, androgynosqiie,
[seul. Jura resolventes llialaml, rabieque nefanda
Nee inirum : namque ipse cliam , sors inclyla Miscenlos sesc pueris, gnrique virili.
[Christi, Cerne mihi qiiotnam (ovinas, qui primus eorum est,
Prolato ipsius vcl solo nomine sxpe, Induat, ardcnli Veneris dum carpitur igni?
Dxmones ejeci. stridentes atque gementes, Nunclauriis, nunc albus olor, nunccxrulusanguis,
Clamaiilesque Dei robur dominanlis olympo : Nunc auriiin, ursusve ellicilur, nunc denique quid-
Aera vcl medium signo crucis ipse noiavi, [quid
lllustremque lulit lypus hie ex hoste triumphum, Vull amor, iulirmiisqiic puer ; sic dicilis ipsi,
Mosis ul in manibus sacra pro genie precanlis. Imbccilla juv.il quos lingerc numina dexlra.
Quis del ul excclsam in spculant subvcctiis, ad Ncc solum id, sed quod pejus graviusque pulan -
[oinnes |duiii esl,
Terrena de gente satos pnssim isla tonare? Ipsa qiioque inTanda sacralis crimina noxa,
Mortales homines, horum auctoresque fabrique, Atque aliis aliuiii viliis qui pra;sit habctis *
Qua; nil sunt, sempeme insomnia falsa sequenlcs, Scilicet ul crimen non lanliim vindico pceiM
Lusiqiie his, ac ludcnlcs, errabilis ima Sit vacuum, sed cl oblincal laiidenique decutque,
In lerra, mente baud sana simulacra colcnlcs? Ul graium acccpiumqucdco, cultumquc ab codem.
1550 S. GREGORIl THEOL. CARM1NIM LIBER II. HISTRICA. 1563
xiirtei (Wt atpatbv XXov yaxXEiTUv ircxoOptov, A Ka\ xpaSiai xaOapflai 6ecv xyav cbopoaiv
19u9aXou, XEpOEVTa, avaux^vo, ijp.i8paxov-a, (Tli xovti) ^ EiSo; Ejti Xa6a0ai),
105 ejps, (h]pou.tYe t, yeXoov eTSo? exovtcx. "ISptE OpavitOV, 00(1-^, O^i Oovte,
Toiov itatSot tSoisv, e~ xa\ - "Oddov 9Tj(XEp:ot5i eoG e/rov v6a8' eqilv.
Tooi xo\ teXSoiev ipijYovs oTut 91X0151 130 O fp p"r(Su) VE9XT{ taSipx?ou
Touiv xvciT/otEv, eirjv x tic typbi txijtat, Kai Xiav eyXtjvoio- 8k TtXov, i-aTov fj(ilv.
'xevo <T9ETspomv ap7Yov{ e!i'i xer/oiiv. MitOo? Yp T tooio, TtoOou ; avTt6oXr(jai.
MO 'AXXi ! jioi ? 6:axpi$ov aYopEsiv, 'Y[jlv 8' E p.v aaiv e7rawxEc, iaov last,
<)? Epj au.app.a-a Toa xovrt; MOO 0[1(!, d63p.a(It ' 0X0AV0l3l
"Ev S' vl [yiotov Xyov jXoc Eps!6oi. 125 ? ov^toV xa\ TETpx'.j, o a xaxosiv
'H(.E [ib JlEYXflJt p46Xot, OeOI 0' OTCO<p4)TGU(, OOte t <jp.9povc eji, v[jlov 6' 7:0 t!v E6i}xav.
j(MtTOv XptaToo Siaxropo T^aOioiai, 0?ou{ yap uuAlstv, EnXsxc<ja ' v jxvoi;
IIS IIvEUfiaxi aiyXfjEvti -ao/vo'cji vot)u.a, Tete 7iav8TJxotoiv, YaxXEiTa 0' xaT8u.6ai,

Perpcnde mihi aliam aciem praciarorum dcfcnsorum,

Iihvphalos, comutos, sine eolio, nied-a parle corporis dracoiies,
iv'i Feras, ex varus eris mistos, ridiculam hllenles foriiiani.
Taies habeanl (ilios, qui talia coliuil nuinina:
Taies suis suit auxilialorcs amicis :
Talen ctiam et ipsi sorliaiilur defensores, si <iuis hoslis stipendient,
Qucmadmodtim 11 i dii propriis ipsoruni auxiliatores sunt viliis.
1 1 Sed quid mihi li;ec singula singillaiini recensere,
Et sacro ex ore tantas spurcilias eirundere?
Unum autem in omnibus maximum est. Yerba mea clavos fiikiat.
Nos quidem sacrosanclis Libris, diviuisque prophetis,
Ac postremo Christi interniintii oraculis,
115 Per Spiritus saneli splendorem insculplis in mente,
Et puris cordibus magnum Deum videntibus
(Qua sola ralione deitatem invisibilcm fus est appreliendeie).
Nos, inquam, rem m cleslium periti, diviniliis eollusliali, ad superna conlcndimu,
Quantum las est bomiuibus in hac niorlali vita versantibiis Deum agiiosccre.
120 Non enim facile niibem penetral ocultis hominis
Quamlibet acutum ccrnenlis. Uberior auteni posiea cril nobis cognilio.
Merece enim desiderii est lneluiu desiderii consequi.
Vobis auteni, siquidem dii sunt tarn pudendi, quam sunt
Sermonibus vestris, eultuque flagilioso,
125 Ter quaterque beati homines, qui nee malis
Ullo modo assenliuntur, sed legem, qua puniantur, slaluerunt.
Quales enim aris eoncinnisque hyinuis
Frequenlibus colitis et faniosis hecatombis,

104 'IdvtfXov. Hapc explicare pudor non sinit. verba mea iirigal. Billius videlur legisse ;>,
Ibid. . forsan intelligil qui cornulus el intellexissc Verbum, cum sic vertil soluta ora-
ab antiquis plngebatur. Vide Clement. Parxnel. ad lione : Modo Verbum Oraiiunem meant clavi instar
Ellmico?. futciat.
108 'E/jv n zt. lia Coisl. Male edit. 125 'Exmcye. lia Vat. Edit, t^za^h. Scliol.
XEV. uovESiiTOi , e fxv ntxpaTOsiv 0 \ ECvIV
111 'ApapevjutTa. Vat. [*. xOOot. Tiirpes, si roi sunt qui de dus (erun tur ser
112 '>! . Scliol. . Ibid. mones.
pelot. Sic Coisl. Edit. ; Coinbefisius legit 128 'AyaxUeizaT. Scliol. u.Y*Xai{ 6, tua-
X<5yov ^Xo; lyspzi, idque pulal prove rbi um , quod guis sficri/icHs.
Gregorio familire. Scliol. 8;1), crux

METRICA VERSIO.

Prodeal ante oculos libi nuneexercilus aller,
Clane suppelix, coinuti, semidracones,
Ithypbali obsceni, colli exsortesque, feixquc,
Eque feris misli varus, ridenda gerentes
Ora. Quid hic dicain? Sua pignora talia cernant,
Talia quandoquidem slulte veneranlur : amicis
Taie ferant ipsi auxilium, capianique vicissim,
Arma infesta animosque perus cum veuerit hoslis,
Ad mala quale ferunl ipsis sua minima robur.
Singula sed quid ego nunc prosequor, atque
[sacalo
Spurcitias tantas ex ore eflundere porgo?
Unum aiiicui cuneta exsuperal : clavus mea dicta
Fulcit. Nos elenim per dia volumina, perqu
Divinos vates, per Christi denique snelos
Discpulos, meinem qui sacro llainine gestaut
Exsculplani, Dominum prgalo corde videntes
(Quae sumini est ratio capieiidi Niiminis un),
Noliliam reruin superarum luminis liaustu
Traximusailhcrei, ad superas el tendimus arces,
Terrigenis quantum liie alto Dominanlis olyinpo
Est dala cognilio. Trans nubem cerner namque
Diflicile esl, oculus quantumvis cernai acutum.
Quod su pe esl, inane! innocuas post fuera mentes,
Volortini merces elenim est pa carpere vola.
Al si vobis sunt lam lurpia minima, quam sunt
Tiirpes sermones, quam sunt cullusque nefaudi,
Felices homines ac lerque quaierque beatos,
Qui pravis assensum hand dant lurbseque nocenli,
Sed mrita pleciunl commisse piaciila pna.
Nam qualcs aris, hymnisque frequenlibus atque
Concinnis ipsi colitis, clarisque hecalombis.
1561 SECTIO II. POEMATA QU/E SPECTANT AD ALIOS im
IloXXxi Sirvov ) aexpo6o'.; xopaxeetv A 0?ou.a(, ' XV b/o>at <jo?o\ icXev, 1)5 Xa6vx
150 8', > !"^ ic^aSv 6;jLxpoi3iv M/ xaxa/ioii. T8 8" o o^Eiiv, 3ixt xa/tuxov.
(Ej\ Y^P> e'a^ xa^ ^uv 01>|; aoi8T;), 'AXX' jxitj AOo'.atv pioti xa\ 5 tpaiv8v,
xv ixcv cUt<ip.a xtvov, xai 9s<jp.i> oi8r, Yuxfy' jAU Exov Oostaa 6ti:X8ov eTlh,
Tep7tvtj, luyvuuvo'j (jtxpou auv 7tairtopi (iOi), 145 DopOpEOV, p.aXaxoo Sisxav apyyoto,
Ato 8' al vo; isxb ?'.[*vo; eSst p-/Xtu Aloyo? 8' oSky lireaxcv, 8 [ioi tsov ap.(pcxiXirct.
155 EeivTepo{, jnvuxojiv pijxevoc, -- AiSojxai Oeottjxg Syiov ir/wpa iOCov.
[ra;. Tc' xuXXtj jxoiXou; se StExuXioov-a xeXeei
'Epu.f 6yXuoj, o*e xi aev, SXXo 5' 6;n<r0ev, StoSeiv d 'IOxijv, p. ; evOS' 8Xr,ai ;
"AOpei xvOaSs aoi Xyov axpoitov, ernsp tu> 150 T 8' Xotv e Xpu68iv ; t; 8' -\
"Eaxt xa\ fijAixapOKii SircXou Xyi vSoOt
nvsO(xaxo, 8; 8' up' , xapaYH-axoc tjYaOoto Tj xaOapj? 6<5xt]xo, v iXO StjQvovxa ;
140 "Ajcio, p.EV rcapoiatv, 6 7:Xec5vesiji Ostjx. 'IX'j irpa' eit8ija, xo 8' Ixcjuyev aYXav .

Sxpe talcs longxvis escam prxbucrunt rorvis.

150 Si anient, ut thologie placel vcslris
(Sunt eniiii eliam apud vos sacrorum interpretes canlicoriini),
Ha-e quidem sunt inanis cantilena, et lex msicas
Suavis, juncto carmine cum jocosa fabula,
Ipsis vero subesl lalcns sub specie iiierclricia verborum sensus
155 llonestior, pntdenlibiis viris conspicuus, bifrons,
Velnt Hermes cum iiplici viillii pictiis, alio a frunte, alio a tergn,
Vide et bic ineluctabile veritaiis argumentum, ut arbitrar;
10781079 Esl eliam apud nos duplex sensus divin Scripture, unus internus
Et spirilalis, alter vero extcritiis; structura; admirabilis
140 Uterqiie est sensus : i I lo quidem a paucis, isle vero a puiribus pi-rcipilur.
Id ila esse arbitrer, ut sapientes cxleris aliquid aniplius liabcant, aul ampenles
Cum labore, caule retineant. Non enim studiose retinelur idquod cito comparaliir.
Verum sermonibus nos Iris suuni eliam est corpus splendiduiu,
Aniinani circumdans divinam quasi duplici veste,
145 Purpurea, molli pellucida argento isplendnre);
Turpe aiilem nullatenus est velum, quod mihi Den m contegit.
Me sane puderet, ad deilatis engnilionem, ducein habere fabulant.
Quis te Scylla; scopulis adnavigare compellit,
Gt properes ad Itliacam, cum periciilum sit ne antea pereas, quam illuc perveneris
150 Quis le cogil perniciosam cl immilem Charybdim trajiccre? quis tibi ad lonleiu
Purissinix divinitalis properaiili suadet cno immoiari ?
Luto ante inhxrebis, et ellugiet le liinpiila aqua.

129 . Schol. Sclnvov eutoj. ld est, ex
tremo supplicio affecerunt. Sensus est : Quanta
absurdilas, adlteros ti impos, ut Jovem, fures
ut Mercuriuin, etc., pro dus colre! Cum in opti
ma repiiblica hujusmodi criminibus constricti ex
tremo supplicio plcclanliir.
151 '^. Schol. ,; -oir,xai. 147 'li\zopa jivOcr. Schol. i\yip.6va. b/tv (j/t-
151 'Yipeifiro. Coisl. 0:pijivo;.
157 Adyor . Ratio qum subvert nequil.
140 ". Uterque sensus, tant spiritnlis et in
ternus quam exlernus, admirabilis est structural.
141 "O xer. lia Val. Edil 5{ xsv.
142 Tdgurror. Val. x^ia-a.
145 Zuijitt. Val. 8(ijxa.
141 1 eljia. Schol. xairep SiitXov x-
x'.ov, tfaiva;ivov Stic AaXaxo xaV v8-
Liaxo;.
140 Atazo. Schol. oid/vi) 81 ou8xa Tzpti-
sti xoj Xoyou xto atjiaxi, fi xv cv irapixa-
XTCTt.
8o, ductorem habere mendacium.
149 Mi'i ). Si hol. |xf] ; SiacOap^ tp\v x^v
'lOxTjv xaxaXa6stv. Ne pereas priusquam ad Itlia
cam pervenias.
152 '. Sic Coisl. Edit, ar.r,-*. Schol.
Tpfijxov .

METRICA VERSIO.

Talcs sxpe epulum corvis prxdamque deder.
Sin ut iheologis' veslris placel (et quoque vobis
Sunt ctenim exponanl sacrx qui sensacamnx),
Ista quidem nil sunt aliud, nisi canins inanis,
Lexqne modi dulcs, Cabella.; carmine misto,
Alque silliest fornix pclulanti sensus honeslus
(Quem specieiil qui^mcnie valent), vultu vehit Iler-
|mes
Ancipit pclus, cernens a fronte retroqu.
Hic quoque, quod nequeat subvert, conspice dictum.
Nainque cliain in nosli is gemina est scnlenliaLibris.
Bane literal externus cortex, dat spirilus illam :
Conspicua hxc paucis, mulls spcclabilis illa :
Scilicet ut sophia clari majora reportent
Comnioda, quant reliqui, vel quod sudore pararunt,
Majore id studio servent. Nam spernerc quisque
Id solel, exiguo quod colligit ipse labore.
Ailamen in noslris et splendida Hilera verbis,
El divina ilidem mens est, geminataque vestis,
Purpurea, argento pellucens undiqiie molli :
Turpe nee est quidquam, mihi quod Dominumque,
[Dcumque
Conlcgat. Ipse etenim suffunderet ora pudore,
Fabula si lerret deilal ficta medelam.
Quis le digit Scyllx scopulos Iranare? Charybdim
Quis le adigilcrudclein, Ithacxdum tendis ad oras?
Anie cieniin fortasse furens le oppressent xquor.
Quis jubet n pulri gressum te iigere cno,
Huiii liquidam augusta: properas deilatis ad uiidam ?
Alite luto bxrcbis miser, ac te limpida lyinpha
Isos S. GREGOR THEOL. CARMIN UM LIBER II. HISTRICA.
pfe<5 (toi xa\ xoxov ntypova p.Oov apta-ov A 165 Ei (x [lOOo;, SsXxe tsoIc caEtrat xXU7rxf|V,
Oi 7cX'ov xaxiou, xai fjY4X|po 4veu0ev 'A^jXEVO ToXtijiJtv u.o!ta [uOoXoyEEtv,
155 IIp^povEc e xaxtrjv. TuxOov 8' 71*. Xov 68eei. Tepno(*vat xXtiji !Xat;, xai vutv Snvoi;.
2/ecv pov, pyov ^ x S? j itpavec, { ' TaOta [jiv irfvxoto ) uOov,
[Xaypov. Mopt) itXstoxpi). Xptx&i yp anavxa xax3/sv
E! 8 Oeo'j ixCTta; xaaOaXitj isSaovxac, 170 'ExiiEpaxwv emitEpaO' lanaX(itiivv[^a-t
(iOou fivoepoio Xaat d:?ov Sp/.ppovi ((, "A{ irox' oraupoo ^ itixa<T5Ev.
MuOdXaxptv iiispffa 7tt3TO5u.Evov aEiiiv. E 8' xi xa\ 8ii ? y.o\ 0sb fjXuOsv ^vf,?,
ICO 'AXX xi iot ttXevwv ; o 6i xoi X<5yov a0xov aXoov napsviXTJc, , vojAot xatvotit yev8Xti,
'AjjiSetov, itvuxo Tzzp 1 \ XXov Xiy^stv. Kai BivE, xa\ VXtdt }, xa\ avSpa^Ev '\;.
Et rjOot -8' laa-.v, ^ Styov IpajE. 175 pwv 7ta653itv ;, 8v f '|ev
T; *1?. *3 ~iTzo^> oi yspaipiv, Toix <jo sxtv axou/.ov, im\ xaflapost OeoIsw,
"Ov Sa 9eov YvsTTJpa, Ifou 0' fi^Tjtop' xifstv ; 'Ex xaSapiv ysynuai 6 u6ac, ^tAixofffut,

Perpcnde mihi et hoc sapientissimum alque optimum verbnni :

Maxima pars dominum prava est, el absque duce
155 Prona in Vitium. Pain i auleiii ad virtiilem tendunt.
Sisterc ll.iniiiiis cursi. in, res certe diQicilis : ii: pronum autcni l'erri, perfac.Je Cat.
Iiaque si divos statuas, qui sceleris siiil principes,
Priusqiiam obscura; fabula: caligiiiciu golveris priidonli sermone,
Fabula; cullorem perdes verborum superficie decepliim.
160 Sed quid mihi pliiribus opus est? Hoc le ipse mihi exlrica argumento,
Quo le circumligatiim prenio, quamvis solers sis ad alium arguenduni.
Si fabula; sunt, statuas deorum tuoruin projice in terrai.
Quid le juvat lurpiiudinein, quae a fide abdorret, luis opibus honorarc,
'Ilium vero ileum, pal rein el vila; auctorem aspernari?
165 Si fabula tibi non sunt dii lui, obdiiciio ocuhs luis velum,
Erubcsecns fibulas comminisci, perinde ac vetulx,
Qua; deleclantur poculis noclibusque insomnibus.
Hsec quideui a, I maris vadum labanlur. ut jam periil
Pars maxima. Christus eniin omnia occupavit,
170 Aborbis linibus ad usque fines terra; coiligans suis manibus,
Quits quondam in cruce gloriosa expandit.
Sin auiem. quia et mihi Dens prodiil e casta niatre
1080' 1081 Vi ig ne, innupia, nova et uaudila lege generalionis,
El morluiis, et mortiiis junclus est, et rursus rediit ad vilain,
175 Ut medcrelur midi viliis laboraiili, quem proslravcrat peccatura :
Si hoc tibi videlur inhonesium, ulpolequi puros dos
Ex puris procralos colis, vir amans decoris

155 'Extpperu. Schol. sowiaxov Xyov, pt-
XE.
154 Ol xaxtov. Schol. 991, hXeovej
ciLv avopwicwv xaxo.
159 Aixepca. Schol. raiiX&aa xolf aivo(navot
i|a7rax<u.svov.
16i 'A^pdezoy. Val u.<p8ETav. Edil, fil 6
tdv.
165 Xdpi. Schol. ^Sovii.
164 "Or. Forte criv.
165 El lit ftvo, tsoT. lia Schol. ! uA
n'Joi sot xi 3:(iixaxa, ntxO:t xaXOrxpav irot;
8,;. Edit, pessime l^XxExat o'.
170 'Ex .t XEpaO' a.. lia Coisl. lu
editis deest i-\ nsfpaO'.
173 'AStoto. Schol. vv8pou. Mox xeurolci.
Schol. TtapaS&jot;.
175 ppw. Opern (crens.
177 *) y>iAKOcp.e. O vir amans decoris. Irridel
Gregorios falsoriim deoruin cullorem. Billius
gt);j.;6ov, etc., junxit cum verbis seqiientibus, Be-
nedielini aulem cum prxcedenlibus. Atienda! lector
et jiidicet, quanquam ego libeutius Billio assensuni
prieberein. Caillad.

