iiiL

myStery
Χρόνια τώρα χιλιάδες
ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ
στόματα επαναλαμβά-
νουν μια περίεργη φράση
Καθ. Χατζηδάκη 9, 54655 Θεσσαλονίιίη
που εξιτάρει τη φαντασία Τηλ.: 2310 42920Ο, fαχ: 2310429205
ιtαι παραμένει ανοιχτή e-mαίι: ίnfo@αrchetyρο.cοm.gr
σε ερμηνείες. «Ζουν ανά- www.αrchetyρο.cοm.gr
μεσά μας!» λένε πολλοί. Εκδότης-Διευθυντής
Ποιοι είναι, όμως, αυτοί Χρήστος Ελμάζης

που ζούνε ανάμεσά μας; Αρχισυντάκι:ης

Κατά ιtαιρούς έχω ακού- Γιώρνος Ιωαννι'δης
σει πολλές διαφορετικές
ΔιορΘώσεις
επεξηγήσεις, προτάσεις Ευνενι'α Σκοιιφά
όπως «τα απρόσκλητα
Συντάι{τες στο Μι7στήριο
πνεύματα των νειφών» Σπ ύρος Κατσαντάμrις
ή «τα αρχαία λεπτοφυή πλάσματα της γης». Κάποιοι δε χρησιμοποιούν την ίδια φράση, Ανέστης Γεροδήμου
ακόμη και για τους μετανάστες της χώρας μας... Ανδρέας Αρνι!ρότιουλος
Νικόλαος Κουμαρτζής
Σε κάθε περίπτωση, έχουμε να ιtάνουμε με το ξένο στοιχείο, το άγνωστο, το άδειχτο. Στο Κώστος Μαυρανάνης
περασμένο τεύχος σας μίλησα για το κρυφό νόημα των λέξεων, όπως του ξένου. Αυτήν Γιώργος Αδαμόπουλος
Φι'λιnποςΑ.ι.βάζης
τη φορά Θα πρέπει να σας ρωτήσω ευθέως: ποιος είναι αυτός ο ξένος;
Δήμητρα Νικολα.fδου
Όσοι έχουν διαβάσει Λάβκραφτ Θα γνωρίζουν ήδη την απάντηση. Θυμάστε το ομότιτλο Φώτης Μπαλτουμάς
σύντομο διήγημα, με τον πρωταγωνιστή που ανακαλύπτει στο είδωλό του ότι ήταν αυτός Πανανιώτης Κάρδορης
Αλέξανδρος Γιαννακός
που όλοι φοβόντουσαν, πως ήταν αυτός ο αληθινός ξένος. Ε, ναι λοιπόν -ο ξένος, αυτός ΣΞείλ;ΟέςαΑΝνι::ΞΞξ:ς ,
ο άγνωστος, δεν είναι ο άλλος, αλλά εσύ ιtαι εγώ. Είμαστε ξένοι στον ίδιο μας τον εαυτό
ΠαναΥ ιώτ ης Δευτερα ίος
και επειδή δεν μπορούμε (ή δεν Θέλουμε) να διακρίνουμε αυτήν την αλήθεια, προβάλου-
Αποστόλης Κωνσταντι'νου
με τα αισθήματα της ετερότητας έξω και πέρα από εμάς. Άλλοτε σε αλλόιtοτες ιδέες. Πιο
συχνά σε ανθρώποιjς και αντιιtείμενα. γπεύθι>νη Εμπορικού Τομέα
Συνδρομές
Και κάπως έτσι δημιουργείται απόσταση, ανοίγει ένα χάσμα επικοινωνίας, η Άβυσσος Μαρία Χατζινά
που λένε οι Καμπαλιστές. Το ιtενό αυτό ανάμεσα στα πρόσωπα των ανθρώπων γεμίζει
γπεύθι7νος Διαι{ίνησης
με δαίμονες φόβου και φθόνου, με απώτερο αποτέλεσμα τη διάκριση, την οργή ι(αι τον Νι'κος Πανανόπουλος
τρόμο. Ωραία όλα αυτά, Θα μου πείτε, αλλά γιατί να ενδιαφέρουν ένα περιοδικό του μυ-
στηρίου; Μας αφορούν, διότι το παιχνίδι των προβολών προκαλεί πολύ συχνά ορισμένα Διακfνιιση
ΑΡΓΟΣ Α.Ε.
πολύ παράξενα παιχνίδια. Θυμάμαι χαρακτηριστιιtά την περίπτωση μιας κοπέλας που
έντρομη μια μέρα μου είχε στείλει δυο φωτογραφίες της από ιtινητό τηλέφωνο, όπου στη Φιλιιονράφηση . Μοντάζ
Εκτύπωση . Β]βλιοδεσfα
μια από αυτές οι ιtόρες των ματιών φαίνονταν αλλοιωμένες! Ι. Αντωνιάδης - Θ. Ψαρράς Ο.Ε.
Πρόκειται άραγε για μεταμόρφωση; Για ιtάποιο ΟtherΚίn, που η αληθινή του φύση
φανερώθηιtε υπό την κατάλληλη οπτική γωνία του φακού; Λίγες μέρες αργότερα μια
άλλη κοπέλα μου έστειλε τις δικές της φωτογραφίες, όπου σε ορισμένες από αυτές εμ-
Το περιοδικό mysfery εκδίδεται
φανιζόταν στο τζάμι του σπιτιού μια σκιώδης πεταλούδα. Μήπως ήταν μια αλλοι(οσμική από την ΕΛΜΑΖΗΣ Χ. & ΣΙΑ ΕΕ
παρουσία;Ένα πλάσμα τύπου Μοthmαn, που γινόταν ορατό υπό κατάλληλες συνθήκες Κάθε ενυπόνραφο άρθρο εκφράζει
την άποψη Ίου συντάκτη του,
του φωτισμού; τιου δεν ει'ναι κατ' ανάνκrι και άποψη
Δεν υπάρχει λόγος να αναζητήσουμε σε ιtαμία από τις δυο αυτές περιπτώσεις κάτι το τοι) περιοδικού.
Κει'μενα και φωτονραφίες
παραφυσικό. Πρόκειται απλά για οφθαλμαπάτες! Αυτό που έχει ενδιαφέρον, όμως, δεν
ποι! αrιοστέλλονται στο περιοδικό
είναι το αντιληπτικό λάθος, αλλά η εξήγηση που δόθηιtε από τις κοπέλες. Βλέπετε, και δεν επιστρέφονται.
στις δυο περιπτώσεις υπήρχε η βαθύτερη επιθυμία της αλλαγής ι(αι ο πόθος για την Απανορεύεται η αναδημοσι'ευσrι,
αναπαρανωνή ή μετάδοση
επαφή με το διαφορετιιtό. 'Ολα αυτά είναι απόρροια του πόσο ξένοι νιώθουμε με τον εαυ-
με οποιοδήποτε οπτικοακουστικό μέσο
τό μας. Είναι στην απουσία του προσώπου όπου διακρίνουμε το παράξενο και απουσία μέρους ή όλου του περιοδικού,
υπάρχει όπου υφίσταται απόσταση, κενό, άγνοια. χωρι`ς την έννραφη άδεια
του εκδότη.
Έτσι, την εττόμενη φορά που ιtάποιος Θα σας πει «Ζουν ανάμεσά μας!», μην κοιτάξετε
πίσω από τον ώμο σας τρομαγμένοι, αναζητώντας αυτό που δαιμονοποιούν οι αισθήσεις
σας. Απλά χαμογελάστε, γνωρίζοντας πως είστε και εσείς ένας από αυτούς τους όμορ-
φους ξένους που συνεχίζει στο μονοπάτι της εξερεύνησης του εαυτού... ΕΞΞ ΕΞΞΕΞ=

Γιώρνος Ιωαννίδης

-Ζz/:7
mystery 5
 ποια περιέργεια για το μυστηριώδες. Κάποιοι διαβά-
ζουν γιατί έχουν βιώσει ιtάτι παράξενο ιtαι Ψάχνουν
απαντήσεις. Άλλοι γιατί Θέλουν να βρούνε τον τρό-
Iλοιπο να ζήσουν
όσοι μια ασυνήθιστη
διαβάζουν εμπειρία.
αυτό το περιοδιttό Ενώ μια
έχουν κάποιοι
κά-
άλλοι γιατί απλά Θέλουν ένα ευχάριστο διάλειμμα από
Την γκρίζα τους καθημερινότητα.
Υπάρχει παρ' όλ' αυτά ι(άτι που μας αφορά όλους - το
ερώτημα του Θανάτου. Ο Θάνατος είναι κοινή μοίρα των
ανθρώπων, ανεξαρτήτου προσωπικότητας, φύλου ιtαι τά-
ξης. Είναι το μεγάλο μυστήριο που Θα κληθούμε όλοι κά-
ποια στιγμή να πορευτούμε. Μέχρι όμως να συμβεί αυτό,
ζούμε με μια αγωνιώδη απορία: τι υπάρχει μετά;
ΤΟ ερώτημα αυτό έρχονται να απαντήσουν χιλιάδες σύγ-
χρονοι Θανατοναύτες, που επιστρέφουν από τον Άλλο
Κόσμο για να μας διηγηθούν εμπειρίες που περιλαμ-
βάνουν πεδιάδες ευδαιμονίας, συναντήσεις με νειφούς
συγγενείς, συνομιλίες με φωτεινά όντα και, πιο σπάνια,
επισκέψεις σε φρικιαστικούς τόπους.
Είναι, όμως, οι περιθανάτιες εμπειρίες ένα σύγχρονο φαι-
νόμενο; Ασφαλώς όχι! Κάθε πολιτισμός και εποχή διασώ-
ζει τις δικές του ιστορίες από το επέκεινα.

®ΗΗ®ΗΗ
ΕΗΗ © ΕΗΕ ΗΕΠ © ΕΕΕΠ

L u_+ ,#+

Έτσι και οι πρόγονοί μας, οι αρχαίοι, όπως ιtαι οι Βυζαντι-

νοί, έχουν να μας διηγηθούν πολλά περιστατιιtά νει<ρανάστα-
σης, με ταξιδίώτες που γνώρισαν αυτό που μας επιφυλάσσεται με
το πέρας της ζωής. Μονάχα που...

ΑΠΟΚΑΛΥΙΙΤΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΜΥΗΜΕΝΟΥΣ

Μονάχα που οι περιθανάτιες εμπειρίες δεν είναι πάντα και παντού ίδιες! Από μια
άποψηαυτόείναιλογιιtό.Καθώςκάθεάτομοβιώνεικαιερμηνεύειταπάνταμέσα
απόταττροσωπικάτουφίλτρακαιτοατομικότουσύστημααξιώνιtαισυμβόλων,εί-
ναιαναμενόμενοναυπάρχουνδιαφοροποιήσειςστιςεμπειρίες.Δενέχεισημασία,για
παράδειγμα,ανέναςΧριστιανόςδειένανάγγελοκαιέναςΙνδουιστήςέναdeνα.Και
στις δυο περιπτώσεις, πρόκειται για φωτεινές υπάρξεις.
Αυτό που έχει ενδιαφέρον, όμως, ιtαι δυστυχώς συχνά διαφεύγει της προσοχής μας,
είναι πως οι εμπειρίες αυτές αποδεικνύουν πως ο άνθρωπος δεν εξαντλείται στη
βιολογιι(ήτουύπαρξη!ΔενείναιτυχαίοπουόλοισχεδόνοίΘανατοναύτεςαλλά~
ζουντρόποζωήςαμέσωςμετάαπόμιατέτοιαεμπειρία.'Οχιγιατίαπλάέπαψαν
ναφοβούνταιτοΘάνατο,αλλάεπειδήαντιλαμβάνονταιπλέοντηνύπαρξήτους
μεσημείοαναφοράςι(άτιμεγαλύτερο,ανώτεροιtαιπιοουσιώδεςαπότηνπεζή
καθημερινότητα.Καιγιαυτόνακριβώςτολόγο,ταοράματατουεπέκεινα
είχαν και έχουν ι(άθε φορά ένα μεταφυσικό υπόβαθρο. Αποτελούν μια φιλο-
σοφιιtή αποκάλυψη.
Με λίγα λόγια, δεν είναι μονάχα μια απόδειξη πως η ζωή συνεχίζεται
με κάποιο τρόπο, αλλά προσφέρουν νόημα ζωής, δηλαδή αιτία και
σκοπό ύπαρξης. Καθόλου παράξενο, λοιπόν, που οι αρχαίοι αντι-
μετώπιζανταοράματααυτάωςδιδαιtτικέςεμττειρίες.Συχνάδε,
προτιμούσαν να τις ει(μυστηρεύονται μονάχα σε μυημένους.
Ο Μένιππος του Λουκιανού, για παράδειγμα, όταν επέ-
στρεψε από τη συνάντησή του με τον Τειρεσία στον
Κάτω Κόσμο, αρνήθηκε να πει τι έμαθε για
το επέκεινα, από φόβο μη διαπράξει
ασέβεια. Υποχώρησε, όμως, μόλις ο φίλος του τον καθη-
σύχασε, λέγοντάς του πως είναι μυημένος στα Ελευσίνια
Μυστήρια.
Παρόμοια, όταν ο Ευρύνους από τη Νικησίπολη αναστή-
Θηιtε δει(απέντε μέρες μετά το Θάνατό του, είπε πως είδε
και άκουσε εκπληκτιιtά πράγματα στον Άλλο Κόσμο,
αλλά έπρεπε να τα κρατήσει μυστιιtά.
Γιατί όλη αυτή η μυστικότητα; Διότι στους Θανατοναύτες
δεν αποκαλύπτονταν μονάχα η πορεία της Ψυχής μετά
το Θάνατο, αλλά γίνονταν και μάρτυρες στα μεγαλύτερα
μυστήρια που κρύβουν τα κοσμικά πέπλα της αντίληψης.
Το περιστατικό του Ηρός, που μας εξιστορεί ο Πλάτωνας
στο τελευταίο βιβλίο της J7ολ4rεί'ας του, είναι ένα τέτοιο
χαρακτηριστικό παράδειγμα...

Η ΝΕΚΡΑΝΑΣΤΑΣΗ ΕΝΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ

Κανείς πραγματικά δεν ξέρει ποιος ήταν ο Ηρ, αν και ο
Κλήμης ο Αλεξανδρινός τον ταυτίζει με τον Ζωροάστρη.
Με βάση τον Πλάτωνα, πάντως, ήταν στρατιώτης που,
αν ι<αι σκοτώθηκε σε πόλεμο, επέστρεψε στη ζωή δώδεκα
μέρες μετά το Θάνατό του, ακριβώς τη στιγμή που τον εί-
χαν ανεβάσει στη νειφική πυρά. Και τότε εκείνος άρχισε
να διηγείται στο πλήθος που συγκεντρώθηκε όλα ειtείνα
τα παράξενα που είδε στην Άλλη Πλευρά...
Είπε, λοιπόν, πως όταν βγήκε η Ψυχή του πορεύτηκε
μαζί με άλλους νειφούς σ' έναν τόπο όπου υπήρχαν δυο
ανοίγματα στη γη ι(αι άλλα δυο Ψηλά στον ουρανό. Ανά-
μεσά τους κάθονταν δικαστές, που τους δίιtαιους ιtαλού-
σαν να αιtολουθήσουν το δρόμο δεξιά ιtαι πάνω (αφού
πρώτα τους ιφεμούσαν στο στήθος σημάδια της ι<ρίσης
τους), ενώ τους άδικους τους έστελναν να πέσουν στην
κάτω αριστερή τρύπα (έχοντας ι(αι αυτοί τα διι(ά τους ση-
μάδια των όσων έπραξαν).
Στο μεταξύ, από τις δυο άλλες τρύπες οι Ψυχές που ανέ-
βαιναν μέσα από τη γη ήταν βουτηγμένες στη σιtόνη,
ενώ αυτές που κατέβαιναν από τον ουρανό ήταν κα-
Θαρές. 'Οταν συναντιούνταν οι φίλοι και οι συγγενείς,
αγιtαλιάζονταν και χαιρετιούνταν σαν σε γιορτή, για να
βαδίσουν όλοι μαζί προς ένα λιβάδι, λέγοντας ο καθένας
τη διι(ή του εμπειρία -την πορεία γεμάτη πόνο κάτω
από τη γη ή για την άφατη ομορφιά του ουρανού.
Μερικές φορές δε, κάποιος από τους άδιιtους ήθελε να
βγει νωρίτερα από τον υπόγειο κόσμο. Τότε το στόμιο
μούγκριζε σαν κτήνος, ενώ άνδρες αγριωποί που φά-
νταζαν σαν γλώσσες φωτιάς και στέκονταν πλάι στο
άνοιγμα άλλους τους έριχναν πάλι μέσα στην τρύπα, ενώ
άλλους τους έβαζαν ιtατάχαμα, τους έγδερναν ιtαι τους
πετούσαν πίσω.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ

Χωρίς αμφιβολία, η περιγραφή των τεσσάρων ανοιγμά-
των παραπέμπει στις πύλες του Πορφύριου (J77ysέery τ.
82) και του Πλούταρχου (mys€ery τ. 90), ενώ το χΘόνιο
στόμιο Θυμίζει το κτήνος Αmmίt, ττου τρέφεται από τις

© DiΤΕ © DiΈΕ
 άδιι(ες Ψυχές που Θα κρίνει η Ψυχοστασία του Όσιρι,
σύμφωνα με την Α4yίjπ7tακή Β4'βλο rων Νεjφώιt. Ακόμη
περισσότερο, όμως, Θυμίζει την περιγραφή της εισόδου
της Χριστιανικής Κόλασης ως στόμα Λεβιάθαν, εικονο-
γραφία που επαναλαμβάνεται σε όλες τις ορΘόδοξες (και
όχι μόνο) παραστάσεις της Τελικής Κρίσης.
Η διήγηση του Ηρός, όμως, δεν σταματά εδώ...
Κατά την όγδοη ημέρα παραμονής των Ψυχών στο λιβάδι
οι νεκροί ξεκινούσαν μια πορεία, που τη δωδέκατη μέρα
Θα έφταναν σε ένα σημείο από όπου Θα αντίι<ριζαν να
απλώνεται από Ψηλά ένα τεταμένο φως ευθύ σαν κίονας,
που διαπερνούσε όλο τον ουρανό και τη γη.
Ο φωτεινός αυτός πυλώνας είναι το αχίs mυndί, ο συνε-
κτικός δεσμός του ουρανού που συγιφατεί όλη την περι-
στροφιι(ή ι(ίνησή του, ενώ από τις άιtρες του δεσμού είναι
στερεωμένο το αδράχτι της Ανάγκης, που προκαλεί όλες
τις περιστροφιι(ές κινήσεις. Στο φως αυτό Θα φτάσουν
μετά από μια αιtόμη ημέρα πορείας, μέχρι να αφουγκρα-
στούν την ττερίφημη Μουσιι(ή των Σφαιρών...
Ο ΚΛΗΡΟΣ ΤΟΥ ΔΑΙΜΟΝΑ
Οι αριθμοί που αναφέρει εδώ ο Πλάτωνας δεν είναι τυ-
χαίοι! Μέχρι και σήμερα, η όγδοη ημέρα Θεωρείται ο χρό-
νος της ανάστασης, με το δώδεκα να παραπέμπει στην
# κοσμική συμμετρία και το δεκατρία να διαβάζεται ως το
νέο ξεκίνημα των πραγμάτων.
Κατά τη δέι(ατη τρίτη ημέρα, λοιπόν, οι Ψυχές διαιφίνουν
οχτώ σειρήνες που περιστρέφονταν άόρεί;αν όπως τα
άστρα και οι πλανήτες στις τροχιές τους) βγάζοντας και
από μια μουσική νότα, ενώ λίγο πιο πέρα στέκονταν οι
Θυγατέρες της Ανάγκης: η Λάχεση, η Κλωθώ και η Άτρο-
πος. Οι τρεις Μοίρες τραγουδούσαν πάνω στη μελωδία
των Σειρήνων (βλ. αστρολογία) τα περασμένα η Λάχε-
σης, τα τωρινά η Κλωθώ ι(αι τα μελλούμενα η Άτροπος.
Και τότε οι Ψυχές παρατάχθηι<αν μπροστά από την πρώ-
τη κόρη, μέχρι που εμφανίστηκε ένας προφήτης (αυτός
που ερμηνεύει) και πήρε από την αγκαλιά της Λάχεσης
κλήρους και παραδείγματα βίων. «Ψυχές της μιας μέ-
ρας...» φώναξε ο προφήτης «...αρχίζει για το Θνητό γένος
άλλος ένας κύιtλος με κατάληξη το Θάνατο. Δεν Θα σας
ττάρει με ι(λήρο κάποιος δαίμονας, Θα τον διαλέξετε εσείς
τον δαίμονα [...] Η ευθύνη είναι αυτουνού που διαλέγει.
Ο Θεός δεν έχει ενοχή.»
Το σημείο αυτό έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ιtαι προσέξτε
γιατί: ο προφήτης απλώνει τους βίους (διαφορετιιtές
πορείες ζωής, όπως αυτή ενός τυράννου, ενός χωρικού,
ενός φιλοσόφου, ενός ναυτιιtΟύ κ.α.) και μοιράζει τους
κλήρους στις Ψυχές. Με βάση τοι)ς ιtλήρους, οι νειφοί
μπαίνουν σε σειρά για να επιλέξουν από τους βίους ποι-
Ον Θέλουν να ακολουθήσουν. Και, όταν ολοιtληρωθεί η
επιλογή, οδηγούνται μπροστά στη Λάχεση, η οποία δίνει
στον ιtαθένα τον προσωπικό του δαίμονα.
Ο δαίμονας στη συνέχεια φέρνει την Ψυχή μπροστά
στην Κλωθώ και στην Άτροπο, για να επικυρώσουν με
την περιστροφή του αδραχτιού την επιλογή που έκανε ο
νεκρός. Ενώ στη συνέχεια κατευθύνονται στο Θρόνο της
Ανάγκης, κάτω από τον οποίο Θα περάσουν για να βγουν
στην πεδιάδα της Λήθης, όπου και Θα πραγματοποιηθεί
το τελευταίο στάδιο του ταξιδιού...
ΤΟ ΝΕΡΟ ΤΗΣ ΛΗΘΗΣ
Μπορεί σήμερα στο άκουσμα της λέξης δα4'#οιJας να
φανταζόμαστε πλάσματα μοχθη ρά ιtαι φρικώδη,j[±g±η]:
ΞΞ§ί+:Ξ:#~ΞLο°ggΞΈ+Ξτ±Χ:έέα;-:υgΞίΞΞ-~+
~~qyΘΡΦιΤΤτφν και τωΥ Θεών.
Πιο συγκεκριμένα, στην J7ολ4rε4'α ο δαίμονας που προ-
σφέρουν οι Μοίρες είναι ο συνοδός του ανθρώπου, το
διπλό του στον επίγειο βίο που είναι φύλακας, αλλά ιtαι
αυτός που Θα φροντίσει για την εκπλήρωση της επιλογής
του Θνητού.
Το κύριο ζητούμενο εδώ, όμως, δεν είναι ο δαίμονας, όσο
η ελευθερία της εττιλογής. Και μάλιστα η συνετή επιλο-
γή ιtαθώς, όπως αναφέρει ο φιλόσοφος, πολλές ψυχές
διάλεξαν από βιασύνη ζωές γεμάτες κάθε είδος ηδονής,
για να συνειδητοποιήσουν αργότερα πως ο βίος αυτός
στερούνταν την αληθινή αγάπη.Ή τη ζωή των τυράννων
που διέθεταν ιtάθε εξουσία, όχι όμως και δύναμη ως προς
τους εαυτούς τους. Γι αυτό ttαι ο Πλάτωνας επικαλείται
τη σωφροσύνη του μέτρου!
Στην πεδιάδα της Λήθης, λοιπόν, οι ψυχές ιtατασκηνώ-
νουν για να περάσουν την τελευταία τους νύχτα στον
ιtόσμο των πνευμάτων. Από τις όχθες του ποταμού Αμέ-
λητα Θα πιουν το νερό της λησμοσύνης, που ανάλογα με
την ποσότητα Θα ξεχάσουν λίγα ή πολλά από το σύνολο
των περασμένων τους ζωών.
Έπειτα Θα ξαπλώσουν για να
κοιμηθούν, μέχρι να τους ξυπνή-
σει μια βροντή και ένας δυνατός
σεισμός.
Τότε όλες οι Ψυχές έγιναν αστρο-
βολίδες ιtαι τινάχτηκαν, άλλη
εδώ, άλλη ειtεί, για να αρχίσει
κάθε μια ιtαι εκ νέου τη ζωή της...
ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ
ΤΟγ ΣΚΙΠΙΩΝΑ
Κανείς δεν γνωρίζει μέχρι σε ποιο
σημείο η περιθανάτεια περιπέ-
τεια του Ηρός είναι ιtυριολει(τι-
κή. Ελάχιστη σημασία, βλέπετε,
έχει για τον Πλάτωνα το ιtατά
ττόσο τα πράγματα συμβαίνουν
ή όχι με αυτό τον τρόπο μετά το
Θάνατο. Οι εικόνες της
:`#^:ί%Ρά:Άνε::ί`:::::υτ™σθκεξλψε:
ή δεν μπορεί να εντρυφήσει στο φ,ιλοσοφυώ σ.τοχqσμό:,
Και το νόημα αυτό αφορά την ι(ατάλληλη προετοιμασία
της Ψυχής, ώστε να γίνει πολίτης της αιωνιότητας!
Ο Πλάτωνας δεν ήταν ο μοναδικός φιλόσοφος που προ-
σπάθησε να διδάξει μεγάλες αλήθειες χρησιμοποιώντας
ιστορίες από Θανατοναύτες της εποχής του. Ο Κικέρω-
νας, συντάσσοντας τη δική του J7ολ4r€4'α το 51 π.Χ., περι-
λαμβάνει στο έκτο βιβλίο το sοm#ί.z/m sαψ!.ο#Ζ.s.
Σ' αυτό διηγείται πώς ο Ρωμαίος στρατηγός Scίρίο Αe~
mίιίαnυs βλέπει ένα όνειρο γεμάτο φαντάσματα, τα
οποία Θα του αποκαλύψουν τα μυστικά του επέκεινα,
καταλήγοντας πως «ζουν την αληθινή τους ζωή αυτοί οι
οποίοι έφυγαν πετώντας από τα δεσμά του σώματος σαν
να ήταν φυλακή, ενώ η διιtή σας, αντίθετα, η οποία λέγε-
ται `ζωή' είναι Θάνατος.»
Το ιtείμενο του Κικέρωνα μαρτυρά την ττυθαγόρεια και
πλατωνιιtή του παιδεία, ενώ οι περιγραφές του για το δι-
άστημα Θυμίζουν σύγχρονα έργα. Δεν παύει, όμως, ξανά
να πρόκειται για ένα διδαιtτιιtό έργο. Παρόμοια είναι ιtαι
η μεταθανάτια εμπειρία που καταγράφει ο Πλούταρχος
στο Περί του Σωκράτους Δαιμονίου το 9Ο μ.Χ.
Σ' αυτήν μαθαίνουμε για τον Τίμαρχο ο οποίος, Θέλοντας
να μάθει ποια δύναμη είχε το δαιμόνιο του Σωκράτη,
ι(ατέβηι(ε στο Τροφώνιο άντρο ιtαι, αφού έμεινε εκεί για
δυο νύχτες και μια μέρα, επέστρεψε ευτυχισμένος. Είχε,
βλέπετε, ταξιδέψει στην Άλλη Πλευρά και γύρισε για να
μας διηγηθεί τα όσα είδε ειtεί πέρα...
Ο ΑΣΤΡΙΚΟΣ ΑΛΛΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Είπε, λοιπόν, ο Τίμαρχος πως όταν κατέβηιtε στο μαντείο,
δεν έβλεπε τίποτε άλλο πέρα από βαθύ σιtοτάδι. Κατόπιν
προσευχήθηκε ιtαι ξάπλωσε, μέχρι που ξαφνιιtά ιtάποιος
ή κάτι τον χτύττησε στο ιtεφάλι,
με αποτέλεσμα οι ραφές του
κρανίου να χωριστούν και η
Ψυχή του να φύγει. Τότε ένιωσε
σαν να αναπνέει για πρώτη
φορά πραγματικά~.
Οι λεπτομέρειες αυτές δεν εί-
ναι τυχαίες. Όχι μόνο Θυμίζουν
πολλές σύγχρονες εξωσωμα-
τικές εμπειρίες, αλλά παραπέ-
μπουν ιtαι σε ειδιι(ές τεχνικές
αστρικής αναπνοής, όπως
είδαμε ι(αι στο 777γsfery τ. 91. Η
εμπειρία του Τίμαρχου, όμως,
γίνεται ακόμη πιο περίπλοιtη
στη συνέχεια.
Εντυπωσιασμένος από την
αίσθηση που είχε από το ξεδί-
Πλωμα της Ψυχής του, άκουσε
ένα σφύριγμα και μια γλυκιά
φωνή να φτάνει από μακριά.
Τότε σήκωσε το βλέμμα του και
είδε αναρίθμητα γιγάντια σφαιρικά νησιά (άστρα-Θεοί),
ποιj έλαμπαν στον ουρανό, να ταξιδεύουν παράγοντας
μια γλυκιά φωνή. Και ανάμεσά τους απλωνόταν μια λα~
μπερή Θάλασσα με δυο στόμια, που δέχονταν μέσα τους
την εισροή δυο ποταμών φωτιάς.
Βλέποντας αυτά ει7φραίνονταν ο Τίμαρχος από το Θέ-
αμα, μέχρι που πρόσεξε πως ιtάτω από τα πόδια του
απλώνονταν μεγάλο χάσμα σιtοτεινό, που αναταράσσο-
νταν και φούσιtωνε. Από τα βάθη του δε έφταναν ανα-
ρίθμητα ουρλιαχτά και οδυρμοί ανάμιιtτοι από άνδρες
και γυναίκες. Μήπως αυτό που βλέπει εδώ ο Τίμαρχος
είναι η Κόλαση, για την οποία μιλάνε ιtαι οι Χριστιανοί;
'Οχι ακριβώς! Η μεγάλη Θάλασσα είναι ο ζωδιακός, ενώ
τα στόμια είναι οι τομείς του Ζωδιακού με το γαλαξιαιtό
ιtύκλο. Το δε σιtΟτάδι που περιγράφει χαραι(τηρίζεται ως
€κzιαρα7zιό#ει;οιJ, λέξη που παραπέμπει στον Τάρταρο. Ο
Πλούταρχος, όμως, στο Περί του εμφαινομένου προσώ-
77ου rω jtύκλω r7ς Σελ4ιJ7ς (™ysfery τ. 90) παρατηρεί πως
για τους κατοίιtους της Σελήνης η ομηρική περιγραφή
του Άδη και του Τάρτατου αφορά τη Γη!
ΣτγΓΑ & ΣΕΛΗΝΗ
«Τίμαρχε, τι ποΘείς να μάθεις;» ακούστηιtε τότε μια ασώ-
ματη φωνή. «Τα πάντα!» απάντησε εκείνος.
«'Ομως εμείς,» είπε η φωνή «μιιtρή σχέση έχουμε με τον
κόσμο εκεί πάνω. Γιατί αυτός ανήκει στη δικαιοδοσία
άλλων Θεών. Την επικράτεια, όμως, της Περσεφόνης [η
Σελήνη], την οποία εμείς διευθύνουμε και η οποία αποτε-
λεί το ένα τέταρτο του σύμπαντος, όπως ορίζεται από τη
Στύγα, αν το επιθυμείς, είναι δυνατόν να την εξετάσεις».
«Ποια είναι η Στύγα;» ρώτησε αμέσως μετά ο Τίμαρχος.
Και η φωνή απάντησε πως είναι η «οδός για τον Άδη [...]
 που ανεβαίνει από ιtάτω, από τον Άδη, προς τα πάνω
[ι(αι] ορίζει την έσχατη περιοχή του σύμπαντος.
»Τέσσερις είναι οι αρχές των πάντων: η πρώτη της ζωής,
η δεύτερη της κίνησης, η τρίτη της γέννησης ι(αι η τελευ-
ταία της φθοράς. Την πρώτη με τη δεύτερη αρχή τις συν-
δέει η Μονάδα στο αόρατο. Τη δεύτερη με την τρίτη ο
Νους στονΉλιο. Την τρίτη με την τέταρτη η Φύση στην
Σελήνη. Σε κάθε μια από τις συνδέσεις αυτές κάθεται
κλειδούχος μια Μοίρα [...].
»Η Σελήνη, όμως, είναι το βασίλειο των γήινων δαιμόνων
και ξεφεύγει από τη Στύγα, γιατί περνά λίγο Ψηλότερά
της [...]. Όταν η Στύγα ορμά πάνω της, οι Ψυχές βοούν
φοβισμένες. Γιατί ο Άδης αρπάζει πολλές απ' αυτές, ιtα-
Θώς γλιστρούν προς τα κάτω [...]
'Οπως αντιλαμβάνεστε από όλα τα παραπάνω, οι περιθα-

ή νάτιες εμπειρίες των αρχαίων δεν ήταν απλά παραφυσικά

φαινόμενα, αλλά αποκαλύψεις της ουράνιας τοπογραφί-
ας! Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα, μονάχα που δεν δίνουμε
τόση σημασία στις λεπτομέρειες των όσων μας διηγού-
νται, παρά στην ίδια την υπόσχεση της μεταθανάτιας επι-
βίωσης. Για τον αρχαίο, όμως, σημασία είχε ο τρόπος...

