Kenija

Iz Vikipedije, slobodne enciklopedije

Republika Kenija
Jamhuri ya Kenya (svahili)

Republic of Kenya (engleski)

Zastava

Grb

Krilatica: Уложимо напор сви заједно

(svah. Harambee)
(engl. Let us all pull together)

Himna: О Боже створитељу свега

(svah. Ee Mungu Nguvu Yetu)
(engl. O God of all creation)

Glavni grad Najrobi

Službeni jezik svahili, engleski[1]

 Vladavina

— Predsednik Uhuru Kenijata

Istorija

Nezavisnost Od UK
12. decembar 1963.

Geografija

Površina

— ukupno 580.367 km2 (48)

— voda (%) 2,3

Stanovništvo

— 2013. 44.354.000 [2] (31)

— gustina 142/km2

Ekonomija

Valuta Kenijski šiling

— stoti deo valute 100 центи

Ostale informacije

Vremenska zona UTC +3

Internet domen .ke

Pozivni broj +2541

1
005 iz Tanzanije i Ugande

Kenija, ili zvanično Republika Kenija (svah. Jamhuri ya Kenya, engl. Republic of Kenya) je
država u istočnoj Africi.[3] Graniči se sa Južnim Sudanom i Etiopijom na severu, na istoku
sa Somalijom, na jugu sa Tanzanijom i na zapadu sa Ugandom. Na jugozapadu izlazi na
jezero Viktorija, a na jugoistoku na Indijski okean. Površina Kenije iznosi 580.367 km². Po
površini ona je 48. država u svetu, a 22. na kontinentu. Po proceni iz 2004. Kenija je imala
34.707.817 stanovnika. Glavni i najveći grad Kenije je Najrobi, a ostali veći gradovi
su Mombasa, Kisumu, Nakuru, Eldoret, Mahakos, Lodvar, Lamu i Garisa. Kenija je
bila britanska kolonija. Nezavisnost je stekla 12. decembra 1963. Kenija je poznata kao zemlja
nacionalnih parkova i rezervata bogatih spektakularnim biljnim i životinjskim svetom (Cavo, Masai
Mara, Amboseli).

Sadržaj
[sakrij]

 1Geografija
o 1.1Položaj
o 1.2Geologija i reljef
 o 1.3Vode
o 1.4Klima
o 1.5Flora i fauna
 2Istorija
 3Administrativna podela
 4Stanovništvo
 5Obrazovanje
 6Kultura
 7Privreda
 8Reference
 9Spoljašnje veze

Geografija[uredi]
Glavni članak: Geografija Kenije
Položaj[uredi]
Države sa kojima se Kenija graniči su: Etiopija, Somalija, Tanzanija, Uganda, Južni
Sudan i Sudan. Površina države iznosi 581.309±1 km².
Geologija i reljef[uredi]

Topografska mapa Kenije

Sever i istok Kenije zauzimaju sušne i polusušne zone ravnica i brežuljaka. Mala i nepravilno
raspoređena količina padavina u ovoj retko naseljenoj regiji ne dozvoljava razvoj poljoprivrede.
Na jugu se nalazi planinska područja sa nadmorskim visinama iznad 1.000 m (najviši vrh zemlje
je ugašeni vulkan Kenija sa 5.199 m, druga najviša planina Afrike iza Kilimandžara). U ovom
području je najveća koncentracija stanovništva zbog umerene klime i plodne zemlje što je u
kolonijalnom razdoblju privuklo evropske naseljenike. Ovu planinsku zonu u smeru sever-jug
preseca istočni ogranak Velike rasedne doline (Great Rift Valley) u kojoj se nalazi nekoliko
jezera, među kojima je najveće Turkana na severu, na granici sa Etiopijom.
Na zapadu Kenija izlazi na jezero Viktorija, po površini drugo najveće slatkovodno jezero na
svetu. Severno od jezera Viktorija, na granici sa Ugandom se nalazi planina Elgon.
Na istoku Kenija izlazi na Indijski okean u koji se ulivaju dve najveće kenijske reke Tana i Galana.
Najveći gradovi u zemlji su Najrobi (2.750.561 stanovnika 2005.),
luka Mombasa (799.727), Nakuru (259.934), Eldoret (218.472) i Kisumu (216.479).
Vode[uredi]
Ovaj odeljak treba proširiti.

