Predavanje 2

Jevrejska i ranohrišćanska umetnost

1
Evropa i Bliski Istok u doba pozne antike

6
Dura-Europos, Sirija

256 n.e grad je osvojen od

Sasanidske Persije i
napušten

7
Dura-Europos, Sirija
Sinagoga
(45x25x23 ft)
ca. 245–256

8
Enterijer sinagoge u Dura-Europos, Sirija, sa predstavama tema iz Starog Zaveta na zidovima,
ca. 245–256.
Tempera on malteru. Rekonstrukcija sinagoge u National Museum, Damascus. 10
Pronalaženje bebe Mojsija, Sinagoga u Dura-Europos, Sirija, sa predstavama tema iz Starog Zaveta na zidovima,
ca. 245–256.
Tempera on malteru. Rekonstrukcija, National Museum, Damascus.

11
 Sinagoga u Dura-Europos, Sirija,
Niša za Toru sa predstavama menore, Hrama i
žrtvovanja Isaka, ca. 245–256.
Tempera on malteru. Reconstrukcija, National
Museum, Damascus.
13
10 c. p.n.e. Solomon gradi HRAM (Prvi hram) kao
mesto za ZAVETNI KOVČEG (Arc of
Covenant)

586 p.n.e. Vavilonski kralj Nebuchaknedzar II

osvaja Jerusalem, uništava Prvi Hram,
odnosi Zavetni kovčeg i proteruje
Jevreje

539 p.n.e. Persijski kralj Cirus Veliki osvaja

Vavilon i dozvoljava Jevrejima da se
vrate u domovinu i da obnove HRAM
(Drugi Hram)

70 n.e. Rimski imperator Titus rayara Drugi

Hram

Pogled na Zapadni zid (dole) sa Kupolom na steni

(gore), Jerusalem
Kuća hrišćanske zajednice (Domus Ecclesiae), Dura-Europos, Sirija, ca. 240–256. 18
Baptisterium (Krstionica), Dura Europos, Sirija
c. 240-256 19
Katakombe Sv. Sebastijana, presek sa prikazom nivoa u zemlji
RIM, Italija
21
Prisciline katakombe, Rim, Italija
22
ΙΦΘΥΣ – riba (grčki)

Natpis na mermeru sa sidrom i ribom,

Katakombe Sv. Sebastiana, RIM, Italija.

Predstava ribe i hleba za Euharistiju,

Kripta Lucine,
Kalikstove Katakombe, Rim.
24
 Dobri Pastir, priča o Joni i oransi, rani IV vek,
slikani plafon kubikuluma u katakombama Sv. Petra i Marcelina,
Rim, Italija. 27
 Jovan 10:11.:
“Ja sam dobri pastir. Dobri
pastir daje život za svoje
ovce.”

Dobri Pastir, priča o Joni i

oransi, rani IV vek,
slikani plafon kubikuluma u
katakombama i Sv. Petra i
Marcelina, Rim, Italija. 28
Jona spašen Orans Filozof Dobri Pastir Žrtvovanje Isaka

Sarkofag sa filozfom, oransom i scenama iz Starog i Novog Zaveta

ca. 270.
Santa Maria Antiqua, Rim, Italija
Mermer, 5.45 X 2.2 m

33
 Rimski novčić:
Konstantin &
Labarum (standard)
sa Hrizmonom

Hrizmon
Hristov monogram
Νικα (Nika) – pobeda
Εν Τουτω Νικα – In hoc signo vinces
U ovom znaku ćeš pobediti
Konstantin I
(306) 312-337

Medaljon, 315:
Konstantin sa Hrizmonom na šlemu

313 Konstantine izdaje MILANSKI EDIKT:

..., i da je pravo da Hrišćani i svi drugi treba da imaju slobodu da usvoje svaku religiju koju vole; da bi Bog koji
boravi na nebu mogao doneti uspeh nama i svima koji su pod našom vlašću.