METRICA VERSIO.
UilTugiel. Quin In perpendas hoc quoque dictum : Allinet, ut labein, quam nemo credat, honores ,
Minima pars hoiniiiuin prava est, ac vel ducc nullit, Conteninasque Deum vilie fonlcmqiie diicemque?
Labilis in Vitium : rara et qua; tramite recto Sin nihil esl ficti, qnnd, qiue sunt lucida, velet.
liHM'dal, leiiealque viain qua; illicit ad astra. Quin velulis verearc eadein coufingci'e, gaudeut
D llicile es) minis rpidos com poseer cursus : Qua; cyathis, el amant insomnes diicerc nocics?
At contra lacilis per pronum volvitur idem. Ista quidem ponlo perant ilemersa profundo :
Quod si tu divos statuas, si ilumina (ingas, Parte velul magna jam dispericre. Suis nam
Qiue vitio el sceleri prxsini, prius ipse necaris Cdrisliis ad extremos fines a limbos orbis
Mytholalrain , sequilur dum lucida promplaque Oiiuiia collcgit inaiiibus, conjunct a lenclqiic,
[ sensa, In crut qiias pendens el dira morte telendit.
Prudenli quam tu lenebras sermone fug;: ris, Sin lu, quoi) Christus per casta; membra puelbs
Fabula qin.-is tegilur. Sed eniin quid pluribus uli Veneril, ignarieqoe vin tbalamiqucjugalis,
Nunc opus est verbis? Sic tecum disputo, vila, Orlus more novo, el morli concesseril aine,
Si poles, bos laquees le constringeniis trinque Ac superas rursuni scsc rcvocaril ad oras,
Serinoiiis, licet ingnu libi lana facultas Ul mea curare! sic vulnera, quem fera liosa
Suppetal, ut possis aliena refellere dicta. Slravil liuiui, turpi; hoc censes (nam nun. na
Si divum statua; nil sunt, nisi fabula iiieiidax, | pura
lias pioslei ne solo. Quid opes expender magnas Puris orla colis, vir cultor auiaiisquc docorij,
JSt.5 SECTIO 1!. POEMATA QlbE SPECTANT AD ALIOSi 1&J6
rxspov, o5xt 7rpoi9sv, p.uv p.Ou>v luaxoysov, A 190 Atp irai u,tv Iraqis, xa\ v j-X^/voiai Owjsv,,
Oui Xpircb; irvu<jv, u,o; u,nE64u,u0o;. "Ex 3' 4 itpocpioiSs TsXtoxvo!0 -/pvoto
ISO "Est iV Xi-foici xou Sj Xavoj, ro Tjtio; apxa rca/siav , S v^bv
[xiXiruv 'Ex x0ap <5-);, va| ^. 'AticrEpov 8s,
IlapOVixuv AarcTiTS 6eo poij, 3v uyvrris ETj 8eo; jev Ij.oiye. Ti y*P Oitov /' 7:'.jv
nv:0j.a eo fieyXoto, vatti vaiiv ^-^v YEpiov. 195 'AOavTw itXljeavn. evv8' eOXuiv, X^ov ti
M^xTip yitp Xpis-uo vaoj, Xpisio 6 Aqyoio. T(jl6o itapejxsvo tcXex-ov 5p.ac, &; xev vasri;
'flj y^P Oaj|X[ov ?jsv, 7ti cpettv oiXxevo; Ofp 'Ex vexiov , 4i<rzii3Ziz GavvTa;,
185 'IIu.ETpTv hpnsaxs 7:apai6aoTi mxprj;, "EXxiov oTa ti^vi) <J3o XtOoj xovsvua :6.
eeto-ipoto potoio (fiuj xaxtTjV xuaaOai, yip av8poioiat,v Xov a' iveMato Xpiato,
Kot 5TT|aat xp-o aivov ;!0 Spxovcoj. 20 Epxa Xa6v, txov, Soc, 6piv, taov, e-V/o,
Tovexi vt6'jv u.Euf'Ei ti 6' f,jtju tte ysvGXijc [SYEpaiv.
'HpLStpTjc, xi) 6' Xeittev, ;uv xxs TrapOvo a8rc. Tioj lv p" istipoio Xyou X'Oov aa/tov pji4jv.

Hoilie, qunmvis aniea non fueris, excipe verba mea

Quae mihi Christus inspi ravit, Dens meus nescius fallen.
180 Versaliir in ore non paiicoruni hic senno, scilicet e sinu
Virginis orluin esse Dcuin hnmineni, quem coagmentavil
Spiritus inagni Dei, templo leniplum sanctum exslriiens.
Mater en un Christi leniplum, Christus autein Verbi.
Sic enim consliluluin eral, quoniani nosiram pestifer serpens
185 Naluram lenebat sub iuiqua trausgressione,
Divinioris hominis natura, vilio medelam aline,
Et vincere grave Imperium infandissiini draconis.
Quam ob rein siniiiii virginis subtil, dimidiatnque lionoravit gcneraiionis
Nostras parlem, allerani reliquit, qualenus hune peperil virgo intacta.
If) i Poslquam autein ilium condidit, el in visceribus deilale implevil,
Eduxit in luceni, peraclo tempore ((|no in ulero geslandus erat),
Tunc crassam carnein induit, et implevil leniplum
Pura diviiiilale, rex Verbum. Ulraque autein natura
Unus erat mihi Dens. Morlalis enim natura statin) subdita est
195 Iiunioilali iuiplenli. Porro minimis est volens, ad breve aliquod leinpus
Tmulo comnieiidans corpus sibi inncxuin, ut exsurgens
Ex niortuis redivivus, ad vilam revocarel morluos,
Trabens Mos, vi magnes lapis validissiinum ferrum.
Nam cum ouinibus, quae sunt hominis, toluin me assumpsit Christus,
200 Carnem assuiuens, partum, formam, conlumeliam, sepulcruin, gloriam, resurreclionem.
Sie nralionis vestas ell'renaiuiu impeluin coerceo,

179 'Ejixeojiveo. Schol. XtjGiv. Hic desiuil
Billii versio, et sequi lu r Federicus Morellus.
181 eeucfOTOc. ha Schot. Reg. 991, et quidem
rene, neque necesse est cum Morello supplere,
Yi:, Natusque Dei.
187 Ztt\uai. lia Coisl. Edil. OSiou.
188 'AitsifE. Scbol. SiTjXOs.
189 "0. Id est ' . Qualenus eum virgo innupla
peperil. Quod autein ail diiuidiam gcneraiionis no
stra: pattern, alia relicta, honoralam fuisse, signi-
ficai iu Cluisli humanilalis procrealione iiullam
hominis operant inierccssis.se, el eum, salva nialris
integritale, modo inaudito natum fuisse, klorelltis
baud recle, dimidia sobolis morlalis parle relicta,
etc., ac veluti de ipsa substantia base dixissel Gre
gor! us.
190 ewcrev. Deilale replevit, deificavit : nimiruni
Verbum psum se in mairis sinu deilale implevil,
se ipso huuianitatem imbuil.
193 'A{t?cTspcr. Heg. 991, [?<5.
194 r/\ lia Coisl., el sup. lin. lax^ .
/. nia. male o>/_.
198 Torerza. Coisl. 5TO;V-a.
201 Tw. Schul, o'jtwj.

METRICA VERSIO.

Non prius audilos sermones excipe uoslros,
Qiiiis mihi sp'.ravit, qui nescil fallere, Christus.
Credibile est multis visun, produclus ul hie sit
Virginis e binibiis naiusque Dei atque homo verus ;
Snela Dei templo quem alii coinpegcrit aura,
Evslrucio templo insigui casioque decore.
Mater enim Christi leniplum, Christus quoque Verbi
[ est.
Namque raium fuit, insectans fera bellua poslquam
lluinaiiiiin ingeniuui excessu pervertit iniquo.
Hi v'nii orla hominis na:ura aique indole recta
Ciesceuti vilio pncsenlein adhib-ire inedcluin,
Vincere et injusii vires virusquc draconis.
Prupterca subiil casti penetralia venlris
Dimidia el soliolis morlalis parte relicta,
Dimidium prolis nosira decoravil honore,
Qualenus hune peperil caslissinia virgo parensque.
Spiriius at sanclus conslruxit corporis anus,
li Visceraque implevil divino nuniine pura,
El mox edtdil in luccui niensuin orbe peraclo.
Turn natus solidx geslavil pondera caruis :
Et Verbum regnans pura deilale replevit
Augusluui leniplum. Mihi sed Deus unus ulriimque
[ esl.
Nam morlalis homo non cessit Nnminis audit
/Eierni, subiilque volens alrocia mortis
Spicula, inandavitque arelo sua membra sepulcro.
14 1res post luces devicia morie resuigcns,
Falo jam functus ssevo revocare! ab orco,
Heraclius lapis ul solel ad se additcere ferrum.
Tolum eienini soi te buiiiaiia me Christus honorai,
Carne, orn , forma, cum motte, sepulcro el lio-
[ noie
Vique resurgendi. Sic vestra? lela loqueUc
Irrita reddebam, quos mullum dedecus urge
Imiueiilo diiuui nobis iniccrc bellum -
i;;67 S. GKEGORII TIIKOL. CAR MIMJM LIBEK II. HISTRICA. ,
O? xiJjov ata/o; i/ovtsc, \ tuffov aivov S0ej6e, A rv v xot x5' - i[ri xuoxi|piov :JXt;,
BpSopov ox opocuvxE, [Savfiwv aXiyovTSi. 215 EtSO Oavxoio jvivEp/ofievou (jtXsaeiv.
E 6' OXti xv Yvwvi Xv<jv, ' Orod^ojv, OS y*P tu oxuywv xeO poxov, ?j 6cottto;
203 Oa jiv, b);itX(SvE9aiv tpav&ia, ' yopsOiti) Mpxupa, xa'i (isSovxa , xa\ E'jxoj "Avaxxo,
(O yip i*A rXEoviuaiv 6X0; X6fo,', o xevejjwv Ox' Sv uv cuiv, ^ ro5pirjv yV^Xt]v.
rH Xt$ov (iOOoto, 8' <i7:e[7U vT]u.a.
'Et7ra5u.svoi ^- sxt)tuu.7]{ Xayr^av),
'AXX' jrrcrj ipu> Xoyov IjATtov, ou3 icucEat*, 220 E toi |xi xaOapf, 64 v^So ao tJXOec,
Ka\ itsp itoQswv tov SpYu'fov. OSv ixoijiov, O xaPap. KaOapbv yap Xcrjjuiv ' va^vio.
210 nXijv jT'jTsp^ xaxii)* ) Si xs (uiuvov pi- E 5' OX'., xoi vayvo; loi txo. 'AXXi to" "ini,
[ixov. Ildiv e9povou5iv pipaS oi v )
TXXa 6' p' V xsaaxu xexuv -(abwv xixuxxa!, "Axx\ fjsXoio, 9psi o o vEjit^fli]
'; xTitoj aitfjopa, su av S/ovxa 225 EuSu.oto ipoio x^P1? txveo'jji x^taxa.
To; o-j-aOot, xo ' aixe xaxoi, xai Xiav Sxoju.a. 'AXX' oS' f;X!oto p.oX , o .

Vos qui lana lurpitudine scatcntes, acerbum mihi bellum indixistis;

Ctium veslrum non videntes, meas guindas maligne observtes.
Si autein ctipis audire sermonem, aurcs pra-hens,
205 Scio eqiiidem mullis displicere, quae dicam
( Non eniin in pluribus integra est ratio, qui vanis
Ikerenles opinionibus, verilalem non curant ) :
1082' 1083 Veriinilanien eloquar , quod cerlissimuni est , nec abscmidam,
Cun maxime desiderem vilain purain. Mliil iiilioiicstiim est
210 Prater vilitiin odio dignuni: virtus vero sola Immun est eximium.
Caetera vero omnia in medio bonorum et maloruin posila sunt ,
E nostra vainllale peiideiilia , eaque bene verlunl
lliniis, malis aillent limit omnino lurpia.
Ex qitibus et nimm Und vidi, mea> mysterium materia?,
215 Figura Dei iminorlalis accedente membris.
eque eniin quasi odio liabens Deus creavit hominem, sux divinitatis
Tesiem , rcgunique terra?, et gloriam Itcgis supreini :
Neque etiain ipsuni anians, uiiserain ei prabitissel generalionem.
Desine igilur verba lacere, el a Deo averie cogiiaiioneni.
220 Si ex impura alvo in Inceni prodiisli,
Purus ulique non es. Purum eniin capi non potest ab impuro.
Si vis autein, esto, impunis sit partus. Verumiamcn sind
Cunds meule prxilil's iiianUesiuni est ; ad quos accesseril
Radius solis, aOert luceni ; et quibus immista-est
225 Opiinii ungueiili fragi aniia , redolent citissime.
Sed nec solein ulke sardes , unguentum

205 '. Scliol. ;. forma immortali cum membris conveniente, anima,

206 "OAc . Integer animi sensus. Combef.
209 "ApTVycr. Sic Coisl., Val., Reg. 991. Scliol.
xaOapov xa\ iXov 8eoj. Edit. Sp-ppov.
^ 212 '. Sic Coisl., Val., el sup. pWatj.
Coiiibelsiiis legit ^.,{ bi6rr\zo, ut in edius.
Sic vocal Greaorius, inquil Couilielisius, facullateni
voluntatis el arbilrii, quod eu ad Deum accedamut,
el quadam analoga dit simio, et dicamur.
_2U rQr r. Seliol. 991, >v Ev xai xoxo ibpaxa,
xt|i; eu.| uXtjc \ xb Oauu.aaxbv u.uaxf ptov, eKou
aavxou auvEpxo|xvou xo; xeXesiv, xat vo OXou
Xtxw ii-p/uuivou ,, quibus et unum illud inlel-
ligo, mirabile, inquam, me substantia; mysterium,
qu exvers est materia', materiali unila luto. Int.,
Coisl. p.op9Tc avaxou uapi auvEpxou,ivT({ ei
VW31V.
217 "Araxro. Scliol. xxijavxo?.
219 rH . Seliol. xovjv 1. vxiXo-
yii; , xal izT/o-J xax^-j-cpsv xo 6eo xoiaxati
avxiXoyiatc.
220 Vf.We. Sic Reg. 991 , Vat. et Coisl. Edil.
f,X0v. Seliol. 99 , | <tj ys y.i\ St xaOapiji vtiS'Jo
tj ( X8(l)V, o xaOapbi U7iipxii.
22 'EOAst. Codex Coislinbuus udXoi;. Max toi.
Sclioliasles xai vayvo; xxo( ^jxiv , sit itit-
pitrus ortus noslcr.

. METRICA VERSIO.

Cum non cernalis quantus vos g urges inunde!,
De me sollicilis inulia: est inca gulliila cura?.
Sin verum sludeas scrinonein noscere, pr.ebe
Auriculani. Scio non mullis nica dieta placer
( Non eniin apud plures serum valet integer , li.e-
| rent
Qui vanis sensis, vera rationc remota) ;
Eloquar at stabile hoc verbiiiu ; sed non rclicebo,
Caiidorem cupiain vita? licet. Al nihil, uno
Excepto trisli vilio, c.rnatu carel omni :
Optima sed virlus paliiiain sibi vindicat una.
Celera al in medio sistuiil rculiquc nialiqie,
nostro arbitrio pendenlia, qu.e bene verlunl
Redis alque piis, sed pravos nulla decel res.
U E quibus isla mei vidi mysleria coeni,
Quando immorialis mens juncia esl arlubus aigris.
Non odio sedenim fiixit mortalia corda :
Testis homo quia nam divini Niiniiiiis, idem
Princeps in tenis aiiimanluin est, lausque erc.inlis ;
Ilaiidqiic ab alliante suo donalus origine teda est.
Aul nugas mitte, alque Dei tibi iiotio non st.
Si minus ex alvo pura processit ad auras
Liiininis, baud purus. Nam impuro pura tenere
Non esl fas. Si vis, impunis sil queque partus.
Hoc lamen est cunds darum prudeiitibiis : aliui
Solis feri radius luceni : quos gratia odoris
Perfinlit suavis, solili Mini iiiov bene olere.
Ast nil pollulum soient iiiiiiiinal , aiii uiiguenlnin
ISC SLCTIO II. QVJE SPECTANT AD ALIOS. 70
"Artsxai. "Q{ (,3. 6ihi xaOapr,j 8t [ orjja;, A 240 Aai.uovs;, E[aitve<vtc O3u.oTTotJtv otSa.
05' { &, .\ xaQr(pv. 'Opcpsj Opac ayoi, np5ti 8" 'Asxpato; isSot
", 4 \ 6avaTOio Oavwv ? faXa-asv 'Hoio8o, TpotTiv 8 xa\ Xysa xXeivo "Ojx^po;.
230 Out' 6avaTtp ti rarv, A-ye, \ tiv XEaoac. Mousat; Avo; te 4e.Cn ano ATpa poiEv,
Ojto euA? ijt :] 8 yXoW SfAauTO,- Ot (5a -aXaOTTr)txtv . e'giv o:5a;.
*Hv 5' 5r,v vjv 6aidtJo. TQ" yopsei
2io ',? ? eux tteiiv piqyoi,
Xpu-o ? yXwsaav 8s tet]v sO^fiov syipoi. OS' EGXaiv, (iTaupbv 8 a6oi 26\AXa,
Eap I6j, t 8 '! p'pa[i, 8' Up' \. Tt (,; 0-, eXauvjiEvo JsXEasiv
235 ' , xa (tot ioto rsipEao'j . OSsv E7Ti(TTp!JOxa!, xa\ e tive acaov i'xotvTo,
M'/pt tEvo; sxotokhv ev\ XEuOjjuiat 8o:a(k O e(59v, B6Xu)v rcapaxXeiJ/avTE; jjuo.
Katpoc 35', 8v jjilv ! jx"0 IIvEOjxa catvv. 250 O jtv yp xai nau-rav Xau-nE, o 8' Xfyov ti
E'jp' , xal o'iotT, vov 8' toSe^Os xaOatpjxv. 'AaTspo-fjv TtXXo'j^av jipaxov, 8' 4u.EpOv.
AfaT', oi8o-oXoi, val ^, jw.ivo>vo -s ToOvexev ?' \xo'.fe, xa'i ^s e3 povEOVTE.

