ADA

MAKEDON RLER
ANTOLOJS

Fahri KAYA

KLTR BAKANLII
TRK D N Y A S I E D E B Y A T I
 K L T R B A K A N L I I Y A Y IN L A R I / 1468
Y aym lar D airesi Bakanl
T rk D nyas E debiyat D izis i / 31

ADA MAKEDON
RLER
ANTOLOJS

Fahri KAVA
 <) K lt r Bakanl / A N K A R A , 1993
ISBN 975 - 17 1239 - 4
Kapak D zeni / M em ik K A Y A O L U

Yaymlar Dairesi Bakanlnn 14.4.1993

tarih ve 928.1-903 sayl m akam onaynca birinci defa olarak
10.000 adet bastrlm tr.

B A S K I: f f ^ & M a h a a c l k . Yayn clk. Sanayi

W * T ic a m A > Tel: 28ft R2 58
 1990h yllar yalnz Trkiye tophmunda deil, tm dn
ya corafyasnda da ilgin oluumlarn ve onlara bal geli
melerin yaand bir dnemdir. Bu dnemde Bakanlmn
politikasnn zn, demokratikleme abalarnn toplumu-
muzda yaygnlatrlmas oluturmaktadr. oulcu, katlmc,
a yakalam insanlarn rnleri ile btnlemi bir kltr
politikas temellendirilmesi amalanmtr.
nsanln geirdii byk dnmlerin ve deerlerin ar
kasndaki kavramlar K itap ve O kum ak tr. Ne grsel
liin gc, ne de iletiimin durmak bilmeyen teknolojik
gelimeleri, bu iki kavramn insanlara zg haz duygusu ne
deniyle hibir zaman nemini yitir imeyecek, zellii ve nemi
dnya durduka srp gidecektir
nsanlar gnlk yaama biimleri, dnyadaki olumlu
olumsuz gelimeler, etkileimler, olaylar, zntler ve sevin
ler iinde dnce retip kendilerini yenileyecekler ve bu a
badan da hibir zaman vazgemeyeceklerdir.
Btn bu somut gereklerin yannda, karmzda fazla de
itiini syleyemeyeceimiz dier bir somut gerek var. O
da az okuyan bir toplum oluumuz. 1992yi K T A P ve O K U
M A yl ilan ederek bu sorunun altnda yatan nedenleri ara
trmak, zm yollar aramak, etkinlikler yapmak, okuma
konusunu gndemde tutmak abas iinde geirdik. Kampan
yalar yaptk, yarmalar dzenledik, kitaplarmz cretsiz ver
dik, tm bu etkinliklerimizi yine srdreceiz.
1993 ylnda K T A P S A T IN A L I N ... A Y D IN L A N IN
diyerek ikinci admmz atyoruz. Yine kampanyalar, yar
malar yoluyla insanmz kitaba ve kitap almaya ynlendir
mek amacndayz.
Geni ufuklar olan, dnen, dndn aklayan,
grsel iletiim aralarnn verdikleriyle yetinmeyen, kltrl
insanlarn yaad zgr ve demokratik ortam olan, gele
cein,2000li yllarn Trkiyesi iin bu kavramlarn yerleti
rilmesi ok nemli. Bunun sonunda kitab isteme, sahip olma
ve bundan haz duyma duygusunun yaygnlat insanlarn
Trkiyesi, okuyan, yazan Trkiye, dlenenlerin gerekle
tii Trkiye olacaktr.
Bakanlmz tm bunlarn gerek almalar srasndaki
deerlendirmeleri gerek toplumun okuyan kitlesinin yaptr
m sonucu kitap bask saylarn Trkiyenin her kesinden
istemin younlamas nedeniyle, kitap isteklisi insanmza bir
parack da olsa yardmc olabilmek amacyla yksek tutu
lacaktr.
Toplumsal dnce birikimimizi oluturan, bu arada da
ulusal kltrmze katkda bulunmu olan ve fakat zel ya
ynevleri tarafndan yaynlanmasnda bilinen glkleri ya
ayan kitaplar yaynlamaya devam edeceiz. Bylece, ulusal
kltr birikimimizi yalnzca bir koruma mantyla deil, g
nmz gereksinimlerini karlayacak bir yaklamla ele alm
olacaz.
Okumak ve yazmak, insanlarn insanca duygularnn, ken
di kendisiyle yalnz kalabildii tad alma ve haz duyma anla
rnn yaand tek alandr. nsanlar yaanan bu anlarnn
sonucunda dnyamz ssleyen fik ir rnlerini ortaya koyu
yor, yetenekli kiiler ortaya kyor, hepimizin, lkemizin,
giderek dnyamzn mal oluyor.
Bu gerek ve bilin iinde kitap ve okumak somutunda
balattmz giriimlerimizi 1993 te yine gndeme getiriyor.
K T A P S A T IN A L IN A Y D IN L A N IN diyoruz.
oulcu, katlmc, demokratik yapl, an yakalam,
ona ierden bakan kuaklar olarak yetimemizin gerei bu
diyorum ve buna itenlikle inanyorum.
D . Fikri SALAR
Kltr Bakan
 NDEKLER

NSZ / XV

SLAVKO YANEVSK

Armaan / 1
Nisanda Yeil Gece / 2
Grnt / 3
zellikler / 4
Gemiyi Kuran Kadn / 4
Perde nmeden nce / 5
Trknn Douu / 6

BLAJE KONEVSK

Gl Kysnda Uyuyan ocuk / 7

Aacn Gvdesi / 8
Dinlenme / 8
Aalar Arasnda / 9
iir / 9
ar / 10
Sevgililerin Mesaj / 10
Minare / 11
Mesaj / 11

ATSO OPOV

Baobap / 13
tipte ve Joalda / 14
Gl Kysndaki Olay / 15
iir / 16
Sesimi Aryorum / 17

VII
 G O G O VANOVSK

Zaman Zaman / 18
Keder ve Yamur / 19
Dinlenme / 19
Tm Gzlerde / 20

SIRBO VANOVSK

len Gl / 2 i
Kk Bir Dnya / 22
Minare / 22

MATEYA MATEVSK

Gl / 23
stanbula Gittiimizde / 25
Alacakaranlk / 26
Dinlenme / 27
Yank / 27
ar / 28
htiyar Kadnn yks / 29

GANE TODOROVSK

Rzgrdan Karmakark Olan Akam / 30

Noktrn / 31
Sevgi Trks / 21

TSANE ANDREEVSK

Yeni Geli / 33
Gl Kysnda Beyaz Trk / 34

VIII
ANTE POPOVSK

Kyn nar / 35
kimiz in Sonbahar / 36
ki Ta Direk / 36
Dlerimdeki Ev / 37

YOVAN STREZOVSK

Ku ve Ta / 38
Dnce / 39
Boluk / 39

YOVAN KOTEVSK

Kzn Beyaz Sevgisi / 40

Ekmek / 40
Sevgi ve lm / 41

GRE NAPESK

Turnalar / 42
Sokak / 42
Yamur / 43
Gkdelende Sabah / 44

MHO ATANASOVSK

Kuku Sonesi / 45
Akam Trks / 46
lkyaz Motifi / 46

PETRE M. ANDREEVSK

Gnbatm Oyunu / 47
Gerek Ve Rya / 48

IX
 Dada Gece / 49
Hdrellez / 50

VLADO UROSEV

Gney Yldz / 51
Kaos / 52
Rya Grenlerin zgrl / 52
Ev ve Yaz / 53

PETER T. BOKOVSK

R zg ar/ 54
Ormandaki Kaynak / 55
nsan ve Akaaa / 56

MIHAL RENCOV

nsann Yaratl / 57
Deniz / 58
Gnbatm / 58
nar / 59
Kadn / 59

VAN APOVSK

Szckler / 60
Sesler / 61
Gemi / 61

RADOVAN PAVLOVSK

Ylann Bilmedii Gne / 63

Kovalamak / 64
Kuatlm Trk / 64
Masal / 65
Oyun / 66

X
BOGOML GZEL

Tata Tohum / 67
Kuzgun ile Gne / 68
Deniz / 68
Mesaj / 69

TRAYAN PETROVSK

Beyaz Vadi / 70
Nak Kadnn Trks / 71
Susmak / 71

GORDANA MHALOVA BONAKOVSKA

Sonsuzluk / 73
Gl / 73
Alan / 74

EDO YAKMOVSK

Biri Beni aryor / 75

Nergis / 76
afak / 76
Sen Ve Ardndaki Boluk / 77

SVETLANA HRSTOVA YOTS

Beyaz Trk / 78
Oyun / 78
Bekleyi / 79

TODOR ALOVSK

Geceyars Gezisi / 80
iirin Dn / 80
k / 81

XI
 ATAAS VANGELOV

Dere Akp Gidiyor / 83

iek / 84

EFTM KLETNKOV

Ku ve Atele Rya / 85
Sar Zaman / 86
Sevdallarn Yaprak Am Yalnzl / 87
Dirilmek / 88

PETRE BAKEVSK

Ba ubuu / 89
Boaz / 90
l Sava Meydan / 90
Tavuskuunun l / 91

VELE SMLEVSK

Derinden Nefes Al / 92
Merdivenler / 93
Suyun Kabarmas / 93
Papaan / 94

RSTO LAZAROV

retmenim / 95
Florinal Kadn / 96
Korkun lk / 96
Struga iir Akamlarndaki Dostuma / 97

RADE SLYAN

Coku / 98
Ackl Trk / 99

XII
 ehre Kar Sevgi Yznden / 100
Yazgmz Bu Bizim / 101

KATTSA KLAFKOVA

Mecburuz Meteya: Zaman Artk / 102

Ars Poetica / 104
Glge / 105

LLYANA DIRYAN

iirler, Sizinle Ne Olacak? / 106

Geminin Batmas / 106
Gnaydn Orvel / 107
Blbl / 108

HRSTE PETREVSK

Ebeveynime Mektup / 109

Mlkm / 110
adalarma Uyar / 111
R zgr/ 111
nsan - Ku / 111
BBLYOGRAFYA / 113

XIII
 NSZ

ada Makedon iirinden sz etmeden nce bu iirde kul

lanlan dille ilgili birka sz sylemenin, birka satr yazmann
yararl olaca kansndaym. Bu, zellikle Trkiyeli okuyucular
iin yararl olabilir, nk Makedonca, dokuzuncu yzylda yaz
dili olarak gelimeye balamasna ramen, baz Balkan Slav l
keleri tarafndan yzyllarca inkar edilip; yasaklanm ya da dil
lerinin bir az olarak gsterilmeye allmtr. Bu nedenden
dier lkelerde olduu gibi, Trkiyede de yeterince tannmam
bir dildir. Gerekte krk yl ncelerine kadar Slav dillerinden sz
edilirken Makedoncann varlndan pek sz edilemez, onunla
ilgili ok az bilgi verilirdi.
Oysa Makedonca, Rusa, Srpa, Slovence, Bulgarca gibi
Slav grubu dillerinden biridir. Bu dil beinci yzylda Balkan Ya
rmadas1h a yerleen Slav obalar arasnda olumaya balam
tr. Balkan dillerinin etkisiyle, daha dorusu Balkan dilleriyle iliki
kurarak gelien Makedonca, onbeinci yzylda yaz dili olarak
da varlk gstermitir. OsmanlIlar dneminde, Trke'nin etki
sinde kalmtr.

Makedon Slav dilinin, b ir edebiyat dili olarak gelimesinde

Kiril ve Metodiy kardelerin pay byktr. 962ylnda Byk Mo-
ravya knezi Rastislav, lkesini Almanlarn kltrel ve siyas alan
daki etkisinden kurtarabilm ek iin, Bizans ar nc
Mihaylo'dan, Moravyada Slav dili zerine alacak aydn kii
lerin gnderilmesini rica eder. Bizans ar, kendi insanlarn gn
dermekle Moravyay etkisi altna alabileceini dnerek,
Rastislavn bu ricasn kabul eder ve oraya Selanikli Kiril ile Me
todiy kardeleri gnderir. Bu iki karde, Moravya Slavlarna H-

XV
ristiyanl kabul ettirmek iin baz din kitaplar Yunancadan,
Selanikte yaayan Makedon Slavlarnn konutuu Slav diline
evirmeye giriir. Ama eviri iine balamadan nce, Glagolia
diye adlandrlan 38 harfli bir alfabe hazrlarlar. Bylece Selanikte
yaayan Makedon Slavlarhin edebiyat gelimeye balar.
Makedon Slavlarnn ya da eski Slav edebiyat dili, daha
sonraki yllarda Kiril ve Metodiy'nin rencileri, Ohrili Kliment ve
Naum tarafndan gelitirilir. Kliment ile Naum onuncu yzyln
balangcnda, Ohri Gl kysnda, Ohri Okulu olarak bilinen o
dnemin en nemli Slav kltr merkezini kurarlar. Bu eitim-
kltr merkezi etrafnda toplananlar, din kitaplarn kopyelerini
yapmakla birlikte zgn eserler de yaratrlar. Burada, Kliment
Ohridskinin yazd metinlerin ayr bir arl vardr. Bu nl ay
dn eserleri ve almalaryla, Slav yazn dilinin gelimesi ve da
ha geni apta tantlmas iin byk emek harcar.
Orta ada Dou ve Bat arasndaki savalar o dnem kili
senin ikiye blnmesine neden olunca, Slavlar da Ortodoks ve
Katolikler diye ikiye ayrlrlar. Bu, hayatlarn ayr din, siyaset ve
kltr koullar altnda srdrmeye devam eden Slavlarn, yaz
dilinin de deiik imknlar iinde gelimesine neden olur. Ma-
kedonca, bata Yunan ve Bulgar kiliselerinin amansz etkisi y
znden, on iki Slav dili arasnda en ge gelien edebiyat dili
olmutur. Makedon halk dilinin yaz dili olarak gelimesini 16.
yy. ile 19. yy. arasndaki elyazmalarndan izlemek mmkndr.
Elverili olmayan tarih koullarna ramen Makedon yaz
dili, ancak Ondokuzuncu yzyln sonlarnda ciddi bir biimde ele
alnmtr. Bu alanda emek veren Dimitar Miladinov (lm, s
tanbul, 1862) ile kardei Konstantin yansra Rajko Jinzifov, Gri-
gor Prlev, Yordan H a d Konstantinov - Cinotu da saymak
gerekir. rnein, Konstantin Miladinovun iirleri Struga halk di
linde yazlmtr. Bu yzylda Yoakim Krovski ile Kiril Peyino-
viin de kitaplar yaynlanmtr. Din ve ders verici ierikliine
ramen bu kitaplarn, halk dilinin edebiyat dili olarak biimlen-

XVI
meinde byk bir nemi vardr. Ayrca Georgi Pulevski, 1875
ylnda Makedonca - Arnavuta - Trke olmak zere dilde
bir szlk yaynlamtr. Szln bir yerinde "Yurdumuz Ma
kedonya, bizler de Makedon u z " diyen yazar, Makedon dilbilgi
sinin bir an nce yazlmas gereklilii zerinde durmaktadr.
Yirminci yzyln balarnda yaayan Kirte Misirkov, Ma
kedon leri adl kitabnda, Makedon edebiyat dilinin ana ku
rallarn izmi ve Makedonlarn Bulgar, Srp ve Yunan
propagandalarndan kurtulup, kendi mill kltrlerini kurmalar ge
rektiine iaret etmitir. Kirte Misirkova gre m ill zgrlk ve
mill dil iin ortak sava yaplmaldr. O, bu kitabnda Makedon
edebiyat dilinin hangi blgenin azna dayanmas gerektiini de
aklar.
ki dnya sava arasnda, yazlm ve yaymlanm sanat
eserleri olmasna karn, (Vasii lyovski, Anton Panov, Risto Kir
le, Voydan ernodrinski, Koo Ratsin, Kole Nedelkovski ve dier
yazarlarn tiyatro oyunlar ve iirleri) Makedon edebiyat dili, an
cak kinci Dnya SavaTndan sonra, yeni temeller zerine ku
rulan Yugoslavyann Makedonya Cumhuriyetihde, zgr olarak
gelimeye balamtr.
Yugoslavyann, Nazi Almanya ve yandalarnn esareti al
tnda bulunduu gnlerde, (1944 ylnn Austos ay) Prohor
Pinski Manastr'hda ilk kez toplanan Makedonya Halk Tem
silcilerinin en yksek temsil organ, Makedoncanm, devleiin res
m dili olmasna karar verir. Bir ka ay sonra resm olarak
Makedon Alfabesi de kabul edilir, ardndan zel bir komisyon imla
kurallarn yaymlar.

