ULUSLARARASI TRK ETM

BLMLER DERGS Yl:1, Say:1, EKM 2013

ETMCLER N 100 KTAP NERS ZERNE NTEL BR

ALIMA

Do. Dr. Nail Yldrm

Gaziosmanpaa niversitesi, Eitim Fakltesi, nail.yildirim@gop.edu.tr

ZET

nsann anlam arayna, yaamn kolaylatrmasna yardmc olarak kitap ve okuma aratrmann
konusudur. Dnyann kitap okuma oranlar dikkate alndnda Trkiyede kitap okuma oranlar dk tr.
Toplumun dier kesimi gibi retmenlerde de kitap okuma oran dktr. Bu durumu uluslar aras okuryazarlk
aratrmas PISAda dorulamaktadr. Bu konu erevesinde aratrmann amac retmenlerin okumaya
ihtiya duyduu kitaplarn alanlarn belirlemek, bu alanlara gre alannda uzman akademisyenlerce
retmenlerin okumas gereken kitaplar belirlemektir. Nitel aratrma yaklam dorultusunda tasarlanan bu
aratrmada ierik analizi yaplm ve olgubilim (fenemenoloji) deseni kullanlmtr. Aratrmann alma
grubunu, 40 retmen ve 130 retim eleman oluturmaktadr. Aratrma sonucunda retmenler en ok meslek
bilgisi ieren kitaplar okumak ihtiyac ierisindedirler. Ayrca retmenlerin okumas gereken 100 kitap listesi
oluturulmutur. Okullarda bu kitaplar ieren bir retmenler ktphanesi oluturulabilir. Bylece alannda
okuryazar retmen yetitirmeye hizmet edilebilir.

Anahtar Kelimeler: Kitap, Okuma, Eitim Kitaplar

A Qualitative Study On 100 Books Proposal For Educators

ABSTRACT

Books and reading are the subject of the research by helping to facilitating the life, mans search for
meaning. The reading rate in Turkey is low considering the worlds reading rate. As well as in other segments of
society, the teachers reading rate is low. This situation is also confirmed by the international PISA literacy
research. The purpose of this research within the framework of this issue is to identify the areas of the books that
teachers need to read and to determine the books that teachers should read by the scholars experts in the field
according to these areas. In this study, designed with a qualitative research approach, content analyses have
been made and phenomenology design used. The study group of the research consists of 40 teachers and 130
teaching staff. Research result shows that the teachers are in need to read the books containing professional
knowledge most. In addition, it has been created a list of 100 books the teachers should read. It can be created a
teachers library at schools that contains these books. Thus, we can serve to training literate teachers in the field.

Keywords: Books, Reading, Educational Books

106
 ULUSLARARASI TRK ETM

BLMLER DERGS Yl:1, Say:1, EKM 2013

GR

nsan yaamnn tamam anlam aray ierisinde gemektedir. nsan, eyaya, maddeye,
ilikilere, yapt ie, gemie, bugne, gelecee, iletiime, alglara, baka, gle ksaca her
eye anlam yklemektedir. Anlam kurma sreci (Akyol, 2008: 1) olarak grldnde
okumak, yaam anlamlandrma arac olarak kabul edilebilir. Bu ara sayesinde yaama yn
verilebilir, yaplan ilerin ilevselletirilmesi salanabilir, sorunlara daha kolay zm
bulunabilir, atmalar daha kolay zlebilir, ksaca bireyin dnyas, oluturduu dnya
yaanabilir bir hale gelebilir. Yukarda da belirtildii gibi bu aracn ad okumadr. Okuma
sayesinde kavramlar insan beyninde etkileerek dncenin oluumunu salamaktadr.
Platonun akademisinin giriine dnmeyen giremez ifadesi dikkate alndnda eitimin
dnme sreci olduu dier bir deyile kavram zenginletirme sreci olduu dikkate
alndnda okumann nemi bir kez daha ortaya kmaktadr.
Bilginin biimlendirdii yeni bir toplum yapsna doru giderken bilgi-toplum ilikisini
salayacak toplumsal unsurlardan birisinin okuma alkanl olaca ngrlebilir. Bilgi
toplumunda bireyin okuma alkanl kazanmas, okuduunu anlamas, temel fikir ve
dncelerini yazl ifade etme becerisine sahip olma yetisi gnlk hayatn nemli bir
ihtiyacdr (Baytun, 2013: 1). Bireyin yaam boyu renen bir kii olabilmesi iin okuma
eylemini mr boyu dzenli olarak gerekletirmesi gerekmektedir (Odaba, Odaba ve Polat,
2008). Okuma eylemi, yaama dair birok eyi yaamadan renme, olumsuz olay ya da
olgularla karlamadan onlar renme frsat vermektedir (Batur, Glsever, Bek, 2010: 33).
Okuma, ada olmann ltlerinden birisidir. ada, yaratc, yapc ve zgr dnceye
sahip, retken, eletirel bakan bireylerden oluan bir toplum olmak okuma bilinci alanm
bireylerle mmkndr (Gmleksiz, 2004).
zdemir ve Klna (2010: 75-92) gre bugn yeni bir okul teorisine ihtiya vardr.
nk; Okuryazarlk anlay deimitir. Okuma ve yazma gnmz hayatnn vazgeilmez
paras olduu gibi mesleki faaliyetlerin de temel uralarndan biridir. Gnmzde, baarl
olmak iin mesleki faaliyetlerde eskisinden daha ok okumaya ve yazmaya ihtiya
duyulmaktadr (Ac, 2009).
Okuryazarlk kavramnn yukardaki kavramna ek olarak zaman ierisinde anlamnda
bir takm deiiklikler olmutur. Ksaca okuryazarlk, alan perspektifinde dnebilmek
demektir. Hedef, Atatrkn ifade ettii ada uygarlk dzeyi ise, dnen, bilgi reten,
renirken sorgulayan, olaylar basit sebep-sonu ilikisinin dnda ok ynl bir bak
asyla irdeleyen, yaratc, kendine gvenli insanlarn yetiebilecei eitim ortamlarnn
gelitirilmesi (Oktay, 2010: 10) gerekmektedir. Druckern (1994) a gre, bilginin balca
kaynak hline geldii bir dnemde eitim sistemine ve okullara yeni ve zorlu talepler
yneltmektedir. Eitimli insann nasl bir kimse olduu zerinde bir kez daha durup
dnlmek zorunda ve tanm deimektedir (Hesapolu, 2001). Eitimli insan yukardaki
anlamlaryla okuryazar insandr. Okuma eyleminin genelde, genel kltr dzeyini ykseltme,
mesleki bilgileri gncel tutma, merak edilen konularda bilgi sahibi olma ve zevk amalaryla
gerekletirildii sylenebilir (Ylmaz, 2002: 441).
UNESCO tarafndan yaplan aratrmaya gre, Trkiye'de okuma alkanl yok
denecek kadar az grlmektedir. Bir Japon ylda ortalama 25, bir svireli ylda ortalama 10,