InquinanL Sic Dens por puram nialrcm prodions

Wequc ipse visceribus cns fcedatus esl, seil elian ipsa expurgavit.
Sic igilur et mortis morions iinpcriiim siistul il ;
230 Nec ipse a morte aliquid perpessus es, Dens Ycrbum , rain opprimens.
Ha-e mea oratio est : tua aiiteni lingua indmita
Olim erat ; nunc ergo earn comprime cl sile. Sic jubet
Chi s 1 s meus -, linguam vero tiiaiu ad bona verba excites.
\er advenil , byems pt;cteriil , splendida est serenitas.
235 Hucadesle, cl inmenso liimine vos exsalicmini.
Quoust|ue tandem in lenebrosis lalebris vincli jacehilis?
Tempus illud est, quod oliui vobis pollicilus est Spiritus sanctus.
Hucadesle, et vivile, novamque suscipite expialiouem.
Desinile , cantores , desinite , inquam , insani
240 Daemones , qui spiralis nefandissimos canins.
Orpheus feras ducal , Persi Ascroeus canat
Hesiodus, Trojam cl prselia inclyius Ilomerus.
Musanis et Linus carmina , quibus'deos celcbrarunl, eflerant,
Qui antiquissiniis celebres sunt canlibus.
1084*1085 245 Mercurius i Ile ter maximus oralloui openi ferai
l'.iiam repuguans ; crucem carminibus suis vcnereiur Sibylla,
Magni niiminis agilali ambo spiculis:
Nihil curo, etsi noniiulli propius ad vcrilalem acresserint;
Nec eniin iddivinilus: verum ex Libris noslris sulTurati .
250 Alii siquidein ex ipsis omnino experles luminis; alii vero paruin quid
Micanlem fulgorem inspexcre , cito autem privali sunt.
Quocirca cedile mihi , landein aquando , licet sero sapientes.

232 Nvr. Val. vv 8'. yopsvsi. Scbol.
xeXssi.
212 'HclcSo. Hesiodus libellum , cu! tiliilirs ,
Opera el Dies, ad Persen fralrcm scripsil.
243 Movcaw. Musants aniiquissimiis poeta. Li
nus Oi'pliei preceptor fuit , primusqiic , ut mulli
iradunt, a Phnice ad Grxcos lilleras allulil.
245 'Epn)c. Mercurius . Trisinegistus , quem
latine Mercuriuin 1er maximum dicunl. In dialogo
ubi Asclepiiis introduciliir, Deuin uiium omnino
opinatur reruin omnium conditorem , erroremque
fatetur parCnlum suoruin qui supcrslitioiies idolo-
1 uni nveneruut.
2S Ttfi. lia Val Sel. ni. tive 'EXX^swv. Edir.
TIVJ.
249 napaxAtyarte. lia inss. Edil. irapa6Xi
14-.Z. Clemens Alexandrinus in libris Siruma-
lum innmera sacrse Scripturse loca profer, qiuu
clhnici scriptorcs in sua voliiniina transuileruin.
251 JlJlAovcray. Schul. uXijai^ueav. Obser-
vandum esl Gregorium pro cerlis non babero, nec
habenda esse qu:e de Christi mysleriis a Mercurio
cl Sibyllis dicta profer. Etenim tolis Judtritcrediia
sunt eloquia divina. Prxlerea moniimciila , quibus
conliuenlur Trismegisti , Sibyllaruui cl alioruni
oracula de Christo , non tainuin dubix sunt fidei,

METRICA VERSIO.

Foedat. Sic Dcus ad purx qui viscera malris
Pervenit , non bis maculaur, purgal al illa.
Morluus el morlis vim dcbellavil acerbam :
Nec Yerbum est perpessum a morte , sed banc
[abolevii.
Sic ralione loquor : tua sed lingua indmita olini
Qu. fuit liaec, coinpescalur modo. Christus lesus
Sic faur meus: Eia, age, linguam urge ad bona verba.
Fiigil byems, ver accessit, clumque screnum est.
Hue, rogo, adestc, cl non liniiuni lumen avele.
Quonam usque 11 lenebris anirorum vincla gerclis? Al quia nostra oculis legere Volumina Minis.
Tempus adest vobts quod Flamen dixerat almum.
Une, rogo, adcsle mihi, et stadium pcrciirriie vil; :
Nec iralaiiliuiii purgandi admillile riluni.
Ccssate, vales; genii, cessale furentes,
Qui fescenninos cantus spirare solelis.
Orpheus armenia abducai , Persa; sua canlet
AsoriKUS metra, Trojam el pra:lia niagnus Homcrus.
Musaeusque, LinusqUe, deuin moilulainina promaul.
Quorum esl antique eclebralum carmine .
Versibiis his nolens faveat 1er maximus Hermes.
Prisca crucis iiumeris venerctur signa Sibylla:
Nuniinis excelsi slimulali sic ambosagitiis,
Oeius anlicipcnt aliis conlingere verum;
Non valde inoveor , nec enim divinitus id fil,
Naniqtic alii prorsus caliganl carcere eco,
Al quidam ad leinpus lucent viderc micanlem ;
Sed lenebris cito damiiali. Ergo cedile tandem,
Cedite mi, cuncli modo qui resipiscere vultis.
1S7I S. GREGORIl THEOL. CARMIMM LIBER II. HISTRICA. 1572
u.avTo'.xo Beuv i<5pov oxsV ovxtov A 265 Kn\ vux^ 'Exxr.c xax tpnjjiaxa, b: vaoo
Axo-axiop, X<xsu"O. ,*, sxb excIvo, MiOpaEou xax pfa( xal 6pfta oxY arcuaxa
253 "Ouxi ejAv Siitspie xaxiv avo, axax' 6a)V ',; Ku6Xr XoX'Jyp.axa, 5 xe NeTXov
KodxaXTi xi Afvt) xe, 8pub (jiavxe^axa xzlabb). KapTro6xT]v xEouaiv v afo/Eatv avSpoyvoiciv,
Mtjxx' fiaxsOovxa ' avSpatv paSasaor "IjiSo, 'OapiSj xe ^ Saxpusvxa,
AaA>v x' , 6e6 XEVET)Ypo,"Aji[tv, 270 Ka\ Spantc, Xov aov, yoiv ^ piuOov,
Bpay/tSai 8' \ xolet, xa\ '-ppvxisi 'EmSaupo; Ka\ |? ? "Attic, xoi MejjlI voii-
260 xpuirca xe 6xaJiv vxiotoaat, Kot <s'j, Axatva xXaiva, SiaaxaSbv, Iva xat vfla
KXevt v iTpoxipoiitv 'EXsuvo asyzci vuxx; Tivojufv(ov [astiCi vW m6iojjiio aXx],
A'jXwv xe - (iav.ixxo !xxoos t,x^, Texixi ZXxoCtc cuxeiv 8i' jxEXou
Atxxatot Kop6avxEc, 1-6\\.. apYiEvovxE, 275 / 9euv Tapwv te xaxi} eCvoiai Su^Xj
Bxxoi x' (i\ Y^vov sjtsXfiov opstoxai Ko\ IIpoff(Avoio xaXofo Beb aXbv jiaYaiti^ow

Apollo vatirinelur denrum mortem jam exslincloriim :

Ipse siii paler, baud ex uxore , sine niatre Ile est,
255 Qui perniciosum ineum siibverlit robur , postremo cantu :
Castalia, Daphne, quercusque oracula jaceanl,
Nee jam ancloritate valeant apud homines slolidos :
Daemon ylgypii , (leus vaniloquiis , Amnion,
Branrhida: insiiper his , et superciliostis Epiriaurus :
260 Sacrifieia occnlla et oculis palenlia ,
Famosa; in primis Eleusina: noctis obscnilales,
Tibiarnmquc Phrygianini furorem riens , exseclionis soiuis,
Dicli Coryhanles , in armis iiisanientes.
Bacchantes circa proleni Semcles in montibus errantes :
265 El nocturna} llecaia; perniciosa spectra , ut eliam lempli
Milhraei scelerala facinora, atque Orgia nemini jam ignota:
Callaa; ( leles ululalus, el omnia quihus Nilum
Friigum dalorem colunl lurpissimi cl efleininali homines :
Isidis , Osiridisquc mugilus luctuosi ,
270 El Serapis, lignum arid urn, exiliosam exhibons fabulani,
El Vilnius obesissimus Apis, el Memphilanim amentia:
Et tu, Lacsena misera , ad cujus aram, hinc indc
Verberibus se invicem prosciiulebant juvenes,
El Gelicus Zamolxis sagillam milieus per lurbam ;
275 Deorum et Tauro Scylharum exitiosnm hospilibus sacrificium :
El Prosymni fonnosi deus Priapum adamans

sed spuria prorsus esse inler doctos convenil. 259 Kal epvdet. Siispicatiir Combefisiiis Gre>
Quid dc Sibyllis senliendtim , fusius dictmus in gorium scripsisse ciei , anguinea specie serpen-
Hisloria galUca scriptorum ecclesiaslicorum a D. lern referent ; qnidquid sit , per Epidaiirum signifi-
Ceillier prius emissa, a nobis aulem aucla et lypis care videlur /Esculapium.
item m subjects (Caillau). 274 ZAiot,i. Zamolxis, tinicus Celarum deus
254 , etc. Christi epithela sunt hace eral , ad quem jirollcisci exislimabanl eos , qui
in felo Apoliinis vaticinio. , quod in- vita decederem. Noiiiiuiiquam eliam soriecxxivis
carnalione virem palris ipse supplevcrit, ac siVii aliquot deligebanl quos dc rebus suis Zamolxi.
ipse corpus (brmavcr'n. Quod enim in symbolo nunlios miitereiil; quos, pest mandata qua; Hi
Spiriiui sancto tribuilur, hoc passim grci scripto- nuntiata cupicliani , in sublime jaclalos , gladio
res, et in eis Gregorius, Filio et Verbo ascribunt, a excipiehant, alque ila interreclos recta ad Zamof-
<|uo ut sustentalum, sic eliam formalum sit san- xidein profieisci crcdebani. Zamolxin aulem qui-
clum corpusculuin , favetque istud Prov. IX, i: dam puiaiit Pythagorx servum fuisse, qui quod
Sapientia wdificavil tibi ilomum. Ibid. (Hoyevtc, Gelas ad ciilliorem vilam reduxissel, ah iis pro
hand ex uxore, vel non ex temine. ul bene Suidas ; numine esl babiius. Ilerodut. , lib. iv. De c.Ttcris
male Morellus , hand genitus. Genitu$ quippe Cbri- fabulis Elhnicorum jam satis dictum in nolis ad
stus, nt Deus el Verbum , generalione aelerna a sccundam oral, contra Julianum. Eadom repeler
Paire, cujus est unigeniliis Filius: genilut quoque nihil necesse est, ncc vacat, nee dcccl. Vide loin. I,
ut homo , generalione tcmporali ex Maria Viigine. pag. 168, etc. Ibid. Si filAov. Schol. 6i xoO kXt-
256 KetcOb). Schol. ). Oouc, per turbam.

METRICA VERSIO.
Divum obilum falsorum vaticinetur Apollo.
Ipse su i paler, baud genitus, genilricis el exsors:
Perdidil ille mcam vim pravam, dum ultima cantal.
Castalia el Daphne, querciisque oracula cessent,
Qua; prelio slultis hominuin non amplius ullo;
i4Cgypii genius, numen vesanuui, luiilis Amnion,
Braiichidie super hisce, supcrciliuniquc Epidauri,
El genera arcana , alque oculis subjecla sacrorum,
Pervlgala; noctis Eleusma; probra quoiidaiii,
Tibiae et insano Phrygia; vox semivirilis;
Dictsi Corybanls , in armis prosilientes,
Et Bacclii cultores monlivagi Dii.nysi.
Noclurnxqiie Iterates mala mostellaria, necnon
.Miilir;ci I'ani scelera , orgiaque hand memoranda,
Et Galke Cybeles ululalus : qui vencrantur
Nilum fni^ifenini cum seiniviro comitatii ;
Isidis , Osiridisque mugilus visque didoriim :
Arida ligna lenens Serapis , qua; fabula la esl,
Alque Apis ille saginalus bos, sluliaqiic Memphis :
Tu Lacedseinonii aliaris vigor lieu minis airo
Sanguine ca;soruin llagris juveniim maculali,
El Gelicus Zamolxis, qui jaculatur in aginen.
Tanronim populonim el inhspita victima cdai;
Et Prosymni jiulchri deus uslus Priapi
1573 SECTIO II. POEMATA Qll^E SPECTANT AD ALIOS. 157t
AoopaTEOv, .) ~ Ktpiv Touaa lopx] A XpiSToj 6' oGt' X-j-tjt! TtEpypafoj eVasto ctovai?,
KepSaW], \ AvSoj ?u6p;ouij' Uposi Ote uv -!)iX8'jvE ftov xPvo{, oa te xanv4v
Ilavt'Oav Xpij-oTo ? a?o.aTi , 'Hipo iv Xavvsaaiv atrrtuOavta /.
280 'ApxYyu te vfou te, ti 6r xal 6aCia piyiaTov. Toto y^P ^aapoto xXouc v<5uo, auxxa tczteiv,
'E[A7rWxXii, ai xv aiix' Tna tpuaiobivxa, 295 'AXX' ait\ xivTEintv ao8:p.o{ Eiart xaXXov,
Ko\ potiv Atvooio rojpb; ,,< uSE-./jav, AUv ETtspxoiivot:rtv E^ofievo Xux6aai.
SvSaX' aTtopaijav-sj Xapovooio Ilivia-., u>{ tote Y*'*v SXtjv 8snu.ot3t xaOsLV.
XXxEa, xaE sc poTOinv itaicr/aa iwEtv EOijxav, " yap Otrif axv eoti XiJ-j-o 8' Epyov oeel.
285 KSso ijxspovxa 8t' Jup-atoj aivojjwipoto. 'AXX uv iEYXoo Beo v pouvait 8.
"HpaxXs;, 'Eu.tts8tiu.e, Tpo.f(>viE, XijaTS x-JOt.jv, 500 ATp ^. [xe Xpto-o, ipAv <fo, ^E8(a-
Ka\ o Y 'Apiaraiou XEVEauxo <pp{ 5. l*EV,
TjjiEt (jikv OvttoI, xa\ o (;, itoOiEnat, 'E5:pio, (iOoto 8iEXta toxvt' va:?a!vb)V
Baiov airoitX^avTSi m/poviowi 8<5Xoi3t, '|,0<5], xxutv, oaxa -avxo,
290 MOoi (is8aT0tsi vOov xXo; apna^avTEi. r xoffj.ov (^ OeoO Aoyo aiv eXjjsi

Ligneum, ct impudicum in Veneris hnnnrcni fcsliim,

Qus-smosuiii lamen , el Linilus convicia niisi eus sacras :
1086 1087 Omnia penen: magni Christi sanguine venerando
230 Aiiliqui el novi, quod maxime mirandum est.
Empedocles, te quidem slalim inaniter lumenlcm,
Et morlalem .i'.iiia-i ignis crteres prodiderun,
Soleas ejicienles levissimi dei
Aireas, el apud omnes homines infamem reddideriint,
285 Te, qui iinmorlalem gloriam appetehas per l'iineslun saltiini.
Hercules, Empedolime, Troplinnie, cessai a labulis ;
Tu quoque. ArisUee superhe, supercilio incredibili.
Vos quidem homines esse, non dos, quai passi estis ostendunt :
Paululum Kluporem iiijicicnles fraudilius temporariis ,
290 Commentis veslralium, adullerinain gloriain arripnistis.
Christus vero eque paucorum hoininiiin circiimsrripiiis lui! vocibus,
Neque ipsius famam obsciiravil elapsuin lempus, instar fuini,
Qui in aere confeslhn dissipalur.
Talis enim infirm; gloria; lex est. ut slati ni dcidai,
295 Verum Christus semper apud omnes eliaiii mine est celebrior,
Semper labenlihus crescei.s annis.
Confido Tore, ni aliquando tolum orbem vinculis suis conslringaf.
Sic *4i i m divinilus pr.TiiiiiilT.iiiiin est; vaticiniuin aiilein in opus prodit.
Sed hoc in Dei arbitrio posituin sil.
500 Ego aulem, qua: me Christus, lumen meuin, edocuit,
Narro, nostra; fundamenta omnia nianifeslaiis
Doctrina;, iieiiipe deitatem, orbis a Deo creationcm, clavumque Universum,
Quo mundum magni Dei Verbum semper administrt.

277 Md%Ari. Vat. i^Xijv. aVTc.

287 "Oppv 1. Scliol. iizurza (iEYaXau/ou-
pEvoc , incredibilia tuperbe jactilans-
289 'A.-rov-r.l/javre. Sic Coisl., at sup. lin. 7ta-
ovte. ScIkiI. [xixpov v v9pwzot TtaiovtEi , xa\
SXoi; a^ax^davTE, p.8oi{ te xa\ 7rXa<;p.aiiiv.
Batov a7ronXa{ovT imxpovoiat MXoisi. Sensim in-
duclo errore longvi temporis , diuturnit interim
fraudibut errore teducentes. Edili nonnulli -oXi-
290 . Sic Coisl. Edit. f.usSaTtoji.
291 Or'. Sir. Coisl. Edil. 8'.
294 4'azapoTo. Siliol. a^Oivo.
29 Aie- exep%otroicir. lia supra carni. tv,
vers 126.
299 'Er fovvuci. In genibut Dei sunt. Verba
sunt hominis divina' providcnlix sesc silln Hen s.
Loqiicndi modus apud l'rcqiicns.

METRICA VERSIO.