ΨΥΧΗ, ΝΟΥΣ & ΔΑΙΜΟΝΑΣ

«Όμως δεν βλέπω τίποτε άλλο εκτός από πολλά άστρα
να πάλλονται γύρω από το χάσμα,» αποκρίθηκε απορη-
μένα ο Τίμαρχος, «άλλα να βυθίζονται σ' αυτό και άλλα
ν' αναπηδούν πάλι από ιtάτω προς τα πάνω».
«Επομένως, χωρίς να το ξέρεις βλέπεις τους ίδιους τους
δαίμονες,» είπε η φωνή. «Γιατί [...] κάθε ψυχή διαθέτει
νου και δεν υπάρχει ψυχή δίχως λογική ιtαι νου. Το
κομμάτι της, όμως, που τυχόν Θα αναμιχθεί με τη σάρκα
και τα πάθη αλλοιώνεται ιtαι γίνεται, ακολουθώντας τις
ηδονές ιtαι τους πόνους, μη λογικό.
Δεν αναμιγνύονται, όμως, όλες οι Ψυχές με τον ίδιο
τρόπο: άλλες βυθίζονται ολόκληρες μέσα στο σώμα ι{αι
εξ ολοκλήρου διαταραγμένες άγονται απολύτως
στη ζωή τους από τα πάθη. Άλλες, ττάλι, εν μέ~
ρει αναμιγνύονται, εν μέρει όμως αφήνουν
έξω απ' τη σάριtα το ι(αθαρότερο τμήμα
τους δίχως να απορροφάται.
»Ειtείνο το τμήμα μοιάζει σαν ση-
μαδούρα προσαρτημένη στην
ι(ορυφή, η οποία επιπλέει στην
επιφάνεια ακουμπώντας στο
κεφάλι του ανθρώπου, ενώ
εκείνος μοιάζει σαν βουλι~
αγμένος στο βυθό.
»Και ιtρατώντας ορΘή την
Ψυχή, τη βαστά για όσο
ιtαιρό εκείνη το υπαιtΟύ-
ει ιtαι δεν ι(υριαρχείται
από τα πάθη. Το τμήμα,
λοιπόν, που μένει βιjΘι-
σμένο στο σώμα λέγεται

Ψί;χή. Το τμήμα που δεν υπόιtειται σε φθορά οι πολλοί
το αποκαλούν ιJου και νομίζουν ότι βρίσκεται εντός τους,
όπως νομίζουν ότι είναι μέσα στους καθρέπτες τα είδωλα
της αντανάι<λασης. Όσοι, όμως, έχουν ορΘή αντίληψη το
αποιtαλούν δαύ'4!οιJα που βρίσκεται εκτός τους.»
Πολλές φορές στα κείμενά μου επανέρχομαι στο μεγάλο
μυστήριο του Άγιου Φύλακα Αγγέλου.'Ισως τώρα, διαβά-
ζοντας αυτό το απόσπασμα, να καταλαβαίνετε καλύτερα
σε τι αναφέρομαι τόσο συχνά...
ΒΥZΑΝΤΙΝΕΣ
ΕΠΙΘΑΝΑΤΙΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ
Πολλά ακόμη είπε η ασώματη φωνή στον Τίμαρχο για
τον Άλλο Κόσμο και τους νόμους που τον διέπουν. Κά~
ποια στιγμή, όμως, τον έδιωξε προβλέποντας πως Θα επι-
στρέψει σε τρεις μήνες. Και έτσι έγινε, αφού πέθανε μετά
από αυτό το διάστημα...
Ο αρχαίος ιtόσμος δεν διασώζει μεγάλο αριθμό από πε~
ριΘανάτιες εμπειρίες, σε αντίθεση ίσως με τη βυζαντινή
γραμματεία, που είναι ιδιαιτέρως πλούσια σε οράματα
του επέκεινα.
Στο αγιολογιι(ό μυθιστόρημα Βαρλαάρ κα4 Jωάσαφ (11Ος
αιώνας;), που συγκαταλέγεται ανάμεσα στα αριστουρ-
γήματα της βυζαντινής Θρησκευτικής λογοτεχνίας, βρί~
σκουμε το δράμα του Ιωάσαφ, ο οποίος είχε την ευιtαιρία
να δει με τα μάτια του τον τόπο τιμωρίας των αμαρτω-
λών. Συνοδοί του ήταν μερικοί «φοβεροί» που, αν και
δεν προσδιορίζονται, τον οδηγούν σε ένα σκοτεινό τόπο,
όττου βασανίζεται το «γένος των σκωλήκων» σε πύρινα
ιtαμίνια. Ανάμεσα σε τελώνια βρέθηκε επίσης και για
σαράντα μέρες η Θεοδώρα, η ττιστή υπηρέτρια του οσίου
Βασιλείου του Νέου, όττως μας πληροφορεί ο βιογράφος
του (10ος αιώνας), ενώ εντυπωσιακό είναι και το όραμα
της Αναστασίας, μιας μοναχής (10Ος αιώνας) που επέ-
στρεψε τρεις μέρες μετά το Θάνατό της, για να διηγηθεί
σε όλους ό,τι της αποιtάλυψε ο αρχάγγελος Μιχαήλ για
τη μεταθανάτια ζωή.
Την ίδια εποχή ο μοναχός Κοσμάς ήταν ηγούμενος μονής
κοντά στον ποταμό Σαγγάριο. Κάποτε όμως αρρώστησε
βαριά, και μετά από πέντε μήνες ταλαιπωρίας στο ιφε-
βάτι έχασε ξαφνιι(ά τις αισθήσεις του. Τότε είδε κατάμαυ~
ρες φιγούρες με παραμορφωμένα πρόσωπα ιtαι Θηριώδη
βλέμματα να τον αρπάζουν ι<αι να τον σπρώχνουν προς
ένα γι(ρεμό. Στη μια πλευρά υπήρχε ένα πολύ στενό
μονοπάτι, ενώ από κάτω κυλούσε ποταμός. Προσεκτικά
ο μοναχός, μαζί με την απόιtοσμη συνοδεία του, δρασκέ-
λισαν το δρομάκι φτάνοντας μπροστά σε μια πύλη όπου
ένας μαύρος γίγαντας -που το ένα του χέρι ήταν ατροφι-
κό, ενώ το άλλο παχύ και γυμνασμένο- ωθούσε τις Ψυχές
να πέσουν στα Τάρταρα.
Ο Κοσμάς όμως σώθηιtε από την καταδίκη, όταν ξαφνικά
εμφανίστηκαν οι απόστολοι Ανδρέας ιtαι Ιωάννης, οδη-
γώντας τον στον Παράδεισο. Στη συνέχεια τον έφεραν
πίσω στο σώμα του, ακολουθώντας αυτήν τη φορά δια-
φορετική πορεία, από την οποία είχε την ευιtαιρία να δει
από μακριά τις επτά λίμνες των τιμωριών.
Τέλος, στο βίο του όσιου Φιλάρετου του Ελεήμονα (9ος
αιώνας) μαθαίνουμε για το όραμα του πνευματικού του
παιδιού, του Νικήτα. Ο Νικήτας ήταν εφτά ετών, όταν σε
κατάσταση έκστασης «ηρπάγη εις τον εκείθεν ι(όσμον».
Και εκεί αντίκρισε το βαθύ πύρινο ποταμό που χωρίζει
την Κόλαση από τον Παράδεισο, έναν ιtήπο με πανύψη-
λα δέντρα και τεράστιους ιtαρπούς που απολάμβαναν
άνδρες και γυναίιtες. Στον όμορφο ειtείνο τόπο βρισκό-
ταν και ο παππούς του, ιtαθισμένος σε χρυσό Θρόνο με τη
μορφή του Αβραάμ, όπως περίπου απεικονίζεται ο προ-
φήτης στις παραστάσεις της Δευτέρας Παρουσίας.
Ο παππούς του, λοιπόν, τον προσιtαλεί να πλησιάσει για
να απολαύσει τοι)ς καρττούς του Παραδείσου, ο νεαρός
όμως ήταν διστακτικός, γιατί τους χώριζε μια στενή γέ-
φυρα. Τελιι(ά, με τη βοήθειά του καταφέρνει να περάσει
απέναντι, αν και η περιγραφή διακόπτεται κάπου εδώ,
αφού η μητέρα του τον ξυπνά (!) επειδή ο μιιtρός ξεφώνι-
ζε φοβισμένος από τις φλόγες που έβλεπε να πηδάνε από
το ποτάμι που κυλούσε κάτω από τη γέφυρα.
Όπως ίσως Θα έχετε αντιληφθεί, παρόμοια με τους αρ-
χαίους, οι Βυζαντινοί Θανατοναύτες δίνουν εξίσου μεγά-
λη έμφαση στη γεωγραφία του Άλλου Κόσμου, δείχνο-
ντας όμως περισσότερο ζήλο στα ζητήματα της ηθικής
νομοτέλειας. Οι λόγοι είναι προφανείς... <=;;:=
Σημείωση: Αυτήν την rrερίοδο εργάζομαι σ€` κάτι πολύ μεγάλο,
που σι{Οπό έχει να ρίξει φως σ' όλα τα παραττάνω μυστήρια,
ατταντώντας με ένα πολύ ιδιαίτερο τρόπο στο ερώτημα του
Θανάτου. Επιι{αλούμαι, λοιπόν, ιην υπομονή σας μέχρι την
ολοκλήρωσή του.

λιοί κάτοικοι της Κρήτης. Στο βορειοανατολικό
άιtρο του νησιού, πάνω σε απότομες πλαγιές, ιtαι
αιφιβώς απέναντι από τη Μονή της Παναγιάς της
Άκουσα κάποτε μια
Φανερωμένης ιστορία ζούσαν
Τράχηλα, που διηγούνταν οι ττα-
σε μια σπηλιά
κάποιοι ασκητές. Αλλά και αυτοί μια μέρα έφυγαν, για
να ασιtητέψουν σε άλλα μέρη. Καιρό αργότερα, πολλοί
περαστικοί που έτυχε να περνούν κοντά από τα άδεια
σπήλαια, άκουγαν ψαλμωδίες ιtαι μύριζαν Θυμίαμα.
Όταν όμως πλησίαζαν, δεν έβλεπαν κανένα άνθρωπο,
hl παρά μόνο αφημένα ράσα!
Κάπως έτσι ιtαι γεμάτος περιέργεια άρχισα να Ψάχνω
για πρώτη φορά τα μυστήρια και τους Θρύλους του
Αιγαίου μας, πραγματοποιώντας ένα πολύ παράξενο
ταξίδι.Ένα ταξίδι με διηγήσεις από τους γεροντότερους,
που έχουν να μας πουν αμέτρητες αλλόιtοτες ιστορίες.
Ιστορίες με εμπειρίες από ει(είνους που έζησαν ό,τι εμείς
σήμερα αποι(αλούμε «παράδοση».
Ένα ταξίδι με την αλμύρα του Αιγαίου να σε παρασέρ-
νει σε ιφυμμένους όρμους ι(αι ι(ρησφύγετα πειρατών,
σε σιtοτεινές σπηλιές με χαμένους Θησαυρούς ιtαι φα-
ντάσματα, σε ιtαταραμένα λιμάνια και στοιχειωμένα
πηγάδια, σε ανατριχιαστικές δοξασίες με δράκους και
άλλα περίεργα πλάσματα, που για να τα αναιtαλύψεις
Θα πρέπει να ακολουθήσεις αθόρυβα τα βήματά τους
στα μυστικά μονοπάτια των νησιών. Στα δαιμονονήσια
του Αιγαίου...
ΞΗ Οι
ΣΚΟΗΕΛΟΣ ΤΟΥμε ΔΡΑΚΟγ
βόρειες Σποράδες, τη Σκιάθο, την Αλόννησο
αλλά και τη Σιtόπελο, είναι που έχουν πάρει το όνομα
Δα4#οι/οιJήσ{α. Το γιατί κάποιοι το αττοδίδουν στις πει-
ρατιι(ές εττιδρομές, αφού καθ' όλη τη διάριtεια του Με-
σαίωνα οι απόμεροι όρμοι αποτελούσαν ορμητήριο για
πειρατιι(ά γιουρούσια.
Κάποιοι άλλοι, όμως, μιλάνε για παράξενα πλάσματα
με μαύρες και γυαλιστερές σάρκες (Αλόννησος), αλλά
και για βριι(όλαι(ες με τη μορφή σκελετών (Σκόπελος).
Σύμφωνα δε με μια παμπάλαια παράδοση, κάποτε στη
Σκόπελο είχε εμφανιστεί ένας φοβερός δράι(οντας, με
αποτέλεσμα το νησί να ερημώσει. Μόνο όσοι καταδι~
κάζονταν σε Θάνατο από τις γύρω περιοχές κατέληγαν
εκεί, στο αιφογιάλι Πάνορμο, όπου το Θεριό τους έβρι-
σκε ι(αι τους έτρωγε. Και αυτό ι(ράτησε για τετρακόσια
χρόνια. Μέχρι που ο Άγιος Ρηγίνος, μαθαίνοντας για
τον δράιtο, μπάρκαρε σαν ναύτης σ' ένα ιtαράβι που
μετέφερε μελλοθάνατους στο νησί ιtαι, όταν έφτασε,
ι(ατεβαίνοντας αναφώνησε «Πού στο έλεος του Θεού
είναι το Θεριό;» ερώτημα ττου έδωσε στην τοποΘεσία το
σημερινό του όνομα, δηλαδή Έλ4ος.
Προχώρησε, λοιπόν, ο Άγιος μαζί με τους ιtατάδικους
και ιtάποτε αντάμωσε το δράι(οντα. Το Θεριό μόλις τον
είδε φοβήθηι(ε και το 'βαλε στα πόδια. Ξοπίσω ο Ρη-
γίνος το κυνηγούσε και ο δράκοντας, για να γλυτώσει,
αναγκάστηκε να πηδήξει στη Θάλασσα, όπου και χάθη-
ι(ε για πάντα...
Στο ση μείο ειtείνο, στο λεγόμενο Δραjtονzιόσttύοι#α, ο
βράχος που σκίστηκε διακρίνεται μέχρι σήμερα. Στο ίδιο
μέρος οι Σκοπελίτες φτιάξανε προσιtυνητάρι και ιtάθε
χρόνο στη γιορτή του Αγίου, που μαρτύρησε το 362, γι-
ορτάζουν τη μνήμη του διαβάζοντας παρακλήσεις.
Η ΣΠΗΛΗΑ ΤωΥ ΚγκλΏFΉΑ
+ί Τα διιtά της πλάσματα, όμως, έχει ιtαι η Σιtιάθος
ι(αι δη βρικόλαιtες, για τους οποίους έλεγαν πως ι(υνη-
γούσαν μονάχα τα συγγενικά τους πρόσωπα.
Πιο μυστηριώδη είναι, όμως, τα Γιούρα, ένα βραχώδες
ιtαι αφιλόξενο ξερονήσι, περίπου 20 μίλια βορειοδυτικά
της Αλοννήσου, που φιλοξενεί το σπήλαιο του Κύιtλω-
πα, το μεγαλύτερο των Σποράδων.
Ανασκαφές στην περιοχή έδειξαν αδιάιtοπη ανθρώπινη
δραστηριότητα από τη Μεσολιθιιtή εποχή (10.000-
6.800 π.Χ.), γεγονός που σημαίνει πως το σπήλαιο
χρησιμοποιήθηκε από προ.ι.στοριιtούς ψαράδες που τα-
ξίδευαν με σχεδίες ανάμεσα στα νησιά ιtαι μέσα από τα
στενά Θαλάσσια περάσματα που υπήρχαν τότε. Άραγε
τι παράξενες ιστορίες να διηγούνταν γύρω από τη φω-
τιά τις νύχτες οι άνθρωποι εκείνης της εποχής„.
9χιήί.λ±ΞΈε±ι9τΞ από Τα ΞΞ,gΙΗΗ,-
*ΟJ±ΤJ
οπου στη
βορεινή πλευρά υπάρχουν αρχαία
οχυρά, ενώ στη νότια και τη δυτιιtή βρέθηι<αν λείψανα