107
 ULUSLARARASI TRK ETM

BLMLER DERGS Yl:1, Say:1, EKM 2013

bir Fransz ylda ortalama 7, bir Trk ise 10 ylda ancak 1 kitap okumaktadr. Avrupa'da
yzde 21 olan kitap okuma oran, Trkiye'de sadece on binde bir olarak grlmektedir.
Birlemi Milletler Eitim, Bilim ve Kltr Kurumu UNESCO, dnyadaki okuma
alkanlklar raporuna gre, Trkiye, kitap okuma orannda dnya lkeleri arasnda 86'nc
srada yer ald grlmektedir (Kaynak; www.trthaber.com).
Okuma konusunda lke olarak yerimiz ortadayken eitim sisteminde insan unsuru
dediimiz renci retmende okuma oranlar nasl acaba? Aadaki aratrmalar kitap
okuma konusunda aydnlatc sonular vermektedir;
Trkylmaz, Ku (2010)un aratrman bulgularna gre Trke retmeni adaylarnn
okuma sklklar sosyal bilgiler retmeni adaylarna gre yksek ksa da genelde retmen
adaylarnn okuma sklklar dk oranda gereklemitir. Ylmaz (2002: 441)n aratrma
sonucunda, eitim sisteminden kaynaklanan nedenlerle retmenlerin yeterli okuma ve halk
ktphanesi kullanma alkanlna sahip olmadklar anlalmtr. Ylmaz, Kse, Korkut
(2009:22)un aratrmasnda niversite rencilerinin de zayf bir okuma alkanlna sahip
olduklar anlalmtr. Benzer ekilde Aral ve Akta (1997)n aratrmalarnda rencilerin
televizyon seyretmeye daha fazla zaman ayrld, kitap okuma, mzik dinleme, resim yapma
ya da el sanatlar ile uramaya daha az zaman ayrld ortaya kmtr. Saracalolu,
Bozkurt ve Serin (2003) aratrmalarnda retmen adaylarnn yeterli dzeyde okuma
alkanlklarnn olmad, ahinerin (2005, 71-72)in aratrmasnda ocuk kitab okuyan
retmenlerin oran ok az, snf retmenleri ve sosyal bilgiler retmenlerinin daha sk
kitap okuduu, fen bilimleri ve gzel sanatlar blm retmenlerin ounluunun kitap
okuma sklnn 2 3 ayda bir tane okuduu belirlenmitir. Olsan ve Gillis (1983, akt.
Gmleksiz, 2004)in yaptklar bir aratrmada da retmen adaylarnn okumaya kar olumlu
bir tutum tamadklar ortaya konmutur.
Yukarda aratrmalar gstermektedir ki toplumun dier kesimi gibi rencilerin ve
retmenlerin de okuma alkanlklar dk grlmektedir. Bu durum toplumsal
alkanlklarla aklanabilecei gibi neyi okumamz gerektiinin belirsiz olmasyla da
aklanabilir. Lohann (1991, akt. Ylmaz, 2002), ocuklarda okuma alkanlnn
gelitirebilmesi iin retmenin de gelitirilmesi gereine dikkat ekmektedir.
Okumann bir bireyin zihinsel geliimine katkda bulunarak anlama kabiliyetinin
gelimesinde yardmc olma, bireyin eletiri yapma, sentez yapma, dil becerilerinin
gelimesini salama (Aksalolu, 2005) bak asn geniletme, dnme ve yaratma
zgrl ile deerlendirme alkanl kazanmasn salama (Ko ve Mftolu, 2008) gibi
kazandrdklar dnldnde retmenlerin okumalarnn artrlmas insan yetitirme
sistemimize nemli katk salayacaktr. Bu aratrma retmenlerin okumalarn konu
edinmektedir.
Konusu retmen adaylarnn ve retmenlerinin kitap okumas olan mevcut
aratrmann amac, retmenlerin okumaya ihtiya duyduu kitaplarn alanlarn belirlemek,
bu alanlara gre alannda uzman akademisyenlerce retmenlerin ders kitab dnda okumas
gereken kitaplar belirlemektir. Kataloglar, yaynevleri ve alan yazn incelendiinde
eitimcilerin ihtiya duyduu ve okumas gereken kitaplarn yeterince allmad

108
 ULUSLARARASI TRK ETM

BLMLER DERGS Yl:1, Say:1, EKM 2013

grlmektedir. Bu durum da aratrmay nemli klmaktadr. Bylece mevcut aratrma bir

ihtiyaca cevap verebilecektir.

