KANUN ESAS

zet bilgi

Kanuni Esasi'nin hazrlk almalarna II. Abdlhamid'in izniyle, 7 Ekim

1876da baland. Kanuni Esasi taslan hazrlamak zere, Midhat Paa
bakanlnda 28 kiiden oluan bir komisyon oluturuldu. Komisyonun ald ilk
kararlardan biri, Mebuslar Meclisi ile Ayan Meclisi'nden oluacak bir "Meclisi
Umumi" kurulmas oldu.
7 Kasm'da da, bir alt komisyon oluturuldu. Bu komisyonun almalar
sonucu oluturulan metin, 23 Aralk 1876'da ilan edildi.
Kanuni Esasinin kurduu meclis, 19 Mart 1877de ald. Mecliste 69
Mslman ve 46 Mslman olmayan mebus vard. Ancak meclisin mr ksa oldu.
13 ubat 1878de, Abdlhamid, Kanuni Esasiye dayanarak, Meclis-i Umumiyi
tatil etti.
II. Merutiyet'in ilanndan sonra, 10 Temmuz 1324'de (1908) Meclisi Mebusan
tekrar toplantya arld. 1876 Kanuni Esasisi'nde yaplmas gereken deiiklikleri
belirlemek zere bir komisyon oluturuldu. Bu komisyonun hazrlad metin 8
Austos 1325'de (1909) kabul edildi. Bu tarihten sonra, sonuncusu 21 Mart 1334
(1918) olan 6 deiiklik daha yapld.
119 maddeden oluan Kanuni Esasi'nin ilk be maddesi, padiahn haklarn
sayan ve tanmlayan maddelerdi. Osmanl hkmdarl, halifelii de koruyarak
Osmanl hanedannn en yal yesine ait olacakt. (2., 3. ve 4. maddeler). Padiahn
kiilii kutsald ve yaptklarndan kimseye kar sorumlu deildi (5. madde).
Vkelann (bakanlarn) atanmas ve azledilmesi, para bastrlmas, huthelerde adnn
sylenilmesi, yabanc devletlerle antlama imzalanmas, sava ve bar ilan, eriat
hkmlerinin uygulanmasnn gzetilmesi, yasalar gereince verilmi cezalarn
hafifletilmesi ya da affedilmesi, parlamentoyu toplamak ya da datmak ve temsilci
seimi iin gerekli hazrlklar yapmak padiahn kutsal haklarndand (7. madde).
Daha sonraki blm, Osmanl vatandalarnn genel haklarn ieriyordu. 8.
madde Osmanl Devleti'nin uyruunda bulunan kiilerin tmne "Osmanl"
denileceini, 9. madde Osmanllar'n tmnn, bakalarnn zgrlklerine mdahale
etmemek kouluyla, kiisel zgrle sahip olduklarn belirtiyordu. 11. maddeye
gre, devletin resmi dini slamd. Ancak kamu dzenine ya da genel ahlaka aykr
davranmad srece, her Osmanl vatanda din zgrlne sahipti.
Yasa nnde tm Osmanllar'n eit olduu, kiilerin, din hakknda nyargya
sahip olunmakszn vatana kar ayn hak ve devleri bulunduu 17. maddede,
devletin resmi dilinin Osmanl Trkesi olduu, memuriyetlere atanmalarda yetenek
ve beceri arand 18. ve 19. maddelerde yer alyordu.
Vergiler mkellefin gcyle oranl olarak salnacak (20. madde), zel mlkiyete
kamu aralar dnda ve yeterli bir tazminat denmeden el konulamayacakt (21
madde). Ayrca, mesken dokunulmazl da getirilmiti. Yasalarn kararlatrd
durumlar dnda, yetkililer meskene zorla giremeyeceklerdi (22. madde).
25. maddeye gre de, yasa gerei olmakszn kimseden vergi, resim ya da baka
bir ad altnda para alnmayaca karara balanyordu. 26. madde ise ikence ve
eziyetin kesin olarak yasaklandn belirtiyordu.
Hakimler azlolunamayacaklar, mahkemelerde yarglama aleni olacakt.
Herkes, mahkeme huzurunda hakkn savunmak iin gerekli grd yasal aralar
kullanabilecekti. Mahkemelere mdahalede bulunulamayacakt.
Vekiller ile temyiz reisi ve yelerini, padiah aleyhinde harekete ve devleti
tehlikeye drecek giriimlere kalkanlar yarglamakla grevli, 30 yeden oluan
Divan Ali (Yce Divan) kuruldu.
Sadrazam, eyhlislam ve teki vekiller padiah tarafndan atanacakt.
Memurlar kanuna aykr hareket etmedike ve devlete zorunlu bir neden
grlmedike azlolunamayacak, deitirilemeyeceklerdi. Her memur grevinden
sorumluydu. Kanuna aykr emirler verilmesi durumunda memur amire itaat ederse
sorumluluktan kurtulamayacakt.
lkenin bir tarafnda isyan kacan gsteren kantlar grlrse, hkmet, o
yerde geici olarak skynetim ilan etme hakkna sahipti. (113. Madde).
Meclisi Umumi, padiah al ertelemedike, oturumu ksaltmadka ya da
uzatmadka 1 Kasm - 1 Mart tarihleri arasnda toplanan bir Meclisi Mebusan ve bir
Meclisi Ayandan olumaktayd. Meclisin tm yeleri kendi meclislerinin kurallarn
inemedike dncelerini sylemekte ve oylamaya katlmakta zgrdler. Bu
eylemlerinden dolay haklarnda kovuturma alamazd. yeler hyanet, Kanuni
Esasiye kar hareket ya da rvet ile sulanrlarsa, hapis ve srgn gibi bir ceza ile
mahkum olurlarsa yelikleri derdi.
Her iki mecliste de, yelerin yardan bir fazlas bulunmadka oturum
alamazd. Tm konumalar Osmanl Trkesi ile yaplr, duruma gre ak ya da
gizli oylama yaplabilirdi. Her iki meclise kabul edilen yasalar padiaha sunulmadan
nce vekiller ve sadrazamca onaylanrd.
Ayan Meclisi yeleri, Mebusan Meclisi yelerinin te birini amamak
kouluyla, dorudan padiah tarafndan atanrd. Ayan Meclisine seilmek iin
kamunun gvenini kazanm olmak, devlet hizmetinde baar gstermek, tannm ve
40 yandan aa olmamak gerekliydi. yeler yaam boyu atanr, ancak kendi
istekleriyle baka greve gemek iin istifa edebilirlerdi. Ayan yelerine verilen aylk
tahsisat 10.000 kuru idi.
 Mebusan Meclisinin ye says, Osmanl uyruundaki her 50 bin erkee bir ye
olmak zere saptanyordu. Bunlar zel bir yasa gereince gizli oyla seilirlerdi.
Seim 4 ylda bir yaplacakt. Mebusan Meclisine seilmek iin 30 yan
tamamlam olmak ve Trke bilmek gerekliydi. Mebusan Meclisi yelerine yllk
20.000 kuru, ayrca aylk 5.000 kuru yolluk veriliyordu.

KANUN ESAS
METN

7 Zilhicce 1293 (23 Aralk 1876)

1. Tertip Dstur Cilt: 4, s:4-20

KANUN ESAS

Memaliki Devleti Osmaniye

Madde 1 - Devleti Osmaniye memalik ve ktaat hazray ve eyalat mmtazeyi

muhtevi ve yekvcud olmakla hibir zamanda hibir sebeble tefrik kabul etmez.
Madde 2 - Devleti Osmaniyenin payitaht stanbul ehridir ve ehri mezkurun
sair bild Osmaniyeden ayr olarak bir gne imtiyaz ve muafiyeti yoktur.
Madde 3 - Saltanat Seniyei Osmaniye Hilfeti Kbray slmiyeyi haiz olarak
Slale li Osmandan usul kadimesi vehile ekber evlda aittir.
Madde 4 - Zat Hazreti Padiahi hasbelhilfe dini slmn hmisi ve bilcmle
tebeai Osmaniyenin hkmdar ve padiahdr.
Madde 5 - Zat Hazreti Padiahinin nefsi hmayunu mukaddes ve gayri
mesuldr.
Madde 6 - Slalei li Osmann hukuku hrriye ve emval ve emlki zatiye ve
madmelhayat tahsisat maliyeleri tekfl umumi tahdndadr.
Madde 7 - Vkelnn azil ve nasb ve rtbe ve menasp tevcihi ve nian itas ve
eyalt mmtazenin eraiti imtiyazilerine tevfikan icray tevcihat ve meskkat darb
ve hutbelerde nmnn zikri ve dveli ecnebiye ile muahedat akdi ve harb ve sulh
iln ve kuvvei berriye ve bahriyenin kumandas ve harekt askeriye ve ahkm
eriye ve kanuniyenin icras ve devairi idarenin muameltna mteallik
nizamnamelerin tanzimi ve mcazat kanuniyenin tahfifi veya aff ve Meclisi
Umuminin akt ve tatili ve ledeliktiza Heyeti Mebusann azas yeniden intihap
olunmak artile fesh hukuku mukaddesi Padiahi cmlesindendir.
 Tebaai Devleti Osmaniyenin Hukuku Umumiyesi

