Professional Documents
Culture Documents
GT Bom Chuong123 PDF
GT Bom Chuong123 PDF
Chöông 1:
LYÙ THUYEÁT CÔ BAÛN VEÀ MAÙY BÔM
I- Nguyeân lyù cô baûn cuûa maùy bôm caáp nöôùc
Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa maùy bôm caáp nöôùc laø döïa treân cô sôû huùt vaø ñaåy chaát loûng.
Bôm laø moät loaïi maùy coù theå bieán cô naêng nhaän ñöôïc töø ñoäng cô thaønh naêng löôïng
chuyeån ñoäng cuûa doøng chaát loûng.
Maùy bôm caàn nhieàu naêng löôïng nhaát trong caùc thieát bò cuûa heä thoáng caáp nöôùc, chi
phí quaûn lyù cho maùy bôm chieám tæ leä lôùn trong toång kinh phí cho vieäc vaän haønh moät
heä thoáng caáp nöôùc.
www.tainguyennuoc.vn 5
C. Söï ñoàng daïng veà ñoäng löïc hoïc.
Ñoù laø tæ leä giöõa caùc löïc taùc duïng leân boä phaän töông öùng cuûa maùy bôm maãu vaø
maùy bôm thöïc.
- Quan heä veà aùp löïc:
2 2
HT DT nT 2 2
= . = i D .i n (1 .3 )
HM D
M M n
- Quan heä veà löu löôïng:
3
QT DT nT 3
= . = i D .i n (1 .4 )
QM DM nM
- Quan heä veà coâng suaát:
5 3
NT D n
= T . T = i D 5 .i n 3 (1 .5 )
NM DM nM
Trong ñoù: i D D T - Heä soá tæ leä veà kích thöôùc moät chieàu (ñöôøng kính)
DM
n
in T - Heä soá tæ leä veà soá voøng quay hay toác ñoä quay cuûa b.x.c.t
nM
1. Ñònh nghóa :
Heä soá tæ toác (ns) cuûa baùnh xe coâng taùc laø soá voøng quay cuûa baùnh xe coâng taùc moâ
hình töông töï vôùi baùnh xe coâng taùc cuûa maùy bôm ta ñang xeùt nhöng vôùi baùnh xe moâ
hình ñoù coù : Löu löôïng laø Qs = 1 (m3/s) vaø Coät aùp laø Hs=1m
www.tainguyennuoc.vn 6
Trong ñoù : n - tính baèng (voøng/giaây), g- laø gia toác troïng tröôøng= 9,81m/s2
Neáu n - tính baèng (voøng/phuùt) thì:
5 , 5 5 .n . Q
n s/ = 3
(1 .8 )
(g .H ) 4
Heä soá tæ toác laø moät thoâng soá toång hôïp ñaëc tröng cho baùnh xe coâng taùc cuûa maùy
bôm. Ngöôøi ta döïa vaøo ns ñeå coù theå xaùc ñònh ñöôïc ñaëc tính cuûa maùy bôm.
4. Caùc kieåu baùnh xe coâng taùc töông öùng vôùi heä soá Tyû toác nS
ns
c) Khi thay ñoåi ñöôøng kính b.x.c.t baèng caùch goït caàn löu yù:
- Khi cheá taïo b.x.c.t phaûi caân baèng khi quay. Vì vaäy b.x.c.t ñöôïc gia coâng laïi cuõng
phaûi ñaûm baûo yeâu caàu naøy.
www.tainguyennuoc.vn 7
IV- Luaät quan heä töông töï trong moät bôm
Ngoaøi nhöõng öùng duïng neâu treân, luaät töông töï coøn ñöôïc öùng duïng trong thöïc teá söû
duïng bôm ly taâm ñeå nghieân cöùu quan heä töông töï trong moät maùy bôm.
Quan heä giöõa toác ñoä quay n (hoaëc D, ) vôùi caùc thoâng soá laøm vieäc khaùc cuûa maùy
bôm Q, H, N khi n (hoaëc D, ) thay ñoåi.
Thoâng soá Khi thay ñoåi n Khi thay ñoåi D Khi thay ñoåi Khi thay ñoå n,D,
2 2
Q n Q D Q nD
Q = = Q = Q1 = .
Q1 n1 Q1 D1 Q1 n1 D1
2 2 2 2
H n H D H P H n D P
H = = = = . .
H1 n1 H1 D1 H1 P1 H1 n1 D1 P1
3 4 3 4
N n N D N P N n D P
N = = = . .
