Professional Documents
Culture Documents
Direksiyon Ve Direksiyon Test Sistemlerine Genel Bakış - OTAM
Direksiyon Ve Direksiyon Test Sistemlerine Genel Bakış - OTAM
ÖZET
Direksiyon sistemi otomotivde en önemli alt sistemlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun ana nedenleri
olarak direkt olarak müşterinin etkileşimde olduğu bir sistem olması, araç üzerindeki işlevi nedeni ile aktif ve pasif
güvenlik unsurlarının önemli bir bileşeni olması ve yapı itibari ile değişik tasarım ve geliştirme alternatiflerine açık bir
sistem olması sayılabilir. Günümüzde otomotiv sektörünün regülasyonlar, müşteri beklentileri ve artan rekabet
ortamında hızla kat etmekte olduğu gelişim ve değişimlerden direksiyon sistemleri de etkilenmektedir. Bu çalışmada
temel olarak direksiyon sistemlerinin yapısı temel unsurları ile özetlenmiş ve sürücüye sağladıkları destek momentinin
tipine göre sınıflandırılmış ve açıklanmışlardır. Binek araçlardan başlayarak yaygınlaşan ve diğer alternatiflerine göre
birçok yönden öne çıkan elektrik destekli direksiyon sistemleri alt detayları ve örnek modellerle açıklanmış ve bu
sistemlerin geliştirilmesi sırasında uygulanan testlere ve test sistemlerine değinilmiştir.
Anahtar kelimeler: Direksiyon Sistemi, Elektrikli Direksiyon Sistemi, Direksiyon Testleri, Direksiyon Test Sistemleri
ABSTRACT
Steering systems are one of the most important sub-systems of today’s vehicles. Importance of a steering system can
be given in several ways: First of all, it directly interacts with the customers. It is an important component of active and
passive safety features due to its function in a vehicle, and the system is open to new design and developments. Steering
systems are being affected by changes in regulations, customer expectations and rapidly increasing competitive
environment in automotive industry. In this study, the basic structures of the steering systems are summarized and they
are categorized and represented with the type of steering moment support. Electric power assisted steering systems,
which have been spreading from passengers cars to the other vehicles segments, are investigated with its sub-
component and model details with respect to an example model. Steering system development tests and steering test
systems are also investigated and mentioned in this study.
Keywords: Steering System, Electric Power Assisted Steering Systems, Steering Tests, Steering Test Systems
Direksiyon sistemlerinin enerji tüketimi açısından 4.1 Sistem elemanları ve Sistemin Çalışma Prensibi
dikkate değer bazı veriler Tablo 1’de sunulmuştur.
4. ELEKTRİK DESTEKLİ DİREKSİYON Şekil 6 ile gösterilmiş olan kolon (direksiyon mili)
tipi elektrik destekli direksiyon sistemi kompakt bir
SİSTEMLERİ
üniteye sahiptir. Bu ünite direksiyon dişlilerini, kontrol
Direksiyon sistemlerinde tam elektrikli (elektro- ünitesini, elektrik motorunu ve sensörleri kapsar.
mekanik) destek kavramı sürücünün direksiyon Elektro-mekanik direksiyon siteminde yönlendirme,
hareketlerini yardımcı bir elektrik motoru ile desteklemek üniversal bağlantı milinden önce yer alan parçalar
amacı ile geliştirilmiştir. tarafından gerçekleştirilir. Bu sistemde moment bir
Bu şekilde ortaya çıkan elektrik destekli direksiyon elektrik motoru tarafından desteklenir.