Madde 8 -Devleti Osmaniye tabyetinde bulunan efradn cmlesine her hangi

din ve mezhepten olur ise olsun bil istisna Osmanl tabir olunur ve Osmanl sfat
kanunen muayyen olan ahvale gre istihsal ve izae edilir.
Madde 9 - Osmanllarn kffesi hrriyeti ahsiyelerine malik ve aherin hukuku
hrriyetine tecavz etmemekle mkelleftir.
Madde 10 - Hrriyeti ahsiye her trl taarruzdan masundur. Hi kimse
kanunun tayin ettii sebeb ve suretten maada bir bahane ile mcazat olunamaz.
Madde 11 - Devleti Osmaniyenin dini slmdr. Bu esas vikaye ile beraber
asayii halk ve adab umumiyeyi ihll etmemek artile memaliki Osmaniyede maruf
olan bilcmle edyann serbestii icras ve cemaat muhtelifiye verilmi olan imtiyazat
mezhebiyenin kemakn cereyan Devletin tahdi himayetindedir.
Madde 12 - Matbuat kanun dairesinde serbesttir.
Madde 13 - Tebaai Osmaniye nizam ve kanun dairesinde ticaret ve sanat ve
felahet iin her nevi irketler tekiline mezundur.
Madde 14 - Tebaai Osmaniyeden bir veya bir ka kiinin gerek ahslarna ve
gerek umuma mteallik olan kavanin ve nizamata muhalif grdkleri bir maddeden
dolay iin merciine arzuhal verdikleri gibi Meclisi Umumiye dahi mddei sfatile
imzal arzuhal vermee ve memurinin efalinden itikye selhiyetleri vardr.
Madde 15 - Emri tedris serbesttir. Muayyen olan kanuna tebaiyet artile her
Osmanl umumi ve hususi tedrise mezundur.
Madde 16 - Bilcmle mektepler Devletin taht nezaretindedir. Tebaai
Osmaniyenin terbiyesi bir syak ittihat ve intizam zere olmak iin iktiza eden
esbaba teebbs olunacak ve mileli muhtelifenin umuru itikadiyelerine mteallik olan
usul talimiyeye halel getirilmiyecektir.
Madde 17 - Osmanllarn kffesi huzuru kanunda ve ahvali diniye ve
mezhebiyeden maada memleketin hukuk ve vezaifinde mtevasidir.
Madde 18 - Tebaai Osmaniyenin hidemat Devlette istihdam olunmak iin
devletin lisan resmisi olan Trkeyi bilmeleri arttr.
Madde 19 - Devlet memuriyetinde umum tebaa ehliyet ve kabiliyetlerine gre
mnasip olan memuriyetlere kabul olunurlar.
Madde 20 - Teklifi mukarrere nizamat mahsusatna tevfikat kffei tebaa
beyninde herkesin kudreti nisbetinde tarh ve tevzi olunur.
Madde 21 - Herkes usulen mutasarrf olduu mal ve mlkten emindir. Menafii
umumiye iin lzumu sabit olmadka ve kanunu mucibince deer bahas pein
verilmedike kimsenin tasarrufunda olan mlk alnamaz.
 Madde 22 - Memaliki Osmaniyede herkesin mesken ve menzili taarruzdan
masundur. Kanunun tyin eyledii ahvalden maada bir sebeble Hkmet tarafndan
cebren hi kimsenin mesken ve menziline girilemez.
Madde 23 - Yaplacak usul muhakeme hkmnce hi kimse kanunen mensup
olduu mahkemeden baka bir mahkemeye gitmeye icbar olunamaz.
Madde 24 - Msadere ve angarya ve cerime memnudur. Fakat muharebe
esnasnda usulen tyin olunacak teklif ve ahval bundan mstesnadr.
Madde 25 - Bir kanuna mstenit olmadka vergi ve rsumat nm ile ve nm
aherle hi kimseden bir ake alnamaz.
Madde 26 - kence ve sair her nevi eziyet katiyen ve klliyen memnudur.
Vkely Devlet
Madde 27 - Mesnedi Sadaret ve Meihat slmiye taraf Padiahiden emniyet
buyurulan zatlara ihale buyurulduu missull sair vkelnn memuriyetleri dahi ba
iradei ahne icra olunur.
Madde 28 - Meclisi Vkel Sadrazamn riyaseti tahtnda olarak aktolunup
dahili ve harici umuru mhimmenin merciidir. Mzakeratndan mhtac istizan
olanlarn kararlar iradei seniye ile icra olunur.
Madde 29 - Vkeldan herbiri dairesine ait olan umurdan, icras mezuniyet
tahtnda, bulunanlar usulne tevfikan icra ve icras mezuniyeti tahtnda olmyanlarn
Sadrazama arzeder. Sadrazam dahi o makule mevaddan mzakereye muhta
olmyanlarn muktezasn icra veyahut taraf Hazreti Padiahiden istizan ederek ve
muhtac mzakere bulunanlar Meclisi Vkelnn mzakeresine arzeyliyerek
mteallik buyurulacak iradei seniye mucibince iktizasn ifa eyler. Bu mesalihin
enva ve derecat nizam mahsus ile tyin olunacaktr.
Madde 30 - Vkely Devlet memuriyetlerine mteallik ahval ve icraattan
mesuldr.
Madde 31 -Mebusan zasndan biri veyahut birka Heyeti Mebusann dahili
dairei vazifesi olan ahvaldan dolay Vkely Devletten bir zat hakknda mesuliyeti
mucip ikyet beyan ettii halde evvel Mebusann nizam dahilisi mucibince bu
misillu mevaddin Heyete havalesi lazm gelip gelmiyeceini mzakereye memur olan
ubede tetkik olunmak zere ikyeti mir Heyeti Mebusan Reisine verilecek takrir,
Reis tarafndan nihayet gn zarfnda o ubeye gnderilir ve bu ube tarafndan
tahkikat lzime icra ve itik olunan zat tarafndan izahat kfiye istihsal olunduktan
sonra ikyetin ayan mzakere olduuna dair ekseriyetle terkip olunacak kararname
Heyeti Mebusanda kraat olunarak ve ledeliktiza ikyet olunan zat davetle bizzat
veya bilvasta verecei izahat istima klnarak zay mevcudedin slsan ekseriyeti
mutlakasile kabul olunur ise muhakeme talebini mir mazbatas Makam Sadarete
takdim ile ledelarz mteallik olacak iradei seniye zerine keyfiyet Divan liye
havale olunur.
 Madde 32 - Vkeldan itham olunanlarn usul muhakemeleri kanunu mahsus
ile tyin edilecektir.
Madde 33 - Memuriyetlerinden hari ve srf zatlarna ait her nevi deavide
vkelnn sair efrad Osmaniyeden asl fark yoktur. Bu misillu hususatn
muhakemesi ait olduu mehakimi umumiyede icra olunur.
Madde 34 - Divan linin dairei itham tarafndan mttehem olduuna karar
verilen Vkel tebriyel zimmet edinceye kadar vekletten sakt olur.
Madde 35 - Vkel ile Heyeti Mebusan arasnda ihtilf olunan maddelerden
birinin kabulnde Vkel tarafndan israr olunup da mebusan canibinden ekseriyeti
ar ile tafsilen esbab mucibe beyan ile katiyyen ve mkerreren reddedildii halde
Vkelnn tebdili veyahut mceddeden mddeti kanuniyesinde intihap olunmak zere
Heyeti Mebusan feshi mnhasran yedi iktidar Hazreti Padiahidedir.
Madde 36 - Meclisi Umum mnakit olmad zamanlarda Devleti bir
muhataradan veya emniyeti umumiyeyi haleden vikaye iin bir zarureti mbreme
zuhur ettii ve bu bapta vazna lzm grlecek kanunun mzakeresi iin Meclisin
celp ve cemine vakit msait olmad halde Kanunu Esas ahkmna mugayir
olmamak zere Heyeti Vkel tarafndan verilen kararlar, Heyeti Mebusann itimaile
verilecek karara kadar ba iradei seniye, muvakkaten kanun hkm ve kuvvetindedir.
Madde 37 - Vkeldan her biri her ne zaman murad eder ise, Heyetlerin
ikisinde dahi bulunmak veyahut maiyetindeki resay memurinden birini tarafndan
vekleten bulundurmak ve irad nutukta zaya takaddm etmek hakkn haizdir.
Madde 38 - stizah madde iin Vkeldan birinin huzuruna Meclisi
Mebusanda ekseriyetle karar verilerek davet olundukta ya bizzat bulunarak veyahut
maiyetindeki resay memurinden birini gndererek irad olunacak suallere cevap
verecek veyahut lzum grr ise mesuliyetini zerine alarak cevabn tehir etmek
selhiyetini haiz olacaktr.

