SADRŽAJ

1. UVOD..................................................................................................................................... 2
2. OSNOVI TEHNOLOGIJE TKANJA .................................................................................... 3
3. OSNOVNE KARAKTERISTIKE I KVALITET TKANINA ............................................... 5
3.1. POVRŠINSKA MASA TKANINA ................................................................................ 7
3.2. GUSTINA TKANINA .................................................................................................... 7
3.3. DIMENZIJA TKANINA ................................................................................................. 7
3.4. OPIP TKANINE .............................................................................................................. 7
3.5. MEHANIČKA SVOJSTVA TKANINA ........................................................................ 8
3.6. EKSPLOATACIONA SVOJSTVA TKANINE ............................................................. 8
3.8. ESTETSKE KARAKTERISTIKE TKANINA ............................................................. 12
3.9. NOMENKLATURA TKANINA .................................................................................. 12
4. KLASIFIKACIJA TKANINA ............................................................................................. 13
4.1. PAMUČNE TKANINE ................................................................................................. 13
4.2. LANENE TKANINE .................................................................................................... 15
4.3. TKANINE OD PRIRODNE SVILE ............................................................................. 15
4.4. TKANINE OD SINTETIČKIH VLAKANA ................................................................ 15
ZAKLJUČAK........................................................................................................................... 16
LITERATURA ......................................................................................................................... 17
MIŠLJENJE MENTORA I OCJENA ZAVRŠNOG RADA ................................................... 18
 1. UVOD

Tkanine su standardima definisane kao tkani, netkani ili pleteni tekstilni proizvodi
ravnih površina, koji se prodaju na metar.

Najveći broj tkanina sastavljen je od dva sistema žica isprepletanih međusobno pod
pravim uglom. Sistem žica postavljen u pravcu dužine tkanine naziva se osnova, a poprečni
potka. Tkanine nastaju tkanjem, koje se sastoji u preplitanju ova dva sistema žica po
određenom pravilnom rasporedu, a tka se na mašinama koje se nazivaju razboji.

2
 2. OSNOVI TEHNOLOGIJE TKANJA

Osnovna radnja u procesu tkanja je provlačenje potke između žica osnove, koje se
nalaze razapete na razboju između dva valjka:

a) osnovnog, na kome su paralelno namotane žice osnove i

b) robnog, na koga se namotava izatkana tkanina.

Broj žica osnove koje se paralelno namotavaju na vratilo zavisi od debljine pređe i
planirane gustine i širine tkanine. Da bi se omogućilo provlačenje potke, jedan broj žica
osnove se pomoću različitih sistema izdiže ili supšta mimo ravni ostalog dijela žica, čime se
obrazuje međuprostor koji se naziva zijev.

Slika 1 Razboj

3
 Kroz zijev prolazi čunak sa namotanom potkom, koja se pri kretanju čunka lako i
ravnomjerno odmotava. Nakon prolaska čunka potka se zbije uz masu tkanine pomoću brda,
potom se mijenja položaj žica osnove i obrazuje novi zijev, kroz koji se vraća čunak. Brzina
klasičnih razboja je 80-250 prolazaka čunka u minutu.

Razlike u konstrukcionim riješenjima mnogobrojnih tipova razboja mogu se svesti na

dva osnovna elementa:

1. Razlika u načinu na koji se obrazuje zijev i

2. Razlika u načinu kojim se provlači potka kroz zijev.

Prema načinu na koji se formira zijev, razboji mogu biti:

 nitni, sa metalnim iglama – nitima, kroz čiju je ušicu provučena žica osnove. Niti se
smještaju u ramove po određenom rasporedu, a spuštanjem ili izdizanjem rama
formiraju se dvije vrste zijeva, koje se smjenjuju naizmjenično;

 žakard, sa nitima koje se mogu kretati nezavisno jedna od druge, uz pomoć bušenih
šablona, koji selektivno propuštaju ili zadržavaju niti sa osnovom i tako obrazuju
zijev; pruža daleko veće mogućnosti tkanja i struktuiranja tkanine, jer je broj
zijevova ograničen samo brojem šablona;
 razboji sa programiranim pokretanjem osnove, složeni mehaničko – elektronski
aparati, čiji se rad bazira na kompjuterskoj tehnici.

