Kshilltari Juaj

Rregullat e Piksimit*

*Ne fund do te gjeni edhe Maketin e Rregullave te Pikesimit, i

vitit 2002, ne format pdf.

Rregullat e Piksimit
Sistemi i piksimit n gjuhn shqipe ka ngjashmri me sistemet e
gjuhve t tjera.
Parimi kryesor mbi t cilin mbshteten rregullat e piksimit sht
parimi sintaksor. Piksimi e bn m t qart strukturn sintaksore
Kliko ketu lexo shkurt (pr t ndar fjalit e periudhat nga njra-tjetra dhe pr t ndar e
pr A.Mita veuar fjalit n periudh dhe gjymtyrt e fjalive).
Parimi sintaksor grshetohet edhe me parimin intonativ. Struktura
home sintaksore dhe intonacioni bashkekzistojn si dy mjete me ann e
Kontaktet e mia t cilave organizohet materiali leksikor pr t shprehur
Krijime t marrdhnie t ndryshme kuptimore e nuanca t ndryshme.
nxnsve M posht sht paraqitur, me disa ndryshime q i dikton koha,
studimi:
Rregullat e
Drejtshkrimit* RREGULLAT E PIKSIMIT N GJUHN LETRATE SHQIPE
Rregullat e
Piksimit* punuar n vitin 1981 nga

Dokumente Akademia e Shkencave t Shqipris

pdf,word,excel Instituti i Gjuhsis dhe i Letrsis
Libra t detyruar
pr lexim me hartues:
Link-e t dobishme Mahir Domi, Menella Totoni, Nikoleta Cikuli, Spiro Floqi
Fotografi nga jeta
n shkoll PRMBAJTJA
Kalendar
ndrkombtar Pika
Moti n Vlor Pikpyetja
Pikuditja
Fjalor i rrymave Presja
letrare Pikpresja
Fjalor i figurave Dy pikat
stilistike Shumpikshi
Fjalor i gjuhs Thonjzat
shqipe Kllapat
Fjalorth i gjuhsis Viza
Pika
PIKA ()
Pika shnon mbarimin e nj fjalie t mvetsishme ose t nj
135giorni a periudhe q nuk shqiptohet as me intonacion pyets, as me
fundi i vitit shkollor intonacion thirrmor. N ligjrimin e folur asaj i prgjigjet nj
2015-16 pushim relativisht i gjat midis fjalive a periudhave.

1. Vihet pik n fund t nj fjalie dftore (t plot a t paplot),

si edhe n fund t nj periudhe me fjali dftore t bashkuara pa
lidhza ose me lidhza bashkrenditse :
Mbi kto themele po ngrihej Shqipria e re, e pavarur,
demokratike.
(- Ku gjendet ajo tani?) - N Vlor. Do t shrohej, s'kish asnj
dyshim.
Vihet pik edhe pas nj fjale a togu fjalsh me vlern e nj fjalie
emrore ose pas nj pjesze po ashtu me vlern e nj fjalie kur
nuk shqiptohen me intonacion pyets a thirrmor:
Duartrokitje. Buzqeshje. Shprthime t qeshurash n sall.
Baraka prej drrasash. (- Pr Arbenin e ke fjaln?) - Po.

2. Vihet pik n fund t periudhave me fjali t varura prej

fjalish kryesore dftore:
Nata ish aq e errt, sa shpesh u bhej sikur po kalonin npr nj
tunel.
Kt vendim s'ia kishte thn askujt, as Arbenit. Me ne fund, i
ishte mbushur mendja q t takohej me Arbenin, tia kallzonte t
gjitha e t merrte mendimin e tij.

3. Prdoret pika edhe n fund t nj fjalie t mvetsishme

nxitse jothirrmore (q nuk shqiptohet me internacion thirrmor),
n fund t nj periudhe me fjali t tilla t bashkuara pa lidhza a
me lidhza bashkrenditse, si edhe n fund t nj periudhe me
fjali t varura prej fjalish kryesore t tilla. Kjo ndodh sidomos kur
fjalia nxitse shpreh kshill, porosi, propozim, lejim ose pranim:
Dgjom mua.
T'i doni lulet.
Shkojm n nj vend tjetr.
Le t vij.
Le t dgjojm tani e pastaj le t'i diskutojm edhe propozimet
tona.
Flitni, le te shfaq secili mendimin e vet.

4. Vihet pik edhe n fund t nj fjalie t mvetsishme

dshirore jothirrmore, n fund t nj periudhe me fjali t tilla t
bashkuara pa lidhza a me lidhza bashkrenditse ose n fund
t nj periudhe me fjali t varura prej fjalish kryesore t tilla:
U lumshin duart puntorve te ndrtimit.
Dhe tani mir mbetsh dhe t ndjefsha zrin e mir.
Kta t pacin m qafe, po t ngjau gjsendi.
Shnim. Mund t vihet pik edhe n fund t nj periudhe t gjat
me nj fjali pyetse ose dshirore thirrmore si fjali kryesore, nse
kjo sht e ndjekur nga shum fjali t varura, kshtu q
intonacioni pyets a thirrmor sa vjen e dobsohet e s'ndihet me
rn fund t periudhs (shih 20, 32):
Po 'ishte ajo forc q e mbante plakun t mos prmbysej mbi
zjarr, po t qndronte ashtu, as shtrir, as m kmb, gati pr t'u
zgjuar, me t ndier mungesn e afshit e t flaks.

5. Vihet pik n fund t nj periudhe me pyetje t zhdrejt:

Ai vet s'e kuptoi dot 'e ngriti me kmb. Pyete kur do t vije.

6. Mund t vihet pik edhe para nj lidhze bashkrenditse ose

edhe para nj lidhze nnrenditse, duke u ndar kshtu n dy
pjes nj periudhe pr arsye kryesisht stilistike, kur krkohet t
vihet m shum n dukje pjesa e dyt e saj (ndonjher edhe kur
periudha sht shum e gjat):
Mjaltonte q ekspedita t'ua bnte nj krkes t till. Mirpo ajo
deshi t bnte gjithka me duart e veta.
Ai shkruante, midis t tjerash, edhe pr kt. Por kjo nuk ishte
kryesorja.
Binte shi. Kurse ata vazhdonin bisedn.
Dhe un u jepja t drejt atyre. Dhe s'i kritikoja.
Un u kisha thn pastrueseve q asgj t mos preknin n
tavolin, edhe sikur t gjenin copa letrash t parndsishme;
edhe ato ashtu bnin. Kshtu q e kisha fjetur mendjen se askush
nuk i prekte letrat e mia. Prandaj mendova se letren e zhubrosur
do ta kisha vn vet mbi shtrat. Ai ishte i qet. Sikur s'kishte t
bnte me kto flet.
Shnim. Ndarja me pik (si njsi me vete) e nj fjalie ose e nj
togu fjalish me lidhje bashkrenditse ndodh m shpesh n fjalit
e bashkrenditura me lidhzat pra, prandaj, andaj, megjithat,
kurse, mirpo, po, sidomos kur sht e gjat pjesa e par ose e
dyt e periudhs. Gjithashtu n periudhn me nnrenditje mund t
ndahet me pik nj fjali e varur - m shum nj fjali shkakore a
rrjedhimore - q ndiqet ose jo nga fjali t tjera dhe nis me lidhzat
sepse, se, kshtu qe. Rastet e tjera t vnies s piks para
lidhzash bashkrenditse e nnrenditse jan m t rralla. Ato
mund t jen t pranueshme vetm kur ka arsye t forta stilistike
spikatjeje, theksimi.

7. Me an t piks, po ashtu, pr ta vn n pah, pr t arritur

efekte stilistike, mund t ndahet nga fjalia edhe nj gjymtyr ose
nj tog gjymtyrsh:
Oborri u mbush me kng. Pastaj me valle. Qeshn. Me t
madhe.
Trokasin n der t Gzimit. Disa her me radh. Erdhi muaji i
fundit l shekullit q po mbaronte. Pastaj java e fundit.
Zuri t ecte. Disi i hallakatur, disi i menduar. Kmbt i kishte t
rnda. Plumb t rnda.
Petriti u tregua me t i przemrt. Bile m i perzemrt se
zakonisht. Dhe sigurisht ky takim do t'i sillte dicka t re. T
pakten nj lajm, nj shpres ose nj udhzim. Dicka
prfundimtare.

8. Pika mund t prdoret edhe n shtjellimet numruese pr t

ndar fjali dftore ose nxitse jothirrmore q nisin me kryeradh
dhe kan n krye nj fjal a thnie t prbashkt, me kuptim t
prgjithshm, t ndjekur nga dy pikat ( : ); n raste t veanta
mund t prdoret edhe pr t ndar gjymtyr t nj lloji, shum t
zgjeruara, n t njjtat kushte:
Pr kt: T punohet pr nj zhvillim t mtejshm t industris
duke prmirsuar strukturn e saj me deg e prodhime t reja
sidomos t industris s rnd prpunuese, pr zgjerimin e bazs
energjetike dhe t lndve t para, pr shrytzimin racional t
burimeve e t pasurive t vendit.
Miratohen pa ndryshim dekretet:
Nr. 4998 date 1.7.1972 "Mbi nj ndryshim n Ligjin pr
sigurimet shoqrore t Republiks e Shqiperis".
Nr. 5009 date 10.11.1972 "Mbi arbitrazhin shtetror".
Shnim. N t tilla raste prdoret edhe pikpresja (shih. 91)
Prdoret m shpesh pika nse gjymtyrt e numrimit jan shum
t zgjeruara. Vihet vetm pik kur njra prej tyre prbhet prej
fjalish t ndara me pik.

9. N fund t fjalive a t periudhave t ndrkallura dftore t

vendosura brenda kllapash nuk vihet pik:
Priti nj far kohe n heshtje (edhe nj sekond i dukej e gjat
dhe pa mbarim), pastaj, i lehtsuar, ngriti piramidn e arkave.
Po fmijt erdhn njri pas tjetrit (nja dy i vdiqn t vegjl) dhe
nuk e lan t'i bhej krah t shoqit.
Sa kishte thn pjesn e par t ksaj fraze t gjat (jemi te
detyruar ta quajm te gjate, sepse shte vene re q, sa me t
mdha te jene kantieret, aq m t shkurtra jan frazat), fytyra e
Palit u b menjher serioze dhe e menduar.
Shnim. Pas kllaps mbyllse prdoret po ai piksim q do t
vihej, edhe po t mos ishte fjalia a periudha e ndrkallur, pra
piksimi q krkon lidhja n mes pjesve t fjalis a t periudhs
para dhe pas kllapave.

10. Vihet pik n fund t nj fjalie t mvetsishme dftore t

ndrkallur a t nj periudhe t till kur krkohet t dal relativisht
e shkputur nga fjalia q ka perpara, prej s cils ndahet me pik,
pikpyetje a pikuditje, dhe nga fjalia q vjen pas; n t tilla
raste fjalia a periudha n kllapa fillon me shkronj t madhe.
Nuk do t ndodh asgj. (Kjo vlejti si prgjigje pr dyshimet e
Arbenit.) Fundja, un krkoj nga ju t m ndihmoni. Sidoqoft,
plaku doli nga spitali dhe ai mbeti srish vetm. (Por t mos
harrojm se plaku tetdhjetvjear kishte ln pas hijen e trupit t
tij t gjat, me energjin dhe dshirn pr t'u kthyer medoemos
pran bletve.) E meq mbeti vetm n dhom, filloi t
ndrronte.
Vihet pik edhe n fund t fjalive t mvetsishme a t
periudhave t vendosura n kllapa n veprat skenike (fjali a
periudha q japin gjestet e personazheve, situatat etj.):
Gjyshja Po, pr bujqsi. (Le dhiskun n vend dhe ulet pran
Shqipes.) E zgjodhi vet.
Dhora Ja erdha. (Hyn n kuzhin.)
Gjyshja - M rrofsh! T lumin duart! (Fut dorn n antn q ka
marr nga varsja, dhe i jep nj moll.) Urdhro nj moll nga t
xhaxhamadhit.
Shnim. Nuk vihet pik (dhe asnj shenj tjetr piksimi), n
qoft se t dhnat skenike kan formn e nj fragmenti fjalie ose
t nj fjalie t varur:
Olimbia - (E alarmuar) E, sa i dhe? Sofia - (Pasi pi ujin) Thash
se vdiqa.

11. Kur pas fjalis dftore t mvetsishme ose pas periudhs

me fjali dftore, vjen, i vendosur n kllapa, referimi i burimit t
thnies, pika .(ose pikpyetja a pikuditja) vihet pas kllapave:
Fmija dukej e zhdukej npr degt e holla t qershive (T. Lao).
Kjo sht historia m e vjetr e Sknderbeut n latinishte, ashtu
si u shkrua prej autorit t saj (F. Noli, Historia e Sknderbeut.
1921, f.9-10).
Vihet pik pas referimit burimor t nj thnieje dhn n fund t
faqes; po kshtu edhe n rreshtimet bibliografike:
A. Xhuvani, Naimi si poet e prozator, Studime gjuhsore,
Tiran, 1956.
Frashri, S: Shkronjtore e gjuhs shqip, Bukuresht, 1886.

12. Vihet pik (ose pik e viz) pas titullit t nj nnkapitulli a

paragrafi q ndiqet n t njjtn radh nga teksti. Po ashtu pas
fjals Shnim, kur ndiqet nga nj numr q tregon rendin e
shnimeve, pika vendoset pas numrit:
Lufta e dyt Botrore. Ndeshja e par e miqsore...
Shnim. Po ta kthejm kt fjali n ligjrat t drejt...
Shnim 3. Disa emra t prvem ...
Nuk vihet pik pas titullit t nj vepre, t nj gazete, t nj kreu a
t nj nnkreu kur ky s'ndiqet n t njjtn radh nga teksti:

Gjenerali i ushtris se vdekur

Kur qesh tr qyteti
Formimi i emrave

13. Nuk vihet pik (as ndonj tjetr shenj piksimi) n fund t
adresave, as pas formulave t prshndetjes, me te cilat mund t
mbyllet letra:
Dritan Dajti
Rruga "Qemal Stafa" 40
Tiran
Prshndetje t przemrta
Petriti

14. Ndiqen rregullisht me pik (me rrall me pik e viz)

numrat romak ose arabe q shnojn radhn e nj kreu, t nj
nnkreu a t nj paragrafi ose radhn e shtjeve, t pikave t nj
shtjellimi, rezolute etj.:
I. Drejtshkrimi i zanoreve
5. Organizimi i Ushtris Nacionallirimtare dhe i kryengritjes s
prgjithshme popullore.

117. Format gramatikore t mnyrs dshirore. 1. Koha e

tashme. Format e ksaj kohe...
Parimet q do t prcaktojn prfshirjen e nj fjale n Fjalor
duhet t jen: 1. Prdorimi i qndrueshm i fjals n letrsin e
sotme... 2. Prdorimi i qndrueshm i fjalve n veprat e
klasikve t letrsis...