Nalazi se reka Galana, Jezera Turkana(Rudolfovo) i Viktorijino(Ukereve)

Klima[uredi]

Turkana Jezero
Kenija je podeljena ekvatorom na dva skoro jednaka dela. Regija severno od ekvatora je topla i
prima malo kiše. Južna regija zauzima tri meteorološke zone: kada nema kiše, godišnja
temperatura u junu je 24 °C, u julu 28 °C. Kišni meseci su od oktobra do decembra i od aprila do
juna.
Flora i fauna[uredi]

Nacionalni park Cavo

Oko 11% zemljišta u Keniji je pogodno za poljoprivredu. Južni delovi su u velikoj meri pod
šumom. Biljni svet Kenije je raznovrsan. Duž obale su
šume palmi, mangrove, tikovine, kopala(tvrda smola), i sandalovine.
Šume baobaba, euforbija pokrivaju zemlju do oko 915 m iznad mora. Savana je karakteristična
za teren od 915 do 2745 m iznad mora.
Izuzetno bogat životinjski svet je spcifičan za Keniju. Neke od životinja koje imaju svoja saništa u
Keniji su slon, nosorog, nilski konj, žirafa, zebra, gazela, gnu, bivo, lav, leopard, noj, flamingo itd.
Životinje su zaštićene u nacionalnim parkovima i rezervatima koji su istovremeno i turističke
destinacije za safari.

Istorija[uredi]
Glavni članak: Istorija Kenije
U Keniji žive 44 etničke grupe[4], koje pripadaju trima velikim grupama
naroda Bantu, Nilotima i Kušitima. Ovaj etnički mozaik je posledica mnogobrojnih migracija i
istorijskih zbivanja na teritoriji današnje Kenije. Bantu narodi su došli iz dva pravca, sa istoka iz
predela današnjeg Kameruna i Nigerije pre 1 veka nove ere, kao i iz istog pravca nakon 1. veka
nove ere, ali i sa juga iz oblasti Katanga na području današnjeg DR Konga i Zambije. Kao što im i
ime govori Nilotski narodi su se doselili oko 1500. godine iz doline Nila i nastanili u Velikoj
rasednoj dolini i okolini jezera Viktorija. Oni su na mestu gde je živeo stari narod Čvezi osnovali
kraljevstvo Bunjoro-Kitara. Kušitski narodi su živeli u ovoj oblasti i u vreme Starog Egipta, dakle u
milenijumima pre nove ere, a njihova naseljenost u današnjoj Keniji je posledica kolonijalnih
podela u 19. i 20. veku.[5]
Invazija Bantu naroda posle 14. veka primorale su većinu nilotskih etničkih grupa da migriraju
u Ugandu, gde su oni stvorili novo carstvo, ili u Tanzaniju, gde, mešajući se sa Bantu narodima,
oni su postali Sukuma i Njamvezi. kao što su u Keniji Luo asimilovali u velikoj meri Bantu kulturu.
Ipak druga grupa osvajača došla je u Keniju u 17. veku i sa severa. To su bili nilo-hamitski narodi
koji su se bavili stočarstvom. Njihova društva su u osnovi bili klanovi, takođe je ratnik, ili muran,
bio centralna odnosno glavna figura. Oni nikad nisu imali mnogobrojnu vojsku.
U priobalnom delu Kenije su bile veoma žive interakcije lokalnog Bantu stanovništva
sa Arapima iz Omana, Persijancima iz Širaza, pa čak i Indusima. U periodu od 6. do 9. veka
aktivnosti su sa dotadašnje poljoprivrede i ribolova, proširene i na brodogradnju i plovidbu. U tom
periodu pomorska trgovina se odvijala uglavnom prema jugu, ka tada veoma živom trgovačkom
centru Kilvi. U 15. veku su dva velika moreplovca posetila obalu današnje Kenije - Ženg He iz
Kine je 1414. godine posetio Malindi, a Vasko de Gama iz Portugala je 1498. posetio Mombasu.
U 17. veku su Portugalci imali velikog uticaja u priobalju, do pobede Arapa iz Omana 1698.
godine koji su bili najuticajniji do 1885. godine kada je čitava Kenija pala pod kolonijalni uticaj
Velike Britanije. Arapski naziv za područje istočno-afričke obale i stanovnika je bio Zenj (zemlja
„crnih ljudi“) i odnosio se na gradove kao što su Mombasa, Malindi i Lamu u kojima se razvijala
kultura povzenana hibridnim Svahili jezikom sa uticajima arapskog, porugalskog i farsija, koji je
zahvaljujući trgovini i komunikaciji postao osnovni jezik istočne AFrike.

Pruga kod Mombasa sa kraja 19. veka koja je povezivala Keniju sa Ugandom
Središte uprave britanske kolonije istočne Afrike koja je formirana 1895. godine nalazilo se
od 1889. godine u Mahakosu, da bi 1899. godine bilo prebačeno u Najrobi.
Mau Mau ustanak, u kome su dominirali pripadnici etničkih grupa Kikuju, Embu i Meru, trajao je
osam godina, od 1952. do 1960. Povod za ovaj ustanak su bili zategnuti društveni, ekonomski i
rasni odnosi, a dodatni stimulans je bio period dekolonizacije u Africi. Uskoro nakon ovog ustanka
je proglašena nezavisnost Kenije 12. decembra 1963, a prvi predsednik je bio jedan od vođa
ustanka Džomo Kenijata. Od nezavisnosti do 1992. godine u Keniji je na vlasti bila jedna partija -
Kenijska afrička nacionalna unija. Nakon Kenijatine smrti 1978. godine novi predsednik je postao
Danijel Arap Moi (poreklom Kalendžin) koga je 2002. godine pobedom na izborima nasledio
predsednik Mvai Kibaki (poreklom Kikuju). Sadašnji predsednik Uhuru Kenijata je četvrti
predsednik nezavisne Kenije, izabran 2013. godine, on je sin prvog predsednika Džoma Kenijate.