Potka se može povlačiti na mnogo različitih načina koji se zasnivaju na 5 osnovnih

tehnika:

 pomoću čunka koji nosi cjevku sa namotajem potke,

 pomoću projektila – gripera ( 1-17 ) minijaturnih dimenzija, koji nose samo po jednu
žicu potke,
 pomoću hvatača sa kukicom – rapiera, koji zahvataju i provlače žicu potke kroz zijev,
 pomoću jakog vodenog ili vazdušnog mlaza koji gura ili nosi potku kroz zijev,
 pomoću brzo rotirajućih valjaka koji lansiraju potku kroz zijev.

4
 3. OSNOVNE KARAKTERISTIKE I KVALITET TKANINA

Sve karakteristike tkanina proizilaze iz njihovog sirovinskog sastava. Međutim, od

istih sirovina se zavisno od primijenjene tehnologije proizvodnje mogu dobiti različite
tkanine, jer na njihove karakteristike utiču i brojni drugi faktori, kao što su struktura pređa,
struktura tkanina, primijenjene metode dorade, apretiranja i estetskog oblikovanja tkanine.

Osnovni pokazatelj kvaliteta tkanine i njene pogodnosti za određenu namjenu su:

1. Sirovinski sastav,
2. Gustina,
3. Površinska masa,
4. Dimenzije,
5. Opip,
6. Mehanička svojstva,
7. Eksploataciona svojstva,
8. Estetkse karakteristike i
9. Greške i mane tkanina.

Sirovinski sastav je jedan od presudnih elemenata pri ocjeni kvaliteta tkanina, ali se ne
može posmatrati odvojeno od namjene tkanine. Tkanina jednog sirovinskog sastava za
određenu namjenu može biti visokokvalitetna, dok za drugu isti sastav može biti negativna
karakteristika materijala.

Prema sirovinskom sastavu, tkanine se razvrstavaju na pamučne, lanene, vunene,

svilene, od sintetičkih vlakana, tkanine od mješovitih vlakana i sl.

Najbrojnija grupa tkanina sa veoma širokom primjenom dobija se od mješovitih

vlakana, jer su kod tkanina dobijenih od jedne vrste vlakana svojstva u velikoj mjeri
ograničena njihovim karakteristikama. Upotreba mješovitih vlakana pruža neograničene
mogućnosti za kreiranje svojstava i karakteristika tkanina prema potrebi, a pored toga, neka
nepoželjna svojstva jedne vrste vlakana mogu se maskirati ili nadoknaditi dobrim svojstvima
drugih.

Dosadašnji rezultati laboratorijske industrijske prakse pokazali su da za mješavine

određenih vrsta vlakana uvijek postoje optimalni sastavi sa aspekta kvaliteta, uslova
proizvodnje i ekonomičnosti.

5
 Sirovinski sastav tkanina se deklariše nazivom pojedinih komponenata i procentom
njihovog učešća u proizvodu. Ako su neke komponente zastupljene sa manje od 10%, ne
navodi se njihova količina, već samo naziv sirovine. Tkanina koja je izrađena od
regenerisanih vlakana, odnosno vlakana koja su već upotrebljavana, ne smije se deklarisati
pod nazivom odgovarajućeg vlakna. Ovakve komponente sirovinskog sastava označavaju se
kao „vlakna pamučnog porijekla“ i dr. Ako su vlakna dobijena regenerisanjem mješovitih
otpadaka, ona se deklarišu kao „tekstilni otpaci“ i njihovo učešće u tkanini ne smije biti veće
od 10%.