Memurin

Madde 39 - Bilcmle memurin nizamen tyin olunacak erait zere ehil ve

mstahak olduklar memuriyetlere intihap olunacaktr ve bu vehile intihap olunan
memurlar kanunen mucibi azil hareketi tahakkuk etmedike veya kendisi istifa
eylemedike veyahut Devlete bir sebebi zaruri grlmedike azl ve tebdil olunamaz
ve hsn hareket ve istikamet eshabndan olanlar ve Devlete bir sebebi zaruriye
mebni infisal edenler nizam mahsusunda tyin olunaca vehile terakkiyata ve
tekat ve mazuliyet maalarna nail olacaklardr.
Madde 40 - Her memuriyetin vezayifi nizam mahsus ile tyin olunacandan
her memur kendi vazifesi dairesinde mesuldr.
 Madde 41 - Memurun mirine hrmet ve riayeti lzmeden ise de itaati
kanunun tyin ettii daireye mahsustur. Hilf kanun olan umurda mire itaat
mesuliyetten kurtulmaa medar olamaz.

Meclis Umum

Madde 42 - Meclisi Umum Heyeti yan ve Heyeti Mebusan nmlarile baka

baka iki heyeti muhtevidir.
Madde 43 - Meclisi Umumnin iki heyeti beher sene terisani iptidasnda
tecemmu eder ve ba iradei seniye alr ve mart iptidasnda yine ba iradei seniye
kapanr ve bu heyetlerden biri dierinin mctemi bulunmad zamanda mnakid
olamaz.
Madde 44 - Zati Hazreti Padiahi, Devlete grlecek lzum zerine Meclisi
Umumyi vaktinde dahi aar ve mddeti muayyenei itiman da tenkis veya temdit
eder.
Madde 45 - Meclisi Umumnin yevmi kadnda Zat Hazreti Padiahi veyahut
taraflarndan bilvekle Sadrazam hazr olduu ve Vkely Devlete iki heyetin zay
mevcudesi birlikte bulunduklar halde resmi kat icra olunup sene cariye zarfnda
Devletin ahvali dahiliye ve mnasebat hariciyesine ve senei atiyede ittihazna lzum
grlecek tedabir ve teebbsata dair bir nutku hmayun kraat olunur.
Madde 46 - Meclisi Umum zalna intihap veya nasbolunan zevat Meclisin
yevmi kadnda Sadrazam huzurunda ve o gn hazr bulunmyan olur ise mensup
olduu heyet mtemi olduu halde reisleri huzurunda Zat Hazreti Padiahiye ve
vatanna sadakat ve Kanunu Esas ahkmna ve uhdesine tevdi olunan vazifeye
riayetle hilfndan mcanebet eyliyeceine tahlif edilir.
Madde 47 - Meclisi Umum zas rey ve mtalea beyannda muhtar olarak
bunlardan hibiri bir gna vaad ve vaid ve talimat kayd altnda bulunamaz ve gerek
verdii reylerden ve gerek Meclisin mzakerat esnasnda beyan ettii mtalealardan
dolay bir vehile ithal olunamaz; meer ki Meclisin Nizamnamei Dahilisi hilfna
hareket etmi ola. Bu takdirde nizamnamei mezkr hkmnce muamele grr.
Madde 48 - Meclisi Umum zasndan birinin hiyanet ve Kanunu Esasiyi nakz
ve ilgaya tasaddi ve irtikp thmetlerinden biri ile mttehem olduuna mensup
olduu Heyet azay mevcudesinin slsan ekseriyeti mutlakasile karar verilir veyahut
kanunen hapis ve nefyi mucib bir ceza ile mahkm olur ise azalk sfat zail olur ve
bu efalin muhakemesile mcazat ait olduu mahkeme tarafndan ryet ve
hkmolunur.
 Madde 49 - Meclisi Umum zasndan herbiri reyini bizzat ita eder ve
herbirinin mzakerede bulunan bir maddenin red ve kabulne dair rey vermekten
itinaba hakk vardr.
Madde 50 - Bir kimse zikrolunan iki heyetin ikisine birden za olamaz.
Madde 51 - Meclisi Umum Heyetlerinden ikisinde dahi mrettep olan aznn
nfsndan bir ziyade hazr bulunmadka mzakereye mubaderet olunamaz ve kffei
mzakerat slsan ekseriyetile merut olmayan hususatta hazr bulunan azann
ekseriyeti mutlakas ile karargir olur ve tesavii ra vukuunda reisin reyi iki addedilir.
Madde 52 - Bir kimse ahsna mteallik dvasndan dolay Meclisi Umuminin
iki Heyetinden birine arzuhal verdii halde eer evvel ait olduu memurini Devlete
veyahut o memurlarn tabi bulunduklar mercie mracaat etmedii tebeyyn ederse
arzuhali red olunur.
Madde 53 - Mceddeden kanun tanzimi veya kavanini mevcudeden birinin
tadili teklifi Vkelya ait olduu gibi Heyeti Ayan ve Heyeti Mebusann dahi kendi
vazifei muayyeneleri dairesinde bulunan mevad iin kanun tanzimini veyahut
kavanini mevcudeden birinin tadilini istidaya salhiyetleri olmakla evvelce Makam
Sadaret vastas ile taraf ahaneden istizan olunarak iradei seniye mteallik buyrulur
ise ait olduu dairelerden verilecek izahat ve tafsilat zerine layihalarnn tanzimi
ray Devlete havale olunur.
Madde 54 - ray Devlette bilmzakere tanzim olunacak kavanin layhalar
Heyeti Mebusanda badehu Heyeti yanda tetkik ve kabul olunduktan sonra icray
ahkmna iradei seniyei Hazreti Padiahi mteallik buyrulur ise dstrel amel olur ve
ibu heyetlerin birinden katiyen reddolunan kanun layihas o senenin mddeti
itimaiyesinde tekrar mevkii mzakereye konulamaz.
Madde 55 - Bir kanun layhas evvel Heyeti Mebusanda badehu Heyeti
Ayanda bend bend okunup ve her bendine rey verilp ekseriyeti ara ile karar
verilmedike ve bedel karar heyeti mecmuas iin dahi betekrar ekseriyetle karar hasl
olmadka kabul olunmu olmaz.
Madde 56 - Bu Heyetler Vkeldan veya onlarn gnderecei vekillerden veya
kendi azalarndan olmayan veyahut resmen davet olunmu memurinden bulunmayan
hi kimseyi gerek asaleten ve gerek bir cemaat tarafndan vekleten bir madde ifadesi
iin gelmi olduu halde asla kabul edemez ve ifadelerini istima eyliyemez.
Madde 57 - Heyetlerin mzakerat lisan Trk zere cereyan eder ve mzakere
olunacak layhalarn suretleri tab ile yevmi mzakereden evvel azaya tevzi olunur.
Madde 58 - Heyetlerde verilecek reyler ya tyini esam veyahut iarat mahsusa
veyahut reyi hafi ile olur. Reyi hafi usulnn icras zay mevcudenin ekseriyeti rs
ile karar verilmee mtevakkftr.
Madde 59 - Her Heyetin inzibat dahilisini mnhasran kendi reisi icra eder.
 Heyeti yn
Madde 60 - Heyeti yann reisi ve zas nihayet miktar Heyeti Mebusan
zasnn sls miktarn tecavz etmemek zere dorudan doruya taraf Hazreti
Padiahiden nasbolunur.
Madde 61 - Heyeti yana za tyin olunabilmek iin asar ve efali umumun
vsuk ve itimadna ayan ve umuru Devlette hidemat memduhesi mesbuk ve
mtearif zevattan olmak ve krk yandan aa bulunmamak lzmdr.
Madde 62 - Heyeti yan zal kayd hayat iledir. Bu memuriyetlere vkellk
ve valilik ve ordu mirlii ve kazaskerlik ve elilik ve patriklik ve hahambalk
memuriyetinde bulunmu olan mazulinden ve berri ve bahri ferikndan ve sfat
lzimeyi cami sair zevattan mnasipleri tyin olunur. Kend talepleri Devlete sair
memuriyete tyin olunanlar azalk memuriyetinden sakt olur.
Madde 63 - Heyeti yann azalk maa ehr onbin kurutur. Baka bir nam ile
Hazineden muvazzaf olan azann maa ve tyini eer onbin kurutan dn ise ol
miktara ibl olunur ve eer onbin kuru veya ziyade ise ibka olunur.
Madde 64 - Heyeti yan Heyeti Mebusandan verilen kavanin ve muvazene
lyihalarn tetkik ile eer bunlarda esas umuru diniyeye ve Zat Padiahinin hukuku
seniyesine ve hrriyete ve Kanunu Esasi ahkmna ve Devletin tamamiyeti
mlkiyesinde ve memleketin emniyeti dahiliyesine ve vatann eshab mdafaa ve
muhafazasna ve adab umumiyeye halel verir bir ey grr ise mtalasn ilvesile
ya katiyen red veyahut tdil ve tashih olunmak zere Heyeti Mebusana iade eder ve
kabul ettii lyihalar tastik ile Makam Sadarete arzeyler ve Heyete takdim olunan
arzuhallar bittetkik lzum grr ise ilvei mtala ile beraber Makam Sadarete
takdim eder.