15. Vihet pik n datat e plota, pas numrit q shnon ditn dhe
radhn e muajit, po nuk vihet pik pas numrit q shnon vitin:
19.2.1978 ose 19.11.1978
Shnim. Kur muaji shnohet me emrin e tij, nuk ndahet nga dita e
viti as me pik, as me ndonj shenj tjeter piksimi:
20 nntor 1978

16. Ndahet me pik numri q shnon minutat, nga ai q shnon

ort, kur n mes tyre nuk prdoret lidhza e;
ora 12.35

17. Pika prdoret si shenj grafike edhe n disa shkurtime:

a) t emrave t personave, pas shkronjs a shkronjave t para:
F. Noli (Fan Noli), A, Z. ajupi (Andon Zako ajupi) etj.
b) t fjaleve q shnojn titull, grad, profesion, pas shkronjave t
para:
agr. (agronom), akad. (akademik), dr. (doktor) prof. (profesor)
kol. (kolonel), z. (zoti), B. Shk. (Bashkpuntor Shkencor) etj.;
c) t disa fjaleve t tjera, pas shkronjs a shkronjave t para ose
pas shkronjave t para t rrokjeve t ndryshme, n fjalor, vepra
shkencore etj:

bot. (botanik), ffr. (frngjisht), gr. ose greq. (greqisht), it. ose
ital. (italisht), kap. (kapitull), mb. (mbiemr), khs. (krahaso),
mjek. (mjeksi), f. ose fq. (faqe), sh. (shih), p.sh. (pr shembull),
b.f. (bie fjala), d.v. (dora vet), etj. (e t tjera).
Por nuk prdoret pika:
a) n shkurtimet e emrave t njsive t masave:
cm (centimetr), km (kilometr) a (amper), dgr (dekagram), kg
(kilogram), hl (hektolitr), l (lek ose litr), t (ton), v (volt) etj.;
b) n simbolet e elementeve kimike:
Cl (klor), H (hidrogjen), Mg (magnezium) etj.;
c) n shkurtimet e emrave t pikave t horizontit:,
L (lindje), P (perndim), VL (verilindje), JP (jugperndim) ;
) n shkurtimet e emrtimeve t prbra q shnojn shtete,
organizata, institucione, ndrmarrje etj.:
RSH (Republika e Shqipris), ATSH (Agjencia Telegrafike
Shqiptare), OKB (Organizata e Kombeve t Bashkuara) etj.
Pikpyetja
PIKPYETJA (?)
Pikpyetja shnon prfundimin e nj fjalie a t nj periudhe q
shqiptohet me intonacion pyets.

18. Pikpyetja prdoret n fund t nj fjalie pyetse t drejt, si

edhe n fund t nj periudhe me fjali pyetse t bashkuara me
lidhza bashkrenditse ose pa lidhza:
Nga vini, ore trima? pyeti plaku q rrinte n nj shkmb pran
rrugs.
T kem fjetur me gjith mend? Dalim tani? - tha vllai.
N 'or do t nisemi pr Durrs?
Nga gjith kjo er mos sht shembur kasollja, e mos e ka zn
plakun brenda ?
Pikpyetja vihet edhe pas premrash e ndajfoljesh pyetse, po
ashtu edhe pas pjeszash pyetse ose pjeszash t tjera q
prdoren si fjali pyetse:
Ku? Kur? - pyetn prnjhersh t dy shokt.
Me k? - pyeta un.
E? - pyeti ai me padurim.
Po?

19. Kur vijn njra pas tjetrs disa fjali t mvetsishme a

periudha pyetse t ndryshme, pikpyetja vihet si rregull pas
secils prej tyre:
Si the? Ku sh ajo vajz?
E bija e kujt sht?
Nga sht?
Ku punon?
Sa vje sht?
Kur ka ardhur ktu?
Si e quajn?

20. Kur ka nj pyetje t shumfisht, me fjali ose me gjymtyr

t njjta t bashkuara me lidhzn veuese apo ose ndonj lidhz
tjetr si kjo, pikpyetja vihet n fund t periudhs a t fjalis:
I ke t dhna t sigurta apo flet n er?
A sht m mire apo m keq?
Por vihet pikpyetja pas secils fjali pyetse ose pas secils
gjymtyr t njjt kur krkohet t theksohet ajo e t dal me e
shkputur nga fjalia a gjymtyra tjetr, si digka e shtuar: .
Po Petriti a do t ket ndryshuar gjat ktyre viteve?
A sht edhe tani si i vogl: i urt, i sjellshm, i dashur?
Do t vish t martn? Apo t enjten?

21. Kur nj pyetje (e pjesshme) me fjal pyetse ndiqet nga nj

pyetje pa fjal t tilla, pikpyetja si rregull vihet pas secils prej
tyre:
't bnte? Te ikte?
Cili dru sht me i fort? Dushku?
E, baba, si u ngryse? Mir?
Vall cilin kishte qar ajo? T birin? T vellan? T nipin?
Po ke t ndiqte? Naten? Zguret? Prrenjt dhe prroskat?
M rrall, n t tilla raste fjalia a gjymtyra e njjt pyetese e dyt
nuk ndahet me pikpyetje, po me presje pr paraqitur pyetjet e
njpasnjshme si nj trsi e vetme:
Kush foli, Astriti? - pyeti ai.

22. Po ashtu vihet pikpyetja n fund t nj periudhe me fjali t

varura prej nj fjalie ose disa fjalish kryesore pyetse q e ruajn
intonacionin pyets deri n fund:
Ti 'u the kur dgjove t flitnin kshtu?
Po a e di, more djal, se raste t tilla nuk t vijn shpesh?

23. Vihet pikpyetja n fund t nj periudhe q mbaron me nj

fjali pyetse:
Ai sht zverdhur n fytyr, nuk e shikon?
M vinte keq pr t, po 't bja?
Kam nj hall t madh, do t m ndihmosh?
H, filloni, 'pritni?

24. Pikepyetja prdoret edhe pas nj fjalie a periudhe t

ndrkallur pyetse q sht vendosur brenda kllapash:
Do t'i tepronte ndonj lek nga blerjet dhe (ku ta dish?) mund t
pinte edhe nj kafe.
Gjer para se ta zinte gjumi (pse, e pati zn gjumi?), ai nuk i
kishte dhn asnj prgjigje t prer asaj pyetjeje.
Shenim. Nuk vihet pikepyetja pas nj fjalie a periudhe pyetse t
ndrkallur t vn midis dy vizash.

25. N ligjeratn e drejte nuk vihet pikpyetje, po dy pikat n

fund t fjalis a t periudhs pyetse q shpreh fjalt e autorit kur
vjen para fjalve q riprodhohen.
A t kujtohen fjalt e tij: "L t'i djegin shtpit, ne do t'i bjm
m t bukura kur t lirojm Shqiprin !"
26. N dialog pikpyetja mund t prdoret n vend t fjalve t
nj bashkbiseduesi pr t dhn qndrimin prits a pyets t tij
kur ai s'ka t qart dika:
M trhoqi vmendjen fizionomia e tij, - tha Gjergji.
-?
- Fizionomia.
- 'sht kjo fzionomi - pyeti Rrapoja.

- Lamtumir, Fan, s'dihet n shihemi m!

-?
Lamtumir?... Mirupafshim!. - tha Fani.

27. Vihet pikpyetje n fund te titujve te veprave letrare,

shkencore, t t prkohshmeve, t gazetave, t kapitujve etj. q
jan fjali pyetse:
Gazeta "Ku vemi?" ishte nj ndr organet demokratike t viteve
1923-1924.
Shikojm shfaqjen e estrads profesioniste t Durrsit Kush e do
fjaln? dhe bjm pyetjen...

28. Pikpyetja, e vn n kllapa, prdoret pr t shprehur

dyshimin, rezervn ndaj thnies s mprparme ose pr t
shprehur dyshimin pr vrtetsin a saktsin e fjals pran s
cils shkruhet. Kjo ndodh sidomos kur referohen mendimet a
fjalt e nj tjetri ose kur citohet prej nj vepre ndonj cop,
paragraf, periudh, fjali a pjes e tyre:
"Duke zbatuar programin e qeveris, vendi yn ka ecur me hapa
vigane prpara ! " (?) nga fjala e kryeministrit X X. n mbledhjen
e qeveris dt ....
Shnim. N botime shkencore, kur riprodhohen dokumente
historike ose tekste n baz t nj origjinali dorshkrim, ndiqet
me pikpyetjet n kllapa thnia ose fjala, leximi i s cils ka qen
i vshtir dhe sht i dyshimt, i pasigurt riprodhimi i dhn; po
ashtu kur, sipas botuesit, nuk sht i drejt, i sakt formulimi ose
fjala q sht n origjinal:
N vendet ku k vn kmbn kta sundues,... k ndodhur
fatkeqesi t atilla, saq, nprmjet kufijve tr lvizje (?) sa e sa
t mjer dhe t dshpruar, sa e sa nna e fmij k humbur
jetn npr prrenj pr t'i shptuar shpats s armikut. (Akte t
Rilindjes Kombtare Shqiptare 1878-1912, T. 1978).

29. Prdoret pikpyetja n vend t nj date t panjohur ose pas

nj date t pasigurt:
Pjetr Bogdani (? - 1689) sht ndr t part q krijoi disa terma
shkencore.
Konstandin Kristoforidhi (1827? - 1895) bri nj pun t madhe e
serioze n shekullin e kaluar pr studimin e gjuhs shqipe dhe pr
prpunimin e gjuhs son letrare.

30. N dialog, pr t vn n dukje karakterin e theksuar pyets

t nj fjalie, mund t prdoren ndonjher edhe dy ose me shum
(zakonisht gjer n tri) pikpyetje t shkruara njra pas tjetrs:
- Un ??? Po pse un?

31. Pas fjalive t mvetsishme dhe periudhave pyetese t

quajtura "retorike" (me t cilat nuk pyetet realisht pr dika, po
vetm shprehet me forc t vecant nj pohim a mohim), vihet
zakonisht nj pikpyetje e ndjekur nga nj pikuditje, ashtu si n
fjalit pyetse thirrmore. Ndonjher prdoret vetm pikpyetja,
dhe kjo kur krkohet t mos vihet n dukje karakteri thirrmor, kur
n shqiptimin e fjalis a t periudhs ndihet me shum
intonacioni pyets :
E ku merr vesh ti nga jeta?!
Kush e mson tr at tekst q i ka vn autori n goj?!
Mirpo kush i z bes fjals s tij?
E si t mos jet aq i dashur pr mua ky vend?

Pikuditja
PIKUDITJA (!)
Pikuditja shnon prfundimin e nj fjalie t mvetsishme a t
nj periudhe q shqiptohet me infamacion thirrmor.

32. Pikuditja vihet n fund t nj fjalie dftore-thirrmore a t

nj periudhe me fjali t tilla:
Po sa kujtime t mbla e t bukura ia pushtuan mendjen e zemrn
at ast Zans!
M paske zgjidhur nj problem t madh! - foli ai i knaqur.
Ehu, kushedi ku e ka mendjen!
Ndonjeher Rrapoja nxehej: S'kuptoni gj fare nga taktika?
Pyk jeni!
'fush e bukur!
Sonte, m n fund, edhe un do t ngre nj dolli dhe do t pi nj
got!

33. Vihet pikuditje n fund t nj fjalie dshirore-thirrmore e

nxitse-thirrmore, si edhe n fund t nj periudhe me fjali t tilla:
Qofshi me shndet e mirupafshim!
Ah, kur s'erdhe nj gjysm ore m par!
Asnj t mos luaj nga vendi! urdhroi Sknderbeu.
Nisuni, djem, shpejt! thirri me sa z kishte.
Shko dhe marr makinn! i tha Teuta Petritit.
Mos! i tha me z t ult.

34. Vihet pikuditje n fund t nj periudhe me nnrenditje q

ka si fjali kryesore nj fjali me karakter thirrmor qoft ajo dftore,
dshirore ose nxitse.
Sa mir bt q erdht! tha Gjergji.
T lumshin kmbt q na urdhrove n shtpi!

35. Vihet pikuditje n fund t nj periudhe q mbaron me nj

fjali me karakter thirrmor:
Ajo sht e fort, q rroft sa malet!

36. N fund t nj fjalie t mvetsishme pyetse retorike, t nj

fjalie tjetr pyetse thirrmore e t nj periudhe t prbr prej
fjalish t tilla t bashkuara pa lidhza a me lidhza
bashkrenditse pas pikpyetjes vihet edhe nj pikuditje (shih
edhe 31):
E ku mund t mbaj ajo gjith at valixhe?! tha ai.
Po ku humbt kshtu, more djem?! i qortoi gjyshja.
Vall, asnjra s'kishte dal pr ta par? ! As e ma? ! As e
motra?!
Edhe ti je zemruar me mua?! e pyeti ai me udi, duke vn
buzn n gaz.
Si?! thirri ajo. Ti je babai i Gjeraqins?!
Kush e njohu dhe nuk u mahnit nga mendjemprehtsia dhe
njohurit e tij t gjera?!
Prdoret ky piksim edhe n fund t nj periudhe q ka si fjali
kryesore nj fjali pyetse retorike a nj fjali tjetr pyetse
thirrmore.
E ku ka gj m t lart se t vdessh pr lirine?!
Si nuk e ngushlluam Mitin? !
Shnim. Pr t vn n dukje m shum karakterin thirrmor t
fjalis a t periudhs pyetse, prdoret ndonjher pikuditja e
ndjekur nga pikpyetja:
Dhe ai m thot, i habitur: Pse e ndaluar sht!? Nuk e dim.
Po kshtu?! 'sht nevoja q ta bjm ne, ka dhe t tjer!?
Po ti 'm rri shtrir ashtu!? Ngreu, se s't shoh dot.
Kur karakteri thirrmor sht mjaft i theksuar, zotrues, prdoret
vetm pikuditja; ky sht piksimi m i dendur.
Oh, moj Lela! Ku t shkon mendja edhe ty!
Pupu, moj vajz, si flet kshtu!
Kush s'u udit!
Ku nuk i ka shkelur kmba Gencit!
E kush matet me rinin, q ecn prpara pa pyetur !

37. Vihet gjithnj pikuditje pas nj thirrori ose nj pasthirrme

t prdorur m vete, shpeshher edhe pas nj thirrori a pathirrme
n krye t nj fjalie t mvetsishme a t nj periudhe, kur dalin
disi t shkputura prej saj, pr tu vn n dukje m shum, pr t'u
theksuar m shum:
a) Dikush thirri: Lumt! Lumt!
Bobo! - tham ne.
Tyt! - shfryu plaka.

b) Ou! I paskemi rn shkurt fare!

Shnim. Pasthirrmat e prsritura mund t marrin n fund
pikuditje e t ndahen nga njera-tjetra me presje ose mund t
vihet pikeuditja pas secils pasthirrm pr ta theksuar me shum
at:
Ej, ej, ej! - ia bri kryetari me qesndi.
Uf, uf! 't them un e gjora!
Ahaha! Ahaha! I zun.
Bre! Bre! Bre! habitej nj fshatar i kaluar nga mosha.

38. Vihet pikuditje edhe pas nj onomatopeje q prdoret m

vete:
Gaaa! - buiti amfiteatri.
Pam! Pam! Pam! - ushtoi arma e tij
Ha-ha-ha! qeshi ai me t madhe.
Era vrtitej dhe ulrinte: - Vuu! Vuuu!
Kuh-kuh! - u kollit plaka.
Onomatopeja shoqrohet me pikuditje edhe kur sht n fund
t fjalis a t periudhs, po jo kur sht n mes t saj:
Knga e qyqes kumbonte kobshm lugjeve: kuku, kuku!
U mata ta qlloja, po psht ia bri dhe mori buzn e prroit.
S'di si i rrshqiti kmba e blldumb brenda n det.
upzat qeshn hu-hu-hu dhe u turpruan.
Sa merrja veten, bam nj gj tjetr.

