Vodovi PDF

1.
ELEKTROENERGETSKI VODOVI
Vrste elektroenergetskih vodova:
1. Nadzemni elektroenergetski vodovi (zračni, dalekovodi)

- Vodiči se voda vode iznad zemlje pričvršćeni na izolatorima na
odgovarajućim nosivim konstrukcijama.
2. Kabelski elektroenergetski vodovi (kabeli)
- Vodiči su izolirani i zaštićeni za polaganje u zemlju (ili vodu)
1.1. NADZEMNI ELEKTROENERGETSKI VODOVI
Nadzemni elektroenergetski vod je skup svih dijelova koji sluţe za nadzemno

voĎenje vodiča koji prenose električnu energiju
Osnovni elementi nadzemnog voda su:

a) Vodiči
b) Zaštitni vodiči (uţad)
c) Izolatori
d) Spojni ovjesni i zaštitni pribor
e) Stupovi
f) Uzemljivači i zemljovodi
g) Temelji
1.1.1. VODIČI NADZEMNOG VODA
Vodiči kao osnovni elementi voda su uţeta i ţice koji imaju zadatak da vode
električnu struju i jedini su aktivni elementi voda.
Vodiči su opterećeni mehanički i termički.

Vodiči nadzemnog voda izabiru se na temelju električnog proračuna prijenosa tim
vodom i gospodarskih kriterija, a mehanička čvrstoća izabranog vodiča kontrolira se
mehaničkim proračunom vodiča
Zahtjevi za vodiče nadzemnih vodova:

- Dobra električna vodljivost (specifična električna vodljivost)
- Dobra mehanička čvrstoća (prekidna čvrstoća)
- Optimalna teţina
- Optimalni promjer vodiča
- Otpornost prema kemijskom djelovanju okoline
1
Elektroindustrijska i obrtnička škola Rijeka Vodovi visokog i niskog napona
- Otpornost na atmosferske utjecaje
- Otpornost na oštećenja kod montaţe, starenja i korozije
- Visoka dopuštena temperatura ugrijavanja
- Prihvatljiva cijena
Materijali za nadzemne vodiče:

a) Bakar (Cu) i legure na bazi bakra
b) Aluminij (Al) i legure na bazi aluminija
c) Čelik
1. Bakar i legure na bazi bakra

a) Tvrdo vučeni elektrolitički bakar
- Dobra električna svojstva
- Primjena samo u specijalnim slučajevima
b) Bronza
- Legura bakra (98%), kositra i silicija
- Poboljšana mehanička svojstva bakra
2. Aluminij i legure na bazi aluminija

a) Aluminij (99,5 %) čisti aluminij
- Danas prevladava kao materijal za vodiče nadzemnih vodova
𝑠𝑝𝑒𝑐𝑖𝑓𝑖 č𝑛𝑎 𝑚𝑎𝑠𝑎 𝐾𝐶𝑢 150
𝐾= =
𝑠𝑝𝑒𝑐𝑖𝑓𝑖 č𝑛𝑎 𝑒𝑙𝑒𝑘𝑡𝑟𝑖 č𝑛𝑎 𝑣𝑜𝑑𝑙𝑗𝑖𝑣𝑜𝑠𝑡 𝐾𝐴𝑙 77
b) Aldrey
- Legura aluminija (98,7 %), mangana, silicija i ţeljeza
- Dobra mehanička svojstva
3. Čelik (pocinčani)
- Loša električna i odlična mehanička svojstva
- Koristi se kao materijal za zaštitnu uţad a rijetko za fazne vodiče
- Koristi se kod kombiniranih vodiča (vodič + jezgra), kao jezgra gdje čelična
jezgra preuzima mehaničko opterećenje vodiča
Aluminij – čelik alučel Al/Fe
Bakar – čelik
Aldrey – čelik
- Čelične ţice se oblaţu vodljivim materijalima
Copperweld – čelik obloţen bakrom
Alumoweld – čelik obloţen aluminijem
2
Tablica 1.1.
Elek. vodljivost Specifična masa Prekidna čvrstoća
S/m 106)  (kg/m3 103) P (daN/mm2)
Bakar 56 8,9 40
Aluminij 34,8 2,7 17 - 19
Bronza (Cu, Sn, Si) 48 - 18 8,65 – 8,9 50 – 70
Aldrey (Al. Mn, Si, Fe) 30 2,7 30
Čelik (pocinčani) 7-8 7,8 40 – 150
Bakar – čelik 8,25 60 -108
Alučel (6:1) 3,45 17/120
Aldrey – čelik (6:1) 3,45 30/120
Izvedbe vodiča nadzemnih vodova

a) Pune ţice
- Homogene
- Nehomogene
b) Sukani vodiči (uţeta)
- Homogeni
- Kombinirani
c) Specijalne izvedbe
d) Snopovi
e) Izolirani vodiči
1. Pune ţice
- Nemaju pravog značaja kao vodiči, ali su oni baza za formiranje ostalih
izvedbi vodiča
a) Homogene pune ţice
- Vodič u obliku homogene pune ţice koristi se samo na vodovima NN
0,4 kV za male presjeke i male raspone (bakar; Al i aldrey zabranjeni)
b) Nehomogene pune ţice
- Ţica izraĎena od dva (više) materijala u formi (jezgra + plašt) kao
nerazdvojna cjelina.
Copperweld 1. Čelik (Fe)
2. Bakar (Cu)
Alumoweld 1. Čelik (Fe)

2. Aluminij
Slika 1.1 Vodič – nehomogena ţica
3
2. Sukani vodiči (uţeta)
- Uţeta su standardna forma vodiča nadzemnih vodova
- Prednosti pred punim ţicama:
o Veća gipkost
o Veća prekidna čvrstoća
o Manje osjetljiv na djelovanje vjetra
a) Homogeni sukani vodiči
- Oko jedne (rjeĎe dvije ili tri) ţice kao jezgre suču se ţice u više slojeva
- Materijal: Al-legure, Cu-legure, Fe
m = 3X2 – 3X + 1
m…… ukupan broj ţica jednakog promjera
X…… broj slojeva
m= 1 7 19 37 61 …..
X = 1 2 3 4 5 …..
Slika 1.2. Homogeno uţe – struktura
- Duţina ţice je za 2-3 % veća od duţine uţeta, zbog spiralnog sukanja

- Faktor punjenja iznosi 75 -78 %
- Presjeci uţeta su standardizirani nizom:
10 – 16 – 25 – 35 – 70 – 95 – 120 – 150 – 185 – 240 – 300 mm2
To su nazivni presjeci, a stvarni presjeci se nešto razlikuju (tablice).
b) Kombinirani sukani vodiči