Heyeti Mebusan

Madde 65 - Heyeti Mebusann miktar zas tebaai Osmaniyeden her ellibin

nfus zkrda bir nefer olmak itibariyle tertip olunur.
Madde 66 - Emri intihap reyi hafi kaidesi zerine messestir. Sureti icras
kanunu mahsus ile tyin olunacaktr.
Madde 67 - Heyeti Mebusan zal ile Hkmeti memuriyeti bir zat uhdesinde
itima edemez. Fakat Vkeldan intihap olunanlarn zal mcazdr. Vesair
memurinden biri mebuslua intihap olunur ise kabul edip etmemek yedi
ihtiyarndandr. Fakat kabul ettii halde memuriyetinden infisal eder.
Madde 68 - Heyeti Mebusan iin azala intihab caiz olmayanlar unlardr:
Evvel tebai Devleti liyeden olmyan saniyen nizam mahsusu mucibince
muvakkaten hizmeti ecnebiye imtiyazn haiz olan salisen Trke bilmiyen rabian
otuz yan ikmal etmiyen hamisen hini intihabta bir kimsenin hizmetkrlnda
bulunan sadisen ifls ile mahkm olup da iadei itibar etmemi olan sabian sui ahval
ile mtehir olan saminen mahcuriyetine hkm lhik olup ta fekki hacir edilmeyen
tasian hukuku medeniyeden sakt olmu airen tabiiyeti ecnebiye iddiasnda bulunan
kimselerdir. Bunlar mebus olamaz. Drt seneden sonra icra olunacak iltihaplarda
mebus olmak iin Trke okumak ve mmkn mertebe yazmak dahi art olacaktr.
Madde 69 - Mebusan intihab umumisi drt senede bir kerre icra olunur ve her
mebusun mddeti memuriyeti drt seneden ibaret olup fakat tekrar intihap olunmak
caizdir.
Madde 70 - Mebuslarn intihab umumisine Heyetin mebdei itima olan terini
saniyeden lakal drt mah mukaddem balanlr.
Madde 71 - Heyeti Mebusan zasnn herbiri kendini intihap eden dairenin
ayrca vekili olmayp umum Osmanllarn vekili hkmndedir.
Madde 72 - Mntehipler intihap edecekleri mebuslar mensup olduklar dairei
vilyet ahalisinden intihap etmee mecburdur.
Madde 73 - Bu iradei seniye Heyeti Mebusan feshile datld halde nihayet
alt ayda mtemi olmak zere umum mebusannn mceddeden intihabna
balanlacaktr.
Madde 74 - Heyeti Mebusan zasndan biri vefat eder veya eshab hacriyei
meruadan birine duar olur veya bir uzun mddette meclise devam etmez veyahut
istifa eder veya mahkmiyet veya kabul memuriyet cihetile zalktan sakt olursa
yerine nihayet gelecek itimaa yetitirmek zere usul vehile dieri tyin olunur.
Madde 75 - Mnhal olan mebusluk makamlarna intihap olunacak zann
memuriyeti gelecek intihab umum zamanna kadardr.
Madde 76 - Mebuslardan herbirine beher sene itimai iin Hazineden yirmibin
kuru verilecek ve ehr bebin kuru maa itibarile memurini mlkiye nizamna
tevfikan azimet ve avdet harcrah ita klnacaktr.
Madde 77 - Heyeti Mebusan Riyasetine Heyet tarafndan ekseriyetle ve
ikinci ve nc riyasetlere er nefes ki ceman dokuz zat intihap olunarak huzuru
ahaneye arzile bunlardan birisi riyasete ve ikisi reis vekletlerine ba idaei seniye
tercih ve memuriyetleri icra klnr.
Madde 78 - Heyeti Mebusann mzakerat alenidir. Fakat bir maddei
mhimmeden dolay mzakerat hafi tutulmak Vkel canibinden veyahut Heyet
Mebusann zasndan onbe zat tarafndan teklif olundukta Heyetin itima ettii
mahal zann maadasndan tahliye edilerek teklifin red veya kabul iin ekseriyeti
azya mracaat edilir.
Madde 79 - Heyeti Mebusann mddeti itimaiyesinde zadan hi biri Heyet
tarafndan ithama sebebi kfi bulunduuna ekseriyetle karar verilmedike veyahut bir
cnha veya cinayet icra ederken veya icray mteakip tutulmadka tevkif ve
muhakeme olunamaz.
Madde 80 - Heyeti Mebusan kendye havale olunacak kavanin lyihalarn
mzakere ile bunlardan umuru maliyeye ve Kanunu Esasiye taalk eder maddeleri
red veya kabul veyahut tdil eder ve mesarifi umumiye muvazene kanununda
gsterildii vehile Heyeti Mebusanda tafsiltile tetkik olunduktan sonra miktarna
Vkel ile birlikte karar verilr ve buna karlk olacak varidatn keyfiyeti ve
kemmiyeti ve sureti tevzi ve tedariki kezalik Vkel ile birlikte tyin edilir.

Mehakim

Madde 81 - Kanunu mahsusuna tevfikan taraf Devletten nasbolunan ve

yedlerine berat erif verilen hakimler layenazildir. Fakat istifalar kabul olunur.
Hakimlerin terekkiyat ve meslekleri ve tebdili memuriyetleri ve tekadleri ve bir
crm ile mahkmiyet zerine azil olunmalar dahi kanunu mahsusu hkmne tabidir
ve hakimlerin ve mehakim memurlarnn matlup olan evsafn ibu kanun irae eder.
Madde 82 - Mahkemelerde her nevi muhakeme alenen cereyan eder ve
ilmatn nerine mezuniyet verir. Ancak kanunda musarrah esbaba mebni mahkeme
muhakemeyi hafi tutulabilir.
Madde 83 - Herkes huzuru mahkemede hukukunu muhafaza iin lzum
grd vesaiti meruay istimal edebilir.
Madde 84 - Bir mahkeme vazifesi dahilinde olan dvann her ne vesile ile
olursa olsun riyetinden imtina edemez ve bir kerre ryetine veyahut riyeti iin
iktiza eden tahkikat evvileyeye balandktan sonra tatil veya tviki dahi caiz olamaz;
meer ki mddei dvadan keffiyed etmi ola. u kadar ki cezaya mteallik deavide
Hkmete ait olan, hukuk nizam vechile yine icra olunur.
Madde 85 - Her dva ait olduu mahkemede ryet olunur. Ehas ile hkmet
beynindeki dvalar dahil mehakimi umumiyeye aittir.
Madde 86 - Mahkemeler her trl mdehelttan azdedir.
Madde 87 - Deavii eriye mehakimi eriyede ve deavii nizamiye mehakimi
nizamiyede ryet olunur.
Madde 88 - Mahkemelerin sunuf ve vezaif ve selhiyetinin derecat ve taksimat
ve hkkmn tavzifi kavanine mstenittir.
Madde 89 - Her ne nam ile olur ise olsun baz mevadd mahsusay riyet ve
hkmetmek iin mehakimi muayene haricinde fevkalde bir mahkeme veyahut
hkm vermek selhiyetini haiz komisyon tekili kata caiz deildir. Fakat kanunen
muayyen olduu vehile tyini mevla ve tahkim caizdir.
 Madde 90 - Hibir hakim hakimlik sfatiyle Devletin maal bir baka
memuriyetini uhdesinde cemedemez.
Madde 91 - Umuru cezaiyede hukuku mmeyi vikayeye memur mdde
umumiler bulunacak ve bunlarn vezaif ve derecat kanun ile tyin klnacaktr.