Querni, et quse Cypriam vcneranlur fcsla pudenda, Al Christi exigiiis describ vocibus aima
Lucrosa, et Lindus sacris pelulanlius utens;
lllustri hxc pcreunl Christi suluncrsa cruore,
Grandxvi , juvenis , qua? sunt miiacula summa.
Empedocles vano le inflalum mente minore,
jlnsei a;slus flammae moi talent esse probarunt.
Dum soleas xris regerunt sine uicnte dei, aiquc
Infamem cunctis slatiiunt niortalibus a-gris,
Quod decus appclercs per saillira perniciosum.
Alcide , Einpedolime, Trophoni, ponile nugas,
Tuque incrdule Aristec, alte, superciliose.
Estis mortales affectibus , haudque beali.
Ail lempus consistentes in fraudilius allis,
Arn-pto spurio decore a rumore Pelasgo.
Majeslas nequil : haudque fluens tempus rap!t Hum,
Ceu liiiiiuin , aerias qui dislurhaliir in auras.
Exiemplo sed enim ruere oinnis Heins linos villi :
lila iiiagisque magisque Dei nunc gloria claret ,
Clarior el semper venicnies ci escet in anuos.
Credo equideui fore , ul hic sibi vinciat omnem
Tellurem; hoc orada leruiu, el scrino ad opus feri.
Hoc lamen excelsi est postum in viriuie Toiiaiitis.
Interea qua; me Christus, mea Invqiic salusque
Edocuil, dieam, fundamina cunda revel us
Doctrina; noslrx, deitalem, condiiuoi, npu>qiio
Nuniinis, ct claviini niuiidi, quo cuneta reguulur,
Nonipe Dei Verbo magni, iiutu omnia cujus
1575 S. GREGORII THEO!, CARMINIJM L1BEU II. HISTORCA. I57C
Kai tS' E7ti8pox8r;v, nyorziyov Epia p.uOov, A AiSio? yip (jLsp-asiv lv 6i*anv. Et [jlv Itoio
505 'Q; vj.o <7T*lv "poiyE- 8' xtoOi (Afya. TaSspiuv. TotsS wrspfcoji 8l8oj t;X8ov ^[iitpoiai.
'AXX, tptXwv /' NcjxiHE, 88s|o 520 Tpi!jp.xap, ^yEi xaVTpuato;. E'reiOfjaati.
Awpov (i?| ?iXt;. rvicv yXuxspwTspov SXXtiV, Kai <si tjov V)Xeisv iixavoc 5jLxaTi ,
Movov 'f' fATp(i)v xtsvcv, xa j.o'Jvov Ijxotys, Ox E6X)V TrvTasiv iva pot^v 6X6tov clva,
Oj xxvou Xtyupoo j.<5pov yoovTo; aoiSjv, rp^yopO'J T6s SOI (JLVT,XTjt04 ii9X>v STTOITO.
510 rrjpaXaic CTrEpyESsiv x' p.TCT](j'.v ^; TII laya xev jiETii-iaOev p.*iv Xyov aivTjjE'.a,
O8' up' T|8ov6<5 a-uyviv jiXo, f,vxa x**4ia 523 'E; 4Xyou amvOrjpo; l +,pa rajpabv pa?
Aejja pt irvreirst, xa\ pviOssaiv o'.So, "Ofpa tt w6'e"t:t)7i- N:jiE35io; 6px<0uxo{
'AXX Xpia-co!fp(ov [ ( |oXrc/jv KaTr-aSxotai TaXavxa Scxtj tOa taviaa?,
T) vv tfpoic s9sv Xyo; av: vu rcvxiov, O xpusbv 5oX6vTa, xa*t Spyupov, o8e piv ti-ovi
5I' OTacv ei]v toXtrjv iXijv xai vouaov Iriaa, EyvTa, itTEpEV-ai, oiStfiov eu/o lyov-aj,
Kal J.UOV it-cpcvTa, te>v xXoj" t [ya 6a*j*a, 550 "x-"' &YWV' tXouwj) yp voutatoi- avilie rv-
Kai TivTuv xaO-ipOc, i-yOaX^otsiv 8sa0ai. ruw,

El haec curs'un, pnncis versibus, amplnm maleriam perslrinxi,

50.*i Ut mihi nioi-is est : qua; vero sunt Gneeorirm fabult, ultra Cades piojcci.
Tu auleiii, amicofiim prxslanlissiine N'nniesi, hoc accipe
Doninii inei in te anions, mnibus alus jucunius,
Quod solum ex iuris laciillaiibus inilii supcicsl,
Non cygni arguli mortem suam deplniantis cantuin,
510 In seniles pennas cum incidil venlus;
Nee luscinia; tristes mdulos, cum liyems
Vincula injicit omnibus, etiain avibus canoris,
Voi inn c\ Christifero ore manantem, a Deo conditam canlionem :
llano igilur a me accipias, quam rependo viccm pro ouiniltus,
515 Qnihus ineani scncelulem tibi ebaram et morbum honnrasli,
1088*1089 '-' eloqiientiam aus pncdiiain , qua ipse pneccllis : quod atitcm valde
El omnia superal, priusquam oculis me \ disses. [niiruiii
l'udor eniin hoininibus est in oculis. Quod si tu pareas
Verbis meis cilo avolanljbus, ad elle, turn ea perducens,
521) ter Beate, duclu el fine. Sin aulein rcluciaris,
El le usque adeo fallit invidus oculo malo,
Non susiinens ab omni parle qucmquam bominem esse bculum,
Gregor cerle hoc le prxclaruiu monunicnlum sequalur.
Forsilan posiea oralionem meam laudaveris,
525 Ex parva scintilla in aerem facein altollens.
Li quis ta dixerit : Neiuesius maguaniinus,
Qui apud Cappadocas jndicia inlegerrime exereuit,
Non aiiruiu fallax, non argentuni, nequidem eliam cquos
Generosos, pernicitatis gloria florentissiinos,
550 Oisecdens abstulil : opibus enini non penctrabilis fuit; sed pro omnibus
505 TtS" xToOi. Scbol. tiv 'EXXtviov ixuOo iy ooi itp-Epo?, 7rpv, etc., el ex omnibus ego
/.^^ tibi prslantiur videbar, quamvis me non titlittet.
510 ). Sic Coisl. Male edil. YiipaxXai;. 518 Aidii; /<((. Pudor enim, el aspectus animum
oV. Edit. nia|e h\ movel.
512 'Aoto. Sic inss. Edit. oiSi. 519 lzepoecct. lia Val., Coisl. cl edit, in marg.
315 XjHCTopcpir . Scbol. &<5- In tcxlu itTEpIout. Ibid. SiSoi' , si navigatio-
poj uxjtaToc. nem dederis. Scbol. to evEpybv axo napExAvo.
515 Kal rovaror zica. Id est, morbo laboran- Int. Coisl. -::0'*x;vo;.
tem honorasti. 320 'Hyecrri. Scbol. ^;.
31 7 Kal . Scbol. xa\ r-.v-wv
METRICA VERSIO.
Pendent, consistunt semper, vivuntque caduntque. Si pergas quai cpisii pede, si munilorum
Latus lue est sermo parvo coinprensiis in orbe; Sponte lua parre velis sermonibus aequis,
Caetera, seit inilii mos, extra ipsa Gadira remiti. Ter felix hoc proposito atque hoc fine fereris.
Maxime amicoruin.jncundeNeniessi, sil tibi carmen, Sin lua cultura; se non accommodai aune,
Munus amicitiai noslrre, (|uo haud gratins ullum : Transversumque te agat cum luniine lividns acri.
Et potior noslri pars est sola peculi : Qui non vult morlalem esse omni ex parle bcauin.
Hoc cape, non suavem cantuin exspiranlis oloris, Il;u: le Gregorii inonumcnla scquaniur arnica :
Cum genio lardas afilavit spirilus alas; Forie sequens laudare queas mca dicta per xvum,
Luscini uec triste inelos, cum bruma rigore Scintilla ex tenui ingcnlem si lampada tollas,
Cunda suo vinclis stringit, genus aliluumqtic; Ul quidam mrito de le feral isla nepotum :
Verum Chrislicolae sacra quae modulatnina lingua; Kn virlute gravis meritisque Neincssins allis,
Concedit Deus : unde refers banc pro omnibus unain, ./Equa, dices, qui Cappadocum modo pondera librat,
Chare, viccm, qui caniiiem morbumque senilem Alquc idem justo iruiina: se examine penst :
Alloquiumque meiim tanlo dignatus honore es, Non auri vis, non argenii sacra faines hune
1Ingens quod decus est tibi, quod niirabile valde, Snllieiia vit opum majoruin ; sed nec honores,
uo nihil est supra, viriuiique anleil omni;, Pra:sianlesquc alus genere el levitate caballos
Ante tibi ex facie fuerini quam nolus et oie. Vcsaiio appctiii f.tstu, alque rupidine inani ;
Namque oculis habitat pudor in morlalibus. Al lu Al ps'odiviliis, el gazis deliciisque
40,71 SECTIO II. POEMATA QUiE SPECTANT AD AMOS. 578
Mpyapov 1^, filyav . Xptcrrov, A T ScO-Epov , tiv tpnov 5:, texvov,
toxvtwv xpaiouaiv, eu.ov vivo; (eOx0^' ?). npov, taTcsiviiV, syxpa-nj, cnsSiv, yXuxv,
. 0 8' -. xa\ opaviac aeX03tv, 10 'A6jxavuv, ixatov, vSpsov, aoiv,
'O vv <(iTpT)(Ji, ev fjjjLSTpoiai YP<*Chc. Sejjlv^v, iXspYov, E<na8j, xa\ aiicppova.
y^P ouxo xa\ vsoi xa'i itps<j64a,
H'. .
Mi] ^.<11 TosoTov, aXXi
Xacpsiv xeXeu) tov xaXv te xYa9bv HXoutev. sov yip TOTO. Ta 6s xp^ju-
Yiov EXeuxov, eyevou P"t) xXaSov 15 ^1 TtXavtvTa tpiXciirXotJTOv vjov,
Xapsiv 5s xato Exou,ai {St>, "AXXot au' SXiov Tipou^EXv rauxora,
xo povEv uYa- pvTj tov Tpitov juioxsva,
5 IIpuTov (iv ov (>(56ov te xa\ toOov 5/e IIoXXo'j pia- zgixXo (idxujvTjC,
0EO. 8eo Y*p. ^v pyij xa\ , ZuvoVca, xai cpEYOVTa, xal xoXXtjjiEva,
Tot eu povoo-t, {'.(ifza.i navtb Eou. 20 Totoic, xcivoi, oSev'i 61 yv1'w.

M.irgaritam splendidam, comparavit Cliristum magnum,

Quo mortales oniries anlecellunl mei (lioc euini ego nomine glorior),
Cappadoces. Tu vero, Neinesi, uliiiam clcstibus paginis,
Ul nunc noslris, nobiscum inscribaris.
VIII. Ad Seleucum *.
Salvere jubeo praclarum el egregiuin
Filium Seleucum, nobilis radiis ramum :
Gaudere et ipse cupio vita la,
Oisciplinisquc et moribus glorian.
S Priinnm quidem igilur timorem et amorem liabelo
Dei. Dens enim principiim et liais, ouiuibus
Qui recle sapiuiit, est lolius vit;.
Oeinde vero, mores excole, fili ;
Esto mansuetus, humilie, lempcrans, firmus, suavis,
10 Livoris expers, Justus, strenuus, sapiens,
Gravis, amans laboris, constans, modestos.
Ornauientum enim siiid est tum juvenuiu, tum senum,
Non tam nummis quam moribus
Dives esse. Hoc namque tuum est. Nam divitisR
1090-1091 1: Fallaces ludunl avarili morbo laborantes ;
Nunc his, nunc His arridere nalae,
Infidelis scorti niorem imitando,
Quod pluies procos varus arlibus fullif,
His adsunt, illos fugiunt, adluereut
20 Aliis, neniini autem bona Tide.

* Scriptum incerlo tempore. Alias Bill. 125, p. 199.

VIII. Argumentum. Billius, Leuvenklaius, aliique
omnes Greaorii editores el interpretes, carmen ad
Seleucum Gregorio vindicant, ejusque in eo dictionis
slylum agnoscunt. Alii contra, quorum in numero
est Combe/isius, iltud Gregorio adimunl, Amphilo-
cltioque tribunal, et quod mirum videri possil, ineo
Gregorii cothurnum desideral Combesius. Suam
opinionem confirmt plurimorum codicum auctori-
tale, in quibus Amphilochii nomen prferl hoc car
men ad Seleucum. Prlerea objicil, quod gravissi-
mum est, auctorem liujus carminis cum Gregorio de
numero librorum sacra; Scriptures non consentir.
Quod Scriptural libros special, nullum discrimen,
tel ineo solo situm est, quod in poemale ad Seleu
METRICA VERSIO.
Omnibus, bic baceam radianlcm, numen lesu
(Minuit. Gemma bac superat patriiiiii genus oinncs
(liivhiia usijue adeo sese jaciaulibus absil),
Cappadoccs. Stimulus l'axil Dens, ut labulis sint
Cloriim la nominibus raLa nomina noslris.
VIII. AD SELEUCUM.
(Billio interprete.)
Salvere jubeo pluriuium pulclirum et bonuin
Gnaluiu Seleucum, noliili siirpc editum :
Gaudere el ipse riirsus ob vilain lun)
Moresque cupio, propter cl sludia optima.
Sit primus in te Nummis sancli inclus
Auiorque. Meule pra-Jitis namque integra
Patrol. Gb. XXX.VJI.
cum, libri Esther el Apocalijpsis meminit, de quibus.
alio in loco silet. Nihil iqitur caus est, cur Gregorio
adimamus carmen, quod ipsi tam mullorum codicum
numero confirmalur, alies Gregorio dignum, ejusque
verbis referium.
Tit. IIpv XAevxor. Coisl. To iylou 'AptXo-
you. muxteou 'Ixoviou, ; rcpj EXeuxov.
Vat. 'AticpXoxo 2Xeuxov, xc Vjxe
jxot 0soXYu tuYXavtv ppevoi, >i r-ap1 'AjaiXo-
Xou ypyafvza.
1 . lia Coisl. Edit. xsXewv.
4 1. Coisl. cppovuiv.
15 Ncror. Mallet Combefisius tbv ciXitXoutov
v<5ov, avaram mentem.
Q Origo vita? est omnis, et finis, Deus.
Post, naie, mores excolc, ac placidus, slude
Aiquc bumilis esse, coniinens, dulcs, gravis,
Livore punis, strenuus, Justus, sopbus,
Castus, operosos, temperaos, xquabilis.
Hoc nainqoc juveni pariter ac sen i est decus,
Non lam esse minimis divilem, quam motions.
Hoc namque nostrum est : census al contra solel
Meules avaras ludere, atqucillis modo
Faveic, nunc bis rursus luiid.e seipiens
Mereiricis asius, qua: procos i'allax sitos,
llunc line, el ilium dispari Unlit modo).
His nunc et illis jiiuclus, hos, illos fuga
Liniiucits, sequensqtte, neminem at fticuin citra,
50
.1579 S. GREGORIl THEOL. CARMINUM LIBER 11. HISTRICA. TM
Tb yip p6oiov oix xsc tXotou 911m?, As7a ts ptspCjAvaic cptXoirftuV axoiiiuvo.
Ai6poi 8aasi;- xpoteiv EixacrptivT), Toxot 6' tiraiiv ep.ef>p<5va> evrOy/avE,
K'jptoujivoic, lUTrroustv, . Soi tvcov ffuXXybJV xb ^p^'ip-ov,
Zu tovuv, ) , toT tpOTtoi itXouTUv zl, 40 S' ixarou t]v Xa6t)v '..-;;.
25 0r(aaupiv IJei, 0C1 ? auXou aevov, '-)? (jieXttt pyov sxp.ip.opvo;,
O auxoav-at; v itpoxefxevov, "H-s ' aroxjiv vflesi xaOtJvsi,
006' ai Tupawwv x^pib avrXouuvov, 'Ip'jY 8' xaarou Ttavaacjxo xpJip.ov,
"H ap6iptv irXoiaiv xra3p6oup.Evov, Att]v ypvaa. ttv cfsiv 8t8raaXov.
Mivovra 5' SvSov tiov u,Tb>v 8<5jtiov, 4") EJ 6' ex XoY4Jxo3, tuv plv ayGvi;
50 t*uxf| ta(i.etoi itpaXiL Trjpop.svov, Tuv i'oceXovtiv e 8 ti {Xorjv spEi,
'Ov ous X6pov Oei mipl uivo;, Euve^ t) cpaXov, ioc cmaio.
O8' a xaX^et ttovtou aXou. 'flxOirrspoc yp letiv v8pt>i:oi 6 voO;.
Totov piv 6vwo 6vt aiv xak f^aio* "a6' ocra pv aTO e!{ pETjv ;
nXo'jTov tpuXatTeov, ap.r,xs !; u,a(H)uaai, 50 TjAvoatv ax^v ), xai xouji-aXiv
55 B6X01; Ttoiti-tv, IsTopixuv iuYYpp.piatn, Kaxfav , su otouStj p.aOiv,
Ka\ taT TpExoaaic fS^tptov EyXia-Tai, vov , xa\ xaPtv "*fi Xi^sco;.

Nihil enim babel stabile opuin natura ;

Vehemenlibus similis est maris fluctibus,
Qui in orlieni altolliinlur, cl dilabuniur instabili motu.
Tu igilur, o ili, si moribus ditescas semper,
25 Tliesaurum habebis, qui neo Curtis expilabilur,
Nee sycophantis in meilio propositus ei il,
Ncc lyrannonim manibus exbaurielur,
Nee barbarorum anus diripietur,
Sed manentem intra incorpreas domos,
50 In anima; prompiuariis tuto recomtilum,
Quem nee vebemens ignis vis devorabil,
Nee obmet ductus marina: lempcslatis.
Has quidem reapse tuas et germanas
Opes custodians, expoli meutern sludiis,
55 Libris poetarum, hisloricorum commentariis,
Volubili oralorum facundia ,
Stibtilibus philosnphorum meditationibus le exerons.
His omnibus prudcnier incumbe ,
Sapienter e cunctis colligens quxcunque sunt ulilia,
40 Vitans solerler quidquid in singulis est noxiuin ,
Argut apis induslriam imitatus ,
Ju;e quibtislibet Qoribus insidet,
Et decerpit de singulis sapienlia singulari quod est utile,
Ipsain iialuram habens magistram.
45 Tu vero mente pradiius, largiter decerpe
Ex iis quae sunt ulilia : si auleui quid delriincntum af&rt,
Cogiiila rei pravitale, celeriler avola.
Velocior enim est hominis mens.
Quapropler, quxcunque ab iis ad virtutis lau. 'ein
50 Ac celebralionein prascripla sunt, ant contra
Ad vilii reprehensionem, haec tu sollicite diseas,
Et senstim relineas, et eleganiiain dictionis.

52 Ka.lv&ei. IIa Vat. Edit. . 58 ' brcvy/jare. lac omnia caule fa-
54 . Scilicet animus, veluli rubiginem gas
quanidam m.orlu contraxil, qu;e postea bonis ar- 40 . Acri, solerii judic'w.
lihns el discipliuis eximenda sit.