Administrativna podela[uredi]
Kenija je do 2010. godine bila podeljena na osam administrativnih provincija
(mkoa jednina, mikoa množina na svahiliju), a od 2010. godine na 47 okruga koji imaju svoje
institucije i zakonodavnu vlast:
Okruzi Kenije

Provincije Kenije do
Sadašnji okruzi Kenije u okviru bivših provincija
2010. godine

Centralna Njandarua, Njeri, Kirinjaga, Muranga, Kiambu

Obalna Mombasa, Kvale, Kilifi, Reka Tana, Lamu, Taita-Taveta

Istočna Marsabit, Isiolo, Meru, Taraka-Niti, Embu, Kitui, Mačakos, Makueni

Najrobi provincija Najrobi

Severoistočna Garisa, Vadžir, Mandera

Njanza Siaja, Kisumu, Zaliv Homa, Migori, Kisi, Njamira

Turkana, Zapadni Pokot, Samburu, Trans Nzoia, Uasin Gišu, Elgejo-Marakvet,

Rasedna dolina
Nandi, Baringo, Laikipia, Nakuru, Narok, Kadžiado, Keričo, Bomet

Zapadna Kakamega, Vihiga, Bungoma, Busija

Na čelu svake provincije se nalazio upravnik (Provincial Commissioner) te provincije koga je

postavljao predsednik države. Provincije su bile podeljene na distrikte (wilaya na svahiliju). U
vreme popisa 1999. godine bilo je 69 distrikta. Od tada njihov broj je rastao da bi 2009. godine
dostigao broj od 254 distrikta. [6] U avgustu 2009. godine je Vrhovni sud Kenije doneo odluku da
sve novoformirane distrikte stavlja van zakona. Ustavom Kenije iz 2010. godine određeno je 47
okruga (county na engleskom) koji imaju okružne institucije, nadležnosti i zakonodavnu vlast.[7]
Stanovništvo[uredi]
Glavni članak: Demografija Kenije

Tradicionalno obučen Kenijac

U Keniji žive oko 44 etničke grupe čiji jezici pripadaju trima većim grupama: Bantu (najveći
narodi Kikuju, 22%, Luja, 14% i Kamba, 11%), nilsko-saharskoj (najveći narodi Luo, 13%
i Kalendžin, 12%) i kušitska grupa koja ima mali broj pripadnika, ali u delovima zemlje s malom
gustinom naseljenosti, tako da zauzimaju veliki deo teritorije (Somali, Boran). Shodno etničkoj
pripadnosti svaka etnička grupa ima svoj jezik svrstani takođe u tri grupe bantu, nilo-
saharski i kušitski. Zvanični jezici su svahili i engleski.
Najzastupljenija religija u Keniji je hrišćanstvo (oko 38% protestanata i
28% katolika). Muslimana ima oko 7%, a ostatak stanovništva pripada domaćim verama, čiji su
elementi prisutni i u trima većim religijama.

Obrazovanje[uredi]
Obrazovanje u Keniji nije obavezno, ali osam godina osnovne škole je obezbeđeno od vlade.
Tokom 1990. skoro je 5.4 miliona učenika pohađalo 14.690 osnovnih škola, a 614.000
srednješkolaca je pohađalo 2.750 srednjih škola. Kenija ima četiri univerziteta: Univerzitet u
Najrobiju, Kenijata Univerzitet, Egerton Univerzitet u Nakuru i Moi Univerzitet u Eldoretu.
Specijalni koledži uključujući Mombasa politehnički, Muzička akademija u Najrobi.

Kultura[uredi]
Većina kulturnih institucija u Keniji je u Najrobiju ili u Mombasi. U Najrobiju je Nacionalni muzej
Kenije, koji uključuje istoriju i geologiju. U Najrobiju se nalazi i Mek Milan memorijalna biblioteka,
sa specijalnom kolekcijom Afrike. U Mombasi je Fort Džizus muzej, istorijski muzej osnovan još
u 16. veku od Portugalaca. Kital muzej je istorijski i naučni muzej.

Privreda[uredi]
Glavni članak: Privreda Kenije
Kenijski šiling
Najrazvijenije grane kenijske privrede su poljoprivreda i turizam. Izvozi se kafa i čaj, a najveći
izvor strane valute su turističke posete nacionalnim parkovima i rezervatima (najpoznatiji je Masai
Mara koji graniči sa Serengetijem u Tanzaniji). U Najrobiju, koji je saobraćajno i privredno
središte istočnoafričke regije, razvijen je i uslužni sektor.
BDP je u 2004. bio 1100 USD po stanovniku, mjereno po PPP-u.