Makedon ulusunun tarihinde ilk defa zgr olmas ve z

gr bir devlet kurmas, halkn eitli alanlarda olduu gibi eitim
ve kltr alannda da byk bir hzla geliebilmesi iin gereken
koullar yaratr. Bylece gazeteler, dergiler ve kitaplar yaymla
nyor. Byk ehirlerde tiyatrolar alyor. Szn ksas, ok yo

XVII
un bir eitim ve kltr yaam balyor. Bugn, stanbul dahil,
dnyann birok niversite merkezinde okutulan Makedonca, bir
edebiyat dili olarak hzla gelimektedir. Eli kalem tutan aydnlar
kltr yaamnda nclk yapmaktadr. zellikle airler. Bunlar,
yzyllar boyunca tarihi nedenler yznden tannmayan, yasak
lanan bir dilin sesini ykseltmeye, yllarn adaletsizce at b
yk bir boluu doldurmaya alyorlar. Balkanlarda, dier
uluslarn yzyllar boyunca elde ettii baarya varabilmek iin,
Makedon yazar ve airleri aralarnda deta yaryorlar. airler,
Makedoncahin yce bir sesi, bayra olmu, ilerindeki zgr
lk cokusu tamtr.
te, ada Makedon iiri, byle bir hava iinde, hi bir ede
biyat akmna balanmadan, ekil ve slup kaygsndan uzak z
grce gelimitir. Bu, yzyllarca serbest gelien dier Yugoslav
uluslarnn edebiyatlaryla birlikte dnya edebiyatna doru a
lan yeni bir edebiyat, bir ulusun iinden doan yeni bir iirdir.
Ulusal cokunun ar bast bu iirler, gemiin, zellikle he
nz sona ermi Halk Kurtulu Sava'hin izleri ve bu sava y
celtme abalaryla ykldr. airler iirlerini ounlukta gncel
olaylar, politik amalar, toplumsal gereksinmeler stnde youn
latrarak, halkta yeni kurtulmu ve sava yllarnda harap olmu
memleketlerinde, yeni bir dzen kurma bilincini yaratmaya al
rlar. airler, zellikle genlerin yol yapmna fabrika ve san
trallerin kurulmasna nclk etmelerini isterler. Onlar gerekte
yaz ve iirleriyle halkn zgrle kavumasn yeni bir dzen
kurmak abalarndaki heyecan da dile getirmeye alrlar.
Gerekte bu airlerin ou, iiriyle gnlk siyasetin hizme
tine katlmay bir pragmaclk olarak kabul ediyorlard. Ama on
larn yansra gnn toplumsal-siyas etkisinden uzak kalmaya
alan, gnlk konularn iirin kalcln zedeleyen bir e ol
duuna inanan airler de vard. Bunlar yeni bir dnemin tutsa
olmayp, bata, ok zengin olan halk edebiyatndan esinleniyor
lard. Gerekte o gnlerde dier Yugoslav uluslarnda da durum

XVIII
pek farkl deildi. airlerin ounda Mayakovski veya Nazizme
kar zaferi ycelten dier Sovyet sosyal realist airlerinin etkisi
apak grlmekteydi. Dtan da etkilenmi olmasna karn n
celikle i dogmatik kuvvetlerin etkiledii Yugoslav iirinde ar
bir cokunluk arln hissettiriyordu.

Makedon iirinde byle bir dnemi yanstan ve ayn zaman

da kinci Dnya Sava'ndan sonra gelimeye balayan ada
Makedon iirine rnek saylabilecek lk yapt, Atso opovun,
iirle r" (Pesni) adl kitabdr (1944). Birka yl sonra lirik iirle
riyle eitli elimelere yol aacak olan bu byk Makedon airi
de, bu ilk iir kitabnda gnn diktasndan syrlamadn gste
rir. Gerekte kinci Dnya Savandan sonra Makedon iirinin
ilk kuan oluturan Slavko Yanevski, Venko Markovski, Blaje
Koneski gibi dier nl airler de bu coku dnda kalamyor-
du. Ancak bu durum uzun srmedi. Toplumdaki deimeler, ye
ni siyas hava, gnden gne gelien demokratikleme iiri de
etkiledi.

Bylece, 1950lere doru, toplumda beliren nemli deiik

liklerin sonucu olarak edebiyatta buzlar zld, domatizmin
emberi krld. Bireysel duygulardan ok ortaklamacla nem
veren grler deiti. Toplumcu gerekiliin basksndan kur
tulan edebiyat ve sanatta yeni bir hava esmeye balad. airler,
sava sonrasnn temalarndan yava yava kurtuldu. Devrim, sa
va, hamlecilik gibi kurtulu gnlerinde ar basan konularn ye
rini yeni, iten gelen ve topluluun duygu, dnce ve
izlenimlerindeki ortakl konu edinen bireysellie brakt. air
ler, basma kalp, klielemi biimleri yeni, modern, ada bir
gr ve anlayla deitirmeye uratlar. Bu arada Avrupa ii
riyle de ilk balar kuruldu. Gerekte Avrupa ve dnya kltr da
ha dorusu edebiyatyla kurulan bu ilk balarn izi, kltrn tm
alanlarnda olduu gibi edebiyatta ve zel olarak iirde ok ak
olarak grlmeye balad.

XIX
 Savatan sona ada Makedon edebiyatnn tarihinde bir
balang noktasn oluturan iirler, Avrupa iiriyle iliki sonu
cu oluan 1950 yllar iiri arasnda elikili bir durum ortaya k
t. ada Makedon iirinin bu dnem noktasnda bir grup air
ortaklaa konular savunurken, bir dier grup, iirde itenlikten
yana tavr ald. ki grup arasnda tartmalar balad. Atso o-
pov'un D ert ve Sevin D iz e le ri" (Stihoviza makata i radosta)
adit iir kitab bu tartmalarn odak noktasyd. Eski bir sava,
kinci Dnya Savandan sonra da Makedonca yaymlanan ilk
iir kitabnn sahibi olan Atso opovun bu ikinci kitabndaki iir
lerin ekil slup ve ierik farkll ilk yeni ile ikinci yeni arasnda
bir snr oluturuyor. Bu farklln ilk yeni ile ikinci yeniler aras
da iddetli tartmalara yol amasna ramen, bu dnemin iir
anlaynda romantizmden, yapsalclktan ve domaclktan kur
tulmu bir itenlik grlyordu. Savatan yanp yklan memle
ketin kalknmas, demiryollar yapan genler vb. sosyal konular
yerine airler i dnyalarna dnmeye, kiisel konular dile getir
meye, daha dorusu ilerinden doan iiri bulmaya alyorlar
d. Ortaklaa bir romantizmi yanstan iirlerin yerini kiisel dert ve
hzn dolu melankolik dizeler almaya balad. Hep ayn konu
lar evresinde dnp duran airler, yitirilen genlik dneminin
zlemlerini ve gelecekten duyulan tedirginlii dile getiriyorlard.
Bu arada rintlik ve airlerin i dnyalarn btn plaklyla or
taya seren konulara da yer veriliyordu. Ama dnemin kimi zayf
lklarna karn, 1950lerden sonraki rnlerle Makedon iiri,
Yugoslavya'da yaratlan dier uluslarn iiriyle boy lebilecek
dzeye ulat. Bu dnemin iiri, ada Makedon iirinin sonra
ki yllarda yksek aamalara kabilmesi iin bir temeli olutur
du. Gerekte bu devreden sonra Makedon airleri, iirin
gelimesi ve geni lde tantlmas iin ok byk aba har
cadlar.
Makedon iirinde drt-be yl sonra nc bir kuak orta
ya kt. Bunlar, szn zgrlemesi, deyiin daha ince ve daha
gzel olmas ve bylece iirin yceltilmesine alyorlard. Ga-

XX
ne Todorovski, Mateya Matevski, Ante Popovski, Srbo vanovs-
ki, Tsane Adtreevski ve Miho Atanasovski, bu kuan
ncleriydi. Ama yeni kuaa ilk kuak airlerinden Slavko Ya-
nevski, Atso Sopov, Blaje Konevski ve Gogo vanovski de katl
d. Yeni gelenler ile eskiler arasnda anlamazlklar devam ediyor.
Dogmatik kuvvetlerin gc de seziliyordu. Bu yeni aamalara var
ma savana, sanatta toplumca gerekilik ile modernizm eli
kisi de eklendi. Ama birok edebiyatta olduu gibi, Makedon
edebiyatnda da, daha iyi ve daha ada olan kazanacakt. Bu
nun gereklemesine o yllarda youn bir yayn etkinliinin ok
byk yardm oldu. Yaymclar, gn getike saylar artan air
lerin kitaplarn ekmecelerde saklamak yerine sca scana
basyorlard. iir sevenler byle youn bir yayn etkinlii saye
sinde yeni kuak ile eskiler arasndaki ayrm yapabiliyor ve ki
min kalc olduunu grebiliyorlard. Bu kitaplardaki olgunluu
itenlii, bulu ve yaratclk gcn grmemek de olanakszd.
airler, bu kez byk bir sanatsal coku ve gelenek arasnda bir
ba kurarak gpta edilecek baarlara ulatlar.
Bin dokuz yz altmlara doru giden yllarda gelenek, a
irlerin zerinde sayg ve sevgiyle durduklar bir szck, bir konu
oldu. airler yaratmann gcn gelenekten alrken geleneksel
sanat ve halk yaratclndan esinleniyordu. Gelenee dnen bu
kuan, kklerini arayp bulma istei bu geree yeni deerler
katarak varlklarn srdrme, daha doru tarihi nedenlerden do
lay zoraki unutturulan gemilerini bir btn olarak yaatma a-
basyd. Onlar, kuracaklar kprnn gemiteki boluu
kapatamayacan biliyor, ama gene de edebiyat hayatnda ki
mi kopukluklar balayabileceklerine inanyor, gemiteki kltr
ve m ill benlikleriyle ilgili mozayii tamamlamak istiyorlard.
airler, gemie bireyler gtrmekten baka gemite halk
deneyiminin rn olan birok dnce ve kavram yaadklar
gnn altnda szgeten geirerek onlara yeni anlamlar ve
riyorlard.

XXI
 Altml yllarn sonuna doru, iirleriyle bir nceki airler
den daha gl grnen yeni bir grup airin belirmesiyle, Ma
kedon iiri duygusalln gerek olgunluuna ulat. Byk bir
yetenek ve yetkiye sahip olan bu airler iin de gemi, zel ola
rak halkbilimi, bitmez tkenmez bir kaynak oldu. Fakat onlarn
halkbilimine bak tamamen farklyd. Bu kuan airleri halk
biliminin zengin ikonografisi, halk trklerinin namelerinden,
halk arasnda yaayan rf ve detlerden esinleniyorlard. Byle-
ce halkbiliminin eitli kollarndan esinlenip eitli yarglara va
ryor ve szl ile modem iir arasnda baarl bir ba kuruyorlard.
Saltanatlar bin dokuz yz yetmilere kadar sren bu kuak a
irlere Petre M. Andreevski, Vlado Uroevi, Yovan Kotevski, Ra-
dovan Pavlovski, Petar T. Bokovski, Mihail Rencov ve Bogomil
Gzel nclk etti. Bireysel grlerindeki kimi ayrlklarn varl
na ramen, bu air grubu iirlerindeki imge zenginlikleri ve yk
sek iletiimleri sayesinde, Makedon iirini yeni aamalara
ulatrdlar.
Bu yetenekli airler arasnda Radovan Pavlovski ile Bogo
mil Gzelin ayr saygn bir yeri vardr. Birlikte yaymladklar Bi
zim kaynamz ve kkenimiz balkl yazda bu iki air Blzler
zeminin uzay duyumlaryz diyorlard. Onlar iirde yeni bir
r am, iirlerinin Yugoslavyann snrlar dna yaylmasn
salamlard. Radovan Pavlovski 1961 ylnda yaymlad Ku
raklk, Dn ve Gler" adl iir kitabyla iir sevenlerle ele
tirmenlerin ilgisini ekti, ksa bir sre de geni okuyucu kitlesinin
eserlerini zevkle okuduu bir air oldu. iirlerinin yaad orta
mn snrlarn ap, Avrupada tannmasnda olaanst imge g
cnn, szckleri allm anlamlarnn dnda kullanmadaki
olaanst baar etkisi bykt. Kimi dizelerinde bir gereks
tclk sezildii iin onun srrealist bir air olduu iddia edile
mez. iirlerinde szcklerin bir by gc ve dizelerindeki
mknats! g, Radovan Pavlovskinin kimi eletiriciler tarafndan
iirin prensi olarak adlandrlmasna neden oldu. iirleri Yugos
lavya dnda birok dillere evrilip, Bat Avrupa'nn birok lke

XXII
sinde yaymland, iir antolojilerinde yer ald. Gcn gnmze
dek srdren airin her yeni kitab byk bir ilgi ve takdirle kar
lanmaktadr.
Radovan Pavlovski'nin dnda dnemin nemli dier ai
ri, Bogomil Gzel'dir. lk iir kitaplarndan balayarak hep yuka
rlara doru giden bir izgiyi korumu olan Bogomil Gzel'in
iirinde destans bir hava ar basar. Aydn air olarak nitelendi
rebileceimiz Bogomil Gzel'in dizelerinde duygusallk; destans
duygulara, coku; beyin gcne, esenlik duygusu da yerini d
nceye brakr. O, bir air gzyle tarihi gemiin ardndan bu
gne bakarken dier yandan gelecee dair bir ruh zenginliinin
birikimini de tar. Gelenekle gelecei balayan aire gre, iir
yaratlmamak, iir bir trk gibi sylenmeli ve air silahl zama
na kar yreiyle sava etmelidir. iirinde ok gl arm
lar ve benzetmeler vardr. rnein, Kn stanbul adl iirinde
Boazlar aydnln ate bceidir" der. Deyilerinde hzl bir
deiim yoktur. Genliinde benimsedii yolda srar eder. Dn
yay gzelletirecek, insann ruhunu okayacak, gr ve anla
ylarn zenginletirecek konular bytele arayp bulur.
Bu airler grubunda, szn by ve oyununa tutkun Vlado
Urosevi de yer almaktadr. Birok eletirmen tarafndan bir e
hir airi olarak da adlandrlan bu gzel sz ustas, nceleri do
aya zel bir gzle bakmay, onu eitli renklerle tasvir ederek
yazmay daha uygun bulmusa da sonralar bilin d konu ve
dle ba kurarak gerekstcle ynelmitir. O, bugn Ma
kedon iirinde gerekstcln nde gelen temsilcisidir. Vla
do Urosevii kuann airlerinden ayrt eden bir zellik de,
benzetme ve kart armlar kurmasndaki ustaldr. Kendi
si iirinden sz ederken gerekstc iirden ok gerekstc
resime daha yakn olduunu belirtir.
Bin dokuz yz yetmilere gelindiinde, Petre M. Andreevski,
Mihail Rencov, van apovski, Atanas Vangelov, Eftim Kletni-
kov, Trayan Petrovski, Todoralovski, Vele Smilevski, RistoLa-

XXIII
zarov, Rade Silyan, Katitsa Klafkova, Svetlana Hristova - Yotsi
ve Hriste Petrovski'nin yer ald bir grup airle karlayoruz.
Bu arada teki airler de yeni iir kitaplaryla Makedon iirindeki
yerlerini kkletirir, deerlerini korurlar. Onlar kendilerine iirde
daha nesnel bir yol bulmaya urarken, modern iir anlayna
yaklap yeni yeni aamalara varrlar. Slavko Yanevski, Atso o-
pov, Blaje Konevski gibi ilk kuak airlerin bile, bu yllarda eski
anlaylarndan uzaklama abas grlr. iirlerinde ana konular
ve motifler deiir. Onlar iir alanndaki etkinliklerini bugne dek
hi durmakszn srdrmlerdir. rnein, Blaje Konevski ya
nn yetmilere varmasna ramen, son birka yl iinde yaymla
d kitaplarla Makedon iirini zenginletirmitir. Mateya Matevski
dncenin arlna nem veren iir anlayn srdrrken Ga-
ne Tadorovski, Ante Popovski, Radovan Pavlovski, Bogomil G
zel, Yovan Kotevski, Mihayil Rencov gibi dier airler de ileri
doru baarl bir gelime gsterir.
Makedon iirinin Yugoslav iiri iindeki yeri olduka nem
lidir. Hatta birok eletirmen, gzlemci, iirden anlayan ve bunu
sevenlere gre, Makedon iiri, Yugoslav iirinin nde gelen iir
leri arasnda yeri var. Makedon ulusunun, teki Yugoslav ulus
larna gre iire daha ok bal ve doal bir iir yeteneine sahip
olduklar gr vardr. Kimi eletirmenler Makedon iirinin dn
yann en iyi iirleri arasnda yer aldn bile ne srmektedir. Bu
dncelerinin doruluunu Makedon iirinin, Yugoslavyann d
nda birok dile evrilmesi ve bu rneklerin iir sevenler tara
fndan vgyle karlanm olmas da kantlamaktadr. Bugn,
Makedon iiri birok antolojiye girmi, Franszca, ngilizce, Al
manca, talyanca ve Rusadan baka daha birok dillere ev
rilmitir.
Makedon iirinin kozas dna kp Yugoslavya ve dnya
apnda deer ve takdir kazanmasnn birka nedeni vardr. Ama
bunu her eyden nce Makedon ulusunun zgrle kavuma
sna balamak gerekir, kendi dilini zgr olarak kullanabilmek,

XXIV
daha dorusu kendi dilinde eser yaratabilmek frsatna sahip ol
mann cokusu, doru ve gzele kar sevgiyle dolu bir ruhun
kendisini ap ykselmesine neden olmutur. zgrlk, bir hal
kn iinde yllarca birikmi bir yaratc gcn air yoluyla ycel
mesini salamtr. nl bir Makedon eletirmenin de belirttii
gibi, mill zgrlne sahip olmayan bir milletin, yaratclkta da
baarlar snrldr. zgr olarak dnen bir kiinin yaratma ala
nnda da ok daha baarl olabileceini Makedon airleri ok iyi
gstermitir. Ama kimi abalara ramen, Makedon iirinin bu
gzmpesi hl yeterince aydnlanmam, bunun nedeni de bi
limsel adan hl zmlenmemitir.
Makedon iiri Trkiyedeki iir severler iin yabanc sayla
maz. Makedon airleri bin dokuz yz altmlardan sonra Trki
y e deki edebiyat ve sanat dergilerinde yer almaya balamtr.
Bu edebiyatn Trkiyede tantlmasna bata Varlk yaynevi
nin kurucusu merhum Yaar Nabi Nayr olmak zere,
stanbuldaki birka dergi ve yaynevi sahibinin byk hizmeti
gemitir. skpl olan ve Balkan edebiyatlarn iyi tanyan Ya
ar Nabi Nayr, bu blgede yeni ve deerli bir iirin doduu
nun ilk farkna varan kiidir. Bu nedenle o Varlk ve Cep
Dergisi "nde Balkan edebiyatlarndan Makedon iir ve hikyesi
ne zel olarak yer veren bir yaymc olmutur. Son yllarda
Tekin ve Cem yaynevleri de Makedon iirinin Trkiyede
tantlmas iin ellerinden geleni yapmaktadr.