YNTEM
Mevcut aratrmada retmenlerin ihtiya duyduu alanlara ilikin kitaplar
aratrlmtr. Nitel aratrma yaklam dorultusunda tasarlanan bu aratrmada ierik
analizi yaplm ve olgubilim (fenemenoloji) deseni kullanlmtr. Olgubilim deseninde,
farknda olunan ancak derinlemesine ve ayrntl bir anlaya sahip olunmayan olgulara
odaklanlmaktadr (Yldrm ve imek, 2008). Ayrca fenemolojislere gre olgubilim, znel
bilincin nemine inanr ve temel olduunu kabul eder (Balc, 2005: 38). Aratrmada
retmenlere grev yaptklar esnada ders kitab haricinde hangi kitaplar okuma ihtiyac
ierisinde olduklar sorulmu verdikleri cevaplar ele alnarak incelenmitir. retmenlerin
ihtiya duyduklar kitaplar dorultusunda niversitelerin eitim fakltelerinde alan retim
elemanlarna kitap nerileri sorulmu ve bylece kitap listesi oluturulmutur. Bununla ilgili
ilgili ilk olarak Tokat il milli eitim mdrl ile irtibata geilmi ve retmenlere
sorulmutur. Ayrca akademisyenlerin grleri alnmtr. nc aamada ise yaync
kurulularn yayn kataloglar incelenmitir. Milli Eitim Bakanlnn 100 temel eseri bal
da dikkate alnarak eitimcilerin (retmen, retmen aday, okul mdr, mdr yardmcs)
okumas gereken 100 kitap listesi oluturulmutur. Bu liste Tablo 2de gsterilmektedir.

alma Grubu
Aratrmann alma grubunu anaokulu, ilkokul, ortaokul, lisede alan 40 retmen
ve akademisyenler oluturmaktadr
lkretim ve ortaretimde grev yapan retmenleri belirlemek iin nitel aratrma
geleneine uygun amal rneklem yntemlerinden maksimum eitlilik rneklemesi
yntemine uygun olarak eitim alanlarndan rneklem seilmitir. Maksimum eitlilik
rneklemesindeki ama, greli olarak kk bir rneklem oluturmak ve bu rneklemde
allan probleme taraf olabilecek bireylerin eitliliini maksimum derecede yanstmaktr
(Yldrm ve imek, 2008: 108). Bu amala eitlilik retmenlerin branlarna ve okul
trlerine gre belirlenmitir. Akademisyenlerin seiminde nitel aratrma geleneine uygun
amal rneklem trlerinden olan kolay ulalabilir rneklem (Patton, 1990) yntemi
kullanlmtr. Bu yntem ok tercih edilmemekle birlikte, konunun hassasiyeti nedeniyle
tercih edilmitir. Aratrmada alma grubunda bulunan retmenlerin 5 tanesi anaokulu, 15
tanesi snf retmeni, dier 20 retmen bran retmenlerinden olumaktadr. Akademisyen
grubundan kitap nerileri yazl ve grerek elde edilmitir. Yaklak 200n zerinde
akademisyenle grlm, bunlardan 130 tanesi kitap nerilerinde bulunmutur.

Veri Toplama Arac

retmenlerin ihtiya duyduu kitaplar betimlemek iin aratrmac tarafndan
hazrlanan yar yaplandrlm bir grme formu kullanlmtr. Grme sorular
hazrlanmadan nce, aratrma konusu ile ilgili ulusal ve uluslararas alan yazn taramas

109
 ULUSLARARASI TRK ETM

BLMLER DERGS Yl:1, Say:1, EKM 2013

yaplm, konuyla ilgili nitel ve nicel desenli almalardan yararlanlmtr. Grme

sorularnn n uygulamas alt retmen ile yaplmtr. Bu aamalardan sonra elde edilen
bilgilerden yararlanlarak forma son hali verilmi, oluturulan grme sorular aratrma
kapsamndaki katlmclara yneltilmitir. retim elemanlaryla grmeler yazma, telefon
ve grme formu ile yaplmtr. Grmeler yaklak 1,5 yl srmtr.
Aratrmada geerlik ve gvenirlii artrmak amacyla ayrca veri eitlemesi yoluna
gidilmitir. Veri kaynaklarnn eitlendirilmesi, farkl zelliklere sahip katlmclarn
aratrmaya dahil edilmesi yoluyla farkl alglarn ve yaantlarn ortaya konarak oklu
gerekliklere ulalmas bakmndan nemlidir (Yldrm ve imek, 2008: 207). Bu eitlilii
salamak amacyla aratrma farkl dzeyde, farkl zelliklere sahip, farkl okullarda
yaplmtr. Aratrmada aratrmac, gvenirlii artrmak amacyla ncelikle kendi konumunu
(daha nce retmenlik yapm olma durumu) belirtmitir. kinci olarak, veri kayna olan
bireyler aka tanmlanmtr (bknz, alma grubu). nc olarak, aratrma srecinde
oluan sosyal ortamlar ve sreler tanmlanmtr. Son olarak, tm sreler ayrntl bir
ekilde verilmitir.

