INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK

EKOLOKI FAKULTET

MEUNARODNI STANDARDI KAO EKOLOKI INSTRUMENTI

- Seminarski rad-

Predmetni profesor : Dr. Krsto Mijanovi Student : Mahir Skopljak

Predmetni asistent : Mr. Nedada Tolja

Travnik, maj, 2016

SADRAJ

1. OPENITO O STANDARDIMA..........................................................................................3

1.1 Kako nam standardi pomau.................................................................................................3

1.2 Ukratko o ISO 9000 i ISO 14000 serijama...........................................................................5

1.3 Standardi po sektorima..........................................................................................................5

1.4 Vrste standarda......................................................................................................................7

2. ISO 9001.................................................................................................................................8

2.1 Principi ISO 9001.................................................................................................................9

2.2 Kome je namenjen ISO 9001?............................................................................................10

2.3 Prednosti implementacije standarda ISO 9001...................................................................10

3. ZAKLJUAK.......................................................................................................................11

4. LITERATURA......................................................................................................................13
1. OPENITO O STANDARDIMA

Standard je dokument utvren konsenzusom koji je donijelo priznato tijelo, i u kome

se za optu i viekratnu upotrebu utvruju pravila, smjernice ili karakteristike za aktivnosti ili
njihove rezultate radi postizanja optimalnog nivoa ureenosti u odreenoj oblasti. Standard ,
takoer, moe da sadri ili da se iskljuivo odnosi na terminologiju, simbole, zahtjeve koji se
odnose na pakovanje, oznaavanje ili obiljeavanje ako se primjenjuju na proizvod, metod
proizvodnje ili obrade.

Standard je dokument u kome se definiu pravila, smjernice ili karakteristike za aktivnosti ili
njihove rezultate (proizvod ili usluga mogu biti taj rezutat) radi postizanja optimalnog nivoa
ureenosti.

Standardi u velikoj mjeri imaju pozitivan uticaj na veinu aspekata naih ivota. Oni
obezbjeuju eljene karakterisitike proizvoda i usluga kao to su kvalitet, pozitivno djelovanje
na ivotnu sredinu, bezbjednost, pouzdanost, efikasnost i zamjenljivost.

Kada su proizvodi i usluge u skladu sa naim oekivanjima, mi to uzimamo zdravo za gotovo

i nismo ni svjesni uloge standarda. Meutim, ako standardi ne bi postojali, to bismo veoma
brzo primjetili. Smetalo bi nam to su proizvodi loeg kvaliteta, to nisu odgovarajui,
odnosno nekompatibilni su sa opremom koju ve posjedujemo, ili su nepouzdani i opasni.
Kada proizvodi, sistemi, maine i ureaji rade dobro i bezbjedno, to je uglavnom zato to
ispunjavaju zahtjeve standarda.

1.1 Kako nam standardi pomau

ine razvoj, proizvodnju i distribuciju proizvoda efikasnijim, bezbjednijim i istijim;

usklauju trgovinu izmeu zemalja;
omoguavaju razmjenu tehnologije i dobre upravljake prakse;
ire inovacije;
 osiguravaju kupce i korisnike proizvoda i usluga;
ine ivot jednostavnijim time to daju rjeenja za svakodnevne probleme.1

ISO je nevladina organizacija i nema autoritet da nametne implementaciju standarda. ISO ne

donosi ni propise ni zakone. Meutim, drave mogu da odlue da usvoje ISO standarde prije
svega u oblasti zdravlja, bezbednosti i uticaja na ivotnu sredinu kao zakonski obavezne ili
da se na njih pozivaju u propisima. Iako su ISO standardi dobrovoljni, oni postaju zahtjev
trita, kao na primjer ISO 9001 serija standarda.