Za obilježavanje sastava tkanine od 100% prirodne sirovine koriste se nekad i

internacionalne oznake, od kojih je najznačajniji znak vune „woolmark“.

Slika 2 Internacionalne oznake za tekstile proizvode od prirodnih vlakana

Znak vune je internacionalni simbol za čistu runsku vunu, koju koristi oko 15 miliona
proizvođača tekstilne robe u oko 60 zemalja. Korištenje ove marke kontroliše Internacionalni
sekretarijat za vunu ( IWS ), koji propisuje norme kvaliteta za proizvod, kako bi mogao nositi
ovaj znak.

Prema ovim standardima, proizvod mora biti načinjen od nove vune, sa najviše 0,3%
drugih vlakana. Dozvoljeno je da sadrži najviše 5% nevunenih, vidljivih, dekorativnih
vlakana ili maksimalno 20% dlake mohera, kašmira, alpake, vikulje, lame ili kamile.

Cilj ustanovljavanja ovog znaka je propagiranje upotrebe ove priordne sirovine od

strane proizvođača vune, koji i finansiraju ovu djelatnost.

6
3.1. POVRŠINSKA MASA TKANINA

Površinska masa izražava se u g/m2 i kg/m2, a značajna je sa gledišta namjene i cijene

tkanina, jer istovremeno predstavlja približnu masu utrošene sirovine. Na osovnu veličinu
utiču sastav i debljina upotrebljavane pređe, gustina tkanja, količina sredstava za apretiranje i
sadržaj vlage. Masa od 1m2 tkanine iznosi 50-100 g/m2, a kod nekih specijalnih vrsta tkanina
može biti i veća.

3.2. GUSTINA TKANINA

Gustina tkanina izražava se brojem žica po osnovi i potki na 10cm dužine, a samo kod
vrlo gustih tkanina na 1cm dužine. Gustina zavisi od finoće pređe za osnovu i potku i od
strukture tkanina. Guste tkanine imaju veću dimenzionalnu stabilnost i površinsku masu, ali
tvrđi opip. Tkanine male gustine sklone su smicanju žica ( klizanju potke po žicama osnove
ili obrnuto ) usljed čega se mijenja stuktura tkanine i njene estetske karakteristike.

3.3. DIMENZIJA TKANINA

Dimenzija tkanina je određena veličinom namotaja, odnosno jedinicom pakovanja.

Širina je značajno tehnološko svojstvo, jer pri konfekcijskom krojenju standardna širina
omogućava planiranje i doprinosi ekonomičnosti proizvoda. To je najkraći razmak između
bočnih ivica tkanine, računajući i rubove.

Tkanine se izrađuju u vrlo različitim širinama 30-300 cm, dok se neki specijalni
tekstilni proizvodi mogu izrađivati i do 5 m širine. Uobičajeno je da se tkanine sa širinom
većom od 120 cm nazivaju tkanine „duple širine“. Prema JUS dozvoljeno je odstupanje od
deklarisane širine tkanine 1,6% za tkanine do 100 cm širine, a za šire 1,2%.

3.4. OPIP TKANINE

Opip koji se određuje je pipanjem ili stezanjem u šaci je teško definisati, već se koriste
izrazi oštar, mek, svilenkast, gumast, pun, hladan, topao i sl. Osjećaj opipa tkanine proističe iz
strukture površine, gustine tkanine, primjenjene dorade i sposobnosti vlakana da provode
toplotu. Uslijed dobre provodljivosti tjelesne toplote, tkanine od celuloznih vlakana izazivaju
osjećaj hladnoće, a vunene i čupavljene tkanine, koje su dobri izolatori , osjećaj toplote.

Slika 3 Meka i topla tkanina

7
3.5. MEHANIČKA SVOJSTVA TKANINA

Mehanička svojstva su značajna kako za tehničke tkanine, tako i za tkanine za odjeću,

jer utiču na trajnost gotovih proizvoda u eksploataciji.