39. Vihet pikuditje n fund t nj fjale (a t disa fjalve), t

nj fjalie a t nj periudhe t ndrkallur me karakter thirrmor t
vn n kllapa:
T m falin shokt (dhe shoqet, domosdo!) q po e nis me t tilla
fjal bisedn.
N at dhom une pash dy shtretr (po 'krevate e 'shtresa!), t
cilt zinin tr dhomn.
Dua t'ju flas me prshtypjet e nj plaku, si jam une (plak nga
mosha, por i ri nga zemra, t kuptohemi), pr nj ngjaje q e kam
jetuar vet.
Ajo (e djegt zjarri!) na paska pasur nj pasqyr q i shikonte t
gjitha.

40. N dialog mund t prdoret pikeuditja n vend t fjalve t

nj bashkbiseduesi pr t dhn udin a nj ndjenj tjetr t
shprehur me an t mimiks; n raste t tilla mund t prdoret ajo
edhe e shoqruar me pikpyetje pr t shprehur njkohsisht si
qndrimin pyets, ashtu dhe ndonj ndjenj:
- Eja t shkojm.
- Ku?
- Atje!
- ...!
- Te i plagosuri.
- Si, si the? Pa prsrite edhe nj here. - Le t qlloj i pari. - ?!

41. Pikuditja, ndonjher pikpyetja e shoqruar nga

pikuditja, m rrall pikuditja e ndjekur nga pikpyetja, e
vendosur n kllapa, prdoret pr t shfaqur dyshimin pr
vrtetsin e thnies a pr saktsin e fjals pran se cils vihet,
ironin dhe mosmiratimin; kurse n citimet pr t vn n dukje
karakterin e gabuar t nj mendimi a t nj mnyre t shprehuri
(n kt rastin e fundit mund t prdoret edhe fjala latine "sic!"
"posi!" e shoqruar me pikuditje):
Ai u kthye n Shqipri dhe dikush e krahasoi me rilindasit,
pavarsisht se ai diku merr "rroga" t majme pr t kryer disa
shrbime, por njerzit, nga fjalt e bukura q lshon, mendojn se
kta jan ata q do t bjn ndryshime (!).
Ky autor e ngre lart guximin e "bashkatdhetarit energjik" t tij pr
kt udhtim q e kishte ndrmarr "duke vne kokn n torb"
(?!).
Vetm n ndikimin e formalizmit mund t shkruheshin t till
prrenj fjalsh pa kuptim, t lejohej nj zhvleftsim, inflacion i
till i fjals. Letrsis son, - thot nj kritik, - i mungon
gnoseologjia dhe elementi akseologjik (!?).
Prfaqsuesi i Anglis krkoi q kjo mas t prkrahej me nj
tjetr, me nisjen e nj kontingjenti prej 500 ushtarsh, nga trupat
ndrkombtare t ndodhura n Shkodr, "q do t delnin n
Tiran pr t'i prer Esatit rrugn e arratisjes npr mal" (sic!).
Komisioni vshtronte shtpin... N oxhak digjeshin krype (!)
lisi. Dy kandila tymosnin varur n mur.

42. Pr t vn n dukje karakterin thirrmor t theksuar t nj

fjalie a t nj periudhe, mund t prdoren edhe dy ose m shum
pikuditje:
Hima vuri buzn n gaz me hidhrim duke thn me vete: Ah,
sikur t ndodhte kshtu!! Sikur t ishte e vrtet!!
'komedi!!
Mosmarrveshje t vogla ekzistojn !!!
Pikuditja mund t prdoret e prsritur edhe n kllapa pr t
shfaqur mosmiratim, ironi etj. ndaj nj thnieje.
Disa ambasada, - shkruan nj gazetar, - i japin gjithnj e m me
vshtirsi vizat e hyrjes pr n shtetet e tyre, si shprehen ato, q
t ken siguri przgjedhin (!!) njerzit q t jen t sigurt se do
t kthehen mbrapsht.
Shnim. N t tilla raste, ndonjher pikuditja nuk vendoset n
kllapa :
Kur pan pushtuesit naziste se nuk e shkatrruan dot Frontin
Nacionallirimtar, krkuan marrveshje pr armpushim!! UNl
nuk duhej t godiste gjermant, por mund t luftonte Ballin,
zogistt dhe k t donte !!

Prdorimi i presjes n fjali

PRESJA ( , )
Presja ndan ose veon gjymtyr t nj fjalie ose t nj periudhe.
Presja i prgjigjet nj pushimi t shkurtr n ligjrimin e folur.
Prdorimi i presjes n fjali

43. Presja prdoret pr t ndar gjymtyr homogjene (p.sh.:

kryefjal, kundrina, prcaktor etj.) q bashkohen pa lidhza.
Kufijt midis gjymtyrve t tilla, t cilat mund t jen edhe t
zgjeruara me gjymtyr t tjera, n ligjrimin e folur dallohen me
pushime t shkurtra:
do vij e fytyrs, do lvizje e dors, do fjal, do hap i
Sknderbeut tregonte njeriun e veprave t mdha.
Ai foli pr zakonet arbreshem, pr vallet, pr kngt popullore,
pr qndresn e shqiptarve.
Mikpritja sht nj nga zakonet m t lashta, m bujare, m
njerzore t popullit ton.

Shnim 1. N fund t vargut t gjymtyrve homogjene q

ndodhet n fillim ose n mes t fjalis, nuk vihet presje:
Asnj presion, asnj shantazh e bllokad, asnj intrig e komplot
nuk na shmang nga rruga pr krijimin e shtetit ton t pavarur.
Por do t vihet presje n fund t vargut t gjymtyrve
homogjene, n qoft se para ktij vargu ka nj premr a
ndajfolje me kuptim prgjithsues :
Cilido: nxnsit, pedagogt, puntort, intelektualt e fshatart, i
madh e i vogl, duhet t jen t ndrgjegjshm pr rrugn e
vshtir t tranzicionit, por q na on atje ku ne t gjith kemi
ndrruar, t bashkuar n Evrop.

Shnim 2. Vihet presje edhe para nj premri a ndajfoljeje me

kuptim prgjithsues q vjen pas vargut t gjymtyrve
homogjene, sidomos kur gjymtyrt homogjene nuk jan t
zgjeruara me fjali prcaktore (shih edhe 133):
Dy selvi t larta prtej, nj fole e madhe lejleku maj nj plepi t
vetmuar, mullart si adra t verdha, horizonti i mbuluar me
mjegull t bardh; t gjitha kto duken sikur prsriten
vazhdimisht.
Sa pr taktikn e Sknderbeut, pritat, befasit, mashtrimet, kto
gjithnj kan qen elemente t luftrave.

Shnim 3. Nuk ndahen me presje prcaktort johomogjen q

shprehen me mbiemra. (N kto raste prcaktori i dyt nuk lidhet
drejtprdrejt me emrin, po me tr togun emr + prcaktor dhe
midis dy prcaktorve nuk mund t shtohet lidhza e ose dhe):
Cilsi t larta morale duhet t karakterizojn rinin ton n
msime dhe punn e saj pr zhvillimin e vendit.

44. Vihet presje para fjalve si, p.sh., kur paralajmrojn

numrimin dhe ndiqen nga nj varg gjymtyrsh homogjene:
At e thrresin me epitete t ndryshme, si: kuqo, bardho, kuqal,
balash, dhe asnjeri nuk ia di emrin e vrtet.
Kuptimi i foljes s prejardhur zakonisht nuk largohet shum nga
ai i tems fjalformuese, p.sh.:prcaktoj, prap, prdredh etj.

45. Ndahen me presje gjymtyrt homogjene q bashkohen me

lidhzn kundrshtore po (por) dhe me lidhzn kpujore as:

E tanishmja nuk e prgatit t ardhmen nprmjet ndrrimeve dhe

imagjinats, po nprmjet parashikimeve shkencore.
E keqja njeriut nuk i vjen nga urtsia, por nga mendjemadhsia.
Syt e tij t ndezur nuk shikonin xixllimn e yjeve t rralla, as
shklqimin e hirt t hns s prer.

46. Gjymtyrt homogjene, q bashkohen me lidhzat kpujore

e, dhe, edhe, prgjithsisht nuk ndahen me presje:
Oshtima e lumit na shoqron n do bised e n do hap.
Ai asnjher s'kishte menduar pr jetn e tij dhe pr pavdeksin.
N raste t veanta, para lidhzave dhe, edhe t prdorura me
kuptim shtesor vihet presje:
T mbjellat jan t mbara, edhe bagtia.

47. Ndahen me presje gjymtyrt homogjene q bashkohen me

lidhzat kpujore si edhe, si dhe,ashtu si edhe :
Figura e tij tek un, si edhe te shum moshatar t mit u
shndrrua pak nga pak n nj simbol.
Po prhapej legjenda se ai ishte i paprekshm nga mundimet
trupore, ashtu si edhe nga armt e armikut.
Shnim. Nuk vihet presje para shkurtimit etj. (e t tjera), q mbyll
vargun e gjymtyrve homogjene:
N nj sall t vogl, t ndriuar bukur jan ekspozuar prodhime
t ndryshme t kombinatit: basm, dok, kabardin, puplin, fill etj.

48. Gjymtyrt homogjene q bashkohen me lidhzat veuese ose, o, apo, a

nuk ndahen me presje:
Spartaku mbajti nj fjalim para ushtris dhe tha se liria ose vdekja
n skllavri varej nga lufta q do t bnin kundr Roms.
Vetm m t rrall dgjohej ndonj zhurm q shkaktohej nga
zhytja e kredharakve, bajzave osevidrave dhe q przihej me
zrin e zogzave t ujit ose t ndonj rose a rosaku t plagosur.
sht apo s'sht pr fuqit e. tua, kt e di seksioni q( t ka
urdhruar.
S'dinim 't bnim: t hynim apo t mos hynim n qytet.
Po, kur lidhza veuese ose ndiqet nga pjesza edhe, para saj
vihet presje:
Atje do t shkosh ti, ose edhe ndonj tjetr q i njeh mir ato an.
Rruga ishte plot rreziqe, sepse mund t takoheshim me gjithfar
njerzish, ose edhe me ndonj ari.

49. Ndahen me presje gjymtyrt homogjene q bashkohen me

lidhza t prsritura: edhe ..., edhe ... ; dhe ..., dhe... ; as..., as... ;
si ..., si... ; ose..., ose... ; o..., o ... ; qoft..., qoft... ; her ..., her
... etj.
Ai foli me ta edhe pr kohn e mir, edhe prmbjelljet e kryera,
edhe pr dborn e par, edhe pr duhanin.
Kjo shtje duhet biseduar shtruar dhe me puntort, dhe me
specialistt.
As n sjelljen, as n fytyrn, as n fjalt e tij nuk vreheshin
shenja tronditjeje.
Si nga numri, si nga artileria kjo ushtri nuk ishte m e vogl se
ajo q rrethoi e mori Kostandinopojn tre vjet, m von.
(Se 'plag m sht hapur ktu, ju e kuptoni, more mik, dhe i
tregoi ann e zemrs.) Po o ne, oata.
Qoft fatkeqsia, qoft lumturia, kur vijn papandehur, t
tronditin njsoj.
Un e ime motr shikonim her baban, her nnn.

50. Ndahen me presje gjymtyrt homogjene q bashkohen me

lidhzat dyshe jo vetm..., por edhe ...; si..., ashtu (edhe) ...; sa ...,
aq edhe ... etj.:
M pas do t shihte se ajo pasksh qen jo vetm nj betej e
madhe, po edhe nj fitore e shklqyer.
Ju bni nj pun sa t dobishme, aq edhe t vshtir.
 51. Ndahen me presje fjalt e prsritura n t njejtn form, t
bashkuara pa lidhza, kur secila form ruan mvetsin, pra kur
nuk formojn nj shprehje me kuptim t vetm:
Qyteti shtrihej n tr gjatsin e fushs dhe syri s't zinte vese
shtpi, shtpi, shtpi.
Jam lodhur e dua t fle, t fle...
Dhe t gjith s bashku, njerzit toka dhe qielli, akuzonin,
akuzonin, akuzonin.
Larg, shum larg puna q bja nga ndrrat q thurja. Jo, jo! Kjo
nuk sht e udhs.
Oj, oj! Po ma bn qejfin.
Shnim. Format e prsritura t fjalve q formojn nj shprehje
(ndajfoljore, pasthirrmore etj.), bashkohen me viz lidhse:
Ai shkoi me hap t ngadalt deri te tavolina e mori shkresn dhe e
bri copa-copa.
Shum-shum ai mund t trhiqet prkohsisht, po jo t
dorzohet.
Ajo ishte e shqetsuar, se her pas here thoshte: "Ba-ba-ba! Un
t rri ktu!"

52. Ndahet me prsje dhe nj form e prsritur e nj fjale kur

prihet nga pjesza pr:
Pr e mir, e mir sht.
Pr von, von ka shkuar.
Pr burr, burr sht, s'i trembet syri hi.

53. Presja prdoret pr t veuar gjymtyr t ndryshme t fjalis

(prcaktor, ndajshtime, rrethanor, kundrina me parafjal,
prcaktor kallzuesor) pr shkak t nuancave kuptimore q
fitojn, pr shkak t zgjerimit, t rendit jo t zakonshm t tyre
ose pr shkaqe thjesht stilistike. N ligjrimin e folur pushimet e
shkurtra dhe ulja e tonit i veojn kto gjymtyr nga pjesa tjetr e
fjalis pr t'i vn m shum n dukje. Gjymtyr t tilla ndahen
me presje kur jan n fillim e n fund t fjalis, vihen midis
presjes kur jan n mes t saj :
1) prcaktor t veuar:
I mbshtjell me fluturat e mdha e t bardha t bors, ai kishte
dika prej prmendoreje.
Sknderbeu, i lajmruar prej Vranakontit, la n kufi nj ushtri
prej 4000 vetsh.
Ky popull, i sulmuar shum her n befasi, e ka t mpreht
ndjenjn e prgjimit.
Ai, i thithur nga hijet e t fshehtat e pyllit, po hynte gjithnj e m
thell.
Mbi shtylln e lart, ngritur me blloqe gursh cilindrik, digjej
ylli i mbrmjes.
2) ndajshtime t veuara:
Flladi i leht, fllad dehs vjeshte, lvrinte mbi zallisht si nj
puhiz jetdhnse.
Qytetin e ri e kan pagzuar me emrin e njeriut m t shquar t
ktyre anve, plakut t maleve,dragoit t Dragobis, Bajram
Currit.
Tashti mbetej prpara nj rrezik tjetr, rreziku i vendasve, q
vrtiteshin aty-ktu me pushk n krah.
Shnim. Ndajshtimi q lidhet me nj premr vetor, ndahet
zakonisht me presje :
Ai i bluante t gjitha prbrenda dhe me ne, shokt e tij t ngusht,
nuk guxonte t hapej.
Un prfytyrova se si kishte ardhur ai, i huaji, pas gjurmve t
mia.
Po, kur premri vetor dhe ndajshtimi shqiptohen t lidhur, pa
pushim n mes tyre, dhe me nj mshim m t madh te
ndajshtimi, nuk ndahen me presje:
E dgjoni? Po flet pr ne vashat.
S'do t dgjoni dot kngn e bilbilave dhe t thllzave, q e keni
aq qejf ju qytetart.
3) rrethanor t veuar:
Tej, nga perndimi, mbi kurorn e pishs s vetmuar po varej
dielli.
Jasht tendes, n dritn e trazuar dhe n ajrin e holl, bhej nj
far loje e jets dhe e vdekjes.
Q kur lindi Gjoni, tre vjet m par, njollat e verdha ishin fiksuar
n fytyrn e saj.
Ajri dridhej ngadal, si nj rrjet e holl, e ndritshme, e endur me
filigran.
Armiku, pas goditjes me artileri e aviacion, sulmoi nga e majta.
Ai s'dgjoi t shtrohej n spital, me gjith kshillat e mjekut e
lutjet e prindrve.
4) kundrina t veuara:
Disa dit m von, bashk me dy shok t tjer, ai erdhi pr t na
kthyer vizitn.
Prve puns sime si msues, m duhej t kryeja edhe shum
pun t tjera n ndihm t njerzve.
5) prcaktor kallzuesor t veuar:
M tutje dukej bregu dhe prapa tij, i lart e madhshtor, ngrihej
mali.