ISO standardi se razvijaju prema potrebama trita. Posao preteno obavljaju eksperti iz
sektora industrije, tehnike i poslovanja u kojima se pokae potreba za standardima. Oni su
bazirani na internacionalnom konsenzusu izmeu strunjaka u odreenoj oblasti. Svi standardi
se periodino pregledaju i to najmanje jednom u pet godina, kako bi se odluilo da li je
potrebno da budu izmenjeni i dopunjeni ili ukinuti. ISO standardi su tehniki sporazumi koji
obezbeuju okvir za kompatibilnost tehnologije u cijelom svijetu. Oni su dizajnirani da budu
globalno znaajni i korisni bilo gdje u svijetu.2

Veina standarda su usko specijalizovani za odreeni proizvod, materijal ili proces. Meutim,
ISO 9001 i ISO 14001 su generiki standardi upravljanja sistemima. Generiki znai da se isti
standard moe primjeniti na bilo koju aktivnost i na bilo koju organizaciju, malu ili veliku,
bez obzira na proizvod ili uslugu, u bilo kom sektoru i bez obzira da li je organizacija privatna
ili dravna. ISO 9001 sadri set generikih zahtjeva za implementaciju sistema upravljanja
kvalitetom, a ISO 14001 za upravljanje ivotnom sredinom.

1
http://www.eurostandard.rs/iso-9001-sistem-menadzmenta-kvalitetom/
1.2 Ukratko o ISO 9000 i ISO 14000 serijama

ISO 9000 i ISO 1400 serije su meu najpoznatijim standardima i njih je implementiralo
vie od milion organizacija u 175 zemalja irom svijeta.

ISO 9000 serija se odnosni na upravljanje kvalitetom. To znai da organizacija mora da:

ispuni zahtjeve klijenata u vezi sa kvalitetom;

potuje zakonske propise;
stalno unapreuje zadovoljstvo klijenata;
kontinuirano poboljava performanse.

ISO 14000 serija se odnosi na upravljanje ivotnom sredinom, to znai da organizacija mora
da:

smanji negativne uticaje na ivotnu sredinu svojim aktivnostima; i

postigne kontinuirano poboljanje performansi koje se odnose na zatitu ivotne
sredine.

ISO 9001:2008 i ISO 14001:2004 su postali iroko rasprostranjeni i integrisani u globalnu

ekonomiju. ISO 9001:2008 postao je vrsto ukorenjen kao globalno prihvaen standard koji
3
obezbjeuje sigurnost u kvalitet robe i usluga u odnosima kupac-dobavlja. ISO 14001:2004
potvruje svoj globalni znaaj za organizacije koje ele da posluju u skladu sa prirodom.

Pozitivan uticaj ISO standarda ukljuuje i sljedee:

unificiranu osnovu za globalno poslovanje i lance snabdjevanja;

tehniku podrku zakonodavstvu;
alat za regionalne integracije kao to se vidi u zemljama buduim lanicama
Evropske unije koje su prihvatile meunarodne standarde;

3
http://www.kvalitet.org.rs/standardi/standardi
 olakan transfer dobre prakse u zemlje u razvoju i ekonomije u tranziciji.

ISO standardi se razvijaju po strogim pravilima kako bi se obezbedilo da budu transparentni i

fer. Negativna strana je to to takva pravila zahtjevaju veliku koliinu vremena za razvoj
svakog pojedinanog standarda, zbog neophodnosti postizanja konsenzusa kao i javnosti
postupka.

Pored standarda, ISO razvija i razliita uputstva, smjernice i prirunike u vezi sa standardima.

1.3 Standardi po sektorima

Automobilska industrija ISO/TS 16949:2002

Obrazovanje IWA 2:2007

Energija PC 242, ISO 50001

Bezbjednost hrane ISO 22000:2005

Bezbjednost informacija ISO/IEC 27001:2005

Briga o zdravlju IWA 1:2005

Lokalna uprava IWA 4:2009

Medicinska sredstva ISO 13485:2003

Beznin i gas ISO/TS 29001:2007

Reciklaa brodova ISO 30000:2009

Bezbjednost lanaca snabdjevanja ISO 28000:2007

U Bosni i Hercegovini, bosanskohercegovake standarde (BAS) donosi Institut za

standardizaciju BiH.
Rad Instituta i njegovih strunih tijela usklaen je sa principima meunarodne i evropske
standardizacije te internom regulativom CEN-a. Institut donosi izvorne
bosanskohercegovake standarde te preuzima meunarodne i evropske standarde. Institut je,
putem tehnikih komiteta, preuzeo vie od 12000 meunarodnih i evropskih standarda
uglavnom metodom proglaavanja. Od ovih standarda 250 standarda je preuzeto metodom
prevoenja.