Jačina na kidanje tkanine za odjeću, prema JUS-u, iznosi minimalno po osnovi 24

daN i potki 14 daN.

Istegljivost tkanine se mjeri prekidnim izduženjem po osnovi i potki, iskazanim u

procentima od prvobitne dužine odnosno širine tkanine. Prema JUS, prekidno izduženje
osnovnih tkanina za izradu odjeće ne smije biti manje od 10%. Istegljivost je poželjno
svojstvo, jer povećava udobnost odjeće i otpornost na cijepanje ali je nepoželjno kod nekih
tehničkih tkanina.

Elastičnost tkanina, koja se mjeri procentom elastičnog izduženja, značajna je

karakteristika svih tkanina, jer ima uticaj na eksploataciona svojstva gotovih tekstilnih
proizvoda. Od nijh će zavisiti stabilnost dimenzija, trajnost i udobnost. Elastične tkanine će se
nakon savijanja, gužvanja ili istezanja oporaviti vraćanjem u prvobitni položaj. Brzina kojom
se tkanina poslije gužvanja oporavlja, kao i brzina kojom nastupa zamor poslije učestalih
promjena dimenzija i oblika pod dejstvom sila, posebno je značajna kod tkanina za
tapaciranje namještaja i odjeću.

Plastičnost tkanina je karakteristika mnogih tkanina koje su pod normalnim uslovima

vrlo elastične, međutim, zagrijavanjem ( termoplastične tkanine ), ili peglanjem u prisustvu
vlage
( vunene tkanine ) mogu se trajno oblikovati po želji ( npr. plise, reveri i sl. ). Pogodnom
aperturom može se dati izvjesna plastičnost i neplastičnim tkaninama.

3.6. EKSPLOATACIONA SVOJSTVA TKANINE

Eksploataciona svojstva obuhvataju cjelokupno ponašanje tkanina tokom upotrebe,

odnosno njihovu otpornost prema brojnim fizičkim, hemijskim i mehaničkim agensima, koje
su izložene tokom eksploatacije. Sva ova svojstva nisu podjednako značajna za svaku tkaninu,
već se za ocjenu kvaliteta uzima postojanost samo na one uticaje za koje se pretpostavlja da
će dejstvovati na tkaninu tokom upotrebe.

Postojanost dimenzija odnosi se na sklonost tkanina da se skupljaju pri pranju,

hemijskom čišćenju ili peglanju.

Relaksaciono skupljanje je uvijek veće u pravcu osnove, jer je ona tokom tkanja
konstantno u zategnutom stanju, te se stoga tkanina uvijek više skuplja po dužini nego po
širini. Međutim skupljanje se određuje u oba smjera i izražava u procentima od prvobitne
širine odnosno dužine.

8
 Širenje tkanine je rijeđa pojava, mada se može javiti kod nekih vrsta tkanina u
specifičnim prepletajima.

Podatak o skupljanju tkanine obavezno se unosi u dekleraciju, ali se odnosi na prvo

pranje ili hemijsko čišćenje, iako se ono može ponoviti i u naknadnim pranjima samo u
manjim stepenu. Ako je skupljanje tkanine ispod 2% deklariše se „ne skuplja se“, a preko te
vrijednosti deklariše se od 4,6,8,12 i više od 12%.

Otpornost tkanina prema pranj, bijeljenju i hemijskom čiščenju zavisi od sastava i

strukture vlakana od kojih je načinjena, kao i od vrste primjenjenih sredstava za apretiranje.

Kod nekih vlakana osjetljivost raste sa temperaturom, pa je pranje na nižim

temperaturama dovoljna zaštita. Prema JUS, u dekleraciji tkanina se obavezno moraju nalaziti
podaci o postupku održavanja tkanina u vidu simbola koji imaju internacionalni značaj.