Verilerin Analizi
Aratrma, nitel aratrma desenindedir. Veriler kendi iinde betimlenmitir. Analiz
srecinde ncelikle, grme kaytlar deifre edilip zmlemeler yaplmtr.
retmenlerin ve retim elemanlarnn grleri ierik analizi yoluyla incelenmitir.
Grlerin analizinde, ifadeler benzerliine gre gruplanarak tasnif edilmitir.
zmlemelerde grne bavurulan retmenler ve ifadeleri kodlanarak (*; retmen)
belirli temalar oluturulmutur. Grme teknii ile elde edilen veriler saysallatrlarak
frekans deerleri belirtilmitir.
Aratrmann i geerlii verileri toplama aracnn hazrlanmasndan, uygulama ve
analiz aamasna kadar aratrma srecinin detaylaryla aklanmas ile arttrlmaya
allmtr. Ayrca alanda uzman baka bir aratrmacya ham veriler verilerek temalar
oluturulmas istenmitir. Bu almada grlmtr ki, aratrmac ile uzmann oluturduu
ierik birbirine olduka yakndr. retim elemanlarndan elde edilen kitap listesi ikisi prof.,
ikisi do., de yrd.do. olmak zere 7 retim yesiyle paylalarak teyid ettirilmitir.

BULGULAR
Bu blm iki balk halinde ele alnmaktadr. Birinci balkta retmenlerin ihtiya
duyduklar okuma kitaplarna ilikin grleri, ikinci balkta retmenlerin ihtiya duyduu
kitap okuma listesine gre hazrlanm retim elemanlarnn kitap nerileri listesi yer
almaktadr.

1. retmenlerin ihtiya duyduu okuma alanlarna ilikin grler:

retmenlere grevlerini yerine getirirken hangi alanda kitap okumaya ihtiya duyulduu
sorulmutur. retmenlerin grleri Tablo 1de verilmektedir:

110
 ULUSLARARASI TRK ETM

BLMLER DERGS Yl:1, Say:1, EKM 2013

Tablo 1. retmenlerin ihtiya duyduu okuma alanlarna ilikin grler

Temalar Kodlanm konular f %
1 renci davranlarn anlamaya ve tanmaya ynelik 40 10
kitaplar 0
(1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,
15,16,17,18,19,20,21,22,23,24,25,26,
27,28,29,30,31,32,33,34,35,36,37,38,
39,40)
2 letiim(1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,12,13,1 35 88
5,16,17,18,19,20,21,22,23,25,26,28,2
9,30,32,33,34,35, 36,37,38,39,40
3 retim yntemleri(1,2,3,5,6,7,8, 32 80
Formasyon

9,10,11,12,13,14,15,16,17,20,21,22,
23,24,25,26,27,30,31,32,33,34,35,36,
37)
4 Snfta uygulamalar (1,2,3,4,6,7,8, 31 78
10,11,12,13,15,16,20,21,22,23,24,25,
26,27,28,29,30,31,32,33,34,35,36,40
5 Velilere ynelik kitaplar (3,4,6,7, 25 63
10,11,13,14,15,17,19,20,21,22,23,27,
28,29,32,33, 35,36,37,38, 40)
6 Okula ilikin kitaplar (1,3,6,7,8, 24 60
9,11,13,14,15,21,23,24,27,28,29,30,
33,34,35,36,37,39,40)
7 ada eitimin ierikli kitaplar (1,6,7,8,13, 15 38
15,16, 18,19, 26, 30, 33, 36 39,40 )
8 Alan Alana zg pratik kitaplar(8, 12,13, 18,19, 21, 11 28
Bilgisi 24, 33,34,35,36)
9 Genel Yaama dair kitaplar(1,2,5,6,7,8, 32 80
Kltr 9,10,11,12,13,14,15,18,19,20,21,22,
23,24,25,26,27,29,30,31,32,33,34,35,
37,38

retmenlerin ihtiya duyduu okuma alanlarna ilikin grler (Tablo 1)

incelendiinde aadaki bulgulara ulalabilir:
retmenler toplamda 9 alanda kitap okuma ihtiyac hissetmektedirler.
retmenlerin kitap okuma ihtiyac alanlar incelendiinde 7si formasyon alannda,
1i alan bilgisi alannda, 1i de genel kltr alannda olduu grlmektedir.
retmenlerin kitap okuma ihtiyac olduu konular unlardr: 1. renci
davranlarn anlamaya ve tanmaya ynelik kitaplar (f=40, % 100), 2. letiim (f=35,
% 88), 3. retim yntemleri (f=32, % 80), 4. Snfta uygulamalar (f=31, % 78), 5.
111
 ULUSLARARASI TRK ETM

BLMLER DERGS Yl:1, Say:1, EKM 2013

Velilere ynelik kitaplar (f=25, % 63), 6. Okula ilikin kitaplar (f=24, %60), 7.
ada eitimin ierikli kitaplar (f=15, %38), 8.Alana zg pratik kitaplar (f=11, %
28), 9.Yaama dair kitaplar (f= 32, % 80), dr. Buna gre retmenler en fazla
formasyon konularnda yani retmenlik grevlerini yani rollerine ilikin kitaplar
okuma ihtiyac ierisinde olduklar grlmektedir. Formasyon konular incelendiinde
retmenler en fazla renciyi tanma ve anlama kitaplar ve iletiim yani rehberlik
konularna ihtiya duyulduu grlmektedir. Ayrca retmenler en fazla retim
yntemleri konusuna ihtiya duyduklar grlmektedir.