Makedon iirinin Trkiye'de tantlmasnda yaymclarn ya-

nsra bu iirin Trkeye evirilerini yapan YugoslavyalI Trk ya
zarlarnn payn da unutmamak gerekir. Makedon iirini iyi
tanyan bu evirmenler iinde birok air, geen otuz yl iinde
yaptklar baarl evirilerle, ada Makedon iiri ile Trkiye
okuyucusu arasnda bir kpr kurulmasn salamlardr. Bu
alanda Yugoslav Trk airlerinden merhum Necati Zekeriya
nn ok byk emei vardr. stanbul ve Ankara'da kan edebi
yat ve sanat dergilerinde yllarca Makedon iirinden eviriler

XXV
yapmasnn yansra 1970'lerde "C em "yaynlar arasnda On
Makedon Ozan" bal altnda Makedon iiri antolojisi yaym
lad. airin de dedii gibi bu seme. "... byk bir iir gemii
olan Trk okuruna Makedon minin kaplarn aralamaktadr". Bu
kitabn, nl Trk airi Melih Cevdet Anday tarafndan yazlm
bir nsz vardr. O, bu nsr mn bir yerinde ...Makedon i
iri iin sylenecek u du r ki, bu iir, ada iiri kendine r
nek ve temel almak eilimindedir, bylece de ada iirin
dayana tarihsel deneylen vo oluumlar zorunlu olarak
ierir .
Ama Necati Zekeriya sadece bu semeyi yapmakla kalm
yor. Daha sonraki yllarda Kosta Rain 'in "Ak afaklar" Blaje
Koneski'nin "Yldzlar rmek" Mateya Matevski'nin "Gzel
lik geni" ve Radovan Pavlovski'nin "Gl lkesi" iirlerini s
tanbulda ayr ayr kitaplarda yaymlyor. Blaje Koneskinin
kitabna Fazl Hsn Dalarca tarafndan bir nsz yazldn
da belirtmek gerekir.
Bu antolojiyi hazrlayann da amac ada Makedon iiri
ni Trkiyedeki iir severlere tantmak ve sevdirmektir. Bu ii ba
aryla yapp yapmadn okuyucular ve iir eletirmenleri
syleyecektir. Eer semeye alnan iirler baarl bir iirin varl
n gstermez veya yanstmazsa, bunu antolojiyi hazrlayan ve
evirileri yapan kiinin bu iteki baarszl olarak kabul etmek
daha doru olur kansndaym.
Fahri KAYA

XXVI
 SLA.VKO YANEVSK/1920
1920ylnda skpte dodu. iir, hikye ve roman yazar
Filmler iin senaryolar da yazmtr, birok ilgin yolculuklarn
da kaleme almtr. Yallar iin olduu gibi ocuklar iir, de ya
zar. Ressamclkla da urar. Uzun yllar gazeteci ve yaync ola
rak almtr. Makedonya Bilim ve Sanat Akademisi'nin
yesidir.
iir kitaplar: Kanl Dizi / Krvava niza - 1945/, iirler /Fesn,
- 1948/, Egenin Barutlu Masal/ Egejska barutna bajka - 1950!,
Lirik / Lirika - 1951/, Ekmekve Ta / Leb i kamer, - 1957/, K ur
naz Peyoya gre ncil / Evangelije po ter Pejo - 1966/, Kay-
naveliya / Kainaveliya 1968/, Mhlanm Elma / Okovano
jabolko - 1979/, Astropeus / Astropeus - 1980/, Oyun in Uurt
malar / Zmajevi za igru /.
Dnyada birok dillere evrilmi bir yazardr.

ARMAAN

Bu gece, tm insanlarn gldr...

Bu gece, benim gecem, iyi gece,
aydnlnn zlemini ekerek
glnn aln duyarak
bu gece, sokaklar birer beyaz pusu.

Benimse iki elim var. Bak:

birinde ekmek ile arap tayorum,
tekinde gizlenen bir ey var,
ielim bu gece, gel git olalm,
yapraklar gibi tir tir titreyelim,
sular gibi rl rl akalm
gk gibi yumuak olalm.
Dostlar: bu el sizin olsun.
Bu gece, bu uzun gecede,
bir aa gvdesi gibi duruyorum
ve sadece bir elim daha var
oysa susam olduum iin
a olduum iin
sa olduum iin
yz el bile az bana.

Bu gece, kzlar bu gece,

tepeye kadar yksek sazlar,
ak memeler gibi ak bulutlar,
birinin dudanda eriyen gne,
gizin sakland eldedir,
bu gece kzlar mutlaka bu gece,
sizden biriniz iin bu el -
tm gizlerden gizli olan bir giz iin,
tm sazlardan daha boylu bir saz iin
bir bulut iin...
Birinin dudandaki bir scaklk iin.

NSANDA YEL GECE

iitiyor musun, yeil misafir geldi, kk yeil,

selm vermeden geldi, geldim, geliyorum, demeden
deniz gibi yeil geldi,
damarlarnda yeil st, dilerinde bir yeil srmlk
eski saak altnda yeil bir ku gibi geldi,
yeil gll yeil misafir
dipsizlikten tepeye kadar dinlenmeden geldi,
iitiyor musun, fsldayarak geldi,
geldim yeil diyor, yeil geldim,
beyaz olan her ey lm ise,
yamur gibi geldim, nisan gibi, k gibi,
fsldad, rya gibi, zaman gibi, geyik gibi.

2
Geldi, iitiyor musun, fsldayarak diyorum,
bu gece herey yeil olsun - diye fsldad,
btn horozlarn trks - diye fsldad
btn otlarn sevgisi - diye fsldad,
btn sularn kaygs - diye fsldad,
doan ve doacak olan herey
yeil, yeil olsun.

Yeil misafir geldi,

grdm: yeil atl rzgr,
aya aatan sarho avare,
ocuklardan ocuk en bir avare,
yeil sal yeil kadnlar
ve yeil ay, boynuzlu teke,
her iki yeilim boynunda bayrak var,
iitiyor musun, grmediimi grdm ite,
susuzluktan, kuraklktan tamamen susam
yeil misafiri kentte gezerken grdm
grdm, iitiyor musun?

GRNT

Bu gece glden
be beyaz at koarak kt
nallarnn altnda ak bir prlt
kinediler
gnete kan ter iinde kaldlar
ve altnms bir kum oldular.

Kilisenin kulesinde
karga ac ac tt
Beyaz grebilmek iin
gzleri oyulmutu.

3
ZELKLER

Bu soy
bu tuhaf soy!

Bir bakarsn canavarla pr

boynunda altndan kementle,
bir bakarsn bir kesek toprak iin
kardeiyle kan iinde kalr,
bir bakarsn zehirli ylann
azndan doya doya ier,
bir bakarsn gvercinin yreini
canl canl gsnden karr.

Bu soy
bu tuhaf soy!

Onun saban izisinde

gne altnda bahar aar
ad kutsal kitapta olan bir iek -
Meryem anann yrei.

GEMY KURAN KADIN

Gelmiyecek gelecein denizi

iki ky arasnda yatyor
kpklerinde lmn grnts.

Adamotundan gemi rm.

Geminin direi nerde?
Gkkuana ykseltmi.
Geminin yelkeni nerde?

4
Senin soluklarndan rm.
Geminin krekleri nerde?

Senin ve benim elimden oyuyor:

uykuya doymam gzlerimizi
tuzla ykayacaz.

Ama nerde
geminin dmeni nerde?

Sorma.
Bildiimiz dmenlere,
mercan ve kurtazlardan yapl
pranga vurmu deniz

lmn mesleini bildiini

sen bana anlatmtn, deil mi?

PERDE NMEDEN NCE

Senin soluundan
sadece biraz
azck daha uzun
keman teli titriyordu.

O ana kadar bilmiyordun,

bu akordu lmn
senin iin gizlediini
bir billr iinde.

Seni kskanmaya vaktim yok

ay koltuum altnda yatm
onun krntlarndan
kara kuu kuunu besliyeceim.

5
AACIN GVDES
Den yapraklar
dn ne olduunu
bilmediklerinden korkuyor
ve aata titriyen
yapraklar arp diyor:
Hadi aaya inin de lelim
rzgrlardan kap
yeryzndeki sessizlie gelin
Kmrlemi iskelet plak kalsn
bolukta kara ellerini krsn,
gvdesi sonbahar yamurlar iin
bir tekne olsun.
Sar - altn anlarnn
emberinin dna kmasn diye
biz onu skca sararz.

DNLENME
Sonbahar sakin, aydnlk iinde,
nsan dolamak istiyor uzak bir yerde.
Gzellik, sen yoruyorsun beni artk.

Heyecan yaratan her yeri geeceim.

Yalnz olduumuz yerleri greceim.
Gzellik, sen yoruyorsun beni artk.

Sakinlik aklllk, tutku aptallktr.

Parkta herhangi bir bankta oturacam.
Gzellik, sen yoruyorsun beni artk.

Elimde sigarayla uzunca oturacam.

Gelen akam byle karlayacam.
Gzellik, sen yoruyorsun beni artk.

8
AALAR ARASINDA

Gmlm ve donmu gibi duruyorsun

Sanki nemlensin
ve bysn diye
kklerini topraa doru salmsn

Hareket etmesen daha iyi olurdu-

kulara alan olup glge yaratan
ve trk syliyen
yapraklarn sesinin iinde kaybolsun

grkemli bir senfoni iin

rzgarla szlemen
daha iyi olurdu,-
aalarn uyumunu bozmamak iin
yerinde durman her eyden daha iyi

iir de biteyin bir blmdr,

o da ard aac gibi byr,
bamya gibi, fasulye gibi.
Olduu gibi kabullen
Sakn herhangi bir zevke
ya da iir nazariyesine gre
yok etmeye kalkma.
Herhangi bir yan dnce yznden de,
Mayakovskinin yapmak istedii gibi,
sakn boazna sarlma.
Sana bu hakk kim verdi?
Trebilimin ne olduu bilinir.

9
ARI

Teypten iitilen
mezzinin bu sesi
camiden gelen
kadifeyi andran bu bariton
bu sabah iimize,
toprak ile gk aras bir ba gibi
inandrc bir anlamla kyor.
Bu iten ballk
ne kadar da dindirici ve yattrc,
ilk grnte, ne kadar da derin.
Gene de, bu duann szlerini anlayabilsen,
bunun, bu biare topraklarda
inananlarn etkinliine dair
sadece bir ar olduunu greceksin.

SEVGLLERN MESAJI

Onlar, gen kalmamn

kendileri iin
grevim olduunu dnyorlar.
Fakat kandolamm benim
Grenlandaki vadiler gibi
donmutur.
stisna olduum da kukuludur
Bizi klten amansz yasalara
benim de bam eik.
Fakat onlarn mesaj kat ve korkun:
Son umutlarmza ihanet etme!
Gen kal!

10
MNARE

Minare ite urada

gzlerimiz nnde
elimiz altnda
dmdz
gn
mavi kadn karsnda
bir tkenmez kalem gibi.
Fakat ge
mesaj yazabilmek iin
onu tutacak
onunla yazacak
el yok ki.

MESAJ

Sissiz de, Tire ve Sidon,

binlerce yl burada yaanm
ve yine de yaanacak.
Biz insanlar otlar gibiyiz-
ezilir, kurur, boulur, rr.
Sadece toprak kalr.
Biz insanlar karncalar gibiyiz-
inerler, yok ederler gene toplanrz.
Vaktiyle buradan Hinde sefere klm,
Kim dnebilir ki bunu
Via Egnaia yoluyla ieron
Selanie srgn edilmi.
Drama etrafnda
etin sava arifesinde
adr altnda
Sezarn grnts Brtse grnm.

11
Sonra Tiveripolda din uruna den
onbe kii takdis edilmi.
Beyaz Gln kaynad yerde
Naum manastr kurmu.
Bu topraklar Kral Markoyu da yreklendirmi.
Ve gene de,
ne dersin onuru krlmam m?
Bunsuz olgunlua varlamaz myd?
Her ey nceden grlm$-
biz gidiyoruz,
toprak ise kalyor.

12
 ATSO O P O V / 1923 - 1982
1923 ylnda tipde doup, 1982 ylnda skpte lm
tr. Makedonya Bilim ve Sanat Akademisi1nin kurucularndan biri
saylan yazar Makedon edebiyatnda sadece air olarak bilinir.
Uzun yllar yaynclkla uram ve bir ara Yugoslavyann Se
negal Byk Elisi grevinde bulunmutur. Birok deerli evi
rileri vardr.
iir kitaplar: iirler / Pesni - 1944/, Genliin Demiryolu
/ Pruga na mladosta - 1950/, Slavko Yanevski ile birlikte /, Gra-
mos'a / Na Gramos - 1950/, Ellerimizle /So nai race - 1950/,
Dert ve Sevin Dizeleri / Stihovi za makata i radosta - 1959/,
Sessizlikle Kayna / Slej se so tiinata - 1955/, Rzgar Gzel
Havay Getiriyor /Veterot nosi ubavo vreme - 1957/, Olmazlk
/Nebidnina - 1963/, Klde Fal Bakan / Gleda vopepelta - 1970/,
Kara Kadn in Trk / Pesna za crna zena - 1976/, Bayrda
Aa / Drvo na ridot - 1980/.

BAOBAP (*)

Btn ky kuatyor ama gene de kuatamyor.

Hayat aac. ller tapna. Baobap.
Btn ky kuatyor, ama gene de kuatamyor.
Byk bir aa gvdesi. Ksa Dallar. Yamur iin sakin bir dua.
Yamurlar ise grnrlerde yok.

Sadece morlar iinde bir kadn, morlar iinde bir kara kadn
aacn gvdesinin karsnda durmu
yamurun btn bylerini biliyor,
biliyor amma bunlar kimseye sylemiyor.

(* ) B aobap, Afrika savan alarnd a yetien ve bitkiler arasnda en iri gvdesi olan
ok uzun m rl bir a a. M aym u n ekm ei aac.

13
Gne yerkrenin derinliine dyor.
Yeryz gne, gne yeryz, herey susuzluktan yanacak.
Sadece kocaman baobap gs geriyor scakla,
yamur duas iinde sakin.
Yamurlar ise grnrlerde yok.
Dersin nerde ise decek kuraklk son damarna vuruyor.

Fakat o birdenbire doruluyor,

kknden silkiniyor.
Morlar iindeki kadnn doaya kar bys onu lgn ediyor.

znn suyunu emmiye balyor

grn netleince de
yaprak ayor, yeeriyor...
Yeil bir alay ve yamur duas.
Yamurlar ise grnrlerde yok.

Btn ky kuatyor, ama gene de kuatamyor.

Hayat aac. ller tapna. Anavatan.

TPTE VE JOALDA

Ne kadar da byk bu dnya!

Biri Hisar altnda,

teki Okyanusta.
ki dnya, iki sava meydan;
iki ayr, hayat kutsal yer.

Kervan ise yryor...

Ne kadar da kk bu dnya!

14
tip ve Joal,
biri Hisar altnda
teki Okyanusta.
Halbuki ayn sevgiler,
ayn dalgalanmalar
ayn air dertleri ve ryalar.

ki kk ve adeta adsz ehir

kiside ayn sevgiyle karde.

GL KIYISINDAK OLAY

Haber yldrm hzyla uuverdi

ve halk gl kysna indi btn
Burnada, burnunun deliklerinde Sibirya iyi
ve yelesinde sahra kumlarnn tozuyla,
gzlerinde bir yldz parlakl olan kanatl at,
uzun yolculuktan yorgun soluk solua yatyordu.
Dnyay evreledi, deniz, okyanuslarn zerinden utu
ve buraya berrak, souk, ill sudan iebilmek,
bu doum glne inebilmek iin zoraki g buldu kendinde
ndi ve kyya yatt, uzun yolculuktan yorgun argn,
yatt gl kynda son bir aba iin daha gc yetmemiti:
kuvvetini tazeleyecek
ona hayat gcn evirecek
berrak ve ill suya dalamad.
Toplanan halk birbirini itiyor ve etrafnda mrldanyordu,
kadnlar tanrya dua ediyor, ocuklar gzlerini drt am
seyrediyordu,
erkeklerden bazlar iin bu grlmemi bir delilikti,
dierleri iin bu bouna bir yolculuk ve hedefsiz bir uu,
onun iin ise bu yaptnn yce bir anlam vard,

15
dnyay kefetmekle doum yerini kefetmekti amac.
gn yatyordu o gl suyu kylarnda
kuvvetini eviremiyordu hi bir trl,
gn ne kalkyor ve ne de lyordu.
gn halk sabrla bekliyordu,
sonra halk yava yava evlerine dnmeye balad.
Drdnc gn gl kenarnda at yalnz brakarak.
Tam son kii buradan ayrlrken
gkten yamur boald ve gl bymeye balad,
dalgalar gl kysndaki ata arpyordu.
Berrak ve ilal sudan kendine gelen at
boaz dayanabildii kadar birka kere kinedi.
Halk korku iinde geri dnmeye balad,
istemeksizin atn gle nasl daldn
dalgalarla nasl oynadn
ve berrak, ilal suyu nasl itiini grd.
Btn bunlar sadece birka an srd,
ve bundan sonra at gln kysna kt,
doum yerini kefederek dnyay kefetmem iti.
En yce amacn beraberinde tayarak
uuuna ilk defa balyormu gibi yeniden yukar doru utu.

Yalvarlara kaplmayan, kavi toprak ol.

Masa zerinde dilsiz bir heykel ol.
Kalmszla iten gl. Hem de ta
ve aclar iinde irkince byyver.

Gk ol. Maviliim ol. Bir demet yldz.

Drt duvar arasnda canl bir zaman ol.
Hatasz saplan yree. Bir ok gibi.
Kariyattaya gibi bana dayanak ol.