Otpornost tkanina na toplotu nije uvijek identična sa otpornošću vlakana od kojih je

sastavljena, jer u nekim slučajevima boje i apertura sredstava mogu uticati na termičku
otpornost proizvoda. Ako se termoplastične tkanine peru ili peglaju blizu tačke omekšavanja,
to može dovesti do njihove trajne deformacije. Oprane u vreloj vodi i izvađene da se suše bez
prethodnog hlađenja mogu trajno zadržati nabore koje su stekle pri pranju.

Slika 4 Tumačenje simbola - oznake o održavanju tekstilnih proizvoda

9
 Postojanost obojenja je vrlo značajna komponenta kvaliteta svih obojenih ili
štampanih tkanina. Postojanost se posmatra prema dejstvu svjetlosti, tople i hladne vode,
sredstava za pranje i hemijskog čišćenja, znoja, trenja na suvo i mokro, peglanje i dr.
Obojenje može biti nejednako postojano prema različitim faktorima, pa se uglavnom uzima u
obzir vezano za namjenu tkanine.

Postojanost obojenja određuje se promjenama nijansi i dubine tona a izražava se

brojevima – za postojanost na svjetlost 1-8, a za ostale faktore 1-5, pri čemu najveći broj
izražava maksimalnu postojanost.

Ocjene se mogu davati i u rasponu brojeva, npr. ocjena 3-4, 5-6 i sl. Isto tako, sklonost
prelaska boje sa obojene na neobojenu tkaninu pri pranju ili suvom i vlažnom trljanju izražava
se brojevima 1-5, a stavlja uz oznaku postojanosti obojenja na druge faktore razdvojene
razlomačkom crtom.

Otpornost tkanina prema mehaničkim faktorima je značajna stoga što su tkanine

tokom eksploatacije izložene mnogim mehaničkim uticajima, kao što su istezanje, savijanje,
trenje o površine različitog sastava i struktura, kao i međusobno trenje iste tkanine.

Kao rezultat ovih utiacaja na tkaninama se javljaju promjene koje negativno utiču
kako na estetsku, tako i na upotrebnu vrijednost proizvoda. U takve pojave spada piling,
habanje i iznošenost.

Piling je nedostatak tkanina koji se manifestuje u obrazovanju grudvica od umršenih

vlakana na dijelovima izloženih trenju u čestom savijanju, što kvari njen estetski izgled, a u
manjoj mjeri i fizičko-mehanička svojstva.

Piling se najčešće javlja kod tkanina izrađenih od kratkih vlakana, posebno sintetičkih
štapel vlakana ili njihovih mješavina sa drugim vlaknima.

Slika 5 Piling tkanine

10
 Habanje je također posljedica površinskog trenja tkanina, koje je praćeno znatnim
gubitkom mase uz istovremeno znatno pogoršavanje mehaničkih svojstava tkanine.

Iznošenost i zamor tkanine su rezultat duže upotrebe proizvoda izrađenih od tkanina

koje nisu otporne na mnogobrojna naprezanja i savijanja, ali su istovremeno i posljedica
čitavog kompleksa hemijskih i fizičko-mehaničkih agensa. Iznošenost se manifestuje u
znatnom pogoršavanju svih komponenata kvaliteta i estetskog izgleda i veliki je nedostatak
tkanina za izradu odjeće.

3.7. GREŠKE I NEDOSTACI NA TKANINAMA

Prema JUS-u pod greškom na tkanini podrazumijeva se svaki njen dio koji je izrađen
tako da umanjuje njenu upotrebnu vrijednost i izaziva teškoće u daljoj preradi u gotov
proizvod. Greške na tkanini mogu nastati u svim fazama proizvodnog procesa, počev od
prerade vlakana na sve do finalnih procesa dorade, bojenja i apretiranja.

Pored vidljivih grešaka, na tkanini mogu biti i skriveni nedostaci, koji se zapažaju tek
tokom upotrebe proizvoda. Oni su posljedica pogrešnog izbora hemijskih sredstava u doradi,
što dovodi do oštećenja vlakana po cijeloj tkanini ili na pojedinim dijelovima kod štampanih
tkanina. Skriveni nedostatkom može se smatrati sklonost ka smicanju žica osnove i potke, što
je naročito izraženo kod rijetko tkanih tkanina od glatkih filamenata, kao i neotpornost
tkanina prema mehaničkim faktorima.