METRICA VERSIO.
Nam firmitatis nil babent opes, maris
Similes profecto fluctibus, motu levi
Quos ferii in altum cernimus, labi et cito.
Si dives ergo, nate mi, sis moribus,
Tliesaurum habebis, prado quem non aulcrat,
Nee sycophanlse peslilens morsus pelat,
Trucis tyranni nee manus exhauriaul,
Nee barbarorum sxva diripial phalanx,
Sed maneat intra corpore vacantes domos,
Habet ubi lula nostra mens aerara :
Rabidacqiic quem non dira vis flamma; vorat,
Nec tumidus operit fluclits insani maris.
Has, cum luseque sint opes, flda: et tibi,
Serva, bonisque disciplinis expoli,
Histrica scripta perlcgcns, vieta et metris,
Colensque studia sedulo eloquenti,
Et tradiderunt <. sophi sublililer.
Al isla, quaeso, cuneta cautus legas, .
Prudenier ex his colligens quod utile,
Fugiensque quidquid noxiuin est, et peslilens.
Apis xinulari cura sit sapientiam,
Qux flore in omni sessitans, ex singulis
Idonce carpit, esse quod videt usui,
Natura quamvis doceai liane tantummodo.
Ratione sed lu praditus, carpe aflatim
Ulilia qua; sint; si quid est damnum ferens,
Staliin alque vitium noveris, celer avola.
Mentis volatu nil enim pernicius.
Vbicunque laudes ergo virtutis canunt,
Vitiumve damnant in libris illi suis,
Hoc diligenter percipe, ac mentent simul
Serva, leporis quidquid et verbis nest.
1581 SECTIO II. QU/E SPECTANT AD ALIOS. 182
"A 6" et Oeo- ypatyctv 7-Xa-Et, A DoXXol fp ejiv , ()57repe\ |lo<-XTj.a/-a,
MoOou drojAVOu, Satjiovtiiv 68[, Tupac f^iJt0V"a xa^ voaif;p.aTa tivo;,
55 MOSou Y'^,T!)S iou xa^ Sixp'Jiv , 70 0: xo vcu; icetpai to'jj --
TaO' ic Jpxouc te xa\ * -. napx-pt6<5XcV0t -' v fi(SX(i> T-avo'jpfiac,
"AfjLcft " vayvo, tous Oeo, to Xoyoo. "lsrp vaou OcXouat tt|, itovr]pa
, xal Xcvpu; epaajuou; , Aro avaT"ijLT:Xav, <">- t^ t(ov kXeioVv
Kacot'-ppvst [iv luv (fi).T,54vtv Oeuv, Kotvuva, acpwv to xaxo mjxoiEtv.
GO ZLjjitJjv , KTTisp ivo , 75 Toutou- cuXoVcwj xa\ yp , >- IlaXit) Soxe ,
ai -c xavSai tpeCye , xai p"Sov . / \') yj>i\aO' a.liai naxai.
Ka\ tv jlv l(o sot X<5f<i)V outo vo(xo Na\ (Jtf,v xevo a<p5pa sot T-]pr,Tov
"A-ij-q.; O-'6s itaav pu.r-Ei vjlsiv MEist GsaTpiov, OTjpuv , i--T"o8pxiDV
ouSf.v, pofjtEV, XX [uxpov Ttepov. "Aasjivov cjjoty, SsEpiv xaxuv 6av,
65 'Exstvo yap eei TcpUTOv ETtstv ouXou,at 80 Btou 5,5 , Spav f8ovu>v,
4>'jYeiv xst-xpov tuv xaxwv uXia; , 'AvSptv oeXYwv -) (ia6f](iata,
Kai x< v ata fova , xph *ov vev. ? o06iv oTtv asypov , \ o(i)tppovtv.

Quae autem de ds scripserum nugaciter,

Fabulas inhonestas, daDinoniorum doctrinas,
092*1093 "'"' Figmenla lisu digna el lacrymis,
velut decipulas et laqueos aversare.
Ulrumquc autem legens, et dos ipsorum et orationes.
Dos ridiculos, et orationes amabiles,
Aspernare quidem libidinosos dos,
60 Orationes autem pluris faciens, quasi ex frtice,
Et spinas caveto, et rosas legito.
Alque haec de profanis litlcris sit tibi lex
Optima. Quibiis autem studiis omnein par sit impenden;
Ciiram, dicemus non mullo post.
(5 Hoc eniin te primuni monere volo :
Fugere summopere malorum commercia.
El omnes quas habent, oblectaliones, debet juvenis.
Plures cnim sunt, inslar pecudura
Scabie ct morbo laboranlium,
70 Qui juvenes tentant simpliciores,
El atTricantes sese versuta fraude,
Velut morbo volunt sua; praviiatis
Eos replere, quo criminum plures
Socios habenies, malis suis caligincm ofiundant.
75 Ab his tu caveto ; etenim , ut Paulus docet,
Corrumpunt mores bonos colloquia prava.
Quin eliam, illud tibi magnopere cavendum :
Odio habeto theatroruin, belluarum, ludorum equestrium
Obscenos candis, crudele gladialorum spectaculum,
80 Vitae vanitales, hydram voluptatum,
llomiiium lascivorum inhonestas disciplinas
Quibus nihil esl turpe quam sapcre.
53 'Er Ai)fxp !. Nugaciter, meras insignes- lerum suoram aspectum eripianl.
que nuqas. 76 1. Versus hie esl Menandri ab Ape
l ka) odor. Sic Coisl. Edit. p^Suv. stlo lambins. I Cor. xv, 33.
lia -'jr. lia Coisl. Edit. Xiyov. 77 Tr\{rr\zor. Coisl. noytyziov.
67 Aza. Val. atot-. 79 Acrepir xaxor Oar. Dura candis speclaruh,
73 " z(j zir xAeirtisr xarowl. L't plurimo- gladialorum cum besiiis depugnanlium, contenlio-
rum iocietate. sum malorum spectaculum, cum quisque partibiis
71 '. Caligincm [fundam. id est, sce- studens, de clieulis, ul sua, digladialur victoria.
MTRICA VERSIO.
Srripseresed qua; de deis nugaciter, Sunt namque multi, more qui pecudum scalent
Figmenla feeda, da>mones quorum patres, Fcedaque scabie, gravibus et morbis simul,
Figmenta digna lacrymis, risu el simul, Juvenesque tentant, simplices'si quos vident,
Hhc, ul dolosa relia, ul laqueos l'nge. Seque alineantes subile his, illud student,
Sed verba cum tu legeris, ruin ilumina. Ul praviiatis hos suae morbo impleani.
Illa expcienda, risu al luee dignissima, Cur isiud aulein ? criminum quo plurimos
Cniiemne divos tu quidem. siudia at colons Socios hllenles, obleganl labes suas.
Doctrina?, ab una ul alque eadem planuda, Hos lu caveto ; nam, velut Paulo placet,
Spinis relielis floridas rosas lege. Colloquia mores prava corrumpunl bonos.
Ac de profanis lilteris lex optima Quin illud eliam maxime observes vehni
.' est. Quibusnai at pliiiiiniim sludii dare Theatra quem dant. circus, et truces fer;e.
Convenial, ipse paulo post dicam tibi. Cantillo iiialorumquc horreas spectaculum,
Hoc nam monenilus es mihi primiiin. Decet El vana vino, gaudii Lernam improbi,
Juvencm improborum fugere clus novios, Dominum indecora siudia lascivi gregis,
In bisque quidquid prorsus est la?li silum. Qui eastilate turpe nil dompta pillant,
I.'83 S. GREGORII THEO!,. CARM1NUM 1 II. HISTRICA. f-irt
O p.sv yp axiov , aix'Jv1l oiniplwi, "AvSps fuvail, r.a\ Yuvatxs; avSpiiiv.
T/vtiv Ix0u5li tppovev xa \t6pzai, 100 T 8' ay \iyo: xi a^xmv als/pv vicj,
85 MtjLoi ycXoCuv, xovSXoi; EOcapivot, | is OijXvovxa xap8a xvov,
Ai5) xs[ju5vxe xo; Supoi itpo xuv xpi/wv, AuXoj , xpt!i Tcopvtxtv JaxxEyu-axow,
'AteX^^ aia/px^xo? Epvatrtipiov, O:? xaV ypo vjjLO'jitv o xptsOXwt ;
Ol uvxa 7:axstv xa\ toev , xj 0jit; , Taux' O'jv etox!v>v , xa\ 9ac , xal ; ,
'Ev xa' airavxiov 6iJ/eh, xxvr|C uipoj. 103 "H Saxpuv te xa\ otevot'u.jv iia ;
90 "AXXot 8', xivwv IOvo OXtwxspov, r).a> T'jpavve, xa\ Ont xoixeetxi,
Tw p\ivcov x^vu^aveiopxojiEVO, Ka\ /) Xb| f|8ovuv .
MeXv XuyiajjM suyxaxaxXoivxEc cpatv, Kai xxExai Qiaxpa xa Tifxiat,
'AvSps , Tfuvatxe , p1 Isve 9r,Xu8piat, 'o at8e XOpa x; viaouj as/IH-^vetv,
Ox vopcj, o /"jvaxEf , ^euSs . 110 'AXX' a8Xa XEaOai xiv xaxwv xaBi;ixtiJVL
!)3 T) xv lp, o vout 8', ox sOaaav i> Se (SsX'jxtou xauxa , , xpvr ;,
"O sv yP -"xiv, o uivouai Tp<Jiu;> ^ rcia? |ip.xtov StaOopi,
" 6' a xax? OXouatv, ox Eab tpjst. '; 6' v tpuXx-fi x x<5pa loi TrapSvou.
'Asiuxa; a?v'.Yxa , xa\ Ypi'fo toxQuiv, nXcOV 6k e^e xij (uaitfdvou Cia
Alii enim ex ipsis, lurpitudinis ndministri.
Ai cm liane iiabenl, ui se effcranl nb lurpia,
85 Minii rerum ridicularum, ptignoniiit ictibus assuel,
Pudorem resecantes novaculis anle ipsos crines.
Lasciva lurpitudinis olTicina,
Quibus omnia perpcii el facer, quae nefanda sunt,
In omnium oculis, ans est genus.
90 Alii rursus, bis natio adliuc infelicior,
Masculorum glorian) exuenles,
Mcinbrorum gcslibus lascivis simul frangentes nalnram,
1094' 1095 ^'r' nv.ilieree pariler, et inares cUeniinati ;
1 nee vu i, ncc feminae, si vera dicer velinius.
95 Nam viri quidein, jam non sunt, nee cunscquunlur ut fiant feuiin.
(J, mil enim viri sunt, non iiianenl animo :
'.' led autem rursus esse nequiier voliinl, non sunt natura.
Lascivia; quoddain enigma sunt, et griplius libidinuin,
Viri cum mulieribus, mulieres cum viris.
iOO Quid autem dixeril aliqnis de turpi m caulilenaruin inorbis,
De carminibus pectoris robu r eHcminanlibus,
De libiis, de choris lueretriciarum baechalionum,
Quibus etiam prxmia tribuuut viri 1er infelices?
II rem: igilur laudilius, visu et gando,
105 Annon potius lacrymis et gemiiibus sunt digna ?
ltisus liic regnat, natura corruiiipitur,
Et multiplex cupidilatiiin accenditur.
Conduntur tlicalra rebus spurcissiinis
Ut non jam occulte murin tiirpitudinis grassentur,
HO Sed premia proposita sint sceleratis dikciplinis.
Ab bis lu abliorreas, ne inquines pupillas:
Vila omnes oculoruni corruptelas,
Quo serves mihi pupillas virgines.
Prsceipue anient lugias cruenta spectacula
88 Kal 017. lia Coisl. Edit. -. 100 Atcryj>>r.\{:\ Coisl. Mendose edil, aixpv.
91 \,ar. Ad niarj?. Val. ^<. Ibid. i^opyj>its- 108 Ta ariiilw. Coisl., x| ixtp.u.
roi. lia Coisl. Edil. Eopxou.svov. 109 ' ftr)fi JLapa. Vl non jam laiebrat qural
96 Tip ). lia Val. Muribus. Mendose edit., lurpitudo, tcd aperle grasselitr.
115 ' <5'. Coisl., ib iv, etc. Hic Billio videtur
98 Kal Tprcc, . Sagena viliorum. Gregorius allude.re ad istiul quod orator quidam
METJUCA VERSIO.
Probri administri. Quidam enim hoc, arl's loco, Et feminis viri, viris et feminse.
Ilabenl, ut nimos lurpia ob quxqucelleraui : Quid caiitionum turpiiim morbos Inquar,
Senrrx, feriri mos quibus piignoruin ictibus, Versusque, ervos peetoris qui emolliunt?
Quilnis anle capitis sectus esl crines pudor : Quid tibiasque, quid churns barcbantium.
Scliola fccdilatis oinnis, el lascivia?, Quibus anipla miseri pensiiani quoijue prxmia?
Queis artis esl pars, perpeli et facer omnia, Ii.ee sunlue laude, suntne visu, el gando,
Idque anle visus omnium, qu;e non licet. An digna potius lacrymis et liiclibiis?
Al rursus alii, natio infelicior, Dominanlur illic risas, siupriim subit
Famaiu decusque lui piler inarium exuiint, Natura?, flainma crescil et libidinuin.
Sexum et virilem flcxibiis cum corporis Ac luedilatis improlii quoi|iie conslruunt
Franguni : simul sunt feu'inx, et simul mares : Thcalra, morbus abdile ut nun jam amplius
INon masculi, non ferninic, falsa baud loquor. Grassrlur, arii prxuiium at eonslet mal*.
Nam manent jam masculi, feiiiinx lhec exsecrato, pupillas nee tu infice .
Finn!. Nee eleiiim, moribus quod sunt, manent : Quodcunque labem visui accersil, fnge,
Natura rursus, esse quod student, ne;:il ; Oculos ui ipse virgines serves mos.
/uigm't liixus, griplius libidinuin, At bclluonuin, venter est quibus deus
fS85 SECTIO II. QU.i SPECTANT AD ALIOS. 15

115 Twv far-pijjtap-yluv , v xotXa. A MYiTto;, ?,v Rioatv ;'[ foi;.

yp 6vte; -& > lexterij voou Xapouat ^ip {ftinovTe, 1 Opr,v;v ^it,
*1"7;0 toi? xaxo; irposTaYnasiv. Ka\ O^pot vijJtoustv Evoa; i&Tcrjv,
*H 8', ci; irixpi Siimotva xiv Xoitiwv jjlXwv, Ka\ tt? Xcmtv vxsXcOovxat r.Xicv,
"Ev8ov ^ , Oijpat , 155 e^ovti; p^i, fjttfopoJtiEvot,
120 Aapto; (' xa 1%. Ko\ opxoj avpiv (( <jujjtAas(jt!)juvoi.
; iitoToj Ojpitov i; YaiTpa X' o'. [iv \ :-({ oxewv aeXwv,
Tupavvtxu Ooyia 3'jyyvt| F^'-l- So'j/.oi , xa\ itXtv Or.piov xpocpt],
"VJ-tov xa6]v:ai twv naOuv a-[-vijL0VE; Zivte stuyt)to\ , xa't av<5v- iOXtot,
"AvSps; Odai xv isv vQpwnoc ) 10 Tototov Iiyov tou iou mxpov tXo;.
125 ipa , irtvo'jatv, ; uXeov twv Or,;; aii MXuv Si [ev evTOaiTTa Or,p;o'.,
na'.y.OvTo; aitot, xa\ ]'; xaOrjjisvoi. Ti 6' n* Som vTjXe)? SapoTrrTn,
'AvSp^cy Xqvto, xa\ axivov tiuxujuivo'j, ' 8' iXXa 7:otxXat errpocat;
ri.xpv {owvto;, xa\ xcSviv &iui>uivo-.>, "Atte TtapaTtapovsa , \ 9, En
;; / $!/e(; oxto; raz 145 KaipcW vcuxijEt, \ 8piov cavi{tai.
i "E5pi-TS'J5 , xa't ff'jv f8ov?, xp-o; Mlj Si] [JLtaviQ; 6j.jxa av OsajiTuv

115 Hclliionum. quorum deus venler est.

Nam cum mancipii sini gui, lurpissitni niorbi
Subscrviiint sceluralis mandalis.
Gula euini, velul acerba domina caelerorum niembrorinn,
lulus seilet. Ici is besls vendeiis meiubra sua,
120 Avide voraus prelia :
Venter niiniriini luxuriosus in besliaruin ventres
Tyrannice delrudens cognala sibi membra.
Horum sedent viliorum iniprobi
Speclatores viri; el si quispiain bomo l'ugerit
125 Feras, gcinuiit, ac veluli inagis quant lera!,
Delusi ipsi suit, el frustra sedeant.
Si aulein cnpius sil homo, el arele mugial,
Acerbe clainet, el pulveiem aggeral,
Lx ( speclaturuin oculls eoinmiseraiio pcuittis
150 Aufugit, el cun obleclaliouc plausus
096*1097 Maxiinus lii, si viderint sanguinis rbulos.
aiianiur eniin ea pedantes, qua: spectando Qere nporlercl ;
Ipsis eliaiu feris benevolenliain exhibent,
El si quem corripuerint, eas incitant inagis,
155 Iras exacuenles, tanquam si ipsi saturaitdi essenl,
Et carnes hoininuui cum besliis couiesluri.
Atque illi quideui scelesli venditores suoruin meiiibioruiii,
Cibique inaucipia, et vicissiin l'uiuri ferai um cibus,
Vvenles odio digni, el post niurlem miser!,
140 Talem nanciscuutur, el lain acerbum vitae finem.
Membra aulein partim sepulta sunt in belluis,
Partim denlibus erudeliler dilanianlur,
Partim semilacerala varas molibus
Subsuliant palpiantia, el fuga- semper esse adliuc
145 Tempus pulant, cursunique sibi eQingunl.
Noli leedare oculos luos speclaculorum

apiid Piutarthum de liomine insigniler impudenli 155 Nifiovctr evrcac . In ipsas (erat
iiccbal, eum non xpa-, sed -:pva- in oeulis ha quadam bencvoleua propendan.
bere : x<pi) uamqiie ulriimque siguilieal. 150 . Vat. a'jx[iay/iivoi.
151 'llr liocir. lia Coisl. Mos . Edit., 144 . Coisl. :-'.-:!.
ij rotijiiv a;xTi>)v.
METRICA VERSIO.

Cruenia fugias plus adhnc speetacula. I Jiinctus, cruoris rivulos si viderint.