54. Format e pashtjelluara, ose edhe ndrtimet t pashtjelluara

q lidhen me fdoljen ndahen me presje kur ndodhen n fillim t
fjalis:
Pr t prjetsuar kt ngjarje, ktu u ngrit nj lapidar.
Pr t ngrn, nuk hngri, as pr t pir, nuk piu, po, pr t'u
gzuar, u gzua fort kur pa q t rinj e pleq hidhnin valle.
Duke qen natyr ndrruese, inxhinieri nisi t prfytyronte q
tani se si do te bhej kjo ndrtes pas nj viti.
Duke dgjuar zhurmn e but e harmonike t valve t detit, pr
disa aste ai humbi ndjenjn e kohs.
- vihen midis presjesh kur ndodhen n mes t fjalis, sidomos
para kallzuesit:
Kishte ardhur at dit, pr t punuar nja dy or, edhe vet shefi i
madh.
Dhe, pa pritur prgjigje, mora rrugn e vils.
ups, me t par djalin atje n prag t ders, iu el fytyra.

55. Forma e prcjellores dhe forma e pashtjelluar mohore, si

edhe ndrtimet me kto forma, kur vijn n fund t fjalis,
ndahen me presje:
1) kur jan homogjene me gjymtyr t tjera, me t cilat
bashkohen pa lidhza (midis tyre mund t shtohet lidhza e ose
dhe):
-I marri! - belbzoi me vete gjith gaz e qejf, pa harruar q
farn e marrosjes ia pati shtn ajo.
- 'pata pr t thn, i thash, - u prgjegj ai me nj fije zri, pa e
vshtruar n sy.
Me or t tra u zvarritn pa thn asnj fjal, duke e mbajtur
njri-tjetrin me rripat e belit.
2) kur vijn pas nj rrethanori ose fjalie t nnrenditur mnyrore
dhe i saktsojn; n rast se ndrtimet me forma t pashtjellura
ndodhen n mes t fjalis, vihet presje edhe n fund t tyre:
Djali qndroi si qiri para tij, pa lvizur as kmb, as duar.
Vajza u ul ashtu si u ngrit, pa vn re vshtrimin e t vllait.
3) kur veohen pr t'i vn n dukje m shum ose pr arsye t
tjera; ndrtime t tilla nuk jan t lidhura ngusht me kallzuesin
dhe para tyre bhet nj pushim i shkurtr:
Besniku lshoi nj t qeshur, pa e are kokn pr ata q ishin ulur
afr tavolins son, duke priturreagimin ton.
Ne mbetm te stanet, pa ditur 't bnim e ku t vinim.
Forma e paskajores dhe forma e pashtjelluar mohore, si edhe
ndrtimet me to nuk ndahen me presje kur lidhen ngusht me
kallzuesin:
Pastaj ujku u ngjit kodrave prpjet duke ulrir me nj z t
jerr, q t kallte datn.
Baban e gjeti me sqepar n dor duke rregulluar grazhdet.
Duheshin peshuar mir rrethanat e t veprohej pa u br von.

56. Ndrtimet me paskajore dhe ndrtimet me formn e

pashtjelluar t tipit me t ardhur, kur vijn n fund t fjalis, nuk
ndahen me presje:
Pasi bnte apelin, ngrinte kokn pr t'u hedhur nj sy t shpejt
nxnsve.
Pse i qeshte fytyra me t ngjitur kto shkall?
Ndrtimet me paskajore t prira nga lidhza si ose pjesza sa
ndahen me presje kur veohen pr t'u vn m shum n dukje:
Do t marr vetm nj kokrr, sa pr t br me shndet.

57. Ndrtimet me paskajore, ose edhe nj paskajore e vetme n

funksionin e nj prcaktori nuk ndahen me presje; nuk vihet
presje as n fund t tyre, n qoft se ndodhen n mes t fjalis:
Lufta e popullit ton pr t mbrojtur trsin toksore ka qen e
gjat dhe heroike.

58. Thirrori q hyn n prbrjen e nj fjalie, ndahet me presje

kur ndodhet n fillim a n fund t fjalis; vihet n mes presjesh
kur ndodhet n mes t saj (shih edhe 37):
O mina, mina, ju gjmoni, / Shprthe, o tym i zi! / Dhe ti buit, o
kng' e puns, / Fuqishm n malsi.
Po kshtu do t vihet presje pas fjalve q shnojn personin a
sendin t cilit i drejtohemi (formulat e mirsjelljes), n letra etj.
T dashur miq,
Po marr penn t'ju shkruaj...

59. Fjalt dhe togjet e fjalve t ndrmjetme ndahen me presje

kur ndodhen n fillim a n fund t fjalis; vihen midis presjesh
kur ndodhen n mes t saj :
Sidoqoft, ty t shkon m shum fjala.
Bile, ishin t bindur pr kt q po bnin.
Me t vrtet, ashtu si kishte ndryshuar ai, nuk mund t njihej.
Dhe ather, si pr udi, m lindi dshira t shkruaja edhe une
poezi.
Un, pr veten time, ja ku po jua them cop se s'do t kisha
guxim as t'i dilja n sy krushkut.
Dhe kishte ca arsye, sipas mendjes sime, q t vepronte kshtu.

60. Fjalit e ndrmjetme ndahen me presje kur ndodhen n

fillim a n fund t fjalis; vihen midis presjesh kur ndodhen n
mes t saj:
Me sa m kujtohet, ti ke qen me ta at dit.
Un, t them t drejtn, kisha dshir t rrija me t.
Dhe, 'sht e vrteta, asnj njeri nuk dinte gj pr kt fejes.
Mua m vinte keq, 'sht e drejta.

61. Pjeszat po, jo kur ndiqen nga nj fjali q zbrthen

prmbajtjen e tyre, ose kur pjesza jo ndjek nj fjali mohimin,
ndahen me presje:
Po, fjalt n kto raste jan t teprta.
Jo, ajo s'kishte ndrmend t ndahej nga kjo bukuri e rrall e nga
ky ajr i pastr.
Nuk do t kthehem, jo, - prsriti me vete djali.
Mund t ndahen me presje edhe disa pjesza t tjera kur kan t
bjn me fjalin n trsi e shqiptohen disi t veuara pr t'u
theksuar:
Dhe ja, ai po bnte shrbimin e par n jetn e tij.
Zuri ngoje dhe fatin e saj, pale!
Shnim. Kur pjeszat i takojn nj gjymtyre t fjalis, ato
shqiptohen t lidhura, pa ndonj pushim midis tyre, dhe n
ligjrimin e shkruar nuk ndahen me presje:
Ja cila ishte ndrra ime n at koh.
Kto jan thn, po jo t gjith i kemi parasysh.
Veanrisht kjo fjal i bri gjyshit nj prshtypje t madhe.
Shqisat dhe mendja jon jan n alarm sidomos n net t tilla.
Pikrisht ai u sul i pari.

62. Pasthirrmat q hyjn n prbrjen e nj fjalie, ndahen me

presje kur ndodhen n fillim e n fund t saj; vihen midis presjesh
kur ndodhen n mes t fjalis (shih edhe 37):
Oh, sa koh kisha pa e dgjuar at kng!
Eu, po pr mua e keni therur at ftujak?
Oi, kaq e lodhur paske ardhur, moj nuse?
Qyqja, 'bra un kshtu, qyqja!

63. N shkresa, letra, relacione, botime etj. presja prdoret pr

t ndar emrin e vendit ku shkruhet ose botohet dika, nga data
ose nga viti kur sht shkruar a botuar:
Tiran, 28.8.1970
Tiran, 1978

64. N citime e n bibliografi presja prdoret:

1) pr t ndar emrin e autorit, titullin e veprs a t artikullit,
titullin e revists ku sht botuar, numrin e revists, vitin e
botimit t saj dhe faqen:
Agim Dajti, Dita e madhe, Nntori, Nr. 10, 197..., f. 50.
2) pr t ndar mbiemrin (e njeriut) nga emri kur mbiemri vihet
para emrit;
Dajti, A.: Dita e madhe, Nntori, Nr. 10, 197..., f. 50.
Prdorimi i presjes n periudh
Prdorimi i presjes n periudh

65. Ndahen me presje fjalit e bashkrenditura me lidhzat e

prsritura edhe .. ., edhe; hem..., hem... ; as..., as ... ; o ..., o ... ;
ose..., ose... ; ja..., ja...; her..., her;
Dhe kali ishte goditur, / dhe kordha ishte thyer, / dhe vet ishte
drobitur, / dhe mburoja ishte shqyer.
U b pun e mir: hem mishi u poq , hem helli s'u dogj.
As pushk s'po dgjoheshin, as flak nuk po shiheshin.
Ferdinandit s'i mbetej vese njra nga t tria: a ta linte fortesn
dhe t ikte nga ana e detit, a t sulej kundr ushtrive armike, a t
jepej i gjall n duar t tyre.
Ather n fush ndodhte nj nga t dyja: ose shtrngonte acari i
akullt, ose vrshonin nga malet valt e shkumzuara.
Ja e njoh un doktorin, ja s'e njeh njeri.
Po deshe t rregullosh gjra t vjetra, her t prishet nj gj, her
t prishet nj tjetr dhe t mbetet n dor pr fare.
66. Ndahen me presje fjalit e bashkrenditura me lidhzat
dyshe jo vetm..., por edhe...; le q..., por, edhe...:
Nga kjo jo vetm u fituan shum siprfaqe t reja toke, por u
krijuan edhe kushte shum t favorshme pr rritjen e
rendimenteve.
Le dhelpra q i shptoi, por humbi edhe arkun.
 67. Me presje ndahen fjalit e bashkrenditura me lidhzat
kundrshtore po (por), kurse, ndrsa,vese, ve, vetm se:
Ne ishim t rinj, por megjithat nuk e bm kurr at aventur.
Guri plcet, po njeriu s'plcet.
N mbrmje e zinte gjumi von, kurse n mngjes i dilte shpejt.
Dyshemeja ishte shtruar me pllaka ngjyr hiri, ndrsa muret ishin
lyer me ngjyr bizele t hapt.
Plaka as e ktheu kokn nga ai, vese zemra iu lndua nga ato
fjal.
Edhe pem kishte mbjell djali, vetm se pemt ishin ende t
vogla e nuk ta mbushnin syrin.

68. Ndahen me presje fjalit e bashkrenditura me lidhzat

prmbyllse prandaj, andaj, ndaj:
E pam se ishte e pamundur q t ecnim npr at rrug, prandaj i
ram m gjat, por rruga ishte e mir.
Njrit do t'i kalojm fare pran, andaj bji syt katr.
Ajo sht vajz qyteti, ndaj e habiste natyra e ashpr e ktyre
maleve.

69. Ndahen me presje fjalit e bashkrenditura me lidhzn pa:

M jan rnduar kmbt, pa do t vi ja edhe un me ju, - u tha
plaku t rinjve.
T vinte me ne n autobus, pa t sosnim edhe n mesnat!
70. Fjalit e bashkrenditura me lidhzat kpujore e, dhe, edhe
zakonisht nuk ndahen me presje:

Tisi i hirt i pyllit u zhvendos e u shtri qetsisht mbi rrpirat e

zhveshura.
Qndroi vetm nj ast buz lumit dhe vshtroi prtej bregut t
lart rreshtin e errt t rrapishteve.
N orn katr pasdite kshtjella prapsi sulmin e tret dhe topat e
armkut gjmuan pr hakmarrje.
Gruri kishte mbir edhe arat bleronin si n prill.
Ndahen me presje fjalit e bashkrenditura kpujore:
a) me nuanc rrjedhimi (sidomos kur lidhza pasohet nga
ndajfoljet ather, kshtu):
Fmijt po e dgjonin me vmendje, dhe ather gjyshja e ndieu
veten t gzuar.
Komandanti turk refuzoi, dhe ather Depa nisi ta rrihte fortesn
me artileri.
Po t kalojm ktej sht vrtet m shkurt, por rruga sht e
keqe, dhe kshtu do t ecim m ngadale dhe do t arrijm m
von.
b) me nuance kundrshtore (sidomos kur lidhza pasohet nga
fjalt prap, prapseprap,megjithat, megjithkt):
- T tjert na presin me patjetr e ne prapseprap rrim n vend si
gur kilometrazhi.
Megjithese doktori na kish thn se na bnte mir klima malore,
ne prap na plqente t shkonim n plazh.
Mbrmja sht e ftoht, e megjithat ne vazhdojm t rrim n
ballkon dhe vshtrojm qytetin.
- E shihni se far bt!? - Megjithkt q ndodhi ne do t
vazhdojm...
c) me nuanc shtesore:
Jasht era e kishte shtuar vrundullin e saj, dhe kjo kuptohej nga
frshllima e gjat e pa fund e telave.
Ajo luftoi pr nj bot t re, dhe kjo bot fitoi.
T ushtrit u prleshn, dhe beteja mbajti deri n orn tre
pasdreke.
Ishte i vogl ather, dhe kujtimet e vegjlis mbeten pr her t
gjalla.

71. 1. Fjalit e bashkrenditura veuese me lidhzat ose, a nuk

ndahen me presje:
Ret e bardha mund t nxiheshin papritur e t lshonin rrebeshe
vjeshte ose mund t zhdukeshin pa u vn re.
Ai mendoi t largohej ca koh nga qyteti ose t shtihej i smur
dhe t priste si do t rridhnin ngjarjet.
Do t shkonim ne atje a do t vinin ata ktu, kt askush s'e dinte.
Ai ikte prpara si nj re tymi dhe as kthente kokn ta vshtronte a
t'i thoshte nj i fjal.
Para lidhzs ose vihet presje kur fjalia e par e bashkrenditur
ndiqet nga fjali t tjera :
Duka kishte rn n kurthin e lajmeve t rreme q prhapte vet
senati, ose kt ai e dinte, po krkonte t nxiste Sknderbeun.
Ai kishte mbetur pa forca dhe nuk ishte n gjendje t ndrmerrte
nj aksion t vrtet, ose po prgatiste asgjsimin e plot t
forcave turke, si bri me Ballaban Badern.
2. Fjalit e bashkrenditura veuese me lidhzn apo ndahen me
presje:
T ishte me t vrtet kaq e hijshme vasha, apo i bnin syt!
Moj nn, a dgjon ti ulrima e bubullima, apo m bjn vesht
mua?
Ajo ishte pak e shqetsuar: do ta pranonte vall profesori me aq
vones, apo do ta onte n drejtori.