Slika 6 Tekstil u skladištu

S obzirom na to da su greške nastale tokom proizvodnje neizbježne, svaka tkanina se

više puta tokom procesa proizvodnje pregleda. Ako je to moguće, greške se popravljaju, a
ukoliko ih je nemoguće otkloniti, obilježavaju se na jednoj ivici gotove tkanine koncem
kontrastne boje na žici potke koja vodi do mjesta greške.

11
 Prema uslovima kvaliteta tkanina koje propisuje JUS, dozvoljeno je da se prosječno na
6 m dužine tkanine nalazi samo jedna greška koja se lako uoačava. Izuzetak čine vunene
tkanine kod kojih je prosječno dozvoljena jedna greška na svakih 10m . ako je prisutno više
vidljivih grešaka od propisanog maksimuma, tkanina se mora deklarisati kao „roba sa
greškom“ i obavezno označitii procenat greške.

U ovakvom slučaju dužina tkanine se u jediničnom pakovanju povećava za istu

vrijednost, a deklariše kao normalna dužina. Ovaj višak tkanine je namijenjen izbjegavanju
greške pri odmjeravanju i sječenju komada, ili krojenju proizvoda. Tkanina se ne smije
stavljati u promet ako je procenat greške veći od 15%.

3.8. ESTETSKE KARAKTERISTIKE TKANINA

Najvažniju ulogu u estetskom izgledu tkanine imaju struktura površine, boja i dezen,
dobijen tkanjem ili štampanjem. Grafička ili koloristička rješenja dezena se mijenjaju pod
uticajem mode i njihova savremenost i originalnost su često presudni faktori pri odlučivanju
za kupovinu.

3.9. NOMENKLATURA TKANINA

Tkaninama se daju nazivi na osnovu:

 upotrijebljenih sirovina – prirodna svila, poliester, kašmir i sl.,

 upotrebljene pređe – kamgarn, krep, organdin, bukle...,
 primijenjenog prepletaja – panama, platno, keper, rips, pliš...,
 primijenjene apreture – gumirana tkanina, voštano platno...,
 namjene tkanina – posteljno platno, meblštof, štof za muška odijela i sl.

Međutim u najvećem broju slučajeva nazivi su samo uslovni i iz njih se ne mogu

uvijek zaključiti karakteristike i namjena tkanina na koje se odnose ( npr. zefir, šifon,
markizet, muslin, batist, i dr. ).

Postoje izvijesni tradicionalni nazivi koji su strogo vezani za specifičnu vrstu tkanine,
uvijek izrađene od iste sirovine, u karakterističnom prepletaju i sa prepoznatljivim izgledom
površine, a odnose se samo na tkanine od prirodnih vlakana. Međutim, ovi tradicionalni
nazivi tkanina , uvođenjem hemijskih vlakana u tekstilnu proizvodnju i njihovim mješanjem
sa prirodnim, sve više gube značaj, te se često sreću tkanine koje samo izgledom površine
podsjećaju na original.

12
 4. KLASIFIKACIJA TKANINA

Tkanine se mogu klasifikovati na osnovu vrlo različitih kriterijuma, kao što su:

 sirovinski sastav,
 namjena,
 primjenjena dorada,
 površinska masa i sl.

Međutim u praksi se najčešće koriste dva osnovna kriterijuma:

 klasifikacija prema sirovinskom sastavu ( pamučne, lanene, svilene, sintetičke tkanine

i dr. ) i
 klasifikacija prema osnovnoj namjeni ( za odjeću, rublje, dekoraciju, radnu odjeću... ).