ιtατοίιtησης από τη Νεολιθιιtή περίοδο.
Στον αμμώδη βυθό της νότιας παραλίας υπάρχουν
βυθισμένα κτίρια μιας κάποιας αρχαίας πολιτείας. Κα-
λύμνιοι δύτες, μάλιστα, ανέφεραν ερείπια σε βάθος που
έφτανε τα 17 μέτρα!
Η Ψαθούρα λένε ότι ίσως να ήταν η αρχαία Χρυσή, νησί
που βρισκόταν σε μιιφή απόσταση από τη Λήμνο, αλλά
κάποτε βούλιαξε και αφανίστηκε στο βυθό. Αρχαίοι μύ-
Θοι Θέλουν παράξενα Θαλάσσια πλάσματα να ζουν στα
σκοτεινά της νερά μέχρι και σήμερα...
ΞΟΙΌπως
ΒΡΙΚΟΛΑΚΕΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟγ
συμβαίνει στις Σποράδες, έτσι και σε ολό-
ιtληρο το Αιγαίο υπάρχουν πολλές ιστορίες για βρικό-
λαιtες. Πλάσματα όχι σαν τους αστραφτερούς γόηδες
του κινηματογράφου, αλλά νεκροζώντανοι που μιαί-
νουν τις περιοχές των Θνητών με Θάνατο και ασθένειες.
Σε ττολλά νησιά του Αιγαίου, λοιπόν, οι κάτοικοι φύ-
λαγαν το δωμάτιο του νεκρού, ι(αθώς πίστευαν ότι αν
μια γάτα ή άλλο ζώο περνούσε πάνω από το νεκρό
σώμα, αυτό Θα βρικολάκιαζε. Είναι χαραιtτηριστικό δε
ότι στην Κάλυμνο οι μαύρες γάτες που νιαούριζαν στις
σιtεπές, όπως και τα μαύρα κοράκια, Θεωρούνταν πως
είναι βρικόλακες μεταμφιεσμένοι!
Ένας από τους πολλούς τρόπους εξόντωσής τους, μά~
λιστα, ήταν το ιtάρφωμα στην ιtαρδιά ή και σε άλλα
σημεία του σώματος ι(ατά την ταφή, ώστε να μη μπορεί
έπειτα ο βριιtόλακας να σηκωθεί αττό τον τάφο. Παλιό-
τερα δε, είχε γίνει παράδοση να καρφώνουν την ιtαρδιά
σε όλους τους νεκρούς.
Στην Εύβοια του 1791, για παράδειγμα, είχαν ξεθάψει
νεκρούς και τους έκαψαν με ένα πυρωμένο σίδερο στην
καρδιά, γιατί Θεώρησαν πως ήταν βρικόλακες και υπεύ-
Θυνοι για μια μεγάλη επιδημία.
Αντίστοιχα, έχουν ανακα-
λυφθεί λείψανα καρφωμένα
στα φέρετρα σε πολλά νε-
1(ροταφεία της χώρας.
Στη Μυτιλήνη παλαιότερα
ένας σιtελετός βρέθηιtε ιtαρφωμένος στο έδαφος με
τεράστιες ατσαλόπροιtες, ενώ μόλις το 1990 αποιtαλύ-
φθηκε σε μια ιφύπτη λείψανο ιtαρφωμένο στον λαιμό,
στα χέρια, στη λεκάνη και στα πόδια, με πρόκες μισού
περίπου μέτρου! Παρεμφερή ευρήματα έχουν αναφερ~
Θεί ι<αι στη Μύκονο και αλλού.
Στο Αιγαίο εξόριζαν τους βριιtόλακες στα ξερονήσια.
Η ελληνική παράδοση πλημμυρίζει από ιστορίες για
μιιφά ιtαι έρημα νησάκια που «φιλοξενούσαν» βρικόλα-
κες. Το νησί Καμένη της Σαντορίνης Θεωρούνταν ο πιο
ισχυρός τόπος εξορίας βρικολάκων, λόγω του Θειαφιού
του ηφαιστείου. Φοβόντουσαν δε να πλησιάσουν την
περιοχή, γιατί οι βριι(όλαι(ες είχαν δημιουργήσει τη δική
τους ιtοινωνία!Ένας αιtόμη τόπος gξορίας, στη Μύκονο,
ήταν το νησί Μπάου, όπου λένε πως τα πρόσωπα των
βριι(ολάκων είναι αποτυπωμένα στα βράχια...
Και οι Θρύλοι δεν σταματούν εδώ: Βρύ;tολακονφαα
λέγονται έξι μικρά νησιά κοντά στη Σι(ύρο, όπου οι βρι-
ιtόλαιtες που τα κατοιιtούν πίνουν το αίμα των Ψαράδων
που βγαίνουν στις ακτές τους.
Παρόμοια, Φαι;rαοι#αzΌι;Ψαα ονομάζονται τέσσερα
νησιά ιtοντά στην Κω, που ιtάποτε τα πήραν βριιtόλακες
και εξαφανίστηκαν - Θρύλος που ίσως να περιγράφει
μια κάποια καταβύθιση στεριάς από σεισμό!
Βουρβοίjλακας λέγεται το στοιχειωμένο ακρωτή ρι της
Μυιtόνου, που από μακριά μοιάζει με πύργο όπου κατοι~
κούσε ένας άγριος βρικόλακας. Χαραιtτη ριστικά είναι
επίσης τα τοπωνύμια 4αί#οιJόπετιρα στην Ικαρία, 44αβο-
λολί'#αιJο στη Σάμο, Νεκρό και jνεκροθψκες στην Κάλυ-
μνο, νησάκι που χρησίμευε παλαιότερα ως νεκροταφείο,
ενώ έως ιtαι σήμερα λέγεται πως, όταν δύει ο ήλιος, οι
βρH(όλαιtες ανοίγουν τα μνήματα ιtαι περιφέρονται...
ΞΣΤΟΙΧΕΙΩΜΕΝΤΑ ΣΠΗΛΑΙΑ
Επίσης στην Κάλυμνο συναντάμε και ορισμένα
στοιχειωμένα σπήλαια. Στο σπήλαιο του ρουθουνιού,
για παράδειγμα, απόιtοσμες φωνές διέκοπταν συνε-
χώς τον ύπνο ενός νησιώτη: «Ως πότε Θα σε βαστώ
από πάνω μου;» έλεγε η φωνή. Και όταν έσκαψαν στο
σημείο όπου συνήθιζε να ιtοιμάται, βρήκαν δύο νε-
ι(ροι(εφαλές πνιγμένων ναυτιιtών (;), ίσως ιtαι χαμένων
πειρατών, σαν ειtείνους που σκοτώθηκαν ιtοντά στο γου-
βιασμένο σπήλαιο, νοτιοδυτικά της Ψερίμου.
Ένα ακόμη στοιχειωμένο σπήλαιο στην Κάλυμνο είναι
ειtείνο της Γιαλούς, κοντά στο νειφοταφείο του Αγ. Μάμ-
μα. Η γυναίιtα αυτή έπεσε και σκοτώθηκε από το στόμιό
του, όταν οι ιtατακτητές μαζί με όλα τα παιδιά του νησιού
πήραν και το δικό της. Έκτοτε έγινε φάντασμα που στοί~
χειωσε τη σπηλιά και τη νύχτα κυνηγάει τα παιδιά των
άλλων.
Μία παρεμφερής παράδοση διασώζεται ιtαι στη Σύρο,
στη σπηλιά της Χαρίκλειας.
Ο Θρύλος λέει ότι η Χαρίκλεια ήταν μια ανύπαντρη μη-
τέρα που κατέφυγε στη σπηλιά μαζί με το νεογέννητο
νόθο κοριτσάκι της, για να αποφύγει την καταιφαυγή
της κλειστής νησιωτικής κοινωνίας. Η Χαρίκλεια, όμως,
πέθανε και το μωρό της έμεινε αβοήθητο, στοιχειώνοντας
με το κλάμα του τα υπόγεια περάσματα.
Και, μιλώντας για στοιχειά, ας περάσουμε στη Σύρο και
το περίφημο κοκιtινόσπιτο κοντά στο χωριό Πισκοπειό. Η
Γαλλίδα που κατοικούσε εκεί, παντρεμένη με ένα Συρια-
νό ναυτικό, τρελάθηκε και πέθανε από Θλίψη -διηγούνται
οι παλιοί- όταν το μωρό της χάθηκε αβοήθητο κάποιο
βράδυ, ενώ ειtείνη ήταν απασχολημένη σε ερωτικές περι- από το πανάρχαιο πηγάδι του Ελληνιιtού τρομοκρατώ-
πτύξεις... Η γυναίκα, λοιπόν, στοίχειωσε με τη φασματική ντας τους νησιώτες!
παρουσία της το σπίτι, που από τότε είναι έρημο. Και στην Αστυπάλαια, μέσα σε μια σπηλιά κοντά στο
Παραμένοντας στη Σύρο, αλλά αυτήν τη φορά στις πλα- χωριό υπάρχει ένα πηγάδι που ονομάζεται Λούκκ4. Εκεί
γιές του Γερουσιού, όπου βρίσκεται η νερα.ι.δοσπηλιά που βγαίνει ένα φτερωτό στοιχειό και κυνηγά τη νύχτα τους
ιtατά την παράδοση έβγαιναν νεράιδες για να χορέψουν διαβάτες. Τα φτερά του ακούγονται όταν τα χτυπά ιtα-
στο φως του φεγγαριού. Θώς λούζεται στο νερό! Από το νερό αυτού του πηγαδιού
Στο ίδιο νησί ιtάποιοι μιλάνε και για ένα κρυμμένο Θη- δεν πίνει ιtανείς, αν δεν κάνει πρώτα το σταυρό του...
σαυρό, για το πολύτιμο σπαθί ενός βασιλόπουλου που
είναι Θαμμένο σε κάποιο βουνό της Απάνω Μεριάς.
Λέγεται, επίσης, πως παράξενοι αράπηδες (φαντάσμα~ ΞΣΤΟΙΧΕΙΩΜΕΝΑ ΠΗΓΑΔΕΑ
Στοιχειωμένα πηγάδια, επικίνδυνες Θάλασσες... Το
τα;) εμφανίζονταν κάποτε από το πουθενά, έιtλεβαν τα νερό συνδέεται με ένα πολύ περίεργο τρόπο με το παρά-
παιδιά των Συριανών ιtι εξαφανίζονταν μυστη ριωδώς. ξενο ιtαι το αλλοκοσμιιtό. Στις Παραδόσε4ς του Ν. ΠΟλίτη
ΠΟλυσυζητημένο, όμως, ήταν και το φαινόμενο με τα Θα συναντήσουμε πολλά τέτοια στοιχειά του νερού. Πρό-
πέταλα από τις οπλές του αλόγου του Άη Γιώργη, που ιtειται άραγε για αληθινά πλάσματα ή προσωποποιήσεις
αντηχούσαν μέχρι και πριν λίγα χρόνια στα σιtαλάκια φυσικών φαινομένων που κάποτε έμοιαζαν ανεξήγητα;
των σοιtαιtιών της Άνω Σύρου, όταν ο άγιος έβγαινε τις Τα παλιά πηγάδια ανοίγονταν από ειδικούς τεχνίτες, που
νύχτες περιπολία στην ενορία του. κατασκεύαζαν στο εσωτεριι(ό τους πέτρινες χτιστές ή
Μεριι(οί γέροντες μιλούν βέβαια και για το βραχνά, έναν λαξευτές υπόγειες στοές. Χρησίμευαν ως μυστικές δίοδοι
ιδιόμορφο δαίμονα που τις νύχτες κάθεται στο στήθος διαφυγής ή ι<αι για τη μεταφορά του νερού, όπως στα αρ-
των κοιμισμένων, δυσκολεύοντας την αναπνοή τους, χαία υδραγωγεία. Σ` αυτά τα πηγάδια, ποιι οι στοές τους
όπως ι<αι για ένα άλλο φτερωτό δαίμονα, που έβγαινε διέθεταν πολλές διακλαδώσεις, οι άνθρωποι έλεγαν πως
κατοικούν στοιχεία, η μορφή των οποίων ποιιtίλει από
τόπο σε τόπο.
Σε μία παράδοση από τη Χίο, για παράδειγμα, το στοι~
χειό είναι ένας κοντός Αράπης, που βγαίνει ιtαι ιtάθεται
στο χείλος του πηγαδιού. Κανέναν δεν πειράζει, μόνο
όταν περάσει ttαμιά κοπέλα, της γνέφει να πάει ιtοντά
του. Αν ειtείνη δεχτεί να τον πλησιάσει, τότε εκείνος της
κάνει πολλά δώρα. Αν αρνηθεί, δεν της κάνει κακό, την
αφήνει να περάσει ιtαι να φύγει, στεναχωριέται όμως γι'
αυτήν την περιφρόνηση ιtαι πολλές φορές πέφτει μέσα
στο πηγάδι.
Επίσης στη Χίο, κοντά στον Άγιο Ευστράτιο, βρίσιtεται
ένα πηγάδι όχι πολύ βαθύ, που μέσα όμως έχει σπηλιές
ιtαι καμάρες. Σχεδόν κάθε νύχτα, τα μεσάνυχτα βγαίνει
ένας άνθρωπος καβάλα σ' ένα άγριο άλογο και τρέχει
γρήγορα, ι(άνοντας Θόρυβο στους γύρω δρόμους, κι
έπειτα γυρίζει στο πηγάδι και ξαναπέφτει μέσα. Ο αινιγ-
ματικός αυτός ι(αβαλάρης ονομάζεται Βέι;4ας ιtαι λένε
πως, όποιος πιει νερό απ' το πηγάδι του, τρελαίνεται!
Σύμφωνα με μια άλλη, πολύ παράξενη παράδοση, οι
Χιώτες δεν κοιτάζουν καθρέπτες το βράδυ, γιατί φο-
βούνται πως, αν το κάνουν, Θα δουν εφιαλτικές φιγού-
ρες πεθαμένων και, πιο συγιtεκριμένα, φαντάσματα ή
βριι(όλακες να παρουσιάζονται με λευκά σάβανα.
Στις παραδόσεις αυτές, όμως, εκτός από τα ανθρωπό-
μορφα στοιχειά συναντάμε και ζωόμορφα. Στην Απεί-
ρανθο της Νάξου, για τταράδειγμα, στο στοιχειωμένο
πηγάδι που ονομάζεται J{ίρψ4', ιφύβεται ένα στοιχειό
που παρουσιάζεται κάθε φορά με τη μορφή διαφορετι-
κού ζώου, ενώ στο πηγάδι που το λένε Jίαραβά το στοι-
χειό είναι μια γάτα που... υφαίνει!
ΠΝΕγΜΑΤΑ-ΦγλΑΚΕΣ
ΞΑΡΑΠΗΔΕΣ ΚΑΙ
Ιστορίες με πνεύματα-ζώα που κατοικούν σαν φύλακες
κοντά σε πηγές και λίμνες υπάρχουν πολλές στην ελλη-
νική λαογραφία. Ένα άλλο είδος φύλακα-στοιχειού είναι
ο Αράπης. Στο ι(άστρο της χώρας της Νάξου, για παρά-
δειγμα, που λένε πως είναι στοιχειωμένο, «έχει
πάνω διαολιιtά που πειράζουνε τους ανθρώπους,
ι<αλές ιtιουράδες που χορεύουνε τη νύχτα στα
αλώνια, αράπηδες που βόσκουνε ιtαι λιάζουνε
τα φλουριά τους...»
Αυτοί που μελετάνε σήμερα τις παραδόσεις λένε
πως το πνεύμα των πηγών είναι σχεδόν πάντα
ιtάποιο ζώο, διότι τα ζώα είναι που πηγαίνουν
στο τρεχούμενο νερό για να ξεδιψάσουν. Αντί-
στοιχα, το αστραφτερό χρυσάφι των πειρατών
φυλάει πάντα ένα μαύρο φάντασμα, που είναι
σκοτεινό είτε γιατί οι άνθρωποι το βλέπουν σαν
ανήσυχη σκιά, είτε γιατί -ιtατά παράδοση-κάθε
πειρατής που έθαβε το χρυσάφι του σκότωνε
έπειτα τον σκαφτιά (που τις περισσότερες φορές
ήταν Αφρικανός), για να μην μαρτυρήσει πουθε-
νά το σημείο με τα τιμαλφή.
Οι νησιώτες, βλέπετε, είχαν κάθε λόγο να διη-
γούνται τέτοιες ιστορίες, αφού μυριάδες πειρα-
τές οργίαζαν στο Αιγαίο για αιώνες.
Η Αλόννησος, για παράδειγμα, εξαιτίας των
πολλών μικρών νησιών ι<αι των βραχονησίδων
που την τριγυρίζουν, αποτελούσε ιδανιι(ό μέρος
για πειρατικά ιtαρτέρια. Το 1538 ο διαβόητος
κουρσάρος της Μεσογείου -και μετέπειτα Τούρ~
κος ναύαρχος- Μπαρμπαρόσα κατάστρεψε ιtάθε
χωριό ι(αι οιιtισμό, με αποτέλεσμα να μείνει αι<α-
τοίκητο το νησί για σχεδόν 100 χρόνια.
Αι(όμη και μετά την Επανάσταση του 1821 η πειρατεία
συνεχίστηκε, γι αυτό και η Θαλάσσια περιοχή ονομά-
στηιtε /{λε77rοφωλέα/. Χρειάστηκε μάλιστα να μεταβεί
στο νησί ο ίδιος ο ναύαρχος Μιαούλης, ώστε να επιβά-
λει την τάξη. Κρυμμένοι Θησαυροί του Αιγαίου, όμως,
δεν είναι μονάχα το χρυσάφι των πειρατών...
ΞΠΑΡΑΞΕΝΟΙ
Στη νήσο Λέσβο, ΘΗΣΔγροΕ
κοντά στη Θέση Αχλαδερή, υπάρ-
χουν τα ερείπια της αρχαίας Πύρρας, που καταστρά~
φηκε από σεισμούς ιtαι ιtαταποντίστηκε στα νερά του
 κόλπου της Καλλονής το 231 π.Χ. Μέσα στη Θάλασσα
διαιtρίνονται ακόμα ερείπια σπιτιών, ιtίονες, ίχνη του
λιμανιού ιtαι άλλων τμημάτων του αρχαίου οικισμού.
Θρύλοι μιλούν για ι(ρυμμένους Θησαυρούς, για χρυσά
παράθυρα (!) ι(αι σι<εύη, που το βράδυ της Ανάστασης
φαντάζουν μέσα στα νερά, μυθιι<ά ιtαι ολόλαμπρα,
όμως εξαφανίζονται μόλις τελειώσουν οι αναστάσιμες
Ψαλμωδίες!
Ο ίδιος Θρύλος διασώζεται αναφερόμενος και στο Πα-
λιόκαστρο της Καλλονής. Το Πάσχα, όταν ο παπάς
Ψάλλει το «Χριστός Ανέστη», η κρύπτη ανοίγει μόνη
της και όποιος βρεθεί ιtοντά στα χρυσαφιιtά, μπορεί
να κάνει δικό του ό,τι προλάβει από το σωρό. Γιατί,
μόλις ο ύμνος τελειώσει, η μυστική είσοδος ξανακλεί-
νει και ο τυχερός πρέπει να προλάβει να βγει, αλλιώς
Θα Θαφτεί μαζί με τους Θησαυρούς στο σιtοτάδι ιtαι
μόνο το επόμενο Πάσχα ίσως να τον βρουν και πάλι,
αλλά νεκρό...

ΟΙ ΔΑΙΜΟΝΙΚΟΙ ΤΕΛΧΙΝΕΣ
iί Κλείνοντας δεν γίνεται να μη μιλήσουμε και για
τους Τελχίνες, τα μυστηριώδη εκείνα πλάσματα που η
μυθολογία μας Θέλει να είναι παιδιά της Γαίας και του
Πόντου, γεννήματα της Θάλασσας με ιtεφάλι σκύλου.
Οι Τελχίνες περιγράφονται ως πλάσματα με πτερύγια, αλλά χωρίς κανονικά άκρα. Κατά
άλλες παραδόσεις, είχαν χέρια φώκιας, σώμα ψαριού, πόδια χήνας και ουρά φιδιού. Από-
στολοι των αρχαίων μυστηρίων, είχαν την ικανότητα να Θέλyουν με τα λόγια τους όσους
ήθελαν να μυηθούν. Ξεκινώντας από την Κρήτη, πέρασαν στην Κύπρο, καταλήγοντας αρ~
γότερα στη Ρόδο, που ονομάστηιtε Γελχ4ιJί'ς.
Η Ρέα τούς εμπιστεύτηκε για να αναθρέψουν τον υιό της Ποσειδώνα, που παντρεύτηιtε την
αδελφή των Τελχίνων, την Αλία, αποκτώντας έξι γιους και μια κόρη, τη Ρόδη, από την οποία ιtαι
ονομάσθηκεL#ήδος`.ιΡ! Ιαλυσός και
- Ι.3Τd-, -ί-Ι,\ έg!ΛίγΦg,ςtf2ρ,™!s;α_ν.9Ξ~Φ`Ττ?`Ρn.ξ„ΤΞ};Χ,ί.γ~ξξJ
ποι7 ως αρχαίοι ιερείς, ήτα
ζοώι ορΘργφνιο τρίγωνο! ξγΞgλσχ|::ξ:Τπςό::.Ρ#ήαςρ~γοΞυφό#Ξ:::'ιγάιλαλψόιΞεαΞ#:;sζ`:.:h}:;ς;οΞΧ;Η!#~ξιί-ες,
άλλοtέJ ως Θνητοί τέχνίτες ιtαι εφευρέτες που αναιtάλυψαν το χαλκό και το σίδηρο, δάσκαλοι του
Ηφαίστου ιtαι των ανθρώπων στον τομέα της μεταλλουργίας και της εξόρυξης μετάλλων, επινό-
ησαν εργαλεία που κρατώντας τα έδιναν την εντύπωση πως τους έλειπαν τα άκρα.
ΤΟ το. ρ_πρίοLρ.Jςρόγος ευνούχισε τον πατέρα
Α/=Ε.ί%Έ.γψκ_?+ΤΥqq.ΚΞΡ`ς.q€Ι
ΞΊΩυάωίίά'ώ;:ΙΨjίόίψιqj2ΥέΞξe`qι.ι]γ~ιρ`ίαίνατρρΠρσειδώνα.ΒοηθούσαντηνΆρτεμηστοκυνήγι,ενώ
με τις μαγιιtές ι1tανότητες που διέθεταν επηρέαζάν τΤόν 1tάιρό, προκαλώντας μαγιιtές ομίχλες
και καταστρέφοντας τις γεωργιι(ές καλλιέργειες με Θειάφι ι(αι δηλητηριώδες νερό της Στυγός.
Για τις παρεμβάσεις τους αυτές ο Δίας αποφάσισε να τους εξολοθρεύσει κατακλύζοντάς το νησί
τους. Δεν τα κατάφερε, όμως, γιατί ειδοποιώντας τους η Άρτεμη και πρόλαβαν να εγκαταλεί-
ΨΟυν τη Ρόδο πριν από τον κατακλυσμό...
Υπάρχει άραγε ι(άποια βάση σ' όλα τα παραπάνω; Γεομυθολογικά μιλώντας, μπορούμε να
ανατρέξουμε στην έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, κατά τη διάρκεια της οποίας μεγάλες
ποσότητες τέφρας εκτοξεύθηι(αν στην ατμόσφαιρα και μεταφέρθηκαν από τους ανέμους μα-
κριά, ιtαλύπτοντας την περιοχή του Αιγαίου ι(αι όχι μόνο. Σημαντικές ποσότητες εντοπίστηιtαν
στην Κω, αλλά και στη Ρόδο. Οι μαγιιtές ομίχλες, λοιπόν, και η ανάμεικτη με Θειάφι βροχή, με
την οποία οι Τελχίνες κατέστρεφαν τις καλλιέργειες, Θα μπορούσαν να εξηγηθούν με αυτό τον
τρόπο. Ενώ ο μεγάλος κατακλυσμός, με τον οποίο ο Δίας προσπάθησε να τους εξοντώσει, Θα
μπορούσε να αντιστοιχεί στα παλιρρο.ι.κά κύματα που δημιουργήθηκαν μετά την έκρηξη του
ηφαιστείοιι...
Πέρα, όμως, από το μύθο και τις όποιες απόπειρες ερμηνείας, ένα πολύ παράξενο και σπάνιο
είδος που Θυμίζει τους Τελχίνες λέγεται ότι είχε εμφανιστεί κάποιες φορές στα νερά του Αιγαί~
ου, και πιο συγκεκριμένα στο Σαρωνικό. Τα πλάσματα αυτά διέθεταν πτερύγια σε όρθιο σώμα
με ύψος μικρού παιδιού, κεφάλι με χαρακτηριστικά που έμοιαζαν ανθρώπινα, αλλά και κάτω
άκρα. Στις Σπέτσες, σε μουσειαι<ή Θέση, έχει αναφερθεί η παρουσία ενός τέτοιου βαλσαμωμέ-
νου πλάσματος, όπως επίσης και στη Σαλαμίνα.
Άραγε, ποια άλλα μεγάλα μυστήρια κρύβει στο βυθό του το Αιγαίο Πέλαγος; ι.<-τψ
 είναι πραγματικό, δηλαδή χειροπιαστό.
Φ,q ψή ' g#&i
Και είναι κάτι χειροπιαστό, εφόσον μας το
φανερώνουν οι αισθήσεις μας. Τι γίνεται
Ιιστεύουμε συνήθως
όμως με ει(είνα πουως
οι αληθινό αυτό
αισθήσεις μαςττου
δεν
μπορούν να αντιληφθούν, είτε γιατί από τη
φύσητουςείναιανεπαίσθηταείτεγιατίοιαισθήσειςμαςδεναντιλήφθηκανήδη;Μήπωςυπάρχουν
πραγματικότητεςπουπεριμένουννααποκαλυφθούν;Μήπωςυπάρχουνπλάσματαανάμεσάμαςπου
παραμένουνμυστικά;Ένατέτοιοπαράδειγμαείναιοιδαίμονεςπουκατοικούνστιςεκι<λησίες...

ΟΙ ΔΙΑΒΟΛΟΙ ΣΤΗ ΣΤΕΓΗ

Βρίσι(ονταιαρκετάΨηλάγιαναταπροσέξουμε.Όμωςείναιεκεί,στιςοροφέςτωνκτιρίων,ναστέκο-
νταιαγέρωχαμεταφριι<τάτουςπρόσωπανακοιτάζουνπεριπαικτικάτουςπεραστικούς,ενώφτύνουν
νερόσεκάθεκαταιγίδα.Ονομάζονταιgαrgοy/esκαιείναιοιπέτρινεςυδρορροέςκάθεγοτθιι(ήςρω-
μαιοκαθολικής εκκλησίας.

Γιατί στους ναούς της δυτικής χριστιανοσύνης

υπάρχουν δαίμονες στις κορυφές των κτιρίων, αντί
γιααγγέλους,πουΘαταίριαζανπερισσότεροστονοίκο
του Θεού; Πιστεύω πως υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτό...
Τα gαrgοyΙes ή έ7ώeWy#s, όπως ήταν γνωστά στο Μεσαίωνα,
έχουντ-ιςάερισσότερεςφορέςγκροτέσκαόψη,γιατίαπεικονίζουν
ταπνεύματατουανέμου,τουςδαίμονεςδηλαδήπουταξιδεύουν
στον ουρανό και βρίσκονται ανάμεσα στη γη (των ανθρώπων) ιtαι τα ου~
ράνία(τωναγγέλων).Έτσι,όπωςτακοράι<ιακάθονταιγιαναξεκουραστούν
πάύωστιςστέγεςτωνσπιτιώνσταχωριά,οιδαίμονεςξαποσταίνουνγιαλίγο
στις οροφές των εκκλησιών. Δεν είναι, όμως, μόνο αυτός ο λόγος...

Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΟγ ΔΡΑΚΟγ

ΚοντάστονποταμόSeίneστηΓαλλίαλέγεταιπωςζούσεκάποτεέναςδράκοςμετοόνομα
\ , ,\ __ _ ______Ιs?__.___ Γ)\L^`_,,\,\, -^\\ Ι2k^|\\|~\'
Gαrgουίιιe.Τοπλάσμααυτόείχεμακρύλαιμό,μεγάλουςκυνόδοντες,βλέφαραπουβάρυναν

το πρόσωπό του και μεμβρανοειδή φτερά. Ανάμεσα στις
πολλές δυσάρεστες συνήθειές του ήταν να καταπίνει
ττλοία, να σκοτώνει περαστικούς και να ξερνά μεγάλες
ποσότητες νερού τόσο, ώστε συχνά προιtαλούσε πλη-
μύρες! Οι κάτοικοι της Rουen, της πόλης που βρισκόταν
κοντά στη σπηλιά του δράκου, προσπαθούσαν να εξευ-
μενίσουν την οργή του με ανθρωποθυσίες, που πραγμα-
τοποιούσαν μια φορά ι(άθε χρόνο.
Αλλά όταν το 520 έφτασε στην περιοχή ένας κληριιtός,
υποσχέθηιtε στους κατοίκους πως Θα λυτρωθούν από το
πλάσμα αν βαπτιστούν και χτίσουν μια εκκλησία, όπως
και έγινε.Έτσι ο ιερέας με το σημάδι του Εσταυρωμένου
μπόρεσε να υποτάξει το δράκο ι(αι να τον σύρει στην
πυρά, όπου αποτεφρώθηκε ολόκληρος, εκτός από το
μαιtρύ λαιμό και το φρικτό του πρόσωπο.
Ως μόνιμη ανάμνηση αυτής της ένδοξης πράξης, λοιπόν,
οι ιtάτοιιtοι τοποΘέτησαν τα υπολείμματα του δράκου
στα τείχη της πόλης, με τρόπο τέτοιο ώστε να σχηματί-
σει το πρότυπο για ιtάθε άλλο gαrgοyΙe, που Θα ζωντά~
νευε έκτοτε με τη φρίι(η του τους τοίχους ι(αι τις οροφές
των μεσαιωνικών κτιρίων...
ΜΑΓΙΚΑ ΣΚΙΑΧΤΡΑ
Αυτός είναι ο Θρύλος που εξηγεί γιατί παράξενα δαιμο-
νιιtά πλάσματα διακοσμούν τις οροφές των ειtκλησιών.
Βέβαια υπάρχουν και πιο πραιtτικοί λόγοι...
Σχεδόν όλα τα gαrgοyΙe βρίσκονται πολύ Ψηλά στις στέ-
γες, αριtετά μακριά από το βλέμμα των περαστιιtών, όχι
γιατίκανείςδενπρέπειναταδει,αλλάγιατίείναιέξοδοι
των καναλιών της στέγης, που αποτρέπουν το νερό της
βροχήςαπότοναπέφτεικάθεταστοντοίχοτωνναών,
προκαλώντας ση μαντικές αλλοιώσεις στο οικοδόμημα.
Αυτός ήταν άλλωστε και ο λόγος που τα γλυπτά είχαν
την περίεργη αυτή αισθητική: τεντωμένοι λαιμοί, ανοι-
χτό στόμα, βλέμμα που κοιτάζει χαμηλά. .. όλα με σκοπό
να μεταφέρουν το νερό σε απόσταση ασφαλείας για
τους τοίχους. Ταυτόχρονα, όμως, είχαν και μια μαγική
χρησιμότητα...
Τα gαrgοyΙes συμβολίζουν τον εξαγνισμό της εκκλησίας
από την αμαρτία. 'Οπως, δηλαδή, φτύνουν το νερό που
πέφτει από τους ουρανούς, έτσι και η εκι(λησία προ-
στατεύεται από τη φυσιι(ή φθορά, για να απηχεί επάξια,
καθαρή και αλάβωτη, την αιώνια δόξα του Κυρίου. Αλλά
ούτε και η ασχήμια τους είναι άστοχη, αφού λειτουργούν
σαν σκιάχτρα για να διώχνουν ακόμη ι(αι αυτόν, τον
Διάβολο!
Πολλά ακόμη μπορούμε να πούμε για τα gαrgοyΙe. Από
όλα όσα έχω ακούσει μέχρι σήμερα, όμως, περισσότερη
αίσθηση μου έχει ιtάνει μια παλιά μεσαιωνιιtή ιστορία
από τη Γερμανία και με αυτήν Θα κλείσω αυτό το άρ-
Θρο".
Τ® ΑΓΟΡΙ ΠΟΥ ΠΕΤΡΩΣΕ
Ζούσε, λοιπόν, ιtάποτε ορφανό ένα μιι(ρό αγόρι στα
βρώμιιtα στενά μιας βαυαρικής πολιτείας. Στην καρδιά
του ήταν αγαθό, μα η σκληρή ζωή το έσυρε στην παρα-
νομία.Ένα μεσημέρι που όλη η πόλη είχε συγκεντρωθεί
στο μεγάλο παζάρι, το μιιφό αγόρι περιπλανιόταν, Ψά-
χνοντας λίγο φαγητό, μέχρι που η πείνα τού άπλωσε τα
χέρια.
Οι φωνές του πωλητή για τον μιιtρό ιtλέφτη τον πανι-
κόβαλαν, γι αυτό και χάθηκε αμέσως μέσα στα στενά,
φτάνοντας μπροστά στην παλαιά Ψηλή εκι<λησιά που
επισκευάζονταν ειtείνη την περίοδο. Εκεί, και για να
αποφύγει τους στρατιώτες που τον κυνηγούσαν, σι(αρ-
φάλωσε στις σιtαλωσιές φτάνοντας μέχρι την κορυφή
του κτιρίου. Από εκεί ο κόσμος όλος φαινόταν διαφορε-
τικός και το αγόρι ένιωσε ελεύθερο και λίγο περισσότερο
Χαρούμενο.
«Καλώς ήρθες στον ιtόσμο μας,» αιtούστηι<ε να λέει ξαφ-
νικά μια περίεργη φωνή. Το αγόρι κοίταξε γύρω, μα δεν
είδε ιtανέναν πέρα από μερικά δεκάδες γλυπτά.
«Μην μας φοβάσαι,» μίλησαν τα gαrgοyΙeS. «Είναι αιώ-
νες τώρα που στειtόμαστε εδώ, φύλαι<ες αυτού του ναού,
και κανείς ποτέ δεν δέχτηκε να μας πλησιάσει.»
«Μα είστε αγάλματα!» είπε το αγόρι. «Πώς γίνεται να
μιλάτε;»
«Η ζωή βρίσι<εται παντού μιι(ρέ. Αγνόησε την ασχήμια
μας και μείνε κοντά μας. Θα προστατέψουμε και σένα,
όπως κάνουμε τόσες γενιές εδώ Ψηλά ττου ιtαθόμαστε.»
«Αληθινά είναι όμορφα εδώ,» είπε το αγόρι και μάλλον
Θα αποφάσισε να κάτσει ανάμεσά τους, γιατί λέγεται
πως, όταν τελείωσαν οι εργασίες στο ναό, οι εργάτες
βρήιtαν ανάμεσα στα ζωόμορφα gαrgοyΙes ένα περίεργο
γλυπτό, ένα καλοσμιλεμένο αγόρι ...,/;~`ττ,
 αι από τα ουράνια των gαrgοyΙeS στα χαμηλά των ανθρώπων...
Σκεφτήκατε ποτέ πως μπορεί αυτήν τη στιγμή μπροστά σας να
βρίσκεται ένα μικρό πλάσμα, το οποίο εσείς δεν αντιλαμβάνεστε όχι

( γιατί δεν μπορείτε να το δείτε, αλλά γιατί δεν έχετε μάθει να το διακρί-
νετε μέσα στο περιβάλλον; Μπορεί να μοιάζει ακραίο κάτι τέτοιο, αλλά
πόσες φορές δεν Ψάχναμε ι(άτι το οποίο, αν και ήταν μπροστά στα μάτια μας,
εμείς απλά δεν το «βλέπαμε»;
Κατά συνέπεια, και ως ένα βαθμό, η αντίληψη μπορεί να είναι Θέμα συνήθειας και εκ-
παίδευσης. Τι μπορεί να σημαίνει τώρα αυτό; Πολύ απλά: το ότι κανείς σήμερα δεν συνα-
ντά νεράιδες δεν σημαίνει πως αυτές δεν υπάρχουν, απλά μπορεί να μην υφίστανται με τον
τρόπο με τον οποίο έχουμε συνηθίσει από τα βιβλία ι(αι τον ι(ινηματογράφο!
Μπορεί δηλαδή να μην έχουν μικρά διάφανα φτεράι(ια, να μην φοράνε χαριτωμένα ρούχα φτιαγ-
μένα από φύλλα λουλουδιών και ούτε να είναι μεγάλα όσο η παλάμη ενός ενήλιι<α.
Αντίθετα, μπορεί -όπως μου έχουν διηγηθεί τόσοι και τόσοι αναγνώστες-να είναι μικρά πλάσματα χρω~
ματιστού φωτός, που σαν πυγολαμπίδες περιπλανιόνται με το αιθερικό τους «σώμα» ανάμεσα στην πράσι~
νη φύση και το τρεχούμενο νερό, αδιαφορώντας για τους ανθρώπους ιtαι τη διάστασή τους.
Βέβαια, αν όντως ήταν όψεις ζωντανού φωτός, τότε για ποιο λόγο οι νερα.[δοεικόνες στην ρορ κουλτούρα είναι
αυτές ττου είναι; Μήπως οι νεράιδες είναι πλάσματα της μεταμόρφωσης, που αλλάζουν ανάλογα με το ποιος,
πότε και που τις συναντά; Και που άραγε να ιtατοικούν σήμερα;

ΟΙ ΝΥΜΦΕΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟγ

Στη σύγχρονη φαντασία μας οι νεράιδες είναι μικρά, όμορφα, αέρινα πλασματάκια, που πετάνε ελεύθερα
μέσα στη φύση κάνοντας ενίοτε μικρές, «αθώες» σκανταλιές στους ανθρώπους. Η λέξη, όμως, που χρησι-