Divn li

Madde 92 - Divan li otuz zadan mrekkeptir. Bunlarn onu Heyeti yan ve

onu ray Devlet ve onu Mahkemeyi Temyiz ve stinaf resa ve zasndan kura ile
tefrik ve tyin olunarak Heyeti yan dairesinde lzum grndke ba iradei seniye
akdolunur. Vazifesi Vkel ile Mahkemei Teyiz resa ve zasnn ve zat ve hukuk
ahane aleyhinde harekete ve Devleti bir hali muhataraya ilkaya tasaddi eyliyenlerin
muhakemesidir.
Madde 93 - Divan li ikiye mnkasem olup biri Dairei thamiye ve biri
Divan Hkmdr. Daireyi thamiye dokuz zadan ibaret olup bunun Heyeti
yan ve Divan Temyiz ve stinaf ve ray Devlet zasndan Divan liye
alnacak za iinden kura ile intihap olunur.
Madde 94 - Bu daire ikyet olunan zevatn mttehem olup olmadna slsan
ekseriyetile karar verir ve Dairei thamiyede bulunanlar Divan Hkmde bulunamaz.
Madde 95 - Divan Hkm, yedisi Heyeti yan ve yedisi Divan Temyiz ve
stinaf ve yedisi ray Devlet resa ve zasndan olmak zere Divan li zasnn
yirmibir neferinden mrekkep olarak Dairei thamiye tarafndan muhakemesi lzm
olduuna karar verilmi dvalar hakknda zay murettebenin slsan ekseriyetile
katiyen ve kavanini mevzuasna tatbikan hkmeder ve hkmleri kabili istinaf ve
temyiz deildir.

Umuru Maliye

Madde 96 - Teklifi Devletin hibiri bir kanun ile tyin olunmadka vaz ve
tevzi istihsal olunamaz.
Madde 97 - Devletin bdesi varidat ve mesarifat takribiyesini mbeyyin
kanundur. Teklifi Devletin vaz ve tevzi ve tahsil emrinde mstenit olaca kanun
budur.
Madde 98 - Bde yani Muvazenei Umumiye Kanunu Meclisi Umumide
madde be madde tetkik ve kabul olunur. Varidat ve mesarifat muhammeninin
mfredatn cami olmak zere ana merbut olan cedveller nzamen tyin olunan
numunesine tevfikan aksam ve fusul ve mevadd mteaddideye mnkasem olarak
bunlarn mzakeresi dahi fasl icra edilir.
 Madde 99 - Muvazenei Umumiye Kanunu mtealilk olduu senenin dhulnde
mevkii icraya konulabilmek iin lyihas Heyeti Mebusana Meclisi Umuminin
kad akabinde ita olunur.
Madde 100 - Bir kanunu mahsus ile muayyen olmadka emvli Devletten
muvazene haricinde sarfiyat caiz olamaz.
Madde 101 - Meclisi Umuminin mnakit bulunmad esnada esbab
mcbireyi fevkaldeden dolay muvazene haricinde masraf ihtiyarna lzumu kavi
tahakkuk eder ise mesuliyeti Heyeti Vkelya ait olmak ve Meclisi Umuminin kad
akabinde ana dair kanun lyhas Meclisi Umumiye verilmek zere o masrafn
tesviyesi iin iktiza eden mebaliin taraf Hazreti Padiahiye arz ve istizan ile sadr
olacak iradei seniye zerine tedarik ve sarf caiz olur.
Madde 102 - Muvazene Kanununun hkm bir seneye mahsustur. O senenin
haricinde hkm cari olamaz ancak baz ahvali fevkaldeden dolay Meclisi Mebusan
muvazeneyi kararlatrmakszn fesih olunduu halde hkm bir seneyi tecavz
etmemek zere bir kararname ile Vkely Devlet ba iradei seniye senei sabka
muvazenesinin cereyan ahkmn Meclisi Mebusann gelecek itimana kadar temdit
ederler.
Madde 103 - Muhasebei Katiye Kanunu mteallik olduu senenin varidatnda
istihsal olunan mebali ile yine o senenin mesarifatna vukubulan sarfiyatn miktar
hakikisini mbeyyin olarak bunun ekil ve taksimat dahi Muvazenei Umumiye
tamamile mutabk olacaktr.
Madde 104 - Muhasebei Katiye Kanununun lyihas mteallik olduu senenin
hitamndan itibaren nihayet drt sene sonra Meclisi Umumiye ita olunur.
Madde 105 - Emevali Devletin kabz ve sarfna memur olanlarn
muhasebelerini riyet ve devairden tanzim olunan si muhasebelerini tetkik ederek
hulsai tetkikat ve neticei mtalatn her sene bir takriri mahsus ile Heyeti Mebusana
arzeylmek zere bir Divan Muhasebat tekil olunacaktr. Bu divan her ayda bir
kerre ahvali maliyeyi Riyaseti Vkel vastasile ba takrir taraf Hazreti Padiahiye
dahi arzeder.
Madde 106 - Divan Muhasebatn azas oniki kiiden mrettep olacak ve
herbiri Heyeti Mebusandan ekseriyetle azlinin lzumu tastik olunmadka
memuriyetinde kayd hayat ile kalmak zere ba iradei seniye nasbolunacaktr.
Madde 107 - Divan Muhasebet zasnn evsaf ve vezayifinin tafsilat ve sureti
istifade ve tebdil ve terakki ve tekad ve ahkmnn keyfiyeti tekili bir nizam
mahsus ile tyin olunacaktr.

Vilyat
 Madde 108 - Vilyetin usul idaresi, tevsii mezuniyet ve tefriki vezayif kaidesi
zerine messes olup derecat nizam mahsus ile tyin klnacaktr.
Madde 109 - Vilyet ve leva ve kaza merkezlerinde olan idare meclislerile
senede bir defa merkezi vilyette itima eden Meclisi Umum zasnn sureti intihab
bir kanunu mahsus ile tevsi olunacaktr.
Madde 110 - Vilyet Mecalisi Umumiyesinin vezayifi yaplacak kanunu
mahsusunda beyan olunaca vehile turuku meabir tanzimi ve itibar sandklarnn
tekili ve sanayi ve ticaret ve felahatn teshili gibi umuru nafiaya mteallik mevad
hakknda ve umuma ait maarif ve terbiyenin intiar yolunda mzakerata mil
olmakla beraber, teklif ve mrettebat miriyenin sureti tevzi ve istihsalinde ve
muamelt sairede kavanin ve nizamat mevzua ahkmna muhalif grdkleri ahvalin
mteallik olduu makam ve mevkilere tebli ile tashih ve slah zmmnda arz itik
etmek selhiyetini dahil muhtevi olacaktr.
Madde 111 - Msakkafat ve mstagallat ve nukudu mevkufe haslatnn urutu
vakfiyesi ve teaml kadimi vehile merutun lehine ve hayrat ve mberrata
sarfolunmak zere vasiyet edilen emvalin vasiyetnamelerde muharrer olduu zere
musalehine sarfna ve emvali eytamn nizamnamei mahsusu vehile sureti idaresine
nezaret etmek zere her kazada her milletin bir cemaat meclisi bulunacak ve bu
meclisler tanzim edilecek nizamat mahsusas vehile her milletin mntehap
efradndan mrekkep olacaktr. Ve mecalisi mezkre mahalleri hkmetlerini ve
Vilyet Mecalisi Umumiyesini kendilerine merci bilecektir.
Madde 112 - Umuru belediye Dersaadet ve taralarda bilintihap tekil olunacak
Devairi Belediye Meclislerile idare olunacak ve bu dairelerin sureti tekili ve vezaifi
ve zasnn sureti intihab kanunu mahsus ile tyin klnacaktr.

