11.04.

2012

1
YIĞMA YAPI TASARIMI

DEPREM BÖLGELERİNDE
YAPILACAK BİNALAR HAKKINDA
YÖNETMELİK

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 2

YIĞMA YAPI TASARIMI

Genel Kurallar:
Deprem yükleri : S(T1) = 2.5 ve R = 2.5 alınarak bulanacak duvar gerilmelerinin sınır değerleri
aşmaması sağlanmalıdır.

Kat sayısı en çok: 1. deprem bölgesinde = 2, 2 v 3’te = 3, 4. deprem bölgesinde ise 4 kat

Kat yüksekliği maks.= 3.0 m,

Yığma binaların taşıyıcı duvarları planda olabildiğince düzenli ve ana eksenlere göre simetrik
ya da simetriğe yakın biçimde düzenlenecektir.

Kısmi bodrum yapılmasından kaçınılacaktır.

T.m taşıyıcı duvarlar planda kesinlikle üst üste gelecektir.

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 3

YIĞMA YAPI TASARIMI

Gerilmelerin Hesabı:
Hesaplanacak düşey yükler ve deprem hesap yüklerinin etkisi altında oluşacak basın. ve kayma
gerilmelerinin, duvarda kullanılan yığma duvar cinsine göre izin verilen basınç ve kayma
gerilmelerini aşmadığı gösterilecektir.

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 4

YIĞMA YAPI TASARIMI

Düşey Gerilmelerin Hesabı:

Duvarların kesme dayanımı duvarlarda var olan düşey gerilmelere de bağlı olduğu için
yığma bina duvarlarının düşey yükler altında taşıdıkları gerilmelerin hesaplanması gereklidir.

Duvarlarda oluşan basın. gerilmelerinin yığma duvar cinsine g re izin verilen gerilmelerle
karşılaştırılması yapılacaktır. Bu hesapta duvarlarda ve d öşemelerden gelen yükler g öz
ö nüne alınacaktır. Duvardaki kapı ve pencere boşluk en kesitleri kadar azaltılmış duvar en
kesit alanına b ölünerek bulunacak gerilme, duvar cinsine g re izin verilen basınç
gerilmesinden büyük olmayacaktır.

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 5

YIĞMA YAPI TASARIMI

Duvarlarda basınç emniyet gerilmesi:

Duvarların basınç emniyet gerilmeleri birkaç yöntem ile hesaplanabilir:

1- Duvarda kullanılan tuğla ve harcın basınç dayanımına eşit dayanımda yapılmış duvar
parçaların basınç dayanım deneylerinden elde edilen değerlerin 0.25’i duvar basınç emniyet
gerilmesidir.

2- Duvar parçası dayanım deneyi yapılmamışsa duvarda kullanılan bloğun deneysel

olarak elde edilen serbest basınç dayanımının 0.50’si fd duvar basınç dayanımı ve bu
dayanımın 0.25’i fem duvar basınç emniyet gerilmesidir.

3- Eğer deney yapılmamışsa veya kullanılan kagir malzemesinin basınç dayanımı belli değil ise
basınç emniyet gerilmeleri Tablo 5.3’ten alınabilir.

4- Kagir birimlerin ve duvarda kullanılan harcın basınç dayanımları, ilgili standartlara göre
yapılacaktır.

5-Duvar basınç emniyet gerilmeleri duvarların narinlik oranlarına gö re Tablo

5.4’de verilen miktarlarda azaltılır.

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 6

YIĞMA YAPI TASARIMI

Duvarlarda basınç emniyet gerilmesi:

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 7

YIĞMA YAPI TASARIMI

Kayma Gerilmelerin Hesabı:

Yığma binanın her duvar eksenindeki kapı veya pencere boşlukları arasında
kalan dolu duvar parçalarının g öreli kayma rijitliği k A/h ifadesinden hesaplanacaktır.

Burada A dolu duvar parçasının yatay en kesit alanı, h dolu duvar parçasının her iki
yanındaki boşlukların yüksekliğinin en küçük olanıdır. Duvarın en kesiti dikdörtgen ise
k =1.0, duvarın uç elemanı varsa veya duvarın ucunda duvara dik doğrultuda bir diş ya
da payanda duvar varsa k =1.2 alınacaktır.

Bir duvar ekseninin kayma rijitliği, o eksendeki duvar par.alarının kayma

rijitliklerinin toplamıdır. Duvar eksenlerinin kayma rijitliğinden gidilerek binanın
kayma rijitlik merkezi hesaplanacaktır.

Duvarlara gelen kesme kuvveti, kat kesme kuvveti yanında kat burulma
momenti de g öz önüne alınarak binanın birbirine dik her iki ekseni doğrultusunda
hesaplanacaktır.

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 8

YIĞMA YAPI TASARIMI

Kayma Gerilmelerin Hesabı:

Duvara gelen deprem kuvveti duvar yatay en kesit alanına b ölünerek duvarda oluşan kayma
gerilmesi hesaplanacak ve τem = τo +µσ
µσ’den
µσ bulunacak duvar kayma emniyet gerilmesi τem ile
karşılaştırılacaktır.

Burada τem = duvar kayma gerilmesi (MPa), τo = duvar çatlama emniyet gerilmesi, µ sürütnme
katsayısı (0.5 alınabilir), σ duvar düşey gerilmesidir.

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 9

YIĞMA YAPI TASARIMI

Elastisite Modülünün Hesabı:

Ed = 200*fd, fd : duvar basınç dayanımı

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 10

YIĞMA YAPI TASARIMI

Minimum taşıyıcı duvar kalınlıkları:

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 11

YIĞMA YAPI TASARIMI

Toplam Uzunluk Sınırı:

Her bir doğrultu boyunca uzanan taşıyıcı duvarların kapı ve pencere

boşlukları dışındaki toplam uzunluğunun brüt kat alanına oranı 0.2I m/m2 den
küçük olmayacaktır. I bina önem katsayısıdır.