μοποιούμεγιαυτέςυπονοείκάτιτελείωςδιαφορετικό...
Η ετυμολογία της λέξης ιJεράtδα μας οδηγεί στην αρ-
χαίαι;7ρ7ί'ςκαιστοστοιχείοτουι;ερού!ΟιΝηρηίδες
ήταν νύμφες της Θάλασσας και κόρες του Νηρέα, που οι
παραδόσεις παρουσιάζουν ως γέροντα μειλίχιο και αγα-
Θό, Θεό της Θάλασσας που προηγήθηκε την εξουσία του
Ποσειδώνα.
Το όνομά του μαρτυρά το νερό που ιtινείται, ενώ στον
αφρό των ι(υμάτων οι πρόγονοί μας έβλεπαν τον Νηρέα
ως yέρωγ άλίος. Οι ναυτιιtοί έτρεφαν μεγάλο σεβασμό
για τον Νηρέα, δίότι η δύναμή του ήταν ευεργετική.
'Ηταν η όψη της ήρεμης Θάλασσας που δεν εξαπατά τον
άνθρωπο με Ψεύτικες υποσχέσεις, γι αυτό και ο ίδίος είχε
το χάρισμα της μαντιι(ής.
Παρόμοια, οι πενήντα ιtόρες του είχαν την χάρη να τα-
ράσσουναλλάκαιναηρεμούντανερά.Οιποιητέςτρα-
γουδούσαν πως ήταν όμορφες, με μακριά μαλλιά που
απλώνονται καθώς ιtολυμπούνε παρέα με τα δελφίνια.
Πλάσματα της Θάλασσας, λοιπόν, ήταν οι Νηρηίδες.
Αλλά τότε πώς προέκυψαν οι φτερωτές νεράιδες της
λαογραφίας μας; Το μυστιιtό βρίσκεται στη φύση του
νερού...
ΣΤΟΙΧΕΙΑΚΑ ΤΗΣ ΓΆΙΑΣ
Ο\Πέ;ξε.ςνεράιδακα\νηρηίδαανάΎΟΝταιστσΝόροnertί,
πουσημαίνειβυθύ'ζώ.ΟικόρεςτουΝηρέαβυθίζονταν
μέσαστουγρόστοιχείοτηςΘάλασσας,ενώοινεράιδες
αβψιJουνανάμεσασταπέπλατωνπραγματικοτήτων.Και
οι δυο επιδέχονται μεταμορφώσεις, όπως ευμετάβλητη
είναι η φύση του νερού. Η διαφάνεια του υγρού στοιχεί-
ου Θυμίζει την αιθερική υπόσταση του νερα.ι.δοπεδίου,
ενώ η ικανότητα του νερού να ανακλά σπινθήρες φωτός
παραπέμπει στην «αστερόσκονη» που αποβάλει το νε-
ρα.ι.δένιο σώμα. Τέλος, η επιφάνεια του νερού λειτουργεί
σαν ένα κατοπτρικό πέπλο, που άλλοτε φανερώνει και
ενίοτε κρύβει έναν παράλληλο κόσμο διαφορετικής πυ-
κνότητας με τους δικούς του κατοίκους, όπως ακριβώς
δηλαδή συμβαίνει με τον αλλόιtοσμο των νερατδών.
Οι ομοιότητες, όμως, δεν σταματούν εδώ...
Η κυματική φύση του νερού παραπέμττει στην ι<υκλιιtή
περιφοράτουχορού.Όπως,δηλαδή,οιΝηρηίδεςκολυ-
μπούσανχαρωπάανάμεσασταιtύματα,έτσιοινεράιδες
αργότερα έπλεαν χορεύοντας στη διαφάνεια των κυ-
μάτων του αέρα. Και, όπως στην επιφάνεια του νερού
προκαλούνταικυκλικάδαχτυλίδιαότανκανείςβρέξει
το πόδι του, έτσι ιtαι στο έδαφος κάτω από τον χορό των
νερα.ι.δών φυτρώνουν κυιtλικά μια σειρά από μανιτάρια.
Ο κύιtλος ιtαι το νερό είναι στοιχεία της γυναίκας, όπως
το τετράγωνο και η φωτιά του άνδρα. Δεν ήταν έτσι
δύσκολο οι νύμφες της Θαλάσσης να μετοιι(ίσουν στις
πηγέςιtαιτιςλίμνεςτωνδασών,όπωςκαιμετοχορό
γενικότερα, συμβολίζοντας με αυτόν τον τρόπο έναν ευ-
ρύτεροδεσμόμετίςδυνάμειςτηςφύσης.Μελίγαλόγια,
οι νεράιδες είναι τα στοιχειαιtά της Γαίας.
Πού ιtρύβονται, όμως, σήμερα;
'Οσο και αν φανεί παράξενο, την απάντηση σ' αυτό το
ερώτημα μας την δίνει ο κύκλος...
ΠΛΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ
Το 1998 η γνωστή συγγραφέας ιtαι ερευνητής φορτεά-
νων φαινομένων Jαnet Βοrd κυκλοφόρησε το βιβλίο της
FαίrίeS: Reαι Εncοιλ,nterS wίth LίttΙe ΡeορΙe, στο σποιο ντck
τέληγεστοσυμπέρασμαπωςείναιαδύνατοναπαραβλέ-
Ψουμε το γεγονός των χιλιάδων αναφορών που έχουν
συσσωρευτεί από την αρχαιότητα αι(όμη, όσον αφορά
την ύπαρξη των νερα.[δών.
Το πρόβλημα, όμως, είναι πως σε κάθε περιοχή, όπως
ιtαι σε κάθε εποχή, οι μαρτυρίες διαφέρουν ως προς τα
ονόματα αλλά ιtαι τις περιγραφές. Συχνά δε, οι διαφορές
είναι τόσο έντονες, που λαογράφοι και παραδοξολόγοι
δυσιtολεύονται να κατηγοριοποιήσουν τις εμπειρίες,
προκαλώντας ένα ερμηνευτικό κομφούζιο. Μονάχα στη
χώραμας,γιαπαράδειγμα,οινεράιδεςφέρουνεναλλα-
κτικά ονόματα, όπως ανεράδες, κυράδες, ανεραγόδες,
γιαλούδες,νεράισσες,ξεραμένες,κα}:j.έ$κυράδεςκαι
αβραγίδες.
Ενώ η εμφάνισή τους είναι εντελώς ξένη στη βιι(τωριανή
ειιtόνα της τοσοδούλας πεταλουδοιtοπελίτσας, αφού οι
παππούδες μας τις έβλεπαν σαν Ψιλόλιγνες, όμορφες
ι<οπέλες με λευι(ά ρούχα.
Μήπως τελιιtά οι διαφοροποιήσεις αυτές δείχνουν πως
οι νεράιδες είναι απλά ένα δεισιδαιμονιιtό υποττρο.ι.όν του
πολιτισμού, που δεν υφίσταται έξω από τα όρια της αν-
Θρώπινηςφαντασίας;Όπωςείπακαιπριν,τηναπάντηση
μπορείναμαςτηνδώσειοκύκλοςκαι,πιοσυγκεκριμέ-
να, η ιερή γεωμετρία ...,τ.=ψ.rτr
 -*.

πατέραςτηςελληνικήςλαογραφίαςΝιιtόλαοςΠολίτηςδιηγείταιπωςπρwπολλάπολλάχρόνια
στηνΚεφαλονιάζούσανδυοαδερφές,πουήτανΣτρίγγλες.Όπωςόλοιοικάτοικοιτουχωριού,έτσι
καιαυτέςπήγαινανστηνειtκλησία.Όμωςφεύγανεπολύνωρίςαπότηλειτουργία,γεγονόςπου
προκάλεσετιςυποψίεςενόςψαρά,πουβάλθηιtενατηςπαρακολουθήσει.
JΙΙ,\,Ι"^,",ι,ιJ ,.ι -,'_τ_-ι _ , ' , _ _ _ _ __,_. _. _s=_\ ,\L^ --\,r\rί\,rν\'c
Ι Έναβράδυ,μάλιστα,κατάφερεναδρασ.κελίσειστηβάρι(α,μετηνοποίαοιαδελφέςπηγαίνανε
στο ιδιπλανόνnσίκαιείδεπωςταξιδεύανεειtείγιαναφάνεανθρώπους!Τηνεπομένη,λοίπόν,που
διπλανό νησί και είοε Πως ταξιοευανε εκει γιυ γυ ψυγ. ι^γνιjωHνι,`. -,ι , ι-,.τ-, .ι, . __ __ _ ,
ήτανΚυριακή,μπήι(εβιαστικάστηνεκκλησία,έκλεισεπίσωτιςπόρτεςτουκαιαποιtάλυψετην
αλήθεια
/ιιι`/ι,ι`^για τις`-ιαδερφές,
ι ιγ. ''--Γ τ -τ' που αμέσως παραδόθηκαν στη φωτιά.
_ _± __ ~^.„ι~ί^ ι~..^,f πm`
Ηλέξηστιρι'yyλαδενέχειτησημερίνήτηςσημάσία.Προέρχεταιαπότοαρχαίοστιρι€,που
•,`-+|'`,-r-Ι Ι ,---- _ _Ι\ \ __'_ ^_ ___.' -.-.\__-"~
είναιηκουκουβάγια,καιαιναόέόετα.ισίηνόξείακραυγήτουπουλιού.Οιστρίγγλεςτης
λαογραφίαςμας,λοιπόν,δενήτανυστερικέςγυναίκες(άνθρωποι),αλλάκακοποιάδαL
•`, J r_.Τ-__Τ Γ___ Τ,
\ _______L.'_._ .,^,-Α-~,,

μόνια-κάτισανσκοτεινέςνεράιδες.Όχιπωςοινεράιδεςτηςλαογραφίαςμαςήταν
^ ___Ι __-. .\-Θ^

πάνταπλάσματαευγενικά,αλλάδενείναιαυτότοΘέμαμας.Αυτόπουμας
ενδιαφέρει εδώ είναι ο κύκλος...
 Μελίγαλόγια,Οινεράιδεςκαιόλατααερικάβρίσκονται
ΟΙ ΜΑΓΙΚΟΙ Κγκλοι ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ
Δεν είναι εύιtολο να το προσέξει κανείς, όμως η αρχι-
εκτός των ορίων, του οργανωμένου δηλαδή από τον άν-
Θρωπο χώρου, γι αυτό και συμβολίζουν το χάος και τις
τεκτονιιtή των χωριών όπου έμεναν οι παππούδες μας
δυνάμεις του αβέβαιου, ενώ ιtάθε οριοΘέτηση που συνο-
είναι έτσι διαμορφωμένη, ώστε να σχηματίζεται ένας
δεύεται από κάποιας μορφής τελετουργία είναι μια ανα-
νοητός κύκλος, που σηματοδοτούνταν όχι με απτούς
παράσταση της Δημιουργίας, της ευ-ταξίας του χώρου!
τοίχους,αλλάμεπροσιtυνητάρια,μικράεκκλησάιtιαδη-
λαδή (mys€ery τ. 90) από τα οποία τουλάχιστον τέσσερα
ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΣΤΙΚΑ ΞΩΤΙΚΑ;
βρίσι(ονταιακριβώςπροσανατολισμέναστασημείατου
Καθόλου περίεργο, λοιπόν, που τα πλάσματα του αλλό~
ΟΡίζοντα!
κοσμου κατοικούν στην έρημο, στο δάσος, στο ποτάμι
Έτσι, και έχοντας ως νοητό επίι<εντρο την εκκλησία,
- μακριά δηλαδή από τις οικίες (ιtαι την οικειότητα) των
δημιουργείταιέναςκαθαγιασμένοςκύκλοςπροστασίας,
ανθρώπων. Γι αυτό και ο Διάβολος ονομάζεται συχνά
μέσα στον οποίο δεν είχαν Θέση οποιαδήποτε δαιμόνια, «έξ' από δω» ιtαι τα ξωτικά έχουν ως πρώτο συνθετικό
όπωςοινεράιδεςκαιοιστρίγγλες.Καιανποτέτύχαινε
Το έ-ξω!
ένα από αυτά τα πλάσματα να πατήσει το πόδι του εκεί,
Εύλογα στο σημείο αυτό μπορούμε να αναρωτηθούμε
γρήγορα ξορι(ίζονταν με Ψαλμούς και φωτιά.
το εξής: όπως ι(άποτε λέγαμε πως υπάρχουν ξωτιιtά και
Η πίστη στην ιερότητα του ιtαθαγιασμένου κύκλου ήταν
νεράιδεςτουχωριού,σήμεραμπορούμεναπούμεκάτι
τέτοια, που πολλά χωριά ανέπτυσσαν περίεργες συνή-
αντίστοιχοιtαιγιατιςπόλεις;Άραγευπάρχουναστικά
Θειες. Στο Πανώριο της Πελοποννήσου, για παράδειγμα,
Θεωρούσαν πως η πανώλη (ιtαι το δαιμόνιο που την ξωτικα;
Καθώς η σύγχρονη μεγαλούπολη αποτελεί ένα σχετικά
μετέφερε)δενάγγιξεποτέτουςχωρικούς,γιατίοιάν-
πρόσφατο κατασιtεύασμα, χρειάζεται μάλλον ακόμη
Θρωποιείχανσχηματίσειένανκύι(λογύρωαπότοχωριό
τους χρησιμοποιώντας ένα άροτρο με δυο μοσχάρια, τα χρόνος για να αναπτυχθεί η ανάλογη αστική λαογραφία
οποία και έθαψαν στη συνέχεια ζωντανά! (βλ. υrbαn ΙegendS). Όμως...
Αν το χωριό αποτελεί ένα Θετιι(ό χώρο που έρχεται σε
Σε ιtάποιες άλλες περιοχές πάλι, όπως στα Ζαγορο-
αντίθεση με τους αγριότοπους που το περιστοιχίζουν,
χώρια,οιντόπιοιφτιάχνουνπύλες-μοναδικέςεισόδους
τότε ποιο μπορεί να είναι το αντίκτυπο του χάους που
γιαταχωριάτους,οιοποίεςκλείνουντις«επικίνδυνες»
ώρες,ώστεναι<ρατάνετιςνεράιδεςέ€ωαπότηνκοινό- μαστίζει τις μεγάλες πόλεις;
Έτσι, μπορεί στις μεγαλουπόλεις μας να μην υπάρχουν
τητα.Σημειώστεεδώτηνλέξηέ€ω,διότιπαίζειιδιαίτερα
αστικά ξωτικά ιtαι το καθημερινό άναμμα της λάμπας να
σημαντικό ρόλο, όπως Θα δούμε στη συνέχεια...
λειτουργεί σαν ένας ακούσιος εξοριtισμός, μήπως όμως
υπάρχουν «δαιμονισμένοι» ανάμεσα μας; Άνθρωποι, δη-
ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΙΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥ ΧΑογΣ
λαδή, τόσο ευαίσθητοι που έχοντας στερηθεί τη μαγική
Ηαποτελεσματικότητατωνκύκλωνενάντιασταπλά-
αρχιτεκτονιιtή της παράδοσης (ιtαι όχι μόνο), έγιναν εν
σματατουπονηρούδιακατείχετοσύνολοτηςζωήςτων
αγνοίατουςοχήματαπλασμάτωνπουυπερβαίνουντην
παλιών. Αν προσέξετε, στη Μικρή Είσοδο κατά τη Θεία
αντίληψή μας;
Λειτουργία, όταν το Ευαγγέλιο μεταφέρεται εντός του
Όπως αντιλαμβάνεστε, το Θέμα πάει πολύ μακριά και
ναού, η πορεία είναι κυκλική.
ακόμη πιο περίεργα. Αλλά νομίζω πως αρκετούς προ-
Στη Νάξο έλεγαν πως, αν κανείς δεχθεί επίθεση από νε-
βληματισμούς έχουμε Θίξει μέχρι στιγμής.
ράιδεςέξωαπότηνασφάλειατουχωριού,Θαπρέπεινα
Κλείνοντας, ας επιστρέψουμε στον ουρανό, πιο πέρα από
πάρειμαυρομάνικομαχαίρι,ναχαράξειένανκύκλοστο
τα gαrgοyΙes, στο μακρινό ορίζοντα, ειtεί όπου κάποιοι
έδαφοςκαινασταθείακριβώςστοκέντροτουσταυρού
λένε πως μέχρι σήμερα πετάνε αληθινοί δράιtοι... `ξ,ι
που Θα σχηματίσει μέσα στον κύκλο.
ΣτηνΠέλλατηςΜακεδονίαςλέγανεπωςείναι
επικίνδυνο για κάποιον να ι(οιμηθεί στην άι(ρη
ενός χωραφιού, όχι όμως και μέσα στα όριά του,
επειδή έχει «σταυρωθεί» πολλές φορές από τα
επανειλη μμένα οργώματα.
Στην Κόνιτσα υπάρχει μια σπηλιά με δυο εισό-
δους. Λέγεται, λοιπόν, πως αν κάποιος Θέλει
να βρει την υγειά του, Θα πρέπει να περάσει
από τις εισόδους αυτές τρεις φορές (Θυμηθείτε
εδώ το σπήλαιο του ΠΟρφύριου!), αφήνοντας
ένα νόμισμα (μικρός κύιtλος) ως ανάθημα στα
ξωτικά της σπηλιάς. Διαφορετικά, με τη μορφή
πεντάμορφων wφάδων Θα παρουσιαστούν για
να μαζέψουν τον Θνητό που τόλμησε να μπει
στα μέρη τους.

ξαπλώστε αναπαυτιι(ά ιtαι κοιτάξτε τον ουρανό επίμο-
να. Αποφύγετε να συναντήσετε με το βλέμμα σας τον
'Ηλιο και προτιμήστε μια περιοχή όπου δεν Θα υπάρ-
Ά οκιμάστε ένα πείραμα: κατευθυνθείτε σε μια παραλία,
χουν σύννεφα. Αν καταφέρετε την κατάλληλη ι(λήση,
μετά από λίγο Θα προσέξετε μιιtρές ιtυματιστές γραμμές
να εμφανίζονται ιtαι να εξαφανίζονται ξαφνικά στο οπτικό
σας πεδίο, σαν λεπτοί ιtινέζικοι δράκοι που ι<ολυμπάνε
στον ουρανό. Πρόκειται όμως για αληθινά ιπτάμενα πλά-
σματα, που για αδιευκρίνιστους λόγους γίνονται τώρα
ορατά σε εσάς, ή μήπως συμβαίνει κάτι άλλο;
ΟΤ ΙΧΘγΕΣ ΤΟΥ ΟγρΑΝογ
Σήμερα υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν πως περίεργα
λεπτοφυή πλάσματα ταξιδεύουν στον ουρανό. Ορισμένοι
δε μπορούν να τα διακρίνουν αιtόμη ι(αι μέσα στο δωμά~
τιο όπου ζούμε και αναπνέουμε. Κάποιοι λένε πως είναι
πλάσματα του αιθερικού πεδίου. Κάποιοι άλλοι, περισσό~
τεροσκεπτικιστές,εξηγούνπωςπρόκειταιγιαένααι(όμη
ενδοπτιιtό φαινόμενο. Ενδοπτικό είναι το φαινόμενο που
δημιουργείται στο εσωτερικό του οφθαλμού, δεν πρόκειται
δηλαδή γία οφθαλμαπάτη, αλλά για ειιtόνες που παράγο-
νται στον αμφιβληστροειδή χιτώνα ανάλογα με την πίεση,
τις συνθήιtες φωτισμού ιtαι άλλους παράγοντες.
Τα πιο συνηθισμένα ενδοπτίκά φαινόμενα είναι τα φω-
σφαίνια (απλά πιέστε τα μάτια σας ι<αι προσέξτε τους φω-
τεινούς κύκλους ττου σχηματίζονται), ομόκεντροι κύκλοι ή
ιtινούμενα τοξοειδή σιtΟτώματα.
Τα τελευταία έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς Θα μπο-
ρούσαν να εξηγήσουν τα μυστηριώδη πλάσματα που σας
ανέφερα παραπάνω, τα αποι(αλούμενα ι<αι ιχΘύες του
ουρανού...
«ΕΞΩΓΗLΝΕΣ» ΑΜΟ1ΒΑΔΕΣ
Αν και το αίνιγμα των SκyhSh απασχολεί περισσότερο του
Κρυπτοζωολόγους,πρόκειταιγιαπλάσματασαν«κινέζι-
ι(Ους δράκους» ή «ιπτάμενες αμοιβάδες», τα οποία ιtατά
καιρούςπαρατηρούνταιναπετάνεανάμεσαστασύννεφα.
Χαραι(τηριστική είναι η περίπτωση του πλάσματος στο
Crαwfοrdsνίιιe της Ιντιάνα των ΗΠΑ το 1891, όπου και
τρομοκράτησε με την εμφάνισή του πολλούς ιtατοίκους.
Το μυστήριο περιπλέιtεται το 1994, όταν ο Tοse ΕsCαmίιια
κινηματογραφεί τα όντα αυτά (στην υfολογία είναι πε-
ρισσότερο γνωστά ως rοάs, δηλαδή ράβδού), ενώ κάποιοι
συνδέουν τους ουρανο.ι.χΘείς με τις αγγελιι(ές τρίχες (αngeΙ
hαίr), λεπτά νήματα δηλαδή που πέφτουν από τον ουρανό
συνήθως μετά την εμφάνιση ενός υFΟ, όπως επίσης και
με την αστριι(ή γλίτσα (Star jeΙΙy), μια παράξενη ζελατινω-
ειδή ουσία λευκού ή γαλάζιου χρώματος, που είναι γνωστή
τουλάχιστον από το 13Ο αιώνα με ονόματα όπως SteΙΙα ter-
rαe, υιίgο, cαcα de Ιυnα κ.α. (mysfery τ. 37).
Το πιο πρόσφατο περιστατικό γλίτσας καταγράφηι« το
Φεβροιjάριο του 2013 στο Ηαm wαιι της Αγγλίας. Οι
σιtεπτιιtιστές απαντούν πως πρόι(ειται για βιομηχανικά
παράγωγα ή ειtιφίσεις ζώων που δεν πέφτουν σαν βροχή,
απλά αυτοί που τα εντοπίζουν στο έδαφος υποθέτουν πως
ήρθαν από τον ουρανό.
'Οσον αφορά, τέλος, τις ατμοσφαιρικές αμοιβάδες ή
mυscαe νοιίtαnteS, οι οφθαλμολόγοι υποστηρίζουν πως
αποτελούν εξηγήσιμες ενδοπτικές εικόνες (όπως δηλαδή
ανέφερα στην αρχή), που ο ιtαθένας μπορεί να δει αν ξα~
πλώσει ιtαι κοιτά επίμονα τον ουρανό. Εσείς τι πιστεύετε;
Υπάρχουν τελιιtά αόρατα πλάσματα ανάμεσά μας ή όλα
είναι Θέμα αντίληψης και ερμηνείας; ---m
42 mystery
 ελληνική μαγική παράδοση είναι μεγάλη.Ίσως
μεγαλύτερηαπόόσοίσωςνομίζουμε,καισίγου-
ραδενανήκεισεμιαπερασμένηεποχή.Βλέπε-
τε,μπορείναμεγαλώσαμεμεταπαραμύθιατων
Ά Βορείων,όμωςηδικήμαςΕλλάδαέχειτιςδικές
τηςμάγισσες,πουγυμνέςτελετουργούνμέσαστην
φύση, αντλώντας δύναμη από το Φεγγάρι.
ΠρόκειταιγιατιςάγνωστεςΜα.ί.στρες,τιςμάγισσες
τωνχωριώντηςΜακεδονίαςιtαιτηςΘράκης...

Ο ΤΡΟΜΟΣ ΚΡΑΤΑ
ΤΑ ΣΤΟΜΛΤΛ ΚΛΕΙΣΤΑ!
Όλοισταχωριάγνωρίζανεποιαγυναίκαήτανμά~
γισσα.Δύσκολαόμωςκάποιοςξένοςκατάφερνενα
πάρειπληροφορίεςαπότουςχωρικούς.Οφόβος
κρατούσεκλειστάταστόματα:«Δεσ'λέουποιες
γυναίκεςήταναπ'τουχουριό»απαντούσανσυχνά
στηνπεριέργειατωνξένων.Μονάχαύστερααπό
αριtετήεξοικείωσηκαιμιαγενναίαπροσφοράοίνου
μπορούσεςνααποσπάσείςκάποιεςπληροφορίες,
που και πάλι όμως ήταν λιγοστές.
Η Μουτσιοπούλου το 1986, με τη μέθοδο που ανέ~
φεραπαραπάνω,κατάφερεναπάρειμιαολιγόλογη
απάντησηαπόγριέςσταΧαλαράτηςΚαστοριάς.
Τρειςήτανοιμάγισσεςτουχωριούπουτριγυρνού-
σανσταχωράφιατιςνύχτεςκαιμίαμάλισταζούσε
ακόμα,ιtάτιπουήταναρκετόώστενατουςκρατήσει
σιωπηλούςσεπεραιτέρωερωτήσεις...
ΟιΜα.ί.στρεςσυνήθιζανναπαίρνουνεκδίκησηαπό
όσουςαδιαφορούσανγιατιςαπειλέςτουςκαιέκα-
νανγνωστέςαπαγορευμένεςπληροφορίες.Έτσι,
ΟΙ ΜΑΓΙΚΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ
ΟιΜα.ί.στρεςαποτελούσανφόβητροκυρίωςγιατα
στοΒογατσικότηςΚαστοριάςέχουμετηνεξήςμαρ-
νιόπαντραζευγάρία:«Δένουν[κάνουνανίκανο]
τυρία:«Όσοιντα'είχανιιδήφουβόντανιναπουν
κουβέντασιανθρούπουγιατίΘατα'έκανικακό.Μια όποιονΘέλουν,λέγονταςταμαγικάτουςλόγιαήδέ-
νονταςκόμπουςστομαντηλάκιπουτουέκλεψαν.»
φουράέναςείχιιδήμιαμα.ί.στρααπ'κατέβαζιτου
Από εκδίκηση, μίσος, κακία ή ακόμα και από ζήλια,
Φεγγάρ'κιτούπιστουχουριό.Απούτότεαρμίνιάσκι
οιΜατστρεςέριχνανταμάγιατουςπάνωστηνευτυ-
[τρ.ελά.Θηκε]».Αυτόπουφοβόντουσανοιμάγισσες
περισσότεροαπ'όλαήτανναμημαθευτείπέρααπό χίατουνιόπαντρουζευγαριού,ηοποίαμετονκαιρό
έσβηνε.
τιςσυναγωγέςτουςτομυστικότελετουργικόγια
τοκατέβασματουΦεγγαριού.Μεένανπαράξενο Σταχωριά,όπουαυτόςοφόβοςήτανσυνηθισμένο
τρόποσχεδόνόλοιοιαυτόπτεςμάρτυρες(ακάλε- φαινόμενο,οικάτοικοιπροσπαθούσαννακερδίσουν
στοισυνήθως)αυτήςτηςμαγικήςτελετουργίας,
τηνεύνοιατωνΜα.ι.στρώνπροσφέροντάςτουςυλικά
τρελαίνονταν! αγαθά.
Σύμφωνα με μια μαρτυρία της Μα.ί.στρας Άν- ΕίναιχαρακτηριστικήημαρτυρίααπόταΚανάλια
νάς Στεριανής, στην Ολυμπιάδα Κοζάνης: της Καρδίτσας: «Τη βαβά [τη Ματστρα] τη σκιάζου-
«υπήρχε μια φοβερή Ματστρα, η Λένα, που νταντανιόπαντραναμητ'ςαμποδίσ'κιτ'ςέστελναν
αποτελεί παράδοση για την Ολυμπιάδα, τα καλύτερα δώρα.»
ακόμη και τώρα που έχει πεθάνει.» Έτσι,συχνάεύποροιι<άτοικοιεξαγόραζανενμέρει
Και συνεχίζει λέγοντας ότι στην πε- τημαγικήγνώσητωνγριώναυτώνγιατηνεπίτευξη
των δικών τους στόχων. Αποτέλεσμα επίσης των
ριοχή αυτήν έχει πλέον παραμεινει
υπερφυσικώνικανοτήτωντουςλέγεταιότιήτανιtαι
μόνο η μία από«αποξενωμένη
•ί.στρες: τις τέσσεριςαπ' Μα-
όλο περίεργοιΘάνατοιήανίατεςαρρώστιες.
το χωριό, που ακόμα τη φο- Εκτός όμως από τις «κατάρες» υπήρχαν και τα
«καλά»μαγικά,τελετουργιι<άδηλαδήκαιευχές
βάται και κανείς δεν την
πλησιάζει, γιατί κάνει πουέφερναντηνει;τυχίασεέναγάμοήσεέναν
ακόμα μάγια.» άνθρωπο.Έτσι,τοΦεγγάρικατέβαινεκαιγιανα
παντρέψουνοιΜαΊστρεςτακορίτσια-κυρίωςτα
δικά τους.