Ili uauique venu i serviiinl, quo lurpior
II, uni morbus ullus, jussaque -expient improba.
Meinuroriiiii ai isle dominus ut ferns omnium,
Sedel iniiis, atque membra divendit feris,
Prelium guise devorans : venter niinis
Prdigos, in alvniii belluarum iinmaiiium
Cognata trillions membra vi lyraunica.
Haie sessilanles improbi speelant viri,
Ac si fera rum fugciil quisquam impeium,
Gemuui, ut ipsi, ijiiam ferie, lusi inagis.
Frustra el sedentes: sin viriim fera cept>rit,
Arcluiuque quiddam mugiat miser, et gravi
Non absque planelu pulveren) sparsiini aggcrct,
Ipsorum ab oculis oninis cxcedil dolor,
Orilurquc plausus gaudio cum mximo
Nam, digna qua: sunt lacrymis, la-li vident,
Faventque Irucibus besliis corde effcro,
Ac forte si quern ceperinl, niagis incitant
Magisque, el aeiiunl impetus, ipsi velul,
Came salurandi, belluisque opeiu ferunl.
Ac venditores improbi carnis su,
Viclusqne servi, riirsus el viclus felis ,
Vita exsecrandi, post miscriiici.
Hoc fme ssevo terminant vila; dies.
At membra qusedam bellua: venter tenet,
Qua'ilaiu premuniur denle crudeli nimis,
Semilacerala rursus al quxdam undique
Saliunl, adliutquc palpitant, adliuc fugaiu,
Fiigxquc eursiini cogitant, vane licet,
l'darc (lilis visibtis tua liimiiia
I5S7 S. GREGORH THEOL. CARMINUM LIBER il. HISTRICA. 13S#
pwv poXucrpoi, pr,8 Yupvo ebopi A 0! 8' xaXowi Saipovwv ovijpiav
Av6p* Oavovxa,- , 8npta *, SuvePYov ai-xo; icw|itov , euvxpippaxtuv,
Titpo'j xpXovxa , aUTTEv 8' erxstpvo'j?. 165 Wviov xaxo yp aipivwv Xapsi pat*;.
150 jiTjv , xo toXXo pXXov ^jieptbrepov OxoGv vaprui , xat xb 8o|av ijpepov,
, Bapa wXixuv ImnSpopuv, 'Epicrxixbv 6apa xuv hneBp|uw,
Kat xoxo topft li xa\ ^uXuv vocro?. VoXuv ion , au>pxu>v p/r, ,
, 6/.ov etc dew cfpsc , KaV ?e xoxoic XPW*"*" oa'f*b" P**6r.
Maga; iMwi. XoSopov e^ret <rrfpa, " pb otxou Opowi xaxeraai !
155 TpvEt toXltv , aurxpoE! vvr , irpoaaixscv nXoustou 1
KaxaKixve 7 povxa , ixpave vou . Haac 6i xb rcp\v svopoupava
'EX0pa vcmxsi fiMwv, ml vpouc. 'ApTv ^! ' Tip t6u *
Kaxjv Se toxmv SXytov xoXp| xaxov fivoi Suvaaxcbv ixpave 81) pou xP*'
Kvet vr,xa; xo pavcTsi duppXoi> , 175 X<p>V vSpuv ti noXei vopw ?out ,
ICO Nxijc ; , xat xp'fEi visqi voiov. xai CTt'Sirjpo x irfXet iveipaxo,
Eitlv yp et; Osppijv piv, Sara xoXCwv x o-ay , ovoi dvou.
!>; -roY/ta e,e,i "' Sppo;. T{ o3v OenOoi autppovuv vE-at

Crudelimn inqiiiiiaiionibtis, ncc nudos iituearib

liouiines morluos, ipsorum carnibus satralas leras,
Sepulcra viva, quae propinquos cndilos habeant.
450 Quin etiam illud quod pluribus ma(is humanuni
Videiur, speclaculum equesiriuin cerlaininum,
El ipsum pestis est, etanimarum morbus. ,
Urbes dislrahit, plcbem ad seditiouem concitat,
Pugnas docet, maledicam aeuit linguam,
155 Dissecal civium amicitias, couimiltit familias inter se,
Probro affcil senes, in furorem adigit juvcnes,
lnimicilias inter eharissimos accendit, prnieril leges.
Hisce maus majus adhuc moliri nul t malum :
Suscitt praestigialores furiosis liominibus pugnan socios,
160 Ad victoriam reporiandam adjutores, et alil morbo inorbuiii.
Ubi enim exarserunt in lervidam conteniionem,
Ad praestigialores slalim se conferuni.
lili vero riirsus daeinonum implorant nequiliam
Adjuiricem ipsis, ad disiurbuiiones, ad colusiones,
165 Ad caedes perpelrandas; malis enim delectalur d.-emonum cx.-rcitus.
Manifeste ergo, illud quod videiur mite ac humanuni esse,
Cnntenliostiin speclaculum certaininum equesiriuin,
Animarum est pernicies, corporuin pugna,
1098-1099 El praelerea ccrlissimum roi familiaris delriinciituiu.
170 Quoi enim domos subito prostravil?
Quoi homines divites cibum mendicare coegil?
Quoi urbes antea legibus oplime conslilutas
Fiindilus evertil? Elenim quasi puhescens sedilio,
Caedibus potenlium inquinavit populi ma nus,
175 Viduavil urbes civibus acie gladii,
Flannna el ferro urbes assumpsit,
Caedibus puniens caedes, ei macialiones mactationibus.
Quis igilur sapiens inlueri suslincat
147 Mr\S fvjiro eiaopi. Tat. eleopv. Coisl. 152 Vvzcbr. Sic Vat. elCoisl. Edit. ojXt,.
,6 p^v. " 152 Ei azvir. Coisl. ei{ oxieii.
148 . lia Coisl. Edit. Ttt-lTtftxlvix. 171 locrov : Hic versus deest in
149 Evrreret ' efitemerovc. lia Coisl. Edit. Coisliniaiio.
eufrsvel; 8e xsipivou. ' 1 75 Sipov. Vat. in marg. fjio.
METRICA VERSIO.
nale, parce: nec viros nudos vide Pravos al i II i Jasmonas slatim vocant,
l.etbo jacenlcs, ac feras nexas simul, Lapsus ul ipsis, vulnera et cxdes feranl:
Sepiliera cursu concita, ailines humi. Gaudet malis nam diemonum manus improba.
Quin circus eliain, milius speclaculum Cursus equestris liinc liquel speclaculum,
Qiiamvis priori nemo non exislimel, Quamvis pulelur blandulum el mile baud pariim,
Ksi pestis anima;, morbus ei ferais. Pestem esse nienlis, coiporum el piigiiaui gravent:
Oivellil urbes, vulgus iu parles sceat, Opibusquedaninuiii maximum lene insiiper.
Dicelque pugnas, et ciel convicia. Quoliiain repente prorsus c.vcriit .Ionios?
Cives, propinquos dirimit, et seiiibus probrum Quolnain a.i peleiidam diviles slipoiu impulil ?
Infer), furore peelora el juveniun feril, Quolnain ante Saudis legibus plena oppida
Ad odia amicos excitai, leges preinit. Helevil? Elenim rixa puliesceiis velut,
Malis et hisce perptrai majus malum : Procerum cruore pleliis inlecii nianus,
Socios furore percilis magos movel, Urbesque, lacla ca:de, vacuavil viris,
Quo palma venial, ac malo nullit malum. Ac civiiales fiindilus flaiinna absiulit
Arder cpit pugna nam postquam seinel, Ferrumque, pleclcns caedibus cakles novis.
Turn quisque propero tendit ai magus pede. Quis ergo inagicam iienle non eassiis ferai
 SECTIO . QU^E SPEtTANT AD ALIOS 1OT
1589
-rjXEta p.'.XXav , cx ftreiov xix<. -^ av Yi() xal TiavYVtp 0|1,
180 Sxaaiv (fvov xxxoujav, aaxwv vjov; 195 Tpia irposioTioii; sxpivTj;, Movi; ifc
Eu S' avxl xoxtov , " Tu' .<]'., Mtjx' ojv apiOju) ouyx^I ,
"E &v 6xi xpxeaxov asx-fjisi xpotov. Mrjx' ai 0&v au 7:p03xuv>v )? fOaiv.
'Eirv 8 x&v vov xexptc rcpoTfjpvai;; , Ma Tpt? . - es^ wivxoxpaxwp.
'; v naXaaxpe, itoixiXot --111117' Tox' axV Xettt&v esee puax^piov.
185 Axa evOXEt xat; UEo;tvEoxoi Tpa-^a;, 200 SxevJ] yp vxio xi;? aXr.Oeia; 8804 ,
Aixxuv AiaTjXtJv suXXeyuv icXoxov xTav> 'Axpairb, a(jL9xpT|jtvo, xxe6XiuuivTi,
T. p.EV IlaXoia , XTJ Se xa\ Kaivfj si. TH eoXisOaavxE vav-ow ,
Kawi) YP tciv Sexepov ytypi^'/i\, Kaxejlp'Yliav e; {5aQ'Jxp7jLvov idvTiv,
Ka\ xipi H-"' avix*]v u.r)x' pousa xptrvv. a6XXio pv itpb 'louSaiou Xaraov,
190 Taxai -rcaaav atfuivtoc >8) v[as, 205 18- 8' "Apsto; pifioupsvo.;-
' uv p-aOrjoi] xPI'^v eaaxEv xprov, 'O pv T:poj()-iv auyx-wv unaxaaiv,
ka\ xv Y ^, , \ jiovov 0e8v s6eiv. '0 8' au p.sp!wv 8u336) xi;v oaav.
lova yp ffxi \ Tpii? Sto; , Su 6' axXivt; cXaase xtv (iar,v 8&vf

Magics artis concerlalioncm, non equorum veloHlalem,

184 Sedilionem, quae cajdes paril, civiatinii bum?
Iloruni tu loco, ileleeteris oplimis disciplinis,
Quibus ulilissime excoles aninum.
Ubi auiein, quanliun satis stifliciat, mentcm exercueris,
Tanquam in palaestra, variis litleris,
185 Tum denium graviter incumbe aQlaiis sancln Spirilu Libiis,
Gcminoruin Tcstanieulorum ingentes colligens divinas,
Veloris scilicet, et aUerius quod semper est Novum.
Novum cnim est secundo loco scriptum,
El jam post sc nun tiabiliirum tcrlium.
190 His ou. nom alacriler diligenliuni impende,
Ex quibus disces ptimos excolere mures,
Veruinque el solum Deiini religiose venerari.
Unitas cnim est et Trinilas sterna,
Paler cum Filio et sanclissiiiio Spirit,
195 Trinilas personis disliucla, linitas natura.
Quapropier nee numero confundas hypostases (personas) ;
eque nu sus boum adorans divides naliiram.
Una eiiiin Trinilas, unus Dens oiiiiiipoicus.
Subtile islud est religiosum Mysterium.
200 Augusta enim reapse est v'eriialis semita,
Via trita, utrimque pricceps, cl coaretatn.
qua exorbitantes bine et inde oppositis viis,
Deirusi sunt in profundum ac prseeipiteru errorem,
Sabellius quidem ad Judxos respiciens,
205 El Arius idolorum cultores iniitalus :
lile personal um confundens prupr'relalcs,
100-11 Ist auiem impie dividens cssenliain ;
lu vero indeclinabililcr niediam leneio viani.
182 'Acxi\csi. Ita Coisl. quibus, quod optimum mo inicipreti error gravissimus ascribalur.
est, bonos mores comparabis. Edil. aaxTjasi. 200 ". Sic Vat. Edit, ivxo.
188 uezeper. Coisl. SOxpa. 202 " rarror. Vat. in' va'/xiiov.
189 ' . lia Coisl. Edit. u.eO' aa'j-fv. 2U5 KuzFfp)i\aar. Confracti sunt , procedente
195 Tptdtio. lia Coisl. Edil. Tplaj <. in profundum errons abyssum.
194 IJaryv<>. Coisl. iavayioj. 200 ''.toazuatr. Ilypuslasim, qua? personarum
197 <>cir. iVaiiraiH : in liillii versione natu proprielas est, ipia vere exsislunt, subsistant.
ras : qiind profeelo niendum est in oscilanliam 207 ' ' av. Sic Vat. Edit, 6' ov.
lypograpbi refundenduui. Absit enim ui doetissi-
VERSIO.
Spectare pugnam (non enim cursus equis Jl Cum l'aire Nalus, Flamen el sanclissimum
Laus danda), cables qu<e paril, urbitim. Natura simplex, al triplex hypostasis.
Pro rebus bis siudia bonarum le ariiuiu Miscere trinas ergo personas cave
Juvenl, Unis qu.-e dirigent mores probe. In : ileiiique sciiidere naturas Tugc.
Al leclione plurima me.uiem til tuain, Supremos elenim Trinilas una est Dens.
Velnt in pahestia, senseiis jam exerciiam, Sublilis ista dogniaiis summa est pii.
Tune illabora Litleris guavus sucris, Nam verilalis arela revera est via,
Ulriusque magnas Firderis carpens opes, impie praeeps semita, et striela admcdum :
Quorum Velusluin est illud, hoc semper Novum Qua dviantes bine et bine, Sabellius,
Novum, secundo prodilum iiamqiie est loco, luopsqiie mentis Arius, lapsu horrido
Nrc pnsl sequelur allernin ullum lertium. Frangjmtur : aller nempe Judseis lavens,
llis Studium Litleris iribuas libens, Idololalras aller al contra amiulans :
Excolere mores ex quibus disces bonis, Personam in iinaiu conti aliens Ule impie
Veriitnqiie, solum et rite venerari Dciim. Clesle Numen, hic secans essenliam.
iEUrua uamque esl L'nilas cl Trinilas, luOexus al lu semilam mediain leuc>
JF9I S. GREGOllll TIIEOI.. CAKMl.NUM LIBER II. HISTRICA. 1 59*

'U xp^l Siscpwv, xa'i o'jvi^TOjv ; ;;.
210 SuvTrrcTii Yip *| Tpi; rjYX'J"'^
"Tisp x' tjitjTiii; <i Mov -/topic-at
'H yp 9'joi, &xjit,to, ai 6' uitoiraGEtc
'Ae\ uivousi TtavTXibi ouOy/'J'oi.
ToOtiov fuXaJ [ioi Stauivoi tv ,
215 Kal Yvijsto; uv Ep-yaTij tjv vtoXuv,
Sotpb 8' ^uat u.usTixa; Osiopt'ati,
'Ae\ , u.ttot' EX?ucRp.svo;
Meitov navO^se yap outw; f| /apif.
'Opa kisto; Mtoar.c.'
220 "AvOpw-o;, *lx>v ' prrijv pou,
"O-i uaaav xpaOv AifuKTiov
Sotpav , xv altet ':?, Totou 9XaTTE itou tjv elxva,
"Exwv 9"* " ' l:'vr' Myvo,
Kv Tt; spigot? tti v Aykto)
225 , TpaKS&xv kouvojv {&.
A4;rc Tupwuv Kpoxptva sxX^pov pov,
"Ew tXewv aio? OcauTinv
KpcO't, utuitov YYXou "-ueT^piov
ESe, avivxo v \ .
250 !' <x;i)0e\c \ uprtov tt
*tiW); xoOoat, xa\ Xa6>v i^ousav,
Aatp otvovti SoXeiov Xei u^bv,
"ApxEi te itavTb y^vou, ^ Reou.
Aawv TosoUTOv 'j'0 "x EitapTac
255 'AXX' iixviwvov xai paSO^Xtuaiov Tiva*
( auTov, o-fkvT| ' ebai XytV,
'fl v povdiv tokeivov, a)[upo uivrj.
Mop9<v aEauTbv Mu>au>;.
240 Ka\ TTjv p.Or,otv tuiv ' "EXXr,et \6-(t&tr

Li oportet dividcns, el conjungens ut fas est.

210 Conjiiiiea enin est Triniias absque confosione,
Queiiiadiuodum absque seclione Unilas dislinguilur.
Nanita enni secari nequil; person auiein
Semper nianenl prorsus inconfusa!.
Ilnriiiii cusios tu mihi mancas dogmaium,
215 El divinorum observantissimus mandaloruin.
Sapiens autem in omnibus areanis conteniplalionbus,
Semper prolioiens, nunquam inflattis :
Major ciiiiii tibi sic eoiilingel gratia.
Vides, quoiiiodo Moyses ille fidelis, Dei
220 Homo, specimen et exemplar religis vita?,
Cum prius perdidicisset jEgypiioruin
Sapienliam, licet in maxiniis opibus educatus.
Sponle sua exsul et pauper faclus si*,
Et in desertis, cum ./Egyplioriiin deliciis
225 Servilem paslorum mensain commulaverit,
Gloria: regum praeponens asperum vitae gems,
Donee perfecta ac sublimia digitus cerner
Judicatus, magnum angel mysierium
Vidit, qui sese oslendil illi in llamnia ardentis rubi.
250 Deinde digitus habitus, qui Uci lune priuiiiiii
Voccm atidiret, et accepta poteslate,
Populo afilelo servile suivit jugiim,
El prxfiiii universa; get. ti, calculo Dei.
Nadus laniani siiblimitalem, nun e.xlolliltir;
255 Verum iinpcdita lingua et tarililoquuiii quemdam Iioiuinenr
Appellat se ipse, atque eliam inlirniuin esse dicil,
lii stibuiisse de se sentions, forlis luaneul.
llujus tu serva vita: normani,
Confoimans le ipse ad motes Moysts.
210 Disciplinant cllniicarum doctrinarum,
2H C Tfiijzu. Coisl. non babel x'. 228 'AyyUov. Coisl. ..
218 'ExarOqaet. Efllorebit. 252 Aaq> arrorzi. lia Coisl. \'. Xabv arivevra.
225 . Vat. Etaaav. ) , idem 25li 'cr0er\ ' slrai. Coisl. oevt;; Evai.
est, ail liillius, quod [v.ibtir.r, mercenaria.
METRICA VERSIO.
Scindcns, ut est fas, copttlans ut convenu. Pastoris iiiopcm prnrinlii niensant, ac decus
Confusa nee enim copula esl Triadis sacra;, Regale calcans, inaluil vttani asperam,
Nee unitalis seciilis disjunclio. Adinissus ingens donee ad spcciaculum,
Natura nainque haud sciiidilur, at hypostases Tandem ipse vidt angel mvslerinin,
Confusioiiis prorsus expertes maneiu. Qui se intuemltiin dederal ardenli in rttbo.
Sis lirmus borutii doguialinii cusios vclim. Post conseetitus gratiatu banc, til Nuinims
Divina quai lex inipcrai,. lac sednliis, Dieta aure capetet primus, banc el vim iusupcr.
Cunctasque disce myslicas ibeorias, Populo ut geitienli solvercl jugutii grave,
Subinde crescens, nee lumens laslu lamen : Suosque regelet calculo ellieiei Pal lis,
Sic major elenim gratia exsislel tibi. Ad culmen ist ml vectus baud allolliltir.
Videsne Mosein, seivulum lidnm Dei, Verum indisei'linn se slalitn el lihesmn vocal,
Probitalis oniiiis specimen, atque imaginent? Ac deslilulum robore, til dq sc inliiue
Nonne Piiaiiorum cum prius sapienliani Dum sentit, bine vim serve! el tobur stium.
Didicissel , regia alms in domo, llujus ttere sed lus vit lypiint,
Sponte ftigilivus, pauper et spontc ewlilil, Mosein aintilatido, Musis et" inores probos.
Scquensque iura, d.tpibus /Egypti omnibus Ae disciplinas, qtiic vigcnl : apiid,
93 SECTIO IL POEMATA QUE SPECTANr AD ALIOS. IS!) I
A Ai S' au v0ot xs xat X!av ~ta:psXsIc,.
"Yirripexscreat xov, (> lart irpiw'v, 'fi; xa\ v60a voiju.axa,
T xiv aXrjOtv 8of(j.Tiv aetata, "A {5a3iXw (lav XTjv 7tiYPat?V; ipet,
T) TOxvJ<5:>t> xs x>v Tpauv Otwpa. 260 K68rXa 8' ejx\, xa Xai SoXojiva,
245 KaV yp Sxaiov x$v aocpav xoG IIv(xaxo, ToXV X^P'V a01 T*"v OTCVTTOJV pt
"AvtOsv ouuav, x 6eo x' piyuivrjV, B!fiX(t)v exuxTv d>; 8' av eCxpivu; u.aOr;c,
Aarouvav eTvcu xj TiacSsudEoi, T xj IlaXatx; Tipwxa iiaOf,XTc pu.
"UTtEp 671, xi) u.xrv (pusdJjxvTi , 'H IlEvxaxEuxo xiv Kxiiv, e!x' "EgSov,
'YVijpexEv 8e 05|( E6iau,EVT];. 265 Aeucxvxv 8s xtv [ot)v ?xet piXov,
20 ) yap f . Me6' ^v 'Apiou-o, Eira AUXEpov(Jiiov.
) XX* xevo icpoajiaOev [iXirr aw Touxoi 'Iraov Tiposxtflsi, xal xo Kpix.
IlpoifjXov oCi)( 3ma ja 5!6Xo{ aaXi];, 'Eitt-a xijv To8, BaacXEttov xe xlsaapa
'H <JE[Av8v 8vO(Aa XT|{ TpaCTJi XEXXT^uivY]. B6Xou, notpoXEiTiopLvtv Se yz |avo)pi6a-
Einb yap, es'iv ?' 5xE (J/suStbvJfioi 270 "EoSpa; oxa ;, eO' 4 SsyxEpo;
235 Bt'6X0f XtVE [iEV u.u.ejoi, xa\ y'tov> 'E$|; extjpipi itvxs soi !6Xou; pX> -
"O 5v xt !, xuv Xi^Ela? XiS-fiov xeOvxo SOXoi wiixiXwv ,