N1 n1 N1 D1 N1 P1 N1 n1 D1 P1
www.tainguyennuoc.vn 8
Chöông 2:
CAÙC THOÂNG SOÁ KYÕ THUAÄT CUÛA MAÙY BÔM
I- Löu löôïng
Ñònh nghóa : Löu löôïng cuûa maùy bôm caáp nöôùc laø löôïng chaát loûng do maùy bôm caáp
ñöôïc trong moät ñôn vò thôøi gian.
Kí hieäu laø : Q
Ñôn vò theå tích
Thöù nguyeân : Töùc laø: (m3/h), (m3/s), (l/ph) hoaëc (l/s).
Ñôn vò thôøi gian
www.tainguyennuoc.vn 9
III- Coâng suaát
A. Coâng suaát höõu ích cuûa maùy bôm
Ñònh nghóa : Toaøn boä ñoä gia taêng naêng löôïng maø doøng chaûy nhaän ñöôïc khi ñi qua
maùy bôm trong moät ñôn vò thôøi gian goïi laø Coâng suaát höõu ích
Kyù hieäu : Ph
Theo ñònh nghóa treân coâng suaát höõu ích ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc:
g.Q.H γ.g.Q.H
Ph = G.H(kGm/s) = (kW) = (kW) (2.8)
102 1000
Trong ñoù : H - laø coät aùp toaøn phaàn cuûa maùy bôm (m)
G - laø löu löôïng troïng löôïng (kG/s)
Q - laø löu löôïng theå tích cuûa maùy bôm (m3/s)
- laø troïng löôïng rieâng cuûa chaát loûng (kG/m3)
(vôùi nöôùc saïch töø 5-400C, =1000kG/m3)
g - laø gia toác troïng tröôøng (m/s2)
www.tainguyennuoc.vn 10
IV- Toác ñoä quay cuûa maùy bôm
Ñònh nghóa : Toác ñoä voøng quay laø soá voøng quay treân truïc cuûa maùy bôm trong moät
ñôn vò thôøi gian
Kí hieäu: n
Ñôn vò: voøng/phuùt
Toác ñoä quay caøng cao thì ñoäng cô coù theå nhoû ñi, chi phí haï thaáp. Nhöng phaûi ñaûm
baûo toác ñoä coù giaù trò khoâng xaûy ra hieän töôïng xaâm thöïc treân baùnh xe coâng taùc vaø
trong buoàng bôm.
Toác ñoä quay cuûa ñoäng cô khi noái vôùi maùy bôm phaûi ñaùp öùng caùc ñieàu kieän sau:
N - Coâng suaát bieåu kieán (kW) s - Heä soá tröôït (giaù trò gaàn ñuùng)
100 3–5
> 100 1–3
Taàn soá 50 Hz 60 Hz
Soá löôõng cöïc
2 3.000 (voøng/phuùt) 3.600 (voøng/phuùt)
4 1.500 (voøng/phuùt) 1.800 (voøng/phuùt)
6 1.000 (voøng/phuùt) 1.200 (voøng/phuùt)
8 750 (voøng/phuùt) 900 (voøng/phuùt)
Toác ñoä quay thöïc cuûa bôm luoân Toác ñoä quay lyù thuyeát : n nlt
120 X Taàn soá
Toác ñoä quay ñoàng boä =
Soá löôõng cöïc cuûa ñoäng cô
1. Khaùi nieäm :
Kích thöôùc cuûa bôm ñöôïc bieåu thò theo ñöôøng kính cuûa noù:
- Ñoái vôùi bôm truïc ñöùng, bôm chìm ñoù laø ñöôøng kính cöûa ñaåy,
- Coøn vôùi caùc loaïi maùy bôm khaùc ñoù laø ñöôøng kính cöûa huùt.
2. Coâng thöùc :
Ñöôøng kính cuûa bôm ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc sau:
Q
D = 145 (mm) (2.13)
v
Trong ñoù: D: Ñöôøng kính bôm (mm)
Q: Löu löôïng bôm (m3/s)
v: Vaän toác doøng chaûy taïi cöûa huùt hoaëc cöûa xaû (m/s)
www.tainguyennuoc.vn 11
VI- Ñöôøng ñaëc tính cuûa bôm
Caùc thoâng soá löu löôïng (Q), coät aùp (H), coâng suaát (N) vaø hieäu suaát () thay ñoåi
theo caùc cheá ñoä laøm vieäc cuûa bôm vôùi soá voøng quay (n) khoâng ñoåi hoaëc thay ñoåi.
Caùc quan heä H = f1(Q), N = f2(Q), = f3(Q) bieåu thò ñaëc tính laøm vieäc cuûa bôm,
ñöôïc bieåu dieãn döôùi daïng giaûi tích goïi laø caùc phöông trình ñaëc tính hoaëc bieåu dieãn
baèng caùc ñoà thò goïi laø caùc ñöôøng ñaëc tính cuûa bôm.
Trong thöïc teá kyõ thuaät thöôøng duøng caùc ñöôøng ñaëc tính.
Caùc ñöôøng ñaëc tính ñöôïc xaây döïng neân töø caùc soá lieäu tính toaùn goïi laø ñöôøng ñaëc
tính lyù thuyeát, neáu xaây döïng töø caùc giaù trò ño ñöôïc qua thí nghieäm goïi laø ñöôøng ñaëc
tính thöïc nghieäm.
Caùc ñöôøng ñaëc tính öùng vôùi soá voøng quay laøm vieäc khoâng ñoåi (n=const) goïi laø
ñöôøng ñaëc tính laøm vieäc vaø öùng vôùi nhieàu soá voøng quay khaùc nhau (n=var) goïi laø
ñöôøng ñaëc tính toång hôïp.
Trong 3 ñöôøng ñaëc tính: coät aùp, coâng suaát, hieäu suaát. Quan troïng hôn laø ñöôøng coät
aùp H = f1(Q) noù cho bieát khaû naêng laøm vieäc cuûa bôm neân coøn goïi laø ñöôøng ñaëc tính cô
baûn. Töø ñöôøng ñaëc tính cô baûn H = f1(Q) baèng tính toaùn coù theå suy ra caùc ñöôøng ñaëc
tính N = f2(Q) vaø = f3(Q).
Qua caùc ñöôøng ñaëc tính coù theå bieát ñöôïc moät caùch toång quaùt caùc ñaëc tính laøm
vieäc cuûa bôm, cho pheùp môû roäng phaïm vi laøm vieäc vaø söû duïng hôïp lyù caùc cheá ñoä laøm
vieäc khaùc nhau cuûa bôm.
Hình daïng caùc ñöôøng ñaëc tính thöïc nghieäm phuï thuoäc vaøo töøng loaïi bôm, thoâng
thöôøng coù ba daïng sau ñaây :
Daïng doác ñöùng (ñöôøng 1)
- Ñöôøng ñaëc tính oån ñònh
Daïng doác vöøa (ñöôøng 2)
Daïng loài (ñöôøng 3) - Ñöôøng ñaëc tính khoâng oån ñònh. Bôûi vì öùng vôùi
moãi giaù trò coät aùp H coù theå coù hai trò soá löu löôïng.
www.tainguyennuoc.vn 12
Chöông 3:
PHAÂN LOAÏI VAØ PHAÏM VI SÖÛ DUÏNG CUÛA BÔM
I- Phaân loaïi maùy bôm
Maùy bôm coù theå phaân loaïi theo nhieàu caùch. Thoâng duïng nhaát laø phaân loaïi theo
caáu taïo vaø nguyeân lyù laøm vieäc cuûa maùy bôm.
1. Bôm caùnh
Boä phaän laøm vieäc chính cuûa bôm laø baùnh xe coâng taùc coù caùc caùnh daãn doøng, noù laø
boä phaän chuû yeáu ñeå trao ñoåi naêng löôïng vôùi chaát loûng.
Loaïi bôm naøy goàm: Bôm ly taâm, bôm höôùng truïc, bôm xoaùy.
5. Bôm nöôùc va
Lôïi duïng naêng löôïng nöôùc va ñeå vaän chuyeån chaát loûng.
Bôm pittoâng thöôøng ñöôïc söû duïng vôùi coät aùp cao vaø löu löôïng nhoû.
Bôm roâto, truïc vít, raêng khía khoù cheá taïo oå truïc, söû duïng vôùi coät aùp < 300m.
Bôm caùnh coù keát caáu goïn nheï neân ñöôïc duøng roäng raõi vôùi coät aùp thaáp vaø löu
löôïng trung bình ñeán raát lôùn.
Phaïm vi söû duïng caùc kieåu bôm ñöôïc theå hieän cuï theå treân ñoà thò (hình 03) trong
toïa ñoä Logarit Q-H
www.tainguyennuoc.vn 13
Khu vöïc söû duïng caùc loaïi bôm khaùc nhau
www.tainguyennuoc.vn 14