TurkMMMB Gorus-Beton Yollar Tekn. Satrn

EK-1: BETON YOLLAR TEKNiK ŞARTNAMESi
HAKKINDA TÜRK MÜŞAVİR MÜHENDİSLER

VE MİMARLAR BİRLİĞİ GÖRÜŞLERİ
BETON YOLLAR TEKNİK ŞARTNAMESİ
KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Sayfa 2 of 73
KISIM 430 – BETON YOLLAR
430.1 GİRİŞ................................................................................................................................... 6
430.2 BETON BİLEŞEN MALZEMELERİ İÇİN GEREKLİLİKLER .............................................................. 6
430.2.1 ÇİMENTO ....................................................................................................................... 7
430.2.1.1 Çimentonun Fiziksel, Mekanik ve Kimyasal Özelikleri .......................................................7
430.2.1.2 Çimentodan Numune Alınması ve Uygunluk Testlerinin Yapılması ..................................7
430.2.1.3 Çimento Seçimi ..................................................................................................................7
430.2.1.4 Betona Puzolanik Malzeme İlave Edilmesi ........................................................................8
430.2.1.5 Çimentonun Depolanması .................................................................................................8
430.2.2 AGREGALAR ................................................................................................................... 8
430.2.2.1 Agrega Ocakları .................................................................................................................9
430.2.2.2 Alkali-Silika Reaksiyonu .....................................................................................................9
430.2.2.3 Agregaların Fiziksel, Mekanik Özellikleri .........................................................................10
430.2.2.3.1 İnce Agregalar ........................................................................................................................ 10
430.2.2.3.2 İri Agregalar ........................................................................................................................... 11
430.2.2.4 Agregaların Kimyasal Özellikleri ......................................................................................12

430.2.2.5 Agrega Seçimi ..................................................................................................................13
430.2.3 BETON KARMA SUYU.................................................................................................... 13
430.2.3.1 Beton Karma Suyunun Özellikleri ....................................................................................13
430.2.3.1.1 Priz Süresi ve Dayanıma Etkisi ............................................................................................... 14
430.2.3.1.2 Karışım Suyuna Ait Kimyasal Özellikler .................................................................................. 14
430.2.3.1.3 Zararlı Kirlenme ..................................................................................................................... 15
430.2.3.1.4 Numune Alma ........................................................................................................................ 15
430.2.4 BETON KİMYASAL KATKI MADDELERİ ............................................................................ 15
430.2.4.1 Kimyasal Katkı Kullanımı ve Özellikleri ............................................................................15
430.2.4.2 Akışkanlaştırıcı Katkılar ....................................................................................................15
430.2.4.3 Hava Sürükleyici Katkılar .................................................................................................16
430.2.4.4 Priz Geciktirici Katkılar .....................................................................................................16
430.2.4.5 Kimyasal Katkı Kullanım Miktarı ......................................................................................16
430.2.4.6 Kimyasal Katkı Maddelerinin Testi İçin Numune Gönderilmesi ......................................16
430.2.5 BETON MİNERAL KATKI MADDELERİ.............................................................................. 16
430.2.6 LİFLER .......................................................................................................................... 17
430.3 BETON YOL KAPLAMALARI İÇİN GEREKLİLİKLER .................................................................. 17
430.3.1 BETON TASARIMI VE GEREKLİLİKLER ............................................................................. 17
430.3.1.1 Bağlayıcı Malzeme İçeriği ................................................................................................18
430.3.1.2 Agrega Karışımı ................................................................................................................19
ii
430.3.1.3 Su / Çimento Oranı ve Kıvam...........................................................................................20
430.3.1.4 Klor İçeriği ........................................................................................................................21
430.3.1.5 Hava İçeriği ......................................................................................................................21
430.3.1.6 Betonun Donma-Çözünme ve Buz Çözücü Maddelere Karşı Dayanımı...........................22
430.3.1.7 Betonun Dayanım Özellikleri ...........................................................................................22
430.3.1.7.1 Basınç Dayanımı ..................................................................................................................... 23
430.3.1.7.2 Eğilme Dayanımı .................................................................................................................... 25
430.3.1.7.3 Yarmada Çekme Dayanımı ..................................................................................................... 25
430.4 BETON YOL KAPLAMALARINDA KULLANILAN DİĞER MALZEMELER İÇİN GEREKLİLİKLER ....... 26
430.4.1 BETON KİMYASAL KÜR MADDELERİ .............................................................................. 26
430.4.2 TEMEL AYIRMA ELEMANLARI ........................................................................................ 27
430.4.3 KAYMA DEMİRLERİ (DOWELS)....................................................................................... 28
430.4.4 BAĞLANTI (ANKRAJ) DEMİRLERİ (TIE BARS) ................................................................... 28
430.4.4.1 Yapıştırıcılı Ankrajlar ........................................................................................................29
430.4.4.2 Betonlanmış Ankrajlar .....................................................................................................29
430.4.4.3 Vidalı Ankrajlar ................................................................................................................29
430.4.4.4 Kayma ve Bağlantı Demirlerinin Epoksi ile Kaplanması ...................................................29
430.4.5 BETON ÇELİK ÇUBUKLARI (REINFORCING BARS) ............................................................. 33
430.4.6 DERZ SIZDIRMAZLIK MALZEMELERİ ............................................................................... 33
430.5 DENEME YOLU YAPIMI ...................................................................................................... 34
430.6 BETON YOL KAPLAMALARININ İMALATI ............................................................................. 35
430.6.1 BETON ÜRETİMİ ........................................................................................................... 35
430.6.1.1 Bileşenlerin Tartılması .....................................................................................................35
430.6.1.2 Betonun Karıştırılması .....................................................................................................37
430.6.2 BETON YOL KAPLAMALARININ YAPILMASI .................................................................... 37
430.6.2.1 Genel ...............................................................................................................................37
430.6.2.2 Betonun Taşınması ..........................................................................................................38
430.6.2.3 Sabit ve Kayar Kalıp Kullanımı..........................................................................................38
430.6.2.3.1 Sabit Kalıplar .......................................................................................................................... 38
430.6.2.3.2 Kayar Kalıplar ......................................................................................................................... 40
430.6.2.4 Temel Ayırma Elemanlarının Yerleştirilmesi....................................................................40
430.6.2.5 Kayma Demirleri (Dowels) ve Bağlantı Demirlerinin (Tie-bars) Yerleştirilmesi ...............40
430.6.2.6 Beton Yol İmalatı..............................................................................................................41
430.6.2.7 Betonun Sıkıştırılması ......................................................................................................42
430.6.2.8 Kaplamanın Bitirilmesi .....................................................................................................42
430.6.2.8.1 Görünür Agregalı Yüzey Elde Edilmesi ................................................................................... 42
430.6.2.8.2 Çelik Fırça İle Yüzeyin Bitirilmesi ............................................................................................ 44
iii
430.6.2.8.3 Diğer Yöntemler (Suni Çim, Telis v.s.) İle Yüzeyin Bitirilmesi ................................................ 46
430.6.2.9 Normal Hava Sıcaklıklarında Beton Uygulaması ..............................................................46

430.6.2.9.1 Düşük Sıcaklıklarda Beton Dökümü ....................................................................................... 47
430.6.2.9.2 Yüksek Sıcaklıklarda Beton Dökümü ...................................................................................... 47
430.6.2.10 Beton Yerleştirme Makinaları ......................................................................................48
430.6.3 DERZLERİN KESİMİ, TEMİZLENMESİ VE DOLDURULMASI ................................................ 49
430.6.3.1 Büzülme Derzleri.............................................................................................................50
430.6.3.2 İnşaat Derzleri..................................................................................................................51
430.6.3.3 Derzlerin Doldurulması ....................................................................................................51
430.6.4 KORUMA ÖNLEMLERİ / BAKIM ..................................................................................... 52
430.6.4.1 Kaplama Yapımı Sırasında ve Sonrasında Koruma Tedbirleri ..........................................53
430.6.4.2 Bitirme ve Bakım Uygulaması ..........................................................................................53
430.6.4.2.1 Su Kürü................................................................................................................................... 54
430.6.4.2.2 Su Tutucu Örtü Kullanılması................................................................................................... 54
430.6.4.2.3 Plastik Örtü İle Kapatılması .................................................................................................... 54
430.6.4.2.4 Bakım Kimyasallarının Uygulanması ...................................................................................... 55
430.6.4.2.5 Yağmur ve Bakım Koruma Çadırları ....................................................................................... 56
430.7 KALİTE KONTROL DENETİMLERİ ......................................................................................... 56

430.7.1 BAŞLANGIÇ (TASARIM) TESTLERİ ................................................................................... 57
430.7.1.1 Malzeme Deneyleri..........................................................................................................58
430.7.1.2 Taze Beton Deneyleri.......................................................................................................59
430.7.1.3 Sertleşmiş Beton Deneyleri .............................................................................................59
430.7.2 FABRİKA ÜRETİM KONTROLÜ ........................................................................................ 60
430.7.3 YAPIM AŞAMASINDA ve TAMAMLANMIŞ BETON YOL KAPLAMALARINDA YAPILACAK
KALİTE KONTROL İNCELEMELERİ (İÇ DENETİM TESTLERİ ve KONTROL DENEYLERİ) ......... 60
430.7.3.1 Taze Beton Testleri ..........................................................................................................61
430.7.3.2 Sertleşmiş Beton Testleri .................................................................................................62
430.7.3.2.1 Beton Kaplamanın Dayanımı ................................................................................................. 62
430.7.3.2.1.1 Beton Kaplamanın Basınç Dayanımının Tayini ............................................................... 62
430.7.3.2.1.2 Beton Kaplamanın Yarmada Çekme Dayanımı Tayini .................................................... 63
430.7.3.2.2 Beton Kaplamanın Yoğunluğu................................................................................................ 64
430.7.3.2.3 Beton Kaplamanın Hava Boşluk Parametreleri ...................................................................... 64
430.7.3.2.4 Beton Kaplamanın Kalınlığı .................................................................................................... 65
430.7.3.2.5 Beton Kaplama Profilinin Kontrolü ........................................................................................ 66
430.7.3.2.6 Beton Kaplamanın Genişlik Kontrolü ..................................................................................... 66
430.7.3.2.7 Beton Kaplamanın Yüzey Pürüzlülüğü (Roughness) .............................................................. 66
430.7.3.2.8 Kayma Direnci (Yol tutuş) ...................................................................................................... 67
iv
430.7.3.2.9 Kaplama Yüzeyindeki Makro Doku Derinliği .......................................................................... 67
430.7.3.2.10 Beton Kaplamanın Donma Çözülme Direnci .......................................................................... 68
430.7.3.2.11 Beton Kaplamanın Çivili Lastiklere Karşı Aşınma Direnci Tayini............................................. 68
430.7.3.2.12 İki Beton Katman Arasındaki Bağ ........................................................................................... 69
430.7.3.2.13 Kayma Donatısı ve Bağ Demirlerinin Konumları .................................................................... 69
430.8 KESİNTİLER........................................................................................................................ 69
430.8.1 BETON KAPLAMANIN KAROT BASINÇ DAYANIMININ ŞARTNAME DEĞERLERİNİN ALTINDA
KALMASI ...................................................................................................................... 70
430.8.2 BETON KAPLAMA KALINLIĞININ ŞARTNAME DEĞERLERİNİN ALTINDA KALMASI ............. 71
430.8.3 BETON KAPLAMA BOYUNA YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNÜN ŞARTNAME DEĞERLERİNİN
ÜSTÜNDE KALMASI ...................................................................................................... 72
v
430.1 GİRİŞ
Beton (rijit kaplamalı) yollar, çimento betonu ile yapılan ve üzerlerinden geçen dingil yüklerini tabana
ileten bir üstyapı kaplama ürünüdür. Bu yollar üstyapı tabanı üzerine yerleştirilen granüler alt
temel/temel tabakası, zayıf beton tabakası veya bitümlü tabaka üzerine serilmiş beton plaklardan oluşur.
Beton üstyapı tipleri:
x Derzli Donatısız Beton Kaplama,
x Derzli Donatılı Beton Kaplama,
x Sürekli Donatılı Beton Kaplama.
x Silindirle Sıkıştırılmış Beton Kaplamalardır.
Bu kısım kapsamında; “Derzli Donatısız Beton Kaplama” yapım işleri ele alınmıştır.
Yol kaplama betonundan yüksek beklentiler ve gereksinimler söz konusudur. Beton kaplama, gittikçe
artan trafiğin statik ve dinamik yüklerinin yanı sıra hava ve çevre şartlarına, don ve buz çözücü tuz
etkilerine, kaplamada sürekli değişen sıcaklık ve nem etkilerine karşı, dayanıklılık ve sağlamlık
göstermek zorundadır.
Taze betonda;
x Homojenlik,
x İyi işlenebilirlik,
x Yeterli işlenebilirlik süresi,
x Kayar kalıp finişerin kullanımı nedeniyle yaş halde betonun şeklini koruması sağlanmalıdır.
x Sertleşmiş beton ve bitmiş kaplamalarda;
x Basınç dayanımı,
x Eğilme dayanımı,
x Yarma dayanımı,
x Aşınma dayanımı,
x Don dayanımı,
x Uygun yüzey özellikleri ( düzgünsüzlük, lastik- yol gürültüsü, kayma direnci, yüzey suyu drenajı)
sağlanmalıdır.
430.2 BETON BİLEŞEN MALZEMELERİ İÇİN GEREKLİLİKLER

İstenen taze ve sertleşmiş beton özellikleri, standartlara ve gereksinimlere uygun beton bileşen
malzemelerinin kullanımı ve uygun bir beton karışım dizaynı ile elde edilebilir. Yol kaplama
betonunda kullanılan çimento, agrega, su, kimyasal ve mineral katkı maddeleri için gereklilikler
aşağıda ele alınmaktadır.
Sayfa 6 / 73
430.2.1 ÇİMENTO
Beton yol kaplamalarının üretiminde kullanılacak çimentolar, TS EN 197-1 standardına uygun olmalı ve
CE işaretlemesi ve etiketlemesi olmayan çimentolar kullanılmamalıdır.
Çimento özellikleri ile ilgili genel gereksinimler KYTŞ-2013 (Karayolu Teknik Şartnamesi (2013))Bölüm
308.02.01de verilmiştir.
430.2.1.1 Çimentonun Fiziksel, Mekanik ve Kimyasal Özelikleri

Çimento’nun fiziksel, mekanik ve kimyasal özelikleri KYTŞŞ-2013 Bölüm 308.02.01 ve Tablo 308-1, Tablo
308-2, Tablo 308-3 ve Tablo 308-4 de verilmiştir.
430.2.1.2 Çimentodan Numune Alınması ve Uygunluk Testlerinin Yapılması

Beton üretiminde kullanılacak çimento; üretim yerinden şantiyeye getirildikten sonra şantiye
sahasında uygun olarak depo edilip muhafaza edilecektir. Bu çimentolardan KYTŞ-2013 Bölüm
308.02.01.02 belirtilen esaslar dahilinde numuneler alınacak ve ilgili testler yapılacaktır.
Çimentolar, TS EN 197-1 standartlarına uygunluğu tespit edilmeden kullanılmayacaktır.
430.2.1.3 Çimento Seçimi

Beton yollarda kullanılacak olan beton, maruz kalacağı çevresel etkiler göz önüne alındığında herhangi
bir yapıdaki klasik betona kıyasla çok daha farklı özelliklere sahip olması gerektiğinden, çimento tipi
seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar bulunmaktadır. Beton yollarda farklı çevresel etki sınıflarına
maruz kalacak betonlar için kullanılması önerilen çimento tipleri TS EN 206, TS 13515, TS 13353
standartlarında yer alan ve KYTŞ-2013 Tablo 308-25-a, Tablo 308-25-b,Tablo 308-25-c’e göre
seçilecektir.
Ayrıca çimento seçiminde, yapım (inşaat) yöntemi, beton yapının kullanım amacı, kür şartları, yapı
boyutları (ısı gelişimi), bileşenlerden kaynaklanan alkaliler ile agrega arasında etkileşme olması ihtimali
gibi hususlar göz önüne alınmalıdır.
TS EN 197-1 standardının gereklerine ilave olarak, yol betonlarında kullanılan çimentonun ilk priz süresi
2 saatten önce gerçekleşmemelidir (Dayanım sınıfı 42,5 R olan erken dayanımı yüksek çimentolar için
geçerli değildir). Böylece betonun Rötre eğilimi azaltılmakta ayrıca yeterince uzun bir süre için
işlenebilirlik sağlanması beklenmektedir. Aynı zamanda bu hedefleri karşılamak için çimento 80°C’den
daha düşük sıcaklıkta kullanılmalıdır. Ancak bu belirtilen kısıtlamalar trafiğe erken açılması gereken ve
akışkanlaştırıcı kullanılan yüksek erken dayanımlı çimentolar için geçerli değildir.
Ayrıca yol kaplamasının iki tabaka halinde yapılması durumunda, her iki tabaka aynı tip ve dayanım
sınıfında çimento ile üretilmedir.
Özellikle buz çözücü maddelerin de kullanıldığı, yüksek donma çözülme ve yüksek aşınma etkilerine
maruz kalacak yol kaplamalarında, XF4 ve XM2 sınıfında belirtilen çimentolar kullanılacaktır.
Çimentonun “Alkali Oksit Eşdeğeri” (Na2O eşdeğeri) (Na2O+0,658 K2O) deneyi yaptırılacaktır.
Sayfa 7 / 73
Tablo 2.9 Alkali İçeriği Düşük Çimentoların Alkali İçeriği
Çimento Çimento alkali içeriği Na2O eşdeğeri (%)

CEM I ≤ 0,60
CEM II ≤ 0,70
CEM III/ A ≤ 0,95
Kullanılacak olan agregada alkali-silika reaksiyonları sonucunda zararlı miktarda oluşma riski varsa,
betonda bu riskin azaltılmasına yönelik 430.2.2.2. bölümünde anlatılan önlemler alınmalıdır.
430.2.1.4 Betona Puzolanik Malzeme İlave Edilmesi

Beton Yol Kaplamalarında, bağlayıcı malzemenin (CEM I türü portland çimento ise) %35’ine kadar
öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufu yada bağlayıcı malzemenin %25’ine kadar uçucu kül
kullanılması uygundur. Alkali Silika Reaksiyonuna karşı direnç sağlamak, hidratasyon ısısını düşürmek
için daha yüksek dozlarda kullanılabilir.
Sıcak havalarda, öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufu %50’ye kadar kullanılabilir.
Puzolanik malzemelerin kullanım şartları için TS EN 206 ve TS 13515 standardına uyulmalıdır.
Puzolanik malzeme kullanımında, çevresel etki sınıfları dikkate alınarak, TS EN 206 ve TS 13515
standartlarında tariflendiği şekilde, su/çimento oranı hesaplanmalı ve minimum dozaj şartları
sağlanmalıdır.
Kullanılan puzolanik malzemeler CE Belgeli olmalıdır. CE Belgeli puzolanik malzemelerin, ilgili

standartların EK ZA’ sında belirtilen deneylerin yapıldığı ve sonuçların uygunluğu kontrol edilmelidir.
Beton santralinde karışıma Portland Çimentosu ve ayrıca bir ya da daha fazla puzolanik malzemenin
ilave edilmesi yerine, hazır imal edilmiş katkılı çimento kullanılmasının avantajları vardır. Çimento
fabrikasında, çimento ve puzolanik malzemenin karıştırılmasıyla elde edilen son ürünün kimyasal
yapısı özenle bilerek dengelendiğinden uyumsuzluk sorunları azdır. Beton santralinde puzolanik
malzemeler eklenmiş ürün ile kıyaslandığında, imal edilen katkılı çimento özelliklerinde daha az
değişkenlik gözlemlenir.
430.2.1.5 Çimentonun Depolanması

Çimentonun depolanması ve muhafaza edilmesi KYTŞ-2013 Bölüm 308.03.01’e uygun olarak yapılmalıdır.
430.2.2 AGREGALAR
Agreganın niteliği ve özellikleri, taze ve sertleşmiş betonun karakteristik ve performans özelliklerini
doğrudan ve önemli ölçüde etkilemektedir.
Beton yol kaplamalar için kullanılacak agrega temiz, sağlam, dayanıklı ve yoğun yapıda olmalı ve
bünyesinde zararlı miktarlarda toz, çamur, kil veya organik orijinli yabancı maddeler
bulundurmamalı, beton dayanıklılığını olumsuz yönde etkilememelidir.
Agraga özellikleri ile ilgili genel gereksinimler KYTŞ-2013 (Karayolu Teknik Şartnamesi (2013))Bölüm
308.02.02de verilmiştir.
Agregalar TS 706 EN 12620 standardına uygun ve CE belgeli olacaktır.
Sayfa 8 / 73
430.2.2.1 Agrega Ocakları
Agregalar; taş ocaklarından veya İdarenin yazılı izni alınmak üzere doğada karışık halde bulunan kum-
çakıl ocak veya dere yataklarından sağlanacaktır.
Taş ocaklarından elde edilecek olan agrega; ocak taşının kırılmasıyla hazırlanacak ve en az kaba, orta ve
ince agrega olmak üzere üç gruba ayrılacak, ayrı ayrı depo edilecek ve temiz olarak korunacaktır.
Ocak veya dere yataklardan temin edilen karışık haldeki doğal kum-çakıl agrega olduğu gibi
kullanılmayacaktır. Doğada karışık halde bulunan bu doğal agrega, her zaman elenecek, yıkanacak,
gerektiğinde kırılacak ve bu şartname hükümlerine uygun, en az kaba, orta ve ince agrega olmak üzere
üç gruba ayrılacak, ayrı ayrı depo edilecek ve temiz olarak korunacaktır.
430.2.2.2 Alkali-Silika Reaksiyonu

Beton yol kaplamalarında kullanılan agregalar zararlı miktarda Alkali-Silika Reaksiyonuna (ASR) neden
olacak reaktif silis mineralleri içermemelidir.
Riyolitik ve andezitik volkanik taşlar, andezitler, opal, çört, phyllite, riyolit ve sünger taşı, silisli kireç taşı
ve kalsedonik çörtler, tridimit ile kristobalit esaslı mineraller içeren taş ocakları, malzeme ocağı olarak
kullanılmamalıdır.
Kullanılacak her bir agrega fraksiyonu Alkali Silika Reaksiyonu (ASR) ve zararlı organik maddeler ve
kil yönünden mutlaka test edilmelidir.
Alkali ile çözünebilen silika içerdiği bilinen veya belirli miktarda reaktif silis içerdiği bilinen agrega,
beton yollarda aşağıdaki değerlendirmelere göre kullanılmalıdır.
1. TS 10088 EN 932-3’göre detaylı petrografik muayenede, agreganın mineral bileşiminde alkali

silika reaksiyonuna neden olabilecek zararlı minerallere bakılmalıdır. Agregada Tablo 2.10’de verilen
alkali silika reaksiyonuna neden olabilecek bir mineral tespit edildiğinde veya petrografik
muayenenin yapılamadığı durumlarda agrega ile ilgili daha ileri araştırma için aşağıdaki işlemler takip
edilmelidir.
2. Agreganın, zararlı mineraller içerdiği tespit edildiğinde, TS 2517’ye göre deneye tabi tutulmalıdır.
Zararlı bölgede bulunan agregaların, betonda zararlı alkali silika reaksiyonuna neden olabileceği kabul
edilir.
3. Agreganın, CANADA CSA23.2-25A, ASTM C1260, TS 13516 standartlarına uygun olarak hızlandırılmış
harç çubukları yöntemi ile de alkali silika reaksiyonu bakımından değerlendirilmesi gerekir.
Bu deney yöntemine göre genleşme %0,10 ve altında ise malzemenin kullanımı uygun kabul
edilecektir. Genleşme %0,20 ve bunun üzerinde ise malzeme kabul edilmeyecektir. Genleşme % 0,10
ve % 0,20 arasında ise ancak idarenin izni ile aşağıda belirtilen şartların sağlanması halinde izin
verebilir.
4. Zararlı agrega içerdiği belirlenen betonlarda, tüm bileşenlerden toplam alkali içeriği 3,0 kg/m3
değerini aşmamalıdır. Eğer ASR riski tespit edilmiş ise ve zararlı agrega içerdiği belirlenen
betonlarda tüm bileşenlerden gelen toplam alkali içeriği 3,0 kg/m3 değerini aşıyorsa, kullanılması
düşünülen alkali içeriği düşük çimentolar (Tablo 2.9) veya katkılı çimento veya puzolanik
malzemeler ile hızlandırılmış harççubukları yöntemi kullanarak deneyler yapılmalı ve ASR’nin
Sayfa 9 / 73
zararsız (genleşmenin %0,10’un altına düşürüldüğü) hale geldiği veya önlendiği deneylerle
kanıtlanmalıdır.
Tablo 2.10 Betonda Zararlı Mertebede Genleşmeye Sebep Olabilecek Mineraller, Kayalar Ve Maddeler
Mineraller
Opal, Tridimit, Kristobalit,
Kalsedon, kriptokristalin, mikrokristalin veya camsı kuvars,
İri taneli kuvars (yoğun şekilde parçalanmış, granüle olmuş ve basınca maruz kalmış veya ikincil kapanımlarla zengin)
Asidik (Silisli), ara bileşimli (nötr) ve bazik volkanik camlar, damar kuvarsı
Kayaçlar
Kayaç Reaktif Bileşen
Granodiyorit, şamokit, granit Basınca maruz kalmış kuvars; mikrokristalin kuvars
Pumis (sünger taşı), riyolit,
Silisli veya ara bileşimli (nötr) silisce zengin volkanik camlar;
Volkanik andezit, dasit, latit, perlit,
devitrifiye camlar; tridimit
obsidiyen, volkanik tüf
Bazalt Kalsedon, kristobalit, palagonit, bazik volkanik camlar
Gnays, Şist Basınca maruz kalmış kuvars; mikrokristalin kuvars
Kuvarsit Basınca maruz kalmış ve mikrokristalin kuvars; çört
Metamorfik
Basınca maruz kalmış kuvars; mikrokristalin - kriptokristaklin
Homfels, filit, arjilit
kuvars
Kumtaşı Basınca maruz kalmış ve mikrokristalin kuvars; çört; opal
Basınca maruz kalmış ve mikrokristalin - kriptokristaklin
Grovak
kuvars
Silttaşı Basınca maruz kalmış ve mikrokristalin - kriptokristaklin
Şeyl kuvars; opal
Basınca maruz kalmış ve mikrokristalin - kriptokristaklin
Tilit
Sedimanter kuvars
Çört
Kriptokristaklin kuvars; kalsedeon; opal
Çakmaktaşı
Diyatomit Opal; kriptokristaklin kuvars
Killi dolomitik kireçtaşı ve kalsitik
dolomit kuvars içeren killi kalsitik Dolomit; kil mineralleri didolomitizasyona maruz kalmış
dolomit
Diğer Maddeler
Sentetik cam, silika jeli
430.2.2.3 Agregaların Fiziksel, Mekanik Özellikleri
430.2.2.3.1 İnce Agregalar
"D" değerinin 4 mm'den küçük veya 4 mm'ye eşit olduğu tane büyüklüğündeki agregalardır. İnce
agregaya ait fiziksel ve mekanik özellikler Tablo 2.11’de verilmiştir.
Tablo 2.11 İnce Agregaya Ait Fiziksel ve Mekanik Özellikler

Deney Şartname Limiti Deney Standardı
Açık sarı renkten koyu
1 Organik Madde (% 3’lük NaOH ile) TS EN 1744-1
olmayacak
0,063mm Elekten Geçen Çok İnce Malzeme
2 ≤ 4,0 TS EN 933-1
Muhtevası (% )*
Sayfa 10 / 73
CANADA CSA23.2 25A
3 Alkali Silika Reaksiyonu (14 Günlük % Genleşme) ≤ 0,10 ASTM 1260
TS 13516
≤ 2,5
4 Su Emme, % TS EN 1097-6
WA 24 2,5
3
5 Doygun Yüzey Kuru Birim Hacim Ağırlık (gr/cm ) ≥ 2,55 TS EN 1097-6
6 Metilen Mavisi, g/kg (MB) ≤ 1,0 TS EN 933-9
* Bu değer, kırılarak hazırlanan agregalarda kilden ileri gelmiyorsa (taş tozları ise) %2 artırılabilir.
* Ayrıca karışımdaki İnce malzeme içeriği (taze beton içindeki, tane büyüklüğü en fazla 0,125 mm olan katı
malzemelerin toplam kütlesi) (çimento + mineral katkı + agrega ince kısmı); C50/60 MPa ve daha düşük dayanımlı,
XF veya XM çevre etki sınıflarına maruz yol kaplama betonları için, aşağıdaki miktarları geçmeyecektir. (TS 13515)
3 3
Çimento dozajı (kg/m ) En fazla izin verilen ince malzeme içeriği ( kg/m )
≤ 300 400
≥ 350 450
* İnce malzeme içeriği için üst sınır değerler 50 kg/m3 değerini aşmayacak şekilde aşağıda
verilen miktarlar kadar artırılabilir;
* Çimento dozajı 350 kg/m3’den daha fazla olduğunda, 350 kg/m3’den fazla olan miktar
kadar,
* Betonda tip II puzolanik malzeme (öğütülmüş yüksek fırın cürufu, uçucu kül, silis dumanı
vb.)kullanılması durumunda, tip II katkı miktarı kadar.
3 3
Not: Çimento dozajının 300 kg/m ve 350 kg/m arasında olması durumunda, Çizelge’de
verilenlerden doğrusal enterpolasyon işlemi ile ara değerler belirlenebilir.
430.2.2.3.2 İri Agregalar
İri agregaya ait fiziksel ve mekanik özellikler Tablo 2.12’de verilmiştir.
Tablo 2.12 İri Agregaya Ait Fiziksel ve Mekanik Özellikler
Los Angeles Parçalanma Direnci (500 devir)

1 ≤ 30 (LA30) TS EN 1097-2
% kütlece kayıp
Micro Deval Aşınma Direnci ≤ 25
2 TS EN 1097-1
% kütlece kayıp (MDE25)
≤ 19
3 Nordic Aşınma Direnci TS EN 1097-9
AN19
Magnezyum Sülfat Değeri (Mg2SO4) ≤ 18
4 TS EN 1367-2
% kütlece kayıp (MS18)
4,5
Donma ve Çözünme Direncİ
5 ≤ 1 (F1) TS EN 1367-1
% kütlece kayıp
Sayfa 11 / 73
Dmax ≥ 8mm agregaların

kırılmışlık (tüm yüzeyi) değeri
≥ %50
Dmax ≥ 8mm karışımların
2,3
toplam kırılmışlık (tüm yüzeyi)
6 Kırılmışlık Değeri, Ağırlıkça, % değeri ≥ %35 TS EN 933-5
Dmax ≤ 8mm karışımlarda D ≤

8mm ve d ≥2mm boyutunda
kırılmışlık (tüm yüzeyi) değeri
≥ %100
7 Yassılık Endeksi, % ≤ 20 (Fl20) TS EN 933-3
Parlatmaya karşı Direnç (Cilalanma) Değeri
8 6,7 ≥ 44 (PSV 44) TS EN 1097-8
, %
4 ≤ 2,0
9 Su Emme , % TS EN 1097-6
WA 24 2,0
Doygun Yüzey Kuru Birim Hacim Ağırlık
10 3 2,55 TS EN 1097-6
(gr/cm )
ASTM C 142
11 Kil Topakları ve Ufalanabilir Taneler, % ≤ 0,5
TS 13516
Alkali-Silika Reaksiyonu (14 günlük % CANADA CSA23.2- 25A
12 ≤ 0,10
Genleşme) ASTM 1260
13 Hacim kararlığı - kuruma büzülmesi % ≤ 0,075 TS EN 1367-4
0,063mm elekten geçen çok ince malzeme 1
14 ≤ 0,5 TS EN 933-1
muhtevası , %
1
Bu değer kırılarak hazırlanan agregalarda kilden ileri gelmiyorsa (taş tozu ise) %1,5 artırılabilir.
2
Agrega kırılmış kayaçlardan elde edilmişse, C90/1 kategorisinde (tüm yüzeyi kırılmış/ tüm yüzeyi yuvarlak ) olduğu kabul
edilmelidir. Bu durumda daha fazla deney yapılmaya gerek duyulmaz.
3
Dmax ≥ 8mm boyutundaki agregaların kırılmışlık (tüm yüzeyi) değeri ≥ %50 olmalıdır.
Dmax ≥ 8mm karışımların ise toplam kırılmışlık (tüm yüzeyi)değeri ≥ %35 olmalıdır.
Dmax ≤ 8mm karışımlarda D ≤ 8mm ve d ≥2mm boyutunda kırılmışlık (tüm yüzeyi) değeri ≥ %100 olmalıdır.
4
Sabit kütleye kadar doygun hale getirilmiş iri agreganın su emme oranı ≤ % 0,5 ise bu agreganın donma-çözünmeye karşı
dirençli olduğu kabul edilir.
5
Aşırı soğuk hava ve/veya tuzluluk veya buz çözücü tuz doygunluğu durumlarında, TS EN 1367-1:2007 Ek B'de ayrıntısı
verilen ve bir tuz çözeltisi veya üre kullanılan deneylerin yapılması daha uygun olabilir.
6
Yol imali yapılacak bölgenin 100 km yakınındaki ocaklarda, bu değeri sağlayacak nitelikte agrega bulunmaması
durumunda, idarenin de onayı olması halinde (PSV 42 )sınıfında agrega kullanımı kabul edilecektir.
7
Görünür agregalı kaplamalarda parlatmaya karşı direnç değeri ≥ 53 olmalıdır. (PSV53)
Alt ve üst beton olarak iki katmanlı olarak yapılacak Beton Yol Kaplamalarında, alt betonda
kullanılacak agregalardan farklı özellikler istenebilir.
430.2.2.4 Agregaların Kimyasal Özellikleri

Agregaların kimyasal özellikleri aşağıdaki gereklilikleri sağlanacaktır.
Klorür İçeriği:
Agregaların suda çözünebilen klorür iyon içeriği, TS EN 1744-1:2009'e uygun olarak tayin edilecek ve
aşağıda verilen sınır değerler uygulanacaktır.
CEM III dışında bir çimento ile yapılmış beton için:
x Çelik donatı ve diğer gömülü metal ihtiva etmeyen beton için kütlece % 0,15
Sayfa 12 / 73
x Çelik donatı ve diğer gömülü metal ihtiva eden beton için kütlece % 0,04
CEM III ile yapılan betonlar için:
x Beton yapıların tümü için agregaların klorür içeriği kütlece % 0,10’in altında olacaktır.
Asitte Çözünebilen Sülfat İçeriği:

TS EN 1744-1’e uygun olarak tayin edilmeli ve aşağıda verilen sınır değer uygulanacaktır.
a) Agregalar için kütlece % ≤ 0,2 (AS 0,2)

b) Havada soğutulmuş yüksek fırın cürufu agregalar için kütlece % ≤ 1,0 (AS1,0) olmalıdır.
Toplam Kükürt:
Agregaların asitte çözülebilen sülfür içeriği, TS EN 1744-1:2009'e uygun olarak tayin edilecek ve
toplam kükürt muhtevası, S cinsinden aşağıda verilen sınır değerler uygulanmalıdır.
a) Agregalar için % ≤ 1 (S1)

b) Havada soğutulmuş yüksek fırın cürufu agregalar için kütlece %≤ 2 (S2)olmalıdır.
430.2.2.5 Agrega Seçimi

Yol kaplama betonu için en büyük tane çapı 16, 22 veya 32mm olan agregalar seçilebilir. Agreganın
en büyük tane çapı, tabaka kalınlığının üçte birini (1/3), derzli donatısız kaplama betonlarda kayma
demirlerinin veya sürekli donatılı kaplama betonlarda boyuna donatı çubukları arasındaki aralığın üçte
birini (1/3) aşmamalıdır.
İnce üst katmanlar için gürültü azaltıcı yüzeyler olarak agreganın en büyük tane çapı 8 mm seçilmelidir.
İki katmanlı olarak üretilen beton yol kaplamalarında alt ve üst katmanlarda farklı tip agrega kullanılacak
ise agregaların ısıl genleşme katsayılarının birbirine mümkün olduğunca yakın olmasına dikkat
edilmelidir.
430.2.3 BETON KARMA SUYU
430.2.3.1 Beton Karma Suyunun Özellikleri

Beton karma suyu TS EN 1008 standardına uygun olmalıdır. Beton karma ve temas suyunun içme
suyu niteliğinde olması durumunda test edilmesine gerek yoktur.
Doğal yeraltı ve yüzey suları test edilmeden kullanılmamalıdır. Deniz suyu, yarı tuzlu su, atık su,
dönüştürülmüş suyun kullanılmasına izin verilmemelidir.
Su, Tablo 2.13 ’de verilen deney işlemlerine göre muayene edilmelidir. Tablo 2.13, Tablo 2.14 ve Tablo
2.15’ de verilen kriterlere uygun olmalıdır.
Tablo 2.13’ te verilen özelliklerden biri veya birkaçına uygun olmayan suların, Madde 430.2.3.1.1’de
verilen şartları sağlaması gerekir.
Sayfa 13 / 73
Tablo 2.13 Karışım Suyunun Ön Muayenesi İçin İncelenecek Özellikler ve Deney İşlemleri
DENEY Deney Metodu (TS EN 1008) Uygunluk Kriteri

Gözle muayene ölçülü bir mezürde Nitel olarak belirlenen renk, açık sarı veya
1. Renk
katı taneciklerin çökmesi beklenir. daha açık olmalıdır.
Görünür izlerden (lekelerden) daha fazla
2. Yağ/Gres Gözle Muayene
olmamalıdır.
Mezür yarısına kadar numune ile Herhangi bir köpük 2 dakika içerisinde
3. Deterjan
doldurulup iyice çalkalanır. kaybolmalıdır.
3
4. Asılı Madde Askıda katı madde 80 cm lük numunede Çökelti miktarı en fazla 4 mL olmalıdır.
İçilebilir suyun sahip olduğu koku haricinde
herhangi koku bulunmamalıdır. Hidroklorik
5. Koku HCI İlave edilir.
asit ilâve edildikten sonra herhangi hidrojen
sülfür kokusu olmamalıdır.
6. pH Değeri Uygun indikatör pH metre ile ≥4
430.2.3.1.1 Priz Süresi ve Dayanıma Etkisi
Çimento hamurunda priz süresi – TS EN 196 -3 Harç prizma dayanımı – TS EN 196 -1
Beton deney numunelerinin hazırlanması – TS EN 12390-2
Beton numunelerin basınç dayanımı tayini deneyi – TS EN 12390-3
Yukarıda belirtilen standartlara göre priz süresi deneyine tâbi tutulduğunda, uygunluğu araştırılan su
ile yapılan beton numunelerde elde edilen priz başlangıç süresi, damıtık su veya deiyonize su ile yapılan
beton numunelerde elde edilen priz başlangıç süresine göre % 25’ten daha fazla sapma göstermemelidir.
Priz bitiş süresi ise, damıtık su veya deiyonize su ile yapılan beton numunelerde elde edilen priz sona
erme süresine göre % 25’ten daha fazla sapma göstermemelidir.
Yukarıda belirtilen standartlara göre, harç veya beton basınç dayanımı deneyine tabi tutulduğunda,
uygunluğu araştırılan su ile yapılan beton veya harç numunelerin 7 ve 28 günlük ortalama basınç
dayanımı, aynı yaşta deneye tâbi tutulan damıtık su veya deiyonize su ile hazırlanmış numune basınç
dayanımının % 90’ından daha küçük olmamalıdır.
430.2.3.1.2 Karışım Suyuna Ait Kimyasal Özellikler
Karışım suyunun kimyasal özellikleri için sınır değerler aşağıda Tablo 2.14 ’de verilmiştir.
Tablo 2.14 Karma Suyunun Azami Miktarları
Madde En fazla miktar (mg/L)

-
Klorür (Cl ) ≤ 500 mg/L
-2
Sülfat (SO4 ) ≤ 2000 mg/L
Alkaliler (Na2O+0,658 K2O) ≤ 600 mg/L*
*Bu sınır aşılmışsa; betonda, alkali reaktif agregaların kullanılma ihtimali yoksa, su kullanılabilir.
Bu sınır aşılmışsa ve betonda alkali reaktif agrega kullanılma ihtimali varsa su, ancak zararlı alkali – silika
reaksiyonlarını önleyici tedbirlerin alındığının gösterilebilmesi halinde kullanılabilir.
Sayfa 14 / 73
430.2.3.1.3 Zararlı Kirlenme
Öncelikle, şekerler, fosfatlar, nitratlar, kurşun ve çinko için nitel deneyler yapılabilir. Nitel deneyler
sonucunda, bu maddelerin varlığı ortaya çıkarsa, miktarlarının ne olduğu kimyasal analizle belirlenmeli
veya priz süresi ve basınç dayanımıyla ilgili Madde 430.2.3.1.1’ de belirtilen deneyler yapılmalıdır.
Yapılan Kimyasal analiz sonucunda, değerler Tablo 2.15’de verilen kriterlere uygun olmalıdır.
Tablo 2.15 Zararlı Maddelerle İlgili Şartlar
Madde En fazla miktar (mg/L)

Şekerler ≤ 100 mg/L
Fosfat (P2O5) ≤ 100 mg/L
-3
Nitrat (NO ) ≤ 500 mg/L
+2
Çinko (Zn ) ≤ 100 mg/L
2+
Kurşun (Pb ) ≤ 100 mg/L
430.2.3.1.4 Numune Alma
Alınan su numunesi miktarı 5L’den daha az olmamalıdır. Numune, mevsime bağlı değişimlerin
muhtemel etkisi de dahil olmak üzere, kullanılacak suyu temsil etmeli ve doğru şekilde etiketlenmiş
olmalıdır.
Su numunesi temiz ve sızdırmaz kapta muhafaza edilmelidir. Numune kabı, numune alınacak su ile
önceden çalkalanmalıdır.
Su numunesi, alındıktan sonraki iki hafta içerisinde deneye tabi tutulmalıdır.
430.2.4 BETON KİMYASAL KATKI MADDELERİ
430.2.4.1 Kimyasal Katkı Kullanımı ve Özellikleri

Betonun taze ve/veya sertleşmiş haldeki özelliklerini geliştirmek için kullanılan beton kimyasal katkıları
TS EN 934-1 ve TS EN 934-2 standardına uygun olmalıdır. Bu standartlarda belirtilen genel şartlar KYTŞ-
2013 Tablo 308-15 ve özel gerekler KYTŞ-2013 Tablo 308-16’da verilmektedir.
CE işaretlemesi ve etiketlemesi olmayan beton kimyasal katkıları kullanılmamalıdır.
Beton yol yapımında, hava sürükleyici katkılar, akışkanlaştırıcı ve süper akışkanlaştırıcı katkılar, uzun
işlenebilirlik ve priz geciktirici katkılar kullanılmaktadır.
430.2.4.2 Akışkanlaştırıcı Katkılar

Beton yol yapımı için linyinsülfonat ve poliakrilat esaslı katkılar gibi %10’dan daha az su kesen KYTŞ-2013
Tablo 308-16’da belirtilen şartları sağlayan, TS EN 934-2 'de yer alan akışkanlaştırıcı ve/veya süper
akışkanlaştırıcı katkılar kullanıma uygundur.
Polikarboksilat esaslı katkıların kullanılmalarında, kayar kalıp kullanılarak yapılan beton yol kaplamaları
için gerekli çökme aralığının elde edilmesindeki zorluklardan dolayı dikkatli olunmalıdır.
Su miktarını azaltıcı katkı maddesi kullanılacak hava sürükleyici katkı maddesi ile uyumlu olmalı ve
betona, hava sürükleyici katkı maddesi ihtiva eden karışım suyundan ayrı olarak, belirlenen dozajda
ilave edilip karıştırılmalıdır.
Sayfa 15 / 73
430.2.4.3 Hava Sürükleyici Katkılar
Yüksek donma çözülme dayanımı istenen yol betonları, hava sürüklenmiş olarak üretilmelidir. KYTŞ-2013
Tablo 308-16’da belirtilen şartları sağlayan TS EN 934-2 Çizelge.5'e uygun hava sürükleyici katkılar
kullanılmalıdır. Bu betonlarda çapı 10-300μm arasında çapa sahip yeterli miktarda (Tablo 3.2 ve Tablo
6.1 ) mikroskobik hava kabarcıklarının olması gerekir.
Buna ek olarak, hava kabarcığı parametresi olan mesafe faktörü (L), 0,2 mm. den küçük olmalıdır.
Bu, çimento matrisindeki bir noktadan en yakın hava kabarcığının kenarına olan mesafedir.
Hava sürükleyici katkı maddesi karışıma, karışım suyunun bir parçası olarak solüsyon halinde ilave
edilmelidir. Bu solüsyon, belirlenen karıştırma periyodu süresince katkı maddesinin üniform bir
şekilde dağıtılmasını temin edecek, hassas ölçekli mekanik bir karıştırıcı ile harmanlanmalıdır.
430.2.4.4 Priz Geciktirici Katkılar

Özel saha koşulları priz geciktiricilerinin kullanımını gerektirebilir. KYTŞ-2013 Tablo 308-16’da belirtilen
şartları sağlayan TS EN 934-2 Çizelge 8'e uygun priz geciktirici katkılar kullanılmalıdır. Bu katkı
maddeleri betonun işlenebilirliğini ve sertleşme süresini uzatabilmekte, çimento hidratasyonunu
geciktirerek, daha yavaş bir sıcaklık gelişimine neden olmakta ve betonun ulaşabileceği en yüksek
sıcaklık değerini düşürebilmektedir.
430.2.4.5 Kimyasal Katkı Kullanım Miktarı

Beton katkı maddeleri, üreticinin tavsiye ettiği en yüksek miktarı ve 1 kg çimento için 50 gr’ı
geçmemelidir. Birden fazla katkı malzemesi kullanıldığında bu miktar çimento ağırlığı için 60 gr/kg’dır.
3 lt/m3 ve fazla miktarda kullanılan katkılar, su /çimento oranının belirlenmesinde su miktarına

eklenerek dikkate alınmalıdır. Hava sürükleyici katkı ile akışkanlaştırıcı ya da süper akışkanlaştırıcı
katkının ve mineral katkının birlikte kullanılması durumunda bu katkıların uyumları ve etkinlikleri
testlerle belirlenmelidir.
430.2.4.6 Kimyasal Katkı Maddelerinin Testi İçin Numune Gönderilmesi

Teste tabi tutulacak beton kimyasal katkıları KYTŞ-2013 Bölüm 308.02.04.12 esaslara uygun olarak
hazırlanacak ve teste gönderilecektir.
430.2.5 BETON MİNERAL KATKI MADDELERİ

Mineral katkılar, betonun bazı özelliklerini iyileştirmek veya betona özel nitelikler kazandırmak amacıyla
kullanılan ince öğütülmüş malzemelerdir, bunlar;
1. İnert kabul edilebilir mineral katkılar (Tip I)
Bu katkılardan filler agregaların genel uygunluğu, TS 706 EN 12620’e göre belirlenmelidir.

2. Puzzolanik veya gizli hidrolik (çimento benzeri etki gösteren) mineral katkılar (Tip II)
Bu katkıların genel uygunluğu,
− Öğütülmüş yüksek fırın cürufunun, TS EN 15167-1 ve TS EN 15167-2’e
− Uçucu külün, TS EN 450-1’e,
Sayfa 16 / 73
− Silis dumanının, (tozu) TS EN 13263-1 ve TS EN 13263-2 standartlarına göre belirlenmelidir.
CE işaretlemesi ve etiketlemesi olmayan mineral katkılar kullanılmamalıdır.
Uçucu kül veya silis dumanının, TS EN 197-1’e uygun CEM I tipi çimento ile kullanılan betonlarda k-
değerleri TS EN 206, TS 13515 standardına uygun olmalıdır.
430.2.6 LİFLER
Betonda lif kullanılması gerekli görülürse, çelik lifler TS EN 14889-1, polimer lifler ise TS EN 14889-2
standardına uygun ve CE belgeli olmalıdır.
430.3 BETON YOL KAPLAMALARI İÇİN GEREKLİLİKLER
430.3.1 BETON TASARIMI VE GEREKLİLİKLER

Beton yol kaplamaları, TS EN 206, TS 13515 standardına göre tasarlanmalı ve aranan özellikler
belirlenmelidir. Yüksek donma çözülme direnci ile aşınma direnci sağlamalıdır. Beton Yol Kaplamaları;
XC4, XF4, XM2, XA (Döngülü ıslak kuru, Buz çözücü madde içeren su veya deniz suyu ile yüksek
derecede doygun donma çözülme, aşınmaya maruz, zararlı kimyasal ortam) çevre etkileri gereklerine
uygun oluşturulmalıdır.
Ayrıca doğal zemin ve yeraltı sularından kaynaklanan kimyasal etkiler (Sülfat (SO4)-2 gibi) göz önüne
alınmalıdır.
Beton dayanım sınıfı olarak minimum C30/37 MPa sınıfı seçilmelidir ve Tablo 3.1‘deki gereklilikleri
sağlamalıdır.
Tablo 3.1 Beton Kaplama Tasarımı İçin Gereklilikler

1)
Çevresel Etki Sınıfı XC4, XF4, XM2 , XA
Basınç Dayanım Sınıfı min.C30/37MPa
3
≥ 340kg/m
Bağlayıcı İçeriği 3
Görünür agregalı betonlarda bu miktar ≥ 420 kg/m
Su/ Bağlayıcı 0,40-0,45
*En az 3 tane grubuna ayrılmalı ve agrega grupları: 0/2, 2/8, >8mm
veya 0/4, 4/8, >8mm
0/2 veya 0/4, ≤ 8mm (maksimum agrega boyutu 8mm)
Agrega tane bileşimi * Maks. tane boyutu: 8mm,16mm,22mm veya 32mm
*Elekten geçen ağırlıkça % 1mm≤ %27
2mm≤ %30
2mm≤ %35 (en büyük tane boyutu 8mm)
İnce malzeme içeriği (taze beton içindeki, tane büyüklüğü en fazla
0,125 mm olan katı malzemelerin toplam kütlesi) (çimento + mineral
katkı + agrega ince kısmı);
C50/60 MPa ve daha düşük dayanımlı, XF veya XM çevre etki
sınıflarına maruz yol kaplama betonları için, aşağıdaki miktarları
İnce taneli bileşenlerin içeriği geçmeyecektir. (TS 13515)
≤ 0,125mm
En fazla izin verilen ince malzeme
Çimento dozajı
3 içeriği
(kg/m ) 3
( kg/m )
≤ 300 400
≥ 350 450
Sayfa 17 / 73
İnce malzeme içeriği için üst sınır değerler 50 kg/m3 değerini
aşmayacak şekilde aşağıda verilen miktarlar kadar artırılabilir;
- Çimento dozajı 350 kg/m3’den daha fazla olduğunda, 350
kg/m3’den fazla olan miktar kadar,
- Betonda tip II puzolanik malzeme (öğütülmüş yüksek fırın
cürufu, uçucu kül, silis dumanı vb.)kullanılması durumunda,
tip II katkı miktarı kadar.
3 3
Not: Çimento dozajının 300 kg/m ve 350 kg/m arasında
olması durumunda, Çizelge’de verilenlerden doğrusal
enterpolasyon işlemi ile ara değerler belirlenebilir.
3
≤ 500 kg/m (en büyük tane boyutu 8mm olan karışımlarda)
3
≥ 500 kg/m (görünür agregalı betonlarda)
Akışkanlaştırıcı veya süper akışkanlaştırıcı kullanılmadığında Tek
değer ≥ % 3,5
2)
Taze betonun min. hava içeriği Günlük ort. Değer ≥ % 4,0
3)
Akışkanlaştırıcı veya süper akışkanlaştırıcı kullanıldığında
Tek değer ≥ % 4,5 Günlük ort. Değer ≥ % 5,0
Toplam Klor iyonu içeriği ≤ % 0,40 (Çimento kütlesine göre)
Sertleşmiş betonda iç çapı 300μm’dan
küçük mİkro hava kabarcığı (A300)
≥ % 1,8
hacmi
≤ 0,20mm
Sertleşmiş betonda hava içeriği aralık
faktörü L (mm)
2
28 günlük fck, küp ≥ 37 N/mm
Karakteristik Basınç Dayanımı
(150x150)mm küp numune.
2
Karakteristik Eğilmede-Çekme 28 günlük fcbt ≥ 4,5 N/mm
4)
Dayanımı (150x150mm L ≥ 525mm) prizma numune. (İki noktadan yükleme).
2
Karakteristik Yarmada-Çekme 28 günlük fsk ≥ 3,7 N/mm
Dayanımı (150x300)mm silindir numune.
*Uygulama sonrası en az 3 gün ıslak bakım yapılmalıdır.
2
*Sıvı kür malzemesinin su tutuculuğu en az 0,55kg/m olmalıdır.
Bakım/kür
*Hava sıcaklığı >30 C°, Relatif nem <%50, güçlü güneş ışınları, güçlü
rüzgar durumlarında ilave önlemler alınmalıdır.
1)
Beton kaplamalarda ve çift katmanlı betonların üst katmanında.
2)
Başlangıç testlerinde, büyük taneli (16,22,32mm) agregalı taze beton karışımlarında, bu değerler % 0,5 artırılması,
küçük taneli (8mm) agregalı taze beton karışımlarında, bu değerler % 1,5 artırılması gerekmektedir.
3)
Laboratuvarda sertleşmiş betonda mikro hava kabarcığı (iç çapı 300μm’dan küçük) (A300) tespiti yapılmış ve hava hacmi
%1,8 üstünde ve mesafe faktörü (L) 0,20mm altında kalınması durumunda akışkanlaştırıcısız ve süper akışkanlaştırıcısız
betonlardaki min hava içerikleri yeterlidir.
4)
Sadece başlangıç testlerinde kanıtlanması gerekmektedir.
430.3.1.1 Bağlayıcı Malzeme İçeriği

Beton kaplamanın dayanıklılığı açısında, bağlayıcı malzeme miktarı 340 kg/m3 altında kalmamalıdır.
Yüksek aşınma dayanımı için ise (XM2) yüksek bağlayıcı miktarı kullanımından kaçınılmalıdır. (yaklaşık
360 kg/m3 ).
Kaplamanın üst tabakası görünür agregalı beton şeklinde yapılıyor ise çimento içeriği 420 kg/m3 den
az olmamalıdır.
Sayfa 18 / 73
Minimum çimento içeriğine dikkat edilerek, gereken ölçüden daha yüksek çimento kullanımından,
mümkün olduğu kadar kaçınılmalıdır.
430.3.1.2 Agrega Karışımı

Betonu oluşturacak agreganın tane dağılımı, en büyük tane büyüklüğüne göre, Şekil 1, şekil 2 ve Şekil
3’de gösterilen 3 numaralı bölgelerde bulunacak şekilde seçilmelidir. Bu bölge ne çok fazla iri taneli
agrega (işlenebilirlik zor, kapama özelliği az, ayrışmaya eğilimli, hafif su değişimlerinde hassas tepki
vermekte) ne de çok fazla ince kum (artan su ve çimento ihtiyacı ile daha az donma çözülme dayanımı
ve daha az aşıma direnci) içermektedir.
Beton kaplamalar için genellikle, maks. tane boyutu 16mm, 22mm, 32mm olan agregalar seçilir. 8mm
olan agregalar gürültü azaltıcı ince üst tabakalarda kullanılmaktadır.
Beton karışımlarının kolaylıkla işlenebilir olması, ayrışmaması, yüksek donma-çözünme dayanımı ve
yeterli aşınma direncine ulaşmak amacıyla, 0,125mm’den küçük ince malzeme (çimento ve
agregadan oluşan) miktarı 450 kg/m3’ü aşmaması gerekmektedir(en büyük tane boyutu 8mm olan
karışımlarda ve görünür agregalı betonlarda bu miktar ≤ 500 kg/m3 olmalıdır.).
Tek veya iki tabakalı yapılan beton yol kaplamalarının üst kaplamasında ince agrega taneleri için
(D≤2mm) sınırlamalar getirilmiştir. Burada,
1 mm elekten geçen agrega miktarı ≤ %27
2 mm elekten geçen agrega miktarı ≤ %30 şartlarını sağlamalıdır.
maks. agrega boyutu 8mm olan karışımlarda ve görünür agregalı karışımlarda ≤ %35 olmalıdır.
Şekil 1. Agrega en büyük tane büyüklüğü 8mm olduğunda agrega granülometri eğrileri
Sayfa 19 / 73
Not: Bu şekillerde anılmayan en büyük tane büyüklüklerine ait ara değerler için enterpolasyon yapılabilir.
430.3.1.3 Su / Çimento Oranı ve Kıvam

Betonun kıvamı, yerine konduğu yerde slump (çökme) değeri 20-40 mm verecek şekilde olmalıdır (TS
EN 12350-2). Beton üretiminde; hava koşulları, ulaşım mesafesi ve zamanı, yerleştirme şekli ve
süresi göz önüne alınarak kıvam ayarlanmalıdır. Kayar kalıp beton finişeri ile beton
yerleştirileceğinden beton gereğinden daha yumuşak olduğunda beton kenarlarında sarkmalar ve
Sayfa 20 / 73
yüzeyde kalın bir ince harç tabakası oluşacak, gereğinden daha sert olduğunda düzgün bir yüzey elde
edilemeyecektir.
Betonun kıvamını, suyun yanı sıra çimento miktarı, agrega tane şekli ve yüzeyi, ince agrega miktarı ve
beton katkı maddesi ilavesi etkilemektedir.
Yüksek bir donma çözülme direnci için, su/çimento oranının 0,45 değerini aşmaması gerekmektedir.
Bu değer beton kaplamalarda 0,40-0,45 aralığında seçilmelidir.
430.3.1.4 Klor İçeriği

Betonda kayma demirleri, bağlantı demirleri, boyuna donatılar, hasır çelikler gibi donatıların
kullanılması halinde betondaki toplam klor iyonu içeriği, çimento kütlesinin % 0,40’nı geçmemelidir.
430.3.1.5 Hava İçeriği

Betona ilave edilecek hava sürükleyici katkı maddesi miktarı, şantiyede betonun yerine konmasından
hemen önce, Tablo 3.2 ve Tablo 3.3’deki değerlere ulaşmasını sağlayacak oranda olmalıdır.
Tablo 3.2 Taze Betonun Şantiyede Yerleştirme Öncesi Min. Hava İçeriği
(Yalnız Hava Sürükleyici Katkılar Kullanılan, Akışkanlaştırıcı ve Süper Akışkanlaştırıcı Kullanılmayan Betonlar İçin)
Maksimum tane boyutu (mm) Min.Ort. hava içeriği Min.Tek değer

(%) (%)
8 5,5 Ortalama değerden en fazla %
16 4,5 0,5 az olabilir.
22 veya 32 4,0
Tablo 3.3 Taze Betonun Şantiyede Yerleştirme Öncesi Min. Hava İçeriği.
(Hava Sürükleyici Katkılar İle Akışkanlaştırıcı /Süper Akışkanlaştıcı Katkıların Aynı Anda Kullanıldığında veya F2, F3 Kıvam Sınıfında
Olup Akışkanlaştırıcı/Süper Akışkanlaştırıcı Kullanılmayan Betonlarda)
Maksimum tane boyutu (mm) Min.Ort. hava içeriği (*) Min.Tek değer
(%) (%)
8 6,5 Ortalama değerden en fazla %

16 5,5 0,5 az olabilir.
22 veya 32 5,0
(*) Ancak (A300) mikro hava boşluğu ≥ %1,8 ve mesafe faktörü L ≤ 0,20mm değeri elde edilebilirse %1 artırılmış
değerler uygulanmayabilir.
Tablo 3.2 ve Tablo 3.3’de görüldüğü gibi gerekli toplam hava içeriği, kullanılan agreganın maksimum
tane boyutuna bağlıdır. Çünkü hava boşlukları sadece çimento veya ince harçta bulunmaktadır.
Hava içeriği azalan tane boyutu ile artmaktadır. Buna göre beton hava içeriği daha küçük agrega
boyutlarında yükseltilmelidir.
Beton, daha uzun ve daha kolay işlenebilmesi amacıyla akışkanlaştırıcı veya süper akışkanlaştırıcı katkı
ilave yapılarak veya yapılmayarak kullanılabilir. Hava sürükleyici katkı ile akışkanlaştırıcının aynı anda
kullanılması, katkı maddesinin türü ve miktarına bağlı olarak, iki madde arasında hava kabarcığı
oluşumunu etkileyen karşılıklı etkileşim meydana gelmektedir.
Sertleşmiş betonun hava boşluğu parametreleri kontrol edildiğinde Tablo 3.4’deki değerleri sağlamalıdır.
Sayfa 21 / 73
Tablo 3.4 Sertleşmiş Betonun Hava Boşluğu Parametreleri
Mikro hava boşluğu Aralık faktörü
(A300) (%) (L) (mm)
Laboratuar ve başlangıç testleri ≥1,8 ≤0,20
İç denetim ve kontrol testleri ≥1,5 ≤0,24
430.3.1.6 Betonun Donma-Çözünme ve Buz Çözücü Maddelere Karşı Dayanımı