- Oko jedne (rjeĎe 2 ili 3 ţice) suču se ţice najprije jezgre, a onda ţice
drugog materijala istog ili različitog presjeka koje čine vodič.
- Kombinirani sukani vodiči
VODIČ JEZGRA
Aluminij Čelik Alučelik Al/Fe
Aluminij Alumoweld
Aldrey Čelik
Bakar Čelik
Bakar Bronza
Bakar Copperweld
- Alučelični vodiči, Al/Fe, alučel

o Najčešće u uporabi kao vodiči nadzemnih vodova
o Vodič s jezgrom od čelične ţice ili uţeta i vanjskim ţicama od
aluminija
o Fe preuzima mehanička opterećenja, a aluminij ima ulogu
električnog voodiča
o Koriste se vodiči različitog omjera presjeka aluminij – čelik;
standardna izvedba 6:1
4
Al /Fe za vodiče Al/Fe za zaštitna užeta
3:1 1,7:1
4,4:1 0,95:1
6:1
7,7:1
8:1
11,3:1
3. Specijalne izvedbe vodiča

- Razlozi razvoja specijalnih izvedbi vodiča:
o Da se spriječi korona
o Da se spriječi zamor materijala uslijed oscilacija i vibracija
- Neprikladni su u proizvodnji i uporabi
a) Šuplji vodiči
- Izvode se od sukanih bakrenih elemenata sa eventualnim spiralnim
umetcima.
- Uporaba na najvišim naponima radi sprječavanja korone
b) Antivibracijski vodiči
- Čelična jezgra je slobodna u aluminijskom plaštu
- Kod montaţe se posebno vrši zatezanje jezgre – različite frekvencije
vibracija
c) Ekspandirani vodiči
- Šuplji – antivibracijski vodič kojem je ispuna izmeĎu jezgre i vodljivog
plašta ispunjena nekim materijalom (impregnirani papir; plastične mase).
- Rješava se problem korone i problem vibracija
4. Snopovi
- U europskoj praksi se umjesto specijalnih izvedbi vodiča, prividno
povećanje presjeka vodiča postiţe uporabom snopova od 2, 3, i 4 uţeta
čime se:
o Povećava prijenosna moć voda
o Sprječava korona
- Razmak uţeta u snopu drţe odstojnici
5. Izolirani vodiči
- Izolirani vodič ima uţe od aluminija ili aluminijskih legura, presvučeno
izolacijom na bazi umreţenog polietilena.
- Područja primjene:
a) Izolirani SN 10 (20) kV vodovi
o Vodovi sa bitno smanjenim razmakom meĎu faznim vodičima
o Debljina izolacije 2,1 – 2,7 mm
o Ostala konstrukcija glave voda identična klasičnom vodu
5
b) Samonosivi kabelski snopovi za NN 0,4 kV mreţe
o Fazni vodiči i nulti vodič formirani su u snop
o Debljina izolacije 1,2 – 1,8 mm
o SKS se montira na stupove bez dodatnih izolatora
IZBOR PRESJEKA VODIČA NADZEMNIH VODOVA
Najmanji presjeci vodiča

- Prvi kriterij: Mehanička čvrstoća vodiča
Vodiči od Cu ≥ 10 mm2
Vodiči od Al ≥ 25 mm2
Vodiči od Fe ≥ 16 mm2
Vodiči od Al/Fe ≥ 16 mm2
Ostali materijali Sila skidanja ≥3800 N
Za vodove raspona <45 m

Vodiči od Cu ≥ 6 mm2
Vodiči od Al ≥ 16 mm2
Ostali materijali Sila skidanja ≥1800 N
- Drugi kriterij: Korona

o Jakost električnog polja u blizini vodiča ne smije prekoračiti probojnu
čvrstoću zraka, da ne doĎe do tinjavog izbijanja.
o Korona:
1
Promjer vodiča (mm) ≥ 𝑈𝑙 (𝑘𝑉)
9
Slika 1.3 Homogeno uţe
a) Sa 7 ţica
b) Sa 19 ţica
6
Slika 1.4. Alučel uţe
Slika 1.5. Šuplji vodič
Slika 1.6. Ekspandirani vodič
7
Slika 1.7 Vodič u obliku snopa
D = 300 – 600 mm
2 vodiča u snopu (380 kV)
3 vodiča u snopu (380 kV)
4 vodiča u snopu (380 – 750 kV)
Slika 1.8. samonosivi kabelski snop

Presjek kabelskog snopa Presjek kabelskog snopa
2
3 × 70 + 71 + 2 × 16 𝑚𝑚 4 × 16 𝑚𝑚2
3 – fazni vodiči 16 mm2 2- fazni vodiči 16 mm2

2 – fazni vodiči 70 mm2 1 – nulti vodiči 16 mm2
1 – nulti vodič 71,5 mm2 Poz. - naziv
Poz. - naziv
Ekonomski optimalni presjek vodiča

