İTÜ İNŞAAT FAKÜLTESİ

SU TEMİNİ VE ÇEVRE SAĞLIĞI

UYGULAMA 3 —
SU İSALE HATLARI
1. Soru:
Boru çapı D=150 mm olan şekildeki ishale hattı bir kaynaktan şehirdeki dağıtım haznesine su iletmek için
yapılmıştır. Hazne girişindeki vana sonuna kadar açıktır ve boru ucu da atmosfere açıktır. Bu ishale hattından
iletilebilecek maksimum debiyi bulunuz.. Bu debi, gelecekteki nüfusu 10000 ve ort.qgün = 150 l/kişi/gün olan
bir kasaba için yeterli olacak mıdır?
300.00

M
298.50
292.00
282.00 277.85

260.00

220.00

225.00

144.00

300 m 250 m 250m 500 m 1700 m 500 m 500 m

 İTÜ İNŞAAT FAKÜLTESİ
SU TEMİNİ VE ÇEVRE SAĞLIĞI
UYGULAMA 3 — ÇÖZÜM
SU İSALE HATLARI

Soru 1:
Piyezometre çizgisi isale hattını hiçbir zaman kesmemelidir ve mümkün olduğu kadar dik eğimli olacak şekilde
ayarlanmalıdır. Bu şekilde hattın tüm tebe noktalarını kontrol etmek uygun bir çözümdür:

(300  282) (300  277.85)

JN   0.0225 JM   0.0170
(300  250  250) (300  250  250  500)

P.Ç. M noktasının üzerinden geçmelidir, dolayısıyle hidrolik eğim J = JM = 0.0170. Eğer “f” 0.04 kabul edilirse;
300.00 f V 2 0.04 V 2
J   0.0170 V= 1.12 m/s
N D 2 g 0.15 2  9.81
M P.Ç.
298.50
292.00
282.00 277.85

260.00
Q=VxA
= 1.12 x 0.152 x  / 4
= 0.020 m3/s.
maksQgün = 150 x 1.5 x 10000 /86400/1000
= 0.026 m3/s.
220.00 Q < maks Qgün

İsale hattı yeterli değildir.

225.00

144.00

300 m 250 m 250m 500 m 1700 m 500 m 500 m

2. Soru:

Şekilde verilen su ishale hattı nüfusu 9800 olan ve mak.qgün = 165 l/kişi./gün olan bir kasaba için su
sağlamaktadır. Boru çapı her noktada aynıdır. Bu durumda boru hattını tasarlayınız (boru çapını belirleyerek
hatta gerekli donanımı yerleştiriniz, ayrıca vanalarla düşürülecek basınçları da hesaplayınız
(Standart boru çapları 60, 80, 100, 125, 150, 200 mm’dir; boruda izin verilen maksimum hız 2 m/s maksimum
basınç yüksekliği de 80 m’dir).

230.00

229.00
K

165.00
M

160.00 2
1
150.00

95.00

70.00
3

900 m 500 m 200 m 1000 m 300 m

Soru 2:

230.00 Hatta izin verilen maksimum statik basınç yüksekliği 80 m’dir, dolayısıyla bir maslak gerekli.
Maslak kotu şu şekilde bulunabilir,
P.Ç.
229.00
Hmaslak = 230 – 80 = 150 m.
K
Hattın tasarım debisi:
Q = 165 x 9800 / 86400 = 18.7 l/s
(P/)1
Hatta izin verilen maksimum kesitsel ortalama akım hızı 2 m/s’dir,
dolayısıyla hattın boru çapı en fazla şu kadar olabilir:
M
165.00 Q=VxA 0.0187 = 2 x D2 x  / 4 D = 109 mm.
160.00 2
1 Daha yüksek hıza izin verilemeyeceğinden
150.00
(P/)2 D > 109 mm olacaktır. Standart boru çaplarına göre;
H D = 125 mm.

95.00 Q = V x A = V x 0.1252 x  / 4 = 0.0187 m3/s

V = 1.52 m/s.
2
70.00
f V 0.04 1.52 2
3 J   0.037
D 2 g 0.125 2  9.81

Bu bilgilerle P.Ç. şekildeki gibi çizilebilir.

900 m 500 m 200 m 1000 m 300 m

Vanalarla harcanacak basınç (enerji) yükseklikleri şu şekilde bulunabilir:

(P/)1 = 230 – 0.037 x (900+500+200) – 150 = 20.8 m

(P/)2 = 150 – 0.037 x (1000+300) – 95 = 6.9 m