Beton, TSE CEN/TS 12390-9 standardına göre donma çözülme direnci test edilmelidir. Bu amaçla
arazide taze betondan 4 adet 150mm.lik küp numunesi alınmalıdır.
Donma çözülme direnci kategorileri Tablo 3.5’te verilmiştir. Beton kaplamanın yapıldığı bölgenin iklim
koşullarına göre kategori (FTO /FT1 /FT2) belirlenmelidir.
Tablo 3.5- Donma Çözülme Direnci Kategorileri
Kategori Kütle kaybı (28 gün) Kütle kaybı (56 gün) M56/M28
FTO - - -
2
FT1 Ortalama < 1,0 kg/m Tek değer - -
2
< 1,5 kg/m
2 2
FT2 Ortalama < 0,5 kg/m Ortalama < 1,0 kg/m Tek ≤2
2
değer < 1,5 kg/m
FTO: Donma –Çözünme olayı gerçekleşmeyen yerler.
FT1: Donma –Çözünme olayı gerçekleşen yerler.
FT2: Donma –Çözünme olayı olan ve buz çözücü maddelerin kullanıldığı yerler.
Yol kaplamasının, donma-çözünme ve buz çözücü maddelerin etkilerine maruz kalması durumunda,
beton TS EN 206, TS 13515 standardına göre XF4 çevresel etki sınıfında seçilmeli ve donma
çözülme direnci kategorisi FT2 olmalıdır.
430.3.1.7 Betonun Dayanım Özellikleri

Beton yol kaplamasının min. dayanım gereksinimleri Tablo 3.6’ de verilmektedir.
Tablo 3.6 Yol Kaplama Betonunun Karakteristik Basınç, Eğilme, Yarma Dayanım Değerleri
28 günlük betonun minimum değerleri
Eğilme dayanımı * Yarmada çekme dayanımı (3
Karakteristik basınç dayanımı (3 numune ortalaması) numune ortalaması)
2
fck, (N/mm ) fcbt Fsk
2 2
(N/mm ) (N/mm )
C30/37 F4,5 S3,3
*Eğilme dayanımının, sadece başlangıç (tasarım) deneyleri için kanıtlanması gereklidir.
Beton yol kaplamalarının dayanımı;
Basınç Dayanımı, TS EN 12390-3 standardına,
Yarmada- Çekme Dayanımı TS EN 12390-6 standardına,
Sayfa 22 / 73
Eğilmede - Çekme Dayanımı TS EN 12390-5 (İki noktadan yükleme metodu) standardına göre kontrol
edilmelidir.
Beton sınıfı ;
Beton basınç dayanım sınıfı, TS EN 206, TS 13515 standardında verilen sınıflara uygun olarak,
Beton yarmada çekme dayanım sınıfı, Tablo 3.7’de belirtilen sınıflara uygun olarak,
Tablo 3.7 Yarmada – Çekme Dayanım Sınıfları (fsk)

b
Beton Dayanım Sınıfı (MPa) a fsk (MPa)
Yarma Dayanım sınıfı
sk
C20/25, C25/30 S2.7 2,7
C25/30, C30/37 S3.0 3,0
C25/30, C30/37,C35/45 S3.3 3,3
C30/37, C35/45 S3.7 3,7
C35/45, C40/50 S4.0 4,0
C40/50, C45/55 S4.3 4,3
C40/50, C45/55, C50/60 S4.6 4,6
C50/60 S4.8 4,8
C45/55, C50/60 S5.0 5,0
a
Özel durumlarda izin verilen ara mukavemet seviyeleri kullanılabilir.
b
fsk 28 günlük karakteristik dayanımdır. Numune çapı; agrega nominal boyutunun en az 3,5 katı ve silindir yüksekliği, çapın iki
katına sahip olacak ve bununla birlikte min. kesit boyutu 100 mm olacaktır. Yarmada çekme dayanımı TS EN 12390-6
standardına göre belirlenecektir.
Referans yöntem; çapı 150 mm ve uzunluğu 300 mm olan silindir şekilli numunelerin kullanılmasıdır. Ancak silindir numunelerde
numune büyüklüğünün, ölçülen çekme dayanımı üzerindeki etkisinin, verilerdeki muhtemel değişkenlik sebebiyle önemli olmadığı
belirlenmiştir( TS EN 12390-6). Bu nedenle çapı 100 mm ve uzunluğu 200 mm olan silindir şekilli numuneler de kullanılabilir.
Beton eğilme dayanım sınıfı, Tablo 3.8’de belirtilen sınıflara uygun olarak belirlenmelidir.
Tablo 3.8 Yarmada – Çekme Dayanım Sınıfları (ffk)

b
Dayanım Sınıfı
a Ffk (MPa)
F2 2,0
F3 3,0
F3.5 3,5
F4 4,0
F4.5 4,5
F5.5 5,5
F6.5 6,5
F8.5 8,5
F9 9,0
F10 10,0
a
Özel durumlarda izin verilen ara mukavemet seviyeleri kullanılabilir.
b
ffk 28 günlük karakteristik dayanımdır. Prizma kesit boyutları; agrega nominal boyutunun en az 3,5 katı ve min 100x100mm ve
prizma boyu da kesit boyutunun 3,5 katından az olmayacaktır.
430.3.1.7.1 Basınç Dayanımı
Beton Tasarımı:
Beton yol kaplamalarının basınç dayanımı özellikleri tayini için, TS EN 12350-1 standardına göre, 150
mm ebadında küp ya da 150x300 mm ebadında silindir numuneler alınmalı ve 28 gün küre tabi
tutulduktan sonra TS EN 12390-3 standardına göre deneye tabi tutulmalıdır.
Sayfa 23 / 73
Başlangıç testleri için beton basınç dayanımları karışım tasarımında kullanılacak hedef basınç
dayanımları, TS 802’de verilmiştir.
Standart sapma biliniyorsa, fcm = fck + 1,48σ Standart sapma bilinmiyorsa, fcm = fck + Δf
Bu değer, C30/37 MPa sınıfı beton için Δf=6,0 MPa’ dır. C30/37 MPa beton sınıfı için;
fcm,küp= fck,küp+6,0 = 37+6,0= 43 MPa’ dır.
Şantiyede Yapım Aşamasında Nitelik Denetimi:

Hazır beton tesisinden şantiyeye bir gün içerisinde teslim edilen beton için asgari numune alma sıklığı
Tablo 3.9’da belirtildiği şekilde uygulanmalıdır. Nitelik denetimi için ilgili betondan alınacak numune
miktarı, Tablo 3.9’da verilen kriterlerden en yüksek numune alma sıklığında en fazla deney sonucu
sayısı elde edilecek şekilde belirlenmelidir.
Tablo 3.9 Numune Alma Planı
1.kriter 2.kriter
Bir gün içerisinde imalatı Numune alınacak asgari beton yükü
Bir gün içerisinde imalata veya transmikser/kamyon sayısı
3 tamamlanan kaplama
giren beton miktarı (m ) 2
alanı (m )
0-24 - 2
25-100 < 450 3
101-150 451-600 4
151-200 651-850 5
201-250 851-1050 6
251-300 1051-1250 7
301-400 1251-1450 8
401-500 1451-1650 9
501-600 1651-1850 10
3
İlave her 200 m hacim veya ilave her
2
> 600 > 1850 200 m alan için yukarıdaki sayılara 1
ilave edilir.
Şantiyede, işin başından alınan numunelerin, 28 günlük basınç dayanımları, Tablo 3.10’da verilen kriterleri
sağlamalıdır.
Tablo 3.10 Beton Basınç Dayanımı İçin Kabul Koşulları
1.kriter 2.kriter
2 2
“n” adet deney sonucu ortalaması (fcm) N/mm Herhangi tek deney sonucu (f ) N/mm
≥ fck+4 ≥ fck-4
Not:
1) Bir deney sonucu teşkili için, aynı taze beton harmanı veya beton yükünden en az 2 veya daha fazla sayıda numune
alınır. Deney sonucu “n”, bu sonuçların aritmetik ortalamasıdır
2) Harman: Karıştırıcıda (mikser) bir işlem devresinde imal edilen veya sürekli karıştırıcıdan bir dakikalık sürede
boşaltılan taze beton miktarıdır. Her bir betoniyer veya mikser dökümü bir beton harmanı, her bir transmikser bir
beton yükü olarak kabul edilir.
3) Beton yükü: Bir araçta taşınan ve bir veya daha fazla harmandan meydana gelen beton miktarı.
Sayfa 24 / 73
4) Beton basınç dayanımı sonuçlarının değerlendirilmesinde; aynı taze beton harmanından iki veya daha fazla
sayıda deney numunesi hazırlandığında ve bu numunelerden elde edilen sonuçlardan herhangi birinin, ortalama
sonuca göre sapmasının %15'den daha fazla olması durumunda, numune sonuçlarının hepsi reddedilir. Ancak,
ikiden fazla numune olması durumunda, numuneler ve sonuçlar üzerinde yapılacak incelemeye göre sonuçlardan
herhangi birinin ortalamaya dahil edilmemesini haklı gösterecek bir sebep varsa yalnızca bu sonuç ortalamaya
dahil edilmez ve değerlendirmede geriye kalan numune sonuçları kullanılır.
Şantiye getirilerek, inşaat yerinden alınan C30/37 MPa sınıfı betonun, uygunluk kriterleri:
En küçük tek deney sonucu (150mm küp) 37-4 = 33 N/mm2
En küçük “n” adet deney sonucu ortalaması (150mm küp) 37+4 = 41 N/mm2’dir.
Şantiyede inşaat yerinde taze betondan alınan numunelerin yarma dayanımları Tablo 3.12’de verilen
Şantiye Uygunluk Değerlerini sağlamalıdır.
Not:
1) Karakteristik yarma çekme dayanımı başlangıç standart sapması, 28 günlük en az 15 silindir deney numunesi
üzerinden belirlenmelidir. Bu durumda;
Hedef dizayn değeri ≥ ftk + 1,48σ Standart sapma bilinmiyorsa;
Hedef dizayn değeri ≥ ftk + Δf(1,0) MPa
2) Herhangi tek deney sonucu ≥ fsk - 0,5 MPa
3) “n” adet deney sonucu ortalaması ≥ fsk + 0,5 MPa olarak alınmalıdır.
4) Şantiye Uygunluk Değerleri, arazide imalat sırasında taze betondan alınan silindir numunelerin yarmada-
çekme dayanımı uygunluğunun değerlendirilmesinde kullanılır.
5) Beton numunelerinin yarmada- çekme dayanımı, TS EN 12390-6 standardına göre tespit edilecektir.
430.3.1.7.2 Eğilme Dayanımı
Beton Tasarımı:
Beton yol kaplamalarının eğilme dayanımı özellikleri tayini için, TS EN 12350-1 standardına göre,
150x150mm ebadında L ≥ 525mm uzunluğunda kiriş numuneleri alınmalı ve 28 gün küre tabi
tutulduktan sonra TS EN 12390-5 standardına göre(iki noktadan yükleme) deneye tabi tutulmalıdır.
Başlangıç testlerinde hedeflenen eğilme dayanımları Tablo3.11’da verilen kriterleri sağlamalıdır.

Tablo 3.11 Eğilme Dayanımı Başlangıç (Tasarım) Deneyi Değerleri
2
Eğilme Dayanımı (N/mm )
Eğilme Dayanım sınıfı
Min. tek deney sonucu “3” adet deney sonucu
ortalaması
min. F4.5 ≥ 4,0 ≥ 5,0
430.3.1.7.3 Yarmada Çekme Dayanımı
Beton Tasarımı:
Beton yol kaplamalarının yarmada çekme dayanımı özellikleri tayini için, TS EN 12350-1 standardına
göre, 150x300mm ebadında silindir numuneler alınmalı ve 28 gün küre tabi tutulduktan sonra TS EN
12390-6 standardına göre deneye tabi tutulmalıdır.
Başlangıç testlerinde hedeflenen yarma dayanımları Tablo 3.12’de verilen tasarım hedef değerlerini
sağlamalıdır.
Sayfa 25 / 73
Tablo 3.12 Yarmada – Çekme Dayanımı Uygunluk kriterleri
Yarmada – Çekme Dayanımı

Tasarım hedef değeri 2
Yarmada Çekme 2 Şantiye Uygunluk Değerleri (N/mm )
(N/mm )
Dayanım sınıfı Herhangi tek deney “n” adet deney sonucu
Ort. Değer
sonucu ortalaması
(ftk+ 1,0)
(ftk- 0,5) (ftk+ 0,5)
5
S 3.3 ≥ 4,3 ≥ 2,8 ≥ 3,8
Not:
1) Bir deney sonucu teşkili için, aynı taze beton harmanı veya beton yükünden en az 2 veya daha fazla sayıda
numune alınır. Deney sonucu “n”, bu sonuçların aritmetik ortalamasıdır
2) Harman: Karıştırıcıda (mikser) bir işlem devresinde imal edilen veya sürekli karıştırıcıdan bir dakikalık sürede
boşaltılan taze beton miktarıdır. Her bir betoniyer veya mikser dökümü bir beton harmanı, her bir transmikser
bir beton yükü olarak kabul edilir.
3) Beton yükü: Bir araçta taşınan ve bir veya daha fazla harmandan meydana gelen beton miktarı.
4) Beton basınç dayanımı sonuçlarının değerlendirilmesinde; aynı taze beton harmanından iki veya daha fazla
sayıda deney numunesi hazırlandığında ve bu numunelerden elde edilen sonuçlardan herhangi birinin, ortalama
sonuca göre sapmasının %15'den daha fazla olması durumunda, numune sonuçlarının hepsi reddedilir. Ancak,
ikiden fazla numune olması durumunda, numuneler ve sonuçlar üzerinde yapılacak incelemeye göre
sonuçlardan herhangi birinin ortalamaya dahil edilmemesini haklı gösterecek bir sebep varsa yalnızca bu sonuç
ortalamaya dahil edilmez ve değerlendirmede geriye kalan numune sonuçları kullanılır.
5) Beton dayanım sınıfı C30/37MPa olması durumunda yarma dayanım sınıfı S3.3 olacaktır. Farklı beton dayanım
sınıfı seçildiğinde; C35/45 dayanım sınıfı için yarma dayanım sınıfı S3.7, C40/50 dayanım sınıfı için yarma
dayanım sınıfı S4.3 uygulanacaktır.
430.4 BETON YOL KAPLAMALARINDA KULLANILAN DİĞER MALZEMELER İÇİN

GEREKLİLİKLER
430.4.1 BETON KİMYASAL KÜR MADDELERİ

Beton kaplamalarında en yaygın olarak kullanılan bakım malzemeleri, sıvı membran kür kimyasallarıdır.
Beton yüzeyine uygulanan kimyasal kür maddeleri CEN/TS 14754-1, TS 10966 standardına uygun
olmalıdır. TS 10967 standardına göre yapılan su tutuculuk özelliği deneyi sonucunda, 72 saatlik
süredeki su kaybı 0,55 kg/m2 ’yi aşmamalıdır.
Sahaya gelmiş ürünlerin açılmamış ambalajından alınmış örneklerle analiz sertifikalarında beyan edilen
değerlere uygunluğu öncelikle akredite olmuş laboratuvarlarda tespit edilmelidir.
Numuneye ait (kullanılacağı proje adı, katkı adı, üretim tarihi, son kullanma tarihi, tavsiye edilen
dozaj aralığı, kullanım için açıklama ve gerekli güvenlik önlemleri, malzeme güvenlik bilgi formu,
depolama koşulları, üretimin seri numarası vb.) gerekli tüm bilgiler ile katkıya ait fiziksel ve kimyasal
testlere ilişkin (Renk ve koku, etkin bileşen, yoğunluk, çimento tipleri ile uyumu, geleneksel katı madde
miktarı, pH değeri, toplam katkı ağırlığının yüzdesi cinsinden klor içeriği ve suda çözünebilir klorür
miktarları, katkının kütlece yüzdesi olarak suda çözünen alkali oksit miktarı/yüzdesi, ürün
kataloğu/prospektüsleri, vb.) raporlar idareye verilmelidir.
Sayfa 26 / 73
Kimyasal kür malzemeleri asla kuru yüzeye ve çok sulu yüzeye uygulanmamalıdır. Beton yüzeyindeki
parlama biter bitmez uygulamaya geçilmelidir.
Betonun, güneş ışınlarından dolayı ciddi ölçüde artan sıcaklığı nedeniyle, güneşli ve sıcak havalarda
yapılacak beton dökümlerinde, güneş ısısını yansıtabilmesi için kür kimyasalları beyaz pigment içermelidir.
Spreyleme yaparken kişisel koruyucu ekipman kullanılmalıdır.
430.4.2 TEMEL AYIRMA ELEMANLARI

Beton yol kaplamasını hidrolik bağlayıcılı alt tabakadan ayırmak ve astar işlevini yerine getirmek amacıyla
kullanılır.
Beton üstyapının hidrolik bağlayıcılı temelle bir bağ oluşturma potansiyeli yüksek olduğundan, bağ
kırıcı bir ortamın temel yüzeyine uygulanması önem teşkil etmektedir.
Sürtünmenin azaltılabilmesi ve beton üstyapının temel katmanlarıyla bağ oluşturmasının
önlenebilmesinde kullanılabilecek alternatif malzemeler;
x Geotekstiller (Örgüsüz – Dokusuz)
x Polietilen örtüler: Kaplamada ya da temelde rutubetle alakalı sorunlara sebep olabilir.
x Asfalt emülsiyonları: Daha pürüzsüz (düz) temel yüzeylerinde iyi sonuçlar vermektedir.
x Kür kimyasalları: İki tabaka beyaz pigmentli parafin esaslı malzemelerdir.
Hidrolik bağlayıcılı taşıyıcı temel tabaka üzerine yapılan beton kaplamalarda iki tabaka arasına
dokusuz geotekstil uygulanmalıdır.
Geotekstiller Tablo 4.1’e uygun olmalıdır.

Tablo 4.1.Geotekstiller İçin Gereklilikler
Özellikler Gereklilikler
Birim Ağırlık 2 2
450 g/m ≤ MA ≤ 550 g/m
(TS EN ISO 9864)
(1)
d2(%±0,5) ≥ 3,0 mm
2 (1)
Kalınlık (2/20/200 kN/m yük altında ) (TS EN ISO 9863-1) d20(%±0,5) ≥ 2,5 mm
(1)
d200(%±0,5) ≥ 1,0 mm
Çekme Dayanımı ( Maksimum Yükte ) (TS EN ISO 10319) ≥ 10 kN/m
Maksimum Yükteki Uzama (TS EN ISO 10319) ≤ 130 %

-1
Düzleme göre normal konumdaki su geçirgenlik özelliği (m s ) (2) -4
kV20(%±0,5) ≥ 1x10
(TS EN ISO 11058)
(3) -4
kH20(%±0,5) ≥ 5x10
Düzleme göre su drenaj kapasitesi (TS EN ISO 11058) (3) -4
kH200(%±0,5) ≥ 2x10
(4)
Hava Direnci (TS EN 13249) Arta kalan dayanım ≥ 60 %
(5)
Alkaliye duyarlılık (ISO TR 12960) ≥ % 96 (PP/PE)
(1) (2) (3) (4)
Yükleme toleransı Sıcaklık toleransı Yükseklik toleransı 1 Aylık
(5)
Polypropylene (PP) and Polyethylene (PE)
Sayfa 27 / 73
430.4.3 KAYMA DEMİRLERİ (DOWELS)
Plakalar arasında yük aktarımını geliştiren ve faylanmayı önleyen düz çelik çubuklardır.
Demirler TS EN ISO 15630-1 standardına göre; akma dayanımları 420-280 MPa olan düz yuvarlak
çelikten yapılmış, projesine uygun boyutlarda ve en az 25mm çapında (ağır trafik yüklerine maruz
kalacak üstyapılarda en düşük kayma demiri çapı 30 mm’dir), 500mm uzunluğunda olmalıdır. Kayma
demiri aralıkları genellikle 25cm’dir. Emniyet şeritlerinde bu mesafe 2 katına çıkarılabilir. Boyuna
derzlerden ve plaka kenarından kayma demiri mesafesi 25 cm olmalıdır.
Demirlerin çap ve çap toleransları TS EN 10060 standardına uygun olmalıdır. Demirlerin uzunluk toleransı
±5 mm olmalıdır.
Demirler düz (doğru) olmalı, üzerinde demir çapını azaltan veya artıran, çapak ve yüzey kusurları
bulunmamalıdır. Dübellerin uçları kısaltılırken, ucunun kesimi sırasında, serbest hareketi önlenecek
şekilde deforme edilmemesi gerekmektedir.
Kayma demirleri plaka kalınlığının ortasına ve beton kaplamanın eğimine göre monte edilmelidir. Yol ve
yol yüzeyi eksenine paralel olmalıdır.
Demirlerin korozyona karşı korunmasında ulusal standart ve hükümlere uygun gerekli tedbirler
alınacaktır. Paslanmayı engellemek ya da geciktirmek amacıyla çelik demirler 0,2 ile 0,4 mm
kalınlığında epoksi ile tamamiyle kaplanmalıdır.
Demirlerin betona aderansını önlemek için, bağ kırıcı bir malzeme aracılığı ile demir uzunluğunun en az
bir yarısı (bitüm, ince bir plastik tabaka, kalıp ayırıcı yağlar, beyaz pigmentli kür kimyasalları ile)
kaplanmalıdır. Ortalama kaplama kalınlığı 1,25mm’den daha fazla olmamalıdır.
Gres yağı betonun yeterince yerleşmesine ve kayma demirinin tamamen kaplanmasını engelleyerek
demir etrafında boşluk oluşumuna sebep olacağından kullanılmamalıdır.
430.4.4 BAĞLANTI (ANKRAJ) DEMİRLERİ (TIE BARS)

Bağlantı demirleri (nervürlü demirler) boyuna derzler boyunca, plakaların birbirinden ayrılmasını
önlemek amacıyla yerleştirilmektedir. Bağ demirleri döşemelerin faylanmasını ve yatay hareketini
engellemekte, döşemeler arasında yük aktarımına yardımcı olmaktadır. Bağ demirleri ayrıca bordür
ve oluk gibi tamamlayıcı kenar elemanların kaplamaya bağlanmasında da kullanılmaktadır. Bağlantı
demirleri nervürlü oldukları için, betona bağlanmakta ve harekete izin vermemektedir (tasarım olarak
böyle hareketlere izin veren düz kayma demirlerinin aksine). Bu sebeple bağ demirleri boyuna derzler
arasındaki açıklıkları en aza indirgemekte ve agrega kenetlenmesini korumaktadır.
Boyuna derzler için kullanılan nervürlü bağlantı demirleri, B420B veya B500B sınıfında olacak ve TS
EN 10080, TS 708 standardında belirtilen özelliklere uygun olmalıdır.
Kayma demirlerinde olduğu gibi, bağlantı demirlerinin tümü de korozyon koruması için, sadece orta
kısımda 200mm uzunluğunda, 0,2 - 0,4mm kalınlığında epoksi ile kaplanmış olmalıdır.
Bağlantı demirlerinin ankrajının yeterli olup olmadığının kontrolü için çekip çıkarma (pull-out) testi
yapılmalı ve çekme kuvveti en az 40 kN olmalıdır.
Bağlantı demirleri, kaplama kalınlığının alttan 1/3’lik kısmına yerleştirilir ve kaplama alt yüzeyinin en az 5
cm üzerinde olmalıdır.
Sayfa 28 / 73
430.4.4.1 Yapıştırıcılı Ankrajlar
Beton kaplamalarda kullanılan bağlantı demirleri, TS EN 13877-1 standardına göre 20 mm çap ve
650mm uzunluğunda olmalıdır. Akma dayanımları 500 N/mm2 olmalıdır. Ankraj uçları 45°açı ile iki
taraftan eğimli (sivri) hale getirilmelidir.
Korozyon koruması için, orta kısımda en az 200mm uzunluğunda, 0,2 - 0,4mm kalınlığında epoksi
kaplama ile kaplanmış olmalıdır.
Yapışkan ankraj malzemesi ile deliklere monte edilen bağlantı demirleri kullanıldığında,
x 20 mm çapında ve min. 650mm boyunda olmalıdır.
x Delik çapı 28mm olmalıdır.
x Enjeksiyon malzemesi (M24) kullanılmalıdır.
x Yerleştirme uzunluğu en az 250mm olmalıdır.
430.4.4.2 Betonlanmış Ankrajlar

Beton kaplamalarda kullanılan bağlantı demirleri, TS EN 13877-1 standardı Tablo 4.2’e göre 20 mm çap
ve 800mm uzunluğunda olmalıdır. Akma dayanımları 500 N/mm2 olmalıdır. Bunlar betona taze
halde iken ankrajlanan demirlerdir.
Korozyon koruması için orta kısımda en az 200mm uzunluğunda, 0,2 - 0,4mm kalınlığında epoksi kaplama
ile kaplanmış olmalıdır.
430.4.4.3 Vidalı Ankrajlar

Korozyon koruması için, 0,2 - 0,4mm kalınlığında epoksi ile kaplanmış olmalıdır.
Tablo 4.2 Bağlantı Demirlerinin Boyutları
Çap (mm) Boy (mm)

Tie bars
10 12 16 20 800
Not 1: Bakım işlerinde daha kısa bağlantı demirleri kullanılabilecektir.
Not 2: Kalın kaplamalarda (havaalanı-liman) ya da özel uygulamalarda (rijit kaplamalardan esnek yapıya geçişlerde) daha uzun
bağlantı demirleri kullanılabilecektir.
430.4.4.4 Kayma ve Bağlantı Demirlerinin Epoksi ile Kaplanması

Epoksi boya
Kayma ve Bağlantı demirlerinin epoksi ile kaplanması ASTM A 775 ve ASTM A 1078 standartlarına
uygun gerçekleştirilmelidir.
Çubuklar, yağ, gres yağı, boya veya klorür gibi kontaminantlar içermemelidir.
Kullanılacak olan toz epoksi, uluslararası referanslara sahip ve ASTM A775 standardı Ek A1’ e uygun
kalitede olmalıdır. Bu uygunluk uluslararası akredite bir laboratuvar tarafından test edilmiş olmalıdır ve
test raporu alıcıya sunulmalıdır.
Şantiyede gerektiğinde tamir amaçlı kullanılacak olan epoksi malzemesi (toz epoksi) üreticisi
tarafından tedarik edilmelidir. Bu yama malzemesi kaplamayla uyumlu, beton ile reaksiyona
girmeyen bir malzeme olmalıdır.
Sayfa 29 / 73
Kullanılan her bir parti epoksi toz kaplamanın lot numarasını, malzeme miktarını, imalat tarihini, epoksi
toz kaplama üreticisinin adını ve adresini açık bir şekilde belirten bir sertifikanın ve tedarik edilen toz
kaplamanın 3.5 doğrultusunda uygun bulunmuş bileşimin aynısı olduğunu gösteren bir belgenin
verilmesi gerekmektedir.
Epoksi toz kaplama kullanıma hazır oluncaya kadar, üreticinin yazılı talimatları doğrultusunda ısı
kontrollü bir ortamda muhafaza edilmelidir. Bu noktada, toz kaplamanın muhafaza edildiği deponun
sıcaklığının tesisin ortam sıcaklığının altında bulunması halinde, toz kaplamaya, tesisin ±2°C ortam
sıcaklığına ulaşması için yeterli zaman tanınmalıdır.
Toz kaplamanın, üreticisi tarafından yazılı olarak tavsiye edilen raf ömrü içerisinde kullanılması
gerekmektedir.
Siparişte belirtilmiş olması halinde, her bir partiden alınacak ve o partiyi temsil eder nitelikte, 0,2kg
ağırlığında numunenin teslim edilmesi gerekmektedir. Bu numunelerin hava geçirmez bir kaba konulması
ve alındıkları partinin numarasının da bu kabın üzerinde belirtilmesi gerekmektedir.
Yüzey Hazırlama
Eritici tuz, tuz spreyi veya üretim sürecine maruz kalmaktan dolayı tuz kontaminasyonlu olduğu
tespit edilen kumlama malzemesi kullanılmayacaktır.
Kaplanacak çeliğin yüzeyinin, ISO 8501-1 Sa 2 ½ doğrultusunda uygun bir aşındırıcı ile raspalanarak
beyaza yakın metal yüzey elde edilecek şekilde temizlenmesi gerekmektedir. Nihai yüzey durumu,
ISO 8501-1’e göre belirlenecektir.
Test Yöntemleri ASTM D4417 Yöntem C doğrultusunda belirlendiği şekilde uygun bir profil ölçer ile ya
da Yöntem B’ye uygun olarak, maksimum profil derinliğinin yanı sıra tepe noktası sayısını da ölçen bir
profilometre tipi yüzey ölçüm cihazı kullanarak elde edilen ortalama yüzey profili azami pürüzlülük
derinliği değeri 1.5 ila 4 mil [40 ila 100 μm] arasındaysa, yüzey profilinin yeterli düzeyde olduğu kabul
edilecektir.
Kumlama işleminin ardından kumlama ile temizlenmiş çelik yüzeyi tozdan, kum taneciklerinden ve
diğer yabancı maddelerden arındırmak amacı ile, çok yönlü, yüksek basınçlı kuru hava bıçakları
kullanılacaktır. Hava bıçakları çelik üzerine yağ bırakmamalıdır.
Epoksi Kaplamanın Uygulanması
Epoksi toz kaplama, temizlenmiş çelik yüzeyine, çelik yüzey işlemlerinin tamamlanmasının ardından
ve yüzeyde, oksidasyon oluşmadan önce, mümkün olan en kısa süre içerisinde uygulanacaktır.
Kaplamanın uygulanması, hiçbir surette temizlik sonrasında 3 saatten daha uzun bir süre
geciktirilmeyecektir.
Epoksi toz kaplama, çelik yüzeyin başlangıçtaki ısı aralığı ve uygulama sonrası kürleme gereklilikleri
bakımından üreticinin yazılı tavsiyeleri doğrultusunda uygulanacaktır.
Süreklilik arz eden işlemler sırasında çelik yüzeyinin kaplama işleminin hemen öncesindeki sıcaklığı
kızılötesi tabanca, kontak termometre ya da kalem tipi termometre yardımıyla her yarım saatte bir
ölçülmelidir.
Kalem ya da kontak tipi termometrenin kaplama öncesinde ve kızılötesi tabancanın kaplama

sonrasında kullanılması önerilmektedir.
Sayfa 30 / 73
Epoksi kaplama elektrostatik püskürtme veya diğer uygun yöntemlerle uygulanmalıdır.
Kayma ve Bağlantı demirleri gerçek boylarında kaplama yapılmalıdır. Epoksi kaplı Kayma ve Bağlantı
demirlerinin testereyle kesilmesine zorunluluk olmadıkça izin verilmemelidir. Dübellerin uçları çapaksız
ve çıkıntısız olmalıdır. Epoksi kaplı Kayma ve Bağlantı demirleri, alevle kesilmiş olmamalıdır.
Kaplanmış Elemanlara Yönelik Gereklilikler
Kaplama Kalınlığı
Epoksi kaplı Kayma ve Bağlantı demirlerinin kürleme sonrası kaplama kalınlığı, 200-400 mikron olacaktır.
Kayıtlı tek bir kaplama kalınlığı ölçümü, münferit üç okuma değerinin ortalamasıdır. Test numunelerinin
her bir tarafında eşit aralıklarla en az beş adet kayıtlı ölçüm alınmalıdır (test numunesi başına en az
15 kayıtlı ölçüm).
Kabul işlemleri bakımından, tüm kaplama kalınlığı ölçümlerinin ortalaması, öngörülen asgari kalınlık
değerinden düşük olmayacaktır. Hiçbir kaplama kalınlığı ölçümü, öngörülen asgari kalınlık değerinden
%80 daha düşük olmayacaktır.
Kaplanmış numunelere ait kalınlık test raporları verilmelidir.
Ölçümler, kalınlık ölçüm cihazı üreticisinin kalibrasyon ve kullanım talimatları doğrultusunda ASTM SSPC-
PA 2’ye uygun bir şekilde yapılacaktır. Çekmeli veya sabit uçlu ölçüm cihazları kullanılmalıdır.
Mıknatısın yüzeyden çekildiği anda operatörün okumayı gözlemlemesini gerektiren kalem tipi çekmeli
ölçüm cihazları kullanılmamalıdır.
Kaplamanın Sürekliliği
Sürekliliğin sağlanamadığı, Süreksizlik miktarı Epoksi kaplı Kayma ve Bağlantı demirleri üzerinde 30
cm/adet (metre başına 3 gözenekten) den fazlası olmamalıdır.
Süreksizlik kontrolleri, fabrikada 67.5 V, 80 000 ohm değerlerine sahip ıslak sünger tipi doğru akımlı
bir süreksizlik tespit cihazı ile gerçekleştirilecektir. Süreksizlik kontrolü 60 dakikada bir yapılmalıdır.
Süreksizliklerin düzenli bir şekilde gelmeye başladığı tespit edilirse, süreksizliklerin kaynağı araştırılıp
ortadan kaldırılmalıdır.
Kaplanmış numunelere ait süreklilik test raporları verilmelidir.
Kaplamanın Yapışması
ASTM A775/A775M standardı uyarınca katodik soyulma (adezyon) testi gerçekleştirilecektir. Kaplanmış
numunelere ait katodik soyulma test raporları verilmelidir.
Testlerin Sayısı
Kaplama kalınlığı, yapışkanlık ve süreklilik ile ilgili testlerin sayısı ve sıklığının şartnamede
belirlenmediği durumlarda, kaplama kalınlığı ve sürekliliğine ilişkin testler üretim sırasında saatte bir ve
her çap için yapılmalıdır.
Kaplamanın yapışma düzeyini ölçmek amacı ile düzenlenen katodik soyulma testleri, üretim sırasında
her sekiz saatte bir, en az bir kayma yada bağ demiri üzerinde gerçekleştirilmelidir.
Testlerin Tekrarlanması
Sayfa 31 / 73
Kaplama kalınlığı, sürekliliği ya da kaplama yapışkanlığı için teste tabi tutulan numunelerin testi
geçememesi halinde, başarısızlıkla sonuçlanan her bir test için, rastgele seçilmiş numuneler üzerinde
iki adet yeni test gerçekleştirilecektir. Yeniden test edilecek her iki numune de, işbu şartnamenin
gerekliliklerini karşılamalıdır.
Taşıma
Epoksi ile kaplanmış demirlerin taşıma sırasında kaplamaya zarar vermemek için azami dikkat sarf
edilmelidir. Zarar görmüş demirler tamir kriterlerine uyuyorsa tamir edilmelidir, uymayan demirler
red edilecektir.
Tüm bağlama şeritleri epoksi kaplamaya zarar vermeyecek şekilde olmalıdır.
Epoksi ile kaplanmış demir desteleri, hasarı en aza indirmek için koruyucu platform veya yüzeyler
üzerinde zeminden yüksekte depolanacaklardır.
Epoksi ile kaplanmış demirler düşürülmemeli veya sürüklenmemelidir.
Depolama
Şartlar gereği epoksi ile kaplanmış demirlerin iki aydan daha uzun bir süre açık havada muhafaza
edilmesi gerekirse, epoksi ile kaplanmış demirlerin güneş ışığından, tuz serpintilerinden ve hava
şartlarından korunması için koruyucu tedbirler alınmalıdır.
Üretici, epoksi ile kaplanmış demirleri koruyucu muhafaza olmaksızın depoladıysa, epoksi ile
kaplanmış demirlerin açık havaya yerleştirildiği tarih, epoksi ile kaplanmış demirlerin etiketlerine
kaydedilecektir.
Epoksi ile kaplanmış kayma ve bağlantı demirleri tek tek koruyucu polietilen köpük ya da file
içerisine konulmalı ve bu demirler uygun boyutta bir tahta sandık içerisine dizildikten sonra sevkiyatı
yapılmalıdır. Alıcının deste ile sevkiyat talep ettiği durumlarda epoksi ile kaplanmış demirler ya da
epoksi ile kaplanmış demir desteleri, mutlaka opak polietilen örtüler ya da diğer uygun opak koruyucu
malzeme ile örtülmelidir.
İstifli epoksi ile kaplanmış demirlerde, koruyucu örtü istiflenmiş malzemenin çevresine sarılmalıdır.
Örtü yeterli şekilde sabitlenmeli ve örtü altında yoğuşmayı asgari düzeyde tutmak amacı ile epoksi
ile kaplanmış demirler arasında havalanma sağlanmalıdır.
Kontrol
Üretim gerçekleştirilirken, sipariş edilmiş olan epoksi ile kaplanmış demirlerin üretiminin yapıldığı
kısmına her an serbestçe girebilecektir. Üretici, malzemenin uygun olarak üretildiğini göstermek
üzere tesislere erişim sağlayacaktır. Aksi belirtilmediği müddetçe (ürün analizi hariç) tüm testler ve
denetim, şantiyeye nakliye öncesi üretim yerinde gerçekleştirilecektir.
İdarenin gerekli görmesi halinde, idare laboratuvarlarında veya akredite laboratuvarlarda ilgili
deneylerin yapılması/yaptırılması sağlanacaktır.
Taşıma ve İşleme Nedeniyle Hasarlı Kaplamanın İzin Verilen Miktarı
Alıcı vazgeçmediği müddetçe, gönderim öncesinde her bir epoksi ile kaplanmış demir üzerindeki
korunmasız çelik, yama malzemesiyle onarılacaktır.
Sayfa 32 / 73
Kaplama uygulama işlemi esnasında demirlerin asılması veya desteklenmesi nedeniyle oluşan
kaplanmamış alanlar, yama/tamir malzemesiyle onarılacaktır.
Aksi belirtilmediği müddetçe, tamir yapılan yerler ASTM A775/A775M’de belirtildiği şekilde minimum
kaplama kalınlığına sahip olacaktır.
Kaplama kalınlığı, tek bir noktadan ASTM SSPC-PA 2’ye uygun olarak ölçülecektir. Onarım malzemesinin
çoklu uygulamasına izin verilecektir.
Onarılmış hasarlı kaplamaların azami miktarı, her bir kayma veya bağ demirinin toplam yüzey alanının
% 1’ini aşmayacaktır.
Ürünlerin Reddi
Öngörülen şartlara uygun olmayan epoksi ile kaplanmış numuneler reddedilecek ve kontrast renkli bir
boya ile ya da diğer yöntemlerle işaretlenecektir. Üreticinin takdirinde olmak kaydıyla, etkilenmiş
olan parti değiştirilecek ya da alternatif olarak kaplaması sökülecek, yeniden temizlenecek, yeniden
kaplanacak ve öngörülen şartlar doğrultusunda kabul testleri için yeniden sunulacaktır.
Sertifika
Her bir parti kaplanmış numunelerin işbu şartnamede öngörülen şekilde test ya da muayene edilmiş
ve gerekli şartları karşılamış olduğunu gösteren sertifikalar/deney raporları gönderim sırasında alıcıya
teslim edilecektir. Satın alma siparişinde ya da sözleşmede öngörülmüş olması halinde, test sonuçlarının
raporu da sunulacaktır.
430.4.5 BETON ÇELİK ÇUBUKLARI (REINFORCING BARS)

Çatlamaları kontrol etmek ve taşıma kapasitesini artırmak amacıyla kullanılan, beton çelik çubukları
B500B sınıfında olacak ve EN 10080, TS 708 standardında belirtilen özelliklere uygun olmalıdır.
Sürekli donatılı beton kaplamalarda, donatı sürekliliği, ulusal standartlar ve kullanım yerindeki
hükümlere göre; bağlantı araçları, bindirme, kaynak ile yapılabilir.
430.4.6 DERZ SIZDIRMAZLIK MALZEMELERİ

Derzlerin doldurulmasındaki amaç, yüzey suyunun ve serbest parçaların üstyapı katmanlarına
sızmasını önlemektir.
Aşırı su, alttemel veya temel yumuşamasını ve zamanla buralarda bulunan ince tanelerin su
çekmesine sebep olabilir. Bu tarz bozulmalar yapısal destek kaybı, üstyapı oturması ve/veya faylanma
gibi sorunlara yol açabilir.
Ayrıca serbest parçaların derz içine girmesi ile sıcak havalarda kaplamanın genleşmesi, serbest
parçacıklar tarafından engellendiği için derz boyunca aşırı yüksek basınçlar oluşmaktadır.
Derz kesim genişlik ve derinlikleri projesinde verildiği gibi olmalıdır. Bununla birlikte; enine derz
kesim derinliği kaplama kalınlığının en az %25, en fazla %30 kalınlığında olmalıdır. Boyuna derz kesim
derinliği ise en az %40, en fazla %45 kalınlığında olmalıdır.
Derzler genellikle 3mm genişliğinde kesilir. Alttaki hedef çatlama için derz genişliğinin önemi yoktur.
Daha sonra derz boşluğu yapılması için derzlerin genişletilmesi gerekir. Yani kullanılacak dolgu
malzemesine göre derz geometrisi uyumlu hale getirilir.
Sayfa 33 / 73
Derzlerin suya ve yabancı maddelere karşı kapatılmaları amacıyla, derz dolguları olarak; sıcak ve
soğuk uygulamalı malzemeler ile sıkıştırılabilir sızdırmazlık profilleri kullanılmaktadır. Derz dolgu
malzemelerinin, derz boşluğunu kapatabilmesi için yeterli deformasyon ve yapışma özelliği göstermek
zorundadır.
Bitüm maddesine dayalı, sıcak uygulamalı derz dolguları, yakıt ve yağa dayanıklı değildirler. Bu direnç
gerekliyse soğuk uygulamalı derz harcı gereklidir. Bunlar tek yada iki bileşenli reaktif sistemlerdir.
Derzlerde kullanılan derz fitilleri beton tabakasının genleşmesine izin vermelidir. Bunlar betonun
genleşmesi sırasında deforme olmamalıdır.
Sızdırmazlık profilleri kullanılacak ise bunların düşük sıcaklıklarda nem girişini engelleyecek kadar derz
kenarlarına yeterli basınç uygulayabilmelidir.
Beton yol kaplamalarının yapımında boyuna ve enine derzler için derz dolgu malzemesi olarak giderek
daha çok sıkıştırılabilir elastik bağlantı profilleri kullanılmaktadır. Söz konusu profiller önceden
oluşturulmuş elastomerik bileşenlerdir. Bunlar sertleşmiş betonun derz boşluğuna ön gerilim altında
hava basıncı yardımıyla makine ile uygulanır. Geçiş noktalarında kesilir ve birbiri ile yapıştırılır. Bunların
sızdırmazlık etkisi derz harcına göre 3 kat daha fazladır ve ömürleri de daha yüksektir.
Derz dolgusu türüne göre her 8-12 yılda bir derz bakımı gerçekleştirilmelidir.
Sıcak uygulamalı derz sızdırmazlık malzemeleri TS EN 14188-1, soğuk uygulamalı derz sızdırmazlık
malzemeleri TS EN 14188-2, sıkıştırılabilir elastik sızdırmazlık profilleri TS EN 14188-3 standardına
uygun olmalıdır.
Kesilen derzlerde, derz yanaklarının derz harcına yapışmasını iyileştirmek için astar malzemesi
kullanılmalıdır. Astar malzemesi ile derz dolgu harcı birbiri ile uyumlu olmalıdır. Sıkıştırılabilir elastik
sızdırmazlık profilleri kullanıldığında astar yapılmamalıdır.
Derz kenarları, sızdırmazlık malzemelerinin monte edilmesi sırasında ve ileride taşıt yükleri altında
zarar görmemeleri için 45° açı ile pah yapılmalıdır. (Resim 6.11)
430.5 DENEME YOLU YAPIMI

Yüklenici, proje genişliği ve kalınlığında, gerçek ölçülerde bir test bölümünü yapacaktır. Bu test bölümü
için projede kullanılacak olan aynı ekipmanlar kullanılacaktır. Deneme yolunda projede istenilen tüm
kriterler (slump, hava miktarları, yoğunluk, beton dayanım karakteristikleri, kaplama kalınlığı, profil ve
genişlik kontrolü, yüzey düzgünlüğü, kayma direnci, aşınma direnci, donma çözülme direnci, kayma
demiri konumları, bağlantı demiri aderansları vb.) kontrol edilerek oluşacak problemler çözülecektir.
Bu testler idare laboratuvarlarında ya da idarenin onayladığı test kuruluşlarında masrafları yükleniciye
ait olmak üzere yaptırılacaktır.
Deneme yolu en az 50 metre olması kaydıyla, istenilen kriterleri karşılayacak uygun imalat sağlanana
kadar devam edilecektir.
Deneme yolu proje kesitleri içerisinde yapılabileceği gibi yol güzegahından altyapısışartnamelere uygun
olarak hazırlanmış ayrı bir platformda da yapılabilecektir.
Deneme yolunun proje kesitleri içinde yapılması halinde tüm kriterlerin sağlanması durumunda kalıcı
imalattan sayılacak ve ödenecektir.
Sayfa 34 / 73
430.6 BETON YOL KAPLAMALARININ İMALATI
Beton yolun yapımı, taze betonun hazırlanması ile başlar. Karıştırma, taşıma, yerleştirme, sıkıştırma,
kayma demiri ve ankraj demirlerinin montajı, düzeltme ve bitirme işlemleri, bakım/kür uygulanması
ve derzlerin kesiminin sınırlı bir zaman içerisinde yapılması gerekir.
Yüksek kaliteli bir beton yol ancak, yetkili bir yönetici ile tecrübeli bir ekibin etkin işbirliği ile
gerçekleştirilebilir.
Beton yol kaplamaları genel olarak kayar kalıplı beton yol finişerleri ile yapılmaktadır. Beton yol yapımı
için geliştirilen bu sistemde kayma demirleri önceden yerleştirilerek sabitlenmekte ve kalıp
sürüklenerek vibratörler ile beton sıkıştırılarak yüzey bitirilmektedir.
Bu finişerlerde otomatik yükseklik ve yön kontrolü bulunmaktadır.
Yeni gelişmiş beton yol finişerleri ile kayma demiri de makine tarafından otomatik olarak
yerleştirilmektedir.
İnsan gücü kullanımın ön planda olduğu sabit kalıp yöntemi ile yapılan beton yol kaplamaları ile
karşılaştırıldığında kayar kalıp yönteminde, insan gücü daha düşük, yol yapım kapasitesi ve kalitesi
daha yüksek, inşaat süresi daha kısa, yüzey düzgünlüğü ve betonun sıkıştırılması daha iyidir. Kayar
kalıplı beton finişerler ile kaplama tek tabaka halinde yapılabildiği gibi, üst ve alt beton iki katman
olarak da tek bir operasyonda inşa edilebilmektedir. Bu finişerlerin kurulum genişliği 15 m’ye
ulaşmakta ve günlük yerleştirme kapasitesi 1000 m’ye ulaşabilmektedir.
430.6.1 BETON ÜRETİMİ

Beton yol yapımı, üniform özelliklere sahip (homojen) betonun, sürekli (aralıksız) dökümünü
gerektirmektedir. Beton bileşim ve kıvamında oluşan herhangi bir değişiklik, finişerde düzensizliklere,
beton yüzeyinin düzgünlüğünün bozulmasına yol açabilmektedir. Bunları sürekli dengede tutmak
gerekmektedir. Bu da oldukça zordur. Bu yüzden taze beton, yeterli miktarda betonu hazırlama
kapasitesine sahip ve bileşimi homojen olarak üretebilen tek bir beton üretim tesisinden gelmelidir.
430.6.1.1 Bileşenlerin Tartılması

Başlangıç (tasarım) deneyi sonuçlarına göre karışım reçetesi oluşturulur. Beton bileşenleri, karışım
talimatına uygun olarak ilave edilir. Tüm bileşenler en fazla kütlece %3 sapma ile katılmalıdır. Karma suyu
ve katkı maddesi ilavesi hacim ölçüsüne göre yapılabilir.
Kullanılan agregaların, özellikle ince agregaların rutubeti büyük önem taşımaktadır. Dikkate alınmayan
nem dalgalanmaları bileşen oranlarını değiştirebilmektedir. Değişen nem içeriği ile taze betonun hava
içeriği, su- çimento oranı ve kıvamı değişebilmektedir. Rutubet düzeltmesinin sürekli yapılabilmesi
için, agregaların rutubet ölçümü sürekli olarak yapılmalıdır.
Hava-sürükleyiciler, su ile birlikte, karışıma beton santralinde ilave edilmelidir. Taze beton sıcaklığı, beton
bileşimi, beton karıştırma sırası ve süresinin, hava sürükleyicinin aktivasyonu üzerinde önemli bir etkisi
vardır. Düşük sıcaklıklarda genel olarak hava içeriği daha sabit olarak elde edilebilmektedir. Bu nedenle
üretim sırasında gerekli hava sürükleyici madde ilave miktarı, başlangıç deneyinde tespit edilenden farklı
olabilir.
Sayfa 35 / 73
Tablo 6.1 Bitirilmiş Beton Yol Kaplama Gereklilikleri
Gereksinimler
Karot Basınç Dayanım Sınıfı : min.CC30

Basınç dayanımı (karot 2
fi ≥ 26 N/mm (en düşük bireysel değer) (28 günlük)i
numunesi) 2
fm≥ 34 N/mm (en düşük ortalama değer) (28 günlük)
Karot Yarma Dayanım Sınıfı : min. SC3.0
Yarma dayanımı (karot 2
fi ≥ 2,5 N/ mm (en düşük bireysel değer) (28 günlük)i
numunesi) 2
fm ≥ 3,5 N/ mm (en düşük ortalama değer) (28 günlük)
Mikro hava kabarcığı içeriği A300 ≥ %1,5 (hacimce)
Sürüklenmiş hava (karot)
Mesafe faktörü Lort ≤ 0,24 mm
1. Gerçekleşen ortalama kalınlık ≥ dizayn kalınlığı
Kaplamanın kalınlığı
(1) 2. Herhangi bir tek değerin, dizayn kalınlığından sapması ≤ 5 mm (1000 m2’den alınan tek
karot numunesi için)
Bu iki kriterin birlikte sağlanması gerekmektedir.
Eğiklik (açı) ≤ 20 mm
(500mm kayma demiri uzunluğuna göre boyuna doğrultudaki dikey sapma)
Kayma demirlerinin
Yükseklikte sapması ≤ 20 mm
yerleşimi
(Kaplamanın boyuna eksenine göre, kayma demiri merkezinde ölçülen sapma)
500mm kayma demiri uzunluğuna göre Enine derze dik doğrultudaki yatay sapması ≤ 50 mm
Profile uygun konum Projesine uygun boyuna ve enine profil gerçekleştirilmeli ve Yüzey suyu drenajı sağlanmalıdır.
– Enine eğim Enine eğim sapması:
– Yükseklik Proje değerinden sapma ≤ % ± 0.2
Kaplama Genişliği İstenilen genişlikten sapma ≤ ±10 mm
1) Mastar ile kontrol.

Düzgünlük 4m ölçüm mesafesi içinde ≤ 4 mm,
2) Profilometre ile kontrol. Düzgünsüzlük (m/km) IRI ≤ 1,60
Kayma Sayısı (Skid Number: SN)
Kayma Direnci Hafif trafikli yollar (YOGT<7000) ≥ 35 Ağır Trafikli Yollar (YOGT ≥ 7000) ≥ 45
(Sürtünme Direnci ölçüm aracı hızı 64 km/h (±1,5))
(1)
Karot numunesi dikey konumda iken, çapının eşit aralıklı 4 noktasından, üst ve alt uçları arasındaki mesafe en yakın
1mm’ye yuvarlatılarak ölçülür ve ölçülen değerlerin ortalamaları alınır.
Sayfa 36 / 73
Tablo 6.2 Beton Kaplamanın Kalite Kontrolü İçin Alınacak Karot Sayıları
Gereklilikler Karot alma planı

2
Beton basınç dayanımı 1/1000 m
2
Yarmada çekme dayanımı 1/1000 m
2
Beton kaplama kalınlığı 1/1000 m
2
Beton kaplama yoğunluğu 1/1000 m
2
Donma çözülme direnci 1/1000 m
2
Beton kaplamanın aşınma direnci 3/100 000 m
2
Beton kaplama tabakalarının yapışma direnci 1/1000 m
Not 1: Dayanım, kalınlık, yoğunluk ölçümleri için aynı karot kullanılabilir.
2 2
Not 2: Kaplama kalınlıı için 3 000 m ye kadar en az 3 adet karot alınır. Sonraki her 1 000 m için 1 adet ilave karot alınır.
Not 3: Kaplama yoğunluğu için günlük imalattan en az 3 adet karot alınmalıdır
Not 4: Kaplama tabakalarının yapışma direnci için en az 9 adet kart alınmalıdır
Not 5: Karotlar; derzlerin 50 cm yakınından alınmamalıdır. (Yüksek gerilmelerin oluştuğu derzlerde beton kaplamanın zarar
görmemesi için)
Not 6: Karotların en uygun alınma yeri, plak boyunca çeyrek noktalar arasındaki bölgelerdir. Sürekli donatılı beton
kaplamalarda ise ard arda gelen iki enine çatlak arasından alınmalıdır.
Hava içeriği başlangıçta deneyler ile belirlenmelidir ve gerekirse hava sürükleyici dozajı istenilen hava
içeriğine göre üretim sırasında değiştirilebilir. Hava sürükleyici katkı miktarı üretici tarafından önerilen
en yüksek miktarı aşmamalıdır.
Gün içerisindeki hava sıcaklığı değişimi gibi etkenlerden dolayı hava sürüklenmiş beton üretiminde de
hava içeriğinin sürekli kontrol edilmesi gerekmektedir Bu nedenle döküm öncesi hava içeriği
ölçülmelidir. Döküm yeri ile üretim tesisi arasında hızlı bir iletişim gerekmektedir ki, böylece karışım
gerektiği gibi düzenlenebilmelidir.
430.6.1.2 Betonun Karıştırılması

Beton hazır beton santralinde üretilmelidir. Hava sürüklenmiş betonlar; betonun hazırlanışından,
mikser türünden, karıştırma etkinliğinden, karıştırma süresinden etkilenmektedir. Hava sürükleyici
katkıların yeterli aktivasyonuna izin vermek için, normal betona göre hava sürüklenmiş betonun daha
uzun süre karıştırılması gerekmektedir. Hava sürüklenmiş kaplama betonun karıştırma süresi tüm
bileşenlerin ilave edilmesinden sonra en az 45 saniye olmalıdır.
430.6.2 BETON YOL KAPLAMALARININ YAPILMASI

Beton yol bir ya da iki tabaka halinde yapılabilmektedir. İki tabakalı demek, beton kaplamanın farklı
bileşime sahip iki tabakadan (üst ve alt beton tabakası) oluştuğu anlamına gelmektedir.
430.6.2.1 Genel
Tek tabaka halinde beton kaplama inşa edildiğinde, yüksek kalitede bir katman hedeflenmeli ve
kaplama kalitesi tüm kaplama boyunca aynı olmalıdır. Bu nedenle, beton üretimi için büyük
miktarlarda yüksek kaliteli kırma agrega gereklidir. Bu gereken kalitede agregaların temini
muhtemelen bazı bölgelerde daha uzun taşıma mesafesine neden olabilmekte ve bu da daha yüksek
maliyetler oluşturmaktadır. İki katmanlı yapım yönteminde ise sadece üst beton için kaliteli agrega
kullanılmakta alt beton tabakasında ise daha düşük kalitede agrega kullanılmaktadır. Tek katmanlı
Sayfa 37 / 73
beton yol yapımında araç, gereç, personel, betonu serme ve beton finişer maliyetleri düşmektedir.
Ayrıca tek bir beton bileşiminin kullanımı nedeniyle beton üretimi daha kolaydır.
Kayma demirleri ve ankrajlar titreşim yoluyla yerleştirilecek ise, yol iki katmanlı olarak yapılmalıdır.
Beton kaplamaların inşası sırasında, şantiye alanı ve beton tesisi arasında sürekli iletişim sağlanmalı
ve döküm yerinde uzun bekleme sürelerinden kaçınılmalıdır.
430.6.2.2 Betonun Taşınması

Beton yol yapımında, ağırlıklı olarak düşük kıvamlı beton (S1:10-40mm) kullanılır. Bu kıvamdaki
beton transmikser dışındaki araçlarla da taşınabilmektedir. Beton, karıştırma işleminden en geç 45
dakika sonra tamamen boşaltılmış ve yerleştirilmiş olmalıdır. Bu zaman süresi, beton tesisi ve nakliye
mesafesi ve döküm süreleri hesaba katıldığında geniş inşaat alanlarında bile beton tesisi ile en fazla
yaklaşık 20 kilometrelik bir ulaşım mesafesine olanak sağlamaktadır. Betonda kalite kaybı olmadığı
belgelenirse nakliye süresinin soğuk havalarda 45 dakikanın üstüne çıkartılması kabul edilebilir.
Bunun aksine, çok yüksek sıcaklıklarda, söz konusu taşıma zamanı daha da kısaltılabilir.
Taze betonun alüminyum yüzeylere temas etmemesi için damperli kamyonlara özel önlemler alınması
gerekmektedir. Küçük miktarlarda alüminyum aşınması bile, çimento ile reaksiyona girmesine ve
hidrojen gazı oluşmasına neden olur. Oluşan gaz, sıkıştırma sonrasında yüzeye yükselir, burada huni
şeklinde gözenekler oluşturur.
Düşük kıvamlı beton dışında, taze beton; sadece transmikserler ile döküm yerine taşınmalıdır. Çimento
ile su temasının ardından en geç 90 dakikada tamamen boşaltılmalıdır. Hava sürüklenmiş betonun hava
içeriği genel olarak beton tesisinden döküm yerine kadar fazla değişmemektedir. Bununla birlikte,
taşıma sırasında karıştırma işlemleri hava miktarını etkileyebilir. Bunun etkisini en aza indirmek için
tambur yavaş döndürülerek taşınmalıdır.
Taze betonun yerleştirilmesi sırasında, beton hızlı kurumaya ya da yağmur suyu gibi dı etkilere karşı
korunmalıdır veya imalat durdurulmalıdır.
430.6.2.3 Sabit ve Kayar Kalıp Kullanımı
430.6.2.3.1 Sabit Kalıplar
Sabit kalıplar, kayar kalıpların kullanılamadığı yerlerde tercih edilmelidir.
Sabit kalıp kullanımında, uygun kalıplar ile yolun yatay ve dikey pozisyonu ve beton yüzeyinin
düzgünlüğü sağlanmalıdır.
Beton yol kaplamaları için çelik veya betondan (örneğin, daha önceden dökülen şeritlerin kenarları)
yapılmış kalıplar kullanılmalıdır. Zemin, imalat için gerekli olan büyük serme ekipmanlarının ve beton
taşıyan kamyonların yükleri nedeniyle gerekli taşıma gücüne sahip olmalıdır.
Sabit kalıplar sıkıca sabitlenmeli ve hareket etmeyecek şekilde yeteri kadar desteklenmelidir. Bu
durum sabit kalıpların altına çimento harcı kullanımı ile sağlanabilir. Herhangi bir kalıbın
sabitlenmesinde ahşap kullanılabilir. Yanal kuvvetlerin etkilerini dikkate alarak sabit kalıplar yere bir çivi
ile sabitlenmelidir.
Kalıpların kurulumu, sökümü, temizlenmesi ve taşınması son derece emek isteyen bir çalışmadır. Sabit
kalıplar betonun artık şekil değiştirmeyeceğinden emin olunduğu zaman ancak çıkartılabilir.
Sayfa 38 / 73
Sayfa 39 / 73
430.6.2.3.2 Kayar Kalıplar
Kayar kalıp (kayar kalıp beton finişerleri kullanırken, taze betonun yeterli yaş mukavemeti olmalıdır.
Taze beton plakanın kenarında sarkma (köşelerinde şekil değiştirme) olmamalıdır.
Resim 6.1 Kaplamanın kenar çökmesi durumları
Kayar kalıp ilerlediğinde, sıkıştırılmış betonun şekli, özellikle kenarların dikliği korunabilmelidir.
Finişerlerin hareket ettiği alanlar, yeterince sağlam, düzgün ve uygun yükseklikte hazırlanmalıdır.
Kayar kalıplı beton finişerleri, klavuz tel hatlarına ya da hassas konumlandırma sistemlerine göre,
yönlendirme, yan ve kot kontrolü yapmalıdır.
Kaplamanın birbirine bitişik şeritler halindeki üretiminde makinaların hareket alanları veya ray
döşenmesi için, halihazırda katılaşmış beton alanları da kullanılacaksa, beton bu yükleri kaldırabilecek
dayanıma ulaşmış olmalıdır.
430.6.2.4 Temel Ayırma Elemanlarının Yerleştirilmesi