- Ukupni godišnji troškovi (troškovi izgradnje, troškovi eksploatacije) moraju
biti minimalni
- Ekonomska gustoća struje
o Bakreni vodiči 1,8 A/mm2
o Aluminijski vodiči 0,6 – 1 A/mm2
8
- Presjeci vodiča standardizirani – tablice
- Trajno dopuštena struja vodiča – kod trajnog opterećenja vodiča tom
strujom temperatura vodiča ne smije prijeći +80 0C uz temperaturu okoline
od + 40 0C.
- Za izabrani standardni presjek vodiča temeljem zadanog strujnog
opterećenja vrši se:
o Kontrola na pad napona
o Kontrola na zagrijavanje u stacionarnom i nestacionarnom pogonu
o Kontrola na gubitke uslijed korone
o Kontrola mehaničke sigurnosti vodiča – mehanički proračun vodiča
MPV
1.1.2. IZOLATORI ZA NADZEMNE VODOVE
Izolator je dio opreme nadzemnog voda koji vodič mehanički pričvršćuje za stup
voda, a električki ga odvaja od stupa i njegovih uzemljenih dijelova.
Osnovna izolacija nadzemnog voda (sa golim neizoliranim vodičima) je zrak.
Zahtjevi za izolatore:
- Odgovarajuća električna (izolacijska) čvrstoća
- Odgovarajuća mehanička čvrstoća (teţinu vodiča i dodatni teret prenose s
vodiča na stup).
- Potrebna termička otpornost
- Postojanost prema atmosferskim utjecajima.
- Vremenska postojanost (starenje)
- Sigurnost od pada vodiča kod oštećenja izolatora
- Lako odrţavanje u pogonu
- Relativno laka proizvodnja
- Povoljna cijena
Materijali za izolatore
a) Porculan
b) Steatit
c) Kaljeno staklo
d) Umjetne mase
1. Porculan (elektroporculan)
- Klasični, tradicionalni materijal
- Porculan - glinenac : kvarc : kaolin (1:1:2)
2. Steatit
- Elektroporculan u kojemu je glinenac zamijenjen sa magnezijevim silikatom
- Bolja mehanička čvrstoća
9
3. Kaljeno staklo
- Ima veću mehaničku i električnu čvrstoću od porculana i steatita
- Prednost: Vidljiva oštećenja – kod mehaničkih oštećenja se rasprsne
4. Umjetne mase
- PTFE – politetrafluoretilen –
- Silikon
- Materijali na bazi epoksidnih smola ili umjetnih guma
- Znatno su lakši, veća mehanička čvrstoća
Izvedbe izolatora
Izolatori se sastoje od izolacijskih tijela i metalnih dijelova.
Po načinu kako nose vodič, dijele se na:
a) Potporne (zvonaste)
b) Ovjesne (lančaste)
1. Potporni izolatori
- Kruto učvršćenje vodiča (vezovi), pa se sile prenose izravno sa vodiča na
stup.
- Rade se za vodove 0,4 – 35 kV (60 kV)
- Tipovi: HD, HVD, HW; VHW (oznake po DIN-u)
2. Ovjesni (lančasti) izolatori
- Zglobno učvršćenje vodiča
- Izolatori – članci od kojih se slaţu lanci izolatora.
- Postizanje veće električne čvrstoće postiţe se slaganjem – nizanjem
odgovarajućeg broja članaka.
- Postizanje veće mehaničke čvrstoće postiţe se paralelnim slaganjem
izolatorskih lanaca.
- Tipovi: K, VK, L (oznake po DIN-u)
a) Kapasti izolatori – K
 Najviše korišten izolator
 Konstrukcija: Na porculansko ili stakleno tijelo je odozgo
zacementirana kapa, a odozdo je usidren batić (pocinčano
Fe) zaliven olovnom legurom, kitom ili cementom
b) Masivni izolatori – VK
 Otporni na proboj
 Konstrukcija: Na tijelu od porculana, steatita ima dvije
metalne kape
c) Štapni izolatori – L
 IzraĎuju se od porculana, steatita i u novije vrijeme od
umjetnih materijala
10
Dimenzioniranje izolatora
a) Mehaničko dimenzioniranje izolatora
b) Električno dimenzioniranje izolatora
1. Mehaničko dimenzioniranje izolatora

a) Potporni izolatori
o Na nosivim stupovima – prijelomna čvrstoća > 2,5 teţine vodiča sa
dodatnim opterećenjem
o Na zateznim stupovima – prijelomna čvrstoća > 2,5 zatezne sile
vodiča
b) Ovjesni – kapasti izolatori u izolatorskom lancu
o Na nosivim stupovima - prijelomna čvrstoća > 2,5 teţine vodiča sa
dodatnim opterećenjem
o Na zateznim stupovima – prijelomna čvrstoća > 3 zatezne sile
vodiča
Slika 1.9. Potporni izolatori
Slika 1.10.
Kapasti lil X izolatori
a) Normalni izolator K 180/270

b) Stakleni izolator SEDIVER
c) Stakleni „magleni“ izolator SEDIVER
11
Slika 1.11. Masivni i štapni izolator
a) Masivni VK izolator
b) Štapni L izolator
2. Električno dimenzioniranje izolatora

Uzroci električnog naprezanja izoalcije nadzemnog voda:
- Pogonski napon
- Dugotrajni prenaponi
- Atmosferski prenaponi
Za svaki izolator koji se ugraĎuje u elektroenergetski vod nazivnog napona Un (kV),
definirani su ispitni naponi koje mora izdrţati izolator:
Un≤220 kV Nazivni podnosivi atmosferski udarni prenapon
Nazivni kartkotrajni podnosivi napon pogonske frekvencije
Un≤400 kV Nazivni sklopni udarni napon

Nazivni podnosivi atmosferski udarni prenapon
Karakteristične dimenzije izolatora – osnova za geometrijsko oblikovanje izolatora:

a) Duţina preskočne staze kroz zrak
b) Duţina staze kliznih (puţnih) struja
c) Duţina staze proboja
12
1.1.3. PRIBOR ZA NADZEMNE VODOVE
Pribor za nadzemne vodove:

1. Spojni pribor
2. Zaštitni pribor
1. SPOJNI PRIBOR
a) Električni
- Vodič - vodič
b) Mehanički
- Vodič – vodič
- Vodič – izolator
- Izolator – izolator
- Izolator – stup
1.1. Vodič – vodič

Slika 1.13. Spojni pribor vodič – vodič
a) Strujne stezaljke – električna funkcija

- Obične – vijčane
- Sloţene - vijčane
b) Spojnice – električna i mehanička funkcija
- Necentrične
o Vijčane
o Zakovične
o Zarezne
- Centrične
o Kompresijske
o Konusne
c) Odstojnici – mehanička funkcija
- Elastični
- Zglobni
13
1.2. Vodič – izolator
a) Nosne stezaljke b) Zatezne (otponske) stezaljke
Nosne stezaljke Zatezne stezaljke

- Kruta - Klinasta
- Gibljiva - Konusna
- Iskočna - Puţasta
- Otpusna - Vijčana
- Klizna - Kompresijska
1.3. Izolator – izolator

Pribor za uzduţno i poprečno spajanje izolatora
- Batić – zdjelica
- Dvostruki batić
- Zatici
1.4. Izolator – stup

Podupore:
- Ravne – Fe stupovi
- Krive – drveni stupovi
Stremeni; kuke; uške Stezaljke i spojnice (SALVI – Dalekovod)
Kompresijska otpornska stezaljka

Strujna stezaljka
Priključna
kompresijska
stezaljka
Zarezna spojnica
Kompresijska
Kompresijska spojnica stezaljka za popravak alučel vodiča
14
Kompresijska spojnica
Odstojnik Odstojnik u snopu
Nosna stezaljka Zatezna (otponska) stezaljka
15
Nosna stezaljka
Kompletni jednostruki
izolatorski lanac s
jednostrukim vodičem
(pribor SALVI – Dalekovod)
Kompletni dvostruki
izolatorski lanac sjJednostrukim vodičem
(pribor SALVI – Dalekovod)
16
Kompletni dvostruki zatezni izolatorski lanac s dva vodiča u snopu i kompresijskim
stezaljkama (pribor SALVI – DALEKOVOD)
2. ZAŠTITNI PRIBOR
a) Električni
- Rogovi
- Prstenovi
- Pribor za uzemljenje
b) Mehanički
- Prigušivači vibracija
- Utezi
2.1. Rogovi
- Otklanjanju električni luk iz neposredne blizine izolatora
- Fiksiraju stazu preskoka i duljinu preskočne staze
2.2. Prestenovi
- Oblikuju električno polje i ujednačuju raspodjelu napona na izolatoru
2.3. Pribor za uzemljenje