retmenlerin ihtiya duyduu okuma kitaplarna ilikin kendi ifadeleri aada

verilmektedir:
retmen yetime dnemlerinde teorik alm olduumuz dersleri uygulamaya
aktaramyorum. Sanrm bu alanda ok okumaya ihtiyacm var (4)
retmen olarak snfta uygulamalarda tkanyorum. Hangi kitaplar okumam
gerektiini bilmiyorum (11)
Okumam gerektiini biliyorum ancak hangi kitaplar okumalym onu bilmiyorum
(14)
Snf disiplini konusunda ok yetersiz hissediyorum (22)
rencileri ne kadar tansam da bazen tanmadm hissediyorum. En ok renciyi
tanma kitaplarna ihtiya duyuyorum (26)
Bir veliye ne syleyeceimi bilmiyorum. Velilere ynelik kitaplara ihtiyacm var
(17)
Ben ikayetiyim veli ikayeti. Kim bunun sorumlusu (21)
Snf ii etkinliklere yetiemiyorum. Yntem kitaplarna ihtiyacm var (33)
letiim kitaplarna ihtiyacm var (29)
Dersimin zor olduu algn nasl yok edeceimi bilmek istiyorum (40)
Hayata insan hazrlyorsak nce benim hayat anlamam lazm (37)
rencilerin nasl rendikleri konusunda okumalara ihtiya duyuyorum (19)
Okuduum kitaplar akc deil (25).

Yukarda ifade edildii gibi retmenlerin okumaya ihtiyalar var. Ancak hangi kitaplar
okumalar konusunda rehberlie ihtiyalar grlmekte. Bu ihtiyac karlamak zere alannda
uzman akademisyenlere sorularak aadaki liste oluturulmutur:

2. retim elemanlarna gre eitimciler iin nerilen 100 kitap

Alannda uzman retim elemanlarna eitimciler iin okunmas gereken kitap nerileri
sorulmu, cevaplar nda aadaki liste oluturulmutur:

112
 ULUSLARARASI TRK ETM

BLMLER DERGS Yl:1, Say:1, EKM 2013

Tablo. 2. Eitimciler iin okumas gereken 100 kitap tablosu

Say Kitap Ad Yazar Yaynevi
21. Yzylda Eitim Ve Trk Orhan Ouz, Ayla
1 Pegem
Eitim Sistemi Oktay, Halis Ayhan
2 Aa Yaken Dzelir Fatih Tremen deal Kltr
Anlat Beni Hereye Ramen
4 Tokat Valilii Abm
Baarmak
5 Baarszln Olmad Okul Wiiliam Galsser Beyaz Yaynlar
6 Ben Bir Okul Uydurdum Ayhan nal Pegem
7 Beyaz Zambaklar lkesinde Grigory Petrov Hayat Yaynlar
Mehmet iman, Ayta
8 Bir nsan Olarak Okul Mdr Akaln, Selahattin Pegem
Turan
ocuuma Matematii Nasl
9 Gordon Green Beyaz Yaynlar
Anlatrm?
10 ocuun Baars Nasl Salanr Tuncel Altnkpr Hayat
ocuunuzu Kt Eitmenin
11 C.G.Salzman Tima
Yollar
12 ocuk Ruh Sal Atalay Yrkolu zgr
Rasim Bakrcolu 3.
13 ocuk Ve Ergende Ruh Sal An Yaynclk
Bask
14 ocuklar Neden Baarsz Olur? John Holt Beyaz Yaynlar
15 ocuklara Adanm Hayatlar Galip Uyar Pegem
James A. Banks (ev,
16 ok Kltrl Eitime Giri An Yaynclk
Hasan Aydn)
Davranlara Sz Geirmek-
17 Sabiha Paktuna Keskin Boyut
Szsz letiim
James A.
Dipnot
18 Demokratik Okullar Beane, Michael W.
Yaynlar
Apple
Dijital Bilgelik Yolculuu in
19 Kayhan Karl Lead Turkey
renme Yoldal
Tbitak
20 Doadaki Son ocuk Richard Louv
Yaynlar
21 Duygusal Zek Daniel Goleman Varlk Bilim
22 Eitim Sevgidir Ayhan Aydn Pegem
23 Eitim zerine Immanuel Kant Say Yaynlar
24 Eitimde Bireysel Farkllklar Yldz Kuzgun Nobel
25 Eitimde Paradigma Deiimi Fatih Tremen Hayat
26 Eletirel Pedagoji Syleileri David Harwey Kalkedon
27 Ece ile Yce/Ece Okula Balad Glten Dayolu Altn Kitaplar
28 Emile J. J. Rousseau, Selis Kitaplar
29 Eekli Ktphaneci Fakir Baykurt Literatr
30 Ezilenlerin Pedagojisi Paulo Freire Ayrnt
31 Farkl Gelien ocuklar Adnan Kulakszolu Epsilon
Genlik a/ Ruh Sal Ve
32 Atalay Yrkolu zgr
Ruhsal Sorunlar

113
 ULUSLARARASI TRK ETM

BLMLER DERGS Yl:1, Say:1, EKM 2013

33 Gerek Emile Zola Bordo Siyah

34 Halkn Bilim Tarihi Clifford D. Conner Tbitak
35 Hayat Neden Gzeldir Ayhan Aydn Pegem
36 Hayata Hazr Genler Yetitirmek Mel Levine Boyner Holding
37 Her ey Seninle Balar Mmin Sekman Alfa
38 Herkes in Matematik John Allen Paulos Beyaz
39 imizdeki ocuk Doan Ccelolu Remzi
40 letiim atmalar Ve Empati stn Dkmen Remzi
41 nsan Ne le Yaar? Lev Nikolayevi Tolstoy Akvaryum
42 nsan Ve nsanlar idem Katba Evrim
43 nsan Tanma Sanat Alfred Adler Say
David Burns ev. H.
44 yi Hissetmek Psikonet
Alp Karaosmanolu
45 Kaliteli Eitimde retmen William Glasser Beyaz
Necme Necefi - Helen Redhouse
46 Kalk Borusu / Bir Kyn Uyan
Hnckley Yaynevi
47 Kelebek Henry Charierre E Yaynlar
48 Kelebekler Ve nsanlar stn Dkmen Remzi
49 Kendi Kutup Yldzn Bul N.G.Tulgar Alfa
50 Kundaktan Okula ocuklarmz Ayta Akaln Pegem
51 Kk Aa'n Eitimi Forrest Carter Say
Antoine De Saint-
52 Kk Prens Bilgi
Exupry
53 Kk eyler 1-2-3-4 stn Dkmen Remzi
54 Limon Aac Sandy Tolan Pegasus
55 Merakl Zihinler John Brockman Tbitak
Montessori Metodu zgr
56 Eylem Korkmaz Alg
ocuklar in Eitim
57 Neden Beyin Temelli renme Bilal Duman Pegem
58 Nutuk Mustafa Kemal Atatrk Say
59 Okul a ocuu Haluk Yavuzer Remzi
Okul Mdrlerinin Sorun zme
60 Nail Yldrm Nobel
Hikayeleri
61 Okul Ve Toplum John Dewey Pegem
62 Okulda Kaliteli Eitim Wiliam Glasser Beyaz
63 Okulda Yeni Eitim Tnaz Titiz Beyaz
Phillip C. Schlecty( ev
64 Okulu Yeniden Kurmak Pegem
Yksel zden)
65 Okuryazarlk Paulo Freire mge
66 Olumlu Szckler Etkili Sonular Hal Urban Elma
67 Onurlu Disiplin lk Tosun Beyaz
68 Oyun Ve renme Hlya Pehlivan An
69 renimin Taosu Greta Nagel Beyaz
70 retme Sanat zcan Demirel Pegem
71 retmen Frank Mccourt Altn Kitaplar
72 retmen Liderlii Niyazi Can Pegem

114
 ULUSLARARASI TRK ETM

BLMLER DERGS Yl:1, Say:1, EKM 2013

retmen Olmak Bir Cana Doan Ccelolu-rfan

73 Final
Dokunmak Erdoan
Karatay
74 retmence Sevebilmek nsan Sinan Yamur
Akademi
retmenim Ltfen Bu Kitab
75 Hasan Ylmaz izgi
Okur Musun?
76 retmenin Baar Klavuzu Halit Erturul Nesil
77 l Ozanlar Dernei N .H. Kleinbaum Nokta
78 Pollyanna Eleanor H. Porter Engin
79 Saatleri Ayarlama Enstits Ahmet Hamdi Tanpnar Yap Kredi
80 Sava Doan Ccelolu Remzi
81 Sevgi Zekas Muhammed Bozda Yakamoz
82 Sofie'nin Dnyas Jostein Gaarder Pan
Jose Mauro De
83 eker Portakal Can
Vasconcelos
84 iddetsiz letiim Marshall B. Rosenberg Remzi
85 imdiki ocuklar Harika Aziz Nesin Nesin
u Hortumlu Dnyada Fil Yalnz
86 Ahmet erif zgren Elma
Bir Hayvandr
Trk Dili Ve Kompozisyon
87 Fahri zkan Murathan
Bilgileri
88 Eitim - Genlik - niversite Peyami Safa tken
89 stn Zekallar Uur Sak Maya
Bankas
90 topya Thomas More
Kltr
91 Varolmak Gelimek Uzaklamak stn Dkmen Remzi
92 Yunus Emre Necip Fazl Ksakrek Byk Dou
93 Yaadmz Dnya Ayhan Aydn Pegem
94 Yaama Sanat Ayhan Aydn Pegem
95 Safahat Mehmet Akif Ersoy Huzur
96 Yrein Pedagojisi Paulo Freire topya
97 Zor ocuk Yoktur Hseyin Peker Tima
98 Sistem Liderlii Ahmet erif zgren Elma
99 Bir Bilim Adamnn Roman Ouz Atay letiim
100 niversite (Bir Dekan Anlatyor) Henry Rosovsky Tbitak

retmenlerin, retmen adaylarnn okumas gerekli 100 kitap listesi Tablo 2de
verilmektedir. retim elemanlarnca belirlenen liste kitaplarn yazarlar, isim listesi, yaync
kurulularla beraber verilmektedir. Kitap listesi oluturulurken aratrmann birinci
blmnde yer alan retmenlerin ihtiya duyduu okuma alanlar dikkate alnmtr. Buna
gre listenin byk bir ounluu retmenlik alanna ilikin grlmektedir. Listenin bir
blm alanlara gre oluturulmutur. Listenin dier bir alan da genel kltr kitaplarndan
olumaktadr.

115
 ULUSLARARASI TRK ETM

BLMLER DERGS Yl:1, Say:1, EKM 2013

Listenin retmenlik alannda eitimin deien paradigmas, yeni okul teorileri,

renciyi merkeze alan yaklam, renciyi tanma, anlamlandrma, veliyi tanma, velilere
rehberlik konular yer almaktadr. Hazrlanan liste incelendiinde byk ounluunun eviri
kitaplar olduu grlmektedir.

TARTIMA, SONU VE NERLER

Kitap okuma zerine ilgili alan yazn incelendiinde Trkiyede oranlar dktr.
Toplumun dier kesimlerinde olduu gibi retmenler arasnda da okuma oranlar dk
grlmektedir (Trkylmaz, Ku, 2010; Ylmaz, 2002; Ylmaz, Kse, Korkut, 2009; Aral ve
Akta, 1997; Saracalolu, Bozkurt ve Serin, 2003; ahiner, 2005; Olsan ve Gillis,1983, akt.
Gmleksiz, 2004). ABDde bir ylda 72.500 ayr kitap baslrken Trkiyede bu say 7000dir.
Ayrca kii bana Japonyada 1, Fransada 4 kitap derken, Trkiyede bin kiiye sadece 9
kitap dmektedir (Ekici, 1998, s. 49). Bu durumu uluslar aras okuryazarlk aratrmas
PISAda dorulamaktadr. Trkiye PISAda okuryazarlk oranlar asndan sonlarda olduu
grlmektedir. Alannda okuryazar olmak iin ncelikler okuma alkanlklarmzn deimesi
gerektii ortadadr.
retmenlerin ihtiya duyduu kitaplar incelendiinde formasyon, alan bilgisi, genel
kltr konularnda olduu grlmektedir. Bu kitaplar retmen yeterlikleriyle rtmektedir.
Nitekim 2000 ylnn sonlarnda MEB retmen Yetitirme ve Eitimi Genel Mdrl'nn
Koordinatrlnde (MEB ve niversiteler) hazrlanan retmen Yeterliliklerinin ,
Eitme- retme Yeterlilikleri, . Genel Kltr Bilgisi ve Becerileri, zel Alan Bilgi ve
Becerileri olduu belirtilmekte ve retmen yetitirme programlar buna gre ekillenmitir
(MEB, 2004).
retmenlerin grlerine gre formasyon konular incelendiinde retmenler en
fazla renciyi tanma ve anlama kitaplar ve iletiim yani rehberlik konularna ihtiya
duyulduu grlmektedir. Bu durum, eitim hizmet alanyla ilgili olduu grlmektedir
Eitimin insan yetitirme sreci olmas nedeniyle retmenlerin insan tanma ihtiyac
ierisinde olduklar grlmektedir. Ayrca retmenler en fazla retim yntemleri konusuna
ihtiya duyduklar grlmektedir. retmen yetitiren kurumlarda retilen bilgilerin
uygulamaya gemedii ortadadr. Bu durumu Prof. Dr. Ayhan Aydn yle ifade etmektedir:
Eczac ila yapan insandr, ila satan deil. Bu ifaden de meslek yetitirme konusunda
eksiklik ortaya konmaktadr. Bir rnek verilecek olursa, tm retmenlere geliim zellikleri
retilir. Somut ilemler dneminde bir rencinin maksimum boyu 1.37 cm olabilmektedir.
Ancak birok okulda basketbol potalarnn ykseklii 3.05. Bu uygulamaya gememi
bilgidir. Bu hayata gememi bilgidir. Hayata gemeyen bilginin renme olmad
(Senemolu, 2005) gereinden hareketle retmen yetitirme sisteminde eksiklikler
grlmektedir.
retmenlerin grleri incelendiinde grlmektedir ki, toplumun her kesiminde
olduu gibi okumaya ihtiyalar vardr. Ancak hangi kitaplar okumalar konusunda rehberlie
ihtiyalar grlmektedir. Bu ihtiyac karlamak zere alannda uzman akademisyenlere
sorularak retmenlere ynelik 100 kitap listesi oluturulmutur. Listenin retmenlik

116
 ULUSLARARASI TRK ETM

BLMLER DERGS Yl:1, Say:1, EKM 2013

mesleinde eitimin deien paradigmas, yeni okul teorisi, renciyi merkeze alan yaklam,
renciyi tanma, anlamlandrma, veliyi tanma, velilere rehberlik konular yer almaktadr.
Hazrlanan liste incelendiinde byk ounluunun eviri kitaplar olduu grlmektedir.
Eitim konusunda Trkiyede akademisyenlerin de uygulamaya ynelik kitaplara (ders kitab
dnda) daha fazla arlk vermeleri, bu alanda okumalarn gelimesine katkda bulunabilir.
Okumann bir alkanlk hline gelmesi, onun bir ihtiya olarak hissedilmesine baldr. Bu
da, aile, retmen ve okul tarafndan yaplacak almalar ile kitaba ulama ve evredeki
ktphane imknlaryla dorudan ilgilidir (zbay, 2006). retmenlere kitaba eriim
noktasnda kolaylklar salanmaldr.
Aratrmann sonularna dayal aadaki neriler gelitirilebilir:

Alannda okuryazar insan yetitirme konusunda zellikle retmen yetitiren

kurumlarda duyarllk gelitirilebilir.
retmenlerin ihtiyalar dorultusunda oluturulan yukardaki liste retmen
adaylarna okumas iin tevik edilebilir.
Okullarda retmenler odasnda retmen kitapl oluturularak listedeki kitaplar
temin edilebilir ve okunmalar salanabilir. Bylece meslek ierisinde retmenlerin
gelitirilmesi salanabilir.

KAYNAKA
Aksalolu, A.G. (2005). rencilerin Televizyon zlemeleri Ve Bilgisayar Kullanmalarnn
Okuma Alkanlklar zerine Etkisi. Yaymlanmam yksek lisans tezi, Hacettepe
niversitesi, Ankara.
Akyol, H. (2008). Trke lk Okuma Yazma retimi. Ankara: Pegem.
Aral, N. , Akta, Y. (1997). ocuklarn Televizyon Ve Dier Etkinliklere Harcadklar
Srenin ncelenmesi. Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi 13: 99-105.
Ac, M. (2009). Kiisel ve Sosyal Bir Deer Olarak Okuryazarlk. Deerler Eitimi
Dergisi. 7, 17, 9-26.
Balc, A. (2005). Sosyal Bilimlerde Aratrma. 5. Bask. Ankara: Pegem.
Batur, Z. Glsever, H., Bek, H. (2010). retmen Adaylarnn Okuma Alkanlklar zerine
Bir Aratrma: Uak Eitim Fakltesi rnei. Uak niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 3
(1), 32-49.
Baytun, .D. (2013). Trkiyede Demografik Veriler zerinden Okumayazma Oranlarnn
Cinsiyet Baznda Deerlendirilmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports &
Science Education. 2, 3,1-15.
Drucker, F.P. (1994) Yeni Gerekler. 4. Bask. Birtane Karanak, (ev), stanbul: Trkiye
Bankas Kltr.

117
 ULUSLARARASI TRK ETM

BLMLER DERGS Yl:1, Say:1, EKM 2013

Ekici, N. (1998). Cumhuriyetin 75. Ylnda Bilgi a, Kitap uuru Ve retmen zerine
Bir Analiz. Trk Edebiyat, 11, 47-49.
Gmleksiz, M.N. (2004). Gelecein retmenlerinin Kitap Okumaya likin Grlerinin
Deerlendirilmesi (Frat niversitesi Eitim Fakltesi rnei). Yznc Yl niversitesi,
Eitim fakltesi Dergisi. 1.1.
http://www.trthaber.com/haber/gundem/avrupada-yuzde-21-turkiyede-10-binde-1-
72919.html. Eriim Tarihi ve Saati: 3 Aralk 2013, 14.45.
Ko, S. ve Mftolu, G. (2008). Dinleme Ve Okuma retimi. www.aof.anadolu.edu.tr.
Eriim Tarihi ve Saati: 26 Kasm 2013, 15.00.
MEB (2004). retmen Mesleinin Genel Yeterlilikleri ve zel Alan Yeterlilikleri Taslaklar.
retmen Yetitirme ve Eitimi Genel Mdrl .Ankara.
Odaba, H., Odaba, Z.Y. ve Polat C. (2008). niversite rencilerinin Okuma Alkanl:
Ankara niversitesi rnei. Bilgi Dnyas, 9 (2), 431-465.
Oktay, A. (2010). 21. Yzylda Yeni Eilimler ve Eitim. 21. Yzylda Eitim ve Trk Eitim
Sistemi ierisinde, (Edit: Ouz, O, Oktay, A, Ayhan, H.). Ankara: Pegem.
zbay, M. ( 2006). Okuma Eitiminde evre Faktr. Eitim Aratrmalar. 24, 161-170.
zdemir, S. Kln, A.. (2012). Deien Toplum ve Okul. Trk Eitim Sistemi ve Okul
Ynetimi ierisinde. Servet zdemir.(Ed.). Ankara: Pegem.
Patton, M.Q. (1990). Qualitatvive Evaluations And Research Methods (2nd. Ed).
CA:Newbarypark. Sage Publications.
Saracol, A. S., Bozkurt, N. ve Serin, O. (2003). niversite rencilerinin Okuma lgileri ve
Okuma Alkanlklarn Etkileyen Faktrler. Eitim Aratrmalar Dergisi. 4, (12) 148-157.
Senemolu, N. (2005). Geliim renme ve retim, Ankara:Gazi Kitapevi.
ahiner, Y. (2005). lk ve Orta retim Kurumlarnda alan retmenlerin Okuma
Alkanlklar ve Bu Alskanlklar Etkileyen Faktrler (Elmada lesi rnei),Ankara
niversitesi, Eitim Bilimleri Enstits (Yaynlanmams Yksek Lisans Tezi).
Trkylmaz, M., Ku,Z. (2010). Sosyal Bilgiler ve Trke retmeni Adaylarnn Okuma
Durumlar: (lgi, Alkanlk ve Okuma Stratejilerini Kullanm Dzeyleri). Trk
Ktphanecilii 24, (1) 11-32.
Yldrm, A. , imek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Aratrma Yntemleri. Ankara.
Sekin.
Ylmaz, B. (2002). Ankara'daki lkretim retmenlerinin Okuma ve Halk Ktphanesi
Kullanma Alkanlklar zerine Bir Aratrma. Trk Ktphanecilii 16,4 (2002), 441 -460.
Ylmaz, B., Kse, E.,Korkut, . (2009). Hacettepe niversitesi ve Bilkent niversitesi
rencilerinin Okuma Alkanlklar zerine Bir Aratrma. Trk Ktphanecilii 23, (1) 22-
51.

118