Nijedna od ovih klasifikacija nije idealna, jer ne omogućava apsolutnu podjelu

tkanina, s obzirom na to da vrlo slične tkanine mogu imati veoma različitie sastave, ili jedna
ista tkanina može imati veoma široku i raznovrsnu namjenu, pa je teško izdvojiti koja se može
smatrati osnovnom.

Sirovinski sastav je prije upotrebe savremenih sredstava za apretiranje bio indikacija

karakteristika i svojstva tkanina. Međutim, primjenom apretura na bazi sintetičkih smola koje
prodiru u vlakna, osnovna svojstva tkanine se u tolikoj mjeri mogu izmeniti da bi
razvrstavanje po ovom kriterijumu bilo vrlo neprecizno.

4.1. PAMUČNE TKANINE

Pošto je pamuk relativno jeftino platno sa dobrim svojstvima, koristi se za proizvodnju

velikog broja tkanina, različitih po izgledu i karakteristikama. One se izrađuju u svim vrstama
prepletaja i proizvode kao nebijeljene, bijeljene, bojene, štampane ili dezenirane tkanjem.
Apretiraju se skrobom, dekstrinom, sintetičkim smolama a izuzetno i voskom, kao što je
slučaj kod inlet-tkanine.

U prometu se javljaju kao nemercerizovane i mercerizovane, pri čemu ove druge

imaju veću jačinu, bolji sjaj i svilenkastiji opip. S obzirom na to da se mercerizacijom
povećava sposobnost bojenja, one su obično u življim bojama, sa obojenjem veoma otpornim
na pranje. Tipična takva tkanina je pup-lin, za muške košulje i ženske haljine.

Pamučne tkanine su jake, otporne na sredstva za pranje i toplotu, te nalaze najširu

primjenu u izradi posteljnog rublja, kao npr., posteljno platno, amerikan, šifon, damast,
kanafast i dr.

13
 Slika 7 Polje pamuka

Kako ove tkanine dobro upijaju vlagu i provode toplotu, pogodne su za laku ljetnju
odjeću i rublje. Za ženske haljine se koriste cic, satinet, poludelin, muslin i dr., a za rublje
batist, keper platno, gradil itd.

Ako se proizvode za zimsku odjeću, sve tkanine se moraju čupaviti ili izrađivati u
frotir ili pliš-prepletaju, da bi se stvaranjem rastresitog sloja flora sa „uhvaćenim“ vazduhom
umanjila provodljivost tjelesne toplote. Takve tkanine su flanel, porhet, zenana, molton,
divtin, frotir, somot, kord somot i dr.

Pamučne tkanine imaju određene nedostatke, kao što su nedovoljna istegljivost i

elastičnost, usljed čega se lako gužvaju, naročito ako su gusto tkane. Pored toga karakteriše ih
i visok procenat skupljanja. Ovi nedostaci se mogu ukloniti miješanjem sa sintetičkim
vlaknima ili pogodnim metodama oplemenjivanja i apretiranja.

Takve metode daju pamučne tkanine koje se ne moraju peglati nakon pranja. Od ovih
postupaka najčešće se primjenjuje „sanforizacija“, pri kojoj se tkanina prisilno skuplja i
termofiksira pomoću apretura, te se nakon toga skuplja samo 0,75-1%.

Pamučne tkanine su neotporne na direktnu sunčevu svjetlost, koja poslije dužeg

dejstva razara vlakna.

Tkanina pamuk-poliester mnogo se koristi za izradu rublja, jer ima dobra higijenska
svojstva, ne gužva se i ne mora se peglati poslije pranja.

14
4.2. LANENE TKANINE

Lanene tkanine su najčešće tipovi platna , grubog i hladnog opipa, bojeni

površionskim nanošenjem boje, s obzirom na to da se nemercerizovani lan teško boji. Platna
za odjeću izrađuju se od mercerizovanih pređa, samostalno ili u kombinaciji sa pamukom, pri
čemu se lan koristi za osnovu, a pamuk za potku. Takve tkanine, ca 40% lana i 60% pamuka,
nazivaju se polilan.