72. Ndahen me presje gjith fjalit e varura q ndodhen para

kryesores:
Q jeni prpjekur shum, kt e di, - tha plaku.
Sa kishte ecur, as ai vet s'e dinte.
't mhjellsh, do t korrsh.
Kur lindi dielli, hym n fshat.
Sa t rrosh, do t msosh.
Q t mos ia prishnin qetsin plakut, bisedonin me z t ult.
Se pata besim, pa jua hapa zemrn.
Meq ishte dimr, ne mbylleshim hert n shtpi.
Si vajz q isha, kisha edhe un ndrrat e mia.
Megjithse nj her kam kaluar kndej, pylli m duket si nj mik
i vjetr.
Sa e fort ishte vajza, aq i dobt ishte djali.

73. Fjalit kryefjalore, kundrinore e kallzuesore (me lidhzat

q, se, sikur ose pa lidhza, me premra lidhor a pyets, me
ndajfolje pyetse etj.), kur vijn pas kryesores, nuk ndahen me
presje:
a) Dalngadal po i kujtohej se 'i kishte ndodhur.
Kryesorja sht q nga e kaluara t mbajm pran forcn dhe
madhshtin dhe t mnjanojm errsirn.
Petritit iu duk sikur pr her t par n jet po vinte re lindjen e
diellit.
Nga ne krkohej t ishim t vmendshm e kurdoher gati.
T kujtohet si ndrronim pr t ardhmen?

b) Ushtart e rinj i krkonin Sknderbeut me lutje e me klithma

q t'i shpinte kundr turqve.
do njeri duhet t msoj se si nxirret buka me djersn e ballit.
T rinjt shtruan mbi tavolina 'kishin sjell me vete.
Nga gzimi harroi gjith 'i kishte ndodhur rrugs.
Ai i pyeti shokt n e kishin kaluar mir kt pjes t vshtir t
rrugs.
c) Shqetsimet shpeshher i dukeshin sikur ishin me vnd.
Ca dit m von gjyshi u b prsri si kishte qen m par, i
gzuar e i qeshur.

74. 1. Fjalit prcaktore {me premrat lidhor q, i cili dhe me

ndajfoljen ku etj.) ndahen me presje kur nuk jan t lidhura
ngusht me gjymtyrn e prcaktuar. Fjali t tilla shprehin nj
karakteristik si nj sqarim t mtejshm, shtesor:
Klasat, prbheshin prgjithsisht me nga 15 nxns, q
merreshin kryesisht me prgatitje teorike.
Fushs s gjer vrtiteshin erra t lagshta, q rrzonin gjethet
mbi pellgjet e turbullta.
Ne, q asnjher s'u ishim shmangur vshtirsive, nuk ngurruam
t kryenim edhe nj pun t till.
T gjith pritnin prfundimin e ksaj ngjarjeje t pabesuar, nga e
cila mund t ndrronte fati i lufts me Turqin.
Ky mngjes, n ajrin e t cilit sillej gzimi, i zbulonte papritur
dika t harruar.
Kaprceu urn e Zaraniks, buz s cils ishte centrali me
fabrikn e vajit.
Plevica e dikurshme qe ndar n katr kthina, njra prej t cilave
ishte mjaft e madhe.
Gjoni u shkput nga parmakt e anijes dhe u vrsul te bashi, ku
dy detar po manovronin velin.
Pastaj u kujtua se kt ndjesi e provonte gjithnj ans detit dhe
buz lumenjve, ku njeriu ndalet padashur, si pr t kundruar
rrjedhn e jets.
2. Fjalit prcaktore (me premrat q, i cili, , sa dhe me
ndajfoljet ku, nga, kur) nuk ndahen me presje kur jan t lidhura
ngusht me gjymtyrn e prcaktuar. Fjali t tilla shprehin
karakteristik dalluese (q e dallon sendin nga fjala e prcaktuar),
prandaj edhe jan t domosdoshme pr t:
a) Ai s'kishte par njeri tjetr q t synonte drejt qllimit me
ngulm t till.
Ky ishte nj gzim pa shkak, ishte thjesht gzimi q i shkaktonte
mngjesi.
Ata shikonin me endje at pamje industriale q hapej nga maja e
kodrs.
Dashuria, njohja dhe respekti reciprok jan baza mbi t ciln
mbshtetet familja e sotme.
Ai preu rripat me t cilt ishin lidhur kuajt n karroc.
Pai uratn, - u tha plaku t rinjve, - ju q merrni vesh nj ik
m mir, do t m shpjegoni dot nj gj?
Nga e djathta po ngrejn dika q ngjan si punishte pr derdhjen e
topave, - i tha roja komandantit t kshtjells.
Ka zot kjo tok. Kushdo q e shkel, e paguan shtrenjt.
T gjitha sa u than m sipr, tregojn qart rndsin q mori
kjo mbledhje.
T tra 'ka ky vend, tonat jan.

b) Ai ngriti kokn dhe hodhi syt edhe nj her nga shtpia ku

kishte kaluar femijrin.
Mori sahatin dhe u ul buz vijs nga do t'i vinte uji.
Ishin astet kur ai mendohej, dhe un nuk duhej t'ia kputja fillin
e mendimeve.
3. Fjalit prcaktore q bashkohen me lidhza ftilluese q, se, nuk
ndahen me presje:
Kjo ikje u dha shqiptarve prshtypjen se turqit nuk do t
ktheheshin n Shqipri pr shum koh.
Un ngula kmb n propozimin tim q ai t mbetej n list.
4. Ndahen me presje fjalit prcaktore q lidhen me kryesoren me
premrin ka ose me gj q:
Meq ishte ftoht, ne e ngrohm ujin q bnim betonin, gj q
bri t forcohej betoni shpejt dhe t mos thyhej.
Rilindasit kan dhn nj kontribut shum t shquar pr lvrimin
e shqips s shkruar, pr ka populli shqiptar i kujton prker me
mirnjohje.

75. Fjalit vendore (me lidhzat ku, tek, nga, kudo q, ngado
q) q vijn pas kryesores, nuk ndahen me presje kur plotsojn
foljen ose ndajfoljet aty, atje, ktu, andej, ktej:
Mos e lndo ku i dhemb.
Karrocieri vringllinte kamxhikun nga mundte.
Anija shtiste npr det nga e merrte era.
Me at kapelen e rrasur gjer te vesht dhe me mng t
prveshura, at e gjeje kudo ku kishte vshtirsi.
Flamurin ton e shihje ngado q veje.
Ne do t prisnim atje ku fillon e ngushtohet prroi.
Plaku treti vshtrimin andej nga shkoi i biri.
Fjalit vendore ndahen me presje kur saktsojn nj rrethanor
vendi:
Ullinjt shekullor humbitnin tutje, ku syri nuk shikonte dot m.

76. Fjalit kohore (me lidhzat kur, q kur, sa, derisa, gjersa,
sapo, para se, si, pasi, q, sa her q etj.), kur vijn pas kryesores,
nuk ndahen me presje:
Un i kam par kur punonin t varur me litar maj digs, n
hidrocentral.
Pastaj ne t vegjlit pritnim pran vatrs gjersa prushi t mbulohej
me hi.
Burri pa edhe nj her me vmendje para se t hidhte hapin e
fundit.
Rrihe hekurin sa sht i nxeht.
Vjeshta e verdh po shkonte dalngadal pasi u kishte dhuruar
njerzve gjith t mirat.
Lumi dilte nga shtrati sa her q binte shi thell n male.
Ndahen me presje fjalit kohore:
1) q saktsojn nj rrethanor kohe:
Ai duhej t priste t paktn nja katr a pes or, derisa t kthehej
plaku.
Gjithka do t ishte gati pasdite, para se t binte anga.
Arkeologt i lan lamtumirn maleve pas nj muaji, si bn gjith
ato zbulime t reja.
Karvani u nis hert, sapo kishte lindur dielli.
Ne u kthyem n kamp n mbrmje von, kur cipa e zez e nats
kishte mbuluar do gj.

2) me kur t anasjellt:
Petriti s'kishte br as dhjet hapa n kopshtin e shtepis, kur nj
qen nisi t lehte pas tij.
Po dilnim nga pylli, kur dgjuam nj fishkllim t mpreht.
3) me lidhzat derisa, gjersa me nuanc rrjedhimi:
Atje tej t thirrurat e Gjergjit u rralluan, u bn t pafuqishme,
derisa n bodrum u b heshtje e zakonshme.

77. Fjalit mnyrore (me lidhzat si, sikur, si, ashtu si (si), n
mnyr q) ndahen me presje kur nuk lidhen ngusht me fjalin
kryesore dhe nuk vijn fill pas kallzuesit t saj:
Pas vettims shiu ia dha edhe m shum, si t kishte marr
zemr.
N mes t nats buiti nj krism e fort, sikur t kishte shkrepur
rrufeja mbi kull.
Knga e popullit ka lindur pas do rrebeshi, ashtu si shfaqet
ylberi pas fortuns.
Ata filluan t rrokulliseshin n lndin, si bnin n vegjli.
Kur saktsojn nj rrethanor mnyre, fjalit mnyrore ndahen me
presje, edhe sikur t vijn fill pas kallzuesit:
Melodia u shtrua ngadal, si t binte shi mbi nj ati kashte.
Edhe ai me vrull u ngrit, si t'i kishte ardhur befas nj mendim.
Ashtu do t shkojn, si kan ardhur.
Fjalit mnyrore nuk ndahen me presje kur lidhen gusht me
kallzuesin e fjalis kryesore e vijn fill pas tij:
T bhet si thot babai.
Bra ashtu si m tha plaku.
Zemra i rrihte sikur donte t'i delte nga gjoksi.
Mos m thnin Agim, po s'u b kshtu si them un!

78. Fjalit qllimore (me lidhzat q, me qllim q) ndahen me

presje kur nuk jan te lidhura ngusht me kryesoren:
Ne baballart duhet t punojm m shum, q t mos vuajn
fmijt tan dhe ata t ken m shum mundsi.
Prpara, q ta kuptoni m mir leksionon e sotm, do t bjm nj
prsritj t tems s kaluar.
U detyruam q t ecim m shpejt, me qllim q t arrinim n
koh.
Fjalit qllimore nuk ndahen me presje kur jan t lidhura
ngusht me kallzuesin e fjalis kryesore, sidomos kur vijn fill
pas tij dhe nuk kan n krye lidhz:
T dy kishin ardhur po at dit t takoheshin me Agronin n
Tiran.
Plaku u mundua ta mbante veten.
Nj qerre rropatej t dilte nga balta.
Gori jepte e merrte t'u mbushte mendjen.
Ai rendi t prqafonte gjyshin.

79. Fjalit shkakore (me lidhzat se, sepse, meqense, pr shkak

se, pr arsye se, q, meq,ngaq etj.), kur vijn pas kryesores,
prgjithsisht ndahen me presje:
Ata s'e peshuam jetn, sepse zri i atdheut ishte busulla e sigurt
pr do mmdhetar.
Prit, se s'e kam mbaruar fjaln.
Ky hidrocentral nuk do te ket ndryshim prodhimi nga dimri n
ver, pr shkak se rezervuari i tij do jet shum i madh.
Era bhej edhe m e bezdisshme, ngaq ndrronte drejtim
papritur.
T gjitha kto kryengritje dshtuan njra pas tjetrs, nga shkaku
q shqiptart ishin t prcar.
Ecja nuk ishte aq e vshtir, mbasi born e kishin ar m prpara
t tjer njerz.
Fjalit shkakore nuk ndahen me presje kur jan t lidhura ngusht
me kryesoren, sidomos kur theksohen:
Ajo rrinte n shtpin e tij vetm e vetm sepse kishte miqsi me
t motrn.
Shefi e mbronte pikrisht pse ky ishte shum i rregullt n llogari.
- E lvdoj se sht tamam burr.
Dhe kjo ndodhi sepse hprh ky njeri iu duk m i afrt se t
tjert.
Kryeinxhinieri u knaq q u dha udh gjith atyre problemeve.
- Gzohem q ju shoh shndosh e mir.
 80. 1. Fjalit rrjedhimore me lidhzat aq sa e kshtu q ndahen
gjithnj me presje:
Shirat e rrmbyeshm i mbushn lumenjt plot e prplot, aq sa
kaluan shtretrit e tyre e morn rrug t reja.
I nipi kishte ndryshuar shum, aq sa plaku mezi e njohu.
Hn nuk kishte, kshtu q na u desh t ndeznim elektrikt e
dors.
2. Fjalit rrjedhimore me lidhzat sa e saq prgjithsisht ndahen
me presje:
Ishte nj zagushi e madhe, sa t zihej fryma.
Po lumturia ishte aq e papritur, aq tronditse, saq e kishte
mbuluar brengn diku thell.
Era ishte aq e leht, saq flett e pemve mezi lviznin.
Fjali t tilla nuk ndahen me presje kur plotsojn foljen-kallzues
t fjalis kryesore ose kur vijn fill pas ndajfoljeve gjer atje, deri
atje:
Kafsha, e goditur pr vdekje, ulriti nj her sa u tund gjith pylli.
Pr tri jav u tret sa mezi mbahej n kmb.
Puna vajti gjer atje sa u mblodhen gjith shokt q ta bindnin.

81. Fjalit krahasore (me lidhezat sa ('), se, sesa, se ', nga sa,
nga ') nuk ndahen me presje kur kan lidhje me nj mbiemr a
ndajfolje n shkallen krahasore dhe vijn fill pas tij ose kur lidhen
me kallzuesin e fjalis kryesore:
Ishte nj buzqeshje aq e dlir sa 'ishte i dlir agimi n maja.
Puna nuk ishte aq e ngatrruar sa iu duk n fillim.
Mos u merzitni, djema! do gj do t na shkoj m mir nga sa
na ka shkuar deri sot.
Veshja e re do ta tregonte m t ri se 'ishte n t vrtet.
S'ka gj m t bukur se t shikosh qindra krah t zgjatur drejt
njeri-tjetrit.
Miqt i dua sa m duan.
Ndahen me presje kur lidhen me nj mbiemr a ndajfolje n
shkalln krahasore, po nuk vijn fill pas tyre:
Ai kurr nuk kishte folur aq shtruar, sa 'fliste at mbrmje.
Kjo prgjigje m shum e gzoi, sesa e habiti!
M mir t t dal syri, se t t dal nami.