- dozemni vod – uzemljuje zaštitno uţe i ovjesno mjesto izolatorskog lanca
17
2.4. Prigušivači vibracija (eolske vibracije)
- Armor rods – prigušni prutovi
- Stock bridge
- Utezi
2.5. Utezi
- Utezi od olova, Fe ili betona kojim se dodatno opterećuje nosivi izolatorski
lanac, da mu se smanji otklon uslijed bočnog djelovanja vjetra.
Materijali za pribor nadzemnih vodova (mehanička i električna svojstva)

- Kovani čelik
- Temperni lijev – pocinčano Fe
- Lijevani aluminij ili Al legure
- NehrĎajući čelik
- Bronca
Pribor nije standardiziran ali je tipiziran
Prigušivač vibracija
Prigušivač „STOCKBRIDGE“
SALVI – DALEKOVOD
a) Detalji
b) Primjena uz nosni lanac
c) Primjena uz zatezni lanac
18
1.1.4. STUPOVI ZA NADZEMNE VODOVE
STUP je općenito, konstrukcija koja nosi izolatore, vodiče i zaštitnu uţad

Stup osigurava vodičima odgovarajuću visinu nad tlom.
Stupovi su mehanički opterećeni.
VRSTE STUPOVA
a) Prema poloţaju u trasi voda:
- Linijski
- kutni
b) Prema funkciji:
- Nosni
- Zatezni
- Specijalni
1. Prema poloţaju u trasi voda

a) Linijski stupovi – nalaze se u ravnom dijelu vertikalne projekcije trase voda
b) Kutni stupovi – nalaze se u točkama loma vertikalne projekcije trase voda
2. Prema funkcijiodnosno načinu zaviještanja vodiča na stup

a) Nosni (noseći, nosivi) stupovi
- Nosni izolatori i izolatorski lanci
- Horizontalne sile u smjeru trase se poništavaju, a ima samo vertikalne sile
opterećenja
b) Zatezni stupovi
- Zatezni izolatori i izolatorski lanci
- Horizontalne sile se u pravilu ne poništavaju, pa stup ima horizontalna i
vertikalna opterećenja
c) Specijalni stupovi
- Rasteretni stupovi – moraju izdrţati jednostrani prekid svih vodiča
- Krajnji stupovi – zadnji stupovi na oba kraja voda prije spoja na postrojenje
- Preponski stupovi – stupovi koji nisu jednako napregnuti s obje strane,
zbog promjene presjeka ili promjene maksimalno dozvoljenog naprezanja
vodiča (razni prijelazi vodiča)
- MeĎustupovi – stupovi umetnuti u preponsko zatezno polje radi postizanja
potrebne visine vodiča
- Kriţišni stupovi – stupovi prilagoĎeni kriţanju s nekim drugim vodom
- Prepletni stupovi – stupovi na kojima se vrši preplitanje vodiča radi
postizavanja električne simetrije voda
Stupovi vrlo često imaju više funkcija istovremeno.
19
Zatezno (otponsko) polje voda – je dio voda izmeĎu dva zatezna(ili rasteretna) stupa.
- Zatezno polje ne smije biti dulje od 8 km odnosno 30 raspona – optimiranje
duljine zateznog polja.
- Zatezno polje osigurava lokalizaciju oštećenja unutar zateznog polja kod
većih havarija.
MATERIJALI ZA STUPOVE
a) Drvo
b) Čelik
c) Beton
d) Aluminij
e) Polimeri
1. DRVO
- Upotrebljava se za stupove vodova napona do 220 kV (crveni bor), ali mu je

glavna primjena kod vodova srednjeg i niskog napona
o Kod nas se drvo koristi za vodove napona 0,4 kV, 10 kV i 20 kV a
iznimno i za 35 kV.
- Prednosti: mala teţina, brza montaţa, jeftin po cijenu u izgradnji
- Nedostaci: relativno mala trajnost (poboljšava se postupkom impregnacije).
- Vrste drva koje se koriste za stupove:
o Pitomi kesten
o Bor
o Jela
o Hrast (za elemente stupova)
- Propisima i standardima definirani su zahtjevi u proizvodnji drvenih stupova
(dimenzije, postupci ..)
2. ČELIK
- Dominira u gradnji stupova VN nadzemnih vodova

o Stupovi nadzemnih vodova napona 35 kV i više, gotovo isključivo se
rade od čelika,
- Elementi za čelične konstrukcije stupova
a) Čelični profili (kutni L profili) – hladno oblikovani, valjani
b) Ţeljezne cijevi
c) Ţeljezni limovi
20
- Osnovna rješenja čeličnih konstrukcija stupova
a) Rešetkaste konstrukcije od profilnog čelika
- Stup ima 4 kutna štapa (pojasnika) koji su učvršćeni dijagonalnim
štapovima (dijagonalama).
- Spajanje elemenata stupa
o Vijčano
o Varom
o zakovično
b) Cjevaste konstrukcije od lima (SN i NN)
- Mana: korozija čelične konstrukcije
o Zaštita od korozije
 Legirani nehrĎajući čelici (skupo rješenje)
 Pocinčavanje čelične konstrukcije
 Premazivanje antikorozivnim premazima
3. ARMIRANI BETON
- Stupovi od armiranog betona odlikuju se velikom trajnošću bez potrebe za

odrţavanjem
- Vrste betonskih stupova:
a) Centrifugirani okrugli betonski stupovi
- IzraĎuju se tvornički posebnim rotacijskim postupcima
- Transportiraju se na mjesto ugradnje – mehanizacija
- Područja primjene: 0,4 kV, 10 kV, 20 kV
b) Četvrtasti betonski stupovi tvornički proizvedeni – o,4 kV, 10 kV, 20 kV
c) Četvrtasti betonski stupovi lijevani na mjestu ugradnje – 35 kV, 140 kV
d) Armirano – betonske rešetkaste konstrukcije lijevane na mjestu ugradnje
4. ALUMINIJ I ALUMINIJSKE LEGURE
- Bolji od čelika s obzirom na koroziju, ali bitno skuplji

- Rješenja konstrukcije slična kao kod čelika
- Komercijalno do sada rijetko u uporabi (stupne TP i slično), a danas sve više.
21
5. POLIMERI
- Poliesterski stupovi
- Područja primjene: NN, SN, javna rasvjeta, a naročito u uvjetima onečišćenja i
aerobne atmosfere
- Prednost: vrlo su lagani
SILUETE STUPOVA
Konstrukcija stupa mora biti prilagoĎena visini stupa, a visina stupa je odreĎena
nazivnim naponom voda (zahtjevi iz tehničkih propisa).
Glava stupa – gornji dio stupa na kojem su zavješeni fazni vodiči i zaštitna uţad.
Na oblik i konstrukciju glave stupa utječu:
- Broj i presjek faznih vodiča
- Broj zaštitnih uţeta
- Način zavješanja vodiča
- Raspored vodiča u prostoru
Raspored vodiča u prostoru:

- Raspored vodiča u horizontalnoj ravnini – zahtjeva manju visinu stupa, ali veće
razmake vodiča zbog opasnosti dodira vodiča kod njihanja uslijed vjetra; nije
prikladan za strmovite terene.
- Raspored vodiča u trokut – daje simetriju pogonskog induktiviteta
- Vertikalni raspored vodiča – opasnost dodira vodiča kod odskoka niţeg vodiča
uslijed naglog otapanja leda.
Tipične siluete stupova (glava stupova) su:

1. Jela stup
2. Portalni stup
3. Kanadski stup
4. Mačka stup
5. Y – stup
6. Bačva stup
7. Dunav stup
8. Dvostruka jela
9. Sidreni V – stup
10. Sidreni finski stup
22
Stupovi u trasi dalekovoda
Tipične siluete stupova

a – niski napon, kutni g – 35 – 110 kV zatezni, kutni
b – niski napon – linijski dvostruka piramida
c – 10 – 20 kV linijski h – 35 kV kutni usidreni jarbol
d – 10 – 20 kV kutni A stup „igla“
e – 35 kV nosni X stup i – 35 – 110 kV nosni
f – 110 kV, nosni portal
23
Tipične siluete betonskih stupova
a – niski napon f – 110 kV, portal

b, c, d – 10 – 20 kV g – 35 – 110 bačva
e – 35 – 110 kV jela h – 35 – 110 dvostruka jela
a- Jela c- Y stup
b- Modificirana jela d- mačka
24
Modificirana mačka. Isti stup može biti
za dvostruki vod 400 kV ili jednostruki vod
730 kV
Sidreni čelično rešetkasti

V stup
Sidreno čelični
rešetkasti finski
stup
25
Dvostruko čelično rešetkasti stupovi
a - horizontalni raspored vodiča b- dvostruka jela c- dunav d- bačva
SILE NA STUPOVE
a) Vertikalne sile
b) Horizontalne sile
a) Vertikalne sile na stup

- Teţina vodiča
- Teţina dodatnog opterećenja na vodiču
- Dodatna teţina (monter)
- Vlastita teţina stupa
b) Horizontalne sile na stup

- Uzduţne
o Obostrani „vlak“ vodiča
o Sile zatezanja vodiča
- Poprečne
o Sile uslijed djelovanja vjetra na vodič
o Sila uslijed djelovanja vjetra na stup
26
1.1.4.1. TEMELJI STUPOVA ZA NADZEMNE VODOVE
Stupovi nadzemnih vodova moraju se učvrstiti u tlu tako da bude osigurana

dovoljna stabilnost i spriječeno nedopušteno pomicanje stupova pri predviĎenom
opterećenju stupova.
Zadatak je temelja da sve sile sa stupa prenesu na zlo.
Naprezanje temelja
- Na pritisak (vertikalno prema dolje)
- Na izvlačenje
- Na prevrtanje
Dimenzioniranje temelja (oblik i veličina)

- Ovisi o vrsti i veličini naprezanja temelja
- Ovisi o geomehaničkim svojstvima tla ( uključujući i utjecaj podzemnih
voda i ostalih specifičnosti tla) – propisi daju karakteristike tla za proračun
temelja prema vrstama tla.
- Za dimezioniranje temelja koriste se uobičajene i verificirane metode.
Temelji drvenih stupova i lakših tipova tvornički proizvedenih betonskih stupova

- Drveni stupovi i lakši tipovi tvornički proizvedenih betonskih stupova
ukopavaju se u pravilu izravno u tlo bez posebnih temelja, s tim da mora
biti ukopana najmanje 1/6 ukupne duljine stupa, ali ne manje od 1,60 m,
ako po proračunu nije potrebna veća dubina ukopavanja.
- Stabilnost stupa se postiţe i konstrukcijom onog njegovog dijela koji se
ukopava
a) Jama oko stupa se ispunjava materijalom iskopa uz čvrsto nabijanje u
slojevima – jednostruki stupovi
b) Pojedini stupovi A stupova, drvenih portala i sličnih konstrukcija su pod
zemljom povezani temeljnim prečkama (pločama).
c) Uporaba betonskih nogara i betonskih temelja
Temelji betonskih i čeličnorešetkastih stupova

- Betonski i čeličnorešetkasti stupovi moraju imati temelje, odnosno temeljne
stope, tako da pritisak na tlo ne premaši dopuštenu vrijednost za odreĎenu
vrstu tla.
27
Temeljenje drvenog stupa pomoću
a) Betonskih nogara
b) Betonskog temelja
Složeni betonski temelji

a) Za armirano betonski
stup
b) Za jednu nogu čelično –
rešetkastog stupa
Moguće orijentacije raščlanjenih temelja
28
Oznake termina u vezi temelja
- Vrste temelja čelično rešetkastih stupova prema načinu izrade i obliku:

a) - Temelji od armiranog betona
- Temelji od nearmiranog betona
b) - Monolitni temelj – jedan temelj za cijeli stup
- Raščlanjeni temelj – svaka noga stupa ima posebni temelj
c) Oblici betonskih temelja (betoniranje na licu mjesta)
- Pravokutna prizma
- Krnja piramida
- Sloţeni temelji
d) Temelji od drvenih pragova ili ploča
e) Temelji od montaţnih elemenata
f) Sidreni temelji u stijeni
g) Vertikalni valjkasti temelji u močvarnimterenima
29
1.1.5. UZEMLJENJE NADZEMNIH VODOVA
Uzemljenje nadzemnog voda u širem smislu obuhvaća:

a) Zaštitno uţe
b) Uzemljivač stupa
c) MeĎusobne galvanske spojeve metalnih dijelova koji nisu pod naponom
Uzemljivač, odnosno uzemljenje nadzemnog voda u uţem smislu,ima zadatak da

uspostavi galvansku vezu sa zemljom uz neki neizbjeţni prijelazni otpor (otpor
rasprostiranja, uzemljivača).
Uloga uzemljenja
a) Sigurnost pogona nadzemnog voda
b) Sigurnost ljudi koji dolaze u blizinu dalekovodnih stupova
DIMENZIONIRANJE UZEMLJENJA NADZEMNIH VODOVA
a) PO KRITERIJU ZAŠTITE LJUDI OD DJELOVANJA OPASNIH NAPONA