16
SESM ARIYORUM

Yaban denizin sakinliinde sesimi aryorum,

bakyorum ta olmu.
Onu sonbaharn sar llnde aryorum,
birden bire yeil oluyor,
Ellerim, benim ellerim deil
/ellerim ayn parmaklar/.
Gzlerim benim gzlerim deil
/gzlerim, uzakln gzleri/.
Szm, tohumun dileriyle tarlada biten
zamann ok kuvvetli bir enesidir.

17
 GOGO VANOVSK / 1925-

1925 ylnda skp'te dodu. Makedonya Yazarlar Birlii'

nin en yal yelerinden biridir. Uzun yllar skp Radyo ve 7e-
levizyonunda gazeteci ve sorumlu yazar olarak almtr. Halen
emeklidir. iirden baka lirik dzyaz yazlar da vardr. Rus di
linden nemli eviriler yapmtr.
iir kitaplar: Yeni lkay in /Z a novata prolet - 1946, Di
zeler / Stihovi - 1948/, Lazaropole / Lazaropole - 1951/, iirler
/ Pesni -1953/, Son yllarda iirlerinden yaplan semeler birka
kitapta yaynlanmtr.

ZAMAN ZAMAN

Zaman zaman gelir keder arlmadan

yle beklenmeden, nedensiz, kendiliinden.
Bir saman kokusu gibi ker iine
yer alt sular gibi taar aniden.

Bakarsn, dersin ovay bir sis kaplam

km her yana sessizce yaslanm.
Her yann sap salam iinse hasta
bo bir kiiye benziyorsun deta.

Esniyorsun, iini sarm bunca keder

Neden bilmiyorsun, neden bu kader.
Ne sevecek ne ezecek bir halin var
iin param para gnln karamsar...

18
KEDER VE YAMUR

Yamur kederin ne olduunu bilmez

o sadece monoton bir akrdar,
slatr damlar, yollar, aalar.

Amma gzlerimiz nemli iken,

bunlarda keder konuurken,
o an bir alkanlk olarak,
dayarz avularmz cama,
ve yle bir ah ekerek:
yaz yamuru yayor, deriz.

Der ve pencereden zor ayrlrz.

DNLENME

Penceredeki perdeyi ek
ortalk yarkaranlk olsun,
sessizce kapa kapy,
gir koynuma.
Sakn hi bir ey syleme
hi bir ey sorma bana,
sessizlik hkm srsn her yana.
Bir an olsun yalnz olduumu
dnmek istiyorum.
Ebediliin bir dnemecine-
zamann durduu,-
insanlarn tanmadm,
kimselere borlu olmadm,
hi kimsenin bana borlu olmad,
her eyin basbaya
hereyin olduu gibi
her eyin doal olduu-

19
bir yere vardm sanaym.
Tarafszln sakinlii,
dilek ve istekleri
denkletirdii bir yerde
olduumu sanaym.
Uzun bir yola km
ama hedefine hala varmam
bir yolcu olarak
bir an iin ykm brakaym.
Sonra da anlmda biriken
ter damlalarn
elimle hafife sileyim.
Penceredeki perdeyi ek,
yarkaranlk iinde
dinlendiimi dneyim.

TM GZLERDE

Tm gzlerde azck anlay buluruz

Gzler, insanlarn gizlerini
sakin bir dllenmeyle balyan
gkkuandan bir kprdr.

Aman, sakn kpry ykmayn

azgn, durdurulamaz, dalgal,
uursuz ve kambur bir derinin
kylarnda yalnz kalabiliriz.

ocukken derlerdi bize:

yalnz gitmeyin dereye
gitmeyin dereye yalnz.

20
 SIRBO VANOVSK / 1928 -

1928 ylnda tip'te dodu. iirden baka hikye ve roman

yazmakla da urar. Baka dillerden yapt evirileri de vardr.
Makedonya Yazarlar Birlii 'nin yesidir ve uzun yllar skp Rad
yo ve Televizyonu'hda gazeteci ve ynetici olarak almtr.
Emeklidir ve skp'te yaamaktadr.
iir kitaplar: L ir ik /Lirika -1951/, Dilek ve Snrlar / Zelbi
i megi - 1951/, Karlamalar ve Ayrlklar / Sredbi i razdelbi
1953/, Beyaz lklar / Beli Krikovi - 1956/, Byl Yolcu /
Magepsan patnik - 1966/, Dadan Kpk / Pena od planinata
-1971/, ocuklar in Yazd iirlerini de Sen Crcrbcei/ Ve-
selo Sture / Bahar ile K Taneleri ve Gnein Gz adl ki
taplarda toplamtr.

LEN GL
Seninle geceyi geiren gller
krmz kelebekler gibi utu.

Gidiyor imdi bir krmz orman

sakinliin iyi glgesi
bu berrak duman.

Ey len gl ne dersin
acaba iimize yeni bir
badnkl m tanyor?

Yolun kysndaki ak tata

krmz bir iaret bititi
iein taa dokunuyor.

Uzak yollardan
anlarn sakin blgesine gelen
bizler iin de mi bu bir iaret ncesi.

21
KK BR DNYA

Kk bir ova. Durgun bir dere.

Atn sakin kinemesi.
Ku cvlts
bu, dallardan birinde
rya gren blbl olacak.

Uzatm salkmst elini

uyuyan masmavi bir bemte
Tutmak istiyor nedense
onun gmms sesini.

MNARE

...Ya da gemie salt bir bak. Gzel bir rya,

yldzlardan fkran rya. Bugn unutulmu
byk bir mavilikte gm bir balk. Yllarn
donuk bir gl. Soua yazl bir da srt.

Alnnda yanan alevle sokaa den bir gn.

Seslerden yldz. Bir trk iin satlm
kk bir yara. Toprak ve tatan fskiye.
Gn batmnn kederinden lgnca yanan k.

Bir zamann ars olan yldzlara doru

pskrerek yanan d. Diyorum ona: haydi anlat
tedirginliini. Fsldyorum. Baryorum.
Cevap veriyor bana sessizce iini ekerek.

22
 MATEYA MATEVSK / 1929 -

1929 ylnda stanbul'da dodu. iirden baka deneme ve

eleiriler de yazar. Makedonya Bilim ve Sanat Akademisihin s
ral yesidir. Uzun yllar Makedonya Yazarlar Birlii ile Uluslara
ras Struga iir A kam larnn bakanl grevlerinde
bulunmutur. Bir ara skp Radyo ve Televizyonu'nda genel y
netmendi. Emeklidir ve skpde yaamakta.
iir kitaplar: Yamurlar / Dozdovi - 1956/, Gnn Gecey
le Denge Olmas / Rommodenica - 1963/, Ssen / Perunika -
1976/, Daire / Krug - 1977/, Ihlamur / Lipa - 1980/, Trajedinin
Douu / Ragane na tragedijata - 1985 ve Uzaklamalar / Od-
daleuvanja - 1989/.
iirleri birok dillere evrilmi ve kitaplar halinde yaynlan-
n tr. 1978 ylnda Gzellik geni adl bir iir kitab Trkiye
de yaynlanmtr.

GL

Evet sensin o benim glm. Su ve gkten bir iek

ovann iinde delik, bayrn kucanda ku.
Kydan kyya, dalgadan dalgaya giden dilek
sen misin o yal, o gne, o gzelim sz.

Ne zamandr aryorum seni gl, syle nerdesin,

dalgann gznde mi tan boaznda msn.
Belki dan avucunda gizlenmi lardasn,
yoksa sularn klnde len bir ses misin.

ok gzelsin gl, sansar krknden de parlaksn,

kpekdii, kavan yapra, anlarn melemesisin.
Sen gl bir dinlenme ve ayva gcyle dnyaya gelen
yz sargya sarlm koca bir isyan bedelesin.

23
Fakat gnein gznden, rzgarn nefesinden eriyen
sen koskocaman kaya hi bir an burada deilsin.
Gereklemeyen gze'lim yazlarn sen canl gmsn,
biilmi ot, gelincik ve kpklerden bir baharsn.

Gnein paletinden ya da bir rahibin azndan

oktan doan gl sen benim canl bir ikonamsn.
Yedi yllk askerim, mezara dek bir kazansn
sen gelin, bekleyi ve iimde sonsuz bir lmsn.

Evet sensin o glm benim. Demek sensin imdi

otlara, ieklere yatan, kaya zerine yaslanan.
Ama senin dalgan glgesiz uan bir kutur var
imdi de artk herey kpk, gkkua ve rzgar

Sen her zaman glsn. Buradasn ama gene de yoksun

bir ky, bir evre ve gzlerimi skan bir ember.
Bir tepe zerinde, bir dib iinde ve yrtcnn
her zaman senden gizlenip kat bir fundalkta.

Evet sensin o benim glm. O gzelim ve kadn.

Kumsal len. Unutulmu kanatlarla bir gndere.
Varsn diye dnyorum. Fakat kpkle dolu kyn,
gl deilmisin gibi, burada hi yokmusun gibi.

Hereye ramen ovada derin kazlm bir dertsin

bayrlarn kucaklay, her an yalnz olan gne,
tek kyl, tek emberli ve tek bir bakl
ta gibi alev gibi sen hep kendine dnksn.

24
STANBULA GTTMZDE

Santiyagoya gideceim.
Boulmu deniz kum zerine yatm.
F.G. Lorka

stanbula gittiimizde
Reka kalyordu
Belianllar Ribnianllar Nistrovanllar
Reka kalyordu
stanbula gittiimizde
oduncular, obanlar, topra srenler
ah stanbula gittiimizde
Odesaya ve Ulahistana
Reka kalyordu

stanbula gittiimizde
Reka kalyordu
Mavrovallar Volkovanllar Niupurlular
Reka kalyordu
stanbula gittiimizde
oraklar askerler renciler
ah stanbula gittiimizde
ve uzak Besarabyaya
Reka kalyordu

stanbula gittiimizde
Reka kalyordu
delikanllar damatlar dullar
Reka kalyordu
gzyalarla dertle naletlerle
Reka kalyordu
eh stanbula gittiimizde
ve uzak skenderiyeye
Reka kalyordu

25
stanbulla gittiimizde
Reka kalyordu
Vardar Tuna ve Rzgar yollarnda
Reka kalyordu
stanbula gittiimizde
ova deniz ve yas peinde
Reka kalyordu
eh stanbula gittiimizde
ve uzak Amerikaya
Reka bizimle tanyordu

Eh stanbula gittiimizde
ve orada kaldmzda

ALACAKARANLIK

Krmz. Krmz. Krmz.

Cokun bir trk gibi

ormanlarn
mavi denizinde
kayboluyor
alacakaranlk...

Otlardan kavala kadar,

srlerden bulutlara kadar
her ey comu
yanyor.

Gsten t trkye,
admdan emeye kadar,
her ey tuhaf
bir okanma iinde.

26
Sr kavala ak,
an trkde kaybolmu,
gz akayka delice vurgun.

Krmz. Krmz. Krmz.

DNLENME
Scak baaklar yannda uyuyor gen orak
Yorgun ellerinden uup gitmi sar orak
bayra dayanarak
sakin blgeye bakyor

Uyuyan baaklar zerinden

korkan bir ku uuverdi
sonra bir anda dald vcudu
onlarn sakin nefesine

Glerek kmldad orak bayardan

Baaklarda sabah hldaynca

tarlann altn tellerinde
yeniden trk sylemek iin
o usulca yryerek iniverdi
oraknn nasrl ellerine

YANKI

Ormanda tnlyor
baltann vuruu

Sesle balta gmlyor

ormann bedenine
Rzgr lyor oduncunun
yank ve sesini

27
Aacn gvdesi inliyor
yongalar titriyor
gne altnda

Ar ve orm ann
bileim i
nn m gvdesini
yok odyor.

Ardnda lm km
bunun srtnda da gne

ARI
Dur ve yava yava
topran derinliinde
gmbrdiyen gz rnlerine doru ynel

Kadnn hamilelii gibi

srnn huzursuzluu gibi
gnein duvarlara
dkl gibi

Dncenin kovan
blgede oalyor
Bunda anlarn kmesi
ufalanp dalyor

Sen bilinen otlarn

evresinde dnyorsun
zamann helisi ise ekiyor seni
yeni aydnlklara doru

Geebilirsin burada durmakszn

szlerin tuza iinden

28
HTYAR KADININ YKS

ki inek ve bir denek

otlarla diliz konumada
Yanlarnda dolanyor
gnn bozkr bak
gnein yorulmu gz

Sonbahar gelip gidiyor

anlarn sisleri iinde

Ne denek yeerecek
ne de kadn koacak
gittike kararmakta
szlerin mavimsi ufuu

Sonbaharda yapayalnz
susmakta uzaklar

29
 GANE TODOROVSK / 1929 -

1929 ylnda skp'te dodu. Makedon edebiyatnda air,

eletirme ve edebiyat tarihi zerinde denemeler yazan bilgin ola
rak bilinir Birok dillerden Makedoncaya yapt deerli eviri
leri vardr Halen skp niversitesi Filoloji Fakltesi nde
edebiyat dersleri hocasdr.
iir kitaplar: Sabahlarda / Vo utrinite - 1951/ , Tedirgin
Eden Sesler / Trevozni zvuci - 1953/ , Sakin Admlar / Sopoko-
en ekor - 1956/ , Gkkua / Bozilak - 1960/ , Bir Gnnn
Apotezi / Apoteza na delnikot - 1964/ , Susulamyan Ac Yudum
lar / Gorlivi goltki nepremol - 1970/ , irkin Gn / Sneubaven
den - 1974/ ve skpller / Skopjani - 1981. Birok iir kitaplar
yeniden baslm ve yabanc dillere evrilmitir.

RZGARDAN KARMAKARIIK OLAN AKAM

kinci renklerle fakir!

Bozca -
ylesine irkin ve ksk bir dekor.
Aptalms bir tek dzenlik iinde
boyuna uzanyor kederli sokak.
ehri basks altnda tutan
o bilinen
korkun boluu
naslsa hissediyorum.
yiki bu akam
yavuzca
ve aptalca
geldi er iin domu rzgr.
Alnmz amasn
gzlerimizi ovuturmasn
bizi uzaklara itmesini

30
bilen bu avarenin
bar ve huzur bulabilmesi iin
yok olan elleri iek asn.
Bylece ocuksu,
zlem ekerek dalalm
dnyann btn karmakarklna -
Birinin kvrk salarn karma kar etmek
gerekten byk bir zevk;
boa bir ikindi zaman
rzgrdan karmakark
akama girmek zevkli olduu kadar.

NOKTRN

Yazn ge vakit niyet ettim

yrdm Byk yola ktm...

Dncem parlak, iimde sevda

alnm da ak gittiim yolda.

Drt bir yan derin uykularda

ben ise kasrgann srtnda.

Hedefim, ad sonsuzluk olan

bir blge, bir diyar, bir alan.

Her yandan korkun bir lk:

aman sakn, dur yapma delilik!

Oraya giden bu yola birader

dn olmayan yol derler.

31
SEVG TRKS

Hereyi mi verdim? Her eyi mi aldn sen?

Grmek zere! Syle daha ne bekliyorsun?
Unutma, trajedimizin son deyii yoktur,
bu, durmadan akan bir dere gibi sonsuzdur.

Yolunda olan hereyi alp gtrr

yazn da ok kez kyafet deitirir -
her yan kurutan scak rzgrdan
bir damlack olsun su dilenir.

Teknesi doluyken gmbr gmbr akar

drt yan -ovalar hep su basar-
te sevgimiz byle her zaman
i yakar en salam olduumuz an.

Grmek zere! lk ilkyaza kadar!

Bol, cmert, scak ve yumuak
yaayabilmek iin rlplak
bir dere gibi coup taacaksn...

32
 TSANE ANDREEVSK / 1930 -
1930 ylnda Kratovada dodu. iir ve hikye yazar. Uzun
yllar skp Radyosunda gazeteci ve sorumlu yazar olarak a-
^ lnytr. Emeklidir ve skp'te yaar.
iir kitaplar: yilikler / Dobrina - 1956/, Trenler / Svee-
nosti - 1964 ve Balar/V rski - 1982/, ocuklar iin yazd iir
kitaplarn da: Gneli Mesaj / Soneva poraka - 1951/, Yeni Ne
Var / Sto ima novo - 1959/, Horzlu Gezegen / Planeta so petel
1976/.
Radyo ile televizyon iin de birka oyun yazmtr. Hikye
lerinden bir seme Trke de yaynlanmtr.

YEN GEL

Kularn ad olmad
diyarlara gene geldim;
sevgiyle silahlanm geldim
ve grdm-kular mavinin iei olmu,
ve grdm
-iekler renk ve kokularn kular olmu.

Okuyorum sizi kular, iekler,

sevgiyle bym sizi fsldyarak okadm
ve grdm
-aydn hi bir zaman diz kmez
ve havada snr kazacak
keser hl bulunamad.

Fsldayarak ormanlarn mziini,

suyun dalgasn ve tan alnn okadm
ve olgun bir dnce iimi aydnlatt:

33
tohum korkunun ne olduunu bilmez
ve omurga kemiini de bkmez;
gnei tata bile selmlarlar
ve iddetli yurtlarn kutsarlar...

Onlar gibi bu ta diyarnda

bir trk olmak istedim.

GL KIYISINDA BEYAZ TRK

Ey, siz, beyaz anlar,

beyaz trkl beyaz anlar,
hadi vurun bu kyya,

Ey, siz, beyaz anlar,

beyaz beyaz grldeyin,

Skn kara kaplar,

atn kara eikleri
girin kara avlulara.

Ey, siz, beyaz anlar,

girin kara avlulara,
burda beyaz anlar olun,
beyaz boyunda beyaz anlar.

34
 ANTE POPOVSK / 1931
1931 ylnda Debreye bal Lazaropole Kynde dodu.
Tbbiyeyi btnlemesine ramen gazeteci ve ynetici olarak a
lmtr. iir yazar, deneme yazar ve baka tr yazlarla da
urar.
iir kitaplar: Yanklar / Odblesoci -1953/, Vardar / Vardar
1958/, Boyun Ememek / Nepokor - 1964/, Taa / Kamena
-1972/, Sryaz / Tajnopis - 1975/, Sevgiyaz / Ljubopis -1981/,
Mavi Trk / Plava pesna - 1984/ ve Balksz / Nenaslovljena
1988/.
iirleri birok dillere evrilmi, Trkiyede de yaynlanmtr.

