Güç Elektroniği Ders notları_9.

Hafta Kırıkkale MYO

Doç. Dr. R. Gökhan Türeci

Üç Fazlı Köprü Doğrultucu

Şekil 9.1 Üç fazlı köprü doğrultucu ve diyotların iletim süreleri ile dalga şekilleri

Kaynak: Güç Elektroniği, Muhammad H. Rashid, Nobel Yayınları

Güç Elektroniği Ders notları_9. Hafta Kırıkkale MYO
Doç. Dr. R. Gökhan Türeci
Büyük güçlü uygulamalarda yaygın biçimde kullanılır. Tam dalga doğrultucudur ve transformatörlü ya
da transformatörsüz kullanılabilir. Çıkış gerilimi 6-darbeli dalgadır. Diyotlar iletim sırasına göre
numaralandırılmıştır ve her bir diyot 120 iletimde kalır. Diyotların iletim sırası D1-D2; D3-D2; D3-D4;
D5-D4; D5-D6 ve D6-D1’ dir. En büyük anlık faz-faz arası gerilime sahip kaynak hattı çifti arasındaki diyot
çifti iletimdedir. Faz-faz arası gerilim üç fazlı Y-bağlı kaynağın faz geriliminden 3 kat daha fazladır.
Vm faz geriliminin tepe değer ise anlık faz gerilimleri

an  Vm sin t 

bn  Vm sin t  120 
cn  Vm sin t  240 

şeklinde tanımlanır. Fazlar arası gerilim, faz geriliminden 30 ileride olduğundan anlık faz arası
gerilimler

ab  3 Vm sin t  30 

bc  3 Vm sin t  90 
ca  3 Vm sin t  210 

ile tanımlanır.

3 3
Çıkışın ortalama gerilim değeri: Vdc  Vm  1.654  Vm


3 9 3
Çıkışın etkin gerilim değeri: Vrms    Vm  1.6554 Vm
 2 4 

Kaynak: Güç Elektroniği, Muhammad H. Rashid, Nobel Yayınları

Güç Elektroniği Ders notları_9. Hafta Kırıkkale MYO
Doç. Dr. R. Gökhan Türeci
Örnek

Orta uçlu transformatöre sahip tam dalga doğrultucunun performans parametrelerinin bulunması

Üç fazlı köprü doğrultucu saf omik R yüküne bağlıdır. Doğrultucunun (a) verimini, (b) form katsayısı
FF’yi (c) dalgalılık katsayısını, (d) transformatör kullanım katsayısını bulunuz.

Çözüm:

Çıkışın ortalama ve rms değerleri

3 3 3 9 3
Vdc  Vm  1.654Vm Vrms    Vm  1.6554 Vm
  2 4 

ile verilir. Direnç saf omik R direnci olduğundan Ohm kanununa göre

3 3 Vm V Vm
I dc   1.654 m I rms  1.6554
 R R R

olur. Bu bilgilere göre;

1.654 Vm 
2

(a)   0.9983  %99.33

1.6554 Vm 
2

1.6554 Vm
(b) FF   1.0008  %100.08
1.654 Vm

(c) RF  FF 2  1  1.00082  1  0.04  %4

(d) Transformatörün sekonderinin etkin gerilimi Vs  0.707 Vm ’dir. Transformatör akımının etkin
değeri

Vm
I s  0.7804  I m  0.7804 3
R
ile verilir. Transformatörün anma değeri

Vm
VA  3 VS I S  3  0.707 Vm  0.7804 3 
R
olarak bulunur. Bu bilgilerden;

1.6542
TUF   0.9542  %95.42
3 3  0.707  0.7804

Kaynak: Güç Elektroniği, Muhammad H. Rashid, Nobel Yayınları

Güç Elektroniği Ders notları_9. Hafta Kırıkkale MYO
Doç. Dr. R. Gökhan Türeci

Doğrultucu Devre Tasarımı

Doğrultucu tasarımında diyotların anma değerlerinin
belirlenmesi gerekir. Diyotların anma değerleri genellikle
ortalama akım, etkin akım, maksimum akım ve ters
gerilimin tepe değerleri cinsinden belirlenir.

Doğrultucunun çıkışını düzgünleştirmek için filtreler

kullanılır. Bu filtrelere DC filtreleri denir. En yaygın
kullanılan filtre yüke paralel olarak kondansatör
bağlamaktır. Kondansatör şarj olduktan sonra tepe
gerilimi düşmeye başladıkça devreye girer ve yük çıkışını
düzleştirmeye yardımcı olur. Yeterince büyük sığaya
sahip bir kondansatör ile çıkış tamamen DC olarak elde
edilir.

Şekil 9.2 DC filtre

Kaynak: Güç Elektroniği, Muhammad H. Rashid, Nobel Yayınları