DODIRA PRI ZEMLJOSPOJU
- Stupovi koji su na pristupnim mjestima za ljude, moraju se opremiti
uzemljivačima
- Dimenzioniranje uzemljivača ovisi o načinu uzemljenja neutralne točke
mreţe u kojoj je vod
o Mreţe s izoliranom neutralnom točkom
𝑈𝑧
𝑅𝑢 ≤ Uz = 125 (V)
𝐼𝑧
Iz = struja zemljospoja (A)
o Mreţe s djelotvorno uzemljenom neutralnom točkom
 Stupovi na pristupnim mjestima u pravilu imaju uzemljivač u
obliku jednog ili dva prstena
 Mreţa ima pouzdane ureĎaje relejne zaštite za brzo
isključivanje kvara sa ureĎajima za automatsko ponovno
uklapanje.
b) PO KRITERIJU ZAŠTITE VODOVA OD DIREKTNIH UDARA GROMA

- Povratni preskok na vodiče kod direktnog udara groma u stup ili zaštitno
𝑈𝑖
uţe, nije vjerojatan ako je: 𝑅𝑢 ≤ 𝐼𝑢
Ui (kV)….podnosivi napon izolacije promatranog stupa
Iu (kA)….tjemena vrijednost udarne struje groma za promatrani stup
Iu (kA) 5 10 15 20 30 40 50 60
p (%) 14 40 62 79 91 95 98 99
30
p ….postotak od svih udara groma
Za ovako izračunati otpor uzemljivača (udarni otpor uzemljivača, otpor rasprostiranja

uzemljivača) dimenzionira se uzemljivač stupa.
VRSTE UZEMLJIVAČA
a) Cijevni uzemljivači – vertikalno zabijene cijevi duge nekoliko metara

b) Pločasti uzemljivači – vertikalno ukopane ploče
c) Trakasti uzemljivači
- Ţica, uţe ili traka horizontalno ukopana u zemlju
- Danas najčešće korišteni oblik uzemljivača
- Geometrijske konfiguracije trakastih uzemljivača:
o Prstenaste konfiguracije
o Zrakaste konfiguracije
o Kombinirane konfiguracije
MATERIJALI ZA UZEMLJIVAČE (otpornost na koroziju)

a) Bakar – traka, uţe, cijev
b) Pocinčani čelik – traka, okrugli čelik, cijev, kutnik, U profil
c) Copperweld
UZEMLJENJE DALEKOVODNIH STUPOVA je najčešće trakasto uzemljenje,

oblikovano kao prstenasto (1-2 prstena na dubini 0,5 -1 m oko temelja stupa) ili
zrakasto (2 – 4 zvjezdasto poloţene trake od stupa u suprotnim smjerovima) a često
prstenasto i zrakasto istovremeno.
ZAŠTITNO (DOZEMNO, GROMOBRANSKO) UŢE

Uloga i zadatak zaštitnog uţeta
- Štiti fazne vodiče od direktnog udara udara groma (povećanje pogonske
sigurnosti voda).
- Doprinosi pouzdanom radu relejne zaštite kod kratkih spojeva prema
zemlji.
- Galvanski povezuje uzemljivače svih stupova i time poboljšava cjelokupni
sustav uzemljenja voda.
Materijali za zaštitna uţeta:

- Čelik
- Vodljivi materijali – Al/Fe, alumoweld, AlMg
31
Zaštitno uţe mora na svakom stupu biti pouzdano galvanski povezani s
uzemljivačem:
- Preko samog stupa kod čelično rešetkastih i armirano betonskih stupova.
- Preko posebnog dozemnog voda duţ stupova kod drvenih i
armiranobetonskih stupova ako ne postoji galvanska veza kroz armaturu
stupa.
2.2. KABELSKI ELEKTROENERGETSKI VODOVI
Elektroenergetski kabel je vod čiji su vodiči iz dobro vodljivog materijala (bakar,

aluminij) dobro izolirani i smješteni u zajednički vanjski omotač za zaštitu kabela od
vanjskih utjecaja (vlaga, mehanička oštećenja, korozija i slično), nazivnog napona
Uo/U≥0,6/1 kV a namijenjeni su za trajno polaganje u:
- Izravno u zemlju
- Kabelske kanale
- Vodu
2.2.1. KONSTRULCIJA ELEKTROENERGETSKOG KABELA I DEFINICIJE

POJMOVA
Konstrukcija kabela ovisi o:

- Nazivnom naponu kabela
- Uvjetima sredine u koju je poloţen
Ţila – vodič sa svojom izolacijom uključujući i poluvodljive slojeve ako postoje

a) Jednoţilni kabeli – kabeli sa jednom ţilom
o Srednji, visoki i najviši naponi
b) Višeţilni kabeli – kabeli sa 2 – 5 ţila
o Troţilni kabeli – srednji i visoki naponi
o Četveroţilni kabeli – niski naponi
c) Mnogoţilni kabeli – kabeli s najmanje 6 ţila istog presjeka
Vodič – aktivni element kabela (od jedne ili više metalnih ţica), čija je funkcija da vodi
el. struju
Vrste vodiča:
a) Jednoţični vodič
b) Višeţični vodič
c) Finoţični vodič
32
d) Helikoidno pouţeni vodič
e) Oblikovani vodič – poprečni presjek se razlikuje od kruga
f) Sektorski vodič – oblikovani vodič čiji je presjek pribliţno sektoru kruga.
g) Kompaktirani vodič – pouţeni vodič kod kojeg su meĎusobni prostori
izmeĎu pojedinih ţica smanjeni pomoću mehaničkog prešanja ili izvlačenja
ili prikladnim izborom profila ţica i njihovim rasporedom
Materijali za vodiče:
a) Aluminij visoke čistoće
b) Elektrolitski bakar
Osnovni podaci i parametri vodiča

a) Nazivni presjek vodiča – standardni niz – 10 – 16 – 25 – 35 – 50 – 70 – 95 –
120 – 150 – 185 – 240 – 300 – 400 – 500 – 630 – 800 – 1000 mm2
b) Električni otpor vodiča kod ϑmax=20 0C (Ω/km)
- Max. vrijednosti
c) Dimenzije vodiča
- Promjer vodiča – max. I minim. vrijednosti
d) Prekidna čvrstoća vodiča (N/mm2)
- Dozvoljena mehanička naprezanja
Izolacija – izolacija postavljena izravno na vodič ili na električnu zaštitu vodiča