1.4 Vrste standarda

standardi koji obuhvataju jedinice, formule, veliine, nazive, simbole itd.

standarde kakvoe ili kvaliteta, koji govore o karakteristikama i primjerenosti
proizvoda, predmeta koji slui nekoj namjeni
standardi za mjere, koji se odnose samo na mjere proizvoda ili predmeta
standardi oblika, koji se odnosi samo na oblike
standardi tehnolokih postupaka
standardi u industijskim granama ( drvnoj, metalurkoj, tekstilnoj itd.)
standardi u infrastrukturi ( u graditeljstvu, elektroenergetici, cestovnom transportu,
eljeznikom transportu, plovnom transportu, zranom transportu, naftovodu, plinovodu,
telekomunikacijama, potanskom sistemu raunarstvu, zdravstvu i sl.

organizacijski standardi , itd.

Iako je uticaj standarda u svakodnevnim aktivnostima esto nevidljiv, oni daju ogroman
doprinos u gotovo svim aspektima naeg ivota. Svi mi unaprijed podrazumjevamo da e
proizvod koji kupimo kvalitetom odgovarati naim zahtjevima, da e biti kompatibilan sa
ureajima koje ve posjedujemo, da e ispunjavati pretpostavljene kriterijume
bezbjednosti,pouzdanosti i efikasnosti, kao i obezbjeivati svaku od tih pogodnosti po
odgovarajuoj cijeni.
Medunarodna organizacija za standardizaciju (ISO) predstavlja svjetsku federaciju
nacionalnih organizacija za standardizaciju. Ovo znai da zemlje irom svijeta u
velikoj mjeri lanice ISO, uestvuju u izradi teksta standarda, razmatranju nacrta standarda i
glasanju o konanom tekstu standarda. Standard je usvojen ako za njega glasa 75% lanica
uesnica. Nakon usvajanja od strane ISO-a, nacionalne organizacije za standardizaciju ga
mogu prihvatiti kao takvog ili ga prevesti i usvojiti kao nacionalni standard.
Sve standarde koji se odnose na kvalitet i ivotnu sredinu prevode i usvajaju nacionalne
komisije za standarde Instituta za standardizaciju .

2. ISO 9001

ISO 9001 je meunarodni standard koji sadri zahtJeve za sistem upravljanja

kvalitetom u poslovnoj organizaciji koje organizacija mora ispuniti da bi uskladila svoje
poslovanje sa meunarodno priznatim normama.

Sistem kvaliteta je upravljaki sistem kojim se dovodi do ostvarenja postavljenih ciljeva u

pogledu kvaliteta poslovanja i pruanja usluga. Ovaj sistem ine organizaciona struktura,
odgovornost subjekata u organizaciji, procesi i resursi potrebni za upravljanje sistemom. ISO
9001 serije standard se sastoji od:

ISO 9000 Osnove i rijenik: predstavlja koncept sistema upravljanja kao i

terminologiju koja se koristi
ISO 9001 Zahtjevi: kriterijumi koji moraju da se ispune ukoliko elite da radite u
skladu sa standardom i dobijete sertifikat.
IS0 9004 Smjernice za poboljanje performansi: na osnovu osam principa
menadmenta kvalitetom one se koriste od strane vieg menadmenta kao okvir za
usmeravanje organizacije uzimjuci u obzir potrebe svih zainteresovanih strana, a ne
samo klijenata.
 Slika 1. 4 glavna poslovna procesa ISO 9001

2.1 Principi ISO 9001

Sistem upravljanja kvalitetom prema ISO 9001:2008 standardu, zasniva se na osam

principa upravljanja. Ovi principi se mogu koristiti od strane menadmenta, kao okvir za
usmeravanje organizacije u pravcu poboljanja performansi. Principi su izvedeni iz
kolektivnog iskustva i znanja strunjaka irom svijeta koji uestvuju u radu Tehnikog
komiteta ISO/TC 176 (Upravljanje kvalitetom i obezbjeenje kvaliteta), koji je odgovoran za
razvijanje i odravanje ISO 9000 standarda.
2.2 Kome je namenjen ISO 9001?