Mevadd ita

Madde 113 - Mlkn bir cihetinde ihtill zuhur edeceini meyyid asar ve
emarat grld halde Hkmeti seniyenin o mahalle mahsus olmak zere
muvakkaten (idarei rfiye) ilnna hakk vardr. (darei rfiye) kavanin ve nizamat
mlkiyenin muvakkaten tatilinden ibaret olup (idarei rfiye) tahtndan bulunan
mahallin sureti idaresi nizam mahsus ile tyin olunacaktr. Hkmetin emniyetini
ihll ettikleri idarei zabtann tahkikat mevsukas zerine sabit olanlarn memliki
mahrusai ahaneden ihra ve tebid etmek mnhasran Zat Hazreti Padiahinin yedi
iktidarndadr.
Madde 114 - Osmanl efradnn kffesince tahsili maarifin birinci mertebesi
mecburi olacak ve bunun derecat ve teferrat nizam mahsus ile tyin klnacaktr.
Madde 115 - Kanunu Esasinin bir maddesi bile hibir sebep ve bahane ile tatil
veya icradan iskat edilemez.
 Madde 116 - Kanunu Esasinin mevadd mndericesinden bazlarnn icab hale
ve vakte gre tagyir ve tadiline lzumu salih ve kati grnd halde zikri ati erait
ile tadili caiz olabilir. yle ki, ya Heyeti Vkel veya Heyeti yan veya Heyeti
Mebusan tarafndan ibu tadile dair bir teklif vukubulduu halde evvel Meclisi
Mebusanda zay mrettebenin slsan ekseriyetile kabul olunur ve kabul Meclisi
yann kezalik slsan ekeriyetile tastik edildikten sonra iradei seniye dahi sudur
eder ise tadilt meruha dstrulamel olur ve Kanunu Esasinin tadili teklif olunan bir
maddesi bervehi meruh mzakerat lzimesinin icrasile iradei seniyesinin suduruna
kadar hkm ve kuvvetini gaip etmeksizin meriylicra tutulur.
Madde 117 - Bir maddei kanuniyenin tefsiri lzm geldikte umuru adliyeye
mteallik ise tyini mans Mahkemei Temyize ve idarei mlkiyeye dair ise ray
Devlete ve ibu Kanunu Esasiden ise Heyeti yana aittir.
Madde 118 - Elyevm dsturlamel bulunan nizamat ve teaml ve det ileride
vazolunacak kavanin ve nizamat ile tadil veya ilga olunmadka meriylicra olacaktr.
Madde 119 - Meclisi Umumiye dair olan fi 10 evval sene 93 tarihli Talimat
Muvakkatenin cereyan ahkm yalnz birinci defa itima edecek Meclisi Umuminin
mddeti inikadiyesi hitamna kadar olup ondan sonra hkm cari deildir.
******************************************
KANUN ESAS
Deiiklik metinleri

1876 Kanuni Esasi'de;

* 3 Austos 1325 (1909) tarihinde 21 maddesi deitirilmi, 119. madde
iptal edilerek yerine 3 yeni madde eklenmitir.
* 15 Mays 1330 (1914) tarihinde 3 madde deitirilmi, 1 madde
kaldrlmtr.
* 29 Knunusni 1330 (1914) tarihinde 3 maddesi deitirilmitir.
* 25 ubat 1331 (1916) tarihinde 2 ayr yasa ile 2 madde deitirilmi, bir
madde kaldrlmtr.
* 7 Mart 1332 (1916) tarihinde 1 madde deitirilmitir.
* 21 Mart 1334 (1918) tarihinde 1 madde deitirilmitir.
7 ZLHCCE 1293 TARHL KANN-U ESSNN BAZI MEVADDI
MUADDELESNE DAR KANUN
5 aban 1327 3 Austos 1325 (1909)