82. Fjalit kushtore (me lidhzat n, po, nse, n qoft se, n

rast se, sikur, kur, po qe se, me kusht q etj.), kur vijn pas
kryesores, prgjithsisht ndahen me presje:
Ne do t mbeteshim t rrethuar, po ta merrte armiku at gryk.
Ndoshta, nuk do t shkonte m kurr n at vend, sikur at dit t
mos kishte ngjar dika e jashtzakonshme.
- Po ti a m dgjon t t them nj fjal, n je me t vrtet bij e
ktij vendi?
Nuk ndahen me presje kur jan t lidhura shum ngusht me
kryesoren, sidomos kur theksohen:
Shqipria sht e fort kur jan t fort shqiptart.
Do t vij me ju vetm n rast se pranoni t kthehemi prsri
bashk.

83. Fjalia lejore (me lidhzat megjithse, ndonse, sadoq,

sidoq, edhe pse etj.; me ndajfoljetsado, sido, kudo, ngado,
kurdo; me premrat kushdo, cilido, fardo), kur ndodhet pas
kryesores, ndahet me presje:
Majat e maleve zbardhnin ende nga bora, megjithse ditt e
fundit kishte fryr nj er e ngroht.
Askush nga ne nuk u trhoq, ndonse rruga sht e gjat dhe me
rreziqe t shumta.
S'kishte asnj dyshim pr suksesin, sadoq do gj ishte ende n
letr.
Duhet par realiteti n sy, sado i hidhur qoft.
Ndrgjegjes nuk i fshihesh dot, kudo q t futesh.
Ne do t vim atje n kohn e duhur, fardo q t ndodh.
Un do t dal menjher, edhe n qofsha e smur.

84. Ndahen me presje, kur vijn pas kryesores, fjalit e varura

me lidhzat prve q, n vend q,d.m.th. (domethn):
Dhe gjat atyre dy-tre vjetve un mrzita botn t tr, prve q
rash dhe nga shndeti.
M duket sikur po m ngushllon ajo mua, n vend q ta
ngushlloj un at.
N rast se i smuri nuk e duron si duhet kurn, d.m.th, ka
shqetsime t ndryshme, duhet t konsultohet me mjekun.

85. Fjalia e varur q futet n mes t fjalis kryesore, vihet midis

presjesh:
Veprat e artit dhe t kulturs botrore, sado t prsosura qofshin,
nuk mund t vlejn n trsin e tyre si model pr do koh.
N qytetet dhe fshatrat e veriut, ndonse ishin bllokuar rrugt,
ushqimet dhe medikamentet mjeksore u uan me helikopter.
Kta filiza, n qoft se ne do t kujdesemi pr ta, pas njzet-dyzet
vjetsh do ta mbushin vendin me drur t lart e t drejt.
Gryka gjmonte, kur frynte er, me nj zhurm t mbytur e t
thell.
Ai, q t mos i prishte gjumin s motrs, eci n maj t
gishtrinjve.
Ai, si t mos kishte ndodhur gj, u largua pa dhn prgjigje.

86. Fjalit e varura q prcaktojn ose saktsojn nj gjymtyr

t fjalis kryesore (t shprehur me emr, premr a ndajfolje), kur
jan n mes t fjalis kryesore, ndahen n fund me presje. N
fillim t tyre presja mund t vihet ose jo sipas rasteve t
prshkruara m lart n 74, 75, 76, 77.
Juga, q kishte fryr gjith natn, pushoi prnjhersh nga
mngjesi.
M tej, ku fillonin plepat e gjat, uji kullohej si qelibar.
N dark, kur hyra n dhom, e gjeta mikun te vatra.
E vetmja rrug q u mbetej, ishte Qafa e Krrabs.
Edhe pyetjes s Ermirs se ku ishte shkaku i ktij dobsimi, ai i
ishte shmangur.
Ajo q ngjau n Kruj, u prsrit n Dibr e kudo n principaten e
Kastriotve.
Aty ku rruga ndahej m dysh, ai vshtroi n dritn e elektrikut
orn e xhepit.

87. Fjalia e varur q hyn n mes t nj fjalie t bashkrenditur

ose t varur (m sakt n mes t lidhzs a premrit lidhor dhe
pjess tjetr t fjalis), vihet midis presjes.
Plaku u b merak, por, kur dgjoi n kopsht zrin e djemve,
zemra iu lehtsua.
Mjeku dukej i qet, por, sa m shum i afrohej spitalit, aq me
tepr i rrihte zemra.
Treni ecte fare ngadal dhe, kur ndaloi si i varur ndrmjet dy
skajeve t nats, daullja u dgjua fare mir.
Ju them pa mburrje q, sa kam rrojtur, kam pasur gjithnj kt
mall pr atdheun.
Ngjarjet at dimr ishin aq t pakta, saq, kur ndodhte dika,
njerzit merreshin me t dit t tra.
Aq t kapitur ishin ushtart nga kjo betej, sa, q t mblidhnin
veten, qndruan dy dit n fushn e Torviollit.
Drita as q e vuri re Petritin i cili, pasi zbriti nga hurma u ul pran
saj pa br zhurm.
Fytyra e msuesit sht nga ato q, po i pe nj her, t mbeten n
mendje.
Syt gshtenj me nj vshtrim prshkues i prshtaten pamjes s
tij, q, megjithse i ka kapur t gjashtdhjetat, shpreh ende
energjin e nj t riu.

88. Ndahen prgjithsisht me presje fjalit e bashkuara pa

lidhza (pr rastet q ndahen me dy pikat, shih. 102, 103, 104,
105):
N mngjes dielli ndrionte sa nj pasqyr e kaltr, flett e lagura
shklqenin nn rrezet e diellit, kalliri me nj blerim kuqrrem
ngrinte kryet prpjet.
Vers malin e prcllon dhe e kris dielli, dimrit e plcet ngrica,
stinve t tjera e lajn dhe e grryejn rrket.
Gjella me krip, kripa me mas.
S'gjykon mosha, gjykon mendja.
Trokita nja dy her, s'm'u prgjegj njeri.
Nuk u druhej njerzve, prkundrazi e ndiente veten t lumtur
midis tyre.
- Tani ndryshuan kohrat, do t ndryshojn edhe ata, - e
kundrshtoi plaku.
- Ne jemi njerz t ndryshm, nuk mund t merremi vesh, - i tha
ajo.
(- A e mbylle mir dritaren?) E mbylla, mos ki merak.
Duhet t shpejtojm, ndryshe nuk i arrijm dot shokt.
Perndonte dielli, plaku e linte punn n ar; e kishte zakon t
vjetr kt.
Zure gjarprin, shtypi kokn.
(Un kam nj shtje pr t zgjidhur m prpara.) U zgjidh ajo,
jan zgjidhur t gjitha.
(Un dua t m bhet puna, o Vasil.) Ma b punn, t lavdroj.
I ftoi s'i ftoi njeri, ata jan miqt tan.
Mos ia vr re dajs: i pir i papir, ashtu flet ai.
Ata nuk i hodhn as syt, jo m ta prshndetnin.
At s'e di as un, jo ta dij ai.
N shtpi nuk e shihte dot me sy gjelln, jo pastaj ta hante.
Shnim. Fjalt n ndrtime t tilla, si: erdhi s'erdhi, ngrn pa
ngrn, i pir i papir etj., q shprehin alternative t kundrt, nuk
do t ndahen me presje nga njra-tjetra:
Dhe un, desha s'desha, i hipa kalit e shkova krushk.
Ishte msuar n mal: ngroht ftoht, gunn e mbante gjithnj n
sup.

Pikpresja
PIKPRESJA (;)
Pikpresja ndan n mnyr m t prer se presja, po me pak t
theksuar se pika fjali a togje fjalish. Ajo mund t ndaj edhe
gjymtyr t njjta ose togje gjymtyrsh brenda nj fjalie.
Pikpresja mud t vihet pr arsye sintaksore ose pr arsye
stilistike. Ajo ndan, n radh t par, fjali t gjata ose gjymtyr
shum t zgjeruara, sidomos kur brenda tyre sht prdorur
presja. Esht i detyrueshm prdorimi i saj ather kur vnia e
presjes mund t jap shkas pr keqkuptime:
Komparativizmi zuri fill dhe u prhap n gjysmn e dyt t
shekullit t 19-t; prfaqsuesit kresor jan xh. Danlop n Angli,
T. Benfei n Gjermani, A. Vesellovskij n Rusi.
Ne u ndam n disa grupe, pr ta patur m t leh lvizjen n
pyll; nj grup isha un, Besniku, Gjergji, Astriti, dhe Beni me t
dy kushrinjt e tij; nj tjetr grup u bn Edi, Tomorri, dhe tre
arkeologt q donin ta shihnin monumentin.
Pikpresja mund t prdoret edhe me qllime t caktuara
sintaksore-stilistike pr t shnuar nj ndarje m t theksuar se
ajo q jepet me an t presjes, e m t dobt se ajo q jepet me
an t piks. N t tilla raste ajo edhe mund t ndrkmbehet me
presjen ose me pikn, po me efekte t tjera stilistike:
Ky program prfshinte: shpalljen e Republiks Popullore;
prishjen e t gjitha marrveshjeve me Italin; zhdukjen e
monopoleve e t koncesioneve ; amnistin pr t dnuarit
politike.
Ky me katr veta u vendos kundrejt kryeports s kshtjells; t
tjert kundrejt ledhishtave nga ana e Tirans.
N vend t pikpresjes n kto dy shembuj, mund t prdoret
edhe presja.
Fati i t gjitha problemeve t tjera, q kan nj rndsi t
jashtzakonshme, varet nga organizimi dhe disiplina n pune; po
nuk pati organizim dhe disiplin n pun, nuk mund t kryhen
asnj nga objektivat.
Dy fjalit kryesore t plotsuara nga fjali t varara, t cilat jan
ndar ktu me pikpresje, mund t ndahen edhe me pik.

89. Pikpresja prdoret pr t ndar togje fjalish t prbra prej

nj fjalie kryesore t ndjekur prej nj ose m shum fjalish t
varura, kur bashkohen pa lidhza ose me lidhza bashkrenditse
(sidomos kundrshtore e prmbyllse) :
Njerzit sa s'thyheshin n mes duke trhequr me sa fuqi q kishin,
gjith at hekur; thirrjet e tyre dhe krisma e qyngjeve q
rrshqitnin prmbi qyngje, t shurdhonin vesht.
Populli i thjesht, nuk kishte arm; prandaj vendosi q ato t'i
gjente vet, t'i rrmbente, qoft edhe me forc.

90. Pikpresja prdoret pr t ndar fjali (a grupe fjalish) t

bashkrenditura prmbyllse e kundrshtore (rrall veuese e
kpujore) ose fjali t bashkuara pa lidhza, kur jan mjaft t
zgjeruara; po ashtu kur krkohet t theksohen faktet e shprehura e
ndarja e tyre:
Ishte trim e guximtar Rrapo Guri; prandaj e donin dhe e nderonin
n gjith Gorn.
Ret u dyndn n veri dhe rnduan mbi kurrizin e majs s
Rrungajs; kurse n jug, sikur t kish dal nga drurt e pyllit,
rrshqiti vjedhurazi nj hn e madhe.
Fama e tij po rritej dita me dit; ushtria e adhuronte; shokt e
kishin zili.

91. Pikpresia sht e domosdoshme pr t ndar fjali t

bashkuara pa lidhza q zbrthejn prmbajtjen e nj fjalie a t
nj togu fjalsh t fjalis paraprisse, nga e cila jan t ndara me
dy pikat, kur brenda tyre (t paktn te njra) sht prdorur
presja:
Kt principat Gjon Muzaka ua ndan t bijve me testament
kshtu: Princ Teodorit i l krahinn e Beratit, t Kanins,
Myzeqes dhe Skraparit; Princ Adrianit i l Tomoricn, Oparin
dhe Devollin e Madh, me Korn dhe Sovjanin; Princ Kostandinit
i l Devollin e Vogl me Kosturin gjer n Nestram.
Shnim. Pikpresja prdoret dendur, n akte zyrtare e n letrsin
shkencore, n shtjellime numruese, ku rreshtohen nj pas nj (t
shoqruara ose jo me numra, kryeradh ose vijueshm) fakte t
shprehura me fjali a periudha brenda t cilave mund t jet
prdorur presja (shih edhe 8):
Kshilli i Ministrave ka kto kompetenca kryesore:
drejton veprimtarine pr realizimin e politiks s brendshme e t
jashtme t shtetit;
nxjerr vendime, urdhresa e udhzime n baz t kushtetuts e t
ligjeve dhe pr zbatimin e tyre;
drejton dhe kontrollon veprimtarin e ministrave, t organeve t
tjera qendrore t administrats shtetrore, dhe cakton organizimin
e tyre t brendshm...;
Nuk dham hollsisht cilat ishin kushtet e ktyre paqeve ve e
ve, po prgjithsisht ishin kto: 1) t'i jepte sulltanit t katr bijt
si peng t besnikris s tij, me zotimin nga ana e sulltanit q
njri prej ktyre do t lshohej pas vdekjes s Gjon Kastriotit pr
t zn fronin e zbrazt t principats s Matit; 2) t'i lshonte
fortesn e Sfetigradit; 3) t'i jepte Dibrn e Poshtme dhe t
Siprmen, me ca priviligje vetqeverimi pr vendsit; 4) t lidhte
me t nj aleanc, n baz t s cils Gjon Kastrioti t ishte i
detyruar t'i drgonte nj ushtri sulltanit n do luft q do t
kishte me fqinjt; 5) t njihtesulltanin si kryezot dhe t'i paguante
hara.

92. Pikpresja prdoret ndonjher pr t ndar edhe fjali t

varura t nj fare t bashkuara pa lidhza ose me lidhza
bashkrenditse kur jan mjaft t zgjeruara ose kur krkohet t
ndahen n mnyr me t prer e t trhiqet vmendja mbi seciln
prej tyre:
E pan me sy t sulet prpara i pari; t marr pjes n t gjitha
prpjekjet si nj ushtar i zakonshm; t jap komand pr do
lvizje, pa e humbur gjakftohtsin n mes t rrebeshit m t
tmerruar; t manovroj me shpejtsi e mjeshtri; t'i turbulloj
kokn armikut duke e goditur nga fusha e betejs.

93. Ndonjher mund t ndahen me pikpresje nga fjalia

kryesore nj a disa fjali t varura (sidomos shkakore me lidhzn
se e rrjedhimore me lidhzn kshtu q), kur jan t gjata a t
zgjeruara me fjali t tjera ose kur krkohet t theksohen faktet e
shprehura prej tyre:
Ndryshe do t derdhej gjak m kot dhe prfundimi do t ishte nj
robri m e keqe se e para, dhe ather do shpres pr t
nesrmen fluturonte; se nj pun si kjo niset nj her dhe, n mos
vaft mbar, rasti dhe mjetet pr ta nisur ikin e s'kthehen kurr
prap.
Po t prodhohet m shum, kuptohet se do t konsumohet m
shum; se n ekonomin ton nuk ka prodhim pr prodhim, pasi
nuk ka anarki, kshtu q prodhohet vetm ai mall q duhet t'i
shrbej plotsimit t nevojave t njerzve.
Me kt sjellje fitoi dashun e ushtarve, aq sa kishte nderimin e
tyre pr fitimin e betejs; kshtu q t gjith qanin nga
mallngjimi dhe pritnin pa durim orn e shrimit, q t jepnin
jetn e tyre nn flamurin e tij, sikur t ish e mundur, nj mij
her.