mystery 43
 «'Ολες οι Μα.ί.στρες ι(αλοπάντρεψαν τα παιδιά τους,
πλούτισαν» μας λέει μια γυναίκα από την Κοζάνη.
Πέρα όμως από τελετές για την αγάπη και το γάμο,
υπάρχουν ι(αι αρκετές για την κλοπή αγαθών.'Ετσι
έχουμε μια μαρτυρία για το τελετουργικό κλοπής
του γάλατος από ξένα κοπάδια.Έχοντας υπόψη τη
γύμνια των Μα.ί.στρων, το ι(αβαλίκεμα βέργας ι(αι
την τέλεση μαγικών διαδιιtασιών σε λιβάδια, η πα-
ρα1(άτω μαρτυρία συμπλη ρώνει το τελετουργιι(ό της
κλοπής:
«Γυρίζουν έξω στα λιβάδια. Τα κουρέλια που χρη-
σιμοποιούνγιανατυλίγουνταπόδιατουςγεμίζουν
νερά από τα δροσισμένα χορτάρια του Μάη. Γυρί-
ζουν κατόπιν στα σπίτια τους, στύβουν το νερό από
τα κουρέλια, το ανακατεύουν με πίτουρα και ι<άνουν
τροφή που τη δίνουν στα ζώα τους. Πιστεύουν ότι με
αυτά τα μάγια κλέβουν το γάλα από τα ξένα ζώα και
το φέρνουν στα δικά τους.»
Ειtτός από το γάλα, υπάρχει ι(αι τελετή για την
\ κλοπή της σοδειάς ξένουχωραφιού.Έτσι, «όταν οι
μάγισσες Θέλουν να κλέψουν τη σοδειά ξένου χω-
ραφιού, αφήνουν σε κάποιο σημείο του χωραφιού
μαντήλι με αλάτι, στάχτη και τρίμματα κεραμιδιών,
λένε μαγικά λόγια και επιστρέφουν στο σπίτι τους.
Έτσι πιστεύουν ότι το χωράφι που μάγεψε η μάγισσα
αδειάζει και γεμίζει το δικό της.»
Τέλος, αξίζει να αναφέρω και το ανάλογο τελετουρ-
γικό για την κλοπή αγαθών από τον γείτονα. Από το
Σαμακόβιο της Ανατολικής Θράκης μαθαίνουμε τον
τρόπο με τον οποίο η Μα.ί.στρα επιτυγχάνει αυτήν
την κλοπή: όταν έπεφτε η νύχτα, η γριά πήγαινε
στην πόρτα του σπιτιού του άτυχου Θύματος, έκοβε
ένα μικρό κομμάτι ξύλο (πελεκούδι μας λένε οί ντό~
πιοι) και ταυτόχρονα έψελνε «λόγια μαγικά». Από
την επόμενη
μέρα ιtιόλας, το
αποτέλεσμα της Τε-
λετής γινόταν εμφανή
σε ολόκληρο το χωριό...
ιηγΜΝΕΣ ΚΑΤs2
Λ Π{) ΊΌ ΦΕΓΓΑΡ!
Αυτά ιtαι άλλα πολλά έκαμαν οι
Μα'ίστρες. Από πού, όμως, αντλούσαν
τη μαγική τους δύναμη;
Οι Μα.ί.στρες είναι κατ' εξοχήν μάγισσες
της Φύσης.Έτσι, απαραίτητο προσόν σε
κάθε τελετή είναι η επικοινωνία με αυτήν.
Πρέπει να είναι ιtοντά στη Φύση, να την αι-
σθάνονται. Γι αυτόν το λόγο στις τελετές τους
συμμετέχουν συνήθως ολόγυμνες, βγαίνουν
σταλιβάδιαώστεναπλησιάσουνόσοτοδυνα-
τόν περισσότερο το φυσιιtό περιβάλλον που δεν
άγγιξε αι(όμα το ανθρώπινο χέρι. Τα παραπάνω
συμπληρώνει το Φεγγάρι.
Αυτά είναι, λοιπόν, τα τρία βασικά σημεία μιας επι-
τυχημένης μαγικής τελετής: η γύμνια, το καβαλίιtε~
μα ενός ξύλου και η Πανσέληνος. Υπάρχουν πολλές
μαρτυρίες που περιγράφουν τις μάγισσες γριές, ρυ-
τιδιασμένες, άσχημες ή ακόμα και αποκρουστικές.
Οι ετοιμασίες που προηγούνταν κάθε τελετής επέ-
βαλαν στη ΜαΊστρα να είναι τελείως γυμνή, όπως
μας διηγείται ένας κάτοιιtος από τα Κατσανοχώρια
των Ιωαννίνων: «Σε μερικά απ' τα χωριά μας βρήιtα
να διηγούνται πως γυναίκες που ασχολούνταν με
τα μαγιλίκια ιtαι τα δαιμονικά βρέθηκαν μέσα σε
λαγκάδια νύχτα, άλλη μόνο μ' άσπρο πουκάμισο ιtι
άλλη ολόγυμνη καβάλα σε μια βέργα για να επικοι-
νωνήσουν με τα δαιμονιιtά.»
Και από την Ολυμπιάδα της Κοζάνης έχουμε μία
παρόμοια μαρτυρία: «Εκτός της Λένας, υπήρχαν και
άλλες τέσσερις μάγισσες, που λέγεται πως έβγαιναν
γυμνές την Πανσέληνο και κάναν το γύρο της εκ-
κλησίας τρεις φορές.
»Ακόμα ότι αυτές έμεναν τη Μεγάλη Παρασκευή
καιγύριζανπάλιτηνεκκλησίαγυμνές.Μιαφορά
είχαν ζητήσει από ένα μικρό παιδάκι, τον Χ. Σ., τότε
7-8 χρονών, να ανέβει στο ιtαμπαναριό ιtαι να πάρει
αυγάαπότουςπελαργούς,γιαναταχρησιμοποιή~
σουν στα μάγια τους.»
Η γύμνωση δεν είναι απαραίτητη μόνο για τις Μα-
•ίστρες, αλλά επιβάλλεται και σε άλλα άτομα που
ΧΡησιμοποιούνται στις τελετές.
Στη μελέτη του Η Jlύ#ι;ωσ7 στις Μαy4κές Γελεrές,
ο Πετρόπουλος καταγράφει πολλά παραδείγματα
όπου το γυμνό σώμα αττοκτά μαγικές ιιtανότητες.
'Ετσι, από το χωριό Άγκιστρο των Σερρών, μας έρ-
χεται η παρακάτω μαρτυρία: «Όταν δεν έβρεχε,
έπαιρναν ένα ορφανό κοριτσάκι, το γύμνωναν ιtαι
το τύλιγαν με φύλλα, το γύριζαν σε όλο το χωριό.
Κάθε νοιιtοκυρά από το σπίτι της του πέταγε νερό
ιtαι παραιtαλούσε τον Θεό, αν δεν λυπήθηι<ε αυτές,
να λυπηθεί το ορφανό. Και όπως Θυμούνται οι γέροι,
τελικά, έβρεχε.»
 Γύμνωση όμως επιβαλλόταν
ι(αι στην προετοιμασία της
«διαβολοφωτιάς», ενός τε-
λετουργιιtού για τη διάσωση
μιας περιοχής από επιδημία.
Σε αυτήν την τελετή, δύο
άνδρες ολόγυμνοι πήγαι-
ναν στο σταυροδρόμι του
χωριού, όπου γινόταν και το
τελετουργικό...
Τ{) ΚΛΤΗΒΑΣΜΛ
Γ{7γ tΙ>μιτλρ!t>γ
Το κατέβασμα του Φεγγα-
ριού είναι ίσως η πιο πα-
ράξενη (αλλά και αρχαία)
τελετουργία των Μα.ι.στρών.
Συνήθως, σε αυτήν την προι
σπάθεια δεν αρκούσε μία
μάγισσα, αλλά συμμετείχαν
από δύο έως τέσσερις.Ένα
χωράφι ή ένα λιβάδι εξυπη-
ρετούσεωςτόποςσυγκέντρωσηςκαιη1<ατάλληλη
χρονική στιγμή ήταν η νύχτα της παραμονής της
Πρωτομαγιάς,κατάτηνοποίαέπρεπεοπωσδήποτε
να έχει Πανσέληνο.
Πριν την έναρξη της τελετής, οι μάγισσες συγι(ε-
ντρώνονται σε ένα απόμερο μέρος, ξεγυμνώνονται
ι<αι «κυλιούνται στα χόρτα τα μεσάνυχτα και βιτσί-
ζονται [χτυπούνε η μία την άλλη με βίτσες] για να
αποκτήσουν τη μαγιι(ή δύναμη!»
Από τα Χαλαρά της Καστοριάς ηλικιωμένοι διηγού-
νται ότι κάποτε σε ένα ξέφωτο είχαν δει μάγισσες
γυμνέςναχορεύουνκάτωαπότοολόγιομοΦεγγάρι,
να μη μιλάνε ttαθόλου, να χτυπούνε τα οπίσθιά τους
ιtαι να κάνουν κόμπους σε μαντήλια.
'Ομως ας δούμε ολόκληρη τη διαδικασία κατεβά-
σματος του Φεγγαριού μέσα από μια ολοκληρωμέ-
νη διήγηση από την Αράχοβα της Λειβαδιάς...
ΜEΑ ΜΛΡΤγρι^...
«'Οταν κάποια μάγισσα Θέλει να ιtάνει μεγάλα και
τρανάμαγικά,ρωτάτοΦεγγάρικαιτοδιατάζει
να αποιφιθεί. Και αν δεν αποκρίνεται το ιtατε-
βάζει με τη βία από τον ουρανό, το καβαλικεύ-
ει, το ποδοπατά, το κλωτσά και το τυραννάει
με κάθε τρόπο, όσο που να το φέρει στο
Θέλημάτηςκαινατηςομολογήσείότιγυ-
ρεύει αυτή να μάθει.
»ΠΟλλές φορές όμως το Φεγγάρι αντι~
στέκεται, δεν την ακούει. Και από τα
μαρτύρια που του ι(άνει μουγι<ρίζει
και το μούγιφισμά του τ' άκου-
σαν πολλοί, αν είναι μάλιστα
τη νύχτα πολύ κακοκαιρία.
»Και όποιος το αιtούσει,
αν δεν είναι μάγος,
παθαίνει μεγά-
λο κακό, ή
μουρ-
λαίνεται, ή βουβαίνεται, ή τυφλώνεται. Και
αυτό γίνεται γιατί, όταν τυραννάει η μάγισσα το
Φεγγάρι,τηνπαραστέκουνοιδιάβολοικαιτριγυρί-
ζουν και της ζητάν την άδεια να βλάψουν τον κόσμο.
Και αλίμονο σε όποιον βρεθεί μπροστά, αν τους δώ-
σει την άδεια η μάγισσα.
>;Υστερα από αυτά, όταν καμιά άλλη φορά το προ-
σκαλέσει η μάγισσα να κατέβει, κατεβαίνει γιατί δεν
μπορείνακάνειαλλιώς,μακατεβαίνειμετόσοΘυμό,
που όπου κι αν πέσει ανοίγει λάκι<ωμα άπατο και
ό,τι τύχει κοντά το κάνει βήσσαλο [Θρύμματα]. Και
φεύγει το Φεγγάρι από κείνο το ίδιο λάκκωμα, και
από την τρύπα που ανοίγει στην άλλη μεριά Της γης
ανεβαίνει στον ουρανό.»
ιΌ «ιηλλλ» Τ{}γ ΦEΙ `Γ^Ι™)γ
Η ατμόσφαιρα που επικρατεί κατά τη διάρt(εια της
παραπάνω τελετής, όπως αυτή διασώζεται από διά-
φορες μαρτυρίες, είναι σκοτεινή και επιβλητική για
τους παρατη ρητές.
Από τη Θεσσαλία, ο λαογράφος Νικόλαος Πολίτης
κατέγραψε τα εξής: «Όταν το κατεβάζουν [το Φεγ-
γάρι], Θολώνει ο ουρανός, σκοτεινιάζει παντού, η γη
μουγι(ρίζεικαιοιδιάβολοιτρέχουνστημάγισσακαι
την παρακαλούν να τους αφήσει να βλάψουν τους
ανθρώπους.»
Εδώ πρέπει να σημειώσω ότι η σχέση των μαγισσών
με τον Σατανά που παρουσιάζεται στις εκάστοτε
διηγήσεις αντανακλά περισσότερο την αμάθεια και
τηνανάγκητωνανθρώπωνγιαπροστασίακαιόχι
την πηγή της δύναμης των μαγισσών καθ' αυτή.
'Οπως και να έχει, οι μάρτιιρες μάς διηγούνται πως ο
τρόπος με τον οποίο κλέβουν οι Μα.ί.στρες τη μαγική
δύναμη του Φεγγαριού μοιάζει με το άρμεγμα της
αγελάδας!Ηπαρακάτωαναφοράπροέρχεταιαπό
χωριά της ΒιΘυνίας: «Οι μάγοι κατεβάζουν πολλές
φορέςτοΦεγγάριαπότονουρανόγιανατοαρμέ-
ξουν και κάνουν με το γάλα του τα μαγικά τους. Και
όταν το έχουν κατεβασμένο σκοτίζεται ο ουρανός
και δεν φαίνεται.»
Παρόμοια διήγηση συναντάμε και στη Θεσσαλία:
«Οι μάγισσες, καμιά φορά και μάγοι, κατεβάζουν
το Φεγγάρι από τον ουρανό σαν γελάδα ttαι το αρ-
μέγουν.Μετογάλααι)τόφτιάχνουνπολλώνειδών
μάγιαδυνατά,προπάντωνγιααγάπηανδρόςή
γυναικός.»
Και υπάρχουν ακόμα πολλές τταραπλήσιες μαρτυ-
ρίεςπουμιλάνεγιατομαγικόυγρότουΦεγγαριού
και το παρομοιάζουν με γάλα. Αποτελεί σπάνιο και
ξεχωριστόυλικόγιατηδημιουργίαφίλτρωνκαιΘε-
ραπευτικών ροφημάτων, μιας και η απόκτησή του
Θέλει ttυριολεκτιιtά τη Μα.ί.στρα να «κινήσει γη ι<αι
ουρανό», επιβάλλοντας στον ανυποψίαστο κόσμο
των απλών ανθρώπων τη δική της Θέληση. . . τ:τψf
Σημείωση: Ευχαριστώ εγκάρδια τη φίλη μου Άννα Λαζα-
ρίδου, αστείρευτη πηΥή πληροφοριών για τις παραδόσεις
της Θράκης.
myStery 45
© ΙΠΑΓΙRΘΣ RΘΣmΘΣ
ΤΘΝ ΑΝΘΤΕΡΘΝ
ΔΙΑΣΤΑΣΕΘΝ

μαθηματικούChαrΙesΗίntοnΓάefοz4rίhD!.me#s!.ο#(1904)σαντο«πρώτο
γριμόριοτου20Ούαιώνα»αλλάκαισαντοκλειδίγιατηνεξερεύνησητηςεφι-
αλτικήςαρχιτεκτονικήςτηςβυθισμένηςΡ'λυέttαιτουπαράξενουκόσμουτων
ΜεγάλωνΠαλαιώντουΧ.Φ.Λάβκραφτ.Ηπαρατήρησήτου,φυσικά,δενήταν
Ιο 2001 ο φυσικός ιtαι συγγραφέας Dανίd Lαngfοrd περιέγραψε το έργο του
άστοχη!
ΣτοάρθρομουγιαταπαράξεναμαθηματικάτουΛάβκραφτ(mysferyτ.89)είδαμε
πώςοπατέραςτηςΜυθολογίαςΚΘούλουαξιοποίησεαλλόκοτεςγεωμετρικέςέν-
νοιεςγιαναπροσδώσειστοέργοτουμιαιδιαίτερηνόταεξωκοσμικούτρόμου.
Κατάπόσο,όμως,έχειδίκιοοLαngfοrdπουσυμπτωματικά(;)ανήκειστηνομάδα
πουδημιούργησετοΝeCrο#οm!'Cο#..ΒοοΚο/DeαdΝαmeδ-μιααρκετάγνωστήεκ-
δοχήτουΜαύρουΒιβλίου-στονααποκαλείτοέργοτουΗίntοn«γριμόριο»;
Κρύβεταιμήπωςκάποιαεσωτεριιtήαλήθειασταπολύπλοκαμαθηματικάτωντοπο~
λόγωνκαιτωνΘεωρητικώνφυσικών;Μηβιαστείτεναδώσετεαρνητικήαπάντηση
γιατί,όπωςΘαδούμεπαρακάτω,οκόσμοςτωνανώτερωνδιαστάσεωνίσωςκρύβει
περισσότερα μυστιιtά από ότι ίσως νομίζουμε.

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΧΟΡΔΩΝ

ΑνκάποιοεπίτευγματηςσύγχρονηςΦυσικήςαξίζειτοντίτλοτου«επαναστατικού»,αυτό
είναι σίγουρα η Θεωρία χορδών.
Διατυπώθηκεαρχιιtάτηδεκαετίατου1960καιαπότότεέχειγνωρίσειμεγάληεξέλιξη,φτάνοντας
ναείναιτοαντικείμενοέρευναςγιαεκατοντάδεςεργαστήριαανάτονκόσμο.
Οιδιαφορετιι(έςοδοίμελέτηςοδήγησανστηνανάπτυξηδιαφορετικώνκαισυχνάαντικρουόμενωνπα-
ρακλαδιών,καθένααπόταοποίαερμήνευεδιαφορετικάχαρακτηριστικάτουσύμπαντος.Πλέονόμωςόλεςοι
διαφορετικέςΘεωρίεςχορδώνέχοι)νσυμπτυχθείσεμίακοινή,ενοποιημένηΘεωρία,γνωστήκαιωςΘεωρίαΜ.
ΒασικήΘέσητηςΘεωρίαςχορδώνείναιπως,σεαντίθεσημετηνκλασικήοπτική,ταυποατομικάσωματίδιαδενείναιση~
μειακά,χωρίςδιαστάσεις.Αντίθετα,αντιμετωπίζονταιπλέονσαν«χορδές»,πουπάλλονταικαικίνούνται.Αυτήηκίνηση
είναιπουπροσδίδεισταάτομακαιταμόρίαφορτίο,βάροςκαιγενικάόλεςτιςιδιότητέςτους.
Πίσωαπόαυτήντηνιδέα,φυσικά,ιφύβονταιδειtάδεςπερίπλοκεςεξισώσειςκαιυποθέσειςπουξεφεύγουναπόταόρια
ενόςάρθρου.Σεκάθεπερίπτωση,χάρησταεπιτεύγματάτηςηΘεωρίαχορδώνέχ&κατορθώσαναερμηνεύσ&μερικά
απόταπιοδυσνόητααινίγματα,απότησυμπεριφοράτωνσωματιδίωνωςτιςμαύρεςτρύπεςενώαποτελείπλέονένα
απότουςπιοσημαντικούςυποψήφιουςγιατοντίτλοτηςΘεωρίαςπουΘαι(ατορθώσειναεξηγήσειιtάθεφυσικόφαινόμενο
-Της Περιβόητης «Θεωρίας των πάντων»!
'ΕναπολύσημαντικόχαρακτηριστικότηςΘεωρίαςχορδών,όμως,είναιτοότιπροί)ποΘέτειτηνύπαρξηανώτερωνδιαστά-

σεων!ΓιατηΘεωρίαΜιtαιτουςερευνητέςτηςτοσύμπανέχει11διαστάσεις,οιοποίεςσυμπεριφέρονταιμεσυγκειφιμένο
τρόπο.ΚαιείναιηιδιαίτερηοπτικήτηςΘεωρίαςχορδώνγιαυτέςτιςδιαστάσειςπουΘαμαςαπασχολήσειστησυνέχεια...
 Η ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΤΟγ ΔΑΝΤΗ
Ένα χαρακτηριστικό κοινό σε όλες τις εκδοχές της Θεωρίας
χορδών είναι ότι οι επιπλέον διαστάσεις της δεν είναι επί-
πεδες. Αντίθετα, αιtολουθούν τους κανόνες της μαθημα-
τιιtής τοπολογίας ιtαι της εικασίας Πουανκαρέ και έτσι
διπλώνονται σε ένα είδος ι<υκλιιtών ή σφαιρικών σχημα-
τισμών ή, πιο ρεαλιστικά, με τη μορφή πολλαπλοτήτων,
όπως η Cαιαbί-γαυ και τα ΟrbίfοΙdS. Παραδόξως, όμως,
αυτή η υπερσφαιρική απεικόνιση δεν είναι ιtάτι πραγμα-
τιιtά ιtαινούριο, ιtαθώς βρίσκεται ι(ρυμμένη σε ένα από
τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας: τη
Θεία Κωμωδία τω ΔάΝτrr`.
Στον Παράδεισο (ΡΖzrtzdέsο), το τρίτο βιβλίο του αλληγο~
ρικού ταξιδιού του Δάντη στους ι(όσμους του επέιtεινα, ο
ποιητής περιγράφει την άνοδό του από σφαίρα σε σφαίρα μέσα
από τον Αριστοτελικό ι<όσμο των επτά πλανητών ως τη σφαίρα
του Πρώτου Κινούντος. Πέρα από αυτό βρίσκεται το Εμπύρειο, ο
υπέρτατος Παράδεισος.
Ο Δάντης παρουσιάζει αυτό το ύστατο άκρο σαν ένα σημειαιtό Φως, αντι-
προσωπευτικό του Θείου, περικυκλωμένο από εννιά ομόκεντρες σφαίρες για τις
αγγελιιtέςιεραρχίες.ΌπωςόμωςπαρατηρείοφυσικόςΜαrΚΡetersοn(Ι7ΖeΑmerΖ.Cα#/ο#r#α/ο/
ΡΨsj.Cs νοι. 42 Νο.12,1979), η περιγραφή που αιtολουθεί στο ποίημα παρουσιάζει τις σφαίρες
τωναγγέλωννααναδιπλώνονται,δημιουργώνταςέναπολυδιαστατιιtόημισφαίριο,ενώαντί-
στοιχα αναδιπλώνονται οι σφαίρες του Αριστοτελικού κόσμου, με το Πρώτο Κινούν -στο οποίο
βρίσκεται ο ποιητής-να λαμβάνει το ρόλο του Ισημερινού.
Σύμφωνα με τον Ρetersοn, αυτός ο σχηματισμός είναι το ποιητικό αντίστοιχο μιας υπερσφαίρας!
Ο φυσικός τονίζει πως ο Δάντης στο έργο του αντιλαμβάνεται αναλογικά τις Αριστοτελικές και
τιςουράνιεςσφαίρες,μετηνκαθεμίαναπεριστρέφεταισεδιαφορετικήταχύτητα.Τοαποτέλε-
σμα, υποστηρίζει ο ΡeterSοn, Θυμίζει οπτικά ένα σχήμα στο οποίο η τρισδιάστατη σφαίρα του
Κόσμου αιωρείται σε ένα ανώτατο και ένα κατώτατο σημείο, αλλάζοντας συνεχώς μέγεθος και
τρόποπεριστροφής:αυτόδηλαδήπουοισύγχρονοιμαθηματικοίοραματίζονταισαντηνπροβο-
λή μιας πολυδιάστατης υπερσφαίρας στις τρεις διαστάσεις.
Η περίπτωση του Δάντη, βέβαια, δεν είναι μοναδική.
ΟιασχολούμενοιμετηνΚαμπάλασήμεραείναισίγουραεξοικειωμένοιμετοΔέντροτηςzωής,
ωστόσο αυτό είναι μία μόνο από τις εναλλακτικές απεικονίσεις του ιtαμπαλιστικού Σύμπαντος.
Στηνπραγματιιtότητα,παλιότεραπολλοίκαμπαλιστέςεπέλεγανναοραματίζονταιταΣεφιρώθ
όχι γραμμικά (γοsher) σαν Δέντρο, αλλά με τη μορφή ομόκεντρων, αναδιπλούμενων μεταξύ
τους σφαιρών (Ιggυιίm) που εκπορεύονται από το Αίn Sορh Αυr.
Αντίστοιχα,τόσοοΝεοπλατωνισμόςόσοιtαιπολλέςσχολέςτουΓνωστικισμού,όπωςοιΒασιλ-
λείδες, επέλεξαν σφαιρικές απεικονίσεις (Ουρανοί) σαν κοσμολογικά μοντέλα.
Όλα αυτά Θυμίζουν τόσο το σχήμα του Δάντη όσο ι(αι τη Θεωρία του Ρetersοn. Ο συσχετισμός
των παραπάνω, όμως, με την πολυδιαστατική γεωμετρία και την κβαντιιtή Φυσική μάς ανοίγει
την πόρτα για την εξερεύνηση μιας ιδέας, στην οποία έχουν κοινές ρίζες τόσο η δυτιι(ή μυστηρι-
αιtή παράδοση, όσο και η Θεωρία Μ.

ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΑΣ ΕΝΑ ΟΛΟΓΡΑΜΜΑ;

ΣτοέβδομοβιβλίοτηςJ7ολtτε4'ας(380-360π.Χ.)οΠλάτωναςπαρουσίασετηνπεριβόητηαλλη~
γορία του σπηλαίου.
Οφιλόσοφοςμάςζητάναοραματιστούμεμιαομάδαανθρώπωνπουζουναλυσοδεμένοισεένα
μεγάλοσπήλαιογιαόλητουςτηζωή.Τομόνοπουμπορούνναδουνμπροστάτουςείναιένας
άδειοςτοίχος,πάνωστονοποίοπέφτουνοισκιέςμιαςπαράστασηςπουπαίζεταιπίσωτους,
φωτισμένης από μια μεγάλη φωτιά. Σύμφωνα με τον φιλόσοφο, αυτό το Θολό Θέατρο σκιών απο-
τελείτοσύνολοτηςύπαρξηςγιαυτούςτουςανθρώπους.Δενδιανοούνταιότιμπορείναυπάρξει
οτιδήποτεπέρααπόόσαβλέπουνστοντοίχο.Ανι<άποιοςδραπετεύσειαπότοσπήλαιο,Θαβιώ-
σειτοναληθινόκόσμοέξωαπόαυτό,ότανόμωςπροσπαθήσεινααπελευθερώσειτουςυπόλοι-
πους από την πλάνη, Θα γνωρίσει τη χλεύη και την περίφρόνησή τους.
Από πολλούς η αλληγορία ερμηνεύεται ως ο καθορισμός
της Θέσης του φιλόσοφου μέσα στην κοινωνία, σαν αφυ-
πνιστή και απελευθερωτή των «φυλακισμένων», αλλά
και σαν σύμβολο της άσβεστης δίψας του ανθρώπου για
γνώση. Παρ' όλ' αυτά, εμείς Θα μείνουμε στην κεντρική
ιδέα του Σπηλαίου, σύμφωνα με την οποία ο κόσμος που
ζούμε δεν είναι ο πραγματικός, αλλά σιtιές σε έναν τοί-
χο. Και αυτό γιατί μια παράξενη υπόθεση της σύγχρο-
νης φυσικής υποστηρίζει το ίδιο ακριβώς!
Το 1993, στην προσπάθειά του να ερμηνεύσει το παρά~
δοξο εξαφάνισης της πληροφορίας στις μαύρες τρύπες,
ο Ολλανδός φυσικός Gerαrd tΉοοft διατύπωσε μια ιδι~
αίτερατολμηρήπρόταση.Υποστήριξεότιτοσύνολοτης
πληροφορίαςπουπεριέχεταισεένασυγκεκριμένοχώρο
μπορείναθεωρηθείωςέναολόγραμμα,πουπροβάλ-
λεται από τα σύνορα αυτού του χώρου. Οποιοδήποτε
φυσικό φαινόμενο παρατηρείται είναι στην πραγματι-
κότητα η προβολή μιας πληροφορίας αποτυπωμένης σε
μιαοριακήεπιφάνεια,πουδιαθέτειτοπολύέναβαθμό
ελευθερίας ανά μονάδα επιφάνειας ΡΙαncΚ.
Η παραπάνω πρόταση, γνωστή σαν
ολογραφική αρχή, οδηγεί σε ένα πολύ
ενδιαφέρον συμπέρασμα: αν η υπόθεση
ισχύει, αυτό σημαίνει πως κάθε τρισδιά~
στατος χώρος, ακόμη ιtαι ολόκληρο το
Σύμπαν, είναι στην πραγματικότητα ένα
ολόγραμμα.
Σκεφτείτε πόσο Θυμίζουν όλα αυτά την
αλληγορία του Σπηλαίου!
Ουσιαστικά, σύμφωνα με την ολΟγρα-
φική αρχή, όλα όσα βιώνουμε στον
ιtόσμο γύρω μας, ολόκληρη η ζωή μας,
δεν είναι τίποτε άλλα παρά μια εικονι~
κή πραγματικότητα, ένα Θέατρο σιtιών
γραμμένο σε κάποιον μεγάλο τοίχο στα
άκρα του Σύμπαντος που ζούμε.
Αυτό βέβαια γεννάει και το ακόλουθο
ερώτημα: αν όντως οι ζωές μας είναι μια
παράσταση, σε τι χαρτί γράφεται το σενά~
ριο; Η Θεωρία Μ, για την οποία η ολογρα-
φική αρχή αποτελεί Θεμελιώδες συστα-
τικό, έχει την απάντηση: στις ανώτερες
διαστάσεις!
Για τους φυσικούς που μελετούν τις
χορδές, ουσιαστικά εμείς είμαστε οι
σκιές στον τοίχο. Ο αληθινός κόσμος
είναι στην πραγματικότητα ένας μεγα-
λύτερος πολυδιαστατικός χωροχρόνος
και η τετραδιάστατη αντίληψή μας
(Θεωρώντας το χρόνο σαν τέταρτη
διάσταση) είναι το όριο ή ο τοίχος του
Σπηλαίου.
Προσπαθώντας να μετακινηθούμε μα-
κριά από τον τοίχο εισερχόμαστε σε μια
νέα διάσταση του χώρου, μια πέμπτη
διάσταση - ή μια τέταρτη, αν δεν λά- ΙΙ,
βουμε υπόψη μας το χρόνο.
Τα μυστή ρια των ανώτερων διαστά~
σεων, όμως, δεν σταματούν εδώ...
 Η ΜΕΤΑΦγΣΙΚΗ ΤΩΝ ΑΝΩΤΕΡΩΝ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ
Εξερευνώντας τη γεωμετρία των ανώτερων διαστάσεων στο βιβλίο του
Geοmetry, ReΙαtίνίty αnd the Fουrth DίmenSίοn (Γ977), Ο μαθττματΗώς R:υ
dοΙf RυcΚer πρότεινε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα Θεωρία: πως το περιβόητο
αστρικό πεδίο είναι στην πραγματικότητα η τέταρτη χωριιtή διάσταση!
Σύμφωνα με τον συγγραφέα, τα μαθηματικά υποδεικνύουν πως είμαστε στην
πραγματικότητα 4D-όντα και πως με διαδικασίες όπως η αστρική ττροβολή και τα
διαυγή όνειρα βιώνουμε τον πραγματικό ιtόσμο των ανώτερων διαστάσεων.
0 RυcΚer, βέβαια, δεν προχώρησε περισσότερο στην υπόθεσή του. Ωστόσο αυτό
δεν σταμάτησε εκείνους τους εραστές του απόκρυφου, που ταυτόχρονα έδειχναν
ενδιαφέρον προς τις Θετικές επιστήμες!
Έτσι, μέσα από πολύπλοκες εξισώσεις και καινοτόμες ιδέες, ο «πατέρας» της Χαοτι-
κής Μαγείας αλλά και Θεωρητικός φυσικός Ρeter`J. CαrrΟΙΙ δίνει στο έργο τοψLΡ}§2ίή