313-320 Konstantin preduzima gradju 3 velike hrišćanske crkve u Rimu

 Bočni brodovi

Narteks (Priprata)
Fontana
Transept

(Fijale)
Apsida Glavni brod

Atrium
Bočni brodovi

45
46
Bazilika Svetog Petra (stara crkva Sv. Petra), Rim, Italija, započeta ca. 320.
Rekonstrukcija.
 Glavni brod dugačak oko 91.5 m (300 ft)

Bazilika Svetog Petra (stari Sv. Petar), Rim, Italija, započeta ca. 320.
Rekonstrukcija. 48
Sv. Sabina, Rim: Eksterijer, pogled na apsidu
422-432. 49
Bočni brodovi, glavni brod, trijumfalni luk, apsida (oltar) Arkada, bazilikalni prozori

Sta Sabina, Rim: Enterijer, glavni brod, pogled ka apsidi, 422-432. 53

 San Paolo fuori le mura (Sv. Pavle van zidova), Rim
Enteriejer, kasni 18-ti vek (unisten u pozaru 1823). (Pannini) 56
 Adventus
Triumphus

San Paolo fuori le mura, Rekonstrukcija bazilike, Titusov trijumfalni lik, Rim, Italija,
Pogled ka apsidi (oltaru) posle 81 n.e.
Triumfalni luk

Svod apside
(polukalota)

Apsida

San Paolo fuori le mura,

Rekonstruisan u XIX v.,
Pogled ka apsidi (oltaru)
Kanan Sodoma
Razilazak Avrama i Lota, glavni brod crkve Santa Maria Maggiore, Rim, Italija, 432–440.
Mozaik, 1 m visok 63
Santa Costanza, Rim, Italija
ca. 337–351. 65
Santa Costanza, Rim, Italija
ca. 337–351. 66
Ambulatorium (deambulatorium) – ophodni brod

68
Ambulatorijum (deambulatorijum) – ophodni brod

Santa Costanza, svod iznad ambulatorijuma,

Rim, Italija
ca. 337–351.
Santa Costanza, Svod ambulatorijuma: loza i puti koji prave vino, Rime, Italija
ca. 337–351. 70
Santa Costanza, Svod ambulatorijuma: loza i puti koji prave vino, Rime, Italija
ca. 337–351. 71
Artist: n/a
Title: Sarcophagus of Junius Bassus
Medium: Marble
Size: 4 X 8' (1.2 X 2.4 m)
Date: c. 359
Source/ Museum: Grottoes of Saint Peter, Vatican, Rome

Sarkofag Junija Basa, c. 359

Mermer, 1.2 X 2.4 m (4 X 8„)
Grottoes of Saint Peter, Vatican, Rome
 Sarkofag Junija Basa, c. 359
Mermer, 1.2 X 2.4 m (4 X 8„)
Grottoes of Saint Peter, Vatican, Rome
Caelus (personifikacija neba) ispod Hristovog trona
Caelus – primalni
bog neba,
u Rimu često
izjednačavan sa
Jupiterom,
personifikacija
božanske sfere

76
Mauzolej Gale Placidie, Ravena, italija
c. 450 77
MOZAIK

Hrist kao dobri pastir, Mauzolej Gale Placidie, Luneta iznad ulaza, Ravena, italija
c. 450
Mauzolej Gale Placidie, Ravena, italija
c. 450
 Matija - andjeo Marko - lav
Luka - bik Jovan - orao

CODEX - knjiga 80
 Tirski purpur ( ili carski purpur),
πορφύρα (porphyra)

Ime boje koja se proizvodila u od sekreta

morskog puža, koji je poznat kao Murex
brandaris ili bodljikavi bojani-mureks.

purple dye murex or the spiny dye-murex

Hrist ispred Pilata,

Rossano Gospels, rani VI v.,
Tempera na purpurnom velumu, 28 X 26 cm.
Museo Diocesano d’Arte Sacra, Rossano.

82
 Velum - pergament boljeg kvaliteta

Rebeka i Eliezer na izvoru, Vienna

Genesis (Bečka Geneza), rani VI v.
Tempera, zlato i srebro na purpurnom
velumu, oko 31 X 23.5 cm.
Österreichische Nationalbibliothek,
Vienna.

83