KYN INARI

Gnbatsnda farkedilebilecek tek ey

kk l, dalsz ve yapraksz bir gvde,
talk yerde kurulmu bir turup.

Ne birey bekliyor ve ne de bir umudu vard,

kular bile zerine konmazd,
sadece batarken gne uzatrd glgesini...

Hi kimse farknda deildi - fakat o hatrlyordu

ocuklarn geldii gn, byylerini, oyunlarn
nasl beyazlandklarn ve sustuklarn...

Kuaklarn zerinde talam bir yank.

35
KMZ N SONBAHAR

Susmak,
atei demirle krklememek,
balanmam ekmei srmamak,
ana yollardan gitmemek,
gecenin gkyzne bakmamak,
yle, tanmyormu gibi
hi bir zaman grmemi gibi
birbirine hi dokunmam gibi:

imdi iki canl taz,

zaman zaman aradan sadece rzgr
svp geer ve eser...

K TA DREK

Tatan iki direk

ky nnde
yola km.

Bir ku srayp uuyor

gh bir taa-gh tekine,
ve talarda rzgarlarn oyduu
yazlar okuyor.

Demek iki plak ta,

ky nndeki bayra km
sadece karlyor ve uurluyor.

Karlyor - uurluyor,

uurluyor...

36
DLERMDEK EV

Blaje Konevskiye

Topraa gml kazklardan iskelet baladm,

bastm amuru, duvarlar kurdum,
duvarlarn gnete yanks vard.
Gzel bir yuva yaptm: Rafl, zincirli,
engelli, ocakl,
yksek bir baca yaptm ve bu sabah baktm
dumanla vcudumun
ve gzelim admn nasl dolatn:
toprak altnda alak-yldzlar zerinde yksek.

Dlerim arasnda evimi kurdum

-iskeletime gre;
bir manastr ile bir gl arasnda.

Ve evimin yalnz bir kaps vard.

-girebilmem iin yetecek kadar;
ocak kynda bir yatak da
-iinde yatabilecek kadar;
lmnle birlikte yalnz bana
hamilelik gecesinde -gelinle olduu gibi.

37
 YOVAN STREZOVSK / 1931

1931 ylnda Struga yaknlarnda olan Podgortsi Ky'nde

dodu. air, hikyeci ve roman yazardr. Yallar iin olduu gi
bi kk ocuklar iin de yazar. Bir ara skp Radyosu'nda a
lm ve sonra Uluslararas Struga iir Akamlar 'na ynetmen
seilmitir. Yirmi yldan ok bu grevde bulunmaktadr.
iir kitaplar: Fsldaylar / epoti - 1958/, Zaman inde
Admlar / ekori ve vremeto -1971/, Sonsuzluun O rfeyi/O r-
fey na beskrayot /, Velebilye / Velebilje - 1985/. ocuklar iin
yazd iirleri de: Crcrbcekler / Svetulki -1957/, Renkli iir
ler / areni Pesni - 1959/, Renkli Ayna / Sareno ogledal -1965/,
Kuzeyden Gney Kutba Kadar / Od severen do juzen pol -
1966/.

KU VE TA

Ku hep bir taa konuyordu

kendini sevdirmek iin
taa trk sylyordu

Tan k olduunu dnrken

ta zerinde kuu l buldular

Canavar, ta,
kanatlarn almak iin kuu ldrd

Toprak her zaman iin

nallad ta kendine

38
DNCE

Ayaa kalknca
bizi deniz gibi alkalyor
tpk rzgar gibi:
nekadar daha bykse -
ate o denli ok alevleniyor

Bizi nerde ve ne zaman

artaca bilinmez

Tze der
amacna varabilmek iin
grlmeyen snrlar deitirir

i bittikten sonra
tpk Tanr gibi davranr
dnyay yaratmaya balar

BOLUK

Yansmas olmyan ayna

dipsiz bir dip
Ona hakimiz diye grnr
biimlere girer sanrz
oysa her eyin dnda
Biz yaadka
o da var

lmmzle
daha da byr

39
 YOVAN KOTEVSK / 1932-
1932 ylnda Ohri kentine bal Prlsovyani Kynde do
du. Sadece iir yazar. Bir ara gazeteci olarak alyordu. imdi
ktphanecidir. Uluslararas Struna iir Akamlarnn bakan
grevinde de bulunmutur.
iir kitaplar: Tanaarts ncesi Gl / Nasmevka red
zorite - 1958/, Toprak ve Tutku / Zemja i strast - 1958, / Kt
Zaman / Zlo doba - 1963/, Arlk / Tezina - 1965/, Yeil Kap
lar / Zeleni porti - 1975/, Herakleya / Herakleja - 1978/, Kran
/ Pomorija -1981/, Uyank Kalmak ve Dlemek / Bdenija i sno-
vid e n ija -1982/, rnler / Plodovi -1984/, Tapu /T a p ija - 1985/,
ve Homeri Okurken / itajki go Homera - 1988/.

KIZIN BEYAZ SEVGS

Bir sonbahar daha bekleyeceim:
K yollar karla rtyor,
ilkyaz dnrleri getirecektir.
Ana, neye dinliyorum kalbimi?
Ona yol kenarnda rastlarsam
ieklerden elenk receim
bununla boynunu ssliyeceim.
Yeil yumak, herdemtaze gl
getiriyor ilkyazda gney rzgr
Kaynak yannda bir rastlarsam
avularmdan su vereceim ona.
Ana, neye dinliyorum kalbini?

EKMEK

Birka szckle srrn zyorum

yln en scak gn olarak bekliyorum seni.
Yldzlar yaknlatrn Saman yolu gibi

40
biz bize deil hem de sofrada yabancyz.
Kpek mi insann insan m kpein?
Peimde koan yabanc gzlerden korkuyorum.
Tatl kabuk adna seninle evlendim.
Sen kuru toprak ve tabanalar zerinde
zorla yazlm adlardan ac bir adsn.
Ekmek. Kapy ap bar bar baracam,
zalim yllardan a kalan anama,
doymayan kkler gibi dalm baklar
temelden yklan kardaki eve.

SEVG VE LM

Ben ve benim sevgili kzm

sevgiden bir birimizi kaybettik,
dnden lm oyununu oynyorduk.
Bizim rlplak ayplmzdan
Tanrlar hep gizli kalyor.
Yrekten baka bir yrek kazdk,
srtmz iddetli ard
sonra lgnca vurulduk hepimiz
sonbaharn akam ateine.

Dourun!- toprak doruyor...

bizler de Havva gibi douruyoruz.
Dnden sevgi ve lm oyunundan
ar yaral olanlarn
yaralarn sarmak iin
salarmz yeterince uzun.
Sonbahar deresinde otlar soluyor.

Tatan sonra su akyor

toprak akyor, gk akyor,
alevden ate slk alyor
ocuk, toprak, ta alyor.

41
 GRE NAPESK / 1933-

1933 ylnda Pirlepede dodu. air ve hikayecidir. skp

Radyosu'nda gazeteci olarak almaktadr. Makedonya Yazar
lar Birlii'nin yesidir.
iir kitaplar: Rzgar Avlyanlar / Lovci na vetrot - 1965/,
Zaman Sresi / Vremetraenje - 1975 ve Prilapon / Prilapon -
1982/.

TURNALAR

Uup gidiyor,
gneye doru turnalar,

Bu yolculuklarnda bir elveda var

lklarnda da bir keder
sessiz kallarnda fsldamalar
yalnzlklarnda dostluk tter.

Uup gidiyor
gneye doru turnalar.

SOKAK

Gzlerini yoruyor
bir sr demir
betonarme.

Yolun ak ynnde
kendi bana
gidip yryorsun.

42
Etrafta bir kalabalk
insann iinde
byk bir boluk.

Bir gn, belki bir gn,

diye dnyorsun
geeceksin soka.

Fakat beklediin an
yeniden bir dou iin
bu yolun nekadar sonsuz
nekadar umutsuz olduunu
greceksin inan.

YAMUR

Gecenin iinden geldi

oluklardan hafif akarak.

Hafta sonunu bir yerde

geirmeyi dnenler
balkonlardan
ilerinde bir sz ile
seyrediyor drt yan.

Hi bir eyi dnmeyenler

yataklarnda rahat rahat
d grmeye
devam ediyor.

Yamura sadece
parklarda
sararm yapraklar
seviniyor.

43
GKDELENDE SABAH

Burada herey hergnk gibi:

bir yerden alan saat sesi

baka bir yerden sabah kfr

bir yerden kaygana kokusu

baka bir yerden yanm st

katlardan birinde nlyor radyo

baka birinde bebein alamas

kimisi merdivenden koarak iniyor

kimisi de alveriten dnyor

fakat aralarndan en ou
otobsler peinde koan
ilerine gecikmi kiiler.

44
 MHO ATANASOVSK / 1934

1934 ylnda skpte dodu. air ve hikyecidir. skp

Radyosu'nun dram redaksiyonunda almaktadr.
iir kitaplar: Gzler ve Sisler / Oite i izmaglinite 1955/,
Hi Bir Zaman Yalnz Deilim / Nikogaj nesumsam -1957, lk
yazlar Geiyor / Minuvaat proleti -1959/, akayklar / Bozurika
- 1963/, ve Dere / Reka - 1975/. ocuklar iin yazd iir kitap
lar da: Arslandan Korkuya Kadar /O d lav do strav -1962/, ve
BirArslan Korkudan Alyor/E d e n lavplae od s tr a v - 1967/.

KUKU SONES

Eski tula fabrikas ardndaki virajda

bu akam ikimiz yalnzz dere kynda
dncelerim vcudunun biimini alyor
ama suyun da vicdan temiz deil

Szn her iki yannda oka varsn

benim iin biricik peyzaj senin sesin
btn patikalar yolun kavan brakt
beni kimse insanlar arasna dndremez

Herey hi bir ey olmam gibi olacak

bu eski tula fabrikas ardndaki dnemete
tesadfen yakalanan gelip geenleriz biz!

Yumuak toprak zerinde aprdyorsun

korkuyorum diri bataklk yutmasn seni
artk hi kimseye inanmamak gerek.

45
AKAM TRKS

Tepedeyiz ehirse nmzde

tpk atelenen bir mangal gibi

pn ak kaplar nnde
dilek bir ku gibi ldryor

Bu, sz kknn bilin derinliine

batp boulduu nemli bir andr

Evler mutluluu kendinden uydurmakta

salklar gibi sevgiyi koruyorlar

Haydi yola kalm nmzde koca ehir

byk bir mangal gibi atelenmekte.

LKYAZ MOTF

Evin balkonundan silktiler

pn son krntlarn

Kadnn beyaz dirsei gibi

parldad geen sabah

Seslenerek at kayslar
ak memelerin fltnden

Sokan tam teki ucunda

beyaz bir ku ve kzcaz duruyor

Sessizliin en sesli trks olarak

ortalkta salt bir aart kald.

46
 PETRE M. ANDREEVSK / 1934

1934 ylnda Demirhisar yaknlarndaki Sloestia Kynde

dodu. iir, hikye, roman ve tiyatro oyunlar yazar. skp Rad-
yosu'nda gazeteci olarak almaktadr.
iir kitaplar: Dmler / Jazli - 1960i, Hem Gkte ve Hem
de Toprakta / I na nebo i na zemja - 1962/, Deniiya / Denicija
- 1968/, Uzaktaki rsler / Dalni nakovalni -1971/, vg ve i
kayetler / Pofalbi i poplaki - 1977/ ve Ebedi Ev / Vena kuka
1988/.
iirleri birok dillere evrilmitir.

GNBATIMI OYUNU

Toprak ile nallar arasndaki kvlcmla

hzl dnyor atm yedinci dnyadan

Onun gney nefesi ky altst ediyor

aalardaki yeil alevi de savuruyor
ahrlarmzdan srlar yok oluyor

Ne bizim ne de onlarn olan askerleri

taklid ediyor ustaca arkadalar

nl kralln son kona nnde

sar kpkler kapanmadan nce
altncyla biz be kii kaldk

Kafamda, eer bu kafa benimse

iki ufuk veriyor birbirine el

Bir taa dokunur dokunmaz

bamda krmz gelincik averdi

47
Kaplarda st dallar byrken
ev etrafnda birka sz teberi telta
Eremiyay ise biri durmadan kovalamakta

Glgelerinde tuzaklar grlen

her yandan kara tellallar geliyor
giriyoruz bizi kovalayan dnyaya

GEREK VE RYA

Samandan yaplm bir ev ar

bunu gereken yerden kuatarak
iki kedi aralarnda szleiyor

Drt yuvarlak ayna

geceden eriten
vcutlarn gsteriyor

Hi haberleri olmadan
hi bir zaman yaamayan
insanlarla insanlar konuuyor

Sar iaret veya pmeler

iniyor vcutlarndan
durmakta olan dereye

Kimbilir ka l holanyor
kendi scak lmlerinden
herkes bana syledim sanyor.

Ben ise gklere aslm

altn salncakta sallanmak iin
kk kz aryorum drt yanda

48
ocuklar kilitli yolculukta
bezden kk ar canlanyor
iplikle ilenmi ince oya gibi.

DADA GECE

Onun kkleri
iki mor da arasnda uzanan
krmz ovadan balyor

Kularn kanatlarn alyor

Sesim ortal karartr diye
lk koparmaya korkuyorum

Aalar birbirine yanatryor

sonra da yabanclatryor

Da otlanda iitilen
elimdeki baltann sesi
zehirli bir ylan

Perileri dereye getiriyor

bunlar ykanp kayboluyorlar
Vcutlarnda krlyor boncuklar

Derinliinde trampet alyor

ve kuru bir tufan ilan ediyor

Karmakark gezintisinde yryorum

ok gemeden orman farkma varyor
zerimde yaklm bir bcek uuyor

49
Dallar arasnda upuzun teller
biri bunlar ryor tekisi bozuyor
bense zavall iki yerde yatyorum

Seni dikkatle dinlediim korku

diz beni kuruna mahkm olmadan.

HIDRELLEZ

Aalara yitirdikleri elbiselerini evirir

birka taraftan
geldiinden dolay
Hzr peygamberin ejderhasn ldrr

Koca ceviz aac altnda

gn solundan sana doru
uar kzlar

Dizleri yuvarlak
bir scak poaa gibi
alnlarnda srgan dolayor

Gn drt bayrda yenilmi

sadece biri ellerini kaldrm
Gel beraber birlikte olalm
ncs de bizimle olsun.

50
 VLADO UROSEV / 1934

1934 ylnda skpte dodu. Makedon edebiyatnda air,

hikayeci, denemeci ve eletirmen olarak bilinir. Birka antoloji
de dzenlemitir. Makedoncadan Srphrvataya yapt birok
deerli evirileri vardr.
iir kitaplar: B ir Baka eh ir/E den drug grad -1959/, G-
rlmiyen / Nevidelica -1962/, Yaz Yamuru / Leten d o z d -1967/
Yldzl Terazi / Svezdena terazija - 1973/ Suya Dalmann a
n / Nurkako svono - 1975/ Dliyen ve Boluk / Sonuvaoti
prazninata - 1979/ ve Hipnopolis / Hipnopolis - 1986 .

GNEY YILDIZI

O blge ve aradm o ad nerede

ocukluktan o resim o izili duvar
o iz o glge o yldz
hi bir yerde bulunmayan o ehir
Aldebaran denen o lke nerede

Uyku ncesi beklenen o rya nerde

o yol anlamyla kavgada o iaret
o deniz o yaz o gkkubbe
kln ortasnda gizlenen o bitki
Aldebaran denen o trk nerede

Anlam ge kavranan o ses nerede

o ate sonuna dek iyimser olan yal
doutan bizimle olmayan o yara
o renk o sevgi o resim
Aldebaran denen o kadn nerede

51
Her yerde yabanc olan o yolcu nerede
o kk dalgadan balayan o dalga
o dere o yol gstergesi o orman
o ku o yal kadn
kez gerek kez aldatlm Aldebaran

KAOS

Yeil gzl kadnlarn says hep daha fazla.

Vaktinde gelmeyen trenler de gittike artyor.
Celltn uyuklad byk bir salona
saygyla girenlerin de saylar oalyor.

Kuruyan kavaklar her yerde gitgide daha ok

Terkedilen kentlerin de says daha fazla.
Gidenlerin adlar gittike daha az iitiliyor.
meye neden olan hava akmna dayanan yok.

Mavi renkten korkan insanlar zamanla daha ok.

Elinizden eken dilencilerin says artyor.
Merdivende duran yabanclar da oalyor.
Bunlar neden byle diye soranlar da az deil.

RYA GRENLERN ZGRL

Hedefleri uzak bir ada.

Barsanz iitmezler sizi.
Suyun akmna kar yol almak
Onlar iin ok basit bir i.

Ayakkablarn frlatyor.
Altn postu da alyorlar.
Uzak kknarlardan umu
kular gagalarndan besliyor.

52
Olay tevik ediyor herbirini.
Bilinmeyen yerlerde yzyorlar
Uyanmak onlar kilitliyor,
rya ise zgrlklerini ayor.

EV VE YAZ

Darda su dolu
ve kimsenin derlemedii iek. erde
yamurda yal bir balk
yatyor unutulmu
gezintide. Kaplar,
bir kadnn oturup
altn yaz kumlarnn
parmaklar arasndan
gemesine izin veren
odaya gtryor. Gzlerini anca
glgeler yumuak oluyor.
O an balkondan
baheyi saran duvara dm
ar meyve dallar grlyor.
Hi kimse gelmiyor.
Ryas mumun yarsndan
ve aa kurtlarnn kemirmesinden
bu evde kim yayor diye
hi kimse sormuyor bile.
Salt zaman zaman yaz vzldayp
a glgeler ile kr ikindin
arasndan biri ar gibi
gemeye alyor.

53
 PETEFt T BOKOVSK / 1936

Kruova yaknlarnda bulunan Ostriltsi Kynde dodu. a

irdir ve eletiriler de yazar. eviri ile de urar. skp Radyo
su'nda gazeteci olarak almaktadr.
iir kitaplar: Sel Yata / Suvodolica -1962/, Dikenlerden
rt Postela od trnje 1970/, ve Gk Ta / Nebesen karnen
1985/.

RZGAR

Rzgarn bayraklar
gtryor
samandan damlar

Kavaklarn boyun edii bu zaferi

acaba kim aryor
bunu eytan bilecek

Yar sarn da iitmesi

bir mutluluk mu acaba

ldrm ekinler nnde

uykulu oraklarla
acaba kim alay ediyor

Yoksa plaklndan korkmu

deri ve kemikten olan
yollar m alyor

Ey lanetolas deniz
uzaklarn pikurusu

54
Boazlarnda dmlenen kltr
ve yalanan gzleri ovuturarak
insanlar bakyor damlara

Ocaklarn kzl demetleri

kara tomurcuklarda
sonsuz kalacak,
Yaz kendi sakinlii nnde kaarken
yakalanacak diye korkudan baryor.

ORMANDAK KAYNAK

Bir ey uykumdan uyandrd

ve ite geldim
gzlerimi greyim

Eildiim an
bunlardan bitiiverdi
gklere dek yaban bir orman
O zaman salt canma ihtiyac olan
hafif bir dn akm
alverdi beni

En yksek ve en yumuak havadan

en temiz sular ayrverdim
ve alnndan ptm

Beni lgnca aldatan efsanenin

gm tedirginlii
nerden balar bilemiyorum

Fakat yala ormanda ilk sar yaprak

gzlerimin nne dt
ve ald beni geri

55
O zamandan beri
bu gm tedirginlik
yreimin iinde kalverdi

Kanmda ise
durmakszn dnyor
hi bir yerde bulunmayan bu efsane

Ormandaki bu kaynaktan
artk gzme uyku girmiyor.

NSAN VE AKAAA

Akaaacn glgesi
kendi yolundan dnyor
ve yavaa evine giriyor.

eride olup bitenleri iitmek iin

dayyorum kulam aacn gvdesine.
Bakyorum kanunsuzluktan habersiz
iki belli ve uyumlu ba
boy, kuvvet ile uzun mr zerine
dertleip konuuyor.

Bir an sonra,
glge te yandan kyor
ben anszn sryorum.
Oysa glgemi azarllayarak:
Sen varken o burada ne aryor? diyor.

Verilen cevab dinliyorum:

Varm ama bundan ne kar,
kanun d akmlar iin
ben bir il bilmiyorum.

56
 MHAL RENCOV / 1936
1936ylnda tipte dodu. airdir. evriyle de urar. s-
kp niversite kitaplnda almaktadr.
iir kitaplar: Atein Gmeni / selenik na oginot - 1965/,
Szn Gecede Bymesi / Nokno rastenje na zborot - 1967/,
teki Taraftan Nereye / Kade od onaa strana - 1968/, Dn
Ucunda / Na robot od sonot - 1972/, Korku / Strav - 1976/, Yar-
gece / Polnok - 1979/, Nerez / Nerezi -19821, Atodaf / Audotafe
1985 ve Feniks / Feniks - 1987/.

NSANIN YARATILII

Karanlk aydnlktan ayrlr ayrlmaz

parldyan yerden aa yetiti

Altn bir aa, altn aa.

Aacn dallar yeerince

bir ku kondu dalna

Altn bir ku, altn ku.

Ku trkye balar balamaz

ezgiden ate pskrd

Altn bir ate, altn ate.

Ate kl olur olmaz

klden insan dodu

lmsz bir insan, lmsz insan.

57
DENZ
/ Geceyars /
Karanlk bir ses geceyarsn bildiriyor.
Grlmiyen bir oktan
Vcudum vurulmu dyor.

Aalar kime doru ykseliyor

Selviler neye yldzlar nian alm?

Yiyor boynuzlu canavar

Denizin berrak ieini taze taze
Sonra dnyor
Fosforlu bir bala.

Gece yarsnda
Kaybolan yreim
Dnyor sslenmi
Beyaz sarmaklarla.

GNBATIMI
/ bykleme /

ki kara yelken kapad alan

Gece basknndan korkan
Kular ge doru uuyor

Bu, mavi glgelerde yatan

benim hasta ruhum deil mi?

Geiyorum ama kimse farknda deil

Kyya, ku gibi den kayn aac iin
imdeki dert ykyor beni,

Bu, mavi glgelerde yatan

benim hasta ruhum deil mi?

58
INAR

Gvdesinden pskryor
Yeil alevler
Kabuunda eek ars
vzlyarak iskeletini kemiriyor

Herkesi hatrlyor
Kendini unutuyor

Etrafnda ller
yaz oyunlarn oynuyor
byl sazlar arasndan
yamur iin dua ediyor

Ona adanm yldrm

bize arpyor.

KADIN

Seni dnp bir sz iine koyuyorum

szck nefes almaya balyor
Ben adn yazmaya alrken
gzel bir gnde ku seni getiriyor

Seni dnp bir tane iine koyuyorum

Tane imlenip gonca olmaya balyor
Sevgiden kular uup giderken
sen gz ya ve bir ceylan gibi titriyorsun

Seni dnyor ve bir kitaba koyuyorum

Kitap nefes almaya balyor...

59
 VAN APOVSK / 1936

1936 ylnda Ege Makedonyasnn Voden ehrine bal Po-

jarsko Kynde dodu. iirden baka roman da yazar. Make
donya Kniga yaynevinde sorumlu yazar olarak almaktadr.
iir kitaplar: Zeytinlikler Altnda Kl / Pepel pod maslini-
te - 1963/, Yamur, Yamurdan sonra Vera/Dozd, po dozdot
Vera - 1965/, Protestanlar / Evangelisti - 1969/, yi bir Uzaklk
/ Ubava razdelina - 1973/, K a y k / Laga - 1980/ ve Hapishane
ler / Zatvori - 1982/.

SZCKLER

Kkleri deniz ve kayalarda

zeytin aalarnn yannda
ona yzk verdim.
Biri altndan,
teki gmten
ncs bronzdan.
Yaamn talanmas
ve sevginin kaynamas iin
o yaz yetecek kadar
yzk, sevgi.

Dalgalarn kysnda, yatakta,

yreinden bir yzk kt
ve deniz zerinde
bir zakkum gibi durdu.
kinci yzk canndan kt
ve yzm zerine
dar aac glgesi gibi yerleti.

60
nc yzk,
belki de altndan olan,
gkyzne yayld,
bir yldzdr dersin.

SESLER
Torontoya aryor aabeyim
gideceim oralara
Kzkardeim Polonya'ya gel diyor
ona gitmeye hazrlanyorum
kk kardeim Avustralyadan yazyor
bir gn de kendimi orada bulacam.
Sevgili annem beni
Makedonyada zlemle bekliyor
ona hi gitmez olur muyum?
Zaten ben onun kar tarafndaym.
Sadece babam daha seslenmedi.
Arkadalarm, Makedonya uzaktr diyor,
Avustralya daha yaknm,
Polonya daha gneliymi,
Kanada daha elenceli,
Amerika daha zengin,
Bir kendimi
dinlemem daha kald bana.
Oysa oktan yolculua hazrlanyorum.

GEM
Memleketim bir gemi gibidir
kuzey rzgrlar batya
gneyden gelen douya iter onu.
Yelkenlerinin yrtldnda
ve eski keten bezleri aardnda,
sular durmu zeytin ya gibi

61
yllanm arap ile
Sevdiimiz elmalara kokar.
zerindeki gk buzdan bir sa
altndaki denizse tuzdan bir l.
Rzgarlar buzla oynar
ve te beri tuz eker.
Su damlalar ise kanla karr.
Gnein gemisi ile
kflenmi ekmek
git gide daha ok yeil okyanus balmumuna
ve mantara kokar.
Rzgarms yllardr
zindanlarda kilitlenmeden durur
sahil ise boyuna geniler.
imde bir civciv yreinin gizlendii
aatan zrh krncaya kadar
rzgarn drd de
geminin reinesini iziyor.

62
 RADOVAN PAVLAVSK / 1937 -

1937 ylnda N ite dodu. Sadece iir yazar. Bir ara gaze
teci olarak alt. Son yllarda yazp yaynladklarndan geiniyor.
iir kitaplar: Kuraklk, Dn ve Gler / Sua, svadba
i selidbi -1961/, Korabya / Korabija - 1964/, Yksekte Olan Bir
len / Visoko pladne -1966/, Klcn Saymanndan / Niz pro-
sirkata na mecot -1971/, Ylann Bilmedii Gne / srphrvat-
a - Sunce za koje zmija ne zna - 1972/, len / srphrvata -
Pir - 1973/, Taneler / Zrna - 1975/, imekler / Molnji - 1978/,
Bekiler / Strazi - 1980/, Moren / srphrvata - Morena - 1983/,
Veba / uma - 1984/, Anahtarlar / Kluevi - 1985/, ve imek
Taneleri ile Anahtarlar / Zrna Molnji i Kluevi - 1989 .
Baka dillere en ok evrilen airlerden biridir. Gl lkesi
adl iir kitab, 1973 ylnda stanbulda yaynland.

YILANIN BLMED GNE

Karanlk bir kulbe

at altnda da ylann bilmedii
bir gne var.

Bu gnei arayan
bir kara ulus da var.
Bir de gne kz var
ki bununla deniz kysnda geziyoruz
sesimiz ise tal bir armann tutsa.

Ylann bilmedii bir gne var

batmyan bir gne.
Zaman olur o sadece
kulama trk syler.

63
Kendi karanlk kulbesinden kp
benim yldzma tanan
Gzellik var
yok olduunu kim syledi.

KOVALAMAK

Btn ekmei yediler. Btn harmanlar

harap ettiler. Dalar yktlar.
Savalar kalbur ve elekten geirdiler.
Fakat Tanenin yreini bulamadlar.

Tez elden dn de yaptlar. Baladlar

kanun nnde erkek ile kadn. Evlendirdiler
Kura Tufanla.
Fakat Tanenin sevgisini bulamadlar.

KUATILMI TRK

- Beyruttaki Filistinlilere -

Onlarn gidebilecekleri bir yer yok.

Namustan tesi cinayet
sonra gnl geceli dolamas
uzatmal asker ve ordularn.

Gk de tutulu. Onlarn gerekten

gidebilecekleri hi bir yeri yok.
Deniz nlerinde
ama deniz yolu da kapal.
Salt lme giden yol ak.
Onlar gerekte dokuz bayr ve vadide
susuz dolayor ama frtna gibi
zgrlk trksn sylyorlar.

64
Onlar gerekte baka bir yere
gitmeyi de istemiyorlar. Kke iniyor
bunu kanla ve sevgiyle besliyor.

ehri kknden uurabilirler

denizi de bomaya kalkabilirler.
Fakat trklerinin kkn
ok zor, zor skebilirler.

MASAL

Gne ve ay alan
ve eritilmemi gm boynuna asan
bir kz karlyacak seni yolun ortasnda

Bu uzak yolda sana

krmz elma armaan eden
bulutlu bir ryadan kalan
sadece bir resimdir

Frtna ortasnda
trk syliyen kua rastlarsan
kyn yldrmlarn
sprdn
bundan reneceksin

lmn yumurtasndan
hayat kyor

Kyn senin
kula yolculukta
kanatlar da
tatan.

65
OYUN

Aa ile atele oynuyormu.

Yanm.
Aydnlk da
klle oynuyor:
Karadan kl bitecek.

Gk ile toprak birbiriyle oynuyormu.

Yeryuvarla yldzlar arasnda kaybolmu
Gk ise kke inmi.

imein ateli yumurtas

ylann kutsal yumurtas ile
nerdeyse birleek.

66
 BOGOML GZEL / 1939

1939 ylnda aak'ta dodu. iir, hikye ve deneme ya

zar. skp Dram Tiyatrosu'nda dramaturg olarak almaktadr.
ngilizceden yapt birka deerli evirisi vardr.
iir kitaplar: Bal erbeti / Medovina -1962/, Simya Gl
/ Alhemiskta Ruza - 1973/, Bar Tayanlar / Mironosnici
1965/, Zaman inde P n a r/Bunar vo vremeto -1972/, Yln Te
kerlei / Trkalo na godinata - 1977/, Gerek Her ey / Stvar-
nosta e se -1980/, Kuatma / Opsada -1981/, Bo Alan / Prazan
prostor - 1982/, Karanlk ve St / Mrak i mleko - 1986/, ve Du
varn Ykl / Ruenje na sidot - 1989/.

TATA TOHUM

Her tata
hl kk salmam
birer tohum-tanr var

kk salnca ta iniyecek
hereyi yok edecek

Bu bir tohumdur
her lde de
kk salmaya hazrdr

ama kim bilir nerde ne zaman

Bunu renmek iin
onu gmn bir an!

67
KUZGUN LE GNE

Altn tyl kuzgun

kanatlaryla gnei koruyor
Kalacak tm yollar
kapam rzgarlar

Glgelenemeyen glgede
zincirleri yrtyoruz
sular ayoruz

Gne gaklyor
Dnya ejderhasi
seni ezbere bilirim

Kymetim iki yz yl benim.

DENZ

Neye byle derinden nefes alyorsun?

Neye beni yle iine ekiyorsun?
Neden yaamn kysndan
kalntlar bana atyorsun?

Sadece benden daha iyi

hatrladndan m?
Sen kumu - zaman reten bir beyinsin
bundan baka bir ey deilsin.

Bense senin ttn

bir balk parasym
saysz adalarndan
sadece bir tanesiyim.

68
MESAJ

Hl buradayken
koparp ye havay
nk sonra o seni koparr.

Hava ardnda boluu

koparp yiyen biri var
bu bir vahi veya tanr olabilir
ama o da boluklar oaltyor.

Boluun ardnda bir perde var

koparma, kendiliinden alacak
sonra tepside grlecek
ekmek ile tuz.

69
 TRAYAN PETROVSK / 1939
1939 ylnda O hriye yakn Arbinovoda dodu. air, hika
yeci ve romanc. 1989 ylndan bu yana Yugoslavyann Ankara
Bykelilii grevinde bulunmaktadr.

iir kitaplar: Vadi ve Da iei zerinde / Na padina i

gorocvet - 1964/, Yankl / Opalen - 1967/, Ekmein Kutsall
/ Blagosov na lebot -1969/, Suyun Kutsal Gn / Vodici -1969/,
Kzlck Raks / Drenovina - 1971/, Ne Gn Ne M e za r/ Ni den
ni grobnica - 1974/, Kyllerin Konumas / Govorot na selani-
te - 1980/, Eski Balar/Staro Lozje - 1983/, Sfing/Sfinfa - 1985/.
Yazdklar birka dile evrilmitir.
iirlerinden bir seme 1990 ylnda Trkiyede, kitap halin
de yaynlanmtr.

BEYAZ VAD

Kara gzlerle ekilmi

Aaryor bu plak bayrlar
Taze yrek ortasnda bitien
ncitiyor bu bozkr talar.
Ekinler arasnda yatan kadndan
Beni alnan bir gl bekliyor
Ak dikenlerde sara ssen ayor.
Yaral kular kanatl bir bahar getiriyor
Dn trks ablamn boaznda yanyor
Hadi gel ahiretlik ak srleri bartralm
Beyaz vadide beyaz bulut altnda d grelim.
Gkkuak altndan seller alp geirsin
Hl belli olmayan bir sevgi dert olsun.
Hadi o yumuack ellerini ap da
Kucakla beni!

70
NAKII KADININ TRKS

Kadndm
iekten dllendim
iekli bir gnden dourdum sizi.

ocukluunuzu gnein
beyaz glleriyle iledim
Kz gzlerinin demetiyle de
genliinizi bir bir ssledim
Bayraklarnz da sizin
Karaorman trkleriyle telledim.

Guguk kuuydum
Size dn arabasn
ssleyinceye kadar
yl guguk dedim
Arabanzn yumuak otlardan
tomurcuk yldzlardan
gk boyalarndan yaptm.

Anaydm
Erkek alnyazlarndan ektim
Ama gene de ana kaldm.

SUSMAK

Sfensk etrafnda
zamann sesleri nlyor

Uzaklardan buna doru yanayor

benim de korkak sesim

71
Boylu boslu kzlar durma glyor
kaplar kapal odalarda

Seslerinin eksine az da olsun

hi biri nem vermiyor

Srrn Sfenksin ebedi susuunda

gizlendiini ok iyi biliyorlar.

72
 GORDANA MHALOVA BONAKOVSKA / 1940-
1940 ylnda Manastrda dodu. air ve hikayecidir. skp
Televizyonunda gazeteci olarak almaktadr.
iir kitaplar: /, Vakit Yok / Vremeto go nema - 1965/, Mek
tuplar/P ism a - 1974 ve atalaza Giri / Vleguvanje vo Delta
1984/.

SONSUZLUK

Eer bana dmde ekmek verirsen

ve ben bunu a a yersem,
eer bana dmde su verirsen
ve ben bunu susam iersem,
eer dmde bana para verirsen
parayla ne alaym
parayla ne yapaym?
Bununla tekrar dn al,
dnde de:
benim sana ekmek verdiimi,
senin bunu a a yediini,
benim sana su verdiimi,
senin bunu susam itiini,
benim sana para verdiimi,
senin de bununla
d satn aldn dle.

GL

Burada bir yerde

bu mahzun sular arasnda
gizleniyor dlerim benim
benim mavi ieim,
saklanan gzm,
sakin glgem.