(poluvodljivi sloj oko vodiča)
Vrste izolacija:
a) Namotana izolacija – izolacija namotana trakama spiralno oko vodiča
b) Ekstrudirana izolacija – izolacija koja se uglavnom sastoji od jednog sloja
termoplastičnog umjetnog materijala
c) Izolacija od umjetne mase – izolacija od termoplastičnog ili termoelastičnog
umjetnog materijala
d) Termoplastična izolacija – izolacija iz termoplastičnih materijala ili polimera.
e) PVC izolacija – izolacija iz mješavine na bazi poluvinil klorida (PVC) ili
polimera.
f) Umreţena izolacija – izolacija iz termoplastičnih materijala ili polimera koja
nakon oblikovanja kemijskim ili mehaničkim postupcima postaje umreţena i
time termoplastična.
g) VPE izolacija – umreţena izolacija iz polietilena ili polimera ili mješavine na
bazi polietilena.
h) Izolacija od impregniranog papira (MI) – impregnirana papirna izolacija, kod
koje su papirne trake (debljine 0,1 mm i širine 15 – 25 mm) nakon njihovog
namatanja, impregnirane tekućim kompaudom (uljem).
i) Naročito impregnirana izolacija od papira (MIND) – papirna izolacija
impregnirana u polučvrstoj masi, koja nije tekuća kod maksimalno dozvoljene
radne temperature
33
Vrste kabela s obzirom na izolaciju
a) Klasični kabeli – izolacija je višeslojni papirni namot
b) Kabeli s izolacijom na bazi umjetnih masa
- Elastomeri – koji nakon odreĎenog termičkog postupka ostaju
konstantno elastični – to su etilen –propilen i butil
- Plastomeri – koji su plastčni kod nekih temperatura – to su
polietilen mreţasti (PE) i poluvinilklorid (PVC)
Probojna čvrstoća izolacije

E (kV/mm) za E (kV/mm) za udarni
izmjenični napon napon
PAPIR IMPREGNIRAN 45 100-200

ULJEM
PET 30 100
PVC 8 -
POLUVODLJIVI SLOJ – Sloj od poluvodljivog materijala (na bazi grafita) ili metalna
(aluminijska) folija, a sluţi za kontrolu električnog polja u izolaciji i za uklanjanje
praznina na granicama izolacije.
– Unutarnji poluvodljivi sloj – postavljen preko vodiča
– Vanjski poluvodljivi sloj – postavljen preko izolacije
POPUNA – Materijal za popunu šupljina meĎu ţilama višeţilnih kabela

– Kabeli sa papirnom izolacijom
• Upredeni papir
• Juta
– Kabeli s PET ili PVC izolacijom
• PVC masa
• Nevulkanizirana guma
ZAŠTITNI DIO KABELA
1. Električna zaštita (ekran, zaslon) – metalni sloj iz bakrenih ţica ili bakrenih
traka a u posebnim slučajevima i iz upletenih bakrenih ţica.
2. Metalni plašt – zaštita od prodora vlage ili vode
- Kabeli s papirnom izolacijom – olovo, aluminij , bakar
- Kabeli s PET, PVC izolacijom – termoplastične mase, olovo
34
3. Bandaţa – kompenzacija unutanjih pritisaka
- Izvodi se u obliku metalne trake omotane iznad plašta
- materijal: čelik, bakrene legure
4. Armatura – zaštita od mehaničkih naprezanja i oštećenja (podmorski kabeli)
- Izvodi se od čeličnih pocinčanih ţica okruglog ili pravokutnog presjeka i
spiralno ovija oko kabela iznad bandaţe
5. Mekani slojevi - izmeĎu plašta, bandaţe, armature
- materijal: juta i plastične mase
6. Antikorozivna zaštita – vanjski plašt
Materijali:
- Juta natopljena katranom, asfaltom ili bitumenom
- Ekstrudirani plašt iz termoplastičnih materijala (PET, PVC)
KONSTRUKCIJE KABELA
1. POJASNI KABEL – višeţilni kabel (sa izolacijom od impregniranog papira) kod

kojeg je jedan dio izolacije namotan na svakom vodiču pojedinačno, a
preostali dio izolacije namotan je preko pouţenih ţila.
2. KABEL SA POSEBNOM ELEKTRIČNOM ZAŠTITOM ŢILA (kabel sa
radijalnim poljem) – jednoţilni ili višeţilni kabel kod kojeg svaka ţila ima
posebnu vanjsku el. zaštitu.
3. KABEL SA ZAJEDNIČKOM EL. ZAŠTITOM – višeţilni kabel kod kojeg je el.
Zaštita postavljena preko ţila koncentrično u odnosu na os kabela.
4. KABEL SA TROOLOVNIM PLAŠTEM – troţilni kabel sa olovnim plaštem oko
svake ţile.
5. KABEL SA IZOLACIJOM OD UMJETNE MASE – kabel sa ekstrudiranom
izolacijom od umjetne mase npr. PVC, VPE i dr.
KABELSKI PRIBOR
Kabelski pribor – nuţan sastavni element potreban za pogon kabela.

a) Kabelski završetci
b) Kabelske spojnice
c) Pribor za spajanje vodiča
1. Kabelski završetak – garnitura koja kraj jednoţilnog ili višeţilnog kabela

električki, mehanički i ako je potrebno hidraulički ili pneumatski završava i
omogućuje priključak na elektroenergetska postrojenja.
 Kabelski završetak za unutrašnju montaţu
 Kabelski završetak za vanjsku montaţu
35
 Utični pribor
– aparatna uvodnica
– kabelski utikač
– rastavni završetak
2. Kabelska spojnica – garnitura koja meĎusobno spaja dva ili više kabela
a) Ravna spojnica
b) Prijelazna spojnica
c) Odcijepna spojnica
d) Završna spojnica
3. Pribor za spajanje vodiča

a) Spojna čahura – sluţi za električno spajanje vodiča
- Čahura za lemljenje
- Čahura za prešanje
- Vijčana čahura
b) Kabelska stopica – sluţi za električno završavanje vodiča
- Stopica za lemljenje
- Stopica za prešanje
- Vijčana stopica
OZNAČAVANJE KABELA
Oznake kabela
1. Konstrukcijska oznaka – vrsta materijala izolacije i plašta, osobine konstrukcije
2. Broj ţila – x - nazivni presjek vodiča u mm2
3. Oznaka za oblik i vrstu vodiča
4. Nazivni presjek električne zaštite
5. Nazivni napon Uo/U (kV)
Primjer: XHE 49-A 1x185 RM/25 12720 kV
36
2.2.2. PODRUČJA PRIMJENE KABELSKIH ELEKTROENERGETSKIH
VODOVA
- Područja primjene kabelskih i nadzemnih elektroenergetskih vodova

- Područja primjene – naponske razine i razvoj
o kabela sa impregniranim papirom
o kabela sa izolacijom od umjetnih masa
1. Kabeli za niski napon i električne instalacije