ίirσλ:λα:5ά::α;ΙΙ`:1Ι9α:ύ:':Ο:rνΞΟiΟ;ν:Τc:rίίtΟ:;α:π:ο:ΞΠΞλ|ω;νΞ;;<:α::efsρσ::;;::tσ:r:;αnΤαοnν(υΗλ;όα;;κσ7:Ο

--ί;Ιί-Τ;ήΖςr:1;fσfη?ς:,:Α=ρσΞ:έΞςτπ:Οί;ogρ:φ:!::πί;έξον:Θ,β;απ::,νΞΞg=ςνκ:::εο::δδι::ΙΤΟαυτριfά` `-) --+Υ-_...Ι`Ι ----

`C-Κ~άί"ά-jΈ6-6ό;-ό`ίίπώέ;..ι`όχύουναυτ`όίοισυσχετισμοί;Απλάσκεφτείτεγιαλίγοτιςδυνα~

τότητες που, Θεωρητικά, Θα είχε κάποιος που διαχειρίζεται τις ανώτερες διαστάσεις.
Φέρτε στο νου σας τη σφαίρα από το F/αf/α7zά του Εdwίn Αbbott που, στον δισδιά-
στατο κόσμο της επιπεδοχώρας, μπορούσε να υπερβεί τους τοίχους και να ληστεύει
χΡηματοκιβώτια χωρίς ιtαν να τα ανοίγει. Θυμηθείτε τον Γουώλτερ Γκίλμαν και την
Κέζια Μέησον από τα 'Οι;ε4ρα στο Σ7Ζ.4'rt r7ς Λ4άytσσας του Λάβκραφτ, οι οποίοι,
έχοντας κατανοήσει σε βάθος τη φύση των γωνιών και των ανώτερων διαστάσεων,
μπορούσαν να κινούνται στο χωροχρόνο και να ταξιδεύουν με τρόπους αδύνατους
για το υλικό σώμα. Και μετά συγκρίνετε τα παραπάνω με τις εμπειρίες όσων έχουν
επιτύχει αστρικό ταξίδι ή διαυγές όνειρο. Θα διαπιστώσετε πως οι ομοιότητες είναι
πάρα πολλές.
Προσέξτε, όμως, και το εξής: όπως παρατηρούν οι ΝοWίcΚί ιtαι Βrennαn αλλά και

f:-;-:φ:ύυασ;-:;::s::Ιn:;έπσ:ίiΟ:λ:9Ξ::#:7ΞΑ:ρζ%2:ΟΞ:ΞΞο:Οξ#έΞ#Ίg-
`ίόύ ιGάj)λ.ΤιουνΥκ ή, πολύ απλά, τ®ή {ασΊρικό~~τ!.?δ.ίρ»., 'Ιη --.- ` ' ` `
Την~ ίδια ιδέα όμως, όπως είδαμε ήδη, παρουσιάζει και η Θεωρία Μ με την ολογρα-
φική αρχή, εμπλέκοντας τις ανώτερες διαστάσεις!'Ισως, λοιπόν, αυτό που αποκα-
λούμε «αστριιtή προβολή» να είναι όντως ένα πέρασμα σε μια συνειδησιαιtή κατά-
σταση, στην οποία μπορούμε να βιώσουμε και να διαχειριστούμε τις διαστάσεις που
δεν μπορούμε να δούμε υλικά.
Η μαγική Θεώρηση των ανώτερων διαστάσεων, βέβαια, δεν είναι κάτι πρόσφατο.
Ήδη από το 1889, λίγα χρόνια μετά την πρώτη δημοσίευση του Ηίntοn, ο ΟΙίνer
Lοdge, φυσικός και πρόεδρος της Βρετανικής Εταιρίας Ψυχιιtών Ερευνών, είχε πα-

1 ' :n5omysteΙ
#`.3# ξF_
 ρατηρήσειπωςηνεοεμφανιζόμενητότεπολυδιαστατικήΘεώρησητουκόσμουίσως
είναιτοκλειδίγιατηνερμηνείαπολλώνπνευματιστικώνφαινομένων.ΚαιτοΘέμα
δενξέφυγεούτεαπότηνπροσοχήτωνμεγάλωνμορφώντουδυτιι(ούεσωτερισμού
τηςεποχής.Έτσι,ταμυστήριατηςΤέταρτηςΔιάστασηςτουχώρουαπασχόλησαν
τόσο τον Ρeter Ουsρensκy της Τέταρτης Οδού (Γer€!.z4m Οrgzι##m, 1912) όσο και
τονιδρυτήτηςΑνθρωποσοφίαςRυdοΙfSteίner(Τ7ιeFο#r€λDί.me#sjο#..sαcreά
Geοmetry,ΑΙchemyαndΜαthemαtίcs,Γ925).
Ητέταρτηδιάστασηαποτέλεσετοόχημααυτώντωνδύομεγάλωνδασκάλωνγια
τηνανάπτυξηποικίλωνφιλοσοφικώνκαιμεταφυσικώνιδεών,τόσογιατηνερμη-
νεία του ΜαγικούΈργου όσο και για τη φύση της πραγματικότητας.
Μετιςανώτερεςδιαστάσεις,όμως,ασχολήθηκεκαιοπεριβόητοςΆλιστερΚρόουλυ,
μέσααπότοαλληγορικόμυθιστόρημάτουΛ4οοπCh!'/ά(1917),ενώτο1947οιδρυτής
τουτάγματοςτωνΧτιστιώγτουΑδύrουΡαυιFοsterCαseπαρουσίασεγιαπρώτη
φοράμιαριζοσπαστικήΘεωρία,σύμφωναμετηνοποίαηπραγματικήδιάταξητων
γραμμάτωνστοκαμπαλιστικόsej7λerye€zjrαhδενείναιαυτήτουΔέντρουτηςΖωής,
αλλά αυτή του πολυδιαστατικού Κύβου του Χώρου!
'ΟλΟ;ΟΟΞ#:$:eαΞεc;;#%:μ:όαξΥεΞω:ρ:ηι:jκγ:αο:Ο:υ::;:π:ρ:ο:σο:ίί::Τi':nΤο:,;;[:αί;:ά:Ξυfπνg[Έ

μετηνεμφάνισητηςΧαοτικήςΜαγείαςιtαιάλλωνσχολώνεσωτερικής
σκέψης,πουέδινανέμφασηστηνκαινοτομίακαιτηνεφευρετικότη-
τα, η Θεωρία έγινε σύντομα πράξη...

Τ€) ΜΥΣΤΗΡΙΟ
Τ ΗΣ ΠΟΛΥΔΙΑΣΤΑΤΙΚΗΣ ΜΑΓΕΙΑΣ
ΣτοδιήγηματουΛάβκραφτΟΣτ.οίχε4ωτφςrουΣκοτιαδίού
(1935) κεντρικό ρόλο διαδραματίζει ένα παράξενο αντικεί-
μενο,γνωστόσανΑστραφτερόΤραπεζόεδρο.Ταμέλητης
μυστηριώδουςΕι<κλησίαςτηςΑστρικήςΣοφίαςχρησιμο-
ποιούσαν αυτό το προκατακλυσμιαίο κατασκεύασμα σαν
ένα παράθυρο στο χωροχρόνο και σαν μέσο επίκλησης του
Νυαρλαθοτέπ.
ΟΛάβκραφτπεριγράφειτοαντικείμενοσανέναακανόνιστο
γεωμετρικό στερεό με παράξενες, μη-Ευκλείδιες γωνίες, του
οποίουοιπρισματικέςόψειςείναιικανέςναανοίξουνπύλες
προςτιςανώτερεςδιαστάσειςκαιτουςπαράξενουςκαιφρι~
χτούςκόσμουςτωνΜεγάλωνΠαλαιών,αλλάκαιναφέρουν
τηντρέλασεόποιονκάνειτολάθοςναεστιάσειτο
βλέμμα του σε αυτές.
Το Τραπεζόεδρο του Λάβκραφτ δεν είναι το μόνο
παράδειγμα τέτοιου αντικειμένου στη λογοτεχνία,
φυσικά. Αντίστοιχο ρόλο διαδραματίζουν ο μυστη-
ριώδης Κύβος του Λεμαρσάν (mysfery τ. 49) στο
Ίhe ΗeΙΙbοund Ηeαrt του CΆ;Νe ΒaLrΚer, αλλά και ο
εξηκοντάλιθος ιχαχααr από τη Νουβέλα τ7ςΜαύρ7ς :η`
Σ7φραyί'δας του ΆρΘουρ Μάχεν, το λατρευτικό αντι-
κείμενο μιας εξαφανισμένης φυλής ανώτερων όντων.
Αλλά και η μαγική παράδοση μάς παρουσιάζει ανά~

:ΟγαΞg#γοΞα#Τέ,ΤΟ;::έν#ε#ίε#π#
λή των Πλατωνικών Στερεών που πιστεύεται
ότι κf>jiιβε! μέσα gτην ιερή Υε`ωμέieΈg_Τ±ΤL.
το μυστικό για την άνοδο στα πλάνα
καιτοόραματουθρόνουτόύιΞs=έιοτΙΙt-` `..~.\ ..-`-Ιt~-

(βλ..Μέριsαμ]ι.gΙ~
Κατά καιρούς, λοιπόν, „
διάφορες μαγι-
κές σέκτες ιtαι
ομάδες έχουν
αναπτύξει

μεθόδους για να επιτύχουν το αποτέλεσμα αυτών των
αντικειμένων και να ανοίξουν ένα δίαυλο επιιtοινωνίας
με τις ανώτερες διαστάσεις και την Άλλη Πλευρά.
Μια από τις πρώτες προσπάθειες ήταν αυτή του Εbοny
Αnρυ (ChαrΙeS ReeSe) και της Θελημικής ομάδας ΗαwΚ
& ]αcΚαι, ο οποίος επινόησε μια μέθοδο εργασίας ατρα-
πού (ραthwοrΚίng) έχοντας σαν βάση τον τετραδιάστα-
το ιtύβο του Ηίntοn, τα Ταρώ του Θωθ του Κρόουλυ και,
φυσικά, την κυβική οπτική για το sef7Αer yefzz.rtzά.
Σύμφωνα με τον Αnρυ, η εξάσκηση αυτής της πολυδι-
αστατικής εργασίας επιτρέπει στο μύστη να βιώσει τη
ζωή σε παράλληλα σύμπαντα και ανώτερες διαστατιιtές
ιtαταστάσεις, αλλά και να μεταφερθεί ίσως σε αυτές!
Πολλές από τις μαρτυρίες της ΗαwΚ & 7αcΚαι για το
τυπικό, βέβαια, είναι σίγουρα υπερβολικές (όπως ο ισχυ-
ρισμός ενός μέλοι)ς ότι γλίτωσε από ένα τροχαίο δυστύ-
Χημα με το να μεταφέρει, μέσω του τυπικού, το σώμα του
από το αυτοκίνητο πίσω στο διαμέρισμά του) ιtαι πρέπει
να εξετάζονται με επιφύλαξη. Ωστόσο, η μέθοδος δεν
χάνει το ενδιαφέρον της.
'Qπως τονίζει ο Αnρυ, η χρήση του υπερκύβου στο τυπι-
κό επιτρέπει στο νου να ανοίχθεί σε νέες συνειδησιακές
καταστάσεις, να εξερευνήσει +Ο σύμπαν των γωνιών και
τηςγεωμετρίαςτώνΠλατωνίκώνΣτερεώνκαιναβιώσει'
οράματα από τους κόισμους των ανώτερων διαστάσεων.
Περισσότερα στοιχεία για τη ζωή και το έργο του Εbοny
Αnρυ μπορείτε να βρείτε στο ΝeCrο#οmί.Cο# του Γιώρ-
γου Ιωαννίδη (Αρχέτυπο, 2008). Στο μεταξύ, ο ΜίchαeΙ
Βertίαυχ της Lα Cουιeυνre Νοίre είχε ήδη αναπτύξει
και παρουσιάσει έναν αντίστοιχο πολυδιαστατικό κύβο,
γνωστό σαν Σύμβολο της Απελευθέρωσης.
Σε αντίθεση, όμως, με τους πομπώδεις ισχυρισμούς
της ΗαwΚ & JαcΚαι, ο Βertίαυχ παρουσιάζει το διιtό του
τελετουργικό σαν έναν αντινόμιο καμπαλιστικό χάρτη
του Σύμπαντος: έχοντας ως βάση Θεωρίες που ο ίδιος
αποκαλεί «Μαατική Φυσιιtή», Ο μάγος από το SeαttΙe
ουσιαστιιtά επινοεί ένα μέσο για το μαγικό συντονισμό
με το, αμφιλεγόμενο από πολλούς «ορΘόδοξους» Θε-
λημίτες, Ρεύ#α τ7ς Λ4άατ, προσδίδοντας δηλαδή στο
ΤeSserαct ένα ρόλο πολύ παρόμοιο με αυτόν του Κύβου
του Μέτατρον.
ΤΟ ΑΝΟΙΓΜΑ ΤΟΥ ΤΡΑΠΕzΟΕΔΡΟΥ
Αυτές φυσιιtά δεν είναι οι μοναδιιtές περιπτώσεις μαγι-
ιtής εφαρμογής του Υπερκύβου, για τις οποί-
+^, ες θαχρειαζόταν ένα ολόκληρο βιβλίο.
Ωστόσο, από τα δύο παρα-
πάνω παραδείγματα φαίνεται
ολοιtάθαρα η ομοιότητα της
πραι(τιι(ής με το Αστραφτερό
Τραπεζόεδρο της Μυθολο-
γίας ΚΘούλου. Έτσι, έχουν
δη μιουργηθεί πολλές εκδοχές
τέτοιων εργασιών με υπόβα-
Θρο βασισμένο στο λαβκρα-
φτικό έργο.
Ο ίδιος ο Βertίαυχ εφαρμόζει
τον Κύβο του σε εργασίες
μέσα στα πλαίσια της ιδιαί-
Τερης προσέγγισής του στο
φαινόμενο Νεκρονομιι<όν. Ο πατέρας της Τυφώνειας
Παράδοσης Κenneth Grαnt, έντονα επηρεασμένος από
τη Lα Cουιeυνre Νοίre, αφιερώνει επίσης μεγάλο μέρος
του ογκώδους έργου του στην πολυδιαστατική φύση
των Μεγάλων Παλαιών.
Σε πιο πρακτικά ζητήματα, τέλος, το αγγλικό Νυ-ΙSίs
GrΟυρ ΧΡησιμοποιεί τον οραματισμό του Τesserαct σαν
πύλη στις επικλήσεις του προς τον Γιογιt-ΣοΘώθ, ενώ
και ο Γιώργος Ιωαννίδης παρουσιάζει στο βιβλίο του μια
αντίστοιχη εργασία, βασισμένη εν μέρει στο τυπικό του
Εbοny Αnρυ αλλά με υπόβαθρο προερχόμενο από τη
Μυθολογία ΚΘούλου.
'Ολα αυτά επιβεβαιώνουν περίτρανα τον ισχυρισμό του
Lαngfοrd: το έργο του Ηίntοn ουσιαστιιtά έχει λειτουρ-
γήσει σαν ένα ιδιόμορφο γριμόριο, δίνοντας τα μέσα για
τη δημιουργία και τη χρήση των παραπάνω τεχνικών,
αλλά και για τη μαγική εργασία στα πλαίσια του λα-
βιtραφτικού έργου.
Αυτοί που Θα επιλ{ [ιιtα με τη
::::τ;;ΞΞ;:ν:ξέι;;:έι;ί:α::y?:_α;ξ§;Ξi;:j_:Ξίγ:gΤρί+:%ΞΞ:άΞ
~σ_ε9±ι,.μέ.gψr.q.πόέρ.Υq`φπωςαυτάτωνΗίntοnκαιRυcΚer.
`/ι^.ι. .,ι.Ι --..-. ι,.ιψ.._ ι.`. ~-Ι h\`,-/` > ιι`ι ι.`).. rl"Ι-ΥΙ.`ι
!'Οπωςπβό`έιδ'ό-itόί.όψύνόλόιδσ`οιδόύ..rίμ`
στη μαγεία του υπεριtύβου, εργασίες
αυτού του είδους ττροκαλούν δραματιι(ές αλλαγές
συνειδησιαι<ή κατάσταση του ατόμου. Η έκθεση του νο
στις ανώτερες διαστάσεις ανοίγει βίαια τις πύλες για μια
συνάντηση με τη Σκιά του, η οποία μπορεί να σημάνει
την αρχή μιας αλχημικής πορείας προς την γιουνγιtική
εξατομίκευση, η οποία δεν Θα διαφέρει και πολύ από την
υψηλή Θεουργία.
Μπορεί, όμως, ι<αι να παγιδεύσει μια εύθραυστη προσω-
πικότητα ή έναν ευκαιριαttό αναζητητή σε ένα συνεχές
Νίgredο φόβου και τρέλας, ακριβώς όπως το Αστραφτε-
ρό Τραπεζόεδρο παγίδευσε όσους ιtοίταξαν μέσα του.
Πραιtτικές αυτού του είδους, λοιπόν, σε καμία περίπτω-
ση δεν πρέπει να επιχειρούνται ασυλλόγιστα.
Ειtείνοι, πάντως, που νιώθουν αρκετά σίγουροι ώστε να
ασχοληθούν προσεκτικά, σοβαρά και επιμελώς με το
ζήτημα, Θα δουν να ανοίγεται μπροστά τους ένας νέος,
άγνωστος και τρομακτικός μα συνάμα συναρπαστιιtός
ιtόσμος. Και ποιος ξέρει;
ξΊσωξκατορθώσουννάβρουντοδρόμοπροςτονύστατο
στόχο της λαβκραφτικής μαγείας: το πυρηνικό ι<έντρο
του χάους και τον θρόνο του Άζαθωθ... {ττ:ξ ,J
 ΉαίΗΒΕ

Ι,=J,LΓ-,,,!:,Ι

Γm/
μ_Ι+\Σ

που, άμεσα ή έμμεσα, πολύ ή λίγο, έχει επηρεά-

σει τη ζωή του ttαθένα μας.
Η απάντηση, πιστεύω, Θα είναι κοινή για όλους:
ο αριθμός 666.
Και, αν στη συνέχεια ρωτήσετε το λόγο, Θα σας
απαντήσουν το προφανές, πως δηλαδή είναι ο
αριθμός του Θηρίου, ο αριθμός του καιtού. Σω-
στά; Όχι αιtριβώς! Βλέπετε, το 666 είναι ο αριθ~
μός τουΉλιου και, ως εκ τούτου, αριθμός της
ζωογόνας δύναμης! Αλλά ας τα πάρουμε από
την αρχή...

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ;
Τι είναι αρ{Θ#ός; Οι περισσότεροι Θα πουν πως
πρόκειται για μέτρο ποσοτικής αξίας. Αλλά
αυτό είναι μονάχα ένα μέρος του όλου Θέματος.
Ο Αριστοτέλης στα Λ4ετ-αφί;ακιά του είπε πως
πρόιtειται για σύνθεση μονάδων και σίγουρα δεν
αναφερόταν μονάχα σε ποσοτικές εκφράσεις.
-|™--Λ-Ν1/,,
? Ετυμολογικά, προέρχεται από τη λεξικολογική
Γράφει ο JJ*WΊι οιι<ογένεια του αραρί'οκω, που ση μαίνει σί/ιJ-
ΑΝΕΣΤΗΣ ΓΕΡΟΔΗΜΟΥ
Ι-
δέω, σί;ι;ά7rτω, τιακτοπο4ώ. Η
σχέση αυτή έχει εξαιρετιιtό
ενδιαφέρον. Σύμφωνα δε με
τον μεγάλο Νεοπυθαγόρειο
μύστη Jeαn Μαιιίnger, οι αριθ-
μοί είναι το κλειδί του κόσμου
ιtαι αυτό διότι το σύμπαν είναι
κίνηση και ι(άθε ιtίνηση υττό-
κειται σε ιtάποιο νόμο, σε μια
αρμονία, σε μια τάξη της οποί-
ας οι αριθμοί είναι η αισθητή
έκφραση. Αφού, λοιπόν, ολό~
ιtληρη η φύση υπαιtούει σε μια
τάξη, σε μια κοσμική αρμονία,
οι αριθμοί είναι ταυτόχρονα
το μέτρο και η μορφή της αρ-
μονίας αυτής.
Αντιλαμβάνεστε τώρα Τη με-
ταφυσιι(ή προέκταση των αριθμών;
Όχι! Ας δούμε λίγο τις μονάδες του Αριστοτέλη: μιλώ-
ντας π.χ. για έι;α τεύχος του mysfery, αναφερόμαστε σε
μια χωρική, φυσική υπόσταση. Την ίδια στιγμή, όμως,
μιλώντας για #οι/άδα, κάνουμε λόγο για μια ιδέα που
υπερβαίνει το απτό. Κάθε τεύχος του mysfery είναι
μοναδικό, όμως η ίδια η έννοια της μονάδας είναι ανε-
ξάρτητη της ποσότητας των τευχών. Επειδή, λοιπόν,
υφίσταται το αρχέτυπο της μονάδας, είναι που μπο-
ρούμε εμείς να αναγνωρίσουμε τη μοναδιιtότητα των
πραγμάτων.
ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΑΡΙΘΜΟΙ
Αυτά εν ολίγοις πρεσβεύει η Πυθαγόρεια σχολή, που
είχε αναγάγει τους αριθμούς σε στοιχεία των όντων, ως
αυτό δηλαδή που ι(αθορίζει το ε/'ιJα/ και την ουα'α των
πραγμάτων. Η φιλοσοφία τους μάλλον είναι ξένη στην
υπολογιστιιtή εποχή μας, που μονοπωλείται από τον
υλισμό.
Παρ' όλ' αυτά, όμως, η ανθρώπινη Ψυχή δεν έχει λη-
ΞΞ= σμονήσει την επίδραση των αριθμών ως σύμβολα της
αλήθειας.Έτσι, μπορεί η σύγχρονη δυτική κοινωνία να
έχει Θεοποιήσει την οικονομία, συνεχίζει όμως να υφί-
σταται με σημείο αναφοράς τους αριθμούς! Απλά το
κάνει με ένα μάλλον διαστρεβλωμένο τρόπο„.
Όπως και να έχει, Οι αριθμοί είναι παντού, στους λογα-
ριασμούς που πληρώνουμε, στους κωδιιtούς που μας
αντιπροσωπεύουν στα κρατικά αρχεία, στον τρόπο με
τον οποίο υπολογίζουμε το χρόνο, στην ίδια τη γεννη-
τική μας δομή... με λίγα λόγια παντού!
Αν Θέλουμε, λοιπόν, να κατανοήσουμε τα μυστικά
τους, αξίζει να δούμε τι έχουν πει οι εσωτερικές παρα-
δόσεις για το μυστήριο των αριθμών...
Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ
ΤΗΣ ΔΕΚΑΔΑΣ
Μηδέν είναι το μη ον, το ανειtδήλωτο είναι, το αδή~
λωτο άπειρο και η δυνητική ύπαρξη. Είναι το κυκλιιtό
πηγάδι από όπου όλα ξεπηδούν, για να επιστρέψουν
ιtαι πάλι.
Ένα είναι η ενεργητική αρχή
που κατακερματίζεται για να
γεννηθεί η πολλαπλότητα. Είναι
η πνευματιι(ή ενότητα, ακριβές
είδωλο του μηδενός και ως έτσι
αποτελεί το κέντρο ιtαι την κοινή
βάση των μυριάδων πραγμάτων. Είναι
επίσης η γεωμετρία της γραμμής που εκτεί-
νεται από το μηδέν, το σημείο μέσα στον κύι<λο (αν
ειδωθεί από ψηλά) ή το ορΘωμένο Ιίngαm (αν ειδωθεί
από πλάγια).
Δύο είναι η ηχώ της δημιουργίας από όταν το ένα εκ~
πορεύτηκε από το μηδέν. Είναι ο πρώτος πυρήνας της
ύλης, η Φύση σε αντίθεση με τον Δημιουργό, η Σελήνη
σε σύγκριση με τονΉλιο.
Τρία είναι η φόρμουλα της σύνθεσης, η λύση της σύ-
γκρουσης που έθεσε ο δυισμός και πραγματική αιτία
του κόσμου.
Τέσσερα είναι ο αριθμός της μορφής που παίρνουν οι
ενέργειες. Ο χώρος με τα όριά του, το δοχείο της ύπαρ-
ξης, Ο Ι<ύβος των διαστάσεων.
Πέντε είναι τα σημεία του ορίζοντα συν το κέντρο,
όπου συγιtλίνουν όλες οι δυνάμεις. Γι αυτό και στον
πλήρη άνθρωπο με τα τέσσερα ανοιχτά άκρα (βλ.
πεντάλφα) το κεφάλι δηλώνει την πνευματιιtή αρχή,
την εξισορροπητική πεμπτουσία των άκρων, που εξα~
σφαλίζει και οργανώνει τη δυναμική προέκταση και τη
δημιουργία.
ΤοΈξι επιδέχεται εις διπλούν τις Θετικές ιδιότητες της
τριάδος, αφού 3Χ2, ι<αι ως έτσι είναι ο παράγοντας της
εξισορρόπησης. Καθόλου περίεργο που η ζυγαριά είναί
ένα από τα σύμβολά του, όπως ttαι ο Ερμαφρόδιτος,
τα συμπίπτοντα αντίθετα και η αποκατάσταση στην
πρότερη πληρότητα.
Η τελεσφόρος Επτάδα που εμπεριέχει την τριάδα της
Ψυχής με την τετράδα του σώματος, συμβολίζει τις κα-
τευθύνσεις του χώρου, τις έξι υπαρι(τές συν το κέντρο.
Είναι ίσως ο πρώτος αριθμός που περιλαμβάνει το
πνευματικό με το παροδικό και, ως εκ τούτου, δηλώνει
την τελείωση.