ISO 9001 je pogodan za sve organizacije koje ele da poboljaju nain upravljanja, bez
obzira na veliinu ili djelatnost organizacije. Pored toga, ISO 9001 je kompatibilan sa drugim
standardima sistema menadmenta kao sto su OHSAS 18001 Sistem upravljanja zatitom
zdravlja i bezbjednou na radu i bezbjednost i Sistemi upravljanja zatitom ivotne sredine
ISO 14001. Oni dijele mnoge principe tako da se mogu integrisati.4

Svrha ovog standarda je poveanje efikasnosti organizacije kroz primjenu procesnog pristupa.
Njegova prednost je obezbjeenje veza izmeu pojedinanih procesa, sektora i njihove
interakcije.

Definisanjem ulaznih i izlaznih elemenata svih procesa i definisanjem potrebnih resursa stvara
se polazna osnova za planiranje, kao i povratna informacija o zadovoljstvu kupaca. Ovakav
model poveava poverenje klijenata u proizvod/uslugu i vodi ka boljem pozicioniranju na
tritu.

2.3 Prednosti implementacije standarda ISO 9001

ISO 9001 precizira osnovne zahtjeve za sistem upravljanja kvalitetom koje organizacija mora
da ispuni kako bi pokazala svoju sposobnost da svoje proizvode dosljedno proizvodi (koji
ukljuuju usluge), ime poveavaju zadovoljstvo korisnika i ispunjavaju vaeu zakonsku
regulativu

2.4 Prednosti implementacije ISO 9001:2008 standarda:

sticanje i/ili uvrivanje poslovnog povjerenja kod poznatih i to je jo vanije

potencijalnih klijenata,
poboljanje poslovne sposobnosti i produktivnosti,
usmjerenost na ostvarivanje poslovnih ciljeva i oekivanja klijenata,
postizanje i odravanje stabilnog nivoa kvaliteta proizvoda/usluga radi zadovoljavanja
zahtjeva i izraenih potreba klijenata,
poveanje zadovoljstva klijenata,
pruanje uvjerenja da je eljeni nivo kvaliteta postignut i da se odrava,

4
http://project-management-srbija.com/upravljanje-kvalitetom/iso-standardi
3. ZAKLJUAK

Standard je dokument utvren konsenzusom koji je donijelo priznato tijelo, i u

kome se za optu i viekratnu upotrebu utvruju pravila, smjernice ili karakteristike za
aktivnosti ili njihove rezultate radi postizanja optimalnog nivoa ureenosti u odreenoj
oblasti. Standard , takoer, moe da sadri ili da se iskljuivo odnosi na terminologiju,
simbole, zahtjeve koji se odnose na pakovanje, oznaavanje ili obiljeavanje ako se
primjenjuju na proizvod, metod proizvodnje ili obrade.

Kada su proizvodi i usluge u skladu sa naim oekivanjima, mi to uzimamo zdravo za gotovo

i nismo ni svjesni uloge standarda. Meutim, ako standardi ne bi postojali, to bismo veoma
brzo primjetili. Smetalo bi nam to su proizvodi loeg kvaliteta, to nisu odgovarajui,
odnosno nekompatibilni su sa opremom koju ve posjedujemo, ili su nepouzdani i opasni.
Kada proizvodi, sistemi, maine i ureaji rade dobro i bezbjedno, to je uglavnom zato to
ispunjavaju zahtjeve standarda.