Tanquam judex, consilium legibus senleniiam ferens,

Subservire jubelo, ni par est,
Vcrorum dogniatum liheriali,
Et sapientsima; Senpluraruin meditalioni.
245 Etenim asquum est gapienliam Spiritus,
Qu coelestis est et a Deo profeca,
1102-1103 Dominant esse terrena; disciplina;,
Yelut ancill.e, ne frustra infletur,
Sed ministrare convcnienler assiiescat.
250 Sapienlia; enim divina? terrena servial.
Prastcrea aulem stud scire maxime tibi
Convenit : non oninis liber pro cerlo babendus,
Qui vencrandum Scriptum nomen prsefert.
Sunt enim, sunt (ul nonnunquam lit) insiripli falsis nominibus
255 Liliri : nonnnlli quideni inlermedii sunt ac vieillit
Ut ita dixerim, verilatis doctrina;;
Alii vero spur et magnopere periculosi,
Yelut falso signala et spuria numisinata,
Qua; regis quiilem inscriplioncm habeni,
260 Sed lamen nollia sunt, el viliosa malerie confecta.
Proplerea tib divino aflalos Spiritu recensebo
Singulos libros: alque ut rem perspicue noveris,
Libros Ycleris Tesiameiiii priiuuui re fera mi.
Pentateuclius continei Genegiin, dcindc Exodum,
265 Leviiiciim, qui niedius est liber,
Post quem Numerus, postremo Deuleronomiuni.
His adde Josuc et Judices ;
Postea Itutli, cl Regiim quatuor
Libros, Paralipomenon par unum ;
270 Si-riiiiiliun bos, Esdras primus et secundiis.
Exinde versu cndilos quinqu tibi libros coiiiiiiemorabo :
Coronal! ccrlaminibus variarum caluuiilaluiu librum Jobi ;
243 /5/5)</(1. Defentioni. 2C2 ll'C.lon: lia edit, el quidem bene. Coisl.
248 7\. lia cod. Coislinianiis, cl Com- contra i^Xov.
bclisius. Edil. tsuTo^vr,;. 2>3 Hpiaza. Coisl. icpxac.
251 IJpccTfiaslr. Coisl. npojxaOEv. 265 'Eym W.lor. Coisl. f6Xov xe,".
259 . Coisl. exe!. 269 Eunopla. Bino libros.
METRICA VERSIO.
Judex ul iequum calculum ferens, jube, Ac rursus alii sunl nolbi alque iioxii,
Ul fas el a*quum esl, instar ancllbe, obsequi i dulicrinos cerner esl nuininos velut,
Professioiii doginalis verissimi, luscripiionem regiam qui cum grant,
Sludiisque sacra; pagina; Justuin est enim Noilii tarnen sunt, a;re, non a uro edili.
Ul bopbia saucti Spiritus, qu;e cielito Ipse ergo sacri Codicis pandam tibi
Prolluxit aula, venit et siininio a Den, (iiniics luidlos; quoque uscas planius,
lit domina prxslet infera: sapiential, Primiim Vetusti Fce.leris dicani libros.
Famiila?que run discal lisec null liirgiduin In Penlalcucbo Ccnesiin liabes, el Exodum,
Concipere fastiim, jussa sed prompte exsequi. Levilicumque, seile qui inedia est situs,
Servir supera? nam decet corle inlcram. Numros; secunda Lex locum allcruui obtint l.
Asi illud ctiain conven il le discere : llis adde lesuin ; mux seqiiiiiitur Judices,
Non iiuns oiniiis est aber, garr Libri Itulli deinde, Bguin quatuor libri simul :
In fronte Domen quisqus aiigusluin gcril. Paraliponienuui adjice bis libros duos :
Sunt naniqui', falsuin qui grant , libri, Al geuiinus Esdrx sequilur Los slatim liber.
Sunt 'ucdi, ab illis dissiti baud sane procul, Tum quinqu versu conditos libros babes,
Quos esse veros nuilus .es) qui dcnegci; Job cui pakcslnc plurimx cingunt caput,
icos s. cr::coiui TIIEOL. CARMLNM LIBER II. HISTRICA. ISDO
YaXjiuv te [6Xov, eu.aeX t^ux^i zo;, A Toxoi TtpoaEfxptvousi xi]V 'EaOf,p xtVEi.
Tp 6' au oXou.wvxo{ aoo, apoi^a, Kaiv^ ta6rxr(c upa [lot 6{ Xysv.
275 'ExxXrjaiaax^v, TAsjx xwv u-axiov. 290 EaYYsXiax t'iapa 8X0U "-vou,
Taxaij 7ipo:?4xa TtpoaxOst xo SwExa, MaxGaov, eba Mpxov, Aouxv xpxov
'| Ttptxov, e'x' 'Axi04 xiv Sxpov, \{, ap6p.Ei xbv 'IivvTjv XP^V
MiXaav, 'ImX, 'A66av, xal xbv xj-ov Txapxov, XX itpxov /ei 8<>Yu.xiov.
'Itovv a'jxo xoO xpir^pou nOojc yp vio* xoxov Elxdxiii ,
280 Naoji jAEx' oxo;, ',, e'x' Ewaxov 295 MiytTcov ijx^aavxa .
o:povav, 'AvfaWv xe xal Zl/apiav, Alx'J 8 !6Xov Aoux x]v Ssuxpav,
Aubwu/v xe uyy'-ov MaXaxav. TrjV xiv xaOoXtxiv Dpasuiv .
' od; 7ipo'fxa pavOavt xo xeasapaj, cxevo eti irposxiOst rrj x-lopjic,
Ibp^aiaaxijv xbv jxiyav 'Haaav, Tbv xitiv iOvtijv xrjpuxa, xiv ottoijxoXov
285 'lEps|jiav xe ., u-uaxixiv 300 uaOXov, aoio ypa'-Javxa xa 'ExxX^aiat
'Uexit]X, EV/axov Aavtr/, . 'EmixoXi 5\ eirx, 'Pujiattov p.tav,
Tbv aix&v Ipyo xal Xy< aoo>xaxov. TII xpi) <rjvirxsiv irpb KoptvOIoui o,
Psalniorum etiam libruni, modulalum anima* remcdium ;
Tres libros sapienlis Salomonis, Proverbia,
275 Ecclesiaslem, et Caniicinn canlicorum.
Ilis jungito duodecitn prophetas.
Osee priiniim, deinde Amos secundum,
Miclixani, Joel, Abdiam, et Jonaiu
'l' y pu m irium dicruiu passionis;
280 Nahum post ipsos, Abaeuc, deinde nonum
Sophoniam, ggseum, el Zachariam,
Biuominemque angelum Malaehiani.
Post bos disce prophetas adbuc esse alios quatuor,
Intrcpidum magnum salan),
11041105 285 Jeremiam ad miscricoidiam propcusiiin, et mysticum
l'.zecliteleni, postremuui Danielem,
Eumdem (actis et verbis sapienlissimum.
His addunt Esther noiinulli.
Novi Foederis nunc mihi tempus est libros iiuiiierandL
290 Evangelistas recipias quatuor tant mu,
Matthaeum, deinde Marcum, cui Lucam lerlium
Adilens, numera Joannen! tempore
Quartum, sed priiuuin sublimitatc doctrine.
Tonitrui eniiii lilium mrito bunc appello,
295 Quippc qui magna voce insonuit Dei Verbuni.
Recipias eliaui Luc;: libruni secundum,
In quo narrai Res gestas per oi beul ab apostolus.
Vas deinde addilo eleclionis,
Gentium , aposlolum
300 I'aulinn, qui sapienter scripsil Ecclesiis
Epstolas bis Septem, ad Romanos imam,
Cui jungenda? suul ad Corinlbios dux,
275 Tvjrrf. Coisl. t^uxiv. exponenda.
279 Tftruiipov. Figuram illius qui tenia die a 29C T\r evzpar. lia Coisl. cl Val. Edit, xiv
h tu ad vilain rediit. 6exeoov.
282 " MaJayJar. Ilebraicam vocem red- 297 Ttr . Id est, lbrum quo Actus
didere Scptiinginla Interpretes, qua; postea vox aposlolorum communiier, uuiversim, narranlur,
una cum intei prlat ioue in lexlum adinissa : quod quemadpiodum epislnlse cuilwliav appellnnlur..
Theodnrclus , lliri i.n\ uns, ubique veleros el recen- quod au yiiiiies Eetlesias scripta* siiil, non ad iinain
llores oliseivarimt. ' aliquant, privatim, ut Epislo! ad Romanos, ad
285 Kai wctixr. Mysticum appellal - bpbesios, etc.
lein, quod plura babcal myslicc, seu alore sensu 501 'Poiftaiw. Coisl. 'PujxaCotf.
METRICA VERSIO.
El mentis a?gr pbarmacum Psalmos sacros, Sunt qui libellum bis copulent snnct Estheris.
Salomonis etiam tres libros, Parosmias, Nunc jam Recenlis audias Pacti libros :
Eeclesiastcn, canlicorum Cntica. Evangelistas qualuor solum cape.
Ilis 1er qiiaternos junge jam vales sinml, Matlhseus omnes anieil, Marcus stalim,
Oseam, et Amos, alque Michaeam insuper, Lucasque sequilur, quarta loanui datur
Quariumque loel, Abdiam, Jonam, lypum Sedes ; at aliis esl prior, si dogmata
Revcrsi ad auras lertio a letho die, Species. Voealur juie nam lonitrui
Nahum, Abacncque, qui loco nono insidel, Proles : Dei nam maxime insonuit Aoyov.
Sophuniam, etAggacum, Zachariam, ultimum, Luc* quoque librum jiingib) bis rursum alicrunf,,
Nomen duplex cui est, angelum Malacbiam. Aposlolorum Gesta qui fuse canil.
Post bos prophcue disce qui smt qualuor : Eleclionis adde vas, Aposlolum,
Non trepidus ore primus csl lsaias, Qui prco Celebris gentium semper fuit,
Alter Jeremas condoleos, el myslicus Scripsitque seile Lilleras quaiuordecim
Ezechiel inde, el ultimo Daniel loco, Ad Chrislianos, civibus Roms iinicam,
Rebusque, dictis el simul, mire sagax. Bimaris Corinlbi scripsil ad cives duas,
1S97 SECTIO 11. POEMATA QUjE SPECTANT AD ALIOS. 4.W8
Tr/v r.pb; xs, xa\ zty izpbi 'Eysalov, ' f,v A Nov Xivouiw. Ouxo i}<su5ixaxo;
Ttjv v MnTOt;, xi]v YEYpaniyr)v Kavwv v ) xuv GeoirvsaTtJv /,
3D5 KoXoaaaEn, 8s<j3oXovxesi 6o, 320 AT e ab ((%, extpu-j-EU: . .,.
TjJLoflqj, Tito) S xal Maxai<5xr(xa 8' eXniStov fr ({-st; xxio,
Mav xaxipw, xa\ upo; 'E6paou jiav. HXoxov 8 xov cpEUfovxa Saij/iXsl xEP^
Tiv; 6 aoi xi;v 7tpo; "EEpaou; voQov, Srapai 7rsvT)criv, s^aX piviov Opo;.
O'Jx eu Xiyovxe yv^sfa Y*P <) X^P'' *Ev oupavo; fip sirapsv OrjsauptE.;.
310 ETev, x Xomov ; KaOoXtxuv 'ErctsxoXwv 325 Xpiixio 8' aotptp Avu).
Tv p.sv itxa ooiv, oi 8 xp p/va; Tl xpau.axpicrxoc, 2> xpt5X6to u ys,
Xpivai 8ix"0at, "ri)v p.av, DoXXo Yipouai y.aX viot; ) avsi;-
Mav 8 II it pou, Tf,v t' Tbiawou Jic'av. AjtTtEi vapaiTptuv jxXXov e61) 5o.
Ttv 8k tj tpet, xa\ ; axaZ; ? So Ka! as Tpo^7xv, ./, aitootXiuv
515 8j(vxai, xfv 'IoSa 8' Coy.rt\i. 350 Xopo ;, oIxecov piXo,
Try 8' 'ArajxXu^iv xiv 'Iiovvou nXiv St'^ei irpo'rcu.raov eitivixicv xpoxov.
Ttv uiv eyxpivouatv, o tcaeou; 8 ve TpuyuvS' dmauaxov SEav, ^.! xxs,
Una adGalatas, el una ad Ephesios, posi quam
Una ad Philippenses, item ea quae scripta est
305 Ad Colossenses, ad Thessalonicenses liiue,
l>u;e Tiniotheo, Tito et Pliilenioni,
Una unieuique, et ad Hebraios una.
Nonnulli autem dieunt epistolam ad Hebreos esse spuriai,
Nee recte dicunl. Genuina eniui est gratia.
310 Quidquid sit, quid superesl? Calholicas epstolas
Nonnulli quidem Septem numerant, alii auteiu 1res duntaxal
Reeipiendas esse aiunt, Jacobi unain,
Unaui Petri, el Joannis nam.
Quidam autem 1res (Joannis Epstolas), pneterca duas
315 Petri recipiiiiit. et unam Judae, quae sptima est. ,
Apocalypsim autem Joannis
Quidam quidem admilluul, pars vero major
Spuriam asserunt. His cerlissimus
Canon tibi sil divinarum Scripturarum ;
320 Quibns si obseculus fueris, effugies mundi laqueos,
Inanes spes propicies liumi,
Divilias fugaces larga manu
1106-1107 Edundes pauperibus, unde cerlissima tc manei n:
In cuttiis eniin, quod sie seminas, condis.
325 Christum sequere, sapiens Dei Verbum,
1er beate, 1er felis tu,
Pluribus tum senibus, tum juvenibus lanqnam astrum micaus,
Splendet eniin ipsis sidrribus clarius pia vita.
El te proplielarum, niarlyrtim, apostolorum
350 Chorus circuinstans, velul proprium menibrum,
Cinget corona, prominens triumphalem plausum.
Tu vero carpens immorlaleui gloriam, tunc lxtaberis,
301 . Ha Coisl. Edit. ;. sint, tum Apocalypsis, tum alii ex Veleri Tesla-
309 \1 "p i} JWP'C- Paultun eniin omnino nienio libri nonnulli, quos omillil auclor canuiuis,
tapit. de iis jam dubilare nel'as esset. Vide supra, lib. i,
515 '^. lias omnrs epstolas ver can sect. 1, carm. xii, ubi eosdem libros recenset Gie-
nicas Sci'iplime parles agnovii Giegorius. Verum goriua.
idein non afllrmat de Apocalypsis libio. 1': us qui ppe 32it 'Expvysi. Coisl. .
leate dubiiabaiil plures, an inter Scriitur libros 1\ 'IHfei. Coisl. fi^ai.
ccenscnda esset Apocalypsis ; nec Ecclesiai judicio 325 'Ac?a.l lrur po. Tulimmam exspe-
lis delinila erat. Nunc, cun coinmuni Ecelesia; con cifius mes>em.
sensu in canonicorum librorum numeruin recepli 527 'Aor^p. Val. el Coisl. wsxijp.

Galalis el imam misit, unaraque incolis
Epbesi, Philippis et Colossis uuicani,
Tbessalonicx civibus binas, duas
Timolheo, cl unam cum Tito Pliilenioni,
Unamque llebru;is deniqne, at<|ue banc ultiman),
Quidam licet sint qui nolliam banc esse asseranl,
1 ro-e ducli : tola nam Paul um sapil.
Kcstat calholicas Lillcras dicani ul tibi.
Has esse Septem diclilanl quidam : negant
Deber quidam suscipi plures tribus,
Joannis unam, Petri ei Jacobi iiuicam.
Joannis alii 1res voluiil, binas Peir
Uccipi, cl Judo: seplimain. Huisiim libruni,
Arcana reruni deiegilqui plu rima,
Qudam inscrendum Cudi'.i sjt.ro asserunt :
VERSIO.
Notbum esse major pars ait rursum altera.
Canon bic saci ati certus est voluminis ;
Cui s obseculus, labilis mundi piagas
Fugies, inanes spesque projicies buini,
Opesque fluxas uberi sparges manu
Pauperibus, unde tula tc messis manet.
Nam semen isiud condis in coelo tuum.
Christum et sequaris sedulus, Verbum Dei,
O te, bealuin, lerque felicem et qualer,
Ul qui juvenibus ac sen um irradies gregi :
Pia viia sole clarius nauique cinicat.
Ac te propbeta, martyres, aposto,
Hinc ambientes bneque le, membrum ul suum,
Cinpent coronis, et mas palmas canent,
Ac tum pcreiinem gloram carpens, choros
*M)9 ORDO RERLW
ilsa yppVMv YY&(i>v ffTScijtpipoj. A 'OX-jxi:t8a tpaeiws tlv Osav te<v.
"^, xaV piAVT)io ttov Y6YPa(J4J^v,v- "Hv GXflsOa, EXeuxs, (laOev tov ptOuAv lu.6ov,
355 Trv dE(iv(5Tr(-o, yyda ' aaxfjiEioi Tpsl xatov-Sa; toOi, xaac SexSac, (lov&x psj.
"E|n}'UXev elxva, : scpoyiSa, 540 AUl yp <jt, xxo, TpiSo tp!Xov tCyojiai elvcu.
Imniislus angelis choros ducens, corollis redimilus.
Vale et inomor esto quae hic scripta sunt.
355 Honcstaiis, castilatis, pietatis
Vivam imaginero, fidcique signaculum
Saluts nomine meo Olympiadem materteram tuam.
Si ciipis, Seletice, scire numenim iamboruro,
Tres centurias esse scilo, 1res dcadas, tres monadas.
540 Semper enini le, iii, Trinilatis aiuiciini esse desidero.
557 T)\r Oelar. Malerteram, forte amitam : nam solulo opere agil Deo gralias : niiniruin in codice-
vox ulnimque siguilical. Coisl. tv u^v tf:08a, nu- exfemun islud est carmen. Noiandum est in
tricem tuam. iamboruro nunieruro non adduci a Gregorio qua
540 Elrui. In cod. Coisl. Carmen islnd hocversu tuor Ultimos, qui galutationea tanin ni exhibent.
claudilur : ouvceXetc) twv xaXuv x^P'i Caillait.
qui quidem non est Gregorii, sed librara, qui ab-

METRICA VERSIO.

Ducensque Sanctis cum angelis, ltaberis.
Vale, liaecqtie scripta ne lu menti excidant.
Gravitalis oronis, castilatis, et pi;e
Vit;p labellain, prsedilaro ingenli lide,
Vcliiu salutes nomine meo Olympian!.
Scire, Seleuce, cupis quoi iambica carmina sint
[hie?
Tres sunt centuria;, decades trs, ac monades ire*.
Opto eleuiiu Trias ui tibi sit cbarissinia semper.