73
Burada bir yerde
bu hava alannda
gizleniyor kopan kkm,
lk ve souk dalgalar arasnda
gn ve gecedeki balangcm,
Burada bir yerde
var olanann dibinde
gnn ve gecenin
sknet iinde uyuyup
beni artmas gereken
ylann geleceini
birbirine fsldadklar
bu yerde sonum gizleniyor.

ALAN

Alana
girmezden nce
onu her adan
iyi gzden geirmeliyim
ve alann
getii
tm zamanlarn
duraca
yeri
tespit etmeliyim
buraya girmezden nce
devinimini
anlamazdan nce
bunun iinde
vcudumun nasl yattn
gryorum.

74
 EDO YAKMOVSK / 1940

1940 ylnda Kratovada dodu. Sadece iir yazar. Uzun yl

lar gazeteci olarak da almtr.
iir kitaplar: Narsis / Narcisa -1966/, Yalanc Deniz / Laz-
no More - 1971 ve Halley Kuyrukluyldz / Halevata kometa -
1985/. iirleri baka dillere evrilmitir.

BR BEN AIRIYOR

Biri beni aryor. Karanlk vadiden bir trk geliyor

bombo devletimin nnde sesli bir rzgr gibi nlyor.
Vadide dllenmek zorunda olan her ey sonunda domakta.
Binlerce sesle birlikte bilinmeyen bir giz dalmakta.

Biri beni aryor. Biliyor, eer imdi inersem aaya

dnyann sonuna dek dnmeden dolamak zorunda olacam.
Beni ise trk aryor. Ey benim tatl belm, gzel acm
aydn ile karanlk arasnda syle yolumu nasl bulaym.

Biri beni aryor. Ben ise gzlerimi kapyorum.

Acab lm kendi mezarnda bireyler mi karalyor.
Acm vadinin tam bu ynne doru akp gitmekte.
Doudan yeni bir yldz beni aramaya kvermi.

Tuhaf. Ardndan urgana bal giden kutsal bir inek,

gkten szan yeni bir aydnl durmadan iiyor.
Bense sarho, gln ve gnahkar, allahn mesut kulu,
altn bir arabayla yeni yldzlara doru gidiyorum.

75
NERGS

.
Nergis, boaznda senin acayip bir ku tyor;
sesi vcudu ve ruhu olan canl kvlcmlar.
Baksana, gneli alda tuhaf bir gen yatyor,
azrak renkli ryasnda bir trkdr dinliyor.

Diyorlar ki parlakln bandan o uyuyor burada

gizli bedduadr yreini kanatyor sonunda.
Dnyada var olan arlardan hem de kendi kendinden
gizleniyor ryasnda bulduu bir gerein iinde.

Efsanelere gre onu uykusundan uyandrabilecek

salt azrak bir trk, ama bu trky syleyebilecek
iki yldz artk snm. Senin ise boaznda
nlyor bir trk; belki de azrak olan bu trk.

Aydnln belirdii srada gizli yollardan

bir sabah hissedilmez admlarla gel durmadan.
Grlmeyen damlalarn yan andran bir sesle
iimde uyuyan bu delikanly uyandr iyilikle.

AFAK

Son sigaran yava yava yak ve, - otur.

Son kadehini usulca i ve, - susuver.
Gnein, kaybolan, solmu, lgn yldzlar
nlaryla nasl yok ettiini seyrediver.

Gece yarsnda sen rahat bir dteyken

yeni gnn yeniden doduunu anlayacaksn.
Perdeleri kendin indir. Yeniden doacaksn
bembeyaz lmnn kapkara olan bir gnnde.

76
Seni gizliyen zannettiin bir kara glgede
kendisinden hep katn k seni naslsa bulur.
Darda gne parldyor, yrein ar iinde

Bu bir yldzl zaman. Seni zgr eden

nlara hi dayanamyorsun. Bu nedenden
karanlkta yalnz kalan uykunu aryorsun.

SEN VE ARDINDAK BOLUK

Grdm seni: afaktan allanm kyda duruyordun.

Inlar ipek salarnda altn demetler ryordu
altnda da karanlk orman yalyordu. Kar ise
drt yanda buzlu karglarn gsteriyordu.

Sen nce hereyi uyandran ve lm talatan

yanan bir raydn ve acayip byl bir ses.
Sevginin bahar zamanla ebedi bir aa yaratt
bunun ryas etrafnda kara yldzlar dnyor.

Etraf deniz sarmt. Beni ise seslerden

bulank bir girdap yakalayp gnle dntrd.
Sen, gemiin oktan yaban bir lkede gmd
kylar ve gnler arasnda bir kpr oldun.

Grdm seni: afaktan allanm kyda duruyordun.

Kirpiklerinde karanlk teslim bayra ykseliyor.
Koca orman lmden ilalanyordu. Yaan kar ise
seni kpkten tumtuhaf bir kayaya mhlad.

77
 SVETLANA HRSTOVA - YOTS / 1941
1941 ylnda Resnede dodu. iir ve hikye yazar. Yal
lar iin olduu gibi ocuklar iin de yazar. skp Radyosu 'nda
gazeteci olarak almaktadr.
iir kitaplar: /, Dne Misafirleri Davet Eden Kadn/K a-
lesnica - 1970/, Gizli Sandk / Skrien koveg - 1974/, Sinyo /
S in jo -1980/, " E a / Ea -1984/, ve Hagada/ Hagada -1987!.

BEYAZ TRK

Beyaz gk.
Beyaz toprak.
Bir kme gvercin yeryznde uyumu
beyaz yeleli bir beyaz at rtyor beni.

Beyaz duman.
Beyaz admlar.
Aramza ruhaniler tanm
tm aklar ayrlmlar
salt sessizlik yayor ortada.
Ge dein giz deitiriyor bizi.

Beyaz harman.
Eli bo beyaz kadn harman direi
zerinde kar taneleri sulanp lyor
koynumda beyaz bir gvercin dondu.

OYUN
Kumla oynuyorum
/oyunum yarda kald/
gne batmadan nce
parmaklarm parmaklarnla uzat.

78
Glgelerle oynuyorum
/ardnda ustaca gizleniyorlar/
yaz gitmeden nce
glgemi glgenle kartr.

BEKLEY

Yaban gllerle dolu kei yolu.

Nereye basaym?
Tal ln sessizlii
Nerdesin?

Karncalardan derim benim

solmu su yosunu renginde
gzlerim var.

Beklemekten kanm arlayor.

Hadi gel.
Braktn beyaz gl oktan soldu.

Salarm iim krmz bir gl istiyorum.

79
 TODOR ALOVSK / 1945

1945 ylnda Gostivarda dodu. iir, deneme ve eletirme

yazar. skp Radyosu'nda gazeteci olarak almaktadr. Ma
kedonya Yazarlar Birlii 'nin bakamdir.
iir kitaplar: Senin Yok Olduun Gece / Nok vo koja te ne
ma - 1969/, Gecenin Saatsz / Noken asosolov -1971/, Ser
dar Hastalklar / Serdarski bolesti - 1975/, nsanda Yldz /
Svesda vo ovekot - 1983/, ekirdek / Jadro - 1984 ve Eik /
Prag - 1988/.

GECEYARISI GEZS

Alacakaranln ak-kortluu ardnda

blbl tyor
ki yzl zgrl burada gizledik

Gkkubbenin ar kaplar ardnda

biri anahtar eviriyor
Ay na burada zgrlk saladk

Alamakl koca dalar ardnda

gecenin yars uuverdi
korkulu ikinci yars kald

Tedirgin zamann saldrs nnde

buradan kamaktansa
yatmak daha korkun olurdu.

RN DN

llerin bilmem kanc defa

dudaklarnda ar dualarla dirildii

80
gecenin son gzne doru giden
yolu yeniden buun,
orman hastal gibi iime giren
zorbaln karsnda hi susmayacam
titriyen klar karsnda
vakitten nce zgr olan
iirim altna imzam atmayacam,
kendi ozann unutup
geceyi kendine son hkmdar tanyan
zgrl hi tanmayacam,
zamann kendine kar ayakland
kyda
gizlerini atee sylemek iin
mzik usulca sessizliin iine girmekte.

IKI

Rzgrn uyank gle ne fsldadn,

mermerin l ehre ne anlattn,
en uzun dm hangi zamann uzattn,
ayn uykusuzluk ile eritilmi gmten
kendi yzn nerde nalladn,
bir ekvator gneinin
vcudumun hangi ksmn sorguya alacan,
sabah havasnn hangi gebe kutan
en ok heyecanlandn,
trk syleyerek yln son gecesini
hangi meyhanede geireceimi,
sonbahar krasnn hangi balkonunda
en ok sevdiim fistan tanyacam,
balang ile sonumu, tun memelerin
hangi emberinde unutacam,
bir anann kaybettii yavrusunu
hangi gmen kyde bulduunu,

81
yasak imek sesi kesilmi beni
hangi akl gllere doru tayacan
her halde duymazlktan sizler.
Bunun iin imdi unu mutlaka dinleyin:
ey, anlamsz dnya, imzalamadm iki dize arasnda
seni snrsz bir yldza dntryoum.

82
 ATANAS VANGELOV / 1946
1946 ylnda, Gevgeli yaknlarnda Bogdanci Kynde do
du. air, denemeci ve eletirmen. skp Filoloji Fakltesinde
edebiyat dersleri hocas.
iir kitaplar: Bahar lkesi / ZemIja na cvetot - 1966/, Da
n Nakarat / Prepev na planinata - 1969/, Yaanlan Yer/Zi-
vealiste - 1975/, Grn ve Grntler / Gletki i prividenija -
1976/, Rivayetler / Predanija - 1982 ve ok Gizli / Strogo do-
verlivo - 1984/.

DERE AKIP GDYOR

ndi kydan kum

aalar indi
bunlarn yanndaki otlar da indi
Tanrm acab dere ne vaad etti

Kpr zd
svlaan gmleini
sonra adeta ykld
Tanrm acab dere ona ne vaad etti

Gne kotu
azgn atlarn
att srtndan sar iplikten
stln ve dald
Tanrm acab dere ona ne vaad etti

ndi gk
indi rzgr
indi iekler

83
indi kular
indi yaz
Tanrm acab dere bunlara ne vaad etti

Dere ise akyor

dere gidiyor
Tanrm

EK

Kuun gzndesin
uarken hep onunlasn
ama dmyorsun hi bir an.

Bolukta bir srsn

sr bazan gzdr
fakat bilinmiyorsun.

Tutsasn trk saraynn

trk her zaman dudaklarnda
ama sen ok az benimsin.

Ey zlemini ektiim
ac yara
ey tatl aldatmaca
gene de buradasn
syleyemiyeceim
sz kadar basit
ve yalnsn.

84
 EFTM KLETNKOV / 1946
1946 ylnda Negrevoda domutur. air ve eletirmen.
Edebiyat zerinde de yazd denemeleri var. Bir dergide gaze
teci olarak almaktadr.
iir kitaplar: Mavi Dnek / Moder vir -1977/, Inlar ve Ala
cakaranlklar / Zraci ie samraci - 1978/, Esmerin Gz / Okoto
na temniot -1 9 80 / Ognen in iirler / Pesni za Ognen -1 9 83 /
Ikre ve Kanat / Ikra i krilo - 1984/
iirleri baka dillere evrilmitir. O da baka dillerden evi
riler yapar.

KU VE ATELE RYA

Altn elbiseli insanlar mzikle

Bayram iin bana
hediye diye bir ku getirdiler.
Eilip kilim zerine braktlar
sonra kp gittiler.

/Bahard/

Teekkr ettim gelenlere

bardaklara arap dktm,
fakat onlar
acele ettiklerini sylediler.
Avluya kadar uurladm.

/Darda kar yayordu/

eriye dndmde,
ku yerine,
odada bir ta buldum.

85
Altn elbiseli ve mzikli
insanlardan aldatldn
dnmeye baladm.

Perde arkasnda
hl kar yayordu,
evin eiini rtyordu,
bilinci ve anlar da.

Tal dncelerden
ta gibi uyumuum,
uykumda tatan duvar ryordum
fakat her ta
kamak istiyen bir kutu.

Uyandm zaman
da srtlarna baktm.
Bir da kyn grdm
sr haline dnm,
diz kp bulutlar altnda
urayordu amaya
tatan kanatlarn.

SAIR ZAMAN

Sar zaman.
Gz de sarlam.
Sar tohum,
sar kuak.
Gn de sar,
gece de sar,
eyalar sar.

86
Yalnz horoz sar deil,
fakat boaz altna
baltay komular,
iinden gnein kmas
beklenen ses
geceliyor karanlk blgede,
fakat orada da direniyor:
ne tvbeli,
ve ne de rahmetli.

Sar tohum,
sar kuak.
Sar tane
ta atyor iftiye,
Aydnlk ekenler
karanlk biiyor.
Sular sar.
Buday tanrs ile deirmen
kara dncelerle diz km
yzyln rmcek anda.

SEVDALILARIN YAPRAK AMI YALNIZLII

Glge altnda gmlm bir gne var.

Mutlu olmayan sevdallar gelir buraya,
kanlarn nlar aydnlatsn diye
burada beklerken
yrekleri kk olur,
dudak ve eller ise
yaprak amaya balar,
bylece yeermi olarak
fidanlarla birlikte
aydnla doru ykselir.

87
Gne seyredip dokunur
Rzgr okar onlar.

Sadece bizler pme zamannda

aacn glgesinde
oturmaya korkarz.
Burada tamamen susuz
yaprak ap yalnz olmak da mmkn.

DRLMEK

Ergvana kokan
bir bayram.
Mor renginde
alan bir an.

Tohumunda
bir hlt
bir aa uyanyor.

Mezar da
kapy ayor.
Vcut
gklerde aan
bir gl.

88
 PETRE BAKEVSK / 1947
1947ylnda Kavadarda dodu. iir ve tiyatro zerine ele
tiriler yazar. "Detska Radost" Yaynevinin ynetmenidir. Ulusla
raras Struga iir akamlarnn bakanlk grevini de
yapmaktadr.
iir kitaplar: Uua Giden Y oi/P a totd o le k o t-1972/, Top-
raksever / Zemjoljubec -1975/, Tavuskuunun l / Krik na
paunot - 1982/, Yrtlm Harta / Raskinata mapa - 1984/, Za
mann Yz / Liceto na vremeto -1985/, Dn Glgesi /S en-
kata na sonot 1987 ve Uykusuzluktan Bulank Bak /
Zamaglen pogled od nesonica - 1990/.

BA UBUU

Karlar glgede zlem ekerken

seni k uykusundan ayryorlar

Ba kt alamakla
filizinden almak m istiyor

yoksa korukta
ba yannn
fkesini mi topluyorsun?

Yaz gelip atacak

Gzta pskrtecinden
bir gelin elengiyle sslenip
olgunluun nikhna gidiyorsun

Yaprak dkmnde
yldzlar usulca gmerken
yava yava ova senin
yreini paralyor

te bu bir mr.

89
BOAZ

Kayalarn ift yz
hem de maaralarn
yalnz kalm gzlerinden
sessiz seyreden iki gvde

Yrei bakla kesilmi

kargalarn yuvasnda nefes alyor

Kocaman bir dada

yalm dilimlerini balamak iin
gz gze geliyor
gnn kuru atelerinde

Krlm kaburgalar yoluyla

gne gkten kayyor
ve usulca derede bouluyor

Zehirli bir ylan gibi

sonsuzlua dek
yrei ikiye ayrlm.

L SAVA MEYDANI
Yeryznde
-savalar kalm!

Birinci, ikinci, yznc

-imdi bunlar
zamann tabakas
ve zgemii.

Toprakta kalm
-savalar!

90
Yzlerce ve binlerce
-imdi bunlar
zerinde kemiklerin
izleri okunduu
birer kck ta.

Neye gizli bakyoruz

llerin
sava meydanna!

TAVUSKUUNUN ILII

Yrei
yaralamak iin
bize lk koparyorsun

Bahenin yeil otlarndan

renklerin gkkuandan
sessizliinin
acsn yanstyorsun

Gnee doru
ykselen kiiyi
selmlamak iin

lk koparyorsun, gzelim.

91
 VELE SMLEVSK / 1949

1949 ylnda Demirhisar'a bal Novo Seloda dodu. iir

ve edebiyat zerine denemeler yazar. skp Filoloji Fakltesi-
nin Edebiyat Enstitsnde almaktadr.
iir kitaplar: Yanmak zere Olan Resim / Slika sto sogo-
ruva - 1974/, Kafes / Kafez - 1978/, Derinden Nefes Al / Disi
dlaboko - 1985/ ve Nefesin Ak / Odziv na zdivot - 1987/.
Edebi eletiride Makedon Edebiyat adl be ciltlik bir anto
lojiyi hazrlamtr.

DERNDEN NEFES AL

Oda bombo
dnya da bo.

Benzerlikleri nemsiz sayyorsun.

nemsiz olanlar: masa ve bunun iinde
elyazn alan kurtaz,
bir de mikroskopluk
lmba.

Midye bombo
deniz de boalyor.

Tozdan olan o balk

senin. Musluktan akan
balk yumurtalar da senin.

Uzay bombo
gsmz de bo.

92
 Mhrl cetvel sayfalar
onaylanm; oda, midye, uzay

Kollarn aver
derinden nefes al.

MERDVENLER

Kaynaktan kaynaa
merdivenleri
ykselten
ve birbirine kart
nlar arasnda
imdi artk yalnzm.

Harf omurlarnn
yzyllk belkemii gcrdyor.
Merdivenlerden
tepenin tepesi
nasl okunabilinir?

Tiyatroda son replik

peltekli, titriyor.
Ykselmenin ok anlam var
bu eylemin
mesaj olduu gibi.

SUYUN KABARMASI

Her ey kendi yerinde;

Yrtc hayvann dileri gibi
Ya da baharn ptr ptr duyulan
su kabarcklar gibi. Bu nedenden
vcudum hem souk ve hem de scak.