Po jačini i otpornosti na svjetlost ove tkanine nadmašuju sve ostale od prirodnih

vlakana, te su u obliku rolo-platna nezamjenjiv materijal za izradu roletni, kamp-opreme,
suncobrana i sl.

Najkvalitetnija tkanina iz ove grupe je damast, rađen najčešće na žakar razboju,

jednobojna, sa dezenima u obliku sjajnih i mat površina, namjenjena izradi rublja za
domaćinstvo.

4.3. TKANINE OD PRIRODNE SVILE

Tkanine od prirodne svile su lake, toplog i prijatnog opipa a uslijed prisustva tragova
sericina imaju prigušen sjaj i malo ljepljiv opip. To su najčešće tkanine, lake, jednobojne ili
štampane tkanine za ljetnje haljine ili marame – fular, atlas, taft i dr.

Svilene tkanine ne odlikuje velika trajnost, jer su osjetljive na sve agense sa kojima
tkanina dolazi u dodir prilikom normalne upotrebe, sem na sredstva za hemijsko čišćenje, te je
to pogodniji način održavanja nego pranje.

Danas na tržištu postoji veoma veliki broj tkanina od vještačke svile ( viskozna i
acetatna ) pod nazivom tkanina koje su se proizvodile isključivo od prirodne svile. One po
svojim spoljnim obilježjima i karakteristikama podsjećaju na originalne tkanine, ali se od njih
razlikuju po hladnom i klizavom opipu, većoj površinskoj masi, ponašanju pri nošenju i
pranju.

4.4. TKANINE OD SINTETIČKIH VLAKANA

Svojstva tkanina od sintetičkih vlakana znatno variraju, u zavisnoti od dužine i vrste

vlakan koja su upotrebljena za njihovu izradu, pa je zato veoma teško izvesti neke zajedničke
karakteristike.

Sintetičke tkanine se izrađuju od glatih ili tekstuiranih filamenata ili štapel vlakana, a
po izgledu mogu podsjećati na sve tkanine od prirodnih vlakana. Za njihovu izradu se
primjenjuju sva tehnička tkanja, pletenja, flokovanja, laminiranja i dr.

Ove tkanine u prometu nose komercijalne nazive, međutim, u praksi se često naziv
tkanine poistovjećuje sa vrstom sirovine – poliester, trevira, najlon, diolen i sl.

15
 ZAKLJUČAK

Obradom teme „Osnovne karakteristike i kvalitet tkanina“ upoznati smo sa

kasifikacijom tkanina prema sirovinskom sastavu i prema osvnoj namjeni, koji se mogu dalje
dijeliti, ali nijedna od ovih klasifikacija nije idealna, jer ne omogućava apsolutnu podjelu
tkanina, s obzirom na to da vrlo slične tkanine mogu imati veoma različitie sastave, ili jedna
ista tkanina može imati veoma široku i raznovrsnu namjenu, pa je teško izdvojiti koja se može
smatrati osnovnom.

Navedene karakteristike tkanina i njihov kvalitet pokazuju koje su karakteristike

pozivitne a koje negativne, ali se ne može posmatrati svaka osobina jednako jer u zavisnosti
od upotrebe tkanine određuje se i odgovarajuća osobina koja je najprikladnija za datu
primjenu.

16
 LITERATURA

1. „Poznavanje robe“ za II i III razred trgovinske škole trgovac, trgovinski tehničar,

Slavoljub Urošević, Nada Milisavljević, Nada Markov, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd.

Eksterni linkovi:

1. Pretraga google za slike

17
 MIŠLJENJE MENTORA I OCJENA ZAVRŠNOG RADA

1. Mišljenje mentora____________________

2. Ocjena rada_________________________
Ocjena odbrane rada__________________
Ukupna ocjena ______________________

1. Komisija:

1._______________________
2._______________________
3._______________________

18