ORDO RERUN
QVM IN HOC TOMO COINTINENTUR.
S. GREGORWS TIIEOLOGUS, AnCHIEPISCOPU S Art. II. De nondum edilis a Maurinensl congrega-
COMTATlNOPOLlTAllUS. tione Gregorii operihus. 11
Art. 111. De Benedictinorum in preparando eJi'jone
TR/EFATIO A. B. CAILLAU. 9 rnelhodo.
Articulus I. De imenlo Maurinorumn cdice.
cdice 9 Art. IV. Deadl libilis in edendo hoc volumine curis. 17
EPSTOLA S. GRECO-RU. 21
Epstola I. Basilio soduli. 21 XXXVI. - Eidem. 78 LXXI. Eidem. 135
II. Kidem. 21 XXX VII. Sophronio. 78 LXXII. Gregorio Nysseno. 158
III. Evagrio. 23 XXXVIII. Themistto. 79 LXXIII. Eidem. 138
IV. Basilio. 25 XXXIX. Sophronio. 79 LXXIV. Eidem. 138
V. Kidem. 27 XL. Basilio Magno. 82 LXXV. Vitaliano. 139
VI. Eidem. 30 XI, I. Ad Canarienses. 83 LXXVI. Gregorio Nysseno. 159
VII. Cabario. 51 M. 11. Eusebio Samosalensi epi- LXXV II. Theodore. 1 12
VIII. Basilio. 34 scopo. 87 LXXV1II. Theolecno. 1 47
IX. Amphilochio. 35 XLIII. Ad episcopos. 90 LXXIX. Simplicia;. I'
X. Caiididiano. 55 XI. IV. Eusebio SamosateDsi., 91 LXXX. Eudoxio rhelori. 154
XI. Gregorio Nysseno. 42 XLV. Basilio. 91 LXXXI. Gregorio Nvsscno. 1"i
XII. Nicobulo. 43 XLVI Eidem. 95 LXXX1I. Alvpio. IS5
XIII. Amphilochio. 46 XLVII. -- Eidem. 95 LXXXIII. Eidem. 154
XIV. r,*sirio. 46 XLVIII. Eidem. 98 LXXXI V. Eidem. IM
XV. Lolliaiio. 47 XLIX. Eidem. 102 LXXXV. Eidem. 1
XVI. Eusebio episcopo Ca-sare.-p. L. Eidem. 102 LXXXV1. Eidem. 1*
50 LI. ISicohulo. 10t LXXXVII. Philagrio. 159
XVII. Eidem. 51 LH. Eidem. 107 LXXXVIILNectario arrhiepiscopo
XVIII. Eidem. 51 LIM. Eidem. 110 Conslantinopolis. 1<>2
XIX. - Basilio. 54 LIV. Kidem. 110 I.XXXIX. Bosporio ColonicnsL 163
X~X. Ca-sario. 54 LV. Eidem. 110 XC. Procopio. 1(i>
XXI. - Sophronio prefecto. 55 LVI Theclaj. 110 XCI. Nectario archiepiscopo Dm-
XXII. Eidem. 58 I.VII. Kidem. 111 statu inopol is. 1'6
XXIII. Osario. 58 LVIII. Basilio. 114 XCII.- Philagrio. 1C6
XXIV. Thnmislfo. 5! MX. Eidem. 118 XCI1I. Sophronio prefecto^ lii<
XXV. Amphilochio. 59 I.X. Eidem. 119 XCIV. Amazonio. 107
XXVI. Eidem. 62 LXI. Aerio et Alyplo. H9 XCV. Leonilo. IG"
XXVII. Kidem. 62 LXII. Amphilochio. 125 XCVI. Hvpatio.
XXVIII. Eidem. 62 LXIII. Kidem. 123 XCVII. Herculiano. 170
XXIX. Sophronio prsesidi. 63 I-XIV. Eusebio Samosalensi . 126 XC.VIII. Ad eos qui rempublic.itii
XXX. Philagrio. 66 LXV. Eidem. 127 administrant. 1
XXXI. Eidem. 67 I.XVI. Eidem. 130 XC1X. Homophronio. 1
XXXII. Eidem. 70 LXVII. Juliano. 131 . . Giganlio. 1"4
. Eidem. 74 I.XVIU. Eidem. 13t CI. Ad Cledonium presbj terum.
XXXIV. Eidem. 73 LXIX. Eidem. 154 173
XXXV. Eidem. 78 LXX. Eutropio. 154 CH. Ad enmdem. 191.
 400 1 QU/E IN HOC TOMO CONTINENTUR. ICfiS
. Palladio.' 202 CL. Asterio. 253 CXCVHI. Nemesio. 523
ClV. Olvmpio. 205 CLL Nectario. 253 CXCIX. Eidem. 326
CV. Eidem. 206 Cl.II. Theodoro.. 258 CC. Eidem. 327
CVI. Eidem. 20G . Bosporio Cbkiulensi 259 CCI. Eidem. 327
CVII. eiednnio 207 CLIV. Olvmpio. 239 CCII. Ad Nectarium Constantino-
CVI II. Eidem. 207 CLV. Asterio. 2(12 politanum.
CIX. Eidem. 207 0
CI.VI. Eidem. 203 11. Valentiniano. 55 l
C.X. Palladio. 207 CLVII. Theodoro. 263 CC.IV. Adelphio.
CXI. Eulalin. 210 538
CLVIII. Eulalio. 266 CCV. - Eidem. 559
CXII. Celeusio. 210 CI.IX. Theodoro. 266 CCVI. Eidem.
CXTII. Eidem. 210 359
CI.X. Eidem. 267 (T.V1I. Jacobo. 543
CXIV. Eidem. 210 CI.X. Eidem.1 267 CfVIlL Eidem.
CXV. Theodoro. 211 546
CLXII. Eidem. 267 CCIX. Castori. 36
CXVI. "Eiilailo. 211 CLXIII. Eklem. 270 CCX. Eidem.
CXVII. Eidem. 2U 547
CLXIV. Timo.heo. 271 1. CyriacO. 517
CXVIII. Eidem. 2U CLAV. Eidem. 271 CCX1I. Sacerdoti. 350
CXIX. Palladio. 21 1 CI.XVI. Eidem. 275 CCXIII. Eidem.
CXX. Helladio. 211 550
CI.XVII. Helladio. 278 CCXIV.- Eidem. 5'iO
CXXI. Theodore. 213 CLXVIII. Pholio. 278 CCXV. Eidem.
CXXII. Eidem. 215 551
CLX1X. Strategio. 278 CCXVI. Eudocio. 351
CXVIII. Eidem. 218 CL.XX. Palladio. 279 CCXVII. Eidem.
CXXI V. Eidem. 218 551
CLXXI. Amphilochio. 279 CCXVIII. - Eidem. 555
CXXV. Olvmpio. 218 CLXXIL Helladio. 282 CCXIX. Helladio. 558
C.TXV1. _ Eidem. 219 CI.XXIII. Poslumiano. 282 CCXX. Eidem.
CXXVII. Helladio.1 222 559
CI. XXIV. Eudoiio rhetori. 285 CCXXI. Homophronio. 3f>2
CXXVI11. Procopio. 222 CLXXV. Eidem. 285 CCXX II. Theclae.
CXXIX. Eidem. 225 369
CI.XXVI. Eidem. 287 CCXXIII. - Eidem. 363
CXXX. Eidem. 226 (XXXVII. Eidem. 287 CCXXIV. Africano.
CXXXI. Ohmpio. 226 567
CLXXVIII. Eidem. 290 CCXXV.-Ellebicho. 570
CXXXI1. Saturnino. 227 (XXXIX. Eidem. 294 CCVXVT. Anvsio.
CXXXIII. Victori. . 227 570
CLXXX. Eidem. 293 CCXXVIf.-Urso. 570
CXXIV. Eidem. 250 CLX.XXI. Saturnino. 293 CCXX VIII. -Pansophio. 571
CXXXV. Sophronio ? lo. 230 CLXXXII. Gregorio Nvsseno. 293 CCXXIX. - Eidem. 371
CXXXVI. Modario esercitus duci. Cl.X.XXIII.Theodoro episcopo. 298 CCXXX. Theodosio vel Theodoro,
251 CLXXXIV. Amphilochio. 502 371
CXXXVII. Eidem. 231 CIX.XXV. Nectario. 3()3 CCXXXI. Ensebio amico, 571
CXXXVHI. Bosporio Coloniensi CI.XXXVI. Eidem. 306 CCXXXI1. Diocli. 375
251 CLXXXVII. Ecdo\io. 506 CCXXXIII. _ Ahlabio. 375
CXXXIX. Theodoro. 255 CI.XXXVI1. Slagirio. 507 CCXXXI V. Olvmpiano 578
CXI.. Olvmpio. 258 CLXXXIX. Eustochio eophisla?. CCA.XXV. Adamantio. 578
CXLI. Eidem. 23") 507 CCX.X.XVI. Lihanio sophmta?. 379
CXI.II. Eidem. 213 CXC. Eidem. 510 CCXX.XVII. Macedonio. 379
CX1II Eidem. . 2*3 CXCI. Eidem. 311 CCXXXVIII. _ Monachis. 379
CXI.IV. Eidem. 216 CXCII. Slagirio. 314 CCXX.XI.X. Epipbauio. 382
CXLV. Veriano. 217 CXCIll. Procupio. 315 CCXI.. Melelio. 582
C.XI.VI. Olympio. 230 CXCIV. Eidem. 318 CCXLI. Abugrio. 583
CXI.VII. Asterio. 251 CXCV. Gregorio praesidi. 318 CXLII. - Pelro. 383
CXLVIIl. Eidem. 231 CXCVI. Ecebolio. 319 CCXI. III. Kvagrlo mooacbo, , 385
CXLIX. Georgio. 233 CXCVII. - Gregorio Nvsseno, 322 CCXL1V. Ad Basilissam. 586
Monitum de S. Gregorii testamento. 587 XXXL Hymnus alius. 510
TK-TAMENTUM S. GREGORII. 389 XXXII. Hymnus vespertinus. SU
Monitum de S. Gregor carmmuis. 393 XXXIII. Actio gratiarum. BU
Carminas. GREGORII. 398 XXXIV. Alia gratiarum actio. SIS
LIRKlt I. Poemttla thologien. 398 XXXV. Precatio ante Scriplura? lectionem. SI 8
SECTIO 1. Poemuta dogmutka. 398 XXXVI. Precalio ante iter suseipiendnm. 518
I. De Paire. 398 XXXVII. Alia de prospero itenere precalio. SI9
K II. De Filio. 402 XXXVIII. Alia precatio. 522
III. De Spiritu snelo. 407 SECTIO II. Poemata moralia. 521
IV. De mundo.) 415 I. In laudem virginitalis. 522
V. De Providentia. 423 II. Prcecepta ad virgines. 578
VI. De eodem argumento. 430 III. Exhortatio ad virgines. 651
VII. De siibslanliis menle prditis. 438 IV. Ad virginem. 659
VIH. De anima.* 446 V. Ad monachos in monasterio degenles. Ctl
IX. De Testament! et Adventu Christi. 453 VI. De pudiiiiia. 613
X. De Inearnalione adversas Apollin.irium. 463 VII. De castitate. 647
XI. De Christi Inearnalione. 470 VIII. Comparatio vitarum. 650
XII. De veris Scripturse libris. 471 IX. De virtute. 667
XIII. Patriarch filii Jacob. 475 X. De virtuto. 680
XIV. Plagie /Egypii. 475 XI. Dilogos cum mundo. 751
XV. Mo.vsis Dccalogus. 475 XII. De natura humana? fragilitale. 754
XVI. Elle et Elisaei miranda. 478 XIII. De podem argumento. 751
XVII. Epigramm in teiiiplum Ell , quod appel- XIV. De humana natura. 755
labalur. 479 XV. De exlerioris hominis viliia'.e. 7ii6
XVIII. De Christi genealoga. 479 XVI. De viijeilineribus. 77H
XIX. Discipuli Christi duodeeim. 487 XVII. Variorum vita; generum bealiludines. 782
XX. Miracula Chrisli secundum Malth.-rnm. 487 XVIII. De vila humana. 786
XXI. Miracula Chrisli secundum Marciim. 491 XIX. De eodem argumento. 787 t
XXII. Miracula Christi secundum l.ucam. 491 XX. De desiderio. 788
XXIII. Miracula Chrisli secundum Joaniiein. 494 XXI. De morte charorum. 790
XXI V. Parabola? Chrisli el nigmala secundum Mat- XXII. De falsis amicis. 790
thaeiim. 495 XXIII. De eodem argumento. 790
XXV. Parabol.-e Christi secundum Marconi. 493 XXIV. Dialogue adversus eos qui.frcquen!t-r jurant.
XXVI. Parabola? Christi secundum Lucam. 498 790
XXVII. Parabola? Christi secundum omites evangeli XXV. Adversus ram. sil
stas. 498 XXVI. In nobilem male moratum. 851
XXVIII. Tempestas a Christo sedata. 306 XXVII. De eodem argumento. S5I
XXIX. Hymnus ad Deum. 507 XX VIII. Adversus opum mantes. 856
XXX. Hymnus alius ad Deum. 507 XXIX. Ahersus mulleres se iiimis ornantes.
 S03 ORDO RERMI 01; IN HOC TOMO CONT1NENTUR. ,
XXX. Versus iamhici aerosiichi secundum omncs al gubre. 1551
phabet! litleras sic disposi, ut qilibet iambicus ia ad- XI. VI. Adversus carnem. 1578
hurtationem aliquam desinal. 907 Xl.VII. Objurgalio adversus partem anima; Talionis
XXXI. Dislicha;sententiap. 910 experlem. 1381
XXXII. generis ejiisdem sentenlia;. 913 Xl.VII I. In morluum mundo. 138-1
XXXIII. Tetrastich senlenline. 927 XLIX. Lucius. I5K.-I
XXXIV. Delnitinnes minus exacta?. 9i6 L. Contra diabolnm in morbum. lSVi
XXXV. De philosophic* paiipertale. 966 LI. Carmen lugubre pro anima sua. ist!
XXXVI. De codem argumento. 966 LU. Lamenlatio. 15!>8
XXXVII. De pntieulia. 966 LUI. Lamenlalio alia. 1508
XXXVIII. De eodem argumento. 968 L1V. Adversus diabolnm. 1398
XXXIX. De fortuna el p ovidentia. 968 LV. Diabolnm a se depellit, Christum iuvoral.
XI.. De rerum humaiiarum vanitaie. 968 1549
LI DER II. Poemaln histrica. 970 LVI. Adversus eumdem. 1 >02
SECTIO I. Deseipso. 970 LVII. Adversus eumdem. 1402
I. De rebus suis. 970 LVIll. Adversus eumdem. 1402
II. Gregorii jusjurandiim. 1018 LIX. Adversus eumdem. 1 5
III. Ilinerarium Cunslanlinopolilanum. 1020 I.X. Adversus eumdem. 1405
IV. Deseipso. 1022 LXI. l.ameutalio. U03
V. Ad plehem Anastasia;. 1022 LXII. Supplicalio ad Christum." liWi
"VI. Ad eosilein. 1021 LXIII. Lamenlalio ad Christum. 1106
VII. Vale ad ainicos dictum. 1021 LXIV. Lamenlalio alia ail Christum. 1106
VIH. In im idos. 1026 LXV. Alia lameiilatio. 1407
IX. In eosdem. 1026 I.XVI. Alia ad Christum. 1407
X. Ad Const.innopolitanos sacerdotes, e ipsam ur- LXV1I. Deseipso. 1407
tem. 1028 LXVIH. Item de seipso. 1410
XI. De vita sua. 1050 LXIX. Oratio ad Christum. 1 11
XII. De seipso et de epi^copis. 1065 LXX. Alia oratio. 1418
XIII. Ad episcopos. 1227 LXXI. Precalio m morbo. His
XIV. De seipso el adversus vidos acroslichum car LXXII. lnexiluviB. 1I9
men. 12*3 LXXIII. Carmen deprecatoriirm. 1419
XV. De seipso post redilum ex urbe Conslanlinopo- l.XXIV. Supplicalio ai* Christum. 1422
litana. 1230 L.XXV. Lamenlatio ad Christum. 1422
XVI. Semninm de Anastasias ecclesia.quam in urbe LXXVI. Alia lamentatio. 1425
Constanlini cxstnixit. 1234 LXXVII. Oratio ad Christum. 1425
XVII. De diversis vita; generibus, et adversus falsos L.XXVIII. Ad snam animam. U2tj
episcopos. 1262 I.XXIX. Ad animam suam. 1426
XVIII. Ininvidos. 1270 LXXX. Ad seipsum. 1427
XIX. Queren de suis calamita! ihus. 1272 LXXXI. Ad animam suam. 127
XX. Oratio ad Christum in murbo. 1279 LXXX II. De eodem argumento. 1427
XXI. In diabolnm. 12.79 LXXXIII. De djpmonum pugnis. H27
XXII. Carmen supplex. 1282 LXXXIV. Lamenlatio. 1450
XXIII. In secessionem. 1282 LXXXV. Adhorlatio ad seipsum, ul menlem ad Deuni
XXIV. Frecatio matutina. 1283 converlat. - 1431
XXV. Precalio vespertina. 1286 LXXXVI. Admonitio ad seipsum. 1431
XXVI. Precalio poslridiana. . 1286 LXXXVII. De Dei desiderio. 1434
XXVII. l.uctus. 1286 LXXXV1U. Ad suam animam carmen Anatcrennli-
XXVIII. Carmen elegiacum. 1287 cum. 1435
XXIX. De p;ilientia. 1287 LXXXIX. In morbum. 1442
XXX. De seipso. 1289 XC. In sui ipsius et parentum mortem. 1446
XXXI. Dcsiderium mortis. 1299 XCI. In ipsorum omnium sepulcrum. 1446
XXXII. De vita; hujus vanitate alque inierliludine, XCU. Epitaphium sui ipsius el compendium ipsius
communique omnium line. 1 ."00 vitse. 1417
XXXHL Ad Christum. 1303 XCIII. Aliud in seipsum. 1448
XXXXIV. In Silentium jejunii. 1307 XC.IV. Aliud. 1450
. XXXV. De eodem argumento. 1323 XCV. Aliud. 1450
XaXVI. De eodem argumento. 1323 XCVI. Aliud. 1450
XXXVII. De eodem argumento. 1,23 XCVII. Aliud. 145C
XXX VIH. Hymnus ad Christum post silenlium in XCVIII.
XCIX. Aliud.
Aliud. ',1*30'
Paschale. 1326
XXXIX. In suos versus. 1310 SECTIO II. Poemala qiuc speclanl ad alios. Ii.
XI.. In invidos. 1538 I. Ad Heilenium pro monachis exhortatorium.
XLI. Adversus Maximum. 1339 431
XL II. Erumnas suas luget, Cliristumque obsecrat nt IL Ad Julianiim. 1478
sibi vila; finem alferat. 1345 III. Ad Vitalianum. 1479
ll.HI. Ad seipsum per inlerrogationem et resrmn- IV. Nicobtili fdii ad patrem. 1506
sionom. i3i6 V. Nicobuli patris ad Glium. 1522
XI.IV. In monachorum obtreetatores, et ad falsi no VI. Ad Olympiadem. 1512
min is monachos. 1530 VII. Ad Nemesium. 1331
XLV. De anima; suas calamitalibus carmen lu VIII. Ad Seleucum. 1S88

FINIS TO.VII TR1CESIMI SEPTIMI.

! Paiisiis. - Ex Typis J.-P. MIGNE.

 3 2044 069 549 996

' THIS VCLf'E

DOES K2T CIRCULATE
OUTSIDE THE L1;,- :.-;y
 3 2044 069 549 996

' THIS VCLU'E

DOES CtfCULATE
0U1SID M Lr Y