Η γεωμετρική μορφή του Οχτώ, δηλαδή το
οκτάγωνο, είναι η αρχή της μεταμόρφωσης του
τετραγώνου σε κύκλο, γι αυτό και ορίζεται ως τέλος
(Ολοκλήρωση) του μυημένου. Είναι ο αριθμός του ανα-
κτηθέντος Παραδείσου, της μυστηριώδους 'Ογδοης
Ημέρας στην ΟρΘόδοξη Θεολογία.
ΤΟ Εννέα της ιεραρχίας των ουρανών (βλ. αγγελιι(ά
τάγματα) πηγάζει από τον πολλαπλασιασμό του τρία
και μαζί σχηματίζουν το Ρεύμα 93, για το οποίο όμως
Θα μιλήσουμε στο επόμενο τεύχος...
Τέλος, το Δέκα είναι σύμβολο της πνευματιι(ής πραγ-
μάτωσης, η επιστροφή των αριθμών στη μονάδα, όπου
το ένα συναντάει το μηδέν, εξυψώνοντας όλα τα πράγ-
ματα στην ενότητα.
Από αυτήn την πρώτη δειtάδα, λοιπόν, προκύπτουν
όλοι οι υπόλοιποι αριθμοί, οι ιδιότητες ιtαι οι μυστιιtές
τους σημασίες...
ΤΟ ΜγΣΤΙΚΟ ΤΟΥ DΝΑ
Όλα γύρω μας είναι αριθμοί. Ακόμη ιtαι εμείς οι ίδιοι
είμαστε αριθμοί. Ο γενετικός κώδιιtας που καθορίζει
την ανάπτυξη της βιολογικής μας ύπαρξης αποτε~
λείται από 4 αζωτούχες βάσεις, που συστρέφονται
ελικοειδώς σχηματίζοντας 2 αλυσίδες. Θυμηθείτε πως
νωρίτερα είπαμε ότι οι αριθμοί αυτοί δ7#4οί/ρyΟύν το
χώρο, δηλαδή το πεδίο ύπαρξης.
Αλλά και σε συνδυασμό: 24 είναι τα γράμματα του
ελληνικού αλφάβητου που δομούν τη γλώσσα, δη-
'Ιmm.-
λαδή τον τρόπο έκφρασης του είναι μας, ενώ 42 είναι
η γεματρία του ΕΙοαh, που είναι ένα από τα ονόματα
του Θεού. Βλασφημία; Καθόλου! Μην ξεχνάτε πως με
βάση το βιβλίο της Jlένεσ7ς ο άνθρωπος είναι εικόνα
του Θεού, δηλαδή είδωλο, αντανάκλαση (24/42)...
Κάθε ανθρώπινο σώμα αποτελείται από 4 μεγάλα
άκρα και 2 μικρά -το ένα είναι ασφαλώς το κεφάλι,
ενώ το δεύτερο τα γεννητικά όργανα. Δεν έχει σημα-
σία που στις γυναίκες βρίσκονται εσωτερικά. Αι(όμη
και έτσι, αποτελούν μήτρες εκδ#λωσyς.
Το 4 είναι πολλαπλάσιο του 2 και ο αριθμός αυτός
φαίνεται να κυριαρχεί στο σχεδιασμό του ανθρώπου:
2 πόδια, 2 χέρια, 2 ρουθούνια, 2 μάτια, 2 πνεύμονες,
2 ημισφαίρια... ακόμη και 2 φύλα. Όλα στον άνθρωπο
είναι κατά ζεύγη, όττως άλλωστε και ο ίδιος βρίσιtεται
ανάμεσα σε γη και ουρανό, ανάμεσα στον υλικό και
τον μη-υλικό κόσμο. Όλα είναι διπλά, εκτός από το
στόμα ιtαί την καρδιά, που το ένα φανερώνει τη μο-
ναδικότητα του εσωτεριιtού είναι, ενώ το άλλο είναι η
έδρα της ατομικότητας, όπως ιtαι το Θείο είναι εν.
ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΤΩΝ ΘΕΩΝ
Και, μιλώντας για το Θείο, όσοι ασχολείστε με το οc-
cυιtίsm Θα ξέρετε πολύ καλά πως το 666 είναι ο αριθ-
μός τουΉλιου (βλ. μαγικά τετράγωνα του Αγρίππα)
και για την ακρίβεια του πνεύματος του'Ηλιου, SνRΊh.
Επίσης 666 δίνει και το Ιησούς ή ShΜΙΗShνΗ. Βέβαια,
οι περισσότεροι Θα γνωρίζουν το άθροισμα του ονόμα-
τός του Θεανθρώπου ως 888 (η οκτάβα ως τελειοποιη-
μένη δημιουργική δύναμη) αλλά είπαμε, dίαbοΙυs est
deυs ίnνerSυs. Άλλοι σημαντιιtοί αριθμοί είναι το 365,
που είναι ο χρόνος της περιστροφής του πλανήτη μας
γύρω από τονΉλιο. Μονάχα που είναι επίσης αριθμός
Θεού, του Αβράξας και του Μείθρας. Προσέξτε τώρα:
όταν σε έναν αριθμό συγκλίνουν διάφορες νοηματικές
ποιότητες, ο συμβολισμός του εντείνεται και σταθερο-
ποιείται.Έτσι το 365 Θεωρείται ευνο.ι.ιtός αριθμός, διότι
αριθμεί 14 (3+6+5), που είναι ο αριθμός της συγχώνευ-
σης (4 στοιχεία συν 1 το πνεύμα) t(αι της οργάνωσης
(του πνεύματος στην ύλη).
Ο χρόνος, δηλαδή οι 365 ημέρες, χωρίζονται σε 12
μήνες (όσα τα ζώδια, οι Ολύμπιοι, αλλά και οι Απόστο-
λοι) που, άμα ττροσθέσουμε την Σελήνη και τονΉλιο
στον κοσμικό χορό μας, τταίρνουμε πάλι 14.
11:11
Ας δούμε, όμως, και τον αγαπημένο αριθμό του Παρά-
ξενου, το 11:11. Ναι, η περίφημη αριθμητική ακολουθία
που συναντούμε συχνά όταν ι(οιτάζουμε το ρολόι μας.
Σημαίνει κάτι; Για τη σχέση του φαινομένου με την
Συγχρονιι<ότητα μπορείτε να διαβάσετε στο mysferγ
76. Εδώ Θα αρκεστώ να σας πω πως το άθροισμα 22,
που δίνει η ακολουθία, παραπέμπει στις 22 ατραπούς
του Δέντρου της zωής.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως 22 είναι τα μονοπάτια
της εξέλιξης για να φτάσει κανείς από τον κόσμο των
ψευδαισθήσεων (καθημερινή ζωή) στον κόσμο της
εγρήγορσης. Μήπως, λοιπόν, η παρατήρηση του 11:11,
όπως ι<αι η μελέτη όλων των αριθμών που καθορίζουν
την ύπαρξή μας, μπορούν να μας βοηθήσουν να συ-
ντονίσουμε τη συνείδησή μας με βαθύτερες αλήθειες
που διέπουν το σύμπαν; Πιστεύω πως ναι! Άλλωστε,
αν οι αριθμοί είναι το ιtλειδί του κόσμου, γιατί να
μην είναι και το όχημα για την αποκωδικοποίηση της
ζωής„. καιτης υπέρβασήςτης; '+
 Η mW©®ΘυΗΘm
ΩmΈ®Θί® τ!©υ
Γράφει ο

π®m Β®mΤΗmΕ ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ

ρά; Διότι, όπως ο Ιωάννης,

ρόλος του Ιωάννη Βαπτιστή στις Γραφές είναι σύ-
έτσι και οι Μανδαίοι έχουν
ντομος. Γύρω από την προσωπικότητά του, όμως,
ως επίκεντρο της Θρησ1tευτι-
αναπτύχθηκαν πολλές δοξασίες, περίεργες πρακτι-
κής τους ζωής την τελετή του
ιtές ιtαι ακόμη πιο παράξενοι Θρύλοι.Έτσι, μπορεί
Ι γιατουςΧριστιανούςνααποτελείτον(προ)άγγελο βατττίσματος...
του Ιησού, για μια διαφορετιι(ή όμως ομάδα ανθρώπων
είναι ένας από τους σημαντικότερους προφήτες. Μιλάω
φυσικά για τους Μανδαίους, μια μυστηριώδη εθνοθρη~
tΟ ΚΟΣΜΟΣ
ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ
σκεία που αθόρυβα επιβιώνει δυο χιλιετίες τώρα υπό
Το όνομαλ4αώαί.έα βγαίνει #"
από το αραμα.ίιtό 77zατάcz,
την σκιά του Ισλάμ και της Εκκλησίας, διατηρώντας μια
πολύ ιδιαίτερη πανάρχαια τελετή...
που σημαίνει yι/ώσφ. Ονομά-
ζονται επίσης και sCΖέ7j, που
ση μαίνει βαπτύστιές. Οι Μαν-
tΛΑΟΣ ΣΕοιΔΙΑΣΠΟΡΑ
Οι ίδιοι Μανδαίοι υποστηρίζουν πως κατάγο- δαίοι μέχρι σήμερα τελούν το
νται από μια Θρησκεία αρχαιότερη των μονοθε.ι.στικών. μυστή ριο του βαπτίσματος
κάθε Κυριακή ιtαι πάντα σε
Το βέβαιο πάντως είναι πως από το νότιο Λίβανο με-
ποτάμια με ι(αθαρό τρεχού-
τοίκησαν στη Μεσοποταμία τον πρώτο αιώνα μ.Χ., για
να μείνουν σήμερα μονάχα μερικές δειtάδες χιλιάδες, μενο νερό, ονομάζοντάς τα
JορδάιJ7. ΤΟ βάπτισμα αυτό,
ειtδιωγμένοι ι(αι σκορπισμένοι στη Συρία, στη Σουηδία,
όμως, δεν είναι μια τελετή \\
στις ΗΠΑ, στην Αυστραλία αλλά και στο Ιράκ, όπου
διώκονται με ζήλο από τους φονταμενταλιστές Ισλαμι-
ονοματοδοσίας ~όπως Θα
υποθέταμε- αλλά μια ιερο-
στές ως Σατανιστές! Η Θεολογία των Μανδαίων, όμως,
πραξία για την ενεργή διατή-
δεν επιβάλει τη λατρεία του κακού. Κάθε άλλο!
Για τους μελετητές, οι Μανδαίοι συγΊtαταλέγονται στο ρηση του Ιαυfα, της επαφής
κίνημα των Γνωστιιtών, με μια ιδιαίτερα πλούσια εσω-
των κόσμων.
Σύμφωνα με τη μανδα.ι.κή
τερική διδασκαλία, από την οποία μας ενδιαφέρει μια
πολύ συγκειφιμένη λεπτομέρεια.
1(οσμολογία, το σύμπαν
δομείται από τρία επίπεδα:
Βλέπετε, για τους Μανδαίους ο Ιωάννης ο Βαπτιστής
Ο επουράνιος Φωτεινός
(γahyαΥυhαnα)αποτελείτοντελευταίοπνευματιιtόδι-
δάσιtαλο της Οικουμένης. Μάλιστα ένα από τα βασικά
μκόσμος(ΑΙmαD-Νhυrα),
ο τόπος των Θνητών (Γz.bέ/)
τους ιερά κείμενα, το Drαsα D~yαάyCz, εξιστορεί
τη ζωή ι(αι τα Θαύματα του Ιωάννη, όπως και και ο ιtάτω κόσμος, ο οποί-
τους άγνωστους διαλόγους που είχε με τον ος ελάχιστα Θα πρέπει να
Ιησού. Και γιατί ακριβώς αυτό μας αφο- αφορά τους ανθρώττους. Στο

58 mνster
 ά--λ

Φωτεινό Κόσμο, λοιπόν, κατοιιtούν

τα Ζ4έrtz, οι άγγελοι-φύλαιtες που
συμμετείχαν στην δημιουργία του
ΤΞΞ= κόσμου όταν όλα ξεκίνησαν.
Μεταξύ των ανθρώπων και των αγ-
γέλων αυτών υφίσταται μια μυστιιtή
σχέση, το /αΖ4/zz, που για να μην σπά-
σει κάθε πιστός Μανδαίος Θα πρέπει
'r# να ακολουθεί μια σειρά από τελετουργί-
ες. Η βάπτιση, λοιπόν, ανανεώνει ακριβώς
αυτόν το δεσμό.

ΚΑΛΩΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΑΓΓΕΛΟΥΣ

ψ. Θυμάστε το άρθρο μου στο τεύχος 91 για το
αθάνατο Σώμα του Φωτός; Παρόμοια οι Μανδαίοι
μπαίνουνστοποτάμιγιαναβαπτιστούνφορώντας
λευκά ρούχα (rαsέα). Με αυτόν τον τρόπο δηλώνουν την
αγνότητατηςΨυχήςτους,αλλάκαικάτιπολύπερισ~
σότερο: φανερώνουν την αιώνια και αληθινή φύση του
ανθρώπου όπως Θα είναι στο ΑΙmα D-Νhυrα.
Με την τελετή της βάπτισης, λοιπόν, ανανεώνεται η
σχέση του ανθρώπου με τις αγγελικές υπάρξεις, που με
μυστικέςευχέςτηνώρατηςτελετουργίαςοιερέας(#αs-
#rαέczω επιιtαλείται, για να φροντίσουν το άτομο ιtαι να
το οδηγήσουν με ασφάλεια στο Φωτεινό Κόσμο.
Ο ιερέας δίνει επίσης στον βαπτιζόμενο κάποιες μυστι-
κέςχειρονομίες(ΚΖ4sfα)ωςσύνθημαγιατηναναγνώρι-
σήτουαπόταπνεύματα,ενώβάζειστοιtεφάλιτουένα
μικρό στεφάνι από μυρτιά (Κ/!.Ζα) ως σύμβολο αξίωσης.
Τρεις φορές βουτάνε οι πιστοί μέσα στον ποταμό ιtαι,
αφούβγούνεστηνξηρά,τρώνεΨωμίκαιαλάτιύί.άfα),
πουείχενωρίτεραετοιμάσειοιερέαςκαιπρώτοςδοκί~
μασε πριν την τελετή.
Σας Θυμίζουν όλα αυτά κάτι; Θα έπρε-
πε, αφού μοιάζουν με το βάπτισμα, έτσι
τουλάχιστον όπως το έχουμε γνωρίσει
στη χώρα μας...
tΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ
Για τους Ιουδαίους, ΒΑΠΤΙΣΗΣ
το Γι/ί./αά, που είναι ιtάτι
παρόμοιο με τη βάπτιση, είναι τελετή εξαγνισμού σε
τρεχούμενονερό.Απότηνάλλη,ηελληνικήλέξηβά-
πτύσ#αβγαίνειαπότοβάπrω,δηλαδήβυθύ'ζωσυχιJά.
'ΟπωςόμωςεξηγείοJ.ΒυcΚΙey(77ωΜα#άαeα#s,2oo2),
οι Μανδαίοι δεν βαπτίζονται κάθε Κυριακή για να εξα~
γνιστούν,παράμπαίνουνστονερόενδεδυμένοιήδη
(συμβολιι<ά) το Σώμα του Φωτός. Μήπως τελικά η τελε~
τή της βάπτισης κρύβει ένα μεγαλύτερο μυστήριο; Την
απάντηση μάς την δίνει ο Διονύσιος Αρεοπαγίτης.
Σ;ποέρΎΟτωπερίτηςΕκκλησιαστικήςιερ_αρχίαξρ
Αρεοπαγίτης (5Ος αιώνας) εξηγεί ττως «η ολική κάλυψη
μενερόέγινεηεικόνατουΘανάτουκαιτηςεξαφάνισης
μετηνταφή.Αυτός,λοιπόν,πουβαπτίζεται,διδάσκεται
μυστικάμετιςτρειςκαταδύσειςναμιμείταιτονΘεαρχικό
ΘάνατογιατρειςμέρεςκαινύχτεςταφήςτουΙησούτου
ζωοδότη.»
Μεβάσητηνπαράδοση,τηνόyδο7#έρααπότηγέν-
νησή του το βρέφος οδηγείται φασκιωμένο στον ιερέα, .
αυτός ξετυλίγει τα υφάσματα, που σαν οιάβαιJα καλύ~
πτουν το κορμί του, ιtαι το προσφέρει στο νερό για να
αναγεννηθεί.Έπειτα το ενδύουν με λευκά ρούχα, αφού
«ο άκοσμος κοσμείται, το άμορφο παίρνει μορφή και
παίρνει λάμψη με τη φωτόμορφη ζωή.»
Καιαυτόμελίγαλόγιαείναιτομυστικότηςβάπτισης
τουΙωάννη,πουοιΜανδαίοι(καιόχιμόνο)τελούνσή-
μερα.Ένασφράγισμαπουδηλώνειτηδημιουργίαενός
νέου ανθρώπου, μέσω μιας νέας σχέσης με το Θείο.
Βέβαιααπόόλαταπαραπάνω-πουείδαμεαρι(ετάπερι~
ληπτικά,τοομολογώ-δεναπαντήθηκεέναυποβόσκον
αλλάμείζονερώτημα:γιατίοΙησούβαπτίστηκεαπό
 Η ΆΗ©mυΦm
Ω®π®θί© τΕ®υ
Γρdφε, Ο
Πω@Wm Β®ΗΤΗαπΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ

κτά μια εντελώς νέα σημασία...

περνά συχνά απαρατήρητο: γιατί τρεις φορές; Για ΟΓΓhοmaSCkιυrΙΟτ\('ΙheΜysterίeSοfJοhntheΒαρtίst,
ποιο λόγο, δηλαδή, η βάπτιση ομοιάζει τις τρεις μέ 2012) πιστεύει πως όλα αυτά έχουν να ιtάνουν με το

ρες ταφής του Ιησού; φως ιtαι διι<αιολογημένα! Όπως ο Ιωάννης βαπτίζει σε
Πολλές είναιόμως,
Άς συνεχίσουμε, οι απαντήσεις πουμας
την έρευνά Θαμεμπορούσαμε
ιtάτι που τρεχούμενονερόπουιtαθρεπτίζειτιςαχτίδεςτου'Ηλι-
να δώσουμε. Η πιο συνηθισμένη μας παραπέμπει στον ου, έτσι και οι Μανδαίοι βαπτίζουν (mαsέ7#fα) ξανά και
Ματθαίο (12:40), «όπως δηλαδή ο προφήτης Ιωνάς ήταν ξανά τους πιστούς στον Θεό (JJαί.Ζ. Rαέ7ί.) ιtαι το Φωτεινό
τΡεις μέρες και τρεις νύχτες στην κοιλιά του κήτους, έτσι Κόσμο, για να λυτρωθεί η Ψυχή τους (#esάemfω ενδε~
Θα είναι ιtαι ο Υιός του Ανθρώπου μέσα στην ιtαρδιά δυμένη το Σώμα του Φωτός (άαmοfώα).
Της γης τΡεις μέρες καί τρεις νύχτες». Τι άλλο βρίσκεται
Γι' αυτό ι<αι αναδύονται τρεις φορές από το νερό, όπως
στην καρδιά της γης; Ο σπόρος! Μοιάζει παράξενο; Κι ο σπόρος αναδύεται από τη γη για να ανθίσει, τρεφόμε-
όμως προσέξτε, γιατί δεν είναι... νος με φως και ύδωρ...

ψΟ ΥΙΟΣ ΤΟΥ
Με βάση το βιβλίοΑΝΘΡΩΠΟΥ
της rέιJεσ7ς, την τρίτη Μέρα
της Δημιουργίας ο Θεός ποιεί τη στεριά ιtαι τους σπό-
ΡΟυςτηςγης,ενώτρειςμέρεςαργότεραπλάθειτονάν~
Θρωποκατάεικόνακαιομοίωση.Σταεβρα.ι.κάτοΑδά#
βγαίνει από το αάαmαά, που σημαίνειχώ#α. Όταν ο
Θεός έκανε τη γη, η ιδέα του Ανθρώπου, ο σπόρος του
Ανθρώπου (του Αδάμ δηλαδή) ήταν ειtεί, ζωντανός και
Θαμμένος «μέσα στην καρδιά της γης» για τρεις μέρες.
Αυτό που χρειάστηι« ήταν η πιtοή του Θεού για να απο-
κτήσει ζωή!
Ο τιρ4'τος γιος του Αδάμ, τώρα, ήταν ο Σεθ, που γέννησε
τον Ενώς.Ήταν τότε που «οι άνθρωποι άρχισαν να προ-
σεύχονται στο Θεό με το όνομα του, Γιαχβέ» (Jlέι;εας
4:26). Για τους Μανδαίους, λοιπόν, ο Ενώς είναι ο πρώ-
τος που αποκαθιστά το δεσμό με το Θείο που έσπασε με
την παρακοή των πρωτοπλάστων, όπως επίσης Θεωρεί-
ται ο δάσκαλος του Ιωάννη του Βαπτιστή.
Αν λάβουμε δε υπόψη μας πως το όνομα
ΕιJώς σημαίνει άιJΘρωπος, τότε η
φράση Υ/ός του Αι/Θρώπου απο-

60 myStery
 πρόκειται
για ιστορι-
tΟ ΑΓΓΕΛΙΚΟΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ κά γεγονότα
b Οι ιφυφοίσυμβολισμοί, όμως, στην
με ορισμένες
εσωτεριι(ή παράδοση του Ιωάν- υπερφυσικές προε-
νη Βαπτιστή δεν σταματούν εδώ. ιtτάσεις.
Μπορείναμηντοέχετεπροσέξει, Οι πρώτοι πιστεύουν πως
όμωςσχεδόνσεόλεςτιςορΘόδοξες τα λείψανα του Ιωάννη, που
παραστάσεις (τουλάχιστον από το 13ο
βρίσκονται διασκορπισμένα
αιών-α ιtαι μετά) ο Βαπτιστής απεικονίζε- σε όλο τον κόσμο σήμερα,
ταιμεφτεράαγγέλου.Γιατίσυμβαίνειαυτό; υπάρχουν για να εξαπατούν
Θεολογικά μιλώντας, η απάντηση είναι απλή: τις συνειδήσεις των ανθρώ-
το ίδιο το ευαγγέλιο αποκαλεί ρητά τον Ιωάννη πων. Οι δεύτεροι αποδίδουν
άyyελο(Λ4άρκος1:2),δηλαδήεκείνονπουαναγγέλλει τιμές δείχνοντας σεβασμό
τονερχομότουΙησού.Αςδούμε,όμως,ταπράγματασε στην παράδοση. Υπάρχει,
μεγαλύτερο βάθος... όμως, και μια τρίτη κατη-
ΣύμφωναμετονΩριγένη,οΙωάννηςδενήτανάγγελος γορία ανθρώπων, στους
μόνοκατάόνομα,αλλάκαικατάφύση.Συγκεκριμένα, οποίους και απευθύνονται
πολύπριντηδημιουργίατουκόσμουπουγνωρίζουμε, άρθρα όπως αυτό. Ανα-
οΘεόςέπλασετονκόσμοτωννόων,όπουόλαταπνεύ- φέρομαι σε εκείνους που
ματαήτανόμοιαμεταξύτουςκαιήταναποτέλεσμα δεν αναλώνονται στα περί
δικήςτουςελευθερίαςναγίνουνάγγελοι,άνθρωποιή ιστορικότητας των βιβλι1(ών
δαίμονες.ΟΙωάννης,λοιπόν,απόάγγελοςπουήταν(ο διηγήσεων, αλλά εστιάζουν
Μέτατρονγιαι<άποιους!)ενανθρωπίστηιtε,γιαναυπη~ στην εσωτερική τους σημα~
ρετήσειτοσχέδιοτηςΘείαςοικονομίας. σία, γνωρίζοντας ότι μονάχα
ΒέβαιαδενσυμφώνησανόλοιμετονΩριγένη.Πρώτος αυτή μπορεί να διευρύνει τις
από όλους ο Κύριλλος, που τον απέρριψε λέγοντας πως συνειδήσεις των ανθρώπων.
οΙωάννηςήτανάγγελοςμονάχακατάλειτοιιργία.Γί' Πίσω, λοιπόν, από τους Θρύ~
αυτόάλλωστεκαιτοαπόκρυφοΕυαyyέλίοτΌυΝύ;tό~ λους υπάρχει το σύμβολο
δ7#ουτονπαρουσιάζεινακατεβαίνειστονΆδηγιανα και, στη συγκεκριμένη περί-
προετοιμάσειτοδρόμοκαιναδεύ'€εύστουςνεκρούςτον πτωση, η εικόνα ενός αγίου
Ιησού.ΠρόκειταιγιατηνδακrίJλοδειξί'α,τηνπερίφημη με φτερά αγγέλου, τριχωτή
κίνησητουυψωμένουδαχτύλουμετηνοποίασυχνά περιβολή, δερμάτινη ζώνη
παριστάνεταιοΙωάννηςστηδυτικήτέχνη(βλ.Ντα και ένα ιtΟμμένο κεφάλι
Βίντσι). Η Θεωρία του Ωριγένη, όμως, δεν εγι(ατα- επάνω σε δίσκο. Τι μπορεί
λείφτηκε τελείως... να συμβολίζουν όλα αυτά;
Για τα φτερά που αποκτάει
η Ψυχή σας έγραψα στο τεύ-
tΤΟ ΟΙωάννηςΛίνδοςήτανέναςεκιtλησιαστικός
ΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΕΩΣΦΟΡΟΥ χος 87. Για το τριχωτό ένδυ-
συγγραφέαςτου18Ουαιώναπουμάλλονελάχιστοι μα του Ιωάννη και τη ζώνη
Θυμούνταισήμερα.ΣτοέργοτουΑποστολύκ#Σαyήι/φ του, οι Πατέρες της Ε1tκλη-
(1785)πάντως,αναφέρειπωςαπόταδέκααγγελικά σίας λένε πως είναι γνωρί~
τάγματατουουρανού,τοδέκατοκαιτελευταίοέπεσε σματα ασιtητικού βίου, πόσο
μαζίμετονΕωσφόρο,αφήνονταςτουςΘρόνουςτους \ δεη ζώνη που συμβολίζειτη
κενούς.ΤοξεπεσμένοαυτότάγμαΘααντιιtαταστήσει σχέση του μοναχού με τον
τοκαλογερικόσχήμα,πουοΙωάννηςοΒαπτιστήςείναι κόσμο, διαφυλάσσοντας τίς
προστάτηςτου(mys€eryτ.85).Γι'αυτόάλλωστε,εξηγεί αρετές του: παρθενία, αγνό~
οΛίνδος,τοόνομαΙωάννηςξεκινάειαπότογράμμαΙ, τητα και εγκράτεια (Ιωάν~
πουστηνελληνικήαριθμολογίαείναιτοδέιtα! νης Κασσιανός).
Εκτόςόμωςαπόπτερόμορφος,είναικαιακέφαλος... Σήμερα οι απανταχού
Ελευθεροτέιtτονες (που
Η zΩΝΗ ΤΟγ ΙΩΑΝΝΗ ονομάζονταικαιΆιJΘρωπα
Κάθε29Αυγούστου,οιαπανταχούΟρΘόδο- τιου Αγ. Jωάw7) φο~
ξοιγιορτάζουντηναποτομήτηςκεφαλήςτου ράνε παρόμοια
Ι.ωάννη.Γιακάποιους,βέβαια,όλααυτάδεν περιζώματα
_±_\ _.__ ....-,
είναι παρά δεισιδαιμονικά ιtατάλοιπα μιας διαιtοσμημέ-
παλιάς εποχής. Για ιtάποιους άλλους
 Σε κάθε περίπτωση, μιλά-
με για σύμβολα μεταμόρ-
φωσης που ειtδηλώνονται
με διαφορετιιtές όψεις.
Αν τώρα Θέλετε να προ-
σεγγίσετε τα μυστήρια του
Ιωάννη απλά ως ιστοριι<ά
γεγονότα, κανένα πρόβλη-
μα! Σ' αυτήν την περίπτω-
ση μπορείτε να επισιtεφτεί-
τε τον τάφο του Βαπτιστή
στο Τσαμί Ναbί γαhyα στη
Σεβάστεια της Δυτικής
ΌχΘης ή, ακόμη καλύτερα,
ταξιδέψτε μέχρι τη ρώμη
ιtαι το Sαn Sίινestrο, όπου
ιtαι με τις ευλογίες του
Βατικανού βρίσκεται το
να με τα σύμβολα του εκάστοτε βαθμού. ιtομμένο κεφάλι.
Συνθέτουν έτσι μια ταυτότητα Θεουργι- Αν πάλι Θέλετε κάτι πιο κο~
κών σί;ι;Θφ#άΓωιJ. Παρόμοια, οι πρωτόπλαστοι ντινό, δοκιμάστε τη σκήτη
είχαν φτιάξει περιζώματα για να κρύψουν τη γύμνια του Προδρόμου στον Άθω,
τους χρησιμοποιώντας φύλλα συκής. ΤοποΘέτησαν που έχει μέρος από το κρα~
δηλαδή ανάμεσα στη γεννητιιtή τους ζώνη και τον Θεό νίο. Παρόμοια, το λείψανο
ένα διαχωριστικό πέπλο με σύμβολα της φύσης, που της κεφαλής υποστηρίζει
ναι μεν δηλώνουν την απόσταση ανάμεσα στο ιtτίσμα πως έχει η βασιλική του Ιω-
ιtαι τον Κτίστη, αλλά ταυτόχρονα υποδηλώνουν πως άννη του Βαπτιστή στη Δα-
η μόνη πηγή ζωής για την εργασία της ολοκλήρωσης μασκό (όπου Θα εμφανιστεί
της κτίσης μένει ο Θεός και δη ο Λόγος... γι' αυτό και οι ο Ιησούς ιtατά τη Δευτέρα
ασιtητές μπορεί να καλύπτουν το σώμα τους, όχι όμως Παρουσία, λένε οι Ισλαμι~
και το στόμα με το οποίο υμνούν, διδάσκουν και προφη~ στές!), όπως και ορισμένα
τεύουν. Τι συμβαίνει, όμως, με το κεφάλι; άλλα ιερά στη Γερμανία, στη
Γαλλία ιtαι αλλού.
Είναι δυνατόν όλοι αυτοί να
tΤΑΤΟΥ
ΔΥΟΑΓΙΟΥ
ΚΕΦΑΛΙΑ έχουν το κεφάλι του Ιωάννη;
Για το συμβολισμό του κομμένου ι(εφαλιού έχω γράψει Μάλλον όχι! Τότε πού είναι
πάρα πολλά στο τεύχος 77 και ως εκ τούτου δεν υπάρ- η αλήθεια; Η αλήθεια είναι
χει λόγος να επαναλαμβάνομαι. Θα ήθελα, όμως, να προσωπική, όπως και το
προσέξετε λίγο περισσότερο το συμβολισμό του δίσιtου, βάπτισμα. Γι' αυτό η έρευνα
στον οποίο εναποτίθεται η ματωμένη κεφαλή. όλων αυτών των πραγμάτων
Στην εικονογραφία των Ταρώ Θα βρούμε ξανά τον ίδιο Θα πρέπει να γίνεται πρωτί-
δίσκο ως σύμβολο του στοιχείου της γης και του πνεύ- στως εσωτεριι(ά.
Κλείνοντας, Θα σας αφήσω
ματος, όπως αυτό ενσαρκώνεται στον υλιιtό κόσμο. Ο
Ιωάννης έπρεπε να χάσει το ιtεφάλι του, για να αντιι<α- με ένα ακόμη γρίφο για πε~
τασταθεί η ιtεφαλή της ει(ιtλησίας του με τον Λόγο που ραιτέρω προβλη ματισμό.
ενσαρκώνει ο Ιησούς. Ουσιαστικά είναι η συνέχεια
Έτσι γίνεται δικέφαλος, με το πνευματιιtό του ιtεφά- Της ερώτησης που σας έκανα
λι/σώμα να ταξιδεύει στον Άδη για να προλογίσει τον στο προηγούμενο άρθρο.
Ιησού, ενώ με το υλικό του να λειτουργεί σαν σττόρος Αλλά δεν Θέλω να πω περισ-
φώτισης ανάμεσα στους ανθρώπους. Ο ηλιακός χα~
σότερα,γιανα μην μαρτυρή~ /
σω την απάντηση. Λοιπόν,
ρακτήρας της κεφαλής του Ιωάννη πάνω στο δίσκο
Θυμίζει σε πολλά το κεφάλι του Ορφέα - όπως άλλωστε ΤΟ ερώτημα βρίσκεται στο
ο ορφιι(ός zαγρέας παραπέμπει στη χριστιανική χωρίο 3:11 του Ματθαίου
Θεία Κοινωνία, ενώ η ματωμένη κεφαλή του ιtαι αφορά το δεύτερο είδος
Προδόμου προτυπώνει το Δισκοπότηρο βάπτισης -όχι σε νερό (του
της μετάληψης... Ιωάννη), αλλά σε φωτιά ...,,.-`ηD
 Η Άm®mυΦm
ΩmΈ®θΗ® τ!®υ
Γράφει ο