Heyeti yn Kararnamesi
 Kanunu Esasenin lzumu tadiline Meclisi Mebusanca slsan ekseriyetle karar
verilip ve mevadd muaddelesi bend bend yine slsan ekseriyetle kabul olunup
lyihay kanuniye eklinde Meclisi yana tevdi klnm ve Meclisi yanca dah
Kanunu Esasinin lzumu tadiline slsan ekseriyetle karar verilerek lyihay
kanuniyesi encmeni mahsusuna havale olunmu idi. Ancak devrei itimaiyenin ahiri
olmak ve Meclisi Mebusandan tevdi olunan levayh kanuniye tekessr etmek
sebebiyle Kanunu Esasinin batan baa tetkikatna vakit msait olamam ve
merutiyeti idare ve hakimiyeti milliyenin teeyyd iin kanunu mezkr mevaddnn
en mhim ve mstacel olanlarnn tetkiki ve mphem ve naks grnenlerin tavzih ve
ikmali ile ibu devrei itimaiyeye ait kavanin srasnda iln olunmas kavaidi
merutiyetin cidden ve fiilen teesss ettiini enzar mmede isbat etmek iin elzem
grlm ve mevadd sairenin tetkikat devrei itimaiyei tiyeye braklmtr. Her iki
heyetde tadilen kabulne karar verilen nc, altnc, yedinci, onuncu, on ikinci,
yirmi yedince yirmi sekizinci, yirmi dokuzuncu, otuzuncu, otuz beinci, otuz altnc,
otuz sekizinci, krk nc, krk drdnc, elli nc, elli drdnc, yetmi altnc,
yetmi yedinci, sekseninci, yz on nc ve yz on sekizinci maddeleri asllar ile
sureti muaddelerini havi layhay kanuniye leffen takdim klnm ve yz on
dokuzuncu madde tay edilmi ve yeniden madde ilve olunup Kanunu Esasinin
tetkikat ve tadilt ikmal olundukta fasl mahsuslarna nakl ve der olunmak zere
mevadd selsei mezkre imdilik yz on dokuzuncu ve yz yirminci ve yz yirmi
birinci madde olarak kabul olunmu ve lyhay mezkrenin bilistizan tasdiki liye
iktiran ettikten sonra ceriei resmiye ile iln olunarak mevki tatbika vaz edilmek zere
Kuvvei craiyeye tebli kararlatrlmtr.
Mevad Muaddele
Madde 3 - Saltanat Seniyei Osmaniye Hilfeti Kbry slamiyeti haiz olarak
Slalei li Osmandan usul kadimesi vehile ekber evlada aittir. Zat Hazreti
Padiahi hini cluslarnda Meclisi Umumide ve Meclis mtemi deilse ilk
itimanda eri erif ve Kanunu Esasi ahkmna riayet ve vatan ve millete sadakat
edeceine yemin eder.
Madde 6 - Slalei li Osmann hukuku hrriye ve emval ve emlki zatiye ve
kanunu mahsus mucibince madamel hayat tahsisat maliyeleri tekfl umumi
tahdndadr.
Madde 7 - Hutbelerde namnn zikri ve meskkat darb, kanunu mahsusuna
tevfikan rtbe ve mehasp tevcihi, nian itas Sadrazam ve eyhlislmn intihap ve
tyin ile Sadrazamn tekil ve arz edecei Vkelnn tasdiki memuriyetleri, icabnda
Vkelnn alel usul azl ve tebdili, kavanini umumiyenin tasdiki ile iln meriyeti,
devairi hkmetin muameltna ve kavaninin suveri icraiyesine mteallik
nizamnameler tanzimi, her nevi kavanin teklifi, ahkm eriye ve kanuniyenin
muhafaza ve icras, eyalt mmtazenin eraiti imtiyaziyelerine tevkifat icray
tevcihat, kuvayy berriye ve bahriyenin kumandas, harp iln, musalha akdi,
mcazat kanuniyenin tahfif veya aff, Meclisi Umuminin tasvibi ile aff umum iln,
Meclisi Umuminin miadnda kat ve tatili, Meclisi Umuminin ahvali fevkaldede
vaktinden evvel itimaa daveti, otuz beinci madde mucibince Meclisi Mebusann
ay zarfnda intihap olunup itima etmek art ve Heyeti yann muvafakat ile
ledeliktiza feshi, alel umum muahedat akdi hukuku mukaddesi Padiahidendir. Ancak
sulhe ve ticarete ve terk ve ilhak araziye ve tebai Osmaniyenin hukuku asliye ve
ahsiyesine taallk eden ve Devlete masarifi mucip olan muahedatn akdinde
Meclisi Umuminin tasdiki arttr. Meclisi Umuminin mnakit olmad zamanda
Heyeti Vkelnn tebeddl vukuunda keyfiyeti tebeddleden mtevellit mesuliyet
heyeti lhiyaka ait olacaktr.
Madde 10 - Hrriyeti ahsiye her trl taarruzdan masundur. Hi kimse er ve
kanunun tyin ettii sebep ve suretten maada bir bahane ile tevkif ve mcazat
olunamaz.
Madde 12 - Matbuat kanun dairesinde serbesttir. Hi bir vehile kableltab tefti
ve muayeneye tbi tutulamaz.
Madde 27 - Mesnedi Sadaret ve Meihati slmiye emniyet buyrulan zevata
ihale buyrulduu misillu tekili Vkelya memur olan Sadrazamn tensip ve arz ile
sair Vkelnn memuriyetleri dahi ba iradei ahane icra olunur.
Madde 28 - Meclisi Vkel Sadrazamn riyaseti tahdnda olarak aktolunup
dahili ve harici umuru mhimmenin merciidir. Mzakeratndan muhtac tasdik olan
kararlar ledelarz idarei seniye ile icra olunur.
Madde 29 - Vkeldan her biri dairesine ait olan umurdan mezuniyeti tahtnda
bulunanlar usule tevfikan icra ve icras mezuniyeti tahtnda olmyanlar Sadrazam
inha eder. Sadrazam dahi o makule mevaddan mzakereye muhta olmyanlar
dorudan doruya ve muhtac mzakere bulunanlar Meclisi Vkelda badel
mzakere muhtac tasdik olduu takdirde arz eder ve muhtac tasdik olmyanlar
hakkndaki Heyeti Vkel kararn tebli eyler. Bu mesalihin enva ve derecat
kanunu mahsusla tyin olunacaktr. eyhlislm muhtac mzakere olmyan mevadd
dorudan doruya arz eder.
Madde 30 - Vkel Hkmetin siyaseti umumiyesinden mtereken ve daireyi
nezaretlerine ait muamelattan dolay mnferiden Meclisi Mebusana kar
mesuldrler. Taraf Hazireti Padiahiden tasdike muhta olan mukarreratn
mamulnbiha olmas iin Sadrazam ile dairei mteallikas nazr tarafndan
kararnamelere vaz imza edilerek kararn mesuliyeti deruhte olunmak ve anlarn
imzas balsna taraf Hazireti Padiahiden dahi vaz imza buyrulmak arttr. Heyeti
Vkelca ittihaz olunan kararlar umum Vkelnn imzalarn havi olacak ve o
imzalarn balsna muhtac tasdik olduu takdirde kezalik taraf Hazireti Pahiahiden
vaz imza buyrulacaktr.
Madde 35 - Vkel ile Heyeti Mebusan arasnda ihtilaf vukuunda Vkel
reyinde srar edp te mebusan canibinden katiyen ve mkerren red edildii halde
Vkel ya mebusann kararn kabule veya istifaya mecburdur. stifa takdirinde yeni
gelen heyeti Vkel heyeti sabkann fikrinde srar eder ve Meclis esbab mucibe
beyan ile yine red ederse yedinci madde mucibince intihabata balanlmak zere zat
Hazireti Padiahi Meclisi feshedebilir; fakat heyeti cedidei mebusan evvelki heyetin
reyinde sebat ve srar ederse Meclisi Mebusann rey ve kararnn kabul mecbur
olacaktr.
Madde 36 - Meclisi Umum mnakit olmad zamanlarda Devleti bir
muhataradan veyahut emniyeti umumiyeyi halelden vikye iin bir zarureti mbreme
zuhur ettii ve bu babda vazna lzum grnecek kanunun mzakeresi iin Meclisin
celp ve cemine vakit msait olmad halde Kanunu Esasi ahkmna mugayir
olmamak zere Heyeti Vkel tarafndan verilen kararlar Heyeti Mebusann
itimaiyle verilecek karara kadar ba iradei seniye muvakkaten kanun hkm ve
kuvvetinde olup ilk itimada Heyeti Mebusana tevd edilmek lzmdr.
Madde 38 - stizah madde iin Vkeldan birinin huzuruna Meclisi
Mebusanda ekseriyetle karar verilerek davet olundukta ya bizzat bulunarak yahut
maiyetindeki resay memurinden birini gndererek irad olunacak suallere cevap
verecek, yahut lzum grr istemesuliyeti zerine alarak cevabnn tehirini talep
etmek hakkn haiz olacaktr. Neticei istizahta Heyeti Mebusann ekseriyeti aras ile
hakknda ademi itimat beyan olunan nazr sakt olur. Reisi vkel hakknda ademi
itimat beyan olunduu halde Heyeti Vkel hep birden sukut eder.
Madde 43 - Meclisi Umuminin iki heyeti beher sene terinisani iptidasnda bil
davet tecemmu eder ve ba iradei seniye alr ve mays iptidasnda yine ba iradei
seniye kapanr. Bu heyetlerden biri dierinin mtemi bulunmad zamanlarda
mnakit olamaz.
Madde 44 - Zat Hazreti Padiahi grlecek lzum zerine resen yahut
mebusann ekseriyeti mutlakas tarafndan vuku bulacak talebi tahririye binaen
Meclisi Umumiyi vaktinden evvel aar ve Heyeti Umumiyenin karar ile veya resen
mddeti muayenei itima temdit edebilir.
Madde 53 - Mceddeden kanun tanzimini veya kavanini mevcudeden birinin
tadilini teklife Vkel ve yan ve Mebusandan her birinin hakk vardr. ki Meclisten
her biri mceddeden veya tadilen kaleme ald kanun lyhalarn dier heyete
gnderir. Orada dahi kabul olunduktan sonra tasdiki Hazireti Padiahiye arzolunur.
Madde 54 - Tanzim olunacak kavanin lyhalar Meclisi Mebusan ve Ayanca
tetkik ve kabul olunarak ledelarz tasdik ile icray ahkmna iradei seniyei Hazireti
Pediahi taallk ederse dsturl amel olur. Arz olunan kanunlar iki mah zarfnda ya
tasdik olunur yahut tekrar tetkik edilmek zere bir kerre iade edilir. ade olunan
kanunun tekrar mzakeresinde ekseriyeti slsan ile kabul arttr. Mstaceliyetine
karar verilmi olan kanunlar on gn zarfnda ya tasdik veya iade olunur.
Madde 76 - Mebuslardan her birine beher sene itima iin Hazineden otuz bin
kuru verilecek ve ehr be bin kuru maa itibariyle memurini mlkiye nizamna
tevfikan azimet ve avdet harcirah ita klnacaktr. Mddeti kanuniyeden fazla itima
vuku bulduu suretde ehr bebin kuru itibarile tahsisat munzama verilecektir.
Madde 77 - Heyeti Mebusan Riyaseti ile birinci ve ikinci reis vekletlerine
Heyet tarafndan her sene itimanda ekseriyetle birer zat intihab ve intihab vaki
huzuru Padiahiye arz olunur.
Madde 80 - Masarifat umumiye muvazene kanununda gsterildii vehile
Heyeti Mebusanda tafsilt ile tetkik olunduktan sonra miktarna Vkel hazr olduu
halde Mebusanca karar verilir. Buna karlk olacak varidatn keyfiyet ve kemiyeti ve
sureti tevzii ve tedariki Vkel huzuru ile tyin edilir.
Madde 113 - Mlkn bir cihetinde ihtill zuhur edeceini meyyit asar ve
emarat grld halde Hkmeti seniyenin o mahalle mahsus olmak zere
muvakkaten idarei rfiye ilnna hakk vardr. darei rfiye, kavanin ve nizamat
mlkiyenin muvakkaten tatilinden ibaret olup idarei rfiye tahtnda bulunan mahallin
sureti idaresi nizam mahsus ile tyin olunacaktr.
Madde 118 - Elyevm dsturlamel bulunan nizamat ve teaml ve adt ileride
vazolunacak kavanin ve nizamat ile tdil veya ilga olunmadka meriyl icra
olacaktr. Kavanin ve nizamatn tanziminde muamelt nasa erfak ve ihtiyacat
zamana evfak ahkm fkhiye ve hukukiye ile adab ve muamelt esas itihaz
klnacaktr.
119uncu madde tay olunmutur. (Yeniden madd ilve olunup Kanunu
Esasinin tetkikat ve tadilt ikbal olundukta fasl mahsuslarna nakli ve der olunmak
zere mevadd selsei mezkure imdilik yz on dokuz ve yz yirmi ve yz yirmi bir
rakam ile bervehi ati tahrir edilmitir):
Madde 119 - Postahanelerde mevdu evrak ve mekatib mstantik veya
mahkeme karar olmaynca alamaz.
Madde 120 - Kanunu mahsusuna tebaiyet art ile Osmanllar hakk itimaa
mliktir. Devleti Osmaniyenin temamiyeti mlkiyesini ihll ve ekli merutiyet ve
hkmeti tagyir ve Kanunu Esas ahkm hilfna hareket ve anasr Osmaniyeyi
siyaseten tefrik etmek maksatlarndan birine hadim veya ahlk ve adab umumiyeye
mugayr cemiyetler tekili memnu olduu gibi aleltlk hafi cemiyetler tekili de
memnudur.
Madde 121 - Heyeti yan mzakerat alenidir, fakat bir maddei mhimmeden
dolay mzakerat hafi tutulmak Vkel canibinden veya Heyeti yan azasndan be
zat tarafndan teklif olundukta heyetin itima ettii mahal azann maadasndan tahliye
edilerek teklifi red veya kabul iin ekseriyeti raya mracaat olunur.
2. Tertip Dstur, Cilt: 1, s: 638
 KANUN ESSNN 5 ABAN 1327 TARHL 7, 35 VE 43NC
MEVADDI MUADDELESN MUADL KANUN
2 Recep 1332 15 Mays 1330 (1914)
7nci Maddenin Fkrai Muaddelesi
... Otuzbeinci madde mucibinde Heyeti Mebusann ledeliktiza feshi ve
mddeti teciliye ve tatiliyenin mecmuu mddeti itimaiyel seneviyenin nsfn
tecavz etmemek ve o senei itimaiye zarfnda mddetini ikmal eylemek zere tecil
ve tatili hukuku mkaddesei Padiahidendir.
35inci Maddei Muaddele
Vkel ile Heyeti Mebusan arasnda ihtilf olunan maddelerden birinin
kabulnde Vkel tarafndan srar olunup da Mebusan canibinden ekseriyeti ar ile
ve mkerreren red edildii halde Vkelnn tebdili veyahut mceddeden ve drt ay
zarfnda intihap ve itima olunmak zere Heyeti Mebusann feshi hukuku Padiahi
cmlesindendir. Fakat Heyeti cedidei Mebusan evvelki heyetin reyinde sebat ve israr
ederse Meclisi Mebusann rey ve kararnn kabul mecburi olacaktr.
43nc Maddei Muaddele
Meclisi Umuminin iki heyeti beher sene terinisan ibtidasnda ve tecil vuku
bulmu ise mddeti teciliyenin inkizasnda bil davetin itima eder ve ba iradei
seniye kad edilir. Mddeti itima alt aydr ve bu mddetin hitamnda Meclis yine
ba iradei seniye kapanr. Bu Heyetlerden biri dierinin bulunmad zamanlarda
mnakit olamaz. Meclisi Mebusan fesh edildii halde drt ay sonra itima edecek
olan heyeti cedidenin itima bir itima fevkalde hkmnde olup mddeti iki aydr
ve kabili temdit olup tecile tabi deildir ve altm dokuzuncu maddede muharrer olan
drt seneden ibaret mddeti memuriyeti terinisani ibtidasnda balar.
Kanunu Esasinin yetmi nc maddesi mlgadr.
Meclisi Mebusan ve yanda kabul olunan ibu lyhann kanuniyetini ve ona
gre Kanunu Esasiye ilvesini irade eyledim.
(Dier imzalar) Mehmet Reat
2. Tertip Dstur, Cilt: 6, s: 749