93
Balang nerde?
Bir ula
teki u arasnda
her ey yerli yerinde.
Parlakl szle iziyoruz.

Deri altn yalaynca

Gne hereyi biliyor.
Kular temelden uup
Akpak oluyor. Ya da:
Canl et zerinde su kabarmas.

PAPAAN

Gznden
okyanus akt.
Gznde Asya alyor.
Haydi syle bu szleri
syle bir an
syle papaan.

Sen byle susarken

zerime ar basan
kocaman bir da
tm sularyla
nerdeyse konuacak.

Okyanusun akt
gagadan
Asya da alyor.

Sylemen gereken
szlere doru
ar bir ta srklyor beni.

94
 RSTO LAZAROV / 1949

1949 ylnda Itip'te dodu. air. Uzun yllar gazeteci ola

rak alm. imdi, Yugoslavya Telgraf Ajans'nn genel m
drdr.
iir kitaplar: Parkta Gece Kuu / Nokna ptica vo parkot
1972/, Yana/ Jana - 1980/, Korkun Kahkaha / Gorzen kikot
-1982/ ve Gerein Eki Damlalar / Kapki kisela vistina -1985/.
ocuklar iin yazd iirler de birka kitapta toplanmtr.

RETMENM

Alnnda kocaman bir kr var

cebinde kck bir emeklilik

Admlarnda byk bir iyimserlik

ayaklarnda ok eski ayakkablar

Gzlerinde parlak gneler var

baklarnda gizli bir hzn

Boaznda iddetli bir ar

gsnde byk bir yrek

Btn sevgilerimizin alfabesini

o oktan ayr ayr belledi

Tedirginlik ile aclarmzn

arpm tablosunu da ok iyi bilir.

95
FLORNALI KADIN

Fidan boylu kadncaz

yalnayak girmi denize

Deniz kestanesine basm

ama balk gibi susuyor ^

Yanyor can, szlyor kalbi

inde ac, pelin imi gibi

Dnde hep martlar uuyor

Trksnde bir hzn yayor

Allahn gn Akdenize bakyor

Deniz ise baht gibi kapkara

Kirpii kirpiine demiyor.

KORKUN ILIK

Televizyon havuzlarnda kan phts

/sava alanlarndan dorudan nakil/

Otoban kylarnda devrilmi sarnlar

alarm sirenlerin sesleri ykseliyor

Doum evine gkten bir yldz dyor

ilk doan erkek, yiit olur inallah.

inflasiyonlar hep deklarasiyonlarda

gmrkler ise lhna suyu iiyor

96
Komuda davul ve zurnasz bir dn
teyp mzii atom bombas gibi grlyor

Tanrlar iin tarm ilacndan orba yaplm

ocuk bisikletinin arknda hamur lokmas

Beton itlerinde solmu sloganlar

dinosaurun da dileri elikten

Salt Omir gne emsiyesi altnda

Korkun bir lk koparyor.

STRUGA R AKAMLARINDAK DOSTUMA

tii bir ka yudum araptan

dinledii Makedon trklerinden
dostum benim sarho oldu
Struga iir akamlarnda

Sonra ay altnda
gidip kustu gl iine

Vay haline dostumun

Yarn nasl bakabilecek
balklarn yzne gzne?

97
 RADE SLYAN / 1950
1950 ylnda Demirhisara bal Jvan kynde dodu. iir
ve edebiyat zerine eletiriler yazar. Makedonska K niga" Ya
ynevi'nin ynetmenidir.
iir kitaplar: Zamann nc ehresi / Tretiot lik na vre-
meto - 1975/, Gerein Glgeleri/ Senki na javeto -1980/, Tel
lal / Glasnik 1989 ve Glgenin Duvarla Kapatlmas /
Zasiduvanje na senkata - 1990/.

COKU

Hangi dnce
Hangi kvlcm
orman yakacak
Adamn tepesini kum kurcalayacak
bu deli zamanda kim yaprak aacak

Her ey bir ivi

her ey ivinin aklaca yer
Halk azck dinlenmek ile
bir ka kvlcm umut
ve sze kar inan istiyor

Hangi dnce
hangi yalm
kapmz nnde yanyor
Geip giderken
son atom szlyor

Herey bombo
glgemiz kaplad bizi
D balms bir coku
gizli bir dert
Yayola bir kitap

98
ACIKLI TRK

Sen lyorsun
da da altnda uyuyor
Rya m
gne mi
zgrlk m
hangisi daha ar bilmiyorsun

Ban altnda yer alt sular kaynyor

bir ulus alnyazn iin dua ediyor
Aclar iin teselli yok
Resimler blnyor
Son bir umut
son bak yaras olarak
gerek ile sz salt bizi yalvaryor

Sezdirmeden gidiyorsun
selm vermeden ayrlyorsun
Anan gizlice saryor seni
sana yakn blgede
bildiin beldede
omurga kemiklerinin altnda toprak cce

Zaman kendini halka beendirmeye alyor

vatan gizlice bir ge aryor

Sen adanm ha nnde duruyorsun

Yazmay bilmeyenler epitalar yazyor
Babalarmz sa salim olsun
stelik iyi
hem de uyank
ve ileli

99
Zina iliyene salt ayna sadk kalr

Sen lyorsun
sresizlik altnda uyuyor
lme mi
sevgiye mi
vatana m
neye adandn
hi kimse bilmiyor.

EHRE KARI SEVG YZNDEN

ehir ozona kokuyor

canl kuma ve ac suya
yalanc kvlcma ve tatl denize
iyli ynceye ve eki buhara
szdrlm zme ve kpkl suya
camekn ieine ve kirli topraa
bo bir sofraya ve barutlu imee

ehirde ocuklar yataa ge girecek

Madenciler anslarn yeniden kazacak
Kapclar saatla saklamba oynayacak
Hrszlar karanlklar dlyecek
Orman dostlar yeni umutlar getirecek
Dolaanlar meydanlkta gne arayacak

Bugn veya yarn

Ne zaman nerde nemli deil
Dilek yznden arlmyan kii geecek
Stler temiz suyla dolu eprvete fliyecek
Neon lmbalar sarya kaplyacak drt yan
Ressamlar ehre kar sevgileri yznden
Kahveye yamurlu bir ilkyaz getirecek.

100
YAZGIMIZ BU BZM

Bizlere yldzlan dlemek nasip olmu

yle byle oyunu da sonuna balamak
adsz olanlar ryada ghalle tanmak
gzlkl ylan dostlarmzda aramak
Bizlere uyumadan dlemek nasip olmu

Sz baka deitirmek paymza dt

Yeniden kuracak yerde temelleri ykmak
gelecee karanlk diyarlar armaan etmek
kylerimizi kt olan anlarla adlandrmak
akgzllk iin bizden lnet edecekler
bizlere glgemizden kavermek nasip olmu

Dere kynda susuzluktan lmek bize ksmetmi

kaynaklar rtmek ryada birbirimizi aramak
tohumlarn tozlamas iin zaman ok uzak
sabahn bizlere ne getireceini bilmiyoruz
ocuklarmzdan sz sylemeden ayrlyoruz
glgemizden korkmak alnyazmz bizim

Bize yldzlar dlemek nasip olmu

sz baka deitirmek paymza dt
kendi glgelerimizden kamak da
dere kysnda susuzluktan lmek de
glgemizden yok olmak alnyazmz bizim

Henz domam olanlara t vermiyoruz

Bizler iin zgrlk de ok ar bir grev

101
 KATTSA KLAFKOVA / 1951

1951 ylnda Tito Kprlsnde dodu. iir ve edebiyat ko

nularnda eletiriler yazar. skp Edebiyat Enstits'nde al
maktadr.
iir kitaplar: Ayn an alma / Blagovesti - 1975/, Akt /
A k t - 1978/, Bizim Sessiz Harf / Naiot soglasnik - 1981/, ve Yeni
Ter / Nova pot - 1984/.
iirleri baz dillere evrilmitir. O da baka dillerden eviri
ler yapar.

MECBURUZ, MATEYA: ZAMANI ARTIK

1.
Sana rastladmda gemi zamand
Hal g, lmn yavukland gnlerdi
imdi uzun bir an iimizi gizli oyuyor
Sevgi de yreime ac bir kederle doluyor
Yllanm arlar bende vefasz,
Unutulmu bir deniz gibiyim yapayalnz.

nsanca konuabilmek iin

ayrlmak zorundayz.
Mateya, beni trk bouyor
Babilon da yklyor,
Ya sen, ya ben...

Tanmaz, ama biribirini hatrlar

vedalarken kular.
2.
Eve susam gelebilmek iin
Zaman gbei zerine oturmu

102
Aradan bir yl bile gemedi
Ruhun rezesinde hastalk dirildi
Anlarm hl canl ve scakt ki
Yaam eki dolu giysilerini giydi.

kinci yl da benim iin karabasan

Uyuyamyorum yorgunum uykusuzluktan

Ademin kamburgasndan yoksun alyorum

Bir efsane ol duyarsz grntler iin
imize gemi bir nen gibi dolsun
Gnmze dek olmyanlar olagelsin.

Artk gnahm yok

nk hastaydm ok.

3.
Ben zerinde iftiral bir destanm
mr utu seni yabanc grdm dte.
Seni sa bulaym diye gurbeti kazandm
Ssen iein bana kokuyormu dediler.

Uykuda huyluyum, hem de yabanym ben

lk yaray uykusuz bir gecedir diye itim
Arada sulu olan szckt
Beni bundan iyiletir gel yanma
Seni affetmem imdilik bence yeter.

4.
te dnyorum artk:
Yllarm orada
lm gibi anyorum bunlar

103
Her yerde bilinmedik insanlar
Aryorum, hi bir yerde yok kular

Cennet sonu bekliyor

Kurtulu yok, Mateya
Melekler de ac ekiyor
Ya sen, ya ben...

Biri tekinde
Biri tekisiz
Az da olsak
Bir olalm
Hep yle

Gnl kendini dinledi

ve sonra da susuverdi.

ARS POETCA

Onun iin trk sylerken

sakn denizi anma, fakat yunus bal,
deniz yosunu, zenci mzii diyebilirsin
ya da
denizciler, batan deniz burunlar,
tendrdiyot ve ya akmdan konuabilirsin
tuzdan, balklardan, limanlardan,
gemilerden, tatlardan, dalglardan
kntlerden, kumdan, revmatizimdan
uyumdan
dlyatandan
gemi kazalarndan
panjurlardan, kristallerden,
servenlerden, deniz tutmasndan

104
ipek ile avrat pazarlarndan
son len kaptanlardan
umutsuz fahielerden sz edebilirsin

Bu kadar n ve byle bir yaam varken.

Bu derinlikler ve bu kpek balklar yannda.
Onu hi bir eyle kyaslama deitirme.
Sakn deniz deme-hayale kaplmadan
o kendiliinden zerine atlr.

GLGE

Bu an glgeler
eyalara katlyor:

eyalara glgelere dnyor

tek olann ayrldn
grmeye kalkarsak
bu dertten yoksun kalrz.
Ama bu ayrld dnrsek
zevk duyabiliriz.

Bu gerek olmayana bir eye doru

yaamn uzanmas demek.

105
 LLYANA DIRYAN / 1953
1953 ylnda skp'te dodu. Sadece iir yazar. Bir sanat
galerisinde almaktadr.

iir kitaplar: Doal Belirti / Prirodna pojava 1981/, ve Canl

Tart / Ziva Mera - 1985/.
evriyle de urar.

RLER, SZNLE NE OLACAK?

Sizi yeniden okuyamam

sizi gzelletirecek gcm yok
szlerin kt olduu bu dnemde
sizi neye deitirebilirim
kusur iin yazyan akalara m
ekmek ise duygularla alnamyor

Bu gece beni herey brakt

bir yere gitmi
kurtulmu
sadece o kalm
yastkta uyank bekliyor beni
gece onunla zyor
anlatamyor, kimseye veremiyorum onu
sevgi iinde sarma dolu sabah bulursak
buradan beraber gideceiz
ben Keder, o Umutsuzluk

GEMNN BATMASI

Senin mit burnuna oturuyorum

geminin burnu atlyor, zrlyor dmen
l aralar almyor, barometre

106
deliriyor, bin atmosfer
saatlerde su, pusulalar yapyor
senin mknatsnda hep kuzey
S.O.S. diye yaynlyorum S.O.S. ama bouna
saniyenin binde bir blm
akn ediyor
su-su-su
yaral yerler
gemi gizleri, yolculuun izelgesi
su baskn-su baskn
olaydan yer titriyor
denizin rlyefi deiiyor
ve gemi apas, ah apas
batmazdan nce
sadece ge bakabilmek
yanar ozon katabilmek
sevgi etini sokuturabilmek
peyzaja dnebilmek ve
gzelim patlamadan kr olabilmek iin
zaman kald

GNAYDIN, ORVEL

1984
Kutup k ve geceler yoluyla
umutsuzluk yetiiyor
ho geldi diye hediyelerle karlyorum
evimiz ryalarmzdaki am ormanlarna kokuyor
yzn karla ykyorum
arlama masasn kuruyorum
ben ve o
ortada tabakalar ve su dolu bardaklar
eski trkdeki dostlar aryorum
dnm nedenini tazeliyelim

107
 devrimci olsan , anarist olsan
trnak iaretlerinden temiz havaya kalm
ben ve o
temiz havaya kalm
karanl yiyelim, karalar ielim
kimin neyi tuttuunu aka sylesin
gerek szleri yuvarladktan sonra
bam yanan frna koyacam
o olay tanmlyacak
ve sonra gidecek

BLBL

Yuvarlak boazl ve mavi sesli

kara ormanda yaayan biri
trk syliyerek
kendini karanlkla deitiriyor
neden burada bilinli deil
yaral m yoksa neyi var
sesinden yrei titriyor
kendi kendinden bulayor
trks bouluyor
sabaha kadar hastalanyor
gece almasndan bitkin bir halde
enstrmanlarn toplarken
yreine dokunuyor / buradaym, sam /
eter iinden uuyor
havada dnmyor
ardna bakmyor
bu arada
boazndan kalnt olarak
ormanlara dm
ve bunlar sallam
sesli toz iin hi bir ey bilmiyor

108
 HRSTE PETREVSK / 1957
1957ylnda Kruovada dodu. air ve eletirmen. Gaze
teci olarak almaktadr.

iir kitaplar: Volkan Gereksinmesi / Vulkanska potreba -

1981/, Duvarlarla Konumak / Razgovor so sidovite -1981/, i
lekteki Kurtcaz / Vo jagodata crv -1982/, Tepe / Vrv -1983/,
ve Kalkan / tit - 1985/.
iirleri baka dillere evrilmitir.

EBEVEYNME MEKTUP
Sevgili baba.
Burada yamur yayor.

Ya orada?

Yldzlar dyor mu orada hl?

Gazeteler yazyor.
Hava deiecek nerde ise
tarmclar iin zor gnler geliyor.
Bu nedenden ilkyaz ekimi iin
her gzel gnden yararlanmak gerek.
Sana soraym dedim:
Bireyler ekecekmisin baba?
Yoksa mantar m toplayacaksn bu yl?
ar ekmeini mi yiyeceiz yine?

Gece ryamda grdm.

Okul zerindeki ilek tarlamzda.
Bir bamz varm.
Btn gece kara zm gagalamz.
Ana, bu korkun bir rya mdr?

109
Diyorum kendi kendime sevgililerim.
Anasna bu dnyann!
Mademki ebeveyinin derdini bilmiyor senin!

Burada gene yamur yayor.

Zaman zaman kar da attryor.

Ya orada?

Hangi ta.
inizde en ar?

(Belgrad, Mart, 1984)

MLKM

Evde karde.
Ana ayn, baba ayn.
Birbirini tanmyor.

Aata ku.
Ayaklarnda zincir.
Gndz rya gryor - gece trk sylyor.

Avluda gl.
Renkleri, kokulan eitli.
Herkes onlar koparmak istiyor.

Ev de, aa da, avlu da.

Hepsi benim.
Kardelerle, kularla, gllerle birlikte...

110
ADALARIMA UYARI

Kramp iinde oluumuz yeter.

Hep gergin, Hep korku iinde.
Yaynda ok olduk bizler.

Rahat olun tamamen.

Kpei bandan zn.
Kaversin.

RZGAR

Rzgar kanatlar altnda.

Kular gtryor.

Hi yasaksz.
Girip kar.
Pencerelerden.

Sisi nasl ittiine.

Bakyorum.

NSAN - KU
Eer ehir iinde.
Dnp ba bo dolarsan.
Ve bu arada
Her hangi bir ku.
Enseni kirletirse
Usulcack.
kar mendilini sil.
Ku sulu deil.
Neye altndan geiyorsun.
Hem de neye bakmyorsun.
Nerelerde utuuna.

111
 BBLYOGRAFYA

1 ) D ^ace KoHecKM, H cTopnJa Ha MaKe^oHCKHOT Ja3HK,

" K o m o P a u H H ", C K onJe, 1965

2 ) B - a > K e K o h c c k h , JasH M H H T e M H , "M H c y a ", C K o n J e , 1 98 1

3) Z l y u iK o H a H e B C K H , Ip h h o t C ^ a B e j, A H T o ^ o r H ja Ha
M a K e ^ o H C K a T a n o e 3 H ja , K y ^ iT y p a , C c o n je , 1979

K^eTHHKOB U B e T a KoTeBCKa, AnTO/oruja

4 ) E (})th m
CaBpeMeHe MaKe^oHCKe noe3Hje IlpocBeTa, Eeorpa,a, 1985

5) C;o6o1a aH Mhukobhm, AHTo^orHja noc^epaTHe

MaKe^oHCKe noesHje, ZtpaHHau, npoKyn^e, 1 9 9 0
6) Antolojiye alnan yazarlarn kitaplarn kitaplar, daha dorusu
bu kitaplarn anaszleri
7) ada Makedon iiri zerine "CaBpeMeHocT "ve "Pa3r/e,aH"
dergilerinde Makedon iiri zerine yazlan yazlar.
ISBN 975-17-1239-4
10.000.-TL.