94. Pikpresja mund t prdoret edhe pr t ndar gjymtyr

homogjene t fjalis, t bashkuara pa lidhza, kur jan t
zgjeruara me gjymtyr t tjera a me fjali, sidomos kur brenda
ktij zgjerimi sht prdorur presja, si dhe pr t ndar vargje
gjymtyrsh homogjene q jan t lidhura m ngusht ndrmjet
tyre nga prmbajtja:
a) N orn dy e gjysm arritn t fundit : Dok Velabishti,
tetdhjet vje, prijsi i fushs s Kors; Bardh Gjergu prijs i
Shpatit, q rridhte nga Gjergj Golemt dhe q thuhej se kishte
fmij me nj zan; Shpend Shndllia, hero popullor me tri
kng, njra prej t cilave kndohej...
b) N Kor, u prodhuan n prill, mijra pal kpuc, kmish,
gorape e materiale t tjera veshmbathjeje; 5.000 ton miell, orizi,
sheqeri, makaronash etj.; materiale farmaceutike pr spitalet;
materiale konsumi; fletore, abetare, lapsa e materiale t tjera pr
veprimtarine kulturore-arsimore.
95. Prdoret pikpresja n shnimet bibliografike n fund t
faqes pr t ndar t dhnat pr vepra autorsh t ndryshm ose
pr vepra t ndryshme t nj autori q prfshihen n nj shnim,
po ashtu n shnimet bibliografike pr t ndar t dhnat pr
botimet e pjesve t nj punimi n organe t ndryshme a n
numra t ndryshm t nj organi ose pr vllimet e ndryshme t
nj vepre:
1) Shih pr kt: I.D. Sheperi, Gramatika dhe sintaksa e gjuhs
shqipe, Vlor, 1927, f. 40; K. Cipo, Gramatika shqipe, Tiran,
1949, f. 73.;
XHUVANI, Aleksandr: Fjal dhe shprehje t shqipes, Studime
filologjike: 1971 nr. 4, f. 193-208; 1972, nr. 1, f. 161-173; nr. 2,
f. 184-196; nr. 3, f. 137-151; nr. 4, f. 157-164.

Dy pikat
DY PIKAT (:)
Dy pikat paralajmrojn fjalt q riprodhohen n ligjratn e
drejt, ose numrimin, sqarimin a shpjegimin e dikaje q sht
thn ne pjesn tjetr t fjalis a t periudhs.

96. Dy pikat prdoren n ligjratn e drejt pr t ndar fjalt e

autorit nga fjalt q riprodhohen, kur fjalt e autorit prijn:
Gjergj Kastrioti e nxori palln nga milli dhe thirri: Pr Arbrin,
o burra mbi ta!
U dgjua zri i komandantit : Zjarr!

97. Dy pikat vihen para onomatopeve q riprodhojn tinguj e

zhurma t ndryshme, kur vijn pas fjalsh q i paralajmrojne :
N oborr, n degt e dendura t nj portokalli ia thoshte
prvajshm nj kumri: gu-gu-gu!
Po! Un kndoj gjithnj q n mngjes e gjer n mbrmje, kndoj
tr jetn ... Ja dgjo: cili-cili-cilik !

98. Dy pikat vihen para nj vargu gjymtyrsh homogjene kur

prihen nga nj emr i shoqruar nga nj numror ose nga ndonj
fjal tjetr q paralajmron numrimin:
Rendet ekonomiko-shoqrore t vendeve t ndryshme, thoshte ai
nuk jan dy, por tre: kapitalizmi, socializmi dhe demokracia.
Tri ngjarje themelore shrbenj si nyja organizuese t romanit:
nxjerrja e Shqipris n ankand, dekompozimi i Perandoris
Osmane, shprthimi i fuqis patriotike popullore.
Vera shkelte ku mundte: mbi barin e njom, mbi rrkezat e
kristalta t burimeve, mbi flett e thata t pyjeve.

99. Dy pikat vihen pas fjalve p.sh., si, si p.sh. e si jan kur
paralajmrojne numrimin dhe ndiqen nga nj varg gjymtyrsh
homogjene:
N folklor pasqyrohen me bukuri t veant cilsit m t mira t
popullit ton, si: ndjenja liridashse, patriotizmi, besa, nderi,
mikpritja, menuria dhe prvoja e tij e pasur.
M pas u krijuan qendra t reja industriale, si p.sh.: Patosi,
Memaliaj, Bulqiza, Crriku etj.

100. Dy pikat vihen n fund t nj formulimi ose rregulle, pas

s cils renditen nj ose m shum shembuj pr ilustrim:
Trajtat foljore q formohen me "do t ..." e ruajn rregullisht t-
n n shkrim: do t shkoj, do t shkoja, do t kem shkuar (dhe jo
do shkoj...).
101. N referime bibliografike dy pikat vihen pas emrit t
autorit kur llagapi vendoset prpara:
Shkoza, D.: Yjet ndriojn, Tiran 1979.

102. Ndahen me dy pika dy fjali t bashkuara pa lidhza, nga t

cilat e para nuk ka kryefjal ose kundrin, kurse fjalia e dyt
kryen funksionin e kryefjals ose t kundrins q mungon:
a) Iu kujtua mir: duhej t kshillohej edhe me shokt.
U b e qart: dicka po ndodhte at mngjes brenda konakve t
vjetr t Tapillarve.
b) Ju lajmrova me koh: nj gj e till ju priste edhe ju.
Hedh syt andej dhe shoh: njerzit vinin grumbuj-grumbuj.
Prsritim: kjo shkres sht tepr sekrete.
Ju porosit edhe nj her: mos jepni asnj sqarim pa u kthyer un!

103. Me dy pika ndahen fjalit e bashkuara pa lidhza me

marrdhnie shtesore:
Tefta vuri re sahatin e vogl mbi tavoline: sapo kishte kaprcyer
ora shtat.
Padashur Stefani vshtroi orn: po afrohej dreka.
Msuesi pa orn: pas njzet minutash duhej t fillonte msimi.
Djaloshi ngadalson hapat e mban vesh: spatat bien prmbi ahe
e pisha e trungjet rrokullisen me rropam.

104. Ndahen me dy pika dy fjali t bashkuara pa lidhza, nga t

cilat e dyta zbrthen kuptimin e prgjithshm e t paprcaktuar t
nj gjymtyre t fjalis s par ose gjith fjalin e par:
Kt bm edhe ne ktu sot: paraqitm pikpamjet tona.
Mua m sht mbushur mendja pr dicka: njeriu i fort ia del
mban kurdoher.
Shtpia nuk ishte e keqe: ishte n qendr t qytetit, kishte dy
dhoma, nj kuzhin e nj podrum.
Fmijt e bariut loznin aty pran lodrn e ujkut dhe t qenit: ujku
sulmonte kopen, qeni dhe barinjt ia prisnin udhn dhe e
ndiqnin.
I biri i kish gjith t mirat: qe puntor, nuk pinte, nuk prishte kot,
vese nuk kishte.

105. Dy pikat prdoren edhe pr t ndar dy fjali t bashkuara pa lidhza kur

e dyta tregon shkakun e s pars:
Duhet t bisedoj me t: s'rrihet m kshtu.
Nusja e Stefanit po priste te dera: i shoqi dhe e bija ishin vonuar
pr drek.
Djaloshi duhej t ishte zgjatur koht e fundit: mngt e xhakets i
rrinin t shkurtra.
'm duhet palltoja: mjaft e kam pardsyn.
Lreni t shkoj: dikush duhet t arrij n Stamboll i gjall q t
lajmroj sulltanin pr fitoret tona.
Jo, m mir shkojm: jemi shum von.

Shumpikshi
SHUMPIKSHI (...)
Shumpikshi tregon q thnia, pr arsye t ndryshme, ndrpritet
e nuk jepet e plot. Ndrprerja mund t bhet n fjali, n periudh
dhe n fjal t veganta.

106. Shumpikshi prdoret pr t shprehur ndrprerjen e nj

thnieje kur i lihet lexuesit ta marr me mend 'ka ka dashur t
thot tjetri, kur ndrhyn dika, kur folsi ndrron mendje ose nuk
e gjen dot fjaln e prshtatshme, kur ngurron ta shfaq deri n
fund mendimin etj. :
Edhe pak, - thoshte ai me vete, - edhe pak. Sa t korrim grurin, sa
t mbledhim duajt e fundit, pastaj...
Sadoq dshprohej pr fatin e saj t keq, Rina kishte nj shpres
t fsheht: Ja, sa t m rritet djali, pa...
Po ti iu rrite babait, moj bij, e do t na lsh. Ather si do t bj
babai pa... Deshi t thoshte pa ty, po Vita nuk e la ta mbaronte
fjaln.
- E sa koh kemi udhtuar q kur jemi nisur nga planeti Matela?
- Tre vjet. Dhe, po t prdorim masn tuaj, kemi prshkuar nj
distanc prej 55 trilion kilometra. Tani duhet t vzh..."
Nj drit e zbeht u pasqyrua ne ekranin e cikloskopit. Ajo e
prshkoi ekranin me shpejtsin e vettims dhe u zhduk.
Hajde t folur, hajde! Ia kaloi edhe Flamurit. Deri ktu paska
mbrritur ky. Un kujtoja se... Nejse.
Po, por infermieri sesi m vshtronte kur m'i thoshte t gjitha
kto. Kishte nj buzqeshje, nj buzqeshje... - ai s'e gjeti dot
fjaln e duhur pr ta thn.
Po pastaj? 'do t bhet n qoft se...
Mevla elebiu nuk guxoi t thoshte n qoft se kalaja nuk
merret-.
 107. Shumpikshi prdoret n vend t nj fjale a t nj thnieje
q s'duam ta prmendim:
Ai ktheu kokn q larg dhe thirri: - E di 'bj un me ato kronikat
tuaja t mykura? ... - ktu Siri Selimi tha dy fjal shum t
rnda pr veshin e historianit.

108. Shumpikshi prdoret n shkurtimet e fjalve ose t

datave q nuk duam t'i japim t plota ose q s'na kujtohen:
- Ti, s'pyetke fare pr t ftohtt. Nga t kemi?
- Nga rrethi i K...
Aty nga fillimi i majit t vitit 197... bashkshortt Dafa u
transferuan n njrin nga sektort e bonifikimit t qytetit.
- E mort vesh? Fotografin e tim biri e kan vn atje m mu...
si i thon ...
- Muze, - tha plaku.

109. Shumpikshi prdoret pr t shprehur mungesn ose

vonesn e prgjigjes n dialog:
Ti Shqiponj qenke?
- ...
- Eja, afrohu.
Shqiponja e zbehur n fytyr u afrua tek tavolina e drejtoreshs.

U ngrit m kmb, nxori nga nj kamare nj librth.

- ... E sheh kt librth? sht fare i vogl, rndon sa nj pupl
zogu, po pati nj forc aq t madhe, sa au errsirn.

110. Shumpikshi prdoret n nj ligjrim pa vijimsi logjike:

Gjera q ngjasin... , - tha ai duke shikuar prsri t birin. Gjene
mir boll... Sidoqoft, dihet.... Por un kshtu them... Paka... Ata
heshtn t gjith. Askush nuk e kuptonte se 'donte t thoshte me
ato fjal t ngatrruara, ve t birit.

111. Prdoret shumpikshi edhe pr t shprehur pushime t

gjata n nj t folur me ritm t ngadalt:
I doln prpara si n nj vegim t shpejt sofrat e Kalcs. T
mdha, t rnda... T punuara trash.. Kush nuk ishte shtruar n
ato sofra... Miq, rrugtar, t varfr dhe pa streh ishin shtruar
prpara tyre.

112. Shumpikshi prdoret pas nj numrimi q nuk jepet deri

n fund:
Ja ta zm sikur ta caktojm Dritn nj, vllan e saj dy, ty tre....

113. Shumpikshi vihet para nj fjale me ngarkes emocionale

(ironi etj.) pr t shprehur ndrprerjen e ligjrimit para saj, me
qllim q t vihet m shum n dukje:
Kaloi kjo furtun / Nj dite e pat..../Vrtet s'bm pun, / Por
bm... debat!
Dola nga klubi me premtimin se do t shkruhej patjetr per kt
eksperienc me vler t ... madhe.

114. Shumpikshi prdoret n citime pr t treguar q fjalia a

periudha nuk jepet e plote n fillim, n mes a n fund t saj:
... nga nj etap n tjetrn, si do gj, shkolla jon do t psoj
ndryshime n form, n strukture, n prmbajtje.

115. N ushtrimet gramatikore, aritmetike etj. shumpikshi

prdoret n vend t nj shkronje, fjale, numri a shnje aritmetike
q nxnsi duhet ta gjej:
N vendet e lna bosh, prdorni trajtat e shkurtra q duhen:
N sfondin e zymt t detit t egrsuar, kur edhe anijet e mdha
mezi ... bjn ball dallgve t fuqishme, detart ... ngjajn
zgalemve q luftojn me stuhin.

Thonjzat
THONJZAT (" " )
Thonjzat tregojn se fjalt e prfshira n to nuk jan t nj
natyre me pjesn tjetr t tekstit ose prdoren me nj kuptim jo t
zakonshm.

116. Thonjzat prdoren n ligjeratn e drejt dhe n citime pr

t veuar e pr t dalluar fjalt q riprodhohen, nga fjalt e autorit
(fjalt q paralajmrojn fjalt e riprodhuara ose q tregojn se
kujt i prkasin ato fjal):
Gjysm ore m par dikush vraponte npr bulevard duke thirrur
si i marr: Qeveria ra. Qeveria ra.
Shnime 1. Thonjzat vihen pas pikpyetjes a pikuditjes kur
fjalt q riprodhohen, formojn nj fjali a periudh pyetse a
thirrmore:
A do t'a kemi mbaruar atin para se t zen shirat?
- Ja, kjo na shqetsonte t dyve.
I panjohuri u kthye, dhe thirri me t madhe: Ata kan frik nga
ne!
2. Kur fjalt riprodhohen, formojn nj fjali a periudh dftore
dhe ndodhen pas fjalve t autorit, thonjzat vihen pas piks:
Kujtoi kohn kur kishin punuar bashk, dhe tha me mend: koh
t bukura.
Kur fjalt q riprodhohen, formojn nj fjali dftore dhe ndodhen
para fjalve t autorit, pas thonjzave vihet presje dhe viz:
E paska radhn plaku pr t dgjuar, - thash me vete dhe
fillova t trokitja der m der...
3. Thonjzat vihen pas shumpikshit, kur fjalt q riprodhohen,
mbarojn me t:
Por midis tyre kishte edhe nga ata q nuk e prmbanin dot veten
dhe u thoshin shokve: T'u biem...
4. Kur fjalt e autorit ndodhen n mes t fjalve q riprodhohen,
thonjzat vihen n fillim e n fund, n qoft se pas fjalve t
autorit nuk vihet pik:
Ismali q i ri kur ishte student, tregon nj nga shokt e tij t
shkolls, - ishte i talentuar, q ather ai skicoi disa nga librat q
dolen disa vite m pas ...
Po, n qoft se pas fjalve t autorit vihet pik, t dyja pjest q
formojn fjalt e riprodhuara, vihen n mes thonjzash:
do dit ne pritnim nisjen, M keq nga t gjith i vinte gjyshes.
At s'e mbante vendi. Po si kshtu, more bijt e nns, do t m
lini vetm? - na pyeste ajo me dashuri. - Do t mbetet e shkret
kjo nna pa ju !