7 ZLHCCE 1293 TARHL KANN-U ESSNN 102NC MADDES

LE 2 RECEP 1332 TARHL 7NC VE 43NC MEVADDI
MUADDELESN MUADDL KANUN
26 Rebilevvel 1333 29 Knunusni 1330 (1914)
Madde 7 - Meclisi Umuminin miadnda alp kapatlmas, gerek vaktinden
evvel gerek sureti fevkaldede itimaa daveti temdidi mddeti, ay tecavz ve
tekerrr etmemek zere tecili ve senei itimaiyesi zarfnda mddetini ikmal eylemek
zere Melisin muayyen bir zaman iin tadili, otuz beinci madde mucibince Heyeti
Mebusann ledeliktiza feshi, alel umum muahedat akti hukuku mukaddesi
Padiahdendir...
Madde 43 - Meclisi Umuminin iki heyeti beher sene terinisan iptidasnda ve
tecil vuku bulmu ise mddeti teciliyenin inkzasnda bil dvetin itima ve ba iradei
seniye kat edilir. Mddeti itima drt aydr ve bu mddetin hitamnda...
Madde 102 - Muvazene kanununun hkm bir seneye mahsustur. O senenin
haricinde hkm cari olamaz ve bu hkm tecil ve tatil ile ihll edilemez. Ancak,
Meclisi Mebusan muvazeneyi kararlatrmakszn fesholunduu halde...
Meclisi yan ve Mebusanca kabul olunan ibu lyha vehile Kanunu Esasinin
tadilini irade eyledim.
(Dier imzalar) Mehmet Reat
2. Tertip Dstur, Cilt: 7, s: 224

KANN-U ESSNN 5 ABAN 1327 TARHL 76NCI MADDE

MUADDELESN MUADDL KANUN
4 Cemaziylevvel 1334 25 ubat 1331 (1916)
Madde 76 - Meclisi Mebusan azasndan herbirine her sene itima iin elli bin
kusur tahsisat ve ehr drtbin kuru zerinden azimet ve avdet harcirah verilir.
Mddeti itiman temdidi ve meclisin fevkalde itima halinde ayrca tahsisat
verilmez. Fesihten sonra itima eden meclis zasna tahsisatn nsf verilir.
2. Tertip Dstur, Cilt: 3, s: 483

KANN-U ESSNN 26 REBLEVVEL 1333 TARHL 7NC

MADDE MUADDELESNN TADL LE 2 RECEP 1332 TARHL 35NC
MADDE MUADDELESNN TAYYI HAKKINDA KANUN
4 Cemaziylevvel 1334 25 ubat 1331 (1916)
Madde 7 - ... drt ay zarfnda bilintihap itima etmek zere ledeliktiza Heyeti
Mebusann fesh .................. hukuku mukaddesi Padiahidendir.
Madde 35: Tayyedilmitir.
2. Tertip Dstur, Cilt: 8, s: 484

7 ZLHCCE 1293 TARHL KNUN-U ESSNN 72NC MADDESN

MUADDL KANUN
15 Cemaziylevvel 1334 7 Mart 1332 (1916)
 Madde 72 - Mntehipler evsaf matlubeyi haiz her Osmanly mebus intihap
edebilirler. Ancak bir kimse ayn zamanda ten ziyade dairei intihabiyede
namzetliini vaz edemez.

2. Tertip Dstur, Cilt: 8, s: 754

KANN-U ESSNN 69UNCU MADDESN MUADDL KANUN

8 Cemaziylahir 1336 21 Mart 1334 (1918)
Madde 69 - Mebusan intihab umumisi drt senede bir kere icra olunur.
ntihap olunan mebuslarn mddeti mebusiyeti drt seneden ibaret olup fakat tekrar
intihap olunmak caizdir. Ancak drdnc senei itimaiye orduyu hmayunun umum
seferberliini mstelzim muharebeye musadf olduu halde her iki mecliste adedi
mrettebin slsanyla mzakeresine ibtidar ve adedi mrettebin ekseriyeti
mutlakasyla kabul edilecek bir kanun ile mddeti mezkre temdit olunabilir.
2. Tertip Dstur, Cilt: 10, s: 176
**********************************