ISO je nevladina organizacija i nema autoritet da nametne implementaciju standarda. ISO ne

donosi ni propise ni zakone. Meutim, drave mogu da odlue da usvoje ISO standarde prije
svega u oblasti zdravlja, bezbednosti i uticaja na ivotnu sredinu kao zakonski obavezne ili
da se na njih pozivaju u propisima. Iako su ISO standardi dobrovoljni, oni postaju zahtjev
trita, kao na primjer ISO 9001 serija standarda.

ISO standardi se razvijaju prema potrebama trita. Posao preteno obavljaju eksperti iz
sektora industrije, tehnike i poslovanja u kojima se pokae potreba za standardima. Oni su
bazirani na internacionalnom konsenzusu izmeu strunjaka u odreenoj oblasti. Svi standardi
se periodino pregledaju i to najmanje jednom u pet godina, kako bi se odluilo da li je
potrebno da budu izmenjeni i dopunjeni ili ukinuti. ISO standardi su tehniki sporazumi koji
obezbeuju okvir za kompatibilnost tehnologije u cijelom svijetu. Oni su dizajnirani da budu
globalno znaajni i korisni bilo gdje u svijetu.

Veina standarda su usko specijalizovani za odreeni proizvod, materijal ili proces. Meutim,
ISO 9001 i ISO 14001 su generiki standardi upravljanja sistemima. Generiki znai da se isti
standard moe primjeniti na bilo koju aktivnost i na bilo koju organizaciju, malu ili veliku,
bez obzira na proizvod ili uslugu, u bilo kom sektoru i bez obzira da li je organizacija privatna
ili dravna. ISO 9001 sadri set generikih zahtjeva za implementaciju sistema upravljanja
kvalitetom, a ISO 14001 za upravljanje ivotnom sredinom

Sistem upravljanja kvalitetom prema ISO 9001:2008 standardu, zasniva se na osam

principa upravljanja. Ovi principi se mogu koristiti od strane menadmenta, kao okvir za
usmeravanje organizacije u pravcu poboljanja performansi. Principi su izvedeni iz
kolektivnog iskustva i znanja strunjaka irom svijeta koji uestvuju u radu Tehnikog
komiteta ISO/TC 176 (Upravljanje kvalitetom i obezbjeenje kvaliteta), koji je odgovoran za
razvijanje i odravanje ISO 9000 standarda

ISO 9001 je pogodan za sve organizacije koje ele da poboljaju nain upravljanja, bez obzira
na veliinu ili djelatnost organizacije. Pored toga, ISO 9001 je kompatibilan sa drugim
standardima sistema menadmenta kao sto su OHSAS 18001 Sistem upravljanja zatitom
zdravlja i bezbjednou na radu i bezbjednost i Sistemi upravljanja zatitom ivotne sredine
ISO 14001. Oni dijele mnoge principe tako da se mogu integrisati.

Svrha ovog standarda je poveanje efikasnosti organizacije kroz primjenu procesnog pristupa.
Njegova prednost je obezbjeenje veza izmeu pojedinanih procesa, sektora i njihove
interakcije.

Definisanjem ulaznih i izlaznih elemenata svih procesa i definisanjem potrebnih resursa stvara
se polazna osnova za planiranje, kao i povratna informacija o zadovoljstvu kupaca. Ovakav
model poveava poverenje klijenata u proizvod/uslugu i vodi ka boljem pozicioniranju na
tritu.

ISO 9001 precizira osnovne zahtjeve za sistem upravljanja kvalitetom koje organizacija mora
da ispuni kako bi pokazala svoju sposobnost da svoje proizvode dosljedno proizvodi (koji
ukljuuju usluge), ime poveavaju zadovoljstvo korisnika i ispunjavaju vaeu zakonsku
regulativu
4. LITERATURA

http://project-management-srbija.com/upravljanje-kvalitetom/iso-standardi - Pristupljeno
24.05.2016 u 14:30 h

http://www.kvalitet.org.rs/standardi/standardi - Pristupljeno 24.05.2016 u 19:30 h

http://www.eurostandard.rs/iso-9001-sistem-menadzmenta-kvalitetom/ - Pristupljeno
24.05.2016 u 20:20 h

http://www.standardquality.org/ - Pristupljeno 25.05.2016 u 22: 40 h