sistemlerinde) bulunan ve yardımcı tork kuvvetini Şekil 7’de gösterilen sistemde bulunan önemli
sağlayan elektrik motorunun yerleşim yerleri Şekil 5’te parçalar aşağıda sıralanmıştır [1]:
gösterilmiştir [11]. - Direksiyon mili
- Yükseklik ayarlı direksiyon kolonu borusu
- Ara mil
- Burulma çubuğu
- Direksiyon moment sensörü ve direksiyon konum
sensörünün bulunduğu sensör muhafazası
- Elektrik motoru
- Sonsuz tahrik dişlisi
- Dişli kutusu muhafazası
Tek Çift Kolon Rack - Direksiyon kolonu elektronik kontrol ünitesi ve
Pinyon Tipi Pinyon Tipi Tipi Tipi
üniversal bağlantı mili
Şekil 5. Elektrik motorunun yerleşim yerleri [11]
Elektrik destekli direksiyon sisteminin merkezi
parçası Şekil 7’te gösterilen burulma çubuğudur. Çubuk
Hangi tip EDS kullanılacağı, ihtiyaç duyulan
boylamasına ekseni etrafında dönebilir. Burulma çubuğu
kremayer kuvvetinin ve gücünün büyüklüğüne (Steering
mekanik olarak ara mil ve sonsuz dişliyi birbirine bağlar.
Rack Power) göre değişmektedir. Tablo 2’de konu ile
Bu bağlantı yardımıyla ara mil ve sonsuz tahrik dişlisi
ilgili kullanım alanları detaylandırılmıştır. Gösterilen
küçük bir açıyla döner. Bu küçük açı değişimi
detaylar kural şeklinde olmayıp, genel meyli
direksiyonun çevrilme işlemine başlandığı anlamına gelir.
sergilemektedir.
Tablo 3’te sisteme ait parçalar ve özellikleri gösterilmiştir
[1].
çubuğuyla birlikte dönen direksiyon moment sensörü,
direksiyon üzerine etkiyen torkun yönünü ve şiddetini
içeren sinyali kontrol ünitesine gönderir. Kontrol ünitesi
gerekli olan döndürme desteğini hesaplar. Elektrik
motorunu çalıştırır. Direksiyon dişlisine aktarılan tork,
sürücü ve motor tarafından aktarılan toplam torktur [1].
Şekil 10. Örnek direksiyon karakteristik eğrileri [13] Şekil 13. Tork/Açı Sensor Sistemi [15]
Elektrik destekli direksiyon sisteminin örnek blok Tablo 4. Tork/Açı Sensör Özellikleri [15]
diyagramı Şekil 11’de gösterilmiştir. Tork sensörü Parça Özellik
tarafından algılanan sinyal ve araç hızı sinyali olmak Çalışma Sıcaklık aralığı -40 arası
üzere iki giriş bulunmaktadır. Sistemde geri besleme Şaft Uzunluğu 25mm veya daha az
olarak motor akımı bulunmakta ve sistem PID ile kontrol Tork Algılama aralığı ±8N.m veya daha fazla
edilmektedir. Algılama Çözünürlük 0.02N.m veya daha az
Kısmı Doğrusallık ±2%Tam Ölçek
Sıcaklık Kayması ±0.3N.m veya daha
fazla
(−40 + 125 ⁰C arası)
(Sıcaklık
karakteristikleri ECU
Şekil 11. EDS Kontrol Blok Diyagramı için de gereklidir)
Açı Algılama aralığı Mutlak döndürme açısı:
Burulma çubuğunun iki ucundaki açı farkı Algılama 360 derece
hesaplanarak bir çıkış üretilir. Δθ, çubuktaki burulmayı Kısmı Çözünürlük 0.5 derece veya daha az
göstermektedir ve aşağıdaki formül ile hesaplanmaktadır
[14]. Tork değeri, burulma çubuğuna bağlı olan 1. Hedef
( ) ve 2. Hedef ( ) arasındaki faz kayması ve burulma
çubuğu yay sabiti ile aşağıdaki formüle göre hesaplanır:
= Uygulanan Tork
L = Burulma çubuğu uzunluğu
D = Burulma çubuğu çapı
G = Elastiklik Modülü
L burulma çubuğu uzunluğunu, G elastik modülünü,
Örnek bir Tork/Açı sensörünün görünüşü, sensör kutup atalet düzenlemesini (pole inertia regulation), D
sistemi ve özellikleri sırasıyla Şekil 12, Şekil 13 ve Tablo
burulma çubuğu çapını göstermektedir [15].
4’te gösterilmiştir.
Şekil 14’de moment hesaplaması açıklanmıştır.
5. DİREKSİYON SİSTEMİ TESTLERİ VE
DİREKSİYON TEST SİSTEMLERİ