Πω@Wm Β©mΉσπΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΔΕγτΕΡΑΙΟΣ

στηνευεργετιι(ήδύναμητηςφωτιάςκαιτουηλιαιtού

το φως και τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, ας περάσου~ ζώοyόι/ουφωτός,αλλάκαιμετομυστήριοτηςύπαρξης,

στηδιάρκειατουφυσικούιtύκλουτουέτους.Ένααπό
με σε ένα άλλο σχετικό Θέμα -τονΉλιο...
αυτά τα έθιμα αφορά και τον Ιωάννη...
Από τα βάθη της αρχαιότητας οΉλιος αποτελούσε
καιμιαιtαιοΓιώργοςυπονόησεπολλάγιατηφωτιά,
αντικείμενολατρείαςγιατουςανθρώπους.Ιερές,
σχετικέςμεαυτόνγνώσειςαποτυπώθηι<ανσεπέτρινα
tΤΟ Στην
ΠΗΔΗΜΑ ΤΗΣεπιβιώνουν
Ελλάδα σήμερα ΦΩΤΙΑΣ πανάρχαιες
μνημεία,πουπροβληματίζουντοσημερινόκόσμογιατη
σημασίατους.Επειδήόμωςοι<όσμοςείναιολόκληρος ηλιοτροπιι(έςτελετές,ανι(αιαπαγορευμένεςαπότην
Εκι(λησία ως βακχικά-παγανιστιιtά «κατάλοιπα». Οι
ένασυμβολικόαντικείμενο,οΉλιος,φυσικάκαιαναπό-
περισσότερες, συνήθως καθαρτιιtού, μαντιιtού ή απο-
φευιtτα, συνδέθηκε με τη φωτιά.
τρεπτutούχαρακτήρα,συνοδεύονταιαπόιtυιtλιιtούς
Έτσι,ηλατρείατουσεαρκετέςπεριπτώσειςαπεικονί~
στηκεσεδιάφορεςπυρολατρικέςτελετέςι<αιέθίμα,που χορούςγύρωαπότηνπυρά,τραγούδιακαιάλματαγια
την υγεία ι(αι «για να καούν τα δαιμόνια».
περιέκλειανβαθύτερανοήματα,ενώενίοτεδιέθετανιtαι
Έχουμε,λοιπόν,εκτόςαπότηνπυροβασίατωνΑναστε~
μαντικόχαρακτήρα.Κατάτηνεολιθικήεποχήοιάν-
νάρηδων(mysferyτ.85),τιςμαντίκέςφωτιέςτηςΠρω-
Θρωποιπαρατήρησανότιηημερήσιαηλιακήτροχιάδεν
είχε πάντοτε το ίδιο μήκος. Σημείωσαν λοιπόν
τηνημέραπουοήλιοςπαρέμενετιςπερισσότε-
Ρες ώρες, ως τη μεγαλύτερη ημέρα του έτους,
και αντίστοιχα τη μικρότερη. Ορίστηκαν έτσι οι
Θέσεις των ηλιοστασίων.
ΤοΘερινόηλιοστάσιοστις24Ιουνίου,πουηδι-
άρκειατηςμέραςαρχίζειναμειώνεταισυνεχώς
γιαέναεξάμηνομέχριτις25Δεκεμβρίου(χειμε-
ρινόηλιοστάσιο),οπότεαρχίζεικαίπάλίνααυ-
ξάνεται. Η ανακάλυψη των ηλιοστασίων έδωσε
αφορμήναοργανωθούνομαδικέςγιορτέςγια
τη λατρεία τουΉλιου.
Έτσι καθιερώθηκαν διαφορετικά
σε ιtάθε γωνιά του κόσμου έθιμα
σχετικά με την αρχέγονη πίστη

τοχρονιάς στο τζάκι, τις φωτιές της
Αποιφιάς, του Πάσχα με το κάψιμο
του Ιούδα, του Προφήτη Ηλία και φυσικά τις φωτιές
«του Άη~Γιαννιού του Λαμπαδιάρη», από τις σχετικές με
το Θερινό ηλιοτρόπιο συνήθειες των αρχαίων, που δια-
τηρήθηκαν και συνδέθηκαν με το Γενέθλιο του Ιωάννη
του Προδρόμου (24 Ιουνίου), όπως και όσα αρχαία έθιμα
ανάγονται στις Θερινές τροπές του Ηλίου. Αυτό βέβαια
δεν έγινε τυχαία...
Η γέννηση του Χριστού ορίστηκε από την Εκκλησία
στις 25 Δεκεμβρίου (χειμερινό ηλιοστάσιο) και αφού
-κατά τον ΛΟυκά- ο Βαπτιστής ήταν έξι μήνες μεγα-
λύτερος από τον Ιησού, επόμενο ήταν η γέννησή του
να συμπίπτει με το Θερινό ηλιοστάσιο. Η «σύμπτωση»
αυτή μαρτυρά τον ηλιολατρικό χαρακτήρα της γιορτής
του Αγ. Ιωάννη «του Λιοτροπιού», η οποία -ως μία από
τις «ειδωλολατρικότερες» του ΟρΘόδοξου εορτολογί-
ου- έχει ταυτιστεί με αντιλήψεις και εθιμιι(ές ενέργειες
αλληλένδετες με σημαντικές αλλαγές στον κύιtλο του
ΧΡόνου.
Κατά τον Δ. Λουκάτο, λοιπόν, «μαζί με τον Άη Γιάννη
λατρεύεται -με παλιά υ77οσίJιJεύ'δ7τ7 εθιμολογία- ο ήλιος
των Θερινών τροπών, ανάβονται φωτιές, ι(αι ασιtούνται
με τελετουργική δεξιοτεχνία η μαντεία και η μαντική.»
Επίσης επιδιώκεται η καλή τύχη, η υγεία και η ομορφιά,
με τη συγκομιδή Θεραπευτικών και αρωματικών φυτών
(χαμομήλι, ρίγανη) για τα γιατροσόφια και τα ροφήμα-
τα του χειμώνα.
Την παραμονή του Άη Γιάννη «του Ριγανά» σε όλη
σχεδόν την Ελλάδα ανάβουν φωτιές σε σταυροδρόμια,
τρίστρατα ή πλατείες, γύρω από τις οποίες χορεύουν,
τραγουδούν και τις υπερπηδούν - φωτιές με χα-
ρακτήρα διαβατήριο, που σηματοδοτούν το
πέρασμα από τη μια ηλιακή περίοδο στην
Έτσι το πέρασμα της φωτιάς
συμβολίζει τη διάβαση από
μια κατάσταση της ζωής στην
επόμενη, ξορι<ίζει το ι<αιtό ιtαι
επιφέρει την ιtάθαρση, οπότε οι
άνθρωποι μπορούν να εισέλθουν
ανανεωμένοι ιtαι αιtμαίοι σε μια
ιtαλύτερη εποχή.
Τις φωτιές τις πηδούν συνήθως τιρε4ς
φορές προς την ίδια κατεύθυνση, πρώ-
τα οι άνδρες ιtαι, όταν καθίσει η φλόγα,
ιtαι οι γυναίκες. Κάποιοι κρατούν μια (μαύρη;)
πέτρα και την ώρα που πηδούν πάνω από τη φωτιά
την πετούν πίσω, πάνω από το ιtεφάλι τους, λέγο-
ντας «ας φύγουν όλα τα κακά», Θεωρώντας ότι δεν
Θα επιστρέψουν ξανά στην περασμένη περίοδο!
Κατά το άναμμα ρίχνουν στη φωτιά υλικά του
αγρού ι<αι του νοικοιtυριού, αλλά και εθιμικά σύμ-
βολα του χρόνου, όπως το στεφάνι της Πρωτομαγι-
άς, για το οποίο η καύση αποτελεί την πιο σεβαστι-
ι(ή μεταχείριση.
Βότανα που λαμβάνονται από τη φωτιά πιστεύεται
ότι έχουν Θαυματουργές ιδιότητες! Τα τραβούν, κι ενώ
αιtόμα καπνίζουν, τα αιtουμπούν στο πρόσωπο για να
ενισχυθεί η όραση, ενώ τη στάχτη τη χρησιμοποιούν για
αποτρεπτικούς και μαντικούς σιtοπούς. Καλότυχο Θεω-
ρείται το σπίτι μέσα στο οποίο το καμένο βότανο Θα φυ-
τρώσει, ενώ ειtεί που Θα μαραθεί, προμηνύεται Θάνατος.
'Ισως για τους λόγους αυτούς, στις παλιές ευρωπα.ι.ιtές
παραδόσεις, η φωτιά έπρεπε να περιέχει τα εξής επτά
ιερά συστατικά: δρυ, Οξιά, πεύκο, μηλιά, σημύδα, φτελιά
και λεύκα.
tΠΑΡΑΞΕΝΑ ΕΘΙΜΑ
Οι φωτιές των ημερών του Άη Γιάννη, είναι έθιμο
διαδεδομένο σε όλες σχεδόν τις βαλκανικές και γενικό-
τερα τις ευρωπα.ι.κές χώρες. Στην ανατολική Γερμανία,
για παράδειγμα, με φωτιές στις οποίες καίνε ξύλα και
άχυρα πιστεύεται ότι διώχνουν τα κακά πνεύματα, ενώ
πολύ ενδιαφέρουσα είναι μια παλιά περιγραφή που
δημοσιεύτηκε το 1898 στο Δελrί'ο τ7ς Α4χα4ολοy/J(4ς
Εταύρ4'ας του Fίnίstere της Γαλλίας.
Από πολύ παλιά, σε ι<άποια εντελώς απομονωμένη πα~
ραθαλάσσια περιοχή, όταν οι φωτιές κόντευαν να σβή~
σουν και ο κόσμος έφευγε, πλησίαζαν ι<άτι γεροντάκια,
που κρατώντας ξερόκλαδα αναζωπύρωναν τη φωτιά κι
ύστερα με τρόπο ακριβώς όμοιο με των αρχαίων άρχι-
ζαν κάποιες τελετουργίες...
Όσο οι φωτιές διαρκούσαν, στη Θάλασσα επικρατούσε
νηνεμία. Η κάθε μία περιβαλλόταν από εννέα πέτρες,
που ονομάζονταν «κύκλος της φωτιάς». Άναβαν φωτιά
σε εννέα διαφορετιιtά σημεία, αρχίζοντας από την αιJα-
rολή, ιtαι παρέλαυναν λιτανευτικά από μπροστά,
κάνοντας τρεις φορές εννέα γύρους. Οι νέοι
κρατώντας πυρσούς εναλλάσσονταν με
τα κορίτσια, που είχαν λυμένα τα μαλλιά
 νοδος (680)
απαγόρευσε
(με αφορισμό)
τις πυρές που
άναβαν και υπερ-
πηδούσαν οι Βυζαντινοί
τις πρώτες μέρες κάθε μήνα
ακολουθώντας αρχαία έθι-

που μετά την τελετή Θα έπρεπε να ανθί- μα, πιστεύοντας κι εκείνοι

στην καθαρτική δύναμη της
σουν χωρίς νερό, κρεμασμένα στον αέρα!
φωτιάς.
Όταν η λιτανεία ολοκληρωνόταν, οι νέοι πη-
Παρά τις απαγορεύσεις,
δούσαν τρεις φορές πάνω από την πυρά, αγκά-
οι φωτιές του Άη Γιάννη
λιαζαν τις κοπέλες και τις σήκωναν εννιά φορές πάνω
«τουΉλιου» (του Φανιστή
από τη φωτιά, φωνάζοντας την επίκληση «Αν Ναό»!
'Υστερα σκορπίζονταν στην εξοχή, διέγραφαν με τους της πυρολατρείας) εξαιtο-
λούθησαν να ανάβονται
πυρσούςτουςπύρινουςκύκλουςκαιμετηνίδιακραυγή
ανελλιπώς ανά τους αιώνες,
έδιναν τη λήξη της μυστηριώδους τελετής.
σύμφωνα με γραπτές μαρ-
τυρίες, μέχρι και σήμερα,
με χαρακτήρα αφ' ενός
tΗΛΙΟΛΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ
Σε κάποια περιοχή της Βρετάνης της Γαλλίας, με
καθαρτή ριο, αποτρεπτικό
τα ίδια λόγια ειττωμένα ττρος την Ανατολή, και ενώ είχαν
των ασθενειών ιtαι των δι-
σπείρειταχωράφιατους,Οιχωρικοίήτανσίγουροιγια
αφόρων κακών, αφ' ετέρου
την καρποφορία της γης!
μαντικό και ερωτικό: Άη
Η μαγική επίκληση «Αν Ναό», ο συνεχώς χρησιμοποι-
Γιάννης «Ριζικάρης» (φέρνει
ούμενος τριπλάσιος του τιρ4'α αριθμός ει;ι;ιά, αντιπροσω-
τύχες) και «Κλήδονας».
πεύει το χρονικό διάστημα ιtατά το οποίο ο σπόρος ιtα-
λύπτεται από το χώμα μέχρι να ευδοκιμήσει, και φυσίκά
τουςμήνεςπουτοπαιδίκυοφορείταιμέχριναγεννηθεί!
Στις τελετές λατρείας τουΉλιου ως γενεσιουργού δύ-
tΗ ΤΕΛΕΤΗ
ΤΟΥ ΚΛΗΔΟΝΑ
Ο Κλήδονας αναφέρεται
ναμης,ηφωτιάπουανάβεταιανατολικάσυμβολίζειτον
από τους αρχαίουςΈλληνες
Ήλιο που ανατέλλει και δυναμώνει τους σπόρους της
συγγραφείς και από κάποι-
ζωής,γονιμοποιώνταςτηφύση.Αυτοίπουπηδάνε
ους Βυζαντινούς. Η λέξη
είναι τα αστέρια (Ψυχές), που περνούν και συλλα#-
προέρχεται από την αρχαία
βάιJοιJrαί από τη βαρύτητά του, συμβολίζοντας έτσι
κλ7δόι/α, που είχε τη σημα-
Τη σύλληψη του εμβρύου, ενισχύοντας την έννοια
σία του μαντικού Ψίθυρου
τηςγονιμότητας!Τέλος,Οικυκλικοίχοροίγύρωαπό
και αποτελούσε για τους
τη φωτιά αναπαριστούν την ορατή τροχιά του Ηλίου
αρχαίους τρόττο ιtλη ρομα-
καισυμβολίζουντονιtύκλοτηςύπαρξηςτηςζωής,σε
ντείας. Επίσης ι)πήρχε ι(αι
μια αιώνια αναμέτρηση του σκοταδιού με το φως, που
αντιστοιχεί παγι(Οσμίως
στη φιλονικία της ζωής
με το Θάνατο!
Απόδειξη για την πα-
λαιότητα και τον ηλιο-
λατριιtό χαραιtτή ρα των
πυρών του Ιωάννη απο-
τελεί και η Βίβλος, που
αναφέρει ότι ο βασιλιάς
Μανασσής, λατρεύο-
ντας τον Βάαλ-'Ηλιο,
ανάγκασε τους γιους του
να περάσουν από φω-
τιά. Γι' αυτό η 6η

(εν Τρούλλω)
οικουμε-
νική Σύ-
 η Jl \ yειRης~φmυ2.Ή±κmυχgsπΓψωa=qΒφ]ίξΝαs.k,α:`ιίκ™,#±ΙαΒβ±α^\-rfgΙαsΙm~4

Κληδόνιος zευς, ο οποίος προέβλεπε το ήθηι(ε και για μαντιιtές τελε~

τουργίες σε διάφορες εποχές,
μέλλον δίνοντας χρησμούς.
Στα χριστιανικά χρόνια ο Κλήδονας επιβί- που περιλάμβαναν Θυσίες
ωσε, παρά την προσπάθεια της Εκι(λησίας να στη Μοίρα. Το νερό του ιtλή-
καταργηθεί, και αποτελεί μια ιδιαίτερη εθιμική δονα το λάμβαναν από την
εκδήλωση της ημέρας, ένα δρώμενο που η προετοιμα- ιtρήνη Καλλιρόη στον Ιλισό,
σία του αρχίζει την ίδια βραδιά (παραμονή 24ης Ιουνίου). ενώ δεν είναι τυχαίο ότι στο
Κατά την αρχέτυπη τελετουργία, ένα κορίτσι πρωτότο- γειτονιιtό λόφο του Αρδητ-
ιtο που ζουν και οι δυο του γονείς, φέρνει από την πηγή τού υπήρχε ναός αφιερωμέ-
αμίλητο (άλαλο) νερό μέσα σε μια στάμνα και μέσα νος στη Θεά Τύχη!

ρίχνει ιtαθένας που Θα συμμετέχει ένα προσωπικό του

μικροαντιιtείμενο (ριζικάρι ή κληδονιιtό) ή ένα φρούτο.
Σκεπάζουν τον ιtλήδονα με κόκι<ινο πανί, βάζουν επάνω tΗ ΝΥΧΤΑ
ΤΟΥ ΚΟΥΠΑΛΑ
μια κλειδαριά, ιtαι τον βγάζουν στην ύπαιθρο όλη τη Τέλος, στις σλαβιι(ές χώρες
νύχτα για να δεχθεί τη μαγική επήρεια των άστρων. Το (Λευκορωσία, Ρωσία, Ου-
πρωί τον βάζουν στο σπίτι ιtαι το απόγευμα μαζεύονται ι<ρανία, Πολωνία) γιορτάζε-
όλοι γύρω του. ται η νύχτα του Ιwαn Κυραια
Τραγουδούν ένα σατιρικό δίστιχο ιtαι το ίδιο κορίτσι (Ιβάν: Ιωάννης Βαπτιστής,
αρχίζει να βγάζει τα ριζιι(άρια από το νερό. Ανάλογα σε Κουπάλα: προέρχεται από
ποιον ανήκει το ιtάθε αντικείμενο, κάνουν προγνώσεις σλαβική λέξη σχετιι<ή με την
για την τύχη τους, ι(αι ιδιαίτερα οι ιtοπέλες. κολύμβηση).
Παλαιότερα πίστευαν ότι το νερό του κλήδονα έχει Αρχικά ήταν μια παγανι-
μεγάλη δύναμη. Μόλις, λοιπόν, τελείωνε η ομαδιι<ή στιιtή τελετή συνδεδεμένη
μαντεία, οι κοπέλες το άδειαζαν σε ένα πηγάδι και μετά, με το ρόλο του νερού στη
κρατώντας έναν καθρέφτη στραμμένο προς τον ήλιο γονιμότητα, που αργότερα
ώστε οι αιtτίνες του να αντανακλούν στο πηγάδι, ιtοί- έγινε δεκτή στο ορΘόδοξο
ταζαν αμίλητες στην επιφάνεια του νερού, πιστεύοντας χριστιανικό ημερολόγιο. Πε-
ότι Θα δουν τη μορφή του μέλλοντα συντρόφου τους ριλαμβάνει νυχτερινό μπάνιο
(κατοπτρομαντεία). (εμβάπτιση) σε λίμνες ιtαι
ποτάμια, για σωματικό ιtαι
ηθικό καθαρμό, ενώ οι νέοι
tΠΗΓΑΔΙΑ
Το έθιμο του & ΣΤΟΕΣ
Κλήδονα διαφέρει από τόπο σε πηδούν πάνω από τις φωτιές.
τόπο, τροπιιtά και χρονιιtά. Για παράδειγμα, στα Γρε~ Εάν ένα ζευγάρι δεν καταφέ~

βενά, σε ιtάποια χωριά της Θεσσαλίας, αλλά και στην ρει να πηδήξει ιφατώντας τα
Κύπρο, γίνεται την Πρωτομαγιά, ενώ στην Κεφαλονιά χέρια ενωμένα, τότε μεταξύ
περιλαμβάνει και αβγομαντεία! Σε ένα ποτήρι με νερό τους αναμένεται χωρισμός.
που το έχουν σταυρώσει με ξόρι(ι προσευχή προς τον Τα κορίτσια ρίχνουν στεφά-
Άγιο Ιωάννη, ρίχνουν ασπράδι αβγού. Καθώς αυτό νια από λουλούδια στα πο-
κατεβαίνει προς τον πάτο, διαβάζουν το μέλλον πάνω τάμια ιtαι με αναμμένα κεριά
στους σχηματισμούς που δη μιουργεί! προσπαθούν, από τον τρόπο
Κατά μια άλλη εκδοχή, έριχναν στο νερό λιωμένο -στις ροής των λουλουδιών, να
φωτιές- μολύβι, και από τα σχήματα που έπαιρνε μελε- κάνουν προβλέψεις σχετικές
τούσαν την τύχη και τη μοίρα τους. Στην Κέρκυρα, την μετηνπεριουσίατους, ενώ οι }
παραμονή, έπρεπε να σταθούν πάνω από ένα πηγάδι. νέοιπροσπαθούννασυλλά- [.
Αν είχε πανσέληνο, έβλεπαν σαν καθρέφτισμα στα νερά βοω το στεφάνι της κοπέλας
-απ' το φως του φεγγαριού-να περνάει μια μεγάλη που τους ενδιαφέρει, ώστε να
πομπή από νεκρούς, ανάμεσα στους οποίους και αγα- ιtερδίσουν το ενδιαφέρον της!
πημέναπρόσωπαπουείχανπεθάνει(7πysferyτ.80).Αν Την ίδια νύχτα περιφέρονται
κάποιο ζωντανό πρόσωπο εμφανιζόταν ανάμεσά τους, στα δάση αναζητώντας μα-
τότε αυτό Θα πέθαινε σύντομα... γικά βότανακαι ιδιαίτερατο tΡ
Στην αρχαία Αθήνα σχετική με τον Κλήδονα ήταν η fern nοwer (φτέρη), που κατά
υπόγεια στοά του Παναθηνα.ι.κού Σταδίου ή «τρύπα της την παράδοση ανθίζει μόνο
μοίρας», που ήταν τόπος λατρείας των Μοιρών ειtείνο το βράδυ και φέρνει
ιtαι χρησιμοποιήθηκε για τη σφαγή Θυσιαζό~ ευημερία, τύχη, δύναμη και
μενων ζώων, ενώ κατά τη ρωματκή εποχή, διορατιι(ότητα σε όποιον κα-
για Θηριομαχίες. Αργότερα χρησιμοποι- ταφέρεινατομαζέψει...,Ξi
 RΒΑπ LΕGm Επιμέλεια:
ΤΑ ΥΠΟΣΥΝΕΙΔΗΤΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΙΙ ΑΝΕΣΤΗΣ
ΓΕΡΟΔΗΜΟΥ
ΣτηνταινίαΟΕ€ορκ4σrής(1973)αποδίδουναρκετοίτηδιάδοσηπολλώνπαράξενωνπε~
ποιΘήσεων,πουαπασχολούνπολλούςανθρώπουςμέχρικαισήμερα.Μιααπόαυτέςαφο-
ράταυποσυνείδηταμηνύματαστημουσικήκαι,πιοσυγκεκριμένα,τουςήχουςπουακού-
γονταιότανιtανείςπαίξειμιακασέταανάποδα...όπωςδείχνειμιασκηνήαπότηνενλόγω
ταινία.ΤοφαινόμενοονομάζεταιbαcΚmαsΚΖ.#gκαιοιπρώτοιπουτοχρησιμοποίησανστη
μουσικήβιομηχανίαήτανοιΒeαtΙes-απλάακούστεανάποδατοτραγούδιjζαι.παπότο

Ξ
δίσιtοτουςjζeι/ο/ιJer(1966)καιΘααντιληφθείτεδίχωςδυσκολίατουςι<ρυμμένουςστίχους.

Γιαποιολόγο,όμως,κάποιοςναπροσθέσειμυστικούςήχουςστατραγούδιατου;
ΟίΒeαtlesυποστήριζανπωςτοέκανανκαθαράγιακαλλιτεχνικούςλόγους.Άλλασυ~
γκροτήματααι(ολούθησαντοπαράδειγμάτουςγιαναενισχύσουντονενθουσιασμότων
φανατικώνοπαδών,πουέψαχνανμεμανίασεόλουςτουςδίσι(ουςναβρουντακρυμμένα
μηνύματα.Μέχριπουτο1981οχριστιανόςDIΜίchαeΙΜίιιsανέφερεδημόσιαπωςη
ιφυφήαυτήμουσικήείναισατανιστιιtήιtαιεπιβλαβήςγιατηνψυχικήυγείατωνανθρώ-
πων. Κάπως έτσι ξεκίνησε διεθνώς ένα ι<ύμα καταγγελιών, που ακολουθήθηκε από μια
επιδημίαφόβουγιατηνανάποδημουσικήτουΣατανάπουακούνοιέφηβοιστοραδιόφω~

ξ-ΙΙ,f
νο και στο πικάπ...

Ξ
Ο σάλος που ξέσπασε ήταν μεγάλος. Θα μπορούσαν ορισμένοι στίχοι τοποΘετημένοι
j$ ανάποδαμεαυτήντηντεχνικήναυποβάλουντοάτομοσεαντιχριστιανικέςσυμπεριφο-
ρές και τρόπους σκέψης;
ΟιΧριστιανοίφονταμενταλιστέςήταναπόλυταπεπεισμένοι!Έρευνατου1985απότο
Φ Πανέπιστήμιο του Lethbrίdge, όμως, έδειξε πως τα λεγόμενα «υποσυνείδητα μηνύματα»
_`§

+:# #m ### a::Ξ,Τ:ΞΞ:fιiπδnε:n:,y`:`::

καθώς δεν μπορούν :::t,ίτ:νςτfλαnμέ:Ξ:ίτδnΡνα::οσή|ηπ::Ξπμεόρj:Οαρνάκτάωπνο :ονςθγρυώρΊ:εγ'ανά-
να γίνουν αντιληπτά στην ακοή, παρά μόνο αν κάποιοςγυρίσει
Τ- JΙ~

#. t# ποδα το δίσκο. Παρόμοιες έρευνες έγιναν ξανά το 1988 και το 1992 από καθηγητές Ψυχο-
± - - _ _ _ , , ς.___ ____ ___,-_..__

€ λογίας, οι οποίοι είιβεβαίωσαν πως οι ανάποδα καταγεγραμμένοι ήχοι δεν μπορούν να

επηρεάσουντοάτομο.Μάλιστααρκετοίπαρατήρησανπως,ανι<ανείςακούσειανάποδα
μιαοποιαδήJτοτεηχογράφησησεδιαφορετικέςταχύτητες,είναιπολύπιΘανόνναακούσει
παράξενεςφωνές,απόκοσμουςήχους,ίσωςακόμηκαιλέξειςπουναβγάζουννόημα.Πρό~
'`

ι
Ξ
κειται εν ολίγοις για μιά ακουστική παρειδωλία.

Εν έτει 2013 είναι λίγοLαυτοί που θυμούνται το κυνήγι των ανάττοδων σατανιστικών στί-
χωνστημουσικήτηςmetαιτηδεκαετίατου1980.Παρ'όλ'αυτά,δενείναιλίγοιεκείνοι
πουεπιμένουνστηδύγαμητωνυποσυνείδητωνμηνυμάτων.Άραγεσετιβαθμόναέχει
- εξελιχθεί το bαcΚmαsΚίηg ή'άλλες τεχνικές χειραγώγησης σκέψεων μέσω της μουσικής
σήμερα,στηνεποχήτηςψηφιλακήςεπεξεργασίαςτουήχου;Μέχριποιοβαθμόμαςεπηρε-
; άζει υποσυνείδητα η απαλή `μουσική των καταστημάτων που συνοδεύουν ανεπαίσθητα
σχεδόνγτΈΊ Έαθημεριγ#ά*μ$ςψfνια;εξΞΞ