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 12

YIĞMA YAPI TASARIMI

Duvarların en büyük desteklenmemiş Uzunlukları:

Herhangi bir taşıyıcı duvarın planda kendisine dik olarak saplanan

taşıyıcı duvar eksenleri arasında kalan desteklenmemiş uzunluğu birinci
derece deprem bö lgesinde en çok 5.5 m, diğer deprem b ölgelerinde en
çok 7.5 m olacaktır. Kerpiç duvarlı yığma binalarda desteklenmemiş duvar
uzunluğu en fazla 4.5 m olacaktır.

En büyük desteklenmemiş duvar boyu koşulunun sağlanamaması

durumunda bina kö şelerinde ve sö z konusu duvarda planda eksenden
eksene aralıkları 4.0 m.’yi geçmeyen betonarme düşey hatıllar yapılacaktır.

Ancak bu tür düşey hatıllarla desteklenen duvarların toplam uzunluğu 16.0

m’yi geçemez. (Şekil 5.2)

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 13

YIĞMA YAPI TASARIMI

Duvarların en büyük desteklenmemiş Uzunlukları:

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 14

YIĞMA YAPI TASARIMI

Duvar Boşlukları:

Bina k öşesine en yakın pencere ya da kapı ile bina k öşesi arasında

bırakılacak
dolu duvar par.asının plandaki uzunluğu birinci ve ikinci derece deprem
bö lgelerinde 1.50 m’den, üçüncü ve dördüncü derece deprem
b ölgelerinde 1.0 m’den az olamaz.

Bina k öşeleri dışında pencere ve kapı boşlukları arasında kalan dolu

duvar parçalarının plandaki uzunluğu birinci ve ikinci derece deprem
bö lgelerinde 1.0 m’den, üçüncü ve dördüncü derece deprem b ölgelerinde
0.80 m’den az olamaz. Kerpiç duvarlı binalarda bütün deprem bö lgelerinde
bu miktar en az 1.0 m’dir.

Her bir kapı ve pencere boşluğunun plandaki uzunluğu 3.0 m’den daha büyük
olamaz. Kerpiç duvarlı binalarda kapı boşlukları yatayda 1.0 m’den,
düşeyde 1.90 m’den; pencere boşlukları yatayda 0.90 m’den, düşeyde 1.20
m’den daha büyük olamaz.
Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 15
YIĞMA YAPI TASARIMI

Duvar Boşlukları:

Herhangi bir duvarın 5.4.5’de tanımlanmış desteklenmemiş uzunluğu boyunca

kapı ve pencere boşluklarının plandaki uzunluklarının toplamı
desteklenmemiş duvar uzunluğunun %40’ından fazla olmayacaktır.

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 16

YIĞMA YAPI TASARIMI

Lentolar:

Pencere ve kapı lentolarının duvarlara oturan uçlarının her birinin

uzunluğu serbest lento açıklığının %15’inden ve 200 mm’den az olmayacaktır.

Lento en kesit boyutları ile boyuna ve enine donatılar yatay hatıllar için
5.5.2.1’de verilen değerlerden az olmayacaktır.

Kerpiç duvarlı binalarda kapı üst ve pencere üst ve altlarına ahşap lento
yapılabilir. Ahşap lentolar ikişer adet 100 mm x 100 mm kesitinde ahşap
kadronla yapılacaktır. Ahşap lentoların duvarlara oturan kısımlarının her
birinin uzunluğu 200 mm’den az olmayacaktır.

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 17

YIĞMA YAPI TASARIMI

Yatay Hatıllar:

Merdiven sahanlıkları da dahil olmak üzere her bir dö şemenin taşıyıcı

duvarlara oturduğu yerde betonarme d şeme ile birlikte (monolitik
olarak) d ökülmüş aşağıdaki koşulları sağlayan betonarme yatay hatıllar
yapılacaktır.

Yatay hatıllar duvar genişliğine eşit ve en az 200 mm yükseklikte olacaktır.

Hatıllarda beton kalitesi en az C16 olacak, içlerine taş duvarlarda en az üçü

altta, üçü üstte 6f10, diğer malzemeden taşıyıcı duvarlarda ise en az 4f10
boyuna donatı ile ile birlikte en çok 250 mm ara ile f8’lik etriye konulacaktır.

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 18

YIĞMA YAPI TASARIMI

Düşey Hatıllar:

Yığma binaların deprem dayanımlarının artırılması

için bina k öşelerinde,
taşıyıcı duvarların düşey ara kesitlerinde, kapı ve
pencere boşluklarının her iki yanında kat yüksekliğince
uzanan betonarme düşey hatıllar yapılması uygundur.

Düşey hatıllar, her iki yandan gelen taşıyıcı

duvarların örülmesinden sonra duvarlara paralel
olarak konulacak kalıpların arasındaki b ölümün
donatılarak betonlanması ile yapılacaktır.

Bina k öşelerinde ve taşıyıcı duvarların ara kesitlerinde

düşey hatılların en kesit
boyutları kesişen duvarların kalınlıklarına eşit
olacaktır. Pencere ve kapı boşluklarının her iki
yanına yapılacak düşey hatıllarda ise hatılın duvara
dik en kesit boyutu duvar kalınlığından, diğer en kesit
boyutu ise 200 mm’den az olmayacaktır.
Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 19
YIĞMA YAPI TASARIMI

Çatılar:

Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu 11.04.2012 20