Hidrolik bağlayıcılı taşıyıcı temel tabaka üzerine yapılan beton kaplamalarda iki tabaka arasına
dokusuz geotekstil uygulanmalıdır.
Geotekstiller yerleştirilmeden önce yüzey süpürülmeli, serim esnasında geotekstilin kıvrımları

engellenmeli, ek yerleri yaklaşık 20 cm uzunluğunda bindirmeli, yaklaşık 5 cm uzunluğunda çiviler ile en
az 1,8 m aralıklarla sabitlenmeli, çivilere galvanizli pullar takılmalıdır.
430.6.2.5 Kayma Demirleri (Dowels) ve Bağlantı Demirlerinin (Tie-bars)

Yerleştirilmesi
Kayma demirleri plaka kalınlığının orta kısmına (1/2) yerleştirilmelidir. Plakanın boyuna hareket
etmesini, yük aktarımını ve çatlakları kontrol altına alabilmesi için yolun eğimine ve uzunlamasına göre
yerleştirilmelidir. Kayma demirleri betonun dökülmesinden önce yerleştirilecek ise, konumları koruma
altına alınarak, yol yapımı sırasında kaymaları veya dönmeleri önlenmelidir. Konumlarının korunmasını
Sayfa 40 / 73
sağlamak için çelik sehpalar üzerine sabitlenir. 50 cm boyundaki kayma demirlerinin uzunluğuna göre
boyuna doğrultudaki dikey sapması en fazla 20mm olabilir.
Kayma demirleri vibrasyonlu yerleştirilecek ise kaplama genellikle iki seferde yapılmalıdır. Kayma
demirleri ve ankrajlar üst katmanı/tabakayı inşa etmeden titreşim yoluyla takılmalıdır. Bunun için alt
beton sıkıştırılmış olmalıdır.
Tek katlı dökümlerde kayma demirleri ve ankrajların vibrasyon ile yerleştirilmesi ancak kayma demirleri
ve ankrajların üstünde kalan betonda yapısal herhangi bir hatanın olmayacağının belgelendirilmesi
halinde izin verilmelidir.
Ankrajlar, boyuna yalancı derzlerde plaka kalınlığının alt üçte birine (1/3) ve boyuna büzülme
derzlerde plaka kalınlığının orta kısmına (1/2) yerleştirilmelidir ki, derzlerin kesiminde birlikte
kesilmesin. Öte yandan ankrajlar, kaplama alt yüzeyinin en az 5 cm üzerinde olmalıdır.
Genelde günümüzde şarjör şeklinde stoklaması olan otomatik kayma demirleri ve ankraj yerleştirme
makinesi de kullanılmaktadır. Ayrı ayrı faaliyet gösteren ankraj yerleştirme makineleri kullanılıyor ise,
kayma demirleri tam yerleşimini sağlamak için ankrajlar, kayma demirlerinin betona yerleştirilmesinden
önce yerleştirilmelidir. Aksi takdirde ankrajları yerleştirirken titreşimden kayma demirlerinin
konumunun etkilenmesi riski ortaya çıkar. Kayma demirleri ve ankrajlar üst katmanı/tabakayı inşa
etmeden önce titreşim yoluyla takılmalıdır. Kayma demirleri ve ankrajlar titreşim ile yerleştirildikten
sonra gerektiğinde perdahlama makineleri ile betonda ortaya çıkan deformasyonlar düzeltilmelidir.
Birden fazla şeritli dökümlerde veya bakım onarım çalışmalarında nervürlü donatı kullanılmaktadır.
Çekmeye karşı dayanıklı, kalıcı ve korozyona karşı korumalı bir bağlantı oluşturulmalıdır.
Nervürlü donatıların yerleştirilmesi genellikle zorluklara yol açmaktadır. Ankraj çapı, delik çapı, ankraj
derinliği en iyi şekilde ayarlandığında bağlantılı ankrajların kullanımı daha uygundur.
430.6.2.6 Beton Yol İmalatı

İki tabakalı yapım yönteminde üst beton, sıcak ve kuru havada en geç, alt betonu inşa ettikten 30
dakika sonra; serin, nemli havalarda ise en geç 60 dakika sonra yerine yerleştirilmelidir. Bu değerlere
uyulması halinde taze betonun üstüne taze beton olarak inşa edilebilmekte ve böylelikle alt ve üst
betonun komposit etkisi sağlanmış olmaktadır. Alt beton üst betonun dökülmesinden önce görünür
şekilde kurumamalı veya üst katman betonun sıkıştırılmasından önce katılaşmaya başlamamalıdır.
Her bir katman ya da tabaka için beton, tüm inşaat alanına eşit yükseklikte dağıtılmalıdır. Ayrışma ve
ön sıkıştırmadan kaçınılmalıdır (örneğin boşaltma sırasında).
Kayma demirlerinin konumlarının bozulmaması gerekmektedir. Bu amaçla inşaat sahasının uygun

olduğu güzergahlarda yandan beslemeli aktarma ekipmanları kullanılmalıdır.
Beton kaplamalarda, beton makine ile dağıtılmalıdır. Yerleştirme sırasında, betonun birkaç santimetrelik
bir yükseklik farkı ile dağıtılması gerektiği unutulmamalıdır. Bu yükseklik toleransı betonun kıvamı ve
katman kalınlığına göre değişmektedir.
Kayar kalıplı finişerlerin önüne beton beslemesi sürekli olmalı ve finişerin yürüme hızı değiştirilmemelidir.
Finişerin dur-kalk şeklinde hareketine kesinlikle müsaade edilmemelidir. Finişer 1 saatten daha uzun
bekleme yaparsa inşaat derzi uygulanmaldır.
Sayfa 41 / 73
430.6.2.7 Betonun Sıkıştırılması
Beton tüm kesit boyunca eşit şekilde ve tamamen sıkıştırılmış olmalıdır. İki tabakalı dökümde alt
beton sıkıştırma sırasında yüzeye çıkartılmamalıdır. Kayar kalıplı finişerler tüm kalınlık boyunca betonun
tam olarak sıkıştırılmasını sağlayabilirler. Ancak betonun kıvamı homojen bir şekilde olmalı ve taze
betonun birim hacim yoğunluğu kontrol edilmelidir. Beton sıkıştırılması sırasında ayrışmamalıdır.
Beton kaplamalar için, tüm döküm genişliğinde etkin olabilecek sıkıştırma yapılmalıdır. Sürekli
mekanik besleme, sıkıştırmadaki muhtemel düzensizliği önler. Kayar kalıplı beton finişerleri, betonu
üzerindeki vibratörler ile sıkıştırmaktadır. Vibratörler, tüm genişlikte etki etmeli ve eşit yükseklikte
hareket ettirilmelidir. Vibratör mesafeleri etki çaplarına göre ayarlanılır. Vibratörlerin doğru
ayarlanması döküme uygun olarak yapılmalıdır.
430.6.2.8 Kaplamanın Bitirilmesi

Yüzey bitirme işlemleri, kaplamanın tüm genişliği boyunca, bitirme ekipmanları ile tamamlanmalıdır.
Bu cihazlar sayesinde, gerekli yüzey özellikleri elde edilmelidir. Son bitirmeye ek olarak boyuna perdah
makinası kullanılmalıdır. Bu makine, şekillendirme ve düzleştirme sırasında yol ekseninin enine
oluşan, periyodik olarak yinelenen pürüzlüklerin düzeltilmesine yarayacaktır. Böylece, beton yüzeyinin
düzgünlüğü ve akustik özellikleri geliştirilmiş olacaktır.
Sıkıştırma işlemi ile birlikte kaplama yüzeyinde, yüksek bir oranda ince taneli parçacıklı bir harç
tabakası oluşmaktadır. Bu harç tabakası beton yüzey kalitesini etkileyip yol tutuş özelliklerini olumsuz
etkilediğinden mümkün olduğunca ince tutulmalı, kalın tabaka oluşumuna izin verilmemelidir.
Yüzeye yapılacak ilave bir işlem, beton kaplamanın iyileştirilmesine uygun bir doku kazandıracaktır.
Yağmur yağdığında yüzey işlemleri durdurulmalıdır.
430.6.2.8.1 Görünür Agregalı Yüzey Elde Edilmesi
Priz geciktirici katkı malzemesi, sıkıştırılmış ve bitirilmiş betonun yüzeyine ince ve homojen bir tabaka
olarak püskürtülmelidir. Özellikle, kenar bölgelerde ve rüzgârda püskürtülen maddenin eşit dağılımı
bozulabilmektedir.
Resim 6.2 Başlangıç deneyleri çerçevesinde değerlendirme için örnek plaka

Başlangıç deneylerinin bir parçası olarak örnek bir plaka hazırlanarak yüzey geciktiricisinin beton
üzerindeki etkinliği incelenir (Resim 6.2).
Sayfa 42 / 73
Yüzey geciktiricisinin görevi, betonun tanımlanmış bir derinliğe kadar ve üst kenar bölgesi içinde priz
almayı bir süre geciktirmeyi sağlamaktır. Bu şekilde bir süre sonra yüzey harcının temizlenerek
alınması sağlanmaktadır. Bu temizleme işleminin zamanlanması hava koşullarına (sıcaklık, rüzgar, vb.)
bağlıdır.
Bir yüzey geciktirici kimyasal malzemenin, bakım kür maddesi ile birlikte kullanılması durumunda,
beton yüzeyi aynı zamanda bakım da görmektedir.
Sadece priz geciktirici kullanılırsa, beton yüzeyi fırçalanarak temizlenene kadar bir plastik folyo ile
kapatılmalıdır.
Plastik folyonun soğuk havalarda ve şiddetli yağmurda avantajları vardır, ama aynı zamanda
dezavantajları da bulunmaktadır. Örneğin, yaz aylarında beton yüzeyinin çok ısınması, kaplamanın
kuvvetli rüzgârdan kalkması, geçen trafikten etkilenmesi ve enine derz kesiminde, plastik kaplamanın
hasar görmesi gibi.
Resim 6.3 Yüzey görünür agrega
Resim 6.4 Yüzeyin temizlenmesi (priz geciktirici katkı ile priz alması engellenmiş bölümün temizlenmesi)
Beton üstünden ekipmanın hareket edebileceği kadar dayanım kazandığında, tüm yüzey fırçalanarak
agrega yüzeyi ortaya çıkarılmalıdır. Bu işlem tüm yüzeye eşit olarak uygulanmalıdır. (Resim 6.4). Priz
geciktirici ve bakım kimyasal maddesinin bir arada kullanılması durumunda kuru bir şekilde fırçalanarak
Sayfa 43 / 73
temizlenmelidir. Ancak toz oluşumuna dikkat edilmelidir. Plastik folyo kullanılması durumunda ıslak
fırçalama yapılır, bu durumda harç çamuru yol kenarına akar. Islak fırçalama son işlem/bakım açısından
daha avantajlıdır.
Fırça ile temizlemede oluşan işlem derinliği 0.6 mm ve 1.1 mm arasında olmalıdır. Ortalama işlem
derinliği TS EN 13036-1 standardına göre cam kumu (kum yama yöntemi) ile belirlenmelidir. Bu
durumda, bir miktar cam kumu spiral yüzey boşlukları içinde dairesel hareketler ile genişletilerek bir disk
ile yayılmaktadır. Çapın ölçülmesiyle bağlantılı olarak ortaya çıkan kumun hacmi ile ortalama işlem
derinliği hesaplanabilmektedir. Her ölçüm alanında, ölçümler yol şeridinin dört farklı bölgesinde
yapılmalıdır.
Fırçalama ve derz kesimi sırası uygulama şartlarına bağlıdır, derz kesiminden önce fırçalamanın
yapılması uygun görülmüştür.
Beton yüzeyi fırça ile temizlendikten sonra bakım/kür malzemesi eşit şekilde püskürtülerek tekrar
uygulanmalıdır.
430.6.2.8.2 Çelik Fırça İle Yüzeyin Bitirilmesi
Yüzey perdahlanmasından sonra ve bakım maddesinin uygulamasından önce beton üst yüzeyi en az
45cm genişliğindeki bir çelik fırça (tırmık) ile enine dokulandırılır. Fırça, iki sıra birbirine ters
konumlandırılan çelik dişlerden oluşmalıdır. Fırça dar bir açıyla (yaklaşık 30°) bir çalışma
platformundan kaplamanın genişliği boyunca yanal hareket ile hafif bir basınç uygulanarak çekilmelidir
(Resim 6.5). Bu işlem ile 3-5 mm derinliğinde çizgiler oluşturularak yüzey dokulandırılır ve yüksek bir
kavrama gücüne kavuşur. Pürüzlendirme işleminin dokulandırma araçları kullanılarak yapılması önerilir.
(Resim 6.6)
Bu işlemin daha yüksek gürültü emisyonuna neden olması ise dezavantajdır. Gürültünün azaltılması
için önerilen dokulandırma aralıkları Tablo 6.3’de verilmiştir.
Resim 6.5 Fırça ile enine yüzey dokulandırma Resim 6.6 Araç ile yapılan enine yüzey dokulandırma
Sayfa 44 / 73
Tablo 6.3 Enine Dokulandırma Aralık Değerlerİ
Ortalama İz Aralığı 13 mm 26 mm
Örnek
Tavsiye Edilen
10/14/16/11/10/13/15/16/11/10/21/13/10 24/27/23/31/21/34
Aralıklar (mm)
Yapılan araştırmalarda çelik fırçanın kaplamada yol eksenine paralel çekilmesi halinde daha düşük
gürültü emisyonuna neden olduğu görülmüştür. Bu yöntem tercih edilmektedir. Boyuna dişler yaklaşık
(3x3x20)mm boyutlarındadır. Boyuna pürüzlendirme işlemi dokulandırma araçları ile uygulanmalıdır.
(Resim 6.7 ve 6.8)
Resim 6.7 Boyuna Pürüzlendirme Aracı Resim 6.8 Boyuna Pürüzlendirme İşlemi
Bu yöntemlerle, 20 mm düzgün aralıklarla ve 3-5 mm derinliğinde çizgiler oluşturulur. (Resim 6.9)
Resim 6.9 Boyuna Pürüzlendirme İşlemi Yapılmış Beton Yüzeyi
Sayfa 45 / 73
Çelik fırça ile enine ve boyuna yüzey bitirme işlemi yüksek hız gerektiren yollarda tercih edilmelidir.
430.6.2.8.3 Diğer Yöntemler (Suni Çim, Telis v.s.) İle Yüzeyin Bitirilmesi
Beton pürüzlendirme işlemi beton finişerinin arkasında suni çim, telis gibi malzemelerin, doğrudan
çekilmesi suretiyle yapılabilir. Bunun mümkün olmadığı durumlarda sürükleme işlemi kaplama
üzerinde kurulan köprü vasıtasıyla yapılabilir. (Resim 6.10)
Beton üst yüzey, perdahlama işleminden sonra ve bakım maddesinin uygulamasından önce
uzunlamasına suni çim kullanılarak şekil verilir. Suni Çim yardımıyla 1,5-3mm derinliğinde çizgiler
oluşturulur. Bu derinlik 4m’lik ölçüm mesafesinde 4,0 mm’yi aşmamalıdır. Çimin yapısının korunması
için, suni çim her gün değiştirilmeli veya iyice temizlenmelidir.
Suni çimin altında harç birikimleri oluşuyor ise ve biriken kitle dolayısıyla beton yüzeyinde daha derin
izler ve çukurlar oluşuyorsa veya harç suni çimin altında veya üstünde kurumaya başlarsa veya iz
oluşumu azaldığında, işleminin etkinliği azalacağından dolayı, temizlenmesi gerekmektedir.
Suni çim için aşağıdaki şartlar dikkate alınmalıdır.
x min.2000g/m2
x hav yüksekliği 25-30mm
x min. kaplama üstünde durma uzunluğu 2m.
Resim 6.10 Suni çim ile beton yüzeyinin bitirilmesi
Dokulandırma işleminin belirlenen zaman ve basınçta uygulanması önem arz etmektedir.
430.6.2.9 Normal Hava Sıcaklıklarında Beton Uygulaması

Beton dökümü sırasında dikkat edilmesi gereken hava sıcaklığı th ve beton sıcaklığı tb ilişkilerine ait
değerler Tablo 6.4’de verilmiştir.
Sayfa 46 / 73
430.6.2.9.1 Düşük Sıcaklıklarda Beton Dökümü
Beton dökümü sırasında don bekleniyor ise her zaman koruyucu önlemler alınmalıdır. Bu önlemlerin
hedefi mümkün olduğu kadar uzun bir süre en azından betonun sertleşmesi sırasında ilk 3 gün
içinde beton sıcaklığının + 5 °C’nin altına düşmemesini sağlamaktır.
Tablo 6.4 Beton Dökümü İçin Sıcaklık Sınır Bölgeleri
Beton yerleştirilmesi Ortam sıcaklığı Betonun sıcaklığı
Uygun +5 °C ≤ th ≤ +25 °C
+5 °C ≤ tb ≤ +32 °C
-3 °C < th < +5 °C
Özel önlemler gerekir.
th > +25 °C
tb < +5 °C
Kabul edilemez. Sürekli don th ≤-3 °C
tb > +32 °C
+5 °C altında ve -3 °C üstündeki ortam sıcaklıklarda beton dökülmesi gerektiğinde, aşağıdaki uygun

önlemler alınmalıdır.
x Çimento miktarının artırılması
x Yüksek erken dayanımlı çimento kullanımı
x Beton karma suyunun ısıtılması ve
x Gerekli durumlarda ayrıca agreganın ısıtılması

+70 °C sıcaklığından daha sıcak su, çimento eklenmeden önce, agrega ile karıştırılmalıdır.
Donmuş agrega kullanılmamalıdır.
430.6.2.9.2 Yüksek Sıcaklıklarda Beton Dökümü
25 °C'nin üzerindeki ortam sıcaklıklarında beton yapımı gerçekleştiriliyor ise, taze betonun sıcaklığı
döküm yerinde kontrol edilmelidir ve betonun sıcaklığı 32°C’yi geçmemelidir.
Yüksek taze beton sıcaklıklarının olumsuz etkilerine karşı uygun tedbirler alınmalıdır, örneğin
x Temel ıslatılarak serinletilmeli,
x Karışım suyu soğutulmalı,
x Kaba agreganın su püskürtülerek soğutulmalıdır.

Taze beton sıcaklığını tahmin etmek için, kural olarak aşağıdaki basit denklem kullanılabilir (oC):
tb = 0,1 tç + 0,2 ts + 0,7 ta
tb = Taze beton sıcaklığı tç = Çimento sıcaklığı
ts = Beton karma suyu sıcaklığı ta = Agrega sıcaklığı
Yüksek yaz sıcaklıklarında, beton yerleştirilmesinin saat 17:00 ile gece saat 03:00 arasında yapılması
tavsiye edilmektedir.
Sayfa 47 / 73
430.6.2.10 Beton Yerleştirme Makinaları
Günümüzde özellikle beton yol yapımı için geliştirilen kayar kalıplı beton finişerler kullanılmaktadır.
Bu finişerlerin temel özellikleri:
x “Kayar” kalıbı, makine ile birlikte sürüklemek,
x Makine ile birlikte gerekli iş ekipmanlarının bulunması,

o Dağıtım
o Sıkıştırma (vibratörler ile)

o Kayma demiri ve ankraj yerleştirme
o Perdahlama ve yüzey bitirme

Beton yol kaplaması tek tabakalı olarak yapılacak ise, bu bir kayar kalıplı finişer ile gerçekleştirilebilir.
Bu finişerlerin çeşitli çalışma genişlikleri için (1,50-16,00 m) kalıplar vb. ekipmanlar ayarlanabilmektedir.
Sürüş hızı yaklaşık 1 ile 2 m/dk 'dır.
Büyük kaplama genişlikleri ve/veya yüksek kaliteli döküm için, arkaya devirmeli damperli araç ile
getirilen betonun, önceden dağıtımının yapılması için ek bir finişer kullanılması yapım kolaylığı sağlar.
Düzensiz beton kümeleri yerine bu şekilde dağıtımın yapılması ve kayar kalıplı finişer ile düzgün bir
katman elde edilebilir.
Çift tabaka beton dökümünde tek kompakt, ağır finişer yerine iki adet daha hafif ve böylece daha
kolay kontrol edilebilen ve manevra yapılabilen finişerler de kullanılabilir. İlk finişer alt betonu inşa
eder, kayma demirleri ve ankrajları yerleştirir, hemen ardından ikinci finişer ise üst betonu yerleştirir.
Kayma demirleri, otomatik yerleştirme aracı içine yerleştirilir ve önceden belirlenmiş noktada
(ortalama enine yalancı derz aralığında) uygun yükseklikte vibrasyonla yerleştirilir. Ankrajlar da benzer
şekilde, modern cihazlar ile otomatik olarak alt betona yerleştirilmektedir. El ile yerleştirmek de
mümkündür.
Üst tabaka betonu bir konveyör bant ile ilk finişer üzerinden iletilir ve ikinci finişere dökülür. İkinci
finişer ayrıca enine ve boyuna perdah ekipmanları ile donatılmıştır.
Beton döküleck platformun her iki kenarına yerleştirilen Klavuz ip/tel hattı, yükseklik ve eğim referansı
amacıyla kullanılır. Kayar kalıplı finişerler, özel donanımı ile bu tellerin üzerinde hareket ederek gerekli
sinyalleri finişer kontrol sistemine iletir. Böylelikle, beton kaplamada istenilen yükseklik ve yüzey eğimi
elde edilmektedir.
Doğru tasarlanmış beton bileşimi ve kıvamda enine perdahlama mastarı, beton yerleştirme cihazına
bağlı olarak, tüm çalışma genişliğini kapsayacak rulo şeklinde düzgün bir beton örtüsünü önünde
sürüklemektedir. Böylece, yoğun ve yüzeyi tam olarak kapanmış bir yüzey elde edilir.
Kayar kalıplı beton finişerin sonunda boyuna perdahlayıcı, beton yüzeyinin düzleşmesini sağlamaktadır.
Kayar kalıp ile yapılan işleminin sonunda betonun şeklini koruması gerekmektedir. Taze kaplamanın
kenarlarında sarkma olmamalıdır.
Sayfa 48 / 73
Bir fırça ile dokulandırma ile yüzey bitirme öngörülüyor ise, bir çalışma platformu üzerinden
yapılmalıdır. Buradan bakım (kür) maddesi veya yüzey (priz) geciktirici kimyasal malzeme ile birlikte
bakım kimyasalları uygulanabilir.
430.6.3 DERZLERİN KESİMİ, TEMİZLENMESİ VE DOLDURULMASI

Beton yollarda kontrolsüz çatlakların oluşumu istenilmez. Çatlakların önüne geçebilmek için derzlerle
kontrollü çatlaklar yapılır. Derzler öngörülen uzunluk ve derinlikte yapılmalıdır. Beton plakalar
büzüldüğünde tam zamanında devreye girerek, kontrolsüz çatlakların oluşumunu önlemektir.
Derzlerin konumu ve kesimi, yüklenici firma ile idare tarafından koordineli olarak hazırlanan derz ve
işaretleme planına göre yapılmalıdır.
Resim 6.11 Farklı derz dolguları
Not A: Geleneksel derz kesimi için gerekli T/4 yada T/3 derinliğinden başlangıç derz kesimi
Not B: Erken yaş kuru testere kesimi için min 1 ¼ inch. ( 32 mm ) başlangıç derz Kesimi
Not C: Dolgu ve derz fitilinin yerleştirilmesi için gerekli alan
Not D: Üretici tarafından istenen alan
Not E: Derzlerin kesilmesi için tekli ya da ikili derz kesim işlemi uygulanabilir. Yukarıda verilen sahada dökülmüş
dolgu ve hazır derz dolgusundan görüldüğü üzere, dar bir kesiğin oluşturulmasının ardından daha geniş bir
kesik oluşturulmaktadır. Tek başına geniş bir kesik de kabul edilebilir.
Derz kesiminden hemen sonra, yüzeyde kalan çamurun kaldırılması için su ile temizlik yapılmalıdır. Bu
işlem, diğer alanlardaki kirlenmenin önlenmesi açısından tek yönlü olarak yapılmalıdır.
Derz kurutulduktan sonra kum püskürtme yöntemi ile kalan tortular temizlenebilir. Kum püskürtme
işlemi derz içerisine doğrudan uygulanmamalıdır. Kum püskürtme başlığının derz yüzeyinin üstten
25 mm’sini temizleyecek açıda tutulması, yeterli temizliği sağlamaktadır. Her bir derz yüzeyi üzerinden
birer defa geçilmesiyle yapılan temizlikte ayrıca dolgu malzemesinin aderansı için yüzey dokusu
oluşturulmaktadır.
Hava püskürtme işlemiyle, derz ve üstyapı yüzeyindeki kum, kir ve toz kaldırılabilir. Bu işlemin dolgu
malzemesinin yerleştirilmesinden önce yapılması malzemenin oldukça temiz bir yüzeyle temas
edeceği anlamına gelmektedir. Kompresör en düşük 3,4 m3/dak seviyesinde hava basmalı ve en az 0,63
MPa başlık basıncı oluşturmalıdır.
Üstyapı yüzeyinin temiz tutulması için ayrıca vakumlu süpürge de kullanabilir.

Sayfa 49 / 73
430.6.3.1 Büzülme Derzleri
Büzülme derzleri, yol kaplamasında enine ve boyuna kesilmiş derzler olarak yapılmaktadır. Uygun
derinlik ve derzlerin zamanında kesilmeleri ile büzülme derzlerinin etkinliği sağlanmalıdır ve büzülme
derzin altında istenen çatlak (Resim 6.12) oluşmalıdır.
Kullanılan kesme cihazları ile düz ve keskin kenarlı kesim sağlanmalıdır. Bu amaçla farklı boyutlarda
elmas uçlu makineli testereler kullanılmalıdır. Bu süreçte oluşan beton çamuru kesim esnasında veya
sonrasında temizlenmelidir.
Resim 6.12 Planlanan çatlak ile birlikte enine büzülme derzleri
Enine derzler, her 4-5 metrede bir (yada projesinde belirtildiği gibi) kayma demirinin merkez
üstünden kesilmesi gereken derzlerdir. Boyuna derz de enine derzler gibi, derz planına göre
ankrajların üzerinde kesilmelidir.
Enine derzler, beton kaplamanın yüzeyinden, kaplama kalınlığının en az %25’i, en fazla %30’u kalınlığında
kesilmelidir. Söz konusu derzler, yeterli bir agrega kenetlenmesi ile plakalar arası yük aktarımını
sağlamalıdır.
Boyuna derzler, ankrajlardan dolayı beton kaplamanın yüzeyinden, kaplama kalınlığının en az % 40’i ve
en fazla % 45’i kalınlığında kesilmelidir. Örneğin 27 cm kalınlığında beton kaplamada derz derinlikleri
enine büzülme derzlerinde 7–8 cm ve boyuna büzülme derzlerde ise 11–12 cm olmalıdır.
Derzlerin içerisine yeterli derz dolgusunun sığdırılabilmesi için derz genişliği ve derinliği yeterli
boyutlarda olmalıdır.
Büzülme derzlerinin kesiminde, sertleşmiş betonda derz kesimi elmas uçlu kesme diski ile gerekli
derinlikte mümkün olduğunca dar olmalıdır. Boyuna büzülme derzleri, eş zamanlı olarak ve enine
derzlerin hemen sonrasında kesilmelidir.
Derzlerin erken kesilmesi, betonun soğuma ve/veya büzülmesi sonucunda ortaya çıkan çekme
gerilimi nedeniyle oluşabilecek çatlakların önlenmesi için gereklidir.
Öte yandan betonun kesilmesi sırasında düzgün bir kesim yapılması ve derzlerin kenarlarının
kırılmaması ve derz kesim ekipmaninin beton yol kaplama yüzey dokulandirilmasina zarar vermemesi
Sayfa 50 / 73
için betonun yeterince sertleşmiş olması gerekmektedir. Yüksek sıcaklıklarda kesim, beton
dökümünden sadece bir kaç saat sonra, kışın ise muhtemelen fazla 1 gün sonra mümkün olmaktadır.
Büzülme derzlerinin kesimi beton döküldüğü günde mümkün değilse ve beton gece döküldükten sonra
çok soğuduysa, ertesi gün beton tekrar ısındıktan sonra ve böylece betonda çekme gerilmeleri biraz
azalmış olduğunda başlanmalıdır.
Yapı alanında yeterli sayıda kesiciler bulundurarak derzlerin zamanında kesilmesi sağlanmalıdır.
430.6.3.2 İnşaat Derzleri

İşe ara verme, örneğin gün sonunda iş bitimi gibi durumlarda, kayma demirleri ile sabitlenmiş enine
derzler yapılmalıdır. Gün sonu derzleri özenle hazırlanmalıdır. Bu süreçte dik bir ön yüzeye ve kayma
demirlerinin hatasız konumuna dikkat edilmelidir. Gün sonu derz bölgesinde betonun diğer bölgeleri
ile aynı kaliteyi göstermesi gerekmektedir.
430.6.3.3 Derzlerin Doldurulması

Derz boşlukları, yüzey suyu ve katı maddelerin derze nüfuz etmesini engellemek üzere mümkün
olduğunca derz dolgusu ile iyi doldurup kapatılmalıdır. Derzlerin doldurulmasında kullanılan birçok
malzeme bulunmaktadır.
Büzülme derzlerinin derz dolgu maddesi ile doldurulabilmesi için, derz aralığı yeterince genişletilmelidir.
Bu aralığın genişliği ve derinliği, derz dolgu maddesine göre ve -20 °C ile 60 °C arasındaki
sıcaklıklarda derz aralığının beklenen hareketinden kaynaklanan değişikliğe göre belirlenmelidir.
Sıcak uygulamalı derz dolgu malzemelerinin kullanılması halinde, Tablo 6.5’de belirtilen derz ölçüleri,
değişen derz genişliğine bağlı olarak yapılmalıdır.
Tablo 6.5 Beton Yollarda Sıcak Uygulamalı Derz Dolguları İçin Derz Aralığının Eni ve Derinliği
Derz genişliği değişimi Derz genişliği Beton alt dolgulu Beton alt dolgusuz
(mm) (mm) derz derinliği derz derinliği
(mm) (mm)
2,0 a kadar 8 27 20
2,5 a kadar 10 30 25
3,0 a kadar 12 35 30
4,0 a kadar 15 40 40
5,0 a kadar 20 50 40
Derz türüne bağlı olarak derz genişliğinin değişim değerleri Tablo 6.6’de verilmiştir. Derz genişliğinin
nominal genişlikten sapması ± 1 mm’den fazla, derz derinliğinin nominal derinlikten sapması ± 3
mm’den daha fazla olmamalıdır.
Sayfa 51 / 73
Tablo 6.6 Beton Yol Yüzeyleri İçin Derz Genişliği Değişim Değerleri
Derz türü Derz genişliği değişimi (mm)

Enine büzülme derzi 5 m < Plaka uzunluğu ≤ 7,5 m ≤3
Ankrajlı ≤1
Boyuna büzülme derzi
Ankrajsız ≤4
Enine derz boşluk kenarlarının 45°’lik açıyla pahlanması, dolgu maddesinin şişmesi halinde dolguların
taşmasını engellemekte ve derzin dayanıklılığını uzatmaktadır. Söz konusu pah, yukarıdan görünümde
3 mm’den daha geniş olmamalıdır.
Ayrıca derzin kesilmesinde olduğu gibi derz aralığının genişletilmesinde oluşan kesme beton çamuru,
kesim sırasında veya hemen sonrasında temizlenmelidir. (Örneğin, vakumlanarak veya su ile
temizleyerek.)
Derz dolgu malzemeleri, astar dolguları ve derz harcı sadece kuru havalarda yapılmalı, don olan
havalarda ise uygulanmamalıdır. Beton yeterince sertleşmiş ve en azından 7 günlük olmalıdır. Derz
yan yüzleri, derz dolgu maddesinin eklenmesinden önce temizlenip kurutulmalıdır. Bu arada açık
alevle kurutulmasına izin verilmemelidir.
Giderek daha çok, elastik sıkıştırılabilir bağlantı profilleri, yapı yöntemine bağlı olarak açık profiller,
içi boş ya da dolu profiller gibi kullanılmaktadır. Bu tür profiller sertleşmiş betonun derz aralığına
öngerilim altında yerleştirilmektedir. Ardından sabit basınç ile boşluk kapatılmaktadır. Profil büyüklüğü
derz boyutuna bağlıdır. Derz genişliği değişimine bağlı olarak gerekli derz boyutları Tablo 6.7’a göre
alınır ve kullanılır.
Profilin üst kenarı, derz aralığının pahlanmış kenarı ile mümkün olduğunca aynı hizada olmalıdır. Profilin
üst kenarı sadece üst kesişme noktalarında kapatılmalıdır. Kesişen profiller kesilmemelidir.
Tablo 6.7 Derz Profillerindeki Derz Aralık Genişliği ve Derinliği
Derz genişliği değişimi Derz boşluğu genişliği Derz boşluğu derinliği

(mm) (mm) (mm)
(1)
1,0 ’e kadar 6 20
(2)
2,5 ’a kadar 8 30
(2)
3,0 ’e kadar 10 30
(2)
3,5 ’a kadar 12 30
(2)
4,0 ’e kadar 15 30
(2)
5,0 ’e kadar 20 30
(1)
Sadece boyuna derzlerde
(2)
Minimum ölçü
430.6.4 KORUMA ÖNLEMLERİ / BAKIM

Beton kaplamanın üretimi sırasında ve sonrasında beton korunmalı ve ardından uygun bir bakım
uygulanmalıdır. Böylece yüksek dayanıklılık ve yoğunluk, donma /çözülme dayanımı, üst katmanın
aşınma direnci ile sağlam üst yüzey özellikleri sağlanmalı ve çatlakların önüne geçilmelidir.
Sayfa 52 / 73
430.6.4.1 Kaplama Yapımı Sırasında ve Sonrasında Koruma Tedbirleri
Beton, dökümü sırasında ve tamamlandıktan sonraki ilk iki saat içinde, çadır ve başka uygun
önlemlerle yağışlardan korunmalıdır. Kaplamanın yapımından sonra alınan koruma önlemleri aynı
zamanda bakım önlemleri de olabilir.
Küçük alanlar için taşınabilir çatı/muhafaza sistemleri kullanılabilir. Bu tür önlemler alınamıyorsa yağış
ihtimali olan havalarda beton döküm işlemi yapılmamalıdır. Tamamlanmış yeni beton yüzeyin üzerine
yağmur suyu damlamasından kaçınılmalıdır.
Beton üst yüzeyi tamamen plastik örtüler ile örtüldüğünde, gerekli tedbirler alınarak örtüler,
rüzgardan korunmalıdır.
Beton, 25-30° C ortam sıcaklıklarında, derzlerin kesilmesinden hemen sonra, kimyasal kür yapılmasına
ilave olarak en azından 3 kez, 2-3 saat aralıkla tüm yüzey olarak ıslatılmalıdır. Kaplamanın bu zaman
içerisinde kurumaması büyük önem taşır. Böylece çatlakların oluşumu engellenir.
Betonun sertleşme sırasında, betonun yüksek gündüz sıcaklığı ve çimentonun hidrasyon ısısı ile özellikle
ilk gece ve ertesi sabah, ısınan betonun çok fazla soğuması halinde de çatlaklar oluşabilmektedir. Bu
durumda beton derzlerin kesimine kadar yalıtım amaçlı bir örtü ile korunmalıdır. Betonun güneş
ışınlarından dolayı ciddi ölçüde artan sıcaklığı, yüksek parlaklık referans değerine (beyazlık değeri) sahip
bir bakım maddesi ile bileşiğinin uygulanması ile azaltılabilir. Böylece, olası çatlak oluşumu giderilir.
Dökülen betonun çok hızlı soğuması bekleniyor ise, beton derzler kesilene kadar, yalıtım malzemesi
ile kapatılıp korunmalıdır.
430.6.4.2 Bitirme ve Bakım Uygulaması

Beton yerleştirildikten sonra bakım uygulanması gerekmektedir. Beton bakımı için, işlem türleri ve
bakım maddeleri çeşitleri hizmet tanımında belirtilmelidir.
Bakımın minimum süresi, TS 13515 standardında belirtilen çevresel etki sınıflarına, betonun üst
yüzey sıcaklığına ve betonun dayanımının gelişimime bağlıdır. DIN 1045-3 standardı, çevresel etki
sınıfları XM’e tabi beton zeminler (aşınma kullanımı) için, betonun karakteristik dayanımı fck % 70’e
ulaşana kadarlık sürede bakım uygulaması yapılmasını öngörmektedir.
Minimum Bakım Süresi çevresel etki sınıfı XM’e tabi beton zeminler için detaylı doğrulama olmadan ve
en azından bakım süresi değerlerinin basitleştirilmesi açısından Tablo 6.8’e göre uygulanabilmektedir.
Sayfa 53 / 73
Tablo 6.8 Ortam Sıcaklığının Bir Fonksiyonu Olarak En Az Bakım Süresi (Gün) (1)
(2) 2 28
(3)
Beton dayanım gelişimi r = fcm /fcm
∂ °C
Sabah (saat 09:00) Ortam sıcaklığı r ≥ 0,50 r ≥ 0,30 r ≥ 0,15
∂ ≥ 25 2 4 4
25 > ∂ ≥ 15 2 4 8
15 > ∂ ≥ 10 4 8 14
10 > ∂ ≤ 5 6 12 20
(1)
İşlenebilirlik süresi > 5 saat ise bakım süresi uzatılabilir.
(2)
TS EN 12390-3 standardına göre, ilk test veya benzer bileşimdeki betonların benzer oranlarından elde edilen 2 ve
28 gün sonraki basınç dayanımı ortalama değerleri (aynı çimento, aynı su-çimento oranı). Özel uygulamalarda
basınç dayanımı 28 günden fazla bir süreden sonra belirlenecekse, fcm28 yerine ortalama basınç dayanımı tespit
edilmelidir.
(3)
Betonun üst yüzey sıcaklığı yerine sabah ortam sıcaklığı tespit edilmelidir.
Su kürü uygulaması ve su tutucu örtü uygulama süresi minimum üç gündür.
430.6.4.2.1 Su Kürü
Betonun en etkili bakım yöntemi sürekli nemli tutulmasıdır. Kullanılan su karma su kalitesinde
olmalıdır. Beton kaplama, kenar yüzeyler dâhil olmak üzere tüm yüzeye, sürekli su püskürtülerek en az 3
gün boyunca nemli tutulmalıdır. Nem kaynağının kesilmesi (kuruma) hidrasyonun erken son bulmasına
yol açmaktadır. Bu durumda gerekli yüzey özelliklerine ulaşılmamış olmaktadır.
Su kürü ile beton yüzeyinin çok hızlı soğumasını önlemek amacıyla, püskürtme ile ince bir film
tabaka halinde uygulama gereklidir. Püskürtme sistemlerinin sürekli ve yeterli su kaynağına ihtiyaçları
vardır. Bu yöntem uygulama zorluğuna rağmen çok etkilidir. Bu arada beton yüzeyinin çok hızlı
soğutulmasından kaçınılmalıdır.
430.6.4.2.2 Su Tutucu Örtü Kullanılması
Su tutucu örtü olarak jüt bezi veya dokusuz kumaş (yapı elyafı) kullanılabilir. Jüt bezi veya yapı
elyafının tekrar tekrar kullanılması mümkündür. Bu bakım uygulama yöntemi büyük yerleştirme
(döküm) işlerinde çok pahalı bir işlem olmakla birlikte küçük alanlar için daha uygundur.
430.6.4.2.3 Plastik Örtü İle Kapatılması
Beton, plastik örtü ile kapatılarak bakım yapılabilmektedir. Bu tedbir ile taze beton yağmura karşı etkili
bir şekilde korunmaktadır. Öte yandan, beton yaz aylarında plastik örtünün altında çok
ısınabilmektedir. Bu nedenle, sadece soğuk mevsimlerde plastik örtü uygulaması daha uygundur.
Yerleştirilen örtü ayrıca yüzey dokusu oluşturma işini (fırça ile veya suni çim çekilmesi) olumsuz
etkileyebilir.
Plastik örtü bir silindir ile donatılmış finişerden alınabilmekte ve kırışıksız olarak beton yüzeyine
yerleştirilebilmektedir. Plastik örtüler rüzgârın etkisine karşı emniyete alınmalıdır.
Derz kesimi plastik örtünün üstünden yapılacaksa bu alanların tekrar işlem görmesi gerekmektedir.
Sayfa 54 / 73
430.6.4.2.4 Bakım Kimyasallarının Uygulanması
Üretici tarafından tavsiye edilen kullanım oranlarına uyulması, etkili bir film tabakası elde etmek için
önemlidir.
Kür maddesinin beton yan yüzeylerine de püskürtülmesi sağlanmalıdır.

Görünür agregalı beton yüzeylerinde bakım maddesi (çoğu zaman yüzey priz geciktirici + bakım
maddesi) betonun dökülmesinden hemen sonra uygulanmalıdır.
Diğer yüzeyler için (fırça çekme ile veya suni çim ile pürüzlendirilen) hafif nemli duruma ulaştıktan sonra
bir bakım maddesi bitmiş yüzeye eşit olarak püskürtülmelidir.
Daha çok yüzeye su veren betonun üzerine bakım maddesinin püskürtülmesi, eksik-hatalı bir bakım
uygulamasına neden olmakta, zira çıkan su sonucunda kapalı bir film oluşamamaktadır ve bu
betonun kurumasını etkili bir şekilde engelleyememektedir.
Beton yüzeyinin parlaklılığı kaybolur kaybolmaz kimyasal bakım/kür maddesi uygulanmalı, hemen
arkasından ikinci kez kür kimyasalı uygulanarak betondan su kaybı önlenmelidir.
Yüksek parlaklıklı (beyaz düzey) bakım uygulama maddesinin kullanımı beton yüzeyinde güneş
etkisiyle yaşanan ısınmayı azaltması nedeniyle kullanımı uygundur.
Bakım uygulama maddesi ile işlem gören yolların trafiğe açılması, ancak bakım tabakasının zarar
görmeyeceği ve bunun sonucunda betonun kurumasına yol açmayacağından emin olunduğu takdirde
mümkündür.
Kür maddelerinin aşırı miktarda kullanımı ilk zamanlarda kavramayı/yol tutuşu azaltabilmektedir.
30°C’nin üzerindeki ortam sıcaklıkları, güçlü güneş ışığı, kuvvetli rüzgâr veya % 50’nin altında bağıl
nem oranında kaplamalara her zaman bakım uygulama maddesinin uygulanıp, kuruyup yıkanarak
çıkmayacak duruma geldikten sonra ayrıca su kürü uygulamasına mutlaka geçilmelidir ve mümkün
olduğunca erken başlanmalıdır. Beton kritik hava şartlarında en az 3 üç gün boyunca nemli tutulmalıdır.
Özel durumlarda, kılcal su emmede geçici bir azalmaya sebep olması, donma çözülme direncini artırması,
su içinde çözünmüş zararlı kimyasalların emilimini azaltması nedeniyle beton üst yüzeyi emprenye
edilebilir.
Görünür agregalı beton yüzeylerin üretiminde, yüzey harcını fırça ile temizledikten sonra VM türünden
bir bakım maddesi tek kat olarak, eşit bir şekilde püskürtülmelidir.
Sayfa 55 / 73
Resim 6.13 Kimyasal Kür Uygulamasının Araç İle Yapılması
Resim 6.13 Kimyasal Kür Uygulamasının Araç İle Yapılması
430.6.4.2.5 Yağmur ve Bakım Koruma Çadırları
İstisnai durumlarda, ek bakım ve koruma uygulaması olarak veya yağmurdan koruma amaçlı çadır
kullanılabilir(Resim 6.26). Yüksek maliyetlerin yanı sıra rüzgârda havalanmasından dolayı tehlike teşkil
etmesi ve güneşte baca etkisinin ek su kaybına neden olması nedeniyle çadır kullanımının
dezavantajları dikkate alınmalıdır.
430.7 KALİTE KONTROL DENETİMLERİ

Yüklenici, başlangıç (tasarım) testlerini yapmalı ve uygulamadan önce, öngörülen yapı malzemeleri ve
karışımlarının sözleşme şartlarına uygun olduğunu idareye ispatlamak zorundadır.
Başlangıç, yapım aşaması ve yapım sonrasındaki testler aşağıdaki gibi gruplara ayrılabilir.
x Başlangıç testleri
x Fabrika üretim kontrolü
x İç denetim testleri
x Kontrol testleri
x Ek kontrol testleri
Deneyler aşağıda belirtilen aşamaları içermelidir,
x Numune alımı,
x Numunelerin uygun şekilde ambalajlanması,
x Numune alım noktasından deney merkezine veya laboratuvara taşınması,
x İnceleme ve testin gerçekleştirilmesi,
x Deney raporunun oluşturulması.
Beton, yüklenici tarafından kendi sorumluluğunu altında üretilir ise,
Sayfa 56 / 73
x Başlangıç testleri,
x Fabrika üretim kontrolü,
x İç denetim testlerinin yüklenici tarafından yapılması gerekmektedir.
Beton santralde üretip taşınacak ise, fabrika üretim kontrolü üretici tarafından fabrikada (beton
santralinde), iç denetim testleri ise yüklenici tarafından şantiyede gerçekleştirilmelidir.
İç Denetim Testleri:
İç denetim testleri, yüklenici veya onun yetkilendirdiği başka bir kişi aracılığıyla, yapı malzemelerinin,
malzeme karışımlarının, uygulama boyunca imalatların ve tamamlanmış yapı işlerinin kalitesinin
sözleşme şartlarını karşılayıp karşılamadığını tespit etmek ve idareye kanıtlamak için yapılan testlerdir.
İç denetim testlerinde İdare hazır bulunmalıdır. İdarenin denetim ve gözetiminde testler yapılmalıdır.
Yüklenici, iç denetim testlerini gereken özen ile ve gerekli kapsamda gerçekleştirmelidir. Sonuçlar
tutanaklara geçirilmelidir.
Sözleşme şartlarından sapmalar tespit edilmesi halinde nedenleri derhal ortadan kaldırılmalıdır. İç
denetim test sonuçları İdareye sunulmalıdır.
Kontrol Testleri:
Kontrol testleri, yapı malzemelerini, malzeme karışımlarını, devam eden ve bitmiş işin ürün
kalitesinin sözleşme şartlarını karşılayacak kalitede olup olmadığını belirlemek için idarenin
yapmış/yaptırmış olduğu testlerdir. Bu testlerin sonuçları işin kabulü ve ödemelerin temelini
oluşturmaktadır. Şantiye alanından numune alımı ve denetimler idare tarafından yüklenicinin de hazır
bulunduğu zamanda yapılır. Yüklenicinin belirtilen zamanı dikkate almaması halinde ise yüklenicinin
yokluğunda da numune alımı ve test işlemleri yapılabilir.
Numune alımı ve numunenin sevkiyata hazır hale getirilmesi gibi işlemler (uygun şekilde
ambalajlanması, mühürlenmesi) idare ve yüklenici tarafından birlikte yapılmalıdır.
Testlerin yapılması sadece idare veya idare tarafından kabul edilen onaylı test kuruluşları tarafından
yapılabilir.
Numunelerin alınması, nakledilmesi ve deneylerin yapılması için gereken maliyetler yüklenici

tarafından karşılanacaktır.
Ek Kontrol Testleri:
Bir kontrol testinden elde edilen sonucun, bütün yapım alanı için geçerli olmadığı kabul edilirse,
idare/yüklenici ilave kontrol testlerinin uygulanmasını talep etme hakkına sahiptir. Numune alınacak
yerleri idare ve yüklenici birlikte belirleyecektir.
İdarenin değerlendirmeden sonra ek kontrol testleri gerçekleştirme hakkı saklıdır.
İşin kabulü için, belirlenen alanlarda yapılan asıl ve ek kontrol testlerinin sonuçları belirleyicidir.
İdare/Yüklenici tarafından talep edilen ek kontrol testlerinin maliyeti, yüklenici tarafından karşılanacaktır.
430.7.1 BAŞLANGIÇ (TASARIM) TESTLERİ

Yüklenici, başlangıç testlere ait tespit edilen test değerlerini idareye sunmalıdır.
Sayfa 57 / 73
Başlangıç deneyleri, beton karışımının üretiminden veya dökülmesinden önce yapılan testlere
denmektedir. Böylece betonun, taze ve sertleşmiş durumda, beton kaplama işi sözleşmesinin
kullanım amacını ve tüm gereksinimlerini karşılayıp karşılayamadığı tespit edilmektedir.
Yüklenici, ön görülen beton bileşenlerini, ilgili yapı malzemelerini ve betonun uygunluğunu

kanıtlamalıdır. Söz konusu kanıt, idare veya idare tarafından onaylanan bir test kuruluşunun
(tercihen akredite olmuş) vermiş olduğu sertifikalar/raporlar ile sağlanmalıdır. Deney raporu, söz
konusu yapı malzemeleri ve betonun kullanım amacına uygun olduğu hakkında bilgileri içermelidir.
Bunlar şartname ve TS/EN standartları gereklerine uygun olmalıdır.
Başlangıç tasarım testlerinde karışımda kullanılacak su kullanılmalıdır. Mevcut şebeke içme suyu,
beton karma suyu olarak kullanılabilir. Karışım suyunun betonun özelliklerine olası olumsuz etkileri
konusunda endişeler bulunması halinde, uygunluğu üretimden önce test edilmelidir.
Başlangıç deneyleri ile,
a) Beton yol kaplamasında kullanılacak tüm malzemelerin,
(Agrega, çimento, mineral ve kimyasal katkılar, su, kimyasal kür malzemeleri, ayırma
elemanları, derz malzemeleri, metalik malzemeler vb.)
b) Beton yol kaplamasının beton karışım dizaynının,
c) Taze betonun,
1) Çökme (slump),
2) Birim ağırlık,
3) Hava tayini,
4) Beton sıcaklığı,
d) Sertleşmiş betonun,
1) Basınç dayanımı,
2) Eğilme dayanımı,
3) Yarma dayanımı,
4) Donma çözülme dayanımı,
5) Mikro hava boşluk değeri,

e) Görünür agregalı betonun ortalama doku derinliği ve kullanılan yüzey geciktiricisinin (ort. doku
derinliği) uygunluğu, belirlenmelidir.
Yüklenici, başlangıç deney sonuçlarına dayanarak, kullanımı öngörülen beton malzeme ve bileşimlerini
belirlemeli ve İşverene beton kaplama yapım işi çalışmalarının başlamasından yeterli bir süre önce
bildirmelidir. Malzemelerin türü ve özellikleri veya iş yapım koşulları değişiyorsa, uygunluğu tekrar
deneylerle kanıtlanmalıdır.
430.7.1.1 Malzeme Deneyleri

Beton tasarımında kullanılacak malzemeler, Bölüm 430.2’ye göre incelenmeli, uygun olması ve
şartname kriterlerini sağlaması halinde karışımda kullanılmalıdır.
Sayfa 58 / 73
430.7.1.2 Taze Beton Deneyleri
Beton, hazırlanan karışım dizaynına göre laboratuvar koşullarında, en az 50 litre hacmi olan uygun
bir mikserde üretilmek zorundadır. Tüm bileşenlerin eklenmesinden sonra, karıştırma süresi en az 90
saniye olmalıdır. Taze betonun imalatı ile test edilmesi arasında geçen süre kayıt altına alınmalıdır.
Kıvam, yoğunluk, sürüklenmiş hava içeriği ve sıcaklık testleri, TS EN 12350-2, TS EN 12350-5, TS EN 12350-
6, TS EN 12350-7 standartlarına göre belirlenmelidir. Taze betonun hava içeriğinin belirlenmesinde
dikkat edilmesi gereken husus, hava içeriğinin belirlenmesi için hazırlanacak numunelerin inşaatta
kullanılan betondaki gibi, yapısının aynı şekilde sıkıştırılmış olmasıdır (benzer frekans, titreşim süresi,
karıştırma yoğunluğu).
İç vibratörler, hava içeriğini bozabildikleri için beton hava içeriği deneyinde betonun sıkıştırılmasında
kullanılmayacaktır.
Hava tayini cihazlarının, testler öncesinde ve yapım boyunca belirli aralıklarla doğrulamalarının
yapılması gereklidir.
430.7.1.3 Sertleşmiş Beton Deneyleri

TS EN 12390-2 ye göre titreşim masası kullanılarak hazırlanan numuneler için yoğunluk tespiti ve basınç
dayanımı testi TS EN 12390-7 ve TS EN 12390-3 standardına göre yapılmalıdır.
Eğilme dayanımı, TS EN 12390-5 standardına göre, 150mm x 150mm kesitli, üç numune üzerinde, 28
günlük kür sonrasında, iki noktadan yük uygulaması ile belirlenir. Prizma uzunluğu en az 525 mm
olmalıdır.
Yarmada-Çekme dayanımı TS EN 12390-6 standardına göre 150mm x 300mm kesitli silindir üç

numune üzerinde, 28 günlük kür sonrasında belirlenir.
Sertleşmiş betonda basınç dayanımı, eğilme dayanımı ve yarmada çekme dayanımı başlangıç (
tasarım ) aşamasındaki hedef dayanım değerleri ve sapmalar Bölüm 430.3.1.7’de verilmektedir.
Sertleşmiş betonda donma-çözünme dayanımı testi, TS EN 12390-9’a uygun olarak yapılmalıdır.
Sertleşmiş betonda hava içeriği parametrelerinin belirlenmesi için 150mm kenar uzunluğunda iki beton
küp numunesi hazırlanmalıdır. Deney, TS EN 480-11 standardına göre yapılmalıdır.
Görünür agregalı yüzeyler için, priz geciktiricisinin etkisini doğrulamak için, laboratuvarda bir deney
plakası üretilmelidir. Numunelerin üretimi için en az 300mm x 300mm x 50mm boyutlarında kalıplar
kullanılmalıdır. Kontrol etmek için, doku derinliği ölçülmelidir. Ancak, laboratuvarda bulunan değerler
pratiğe transfer edilemez.
Kalıplar tamamen beton ile doldurulur. Dolum miktarı, taze beton yoğunluğu ve kalıp hacmine göre
hesaplanır. Doldurulan malzeme, titreşim masası üzerinde sıkıştırma başlamadan önce yüzeyi bir mala
ile düzeltilmelidir. Betonun sıkıştırılması sırasında beton kalıbın yan duvarları üzerinden taşma
yapmasına veya betonun yeniden doldurulmasına izin verilmemelidir.
Ardından numune levhası, üreticinin talimatlarına göre, üst yüzeyine priz geciktirici kimyasal katkı
uygulaması yapılır ve plaka laboratuvar ortamında saklanır. Kür kimyasalı kullanılmıyor ise, beton
yüzeyi folyo ile kapatılarak bakım işlemi görmelidir.
Sayfa 59 / 73
Beton yeterince sertleştikten sonra, iri agrega iskeleti yüzeye yakın bölümde fırçalanarak açığa
çıkarılmalıdır. Beton yüzeyi fırçalama öncesi ve sonrasında gözlenmeli ve olası durum
değerlendirilmelidir. Daha sonra beton yüzeyi kür kimyasalı ile bakım uygulamasına tabi tutulacaktır.
Beton sertleştikten sonra ortalama doku derinliği TS EN 13036-1 standardına göre cam kumu (kum yama
yöntemi) ile belirlenmelidir.
TS EN ISO 13473-1 standardına göre profil derinliğinin belirlenmesi ile makro dokunun belirlenmesi
için başka bir yöntem daha mevcuttur. Bu yöntem temassız çalışan ölçüm tekniği nedeniyle, ıslak üst
yüzeyde gerçekleştirilen fırçalamanın hemen ardından uygulanabilmektedir.
430.7.2 FABRİKA ÜRETİM KONTROLÜ

Fabrika üretim kontrolü, mevcut üretim sürecinde belirtilen özelliklere uyulup uyulmadığının kontrolüdür
ve gerekli düzeltme önlemlerinin alınabilmesi için bir ön koşuldur. Üretimin her aşaması, üreticinin
belirlemiş olduğu planlar doğrultusunda kontrol edilmelidir. Taze betonun slump değeri, sürüklenmiş
hava içeriği, taze beton sıcaklığı her sevkiyatta kontrol edilmelidir.
Fabrika üretimi ile ilgili detaylar TS EN 206, TS 13515 standardında verilmektedir. Hazır Beton Tesisinin
“G” belgesi olmalıdır.
430.7.3 YAPIM AŞAMASINDA ve TAMAMLANMIŞ BETON YOL

KAPLAMALARINDA YAPILACAK KALİTE KONTROL İNCELEMELERİ (İÇ
DENETİM TESTLERİ ve KONTROL DENEYLERİ)
İç denetim ve kontrol aşamalarında yapılacak deneyler, numune alma ve deney sıklıkları Tablo 7.1 ve
Tablo 7.2’de verilmiştir.
Tablo 7.1 İç Denetim ve Kontrol Deneyleri (Taze Beton)
İç denetim testleri Kontrol testleri

Başlangıç testleri ile
Her teslimat sonrası irsaliye ile kontrol -
uygunluk
Kıvamı Günde bir kez veya şüphe durumunda -
Su/bağlayıcı oranı Günde bir kez veya şüphe durumunda -
Yoğunluk Her numune üretiminde -

Beton kaplamalarda ve çift katmanlı Beton kaplamalarda ve çift katmanlı
Sürüklenmiş hava beton kaplamaların üst beton katmanı beton kaplamaların üst beton katmanı
değeri ve hava sıcaklığı için saatte bir, alt katman beton için için saatte bir, alt katman beton için
günde bir günde bir.
+5 °C nin altında ve +25 °C’nin üstünde
Betonun sıcaklığı -
hava sıcaklıklarında her iki saatte bir.
Tablo 7.2 İç Denetim ve Kontrol Deneyleri (Sertleşmiş Beton)

Basınç dayanımı ve Her yol şeridi için 1000
Bölüm 430.6, Tablo 6.2’e göre numune alınacak.
Yoğunluk m²’de bir karot.
Yarma dayanımı ve Her yol şeridi için 1000
Bölüm 430.6, Tablo 6.2’e göre numune alınacak.
Yoğunluk m²’de bir karot.
Sayfa 60 / 73
Sürüklenmiş hava değeri:
Mikro-hava içeriği ve aralık İlk günün çalışmasından bir küp/silindir
Her yol şeridi için 1000
faktörü (çift katmanlı numunesi, sonrasında 1000 m²’de bir
m²’de bir karot.
kaplamalarda sadece üst küp/silindir/karot numunesi.
betonda)
Her yol şeridi için 1000
Kaplamanın kalınlığı En az her 25m’de bir uygun yöntemlerle ölçülür.
m²’de bir karot.
Donma çözülme direnci Bölüm 430.6, Tablo 6.2’e göre numune alınacak. Her yol şeridi için 1000 m²’de
bir karot.
Beton kaplamanın aşınma Bölüm 430.6, Tablo 6.2’e göre numune alınacak. Her yol şeridi için 1000 m²’de
direnci 3 karot.
Beton kaplama tabakalarının Bölüm 430.6, Tablo 6.2’e göre numune alınacak. Her yol şeridi için 1000 m²’de
d
yapışma direnci bir karot.
Her 10m.de bir, her şerit için, 4.0m’lik mastar Her yol şeriti için
ile şerit ortasında; yol eksenine paralel ve dik profilometre aracı ile
olarak iki ölçüm alınır. (yada farklı beton kaplamaya ait IRI
Yüzey Düzgünlüğü
yöntemlerle) Birinci günün çalışması sonunda değeri (Uluslararası
derhal, boyuna ve enine yönde düzlüğün Pürüzlülük İndeksi)
kontrol edilmesi gerekmektedir. ölçülecektir.
100m.’ lik aralıklarla
En az her 25m’de bir uygun yöntemle ölçümler elektronik uzunluk ölçer ile
Kaplama genişliği
alınmalıdır. genişiik ölçümü
yapılacaktır.
Bağlantı demirleri çekip İlk gün çalışmasından 5 test, sonrasında şüphe
-
çıkarma (pull-out) testi durumunda yapılacaktır.
İlk günün imalatı; derz keserek en az 10 adet
enine derzde yapılmalıdır. Yapımı takip eden
Kayma demirleri konumu günlerde, günlük imalatlar: her 500m.de 5 adet -
enine derzde yapılmalıdır.
(Tahribatsız MIT SCAN-2 vb. cihazlar ile)
Her şerit için uzunlamasına
bir ölçüm. (Görünür
Kayma direnci Her şerit için ölçüm yapılmalıdır.
agregalı betonda gerekli
değil).
İlk gün imalatı sonunda, plağın 4 ölçüm
noktasından.Daha sonraki üretimlerde her
Görünür agregalı betonda
500m.de bir, ancak gün boyunca en az 1 kez. Gerektiğinde
doku derinliği
Yüzey görünümü değiştiğinde ve şüphe
durumunda mesafe kısaltılmalıdır.
430.7.3.1 Taze Beton Testleri

Bir hazır beton tesisinden taze betonun teslimi üzerine, ilk değerlendirme gözle yapılmalı daha sonra
taze betonun sevk irsaliyesi ile kontrol edilmelidir.
Taze beton özellikleri, standartlar çerçevesinde birtakım testlere tabi tutulmalıdır.
Taze betonun kıvamı; çökme (slump) deneyi TS EN 12350-2, sıkıştırılabilme derecesi TS EN 12350-4
veya yayılma tablası deneyi TS EN 12350-5, hava miktarının belirlenmesi deneyi TS EN 12350-7,
yoğunluk deneyi TS EN 12390-6 standardına göre belirlenmelidir.
Taze beton sıcaklığı da belirlenmelidir.
Sayfa 61 / 73
430.7.3.2 Sertleşmiş Beton Testleri
Fabrika üretim kontrolü, iç denetim ve kontrol testleri için test örnekleri (silindir veya küpler) TS EN
12390-2 standardına göre titreşim masası kullanılarak hazırlanmalıdır. Yoğunluk TS EN 12390-7,
basınç dayanımı ise TS EN 12390-3 ve yarmada çekme dayanımı TS EN 12390-6 standardına göre
belirlenmelidir.
Trafiğe erken açılışı belirlemek amacıyla; beton yol kaplama dayanım mukavemetinin yeterli olup
olmadığı erken alınacak karot numuneleriyle Bölüm 430.7.3.2.1.1 de belirtilen şartları sağlaması ve Bölüm
430.6.1.1 e uygun minimum dayanım açısından kontrol edilebilir.
Test parçası olarak, 100/150mm çapında karotlar kaplama betonundan en erken 14 gün sonra alınmalıdır
ve alınan bu karotlar yapılacak teste uygun yaş süresine kadar TS EN 12504-1 standardına göre kür
edilmelidir. Numune alımı sırasında bir karot kırılır ise, bu yerden 1m mesafede bir başka karot
alınmalıdır. Karotun kırılması belirtilmelidir.
Karotlarda kaplamaya ait şu tespitler yapılabilmektedir:
x Tane dağılımı (düzgünlüğü)
x Yüzey üzerinde harç kalınlığı ve katman yapısı
x Yüzeyi yıkamalı kaplamaların beton yüzey yapısı
x Alt yüzeyinin yapısı
x Beton yapısı (çakıl yuvaları, gözeneklilik)
x Üst ve alt beton tabakaları arasındaki bağlantı veya konumu (görsel)
x Beton yüzeyinde görülen çelik donatı aralığı
x Betonun tek tek katmanların/tabakaların kalınlığı
x Karotun yüksekliği
x Karot çapı
430.7.3.2.1 Beton Kaplamanın Dayanımı
Beton kaplamanın dayanımı, plağın tam derinliği boyunca delinerek alınmış karotlardan belirlenecektir.
Dayanım sınıfları, 28 günlük olgunluk yaşına göre belirlenmelidir.
430.7.3.2.1.1 Beton Kaplamanın Basınç Dayanımının Tayini
Kaplamadan alınacak ve test edilecek karot sayısı Tablo 7.2’e göre belirlenecek ve karot basınç
dayanımları da TS EN 12504-1 ve TS EN 12390-3 ve EN 13877-2 Standartlarına göre tespit edilecektir.
Boy/çap oranı 1’ e eşit olmayan karotların test edilmesi gerektiğinde Tablo 7.3’deki düzeltme
faktörleri kullanılabilir.
Sayfa 62 / 73
Tablo 7.3 Karotların Farklı Boy/Çap Oranlarında, Basınç Dayanımı İçin Düzeltme Faktörleri
Boy/Çap oranı Düzeltme faktörü
1,00 1,00
1,25 1,07
1,50 1,12
1,75 1,16
2,00 1,18
Karotların dayanım sınıfı, belirlenmiş olan ve Tablo 7.4’de verilen karakteristik değerlere uygun olacaktır.
Tablo 7.4 Beton Dayanım Sınıflarına Göre Karotların Basınç Dayanım Sınıfları
(1)
Karakteristik karot dayanımı (fck,core)
Beton Dayanım Sınıfı Karot Dayanım Sınıfı
(Mpa)
C25/30 CC25 25
C30/37 CC30 30
C35/45 CC35 35
C40/50 CC40 40
(1)
Not: Karakteristik karot dayanımı (fck, core), boy/çap oranı 1,0 olan ve 100mm çapındaki karotlara ait
değerdir.
Karotlar kaplama betonundan en erken 14 gün sonra alınmalı ve TS EN 12504-1 standardına göre
kür edilmelidir.
Karot numuneleri eğer 20°C ve 28 günlük iken test edilemez ise, olgunluk kavramları kullanılarak,
kullanım yerindeki şartnamelere uygun olarak sonuçlar 20°C ve 28 günlük olarak modifiye edilmelidir.
Beton kaplamanın değerlendirilmesinde kullanılan minimum karot basınç dayanımı kriterleri Tablo
7.5’de verilmektedir.
Tablo 7.5 Beton Kaplamanın Değerlendirmesinde Alınan Karotların Basınç Dayanımı Uygunluk Kriterleri
Kriter 1 Kriter 2
Dayanımın değerlendirilme
metodu Ard arda herhangi 4 sonucun ortalaması
Herhangi bir tek sonuç (MPa)
(MPa)
Karot basınç testi ≥ fck, core + 4 ≥ fck, core - 4
(*)
CC30 ≥ 34 MPa (30+4) ≥ 26 MPa (30-4)
(*) Beton dayanım sınıfı C30/37 MPa olması durumunda karot dayanım sınıfı CC30 olacaktır. Farklı beton dayanım sınıfı
seçildiğinde Tablo 7.4’deki karot dayanım sınıfı seçilecektir.
430.7.3.2.1.2 Beton Kaplamanın Yarmada Çekme Dayanımı Tayini
Karotların yarmada çekme dayanımı TS EN 12390-6 standardına göre belirlenecektir. Referans yöntem;
çapı 150 mm ve uzunluğu 300 mm olan silindir şekilli numunelerin kullanılmasıdır. Ancak Silindir
numunelerde numune büyüklüğünün, ölçülen çekme dayanımı üzerindeki etkisinin, verilerdeki
muhtemel değişkenlik sebebiyle önemli olmadığı belirlenmiştir( TS EN 12390-6). Bu nedenle çapı 100
mm ve uzunluğu 200 mm olan silindir şekilli numunelerin kullanılması uygun görülmektedir.
Test edilecek karot sayısı Bölüm 430.6, Tablo 6.2’ye göre belirlenecektir.
Karot numuneleri eğer 20°C ve 28 günlük iken test edilemez ise, ya 20°C ve 28 günlük olarak yada
kullanım yerindeki şartnamelere uygun olarak sonuçlar modifiye edilmelidir.
Sayfa 63 / 73
Karotlar kaplama betonundan en erken 14 gün sonra alınmalı ve TS EN 12504-1 standardına göre
kür edilmelidir.
Tablo 7.6 Beton Kaplamanın Değerlendirilmesinde Alınan Karotların Yarma Dayanımı Uygunluk Kriterleri
Kriter 1 Kriter 2
Dayanımın değerlendirilme
metodu Ard arda herhangi bir 4 sonucun ortalaması
Herhangi bir tek sonuç (MPa)
(MPa)
Karot yarma dayanım testi ≥ ftk, core + 0,5 ≥ ftk, core - 0,5
(*)
min. SC3.0 ≥ 3,5 MPa (3,0+0,5) ≥ 2,5 MPa (3,0-0,5)
(*) Beton kaplamadan alınan karot numunelerin yarma dayanımları, Tablo 7.6’daki SC3.0 sınıfının her iki kriteri ile ya da
taze betondan alınan numuneler için belirlenen SC3.3 sınıfının her iki kriterinin (ftk ± 0,5) x 0,85’i ile değerlendirilmelidir.
Beton dayanım sınıfı C30/37MPa olması durumunda karot yarma dayanım sınıfı SC3.0 olacaktır. Farklı beton dayanım sınıfı
seçildiğinde; C35/45 dayanım sınıfı için karot yarma dayanım sınıfı min. SC3.3, C40/50 dayanım sınıfı için yarma dayanım sınıfı
min. SC4.0 uygulanacaktır.
430.7.3.2.2 Beton Kaplamanın Yoğunluğu
Tamamlanmış beton kaplamadan tam kalınlık derinliğince alınan doygun karot numunesinin
yoğunluğu, kaplama yapımı esnasında aynı karışımdan alınarak kalıplanmış ve sıkıştırılmış, aynı yaştaki,
doygun, 6 adet tam numunenin ortalamasının % 95’inden daha az olmayacaktır.
Karotun ortalama çapı, betonda kullanılan maksimum agrega çapının 4 katından daha az
olmayacaktır. Ayrıca karot çapı 100mm.den daha küçük olmayacaktır.
Doygun karotların yoğunluğu TS EN 12390-7 standardına uygun olarak yapılacaktır. Doygun karotlar, en
yakın yaklaşımla 10 kg/m3 olarak ifade edilir.
Yoğunluğun tespiti için bütün karotlar kullanılır. Bununla birlikte farklı karışımların kullanıldığı, farklı
tabakalı kaplamaların her birinin yoğunluğu, bireysel olarak arayüzden kesilerek alınmış karotlardan
tespit edilir. Agrega boyutu 25mm’yi aşmadıkça karot numunelerin veya onun herhangi bir
parçasının en az hacmi 0,001m3 olmalı veya (50 x Dmax 3)’ den daha küçük olmamalıdır.
Alınan karot numunelerinde çelik donatı (kayma demiri, bağlantı demiri, boyuna donatı) varsa
kullanım yerindeki standartlara göre karotun yoğunluğu hesaplanabilir.
430.7.3.2.3 Beton Kaplamanın Hava Boşluk Parametreleri
Kaplamadan alınan karot numunelerinin veya kaplama betonundan hazırlanmış küp numunelerden
çıkarılan numunelerin üst bölümleri mikro hava içeriği ve aralık faktörünün belirlenmesi için
kullanılmaktadır.
Hava boşluk parametreleri TS EN 480-11 standardına uygun olarak analiz edilmeli ve hesaplanmalıdır.
Bunun dışında hava boşluk parametrelerinin belirlenmesi 150mm çapa sahip bitmiş yol yüzeyinden
alınan karot örneğinden belirlenmektedir.
Burada doğrudan don veya donma-çözünme eylemine maruz kalacak beton yüzeyinden alınan karottan
yola çıkılarak yaklaşık 140 mm uzunluğunda, 40 mm yüksekliğinde ve 30 mm kalınlığında iki prizma ıslak
bir şekilde silindirden kesilir. Bu prizma, silindirin beton yüzeyinin don ya da donma-çözünme eylemine
maruz kalan kısmı olacaktır. Numuneler hazırlandıktan sonra, TS EN 480-11 standardına göre gözenek
sayımı yapılır.
Sayfa 64 / 73
Numunelerin test yüzeylerinde yaklaşık olarak kendi aralarında 6mm bir mesafesi olan, beş ölçüm
çizgisi düzenlenmelidir. Ölçüm üst çizgisi silindirin beton yüzeyinin donma-çözünme eylemine maruz
kalan kısmından 2 ila 3 mm altında olmalıdır. Bu şekilde, her bir deney yüzeyi için 0.60m, her bir prizma
için 1.20 m ve her bir karot başına 2.40 m deney yüzeyi oluşmaktadır.
Yapılan ölçüm sonuçlarına göre, mikro hava kabarcığı içeriği A300 ≥ %1,5 (hacimce) ve mesafe faktörü L ≤
0,24 mm olmalıdır.
430.7.3.2.4 Beton Kaplamanın Kalınlığı
Beton kaplamanın kalınlığı; karotun uzunluğunun tespit edildiği, karot ölçümlerinin (4 noktadan)
ortalaması olacak ve tasarım kalınlığından az olmayacaktır. Herhangi bir bireysel karot ölçüm
değerindeki kalınlık azalması (4 okumanın herhangi biri) Tablo 7.7’ deki kategorilerde verilen T5
(5mm) değerinden küçük olmalıdır.
Tablo-7.7 Kalınlık Toleransları İçin Kategoriler
Herhangi bir tek karot üzerinde kaplama kalınlığındaki
Tolerans kategorisi maksimum azalma
(mm)
T1 < 25
T2 < 20
T3 < 15
T4 < 10
T5 <5
T6 <0
Beton Kaplama Kalınlığının Karot Alma Yoluyla Tayini:
Beton kaplamanın kalınlığı, TS EN 13863-3 standardına göre, kaplamanın tüm kalınlığı boyunca
alınmış karotların ölçülmesi ile tespit edilecektir.
Karotlar, kaplama yüzeyine dik eksende alınmalı ve karot uçları, kaplamanın üst ve alt yüzeylerinin
karakteristiklerini taşımalıdır. Normal dışı kusur bulunan karotlar veya karot alınması işlemi esnasında
fark edilir şekilde hasar görmüş (örnek olarak, parçalanmış, yarılmış veya eğrilmiş) karotlar
kullanılmamalıdır.
Önerilen karot çapı 100 mm veya 150 mm’dir.
Beton kaplama yüzeyinde istenilmeyen hasar oluşumu önlemek için, döşeme köşeleri gibi yüksek
gerilmelerin oluşabileceği noktalardan ve herhangi derze 0,5 m mesafe içerisindeki bölgeden karot
alınmamalıdır. Karot alınacak ideal yerler, derzli kaplamada döşeme boyunca, uzunluğun dörtte biri
mesafedeki noktalar arasındaki ve kesintisiz donatılı beton kaplama ve alt temelindeki ardışık iki adet
enine çatlak arasındaki bölgedir.
Ölçme işlemleri, aşağıda verilen yöntemlerden birisine göre uygulanmalıdır.
1) Karot, üst yüzeyi tabanında olacak şekilde, karotun üst yüzey düzlemine yaklaşık dik olarak
düşey konumda dikilerek.
2) Karot, düz yüzey üzerine yatay konumda yatırılarak ve bütün ölçümlerin yapılabilmesi için
gerektiği kadar yan yüz üzerinde yuvarlayarak.
Sayfa 65 / 73
Karot uzunluğu, karot çevresinde düzgün aralıklarla belirlenen dört noktadan ölçülmelidir. Bu ölçme
noktalarının konumları, karot üzerine belirgin şekilde işaretlenmelidir.
Ölçümler, 1 mm hassasiyetle yapılmalıdır.

Bu şekilde alınan dört ölçme değerinin ortalaması, karotun uzunluğudur.
Tabaka kalınlığını belirlemek için çıkarılan karotlar, basınç/yarmada çekme dayanımı test parçası olarak
da kullanılabilir.
Beton yol kaplamasındaki karot delikleri aynı sınıf betonla sıkıştırılarak doldurulmalıdır veya 1 ölçek CEM I
çimento, 2 ölçek kum ve 2 ölçek 10 mm boyutlu çakıl kullanılarak yapılmış beton harcıyla sıkıştırılmış
şekilde doldurulmalıdır.
430.7.3.2.5 Beton Kaplama Profilinin Kontrolü
Kaplamanın profili sadece nivelman ile tespit edilebilir. Bitmiş kaplamanın, herhangi bir noktası
(kırmızı kotu) ile kaplamanın proje kotu arasında ±20mm’den fazla kot farkı olmayacaktır. Maksimum
30 mm olan sapmaların oranı %10’dan fazla olmayacaktır.
430.7.3.2.6 Beton Kaplamanın Genişlik Kontrolü
Bitmiş kaplamanın, genişliği ile proje genişliği arasında ±10mm’den fazla fark olmayacaktır.
Maksimum 20mm olan sapmaların oranı %10’dan fazla olmayacaktır.
430.7.3.2.7 Beton Kaplamanın Yüzey Pürüzlülüğü (Roughness)
Beton kaplama pürüzlülüğünü belirlemek için yol yüzeylerinin boyuna ve enine pürüzlülük ölçümleri
yapılır. Yüzey pürüzlülük ölçümleri iki yöntemle yapılır.
1) Mastar ile kontrol.
2) Profilometre ile kontrol.

Yüzey Pürüzlülüğünün Mastar İle Kontrol Edilmesi:
Bitmiş kaplamanın yüzey pürüzlülüğünün enine ve boyuna kontrolü, deforme olmayacak nitelikte
4m’lik mastar ile yapılacaktır.
Yolun boyuna kontrolü için mastar yol eksenine paralel olarak her bir şerit için ayrı ayrı ve şerit
ortasında uzunlamasına yönde gerçekleştirilir. Mastarın yola temas eden herhangi iki noktası
arasındaki bölümde, mastarla yol yüzeyi arasındaki açıklık 4,0mm’den fazla olmayacaktır. Her 10m’de
bir, her şerit için, mastar ile 5 noktadan ölçüm alınır. İzin verilen boşluk ≤4,0mm’dir.
Ölçümler, her bir şerit için ayrı ayrı ve yol eksenine dik olarak da gerçekleştirilir. Mastarın yola temas
eden herhangi iki noktası arasındaki bölümde, mastarla yol yüzeyi arasındaki açıklık ölçülür. Bu açıklık
4,0mm’den fazla olmayacaktır. Her 10m de bir, her şerit için, mastar ile 5 noktadan ölçüm alınır.
İzin verilen boşluk ≤ 4,0mm’dir.
Ölçümler en yakın milimetreye yuvarlanır.
Birinci ve ikinci günün çalışması sonunda derhal, boyuna ve enine yönde düzgünlüğün kontrol edilmesi
gerekmektedir.
Yüzey Pürüzlülüğünün Profilometre İle Kontrol Edilmesi.
Sayfa 66 / 73
Tamamlanan beton kaplamanın yüzeyine ait pürüzlülük değerleri (Uluslararası Pürüzlülük İndeksi (IRI –
International Roughness Index) profilometre ile ölçülecektir.
Yüzey pürüzlülük ölçümleri ASTM E 950 standardı 1.sınıf kalitesine uygun profilometreler ile idare
tarafından yaptırılacaktır. Ölçümlere ait giderler yüklenici tarafından karşılanacaktır.
Pürüzlülüğün belirlenmesi için yapılacak profilometre ölçümleri; beton kaplamanın tamamlanmasından
sonra, sağ yol (gidiş) ve sol yol (dönüş) olmak üzere her iki yönde ve tüm şeritlerde ayrı ayrı yapılacaktır.
Ölçüm değerleri, IRI (m/km) olarak verilecektir. IRI değerlerinin tespiti için yapılan ölçümlerde ölçüm
aralığı 2,5 cm olacaktır. Ardışık olarak yapılan ölçüm, hesaplama ve değerlendirmeler en fazla 1 km
uzunluğundaki homojen kesimlere ayırma şeklinde yapılacaktır. Lokal bozuk kesimler ayrıca
değerlendirilecektir. Ölçüm değerleri, proje başlangıcından itibaren en fazla 1’er km’lik kesimler
halinde itinerer üzerine işlenmiş halde raporlanacaktır. İtinerer üzerinde, yol ile ilgili gerekli bütün
bilgiler, homojen kesimler ve değerlendirmeler bulunacaktır.
Pürüzlülük değerlendirmelerinde; köprü, altgeçit, üstgeçit, genleşme derzleri vb. yapılar ile,
yaklaşımlarından (en fazla 50 m) kaynaklanan IRI ölçüm değerleri değerlendirme dışında tutulabilecektir.
Profilometre ölçümünde yol yüzeyinde, kum, çakıl vb. serbest malzemenin ve yüzeye yapışmış çamur
vb. kirlerin bulunmaması, yol yüzeyinin ıslak ya da buzlu olmaması ve profilometre ölçüm aracının
yaklaşık 70 km/saat sabit bir seyir hızı ile gidebilmesi için gerekli önlemlerin yüklenici tarafından
alınması gerekmektedir.
Beton kaplamanın profilometre ile ölçülen yüzey pürüzlülük değeri (IRI) (m/km) < 1,60 olmalıdır.
430.7.3.2.8 Kayma Direnci (Yol tutuş)
Kayma Direnci (Yol tutuş) değeri ASTM E 274 standardına göre tespit edilmelidir.
Kayma Sayısı “SN” (Skid Number)
Hafif Trafikli Yollar YOGT < 7000 ise SN ≥ 35
Ağır Trafikli Yollar YOGT ≥ 7000 ise SN ≥ 45 olmalıdır.

Kayma Sayısı “SN” (Skid Number) sürtünme direnci ölçüm aracı hızı 64 km/h (±1,5) için olan değerlerdir.
Kaplama yol tutuşun tespit edilmesi yolun trafiğe açılmasından itibaren en erken 4 hafta sonra
mümkündür.
430.7.3.2.9 Kaplama Yüzeyindeki Makro Doku Derinliği
Fırça ile temizlemede oluşan doku derinliği 0.6 mm ve 1.1 mm arasında olmalıdır.
Ortalama doku derinliği, TS EN 13036-1 standardına göre cam kumu (hacimsel, kum yama yöntemi)
ile belirlenmektedir. Bu durumda cam kumu, spiral yüzey boşluklar içerisinde dairesel hareketler ile
genişleyerek bir disk ile yayılmaktadır. Bu deney sırasında diskin sadece yol kaplamanın üstündeki
agrega uçlarına dokunması için çok az bir baskı uygulanmalıdır . Her ölçüm alanı (örneğin beton plak
gibi), Resim 7.1’ ye göre dört yerden yapılmalıdır. Ölçüm alanları dönüşümlü olarak şeritlerde ve yan
şeritlerde düzenlenir.
TS EN ISO 13473-1 standardına göre, ortalama doku derinliğini belirlemek için kullanılan temassız
yöntemler (örneğin lazer), sarf malzemeleri kullanmadan kum yama yönteminin aksine ölçüm
Sayfa 67 / 73
uygulayıcılarından bağımsızdır. Bu ölçüm, hacimsel yöntemi (kum yama) değerleri ile doğrudan
karşılaştırılabilir sonuçlar sağlar. Ortalama doku derinliği uygun bir donanım ile hızlı bir şekilde
trafik hareket halindeyken tespit edilebilir.
Resim 7.1 Ortalama yüzey dokusu derinlik belirlemek için bir ölçüm alanı örneği
430.7.3.2.10 Beton Kaplamanın Donma Çözülme Direnci
Beton kaplamanın donma çözülme direnci TS EN 12390-9 standardına göre test edilmelidir.
Donma çözülme direnci kategorileri Tablo 7.8’de verilmiştir. Beton kaplamanın yapıldığı bölgenin
iklim koşullarına göre kategori belirlenmelidir.
Tablo 7.8 Donma Çözülme Direnci Kategorileri
Kategori Kütle kaybı (28 gün) Kütle kaybı (56 gün) M56/M28
FTO - - -
2
Ortalama < 1,0 kg/m
FT1 2 - -
Tek değer < 1,5 kg/m
2
2 Ortalama < 1,0 kg/m
FT2 Ortalama < 0,5 kg/m 2 ≤2
Tek değer < 1,5 kg/m
FTO: Donma –Çözünme olayı gerçekleşmeyen yerler.
FT1: Donma –Çözünme olayı gerçekleşen yerler.
FT2: Donma –Çözünme olayı olan ve buz çözücü maddelerin kullanıldığı yerler.
beton TS EN 206, TS 13515 standardına göre XF4 çevresel etki sınıfında seçilmeli ve Donma
çözülme direnci kategorisi FT2 olmalıdır.
430.7.3.2.11 Beton Kaplamanın Çivili Lastiklere Karşı Aşınma Direnci Tayini
Çivili lastiklerin yoğun kullanılacak olması durumunda, beton kaplamanın çivili lastiklere karşı aşınma
direnci TS EN 13863-4 standardına göre ve Aşınma Direnci İndeksi (WRI – Wear Resistance Index)
belirlenmelidir. Beton kaplamanın yapıldığı bölgenin iklim koşullarına göre kategori belirlenmelidir.
Aşınma direnci kategorileri Tablo 7.9’da verilmektedir.
Sayfa 68 / 73
Tablo 7.9 Aşınma Direnci Kategorileri
Kategori Aşınma Direnci İndeksi
WR0 -
WR1 > 135
WR2 > 110 ve ≤ 135
WR3 > 85 ve ≤ 110
WR4 ≤ 85
beton TS EN 206, TS 13515 standardına göre XF4 çevresel etki sınıfında seçilmeli ve Aşınma direnci
kategorisi WR3 olmalıdır.
430.7.3.2.12 İki Beton Katman Arasındaki Bağ
Eğer kaplama iki tabaka halinde yapılacaksa, iki beton tabaka arasındaki bağ dayanımı TS EN
13863-2 standardına uygun olarak test edilecektir.
Test edilecek karot sayısı Tablo 7.2’de verilmiştir.
İki beton tabaka arasındaki bağ dayanımı ortalama değeri TS EN 13877-2 standardına göre
hesaplanarak değerlendirilecektir.
430.7.3.2.13 Kayma Donatısı ve Bağ Demirlerinin Konumları
Beton kaplamlarda kayma donatılarının çap ve konumsal doğruluk ile ilgili testler gerçekleştirilmelidir.
Yük aktarma çubuklarının konumları hızlı ve kesin bir şekilde MIT SCAN-2 gibi cihazlar ile tespit edilmelidir.
Ayrıca elektromanyetik yansıma yöntemi (GPR, GR) ve darbe indüksiyon yöntemi (PI) ile beton yol
kaplamalarındaki donatıların konumları tahribatsız bir şekilde belirlenebilmektedir.
Kayma Demirlerinin yerleşiminde aşağıda belirtilen şartlar sağlanmalıdır.

Eğiklik (açı) ≤ 20 mm
(500mm kayma demiri uzunluğuna göre boyuna doğrultudaki dikey sapma)
Yükseklikte sapması ≤ 20 mm
(Kaplamanın boyuna eksenine göre, kayma demiri merkezinde ölçülen sapma)
Enine derze dik doğrultudaki yatay sapması ≤ 50 mm

(500mm kayma demiri uzunluğuna göre)
430.8 KESİNTİLER
Beton kaplamanın;
1. Karot Basınç Dayanımlarının,
2. Kalınlığının (Karot yöntemi ile),
3. Yüzey Pürüzlülüğünün (IRI değerinin),

bu şartnamede belirtilen kriterleri sağlamaması halinde, yükleniciye aşağıda belirtildiği şekilde
ödemelerde kesintiler uygulanacaktır. Birden fazla eksiklik olduğunda kesintilerin tümü uygulanacaktır.
Sayfa 69 / 73
Ancak yeniden yapım söz konusu olduğunda, diğer eksiklikten kaynaklanan kesintiler
uygulanmayacaktır.
430.8.1 BETON KAPLAMANIN KAROT BASINÇ DAYANIMININ ŞARTNAME

DEĞERLERİNİN ALTINDA KALMASI
Beton karot basınç dayanımı, sınır değerin altına düştüğünde aşağıdaki formüle göre kesinti
uygulanacaktır.
KT = (P x 3 x BF x An) /100
KT ort = (Port x 3 x BF x A) /100
Bu formülde;
KT= Kesinti tutarı (TRY)
௙೔ Ǧ௙೙
ൌ
௙೔
Burada ݂௜ Minimum Şartname Basınç Dayanımını;
݂௡ Tespit Edilen Karot Basınç Dayanımını Tanımlamaktadır.
BF= (TRY/m2 ) olarak birim fiyat.
An= 1000 m2
n= Numune Sayısı
A= An x n
x Karot basınç dayanımlarının Tablo 7.5’de verilen minimum tek değer ve ortalama değer
yönünden her iki kriteri de birlikte sağlaması halinde kesinti uygulanmayacaktır.
x Kriterlerden birinin sağlanamaması durumunda uygun olmayan kriterin kesintisi yapılacaktır.
x Tablo 7.5’de verilen iki kriterin de birlikte (minimum tek değerler ya da minimum ortalama
dayanım) sağlanamaması durumunda büyük olan kesinti uygulanacaktır.
x Ancak, gerçekleşen dayanım değerlerinin, hedeflenen proje dayanım sınıfının bir altındaki
sınıfın şartlarını sağlamaması durumunda kesintiler uygulanmayıp imalat yeniden yaptırılacaktır.
(Tablo 7.4 karot dayanım sınıfları verilmiştir.)
Örnek:
Her 1000 m2de 1 karot numunesi alınmıştır.
Numune sayısı: 4
BF = 100,00 TRY/m2
An = 1000 m2
A = (4 x 1000) = 4000 m2
Karotun şartnamedeki min. basınç dayanımı fi = 26,0 N/mm2
Sayfa 70 / 73
Karotun şartnamedeki ort. basınç dayanımı fm= 34,0 N/mm2
Tespit edilen karot basınç dayanımları:

f1 = 24,9 N/mm 2 (fi > f1 < fm) 26,0 > 24,9 < 34,0 (Tablo 7.5’e göreUygun Değil)
f2= 25,8 N/mm 2 (fi > f1 < fm) 26,0 > 25,8 < 34,0 (Tablo 7.5’e göreUygun Değil)
f3= 32,8 N/mm 2 (fi > f1 < fm) 26,0 < 32,8 < 34,0 (Tablo 7.5’e göreUygun)
f4= 45,0 N/mm 2 (fi > f1 < fm) 26,0 < 45,0 > 34,0 (Tablo 7.5’e göreUygun)
Numunelerin ortalama basınç dayanımı (f1+f2+f3+….+fn)/n = 128.5/4 = 32.1 N/mm2

a) Kriterlerden birinin sağlanamaması durumunda uygun olmayan kriterin kesintisi yapılacaktır (Kriter 2)
P1 = (26,0-24,9)/26.0 )x100 = %4,2
KT1 =(4,2x3x100x1000)/100 = 12 600 TRY
P2 = (26,0-25,8)/260 )x100 = %0,8

KT2 = (0,8 x3x100x1000)/100 = 2 400 TRY
P3 = 0 ve P4 = 0 (Tablo 7.5’e göreUygun)
KT3 = 0 TRY ve KT4 = 0 TRY Toplam Kesinti ƩKTn = 12 600 + 2 400 + 0 + 0 = 15 000 TRY
b) Tablo 7.5’de verilen iki kriterin de birlikte sağlanamaması durumunda büyük olan kesinti
uygulanacaktır
Karotların hesaplanan ort. basınç dayanımı: 32.1 N/mm2 Port = ((34-32.1) / 34 ) x 100 = %5.6
KTort = (5.6x3x100,00x4000) / 100 = 67 200 TRY

Ʃ KTn < KTort olduğundan bu nedenle karot basınç dayanımlarından dolayı uygulanacak kesinti tutarı;
KT= 67 200 TRY’dır.
430.8.2 BETON KAPLAMA KALINLIĞININ ŞARTNAME DEĞERLERİNİN ALTINDA

KALMASI
Tespit edilen herhangi bir bireysel karot uzunluğunun (gerçekleşen kaplama kalınlığının), projesinde
belirtilen kalınlıktan (olması gereken kalınlık) 5 mm’den daha fazla bir sapma gösterirse, aşağıdaki
formüle göre kesinti uygulanacaktır.
Kesinti hesaplanması, kaplama kalınlığının ölçülen bireysel değerleri üzerinden yapılmaktadır.
Tüm projede gerçekleşen ortalama kaplama kalınlığı (her 1000m2’de alınan 1’er karot numunelerinden
elde edilen tekil değerlerin aritmetik ortalaması), proje kalınlığından fazla olmalıdır.
Gerçekleşen tekil kaplama kalınlığı proje kaplama kalınlık değerinin % 6’sından daha eksik olamaz. Kalınlık
azalması bu değerin altına düşer ise ait olduğu kaplama sökülüp yeniden yaptırılacaktır.
Bu değere kadar olan azalmalarda ise aşağıda verilen örnekte olduğu gibi kesinti uygulanacaktır.
KT= f x BF x An
BF= (TRY/m2 ) olarak birim fiyat.
Sayfa 71 / 73
A= (m2 ) olarak kesinti yapılacak alan
KT = Kesinti tutarı (TRY)

P= [ (Olması gereken kalınlık-0.5(cm)- (var olan kalınlık)) / (Olması gereken kalınlık) ] x 100 (%)
f = P değerine bağlı kesinti faktörünün Tablo şeklinde gösterilmesi

Tablo 8.1 Kaplama Kalınlığı Kesinti Faktörü Tablosu
P
0,5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
(%)
f 0,03 0,06 0,10 0,15 0,18 0,24 0,27 0,31 0,34 0,38 0,42 0,45 0,48 0,51 0,54 0,57 0,59 0,62 0,64
Örnek:
BF=100 TRY/ m2
A= 1000m2
Olması gereken kalınlık= 26.0cm
Var olan kalınlık= 24.5cm
P=[ ((26.0-0,5)-24.5) /26.0 ]x100 = 3.8 (%)
f = 0.17 (Tablo 8.1’den)
KT= 0,17x100x1000 = 17 000 TRY
430.8.3 BETON KAPLAMA BOYUNA YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNÜN ŞARTNAME

DEĞERLERİNİN ÜSTÜNDE KALMASI
Yüzey Pürüzlülüğünün (IRI değerinin) Profilometre ile Kontrol Edilmesi:
Beton yol kaplamasının ölçülen pürüzlülük değerleri, aşağıda verilen Tablo 8.2’deki kriterlere göre
değerlendirilerek ödeme şekli belirlenecektir.
Tablo 8.2 Beton Kaplama Yüzey Pürüzlülük Kriterleri ve Ödeme Şekilleri
Pürüzlülük (m/km)
IRI ≤ 1,60 Tam ödeme

%5 Kesintili ödeme
1,61 < IRI < 1,74 Kesintili ödeme: kaplama tabakası yapımı için yüklenicinin teklif ettiği fiyat
üzerinden kesinti yapılacaktır.
%10 Kesintili ödeme
1,75 < IRI < 2,00 Kesintili ödeme: kaplama tabakası yapımı için yüklenicinin teklif ettiği fiyat
üzerinden kesinti yapılacaktır.
IRI > 2,01 Yeniden yapım
Not:
IRI değerinin izin verilen azami değerin üstünde kalması halinde tespit edilen alan (en az derzden derze)
en az 10mm, en fazla 30mm derinlikte kaldırılır. Yüzey nemlendirildikten sonra üreticisinin tavsiye ettiği
süre içerisinde primer uygulanarak Epoxi harç ile proje seviyesinde doldurulur ve sıkıştırılır. Epoxi harç
donmadan önce fırça ile makro doku verilir.
Sayfa 72 / 73
EK-2: TASLAK BETON YOLLAR TEKNİK
ŞARTNAMESİ
İle İlgili
GENEL GÖRÜŞLER ve REVİZYON ÖNERİLERİ
KGM BETON YOL TASLAK ŞARTNAMESİNE İLİŞKİN OLARAK "TEMELSU ULUSLARARASI MÜHENDİSLİK HİZMETLERİ
A.Ş." NİN GÖRÜŞLERİ
KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

TASLAK BETON YOLLAR TEKNİK ŞARTNAMESİ
İle İlgili
GENEL GÖRÜŞLER ve REVİZYON ÖNERİLERİ
Taslak Beton Yollar Teknik Şartnamesi incelenmiş ve bununla ilgili görüş ve öneriler
aşağıda belirtilmiştir.
1. Genellikle kullanılacak malzemelerin özelliklerinde çok fazla detay verilmiştir.

Bütün bu detay bilgi Karayolları Teknik Şartnamesi (2013) de mevcut olduğu
için Bu hususun Karayolları Teknik Şartnamesi (2013) ilgili Kısım ve
Bölümlerine atıfta bulunularak yapılması önerilir.
2. Bazı bölümler mükerrer olarak yazılmıştır. Bunların düzeltilmesi

gerekmektedir.
3. Yapım metodlarının anlatıldığı bazı bölümlerde ilgili şartname gerekliliklerine

atıfta bulunulmamıştır.
4. Revizyon Önerileri veya İlave Bilgi;
a) 430.5 Deneme Yolu Yapımı

Öneri : Tüm kriterleri sağlayan deneme kesimi imalatı beton yol
kaplama işinin bir parçası olarak kabul edilecektir
Gerekçe : “proje genişliği ve kalınlığında, gerçek ölçülerde bir test
bölümünü yapacaktır. Bu test bölümü için projede
kullanılacak olan aynı ekipmanlar kullanılacaktır”, ifadesi
yer aldığından ve gerçekleştirilen imalatında tüm kriterleri
sağlamasi halinde deneme kesimi imalatının beton yol
kaplama işinin bir parçasi olarak kabul edilmesi uygun
olabilir
b) 430.6.3.1 Büzülme Derzleri
Öneri : Öte yandan betonun kesilmesi sırasında düzgün bir
kesim yapılması ve derzlerin kenarlarının kırılmaması ve
derz kesim ekipmaninin beton yol kaplama yüzey
dokulandirilmasina zarar vermemesi için betonun
yeterince sertleşmiş olması gerekmektedir. Yüksek
sıcaklıklarda kesim, beton dökümünden sadece bir kaç
saat sonra, kışın ise muhtemelen en fazla 1 gün sonra
mümkün olmaktadır
Gerekçe : Derz kesimleri için beton yol kaplamasındaki yeterli
sertliğe ulaşmada bir çok etmen vardir, çimento tipi, hava
şarti ve mevsimsel şartlar gibi. Taslak metinde yer alan
ve “kış için ise muhtemelen 1-2 gün sonra mümkün
olmaktadir”, ifadesindeki 1-2 gün tanımına gerek yoktur,
hatta uygulamada yanlış anlamaya ve sonuca yol açabilir
Sayfa 2 / 5
c) 430.7.1.3 Sertleşmiş Beton Deneyleri

Öneri : Birinci parağraf;
TS EN 12390-2 ye göre titreşim masası
kullanilarak hazırlanan numuneler için yoğunluk
tespiti ve basınç dayanımı testi TS EN 12390-7 ve
TS EN 12390-3 standardına göre yapılmalıdır
Gerekçe : Taze betonun hava içeriğinin belirlenmesinde dikkat
edilmesi gereken husus, hava içeriğinin belirlenmesi için
hazırlanacak numunelerin inşaatta kullanılan betonda
olduğu gibi, yapısının aynı şekilde sıkıştırılmış olmasıdır
(benzer frekans, titreşim süresi, karıştırma yoğunluğu)”
şeklinde ifade edilse de S1-S2 kıvam çökme sınıfındaki
numuneler için bu belirtmenin yapılmasi uygun olabilir.
Ayrica, zaten TS EN 12390-2, sertleşmiş beton testi icin
numunelerin hazırlanması ve küre tabi tutulmasıyla ilgili
olup, bu maddenin içinde bahsedilmesi uygun olabilir
d) 430.7.3.2 Sertleşmiş Beton Testleri
Fabrika üretim kontrolü, iç denetim ve kontrol
testleri için test örnekleri (silindir veya küpler) TS
EN 12390-2 standardına göre titreşim masasi
kullanilarak hazırlanmalıdır. Yoğunluk TS EN
12390-7, basınç dayanımı ise TS EN 12390-3 ve
yarmada çekme dayanımı TS EN 12390-6
standardına göre belirlenmelidir.
İkinci paragraf;
Trafiğe erken açılışı belirlemek amacıyla; beton yol
kaplama dayanım mukavemetinin yeterli olup
olmadiği erken alinacak karot numuneleriyle
430.7.3.2.1.1 de belirtilen sartlari saglamasi ve
430.6.1.1 e uygun minimum dayanım açısından
kontrol edilebilir.
Gerekçe : Birinci parağraf;
Taze betonun hava içeriğinin belirlenmesinde
dikkat edilmesi gereken husus, hava içeriğinin
belirlenmesi için hazırlanacak numunelerin inşaatta
kullanılan betondaki gibi, yapısının aynı şekilde
sıkıştırılmış olmasıdır (benzer frekans, titreşim
süresi, karıştırma yoğunluğu)” şeklinde ifade
edilsede S1-S2 kıvam çökme sınıfındaki
numuneler için bu belirtmenin yapılmasi uygun
olabilir.
Ayrica, zaten TS EN 12390-2, sertleşmiş beton
testi icin numunelerin hazırlanması ve küre tabi
tutulmasıyla ilgili olup, bu maddenin içinde
bahsedilmesi uygun olabilir.
İkinci paragraf;
Sayfa 3 / 5
Taslak 430.7.3.2.1 ve alt maddelerinde

430.7.3.2.1.1 ile 430.7.3.2.1.2 de belirtildiği şekilde
beton yol kaplamasina esas alinan dayanımın 28
günlük karot sonuçlari olduğundan.;
TS EN 13791, “Basınç dayanımının yapılar ve
öndökümlü beton bileşenlerde yerinde tayini”
standardıdır, beton yol kaplamaları için ilgili
standard EN 13877-2 “Functional requirements for
concrete pavements” olup ayrica 430.7.3.2.1.1 ve
taslak 430.7.3.2.1.2 de verilen kriter ve
değerlendirmeyle ilgili tablolar 7.3 – 7.4 – 7.5 – 7.6
EN 13877-2 standardının içeriğindedir.
e) 430.7.3.2.1.1 Beton Kaplamanın Basınç Dayanımının Tayini
Kaplamadan alınacak ve test edilecek karot sayısı
Tablo 7.2’e göre belirlenecek ve karot basınç
dayanımları da TS EN 12504-1, TS EN 12390-3 ve
EN 13877-2 standartlarına göre tespit edilecektir.”
Gerekçe : Birinci parağraf;
TS EN 13791 “Basınç dayanımının yapılar ve
öndökümlü beton bileşenlerde yerinde tayini”
standardıdır, beton yol kaplamaları için ilgili
standard EN 13877-2 “Functional requirements for
concrete pavements” olup ayrıca 430.7.3.2.1.1 ve
430.7.3.2.1.2 de verilen kriter ve değerlendirmeyle
ilgili tablolar 7.3 – 7.4 – 7.5 – 7.6 EN 13877-2
standardının içeriğindedir.
Konuyu izah etmek gerekirse; söz konusu beton
sınıfı C30/37 ve CC30
-fck,küp = 37 N/mm2 (TS EN 206-1 beton sınıfı
C30/37) laboratuvarda
-fis, en düşük ≥ 0,85 (fck – 4) ≥ 28 N/mm2(L/D=1)
(TS EN 13791) yerinde
-CC30 en düşük basinç dayanımı taslak 430.6.1.1
tablo 6.1 de fi ≥ 26 N/mm2(L/D=1), yerinde
-Ayrica taslak 430.7.3.2.1.1 tablo 7.5 de kriter 2 de
Her hangi bir sonuç ≥( fck, core – 4) ve 26
N/mm2(L/D=1) olarak verilmiştir.
Böylece, yukardaki değerlendirme farkı kolayca
görülebilir.
Sayfa 4 / 5
f) 430.7.3.2.4 Beton Kaplamanın Kalınlığı

Öneri : Metnin sonuna ilave bilgi olarak, “Beton yol
kaplamasındaki karot delikleri aynı sınıf betonla
sıkıştırılarak doldurulmalıdır veya 1 ölçek CEM I çimento,
2 ölçek kum ve 2 ölçek 10 mm boyutlu çakil kullanılarak
yapılmış beton harcıyla sıkıştırılmış şekilde
doldurulmalıdır.” ifadesini eklemek uygun olabilir
Gerekçe : Beton yol kaplamasından karot almayı gerektiren ilgili
taslak maddelerinin hiç birinde bu bilgi yer almamiştir.
5. Yukarıda belirtilen tüm hususlar ekte verilen Revize Kopya Beton Yollar
Teknik Şartnamesi'nde uygulanmıştır ve bu revizyonların üzerleri
boyanmıştır.
6. Bunların dışındaki diğer ekleme/düzeltme/ öneriler de Revize Kopya Beton

Yollar Teknik Şartnamesi'nde üzerleri boyanarak işaretlenmiştir.
Sayfa 5 / 5

BETONYOLLARTEKN7KbARTNAMES7
KARAYOLLARIGENELMÜDÜRLÜ)Ü
ARAbTIRMAVEGEL7bT7RMEDA7RES7BAbKANLI)I

430.1 GøRøù
Beton (rijit kaplamalŦ) yollar, çimento betonu ile yapŦlan ve üzerlerinden geçen dingil yüklerini tabana
ileten bir üstyapŦ kaplama ürünüdür. Bu yollar üstyapŦ tabanŦ üzerine yerleƔtirilen granüler alt
temel/temel tabakasŦ,zayŦfbetontabakasŦveyabitümlütabakaüzerineserilmiƔbetonplaklardanoluƔur.
veya bitümlü tabaka üzerine serilmiƔ beton plaklardan oluƔur.
BetonüstyapŦtipleri:
x DerzliDonatŦsŦzBetonKaplama,
x DerzliDonatŦlŦBetonKaplama,
x SürekliDonatŦlŦBetonKaplama.
x SilindirleSŦkŦƔtŦrŦlmŦƔBetonKaplamalardŦr.
BukŦsŦmkapsamŦnda;“DerzliDonatŦsŦzBetonKaplama”yapŦmiƔlerielealŦnmŦƔtŦr.
Yol kaplama betonundan yüksek beklentiler ve gereksinimler söz konusudur. Beton kaplama, gittikçe
artan trafiŒin statik ve dinamik yüklerinin yanŦ sŦra hava ve çevre ƔartlarŦna, don ve buz çözücü tuz
etkilerine, kaplamada sürekli deŒiƔen sŦcaklŦk ve nem etkilerine karƔŦ, dayanŦklŦlŦk ve saŒlamlŦk
göstermek zorundadŦr.
Tazebetonda;
x Homojenlik,
x 7yiiƔlenebilirlik,
x YeterliiƔlenebilirliksüresi,
x KayarkalŦpfiniƔerinkullanŦmŦnedeniyleyaƔhaldebetonunƔeklinikorumasŦsaŒlanmalŦdŦr.
x SertleƔmiƔbetonvebitmiƔkaplamalarda;
x BasŦnçdayanŦmŦ,
x EŒilmedayanŦmŦ,
x YarmadayanŦmŦ,
x AƔŦnmadayanŦmŦ,
x DondayanŦmŦ,
x Uygun yüzey özellikleri ( düzgünsüzlük, lastikͲ yol gürültüsü, kayma direnci, yüzey suyu drenajŦ)
saŒlanmalŦdŦr.
430.2 BETON BøLEùEN MALZEMELERø øÇøN GEREKLøLøKLER

7stenen taze ve sertleƔmiƔ beton özellikleri, standartlara ve gereksinimlere uygun beton bileƔen
malzemelerinin kullanŦmŦ ve uygun bir beton karŦƔŦm dizaynŦ ile elde edilebilir. Yol kaplama
betonunda kullanŦlan çimento, agrega, su, kimyasal ve mineral katkŦ maddeleri için gereklilikler
aƔaŒŦdaele alŦnmaktadŦr.
Sayfa6/71

430.2.1 ÇøMENTO
Beton yol kaplamalarŦnŦn üretiminde kullanŦlacak çimentolar, TS EN 197Ͳ1 standardŦna uygun olmalŦ ve
CE iƔaretlemesiveetiketlemesiolmayançimentolarkullanŦlmamalŦdŦr.
Çimento özellikleri ile ilgili genel gereksinimler KYTbͲ2013 (Karayolu Teknik bartnamesi (2013))Bölüm
308.02.01deverilmiƔtir.
430.2.1.1 Çimentonun Fiziksel, Mekanik ve Kimyasal Özelikleri

Çimento’nunfiziksel,mekanikvekimyasalözelikleriKYTbbͲ2013Bölüm308.02.01veTablo308Ͳ1,Tablo
308Ͳ2,Tablo308Ͳ3veTablo308Ͳ4deverilmiƔtir.
430.2.1.2 Çimentodan Numune AlÕnmasÕ ve Uygunluk Testlerinin YapÕlmasÕ

Beton üretiminde kullanŦlacak çimento; üretim yerinden Ɣantiyeye getirildikten sonra Ɣantiye
sahasŦnda uygun olarak depo edilip muhafaza edilecektir. Bu çimentolardan KYTbͲ2013 Bölüm
308.02.01.02belirtilenesaslardahilindenumuneleralŦnacakveilgilitestleryapŦlacaktŦr.
Çimentolar,TSEN197Ͳ1standartlarŦnauygunluŒutespitedilmedenkullanŦlmayacaktŦr.

Beton yollarda kullanŦlacak olan beton, maruz kalacaŒŦ çevresel etkiler göz önüne alŦndŦŒŦnda herhangi
bir yapŦdaki klasik betona kŦyasla çok daha farklŦ özelliklere sahip olmasŦ gerektiŒinden, çimento tipi
seçiminde dikkatedilmesigerekenhususlarbulunmaktadŦr.BetonyollardafarklŦçevreseletkisŦnŦflarŦna
maruz kalacak betonlar için kullanŦlmasŦ önerilen çimento tipleri TS EN 206, TS TS 13515,
13515, TS 13353
standartlarŦnda yer alan ve KYTbͲ2013 Tablo 308Ͳ25Ͳa, Tablo 308Ͳ25Ͳb,Tablo 308Ͳ25Ͳc’e göre
seçilecektir.
AyrŦca çimento seçiminde, yapŦm (inƔaat) yöntemi, beton yapŦnŦn kullanŦm amacŦ, kür ƔartlarŦ, yapŦ
boyutlarŦ (ŦsŦ geliƔimi), bileƔenlerden kaynaklanan alkaliler ile agrega arasŦnda etkileƔme olmasŦ ihtimali
gibihususlar gözönünealŦnmalŦdŦr.
TSEN197Ͳ1 standardŦnŦngereklerineilaveolarak,yolbetonlarŦndakullanŦlançimentonunilkprizsüresi
2 saatten önce gerçekleƔmemelidir (DayanŦm sŦnŦfŦ 42,5 R olan erken dayanŦmŦ yüksek çimentolar için
geçerli deŒildir). Böylece betonun Rötre eŒilimi azaltŦlmakta ayrŦca yeterince uzun bir süre için
iƔlenebilirlik saŒlanmasŦ beklenmektedir. AynŦ zamanda bu hedefleri karƔŦlamak için çimento 80°C’den
daha düƔük sŦcaklŦkta kullanŦlmalŦdŦr. Ancak bu belirtilen kŦsŦtlamalar trafiŒe erken açŦlmasŦ gereken ve
akŦƔkanlaƔtŦrŦcŦ kullanŦlanyüksekerkendayanŦmlŦçimentolariçingeçerlideŒildir.
AyrŦca yol
AyrŦca yoll kaplamas
kaplamasŦnŦn
ka iki tabaka
ŦnŦn iki tabaka halinde
halinde yapŦlmasŦ
yapŦlmasŦ durumunda,
durumunda, her
her iki
iki tabaka
tabaka aynŦ
aynŦ tip
tip ve
ve dayanŦm
dayanŦm
sŦnŦfŦnda çimento
sŦnŦfŦnda çimentoileüretilmedir.
ile üretilmedir.
Özellikle buz çözücü maddelerin de kullanŦldŦŒŦ, yüksek donma çözülme ve yüksek aƔŦnma etkilerine
maruz kalacakyolkaplamalarŦnda,XF4veXM2sŦnŦfŦndabelirtilençimentolarkullanŦlacaktŦr.
Çimentonun“AlkaliOksitEƔdeŒeri”(Na2OeƔdeŒeri)(Na2O+0,658K2O)deneyiyaptŦrŦlacaktŦr.
Sayfa7/71

Tablo2.9Alkali7çeriŒiDüƔükÇimentolarŦnAlkali7çeriŒi
Çimento ÇimentoalkaliiçeriŒi Na2OeƔdeŒeri(%)

CEMI ч0,60
CEMII ч0,70
CEMIII/A ч0,95
KullanŦlacak olan agregada alkaliͲsilika reaksiyonlarŦ sonucunda zararlŦ miktarda oluƔma riski varsa,
betonda buriskinazaltŦlmasŦnayönelik430.2.2.2.bölümündeanlatŦlanönlemleralŦnmalŦdŦr.
430.2.1.4 Betona Puzolanik Malzeme ølave Edilmesi

Beton Yol KaplamalarŦnda, baŒlayŦcŦ malzemenin (CEM I türü portland çimento ise) %35’ine kadar
öŒütülmüƔ granüle yüksek fŦrŦn cürufu yada baŒlayŦcŦ malzemenin %25’ine kadar uçucu kül
kullanŦlmasŦ uygundur. Alkali Silika Reaksiyonuna karƔŦ direnç saŒlamak, hidratasyon ŦsŦsŦnŦ düƔürmek
içindahayüksek dozlardakullanŦlabilir.
SŦcakhavalarda,öŒütülmüƔgranüleyüksekfŦrŦncürufu%50’yekadarkullanŦlabilir.
Puzolanik malzemelerin kullanŦm ƔartlarŦ için TS EN 206 ve TSTS 13515
515 standardŦna uyulmalŦdŦr.
1351
Puzolanik malzeme kullanŦmŦnda, çevresel etki sŦnŦflarŦ dikkate alŦnarak, TS EN 206 ve TS
TS 13515
13515
standartlarŦnda tariflendiŒi Ɣekilde, su/çimento oranŦ hesaplanmalŦ ve minimum dozaj ƔartlarŦ
saŒlanmalŦdŦr.
KullanŦlan puzolanik malzemeler CE Belgeli olmalŦdŦr. CE Belgeli puzolanik malzemelerin, ilgili
standartlarŦn EKZA’sŦndabelirtilendeneylerinyapŦldŦŒŦvesonuçlarŦnuygunluŒukontroledilmelidir.
Beton santralinde karŦƔŦma Portland Çimentosu ve ayrŦca bir ya da daha fazla puzolanik malzemenin
ilave edilmesi yerine, hazŦr imal edilmiƔ katkŦlŦ çimento kullanŦlmasŦnŦn avantajlarŦ vardŦr. Çimento
fabrikasŦnda, çimento ve puzolanik malzemenin karŦƔtŦrŦlmasŦyla elde edilen son ürünün kimyasal
yapŦsŦ özenle bilerek dengelendiŒinden uyumsuzluk sorunlarŦ azdŦr. Beton santralinde puzolanik
malzemeler eklenmiƔ ürün ile kŦyaslandŦŒŦnda, imal edilen katkŦlŦ çimento özelliklerinde daha az
deŒiƔkenlikgözlemlenir.
430.2.1.5 Çimentonun DepolanmasÕ

ÇimentonundepolanmasŦvemuhafazaedilmesiKYTbͲ2013Bölüm308.03.01’euygunolarakyapŦlmalŦdŦr.
430.2.2 AGREGALAR
AgreganŦn niteliŒi ve özellikleri, taze ve sertleƔmiƔ betonun karakteristik ve performans özelliklerini
doŒrudanveönemliölçüdeetkilemektedir.
Beton yol kaplamalar için kullanŦlacak agrega temiz, saŒlam, dayanŦklŦ ve yoŒun yapŦda olmalŦ ve
bünyesinde zararlŦ miktarlarda toz, çamur, kil veya organik orijinli yabancŦ maddeler
bulundurmamalŦ, beton dayanŦklŦlŦŒŦnŦolumsuzyöndeetkilememelidir.
Agraga özellikleri ile ilgili genel gereksinimler KYTbͲ2013 (Karayolu Teknik bartnamesi (2013))Bölüm
308.02.02deverilmiƔtir.
AgregalarTS706EN12620standardŦnauygunveCEbelgeliolacaktŦr.
TS 706 EN 12620
Sayfa8/71

430.2.2.1 Agrega OcaklarÕ

Agregalar; taƔ ocaklarŦndan veya 7darenin yazŦlŦ izni alŦnmak üzere doŒada karŦƔŦk halde bulunan kumͲ
çakŦl ocakveyadereyataklarŦndansaŒlanacaktŦr.
TaƔocaklarŦndaneldeedilecekolanagrega;ocaktaƔŦnŦnkŦrŦlmasŦylahazŦrlanacakveenazkaba,ortave
ince agregaolmaküzereüçgrubaayrŦlacak,ayrŦayrŦdepoedilecekvetemizolarakkorunacaktŦr.
Ocak veya dere yataklardan temin edilen karŦƔŦk haldeki doŒal kumͲçakŦl agrega olduŒu gibi
kullanŦlmayacaktŦr. DoŒada karŦƔŦk halde bulunan bu doŒal agrega, her zaman elenecek, yŦkanacak,
gerektiŒinde kŦrŦlacak ve buƔartname hükümlerine uygun,enaz kaba,orta ve ince agregaolmak üzere
üç grubaayrŦlacak,ayrŦayrŦdepoedilecekvetemizolarakkorunacaktŦr.
430.2.2.2 Alkali-Silika Reaksiyonu

Beton yol kaplamalarŦnda kullanŦlan agregalar zararlŦ miktarda AlkaliͲSilika Reaksiyonuna (ASR) neden
olacakreaktifsilismineralleriiçermemelidir.
RiyolitikveandezitikvolkaniktaƔlar,andezitler,opal,çört,phyllite,riyolitvesüngertaƔŦ,silislikireçtaƔŦ
ve kalsedonik çörtler, tridimit ile kristobalit esaslŦ mineraller içeren taƔ ocaklarŦ, malzeme ocaŒŦ olarak
kullanŦlmamalŦdŦr.
KullanŦlacak her bir agrega fraksiyonu Alkali Silika Reaksiyonu (ASR) ve zararlŦ organik maddeler ve
kil yönündenmutlakatestedilmelidir.
Alkali ile çözünebilen silika içerdiŒi bilinen veya belirli miktarda reaktif silis içerdiŒi bilinen agrega,
beton yollardaaƔaŒŦdakideŒerlendirmeleregörekullanŦlmalŦdŦr.
TS 10088
1. TS 10088 ENEN 932Ͳ3’göre
932Ͳ3’g detaylŦ petrografik muayenede, agreganŦn mineral bileƔiminde alkali
silika reaksiyonuna neden olabilecek zararlŦ minerallere bakŦlmalŦdŦr. Agregada Tablo 2.10’de verilen
alkali silika reaksiyonuna neden olabilecek bir mineral tespit edildiŒinde veya petrografik
muayenenin yapŦlamadŦŒŦdurumlardaagregaileilgilidahaileriaraƔtŦrmaiçinaƔaŒŦdakiiƔlemlertakip
edilmelidir.
2. AgreganŦn, zararlŦ mineraller içerdiŒi tespit edildiŒinde, TS 2517’ye göre deneye tabi tutulmalŦdŦr.
ZararlŦbölgedebulunanagregalarŦn,betondazararlŦalkalisilikareaksiyonunanedenolabileceŒikabul
edilir.
3. AgreganŦn, CANADA CSA23.2Ͳ25A, ASTM C1260, TS 13516 standartlarŦna uygun olarak hŦzlandŦrŦlmŦƔ
harççubuklarŦyöntemiiledealkalisilikareaksiyonubakŦmŦndandeŒerlendirilmesigerekir.
Bu deney yöntemine göre genleƔme %0,10 ve altŦnda ise malzemenin kullanŦmŦ uygun kabul
edilecektir. GenleƔme%0,20vebununüzerindeisemalzemekabuledilmeyecektir.GenleƔme%0,10
ve % 0,20 arasŦnda ise ancak idarenin izni ile aƔaŒŦda belirtilen ƔartlarŦn saŒlanmasŦ halinde izin
verebilir.
4. ZararlŦ agrega içerdiŒi belirlenen betonlarda, tüm bileƔenlerden toplam alkali içeriŒi 3,0 kg/m3
deŒerini aƔmamalŦdŦr. EŒer ASR riski tespit edilmiƔ ise ve zararlŦ agrega içerdiŒi belirlenen
betonlarda tüm bileƔenlerden gelen toplam alkali içeriŒi 3,0 kg/m3 deŒerini aƔŦyorsa, kullanŦlmasŦ
düƔünülen alkali içeriŒi düƔük çimentolar (Tablo 2.9) veya katkŦlŦ çimento veya puzolanik
malzemeler ile hŦzlandŦrŦlmŦƔ harççubuklarŦ yöntemi kullanarak deneyler yapŦlmalŦ ve ASR’nin
Sayfa9/71

zararsŦz (genleƔmenin %0,10’un altŦna düƔürüldüŒü) hale geldiŒi veya önlendiŒi deneylerle
kanŦtlanmalŦdŦr.
Tablo2.10 BetondaZararlŦMertebedeGenleƔmeyeSebepOlabilecekMineraller,KayalarVeMaddeler
Mineraller
Opal, Tridimit, Kristobalit,
Kalsedon,kriptokristalin,mikrokristalinveyacamsŦkuvars,
7ritanelikuvars(yoŒunƔekildeparçalanmŦƔ,granüleolmuƔvebasŦncamaruzkalmŦƔveyaikincilkapanŦmlarla zengin)
Asidik(Silisli),arabileƔimli(nötr)vebazikvolkanikcamlar,damarkuvarsŦ
Kayaçlar
Kayaç ReaktifBileƔen
Granodiyorit,Ɣamokit,granit BasŦncamaruzkalmŦƔkuvars;mikrokristalinkuvars
Pumis(süngertaƔŦ), riyolit,
SilisliveyaarabileƔimli(nötr)siliscezenginvolkanikcamlar;
Volkanik andezit,dasit,latit,perlit,
devitrifiyecamlar;tridimit
obsidiyen,volkaniktüf
Bazalt Kalsedon,kristobalit,palagonit,bazikvolkanikcamlar
Gnays,bist BasŦncamaruzkalmŦƔkuvars;mikrokristalinkuvars
Kuvarsit BasŦncamaruzkalmŦƔvemikrokristalinkuvars;çört
Metamorfik
BasŦnca maruz kalmŦƔ kuvars;mikrokristalinͲkriptokristaklin
Homfels,filit,arjilit
kuvars
KumtaƔŦ BasŦncamaruzkalmŦƔvemikrokristalinkuvars;çört;opal
BasŦnca maruz kalmŦƔ ve mikrokristalinͲkriptokristaklin
Grovak
kuvars
SilttaƔŦ BasŦncamaruzkalmŦƔvemikrokristalinͲkriptokristaklin
beyl kuvars;opal
BasŦnca maruz kalmŦƔ ve mikrokristalinͲkriptokristaklin
Tilit
Sedimanter kuvars
Çört
Kriptokristaklinkuvars;kalsedeon;opal
ÇakmaktaƔŦ
Diyatomit Opal;kriptokristaklinkuvars
Killi dolomitikkireçtaƔŦ ve kalsitik
dolomitkuvarsiçerenkillikalsitik Dolomit;kilminerallerididolomitizasyonamaruzkalmŦƔ
dolomit
DiŒerMaddeler
Sentetikcam,silikajeli
430.2.2.3 AgregalarÕn Fiziksel, Mekanik Özellikleri
430.2.2.3.1 ønce Agregalar
"D" deŒerinin 4 mm'den küçük veya 4 mm'ye eƔit olduŒu tane büyüklüŒündeki agregalardŦr. 7nce
agregaya aitfizikselvemekaniközelliklerTablo2.11’deverilmiƔtir.
Tablo2.117nceAgregayaAitFizikselveMekanikÖzellikler
Deney bartname Limiti DeneyStandardŦ

AçŦk sarŦ renkten koyu
1 OrganikMadde(%3’lükNaOHile) TSEN1744Ͳ1
olmayacak
0,063mmElektenGeçenÇok 7nce Malzeme
2 ч4,0 TSEN933Ͳ1
MuhtevasŦ(%)*
Sayfa10/71

Deney bartname Limiti DeneyStandardŦ

CANADACSA23.2 25A
3 AlkaliSilikaReaksiyonu (14Günlük%GenleƔme) ч 0,10 ASTM1260
TS13516
ч 2,5
4 SuEmme,% TSEN1097Ͳ6
WA24 2,5
5 DoygunYüzeyKuruBirimHacimAŒŦrlŦk (gr/cm3) ш2,55 TSEN1097Ͳ6
6 MetilenMavisi,g/kg(MB) ч1,0 TSEN933Ͳ9
* BudeŒer,kŦrŦlarakhazŦrlananagregalarda kilden ileri gelmiyorsa (taƔ tozlarŦ ise) %2artŦrŦlabilir.
* AyrŦcakarŦƔŦmdaki7ncemalzemeiçeriŒi(tazebetoniçindeki,tanebüyüklüŒüenfazla0,125mmolankatŦ
malzemelerintoplamkütlesi)(çimento+mineralkatkŦ+agregaincekŦsmŦ);C50/60MPavedahadüƔükdayanŦmlŦ,
XFveyaXMçevreetkisŦnŦflarŦnamaruzyolkaplamabetonlarŦiçin,aƔaŒŦdakimiktarlarŦgeçmeyecektir.(TS13515)
ÇimentodozajŦ (kg/m3) EnfazlaizinverilenincemalzemeiçeriŒi (kg/m3)
ч 300 400
ш 350 450
* 7ncemalzemeiçeriŒiiçinüstsŦnŦrdeŒerler50kg/m3deŒeriniaƔmayacakƔekildeaƔaŒŦda
verilenmiktarlarkadarartŦrŦlabilir;
* ÇimentodozajŦ350kg/m3’dendahafazlaolduŒunda,350kg/m3’denfazlaolanmiktar
kadar,
* BetondatipIIpuzolanikmalzeme(öŒütülmüƔyüksekfŦrŦncürufu,uçucukül,silisdumanŦ
vb.)kullanŦlmasŦdurumunda,tipIIkatkŦmiktarŦkadar.
Not:ÇimentodozajŦnŦn300kg/m3ve350kg/m3arasŦndaolmasŦdurumunda,Çizelge’de
verilenlerdendoŒrusalenterpolasyoniƔlemiilearadeŒerlerbelirlenebilir.

430.2.2.3.2 øri Agregalar
7riagregayaaitfizikselvemekaniközelliklerTablo2.12’deverilmiƔtir.
Tablo2.127riAgregayaAitFizikselveMekanikÖzellikler
Deney bartnameLimiti DeneyStandardŦ
LosAngeles ParçalanmaDirenci (500 devir)

1 ч30(LA30) TSEN1097Ͳ2
%kütlecekayŦp
MicroDevalAƔŦnma Direnci ч 25
2 TSEN1097Ͳ1
%kütlecekayŦp (MDE25)
ч 19
3 NordicAƔŦnmaDirenci TSEN1097Ͳ9
AN19
MagnezyumSülfatDeŒeri (Mg2SO4) ч 18
4 TSEN1367Ͳ2
%kütlecekayŦp (MS18)
DonmaveÇözünmeDirenc74,5
5 ч1(F1) TSEN1367Ͳ1
%kütlecekayŦp
Sayfa11/71

Deney bartnameLimiti DeneyStandardŦ
Dmaxш 8mm agregalarŦn

kŦrŦlmŦƔlŦk(tümyüzeyi) deŒeri
ш%50
Dmaxш8mmkarŦƔŦmlarŦn
toplamkŦrŦlmŦƔlŦk(tüm yüzeyi)
6 KŦrŦlmŦƔlŦk2,3 DeŒeri,AŒŦrlŦkça,% deŒeri ш%35 TSEN933Ͳ5
Dmaxч8mmkarŦƔŦmlarda Dч
8mmvedш2mm boyutunda
kŦrŦlmŦƔlŦk (tümyüzeyi)deŒeri
ш%100
7 YassŦlŦkEndeksi,% ч20(Fl20) TSEN933Ͳ3
Parlatmaya karƔŦDirenç(Cilalanma) DeŒeri
8 6,7 ш44(PSV44) TSEN1097Ͳ8
, %
ч 2,0
9 SuEmme4,% TSEN1097Ͳ6
WA24 2,0
Doygun YüzeyKuruBirim Hacim AŒŦrlŦk
10 2,55 TSEN1097Ͳ6
(gr/cm3)
ASTMC 142
11 KilTopaklarŦveUfalanabilirTaneler,% ч0,5
TS13516
AlkaliͲSilikaReaksiyonu (14 günlük % CANADACSA23.2Ͳ 25A
12 ч0,10
GenleƔme) ASTM1260
13 HacimkararlŦŒŦͲkurumabüzülmesi% ч0,075 TSEN1367Ͳ4
0,063mm elektengeçençok ince malzeme
14 ч0,51 TSEN933Ͳ1
muhtevasŦ,%
1
BudeŒerkŦrŦlarakhazŦrlananagregalardakildenilerigelmiyorsa(taƔtozuise)%1,5artŦrŦlabilir.
2
AgregakŦrŦlmŦƔkayaçlardaneldeedilmiƔse,C90/1kategorisinde(tümyüzeyikŦrŦlmŦƔ/tümyüzeyiyuvarlak)olduŒukabul
edilmelidir.BudurumdadahafazladeneyyapŦlmayagerekduyulmaz.
3
Dmax ш8mmboyutundakiagregalarŦnkŦrŦlmŦƔlŦk(tümyüzeyi)deŒeriш%50olmalŦdŦr.
Dmax ш8mmkarŦƔŦmlarŦnisetoplamkŦrŦlmŦƔlŦk(tümyüzeyi)deŒeriш%35olmalŦdŦr.
Dmax ч8mmkarŦƔŦmlardaDч8mmvedш2mmboyutundakŦrŦlmŦƔlŦk(tümyüzeyi)deŒeriш%100olmalŦdŦr.
4
SabitkütleyekadardoygunhalegetirilmiƔiriagreganŦnsuemmeoranŦч%0,5isebuagreganŦndonmaͲçözünmeyekarƔŦ
dirençliolduŒukabuledilir.
5
AƔŦrŦsoŒukhavave/veyatuzlulukveyabuzçözücütuzdoygunluŒudurumlarŦnda,TSEN1367Ͳ1:2007EkB'deayrŦntŦsŦ
verilenvebirtuzçözeltisiveyaürekullanŦlandeneylerinyapŦlmasŦdahauygunolabilir.
6
YolimaliyapŦlacakbölgenin100kmyakŦnŦndakiocaklarda,budeŒerisaŒlayacaknitelikteagregabulunmamasŦ
durumunda,idarenindeonayŦolmasŦhalinde(PSV42 )sŦnŦfŦndaagregakullanŦmŦkabuledilecektir.
7
GörünüragregalŦkaplamalardaparlatmayakarƔŦdirençdeŒeriш53olmalŦdŦr.(PSV53)

Alt
lt ve
Alt ve üst
üst beton
beton olarak
olarak iki
iki katmanlŦ
katmanlŦ olarak
olarak yapŦlacak
yapŦlacak Beton
Beton Yol
Yol KaplamalarŦnda, alt betonda
KaplamalarŦnda, alt betonda
kullanŦlacak
kullanŦ agregalardanfarklŦözellikleristenebilir.
Ŧlacak agregalardan
gre farklŦ özellikler istenebilir.
430.2.2.4 AgregalarÕn Kimyasal Özellikleri

AgregalarŦnkimyasalözellikleriaƔaŒŦdakigerekliliklerisaŒlanacaktŦr.
Klorür7çeriŒi:
AgregalarŦn suda çözünebilen klorür iyon içeriŒi, TS

TS EN
EN 1744Ͳ1:2009'e
1744Ͳ1:2009' uygun olarak tayin edilecek ve
aƔaŒŦdaverilensŦnŦrdeŒerleruygulanacaktŦr.
CEMIIIdŦƔŦndabirçimentoileyapŦlmŦƔbetoniçin:
x ÇelikdonatŦvediŒergömülümetalihtivaetmeyenbetoniçinkütlece%0,15
Sayfa12/71

x ÇelikdonatŦvediŒergömülümetalihtivaedenbetoniçinkütlece%0,04
CEMIIIileyapŦlanbetonlariçin:
x BetonyapŦlarŦntümüiçinagregalarŦnklorüriçeriŒikütlece%0,10’inaltŦndaolacaktŦr.
AsitteÇözünebilenSülfat7çeriŒi:
TSEN1744Ͳ1’euygunolaraktayinedilmeliveaƔaŒŦdaverilensŦnŦrdeŒeruygulanacaktŦr.
TS EN 1744Ͳ1’e
a) Agregalariçinkütlece%ч0,2(AS0,2)
b) HavadasoŒutulmuƔyüksekfŦrŦncürufuagregalariçinkütlece%ч1,0(AS1,0)olmalŦdŦr.
ToplamKükürt:
AgregalarŦn asitte çözülebilen sülfür içeriŒi, TS

TS EN
EN 1744Ͳ1:2009'e
1744Ͳ1:2009' uygun olarak tayin edilecek ve
toplam kükürtmuhtevasŦ,ScinsindenaƔaŒŦdaverilensŦnŦrdeŒerleruygulanmalŦdŦr.
a) Agregalariçin%ч1(S1)
b) HavadasoŒutulmuƔyüksekfŦrŦncürufuagregalariçinkütlece%ч2(S2)olmalŦdŦr.
430.2.2.5 Agrega Seçimi

Yol kaplama betonu için en büyük tane çapŦ 16, 22 veya 32mm olan agregalar seçilebilir. AgreganŦn
en büyük tane çapŦ, tabaka kalŦnlŦŒŦnŦn üçte birini (1/3), derzli donatŦsŦz kaplama betonlarda kayma
demirlerinin veya sürekli donatŦlŦ kaplama betonlarda boyuna donatŦ çubuklarŦ arasŦndaki aralŦŒŦn üçte
birini (1/3)aƔmamalŦdŦr.
7nce üst katmanlar için gürültü azalttŦcŦŦ yüzeyle

yüzeyler olarak
ol agreganŦn en büyük tane çapŦ 8 mm seçilmelidir.
7nceüstkatmanlariçingürültüazaltŦcŦyüzeylerolarakagreganŦnenbüyüktaneçapŦ8mmseçilmelidir.
7kikatmanlŦolaraküretilenbetonyolkaplamalarŦndaaltveüstkatmanlardafarklŦtipagregakullanŦlacak
7ki katmanlŦ olarak üretilen betoton yol kaplamalar
k lamalarŦndada alt ve üst katmanlarda farklŦ tip agrega kullanŦlacak
ise
ise agregalarŦn
agregalarŦn ŦsŦl
ŦsŦl genleƔme
genleƔƔme katsayŦlarŦnŦn
genle katsay
atsayŦlarŦn
nŦn
n birbirine
b
birbirine mümkün
mümkün olduŒunca
olduŒunca yakŦn
yakŦn olmasŦna
olmasŦna dikkat
dikkat
edilmelidir.
edilmelidir.
430.2.3 BETON KARMA SUYU
430.2.3.1 Beton Karma Suyunun Özellikleri

Beton karma suyu TS EN 1008 standardŦna uygun olmalŦdŦr. Beton karma ve temas suyunun içme
suyu niteliŒindeolmasŦdurumundatestedilmesinegerekyoktur.
DoŒal yeraltŦ ve yüzey sularŦ test edilmeden kullanŦlmamalŦdŦr. Deniz suyu, yarŦ tuzlu su, atŦk su,
dönüƔtürülmüƔsuyunkullanŦlmasŦnaizinverilmemelidir.
Su,Tablo2.13’deverilendeneyiƔlemlerinegöremuayeneedilmelidir. Tablo2.13,2.14,2.15’deverilen
kriterlereuygunolmalŦdŦr.
Tablo 2.13’ te verilen özelliklerden biri veya birkaçŦna uygun olmayan sularŦn, Madde 430.2.3.1.1’de
verilen ƔartlarŦsaŒlamasŦgerekir.
Sayfa13/71

Tablo2.13KarŦƔŦmSuyununÖnMuayenesi7çin7ncelenecekÖzelliklerveDeney7Ɣlemleri
DENEY DeneyMetodu (TSEN1008) UygunlukKriteri

Gözle muayene ölçülü bir mezürde Nitel olarak belirlenen renk, açŦk sarŦ veya
1.Renk
katŦtaneciklerin çökmesibeklenir. dahaaçŦkolmalŦdŦr.
Görünür izlerden (lekelerden) dahafazla
2.YaŒ/Gres GözleMuayene
olmamalŦdŦr.
Mezür yarŦsŦna kadar numune ile Herhangibirköpük2dakika içerisinde
3.Deterjan
doldurulupiyiceçalkalanŦr. kaybolmalŦdŦr.
4.AsŦlŦMaddeAskŦdakatŦmadde 80cm3lüknumunede ÇökeltimiktarŦenfazla4mLolmalŦdŦr.
7çilebilir suyunsahipolduŒu koku haricinde
herhangi koku bulunmamalŦdŦr. Hidroklorik
5.Koku HCI7laveedilir.
asitilâveedildiktensonraherhangihidrojen
sülfürkokusuolmamalŦdŦr.
6.pHDeŒeri UygunindikatörpHmetreile ш4
430.2.3.1.1 Priz Süresi ve DayanÕma Etkisi
Çimentohamurundaprizsüresi–TSEN196Ͳ3
Çimento hamurunda priz süresi – TS EN 196Ͳ3 HarçprizmadayanŦmŦ–TSEN196Ͳ1
BetondeneynumunelerininhazŦrlanmasŦ–TSEN12390Ͳ2
BetonnumunelerinbasŦnçdayanŦmŦtayinideneyi–TSEN12390Ͳ3
YukarŦda belirtilen standartlara göre priz süresi deneyine tâbi tutulduŒunda, uygunluŒu araƔtŦrŦlan su
ile yapŦlanbetonnumunelerdeeldeedilenprizbaƔlangŦçsüresi,damŦtŦksuveyadeiyonizesuileyapŦlan
beton numunelerdeeldeedilenprizbaƔlangŦçsüresinegöre%25’tendahafazlasapmagöstermemelidir.
Priz bitiƔ süresi ise, damŦtŦk su veya deiyonize su ile yapŦlan beton numunelerde elde edilen priz sona
erme süresinegöre%25’tendahafazlasapmagöstermemelidir.
YukarŦda belirtilen standartlara göre, harç veya beton basŦnç dayanŦmŦ deneyine tabi tutulduŒunda,
uygunluŒu araƔtŦrŦlan su ile yapŦlan beton veya harç numunelerin 7 ve 28 günlük ortalama basŦnç
dayanŦmŦ, aynŦ yaƔta deneye tâbi tutulan damŦtŦk su veya deiyonize su ile hazŦrlanmŦƔ numune basŦnç
dayanŦmŦnŦn% 90’ŦndandahaküçükolmamalŦdŦr.
430.2.3.1.2 KarÕúÕm Suyuna Ait Kimyasal Özellikler
KarŦƔŦmsuyununkimyasalözellikleriiçinsŦnŦrdeŒerleraƔaŒŦdaTablo2.14’deverilmiƔtir.
Tablo2.14KarmaSuyununAzamiMiktarlarŦ
Madde Enfazlamiktar (mg/L)

Ͳ
Klorür(Cl ) ч500mg/L
Sülfat(SO4Ͳ2) ч2000mg/L
Alkaliler(Na2O+0,658K2O) ч600mg/L*
*BusŦnŦraƔŦlmŦƔsa;betonda,alkalireaktifagregalarŦnkullanŦlmaihtimaliyoksa,sukullanŦlabilir.
BusŦnŦraƔŦlmŦƔsavebetondaalkalireaktifagregakullanŦlmaihtimalivarsasu,ancakzararlŦalkali–silika
reaksiyonlarŦnŦönleyicitedbirlerinalŦndŦŒŦnŦngösterilebilmesihalindekullanŦlabilir.
Sayfa14/71

430.2.3.1.3 ZararlÕ Kirlenme
Öncelikle, Ɣekerler, fosfatlar, nitratlar, kurƔun ve çinko için nitel deneyler yapŦlabilir. Nitel deneyler
sonucunda, bu maddelerin varlŦŒŦ ortaya çŦkarsa, miktarlarŦnŦn ne olduŒu kimyasal analizle belirlenmeli
veya prizsüresivebasŦnçdayanŦmŦylailgiliMadde430.2.3.1.1’debelirtilendeneyleryapŦlmalŦdŦr.
YapŦlanKimyasalanalizsonucunda,deŒerlerTablo2.15’deverilenkriterlereuygunolmalŦdŦr.
Tablo2.15ZararlŦMaddelerle7lgilibartlar
Madde Enfazlamiktar (mg/L)

bekerler ч100mg/L
Fosfat(P2O5) ч100mg/L
Ͳ3
Nitrat(NO ) ч 500 mg/L
+2
Çinko(Zn ) ч100mg/L
2+
KurƔun(Pb ) ч100mg/L
430.2.3.1.4 Numune Alma
AlŦnan su numunesi miktarŦ 5L’den daha az olmamalŦdŦr. Numune, mevsime baŒlŦ deŒiƔimlerin
muhtemel etkisi de dahil olmak üzere, kullanŦlacak suyu temsil etmeli ve doŒru Ɣekilde etiketlenmiƔ
olmalŦdŦr.
Su numunesi temiz ve sŦzdŦrmaz kapta muhafaza edilmelidir. Numune kabŦ, numune alŦnacak su ile
önceden çalkalanmalŦdŦr.
Sunumunesi,alŦndŦktansonrakiikihaftaiçerisindedeneyetabitutulmalŦdŦr.
430.2.4 BETON KøMYASAL KATKI MADDELERø
430.2.4.1 Kimyasal KatkÕ KullanÕmÕ ve Özellikleri

Betonun taze ve/veya sertleƔmiƔ haldeki özelliklerini geliƔtirmek için kullanŦlan beton kimyasal katkŦlarŦ
TS EN
N 934Ͳ2
34 2
TS EN934Ͳ1veTSEN934Ͳ2standardŦnauygunolmalŦdŦr.BustandartlardabelirtilengenelƔartlarKYTbͲ
2013Tablo308Ͳ15ve özelgereklerKYTbͲ2013Tablo308Ͳ16’daverilmektedir.
CEiƔaretlemesiveetiketlemesiolmayanbetonkimyasalkatkŦlarŦkullanŦlmamalŦdŦr.
Beton yol yapŦmŦnda, hava sürükleyici katkŦlar, akŦƔkanlaƔtŦrŦcŦ ve süper akŦƔkanlaƔtŦrŦcŦ katkŦlar, uzun
iƔlenebilirlikveprizgeciktiricikatkŦlarkullanŦlmaktadŦr.
430.2.4.2 AkÕúkanlaútÕrÕcÕ KatkÕlar

BetonyolyapŦmŦiçinlinyinsülfonatvepoliakrilatesaslŦkatkŦlargibi%10’dandahaazsukesenKYTbͲ2013
TS EN
Tablo 308Ͳ16’da belirtilen ƔartlarŦ saŒlayan, TS EN 934Ͳ2
934Ͳ2 'de
'd yer alan akŦƔkanlaƔtŦrŦcŦ ve/veya süper
akŦƔkanlaƔtŦrŦcŦ katkŦlar kullanŦmauygundur.
Polikarboksilat esaslŦ katkŦlarŦn kullanŦlmalarŦnda, kayar kalŦp kullanŦlarak yapŦlan beton yol kaplamalarŦ
için gerekliçökmearalŦŒŦnŦneldeedilmesindekizorluklardandolayŦdikkatliolunmalŦdŦr.
Su miktarŦnŦ azaltŦcŦ katkŦ maddesi kullanŦlacak hava sürükleyici katkŦ maddesi ile uyumlu olmalŦ ve
betona, hava sürükleyici katkŦ maddesi ihtiva eden karŦƔŦm suyundan ayrŦ olarak, belirlenen dozajda
ilave edilip karŦƔtŦrŦlmalŦdŦr.
Sayfa15/71

430.2.4.3 Hava Sürükleyici KatkÕlar

YüksekdonmaçözülmedayanŦmŦistenenyolbetonlarŦ,havasürüklenmiƔolaraküretilmelidir.KYTbͲ2013
Tablo 308Ͳ16’da belirtilen ƔartlarŦ saŒlayan TS
TS EN
EN 934Ͳ2
934Ͳ2 Çizelge.5'e uygun hava sürükleyici katkŦlar
kullanŦlmalŦdŦr. Bu betonlarda çapŦ 10Ͳ300μm arasŦnda çapa sahip yeterli miktarda (Tablo 3.2 ve Tablo
6.1)mikroskobikhava kabarcŦklarŦnŦnolmasŦgerekir.
Buna ek olarak, hava kabarcŦŒŦ parametresi olan mesafe faktörü (L), 0,2 mm. den küçük olmalŦdŦr.
Bu, çimentomatrisindekibirnoktadanenyakŦnhavakabarcŦŒŦnŦnkenarŦnaolanmesafedir.
Hava sürükleyici katkŦ maddesi karŦƔŦma, karŦƔŦm suyunun bir parçasŦ olarak solüsyon halinde ilave
edilmelidir. Bu solüsyon, belirlenen karŦƔtŦrma periyodu süresince katkŦ maddesinin üniform bir
Ɣekilde daŒŦtŦlmasŦnŦteminedecek,hassasölçeklimekanikbirkarŦƔtŦrŦcŦileharmanlanmalŦdŦr.
430.2.4.4 Priz Geciktirici KatkÕlar

Özel saha koƔullarŦ priz geciktiricilerinin kullanŦmŦnŦ gerektirebilir. KYTbͲ2013 Tablo 308Ͳ16’da belirtilen
ƔartlarŦ saŒlayan TS
TS EN
EN 934Ͳ2
934Ͳ2 Çizelge 8'e uygun priz geciktirici katkŦlar kullanŦlmalŦdŦr. Bu katkŦ
maddeleri betonun iƔlenebilirliŒini ve sertleƔme süresini uzatabilmekte, çimento hidratasyonunu
geciktirerek, daha yavaƔ bir sŦcaklŦk geliƔimine neden olmakta ve betonun ulaƔabileceŒi en yüksek
sŦcaklŦkdeŒerinidüƔürebilmektedir.
430.2.4.5 Kimyasal KatkÕ KullanÕm MiktarÕ

Beton katkŦ maddeleri, üreticinin tavsiye ettiŒi en yüksek miktarŦ ve 1 kg çimento için 50 gr’Ŧ
geçmemelidir. BirdenfazlakatkŦmalzemesikullanŦldŦŒŦndabumiktarçimentoaŒŦrlŦŒŦiçin60gr/kg’dŦr.
3 lt/m3 ve fazla miktarda kullanŦlan katkŦlar, su /çimento oranŦnŦn belirlenmesinde su miktarŦna
eklenerek dikkate alŦnmalŦdŦr. Hava sürükleyici katkŦ ile akŦƔkanlaƔtŦrŦcŦ ya da süper akŦƔkanlaƔtŦrŦcŦ
katkŦnŦn ve mineral katkŦnŦn birlikte kullanŦlmasŦ durumunda bu katkŦlarŦn uyumlarŦ ve etkinlikleri
testlerlebelirlenmelidir.
430.2.4.6 Kimyasal KatkÕ Maddelerinin Testi øçin Numune Gönderilmesi

Teste tabi tutulacak beton kimyasal katkŦlarŦ KYTbͲ2013 Bölüm 308.02.04.12 esaslara uygun olarak
hazŦrlanacakvetestegönderilecektir.
430.2.5 BETON MøNERAL KATKI MADDELERø

MineralkatkŦlar,betonunbazŦözellikleriniiyileƔtirmekveyabetonaözelniteliklerkazandŦrmakamacŦyla
kullanŦlaninceöŒütülmüƔmalzemelerdir,bunlar;
1. 7nertkabuledilebilirmineralkatkŦlar(TipI)
BukatkŦlardanfilleragregalarŦngeneluygunluŒu,TS706EN12620’egörebelirlenmelidir.
TS 706 EN 12620’e
2. Puzzolanikveyagizlihidrolik(çimentobenzerietkigösteren)mineralkatkŦlar(TipII)
BukatkŦlarŦngeneluygunluŒu,
оÖŒütülmüƔyüksekfŦrŦncürufunun,TSEN15167Ͳ1veTSEN15167Ͳ2’e
оUçucukülün,TSEN450Ͳ1’e,
Sayfa16/71

оSilisdumanŦnŦn,(tozu)TSEN13263Ͳ1veTSEN13263Ͳ2standartlarŦnagörebelirlenmelidir.
) TS EN 13263Ͳ1
CEiƔaretlemesiveetiketlemesiolmayanmineralkatkŦlarkullanŦlmamalŦdŦr.
Uçucu kül veya silis dumanŦnŦn, TS EN 197Ͳ1’e uygun CEM I tipi çimento ile kullanŦlan betonlarda kͲ
deŒerleri TSEN206,TS13515standardŦnauygunolmalŦdŦr.
430.2.6 LøFLER
Betonda lif
Betonda liff kullanŦlmasŦ
kullanŦlmasŦ gerekli
gerekli görülürse,
görülürse, çelik
çelik lifler
lifler TS
TS EN
EN 14889Ͳ1,
14889Ͳ1, polimer
polimer lifler
lifler ise
ise TS
TS EN
EN 14889Ͳ2
14889Ͳ2
standardŦnauygunveCEbelgeliolmalŦdŦr.
standardŦna uygun ve CE belgeli olmalŦdŦr.
430.3 BETON YOL KAPLAMALARI øÇøN GEREKLøLøKLER
430.3.1 BETON TASARIMI VE GEREKLøLøKLER

Beton yol kaplamalarŦ, TS EN 206, TS
TS 13515
13515 standardŦna göre tasarlanmalŦ ve aranan özellikler
belirlenmelidir. Yüksek donma çözülme direnci ile aƔŦnma direnci saŒlamalŦdŦr. Beton Yol KaplamalarŦ;
XC4, XF4, XM2, XA (Döngülü Ŧslak kuru, Buz çözücü madde içeren su veya deniz suyu ile yüksek
derecede doygun donma çözülme, aƔŦnmaya maruz, zararlŦ kimyasal ortam) çevre etkileri gereklerine
uygun oluƔturulmalŦdŦr.
AyrŦca doŒal zemin ve yeraltŦ sularŦndan kaynaklanan kimyasal etkiler (Sülfat (SO4)Ͳ2 gibi) göz önüne
alŦnmalŦdŦr.
Beton dayanŦm sŦnŦfŦ olarak minimum C30/37 MPa sŦnŦfŦ seçilmelidir ve Tablo 3.1‘deki gereklilikleri
saŒlamalŦdŦr.
Tablo3.1BetonKaplamaTasarŦmŦ7çinGereklilikler
ÇevreselEtkiSŦnŦfŦ XC4,XF4,XM21),XA
BasŦnçDayanŦmSŦnŦfŦ min.C30/37MPa
ш340kg/m3
BaŒlayŦcŦ7çeriŒi
GörünüragregalŦbetonlardabumiktarш420kg/m3
Su/BaŒlayŦcŦ 0,40Ͳ0,45
*En az 3 tane grubuna ayrŦlmalŦ ve agregagruplarŦ:0/2,2/8, >8mm
veya0/4,4/8,>8mm
0/2veya0/4,ч8mm(maksimumagregaboyutu8mm)
AgregatanebileƔimi *Maks.taneboyutu:8mm,16mm,22mmveya32mm
*ElektengeçenaŒŦrlŦkça% 1mmч%27
2mmч%30
2mmч%35(enbüyüktaneboyutu8mm)
7nce malzeme içeriŒi (taze beton içindeki,tanebüyüklüŒü en fazla
0,125mmolankatŦmalzemelerintoplamkütlesi)(çimento+mineral
katkŦ+agregaincekŦsmŦ);
C50/60MPa vedahadüƔükdayanŦmlŦ,XFveyaXMçevre etki
sŦnŦflarŦnamaruzyolkaplamabetonlarŦiçin, aƔaŒŦdakimiktarlarŦ
7ncetanelibileƔenleriniçeriŒi geçmeyecektir.(TS13515)
ч0,125mm
En fazla izin verilenincemalzeme
ÇimentodozajŦ
içeriŒi
(kg/m3)
(kg/m3)
ч300 400
ш350 450
Sayfa17/71

Tablo3.1BetonKaplamaTasarŦmŦ7çinGereklilikler
7nce malzeme içeriŒi için üst sŦnŦr deŒerler50kg/m3deŒerini
aƔmayacakƔekildeaƔaŒŦdaverilenmiktarlarkadarartŦrŦlabilir;
Ͳ ÇimentodozajŦ350kg/m3’dendahafazlaolduŒunda,350
kg/m3’denfazlaolanmiktarkadar,
Ͳ BetondatipIIpuzolanikmalzeme(öŒütülmüƔyüksekfŦrŦn
cürufu,uçucukül,silisdumanŦvb.)kullanŦlmasŦdurumunda,
tipIIkatkŦmiktarŦkadar.
Not:ÇimentodozajŦnŦn300kg/m3 ve350kg/m3 arasŦnda

olmasŦdurumunda,Çizelge’deverilenlerdendoŒrusal
enterpolasyoniƔlemiilearadeŒerlerbelirlenebilir.

ч500kg/m3(enbüyüktaneboyutu8mmolankarŦƔŦmlarda)
ш500kg/m3(görünüragregalŦbetonlarda)
AkŦƔkanlaƔtŦrŦcŦ veya süper akŦƔkanlaƔtŦrŦcŦkullanŦlmadŦŒŦnda Tek
deŒer ш%3,5
Tazebetonunmin.havaiçeriŒi2) Günlükort.DeŒerш%4,0
AkŦƔkanlaƔtŦrŦcŦveyasüperakŦƔkanlaƔtŦrŦcŦkullanŦldŦŒŦnda3)
TekdeŒer ш%4,5 Günlükort.DeŒerш%5,0
ToplamKloriyonuiçeriŒi ч%0,40(Çimentokütlesinegöre)
SertleƔmiƔbetondaiç çapŦ300μm’dan
küçükm7krohavakabarcŦŒŦ(A300)
ш%1,8
hacmi
ч 0,20mm
SertleƔmiƔbetondahavaiçeriŒiaralŦk
faktörüL(mm)
28günlükfck,küpш37N/mm2
KarakteristikBasŦnçDayanŦmŦ
(150x150)mmküpnumune.
KarakteristikEŒilmedeͲÇekme 28günlükfcbtш4,5N/mm2
DayanŦmŦ4) (150x150mmLш525mm)prizmanumune. (7kinoktadanyükleme).

KarakteristikYarmadaͲÇekme 28günlükfsk ш3,7N/mm2
DayanŦmŦ (150x300)mmsilindirnumune.
*Uygulama sonrasŦ en az 3 gün Ŧslak bakŦmyapŦlmalŦdŦr.
bakŦm yapŦlmalŦdŦr.
*SŦvŦkürmalzemesininsututuculuŒuenaz0,55kg/m2olmalŦdŦr.
BakŦm/kür
*HavasŦcaklŦŒŦ>30C°,Relatifnem<%50,güçlügüneƔŦƔŦnlarŦ,güçlü
rüzgardurumlarŦndailaveönlemleralŦnmalŦdŦr.
1)
BetonkaplamalardaveçiftkatmanlŦbetonlarŦnüstkatmanŦnda.
2)
BaƔlangŦçtestlerinde,büyüktaneli(16,22,32mm)agregalŦtazebetonkarŦƔŦmlarŦnda,budeŒerler%0,5artŦrŦlmasŦ,
küçüktaneli(8mm)agregalŦtazebetonkarŦƔŦmlarŦnda,budeŒerler%1,5artŦrŦlmasŦgerekmektedir.
3)
LaboratuvardasertleƔmiƔbetondamikrohavakabarcŦŒŦ(iççapŦ300μm’danküçük)(A300)tespitiyapŦlmŦƔvehavahacmi
%1,8üstündevemesafefaktörü(L)0,20mmaltŦndakalŦnmasŦdurumundaakŦƔkanlaƔtŦrŦcŦsŦzvesüper akŦƔkanlaƔtŦrŦcŦsŦz
betonlardakiminhavaiçerikleriyeterlidir.
4)
SadecebaƔlangŦçtestlerindekanŦtlanmasŦgerekmektedir.
430.3.1.1 Ba÷layÕcÕ Malzeme øçeri÷i

BetonkaplamanŦndayanŦklŦlŦŒŦaçŦsŦnda,baŒlayŦcŦmalzememiktarŦ340kg/m3altŦndakalmamalŦdŦr.
Yüksek aƔŦnma dayanŦmŦ için ise (XM2) yüksek baŒlayŦcŦ miktarŦ kullanŦmŦndan kaçŦnŦlmalŦdŦr. (yaklaƔŦk
360 kg/m3 ).
KaplamanŦn üst tabakasŦ görünür agregalŦ beton Ɣeklinde yapŦlŦyor ise çimento içeriŒi 420 kg/m3 den
az olmamalŦdŦr.
Sayfa18/71

Minimum çimento içeriŒine dikkat edilerek, gereken ölçüden daha yüksek çimento kullanŦmŦndan,
mümkün olduŒukadarkaçŦnŦlmalŦdŦr.
430.3.1.2 Agrega KarÕúÕmÕ

Betonu oluƔturacak agreganŦn tane daŒŦlŦmŦ, en büyük tane büyüklüŒüne göre, bekil 1,Ɣekil2vebekil
3’de gösterilen 3 numaralŦ bölgelerde bulunacak Ɣekilde seçilmelidir. Bu bölge ne çok fazla iri taneli
agrega (iƔlenebilirlik zor, kapama özelliŒi az, ayrŦƔmaya eŒilimli, hafif su deŒiƔimlerinde hassas tepki
vermekte) ne de çok fazla ince kum(artansuveçimentoihtiyacŦiledahaazdonmaçözülmedayanŦmŦ
vedahaazaƔŦmadirenci) içermektedir.
Beton kaplamalar için genellikle, maks. tane boyutu 16mm, 22mm, 32mm olan agregalar seçilir. 8mm
olan agregalargürültüazaltŦcŦinceüsttabakalardakullanŦlmaktadŦr.
Beton karŦƔŦmlarŦnŦn kolaylŦkla iƔlenebilir olmasŦ, ayrŦƔmamasŦ, yüksek donmaͲçözünme dayanŦmŦ ve
yeterli aƔŦnma direncine ulaƔmak amacŦyla, 0,125mm’den küçük ince malzeme (çimento ve
agregadan oluƔan) miktarŦ 450 kg/m3’ü aƔmamasŦ gerekmektedir(en büyük tane boyutu 8mm olan
karŦƔŦmlarda ve görünür agregalŦbetonlardabumiktarч500kg/m3 olmalŦdŦr.).
Tek veya iki tabakalŦ yapŦlan beton yol kaplamalarŦnŦn üst kaplamasŦnda ince agrega taneleri için
(Dч2mm) sŦnŦrlamalargetirilmiƔtir.Burada,
1 mmelektengeçenagregamiktarŦч%27
2 mmelektengeçenagregamiktarŦч%30ƔartlarŦnŦsaŒlamalŦdŦr.
maks.agregaboyutu8mmolankarŦƔŦmlardavegörünüragregalŦkarŦƔŦmlardaч%35olmalŦdŦr.

bekil1.AgregaenbüyüktanebüyüklüŒü8mmolduŒundaagregagranülometrieŒrileri
Sayfa19/71


Not:BuƔekillerdeanŦlmayanenbüyüktanebüyüklüklerineaitaradeŒerleriçinenterpolasyonyapŦlabilir.
430.3.1.3 Su / Çimento OranÕ ve KÕvam

Betonun kŦvamŦ, yerine konduŒu yerde slump (çökme) deŒeri 20Ͳ40 mm verecek Ɣekilde olmalŦdŦr (TS
EN 12350Ͳ2). Beton üretiminde; hava koƔullarŦ, ulaƔŦm mesafesi ve zamanŦ, yerleƔtirme Ɣekli ve
süresi göz önüne alŦnarak kŦvam ayarlanmalŦdŦr. Kayar kalŦp beton finiƔeri ile beton
yerleƔtirileceŒinden beton gereŒinden daha yumuƔak olduŒunda beton kenarlarŦnda sarkmalar ve
Sayfa20/71

yüzeyde kalŦn bir ince harç tabakasŦ oluƔacak, gereŒinden daha sert olduŒunda düzgün bir yüzey elde
edilemeyecektir.
Betonun kŦvamŦnŦ, suyun yanŦ sŦra çimento miktarŦ, agrega tane Ɣekli ve yüzeyi, ince agrega miktarŦ ve
beton katkŦmaddesiilavesietkilemektedir.
Yüksek bir donma çözülme direnci için, su/çimento oranŦnŦn 0,45 deŒerini aƔmamasŦ gerekmektedir.
Bu deŒerbetonkaplamalarda0,40Ͳ0,45aralŦŒŦndaseçilmelidir.
430.3.1.4 Klor øçeri÷i

Betonda kayma demirleri, baŒlantŦ demirleri, boyuna donatŦlar, hasŦr çelikler gibi donatŦlarŦn
kullanŦlmasŦ halindebetondakitoplamkloriyonuiçeriŒi,çimentokütlesinin%0,40’nŦgeçmemelidir.
430.3.1.5 Hava øçeri÷i

Betona ilave edilecek hava sürükleyici katkŦ maddesi miktarŦ, Ɣantiyede betonun yerine konmasŦndan
hemenönce,Tablo3.2veTablo3.3’dekideŒerlereulaƔmasŦnŦsaŒlayacakorandaolmalŦdŦr.
Tablo3.2TazeBetonunbantiyedeYerleƔtirmeÖncesiMin.Hava7çeriŒi
(YalnŦzHavaSürükleyiciKatkŦlarKullanŦlan,AkŦƔkanlaƔtŦrŦcŦveSüperAkŦƔkanlaƔtŦrŦcŦKullanŦlmayanBetonlar7çin)
Maksimumtaneboyutu(mm) Min.Ort. hava içeriŒi Min.TekdeŒer

(%) (%)
8 5,5 OrtalamadeŒerdenen fazla %
16 4,5 0,5azolabilir.
22veya32 4,0
Tablo3.3TazeBetonunbantiyedeYerleƔtirmeÖncesiMin.Hava7çeriŒi.
(HavaSürükleyiciKatkŦlar7leAkŦƔkanlaƔtŦrŦcŦ/SüperAkŦƔkanlaƔtŦcŦKatkŦlarŦnAynŦAndaKullanŦldŦŒŦndaveyaF2,F3KŦvamSŦnŦfŦnda
OlupAkŦƔkanlaƔtŦrŦcŦ/SüperAkŦƔkanlaƔtŦrŦcŦKullanŦlmayanBetonlarda)
Maksimumtaneboyutu(mm) Min.Ort. hava içeriŒi (*) Min.TekdeŒer

(%) (%)
8 6,5 OrtalamadeŒerdenen fazla %

16 5,5 0,5azolabilir.
22veya32 5,0
(*)Ancak (A300)mikrohavaboƔluŒuш%1,8vemesafefaktörüLч0,20mmdeŒerieldeedilebilirse%1artŦrŦlmŦƔ
deŒerler uygulanmayabilir.
Tablo 3.2 ve Tablo 3.3’de görüldüŒü gibi gerekli toplam hava içeriŒi, kullanŦlan agreganŦn maksimum
tane boyutuna baŒlŦdŦr. Çünkü hava boƔluklarŦ sadece çimento veya ince harçta bulunmaktadŦr.
Hava içeriŒi azalan tane boyutu ile artmaktadŦr. Buna göre beton hava içeriŒi daha küçük agrega
boyutlarŦnda yükseltilmelidir.
Beton, daha uzun ve daha kolay iƔlenebilmesi amacŦyla akŦƔkanlaƔtŦrŦcŦ veya süper akŦƔkanlaƔtŦrŦcŦ katkŦ
ilave yapŦlarak veya yapŦlmayarak kullanŦlabilir. Hava sürükleyici katkŦ ile akŦƔkanlaƔtŦrŦcŦnŦn aynŦ anda
kullanŦlmasŦ, katkŦ maddesinin türü ve miktarŦna baŒlŦ olarak, iki madde arasŦnda hava kabarcŦŒŦ
oluƔumunu etkileyenkarƔŦlŦklŦetkileƔimmeydanagelmektedir.
SertleƔmiƔbetonunhavaboƔluŒuparametrelerikontroledildiŒindeTablo3.4’dekideŒerlerisaŒlamalŦdŦr.
Sayfa21/71

Tablo3.4SertleƔmiƔBetonunHavaBoƔluŒuParametreleri
Mikro hava boƔluŒu AralŦkfaktörü
(A300)(%) (L)(mm)
LaboratuarvebaƔlangŦçtestleri ш1,8 ч0,20
7çdenetimvekontrol testleri ш1,5 ч0,24
430.3.1.6 Betonun Donma-Çözünme ve Buz Çözücü Maddelere KarúÕ DayanÕmÕ

Beton, TSE CEN/TS 12390Ͳ9 standardŦna göre donma çözülme direnci test edilmelidir. Bu amaçla
arazide tazebetondan4adet150mm.likküpnumunesialŦnmalŦdŦr.
Donma çözülme direnci kategorileri Tablo 3.5’te verilmiƔtir. Beton kaplamanŦn yapŦldŦŒŦ bölgenin iklim
koƔullarŦnagörekategori(FTO/FT1/FT2)belirlenmelidir.
Tablo3.5ͲDonmaÇözülmeDirenciKategorileri
Kategori KütlekaybŦ(28gün) KütlekaybŦ(56gün) M56/M28

FTO Ͳ Ͳ Ͳ
2
FT1 Ortalama <1,0kg/m TekdeŒer Ͳ Ͳ
<1,5kg/m2
FT2 Ortalama<0,5kg/m2 Ortalama<1,0kg/m2 Tek ч2
deŒer<1,5kg/m2
FTO:Donma–ÇözünmeolayŦgerçekleƔmeyenyerler.
FT1:Donma–ÇözünmeolayŦgerçekleƔenyerler.
FT2:Donma–ÇözünmeolayŦolanvebuzçözücümaddelerinkullanŦldŦŒŦyerler.
Yol kaplamasŦnŦn, donmaͲçözünme ve buz çözücü maddelerin etkilerine maruz kalmasŦ durumunda,
beton TS EN 206, TS 13515 standardŦna göre XF4 çevresel etki sŦnŦfŦnda seçilmeli ve donma
çözülme direnci kategorisiFT2olmalŦdŦr.
430.3.1.7 Betonun DayanÕm Özellikleri

BetonyolkaplamasŦnŦnmin.dayanŦmgereksinimleriTablo3.6’deverilmektedir.
Tablo3.6YolKaplamaBetonununKarakteristikBasŦnç,EŒilme,YarmaDayanŦmDeŒerleri
28günlükbetonunminimumdeŒerleri
EŒilme dayanŦmŦ * YarmadaçekmedayanŦmŦ (3
KarakteristikbasŦnçdayanŦmŦ (3numuneortalamasŦ) numuneortalamasŦ)
2
fck, (N/mm ) f cbt Fsk
2
(N/mm ) (N/mm2)
C30/37 F4,5 S3,3
*EŒilmedayanŦmŦnŦn, sadecebaƔlangŦç (tasarŦm) deneyleri için kanŦtlanmasŦ gereklidir.
BetonyolkaplamalarŦnŦndayanŦmŦ;
BasŦnçDayanŦmŦ,TSEN12390Ͳ3standardŦna,
YarmadaͲÇekmeDayanŦmŦTSEN12390Ͳ6standardŦna,
Sayfa22/71

EŒilmedeͲ Çekme DayanŦmŦ TS EN 12390Ͳ5 (7ki noktadan yükleme metodu) standardŦna göre kontrol
edilmelidir.
BetonsŦnŦfŦ;
BetonbasŦnçdayanŦmsŦnŦfŦ,TSEN206,TS13515standardŦndaverilensŦnŦflarauygunolarak,
BetonyarmadaçekmedayanŦmsŦnŦfŦ,Tablo3.7’debelirtilensŦnŦflarauygunolarak,
Tablo3.7Yarmada–ÇekmeDayanŦmSŦnŦflarŦ(fsk)
b
BetonDayanŦmSŦnŦfŦ(MPa) a fsk (MPa)
YarmaDayanŦmsŦnŦfŦ
sk
C20/25,C25/30 S2.7 2,7
C25/30,C30/37 S3.0 3,0
C25/30,C30/37,C35/45 S3.3 3,3
C30/37,C35/45 S3.7 3,7
C35/45,C40/50 S4.0 4,0
C40/50,C45/55 S4.3 4,3
C40/50,C45/55,C50/60 S4.6 4,6
C50/60 S4.8 4,8
C45/55,C50/60 S5.0 5,0
a
ÖzeldurumlardaizinverilenaramukavemetseviyelerikullanŦlabilir.
b
fsk28günlükkarakteristikdayanŦmdŦr.NumuneçapŦ;agreganominalboyutununenaz3,5katŦvesilindiryüksekliŒi,çapŦniki
katŦnasahipolacakvebununlabirliktemin.kesitboyutu100mmolacaktŦr. YarmadaçekmedayanŦmŦTSEN12390Ͳ6
standardŦnagörebelirlenecektir.
Referansyöntem;çapŦ150mmveuzunluŒu300mmolansilindirƔekillinumunelerinkullanŦlmasŦdŦr.Ancaksilindirnumunelerde
numunebüyüklüŒünün,ölçülençekmedayanŦmŦüzerindekietkisinin,verilerdekimuhtemeldeŒiƔkenliksebebiyleönemliolmadŦŒŦ
belirlenmiƔtir(TSEN12390Ͳ6).BunedenleçapŦ100mmveuzunluŒu200mmolansilindirƔekillinumunelerdekullanŦlabilir.
BetoneŒilmedayanŦmsŦnŦfŦ,Tablo3.8’debelirtilensŦnŦflarauygunolarakbelirlenmelidir.
Tablo3.8Yarmada–ÇekmeDayanŦmSŦnŦflarŦ(ffk)
DayanŦmSŦnŦfŦa Ffkb(MPa)
F2 2,0
F3 3,0
F3.5 3,5
F4 4,0
F4.5 4,5
F5.5 5,5
F6.5 6,5
F8.5 8,5
F9 9,0
F10 10,0
a
ÖzeldurumlardaizinverilenaramukavemetseviyelerikullanŦlabilir.
b
ffk 28günlükkarakteristikdayanŦmdŦr.PrizmakesitboyutlarŦ;agreganominalboyutununenaz3,5katŦvemin100x100mmve
prizmaboyudakesitboyutunun3,5katŦndanazolmayacaktŦr.
430.3.1.7.1 BasÕnç DayanÕmÕ
BetonTasarŦmŦ:
Beton yol kaplamalarŦnŦn basŦnç dayanŦmŦ özellikleri tayini için, TS EN 12350Ͳ1 standardŦna göre, 150
mm ebadŦnda küp ya da 150x300 mm ebadŦnda silindir numuneler alŦnmalŦ ve 28 gün küre tabi
tutulduktan sonraTSEN12390Ͳ3standardŦnagöredeneyetabitutulmalŦdŦr.
Sayfa23/71

BaƔlangŦç testleri için beton basŦnç dayanŦmlarŦ karŦƔŦm tasarŦmŦnda kullanŦlacak hedef basŦnç
dayanŦmlarŦ, TS802’deverilmiƔtir.
Standartsapmabiliniyorsa,fcm =fck +1,48ʍ Standartsapmabilinmiyorsa,fcm =fck +ȴf
BudeŒer,C30/37MPasŦnŦfŦbetoniçinȴf=6,0MPa’dŦr. C30/37MPabetonsŦnŦfŦiçin;
fcm,küp=fck,küp+6,0=37+6,0=43MPa’dŦr.
bantiyedeYapŦmAƔamasŦndaNitelikDenetimi:
HazŦr beton tesisinden Ɣantiyeye bir gün içerisinde teslim edilen beton için asgari numune alma sŦklŦŒŦ
Tablo 3.9’da belirtildiŒi Ɣekilde uygulanmalŦdŦr. Nitelik denetimi için ilgili betondan alŦnacak numune
miktarŦ, Tablo 3.9’da verilen kriterlerden en yüksek numune alma sŦklŦŒŦnda en fazla deney sonucu
sayŦsŦ elde edilecek Ɣekildebelirlenmelidir.
Tablo3.9NumuneAlmaPlanŦ
1.kriter 2.kriter
Birgüniçerisinde imalatŦ NumunealŦnacakasgaribeton yükü
Birgüniçerisindeimalata veyatransmikser/kamyon sayŦsŦ
tamamlanan kaplama
girenbetonmiktarŦ(m3)
alanŦ(m2)
0Ͳ24 Ͳ 2
25Ͳ100 <450 3
101Ͳ150 451Ͳ600 4
151Ͳ200 651Ͳ850 5
201Ͳ250 851Ͳ1050 6
251Ͳ300 1051Ͳ1250 7
301Ͳ400 1251Ͳ1450 8
401Ͳ500 1451Ͳ1650 9
501Ͳ600 1651Ͳ1850 10
7laveher200m3 hacimveyailaveher
>600 >1850 200m2alaniçinyukarŦdakisayŦlara1
ilaveedilir.
bantiyede,iƔinbaƔŦndanalŦnannumunelerin,28günlükbasŦnçdayanŦmlarŦ,Tablo3.10’daverilenkriterleri
saŒlamalŦdŦr.
Tablo3.10BetonBasŦnçDayanŦmŦ7çinKabulKoƔullarŦ
1.kriter 2.kriter
“n”adetdeneysonucuortalamasŦ(fcm)N/mm2 Herhangitekdeneysonucu(f)N/mm2
шfck+4 шfckͲ4
Not:
1) BirdeneysonucuteƔkiliiçin,aynŦtazebetonharmanŦveyabetonyükündenenaz2veyadahafazlasayŦdanumune
alŦnŦr.Deneysonucu“n”,busonuçlarŦnaritmetikortalamasŦdŦr
2) Harman: KarŦƔtŦrŦcŦda (mikser) bir iƔlem devresinde imal edilen veya sürekli karŦƔtŦrŦcŦdan bir dakikalŦk sürede
boƔaltŦlantazebetonmiktarŦdŦr.HerbirbetoniyerveyamikserdökümübirbetonharmanŦ,herbirtransmikserbir
betonyüküolarakkabuledilir.
3) Betonyükü:BiraraçtataƔŦnanvebirveyadahafazlaharmandanmeydanagelenbetonmiktarŦ.
Sayfa24/71

4) Beton basŦnç dayanŦmŦ sonuçlarŦnŦn deŒerlendirilmesinde; aynŦ taze beton harmanŦndan iki veya daha fazla
sayŦda deney numunesi hazŦrlandŦŒŦnda ve bu numunelerden elde edilen sonuçlardan herhangi birinin, ortalama
sonuca göre sapmasŦnŦn %15'den daha fazla olmasŦ durumunda, numune sonuçlarŦnŦn hepsi reddedilir. Ancak,
ikiden fazla numune olmasŦ durumunda, numuneler ve sonuçlar üzerinde yapŦlacak incelemeye göre sonuçlardan
herhangi birinin ortalamaya dahil edilmemesini haklŦ gösterecek bir sebep varsa yalnŦzca bu sonuç ortalamaya
dahiledilmezvedeŒerlendirmedegeriyekalannumunesonuçlarŦkullanŦlŦr.
bantiyegetirilerek,inƔaatyerindenalŦnanC30/37MPasŦnŦfŦbetonun,uygunlukkriterleri:
Enküçüktekdeneysonucu (150mmküp)37Ͳ4=33N/mm2
Enküçük“n”adetdeneysonucuortalamasŦ (150mmküp)37+4=41N/mm2’dir.
bantiyede inƔaat yerinde taze betondan alŦnan numunelerin yarma dayanŦmlarŦ Tablo 3.12’de verilen
bantiyeUygunlukDeŒerlerinisaŒlamalŦdŦr.
Not:
1) KarakteristikyarmaçekmedayanŦmŦbaƔlangŦçstandartsapmasŦ,28günlükenaz15silindirdeneynumunesi
üzerindenbelirlenmelidir.Budurumda;
HedefdizayndeŒeriш ftk + 1,48ʍ Standartsapmabilinmiyorsa;
HedefdizayndeŒeriшftk +ȴf(1,0) MPa
2) HerhangitekdeneysonucuшfskͲ0,5MPa
3) “n”adetdeneysonucuortalamasŦшfsk+0,5MPaolarakalŦnmalŦdŦr.
4) bantiye Uygunluk DeŒerleri, arazide imalat sŦrasŦnda taze betondan alŦnan silindir numunelerin yarmadaͲ
çekmedayanŦmŦuygunluŒunundeŒerlendirilmesindekullanŦlŦr.
5) BetonnumunelerininyarmadaͲçekmedayanŦmŦ,TSEN12390Ͳ6standardŦnagöretespitedilecektir.
430.3.1.7.2 E÷ilme DayanÕmÕ
BetonTasarŦmŦ:
Beton yol kaplamalarŦnŦn eŒilme dayanŦmŦ özellikleri tayini için, TS EN 12350Ͳ1 standardŦna göre,
150x150mm ebadŦnda L ш 525mm uzunluŒunda kiriƔ numuneleri alŦnmalŦ ve 28 gün küre tabi
tutulduktan sonraTSEN12390Ͳ5standardŦnagöre(ikinoktadanyükleme)deneyetabitutulmalŦdŦr.
BaƔlangŦçtestlerindehedefleneneŒilmedayanŦmlarŦTablo3.11’daverilenkriterlerisaŒlamalŦdŦr.
Tablo3.11EŒilmeDayanŦmŦBaƔlangŦç(TasarŦm)DeneyiDeŒerleri
EŒilmeDayanŦmŦ (N/mm2)
EŒilmeDayanŦm sŦnŦfŦ
Min. tek deney sonucu “3” adetdeneysonucu
ortalamasŦ
min.F4.5 ш 4,0 ш5,0
430.3.1.7.3 Yarmada Çekme DayanÕmÕ
BetonTasarŦmŦ:
Beton yol kaplamalarŦnŦn yarmada çekme dayanŦmŦ özellikleri tayini için, TS EN 12350Ͳ1 standardŦna
göre, 150x300mm ebadŦnda silindir numuneler alŦnmalŦ ve 28 gün küre tabi tutulduktan sonra TS EN
12390Ͳ6 standardŦnagöredeneyetabitutulmalŦdŦr.
BaƔlangŦç testlerinde hedeflenen yarma dayanŦmlarŦ Tablo 3.12’de verilen tasarŦm hedef deŒerlerini
saŒlamalŦdŦr.
Sayfa25/71

Tablo3.12Yarmada–ÇekmeDayanŦmŦUygunlukkriterleri
Yarmada–ÇekmeDayanŦmŦ
TasarŦmhedef deŒeri
bantiyeUygunlukDeŒerleri(N/mm2)
YarmadaÇekme (N/mm2)
DayanŦmsŦnŦfŦ Herhangi tek deney “n”adetdeney sonucu
Ort.DeŒer
sonucu ortalamasŦ
(ftk+1,0)
(ftkͲ0,5) (ftk+0,5)
S3.35 ш4,3 ш2,8 ш3,8
Not:
1) Bir deney sonucu teƔkili için, aynŦ taze beton harmanŦ veya beton yükünden en az 2 veya daha fazla sayŦda
numune alŦnŦr.Deneysonucu“n”,busonuçlarŦnaritmetikortalamasŦdŦr
2) Harman: KarŦƔtŦrŦcŦda (mikser) bir iƔlem devresinde imal edilen veya sürekli karŦƔtŦrŦcŦdan bir dakikalŦk sürede
boƔaltŦlantazebetonmiktarŦdŦr.HerbirbetoniyerveyamikserdökümübirbetonharmanŦ,herbirtransmikser
birbetonyüküolarakkabuledilir.
3) Betonyükü:BiraraçtataƔŦnanvebirveyadahafazlaharmandanmeydanagelenbetonmiktarŦ.
4) Beton basŦnç dayanŦmŦ sonuçlarŦnŦn deŒerlendirilmesinde; aynŦ taze beton harmanŦndan iki veya daha fazla
sayŦdadeneynumunesihazŦrlandŦŒŦndavebunumunelerdeneldeedilensonuçlardanherhangibirinin,ortalama
sonucagöresapmasŦnŦn%15'dendahafazlaolmasŦdurumunda,numunesonuçlarŦnŦnhepsireddedilir.Ancak,
ikiden fazla numune olmasŦ durumunda, numuneler ve sonuçlar üzerinde yapŦlacak incelemeye göre
sonuçlardanherhangibirininortalamayadahiledilmemesinihaklŦgösterecekbirsebepvarsayalnŦzcabusonuç
ortalamayadahiledilmezvedeŒerlendirmedegeriyekalannumunesonuçlarŦkullanŦlŦr.
5) BetondayanŦmsŦnŦfŦC30/37MPaolmasŦdurumundayarmadayanŦmsŦnŦfŦS3.3olacaktŦr.FarklŦbetondayanŦm
sŦnŦfŦ seçildiŒinde; C35/45 dayanŦm sŦnŦfŦ için yarma dayanŦm sŦnŦfŦ S3.7, C40/50 dayanŦm sŦnŦfŦ için yarma
dayanŦmsŦnŦfŦS4.3uygulanacaktŦr.
430.4 BETON YOL KAPLAMALARINDA KULLANILAN DøöER MALZEMELER øÇøN

GEREKLøLøKLER
430.4.1 BETON KøMYASAL KÜR MADDELERø

BetonkaplamalarŦndaenyaygŦnolarakkullanŦlanbakŦmmalzemeleri,sŦvŦmembrankürkimyasallarŦdŦr.
Beton yüzeyine uygulanan kimyasal kür maddeleri CEN/TS 14754Ͳ1, TS 10966 standardŦna uygun
olmalŦdŦr. TS 10967 standardŦna göre yapŦlan su tutuculuk özelliŒi deneyi sonucunda, 72 saatlik
süredeki su kaybŦ 0,55kg/m2’yiaƔmamalŦdŦr.
SahayagelmiƔürünlerin açŦlmamŦƔambalajŦndanalŦnmŦƔ örneklerle analizsertifikalarŦndabeyanedilen

deŒerlereuygunluŒuöncelikleakrediteolmuƔlaboratuvarlardatespitedilmelidir.
Numuneye ait (kullanŦlacaŒŦ proje adŦ, katkŦ adŦ, üretim tarihi, son kullanma tarihi, tavsiye edilen
dozaj aralŦŒŦ, kullanŦm için açŦklama ve gerekli güvenlik önlemleri, malzeme güvenlik bilgi formu,
depolama koƔullarŦ, üretimin seri numarasŦ vb.) gerekli tüm bilgiler ile katkŦya ait fiziksel ve kimyasal
testlere iliƔkin (Renkvekoku,etkinbileƔen,yoŒunluk,çimentotipleriileuyumu,gelenekselkatŦmadde
miktarŦ, pH deŒeri, toplam katkŦ aŒŦrlŦŒŦnŦn yüzdesi cinsinden klor içeriŒi ve suda çözünebilir klorür
miktarlarŦ, katkŦnŦn kütlece yüzdesi olarak suda çözünen alkali oksit miktarŦ/yüzdesi, ürün
kataloŒu/prospektüsleri,vb.)raporlaridareye verilmelidir.
Sayfa26/71

Kimyasal kür malzemeleri asla kuru yüzeye ve çok sulu yüzeye uygulanmamalŦdŦr. Beton yüzeyindeki
parlamabiterbitmezuygulamayageçilmelidir.
Betonun, güneƔ ŦƔŦnlarŦndan dolayŦ ciddi ölçüde artan sŦcaklŦŒŦ nedeniyle, güneƔli ve sŦcak havalarda
yapŦlacakbetondökümlerinde,güneƔŦsŦsŦnŦyansŦtabilmesiiçinkürkimyasallarŦbeyazpigmentiçermelidir.
SpreylemeyaparkenkiƔiselkoruyucuekipmankullanŦlmalŦdŦr.
430.4.2 TEMEL AYIRMA ELEMANLARI

BetonyolkaplamasŦnŦhidrolikbaŒlayŦcŦlŦalttabakadanayŦrmakveastariƔleviniyerinegetirmekamacŦyla
kullanŦlŦr.
Beton üstyapŦnŦn hidrolik baŒlayŦcŦlŦ temelle bir baŒ oluƔturma potansiyeli yüksek olduŒundan, baŒ
kŦrŦcŦ bir ortamŦn temel yüzeyineuygulanmasŦönemteƔkiletmektedir.
Sürtünmenin azaltŦlabilmesi ve beton üstyapŦnŦn temel katmanlarŦyla baŒ oluƔturmasŦnŦn

önlenebilmesinde kullanŦlabilecekalternatifmalzemeler;
x Geotekstiller(Örgüsüz–Dokusuz)
x Polietilenörtüler:KaplamadayadatemelderutubetlealakalŦsorunlarasebepolabilir.
x AsfaltemülsiyonlarŦ:Dahapürüzsüz(düz)temelyüzeylerindeiyisonuçlarvermektedir.
x KürkimyasallarŦ:7kitabakabeyazpigmentliparafinesaslŦmalzemelerdir.
Hidrolik baŒlayŦcŦlŦ taƔŦyŦcŦ temel tabaka üzerine yapŦlan beton kaplamalarda iki tabaka arasŦna
dokusuz geotekstiluygulanmalŦdŦr.
GeotekstillerTablo4.1’euygunolmalŦdŦr.
Tablo4.1.Geotekstiller7çinGereklilikler
Özellikler Gereklilikler
BirimAŒŦrlŦk
450g/m2 чMA ч550g/m2
(TSENISO9864)
(1)
d2(%±0,5) ш 3,0mm
(1)
2
KalŦnlŦk (2/20/200kN/m yükaltŦnda) (TSENISO9863Ͳ1) d20(%±0,5) ш 2,5mm
(1)
d200(%±0,5) ш 1,0mm
ÇekmeDayanŦmŦ(MaksimumYükte) (TSENISO10319) ш10kN/m
MaksimumYüktekiUzama (TSENISO10319) ч130%

Ͳ1
Düzlemegörenormalkonumdakisugeçirgenlik özelliŒi(ms ) (2)
kV20(%±0,5) ш1x10Ͳ4
(TSENISO11058)
(3)
kH20(%±0,5) ш5x10Ͳ4
Düzlemegöresudrenajkapasitesi (TSENISO11058) (3)
kH200(%±0,5) ш2x10Ͳ4
(4)
HavaDirenci (TSEN13249) ArtakalandayanŦm ш60%
(5)
AlkaliyeduyarlŦlŦk (ISOTR12960) ш%96 (PP/PE)
(1)
YüklemetoleransŦ (2) SŦcaklŦktoleransŦ (3)
YüksekliktoleransŦ (4)
1AylŦk
(5)
Polypropylene(PP)andPolyethylene(PE)
Sayfa27/71

430.4.3 KAYMA DEMøRLERø (DOWELS)

PlakalararasŦndayükaktarŦmŦnŦgeliƔtirenvefaylanmayŦönleyendüzçelikçubuklardŦr.
Demirler TS EN ISO 15630Ͳ1 standardŦna göre; akma dayanŦmlarŦ 420Ͳ280 MPa olan düz yuvarlak
çelikten yapŦlmŦƔ, projesine uygun boyutlarda ve en az 25mm çapŦnda (aŒŦr trafik yüklerine maruz
kalacak üstyapŦlarda en düƔük kayma demiri çapŦ 30 mm’dir), 500mm uzunluŒunda olmalŦdŦr. Kayma
demiri aralŦklarŦ genellikle 25cm’dir. Emniyet Ɣeritlerinde bu mesafe 2 katŦna çŦkarŦlabilir. Boyuna
derzlerden ve plakakenarŦndankaymademirimesafesi25cmolmalŦdŦr.
DemirlerinçapveçaptoleranslarŦTSEN10060standardŦnauygunolmalŦdŦr.DemirlerinuzunluktoleransŦ
±5 mmolmalŦdŦr.
Demirler düz (doŒru) olmalŦ, üzerinde demir çapŦnŦ azaltan veya artŦran, çapak ve yüzey kusurlarŦ
bulunmamalŦdŦr. Dübellerin uçlarŦ kŦsaltŦlŦrken, ucunun kesimi sŦrasŦnda, serbest hareketi önlenecek
Ɣekilde deformeedilmemesigerekmektedir.
KaymademirleriplakakalŦnlŦŒŦnŦnortasŦnavebetonkaplamanŦneŒiminegöremonteedilmelidir.Yolve
yol yüzeyieksenineparalelolmalŦdŦr.
Demirlerin korozyona karƔŦ korunmasŦnda ulusal standart ve hükümlere uygun gerekli tedbirler
alŦnacaktŦr. PaslanmayŦ engellemek ya da geciktirmek amacŦyla çelik demirler 0,2 ile 0,4 mm
kalŦnlŦŒŦnda epoksi ile tamamiylekaplanmalŦdŦr.
DemirlerinbetonaaderansŦnŦönlemekiçin,baŒkŦrŦcŦbirmalzemearacŦlŦŒŦile demiruzunluŒununenaz
bir yarŦsŦ (bitüm, ince bir plastik tabaka, kalŦp ayŦrŦcŦ yaŒlar, beyaz pigmentli kür kimyasallarŦ ile)
kaplanmalŦdŦr. OrtalamakaplamakalŦnlŦŒŦ1,25mm’dendahafazlaolmamalŦdŦr.
Gres yaŒŦ betonun yeterince yerleƔmesine ve kayma demirinin tamamen kaplanmasŦnŦ engelleyerek
demir etrafŦndaboƔlukoluƔumunasebepolacaŒŦndankullanŦlmamalŦdŦr.
430.4.4 BAöLANTI (ANKRAJ) DEMøRLERø (TIE BARS)

BaŒlantŦ demirleri (nervürlü demirler) boyuna derzler boyunca, plakalarŦn birbirinden ayrŦlmasŦnŦ
önlemek amacŦyla yerleƔtirilmektedir. BaŒ demirleri döƔemelerin faylanmasŦnŦ ve yatay hareketini
engellemekte, döƔemeler arasŦnda yük aktarŦmŦna yardŦmcŦ olmaktadŦr. BaŒ demirleri ayrŦca bordür
ve oluk gibi tamamlayŦcŦ kenar elemanlarŦn kaplamaya baŒlanmasŦnda da kullanŦlmaktadŦr. BaŒlantŦ
demirleri nervürlü olduklarŦ için, betona baŒlanmakta ve harekete izin vermemektedir (tasarŦm olarak
böyle hareketlere izin veren düz kayma demirlerinin aksine). Bu sebeple baŒ demirleri boyuna derzler
arasŦndakiaçŦklŦklarŦenaza indirgemekteveagregakenetlenmesinikorumaktadŦr.
Boyuna derzler için kullanŦlan nervürlü baŒlantŦ demirleri, B420B veya B500B sŦnŦfŦnda olacak ve TS
EN 10080,TS708standardŦndabelirtilenözelliklereuygunolmalŦdŦr.
Kayma demirlerinde olduŒu gibi, baŒlantŦ demirlerinin tümü de korozyon korumasŦ için, sadece orta
kŦsŦmda 200mmuzunluŒunda,0,2Ͳ0,4mmkalŦnlŦŒŦndaepoksiilekaplanmŦƔolmalŦdŦr.
BaŒlantŦ demirlerinin ankrajŦnŦn yeterli olup olmadŦŒŦnŦn kontrolü için çekip çŦkarma (pullͲout) testi
yapŦlmalŦ veçekmekuvvetienaz40kNolmalŦdŦr.
BaŒlantŦdemirleri,kaplamakalŦnlŦŒŦnŦnalttan1/3’likkŦsmŦnayerleƔtirilirvekaplamaaltyüzeyininenaz5
BaŒlantŦ demirleri, kaplama kalŦnlŦŒŦnŦn alttan 1/3’lik kŦsmŦna yerleƔtirilir ve kaplama alt yüzeyinin en az 5
cm
cm üzerindeolmalŦdŦr.
üzerinde olmalŦdŦr.
Sayfa28/71

430.4.4.1 YapÕútÕrÕcÕlÕ Ankrajlar

Beton kaplamalarda kullanŦlan baŒlantŦ demirleri, TS EN 13877Ͳ1 standardŦna göre 20 mm çap ve
650mm uzunluŒunda olmalŦdŦr. Akma dayanŦmlarŦ 500 N/mm2 olmalŦdŦr. Ankraj uçlarŦ 45°açŦ ile iki
taraftaneŒimli (sivri)halegetirilmelidir.
Korozyon korumasŦ için, orta kŦsŦmda en az 200mm uzunluŒunda, 0,2 Ͳ 0,4mm kalŦnlŦŒŦnda epoksi
kaplama ilekaplanmŦƔolmalŦdŦr.
YapŦƔkanankrajmalzemesiiledelikleremonteedilenbaŒlantŦdemirlerikullanŦldŦŒŦnda,
x 20mmçapŦndavemin.650mmboyundaolmalŦdŦr.
x DelikçapŦ28mmolmalŦdŦr.
x Enjeksiyonmalzemesi(M24)kullanŦlmalŦdŦr.
x YerleƔtirmeuzunluŒuenaz250mmolmalŦdŦr.
430.4.4.2 BetonlanmÕú Ankrajlar

BetonkaplamalardakullanŦlanbaŒlantŦdemirleri,TSEN13877Ͳ1standardŦTablo4.2’egöre20mm çap
ve 800mm uzunluŒunda olmalŦdŦr. Akma dayanŦmlarŦ 500 N/mm2 olmalŦdŦr. Bunlar betona taze
halde iken ankrajlanandemirlerdir.
KorozyonkorumasŦiçinortakŦsŦmdaenaz200mmuzunluŒunda,0,2Ͳ0,4mmkalŦnlŦŒŦndaepoksikaplama
ile kaplanmŦƔolmalŦdŦr.
430.4.4.3 VidalÕ Ankrajlar

KorozyonkorumasŦiçin, 0,2Ͳ0,4mmkalŦnlŦŒŦndaepoksiilekaplanmŦƔolmalŦdŦr.
Tablo4.2BaŒlantŦDemirlerininBoyutlarŦ
Çap (mm) Boy (mm)

Tiebars
10 12 16 20 800
Not1:BakŦmiƔlerindedahakŦsabaŒlantŦdemirlerikullanŦlabilecektir.
Not2:KalŦnkaplamalarda(havaalanŦͲliman)yadaözeluygulamalarda(rijitkaplamalardanesnekyapŦyageçiƔlerde)daha uzun
baŒlantŦdemirlerikullanŦlabilecektir.
430.4.4.4 Kayma ve Ba÷lantÕ Demirlerinin Epoksi ile KaplanmasÕ

Epoksiboya
Kayma ve BaŒlantŦ demirlerinin epoksi ile kaplanmasŦ ASTM A 775 ve ASTM A 1078 standartlarŦna
uygun gerçekleƔtirilmelidir.
Çubuklar,yaŒ,gresyaŒŦ,boyaveyaklorürgibikontaminantlariçermemelidir.
KullanŦlacak olan toz epoksi, uluslararasŦ referanslara sahip ve ASTM A775 standardŦ Ek A1’ e uygun
kalitede olmalŦdŦr.Buuygunluk uluslararasŦakreditebir laboratuvartarafŦndantest edilmiƔolmalŦdŦrve
testraporu alŦcŦyasunulmalŦdŦr.
bantiyede gerektiŒinde tamir amaçlŦ kullanŦlacak olan epoksi malzemesi (toz epoksi) üreticisi
tarafŦndan tedarik edilmelidir. Bu yama malzemesi kaplamayla uyumlu, beton ile reaksiyona
girmeyen bir malzeme olmalŦdŦr.
Sayfa29/71

KullanŦlan herbir partiepoksi tozkaplamanŦnlotnumarasŦnŦ, malzeme miktarŦnŦ,imalat tarihini,epoksi

toz kaplama üreticisinin adŦnŦ ve adresini açŦk bir Ɣekilde belirten bir sertifikanŦn ve tedarik edilen toz
kaplamanŦn 3.5 doŒrultusunda uygun bulunmuƔ bileƔimin aynŦsŦ olduŒunu gösteren bir belgenin
verilmesi gerekmektedir.
Epoksi toz kaplama kullanŦma hazŦr oluncaya kadar, üreticinin yazŦlŦ talimatlarŦ doŒrultusunda ŦsŦ
kontrollü bir ortamda muhafazaedilmelidir.Bunoktada, tozkaplamanŦn muhafazaedildiŒideponun
sŦcaklŦŒŦnŦn tesisin ortam sŦcaklŦŒŦnŦn altŦnda bulunmasŦ halinde, toz kaplamaya, tesisin ±2°C ortam
sŦcaklŦŒŦnaulaƔmasŦ içinyeterlizamantanŦnmalŦdŦr.
Toz kaplamanŦn, üreticisi tarafŦndan yazŦlŦ olarak tavsiye edilen raf ömrü içerisinde kullanŦlmasŦ
gerekmektedir.
SipariƔte belirtilmiƔ olmasŦ halinde, her bir partiden alŦnacak ve o partiyi temsil eder nitelikte, 0,2kg
aŒŦrlŦŒŦndanumuneninteslimedilmesigerekmektedir.BunumunelerinhavageçirmezbirkabakonulmasŦ
ve alŦndŦklarŦpartininnumarasŦnŦndabukabŦnüzerindebelirtilmesigerekmektedir.
YüzeyHazŦrlama
Eritici tuz, tuz spreyi veya üretim sürecine maruz kalmaktan dolayŦ tuz kontaminasyonlu olduŒu
tespit edilenkumlamamalzemesikullanŦlmayacaktŦr.
Kaplanacak çeliŒin yüzeyinin, ISO 8501Ͳ1 Sa 2 ½ doŒrultusunda uygun bir aƔŦndŦrŦcŦ ile raspalanarak
beyaza yakŦn metal yüzey elde edilecek Ɣekilde temizlenmesi gerekmektedir. Nihai yüzey durumu,
ISO 8501Ͳ1’e görebelirlenecektir.
Test Yöntemleri ASTM D4417 Yöntem C doŒrultusunda belirlendiŒi Ɣekilde uygun bir profil ölçer ile ya
da Yöntem B’ye uygun olarak, maksimum profil derinliŒinin yanŦ sŦra tepe noktasŦ sayŦsŦnŦ da ölçen bir
profilometre tipi yüzey ölçüm cihazŦ kullanarak elde edilen ortalama yüzey profili azami pürüzlülük
derinliŒi deŒeri1.5ila4mil[40ila100μm]arasŦndaysa,yüzeyprofilininyeterlidüzeydeolduŒukabul
edilecektir.
Kumlama iƔleminin ardŦndan kumlama ile temizlenmiƔ çelik yüzeyi tozdan, kum taneciklerinden ve
diŒer yabancŦ maddelerden arŦndŦrmak amacŦ ile, çok yönlü, yüksek basŦnçlŦ kuru hava bŦçaklarŦ
kullanŦlacaktŦr. HavabŦçaklarŦçeliküzerineyaŒbŦrakmamalŦdŦr.
EpoksiKaplamanŦnUygulanmasŦ
Epoksi toz kaplama, temizlenmiƔ çelik yüzeyine, çelik yüzey iƔlemlerinin tamamlanmasŦnŦn ardŦndan
ve yüzeyde, oksidasyon oluƔmadan önce, mümkün olan en kŦsa süre içerisinde uygulanacaktŦr.
KaplamanŦn uygulanmasŦ, hiçbir surette temizlik sonrasŦnda 3 saatten daha uzun bir süre
geciktirilmeyecektir.
Epoksi toz kaplama, çelik yüzeyin baƔlangŦçtaki ŦsŦ aralŦŒŦ ve uygulama sonrasŦ kürleme gereklilikleri
bakŦmŦndanüreticininyazŦlŦtavsiyeleridoŒrultusundauygulanacaktŦr.
Süreklilik arz eden iƔlemler sŦrasŦnda çelik yüzeyinin kaplama iƔleminin hemen öncesindeki sŦcaklŦŒŦ
kŦzŦlötesi tabanca, kontak termometre ya da kalem tipi termometre yardŦmŦyla her yarŦm saatte bir
ölçülmelidir.
Kalem ya da kontak tipi termometrenin kaplama öncesinde ve kŦzŦlötesi tabancanŦn kaplama
sonrasŦnda kullanŦlmasŦönerilmektedir.
Sayfa30/71

EpoksikaplamaelektrostatikpüskürtmeveyadiŒeruygunyöntemlerleuygulanmalŦdŦr.
Kayma ve BaŒlantŦ demirleri gerçek boylarŦnda kaplama yapŦlmalŦdŦr. Epoksi kaplŦ Kayma ve BaŒlantŦ
demirlerinin testereyle kesilmesine zorunluluk olmadŦkça izin verilmemelidir. Dübellerin uçlarŦ çapaksŦz
ve çŦkŦntŦsŦzolmalŦdŦr.EpoksikaplŦKaymaveBaŒlantŦdemirleri,alevlekesilmiƔolmamalŦdŦr.
KaplanmŦƔElemanlaraYönelikGereklilikler
KaplamaKalŦnlŦŒŦ
EpoksikaplŦKaymaveBaŒlantŦdemirlerininkürlemesonrasŦkaplamakalŦnlŦŒŦ, 200Ͳ400mikronolacaktŦr.
KayŦtlŦtekbirkaplamakalŦnlŦŒŦölçümü,münferitüçokumadeŒerininortalamasŦdŦr.Testnumunelerinin
her bir tarafŦnda eƔit aralŦklarla en az beƔ adet kayŦtlŦ ölçüm alŦnmalŦdŦr (test numunesi baƔŦna en az
15kayŦtlŦ ölçüm).
Kabul iƔlemleri bakŦmŦndan, tüm kaplama kalŦnlŦŒŦ ölçümlerinin ortalamasŦ, öngörülen asgari kalŦnlŦk
deŒerinden düƔük olmayacaktŦr. Hiçbir kaplama kalŦnlŦŒŦ ölçümü, öngörülen asgari kalŦnlŦk deŒerinden
%80 dahadüƔükolmayacaktŦr.
KaplanmŦƔnumunelereaitkalŦnlŦktestraporlarŦverilmelidir.
Ölçümler,kalŦnlŦkölçümcihazŦüreticisininkalibrasyonvekullanŦmtalimatlarŦdoŒrultusunda ASTM SSPCͲ

PA 2’ye uygun bir Ɣekilde yapŦlacaktŦr. Çekmeli veya sabit uçlu ölçüm cihazlarŦ kullanŦlmalŦdŦr.
MŦknatŦsŦn yüzeyden çekildiŒi anda operatörün okumayŦ gözlemlemesini gerektiren kalem tipi çekmeli
ölçümcihazlarŦkullanŦlmamalŦdŦr.
KaplamanŦnSürekliliŒi
SürekliliŒin saŒlanamadŦŒŦ, Süreksizlik miktarŦ Epoksi kaplŦ Kayma ve BaŒlantŦ demirleri üzerinde 30
cm/adet(metrebaƔŦna3gözenekten)denfazlasŦolmamalŦdŦr.
Süreksizlik kontrolleri, fabrikada 67.5 V, 80 000 ohm deŒerlerine sahip Ŧslak sünger tipi doŒru akŦmlŦ
bir süreksizlik tespit cihazŦ ile gerçekleƔtirilecektir. Süreksizlik kontrolü 60 dakikada bir yapŦlmalŦdŦr.
Süreksizliklerin düzenli bir Ɣekilde gelmeye baƔladŦŒŦ tespit edilirse, süreksizliklerin kaynaŒŦ araƔtŦrŦlŦp
ortadankaldŦrŦlmalŦdŦr.
KaplanmŦƔnumunelereaitsürekliliktestraporlarŦverilmelidir.
KaplamanŦnYapŦƔmasŦ
ASTM A775/A775M standardŦ uyarŦnca katodik soyulma (adezyon) testi gerçekleƔtirilecektir. KaplanmŦƔ
numunelereaitkatodiksoyulmatestraporlarŦverilmelidir.
TestlerinSayŦsŦ
Kaplama kalŦnlŦŒŦ, yapŦƔkanlŦk ve süreklilik ile ilgili testlerin sayŦsŦ ve sŦklŦŒŦnŦn Ɣartnamede
belirlenmediŒi durumlarda,kaplamakalŦnlŦŒŦ vesürekliliŒineiliƔkintestlerüretimsŦrasŦnda saattebir ve
her çapiçin yapŦlmalŦdŦr.
KaplamanŦn yapŦƔma düzeyini ölçmek amacŦ ile düzenlenen katodik soyulma testleri, üretim sŦrasŦnda
her sekizsaattebir,enazbirkaymayadabaŒdemiriüzerindegerçekleƔtirilmelidir.
TestlerinTekrarlanmasŦ
Sayfa31/71

Kaplama kalŦnlŦŒŦ, sürekliliŒi ya da kaplama yapŦƔkanlŦŒŦ için teste tabi tutulan numunelerin testi
geçememesi halinde, baƔarŦsŦzlŦkla sonuçlanan her bir test için, rastgele seçilmiƔ numuneler üzerinde
iki adet yeni test gerçekleƔtirilecektir. Yeniden test edilecek her iki numune de, iƔbu Ɣartnamenin
gerekliliklerini karƔŦlamalŦdŦr.
TaƔŦma
Epoksi ile kaplanmŦƔ demirlerin taƔŦma sŦrasŦnda kaplamaya zarar vermemek için azami dikkat sarf
edilmelidir. Zarar görmüƔ demirler tamir kriterlerine uyuyorsa tamir edilmelidir, uymayan demirler
red edilecektir.
TümbaŒlamaƔeritleriepoksikaplamayazararvermeyecekƔekildeolmalŦdŦr.
Epoksi ile kaplanmŦƔ demir desteleri, hasarŦ en aza indirmek için koruyucu platform veya yüzeyler
üzerinde zemindenyüksektedepolanacaklardŦr.
EpoksiilekaplanmŦƔdemirlerdüƔürülmemeliveyasürüklenmemelidir.
Depolama
bartlar gereŒi epoksi ile kaplanmŦƔ demirlerin iki aydan daha uzun bir süre açŦk havada muhafaza
edilmesi gerekirse, epoksi ile kaplanmŦƔ demirlerin güneƔ ŦƔŦŒŦndan, tuz serpintilerinden ve hava
ƔartlarŦndan korunmasŦiçinkoruyucutedbirleralŦnmalŦdŦr.
Üretici, epoksi ile kaplanmŦƔ demirleri koruyucu muhafaza olmaksŦzŦn depoladŦysa, epoksi ile
kaplanmŦƔ demirlerin açŦk havaya yerleƔtirildiŒi tarih, epoksi ile kaplanmŦƔ demirlerin etiketlerine
kaydedilecektir.
Epoksi ile kaplanmŦƔ kayma ve baŒlantŦ demirleri tek tek koruyucu polietilen köpük ya da file
içerisine konulmalŦ ve bu demirler uygun boyutta bir tahta sandŦk içerisine dizildikten sonra sevkiyatŦ
yapŦlmalŦdŦr. AlŦcŦnŦn deste ile sevkiyat talep ettiŒi durumlarda epoksi ile kaplanmŦƔ demirler ya da
epoksi ile kaplanmŦƔ demirdesteleri,mutlakaopak polietilenörtüleryadadiŒeruygunopakkoruyucu
malzemeileörtülmelidir.
7stifliepoksiilekaplanmŦƔdemirlerde,koruyucuörtüistiflenmiƔmalzemeninçevresinesarŦlmalŦdŦr.
Örtü yeterli Ɣekilde sabitlenmeli ve örtü altŦnda yoŒuƔmayŦ asgari düzeyde tutmak amacŦ ile epoksi
ile kaplanmŦƔdemirlerarasŦndahavalanmasaŒlanmalŦdŦr.
Kontrol
Üretim gerçekleƔtirilirken, sipariƔ edilmiƔ olan epoksi ile kaplanmŦƔ demirlerin üretiminin yapŦldŦŒŦ
kŦsmŦna her an serbestçe girebilecektir. Üretici, malzemenin uygun olarak üretildiŒini göstermek
üzere tesislere eriƔim saŒlayacaktŦr. Aksi belirtilmediŒi müddetçe (ürün analizi hariç) tüm testler ve
denetim, Ɣantiyeye nakliyeöncesiüretimyerindegerçekleƔtirilecektir.
7darenin gerekli görmesi halinde, idare laboratuvarlarŦnda veya akredite laboratuvarlarda ilgili
deneylerin yapŦlmasŦ/yaptŦrŦlmasŦsaŒlanacaktŦr.
TaƔŦmave7ƔlemeNedeniyleHasarlŦKaplamanŦn7zinVerilenMiktarŦ
AlŦcŦ vazgeçmediŒi müddetçe, gönderim öncesinde her bir epoksi ile kaplanmŦƔ demir üzerindeki
korunmasŦz çelik,yamamalzemesiyleonarŦlacaktŦr.
Sayfa32/71

Kaplama uygulama iƔlemi esnasŦnda demirlerin asŦlmasŦ veya desteklenmesi nedeniyle oluƔan
kaplanmamŦƔ alanlar,yama/tamirmalzemesiyleonarŦlacaktŦr.
Aksi belirtilmediŒi müddetçe, tamir yapŦlan yerler ASTM A775/A775M’de belirtildiŒi Ɣekilde minimum
kaplamakalŦnlŦŒŦnasahipolacaktŦr.
KaplamakalŦnlŦŒŦ,tekbirnoktadanASTMSSPCͲPA2’yeuygunolarakölçülecektir. OnarŦmmalzemesinin
çokluuygulamasŦnaizinverilecektir.
OnarŦlmŦƔ hasarlŦ kaplamalarŦn azami miktarŦ, her bir kayma veya baŒ demirinin toplam yüzey alanŦnŦn
% 1’iniaƔmayacaktŦr.
ÜrünlerinReddi
Öngörülen Ɣartlara uygun olmayan epoksi ile kaplanmŦƔ numuneler reddedilecek ve kontrast renkli bir
boya ile ya da diŒer yöntemlerle iƔaretlenecektir. Üreticinin takdirinde olmak kaydŦyla, etkilenmiƔ
olan parti deŒiƔtirilecek ya da alternatif olarak kaplamasŦ sökülecek, yeniden temizlenecek, yeniden
kaplanacak ve öngörülenƔartlardoŒrultusundakabultestleriiçinyenidensunulacaktŦr.
Sertifika
Her bir parti kaplanmŦƔ numunelerin iƔbu Ɣartnamede öngörülen Ɣekilde test ya da muayene edilmiƔ
ve gerekli ƔartlarŦ karƔŦlamŦƔ olduŒunu gösteren sertifikalar/deney raporlarŦ gönderim sŦrasŦnda alŦcŦya
teslim edilecektir.SatŦnalmasipariƔindeyadasözleƔmedeöngörülmüƔolmasŦhalinde,testsonuçlarŦnŦn
raporuda sunulacaktŦr.
430.4.5 BETON ÇELøK ÇUBUKLARI (REINFORCING BARS)

ÇatlamalarŦ kontrol etmek ve taƔŦma kapasitesini artŦrmak amacŦyla kullanŦlan, beton çelik çubuklarŦ
B500B sŦnŦfŦndaolacakveEN10080,TS708standardŦndabelirtilenözelliklereuygunolmalŦdŦr.
Sürekli donatŦlŦ beton kaplamalarda, donatŦ sürekliliŒi, ulusal standartlar ve kullanŦm yerindeki
hükümlere göre;baŒlantŦaraçlarŦ,bindirme,kaynakileyapŦlabilir.
430.4.6 DERZ SIZDIRMAZLIK MALZEMELERø

Derzlerin doldurulmasŦndaki amaç, yüzey suyunun ve serbest parçalarŦn üstyapŦ katmanlarŦna
sŦzmasŦnŦ önlemektir.
AƔŦrŦ su, alttemel veya temel yumuƔamasŦnŦ ve zamanla buralarda bulunan ince tanelerin su
çekmesine sebep olabilir. Bu tarz bozulmalar yapŦsal destek kaybŦ, üstyapŦ oturmasŦ ve/veya faylanma
gibisorunlarayol açabilir.
AyrŦca serbest parçalarŦn derz içine girmesi ile sŦcak havalarda kaplamanŦn genleƔmesi, serbest
parçacŦklar tarafŦndanengellendiŒiiçinderzboyuncaaƔŦrŦyüksekbasŦnçlaroluƔmaktadŦr.
Derz kesim geniƔlik ve derinlikleri projesinde verildiŒi gibi olmalŦdŦr. Bununla birlikte; enine derz
kesim derinliŒi kaplama kalŦnlŦŒŦnŦn en az %25, en fazla %30 kalŦnlŦŒŦnda olmalŦdŦr. Boyuna derz kesim
derinliŒiise enaz%40,enfazla%45kalŦnlŦŒŦndaolmalŦdŦr.
Derzler genellikle 3mm geniƔliŒinde kesilir. Alttaki hedef çatlama için derz geniƔliŒinin önemi yoktur.
Daha sonra derz boƔluŒu yapŦlmasŦ için derzlerin geniƔletilmesi gerekir. Yani kullanŦlacak dolgu
malzemesinegöre derzgeometrisiuyumluhalegetirilir.
Sayfa33/71

Derzlerin suya ve yabancŦ maddelere karƔŦ kapatŦlmalarŦ amacŦyla, derz dolgularŦ olarak; sŦcak ve
soŒuk uygulamalŦ malzemeler ile sŦkŦƔtŦrŦlabilir sŦzdŦrmazlŦk profilleri kullanŦlmaktadŦr. Derz dolgu
malzemelerinin, derz boƔluŒunu kapatabilmesi için yeterli deformasyon ve yapŦƔma özelliŒi göstermek
zorundadŦr.
Bitüm maddesinedayalŦ, sŦcakuygulamalŦderzdolgularŦ,yakŦt ve yaŒadayanŦklŦdeŒildirler.Budirenç

gerekliysesoŒukuygulamalŦderzharcŦgereklidir.BunlartekyadaikibileƔenlireaktifsistemlerdir.
Derzlerde kullanŦlan derz fitilleri beton tabakasŦnŦn genleƔmesine izin vermelidir. Bunlar betonun
genleƔmesi sŦrasŦndadeformeolmamalŦdŦr.
SŦzdŦrmazlŦk profilleri kullanŦlacak ise bunlarŦn düƔük sŦcaklŦklarda nem giriƔini engelleyecek kadar derz
kenarlarŦnayeterlibasŦnçuygulayabilmelidir.
Beton yol kaplamalarŦnŦn yapŦmŦnda boyuna ve enine derzler için derz dolgu malzemesi olarak giderek
daha çok sŦkŦƔtŦrŦlabilir elastik baŒlantŦ profilleri kullanŦlmaktadŦr. Söz konusu profiller önceden
oluƔturulmuƔ elastomerik bileƔenlerdir. Bunlar sertleƔmiƔ betonun derz boƔluŒuna ön gerilim altŦnda
hava basŦncŦ yardŦmŦylamakineileuygulanŦr.GeçiƔnoktalarŦndakesilirvebirbiriileyapŦƔtŦrŦlŦr.BunlarŦn
sŦzdŦrmazlŦketkisi derzharcŦnagöre3katdahafazladŦrveömürleridedahayüksektir.
Derzdolgusutürünegöreher8Ͳ12yŦldabirderzbakŦmŦgerçekleƔtirilmelidir.
SŦcak uygulamalŦ derz sŦzdŦrmazlŦk malzemeleri TS EN 14188Ͳ1, soŒuk uygulamalŦ derz sŦzdŦrmazlŦk
malzemeleri TS EN 14188Ͳ2, sŦkŦƔtŦrŦlabilir elastik sŦzdŦrmazlŦk profilleri TS EN 14188Ͳ3 standardŦna
uygun olmalŦdŦr.
Kesilen derzlerde, derz yanaklarŦnŦn derz harcŦna yapŦƔmasŦnŦ iyileƔtirmek için astar malzemesi
kullanŦlmalŦdŦr. Astar malzemesi ile derz dolgu harcŦ birbiri ile uyumlu olmalŦdŦr. SŦkŦƔtŦrŦlabilir elastik
sŦzdŦrmazlŦkprofillerikullanŦldŦŒŦndaastaryapŦlmamalŦdŦr.
Derz kenarlarŦ, sŦzdŦrmazlŦk malzemelerinin monte edilmesi sŦrasŦnda ve ileride taƔŦt yükleri altŦnda
zarar görmemeleriiçin45°açŦilepahyapŦlmalŦdŦr.(Resim6.11)
430.5 DENEME YOLU YAPIMI

Yüklenici, proje geniƔliŒi ve kalŦnlŦŒŦnda, gerçek ölçülerde bir test bölümünü yapacaktŦr. Butest bölümü
için projede kullanŦlacak olan aynŦ ekipmanlar kullanŦlacaktŦr. Deneme yolunda projede istenilen tüm
kriterler (slump, hava miktarlarŦ, yoŒunluk, beton dayanŦm karakteristikleri, kaplama kalŦnlŦŒŦ, profil ve
geniƔlik kontrolü, yüzey düzgünlüŒü, kayma direnci, aƔŦnma direnci, donma çözülme direnci, kayma
demiri konumlarŦ, baŒlantŦ demiri aderanslarŦ vb.) kontrol edilerek oluƔacak problemler çözülecektir.
Bu testler idare laboratuvarlarŦnda ya da idarenin onayladŦŒŦ test kuruluƔlarŦnda masraflarŦ yükleniciye
aitolmaküzere yaptŦrŦlacaktŦr.
Deneme yolu en az 50 metre olmasŦ kaydŦyla, istenilen kriterleri karƔŦlayacak uygun imalat saŒlanana
kadar devamedilecektir.
Deneme yolu proje kesitleri içerisinde yapŦlabileceŒi gibi yol güzegahŦndan altyapŦsŦƔartnamelere uygun
olarakhazŦrlanmŦƔayrŦbirplatformdadayapŦlabilecektir.
Deneme yolunun proje kesitleri içinde yapŦlmasŦ halinde tüm kriterlerin saŒlanmasŦ durumunda kalŦcŦ
imalattansayŦlacakveödenecektir.
Sayfa34/71

430.6 BETON YOL KAPLAMALARININ øMALATI

Beton yolun yapŦmŦ, taze betonun hazŦrlanmasŦ ile baƔlar. KarŦƔtŦrma, taƔŦma, yerleƔtirme, sŦkŦƔtŦrma,
kayma demiri ve ankraj demirlerinin montajŦ, düzeltme ve bitirme iƔlemleri, bakŦm/kür uygulanmasŦ
ve derzlerin kesimininsŦnŦrlŦbirzamaniçerisindeyapŦlmasŦgerekir.
Yüksek kaliteli bir beton yol ancak, yetkili bir yönetici ile tecrübeli bir ekibin etkin iƔbirliŒi ile
gerçekleƔtirilebilir.
Beton yol kaplamalarŦ genel olarak kayar kalŦplŦ beton yol finiƔerleri ile yapŦlmaktadŦr. Beton yol yapŦmŦ
için geliƔtirilen bu sistemde kayma demirleri önceden yerleƔtirilerek sabitlenmekte ve kalŦp
sürüklenerek vibratörlerilebetonsŦkŦƔtŦrŦlarakyüzeybitirilmektedir.
BufiniƔerlerdeotomatikyükseklikveyönkontrolübulunmaktadŦr.
Yeni geliƔmiƔ beton yol finiƔerleri ile kayma demiri de makine tarafŦndan otomatik olarak
yerleƔtirilmektedir.
7nsan gücü kullanŦmŦn ön planda olduŒu sabit kalŦp yöntemi ile yapŦlan beton yol kaplamalarŦ ile
karƔŦlaƔtŦrŦldŦŒŦnda kayar kalŦp yönteminde, insan gücü daha düƔük, yol yapŦm kapasitesi ve kalitesi
daha yüksek, inƔaat süresi daha kŦsa, yüzey düzgünlüŒü ve betonun sŦkŦƔtŦrŦlmasŦ daha iyidir. Kayar
kalŦplŦ beton finiƔerler ile kaplama tek tabaka halinde yapŦlabildiŒi gibi, üst ve alt beton iki katman
olarak da tek bir operasyonda inƔa edilebilmektedir. Bu finiƔerlerin kurulum geniƔliŒi 15 m’ye
ulaƔmakta ve günlük yerleƔtirmekapasitesi1000m’yeulaƔabilmektedir.
430.6.1 BETON ÜRETøMø

Beton yol yapŦmŦ, üniform özelliklere sahip (homojen) betonun, sürekli (aralŦksŦz) dökümünü
gerektirmektedir. Beton bileƔim ve kŦvamŦnda oluƔan herhangi bir deŒiƔiklik, finiƔerde düzensizliklere,
beton yüzeyinin düzgünlüŒünün bozulmasŦna yol açabilmektedir. BunlarŦ sürekli dengede tutmak
gerekmektedir. Bu da oldukça zordur. Bu yüzden taze beton, yeterli miktarda betonu hazŦrlama
kapasitesinesahipvebileƔimihomojenolaraküretebilentekbirbetonüretimtesisindengelmelidir.
430.6.1.1 Bileúenlerin TartÕlmasÕ

BaƔlangŦç (tasarŦm) deneyi sonuçlarŦna göre karŦƔŦm reçetesi oluƔturulur. Beton bileƔenleri, karŦƔŦm
talimatŦnauygunolarakilaveedilir.TümbileƔenlerenfazlakütlece%3sapmailekatŦlmalŦdŦr.Karmasuyu
ve katkŦmaddesiilavesihacimölçüsünegöreyapŦlabilir.
KullanŦlan agregalarŦn, özellikle ince agregalarŦn rutubeti büyük önem taƔŦmaktadŦr. Dikkate alŦnmayan
nem dalgalanmalarŦ bileƔen oranlarŦnŦ deŒiƔtirebilmektedir. DeŒiƔen nem içeriŒi ile taze betonun hava
içeriŒi, suͲ çimento oranŦ ve kŦvamŦ deŒiƔebilmektedir. Rutubet düzeltmesinin sürekli yapŦlabilmesi
için,agregalarŦn rutubetölçümüsürekliolarakyapŦlmalŦdŦr.
HavaͲsürükleyiciler,suilebirlikte,karŦƔŦmabetonsantralindeilaveedilmelidir.TazebetonsŦcaklŦŒŦ,beton
bileƔimi, beton karŦƔtŦrma sŦrasŦ ve süresinin, hava sürükleyicinin aktivasyonu üzerinde önemli bir etkisi
vardŦr.DüƔüksŦcaklŦklarda genelolarak hava içeriŒi dahasabitolarak eldeedilebilmektedir.Bu nedenle
üretimsŦrasŦndagereklihavasürükleyicimaddeilavemiktarŦ,baƔlangŦçdeneyindetespitedilendenfarklŦ
olabilir.
Sayfa35/71

Tablo6.1BitirilmiƔBetonYolKaplamaGereklilikleri
Gereksinimler
KarotBasŦnçDayanŦmSŦnŦfŦ:min.CC30
BasŦnçdayanŦmŦ (karot
fiш26N/mm2 (endüƔükbireyseldeŒer)(28günlük)i
numunesi)
fmш34N/mm2 (endüƔükortalamadeŒer)(28günlük)
KarotYarmaDayanŦmSŦnŦfŦ:min.SC3.0
YarmadayanŦmŦ (karot
fiш2,5N/mm2 (endüƔükbireyseldeŒer)(28günlük)i
numunesi)
fmш3,5N/mm2(endüƔükortalamadeŒer)(28günlük)
MikrohavakabarcŦŒŦiçeriŒiA300ш%1,5(hacimce)
SürüklenmiƔhava(karot)
Mesafefaktörü Lortч0,24mm
1. GerçekleƔenortalamakalŦnlŦkшdizaynkalŦnlŦŒŦ
KaplamanŦnkalŦnlŦŒŦ
(1) 2. HerhangibirtekdeŒerin,dizaynkalŦnlŦŒŦndansapmasŦч5mm(1000m2’denalŦnantek
karotnumunesiiçin)
BuikikriterinbirliktesaŒlanmasŦgerekmektedir.
EŒiklik(açŦ)ч20mm
(500mmkaymademiriuzunluŒunagöreboyunadoŒrultudakidikeysapma)
Kaymademirlerinin
YüksekliktesapmasŦч20mm
yerleƔimi
(KaplamanŦnboyunaekseninegöre,kaymademirimerkezindeölçülen sapma)
500mmkaymademiriuzunluŒunagöreEninederzedikdoŒrultudaki yataysapmasŦч50mm
Profileuygunkonum ProjesineuygunboyunaveenineprofilgerçekleƔtirilmeliveYüzeysuyu drenajŦsaŒlanmalŦdŦr.
–EnineeŒim EnineeŒimsapmasŦ:
– Yükseklik ProjedeŒerindensapmaч%±0.2
KaplamaGeniƔliŒi 7stenilengeniƔliktensapmaч±10mm
1) Mastarilekontrol.
Düzgünlük 4mölçümmesafesiiçindeч4mm,
2) Profilometreilekontrol.Düzgünsüzlük(m/km)IRIч1,60
KaymaSayŦsŦ(SkidNumber:SN)
KaymaDirenci Hafiftrafikliyollar(YOGT<7000) ш35 AŒŦrTrafikliYollar(YOGTш7000)ш45
(SürtünmeDirenciölçümaracŦhŦzŦ64km/h(±1,5))
(1)
Karotnumunesidikeykonumdaiken,çapŦnŦneƔitaralŦklŦ4noktasŦndan,üstvealtuçlarŦarasŦndakimesafeenyakŦn
1mm’ye yuvarlatŦlarakölçülürveölçülendeŒerlerinortalamalarŦalŦnŦr.
Sayfa36/71

Tablo6.2 BetonKaplamanŦnKaliteKontrolü7çinAlŦnacakKarotSayŦlarŦ
Gereklilikler KarotalmaplanŦ
BetonbasŦnçdayanŦmŦ 1/1000m2
YarmadaçekmedayanŦmŦ 1/1000m2
BetonkaplamakalŦnlŦŒŦ 1/1000m2
BetonkaplamayoŒunluŒu 1/1000m2
Donmaçözülmedirenci 1/1000m2
BetonkaplamanŦnaƔŦnmadirenci 3/100000m2
BetonkaplamatabakalarŦnŦnyapŦƔmadirenci 1/1000m2
Not1: DayanŦm,kalŦnlŦk,yoŒunlukölçümleriiçinaynŦkarotkullanŦlabilir.
Not2: Karotlar;derzlerin50cmyakŦnŦndanalŦnmamalŦdŦr.(YüksekgerilmelerinoluƔtuŒuderzlerdebetonkaplamanŦnzarar
görmemesiiçin)
Not3: KarotlarŦnenuygunalŦnmayeri, plakboyuncaçeyreknoktalararasŦndakibölgelerdir.SüreklidonatŦlŦbeton
kaplamalardaiseardardagelenikienineçatlakarasŦndanalŦnmalŦdŦr.
Hava içeriŒi baƔlangŦçta deneyler ile belirlenmelidir ve gerekirse hava sürükleyici dozajŦ istenilen hava
içeriŒine göre üretim sŦrasŦnda deŒiƔtirilebilir. Hava sürükleyici katkŦ miktarŦ üretici tarafŦndan önerilen
en yüksekmiktarŦaƔmamalŦdŦr.
Gün içerisindeki hava sŦcaklŦŒŦ deŒiƔimi gibi etkenlerden dolayŦ hava sürüklenmiƔ beton üretiminde de
hava içeriŒinin sürekli kontrol edilmesi gerekmektedir Bu nedenle döküm öncesi hava içeriŒi
ölçülmelidir. Döküm yeri ile üretim tesisi arasŦnda hŦzlŦ bir iletiƔim gerekmektedir ki, böylece karŦƔŦm
gerektiŒigibi düzenlenebilmelidir.
430.6.1.2 Betonun KarÕútÕrÕlmasÕ

Beton hazŦr beton santralinde üretilmelidir. Hava sürüklenmiƔ betonlar; betonun hazŦrlanŦƔŦndan,
mikser türünden, karŦƔtŦrma etkinliŒinden, karŦƔtŦrma süresinden etkilenmektedir. Hava sürükleyici
katkŦlarŦn yeterli aktivasyonuna izin vermek için, normal betona göre hava sürüklenmiƔ betonun daha
uzun süre karŦƔtŦrŦlmasŦ gerekmektedir. Hava sürüklenmiƔ kaplama betonun karŦƔtŦrma süresi tüm
bileƔenlerin ilave edilmesinden sonraenaz45saniyeolmalŦdŦr.

Beton
Beton
on yol
yol
ol bir
bir
ir ya
ya da
d iki
da iki tabaka
ik ta
tabaka halinde
halinde yapŦlabilmektedir. 7ki
7ki tabakalŦ
tabakalŦ demek,
demek, beton
beton kaplamanŦn farklŦ
farklŦ
bileƔimesahipikitabakadan(üstvealtbetontabakasŦ)oluƔtuŒuanlamŦnagelmektedir.
bileƔim
bil me sahhip iki
ki tabaka
kadan (üst ve alt beton tabakasŦ) oluƔtuŒu anlamŦna gelmektedir.
430.6.2.1 Genel
Tek tabaka halinde beton kaplama inƔa edildiŒinde, yüksek kalitede bir katman hedeflenmeli ve
kaplama kalitesi tüm kaplama boyunca aynŦ olmalŦdŦr. Bu nedenle, beton üretimi için büyük
miktarlarda yüksek kaliteli kŦrma agrega gereklidir. Bu gereken kalitede agregalarŦn temini
muhtemelen bazŦ bölgelerde daha uzun taƔŦma mesafesine neden olabilmekte ve bu da daha yüksek
maliyetler oluƔturmaktadŦr. 7ki katmanlŦ yapŦm yönteminde ise sadece üst beton için kaliteli agrega
kullanŦlmakta alt beton tabakasŦnda ise daha düƔük kalitede agrega kullanŦlmaktadŦr. Tek katmanlŦ
beton yol yapŦmŦnda araç, gereç, personel, betonu serme ve beton finiƔer maliyetleri düƔmektedir.
AyrŦcatekbirbetonbileƔimininkullanŦmŦnedeniylebeton üretimidahakolaydŦr.
Sayfa37/71

KaymademirleriveankrajlartitreƔimyoluylayerleƔtirilecekise,yolikikatmanlŦolarakyapŦlmalŦdŦr.
Beton kaplamalarŦn inƔasŦ sŦrasŦnda, Ɣantiye alanŦ ve beton tesisi arasŦnda sürekli iletiƔim saŒlanmalŦ
ve dökümyerindeuzunbeklemesürelerindenkaçŦnŦlmalŦdŦr.
430.6.2.2 Betonun TaúÕnmasÕ

Beton yol yapŦmŦnda, aŒŦrlŦklŦ olarak düƔük kŦvamlŦ beton (S1:10Ͳ40mm) kullanŦlŦr. Bu kŦvamdaki
beton transmikser dŦƔŦndaki araçlarla da taƔŦnabilmektedir. Beton, karŦƔtŦrma iƔleminden en geç 45
dakika sonra tamamen boƔaltŦlmŦƔ ve yerleƔtirilmiƔ olmalŦdŦr. Bu zaman süresi, beton tesisi ve nakliye
mesafesi ve döküm süreleri hesaba katŦldŦŒŦnda geniƔ inƔaat alanlarŦnda bile beton tesisi ile en fazla
yaklaƔŦk 20 kilometrelik bir ulaƔŦm mesafesine olanak saŒlamaktadŦr. Betonda kalite kaybŦ olmadŦŒŦ
belgelenirse nakliye süresinin soŒuk havalarda 45 dakikanŦn üstüne çŦkartŦlmasŦ kabul edilebilir.
Bunun aksine, çok yüksek sŦcaklŦklarda, söz konusutaƔŦmazamanŦdahadakŦsaltŦlabilir.
Tazebetonun alüminyum yüzeylere temas etmemesiiçin damperli kamyonlaraözel önlemleralŦnmasŦ

gerekmektedir. Küçük miktarlarda alüminyum aƔŦnmasŦ bile, çimento ile reaksiyona girmesine ve
hidrojen gazŦ oluƔmasŦna neden olur. OluƔan gaz, sŦkŦƔtŦrma sonrasŦnda yüzeye yükselir, burada huni
Ɣeklinde gözenekleroluƔturur.
DüƔük kŦvamlŦ beton dŦƔŦnda, taze beton; sadece transmikserler ile döküm yerine taƔŦnmalŦdŦr. Çimento
ile sutemasŦnŦnardŦndanengeç90dakikadatamamenboƔaltŦlmalŦdŦr.HavasürüklenmiƔbetonunhava
içeriŒi genel olarak beton tesisinden döküm yerine kadar fazla deŒiƔmemektedir. Bununla birlikte,
taƔŦma sŦrasŦnda karŦƔtŦrma iƔlemleri hava miktarŦnŦ etkileyebilir. Bunun etkisini en aza indirmek için
tambur yavaƔ döndürülerektaƔŦnmalŦdŦr.
Taze betonun yerleƔtirilmesi sŦrasŦnda, beton hŦzlŦ kurumaya ya da yaŒmur suyu gibi dŦ etkilere karƔŦ
korunmalŦdŦrveyaimalatdurdurulmalŦdŦr.
430.6.2.3 Sabit ve Kayar KalÕp KullanÕmÕ
430.6.2.3.1 Sabit KalÕplar
SabitkalŦplar,kayarkalŦplarŦnkullanŦlamadŦŒŦyerlerdetercihedilmelidir.
Sabit kalŦp kullanŦmŦnda, uygun kalŦplar ile yolun yatay ve dikey pozisyonu ve beton yüzeyinin
düzgünlüŒü saŒlanmalŦdŦr.
Beton yol kaplamalarŦ için çelik veya betondan (örneŒin, daha önceden dökülen Ɣeritlerin kenarlarŦ)
yapŦlmŦƔ kalŦplar kullanŦlmalŦdŦr. Zemin, imalat için gerekli olan büyük serme ekipmanlarŦnŦn ve beton
taƔŦyan kamyonlarŦnyüklerinedeniylegereklitaƔŦmagücünesahipolmalŦdŦr.
Sabit kalŦplar sŦkŦca sabitlenmeli ve hareket etmeyecek Ɣekilde yeteri kadar desteklenmelidir. Bu
durum sabit kalŦplarŦn altŦna çimento harcŦ kullanŦmŦ ile saŒlanabilir. Herhangi bir kalŦbŦn
sabitlenmesinde ahƔap kullanŦlabilir.YanalkuvvetlerinetkilerinidikkatealaraksabitkalŦplaryerebirçivi
ilesabitlenmelidir.
KalŦplarŦn kurulumu, sökümü, temizlenmesi ve taƔŦnmasŦ son derece emek isteyen bir çalŦƔmadŦr. Sabit
kalŦplarbetonunartŦkƔekildeŒiƔtirmeyeceŒindeneminolunduŒuzamanancakçŦkartŦlabilir.

Sayfa38/71

430.6.2.3.2 Kayar KalÕplar
Kayar kalŦp (kayar kalŦp beton finiƔerleri kullanŦrken, taze betonun yeterli yaƔ mukavemeti olmalŦdŦr.
Taze betonplakanŦnkenarŦndasarkma(köƔelerindeƔekildeŒiƔtirme)olmamalŦdŦr.
Resim6.1KaplamanŦnkenarçökmesidurumlarŦ
Kayar kalŦp ilerlediŒinde, sŦkŦƔtŦrŦlmŦƔ betonun Ɣekli, özellikle kenarlarŦn dikliŒi korunabilmelidir.
FiniƔerlerin hareketettiŒialanlar,yeterincesaŒlam,düzgünveuygunyüksekliktehazŦrlanmalŦdŦr.
Kayar kalŦplŦ beton finiƔerleri, klavuz tel hatlarŦna ya da hassas konumlandŦrma sistemlerine göre,
yönlendirme,yanvekotkontrolüyapmalŦdŦr.
KaplamanŦn birbirine bitiƔik Ɣeritler halindeki üretiminde makinalarŦn hareket alanlarŦ veya ray
döƔenmesi için, halihazŦrda katŦlaƔmŦƔ beton alanlarŦ da kullanŦlacaksa, beton bu yükleri kaldŦrabilecek
dayanŦma ulaƔmŦƔolmalŦdŦr.
430.6.2.4 Temel AyÕrma ElemanlarÕnÕn Yerleútirilmesi

Hidrolik baŒlayŦcŦlŦ taƔŦyŦcŦ temel tabaka üzerine yapŦlan beton kaplamalarda iki tabaka arasŦna
dokusuz geotekstiluygulanmalŦdŦr.
Geotekstiller yerleƔtirilmeden önce yüzey süpürülmeli, serim esnasŦnda geotekstilin kŦvrŦmlarŦ

engellenmeli, ekyerleriyaklaƔŦk20cmuzunluŒundabindirmeli,yaklaƔŦk5cmuzunluŒundaçivilerileen
az1,8m aralŦklarlasabitlenmeli,çivileregalvanizlipullartakŦlmalŦdŦr.
430.6.2.5 Kayma Demirleri (Dowels) ve Ba÷lantÕ Demirlerinin (Tie-bars)

Yerleútirilmesi
Kayma demirleri plaka kalŦnlŦŒŦnŦn orta kŦsmŦna (1/2) yerleƔtirilmelidir. PlakanŦn boyuna hareket
etmesini, yük aktarŦmŦnŦ ve çatlaklarŦ kontrol altŦna alabilmesi için yolun eŒimineveuzunlamasŦna göre
yerleƔtirilmelidir. Kayma demirleri betonun dökülmesinden önce yerleƔtirilecek ise, konumlarŦ koruma
altŦnaalŦnarak,yol yapŦmŦ sŦrasŦndakaymalarŦ veya dönmeleriönlenmelidir. KonumlarŦnŦnkorunmasŦnŦ
Sayfa39/71

saŒlamak için çelik sehpalar üzerine sabitlenir. 50 cm boyundaki kayma demirlerinin uzunluŒuna göre
boyunadoŒrultudakidikeysapmasŦenfazla20mmolabilir.
Kayma demirleri vibrasyonlu yerleƔtirilecek ise kaplama genellikle iki seferde yapŦlmalŦdŦr. Kayma
demirleri ve ankrajlar üst katmanŦ/tabakayŦ inƔa etmeden titreƔim yoluyla takŦlmalŦdŦr. Bunun için alt
beton sŦkŦƔtŦrŦlmŦƔolmalŦdŦr.
TekkatlŦ dökümlerdekayma demirlerive ankrajlarŦnvibrasyon ileyerleƔtirilmesiancak kayma demirleri

ve ankrajlarŦn üstünde kalan betonda yapŦsal herhangi bir hatanŦn olmayacaŒŦnŦn belgelendirilmesi
halindeizin verilmelidir.
Ankrajlar, boyuna yalancŦ derzlerde plaka kalŦnlŦŒŦnŦn alt üçte birine (1/3) ve boyuna büzülme
derzlerde plaka kalŦnlŦŒŦnŦn orta kŦsmŦna (1/2) yerleƔtirilmelidir ki, derzlerin kesiminde birlikte
kesilmesin.Öteyandan ankrajlar,kaplamaaltyüzeyininenaz5cmüzerindeolmalŦdŦr.
Genelde günümüzde Ɣarjör Ɣeklinde stoklamasŦ olan otomatik kayma demirleri ve ankraj yerleƔtirme
makinesi de kullanŦlmaktadŦr. AyrŦ ayrŦ faaliyet gösteren ankraj yerleƔtirme makineleri kullanŦlŦyor ise,
kayma demirleritamyerleƔiminisaŒlamakiçinankrajlar,kaymademirlerininbetonayerleƔtirilmesinden
önce yerleƔtirilmelidir. Aksi takdirde ankrajlarŦ yerleƔtirirken titreƔimden kayma demirlerinin
konumunun etkilenmesi riski ortaya çŦkar. Kayma demirleri ve ankrajlar üst katmanŦ/tabakayŦ inƔa
etmeden önce titreƔim yoluyla takŦlmalŦdŦr. Kayma demirleri ve ankrajlar titreƔim ile yerleƔtirildikten
sonra gerektiŒinde perdahlamamakineleriilebetondaortayaçŦkandeformasyonlardüzeltilmelidir.
Birden fazla Ɣeritli dökümlerde veya bakŦm onarŦm çalŦƔmalarŦnda nervürlü donatŦ kullanŦlmaktadŦr.
ÇekmeyekarƔŦdayanŦklŦ,kalŦcŦvekorozyonakarƔŦkorumalŦbirbaŒlantŦoluƔturulmalŦdŦr.
Nervürlü donatŦlarŦn yerleƔtirilmesi genellikle zorluklara yol açmaktadŦr. Ankraj çapŦ, delik çapŦ, ankraj
derinliŒieniyiƔekildeayarlandŦŒŦndabaŒlantŦlŦankrajlarŦnkullanŦmŦdahauygundur.
430.6.2.6 Beton Yol ømalatÕ

7ki tabakalŦ yapŦm yönteminde üst beton, sŦcak ve kuru havada en geç, alt betonu inƔa ettikten 30
dakika sonra; serin, nemli havalarda ise en geç 60 dakika sonra yerine yerleƔtirilmelidir. Bu deŒerlere
uyulmasŦ halinde taze betonun üstüne taze beton olarak inƔa edilebilmekte ve böylelikle alt ve üst
betonun komposit etkisi saŒlanmŦƔ olmaktadŦr. Alt beton üst betonun dökülmesinden önce görünür
ƔekildekurumamalŦveya üstkatmanbetonunsŦkŦƔtŦrŦlmasŦndanöncekatŦlaƔmayabaƔlamamalŦdŦr.
Her bir katman ya da tabaka için beton, tüm inƔaat alanŦna eƔit yükseklikte daŒŦtŦlmalŦdŦr. AyrŦƔma ve
ön sŦkŦƔtŦrmadankaçŦnŦlmalŦdŦr(örneŒinboƔaltmasŦrasŦnda).
Kayma demirlerinin konumlarŦnŦn bozulmamasŦ gerekmektedir. Bu amaçla inƔaat sahasŦnŦn uygun
olduŒu güzergahlardayandanbeslemeliaktarmaekipmanlarŦkullanŦlmalŦdŦr.
Betonkaplamalarda,betonmakineiledaŒŦtŦlmalŦdŦr.YerleƔtirmesŦrasŦnda,betonunbirkaçsantimetrelik
bir yükseklik farkŦ ile daŒŦtŦlmasŦ gerektiŒi unutulmamalŦdŦr. Bu yükseklik toleransŦ betonun kŦvamŦ ve
katman kalŦnlŦŒŦnagöredeŒiƔmektedir.
KayarkalŦplŦfiniƔerlerinönünebetonbeslemesisürekliolmalŦvefiniƔerinyürümehŦzŦdeŒiƔtirilmemelidir.
FiniƔerin durͲkalk Ɣeklinde hareketine kesinlikle müsaade edilmemelidir. FiniƔer 1 saatten daha uzun
beklemeyaparsainƔaatderziuygulanmaldŦr.
Sayfa40/71

430.6.2.7 Betonun SÕkÕútÕrÕlmasÕ

Beton tüm kesit boyunca eƔit Ɣekilde ve tamamen sŦkŦƔtŦrŦlmŦƔ olmalŦdŦr. 7ki tabakalŦ dökümde alt
beton sŦkŦƔtŦrmasŦrasŦndayüzeyeçŦkartŦlmamalŦdŦr. KayarkalŦplŦfiniƔerlertümkalŦnlŦkboyuncabetonun
tam olarak sŦkŦƔtŦrŦlmasŦnŦ saŒlayabilirler. Ancak betonun kŦvamŦ homojen bir Ɣekilde olmalŦ ve taze
betonun birimhacimyoŒunluŒukontroledilmelidir.BetonsŦkŦƔtŦrŦlmasŦsŦrasŦndaayrŦƔmamalŦdŦr.
Beton kaplamalar için, tüm döküm geniƔliŒinde etkin olabilecek sŦkŦƔtŦrma yapŦlmalŦdŦr. Sürekli
mekanik besleme, sŦkŦƔtŦrmadaki muhtemel düzensizliŒi önler. Kayar kalŦplŦ beton finiƔerleri, betonu
üzerindeki vibratörler ile sŦkŦƔtŦrmaktadŦr. Vibratörler, tüm geniƔlikte etki etmeli ve eƔit yükseklikte
hareket ettirilmelidir. Vibratör mesafeleri etki çaplarŦna göre ayarlanŦlŦr. Vibratörlerin doŒru
ayarlanmasŦ döküme uygunolarakyapŦlmalŦdŦr.
430.6.2.8 KaplamanÕn Bitirilmesi

Yüzey bitirme iƔlemleri, kaplamanŦn tüm geniƔliŒi boyunca, bitirme ekipmanlarŦ ile tamamlanmalŦdŦr.
Bu cihazlar sayesinde, gerekliyüzey özellikleri elde edilmelidir. Son bitirmeye ek olarak boyunaperdah
makinasŦ kullanŦlmalŦdŦr. Bu makine, Ɣekillendirme ve düzleƔtirme sŦrasŦnda yol ekseninin enine
oluƔan, periyodik olarak yinelenen pürüzlüklerin düzeltilmesine yarayacaktŦr. Böylece, beton yüzeyinin
düzgünlüŒü veakustiközelliklerigeliƔtirilmiƔolacaktŦr.
SŦkŦƔtŦrma iƔlemi ile birlikte kaplama yüzeyinde, yüksek bir oranda ince taneli parçacŦklŦ bir harç
tabakasŦ oluƔmaktadŦr. Bu harç tabakasŦ beton yüzey kalitesini etkileyip yol tutuƔ özelliklerini olumsuz
etkilediŒinden mümkünolduŒuncaincetutulmalŦ,kalŦntabakaoluƔumunaizinverilmemelidir.
Yüzeye yapŦlacak ilave bir iƔlem, beton kaplamanŦn iyileƔtirilmesine uygun bir doku kazandŦracaktŦr.
YaŒmuryaŒdŦŒŦndayüzeyiƔlemleridurdurulmalŦdŦr.
430.6.2.8.1 Görünür AgregalÕ Yüzey Elde Edilmesi
Priz geciktirici katkŦ malzemesi, sŦkŦƔtŦrŦlmŦƔ ve bitirilmiƔ betonun yüzeyine ince ve homojen bir tabaka
olarak püskürtülmelidir. Özellikle, kenar bölgelerde ve rüzgârda püskürtülen maddenin eƔit daŒŦlŦmŦ
bozulabilmektedir.
Resim6.2BaƔlangŦçdeneyleriçerçevesindedeŒerlendirmeiçinörnekplaka
BaƔlangŦç deneylerinin bir parçasŦ olarak örnek bir plaka hazŦrlanarak yüzey geciktiricisinin beton
üzerindeki etkinliŒiincelenir(Resim6.2).
Sayfa41/71

Yüzey geciktiricisinin görevi, betonun tanŦmlanmŦƔ bir derinliŒe kadar ve üst kenar bölgesi içinde priz
almayŦ bir süre geciktirmeyi saŒlamaktŦr. Bu Ɣekilde bir süre sonra yüzey harcŦnŦn temizlenerek
alŦnmasŦ saŒlanmaktadŦr. Bu temizleme iƔleminin zamanlanmasŦ hava koƔullarŦna (sŦcaklŦk, rüzgar, vb.)
baŒlŦdŦr.
Bir yüzey geciktirici kimyasal malzemenin, bakŦm kür maddesi ile birlikte kullanŦlmasŦ durumunda,
beton yüzeyiaynŦzamandabakŦmdagörmektedir.
Sadece priz geciktirici kullanŦlŦrsa, beton yüzeyi fŦrçalanarak temizlenene kadar bir plastik folyo ile
kapatŦlmalŦdŦr.
Plastik folyonun soŒuk havalarda ve Ɣiddetli yaŒmurda avantajlarŦ vardŦr, ama aynŦ zamanda
dezavantajlarŦ da bulunmaktadŦr. ÖrneŒin, yaz aylarŦnda beton yüzeyinin çok ŦsŦnmasŦ, kaplamanŦn
kuvvetli rüzgârdan kalkmasŦ, geçen trafikten etkilenmesi ve enine derz kesiminde, plastik kaplamanŦn
hasargörmesigibi.
Resim6.3Yüzeygörünüragrega
Resim6.4Yüzeyintemizlenmesi(prizgeciktiricikatkŦileprizalmasŦengellenmiƔbölümüntemizlenmesi)
Beton üstünden arabalarŦn hareket edebileceŒi kadar dayanŦm kazandŦŒŦnda, tüm yüzey fŦrçalanarak
agrega yüzeyi ortaya çŦkarŦlmalŦdŦr. Bu iƔlem tüm yüzeye eƔit olarak uygulanmalŦdŦr. (Resim 6.4). Priz
geciktiricive bakŦmkimyasalmaddesininbiraradakullanŦlmasŦdurumundakurubirƔekildefŦrçalanarak
Sayfa42/71

temizlenmelidir. Ancak toz oluƔumuna dikkat edilmelidir. Plastik folyo kullanŦlmasŦ durumunda Ŧslak
fŦrçalama yapŦlŦr, bu durumdaharççamuruyolkenarŦnaakar.IslakfŦrçalamasoniƔlem/bakŦmaçŦsŦndan
dahaavantajlŦdŦr.
FŦrça ile temizlemede oluƔan iƔlem derinliŒi 0.6 mm ve 1.1 mm arasŦnda olmalŦdŦr. Ortalama iƔlem
derinliŒi TS EN 13036Ͳ1 standardŦna göre cam kumu (kum yama yöntemi) ile belirlenmelidir. Bu
durumda,birmiktar camkumuspiralyüzeyboƔluklarŦiçindedaireselhareketlerilegeniƔletilerekbirdisk
ile yayŦlmaktadŦr. ÇapŦn ölçülmesiyle baŒlantŦlŦ olarak ortaya çŦkan kumun hacmi ile ortalama iƔlem
derinliŒi hesaplanabilmektedir. Her ölçüm alanŦnda, ölçümler yol Ɣeridinin dört farklŦ bölgesinde
yapŦlmalŦdŦr.
FŦrçalama ve derz kesimi sŦrasŦ uygulama ƔartlarŦna baŒlŦdŦr, derz kesiminden önce fŦrçalamanŦn
yapŦlmasŦ uygungörülmüƔtür.
Beton yüzeyi fŦrça ile temizlendikten sonra bakŦm/kür malzemesi eƔit Ɣekilde püskürtülerek tekrar
uygulanmalŦdŦr.
430.6.2.8.2 Çelik FÕrça øle Yüzeyin Bitirilmesi
Yüzey perdahlanmasŦndan sonra ve bakŦm maddesinin uygulamasŦndan önce beton üst yüzeyi en az
45cm geniƔliŒindeki bir çelik fŦrça (tŦrmŦk) ile enine dokulandŦrŦlŦr. FŦrça, iki sŦra birbirine ters
konumlandŦrŦlan çelik diƔlerden oluƔmalŦdŦr. FŦrça dar bir açŦyla (yaklaƔŦk 30°) bir çalŦƔma
platformundan kaplamanŦn geniƔliŒi boyuncayanalhareketilehafif birbasŦnçuygulanarakçekilmelidir
(Resim 6.5). Bu iƔlem ile 3Ͳ5 mm derinliŒinde çizgiler oluƔturularak yüzey dokulandŦrŦlŦr ve yüksek bir
kavrama gücüne kavuƔur. PürüzlendirmeiƔleminindokulandŦrmaaraçlarŦkullanŦlarakyapŦlmasŦönerilir.
(Resim6.6)
Bu iƔlemin daha yüksek gürültü emisyonuna neden olmasŦ ise dezavantajdŦr. Gürültünün azaltŦlmasŦ
için önerilendokulandŦrmaaralŦklarŦTablo6.3’deverilmiƔtir.
Resim6.5FŦrçaileenineyüzeydokulandŦrma Resim6.6AraçileyapŦlanenineyüzeydokulandŦrma
Sayfa43/71

Tablo6.3EnineDokulandŦrmaAralŦkDeŒerler7
Ortalama7zAralŦŒŦ 13mm 26mm
Örnek

TavsiyeEdilen
10/14/16/11/10/13/15/16/11/10/21/13/10 24/27/23/31/21/34
AralŦklar(mm)

YapŦlan araƔtŦrmalarda çelik
YapŦlan araƔtŦrmalarda çelik fŦrçanŦn
fŦrçanŦn kaplamada
kaplamada yol
yol eksenine
eksenine paralel
paralel
alel çekilmesi
çe lmesi halinde
çekilmesi hal
halinde daha düƔük
daha düƔük
gürültü emisyonuna
gürültü emisyonuna neden
neden olduŒu
olduŒu görülmüƔtür.
görülmüƔtür. Bu
Bu yöntem
yöntem tercih
cih edilmektedir.
tercih dilmektedir. Boyuna
edilmekt Boyun diƔler
Boyuna diƔler yaklaƔŦk
yaklaƔŦk
(3x3x20)mm
(3x3x20)mm boyutlarŦndadŦr.
boyutlarŦndadŦr. Boyuna
Boyuna pürüzlendirme
pürüzlendirme iƔlemi
iƔlemi dokulandŦrma
do landŦrmaa araçlarŦ
dokulan araçlarŦ ile
ile uygulanmalŦdŦr.
uygulanmalŦdŦr.
(Resim6.7ve6.8)
(Resim 6.7 ve 6.8)

Resim6.7BoyunaPürüzlendirmeAracŦ Resim6.8BoyunaPürüzlendirme7Ɣlemi

Buyöntemlerle,20mmdüzgünaralŦklarlave
Bu yöntemlerl
yöntemlerle, 20 mm düzgün
dü aralŦklarla ve 3Ͳ5mmderinliŒindeçizgileroluƔturulur.(Resim6.9)
3Ͳ5 mm derinliŒinde çizgiler oluƔturulur. (Resim 6.9)
Resim6.9BoyunaPürüzlendirme7ƔlemiYapŦlmŦƔBetonYüzeyi
Sayfa44/71

ÇelikfŦrçaileenineveboyunayüzeybitirmeiƔlemiyüksekhŦzgerektirenyollardatercihedilmelidir.
Çelik fŦrça ile enine ve boyuna yüzey bitirme iƔlemi yüksek hŦz gerektiren yollarda tercih edilmelidir.
430.6.2.8.3 Di÷er Yöntemler (Suni Çim, Telis v.s.) øle Yüzeyin Bitirilmesi
Beton pürüzlendirme iƔlemi beton finiƔerinin arkasŦnda suni çim, telis gibi malzemelerin, doŒrudan
çekilmesi suretiyle yapŦlabilir. Bunun mümkün olmadŦŒŦ durumlarda sürükleme iƔlemi kaplama
üzerinde kurulanköprüvasŦtasŦylayapŦlabilir.(Resim6.10)
Beton üst yüzey, perdahlama iƔleminden sonra ve bakŦm maddesinin uygulamasŦndan önce
uzunlamasŦna suni çim kullanŦlarak Ɣekil verilir. Suni Çim yardŦmŦyla 1,5Ͳ3mm derinliŒinde çizgiler
oluƔturulur. Bu derinlik 4m’lik ölçüm mesafesinde 4,0 mm’yi aƔmamalŦdŦr. Çimin yapŦsŦnŦn korunmasŦ
için,suniçimhergün deŒiƔtirilmeliveyaiyicetemizlenmelidir.
Suni çimin altŦnda harç birikimleri oluƔuyor ise ve biriken kitle dolayŦsŦyla beton yüzeyinde daha derin
izler ve çukurlar oluƔuyorsa veya harç suni çimin altŦnda veya üstünde kurumaya baƔlarsa veya iz
oluƔumu azaldŦŒŦnda,iƔlemininetkinliŒiazalacaŒŦndandolayŦ,temizlenmesigerekmektedir.
SuniçimiçinaƔaŒŦdakiƔartlardikkatealŦnmalŦdŦr.
x min.2000g/m2
x havyüksekliŒi25Ͳ30mm
x min.kaplamaüstündedurmauzunluŒu2m.
Resim6.10Suniçimilebetonyüzeyininbitirilmesi

DokulandŦrmaiƔlemininbelirlenenzamanvebasŦnçtauygulanmasŦönemarzetmektedir.
430.6.2.9 Normal Hava SÕcaklÕklarÕnda Beton UygulamasÕ

Beton dökümü sŦrasŦnda dikkat edilmesi gereken hava sŦcaklŦŒŦ th ve beton sŦcaklŦŒŦ tb iliƔkilerine ait
deŒerler Tablo6.4’deverilmiƔtir.
Sayfa45/71

430.6.2.9.1 Düúük SÕcaklÕklarda Beton Dökümü
Beton dökümü sŦrasŦnda don bekleniyor ise her zaman koruyucu önlemler alŦnmalŦdŦr. Bu önlemlerin
hedefi mümkün olduŒu kadar uzun bir süre en azŦndan betonun sertleƔmesi sŦrasŦnda ilk 3 gün
içinde beton sŦcaklŦŒŦnŦn+5°C’ninaltŦnadüƔmemesinisaŒlamaktŦr.
Tablo6.4BetonDökümü7çinSŦcaklŦkSŦnŦrBölgeleri
BetonyerleƔtirilmesi HavasŦcaklŦŒŦ BetonunsŦcaklŦŒŦ
Uygun +5°C чth ч+25°C

+5°Cчtb ч+32°C
Ͳ3°C<th <+5°C
Özelönlemlergerekir.
th >+25°C
tb <+5°C
Kabuledilemez. Süreklidon th чͲ3°C
tb >+32°C
+5 °C altŦnda ve Ͳ3 °C üstündeki sŦcaklŦklarda beton dökülmesi gerektiŒinde, aƔaŒŦdaki uygun önlemler
alŦnmalŦdŦr.
x ÇimentomiktarŦnŦnartŦrŦlmasŦ
x YüksekerkendayanŦmlŦçimentokullanŦmŦ
x BetonkarmasuyununŦsŦtŦlmasŦve
x GereklidurumlardaayrŦcaagreganŦnŦsŦtŦlmasŦ
+70°CsŦcaklŦŒŦndandahasŦcaksu,çimentoeklenmedenönce,agregailekarŦƔtŦrŦlmalŦdŦr. DonmuƔagrega
430.6.2.9.2 Yüksek SÕcaklÕklarda Beton Dökümü
25 °C'nin üzerindeki hava sŦcaklŦklarŦnda beton yapŦmŦ gerçekleƔtiriliyor ise, taze betonun sŦcaklŦŒŦ
döküm yerindekontroledilmelidirvebetonunsŦcaklŦŒŦ32°C’yigeçmemelidir.
YüksektazebetonsŦcaklŦklarŦnŦnolumsuzetkilerinekarƔŦuyguntedbirleralŦnmalŦdŦr,örneŒin
x TemelŦslatŦlarakserinletilmeli,
x KarŦƔŦmsuyusoŒutulmalŦ,
x KabaagreganŦnsupüskürtülereksoŒutulmalŦdŦr.
Kaba
ba agreganŦn su püskürtülerek soŒutulmalŦdŦr.
TazebetonsŦcaklŦŒŦnŦtahminetmekiçin,kuralolarakaƔaŒŦdakibasitdenklemkullanŦlabilir(oC):
tb =0,1tç +0,2ts +0,7ta
tb =TazebetonsŦcaklŦŒŦ tç =ÇimentosŦcaklŦŒŦ
ts =BetonkarmasuyusŦcaklŦŒŦ ta =AgregasŦcaklŦŒŦ
Yüksek yaz sŦcaklŦklarŦnda, beton yerleƔtirilmesinin saat 17:00 ile gece saat 03:00 arasŦnda yapŦlmasŦ
tavsiye edilmektedir.
Sayfa46/71

430.6.2.10 Beton Yerleútirme MakinalarÕ

Günümüzde özellikle beton yol yapŦmŦ için geliƔtirilen kayar kalŦplŦ beton finiƔerler kullanŦlmaktadŦr.
Bu finiƔerlerintemelözellikleri:
x “Kayar”kalŦbŦ,makineilebirliktesürüklemek,
x MakineilebirliktegerekliiƔekipmanlarŦnŦnbulunmasŦ,
o DaŒŦtŦm
o SŦkŦƔtŦrma(vibratörlerile)
o KaymademiriveankrajyerleƔtirme
o Perdahlamaveyüzeybitirme
Beton yol kaplamasŦ tek tabakalŦ olarak yapŦlacak ise, bu bir kayar kalŦplŦ finiƔer ile gerçekleƔtirilebilir.
Bu finiƔerlerinçeƔitliçalŦƔmageniƔlikleriiçin(1,50Ͳ16,00m)kalŦplarvb.ekipmanlarayarlanabilmektedir.
SürüƔ hŦzŦyaklaƔŦk1ile2m/dk'dŦr.
Büyük kaplama geniƔlikleri ve/veya yüksek kaliteli döküm için, arkaya devirmeli damperli araç ile
getirilen betonun, önceden daŒŦtŦmŦnŦn yapŦlmasŦ için ek bir finiƔer kullanŦlmasŦ yapŦm kolaylŦŒŦ saŒlar.
Düzensiz beton kümeleri yerine bu Ɣekilde daŒŦtŦmŦn yapŦlmasŦ ve kayar kalŦplŦ finiƔer ile düzgün bir
katmaneldeedilebilir.
Çift tabaka beton dökümünde tek kompakt, aŒŦr finiƔer yerine iki adet daha hafif ve böylece daha
kolay kontrol edilebilen ve manevra yapŦlabilen finiƔerler de kullanŦlabilir. 7lk finiƔer alt betonu inƔa
eder,kayma demirleriveankrajlarŦyerleƔtirir, hemenardŦndanikincifiniƔeriseüstbetonuyerleƔtirir.
Kayma demirleri, otomatik yerleƔtirme aracŦ içine yerleƔtirilir ve önceden belirlenmiƔ noktada
(ortalama enine yalancŦ derz aralŦŒŦnda) uygun yükseklikte vibrasyonla yerleƔtirilir. Ankrajlar da benzer
Ɣekilde, modern cihazlar ile otomatik olarak alt betona yerleƔtirilmektedir. El ile yerleƔtirmek de
mümkündür.
Üst tabaka betonu bir konveyör bant ile ilk finiƔer üzerinden iletilir ve ikinci finiƔere dökülür. 7kinci
finiƔer ayrŦcaenineveboyunaperdahekipmanlarŦiledonatŦlmŦƔtŦr.
Beton döküleck platformun her iki kenarŦna yerleƔtirilen Klavuz ip/tel hattŦ, yükseklik ve eŒim referansŦ
amacŦyla kullanŦlŦr. Kayar kalŦplŦ finiƔerler,özel donanŦmŦ ile bu tellerin üzerinde hareket ederek gerekli
sinyalleri finiƔer kontrol sistemine iletir. Böylelikle, beton kaplamada istenilenyükseklikveyüzeyeŒimi
eldeedilmektedir.
DoŒru tasarlanmŦƔ beton bileƔimi ve kŦvamda enine perdahlama mastarŦ, beton yerleƔtirme cihazŦna
baŒlŦ olarak, tüm çalŦƔma geniƔliŒini kapsayacak rulo Ɣeklinde düzgün bir beton örtüsünü önünde
sürüklemektedir.Böylece,yoŒunveyüzeyitamolarakkapanmŦƔbiryüzeyeldeedilir.
KayarkalŦplŦbetonfiniƔerinsonundaboyunaperdahlayŦcŦ,betonyüzeyinindüzleƔmesinisaŒlamaktadŦr.
Kayar kalŦp ile yapŦlan iƔleminin sonunda betonun Ɣeklini korumasŦ gerekmektedir. Taze kaplamanŦn
kenarlarŦndasarkmaolmamalŦdŦr.
Sayfa47/71

Bir fŦrça ile dokulandŦrma ile yüzey bitirme öngörülüyor ise, bir çalŦƔma platformu üzerinden
yapŦlmalŦdŦr. Buradan bakŦm (kür) maddesi veya yüzey (priz) geciktirici kimyasal malzeme ile birlikte
bakŦmkimyasallarŦ uygulanabilir.
430.6.3 DERZLERøN KESøMø, TEMøZLENMESø VE DOLDURULMASI

Beton yollarda kontrolsüz çatlaklarŦn oluƔumu istenilmez. ÇatlaklarŦn önüne geçebilmek için derzlerle
kontrollü çatlaklar yapŦlŦr. Derzler öngörülen uzunluk ve derinlikte yapŦlmalŦdŦr. Beton plakalar
büzüldüŒündetamzamanŦndadevreyegirerek,kontrolsüzçatlaklarŦnoluƔumunuönlemektir.
Derzlerin konumu ve kesimi, yüklenici firma ile idare tarafŦndan koordineli olarak hazŦrlanan derz ve
iƔaretlemeplanŦnagöreyapŦlmalŦdŦr.
Resim6.11FarklŦderzdolgularŦ
NotA: GelenekselderzkesimiiçingerekliT/4yadaT/3derinliŒindenbaƔlangŦçderzkesimi
NotB: ErkenyaƔkurutesterekesimiiçinmin1¼ inch.(32mm)baƔlangŦçderzKesimi
NotC: DolguvederzfitilininyerleƔtirilmesiiçingereklialan
NotD: ÜreticitarafŦndanistenenalan
NotE: DerzlerinkesilmesiiçintekliyadaikiliderzkesimiƔlemiuygulanabilir.YukarŦdaverilensahadadökülmüƔ
dolguvehazŦrderzdolgusundangörüldüŒüüzere,darbirkesiŒinoluƔturulmasŦnŦnardŦndandahageniƔbir
kesik oluƔturulmaktadŦr.TekbaƔŦnageniƔbirkesikdekabuledilebilir.
Derz kesiminden hemen sonra, yüzeyde kalan çamurun kaldŦrŦlmasŦ için su ile temizlik yapŦlmalŦdŦr. Bu
iƔlem, diŒeralanlardakikirlenmeninönlenmesiaçŦsŦndantekyönlüolarakyapŦlmalŦdŦr.
Derz kurutulduktan sonra kum püskürtme yöntemi ile kalan tortular temizlenebilir. Kum püskürtme
iƔlemi derz içerisine doŒrudan uygulanmamalŦdŦr. Kum püskürtme baƔlŦŒŦnŦn derz yüzeyinin üstten
25 mm’sini temizleyecekaçŦdatutulmasŦ,yeterli temizliŒisaŒlamaktadŦr.Herbirderzyüzeyiüzerinden
birer defa geçilmesiyle yapŦlan temizlikte ayrŦca dolgu malzemesinin aderansŦ için yüzey dokusu
oluƔturulmaktadŦr.
Hava püskürtme iƔlemiyle, derz ve üstyapŦ yüzeyindeki kum, kir ve toz kaldŦrŦlabilir. Bu iƔlemin dolgu
malzemesinin yerleƔtirilmesinden önce yapŦlmasŦ malzemenin oldukça temiz bir yüzeyle temas
edeceŒi anlamŦnagelmektedir.KompresörendüƔük3,4m3/dakseviyesindehavabasmalŦveenaz0,63
MPabaƔlŦk basŦncŦoluƔturmalŦdŦr.
ÜstyapŦyüzeyinintemiztutulmasŦiçinayrŦcavakumlusüpürgedekullanabilir.
Sayfa48/71

430.6.3.1 Büzülme Derzleri

Büzülme derzleri, yol kaplamasŦnda enine ve boyuna kesilmiƔ derzler olarak yapŦlmaktadŦr. Uygun
derinlik ve derzlerin zamanŦnda kesilmeleri ile büzülme derzlerinin etkinliŒi saŒlanmalŦdŦr ve büzülme
derzinaltŦnda istenençatlak(Resim6.12)oluƔmalŦdŦr.
KullanŦlan kesme cihazlarŦ ile düz ve keskin kenarlŦ kesim saŒlanmalŦdŦr. Bu amaçla farklŦ boyutlarda
elmas uçlu makineli testereler kullanŦlmalŦdŦr. Bu süreçte oluƔan beton çamuru kesim esnasŦnda veya
sonrasŦnda temizlenmelidir.
Resim6.12Planlanançatlakilebirlikteeninebüzülmederzleri
Enine derzler, her 4Ͳ5 metrede bir (yada projesinde belirtildiŒi gibi) kayma demirinin merkez
üstünden kesilmesi gereken derzlerdir. Boyuna derz de enine derzler gibi, derz planŦna göre
ankrajlarŦn üzerinde kesilmelidir.
Eninederzler,betonkaplamanŦnyüzeyinden,kaplamakalŦnlŦŒŦnŦnenaz%25’i,enfazla%30’ukalŦnlŦŒŦnda
kesilmelidir. Söz konusu derzler, yeterli bir agrega kenetlenmesi ile plakalar arasŦ yük aktarŦmŦnŦ
saŒlamalŦdŦr.
Boyuna derzler, ankrajlardan dolayŦ beton kaplamanŦn yüzeyinden, kaplama kalŦnlŦŒŦnŦn en az % 40’i ve
en fazla % 45’i kalŦnlŦŒŦnda kesilmelidir. ÖrneŒin 27 cm kalŦnlŦŒŦnda beton kaplamada derz derinlikleri
enine büzülmederzlerinde7–8cmveboyunabüzülmederzlerdeise11–12cmolmalŦdŦr.
Derzlerin içerisine yeterli derz dolgusunun sŦŒdŦrŦlabilmesi için derz geniƔliŒi ve derinliŒi yeterli
boyutlarda olmalŦdŦr.
Büzülme derzlerinin kesiminde, sertleƔmiƔ betonda derz kesimi elmas uçlu kesme diski ile gerekli
derinlikte mümkün olduŒunca dar olmalŦdŦr. Boyuna büzülme derzleri, eƔ zamanlŦ olarak ve enine
derzlerin hemen sonrasŦndakesilmelidir.
Derzlerin erken kesilmesi, betonun soŒuma ve/veya büzülmesi sonucunda ortaya çŦkan çekme
gerilimi nedeniyleoluƔabilecekçatlaklarŦnönlenmesiiçingereklidir.
Öte yandan betonun kesilmesi sŦrasŦnda düzgün bir kesim yapŦlmasŦ ve derzlerin kenarlarŦnŦn
kŦrŦlmamasŦ ve derz kesim ekipmaninin beton yol kaplama yüzey dokulandirilmasina zarar vermemesi
Sayfa49/71

için betonun yeterince sertleƔmiƔ olmasŦ gerekmektedir. Yüksek sŦcaklŦklarda kesim, beton
dökümünden sadecebirkaçsaatsonra,kŦƔŦnisemuhtemelenfazla1günsonramümkünolmaktadŦr.
Büzülme derzlerinin kesimi beton döküldüŒü günde mümkün deŒilse ve beton gece döküldükten sonra
çok soŒuduysa, ertesi gün beton tekrar ŦsŦndŦktan sonra ve böylece betonda çekme gerilmeleri biraz
azalmŦƔ olduŒundabaƔlanmalŦdŦr.
YapŦalanŦndayeterlisayŦdakesicilerbulundurarakderzlerinzamanŦndakesilmesisaŒlanmalŦdŦr.
430.6.3.2 ønúaat Derzleri

7Ɣe ara verme, örneŒin gün sonunda iƔ bitimi gibi durumlarda, kayma demirleri ile sabitlenmiƔ enine
derzler yapŦlmalŦdŦr. Gün sonu derzleri özenle hazŦrlanmalŦdŦr. Bu süreçte dik bir ön yüzeye ve kayma
demirlerinin hatasŦz konumuna dikkat edilmelidir. Gün sonu derz bölgesinde betonun diŒer bölgeleri
ile aynŦ kaliteyi göstermesigerekmektedir.
430.6.3.3 Derzlerin DoldurulmasÕ

Derz boƔluklarŦ, yüzey suyu ve katŦ maddelerin derze nüfuz etmesini engellemek üzere mümkün
olduŒunca derz dolgusu ile iyi doldurup kapatŦlmalŦdŦr. Derzlerin doldurulmasŦnda kullanŦlan birçok
malzeme bulunmaktadŦr.
Büzülmederzlerininderzdolgumaddesiiledoldurulabilmesiiçin,derzaralŦŒŦyeterincegeniƔletilmelidir.
Bu aralŦŒŦn geniƔliŒi ve derinliŒi, derz dolgu maddesine göre ve Ͳ20 °C ile 60 °C arasŦndaki
sŦcaklŦklarda derz aralŦŒŦnŦnbeklenenhareketindenkaynaklanandeŒiƔikliŒegörebelirlenmelidir.
SŦcak uygulamalŦ derz dolgu malzemelerinin kullanŦlmasŦ halinde, Tablo 6.5’de belirtilen derz ölçüleri,
deŒiƔenderzgeniƔliŒinebaŒlŦolarakyapŦlmalŦdŦr.
Tablo6.5BetonYollardaSŦcakUygulamalŦDerzDolgularŦ7çinDerzAralŦŒŦnŦnEniveDerinliŒi
DerzgeniƔliŒideŒiƔimi DerzgeniƔliŒi Beton alt dolgulu Betonaltdolgusuz
(mm) (mm) derzderinliŒi derzderinliŒi
(mm) (mm)
2,0akadar 8 27 20
2,5akadar 10 30 25
3,0akadar 12 35 30
4,0akadar 15 40 40
5,0akadar 20 50 40
Derz türüne baŒlŦ olarak derz geniƔliŒinin deŒiƔim deŒerleri Tablo 6.6’de verilmiƔtir. Derz geniƔliŒinin
nominal geniƔlikten sapmasŦ ± 1 mm’den fazla, derz derinliŒinin nominal derinlikten sapmasŦ ± 3
mm’den dahafazlaolmamalŦdŦr.
Sayfa50/71

Tablo6.6BetonYolYüzeyleri7çinDerzGeniƔliŒiDeŒiƔimDeŒerleri
Derztürü DerzgeniƔliŒideŒiƔimi(mm)
Eninebüzülme derzi 5m<PlakauzunluŒuч7,5m ч3
AnkrajlŦ ч1
Boyunabüzülmederzi
AnkrajsŦz ч4
Enine derz boƔluk kenarlarŦnŦn 45°’lik açŦyla pahlanmasŦ, dolgu maddesinin ƔiƔmesi halinde dolgularŦn
taƔmasŦnŦ engellemekte ve derzin dayanŦklŦlŦŒŦnŦ uzatmaktadŦr. Söz konusu pah, yukarŦdan görünümde
3 mm’dendahageniƔolmamalŦdŦr.
AyrŦca derzin kesilmesinde olduŒu gibi derz aralŦŒŦnŦn geniƔletilmesinde oluƔan kesme beton çamuru,
kesim sŦrasŦnda veya hemen sonrasŦnda temizlenmelidir. (ÖrneŒin, vakumlanarak veya su ile
temizleyerek.)
Derz dolgu malzemeleri, astar dolgularŦ ve derz harcŦ sadece kuru havalarda yapŦlmalŦ, don olan
havalarda ise uygulanmamalŦdŦr. Beton yeterince sertleƔmiƔ ve en azŦndan 7 günlük olmalŦdŦr. Derz
yan yüzleri, derz dolgu maddesinin eklenmesinden önce temizlenip kurutulmalŦdŦr. Bu arada açŦk
alevle kurutulmasŦna izin verilmemelidir.
Giderek daha
Giderek daha çok,
çok, elastik
elastik sŦkŦƔtŦrŦlabilir
sŦkŦƔtŦrŦlabilir baŒlantŦ
baŒlantŦ profilleri
l i (Resim
profilleri Resim 6.22),
(Resim 6.22
22), yapŦ
yapŦ yöntemine
yap yöntemine baŒlŦ
baŒlŦ olarak
olarak
açŦk
açŦk profiller,
profiller, içi
içi boƔ
boƔ ya
ya da
da dolu
dolu profiller
profiller gibi
gibi kullanŦlmaktadŦr.
kullan lma adŦr. Bu tür profiller sertleƔmiƔ betonun derz
nŦlmaktad
aralŦŒŦna öngerilim altŦnda yerleƔtirilmektedir. ArdŦndan sabit basŦnç ile boƔluk kapatŦlmaktadŦr. Profil
büyüklüŒü derz boyutuna baŒlŦdŦr. Derz geniƔliŒi deŒiƔimine baŒlŦ olarak gerekli derz boyutlarŦ Tablo
6.7’a göre alŦnŦr ve kullanŦlŦr.
ProfilinüstkenarŦ,derzaralŦŒŦnŦnpahlanmŦƔkenarŦilemümkünolduŒuncaaynŦhizadaolmalŦdŦr.Profilin
üst kenarŦsadeceüstkesiƔmenoktalarŦndakapatŦlmalŦdŦr.KesiƔenprofillerkesilmemelidir.
Tablo6.7DerzProfillerindekiDerzAralŦkGeniƔliŒiveDerinliŒi
DerzgeniƔliŒideŒiƔimi DerzboƔluŒugeniƔliŒi DerzboƔluŒuderinliŒi

(mm) (mm) (mm)
1,0’ekadar 6(1) 20

2,5’akadar 8 30(2)
3,0’ekadar 10 30(2)
3,5’akadar 12 30(2)
4,0’ekadar 15 30(2)
5,0’ekadar 20 30(2)
(1)
Sadeceboyunaderzlerde
(2)
Minimumölçü
430.6.4 KORUMA ÖNLEMLERø / BAKIM

Beton kaplamanŦn üretimi sŦrasŦnda ve sonrasŦnda beton korunmalŦ ve ardŦndan uygun bir bakŦm
uygulanmalŦdŦr. Böylece yüksek dayanŦklŦlŦk ve yoŒunluk, donma /çözülme dayanŦmŦ, üst katmanŦn
aƔŦnma direnciilesaŒlamüstyüzeyözelliklerisaŒlanmalŦveçatlaklarŦnönünegeçilmelidir.
Sayfa51/71

430.6.4.1 Kaplama YapÕmÕ SÕrasÕnda ve SonrasÕnda Koruma Tedbirleri

Beton, dökümü sŦrasŦnda ve tamamlandŦktan sonraki ilk iki saat içinde, çadŦr ve baƔka uygun
önlemlerle yaŒŦƔlardan korunmalŦdŦr. KaplamanŦn yapŦmŦndan sonra alŦnan koruma önlemleri aynŦ
zamandabakŦm önlemlerideolabilir.
Küçükalanlariçin taƔŦnabilirçatŦ/muhafazasistemlerikullanŦlabilir.ButürönlemleralŦnamŦyorsayaŒŦƔ
ihtimali olan havalarda beton döküm iƔlemi yapŦlmamalŦdŦr. TamamlanmŦƔ yeni beton yüzeyin üzerine
yaŒmursuyudamlamasŦndankaçŦnŦlmalŦdŦr.
Beton üst yüzeyi tamamen plastik örtüler ile örtüldüŒünde, gerekli tedbirler alŦnarak örtüler,
rüzgardan korunmalŦdŦr.
Beton, 25Ͳ30° C hava sŦcaklŦklarŦnda, derzlerin kesilmesinden hemen sonra, kimyasal kür yapŦlmasŦna
ilave olarak en azŦndan 3 kez, 2Ͳ3 saat aralŦkla tüm yüzey olarak ŦslatŦlmalŦdŦr. KaplamanŦn bu zaman
içerisinde kurumamasŦbüyükönemtaƔŦr.BöyleceçatlaklarŦnoluƔumuengellenir.
BetonunsertleƔmesŦrasŦnda,betonunyüksekgündüzsŦcaklŦŒŦveçimentonunhidrasyonŦsŦsŦileözellikle
ilk gece ve ertesi sabah, ŦsŦnan betonun çok fazla soŒumasŦ halinde de çatlaklar oluƔabilmektedir. Bu
durumda beton derzlerin kesimine kadar yalŦtŦm amaçlŦ bir örtü ile korunmalŦdŦr. Betonun güneƔ
ŦƔŦnlarŦndandolayŦ ciddiölçüdeartansŦcaklŦŒŦ,yüksekparlaklŦkreferansdeŒerine(beyazlŦkdeŒeri)sahip
birbakŦmmaddesiile bileƔiŒininuygulanmasŦileazaltŦlabilir.Böylece,olasŦçatlakoluƔumugiderilir.
Dökülen betonun çok hŦzlŦ soŒumasŦ bekleniyor ise, beton derzler kesilene kadar, yalŦtŦm malzemesi
ile kapatŦlŦpkorunmalŦdŦr.
430.6.4.2 Bitirme ve BakÕm UygulamasÕ

Beton yerleƔtirildikten sonra bakŦm uygulanmasŦ gerekmektedir. Beton bakŦmŦ için, iƔlem türleri ve
bakŦm maddeleriçeƔitlerihizmettanŦmŦndabelirtilmelidir.
BakŦmŦn minimum süresi, TS 13515 standardŦnda belirtilen çevresel etki sŦnŦflarŦna, betonun üst
yüzey sŦcaklŦŒŦna ve betonun dayanŦmŦnŦn geliƔimime baŒlŦdŦr. DIN 1045Ͳ3 standardŦ, çevresel etki
sŦnŦflarŦ XM’e tabi beton zeminler (aƔŦnma kullanŦmŦ) için, betonun karakteristik dayanŦmŦ fck % 70’e
ulaƔana kadarlŦk süredebakŦmuygulamasŦyapŦlmasŦnŦöngörmektedir.
MinimumBakŦmSüresiçevresel etki sŦnŦfŦXM’etabibetonzeminleriçindetaylŦ doŒrulama olmadanve

enazŦndanbakŦmsüresideŒerlerininbasitleƔtirilmesiaçŦsŦndanTablo6.8’e göreuygulanabilmektedir.
Sayfa52/71

Tablo6.8 OrtamSŦcaklŦŒŦnŦnBirFonksiyonuOlarakEnAzBakŦmSüresi(Gün)(1)
(2)
BetondayanŦmgeliƔimi r=fcm2/fcm28
э °C
(3)
Sabah(saat09:00) OrtamsŦcaklŦŒŦ rш0,50 rш0,30 rш0,15
эш25 2 4 4
25>эш15 2 4 8
15>эш10 4 8 14
10>эч5 6 12 20

(1)
7Ɣlenebilirliksüresi>5saatisebakŦmsüresiuzatŦlabilir.
(2)
TSEN12390Ͳ3standardŦnagöre,ilktestveyabenzerbileƔimdekibetonlarŦnbenzeroranlarŦndaneldeedilen2ve
28 gün sonraki basŦnç dayanŦmŦ ortalama deŒerleri (aynŦ çimento, aynŦ suͲçimento oranŦ). Özel uygulamalarda
basŦnç dayanŦmŦ 28 günden fazla bir süreden sonra belirlenecekse, fcm28 yerine ortalama basŦnç dayanŦmŦ tespit
edilmelidir.
(3)
BetonunüstyüzeysŦcaklŦŒŦyerinesabahortamsŦcaklŦŒŦtespitedilmelidir.
SukürüuygulamasŦvesututucuörtüuygulamasüresiminimumüçgündür.
430.6.4.2.1 Su Kürü
Betonun en etkili bakŦm yöntemi sürekli nemli tutulmasŦdŦr. KullanŦlan su karma su kalitesinde
olmalŦdŦr. Betonkaplama,kenaryüzeylerdâhilolmaküzeretümyüzeye,süreklisupüskürtülerekenaz3
gün boyunca nemli tutulmalŦdŦr. Nem kaynaŒŦnŦn kesilmesi (kuruma) hidrasyonun erken son bulmasŦna
yol açmaktadŦr.BudurumdagerekliyüzeyözelliklerineulaƔŦlmamŦƔolmaktadŦr.
Su kürü ile beton yüzeyinin çok hŦzlŦ soŒumasŦnŦ önlemek amacŦyla, püskürtme ile ince bir film
tabaka halinde uygulama gereklidir. Püskürtme sistemlerinin sürekli ve yeterli su kaynaŒŦna ihtiyaçlarŦ
vardŦr. Bu yöntem uygulama zorluŒuna raŒmen çok etkilidir. Bu arada beton yüzeyinin çok hŦzlŦ
soŒutulmasŦndan kaçŦnŦlmalŦdŦr.
430.6.4.2.2 Su Tutucu Örtü KullanÕlmasÕ
Su tutucu örtü olarak jüt bezi veya dokusuz kumaƔ (yapŦ elyafŦ) kullanŦlabilir. Jüt bezi veya yapŦ
elyafŦnŦn tekrar tekrar kullanŦlmasŦ mümkündür. Bu bakŦm uygulama yöntemi büyük yerleƔtirme
(döküm) iƔlerinde çokpahalŦbiriƔlemolmaklabirlikteküçükalanlariçindahauygundur.
430.6.4.2.3 Plastik Örtü øle KapatÕlmasÕ
Beton,plastikörtü ilekapatŦlarak bakŦm yapŦlabilmektedir. Bu tedbir ile taze beton yaŒmura karƔŦetkili
bir Ɣekilde korunmaktadŦr. Öte yandan, beton yaz aylarŦnda plastik örtünün altŦnda çok
ŦsŦnabilmektedir. Bu nedenle, sadece soŒuk mevsimlerde plastik örtü uygulamasŦ daha uygundur.
YerleƔtirilen örtü ayrŦca yüzey dokusu oluƔturma iƔini (fŦrça ile veya suni çim çekilmesi) olumsuz
etkileyebilir.
Plastik örtü bir silindir ile donatŦlmŦƔ finiƔerden alŦnabilmekte ve kŦrŦƔŦksŦz olarak beton yüzeyine
yerleƔtirilebilmektedir.PlastikörtülerrüzgârŦnetkisinekarƔŦemniyetealŦnmalŦdŦr.
DerzkesimiplastikörtününüstündenyapŦlacaksabualanlarŦntekrariƔlemgörmesigerekmektedir.
Sayfa53/71

430.6.4.2.4 BakÕm KimyasallarÕnÕn UygulanmasÕ
Üretici tarafŦndan tavsiye edilen kullanŦm oranlarŦna uyulmasŦ, etkili bir film tabakasŦ elde etmek için
önemlidir.
KürmaddesininbetonyanyüzeylerinedepüskürtülmesisaŒlanmalŦdŦr.
Görünür agregalŦ beton yüzeylerinde bakŦm maddesi (çoŒu zaman yüzey priz geciktirici + bakŦm
maddesi) betonundökülmesindenhemensonrauygulanmalŦdŦr.
DiŒeryüzeyleriçin(fŦrçaçekmeileveyasuniçimilepürüzlendirilen)hafifnemlidurumaulaƔtŦktansonra
bir bakŦmmaddesibitmiƔyüzeyeeƔitolarakpüskürtülmelidir.
Daha çok yüzeye su veren betonun üzerine bakŦm maddesinin püskürtülmesi, eksikͲhatalŦ bir bakŦm
uygulamasŦna neden olmakta, zira çŦkan su sonucunda kapalŦ bir film oluƔamamaktadŦr ve bu
betonun kurumasŦnŦetkilibirƔekildeengelleyememektedir.
Beton yüzeyinin parlaklŦlŦŒŦ kaybolur kaybolmaz kimyasal bakŦm/kür maddesi uygulanmalŦ, hemen
arkasŦndanikincikezkürkimyasalŦuygulanarakbetondansukaybŦönlenmelidir.
Yüksek parlaklŦklŦ (beyaz düzey) bakŦm uygulama maddesinin kullanŦmŦ beton yüzeyinde güneƔ
etkisiyle yaƔananŦsŦnmayŦazaltmasŦnedeniylekullanŦmŦuygundur.
BakŦm uygulama maddesi ile iƔlem gören yollarŦn trafiŒe açŦlmasŦ, ancak bakŦm tabakasŦnŦn zarar
görmeyeceŒi ve bunun sonucunda betonun kurumasŦna yol açmayacaŒŦndan emin olunduŒu takdirde
mümkündür.
KürmaddelerininaƔŦrŦmiktardakullanŦmŦilkzamanlardakavramayŦ/yoltutuƔuazaltabilmektedir.
30°C’nin üzerindeki hava sŦcaklŦklarŦ, güçlü güneƔ ŦƔŦŒŦ, kuvvetli rüzgâr veya % 50’nin altŦnda baŒŦl
nem oranŦnda kaplamalara her zaman bakŦm uygulama maddesinin uygulanŦp, kuruyup yŦkanarak
çŦkmayacak duruma geldikten sonra ayrŦca su kürü uygulamasŦna mutlaka geçilmelidir ve mümkün
olduŒunca erken baƔlanmalŦdŦr.BetonkritikhavaƔartlarŦndaenaz3üçgünboyuncanemlitutulmalŦdŦr.
Özeldurumlarda,kŦlcalsuemmedegeçicibirazalmayasebepolmasŦ,donmaçözülmedirenciniartŦrmasŦ,
su içinde çözünmüƔ zararlŦ kimyasallarŦn emilimini azaltmasŦ nedeniyle beton üst yüzeyi emprenye
edilebilir.
Görünür agregalŦ beton yüzeylerin üretiminde, yüzey harcŦnŦ fŦrça ile temizledikten sonra VM türünden
bir bakŦmmaddesitekkatolarak,eƔitbirƔekildepüskürtülmelidir.
Sayfa54/71

Resim6.13KimyasalKürUygulamasŦnŦnAraç7leYapŦlmasŦ

Resim6.13KimyasalKürUygulamasŦnŦnAraç7leYapŦlmasŦ
430.6.4.2.5 Ya÷mur ve BakÕm Koruma ÇadÕrlarÕ
7stisnai durumlarda, ek bakŦm ve koruma uygulamasŦ olarak veya yaŒmurdan koruma amaçlŦ çadŦr
kullanŦlabilir(Resim 6.26). Yüksek maliyetlerin yanŦ sŦra rüzgârda havalanmasŦndan dolayŦ tehlike teƔkil
etmesi ve güneƔte baca etkisinin ek su kaybŦna neden olmasŦ nedeniyle çadŦr kullanŦmŦnŦn
dezavantajlarŦ dikkatealŦnmalŦdŦr.
430.7 KALøTE KONTROL DENETøMLERø

Yüklenici,baƔlangŦç(tasarŦm)testleriniyapmalŦveuygulamadanönce,öngörülenyapŦmalzemeleri
ve karŦƔŦmlarŦnŦnsözleƔmeƔartlarŦnauygunolduŒunuidareyeispatlamakzorundadŦr.
BaƔlangŦç,yapŦmaƔamasŦveyapŦmsonrasŦndakitestleraƔaŒŦdakigibigruplaraayrŦlabilir.
x BaƔlangŦçtestleri
x Fabrikaüretimkontrolü
x 7çdenetimtestleri
x Kontroltestleri
x Ekkontroltestleri
DeneyleraƔaŒŦdabelirtilenaƔamalarŦiçermelidir,
x NumunealŦmŦ,
x NumunelerinuygunƔekildeambalajlanmasŦ,
x NumunealŦmnoktasŦndandeneymerkezineveyalaboratuvarataƔŦnmasŦ,
x 7ncelemevetestingerçekleƔtirilmesi,
x DeneyraporununoluƔturulmasŦ.
Sayfa55/71

Beton,kendisorumluluŒunualanyüklenicitarafŦndanüretilirise,
x BaƔlangŦçtestleri,
x Fabrikaüretimkontrolü,
x 7çdenetimtestlerininyüklenicitarafŦndanyapŦlmasŦgerekmektedir.
Beton santralde üretip taƔŦnacak ise, fabrika üretim kontrolü üretici tarafŦndan fabrikada (beton
santralinde),içdenetimtestleriiseyüklenicitarafŦndanƔantiyedegerçekleƔtirilmelidir.
7çDenetimTestleri:
7ç denetim testleri, yüklenici veya onun yetkilendirdiŒi baƔka bir kiƔi aracŦlŦŒŦyla, yapŦ malzemelerinin,
malzeme karŦƔŦmlarŦnŦn, uygulama boyunca imalatlarŦn ve tamamlanmŦƔ yapŦ iƔlerinin kalitesinin
sözleƔme ƔartlarŦnŦkarƔŦlayŦpkarƔŦlamadŦŒŦnŦtespitetmekveidareyekanŦtlamakiçinyapŦlantestlerdir.
7ç denetim testlerinde 7dare hazŦr bulunmalŦdŦr. 7darenin denetim ve gözetiminde testler yapŦlmalŦdŦr.
Yüklenici, iç denetim testlerini gereken özen ile ve gerekli kapsamda gerçekleƔtirmelidir. Sonuçlar
tutanaklarageçirilmelidir.
SözleƔme ƔartlarŦndan sapmalar tespit edilmesi halinde nedenleri derhal ortadan kaldŦrŦlmalŦdŦr. 7ç
denetim testsonuçlarŦ7dareyesunulmalŦdŦr.
KontrolTestleri:
Kontrol testleri, yapŦ malzemelerini, malzeme karŦƔŦmlarŦnŦ, devam eden ve bitmiƔ iƔin ürün
kalitesinin sözleƔme ƔartlarŦnŦ karƔŦlayacak kalitede olup olmadŦŒŦnŦ belirlemek için idarenin
yapmŦƔ/yaptŦrmŦƔ olduŒu testlerdir. Bu testlerin sonuçlarŦ iƔin kabulü ve ödemelerin temelini
oluƔturmaktadŦr. bantiye alanŦndan numune alŦmŦ ve denetimler idare tarafŦndan yüklenicinin de hazŦr
bulunduŒu zamanda yapŦlŦr. Yüklenicinin belirtilen zamanŦ dikkate almamasŦ halinde ise yüklenicinin
yokluŒunda da numune alŦmŦ ve test iƔlemleri yapŦlabilir.
Numune alŦmŦ ve numunenin sevkiyata hazŦr hale getirilmesi gibi iƔlemler (uygun Ɣekilde
ambalajlanmasŦ, mühürlenmesi)idareveyüklenicitarafŦndanbirlikteyapŦlmalŦdŦr.
Testlerin yapŦlmasŦ sadece idare veya idare tarafŦndan kabul edilen onaylŦ test kuruluƔlarŦ tarafŦndan
yapŦlabilir.
Numunelerin alŦnmasŦ, nakledilmesi ve deneylerin yapŦlmasŦ için gereken maliyetler yüklenici
tarafŦndan karƔŦlanacaktŦr.
EkKontrolTestleri:
Bir kontrol testinden elde edilen sonucun, bütün yapŦm alanŦ için geçerli olmadŦŒŦ kabul edilirse,
idare/yüklenici ilave kontrol testlerinin uygulanmasŦnŦ talep etme hakkŦna sahiptir. Numune alŦnacak
yerleri idareveyüklenicibirliktebelirleyecektir.
7darenindeŒerlendirmedensonraekkontroltestlerigerçekleƔtirmehakkŦsaklŦdŦr.
7Ɣin kabulü için, belirlenen alanlarda yapŦlan asŦl ve ek kontrol testlerinin sonuçlarŦ belirleyicidir.
7dare/YüklenicitarafŦndantalepedilenekkontroltestlerininmaliyeti,yüklenicitarafŦndankarƔŦlanacaktŦr.
Sayfa56/71

430.7.1 BAùLANGIÇ (TASARIM) TESTLERø

Yüklenici,baƔlangŦçtestlereaittespitedilentestdeŒerleriniidareyesunmalŦdŦr.
BaƔlangŦç deneyleri, beton karŦƔŦmŦnŦn üretiminden veya dökülmesinden önce yapŦlan testlere
denmektedir. Böylece betonun, taze ve sertleƔmiƔ durumda, beton kaplama iƔi sözleƔmesinin
kullanŦm amacŦnŦ ve tüm gereksinimlerinikarƔŦlayŦpkarƔŦlayamadŦŒŦtespitedilmektedir.
Yüklenici, ön görülen beton bileƔenlerini, ilgili yapŦ malzemelerini ve betonun uygunluŒunu
kanŦtlamalŦdŦr. Söz konusu kanŦt, idare veya idare tarafŦndan onaylanan bir test kuruluƔunun
(tercihen akredite olmuƔ) vermiƔ olduŒu sertifikalar/raporlar ile saŒlanmalŦdŦr. Deney raporu, söz
konusu yapŦ malzemeleri ve betonun kullanŦm amacŦna uygun olduŒu hakkŦnda bilgileri içermelidir.
Bunlar Ɣartname ve TS/EN standartlarŦgereklerineuygunolmalŦdŦr.
BaƔlangŦç tasarŦm testlerinde karŦƔŦmda kullanŦlacak su kullanŦlmalŦdŦr. Mevcut Ɣebeke içme suyu,
beton karma suyu olarak kullanŦlabilir. KarŦƔŦm suyunun betonun özelliklerine olasŦ olumsuz etkileri
konusunda endiƔelerbulunmasŦhalinde,uygunluŒuüretimdenöncetestedilmelidir.
BaƔlangŦçdeneyleriile,
a) BetonyolkaplamasŦndakullanŦlacaktümmalzemelerin,
(Agrega, çimento, mineral ve kimyasal katkŦlar, su, kimyasal kür malzemeleri, ayŦrma
elemanlarŦ, derzmalzemeleri,metalikmalzemelervb.)
b) BetonyolkaplamasŦnŦnbetonkarŦƔŦmdizaynŦnŦn,
c) Tazebetonun,
1) Çökme(slump),
2) BirimaŒŦrlŦk,
3) Havatayini,
4) BetonsŦcaklŦŒŦ,
d) SertleƔmiƔbetonun,
1) BasŦnçdayanŦmŦ,
2) EŒilmedayanŦmŦ,
3) YarmadayanŦmŦ,
4) DonmaçözülmedayanŦmŦ,
5) MikrohavaboƔlukdeŒeri,
e) Görünür agregalŦ betonun ortalama doku derinliŒi ve kullanŦlan yüzey geciktiricisinin (ort. doku
derinliŒi)uygunluŒu,belirlenmelidir.
Yüklenici, baƔlangŦç deney sonuçlarŦna dayanarak, kullanŦmŦ öngörülen beton malzeme ve bileƔimlerini
belirlemeli ve 7Ɣverene beton kaplama yapŦm iƔi çalŦƔmalarŦnŦn baƔlamasŦndan yeterli bir süre önce
bildirmelidir. Malzemelerin türü ve özellikleri veya iƔ yapŦm koƔullarŦ deŒiƔiyorsa, uygunluŒu tekrar
deneylerlekanŦtlanmalŦdŦr.
Sayfa57/71

430.7.1.1 Malzeme Deneyleri

Beton tasarŦmŦnda kullanŦlacak malzemeler, Bölüm 430.2’ye göre incelenmeli, uygun olmasŦ ve
Ɣartname kriterlerinisaŒlamasŦhalindekarŦƔŦmdakullanŦlmalŦdŦr.
430.7.1.2 Taze Beton Deneyleri

Beton, hazŦrlanan karŦƔŦm dizaynŦna göre laboratuvar koƔullarŦnda, en az 50 litre hacmi olan uygun
bir mikserde üretilmek zorundadŦr. Tüm bileƔenlerin eklenmesinden sonra, karŦƔtŦrma süresi en az 90
saniye olmalŦdŦr.TazebetonunimalatŦiletestedilmesiarasŦndageçensürekayŦtaltŦnaalŦnmalŦdŦr.
KŦvam,yoŒunluk,sürüklenmiƔhavaiçeriŒivesŦcaklŦktestleri,TSEN12350Ͳ2,TSEN12350Ͳ5,TSEN12350Ͳ
6, TS EN 12350Ͳ7 standartlarŦna göre belirlenmelidir. Taze betonun hava içeriŒinin belirlenmesinde
dikkat edilmesi gereken husus, hava içeriŒinin belirlenmesi için hazŦrlanacak numunelerin inƔaatta
kullanŦlan betondaki gibi, yapŦsŦnŦn aynŦ Ɣekilde sŦkŦƔtŦrŦlmŦƔ olmasŦdŦr (benzer frekans, titreƔim süresi,
karŦƔtŦrma yoŒunluŒu).
7ç vibratörler, hava içeriŒini bozabildikleri için beton hava içeriŒi deneyinde betonun sŦkŦƔtŦrŦlmasŦnda
kullanŦlmayacaktŦr.
Hava tayini cihazlarŦnŦn, testler öncesinde ve yapŦm boyunca belirli aralŦklarla doŒrulamalarŦnŦn
yapŦlmasŦ gereklidir.
430.7.1.3 Sertleúmiú Beton Deneyleri

TSEN12390Ͳ2yegöretitreƔimmasasŦkullanŦlarakhazŦrlanannumuneleriçinyoŒunluktespitivebasŦnç
dayanŦmŦtestiTSEN12390Ͳ7veTSEN12390Ͳ3standardŦnagöreyapŦlmalŦdŦr.
EŒilme dayanŦmŦ, TS EN 12390Ͳ5 standardŦna göre, 150mm x 150mm kesitli, üç numune üzerinde, 28
günlük kür sonrasŦnda, iki noktadan yük uygulamasŦ ile belirlenir. Prizma uzunluŒu en az 525 mm
olmalŦdŦr.
YarmadaͲÇekme dayanŦmŦ TS EN 12390Ͳ6 standardŦna göre 150mm x 300mm kesitli silindir üç
numune üzerinde,28günlükkürsonrasŦndabelirlenir.
SertleƔmiƔ betonda basŦnç dayanŦmŦ, eŒilme dayanŦmŦ ve yarmada çekme dayanŦmŦ baƔlangŦç (
tasarŦm ) aƔamasŦndakihedefdayanŦmdeŒerlerivesapmalar430.3.1.7’deverilmektedir.
SertleƔmiƔbetondadonmaͲçözünmedayanŦmŦtesti,TSEN12390Ͳ9’auygunolarakyapŦlmalŦdŦr.
SertleƔmiƔ betonda hava içeriŒi parametrelerinin belirlenmesi için 150mm kenar uzunluŒunda iki beton
küp numunesihazŦrlanmalŦdŦr.Deney,TSEN480Ͳ11standardŦnagöreyapŦlmalŦdŦr.
Görünür agregalŦ yüzeyler için, priz geciktiricisinin etkisini doŒrulamak için, laboratuvarda bir deney
plakasŦ üretilmelidir. Numunelerin üretimi için en az 300mm x 300mm x 50mm boyutlarŦnda kalŦplar
kullanŦlmalŦdŦr (Resim 7.1). Kontrol etmek için, doku derinliŒi ölçülmelidir. Ancak, laboratuvarda
bulunandeŒerlerpratiŒe transferedilemez.
KalŦplar tamamen beton ile doldurulur. Dolum miktarŦ, taze beton yoŒunluŒu ve kalŦp hacmine göre
hesaplanŦr. Doldurulan malzeme, titreƔim masasŦ üzerinde sŦkŦƔtŦrma baƔlamadan önce yüzeyi bir mala
ile düzeltilmelidir. Betonun sŦkŦƔtŦrŦlmasŦ sŦrasŦnda beton kalŦbŦn yan duvarlarŦ üzerinden taƔma
yapmasŦnaveya betonunyenidendoldurulmasŦnaizinverilmemelidir.
Sayfa58/71

ArdŦndan numune levhasŦ, üreticinin talimatlarŦna göre, üst yüzeyine priz geciktirici kimyasal katkŦ
uygulamasŦ yapŦlŦr ve plaka laboratuvar ortamŦnda saklanŦr. Kür kimyasalŦ kullanŦlmŦyor ise, beton
yüzeyi folyoilekapatŦlarakbakŦmiƔlemigörmelidir.
Beton yeterince sertleƔtikten sonra, iri agrega iskeleti yüzeye yakŦn bölümde fŦrçalanarak açŦŒa
çŦkarŦlmalŦdŦr. Beton yüzeyi fŦrçalama öncesi ve sonrasŦnda gözlenmeli ve olasŦ durum
deŒerlendirilmelidir. Daha sonra beton yüzeyi kür kimyasalŦ ile bakŦm uygulamasŦna tabi tutulacaktŦr.
BetonsertleƔtiktensonra ortalamadokuderinliŒiTSEN13036Ͳ1standardŦnagörecamkumu(kumyama
yöntemi)ilebelirlenmelidir.
TS EN ISO 13473Ͳ1 standardŦna göre profil derinliŒinin belirlenmesi ile makro dokunun belirlenmesi
için baƔka bir yöntem daha mevcuttur. Bu yöntem temassŦz çalŦƔan ölçüm tekniŒi nedeniyle, Ŧslak üst
yüzeyde gerçekleƔtirilenfŦrçalamanŦnhemenardŦndanuygulanabilmektedir.
430.7.2 FABRøKA ÜRETøM KONTROLÜ

Fabrikaüretimkontrolü,mevcutüretimsürecindebelirtilenözelliklereuyulupuyulmadŦŒŦnŦnkontrolüdür
ve gerekli düzeltme önlemlerinin alŦnabilmesi için bir ön koƔuldur. Üretimin her aƔamasŦ, üreticinin
belirlemiƔ olduŒu planlar doŒrultusunda kontrol edilmelidir. Taze betonun slump deŒeri, sürüklenmiƔ
havaiçeriŒi,taze betonsŦcaklŦŒŦhersevkiyattakontroledilmelidir.
Fabrika üretimi ileilgili detaylar TSEN 206,TS13515 standardŦndaverilmektedir. HazŦrBetonTesisinin

“G”belgesiolmalŦdŦr.
430.7.3 YAPIM AùAMASINDA ve TAMAMLANMIù BETON YOL

KAPLAMALARINDA YAPILACAK KALøTE KONTROL øNCELEMELERø (øÇ
DENETøM TESTLERø ve KONTROL DENEYLERø)
7ç denetim ve kontrol aƔamalarŦnda yapŦlacak deneyler, numune alma ve deney sŦklŦklarŦ Tablo 7.1 ve
Tablo 7.2’deverilmiƔtir.
Tablo7.1 7çDenetimveKontrolDeneyleri(TazeBeton)
7çdenetimtestleri Kontroltestleri
BaƔlangŦçtestleriile
HerteslimatsonrasŦirsaliyeilekontrol Ͳ
uygunluk
KŦvamŦ GündebirkezveyaƔüphedurumunda Ͳ
Su/baŒlayŦcŦoranŦ Gündebirkez veyaƔüphedurumunda Ͳ
YoŒunluk Hernumuneüretiminde Ͳ
Beton kaplamalarda ve çift katmanlŦ Beton kaplamalardaveçift katmanlŦ
SürüklenmiƔhava beton kaplamalarŦn üst beton katmanŦ betonkaplamalarŦnüstbetonkatmanŦ
deŒerive havasŦcaklŦŒŦ içinsaattebir,altkatmanbetoniçin içinsaattebir,altkatmanbetoniçin
gündebir gündebir.
+5°CninaltŦnda ve +25 °C’nin üstünde
BetonunsŦcaklŦŒŦ Ͳ
havasŦcaklŦklarŦndaherikisaattebir.
Sayfa59/71

Tablo7.2 7çDenetimveKontrolDeneyleri(SertleƔmiƔBeton)
7çdenetimtestleri Kontroltestleri
BasŦnç dayanŦmŦ ve Her yol Ɣeridi için 1000
Bölüm3,Tablo3.8’egörenumune alŦnacak.
YoŒunluk m²’debirkarot.
Yarma dayanŦmŦ ve Her yol Ɣeridi için 1000
Bölüm3,Tablo3.8’egörenumune alŦnacak.
YoŒunluk m²’debirkarot.
SürüklenmiƔ hava deŒeri:
MikroͲhava içeriŒi ve aralŦk 7lk günün çalŦƔmasŦndan bir küp/silindir
Her yol Ɣeridi için 1000
faktörü (çift katmanlŦ numunesi, sonrasŦnda 1000 m²’de bir
m²’debirkarot.
kaplamalarda sadece üst küp/silindir/karotnumunesi.
betonda)
Her yol Ɣeridi için 1000
KaplamanŦnkalŦnlŦŒŦ Enazher25m’debiruygun yöntemlerleölçülür.
m²’debirkarot.
Donmaçözülmedirenci Bölüm 3, Tablo 3.8’e göre numune alŦnacak HeryolƔeridiiçin1000 m²’de
birkarot.
BetonkaplamanŦnaƔŦnma Bölüm 3, Tablo 3.8’e göre numune alŦnacak HeryolƔeridiiçin1000 m²’de
direnci 3karot.
BetonkaplamatabakalarŦnŦn Bölüm 3, Tablo 3.8’e göre numune alŦnacak HeryolƔeridiiçin1000 m²’de
yapŦƔmadirencid birkarot.
Her 10m.de bir, her Ɣerit için, 4.0m’lik mastar Her yol Ɣeriti için
ile Ɣerit ortasŦnda; yol eksenine paralel ve dik profilometre aracŦ ile
olarak iki ölçüm alŦnŦr. (yada farklŦ beton kaplamaya ait IRI
YüzeyDüzgünlüŒü
yöntemlerle) Birinci günün çalŦƔmasŦ sonunda deŒeri (UluslararasŦ
derhal, boyuna ve enine yönde düzlüŒün Pürüzlülük 7ndeksi)
kontroledilmesi gerekmektedir. ölçülecektir.
100m.’ lik aralŦklarla
En az her 25m’de bir uygun yöntemle ölçümler elektronik uzunluk ölçer ile
KaplamageniƔliŒi
alŦnmalŦdŦr. geniƔiik ölçümü
yapŦlacaktŦr.
BaŒlantŦ demirleri çekip 7lk gün çalŦƔmasŦndan 5 test, sonrasŦnda Ɣüphe
Ͳ
çŦkarma(pullͲout) testi durumundayapŦlacaktŦr.
7lk günün imalatŦ; derz keserek en az 10 adet
enine derzde yapŦlmalŦdŦr. YapŦmŦ takip eden
Kaymademirleri konumu günlerde, günlük imalatlar: her 500m.de 5 adet Ͳ
eninederzde yapŦlmalŦdŦr.
(TahribatsŦzMITSCANͲ2vb.cihazlarile)
Her Ɣerit için uzunlamasŦna
bir ölçüm. (Görünür
Kaymadirenci HerƔeritiçinölçümyapŦlmalŦdŦr.
agregalŦ betonda gerekli
deŒil).
7lk gün imalatŦ sonunda, plaŒŦn 4 ölçüm
noktasŦndan.Daha sonraki üretimlerde her
Görünür agregalŦ betonda
500m.de bir, ancak gün boyunca en az 1 kez. GerektiŒinde
dokuderinliŒi
Yüzey görünümü deŒiƔtiŒinde ve Ɣüphe
durumundamesafe kŦsaltŦlmalŦdŦr.
430.7.3.1 Taze Beton Testleri

Bir hazŦr beton tesisinden taze betonun teslimi üzerine, ilk deŒerlendirme gözle yapŦlmalŦ daha sonra
taze betonunsevkirsaliyesiilekontroledilmelidir.
Tazebetonözellikleri,standartlarçerçevesindebirtakŦmtestleretabitutulmalŦdŦr.
Sayfa60/71

Taze betonun kŦvamŦ; çökme (slump) deneyi TS EN 12350Ͳ2, sŦkŦƔtŦrŦlabilme derecesi TS EN 12350Ͳ4
veya yayŦlma tablasŦ deneyi TS EN 12350Ͳ5, hava miktarŦnŦn belirlenmesi deneyi TS EN 12350Ͳ7,
yoŒunlukdeneyi TSEN12390Ͳ6standardŦnagörebelirlenmelidir.
TazebetonsŦcaklŦŒŦdabelirlenmelidir.
430.7.3.2 Sertleúmiú Beton Testleri

Fabrika üretim kontrolü, iç denetim ve kontrol testleri için test örnekleri (silindir veya küpler) TS EN
12390Ͳ2 standardŦna göre titreƔim masasŦ kullanŦlarak hazŦrlanmalŦdŦr. YoŒunluk TS EN 12390Ͳ7,
basŦnç dayanŦmŦ ise TS EN 12390Ͳ3 ve yarmada çekme dayanŦmŦ TS EN 12390Ͳ6 standardŦna göre
belirlenmelidir.
TrafiŒe erken açŦlŦƔŦ belirlemek amacŦyla; beton yol kaplama dayanŦm mukavemetinin yeterli olup
olmadŦŒŦerkenalŦnacakkarotnumuneleriyle430.7.3.2.1.1debelirtilenƔartlarŦsaŒlamasŦve430.6.1.1e
uygunminimumdayanŦmaçŦsŦndankontroledilebilir.
TestparçasŦolarak,100/150mmçapŦndakarotlarkaplamabetonundanenerken14günsonraalŦnmalŦdŦr
ve alŦnan bu karotlar yapŦlacak teste uygun yaƔ süresine kadar TS EN 12504Ͳ1 standardŦna göre kür
edilmelidir. Numune alŦmŦ sŦrasŦnda bir karot kŦrŦlŦr ise, bu yerden 1m mesafede bir baƔka karot
alŦnmalŦdŦr. Karotun kŦrŦlmasŦbelirtilmelidir.
KarotlardakaplamayaaitƔutespitleryapŦlabilmektedir:
x TanedaŒŦlŦmŦ(düzgünlüŒü)
x YüzeyüzerindeharçkalŦnlŦŒŦvekatmanyapŦsŦ
x YüzeyiyŦkamalŦkaplamalarŦnbetonyüzeyyapŦsŦ
x AltyüzeyininyapŦsŦ
x BetonyapŦsŦ(çakŦlyuvalarŦ,gözeneklilik)
x ÜstvealtbetontabakalarŦarasŦndakibaŒlantŦveyakonumu(görsel)
x BetonyüzeyindegörülençelikdonatŦaralŦŒŦ
x BetonuntektekkatmanlarŦn/tabakalarŦnkalŦnlŦŒŦ
x KarotunyüksekliŒi
x KarotçapŦ
430.7.3.2.1 Beton KaplamanÕn DayanÕmÕ
Beton kaplamanŦn dayanŦmŦ, plaŒŦn tam derinliŒi boyunca delinerek alŦnmŦƔ karotlardan belirlenecektir.
DayanŦmsŦnŦflarŦ,28günlükolgunlukyaƔŦnagörebelirlenmelidir.
430.7.3.2.1.1 Beton KaplamanÕn BasÕnç DayanÕmÕnÕn Tayini
Kaplamadan alŦnacak ve test edilecek karot sayŦsŦ Tablo 7.2’e göre belirlenecek ve karot basŦnç
dayanŦmlarŦ daTSEN12504Ͳ1veTSEN12390Ͳ3veEN13877Ͳ2StandartlarŦnagöretespitedilecektir.
Boy/çap oranŦ 1’ e eƔit olmayan karotlarŦn test edilmesi gerektiŒinde Tablo 7.3’deki düzeltme
faktörleri kullanŦlabilir.
Sayfa61/71

Tablo7.3 KarotlarŦnFarklŦBoy/ÇapOranlarŦnda,BasŦnçDayanŦmŦ7çinDüzeltmeFaktörleri
Boy/ÇaporanŦ Düzeltmefaktörü
1,00 1,00
1,25 1,07
1,50 1,12
1,75 1,16
2,00 1,18
KarotlarŦndayanŦmsŦnŦfŦ,belirlenmiƔolanveTablo7.4’deverilenkarakteristikdeŒerlereuygunolacaktŦr.
Tablo7.4BetonDayanŦmSŦnŦflarŦnaGöreKarotlarŦnBasŦnçDayanŦmSŦnŦflarŦ
(1)
Karakteristik karotdayanŦmŦ(fck,core)
BetonDayanŦmSŦnŦfŦ KarotDayanŦmSŦnŦfŦ
(Mpa)
C25/30 CC25 25
C30/37 CC30 30
C35/45 CC35 35
C40/50 CC40 40
(1)
KarakteristikkarotdayanŦmŦ(f
ck,core),boy/çaporanŦ1,0olanve100mmçapŦndakikarotlaraaitdeŒerdir.
Karotlar kaplama betonundan en erken 14 gün sonra alŦnmalŦ ve TS EN 12504Ͳ1 standardŦna göre
kür edilmelidir.
Karot numuneleri eŒer 20°C ve 28 günlük iken test edilemez ise, olgunluk kavramlarŦ kullanŦlarak,
kullanŦm yerindekiƔartnamelereuygunolaraksonuçlar20°Cve28günlükolarakmodifiyeedilmelidir.
Beton kaplamanŦn deŒerlendirilmesinde kullanŦlan minimum karot basŦnç dayanŦmŦ kriterleri Tablo
7.5’de verilmektedir.
Tablo7.5BetonKaplamanŦnDeŒerlendirmesindeAlŦnanKarotlarŦnBasŦnçDayanŦmŦUygunlukKriterleri
Kriter1 Kriter2
DayanŦmŦndeŒerlendirilme
metodu Ardardaherhangi 4 sonucun ortalamasŦ
Herhangibirteksonuç (MPa)
(MPa)
KarotbasŦnçtesti шfck,core+4 шfck,coreͲ4
CC30(*) ш34MPa(30+4) ш26MPa(30Ͳ4)
(*) Beton dayanŦm sŦnŦfŦ C30/37 MPa olmasŦ durumunda karot dayanŦm sŦnŦfŦ CC30 olacaktŦr. FarklŦ beton dayanŦm sŦnŦfŦ
seçildiŒinde Tablo7.4’dekikarotdayanŦmsŦnŦfŦseçilecektir.
430.7.3.2.1.2 Beton KaplamanÕn Yarmada Çekme DayanÕmÕ Tayini
KarotlarŦn yarmada çekme dayanŦmŦ TS EN 12390Ͳ6 standardŦna göre belirlenecektir. Referans yöntem;
çapŦ 150 mm ve uzunluŒu 300 mm olan silindir Ɣekilli numunelerin kullanŦlmasŦdŦr. Ancak Silindir
numunelerde numune büyüklüŒünün, ölçülen çekme dayanŦmŦ üzerindeki etkisinin, verilerdeki
muhtemel deŒiƔkenlik sebebiyle önemli olmadŦŒŦ belirlenmiƔtir( TS EN 12390Ͳ6). Bu nedenle çapŦ 100
mm ve uzunluŒu 200 mm olansilindirƔekillinumunelerinkullanŦlmasŦuygungörülmektedir.
TestedilecekkarotsayŦsŦBölüm430.6,Tablo6.2’yegörebelirlenecektir.
Karot numuneleri eŒer 20°C ve 28 günlük iken test edilemez ise, ya 20°C ve 28 günlük olarak yada
kullanŦm yerindekiƔartnamelereuygunolaraksonuçlarmodifiyeedilmelidir.
Sayfa62/71

Karotlar kaplama betonundan en erken 14 gün sonra alŦnmalŦ ve TS EN 12504Ͳ1 standardŦna göre
kür edilmelidir.
Tablo7.6BetonKaplamanŦnDeŒerlendirilmesindeAlŦnanKarotlarŦnYarmaDayanŦmŦUygunlukKriterleri
Kriter1 Kriter2
DayanŦmŦndeŒerlendirilme
metodu Ardarda herhangi bir 4 sonucunortalamasŦ
Herhangibirteksonuç (MPa)
(MPa)
KarotyarmadayanŦmtesti шftk,core+0,5 шftk,coreͲ0,5
min.SC3.0(*) ш3,5MPa(3,0+0,5) ш2,5MPa(3,0Ͳ0,5)
(*) Beton kaplamadan alŦnan karot numunelerin yarma dayanŦmlarŦ, Tablo 7.6’daki SC3.0 sŦnŦfŦnŦn her iki kriteri ile ya da
taze betondanalŦnannumuneleriçinbelirlenenSC3.3sŦnŦfŦnŦnherikikriterinin(ftk ±0,5)x0,85’iiledeŒerlendirilmelidir.
Beton dayanŦm sŦnŦfŦ C30/37MPa olmasŦ durumunda karot yarma dayanŦm sŦnŦfŦ SC3.0 olacaktŦr. FarklŦ beton dayanŦm sŦnŦfŦ
seçildiŒinde;C35/45dayanŦmsŦnŦfŦiçinkarotyarmadayanŦmsŦnŦfŦmin.SC3.3,C40/50dayanŦmsŦnŦfŦiçinyarmadayanŦmsŦnŦfŦ
min.SC4.0uygulanacaktŦr.
430.7.3.2.2 Beton KaplamanÕn Yo÷unlu÷u
TamamlanmŦƔ beton kaplamadan tam kalŦnlŦk derinliŒince alŦnan doygun karot numunesinin
yoŒunluŒu, kaplama yapŦmŦ esnasŦnda aynŦ karŦƔŦmdan alŦnarak kalŦplanmŦƔ ve sŦkŦƔtŦrŦlmŦƔ, aynŦ yaƔtaki,
doygun,6adet tamnumuneninortalamasŦnŦn%95’indendahaazolmayacaktŦr.
Karotun ortalama çapŦ, betonda kullanŦlan maksimum agrega çapŦnŦn 4 katŦndan daha az
olmayacaktŦr. AyrŦcakarotçapŦ100mm.dendahaküçükolmayacaktŦr.
DoygunkarotlarŦnyoŒunluŒuTSEN12390Ͳ7standardŦnauygunolarakyapŦlacaktŦr. Doygunkarotlar, en

yakŦnyaklaƔŦmla10kg/m3 olarakifadeedilir.
YoŒunluŒun tespiti için bütün karotlar kullanŦlŦr. Bununla birlikte farklŦ karŦƔŦmlarŦn kullanŦldŦŒŦ, farklŦ
tabakalŦ kaplamalarŦn her birinin yoŒunluŒu, bireysel olarak arayüzden kesilerek alŦnmŦƔ karotlardan
tespit edilir. Agrega boyutu 25mm’yi aƔmadŦkça karot numunelerin veya onun herhangi bir
parçasŦnŦn en az hacmi 0,001m3 olmalŦveya(50xDmax3)’dendahaküçükolmamalŦdŦr.
AlŦnan karot numunelerinde çelik donatŦ (kayma demiri, baŒlantŦ demiri, boyuna donatŦ) varsa
kullanŦm yerindekistandartlaragörekarotunyoŒunluŒuhesaplanabilir.
430.7.3.2.3 Beton KaplamanÕn Hava Boúluk Parametreleri
Kaplamadan alŦnan karot numunelerinin veya kaplama betonundan hazŦrlanmŦƔ küp numunelerden
çŦkarŦlan numunelerin üst bölümleri mikro hava içeriŒi ve aralŦk faktörünün belirlenmesi için
kullanŦlmaktadŦr.
HavaboƔlukparametreleriTSEN 480Ͳ11standardŦnauygunolarakanalizedilmeli vehesaplanmalŦdŦr.

Bunun dŦƔŦnda hava boƔluk parametrelerinin belirlenmesi 150mm çapa sahip bitmiƔ yol yüzeyinden
alŦnan karotörneŒindenbelirlenmektedir.
BuradadoŒrudandonveyadonmaͲçözünmeeyleminemaruzkalacakbetonyüzeyindenalŦnankarottan
yola çŦkŦlarak(Resim7.3)yaklaƔŦk140mmuzunluŒunda,40mmyüksekliŒindeve30mmkalŦnlŦŒŦndaiki
prizma ŦslakbirƔekildesilindirdenkesilir.Buprizma,silindirinbetonyüzeyinindonyadadonmaͲçözünme
eylemine maruz kalankŦsmŦ olacaktŦr. NumunelerhazŦrlandŦktan sonra, TS EN 480Ͳ11 standardŦnagöre
gözenek sayŦmŦyapŦlŦr.
Sayfa63/71

Numunelerin test yüzeylerinde yaklaƔŦk olarak kendi aralarŦnda 6mm bir mesafesi olan, beƔ ölçüm
çizgisi düzenlenmelidir. Ölçüm üst çizgisi silindirin beton yüzeyinin donmaͲçözünme eylemine maruz
kalankŦsmŦndan2ila3mmaltŦndaolmalŦdŦr.BuƔekilde,herbirdeneyyüzeyiiçin0.60m,herbirprizma
için1.20mveherbirkarotbaƔŦna2.40mdeneyyüzeyioluƔmaktadŦr.
YapŦlanölçümsonuçlarŦnagöre,mikrohavakabarcŦŒŦiçeriŒiA300ш%1,5(hacimce)vemesafefaktörü Lч
0,24mmolmalŦdŦr.
430.7.3.2.4 Beton KaplamanÕn KalÕnlÕ÷Õ
Beton kaplamanŦn kalŦnlŦŒŦ; karotun uzunluŒunun tespit edildiŒi, karot ölçümlerinin (4 noktadan)
ortalamasŦ olacak ve tasarŦm kalŦnlŦŒŦndan az olmayacaktŦr. Herhangi bir bireysel karot ölçüm
deŒerindeki kalŦnlŦk azalmasŦ (4 okumanŦn herhangi biri) Tablo 7.7’ deki kategorilerde verilen T5
(5mm) deŒerinden küçük olmalŦdŦr.
TabloͲ7.7KalŦnlŦkToleranslarŦ7çinKategoriler
Herhangi bir tek karot üzerindekaplamakalŦnlŦŒŦndaki
Toleranskategorisi maksimumazalma
(mm)
T1 <25
T2 <20
T3 <15
T4 <10
T5 <5
T6 <0
BetonKaplamaKalŦnlŦŒŦnŦnKarotAlmaYoluylaTayini:
Beton kaplamanŦn kalŦnlŦŒŦ, TS EN 13863Ͳ3 standardŦna göre, kaplamanŦn tüm kalŦnlŦŒŦ boyunca
alŦnmŦƔ karotlarŦnölçülmesiiletespitedilecektir.
Karotlar, kaplama yüzeyine dik eksende alŦnmalŦ ve karot uçlarŦ, kaplamanŦn üst ve alt yüzeylerinin
karakteristiklerini taƔŦmalŦdŦr. Normal dŦƔŦ kusur bulunan karotlar veya karot alŦnmasŦ iƔlemi esnasŦnda
fark edilir Ɣekilde hasar görmüƔ (örnek olarak, parçalanmŦƔ, yarŦlmŦƔ veya eŒrilmiƔ) karotlar
ÖnerilenkarotçapŦ100mmveya150mm’dir.
Beton kaplama yüzeyinde istenilmeyen hasar oluƔumu önlemek için, döƔeme köƔeleri gibi yüksek
gerilmelerin oluƔabileceŒi noktalardan ve herhangi derze 0,5 m mesafe içerisindeki bölgeden karot
alŦnmamalŦdŦr. Karot alŦnacak ideal yerler, derzli kaplamada döƔeme boyunca, uzunluŒun dörtte biri
mesafedeki noktalar arasŦndaki ve kesintisiz donatŦlŦ beton kaplama ve alt temelindeki ardŦƔŦk iki adet
enine çatlakarasŦndakibölgedir.
ÖlçmeiƔlemleri,aƔaŒŦdaverilenyöntemlerdenbirisinegöreuygulanmalŦdŦr.
1) Karot, üst yüzeyi tabanŦnda olacak Ɣekilde, karotun üst yüzey düzlemine yaklaƔŦk dik olarak
düƔey konumdadikilerek.
2) Karot, düz yüzey üzerine yatay konumda yatŦrŦlarak ve bütün ölçümlerin yapŦlabilmesi için
gerektiŒi kadaryanyüzüzerindeyuvarlayarak.
Sayfa64/71

Karot uzunluŒu, karot çevresinde düzgün aralŦklarla belirlenen dört noktadan ölçülmelidir. Bu ölçme
noktalarŦnŦnkonumlarŦ,karotüzerinebelirginƔekildeiƔaretlenmelidir.
Ölçümler,1mmhassasiyetleyapŦlmalŦdŦr.
BuƔekildealŦnandörtölçmedeŒerininortalamasŦ,karotunuzunluŒudur.
Tabaka kalŦnlŦŒŦnŦ belirlemek için çŦkarŦlan karotlar, basŦnç/yarmada çekme dayanŦmŦ test parçasŦ olarak
da kullanŦlabilir.
BetonyolkaplamasŦndakikarotdelikleriaynŦsŦnŦfbetonlasŦkŦƔtŦrŦlarakdoldurulmalŦdŦrveya1ölçekCEMI
çimento, 2 ölçek kum ve 2 ölçek 10 mm boyutlu çakŦl kullanŦlarak yapŦlmŦƔ beton harcŦyla sŦkŦƔtŦrŦlmŦƔ
ƔekildedoldurulmalŦdŦr.
430.7.3.2.5 Beton Kaplama Profilinin Kontrolü
KaplamanŦn profili sadece nivelman ile tespit edilebilir. BitmiƔ kaplamanŦn, herhangi bir noktasŦ
(kŦrmŦzŦ kotu) ile kaplamanŦn proje kotu arasŦnda ±20mm’den fazla kot farkŦ olmayacaktŦr. Maksimum
30mmolan sapmalarŦnoranŦ%10’danfazlaolmayacaktŦr.
430.7.3.2.6 Beton KaplamanÕn Geniúlik Kontrolü
BitmiƔ kaplamanŦn, geniƔliŒi ile proje geniƔliŒi arasŦnda ±10mm’den fazla fark olmayacaktŦr.
Maksimum 20mmolansapmalarŦnoranŦ%10’danfazlaolmayacaktŦr.
430.7.3.2.7 Beton KaplamanÕn Yüzey Pürüzlülü÷ü (Roughness)
Beton kaplama pürüzlülüŒünü belirlemek için yol yüzeylerinin boyuna ve enine pürüzlülük ölçümleri
yapŦlŦr.YüzeypürüzlülükölçümleriikiyöntemleyapŦlŦr.
1) Mastarilekontrol.
2) Profilometreilekontrol.
YüzeyPürüzlülüŒününMastar7leKontrolEdilmesi:
BitmiƔ kaplamanŦn yüzey pürüzlülüŒünün enine ve boyuna kontrolü, deforme olmayacak nitelikte
4m’lik mastarileyapŦlacaktŦr.
Yolun boyuna kontrolü için mastar yol eksenine paralel olarak her bir Ɣerit için ayrŦ ayrŦ ve Ɣerit
ortasŦnda uzunlamasŦna yönde gerçekleƔtirilir. MastarŦn yola temas eden herhangi iki noktasŦ
arasŦndaki bölümde, mastarla yol yüzeyi arasŦndaki açŦklŦk 4,0mm’den fazla olmayacaktŦr. Her 10m’de
bir,herƔeritiçin,mastar ile5noktadanölçümalŦnŦr.7zinverilenboƔlukч4,0mm’dir.
Ölçümler, her bir Ɣerit için ayrŦ ayrŦ ve yol eksenine dik olarak da gerçekleƔtirilir. MastarŦn yola temas
eden herhangi iki noktasŦ arasŦndaki bölümde, mastarla yol yüzeyi arasŦndaki açŦklŦk ölçülür. Bu açŦklŦk
4,0mm’den fazla olmayacaktŦr. Her 10m de bir, her Ɣerit için, mastar ile 5 noktadan ölçüm alŦnŦr.
7zin verilen boƔlukч4,0mm’dir.
ÖlçümlerenyakŦnmilimetreyeyuvarlanŦr.
Birinci ve ikinci günün çalŦƔmasŦ sonunda derhal, boyuna ve enine yönde düzlüŒün kontrol edilmesi
gerekmektedir.
YüzeyPürüzlülüŒününProfilometre7leKontrolEdilmesi.
Sayfa65/71

Tamamlanan beton kaplamanŦn yüzeyine ait pürüzlülük deŒerleri (UluslararasŦ Pürüzlülük 7ndeksi (IRI –
InternationalRoughnessIndex) profilometreileölçülecektir.
Yüzey pürüzlülük ölçümleri ASTM E 950 standardŦ 1.sŦnŦf kalitesine uygun profilometreler ile idare
tarafŦndanyaptŦrŦlacaktŦr.ÖlçümlereaitgiderleryüklenicitarafŦndankarƔŦlanacaktŦr.
PürüzlülüŒün belirlenmesi için yapŦlacak profilometre ölçümleri; beton kaplamanŦn tamamlanmasŦndan

sonra,saŒyol(gidiƔ)vesolyol(dönüƔ)olmaküzereherikiyöndevetümƔeritlerdeayrŦayrŦyapŦlacaktŦr.
Ölçüm deŒerleri, IRI (m/km) olarak verilecektir. IRI deŒerlerinin tespiti için yapŦlan ölçümlerde ölçüm
aralŦŒŦ 2,5 cm olacaktŦr. ArdŦƔŦk olarak yapŦlan ölçüm, hesaplama ve deŒerlendirmeler en fazla 1 km
uzunluŒundaki homojen kesimlere ayŦrma Ɣeklinde yapŦlacaktŦr. Lokal bozuk kesimler ayrŦca
deŒerlendirilecektir. Ölçüm deŒerleri, proje baƔlangŦcŦndan itibaren en fazla 1’er km’lik kesimler
halinde itinerer üzerine iƔlenmiƔ halde raporlanacaktŦr. 7tinerer üzerinde, yol ile ilgili gerekli bütün
bilgiler,homojenkesimlervedeŒerlendirmeler bulunacaktŦr.
Pürüzlülük deŒerlendirmelerinde; köprü, altgeçit, üstgeçit, genleƔme derzleri vb. yapŦlar ile,
yaklaƔŦmlarŦndan(enfazla50m)kaynaklananIRIölçümdeŒerlerideŒerlendirmedŦƔŦndatutulabilecektir.
Profilometre ölçümünde yol yüzeyinde, kum, çakŦl vb. serbest malzemenin ve yüzeye yapŦƔmŦƔ çamur
vb. kirlerin bulunmamasŦ, yol yüzeyinin Ŧslak ya da buzlu olmamasŦ ve profilometre ölçüm aracŦnŦn
yaklaƔŦk 70 km/saat sabit bir seyir hŦzŦ ile gidebilmesi için gerekli önlemlerin yüklenici tarafŦndan
alŦnmasŦ gerekmektedir.
BetonkaplamanŦnprofilometreileölçülenyüzeypürüzlülükdeŒeri(IRI)(m/km)<1,60olmalŦdŦr.
430.7.3.2.8 Kayma Direnci (Yol tutuú)
KaymaDirenci(YoltutuƔ)deŒeriASTME274standardŦnagöretespitedilmelidir.
HafifTrafikliYollar YOGT<7000iseSNш35
AŒŦrTrafikliYollar YOGTш7000iseSNш45olmalŦdŦr.
KaymaSayŦsŦ“SN”(SkidNumber)sürtünmedirenciölçümaracŦhŦzŦ64km/h(±1,5)içinolandeŒerlerdir.
Kaplama yol tutuƔun tespit edilmesi yolun trafiŒe açŦlmasŦndan itibaren en erken 4 hafta sonra
mümkündür.
430.7.3.2.9 Kaplama Yüzeyindeki Makro Doku Derinli÷i
FŦrçailetemizlemedeoluƔandokuderinliŒi0.6mmve1.1mmarasŦndaolmalŦdŦr.
Ortalama doku derinliŒi, TS EN 13036Ͳ1 standardŦna göre cam kumu (hacimsel, kum yama yöntemi)
ile belirlenmektedir. Bu durumda cam kumu, spiral yüzey boƔluklar içerisinde dairesel hareketler ile
geniƔleyerek bir disk ile yayŦlmaktadŦr. Bu deney sŦrasŦnda diskin sadece yol kaplamanŦn üstündeki
agrega uçlarŦna dokunmasŦ için çok az bir baskŦ uygulanmalŦdŦr . Her ölçüm alanŦ (örneŒin beton plak
gibi), Resim 7.1’ ye göre dört yerden yapŦlmalŦdŦr. Ölçüm alanlarŦ dönüƔümlü olarak Ɣeritlerde ve yan
Ɣeritlerde düzenlenir.
TS EN ISO 13473Ͳ1 standardŦna göre, ortalama doku derinliŒini belirlemek için kullanŦlan temassŦz
yöntemler (örneŒin lazer), sarf malzemeleri kullanmadan kum yama yönteminin aksine ölçüm
uygulayŦcŦlarŦndan baŒŦmsŦzdŦr. Bu ölçüm, hacimsel yöntemi (kum yama) deŒerleri ile doŒrudan
Sayfa66/71

karƔŦlaƔtŦrŦlabilir sonuçlar saŒlar. Ortalama doku derinliŒi uygun bir donanŦm ile hŦzlŦ bir Ɣekilde
trafik hareket halindeyken tespit edilebilir.
Resim7.1OrtalamayüzeydokusuderinlikbelirlemekiçinbirölçümalanŦörneŒi
430.7.3.2.10 Beton KaplamanÕn Donma Çözülme Direnci
BetonkaplamanŦndonmaçözülmedirenciTSEN12390Ͳ9standardŦnagöretestedilmelidir.
Donma çözülme direnci kategorileri Tablo 7.8’de verilmiƔtir. Beton kaplamanŦn yapŦldŦŒŦ bölgenin
iklim koƔullarŦnagörekategoribelirlenmelidir.
Tablo7.8 DonmaÇözülmeDirenciKategorileri
Kategori KütlekaybŦ (28gün) KütlekaybŦ (56gün) M56/M28

FTO Ͳ Ͳ Ͳ
Ortalama<1,0 kg/m2
FT1 Ͳ Ͳ
TekdeŒer<1,5kg/m2
Ortalama < 1,0 kg/m2
FT2 Ortalama<0,5kg/m2 ч2
TekdeŒer<1,5kg/m2
FTO:Donma–ÇözünmeolayŦgerçekleƔmeyenyerler.
FT1:Donma–ÇözünmeolayŦgerçekleƔenyerler.
FT2:Donma–ÇözünmeolayŦolanvebuzçözücümaddelerinkullanŦldŦŒŦyerler.
beton TS EN 206, TS 13515 standardŦna göre XF4 çevresel etki sŦnŦfŦnda seçilmeli ve Donma
çözülme direnci kategorisiFT2olmalŦdŦr.
430.7.3.2.11 Beton KaplamanÕn Çivili Lastiklere KarúÕ AúÕnma Direnci Tayini
Çivili lastiklerin yoŒun kullanŦlacak olmasŦ durumunda, beton kaplamanŦn çivili lastiklere karƔŦ aƔŦnma
direnci TS EN 13863Ͳ4 standardŦna göre ve BaŒŦl aƔŦnma indeksi (RWI) belirlenmelidir. Beton
kaplamanŦnyapŦldŦŒŦ bölgeniniklimkoƔullarŦnagörekategoribelirlenmelidir.
AƔŦnmadirencikategorileriTablo7.9’daverilmektedir.
Sayfa67/71

Tablo7.9AƔŦnmaDirenciKategorileri
Kategori AƔŦnma Direnci7ndeksi
WR0 Ͳ
WR1 >135
WR2 > 110veч135
WR3 > 85veч110
WR4 ч85
beton TS EN 206, TS 13515 standardŦna göre XF4 çevresel etki sŦnŦfŦnda seçilmeli ve AƔŦnma direnci
kategorisiWR3 olmalŦdŦr.
430.7.3.2.12 øki Beton Katman ArasÕndaki Ba÷
EŒer kaplama iki tabaka halinde yapŦlacaksa, iki beton tabaka arasŦndaki baŒ dayanŦmŦ TS EN
13863Ͳ2 standardŦnauygunolaraktestedilecektir.
TestedilecekkarotsayŦsŦTablo7.2’deverilmiƔtir.
7ki beton tabaka arasŦndaki baŒ dayanŦmŦ ortalama deŒeri TS EN 13877Ͳ2 standardŦna göre
hesaplanarak deŒerlendirilecektir.
430.7.3.2.13 Kayma DonatÕsÕ ve Ba÷ Demirlerinin KonumlarÕ
BetonkaplamlardakaymadonatŦlarŦnŦnçapvekonumsaldoŒrulukileilgilitestlergerçekleƔtirilmelidir.
YükaktarmaçubuklarŦnŦnkonumlarŦhŦzlŦvekesinbirƔekildeMITSCANͲ2gibicihazlariletespitedilmelidir.
AyrŦca elektromanyetik yansŦma yöntemi (GPR, GR) ve darbe indüksiyon yöntemi (PI) ile beton yol
kaplamalarŦndakidonatŦlarŦnkonumlarŦtahribatsŦzbirƔekildebelirlenebilmektedir.
KaymaDemirlerininyerleƔimindeaƔaŒŦdabelirtilenƔartlarsaŒlanmalŦdŦr.
EŒiklik(açŦ)ч20mm
(500mmkaymademiriuzunluŒunagöreboyunadoŒrultudakidikeysapma)
YüksekliktesapmasŦч20mm
(KaplamanŦnboyunaekseninegöre,kaymademirimerkezindeölçülensapma)
EninederzedikdoŒrultudakiyataysapmasŦч50mm
(500mmkaymademiriuzunluŒunagöre)
430.8 KESøNTøLER
BetonkaplamanŦn;
1. KarotBasŦnçDayanŦmlarŦnŦn,
2. KalŦnlŦŒŦnŦn(Karotyöntemiile),
3. YüzeyPürüzlülüŒünün(IRIdeŒerinin),
bu Ɣartnamede belirtilen kriterleri saŒlamamasŦ halinde, yükleniciye aƔaŒŦda belirtildiŒi Ɣekilde
ödemelerde kesintiler uygulanacaktŦr. Birden fazla eksiklik olduŒunda kesintilerin tümü uygulanacaktŦr.
Sayfa68/71

Ancak yeniden yapŦm söz konusu olduŒunda, diŒer eksiklikten kaynaklanan kesintiler
uygulanmayacaktŦr.
430.8.1 BETON KAPLAMANIN KAROT BASINÇ DAYANIMININ ùARTNAME

DEöERLERøNøN ALTINDA KALMASI
Beton karot basŦnç dayanŦmŦ, sŦnŦr deŒerin altŦna düƔtüŒünde aƔaŒŦdaki formüle göre kesinti
uygulanacaktŦr.
KT=(Px3xBFxAn)/100
KTort=(Portx3xBFxA)/100
Buformülde;
KT= KesintitutarŦ(TRY)
௙೔ Ǧ௙೙
ൌ
௙೔
Burada ݂௜ MinimumbartnameBasŦnçDayanŦmŦnŦ;
݂௡ TespitEdilenKarotBasŦnçDayanŦmŦnŦTanŦmlamaktadŦr.
BF=(TRY/m2 )olarakbirimfiyat.
An=1000m2
n=NumuneSayŦsŦ
A=An xn
x Karot basŦnç dayanŦmlarŦnŦn Tablo 7.5’de verilen minimum tek deŒer ve ortalama deŒer
yönündenherikikriteridebirliktesaŒlamasŦhalindekesintiuygulanmayacaktŦr.
x KriterlerdenbirininsaŒlanamamasŦdurumundauygunolmayankriterinkesintisiyapŦlacaktŦr.
x Tablo 7.5’de verilen iki kriterin de birlikte (minimum tek deŒerler ya da minimum ortalama
dayanŦm)saŒlanamamasŦdurumundabüyükolankesintiuygulanacaktŦr.
x Ancak, gerçekleƔen dayanŦm deŒerlerinin, hedeflenen proje dayanŦm sŦnŦfŦnŦn bir altŦndaki
sŦnŦfŦn ƔartlarŦnŦ saŒlamamasŦ durumunda kesintiler uygulanmayŦp imalat yeniden yaptŦrŦlacaktŦr.
(Tablo7.4 karotdayanŦmsŦnŦflarŦverilmiƔtir.)
Örnek:
Her1000m2de1karotnumunesialŦnmŦƔtŦr.
NumunesayŦsŦ:4
BF=100,00TRY/m2
An=1000m2
A=(4x1000)=4000m2
KarotunƔartnamedekiminbasŦnçdayanŦmŦ fi=26,0N/mm2
Sayfa69/71

KarotunƔartnamedekiort.basŦnçdayanŦmŦ fm=34,0N/mm2
TespitedilenkarotbasŦnçdayanŦmlarŦ:
f1=24,9N/mm2 (fi>f1<fm) 26,0>24,9<34,0 (Tablo7.5’egöreUygunDeŒil)
f2=25,8N/mm2 (fi>f1<fm) 26,0>25,8<34,0 (Tablo7.5’egöreUygunDeŒil)
f3=32,8N/mm2 (fi>f1<fm) 26,0<32,8<34,0 (Tablo7.5’egöreUygun)
f4=45,0N/mm2 (fi>f1<fm) 26,0<45,0>34,0 (Tablo7.5’egöreUygun)
NumunelerinortalamabasŦnçdayanŦmŦ(f1+f2+f3+….+fn)/n=128.5/4=32.1N/mm2
a) KriterlerdenbirininsaŒlanamamasŦdurumundauygunolmayankriterinkesintisiyapŦlacaktŦr(Kriter2)
P1 =(26,0Ͳ24,9)/26.0)x100 =%4,2
KT1=(4,2x3x100x1000)/100=12600TRY
P2 =(26,0Ͳ25,8)/260)x100=%0,8
KT2 =(0,8x3x100x1000)/100=2400TRY
P3 =0ve P4=0 (Tablo7.5’egöreUygun)
KT3 =0TRYve KT4=0TRY ToplamKesinti ‫׫‬KTn =12600+2400+0+0=15000TRY
b) Tablo 7.5’de verilen iki kriterin de birlikte saŒlanamamasŦ durumunda büyük olan kesinti
uygulanacaktŦr
KarotlarŦnhesaplananort.basŦnçdayanŦmŦ:32.1N/mm2 Port =((34Ͳ32.1)/34)x100 =%5.6
KTort =(5.6x3x100,00x4000)/100=67200TRY
‫׫‬KTn<KTort olduŒundanbunedenlekarotbasŦnçdayanŦmlarŦndandolayŦuygulanacakkesintitutarŦ;
KT=67200TRY’dŦr.
430.8.2 BETON KAPLAMA KALINLIöININ ùARTNAME DEöERLERøNøN ALTINDA

KALMASI
Tespit edilen herhangi bir bireysel karot uzunluŒunun (gerçekleƔen kaplama kalŦnlŦŒŦnŦn), projesinde
belirtilen kalŦnlŦktan (olmasŦ gereken kalŦnlŦk) 5 mm’den daha fazla bir sapma gösterirse, aƔaŒŦdaki
formüle görekesintiuygulanacaktŦr.
KesintihesaplanmasŦ,kaplamakalŦnlŦŒŦnŦnölçülenbireyseldeŒerleriüzerindenyapŦlmaktadŦr.
Tüm projede gerçekleƔen ortalama kaplama kalŦnlŦŒŦ (her 1000m2’de alŦnan 1’er karot numunelerinden
elde edilentekildeŒerlerinaritmetikortalamasŦ), projekalŦnlŦŒŦndanfazlaolmalŦdŦr.
GerçekleƔentekilkaplamakalŦnlŦŒŦprojekaplamakalŦnlŦkdeŒerinin%6’sŦndandahaeksikolamaz.KalŦnlŦk
azalmasŦbudeŒerinaltŦnadüƔeriseaitolduŒukaplamasökülüpyenidenyaptŦrŦlacaktŦr.
BudeŒerekadarolanazalmalardaiseaƔaŒŦdaverilenörnekteolduŒugibikesintiuygulanacaktŦr.
KT=fxBFxAn
BF=(TRY/m2 )olarakbirimfiyat.
Sayfa70/71

A=(m2 )olarakkesintiyapŦlacakalan
KT=KesintitutarŦ(TRY)
P= [(OlmasŦgerekenkalŦnlŦkͲ0.5(cm)Ͳ(varolankalŦnlŦk))/(OlmasŦgerekenkalŦnlŦk)]x100 (%)
f=PdeŒerinebaŒlŦkesintifaktörününTabloƔeklindegösterilmesi
Tablo8.1KaplamaKalŦnlŦŒŦKesintiFaktörüTablosu
P
0,5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
(%)
f 0,03 0,06 0,10 0,15 0,18 0,24 0,27 0,31 0,34 0,38 0,42 0,45 0,48 0,51 0,54 0,57 0,59 0,62 0,64
Örnek:
BF=100TRY/m2
A=1000m2
OlmasŦgerekenkalŦnlŦk=26.0cm
VarolankalŦnlŦk=24.5cm
P=[((26.0Ͳ0,5)Ͳ24.5)/26.0]x100=3.8(%)
f:0.17 (Tablo8.1’den)
KT=0,17x100x1000=17000TRY
430.8.3 BETON KAPLAMA BOYUNA YÜZEY PÜRÜZLÜLÜöÜNÜN ùARTNAME

DEöERLERøNøN ÜSTÜNDE KALMASI
YüzeyPürüzlülüŒünün(IRIdeŒerinin)ProfilometreileKontrolEdilmesi:
Beton yol kaplamasŦnŦn ölçülen pürüzlülük deŒerleri, aƔaŒŦda verilen Tablo 8.2’deki kriterlere göre
deŒerlendirilereködemeƔeklibelirlenecektir.
Tablo8.2BetonKaplamaYüzeyPürüzlülükKriterleriveÖdemebekilleri
Pürüzlülük(m/km)
IRIч1,60 Tamödeme
%5 Kesintili ödeme
1,61<IRI<1,74 Kesintiliödeme:kaplamatabakasŦyapŦmŦiçinyüklenicininteklifettiŒifiyat
üzerindenkesintiyapŦlacaktŦr.
%10 Kesintili ödeme
1,75<IRI<2,00 Kesintiliödeme:kaplamatabakasŦyapŦmŦiçinyüklenicininteklifettiŒifiyat
üzerindenkesintiyapŦlacaktŦr.
IRI>2,01 YenidenyapŦm
Not:
IRIdeŒerininizinverilenazamideŒerinüstündekalmasŦhalindetespitedilenalan(enazderzdenderze)
enaz10mm,enfazla30mmderinliktekaldŦrŦlŦr.YüzeynemlendirildiktensonraüreticisinintavsiyeettiŒi
süre içerisinde primer uygulanarak Epoxi harç ile proje seviyesinde doldurulur ve sŦkŦƔtŦrŦlŦr. Epoxi harç
donmadanöncefŦrçailemakrodokuverilir.
Sayfa71/71
Sayfa 1 / 4
TCK KARAYOLLARI BETON YOL REZİVE ŞARTNAMESİ İÇİN GÖRÜŞ VE

ÖNERİLER
430.1 GİRİŞ
Beton (rijit kaplamalı) yollar, çimento betonu ile yapılan ve üzerlerinden geçen dingil yüklerini tabana
ileten bir üstyapı kaplama ürünüdür. Bu yollar üstyapı tabanı üzerine yerleştirilen granüler alt
temel/temel tabakası, zayıf beton tabakası veya bitümlü tabaka üzerine serilmiş beton plaklardan
oluşur.
GÖRÜŞÜMÜZ: 430.1 GİRİŞ bölümünün yukarıdaki kısmın (sarı boyalı …veya bitümlü tabaka üzerine
serilmiş beton plaklardan oluşur.) için görüşümüz;
Bu ifadeden, beton yol plağının doğrudan doğruya bitümlü tabakanın üzerine oturtulacağı anlamı
çıkartılabilir. Bitümlü tabakanın üzerine beton plakların doğrudan oturtulması uygun olmaz.
Mevcut bitümlü kaplamalı yolların beton kaplamalı yollara dönüştürülmesi düşünülüyor ve
maksatla bu ifade yazılmış ise; Mevcut yollardaki bitümlü tabakaları kaldırmadan üzerine beton
kaplamalı yol yapılmasının istenmesi halinde, mevcut bitümlü kaplamanın üzerine granüler
karakterli bir düzeltme tabakası yapıldıktan sonra, bunun üzerine önce zayıf beton temel tabakası
ve daha sonra beton kaplama yapılmasının daha uygun olacağı.
ÖNERİMİZ: Yukarıdaki …bitümlü tabaka üzerine ifadesine “…bitümlü tabaka alt temel tabakası
olarak kabul edilerek ve bunun üzerine granüle karakterli bir düzeltme tabakası yapıldıktan sonra,
üzerine zayıf beton temel tabakası yapılmalı ve bunun üzerine de beton kaplama tabakası
yapılması .” Şeklinde bir açıklık getirilmesi. Önerimiz beton kaplamanın doğrudan bitümlü tabaka
üzerine oturtulması şeklindedir.

Beton yollarda kullanılacak olan beton, maruz kalacağı çevresel etkiler göz önüne alındığında
herhangi bir yapıdaki klasik betona kıyasla çok daha farklı özelliklere sahip olması gerektiğinden,
çimento tipi seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar bulunmaktadır. Beton yollarda farklı çevresel
etki sınıflarına maruz kalacak betonlar için kullanılması önerilen çimento tipleri TS EN 206, TS 13515,
TS 13353 standartlarında yer alan ve KYTŞ‐2013 Tablo 308‐25‐a, Tablo 308‐25‐b,Tablo 308‐25‐c’e
göre seçilecektir…
Yukarıdaki paragrafta yazılı olan TS 13515 standardının TS numarası 24.06.2016 tarikinde TS

13515/T1 olarak tadil olmuş. Şartname içerisinde diğer bölümlerinde yazılı olan TS standartların bu
anlamda kontrol edilerek değiştirilmesi. (TS 706 EN 12620 standardı, TS 706 EN 12620+A1 tadil
olmuş),(TS 10088 EN 932-3 standardı, TS 10088 EN 932-3/A1 tadil olmuş.) vs

Sayfa 2 / 4
“…Ayrıca yol kaplamasının iki tabaka halinde yapılması durumunda, her iki tabaka aynı tip ve
dayanım sınıfında çimento ile üretilmedir”. İfadesi için.
GÖRÜŞÜMÜZ: Beton kaplamalarda bir bütünlüğün olmasıdır.
ÖNERİMİZ: Beton yol kaplamaları iki tabaka halinde dökülmemeli. Tek tabaka halinde dökülmeli.
Bu durumda da tek tip çimento seçimi yapılmalı.
Not: Bu şartnamenin, Beton yollar şartnamesi revize kopyasının

430.6.2 BETON YOL KAPLAMALARININ YAPILMASI, 430.6.2.1 GENEL bölümünde “… Tek katmanlı
beton yol yapımında araç, gereç, personel, betonu serme ve beton finişer maliyetleri düşmektedir.
Ayrıca tek bir beton bileşiminin kullanımı nedeniyle beton üretimi daha kolaydır.” Denilmektedir.
430.2.6 LİFLER
Betonda lif kullanılması gerekli görülürse, çelik lifler TS EN 14889‐1, polimer lifler ise TS EN 14889‐2
standardına uygun ve CE belgeli olmalıdır.
Çelik lif için GÖRÜŞÜMÜZ: Beton yollarda kullanılacak çelik lifler yüzeye yakın olanlarının, beton
yol yüzeyinin herhangi bir nedenle aşınması ve/veya yüzeyden parça kopması halinde açığa çıkacak
olan çelik liflerin, trafikteki araçların tekerleklerine dolayısı ile araçlara çok büyük zarar verebilir.
ÖNERİMİZ: Beton yol kaplamalarında Çelik liflerin kullanılmaması.
430.3 BETON YOL KAPLAMALARI İÇİN GEREKLİLİKLER

430.3.1 BETON TASARIMI VE GEREKLİLİKLER

Bölümündeki tablo3.1 içerisinde yazılan,
.
Bakım/kür
*Uygulama sonrası en az 3 gün ıslak bakım yapılmalıdır.
*Sıvı kür malzemesinin su tutuculuğu en az 0,55kg/m2 olmalıdır.
*Hava sıcaklığı >30 C°, Relatif nem <%50, güçlü güneş ışınları, güçlü
rüzgar durumlarında ilave önlemler alınmalıdır.
*Uygulama sonrası en az 3 gün ıslak bakım yapılmalıdır. İfadesi için,
GÖRÜŞÜMÜZ: Yol kaplamalarında kimyasal-sıvı kür malzemeleri uygulanmalıdır.
ÖNERİMİZ: Tablo 3.1 içerisinde yazılı olan “Uygulama sonrası en az 3 gün ıslak bakım yapılmalıdır.” İfadesinin
kaldırılmasının uygun olacağı.
430.4.4 BAĞLANTI (ANKRAJ) DEMİRLERİ (TIE BARS)
…Bağlantı demirleri, kaplama kalınlığının alttan 1/3’lik kısmına yerleştirilir ve kaplama alt yüzeyinin en
az 5cm üzerinde olmalıdır. İfadesi için:
ÖNERİMİZ: 430.4.3 maddesindeki gibi; “Bağlantı demirleri plaka kalınlığının ortasına ve beton
kaplamanın eğimine göre monte edilmelidir. Yol ve yol yüzeyi eksenine paralel olmalıdır.” Şeklinde
değiştirilmelidir.
Sayfa 3 / 4

Beton yol bir ya da iki tabaka halinde yapılabilmektedir. İki tabakalı demek, beton kaplamanın farklı
bileşime sahip iki tabakadan (üst ve alt beton tabakası) oluştuğu anlamına gelmektedir.
ÖNERİMİZ: Beton yolun bir tabaka halinde yapılmasıdır.
430.6.2.8 Kaplamanın Bitirilmesi bölümü içerisinde yer alan:
430.6.2.8.1 Görünür Agregalı Yüzey Elde Edilmesi
Maddesi için GÖRÜŞÜMÜZ: 430.6.2.8.1 Görünür Agregalı Yüzey Elde Edilmesi

Başlığı altında yazılan bu bölümün çıkarılması ve ayrıca Yüzey geciktiricinin kullanılmaması.
430.6.2.8.2 Çelik Fırça İle Yüzeyin Bitirilmesi

Yapılan araştırmalarda çelik fırçanın kaplamada yol eksenine paralel çekilmesi halinde daha düşük
gürültü emisyonuna neden olduğu görülmüştür. Bu yöntem tercih edilmektedir. Boyuna dişler
yaklaşık (3x3x20)mm boyutlarındadır. Boyuna pürüzlendirme işlemi dokulandırma araçları ile
uygulanmalıdır. (Resim 6.7 ve 6.8)
Bu yöntemlerle, 20 mm düzgün aralıklarla ve 3‐5 mm derinliğinde çizgiler oluşturulur. (Resim 6.9)
Çelik fırça ile enine ve boyuna yüzey bitirme işlemi yüksek hız gerektiren yollarda tercih edilmelidir.
İfadesi için:
GÖRÜŞÜMÜZ: yol eksenine paralel-boyuna pürüzlendirme işlemi yapılan beton yol yüzeylerinde,
20mm düzgün aralıklarla ve 3-5mm derinliğinde oluşacak bu derinliklerde, yağış-yüzey sularının
birikmesine neden olacağı ve beton yüzeyini kolay kolay terk etmeyeceği için donma çözülmelerde
beton yüzeyine büyük zarar verirler.
ÖNERİMİZ: Beton yollarda boyuna pürüzlendirme işleminin yapılmaması.

Ayrıca, uygun olan Enine pürüzlendirme işleminin ise her tip düşük ve yüksek hız gerektiren tüm
beton yollarda uygulanmasının uygun olacağı.
430.6.2.9.2 Yüksek Sıcaklıklarda Beton Dökümü

Yüksek taze beton sıcaklıklarının olumsuz etkilerine karşı uygun tedbirler alınmalıdır, örneğin
Temel ıslatılarak serinletilmeli,
Karışım suyu soğutulmalı,
Kaba agreganın su püskürtülerek soğutulmalıdır.
Kaba agreganın su püskürtülerek soğutulmalıdır. İfadesi için;
GÖRÜŞÜMÜZ: Kaba agreganın su püskürtülerek soğutulması işleminde, kaba agregalar üzerinde

bulunan toz tanımındaki ince malzemeler, yıkanarak alt tarafta bulunan diğer agregalar üzerinde
toplanarak-birikim yapması söz konusudur.
ÖNERİMİZ: “ Kaba agreganın su püskürtülerek soğutulmalıdır.” İfadesinin yazılmaması.
430.6.3.3 Derzlerin Doldurulması

…Giderek daha çok, elastik sıkıştırılabilir bağlantı profilleri (Resim 6.22), yapı yöntemine bağlı olarak
açık profiller, içi boş ya da dolu profiller gibi kullanılmaktadır.
Sayfa 4 / 4
(Resim 6.22) şartname içerisinde bulunmamaktadır.
430.6.4.1 Kaplama Yapımı Sırasında ve Sonrasında Koruma Tedbirleri
“…Beton, 25‐30° C hava sıcaklıklarında, derzlerin kesilmesinden hemen sonra, kimyasal kür
yapılmasına ilave olarak en azından 3 kez, 2‐3 saat aralıkla tüm yüzey olarak ıslatılmalıdır.”
Bu konudaki;
GÖRÜŞÜMÜZ: Kimyasal kür yapıldıktan sonra, beton yüzeyini ayrıca ıslatmaya gerek olmamasıdır.
ÖNERİMİZ: Kimyasal kür yapılmalı. Ayrıca yüzey ıslatılmamalı.
430.6.4.2.1 Su Kürü
Söz konusu 430.6.4.2.1 Su Kürü maddesi için
GÖRÜŞÜMÜZ ve ÖNERİMİZ: Kimyasal kür yapılmalı, su kürü yapılmamalı şeklindedir.

TurkMMMB Gorus-Beton Yollar Tekn. Satrn

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TurkMMMB Gorus-Beton Yollar Tekn. Satrn

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EK-1: BETON YOLLAR TEKNiK ŞARTNAMESi

HAKKINDA TÜRK MÜŞAVİR MÜHENDİSLER

KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI

430.2.2.4 Agregaların Kimyasal Özellikleri ......................................................................................12

430.6.2.9 Normal Hava Sıcaklıklarında Beton Uygulaması ..............................................................46

430.7 KALİTE KONTROL DENETİMLERİ ......................................................................................... 56

Beton üstyapı tipleri:

x Derzli Donatısız Beton Kaplama,

x Derzli Donatılı Beton Kaplama,

x Sürekli Donatılı Beton Kaplama.

x Silindirle Sıkıştırılmış Beton Kaplamalardır.

x Yeterli işlenebilirlik süresi,

x Sertleşmiş beton ve bitmiş kaplamalarda;

430.2 BETON BİLEŞEN MALZEMELERİ İÇİN GEREKLİLİKLER

430.2.1.1 Çimentonun Fiziksel, Mekanik ve Kimyasal Özelikleri

430.2.1.2 Çimentodan Numune Alınması ve Uygunluk Testlerinin Yapılması

430.2.1.3 Çimento Seçimi

Çimento Çimento alkali içeriği Na2O eşdeğeri (%)

430.2.1.4 Betona Puzolanik Malzeme İlave Edilmesi

Kullanılan puzolanik malzemeler CE Belgeli olmalıdır. CE Belgeli puzolanik malzemelerin, ilgili

430.2.1.5 Çimentonun Depolanması

430.2.2.2 Alkali-Silika Reaksiyonu

1. TS 10088 EN 932-3’göre detaylı petrografik muayenede, agreganın mineral bileşiminde alkali

430.2.2.3 Agregaların Fiziksel, Mekanik Özellikleri

430.2.2.3.1 İnce Agregalar

Tablo 2.11 İnce Agregaya Ait Fiziksel ve Mekanik Özellikler

430.2.2.3.2 İri Agregalar

İri agregaya ait fiziksel ve mekanik özellikler Tablo 2.12’de verilmiştir.

Tablo 2.12 İri Agregaya Ait Fiziksel ve Mekanik Özellikler

Deney Şartname Limiti Deney Standardı

Los Angeles Parçalanma Direnci (500 devir)

Dmax ≥ 8mm agregaların

Dmax ≤ 8mm karışımlarda D ≤

430.2.2.4 Agregaların Kimyasal Özellikleri

CEM III dışında bir çimento ile yapılmış beton için:

CEM III ile yapılan betonlar için:

Asitte Çözünebilen Sülfat İçeriği:

a) Agregalar için kütlece % ≤ 0,2 (AS 0,2)

a) Agregalar için % ≤ 1 (S1)

430.2.2.5 Agrega Seçimi

430.2.3 BETON KARMA SUYU

430.2.3.1 Beton Karma Suyunun Özellikleri

DENEY Deney Metodu (TS EN 1008) Uygunluk Kriteri

430.2.3.1.1 Priz Süresi ve Dayanıma Etkisi

Çimento hamurunda priz süresi – TS EN 196 -3 Harç prizma dayanımı – TS EN 196 -1

Beton deney numunelerinin hazırlanması – TS EN 12390-2

Beton numunelerin basınç dayanımı tayini deneyi – TS EN 12390-3

430.2.3.1.2 Karışım Suyuna Ait Kimyasal Özellikler

Tablo 2.14 Karma Suyunun Azami Miktarları

Madde En fazla miktar (mg/L)

Tablo 2.15 Zararlı Maddelerle İlgili Şartlar

Madde En fazla miktar (mg/L)

430.2.3.1.4 Numune Alma

430.2.4 BETON KİMYASAL KATKI MADDELERİ

430.2.4.1 Kimyasal Katkı Kullanımı ve Özellikleri

CE işaretlemesi ve etiketlemesi olmayan beton kimyasal katkıları kullanılmamalıdır.

430.2.4.2 Akışkanlaştırıcı Katkılar

430.2.4.4 Priz Geciktirici Katkılar

430.2.4.5 Kimyasal Katkı Kullanım Miktarı

3 lt/m3 ve fazla miktarda kullanılan katkılar, su /çimento oranının belirlenmesinde su miktarına

430.2.4.6 Kimyasal Katkı Maddelerinin Testi İçin Numune Gönderilmesi

430.2.5 BETON MİNERAL KATKI MADDELERİ