roli i elementeve kimike ne organizmin e njeriut

1. 1. Tema:ROLI I ELEMENTEVE KIMIKE NE

ORGANIZMIN E NJERIUT
2. 2. 1.KALIUMI 2.NATRIUMI 3.HEKURI
4.AZOTI 5.FOSFORI 6.KALCIUMI
7.ZINKU 8.SULFURI 9.JODI
10.MAGNEZIUMI 11.BAKRI 12.NIKELI
13.UJI 14.GAZRAT 14 ELEMENTET M T
RNDSISHM N ORGANIZMIN E
NJERIUT
3. 3. Uji prbn reth 69% t trupit t njeriut.
Nse nga nj njeri me pesh 73 kg do t
largohej i gjith uji q prmban trupi i tij,
ather ai do t peshonte vetm 29 kg. N
trupin e njeriut, prve ujit, ndodhen edhe
shum lnd t tjera. Nj njeri me trup normal
prmban aq yndyr sa pr t prodhuar shtat
kallpe sapuni, sheqer aq sa pr t mbushur
nj kavanoz, krip sa pr t mbushur gjasht
kripore, karbon sa pr t prodhuar 9000 lapsa
plumbi, fosfor sa pr t prodhuar 2200 fije
shkrepse, hekur sa pr t br nj gozhd 25
mm, nj lug squfur dhe 30 gram metale t
tjera.
4. 4. Kaliumi (K) O sht elementi m i bollshm
n qeliz. Trupi prmban rreth 250 miligram
 kalium. Qeliza luan nj rol t rndsishm n
reagimet energjike, sintezn e proteinave, si
dhe n ruajtjen e ekuilibrit t acideve n trup.
Megjithse sht e nevojshme ekzistenca e
kaliumit n regjimin ushqimor, informacioni
lidhur me nevojn e sasis minimale t tij sht
i pakt. Por studimet shkencore tregojn se
ushqimet bimore jan t pasura me kt
element.
5. 5. Natriumi (Na) sht elementi m i bollshm
n likuidin (lngun) e jashtm t qelizave. Si
nj elektrolit n likuidet jasht qelizs, natriumi
ndihmon n ruajtjen e presionit osmotik jasht
membrans s qelizs dhe ka nj ndikim t
njjt si kaliumi brenda qelizs pr ruajtjen
natyrale t balancs s ujit. Nevoja ditore pr
t sht llogaritur nga 3 n 7 gr.
6. 6. Hekuri (Fe) sht metali (element) m i
bollshm i trupit dhe prbn rreth 0.004 pr
qind t peshs trupore. N mnyr t
natyrshme, sasia e tij varion nga 3 n 5 gr. Por
edhe kjo sht e ndryshueshme, sepse varet
nga mosha, gjinia, madhsia, shndeti dhe
sasia e rezervuar e tij n trup. N t vrtet,
hekuri sht nj lnd me ngjyr gjaku q
transporton oksigjen t mjaftueshm pr
frymmarrje dhe gaz karbonik (dioksid karboni)
 nga qelizat n mushkri. do dit, trupi yn me
an t ushqimit prfiton 10 deri 30 miligram
hekur.
7. 7. Azoti (N) Organizmi yn prmban sasi t
mdha azoti, i cili luan nj rol kryesor n
strukturn e proteinave.
8. 8. Fosfori (P) OLuan nj rol kryesor n
organizmin e njeriut, kryesisht n procesin e
marrjes apo t lirimit t energjive t
organizmit.
9. 9. Kalciumi (Ca) O sht nj element mineral
q prbn 1.5 deri n 2 pr qind t peshs s
trupit te personat e rritur. Nga kjo sasi, 99 pr
qind e kalciumit gjendet n kocka dhe te
dhmbt.
10. 10. Magneziumi (Mg) N momentet e
lindjes, n trupin e njeriut ndodhet 0.5 gr,
ndrsa n mosh t rritur n trup ai ka nj sasi
2128 gr, ku 50-60 pr qind ndodhet n kocka
dhe roli kryesor i tij sht n qelizat nervore pr
t lehtsuar funksionimin e tyre.
11. 11. Sulfuri (S) Prbn 0.25 pr qind t
peshs trupore t njeriut dhe ndodhet n do
qeliz t trupit t njeriut. M tepr ndodhet n
flok, lkur dhe thonj. Sulfuri vepron si nj
element antihelmues, duke u przier me
 prbrsit helmues dhe i shndrron ata n t
padmshm apo i eliminon plotsisht.
12. 12. Sulfuri
13. 13. Jodi (I) N organizm ndodhet rreth
1523 miligram jod ose jodi prbn 0.00004
pr qind t peshs trupore t njeriut. Ai
ndodhet n t gjitha qelizat e trupit, por 7080
pr qind e sasis s jodit ndodhet n gjndrat e
tiroideve. Kjo lnd sht pjesrisht n formn
e hormoneve t trioksins q sintetizohet nga
gjndra e tiroideve dhe luan nj rol t
rndsishm n forcimin dhe metabolizmin e
trupit.
14. 14. sht shum i nevojshm pr skeletin
dhe gjymtyrt. Ai gjendet n sasin e m tepr
se 10 miligramve n trupin e njeriut dhe
kryesisht ndodhet n kocka, mli dhe veshka.
Magnezi (Mn)
15. 15. Njihet si pjesa m e rndsishme e
shum enzimave. Luan nj rol mjaft t
rndsishm n pengimin e paksimit t sasis
s gjakut n trup. Fmijt kan nevoj jetike
pr kt prbrs, i cili ndodhet n sasi t
konsiderueshme te produkti i qumshtit. Bakri
(Cu)
16. 16. Nikeli (Ni) O Gjendet n kokrrat e grurit,
orizit, fasules, thjerrzs etj. dhe luan nj rol
 kryesor n rritjen natyrale, shumimin si dhe
strukturn e veprimtaris s qelizave.
17. 17. Uji sht elementi m i rndsishm q
ndodhet n tok, i cili luan nj rol kryesor n
transportimin e elementeve baz n qelizat e
bimve. Prbn 60 pr qind t peshs trupore.
Uji cilsohet ndryshe si elementi jetik i
gjallesave. Ai sht prbrsi kryesor i urins
dhe plazms s gjakut.
18. 18. Gazrat Dioksidi i karbonit dhe
oksigjeni ndodhen n sasi t ndryshme n
tok. Kto dy lloj gazrash (n sasi t
prcaktuara) gjenden n gjak dhe qeliza, duke
luajtur nj rol kryesor n procesin e
frymmarrjes q sht po ai proces i
shkmbimit t oksigjenit dhe dioksidit t
karbonit ndrmjet atmosfers dhe qelizave t
trupit.
19. 19. Fund