117. Mbyllen n thonjza fjal me ngarkes emocionale (ironi

etj.) ose q jan prdoren me nj kuptim t veant:
N shtyp fjalt q prdoren me nj kuptim t veant ose q kan
ngarkes emocionale, mund t dallohen edhe me ndrrimin e
karakterit t shkronjave.
Npr abetare dhe libra kndimi kishte lexuar kaq her fjaln
"Atdhe".
Shnime 1. Kur nj fjal, grup fjalsh ose fjali, pjes t nj
periudh, t mbyllura n thonjza, ndodhen n fund t fjalis a t
periudhs, shenja e piksimit e fjalis a e periudhs vihet pas
thonjzave:
Ktu del roli i madh q ka pasur dhe ka Evropa n ecjen e
Shqipris, Shqipria do t bhet pjes e saj.
2. Duhet t prdoren t dyja llojet e thonjzave, n qoft se bie
rasti t prdoren thonjzat brenda nj teksti t mbyllur n
thonjza:
Ne t dy ishim ulur pran e pran n shezlong dhe dgjonim
muzik. Tani i kishim kaluar t 50-tat. Fmijt kushedi si do t
thon "Kto kng jan t vjetra, q para se ne kemi lindur".

118. T vihen mes thonjzash parrudhat etj., kur jepen pas

fjalve parrudh, thirrje, porosi, lvizje etj.;
Parudha e Partis Demokratike sht "Shqipria n Evrop"

119. N thonjza vihen, kur jepen n tekst, edhe emrat e

prvem a togfjalshat q emrtojn:
a) gazeta, revista, libra, vepra muzikore:
A e lexove sot gazetn Drita?
Teatri yn vuri n sken dramn Toka jon.
b) rrug, bulevarde, sheshe, stadiume, lagje, hotele, kinema,
teatro, ndrmarrje, kooperativa, uzina, kombinate, hidrocentrale,
vapor, shkolla etj.:
Jo ai banon n rrugn Bardhyl.
Sot luhet tek stadiumi "Dinamo"
Ne t gjith, kishim mbaruar politeknikumin 7 Nntori.
Emrtime t tilla, si: Hoteli i Gjuetarve etj., q kan n prbrjen
e tyre emrat e prgjithshm t prmendur n kt pik nuk vihen
n thonjza:
Kaluam afr Hotelit t Guetarve por nuk kishim koh t
ndalonim, as pr kafe.
urdhra:
Urdhri Naim Frashri.
Titulli Artist i Popullit.
g) markat e cigareve, pijeve, makinave etj.:
Merr nj Tarabosh, sht i fort.
Po gjete Narta ose Shesh i zi, merr tri-katr shishe.
d) emra konvencional sidomos t sfers ushtarake:
Kjo radioloj njihet me emrin Buza e bredhit.

120. N vepra shkencore vihet n thonjza prkthimi a

shpjegimi i nj fjale t huaj ose prkthimi n gjuh t huaj i nj
fjale shqipe:
Kshtu, bie fjala, prkimet leksikore rumune-shqiptare: briu
brez.
... termi i prejardhur sht prdorur me kuptimin e frngjishtes
driv.

KLLAPAT ( ) [ ]
Kllapat veojn fjal, fjali a periudha q shtihen n nj fjali a
periudh pr t shprehur vrejtje a sqarime plotsuese. Ato
shnojn nj lidhje m t dobt nga lidhja e shprehur prej vizs.
Nga t dyja llojet e kllapave, kllapat e rrumbullakta kan
prdorim te rndomt, kurse kllapat katrore prdoren n raste t
veanta n tekste shkencore.
I. Kllapat e rrumbullakta

121. Mbyllen n kllapa fjal e fjali t ndrkallura q dalin m

pak t lidhura me pjesn tjetr t fjalis a t periudhs.
Dy dit m von uji u lshua dhe n fillim tubat kishin qar
(shprehje e t'et), pastaj kishin rrjedhur si m par.
Deti, i cili at pranver dukej sikur ishte afruar (ather
shquheshin gjer shkumzimet e bardha t dallgve dhe barkat e
vogla t peshkatarve), tani qe larguar prsri e nuk zinte n
horizont vese nj vetull gj.
Shnime 1. Kur fjala a fjalia e ndrkallur ndodhet n fund t
fjalis a t periudhs, shenja e piksimit q i takon fjalis a
periudhs, vihet pas kllaps:
Gjenerali, si zuri vend mir, ngaq s'kish 't bnte, hapi fletoren.
Fleta e par mungonte (n shumicn e ditarve q kishin gjetur,
mungonin gjithmon flett e para).
2. Kur fjalia e ndrkallur sht pyetse ose thirrmore, n fund t
saj, para kllaps, vihet shenja prkatse e piksimit, pikpyetja
ose pikuditja, dhe pas kllaps pika:
Oxhaqet, si n do minier n bot, jan si arteriet e gjakut pr
njeriun (se vrtet, a ka, thua, minier m t madhe se njeriu?).
N diskun fluturues e kalonin kohn shum mir. Bisedoni,
flinin (oh, 't fjetur!).

122. Kllapat veojn edhe treguesit skenik n veprat teatrale.

Ndrkaq kto mund t dallohen nga pjesa tjetr e tekstit edhe nga
karakteri i shkronjave (kursive ose t zeza).
Jonuzi - (Thrret.) Mira!
Mira - (Nga brenda) Urdhro baba ! (Hyn.)
Jonuzi Sillm enn e ziftit ktu dhe thirrma Petritin. Shpejt!
(Mira hyn ne kuzhin dhe del bashk me Petritin, q mban enn e
ziftit.)

123. Mbyllen n kllapa fjalt q zbrthejn nj emrtim t

shkurtuar ose shkurtimi i nj emrtimi t plot. Kto mund t
jen:
a) emrtime t plota t organizatave, shoqrive, institucioneve,
simbole kimike, n qoft se vijn pas shkurtimeve dhe
anasjelltas shkurtimet, n qoft se vijn pas emrtimeve t plota;
pseudonime, n qoft se vijn pas emrit t vrtet dhe anasjelltas;
emrtimi i dyt i nj sendi, n qoft se prdoret krahas emrtimit
t par ose anasjelltas; shpesh edhe mntitujt, sidomos kur
dallohen nga karakteri i shkronjave:
Ato dit qarkulloi materiali i OKB-s (Organizata e Kombeve t
Bashkuara) pr kt problem.
Nga kto kripra duhen prmendur: kripa e gjells (NaCl), sulfat
natriumi (Na2SO4), klorur kalciumi (CaCl2), klorur magnezi
(Mg2Cl2), sulfat magnezi (MgSO4) etj.
Millosh Gjergj Nikolla (Migjeni), Asdreni (Aleks Stavre
Drenova).
Nj sukses i merituar (Shnime pr opern Sknderbeu)
Dasm pa nuse (Komedi)
b) emri i nj krahine a i nj shteti kur vjen pas nj emri gjeografik
q i prket ksaj krahine a ktij shteti:
Kur arritm n Boboshtic (Kor), m n fund u shtruam t
ham..
c) emrat e prvegm t huaj me drejtshkrimin e gjuhs prkatese
kur jepen krahas transkriptimit t tij n gjuhn shqipe :
Shekspir (Shakespeare), Shopen (Chopin), Balzak (Balzac)
g) referimi i nj citati kur jepet n vazhdim t tij (jo n fund t
faqes), si edhe data e lindjes dhe data e vdekjes s nj autori kur
jepen krahas emrit:
N prag t vitit t ri shkollor u nis pr n Manastir, pr t marr
pjes n Kongres. (Musa Kraja, Mati Logoreci, 2001, f. 78)
Naim Frashri (1846-1900), Zef Serembe (1843-1901)

124. Mund t mbyllet n kllapa edhe nj pikpyetje ose

pikuditje, ose dhe t dyja s bashku kur prdoren pr t
shprehur mosbesimin, falsitetin, rezervn pr vrtetsin e asaj q
sht thn m prpara (Shih 24, 37):
'kish ngjar? I zoti i shtpis, n rrethana t paqarta, ishte
kapur nga policia (? !).

125. Pr t veuar (kryesisht n nnndarje) nj numr arab ose

nj shkronj t vogl q tregon rendin e rasteve ose t
argumenteve n nj vepr shkencore, rregullore, udhzues, kod
etj., prdoret vetm nj kllap, kllapa mbyllse:
Nga sa u shtjellua n kt kapitull, mund t theksohen kto
prfundime t prgjithshme :
1) N gjuhn shqipe, ashtu si edhe n mjaft gjuh t tjera
indoevropiane, sistemi i rasave sht thjeshtuar...
2) Si rrjedhim i thjeshtimit t lakimit t emrit, n numrin shums
sht krijuar nj teme e posame...

1. N mnyr t veant Kongresi u bn thirrje:

a) Shkolls shqiptare...
b) Institucioneve t teksteve shkollore...
c) Shkrimtarve shqiptare...
Kongresi shpreh besimin e tij t plot se kjo thirrje do t
prkrahet me entuziazm...
II. Kllapat katrore
N botimin e dokumenteve e t teksteve t vjetra kllapat katrore
prdoren pr t dalluar fjalt e shtuara nga botuesi i dokumentit a
i tekstit nga fjalt e vet dokumentit a t tekstit.
126. Brenda kllapave katrore mund t mbyllen fjal t shtuara
nga botuesi, q e bjn me t qart prmbajtjen:
Si rezultat [i vendimeve] t Kongresit [t Berlinit] disa pjes t
Shqipris iu dorzuan duarve roberuese t armiqve tan... (Akte
t Rilindjes Kombtare Shqiptare 1878-1912, T. 1978).
Valiu t drgohet na Stambolli e t urdhrohet na ministori
[ministri] i Brendshem (Po aty).

127. Brenda kllapave katrore mbyllet emri i nj vendi (qyteti

etj.) q njihet e prdoret sot, i shtuar nga botuesi krahas emrit t
vjetr q prdoret n dokument:
Ne t nnshkruarit, t mrguar nga kazaja e Nishit, e Leskovacit,
e Urkupit [Prokuplje] dhe e Krushumlis me banim sot pr sot n
kazat e Prizrenit, u bjm t ditur prfaqsuesve fuqiplot n
Kongres... (Akte t Rilindjes Kombtare Shqiptare 1878-1912, T.
1978).

128. Mbyllen brenda kllapave katrore edhe tri pikat pr t

treguar q botuesi ka hequr fjal nga dokumenti:
Kongresi zgjodhi nj komision [...] pr t vajtur nd Kor q t
zgjedhin pleqsin e shoqris Prparimi (Akte t Rilindjes
Kombtare Shqiptare 1878-1912, T. 1978).

VIZA ( )
Viza kryen disa funksione.

129. N dialog viza prdoret pr t treguar kalimin e fjals nga

folsi te bashkbiseduesi (shoqrohet gjithnj me kryeradh).
Pas nj vshtrimi t kujdesshm, Agroni i tha:
Duhet te kesh kujdes fytyrn, Dritan.
Fytyrn do ta punoj n fund.
Un e kam zor me fytyrn.
Edhe un.
 K ke pasur si model?
Baban!
Shnim. N qoft se fjalt e autorit jan n mes t repliks dhe
prfundojn me pik, ather n fillim t pjess s dyt t repliks
vihet viz:
Sikur jemi lodhur, tha Landi. A dalim nj her?

130. Viza prdoret pr t veuar fjalt e autorit n ligjratn e

drejt. N kto raste, para vizs prdoret dhe presja kur fjalia
sht dftore, ose pikpyetja a pikuditja kur fjalia sht pyetse
ose thirrmore. Kur fjalt e autorit hyjn n mes t fjalis, prpara
vizave vihet presje:
Kujdes mos zgjoni fmijt, u dgjua zri i nns.
Ku jan t tjert? pyeti dikush.
Fama arrihet me pun t mdha, thot Shopenhaueri, ose
me vepra t mdha. ... veprat jan t pavdekshme dhe kur jan me
vler rrojn gjithmon

131. Viza prdoret pr t veuar fjalit e ndrkallura. Ndryshe

nga kllapat, q mund t prdoren n raste t tilla, vizat tregojn
nj shkputje m t vogl:
Nj nat tek hanim dark ishte e shtun mbrma me duket ai
i thot t'et :...
N at letr q ishte e para pas largimit t tij nga Lezha ai i
shkruante se ishte fare mir.

131. N fjali t mvetsishme q prmbajn thnie me karakter

prgjithsues (proverba, parulla) e n tituj artikujsh,. viza
prdoret n vend t foljes kpuj jam:
Besa e shqiptarit si purteka e arit.
Shnim. Kur mungesa e foljes jam ose e do foljeje tjetr sht e
lidhur me kontekstin, d.m.th. kur s'prsritet se sht prdorur m
prpara, nuk vihet as viz, as ndonj shenj tjetr piksimi:
Djali im sht i mir, kurse yti shpirt njeriu.
N krah mbante nj torb e n dor nj shkop t that thane.

133. Viza mund t prdoret edhe para nj ndajshtimi t veuar

me kuptim saktsues pr ta vn n dukje m shum, sidomos kur
ndahet nga gjymtyra e prcaktuar prej fjalsh t tjera ose prej nj
fjalie prcaktore (n kto raste n vend t vizs mund t prdoret
edhe presja; shih 53, 2).
M von doli nj teori e re teoria e tri botve, ideolog
kryesor i saj ishte Tito.
Socializmi pas 100 vjetsh jet ra. Pikrisht tani shihet se edhe
kapitalizmi sht nj sistem me t metat e veta. Po kush
mendojn se do ta zvendsoje demokracia.

134. Mund t ndahet me viz edhe nj premr a ndajfolje me

kuptim prgjithsues q vjen pas vargut t gjymtyrve
homogjene, pr ta vn n dukje m shum (shih 43 shnimi 2):
 Dashuria dhe malli pr atdheun, pr shtpin, pr vatrn ja cilat
kan qen gjrat m t shenjta pr poetin.
Kurorat e pishave q ngiiteshin lart dhe bashkoheshin me shoqja-
shoqen, zogjt q fluturonin mbi kaltrsin e tyre, era e rrshirs
fieri i dendur q m guduliste krcinjt, gurgullimi i prroit t
gjitha kto nuk m bnin asnj prshtypje.

135. Viza mund t prdoret n vepra shkencore, rregullore,

udhzime etj. para fjalive a periudhave q nisin me kryeradh dhe
q rreshtojn argumentime, fakte, prfundime, detyra etj.:
Aparati pedagogjik i ktyre teksteve ka shum funksione. Ndr
m kryesoret jan:
t ndikoj fuqishm n formimin e nxnsve n prputhje me
moshn;
t'i aftsoj nxnsit pr t analizuar do fakt, ngjarje a
fenomen;

RREGULLAT-E-PIKESIMIT-MAKET-2002.pdf
(967k)
Aleksander Mita,
15 ott 2013, 04:01
v.6

Comments
You do not have permission to add comments.

Sign in|Report Abuse|Print Page|Powered By Google Sites