- Izolirani vodovi – el. instalacije
- Četveroţilni kabeli – niskonaponske mreţe
2. Kabeli za srednjenaponske mreţe

a) Maseni kabeli – izolacija je papir impregniran kabelskom masom
- Pojasni kabeli
- Zaštićeni H kabeli
- Troolovni kabeli
b) Uljni kabeli –izolacija je papir impregniran uljem
c) Kabeli sa PET ili PVC izolacijom
Pojasni kabel
H kabel
37
Troolovni kabel
Pojasni, H kabel i troolovni kabel su maseni kabeli za srednje napone
Slijedeće slike prikazuju kabele s PET ili PVC izolacijom za srednji napon
Jednožilni PVC ili PET kabel srednjeg napona
Trožilni PVC ili PET kabel srednjeg napona
38
3. Kabeli za visoke i najviše napone
a) Uljni kabeli
- Niskotlačni
- visokotlačni
b) Plinski kabeli (dušik)
c) Polietilenski kabeli
d) Kabeli punjeni sa SF6
Razvojne konstrukcije kabela

- Kriokabeli
- Hipervodljivi kabeli
- Supravodljivi kabeli
Niskotlačni uljni kabel
Armirani trožilni niskotlačni uljni kabel
39
Visokotlačni uljni kabel u cijevnoj izvedbi
Jednožilni plinski kabel
Trožilni plinski kabel s plaštom
40
Trožilni plinski kabel u cijevi
Kabel izoliran polietilenom napona 225 kV
2.2.3. KRITERIJ ZA IZBOR KABELA
1. Mehanički kriterij
- Mjesto i način polaganja
- Mehanička oštećenja
- Korozija Zahtjevi na
- Vibracije konstrukciju kabela
- Savitljivost
- Strma trasa
2. Električki kriteriji
a) Nazivni napon kabela
- Naponska naprezanja kabela izbor i dimenzioniranje izolacije
b) Potrebna prijenosna moć kabela
- Strujna naprezanja kabela (strujna opteretivost kabela) izbor
materijala i presjeka vodiča
41
Dozvoljene trajne struje kabela
Sa strujnim opterećenjem definirane su maksimalno dozvoljene struje vodiča u

normalnom pogonu.
Strujno opterećenje kabela se ograničava tako da se sva količina topline
razvijena u kabelu moţe slobodno prenijeti u okolni prostor, odnosno da zagrijavanje
na kabelu ne prekorači najviše dozvoljenu temperaturu u normalnom pogonu.
Nazivni uvjeti polaganja kabela Nazivne struje opterećenja
- Dubina polaganja 0,7 m

- Spec. topl. otpor zemlje 1,0 km/W
- Način polaganja u rovu
 Jedan višeţilni kabel
 Tri jednoţilna kabela u trokut
- Posteljica od finog pijeska
- Temperatura tla na dubini polaganja 20 0C
c) Strujna opteretivost kabela za vrijeme kratkog spoja
Struje kratkog spoja napreţu kabel
- Dinamički (mehanički)
- Termički
Kod kratkog spoja na kabelu, zagrijavanje ne smije prekoračiti dozvoljenu
temperaturu kabela kod kratkog spoja.
Priručnici daju dozvoljene struje kratkog spoja ovisno o vrsti izolacije,
opočetnoj temperaturi vodiča, vrsti materijala i presjeku vodiča (za trajanje kratkog
spoja od t=1 sek.).
Za stvarne uvjete kratkog spoja na mjestu ugradnje, izvrši se kontrola
izabranog presjeka na pad napona.
d) Kontrola izabranog presjeka kabela na pad napona

- Niskonaponski trofazni vodovi
- Visokonaponski trofazni vodovi
42

Vodovi PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Vodovi PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1.

Vrste elektroenergetskih vodova:

1. Nadzemni elektroenergetski vodovi (zračni, dalekovodi)

1.1. NADZEMNI ELEKTROENERGETSKI VODOVI

Nadzemni elektroenergetski vod je skup svih dijelova koji sluţe za nadzemno

Osnovni elementi nadzemnog voda su:

1.1.1. VODIČI NADZEMNOG VODA

Vodiči su opterećeni mehanički i termički.

Zahtjevi za vodiče nadzemnih vodova:

Materijali za nadzemne vodiče:

1. Bakar i legure na bazi bakra

2. Aluminij i legure na bazi aluminija

Izvedbe vodiča nadzemnih vodova

Alumoweld 1. Čelik (Fe)

Slika 1.1 Vodič – nehomogena ţica

- Duţina ţice je za 2-3 % veća od duţine uţeta, zbog spiralnog sukanja

b) Kombinirani sukani vodiči

- Alučelični vodiči, Al/Fe, alučel

3. Specijalne izvedbe vodiča

IZBOR PRESJEKA VODIČA NADZEMNIH VODOVA

Najmanji presjeci vodiča

Za vodove raspona <45 m

- Drugi kriterij: Korona

Slika 1.3 Homogeno uţe

Slika 1.5. Šuplji vodič

Slika 1.6. Ekspandirani vodič

3 vodiča u snopu (380 kV)

4 vodiča u snopu (380 – 750 kV)

Slika 1.8. samonosivi kabelski snop

3 – fazni vodiči 16 mm2 2- fazni vodiči 16 mm2

Ekonomski optimalni presjek vodiča

1.1.2. IZOLATORI ZA NADZEMNE VODOVE

Osnovna izolacija nadzemnog voda (sa golim neizoliranim vodičima) je zrak.

1. Mehaničko dimenzioniranje izolatora

Slika 1.9. Potporni izolatori

Kapasti lil X izolatori

a) Normalni izolator K 180/270

2. Električno dimenzioniranje izolatora

Un≤400 kV Nazivni sklopni udarni napon

Karakteristične dimenzije izolatora – osnova za geometrijsko oblikovanje izolatora:

Pribor za nadzemne vodove:

1.1. Vodič – vodič

a) Strujne stezaljke – električna funkcija

a) Nosne stezaljke b) Zatezne (otponske) stezaljke

Nosne stezaljke Zatezne stezaljke

1.3. Izolator – izolator

1.4. Izolator – stup

Kompresijska otpornska stezaljka

Odstojnik Odstojnik u snopu

Nosna stezaljka Zatezna (otponska) stezaljka

2.3. Pribor za uzemljenje

Materijali za pribor nadzemnih vodova (mehanička i električna svojstva)

Pribor nije standardiziran ali je tipiziran

STUP je općenito, konstrukcija koja nosi izolatore, vodiče i zaštitnu uţad

1. Prema poloţaju u trasi voda

2. Prema funkcijiodnosno načinu zaviještanja vodiča na stup

Stupovi vrlo često imaju više funkcija istovremeno.

- Upotrebljava se za stupove vodova napona do 220 kV (crveni bor), ali mu je

- Dominira u gradnji stupova VN nadzemnih vodova

- Stupovi od armiranog betona odlikuju se velikom trajnošću bez potrebe za

4. ALUMINIJ I ALUMINIJSKE LEGURE

- Bolji od čelika s obzirom na koroziju, ali bitno skuplji

Raspored vodiča u prostoru: