You are on page 1of 32

qronika (2008-2009 ww.

simpoziumebi, konferenciebi, seminarebi

2008 wlis 10-12 aprils erevanSi gaimarTa armenologTa saerTaSori-


so seminari. xelnawerTa erovnuli centridan seminarze moxsenebebiT
wardgnen prof. zaza aleqsiZe (`armenologia saqarTveloSi: guSin, dRes,
xval~) da dali CitunaSvili (`xelnawerTa erovnuli centris somxur
xelnawerTa fondi~).

2008 wlis aprilSi iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwi-


fo universitetSi k. kekeliZis dabadebidan 129 wlisTavisadmi miZRvnil
yovelwliur samecniero konferenciaze xelnawerTa erovnuli centris
TanamSromelma, filol. mecn. doqt-ma maia rafavam waikiTxa moxsene-
ba: `somxur monofizitobasTan polemikis sakiTxebi arsen iyalToelis
`dogmatikonis~ mixedviT~.

2008 wlis 30 aprils TbilisSi Catarda qristianuli kvlevis saer-


TaSoriso centris III saerTaSoriso simpoziumi. xelnawerTa erovnuli
centri simpoziumze warmodgenili iyo maia rafavas moxsenebiT: `gare-
movliTi swavlulebis~ (eJgkuvklio paideiva) gagebisaTvis Zvel qarTul
mwerlobaSi~.

2008 wlis april-maisSi (29 aprili – 3 maisi) niqoziaSi moewyo kvipro-


logTa IV saerTaSoriso kongresi. xelnawerTa erovnuli centridan kon-
gresis muSaobaSi monawileobas iRebda darejan kldiaSvili. man waikiTxa
moxseneba Temaze: `Vardzia – Metochion of the Kykkos Monastery in Georgia and
its First Hegoumenos Protosynkellos Joachim, Abstracts~ (Lefkosia, 2008), p. 291-292.

2008 wlis ivlisSi moskovSi gaimarTa morigi saerTaSoriso konfe-


rencia – Ежегодная богословская конференция Православного Свято-Тихоновского
гуманитарного университета. konferenciaze xelnawerTa erovnuli centri
warmoadgina maia rafavam moxsenebiT: `Полемические сочинения против ар-
мянского монофизитства в древнегрузинской письменности~.

226
qronika

2008 wlis 4-6 maiss sxalTaSi Catarda andria pirvelwodebulisadmi


miZRvnili samecniero konferencia. xelnawerTa erovnuli centris Ta-
namSromelma maia rafavam konferenciaze waikiTxa moxseneba `bibliuri
citaciis Targmnis sakiTxebi `dogmatikonis~ ramdenime `Seiswaves~ mi-
xedviT.~

2008 wlis 6-9 maiss, poloneTSi, qalaq zakroCziSi, mimdinareobda sa-


erTaSoriso konferencia: `qristianuli xelovneba aziis, afrikisa da
evropis sazRvrebze~ (Christian Art on the Borderlands of Asia, Africa and Europe).
konferenciis muSaobaSi monawileoba miiRo xelnawerTa erovnuli cen-
tris TanamSromelma nino qavTariam. man konferenciaze waikiTxa moxsene-
ba `wignis mxatvrobis skola Sav mTaze: qarTuli da berZnuli mxatvruli
urTierTmimarTebis sakiTxi XI-XII saukuneebSi~. konferenciis masalebi
warmodgenilia veb-gverdze: www.cdh.ofmcap.pl/news/php .

2008 wlis 12-15 maiss moskovSi Catarda saerTaSoriso samecniero kon-


ferencia, miZRvnili istoriuli albaneTis sakiTxebisadmi: `Кавказские
народы и Албания~. konferenciaze xelnawerTa erovnuli centri warmo-
adgina prof. zaza aleqsiZem moxsenebiT: `Кавказская Албания в поисках фар-
ватера между Сцилой и Харибдой~.

2008 wlis 20 maiss ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo


universitetSi gaimarTa humanitarul mecnierebaTa fakultetis samec-
niero konferencia: „qvemo qarTli – istoria, kultura, xelovneba~. kon-
ferenciis muSaobaSi monawileoba miiRo xelnawerTa erovnuli centris
orma mecnierma: Temo jojuam (`pirRebulis monastris XII-XIII saukunee-
bis lapidarul warweraSi moxseniebuli dedofalT-dedofal rusudanis
vinaobisaTvis~) da guliko mWedliZem (`gudarexis monastris maSenebeli
rusudan dedofali~).

2008 wlis 29 maiss xelnawerTa erovnul centrSi gaimarTa arqi-


vTmcodneobis departamentis mier organizebuli samecniero konferen-
cia Temaze: `XIX-XX saukuneebis saqarTvelo - wyaroebi da kvlevebi~.
konferenciis muSaobaSi monawileobas iRebdnen Tbilisis saxelmwifo
universitetis humanitarul mecnierebaTa fakultetis mecnierebi. xel-
nawerTa erovnuli centridan moxsenebebiT wardgenen: goCa saiTiZe („ori
ucnobi evropuli wyaro „TurqeTis saqarTvelos~ Sesaxeb (XIX saukunis
70-iani wlebi~); eTer qavTaraZe („axali masalebi grigol robaqiZis cxo-
vreba-moRvaweobis Sesaxeb~); buba kudava, irma beriAZe („daviT urataZis
„tyve-kacis Canawerebi~ - II msoflio omis periodis axalgamovlenili
dRiuri~); apolon TabuaSvili („aleqsandre batoniSvilis politiku-
ri orientaciis sakiTxisaTvis~); erekle SveliZe („xelnawerTa erovnul

227
qronika

centrSi daculi wyaroebi varlam gelovanis cxovreba-moRvaweobis Se-


saxeb~); irma xositaSvili („sruliad saqarTvelos kaTalikos-patriarqi
ambrosi xelaia somex-qarTvelTa Sesaxeb~); qeTevan xiTariSvili („1832
wlis SeTqmulebis gamoZaxili qarTul literaturaSi mixeil javaxiS-
vilis „arsena marabdelis~ mixedviT~); Sorena murusiZe (`qarTuli fa-
Sisturi organizaciebi evropaSi XX saukunis 20-30-ian wlebSi~; nestan
bagauri (`daviT mefeTa-mefis identifikaciisaTvis. korideTis oTxTavis
minaweri Jan Cias-Zisa~); guliko mWedliZe (`XIX saukunis epistoleebi,
rogorc saistorio wyaro~).

2008 wlis 2-5 ivniss ivane javaxiSvilis istoriisa da eTnologiis


institutSi mimdinareobda samecniero konferencia, romelic mieZRvna
saqarTvelos saxelmwifoebrivi damoukideblobis aRdgenis 90 wlisTavs.
konferenciis muSaobaSi xelnawerTa erovnuli centridan monawileobda
Temo jojua, romelmac moxseneba waikiTxa daviT-garejis literaturu-
li skolis istoriidan (`dodorqis monastris skriptoriumi. XVII-XVIII
saukuneebi~).

2008 wlis 19-20 ivniss quTaisi maspinZlobda orientalistTa IV saer-


TaSoriso konferencias. xelnawerTa erovnuli centridan konferenciis
muSaobaSi monawileoba miiRo Turqologma cisana abulaZem. man waikiTxa
moxseneba: `Turqologiis ZiriTadi mimarTulebani saqarTveloSi~.

2008 wlis 28 ivniss TbilisSi gaimarTa vaxtang beriZis saxelobis sa-


erTaSoriso simpo­ziumi: `qarTuli xelovneba evropisa da aziis kultu-
raTa konteq­st­Si~. xelnawerTa erovnuli centris TanamSromelma, nino
qavTariam waikiTxa moxseneba: `XII-XIII saukuneebis qarTul oTxTavTa ga-
formebis mxatvruli aspeqtebi~.

2008 wlis ivnisSi kviprosze Catarda epifane kviprelis saiubileo Ta­


riRisadmi miZRvnil saerTaSoriso konferencia, sadac gaigzavna maia  ra-
favas moxseneba: `epifane kviprelis anakefalaiosis recefciisaTvis QZvel
qarTul mwerlobaSi~ (Pour la reception d’Anakephalaiosis d’Épiphane de Cypre
dans l’ancienne literature géorgienne).

2008 wlis 6-11 ivliss kembrijis universitetSi mimdinareobda isl-


amuri xelnawerebisadmi miZRvnili IV saerTaSoriso konferencia. xel-
nawerTa erovnuli centridan konferenciaze wakiTxul iqna moxseneba:
Islamic World and its Christian Neoghbours: Georgian-Persian, Persian and Ottoman
Illuminated Historical Documents in Georgian Archives and Museums (Tanaavtorebi:
darejan kldiaSvili, Tamar abulaZe, irina koSoriZe).

228
qronika

2008 wlis 16-19 oqtombers miCiganis universitetSi Catarebul sa-


erTaSoriso konferenciaze: `somxuri apokalipturi tradicia da kom-
peratiuli perspeqtivebi~, xelnawerTa erovnuli centridan moxseneba:
`grigol ganmanaTleblisa da sahak parTelis xilvaTa qarTuli versiebi
da maTi asaxva Zvel qarTul wyaroebSi~ waikiTxa zaza aleqsiZem.

2008 wlis 18-19 dekembers iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis


saxelmwifo universitetsa da saqarTvelos erovnul akademiaSi Catarda
akademikos sergi jiqias dabadebidan 110 wlisTavisadmi miZRvnili samec-
niero sesiebi. xelnawerTa erovnuli centridan sesiebze moxsenebebiT
gamovidnen cisana abulaZe (ori moxseneba) da goCa saiTiZe: cisana abu-
laZe: 1. `saqarTvelos erovnuli arqivis #(fondi 1550) daculi osmaluri
sigelebi~; 2. `akademikos sergi jiqias cxovreba da samecniero-pedago-
giuri moRvaweoba~. goCa saiTiZe, „masalebi qarTuli diplomatiis isto-
riidan (samcxe-saaTabagos mTavris manuCar I jayelis 1579 wels stambul-
Si vizitis amsaxveli ucnobi osmaluri miniatura)~.
2008 wlis 23 dekembers xelnawerTa erovnul centrSi gaimarTa ar-
qivTmcodneobis departamentis mier organizebuli samecniero konfe-
rencia, romelic mieZRvna gamoCenili mecnierisa da sazogado moRvawis
mixeil TamaraSvilis dabadebidan 150 wlisTavs. xelnawerTa erovnuli
centridan moxsenebiT wardgnen: irma beriZe („mixeil TamaraSvili (Ziri-
Tadi Strixebi cxovreba-moRvaweobis istoriidan~); qeTevan xiTariSvili
(„alfons xiTariSvilis werilebi mixeil TamaraSvilisadmi qarTvel ka-
TolikeTa devnis Sesaxeb~); goCa saiTiZe, Tamaz gogolaZe („iohan hainrix
cedleris enciklopediis cnobebi saqarTvelos Sesaxeb (XVIII saukunis I
naxevari~); erekle SveliZe („giorgi dekanoziSvilis werilebi nino yi-
fianisadmi Jenevis konferenciis Sesaxeb~); vladimer kekelia („kidev er-
Txel qarTvelebisa da tamplierebis urTierTobis Sesaxeb wminda miwaze
XII saukuneSi~); apolon TabuaSvili („samarTalwarmoeba XVIII saukunis II
naxevris qarTl-kaxeTis samefoSi~).
2008 wlis 23 dekembers saqarTvelos erovnuli muzeumis sabWoTa
okupaciis muzeumSi gaimarTa samecniero sesia, romelic mieZRvna prof.
mixeil (mixako) wereTlis dabadebidan 130 wlisTavs. xelnawerTa erov-
nuli centridan masSi monawileobda eTer qavTaraZe, romelmac waikiTxa
moxseneba: „informacia mixeil (mixako) wereTlis arqivis Sesaxeb~.
2009 wlis 15-22 aprils xelnawerTa erovnul centrSi programa
`samSoblosTan~ erTad gaimarTa XX saukunis cnobili qarTveli emig­
ranti moRvaweebis, akaki da Tamar papavebis xsovnis kvireuli, romlis
farglebSi 21 aprils Catarda samecniero konferencia – `axali masalebi
qarTuli emigraciis istoriisTvis~. konferenciaze moxsenebiT wardgnen:

229
qronika

goCa saiTiZe (arqivTmcodneobis departamentis xelmZRvaneli), `axali ma-


salebi akaki da Tamar papavebis cxovreba-moRvaweobidan~ (XX saukunis
10-50-iani ww.)~ (Tanamomxsenebeli gela saiTiZe) da erekle SveliZe, `aka-
ki papavas mimowera socialist-federalistTa partiis 50-e wlisTavTan
dakavSirebiT (Tanamomxsenebeli dimitri SveliZe).
2009 wlis 30 aprils xelnawerTa erovnuli centris TanamSromelma
goCa saiTiZem iv. javaxiSvilis sax. Tbilisis saxelmwifo universitetSi,
akad. k. kekeliZis dabadebidan 130 wlisTavisadmi miZRvnil samecniero
konferenciaze waikiTxa moxseneba Temaze: „masalebi akad. korneli keke-
liZis cxovreba-moRvaweobis istoriidan (XX saukunis 20-30-iani wlebi)~.

2009 wlis 27 maiss xelnawerTa erovnuli centrSi gaimarTa


arqivTmcodneobis departamentis mier organizebuli samecniero kon-
ferencia: `XIX-XX saukuneebis saqarTvelo - wyaroebi da kvlevebi~.
xel­nawerTa erovnuli centridan moxsenebebi waikiTxes: Sorena murusi-
Ze, erekle SveliZe („qarTvel mxedarTa darazmulobis istoriisaTvis~);
goCa saiTiZe („axali masalebi espaneTis qarTuli saTvistomos istorii-
saTvis (XX saukunis 40-50-iani wlebi)~.

2009 wlis 30 maiss arqivTmcodneobis departamentis xelmZRvanelma


goCa saiTiZem quTaisis akaki wereTlis saxelmwifo universitetSi gamar-
Tul II respublikur samecniero konferenciaze: „saqarTvelos istoriis
problemuri sakiTxebi~ waikiTxa moxseneba Temaze: „ucnobi dokumentebi
general giorgi kvinitaZis cxovreba-moRvaweobis istoriidan (XX sauku-
nis 60-iani wlebi)~.

2009 wlis 12-16 seqtembers sapatriarqos wmida andria pirvelwode-


bulis saxelobis universitetSi Catarda grigol feraZis dabadebidan
110 wlisTavisadmi miZRvnili saerTaSoriso patristikuli konferencia.
xelnawerTa erovnuli centridan masSi monawileoba miiRes Tamar oTx-
mezurma, Tina ceraZem da lela xoferiam.

2009 wlis 14 seqtembers ivane javaxiSvilis saxelobis istoriisa da


eTnologiis institutis axali da uaxlesi istoriis ganyofilebis mud­
mivmoqmed seminarze Sorena murusiZe warsdga moxsenebiT: `amerikuli
komitetis mier antibolSevikuri koaliciis Seqmnis mcdeloba (visbade-
nis da Starenburgis konferenciebi)~.

2009 wlis 12-16 seqtembers TbilisSi, saqarTvelos sapatriarqos


wm. andria pirvelwodebulis saxelobis qarTul universitetSi Catar-
da wminda mRvdelmowame grigol feraZis dabadebidan 110 wlisTavisad-
mi miZRvnili saerTaSoriso patristikuli konferencia. konferenciaze
moxsenebebiT gamovidnen xelnawerTa erovnuli centris TanamSromlebi:

230
qronika

lela xoferia, Tina ceraZe (`sankt-peterburgis aRmosavleTmcodneobis


institutis xelnawerTa koleqciis siaxleni~), Tamar oTxmezuri (`gri-
gol nazianzelis `sityvanis~ komentarebi qarTul mTargmnelobiT tra-
diciaSi~).

2009 wlis 25-27 seqtembers Tbilissa da axlcixeSi mimdinareobda sa-


erTaSoriso konferencia `bizantinologia – 3~. konferenciis muSaobaSi
xelnawerTa erovnuli centridan monawileobas iRebda 10 TanamSromeli:
nino meliqiSvili (`qarTuli naTargmni da originaluri homileti-
kuri mwerloba~); maia rafava (`aleqsandriuli neoplatonuri skolis
tradiciebis asaxva Zvel qarTul mwerlobaSi~); dali CitunaSvili (`didi
svinaqsarisaTvis~ darTuli giorgi mTawmidelis anderZebi~); vladimer
kekelia (`somxuri eklesia-monastrebis nusxa wmida miwaze~); nestan ba-
gauri (`daviT mefeTa-mefis~ identifikaciisaTvis (korideTis oTxTavis
minaweri Jan Cias-Zis~); nino qavTaria (`antioqiis qarTuli memkvidreo-
ba: mxatvrulad gaformebuli xelnawerebi~); nana Cikvatia (`arsen iyal-
Toelis `dogmatikonis~ Semcveli xelnawerebis tipologizaciisaTvis~);
qeTvan asaTiani (`qarTvel wmindanTa xseneba ramdenime uZvelesi wyaros
mixedviT~); daviT Sengelia (`terminebi da Sesatyvisobebi arsen vaCesZis
mier Targmnil `gamokrebani wamebaTani~-Si); darejan kldiaSvili (`uc-
nobi masalebi konstantinopolis monastrebis Sesaxeb XI saukunis 30-iani
wlebis qarTul wyaroebSi – monasteri didi kestori~).

I saerTaSoriso simpoziumi `qarTuli xelnaweri~

2009 wlis 19-25 oqtombers TbilisSi, xelnawerTa erovnul centr-


Si, saqarTvelos parlamentis patronaJiT Catarda I saerTaSoriso sim-
poziumi: `qarTuli xelnaweri~. simpoziumis muSaobaSi monawileobas
iRebdnen mecnierebi humanitaruli profilis qarTuli samecniero dawe-
sebulebebidan (ivane javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universiteti,
saqarTvelos erovnuli muzeumi, ilia WavWavaZis saxelmwifo universite-
ti, SoTa rusTavelis literaturis instituti, quTaisis akaki wereTlis
saxelmwifo universiteti, giorgi wereTlis sax. aRmosavleTmcodneobis
instituti, soxumis universiteti, goris universiteti, saqarTvelos
teqnikuri universiteti, sapatriarqos wmida andria pirvelwodebulis
saxelobis universiteti) da mowveuli stumrebi safrangeTidan (bernar
utie, Jak sikri), amerikis SeerTebuli Statebidan (timoTi gruvi, pol
krego, maikl felfsi), niderlandebidan (albert Ten-qeiTi), italiidan
(gaga SurRaia), iranidan (bahram amirahmadiani, hosein ahmadi) iaponiidan
(hirotake maeda), somxeTidan (paruir muradiani), Sveicariidan (marko

231
qronika

jiolito), espaneTidan (mark guskini), germaniidan (iost giperti), Cexe-


Tidan (ulrih zdeneki).
simpoziumi, warmodgenili moxsenebebis Sesabamisad, muSaobda ramde-
nime seqciad: kodikologia-teqstologia, wyaroTmcodneoba-diplomati-
ka, RvTismetyveleba/filosofia, kulturis kvlevebi, wignis xelovneba,
digitalizacia/restavracia-konservacia.
xelnawerTa erovnuli centris mecnierebma sxvadasxva seqciebze
waikiTxes Semdegi moxsenebebi: lamara qajaia (`xanmeti palimfsestebis
Seswavlis istoria~); ciala qurcikiZe (`Zveli aRTqmis wignTa qarTuli
Targmanebis gamocemisa da Seswavlis istoriisTvis~); vladimer kekelia
(`ioane varZielis anderZis daTariRebisaTvis~); Temo jojua (`qarTl-
kaxeTis sakaTalikoso mamulebis siTarxnis gujris Tavdapirveli teqstis
dadgenisaTvis~); buba kudava (`kidev erTxel daviT aRmaSeneblis anderZis
nayalbevobis Sesaxeb~); mzia surgulaZe (`qarTuli wyaroTmcodneoba xel-
nawerTa erovnul centrSi (1959-2009 ww.)~); eka duRaSvili (`iadgari – adre-
bizantiuri himnografiis amsaxveli Zegli~); qeTevan tatiSvili (`anton I
kaTalikosiseuli sadResaswaulo~); dali CitunaSvili (`venur xelnawerSi
daculi `qeba¡ qebaTa~ (teqstologiuri kvleva)); nino meliqiSvili (`ioane
oqropiris TxzulebaTa Semcveli krebuli `margaliti~); maia rafava (`le-
genduri gadmocemebi grigol nazianzelis Sesaxeb~ (ori qarTuli Zeglis
mixedviT)); lela SaTiriSvili, Tea qarTveliSvili (`polemikuri Txzuleba
`£seneba¡ sityvis-gebisa¡ da sasjelisa¡ SjulisaT¢s qristianeTa¡sa da sar-
kinozTa~ (istoriul-filologiuri analizi)); Tamar abulaZe (`qarTuli
samecniero Sinaarsis xelnawerebi da aRmosavluri kulturuli tradi-
cia~); cisana abulaZe (`aRmosavleTmcodneTa kvlevis ZiriTadi mimarTu-
lebani xelnawerTa erovnul centrSi~); rusudan gvaramia, nana yanCaveli
(`xelnawerTa erovnuli centris Sua aziis arabul xelnawerTa koleqcia~
(zogadi mimoxilva)); Tamar oTxmezuri, qeTevan bezaraSvili (`xelnawerTa
erovnuli centris berZnuli koleqcia~); lia samyuraSvili (`X-XIII sau-
kuneebis qarTuli samedicino wignebi da maTi arabuli wyaroebi~); elene
cagareiSvili (`qarTuli armenologiis istoriidan~); paata nacvliSvili
(`argentinis qarTuli emigraciis saarqivo memkvidreoba~); goCa saiTiZe,
eTer qavTaraZe (`arqivTmcodneoba xelnawerTa erovnul centrSi~); vasil
TargamaZe (`digitalizaciis laboratoria xelnawerTa erovnul centr-
Si~); xaTuna bainduraSvili (`xelnawerTa erovnul centrSi daculi erTi
muslimuri katexizmos Sesaxeb~); Tina ceraZe, lela xoferia (`vaxuSti ba-
grationis galeqsili biblia~ (sankt-peterburgSi daculi avtografuli
nusxis mixedviT); a darejan kldi­aSvili (`ruseTis imperatrica ekateri-
nesa da petre I-is feradi graviura xelnawerTa erovnuli centris isto-
riuli dokumentebis fondidan~); nino qavTaria (`aTabagTa karis skripto-

232
qronika

riumi XV-XVI saukuneebSi~); nana Cikvatia (`anastasi sinelis `winamZRuar-


Si~ daculi erTi ikonografiuli gamosaxulebis Sesaxeb~); nana TargamaZe
(`sabiblioTeko saqme xelnawerTa erovnul centrSi~); elene maWavariani
(`qarTul moxatul xelnawerTa Seswavlis istoria~); lela qurdaZe (`sa-
gamofeno saqme xelnawerTa erovnul centrSi~); nestan CxikvaZe, maia ka-
ranaZe (`uZvelesi qarTuli ydebi svanuri koleqciidan~); eTer ediSera-
Svili (`XVI-XVII saukuneebis mxatvrobis tendenciebi TavaqaraSviliseuli
`vefxistyaosnis~ miniaturebSi~).

proeqtebi

2008 wlis miwuruls dasrulda Sveicariis mecnierebis erovnuli


fondis mier dafinansebuli proeqti: „dodorqis monastrisa (VI-
XVIII ss.) da gansaSoris savanis (daaxl. VI-IX ss.) Seswavla bizantiuri
da aRmosavleTis qristianobis tradiciebis fonze~ (samecniero
xelmZRvaneli: m. qavTaria). xelnawerTa erovnuli centridan proeqtSi
monawileobda Temo jojua.

2008 wels xelnawerTa erovnul fondSi dasrulda rusTavelis fon-


dis mier dafinansebuli ori sagranto proeqti: `qarTuli naTargmni ho-
miletika~ (samecniero xemZRvaneli enriko gabiZaSvili); 2. ~Zveli qarTu-
li saRvTismetyvelo-filosofiuri terminologia~ (proeqtis samecnie-
ro xelmZRvaneli damana meliqiSvili), xelnawerTa erovnuli centridan
monawileobdnen: maia rafava, nana Cikvatia).

2008 wlis ianvarSi xelnawerTa erovnulma centrma miiRo rusTave-


lis fondis dafinanseba sam sagranto proeqtze: 1. „qarTuli sasuliero
mwerlobis istoria~ (samecniero xelmZRvaneli maia rafava). proeqtis
mizania Sejamebulad asaxos Zveli qarTuli saeklesio mwerlobis (ori-
ginaluri da naTargmni) sferoSi ukanaskneli aTwleulebis ganmavlobaSi
Catarebuli mravalferovani samecniero kvlevebis Sedegebi; 2. `qarTu-
li xelnaweri wigni~ (samecniero xelmZRvaneli nestan CxikvaZe). proeqti
miznad isaxavs qarTuli xelnaweri wignis, rogorc Sua saukuneebis qar-
Tuli kulturis ganuyofeli nawilis yovelmxriv (dargobrivi da Jan-
robrivi, gaformebis wesebi, teqnologia) Seswavlas; 3. `qarTuli, spar-
suli da osmaluri moxatuli dokumentebi saqarTvelos siZveleTsaca-
vebidan~ (monacemTa baza, veb-gverdi, albomi) (samecniero xelmZRvaneli
darejan kldiaSvili).

233
qronika

2009 wlis oqtomberSi xelnawerTa erovnul centrSi dasrulda ru-


sTavelis fondis mier 2006 wels dafinansebuli proeqti `IV-XVIII ss.
qarTveli istoriuli moRvaweni~ (www.qim.ge) (samecniero xelmZRvaneli
mzia surgulaZe).

gamocemebi

darejan kldiaSvili, qarTuli samonastro sulTa matianeebi, I, sinas


wm. ekaterines monastris qarTvelTa eklesiis sulTa matiane. gamomcem-
loba nekeri, Tbilisi, 2008 (205 gv.).
maia SaorSaZe, ninowmidis saepiskoposo, saqarTvelos eklesiis isto-
ria, 3. gamomcemloba `artanuji~, 2008 (189 gv.).
elene maWavariani, `wignis xelovneba Zvel saqarTveloSi~, Tbilisis
universitetis gamomcemloba, 2008 (179 gv.).
xelnawerTa erovnuli centris mTavari mecnieris, z. aleqsiZis mo-
nawileobiT 2008 wels gamomcemloba `brepolsma~ gamosca: The Caucasian
Albanian Palimpsests of Mt.Sinai. Edited by J.P.Gippert, W. Schulze, Z. Aleksidze, J.P.
Mahé– Brepols – 2008. [vol.I–252 p. vol. II –142 p.]. Monumenta Paleographica Me-
diiaevi Series Ibero-Caucasica.
solomon aslaniSvili-bavreli, werilebi „osmalos saqarTveloze~,
teqsti gamosacemad moamzades, Sesavali werili, SeniSvnebi da saZieble-
bi daurTes lela qurdaZem da goCa saiTiZem, gamomcemloba „artanuji~,
Tbilisi, 2008 (224 gv.).
enriko gabiZaSvili, Zveli qarTuli mwerlobis naTargmni Zeglebi,
bibliografia, III, homiletika, Tbilisi, 2009 (579 gv.).
enriko gabiZaSvili, Zveli qarTuli mwerlobis naTargmni Zeglebi, bib­
liografia, 4, bibliologia, egzegetika, apokrifebi, Tbilisi, 2009 (486 gv.).
nino meliqiSvili, `bibliur wignTa Zveli qarTuli Targmanebi~,
saxelmZRvanelo umaRles saswavlebelTa Sesabamisi ganxris studente-
bisaTvis. gamomcemlobaLO`alilo~, Tbilisi, 2009 (316 gv.).
gulnara mWedliZe, gudarexis monasteri (qvemo qarTlis samonastro
senioriebis istoriidan, gamomcemloba `universali~, 2009 (140 gv.). ne-
stan CxikvaZe, lela SaTiriSvili, maia karanaZe, qarTuli xelnaweri wigni
(vebgverdis Seqmna), konferenciis masalebi, Tbilisi, 2009 (35 gv.).

234
qronika

samecniero sacnobaro literatura

xelnawerTa aRwerilobebi, Tematuri katalogebi

1. 2008-2009 wlebSi xelnawerTa erovnul centrSi Sesrulda 35 erTeu-


li berZnuli xelnaweris aRweriloba (Tamar oTxmzuri, qeTevan bezara-
Svili, eleqtronuli versia). miuxedavad mcirericxovnebisa, koleqciaSi
warmodgenili xelnawerebis qronologiuri CarCo (IX-XIX ss.) da maTSi
Setanili Txzulebebis farTo Janrobrivi speqtri saintereso masalas
iZleva bizantiuri da postbizantiuri xelnaweri wignisa da, zogadad,
berZnuli mwignobrobis istoriis SeswavlisaTvis. Janrobrivi Tval-
sazrisiT koleqciaSi gamoiyofa Semdegi ZiriTadi jgufebi: bibliuri
wignebi, bibliuri egzegetika, homiletika, liturgika. aRwerilobaSi
warmodgenilia xelnawerTa kodikologiur-paleografiul Tavisebure-
bani, Sinaarsobrivi Sedgeniloba da bibliografia.
2. antioqiaSi gadawerili qarTuli xelnawerebis katalogi (Tamar
oTxmzuri, qeTevan bezaraSvili; eleqtronuli versia). katalogSi Tav-
moyrilia cnobebi uSualod antioqiis monastrebSi gadawerili qarTuli
xelnawerebis (11 erTeuli) Sesaxeb. katalogSi gaTvaliswinebulia xelna-
weris TariRi da tipi; gadamwerebi da momgeblebi; gadaweris konkretuli
adgili; xelnaweris istoria; xelnaweris SeqmnasTan dakavSirebuli per-
sonalia da toponimebi; bibliografiuli SeniSvnebi.
3. 2009 wels dasrulda peterburgis aRmosavleTmcodneobis insti-
tutis qarTuli koleqciis xelnawerebis aRwerilobis (70-mde erTeuli)
rusuli da qarTuli versiebi (proeqti daiwyo 2005 wels. Semsruleb-
lebi: Tina ceraZe, lela xoferia; eleqtronuli versia). aRwerilobas
axlavs 13 tipis saZiebeli (pirTa, geografiul saxelTa, xelnawerebis
gadamwerTa, xelnawerebis gadaweris adgilTa, ucxoenovani minawerebis,
etratze nawer xelnawerTa, palimfsestur xelnawerTa, mxatvruli ga-
formebis, konvolutebis, monogramian xelnawerTa, qronologiuri, Sif-
robrivi, bibliografiul SemoklebaTa saZieblebi). aRwerilobis rusuli
versia dasabeWdad gadaeca gamomcemlobas Восточная Литература, moskovi
(redaqtori peterburgis universitetis profesori, elena meSCerskaia).
rusul mxaresTan SeTanxmebiT, qarTulenovani versiis gamocema SesaZle-
beli gaxdeba mxolod `aRwerilobis~ rusuli versiis publikaciis Sem-
deg.
4. 2008-2009 wlebSi momzadda xelnawerTa erovnul centrSi daculi
somxuri xelnawerebisa da fragmentebis (mxolod etratze Sesrulebul-
Ta) aRweriloba (zaza aleqsiZe, dali CitunaSvili, eleqtronuli ver-
sia). aRwerilobaSi miTiTebulia cnobebi xelnawerebis Seqmnis adgilis,

235
qronika

damkveTisa da Semsruleblebis, teqstis raobis Sesaxeb. Setanilia isto-


riuli Rirebulebis kolofonebi.
5. 2008 wels dasrulda sparsuli wyaroebidan momdinare qarTuli
samecniero Txzulebebis anotirebuli katalogi (Tamar abulaZe, ele-
qtronuli versia). katalogSi aRnusxulia xelnawerTa erovnul centrsa
da saqarTvelos erovnul arqivSi daculi qarTuli da sparsuli xel-
nawerebi, romlebic Seicaven astronomiul-astrologiur da kalendar-
ul masalas, samedicino traqtatebs, geografiul, qimia-mineralogiuri
Sinaarsis Txzulebebs, saxelmZRvaneloebsa da specialur leqsikonebs.
katalogs daerTvis sparsul samecniero TxzulebaTa Semcveli xelna-
werebis anotirebuli nusxa; Sesavali, sadac warmodgenilia qarTuli
samecniero Txzulebebis dargobrivi daxasiaTeba qarTul-aRmosavluri
kulturuli urTierTobis konteqstSi.
6. 2008-2009 wlebSi aTonuri xelnawerebis anderZ-minawerebis mixed-
viT momzadda pirTa da geografiul saxelTa anotirebuli katalogi (eka
duRaSvili, qeTevan tatiSvili; eleqtronuli versia).

arqivebi. axali katalogebi

2008-2009 wlebSi xelnawerTa erovnuli centris arqivTmcodneobis


departamentSi dasrulda saqarTvelos saistorio da saeTnografio
sazogadoebis arqivis da qarTveli mecnierebis da sazogado moRvawee-
bis 20-mde piradi arqivis damuSaveba-katalogizacia. esenia: grigol
lorTqifaniZis, Temur nucubiZis, episkopos petre konWoSvilis, niko
samadaSvilis, aruTin Tumanianis, daviT gvritiSvilis, pavle akobias, mi-
xeil kekeliZis, giorgi lomTaTiZis, aleqsandre lomTaTiZis, valerian
cagareiSvilis, ioseb yifSiZis, mose ToiZis, elefTer andronikaSvilis,
Salva amiranaSvilis, viqtor kupraZis, ivane sturuas, nino RoRoberiZis
piradi arqivebi.
2008-2009 wlebSi dasrulda pirad arqivebSi daculi fotoebis iden-
tifikacia da momzadda foto-katalogi. dasrulda cnobili rusi mec-
nieris, evgeni veidenbaumis (1845-1918) mier momzadebuli `kavkasiis moR-
vaweTa enciklopediuri leqsikonis~ redaqtireba. 2010 wels ganzraxu-
lia leqsikonis gamocema.

236
qronika

sazogadoebasTan urTierToba

gamofenebi

`qarTuli xelnaweri wigni~

2008 wlis 12 ianvars gaixsna xelnawerTa erovnuli centris ZiriTadi


gamofenis ganaxlebuli versia saxelwodebiT `qarTuli xelnaweri wigni~.
gamofenaze qronologiuri TanmimdevrobiTaa warmodgenili VII-XVII sau-
kuneebis qarTuli saero da sasuliero xelnaweri wignebis mniSvnelovani
nusxebis aslebi. xelmZRvaneli - lela qurdaZe; saganmanaTleblo pro-
gramis koordinatori - eTer ediSeraSvili.
gamofenis farglebSi momzadda saganmanaTleblo programa skolis
moswavleebisTvis da studentebisTvis. programis ZiriTadi sakiTxebia:
1. xelnawerTa erovnuli centri; 2. qarTuli xelnaweri wigni; 3. qar-
Tuli damwerlobis ganviTareba; 4. xelnaweri wignis miniatura; 5. Zveli
qarTuli mwerlobis kerebi; 6. kaligrafebi, gadamwerebi, momxatvelebi;
7. saweri masala da misi damzadeba; 8. terminTa ganmartebani.
saganmanaTleblo programis erT-erTi mniSvnelovani aspeqti bavS-
vebisaTvis TamaSis SeTavazebaa – eqsponatis Cveneba da Txovna aRwer-
on sakuTari STabeWdilebebi, `waikiTxon~ Zegli da ifiqron garkveul
Temaze. es maT exmareba iswavlon eqspoziciis daTvaliereba da daTva-
lierebis Sedegad miRebuli informaciis damuSaveba.

`dedaena~

14 aprils dedaenis dRisadmi miZRvnil aqciaTa farglebSi, xelnaw-


erTa erovnuli centris sagamofeno darbazSi gaixsna gamofena saxelwo-
debiT `dedaena~ (xelmZRvaneli - Tamar gegia, lela qurdaZe).
cnobilia, rom didi qarTveli sazogado moRvawe, pedagogi da pub-
licisti iakob gogebaSvili gansakuTrebuli pasuxismgeblobiT moekida
pirveli saymawvilo saxelmZRvanelos Sedgenas. mis pirad arqivSi uamra-
vi masala inaxeba, romelic naTlad asaxavs im mondomebas da rudunebas,
rac TiToeul sityvasTan, winadadebasTan, Tu meTodis niuansebTanaa
dakavSirebuli. eqspoziciaze warmodgenili iyo iakob gogebaSvilis av-
tografuli werilebi `deda enisa~ da qarTuli enis Sesaxeb, Smerlingis
ilustraciebi i. gogebaSvilis moTxrobisaTvis `iavnanam ra hqmna~; i. go-
gebaSvilis sxva sabavSvo Txzulebebze Sesrulebuli ilustraciebi.
gamoifina @`deda enis~ pirveli gamocemebi qarTul da afxazur enebze
da `deda enis~ Zveli kliSeebi.
gamofenis farglebSi momzadda saganmanaTleblo programa zogadsa-
ganmanaTleblo skolebis dawyebiTi klasis moswavleTaTvis.

237
qronika

`xelnawerTa erovnuli centri 50~


2008 wlis 30 ivniss xelnawerTa erovnul centrSi gaixsna cen-
tris (k. kekeliZis saxelobis xelnawerTa institutis) daarsebidan 50
wlisTavisadmi miZRvnili gamofena (xelmZRvanelebi – Tamar gegia, lela
qurdaZe).
gamofenaze xelnawerTa erovnul centrSi daculi qarTuli da
ucxoenovani xelnawerebis Zvirfasi nimuSebi, ZvelnabeWdi gamocemebi da
centris damaarseblis, prof. i. abulaZis piradi werilebi da fotoma-
sala gamoifina.
qarTuli fondidan warmodgenili iyo X-XIX saukuneebis xelnawerebi,
romelTa Soris gansakuTrebiT aRsaniSnavia: miqael modrekilis sagalo-
belTa krebuli (S-425, 978-988 ww.), palimfsesti (H–2065, qveda teqsti VIII
s., zeda – XI s.), astrologiuri traqtati (A-65, 1188-1210 ww.), daviTni
(H-1665, XV s.), wereTliseuli `vefxistyaosani~ (H-54, 1680 w.), XVII-XVIII
sau­ kuneebis oqroTi da vercxliT moWedili miniaturuli xelnawerebi,
georgievskis traqtati (1783 w.)... qarTul xelnawerTa umetesobas mdi-
drulad Semkuli cnobili oTxTavebi Seadgenda: jruWi I (H-1660, 930-940
ww.), alaverdi (A-484, 1054 w.), jruWi II (H-1667, XII s.), gelaTi (Q-908, XII
s.), wyarosTavi (Q-907, XII s.), berTa (Q-906, XII s.), tbeTi (Q-929, XII s.) da
sxva oTxTavebi.
saiubileo gamofenis ucxoenovan nawilSi damTavlierebels saSu-
aleba hqonda enaxa berZnuli (XI s.), eTiopuri (X-XI ss.), siriuli (XVII-
XVIII ss.), somxuri (XVI s.), Zvelgermanuli (XVII s.), monRoluri, ebrauli
(XVI s.) xelnawerebi, aseve istoriuli dokumentebi da sigelebi.
gamofenaze warmodgenili masala mravalmxriv asaxavda qarTuli xel-
naweri wignis xelovnebis maRal dones da saqarTvelos gare samyarosTan
kulturuli integraciis uwyvet process.

gamofena patriarqebis vizitis sapativcemulod

2008 wlis 29 ivliss xelnawerTa erovnul centrs sruliad saqarT-


velos kaTolikos-patriarqi, uwmidesi da unetaresi ilia II da aleqsan-
driisa da sruliad afrikis papi da patriarqi, unetaresi Teodore II
ewvivnen. stumrebis sapativcemulod moewyo gamofena, romelzedac war-
modgenili iyo qarTuli da berZnulenovani xelnawerebi, aseve saqarTve-
lo-saberZneTis urTierTobis amsaxveli saarqivo masala (xelmZRvaneli
– lela qurdaZe).
gamofena gaxsna xelnawerTa erovnuli centris direqtorma, baton-
ma buba kudavam. man patriarqebs saCuqrad qarTuli da berZnuli xel-
nawerebis fotoaslebi da centris uaxlesi gamocemebi gadasca.

238
qronika

aleqsandriis patriarqma, unetaresma Teodore II-m isaubra xelnaw-


erTa erovnul centrsa da aleqsandriis sapatriarqos biblioTekas So-
ris urTierTobis perspeqtivaze da iq dacul qarTul xelnawerebze. man
yuradReba gaamaxvila aleqsandriis sapatriarqos biblioTekaSi dacul
erT ucnob qarTul xelnawerze da gamoxata qarTvel mecnierebTan
TanamSromlobis survili am xelnaweris Seswavlis mizniT. dasasruls,
unetaresma Teodore II-m centrs usaxsovra aleqsandriis sapatriarqos
simbolo.

`pirveli qarTuli universiteti 90~

2008 wlis 10 oqtombers iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis sax-


elmwifo universitetis 90 wlisTavTan dakavSirebul RonisZiebaTa far-
glebSi universitetis pirvel korpusSi Catarda gamofena saxelwodebiT
`pirveli qarTuli universiteti 90~.
proeqti ganxorcielda universitetis muzeumis, xelnawerTa erovnu-
li centrisa da erovnuli arqivis erToblivi monawilebiT.
xelnawerTa erovnuli centridan gamofenaze warmodgenili iyo qar-
Tul universitetTan dakavSirebuli masala ivane javaxiSvilisa da eqv-
Time TayaiSvilis piradi arqivebidan (xelmZRvanelebi - daviT sarTania,
lela qurdaZe). maT Soris, ivane javaxiSvilis moxseneba qarTuli uni-
versitetis daarsebis aucileblobis Sesaxeb; aseve, universitetis gax-
snasTan dakavSirebuli RonisZiebebi, iv. javaxiSvilis mier sibrZnisme-
tyvelebis fakultetisaTvis Sedgenili leqciebisa da sagnebis nusxebi,
eqvTime TayaiSvilis gegmebi arqeologiis Seswavlis saqmeSi, misi mimow-
erebi reqtorisa da sibrZnismetyvelebis fakultetis dekanTan...
gamofenaze damTvalierebels saSualeba hqonda enaxa dimitri Sevard-
naZis mier Sesrulebuli Tbilisis universitetis gerbis variantebi, la-
tariis bileTi, romelic universitetis, Teatris da msaxiobTa kavSiris
dasaxmareblad iyo gankuTvnili da sxva araerTi saintereso masala.

`vefxistyaosnis xelnawerebi~

2008 wlis 4-30 noembers xelnawerTa erovnulma centrma gamarTa


gamofena saxelwodebiT – `vefxistyaosnis xelnawerebi~ (sagamofeno
jgufi: xelmZRvaneli – lela qurdaZe, konsultantebi: mixeil qavTaria,
lamara qajaia, nana TargamaZe).
gamofenis mizani iyo sxvadasxva epoqaSi gadawerili `vefxistyaosnis~
rCeuli nusxebis, ZvelnabeWdi gamocemebisa da poemis Temaze Seqmnili
namuSevrebis Tavmoyra da farTo sazogadoebisaTvis gacnoba.

239
qronika

SoTa rusTavelis nawarmoebis 200-mde nusxa, calkeuli fragmentebis


CaTvliT, xelnawerTa erovnul centrSia daculi. aRsaniSnavia, rom garda
`vefxistyaosnisa~, arc erTi sxva qarTuli nawarmoebis nusxa am raodeno-
biT ar aris moRweuli. xelnawerebi da ZvelnabeWdi gamocemebi gamofenaze
warmodgenili iyo qronologiuri principiT. maT Tan axlda vrceli an-
otaciebi da ganmartebiTi teqstebi (qarTul da inglisur enebze).
calke seqciebad iyo gamoyofili e. w. xalxuri vefxistyaosani, (`ve-
fxistyaosnis~ gagrZelebebi, majamebi, zRaprebi...), `vefxistyaosnis~
mniSvnelovani Targmanebi (rusuli, inglisuri, Cexuri...) da qarTvel
mkvlevarTa naSromebi `vefxistyaosanze~.
gamofenaze aseve warmodgenili iyo cnobili mxatvrebis – m. ziCis,
T. abakelias, l. gudiaSvilisa da s. maisaSvilis `vefxistyaosnis~ Temaze
Seqmnili namuSevrebi.
sagamofeno proeqtis farglebSi momzadda da ganxorcielda spe-
cialuri saganmanaTleblo programa skolis moswavleebisa da umaRlesi
saswavleblebis studentTaTvis. gamoica Ria baraTebis nakrebi – `vefx-
istyaosnis xelnawerebi~.

`ilias xelnawerebi~

2008 wlis 10-15 noembers xelnawerTa erovnulma centrma Tibisi


bankis sagamofeno darbazSi gamarTa gamofena saxelwodebiT `ilias
xelnawerebi~. gamofena momzadda ilia WavWavaZis 170 wlisTavisadmi miZ-
Rvnil saiubileo RonisZiebaTa samTavrobo komisiis mier organizebul
aqciaTa farglebSi, xelnawerTa erovnuli centris koleqciis bazaze.
(sagamofeno jgufi: Tamar gegia, Tamar natroSvili, lela qurdaZe).
gamofenaze warmodgenili iyo ilia WavWavaZis xelnawerebi, maT Soris
iseTi cnobili nawarmoebebis avtografebi, rogoricaa `aCrdili~, `gan-
degili~, `oTaraanT qvrivi~, `bazaleTis tba~, `kacia adamiani?!~ da sxv.
damTvalierebels saSualeba hqonda gacnoboda ilias werilebs
meuRlisadmi, olRa guramiSvilisadmi, enaxa ilias ubis wignakebi...
gamofenisTvis momzadda specialuri ilustrirebuli-sainformacio
banerebi, sadac ganTavsda iliasTan dakavSirebuli araerTi saintereso
foto-informacia. magaliTad, calkeul Temebad iyo warmodgenili saweri
iaraRi, fsevdonimebi, kaligrafiis nimuSebi, ilias rusuli nawerebi, misi
pirveli da bolo Txzulebebi, Savi Canawerebi da sxv.

`patriarqis aRsaydrebis 31-e wlisTavi~

2008 wlis 25 dekembers aRiniSna uwmidesisa da unetaresis, sruli-


ad saqarTvelos kaTolokos-patriarqis, ilia II-is aRsaydrebidan 31-e

240
qronika

wlisTavi. saiubileo RonisZiebebi gaimarTa samebis sakaTedro taZarTan


arsebuli axalgazrduli centris sagamofeno darbazSi.
specialurad mowyobil gamofenaze xelnawerTa erovnulma centrma
waradgina X-XVII saukuneebis xelnawerebis aslebi (xelmZRvanelebi –
eTer ediSeraSvili, lela qurdaZe).
aRsaniSnavia, rom mulaJebs da aslebs xelnawerTa erovnuli centri
aqtiurad iyenebs Tavis adgilobriv Tu gare gamofenebSi. maTi udidesi
nawili damzadebulia 1977-1990 wlebSi xelnawerTa erovnul centris
TanamSromlebis, l. qavTaraZis, e. maWavarianis, l. sixaruliZisa da n. ko-
paleiSvilis mier.
patriarqisadmi miZRvnil gamofenaze warmodgenili iyo wyarosTavis
(X-XI ss.), martvilis (1050 w.), jruWi I-is (930-940 ww.), mestiis (1030 w.),
varZiis (XII-XIII ss.) oTxTavebi, aseve, daviTni (XIII-XV ss.), sveticxovlis
gulani (1681 w.), svinaqsari (XI s.), zatiki (XII s.) da sxva araerTi mniS-
vnelovani qarTuli saeklesio xelnaweris mulaJi.
amasTanave, gamoifina banerebi, romlebzec gamosaxuli iyo sxvadasxva
xelnawerSi daculi miniaturebi.

`Sobis cikli qarTul miniaturaSi~

2009 wlis 9-19 xelnawerTa erovnulma centrma am saxelwodebis ga­


mo­fena moawyo samebis sakaTedro taZris axalgazrduli centris sa­ ga­
mo­feno darbazSi. proeqti miznad isaxavda sazogadoebisaTvis gaecno
qarTul xelnawerebSi warmodgenili saSobao ciklis miniaturuli kom­
poziebis saukeTeso nimuSebi. gamofenaze siuJeturi TanmimdevrobiT iyo
warmodgenili fotomasala XI-XVII saukuneebis Semdegi xelna­we­re­bidan:
gelaTissaxareba (Q-908, XII s.), II jruWis (H-1667; XII s.), vanis (A-1335, XII-
XIII ss.), largvisis (A-26, XIII s.), moqvis (Q-902, 1300 w.) da sxva (Q-84, XVI s.,
A-514, 1639 w.) oTxTavebi, aseve svinaqsari (A-648, 1030 w.), fsalmunni (H43,
1681 w., H 1665, XIV s.), daujdomeli (H-98, 1681 w.), gulani (S-1277, XVII s.,
A-125, XVII s.). gamofenaze siuJeturi TanmimdevrobiT iyo warmodgenili
Sobis ciklis kompoziciebis foto-masalebi (40 foto): 1. xareba;
2. mariamis Sexvedra elisabedTan; 3. zaqarias winaswarmetyveleba;
4. ioane naTlismcemlis dabadeba; 5. iosebis sizmari; 6. angelozis brZa­
nebiT iosebs mihyavs mariami saxlSi; 7. mariami da iosebi beTlemisken
mimaval gzaze; 8. mogvebis mosvla aRmosavleTidan; 9. SeSfoTebuli
mefe herode mRvdelmTavrebsa damwignobrebs ekiTxeba qristes Sobis
Sesaxeb; 10. mogvebi mefe herodes winaSe; 11. Soba; 12. angelozebis xareba
mwyemsebs; 13. mogvTa Tayvaniscema.
warmodgenili proeqtiT farTo sazogadoebas saSualeba mieca gacno­

241
qronika

boda xelnawerTa erovnuli centris fondebSi dacul mdidar xelnawer


da miniaturul memkvidreobas.
gamofenis farglebSi daibeWdeba kalendari Sobis miniaturiT.
(sagamofeno jgufi: xelmZRvaneli – lela qurdaZe, eTer ediSera­Svi­
li; koordinatori – Tamar gegia).

`sasiyvarulo baraTebi~

2009 wlis 19-26 Tebervals `Tibisi bankis~ saeqspozicio darbazi


maspinZlobda xelnawerTa erovnulma centris gamofenas, saxelwodebiT:
`sasiyvarulo baraTebi~. gamofenaze farTo sazogadoeba gaecno cnobili
qarTveli moRvaweebis: ilia WavWavaZis, konstantine gamsaxurdias, ivane
javaxiSvilis, dutu megrelis, dimitri SevardnaZis, aleqsandre arxanovis
da sxvaTa pirad arqivebSi dacul sasiyvarulo werilebs TavianTi
meuRleebisadmi. gamofenas Tan axlda Teatraluri elemeti – poetma
rati amaRlobelma da msaxiobma murman jinoriam damTvalierebels
waukiTxes sasiyvarulo werilebi. gamofenis farglebSi daibeWda albomi
`sasiyvarulo baraTebi~.
gamofena gagrZelda 26 Tebervlamde.
(sagamofeno jgufi: xelmZRvaneli – lela qurdaZe, Tamar zaqariaZe;
ko­ordinatori – Tamar gegia; konsultantebi: lamara qajaia, nana yanCa­
veli, eTer qavTaraZe).

`qarTuli samwignobro kultura~

2009 wlis 7 aprils, gamomcemloba `siestas~ mier organizebul wigne­


bis prezentaciaze xelnawerTa erovnuli centris TanamonawileobiT
moewyo fotogamofena saxelwodebiT `qarTuli samwignobro kultura~.
eqspoziciaze warmodgenili iyo xelnawerTa erovnul centrSi
daculi qarTuli xelnaweri wignebis fotoreproduqciebi. maT Soris,
alaverdis (XI s.), gelaTis (XII s.), vanis (XII-XIII ss) da sxv. oTxTavebi,
`vefxistyaosani~ (XVII s.), `qarTlis cxovreba~ (XVII s.), sulxan-saba
orbelianis `leqsikoni~ da sxv.
xelnawerTa erovnulma centrma aqciaSi TanamonawilebiT warmoaCina
mravalsaukunovani qarTuli samwignobro kulturis mniSvneloba da misi
ganviTarebis uwyveti xazi. (gamofenis organizatori: giorgi kekeliZe).

`istoriuli tao-klarjeTi~

2009 wlis 8 ivniss `Seraton metexi palasSi~ gaimarTa gamofena


saxelwodebiT `istoriuli tao-klarjeTi~. proeqtis iniciatori iyo

242
qronika

sof. aralis eklesiis mRvdeli, mama iosebi. proeqtis organizebaSi miiRes


monawileoba adigenis raionulma gamgeobam da saqarTvelos erovnulma
arqivma. sagamofeno proeqtis mizans mesxeTis moswavle-axalgazrdobis
samxreT saqarTvelos istoriisa da kulturis ga­ cnoba da maTi
kulturul-SemecnebiT RonisZiebebSi CarTva warmoadgenda. gamofenaze
xelnawerTa erovnulma centrma Tavisi umdidresi fotokoleqciidan
warmoadgina TurqeTis qarTvelebis yofa-cxovrebis amsaxveli fotoebi,
romlebic XX saukunis dasawyisSia gadaRebuli. aseve, qarTuli
xelnawerebis fotoreproduqciebi da samxreT saqarTveloSi gadawerili
uZvelesi moxatuli xelnaweri wignebis (wyarosTavis saxareba, X-XI ss;
varZiis oTxTavi, XII-XIII ss; ioane oqropiris maTes Tavis Targmaneba, XI
s.) mulaJebi.
proeqtis farglebSi bavSvebma daaTvalieres centris ZiriTadi
eqspozicia @`qarTuli xelnaweri wigni~ da moismines SemecnebiTi saubrebi
qarTul xelnawer memkvidreobaze.

„xelnawerTa arSiebze“
2009 wlis 30 ivnisidan 6 ivlisamde xelnawerTa erovnuli centris
daarsebis dResTan dakavSirebiT `centrSi~ gaimarTa ramdenime saiubi-
leo RonisZieba. RonisZiebaTa Soris iyo eqspozicia saxelwodebiT `xe-
lnawerTa arSiebze~. damTvalierebels SesaZlebloba hqonda gacnoboda
xelnawerebis kideebze gadamwerTa Tu Semdgomi periodis moRvaweTa Ses-
rulebul minawerebs, komentarebs, sxvadasxva saxis Canaxatebs, anderZ-
-minawerebs, romlebSic xelnaweris Tavgadasavalia asaxuli da a. S. ga-
mofenaze warmodgenili masala mravalferovani iyo. igi moicavda Semdeg
Temebs: anderZi, anbani, vinca moiparos, gamocana, didis mcxeTis taZrisa
var, uSuele melansa da kalamsa, vai momeSia, nu mwyevT, Seiwyale amis
mwerali, Segircxva ena, vai me codvilsa, wamlobani, muza arSiebze, xeli
mwerlisa.

`xelnaweri wignis kultura~

2009 wlis 21 oqtombers xelnawerTa erovnul centrSi moewyo gamo-


fena: `xelnaweri wignis kultura~, romelic gaxsna Tbilisis merma gigi
ugulavam. gamofena dagegmili iyo saerTaSoriso simpoziumis – `qarTu-
li xelnaweri~ – RonisZiebaTa farglebSi. saeqspoziciod gamotanili ma-
sala emsaxureboda saqarTvelos gare samyarosTan uwyveti kulturuli
kavSirebis ilustrirebas. eqspozicia erT kviras gagrZelda.

243
qronika

`Salva amiranaSvilis 110 wlis iubile~

2009 wlis 6 oqtombers, S. amiranaSvilis saxelobis xelovnebis mu-


zeumSi gamoCenili qarTveli mecnieris, akademikos Salva amiranaSvilis
dabadebidan 110 wlisTavisadmi miZRvnili saiubileo gamofena gaixsna.
gamofenis mizans warmoadgenda eCvenebina mecnieris farTo Semoqmedeb-
iTi da sazogadoebrivi moRvaweoba. eqspoziciaze warmodgenili iyo Sal-
va amiranaSvilis mier moZiebuli da samSobloSi dabrunebuli 100-mde
samuzeumo eqsponati.
damTvalierebels saSualeba hqonda enaxa saqarTvelos erovnuli
muzeumis saganZurSi daculi XIX saukunis samefo ojaxis vercxlis
WurWeli, saeklesio saritualo daniSnulebis nivTebi da samRvdelmTa-
vro naqargi samosi, ufliscixis arqeologiuri masala, Sua saukuneebis
svaneTis freskis aslebi da gviani Sua saukuneebis xatebi, reliefuri
qandakebis fragmentebi da a. S. gamofenaze warmodgenili iyo agreTve
saqarTvelos erovnuli arqivis koleqciebSi daculi saarqivo dokumen-
tebi, piradi werilebi da semecniero naSromebi, audio, video da foto-
masala.
xelnawerTa erovnulma centrma gamofenaze warmoadgina Salva ami-
ranaSvilis sazogadoebisTvis dRemde ucnobi kedlis mxatvrobis es-
kizebi da cnobili qarTveli mecnieris fotoaparati. eqsponatebi da-
culia xelnawerTa erovnul centrSi Salva amiranaSvilis memorialur
kabinetSi, sadac xsenebul nivTebTan erTad inaxeba mecnieris mdidari
biblioTeka, romelSic Tavmoyrilia humanitaruli mimarTulebis 5000-ze
meti wigni da perioduli gamocema rogorc qarTul, ise ucxo enebze.
gamofena 10 dekembramde gagrZelda.
(gamofenis organizatori: nana gogelia)

„qarTuli xelnaweri wigni~

2009 wlis 20 oqtombers xelnawerTa erovnul centrSi moewyo gamofe-


na: `xelnaweri wignis kultura~, romelic gaxsna Tbilisis merma gigi
ugulavam. gamofena dagegmili iyo saerTaSoriso simpoziumis – `qarTu-
li xelnaweri~ – RonisZiebaTa farglebSi. momzadda specialuri infor-
maciuli banerebi, sadac warmodgenili iyo qarTul xelnawer wignTan
dakavSirebuli sakiTxebi. maT Soris, qarTuli damwerloba, xelnaweri
wignis Semqmna, palimfsestebi, dekori., miniatura, xelnawerebis ydebi,
melani da kalami, saweri masala – etrati, qaRaldi... banerebTan erTad
naCvenebi iyo qarTuli xelnawerebis foto-slaidebi.
(sagamofeno jgufi: lela qurdaZe, eTer ediSeraSvili, daviT kiziria).

244
qronika

`xelnaweri wignis kultura~

2009 wlis 21 oqtombers xelnawerTa erovnuli centris sagamofeno


darbazSi gaixsna gamofena saxelwodebiT `xelnaweri wignis kultura~.
gamofena gaimarTa pirveli qarTuli saerTaSoriso simpoziumis `qarTu-
li xelnaweri~ farglebSi da gagrZelda 25 oqtombramde.
Sua saukuneebis saqarTvelos kulturuli donis ganmsazRvrel
niSans swored xelnaweri wigni warmoadgenda. misi Seqmna ramdnime piris
xangrZliv Sromas moiTxovda: erTi gadawerda, meore moxatavda, mesame
akinZavda da ydaSi Casvamda. iSviaTad iyvnen iseTebic, romelTac yvela
es xeloba emarjvebodaT.
gamofenaze warmodgenil xelnawerTa erToblioba naTlad asaxavda
Sua saukuneebis saqarTvelos kulturuli cxovrebis mimarTulebebs,
qarTveli da araqarTveli mosaxleobis kulturul urTierTobebs, ga-
mofena dayofili iyo garkveul Temebad da qveTemebad, rac damTvalie-
rebels saSualebas aZlevda erTeulidan erTeulze gadasuliyo garkveu-
li TanmimdevrobiT da kedlis teqstebis saSualebiT gacnoboda xelna-
weri wignis struqturul, Sinaaarsobriv da mxatvrul niuansebs.
gamofena momzadda Tbilisis meriis finansuri mxardaWeriT.
(sagamofeno jgufi: xelmZRvaneli – lela qurdaZe, eTer ediSeraSvili,
koordinatori – Tamar gegia, konsultantebi – lamara qajaia, Tamar
abulaZe, Tamar oTxmezuri, nino qavTaria, nana yanCaveli, nana TargamaZe,
dali CitunaSvili, maia karanaZe, cisana abulaZe, qeTevan asaTiani).

`saubrebi xelnawerTa erovnul centrSi~

xelnawerTa erovnuli centris ganaTlebis departamentma wamoiwyo


proeqti `saubrebi xelnawerTa centrSi~, romelic miznad isaxavs: 1. sa-
zogadoebisaTvis, upiratesad ki moswavleebisa da studentebisaTvis,
centris fondebisa da samecniero muSaobis gacnobas; 2. fondSi daculi
mniSvnelovani dokumentebis safuZvelze studentebisa da moswavleebis
Cabmas disputSi saqarTvelos istoriis saintereso sakiTxebze.
2008 wels proeqtis farglebSi sxvadasxva skolidan mowveuli ufros­
klaseli moswavleebisaTvis da umaRlesi saswavleblebis studente-
bisaTvis Catarda Semdegi leqciebi da saubrebi: `xelnawerTa erovnuli
centris Turquli werilobiTi Zeglebi~ (c. abulaZe); `qarTveli pili-
grimebi da wmida miwis istoria~ (v. kekelia); `qarTul-iranuli urTier-
Tobebi – xelnawerTa erovnuli centris sparsuli xelnawerebis fondi~
(T. abulaZe); `xelnawerTa erovnuli centris arabul xelnawerTa fondi~
(n. yanCaveli); `Sua saukuneebis saweri masala (V-XI ss.) da misi Tavise-
burebani~ (d. gogaSvili); `astronomiul-astrologiuri warmodgenebi da

245
qronika

`vefxistyaosani~ (T. abulaZe); `xelnawerTa erovnuli centris somxuri


xelnawerebi~ (d. CitunaSvili); ,,qarTuli xelnaweri wignis ydis istoria~
(m.karanaZe); „ivane javaxiSvili (vizualuri masala javaxiSvilis saarqivo
fondis safuZvelze)~; `tao-klarjeTis xuroTmoZRvreba da samwignobro
kerebi~; `ruseTis interesebi amierkavkasiaSi~ (georgievskis traqtati da
1920 wlis 7 maisis xelSekruleba); `saqarTvelos damoukideblobis saki-
Txi 1918-1921 wlebSi~.
2009 wels moewyo Sexvedra Tbilisis ivane javaxiSvilis saxelmwifo
universitetis humanitaruli fakultetis studentebTan Temaze: `vef-
xistyaosani~. axalgazrdebs esaubrnen centris mecnierebi: mixeil qavTa-
ria – `vefxistyaosnis nusxebi~; lia kiknaZe – `wereTliseuli `vefxis-
tyaosani~; Tamar abulaZe – `astrologiur-astronomiuli warmodgenebi
`vefxistyaosanSi~; elene maWavariani – `vefxistyaosnis~ miniatiurebis
xelovnebaTmodneobiTi analizi~.
amave wels skolis moswavleebisTvis moewyo Sexvedra Temaze `tao-
-klarjeTis samwignobro kerebi da xuroTmoZRvreba~.

`diskusia da mrgvali magida xelnawerTa erovnul centrSi~

2009 wlis 22 maiss ganaTlebis departamentma moawyo diskusia Tema-


ze: `saqarTvels damoukideblobis sakiTxi 1918 wels~. diskusiaSi mona-
wileoba miiRes britanuli skola-akademiis moswavleebma, saqarTvelos
universitetis studentebma da centris sxvadasxva Taobis mecnierebma.

proeqti umcrosklaselTaTvis – `erTad avkinZoT wigni


`rwyili da WianWvela~

2009 wels, 14 aprils, dedaenis dResTan dakavSirebiT, umcrosklasel-


TaTvis SeirCa xelnawerTa erovnul centrSi daculi `deda enis~ o. Smer-
lingiseuli ilustraciebidan zRapar `rwyili da WianWvelas~ ilustra-
ciebi. gakeTda maTi konturuli aslebi, TiToeul ilustracias daerTo
teqsti. am masalis safuZvelze moswavleebs daevalaT gaeferadebinaT
ilustraciebi, CaexataT erT-erTi gamotovebuli ilustracia, specia-
lurad gamoyofil velze daesaTaurebinaT mocemuli gverdis siuJeti,
daelagebinaT `wignis~ gverdebi swori TanmimdevrobiT, CaesvaT ydaSi da
aekinZaT maT mier gakeTebuli wigni. qalaqis resurs-centrebis daxmare-
biT, sagamofeno departamentTan erTad, daigegma erTTviani programa
qalaqis skolebis umcrosklaselTaTvis. sul vumaspinZleT 24 jgufs.
2 ivniss, mcxeTis resurs-centrTan TanamSromlobis Sedgad, xelnawerTa
erovnulma centrma moiwvia agvistos omis Sedegad denili umcroskla-
selebi aRniSnul proeqtSi monawileobis misaRebad;

246
qronika

saleqcio kursi `qarTuli xelnaweri~

2009 wlis 6 noembridan xelnawerTa erovnuli centris ganaTlebis


departamentma daiwyo saleqcio kursi `qarTuli xelnaweri~. soxumis
universitetis humanitaruli fakultetis I-II kursis magistrantebTan
kursi mihyavs nestan CxikvaZes. leqciebi tardeba yovel paraskevs, 14 sa-
aTze korneli kekeliZis darbazSi.

mivlinebebi, eqspediciebi

mivlineba luvenis kaTolikur universitetSi

2009 wlis gazafxulze xelnawerTa erovnuli centris mecnieri


TanamSromlebi – qeTevan bezaraSvili da Tamar oTxmezuri – samecniero
mivlinebiT imyofebodnen luvenis kaTolikur universitetSi (luven-
la-nevi, belgia). am universitetis orientalistikis fakultetTan
xelnawerTa erovnuli centris mecnierebs didi xania, aqvT urTierToba.
bolo wlebis manZilze erToblivi proeqtiT momzadda IV saukunis
kapadokieli mamis, grigol RvTismetyvelis Txzulebebis berZnuli
da sxvaenovani Targmanebis publikacia, romelTa Soris mniSvnelovani
adgili uWiravs qarTul masalas. ukve gamoica grigol RvTismetyvelis
TxzulebaTa qarTuli Targmanebis eqvsi tomi seriiT Corpus Christianorum.
amJamad gamosacemad mzaddeba momdevno tomebi. qarTveli mecnierebis
viziti belgiaSi ukavSirdeboda swored am samomavlo publikaciebs.
gadaisinja da sabolood Sesworda momdevno ori tomis masala, daigegma
grigolis TxzulebaTa gamocemis Semdgomi etapi – araliturgikuli
sityvebis gamocema, grigolis Txzulebebze Seqmnili komentarebis
publikacia, leqsikonebisa da sxvadasxva saxis saZieblebis formati da
a. S. belgiaSi samecniero mivlinebaSi yofnisas qeTevan bezaraSvilma
daasrula muSaoba Tavisi monografiuli naSromis inglisur versiaze
(`Sua saukuneebis ritorikisa da Targmanis Teoria da praqtika grigol
RvTismetyvelis TxzulebaTa qarTuli Targmanebis mixedviT~). es
naSromic gadaica gamosacemad seriaSi Corpus Christianorum.
luvenis kaTolikur universitetSi q. bezaraSvils da T. oTxmezurs
SesaZlebloba miecaT universitetis biblioTekaSi, romelic Seicavs um-
niSvnelovanes naSromebs berZnul paleografiaSi, gadaesinjaT maT mier
xelnawerTa erovnul centrSi bolo wlebSi Sedgenili berZnuli xelna-
werebis aRweriloba. mecnierebma Jurnal Byzantion-Si (belgia) gamosace-

247
qronika

mad gadasces statia: `Gr. 33/48 xelnawerTa erovnuli centris berZnuli


koleqciidan.~ aseve JurnalisaTvis Nea Rhome (italia) iqve moamzades
statia: `ucnobi fragmenti xelnawerTa erovnuli centris berZnuli
koleqciidan~.
Tamar oTxmezuri

mivlineba parizis nacionalur biblioTekaSi

2009 wlis april-ivnisSi xelnawerTa erovnuli centrsa da parizis


nacionalur biblioTekas Soris dadebuli SeTanxmebis safuZvelze xel-
nawerTa Eerovnuli centris ufrosi mecnieri TanamSromeli n. CxikvaZe
imyofeboda parizSi, safrangeTis nacionaluri biblioTekis aRmosavlur
xelnawerTa departamentSi daculi qarTuli xelnawerebis frangule-
novani eleqtronuli katalogis mosamzadeblad. eleqtronuli katalogi
eyrdnoba 1933 wels eqvTime TayaiSvilis mier Sedgenil amave koleqciis
aRwerilobas da qarTvel filologTa im dakvirvebebs, romlebic dag-
rovda aRniSnuli xelnawerebis mikrofirebze muSaobis Sedegad (es mi-
krofirebi xelnawerTa institutma miiRo XX s-is 70-ian wlebSi e. met-
revelis ZalisxmeviT).
nestan CxikvaZe

mivlineba TurqeTSi

2009 wlis seqtemberSi xelnawerTa erovnuli centris saproeqto


jgufi – `qarTuli xelnaweri wigni~ (xelmZRvaneli n. CxikvaZe) imyofe-
boda TurqeTSi. eqspedicia miznad isaxavda TurqeTSi arsebuli samonas-
tro-samwignobro centrebis fotofiqsacias. mivlinebis Sedegad Seiqmna
slaid-Sou `kapadokiidan taomde~.
nestan CxikvaZe

fondebis Sevseba

istoriuli sabuTebi

2008 wels xelnawerTa erovnuli centris istoriuli sabuTebis fon-


ds Seemata Semdegi saistorio dokumentebi: 1. zemo da qvemo aWaris saga-
dasaxado davTris asli Turqul enaze (Semomwirveli zurab batiaSvili);
2. bulgareTSi dacul osmalur saistorio sabuTTa aslebi ( Semomwirve-
li cisana abulaZe). 3. nasyidobis xelSekruleba qarTul enaze, micemuli
aznaur spiridon besos Ze quTaTelaZis mier glex giorgi ugrexeliZis-
aTvis (SeZenili).

248
qronika

2009 wels xelnawerTa erovnuli centris istoriuli sabuTebis fondi


Seivso dokumentebiT: 1. stambulSi, premier-ministris arqivSi daculi
Tbilisis Sesaxeb sami osmaluri dokumentis (1730-1732 ww.) asli; 2. amave
arqivSi daculi osmaluri dokumentis – Cildiris vilaieTis mokle ij-
mar davTris (1590-1622 ww.) da 3. baTumis livis ijmal davTris (XVI sau-
kunis bolo meoTxedi) aslebi (Semomwirvelebi: nodar Sengelia, mirian
maxaraZe); 4. WiaTuris raionis sof. nigozeTSi aRmoCenili XIX saukunis
bolos Sedgenili sabuTi (Semomwirveli mamuka xvedeliZe); XIX saukunis
sxvadasxva Sinaarsis istoriuli sabuTi – 17 erTeuli, 2 – sabuTis piri
(Semomwirveli lela SaTiriSvili); 5. XIX saukunis sxvadasxva Sinaarsis
istoriuli sabuTi (Semomwirveli ramaz obolaZe) – 10 erTeuli.

xelnawerebi, ZvelnabeWdi wignebi

2008 wels xelnawerTa erovnulma centrma saCuqrad miiRo Zvelnabe-


Wdi wigni – `qarTuli anbani locvebiTurT~ (Semomwirveli aleqsandre
(kaxa) lomaia).
2009 wels centris xelnawerTa fonds Seemata xelnawerebi: 1. samar-
Tlis wignis XIX saukunis nusxa (Semomwirveli ramaz obolaZe); 2. tar-
asi mesxiSvilis biblioTekidan – xelnaweri `qarTveli ber-monazonni
aRmosavleTis monastrebSi~ (Semomwirveli xelovnebis muzeumis bib-
lioTeka); 3. 1821 wels gadawerili karabadini (SeZenili); astrologiuri
Sinaarsis qarTuli xelnaweri (SeZenili).

biblioTeka

2008 wels xelnawerTa Eerovnuli centris biblioTekam miiRo 46 er-


Teuli uaxlesi samecniero literatura qarTul, inglisur, grmanul,
rusul, somxur, iaponur enebze. Tematurad igi moicavs: qarTuli enis is-
torias, saqarTvelos eklesiis istorias, medievistikas, RvTismetyvele-
bas, paleografias, bibliologias. maT Sorisaa seriuli gamocemebi, mag.,
Corpus Christianorum Thesaurus Patrum Graecorum – sruli koleqcia (luvenis
kaTolikuri universitetis orientalistikis institutis saCuqari elene
metrevelis dabadebidan 90 wlisTavisadmi miZRvnil saerTaSoriso kon-
ferenciasTan dakavSirebiT); Patrologia Orientalist. Tome 50, fascicule 3, N 224.
2008 (Semomwirveli Sarl renu); Incipitarium liturgischer Hymnen in ostslavischen
Handschriften des 11. bis 13. Jahrhunderts – 3 tomi (Oroff. Hans Rothe); Revue des
etudes Armeniennes. Tome 19-26 (Semomwirveli Jan pier mae); Monumenta Palaeo-
graphica Mediiaevi. Series Ibero-Caucasica, Codex Vindobonensis georgicus 2. The old
Georgian Palimpsest. Brepols. 2007 (Semomwirveli Jan pier mae); The Old Geor-
gians Palimpsest, Codex Vindobonensis Georgicus 2. vol. 2 (Semomwirveli iost

249
qronika

giperti). luvenis universitetidan Corpus Christianorum. Series Greaca. 58.


Corpus Nazianzenum. 20. Leuven. 2007. Corpus Christianorum. Thesaurs partum Graeco-
rum. Thesaurus Amphilochii iconiensis. 1994 (2 egz.); Le Muzeon. Tome 120, Fasc. 3-4.
safrangeTis qarTuli saelCos daxmarebiT centris biblioTekas Semo-
emata 60 erTeuli safrangeTSi mcxovrebi qarTvelis, karlo inasariZis
biblioTekidan: wignebi, krebulebi, Jurnalebi. am koleqciaSi Sesulia
z. avaliSvilis, v. nozaZis, a. SaTiriSvilis, n. Jordanias da evropel av-
torTa naSromebi, romelTagan gansakuTrebiT sainteresoa saqarTvelosa
da kavkasiis politikur problematikaze. amerikis saelCodan saCuqrad
miRebul wignebs Sorisaa gamocemebi eklesiis istoriis, islamuri civi-
lizaciis, xelnaweri wignis mxatvruli gaformebis Sesaxeb, agreTve bi-
zantiisa da islamis istoriis enciklopediuri gamocemebi. hokaidos
universitetis slavuri kvlevis centridan (iaponia, q. saporo) centrma
saCuqrad miiRo 15 erTeuli bolo wlebis gamocema uaxlesi istoriis
aqtualur sakiTxebze. safrangeTis aziuri sazogadoebidanD~centrma~
saCuqrad miiRo gamocemebi: Journal Asiatique. Periodique trimestriel Publie par la
Societe Asiatique avec le concours du centre national de la recherché scientifique. Tome
CCXXXIX. Annee. 1951. Paris; Turcica. Revue d’etudes torques. Tome I. Paris. 1969.
2009 wels xelnawerTa erovnulma centrma saCuqrad miiRo Semdegi
samecniero literatura: gamomcemloba `artanujis~ Semowiruli wignebi
– 7 erTeuli (Semomwirveli gamomc. `artanuji~); TbilisSi iranis islam-
uri respublikis saelCodan Semowiruli wignebi, krebulebi, katalogebi,
gazeTebi – 82 erTeuli (Semomwirveli TbilisSi iranis islmuri respub-
likis saelCo); svaneTi – qarTuli kulturis savane, Tb. 2008 (Semomwirve-
li meufe stefane (kalaijiSvili); cxovreba wmidisa maqsime aRmsareblisa
(Semomwirveli meufe stefane kalaijiSvili); XX saukunis saqarTvelos
kaTolikos-patriarqebi (Semomwirveli oqropir jiquri); sami istori-
uli wyaro Tbilisis istoriisaTvis (1730-1732 ww.), Tb. 2008 (Semomwirve-
li nodar Sengelia); Cildiris vilaieTi mokle (ijmal) davTari, Tb. 2008
(Semomwirveli nodar Sengelia); fahreTin CiloRlu, deda ena [qarTul
da Turqul enebze], 2008 (2 egz.) (Semomwirveli farna CilaSvili); Ten-
giz papuaSvili, saingilos istoriis narkvevebi, Tb. 2008 (2 egz.) (Semom-
wirveli Tengiz papuaSvili); universiteti (Semomwirveli lela janaS-
vili); tfilisis saxelmwifo universiteti, profesorTa sabWos oqmebi,
1917-1926, Tb. 2006 (Semomwirveli zurab gaiparaSvili); vaxtang jobaZe,
Cemi Tavgadasavali, Tb. 2009 (3 egz.) (Semomwirveli zurab focxiSvili);
usworo karabadini (Semomwirveli ramaz Sengelia); s. vardosaniZe, sru-
liad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi, uwmidesi da unetaresi qriste-
fore III (1927-1932 ww.), Tb. 2009 (Semomwirveli sergo vardosaniZe); epis-
koposi kirioni, iveriis kulturuli roli ruseTis istoriaSi (Semom-

250
qronika

wirveli sergo vardosaniZe); sergo vardosaniZe, sruliad saqarTvelos


kaTolikos-patriarqi, uwmidesi da unetaresi ambrosi (1921-1927 ww.), Tb.
2009 (Semomwirveli sergo vardosaniZe); mariana koromila. berZnebi Sav
zRvaze brinjaos xanidan XX saukunis dasawyisamde, Tb. 2008 (mTargm-
nelebi: medea abulaSvili, medea metreveli, qeTevan cincaZe); g. SaraZe,
erovnul-ganmaTavisuflebeli moZaobis dasavleTevropuli centri Jene-
vaSi da politikuri brZola saqarTvelos damoukideblobis aRdgenisaT-
vis evropaSi, Tb. 2006 (3 egz.) (Semomwirveli rusudan kobaxiZe); JorJ
diumezili, lazuri zRaprebi da gadmocemebi, Tb. 2009 (arn. Ciqobavas
enaTmecnierebis instituti); wmida grigol xanZTeli, Tb. 2006 (Semom-
wirvelebi r. siraZe, m. tuskia); wminda nino. Tb. 2008 (Semomwirvelebi r.
siraZe, m. tuskia); g. lobJaniZe, evropuli rukebi da saistorio wyaroebi
saqarTvelos Sesaxeb (XVI-XVIII ss.). Tb. 2009 (Semomwirveli niko javaxiS-
vili); iakob mansvetaSvili, mogonebani, moTxroba, poema, leqsebi. Tb. 2006
(Semomwirveli daviT cercvaZe); dekanozi konstantine kaWarava, wminda
giorgis eklesiis istoria (istoriuli almanaxi), Tb. 2009 (Semomwirveli
Wyondidis mTavarepiskoposi petre (caava); mcxeTis wm. jvris taZari, Tb.
2008 (saqarTvelos kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministro);
leqsmcodneoba, Tb. 2008 (2 egz.) (Semomwirveli SoTa rusTavelis qar-
Tuli literaturis instituti); galaqtionologia. IV. Tb. 2008 (2 egz.)
(SoTa rusTavelis qarTuli literaturis instituti); iv. javaxiSvilis
istoriisa da eTnologiis institutis Sromebi, VIII. 2008 (Semomwirveli
iv. javaxiSvilis istoriisa da eTnologiis instituti); qarTvelur ena-
Ta struqturis sakiTxebi, X. Tb. 2009 (2 egz.) (Semomwirveli arn. Ciqo-
bavas enaTmecnierebis instituti); bolnisis eparqiis gazeTi `sioni~, #5,
13, 14, 22, 24, 25, 26 (Semomwirveli mama petre (kvaracxelia); `Wyondidi~,
marTlmadideblur-SemecnebiTi Jurnli, #7-8 (47-48). ivlisi-agvisto, 2009
(Semomwirveli Wyondidis mTavarepiskoposi petre (caava); Jurn. `Tori~.
#2. 2006 (Semomwirveli bakur gelaSvili); Jurn. aRmosavleTi da kavkasia.
# 5. 2007, 6. 2008 (Semomwirveli mirian maxaraZe); kritika, #3. 2008 (2 egz.)
(Semomwirveli SoTa rusTavelis qarTuli literaturis instituti);
istoriul-eTnologiuri Ziebani, X. 2008 (Semomwirveli iv. javaxiSvilis
istoriisa da eTnologiis instituti); sjani, 9. 2008 (2 egz.) (Semomwirve-
li SoTa rusTavelis qarTuli literaturis instituti); literatu-
ruli Ziebani, XXIX. 2008 (2 egz.) (Semomwirveli SoTa rusTavelis qar-
Tuli literaturis instituti); qarTul-afxazuri albomi. 2008 (5 egz.)
(Semomwirveli g. CubinaSvlis saxelobis qarTuli xelovnebis istoriisa
da ZeglTa dacvis erovnuli kvlevis centri); svaneTis istoriul-eT-
nografiuli muzeumi, Tb. 2008 [muzeumis bukleti] (svaneTis istoriul-
eTnografiuli muzeumi); xelvaCauri (inglisur enaze) [bukleti] (Semom-

251
qronika

wirveli roin malaymaZe); xelvaCauris municipalitetis gzamkvlevi (Se-


momwirveli roin malaymaZe); e. mania, 1938-1999. ferwera, grafika, poezia.
Tb. 2003 (Semomwirveli irina oniani); maStocis saxelobis matenadaranis
somxur xelnawerTa generaluri katalogi, IV. erevani. 2008 (somxur
enaze) (Semomwirveli paruir muradiani); basili kesarieli, II. marxvaTa
wigni, gamokvleva k. muradianis. eCmiaZini. 2008 (Semomwirveli paruir
muradiani); k. marjaniani, stefanos Sarimanianis `somxeTis botanika da
flora~. erevani, 2008 (rusul enaze) (Semomwirveli paruir muradiani);
samvel karapetiani, kavkasiis muzeumis somxuri koleqcia, erevani, 2004
(somxur enaze) (Semomwirveli buba kudava); [mweral Tedo razikaSvilis
kuTvnili wigni] – Янъ Амосъ Коменскiй. Дидактика. СПБ. 1875-1877 (Semom-
wirveli qeTevan mTiuliSvili); L’Ancien Testament en syriaque. 2009 (Semom-
wirveli bernar utie); M. MO’IM. A Persian dictionary. Tehran. 1996 (6 tomi)
(Semomwirveli TbilisSi iranis islamuri respublikis saelCo); Caucase
par Andre Beucler. Paris. 1931 (Semomwirveli bernar utie); Bibliotheksforum Bay-
ern. Juli, 2008; Oktober. 2008 (Jurnalis redqcia); In The Beginning Bibles before
the year 1000 [vaSingtonSi, smitsonianis muzeumSi Catarebuli I aTaswleu-
lis bibliis msoflio gamofenis specialuri katalogi] (7 egz.) (aSS, vaS-
ingtoni, smitsonianis muzeumi.); Vies des penitents et des femmes Ermites dans
L’Hagiographie Georgienne (Selon les manuscrits des Xe – XIe siecles). vol. I, II, III.
2008 (Semomwirveli nana miraSvili); Nobels. Nobel Laureates photographeal by
Pete Badge. Berlin (Bayerische Staatbibliothek); Als die lettern laufen lernten. Medien-
waldeh im 15 jahrhundert. Inkunabeln aus der Bayerischen Staatsbibliothek Munchen.
2009 (Bayerische Staatsbibliothek); Bitirme Tezi. Gurcistan muzik kulturunde polifoni
ve performans pratiklere. Istanbul. 2007 (Semomwirveli ozge CiRdemdenizji);
OPMYΛIA; Livret-Annuire, 21, 2005-2006 cent trente-ruitieme annee. Paris. A La
Sorbonne. 2007 (gamomcemlebisagan); Skani Nena, Yil 1- Say 1. Laz Kultur Dernegi
Yayiridir. 2009 (Semomwirveli irfan CalaTai); Robert Althann S.J. Elenchus of
Biblica. 2003. Roma. 2006; The Caucasian Albanian Palimpsests of Mt. Sinai. I. 2008
(Semomwirveli iost giperti); The Caucasian Albanian Palimpsests of Mt. Sinai.
II. 2008 (Semomwirveli iost giperti); Annuaire, Cent quarantieme annee, Paris,
2009 (gamomcemlebisagan).

saarqivo masala

2008 wels arqivebis departamentSi Semovida Semdegi axali saarqivo


masala: karlo inasariZis (safrangeTSi moRvawe qarTveli emigranti) pi-
radi arqivis nawili (Semomwirveli karlo inasariZe); niko samadaSvilis
`mzesTan Sexvedra~, `nikoloz baraTaSvils~. avtoriseuli xelnawerebi
(Semomwirveli mzia samadaSvili) ; valerian gabaSvilis piradi arqivi

252
qronika

(Semomwirveli manana gabaSvili); valerian cagareiSvilis piradi arqivi


(Semomwirveli elene cagareiSvili); grigol lorTqifaniZis piradi ar-
qivi (Semomwirveli Teimuraz lorTqifaniZe); daviT gvritiSvilis pi-
radi arqivi (Semomwirveli luiza gvritiSvili); mamia dumbaZis piradi
arqivi (Semomwirveli malxaz (mamuka) dumbZe); dermiSa gogolaZis piradi
arqivi (Semomwirvelebi andro da medea (baia) gogolaZeebi); aleqsandre
vaCeiSvilis piradi arqivi (Semomwirveli irakli da nunu (nino) vaCeiS-
vilebi); konstantine gamsaxurdias piradi arqivis nawili: XX s-is 10-ian
wlebSi mwerlis mier germaniidan saqarTveloSi gamogzavnili werilebi
(Semomwirvelebi Sorena da daviT (konstantine) axobaZeebi); ivane (vano)
sturuas piradi arqivi (Semomwirveli irina gogolaSvili); viqtor ku-
praZis piradi arqivi (Semomwirveli nana kupraZe); ilia vekuas piradi
arqivis nawili (aslebi) (Semomwirveli goCa saiTiZe); levan yanCavelis
piradi arqivi (Semomwirveli nana yanCaveli); lia andRulaZis piradi
arqivi (Semomwirveli lia andRulaZe); elise patariZis saarqivo masala
(Semomwirveli oTar patariZe); fereidneli qarTvelis idimohamade asla-
nis momarTvis teqstebi (Semomwirveli idimohamade aslani/onikaSvili);
qristine faRavas werilebis aslebi (Semomwirveli oTar patariZe); akaki
ramiSvilis proeqti qarTuli saTvistomos Sesaxeb (asli) (Semomwirveli
oTar patariZe); akaki ramiSvilis werilis asli (frangul enaze) (Semom-
wirveli oTar patariZe); oTar patariZis werili akaki ramiSvilisadmi
(Semomwirveli oTar patariZe); foto, sadac aRbeWdilia konstantine
gvarjalaZe, misi meuRle babulia sxva qveynebis warmomadgenlebTan
erTad, sul 5 pirovneba (Semomwirveli oTar patariZe); rusulenovani
saarqivo masalebi vaxtang VI-is memkvidreTa urTierTobis Sesaxeb (es
masalebi safuZvlad daedo publikacias: r. metreveli, n. jadugiSvili,
`mkvidri umkvidro Seviqen~. Tb. 2007.
2009 wels Semovida Semdegi saarqivo masala: aleqsandre (alioSa) da
simon jafariZeebis piradi arqivi (Semomwirveli ivane jafariZe); irakli
abaSiZis piradi arqivi (Semomwirveli irine abaSiZe); giorgi sturuas pi-
radi arqivi (Semomwirveli mayvala iluriZe-sturua) ; SoTa mesxias pi-
radi arqivi (Semomwirvelebi manana da marine mesxiebi); akaki gelovanis
piradi arqivi (Semomwirveli nino gelovani); xuta berulavas piradi ar-
qivi (Semomwirveli mzeona berulava); ioseb imedaSvilis `fsevdonimebis
leqsikoni~; ilia tabaRuas piradi arqivi (SeZenili); karlo inasariZis
arqivi (Semomwirveli karlo inasariZe); sergi makalaTias piradi arqi-
vi (Semomwirveli Tamar makalaTia); ioseb (iuza) lorTqifaniZis piradi
arqivi (Semomwirveli fati SatberaSvili-lorTqifaniZe); nodar (nukri)
SoSiaSvilis piradi arqivi (Semomwirveli leila farulava); masalebi ar-
qimandrit grigol feraZis piradi arqivisTvis (ucxoenovan samecniero

253
periodul gamocemebSi publikaciebi, mis Sesaxeb qarTul periodul ga-
mocemebSi publikaciebi da sxva) (aslebi) (Semomwirveli goCa saiTiZe);
xasan helimiSis piradi arqivi (Semomwirveli nodar (rafet) kakabaZe);
isidore varazaSvilis piradi arqivi (SeZenili); niko samadaSvilis pi-
radi arqivis masalebi (10 foto) (Semomwirveli mzia samadaSvili); fe-
reidnel qarTvelTa xelnawerebi (werilebi) (SeZenili); fereidnel qa-
rTelebTan dakavSirebuli saarqivo masalebi (Semomwirveli gogita da-
viTaSvili (abdoreza rahimi); sxvadasxva periodis da sxvadasxva pirTa
werilebi, baraTebi, sabuTebi, fotoebi, boni (SeZenili); 1988 wlis gamo-
cemis mixedviT xeliT gadawerili `vefxistyaosani~ (Semomwirveli neli
WeliZe); elene ivanes asuli maCabeli-CerqeziSvilis 1946 wlis gancxadeba
saqarTvelos sabWoTa mwerlebis kavSiris gamgeobis prezidiumis Tavmj-
domaris saxelze (Semomwirveli lela SaTiriSvili); Liste des publications de
Bernard Outtier [bernar uties bibliografia] (Semomwirveli bernar utie).

sxvadasxva

2008 wels xelnawerTa erovnulma centrma Semowirulobebis saxiT


miiRo sxvadasxva sagnebi: 1. xati – `saqaTvelos dideba~ (Wyondidis mTa-
varepiskoposi petre (caava); 2. ruka – Tbilisis garemos ekologiuri
mdgomareobis amsaxveli ruka, 1999 (Semomwirveli vladimer kekelia);
3. naxati – q. quTaisis xedi (Semowiruli quTaisis a. wereTlis saxelo-
bis saxelmwifo universitetis mier `centris~ (xelnawerTa institutis)
daarsebidan 50 wlis iubilesTan dakavSirebiT; 4. aleqsandriis sapatri-
arqos simbolo (Semomwirveli aleqsandriisa da sruliad afrikis papi
da patriarqi, unetaresi Teodore II).
2009 wels xelnawerTa erovnul centrs gadmoeca: 1. akaki wereTlis
suraTi (Semomwirveli oTar patariZe); 2. RmrTismSoblis xati, wmindan-
Ta gamosaxulebebiani, bzaze Sesrulebuli xati (Semomwirveli sruliad
saqarTvelos kaTolikos-patriarqi, uwmidesi da unetaresi ilia II); 3. si-
mon ciciSvilis Sedgenili `saqarTvelos anu georgiis ruka~; kavkasiis
fizikuri ruka `KAUKAZ~. varSava. 1933 (2 egz.); saqarTvelos ekonomikuri
ruka `CARTE ECONOMIQUE DE LA GEORGIE~ ; azerbaijanis ruka `CARTE
DE LA REPUBLIQUE DE L’AZERBAIDJAN~ (Semomwirveli karlo inasariZe).

premiebi

2009 wels saqarTvelos mecnierebaTa erovnulma akademiam k. kekeliZis


saxelobis premiiT daajildova xelnawerTa erovnuli centris ori mec-
nieri TanamSromeli: 1. qeTevan bezaraSvili naSromisaTvis: `ritorikisa

254
da Targmanis Teoria da praqtika grigol RvTismetyvelis TxzulebaTa
qarTuli Targmanebis mixedviT~, Tbilisi, 2004 (794 gv.); 2. elene maWa-
variani naSromisaTvis: `wignis xelovneba Zvel saqarTveloSi~, Tbilisis
universitetis gamomcemloba, 2008 (179 gv.).

gamoxmaureba

2007 wels parizSi gamoica frangi istorikosis, monpelies univer-


sitetis magistris, frederik lusetos (1977-2000) naSromi `somxebi da
aRmosavleTis sxva qristianebi monRolTa batonobis dros~ – yazanis
ilxanobis periodi 1295-1304 (redaqtorebi: izabel oJe da Jerar dede-
iani). naSroms erTvis akademikos Jan riSaris winasityvaoba. f. lusetom
specialurad am sakiTxis gamosakvlevad somxuri da rusuli enebi erev-
nis universitetSi Seiswavla.
naSromi Sesavlisa da sami nawi­ lisagan Sedgeba. Sesaval nawilSi av-
tors mimoxiluli aqvs sakiTxis garSemo arsebuli mravalricxovani
wyaro. somxuri wyaroebidan gamoy-
enebuli aqvs: `saqmeni kviproselTa~,
grigol akaneci, heTumis qronika,
kirakos ganZakeci, somxuri xel-
nawerebis kolofonebi, sumbat kone-
tabli, stefanos orbeliani, vardan
arevelci.
arabuli wyaroebidan: abu l-fi­
da, al jazari, al-kalkaSandi, al-
makrizi, al mufadali, ibn Sadadi,
ibn Taimia.
laTinuri wyaroebidan: guili-
om rubrukvisis, marko polos da
rikoldo da montekroCes (penini)
mogzaurobebi.
siriuli wyaroebidan: mar iaba-
laxasa da raban barsaumas istoria,
abul faraji.
bizantiuridan – giorgi paximeri
da sparsulidan raSid ad-dini.
qarTul wyaroebs luseto mxolod mari broseseuli franguli Targ-
maniT icnobs – M-F. Bros­set Histoire de la Géorgie, 5. vol., SPb., 1849-1858. am
gamocemaSi Sesulia `JamTaaRmwereli~-s teqstic, romelsac safuZvlad

255
qronika

udevs falavandiSviliseuli nusxa, romelSic Setanilia gansxvavebebi


Teimuraziseuli da rumianceviseuli nusxebidan, magram es gansxvavebebi
yvela SemTxvevaSi SeniSvnebsa da kiTxva-sxvaobebSi aRniSnuli ar aris.
sasurvelia luseto frangul gamocemasTan erTad, `JamTaaRmwereli~-s
akademiuri gamocemidan naTargmn somxuri teqstsac dayrdnoboda: Wrax
+amanagacrov;3ovn5 ;arcmanov;3ovnu hin wraxynix5 a-a]apanu & /ano;acrov;3ovnnyru
Barov3r Movrat3ani5 Yrywan5 1971. cxadia, igi qarTuli enis arcodnis gamo
qarTul gamocemas ver gamoiyenebda. es faqti kidev erTxel miuTiTebs
qarTuli wyaroebis, akademiuri gamocemebis, evropul enebze saTanado
Targmanis aucileblobaze. garkveul uxerxulobas iwvevs wignis dasawy-
isSi XIV saukunis axlo aRmosavleTis amsaxveli frangulenovani ruka,
romelSic saqarTvelo aRniSnulia rogorc gurjistani da ara Géorgie,
Tumca es im istoriuli atlasis nakli ufroa, saidanac es rukaa amoRe-
buli (C. Mutafian et E. Van Lauwe, dans Atlas historique de l’ Armenie, Paris, 2001),
da ara lusetos naSromisa.
rac Seexeba literaturas, avtori mravalricxovan gamokvlevebs
iyenebs frangul da inglisur enebze, gamoyenebuli aqvs somxuric. qa-
rTveli avtorebidan icnobs mxolod kalistrate salias wigns – `saqa-
rTvelos istoria~ (K. Salia, Histoire de la Géorgie, Paris, 1980). aRniSnuli
sakiTxi kargad aris Seswavlili rusul istoriografiaSic. cxadia mec-
niers uklebliv yvela naSromis gacnoba ar moeTxoveba, magram sasurveli
iyo avtori sakvlevi periodis Seaxeb arsebul ganmazogadebel naSromebs
mainc gacnoboda (mag: После Марко Поло, путешествия западных чужеземцев в
страны трёх индии, перевод с латинского и староитальянского языков, введение
и примечания Я.М. Света, М., 1968).
Sesavlis Semdgom, naSromis pirvel TavSi, avtori Semdeg sakiTxebs
exeba: qristianobisa da islamis adgili da roli ilxanTa saxelmwifoSi,
yazan yaenis biografia, yazanis gamuslimeba, yazan yaenis religiuri cno-
biereba, misi brZola baidus winaaRmdeg, yazanis damokidebuleba damas-
kos mimarT, emir navruzisa da yaenis urTierTdamokidebuleba, muslimTa
politika qristianebis mimarT, ediqtebi, monRolebis damokidebuleba
nestoriani patriarqebis mimarT da sxva.
avtori meore TavSi exeba: dasavleTTan SesaZlo alianss, yazanisa
damokidebulebas Tavis qveSevrdom aRmosavleTis qristianebTan, brZo-
las wm. miwisaTvis da ierusalimis aRebas, papebis winadadebebs axali
jvarosnuli laSqrobis Sesaxeb, aRmosavlur aliansebs, urTierTobas
bizantiasTan da sxva monRolur saxanoebTan. mamluqebs, politikur br-
Zolebs sailxanoSi, brZolas monRolebsa da mamluqebs Soris.
mesame Tavi exeba: yazanis qristian mokavSireebs, maT rolsa da samxed­
ro valdebulebebs. brZolas siriisaTvis da urTierTobas mamluqebTan.

256
qronika

calke gvinda aRvniSnoT, Tu rogor aris gaSuqebuli naSromSi saqa-


rTvelos sakiTxi. avtors mimoxiluli aqvs daviT VI narinis ajanyebis am-
bavi. monRolebisa da demetre II urTierToba, ukanasknelis monawileoba
monRolTa dapyrobiT omebSi, misi sikvdiliT dasja. luseto SedarebiT
vrclad exeba daviT VIII mefobis periods: monRolebis politikas daviT
VIII mimarT, misTvis Zmebis vaxtang III da giorgi V dapirispirebas, saqa-
rTvelos strategiul adgilmdebareobas CrdiloeT kavkasiaSi gadasasv-
leli gzebis kontrolis TvalsazrisiT.
sagangebod unda aRiniSnos avtoris kritikuli damokidebuleba wya­
roebis mimarT. sainteresoa misi dakvirvebebi monRolebis rigebSi mebr-
Zoli qristianebis raodenobasa da amis Sesaxeb arsebuli somxuri wya­
roebis, konkretulad sumbat konetablisa da misi gamgrZeleblis cno-
bebis Taobaze. avtori askvnis, rom monRolebis dapyrobiT operaciebSi
qristianebis – qarTvelebisa da somxebis jars arsebiTi gardatexa ar
mouxdeniaT.
saerTo jamSi, naSromi, masSi Riad darCenili rigi sakiTxebis miuxeda-
vad, monRolebisa da aRmosavleTis qristianebis urTierTobis mTliani
Wrilis kvlevis mniSvnelovan etaps warmoadgens. darwmunebulebi varT,
rom ara f. lusetos tragikuli daRupva, igi am sferoSi warmatebul
kvlevas gaagrZelebda. misi gardacvaleba franguli samecniero sazoga-
doebisaTvis seriozuli danaklisia.
vladimer kekelia

257

You might also like