ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΜΠΕΡΟΥΤΣΟΣ

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΕΡΓΟ

2018
Η δουλειά μου στηρίζεται κυρίως στην ανθρώπινη φιγούρα. Τα υλικά μου αγγίζουν
την παράδοση αλλά κάθε φορά επαναπροσδιορίζονται σε προτάσεις του «σήμερα». Η
γλυπτική για μένα, δεν είναι ποτέ μόνο το μέσον, δεν είναι μόνο η ιδέα, είναι η απλή
αναγωγή του είδους μας σε μια φιλοσοφικά πολιτικοποιημένη σχέση.
2016

Έργα από την Ατομική Έκθεση Τ – Λεμφοκύτταρα, EOS Art Gallery, Αθήνα.

Κείμενο από τον κατάλογο :

Παίζοντας με τα γράμματα, εκεί που ο ΜΎΘΟΣ παίρνει την ορθή του θέση Θέασης,
ο ΘΎΜΟΣ ή ίσως και ΘΥΜΌΣ κάνει την εμφάνισή του και μοιραία ο εικαστικός
ανάγει το «παιχνίδι» σε σχέδιο.
Έτσι γεννιέται το Τ. Αλλά τι είναι το Τ;
Στη Φιλοσοφία, το Τ είναι ο χώρος των εναντιοτήτων. Η ζυγαριά θα μπορούσαμε να
πούμε, όπου το καλό και το κακό ή ίσως ο ήρωας και ο δαίμονας συνυπάρχουν, ώστε
να μπορέσουμε κάποτε, εμείς οι ψυχές, βγαίνοντας από τις γήινες σπηλιές μας, να
βρούμε ποιοι πραγματικά είμαστε. Στην Ιατρική, τα «Τ λεμφοκύτταρα» είναι τα κύτ-
ταρα που έχουν τυπωμένη πάνω τους την μνήμη…. Τυχαίο; Ο Αριστοτέλης έλεγε
πως «τύχη είναι η άγνοια των γεγονότων»… Η άγνοια του ποιοι πραγματικά είμαστε,
πέρα από ονόματα, εργασίες, ρόλους….
….«κόκκινη κλωστή δεμένη, στην ανέμη τυλιγμένη, δώσ’ της κλώτσο να γυρίσει, πα-
ραμύθι ν αρχινήσει….»
 Θησέας και Μινώταυρος (2015) Δίας και Τυφώνας (2016)

Κάπως έτσι αρχίζει και το παραμύθι του Ήρωα Θησέα, που μ’ ένα κουβάρι -ΜΊTΤΟ,
κίνησε να βρει την ορθή διαδρομή για να σκοτώσει τον Δαίμονα Μινώταυρο….
Συνηθίσαμε να ακούμε την μυθολογία σαν απλό ρηχό παραμυθάκι, ίσα ίσα για να μας
πάρει ο ύπνος και χάσαμε μέσα στον λήθαργό μας την ουσία.
Φτιάξαμε πόλεις μεγάλες, θεόρατες, λαβυρινθώδεις για να κρύψουμε τις παιδικές μας
εσωτερικές φωνές. Δώσαμε ρόλους, αξίες, εργασίες, εξουσίες, ονόματα, ιδιότητες,
ορισμούς, αφορισμούς, τακτοποιήσαμε τις μικρές ζωές μας σε κουτάκια και έτοιμοι
πια, «προστατευμένοι», αφεθήκαμε στην πορεία του χρόνου….
Εκεί που ο πρώτος παλμός ζωής άρχισε να γίνεται έμβρυο, όλες οι πληροφορίες, όλοι
οι κώδικες, τα διαβατήριά μας ήταν κιόλας έτοιμα για το ταξίδι της γέννησης…. Η
πρώτη μας ανάσα, το πρώτο κλάμα, οι πρώτες φυσικές μας ανάγκες, η μυρωδιά – η
πρώτη μνήμη- της μάνας τροφού…..
Όλοι μας έχουμε μια δεύτερη ευκαιρία, μεγαλώνοντας να γίνουμε Ήρωες, ακόμα και
οι Δαίμονες….
Όλα τα παιδιά είναι αγγελούδια, χωρίς αμαρτίες, χωρίς αιματοβαμμένα χέρια, χωρίς
διεστραμμένα μυαλά και όλα είναι αγνά και έτοιμα να μπουν στον Παράδεισο….!
Όλα; Δηλαδή και οι τύραννοι, οι βιαστές, οι δολοφόνοι, ακόμα κι αυτοί υπήρξαν παι-
διά ;! Οι ήρωες υπήρξαν παιδιά, και, ως παιδιά, είχαν όνειρο να γίνουν ήρωες ;!
Είναι η συνήθεια που καθορίζει τις ζωές μας. Είναι η πραγματικότητα που μας προ-
σπερνάει ή καλύτερα, που μας διαπερνάει και μας αφήνει λειψούς θεατές. Παίζουμε
παιχνίδια στρατηγικής και εξουσίας, γινόμαστε υπερδύναμοι, κι έτσι μαθαίνουμε πως
τα πάντα είναι σαν ένα παιχνίδι, αληθινό είναι μόνο αυτό το μικρό προσωπικό μας
κομμάτι….τα χρήματα, το ωραίο σπίτι, οι σπουδές, η οικογένεια, ξέρεις, όλα αυτά τα
καθώς πρέπει που είμαστε προγραμματισμένοι να κάνουμε, ν αγοράσουμε αυτοκίνη-
το και φυσικά, μα φυσικά να γίνουμε Ήρωες !
Κάπως έτσι θαρρώ, ξεκληρίστηκαν κι οι τελευταίοι δράκοι και δεινόσαυροι. Έλεγε ο
βασιλιάς της χώρας στον επίδοξο γαμβρό του, αν θέλεις το χέρι της πριγκίπισσάς μου,
σκότωσε το τέρας που μας καίει τα σπαρτά και τρομάζει τους φορολογούμενούς μου.
Πήγαινε και το αμούστακο παιδί, να κυνηγήσει τα όνειρά του, ξεκλήριζε την χλωρίδα
και την πανίδα που «ενοχλούσε», γινόταν ο καλός, ο τέλειος, ο Ήρωας, αν ήταν ο χει-
ρότερος ή ο καλύτερος άνθρωπος στον κόσμο, κανέναν δεν ένοιαζε….
Αλλά την Ιστορία την γράφει πάντα ο νικητής, γιατί απλά ο νικημένος δεν είναι και
τόσο ζωντανός για να την γράψει!
Μετά λοιπόν τον αφανισμό των Τεράτων, των Πελώρων και των Δαιμόνων από τους
«μικρούς» «μικροσκοπικούς» Ήρωες των παραμυθιών, κάποιοι είδαν την αδικία και
σκεπτόμενοι την ανάγκη που οδηγεί τα πάντα σε διαδρομές, θεώρησαν πως για να
μπορούμε όλοι μας να συνυπάρξουμε σ αυτόν τον πλανήτη, πρέπει εμείς οι μικροί να
«προστατεύσουμε» τα Τέρατα – Δαιμόνια – Πέλωρα.
Ανοίγοντας την κουρτίνα της λήθης, το φως ορμά μέσα μας και μας τυφλώνει αν δεν
είμαστε έτοιμοι να το δεχθούμε ως την πραγματική μας φύση, και, η πραγματικότητα
είναι πως όλοι μας διαθέτουμε και τους δύο ρόλους. Όλοι μας δηλαδή είμαστε εν δυ-
νάμει τόσο Ήρωες όσο και Τέρατα, τόσο μεγάλοι όσο μικροί, είναι οι επιλογές μας
που μας «χαρακτηρίζουν» τελικά.
Έτσι απλά, μπορούμε να πούμε πως στα δίπολα που επιλέχθηκαν σ αυτήν την έκθεση
– καταγραφή, οι Ήρωες είναι οι διάφορες μορφές εξουσίας πάνω στους Δαίμονες-
Πέλωρα, ιδωμένα με μια σαρκαστική διάθεση, απλά γιατί η πραγματικότητα είναι πο-
λύ ακραία!
Όλα τα δίπολα προέρχονται από την μυθολογία που κατευθύνει ως φαίνεται τις ζωές
μας πάντα και παντού!!!

Οιδίπους και Σφίγγα (2016) Πειρίθους και Κένταυρος (2016)

Περσέας και Μέδουσα (2015)
Αθηνά και Άρης (2016)
Κόκκινο κουβάρι (2016)
2015

Έργα από την Ατομική Έκθεση "Π.Δ.407/80...Πορεία Διαρκείας 487 και πλέον χιλιο-
μέτρων", Δημοτική Πινακοθήκη Ιωαννίνων, Ιωάννινα
Κείμενο από τον κατάλογο:
2006, 05:55 π.μ. το σακίδιο στην πλάτη και η πορεία μόλις κίνησε. Ανοδική όπως της
πρέπει και αρκετή για να χορτάσει το μάτι…
Αθήνα – Ιωάννινα, τελευταίος έλεγχος, το εισιτήριο στην τσέπη, τα ακουστικά στην
θέση τους και οι τελευταίοι έσονται πρώτοι (στην γαλαρία). Άλλη μια μαθητική εκ-
δρομή, απ’ αυτές που μένουν ανεξίτηλες.
Κάθε εβδομάδα για τα επόμενα 6 χρόνια, πότε με το ΚΤΕΛ, πότε με αυτοκίνητο, μια
χούφτα εικαστικοί σε πορεία διαρκείας 487 και πλέον χιλιομέτρων. «ο ένας άγρυπνος
κρατάει το τιμόνι κι ο άλλος δίπλα του όνειρα σκαρώνει… χωρίς αμορτισέρ…» Μ’
αναμμένο το μοτέρ σ’ ένα Τμήμα που τα χέρια μαθαίνουν να πλάθουν την ουτοπία,
τις σκέψεις ενός σήμερα πέρα από στερεότυπα και κανόνες.
Κι η πορεία καλά κρατεί. Κουκίδες στην σειρά, το Αιτωλικό για λίγο ψαράκι (που
σαν χέλι ξεγλιστρά), τα Καμένα Βούρλα για γλυκό (γλυκιά η ζωή), το Μέτσοβο για
κοντοσούβλι (Έλληνες γαρ), ο κήπος της Εδέμ (μια όαση) για ξεκούραση και πόσες
ακόμα κουκίδες γεμάτες μικρές ιστορίες, βιβλίο ανοιχτό για τον παππού Θανάση πλάι
στο τζάκι… περιουσία τεράστια!!!
Κι η πόλη… Η πόλη, βροχερή, κυρίως, παρόλα αυτά ζεστή, φιλόξενη, ανεξάντλητη.
Στο Jet Lag των αφίξεων και των αναχωρήσεων, ο χρόνος έμοιαζε ακίνητος, σαν αυ-
τές οι λίγες μέρες να έβγαιναν απ’ την πραγματικότητα του κοινού νου, έφτιαχναν δι-
κές τους εικόνες, παραμορφωμένες κάποιες φορές, κανονικές κάποιες άλλες, πάντα
όμως διαφορετικές. Το ίδιο βλέμμα, ο ίδιος άνθρωπος, το ίδιο τοπίο σ’ έναν άλλο χω-
ροχρόνο, αυτόν που κυλά στάσιμος στον κάμπο πίσω απ’ τα Άγια Ιωάννινα (που το
φως περιλούζει).
Πως μπορεί σε μια τέτοια ουτοπία να λείπει η μύηση στο Πνεύμα μέσω του οίνου…!!
Δεν μπορεί. Άλλωστε η Ιστορία της Τέχνης έχει αποδείξει πως για να αγγίξεις το
Υπερβατικό, οφείλεις να βαδίσεις στο Υπέρ.
Τους γνώρισα αυτούς τους ανθρώπους, τους Διδάσκοντες Π.Δ. 407/80, παρόμοιες πο-
ρείες, παρόμοιες συμβάσεις. Ένα Προεδρικό Διάταγμα και χιλιάδες νέοι επιστήμονες
κάθε εβδομάδα οργώναμε, με κάθε μέσο όλο το χάρτη της Ελληνικής Επικράτειας για
ελάχιστα χρήματα στην τσέπη, αλλά ανεκτίμητη ανταμοιβή στα μάτια των παιδιών
που βοηθούσαμε να δώσουν μορφή στα όνειρά τους.

mea culpa (2014)

 σφηνα-κι η Τέχνη (2015)

Μέσα από 3 εγκαταστάσεις στο χώρο, ο θεατής καλείται να μυηθεί σε μια διαδρομή στην
τέχνη και να σαν σύγχρονος Οδυσσέας να βιώσει σε όλα τα επίπεδα…..τον εαυτό του
Η αρχή όλων………το «εκεί». Το ταξίδι, η πορεία, οι σταθμοί, η καμπύλωση του
χρόνου. Η προσμονή του αύριο…..
Στη συνέχεια…… το «εδώ». Αυτό που έμεινε πίσω. Η οικογένεια, οι στιγμές (οι καλές
και οι κακές, όλες), όλες μέσα σ ένα τραγούδι πολυφωνικό, παραδοσιακό, Ηπειρώτικο
(όπως αρμόζει στην περίσταση), από το Πολυφωνικό Συγκρότημα Πωγωνίου, «αλη-
σμονώ και χαίρομαι». Καταγραφή σ΄ έναν δίσκο της Δόμνας Σαμίου.
Τέλος…………το «εντός». Το ιδεατό, ο σκοπός του ταξιδιού. Οι φοιτητές, τα μαθήματα.
Τα σχέδια των γλυπτών από τον ναό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο, μια αυτοΐαση της
αύρας (= Επί-δ-αυρός).
2014

πολιτΩΝγραφία (2014) Video 2:13 sec, έργο από την Ομαδική Έκθεση “Γακ-Art” ει-
καστικές αναπαραστάσεις των αρχείων. Γενικά Αρχεία του Κράτους. Αθήνα.

Με την ευκαιρία του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Αρχείων και των εκατό χρόνων
από την ίδρυση τους (1914-2014), τα Γενικά Αρχεία του Κράτους άνοιξαν τις πόρτες τους
στο κοινό και πραγματοποίησαν την εικαστική έκθεση Γακ-Αrt στις 16 Ιουνίου 2014, στο
κτήριο τους ∆άφνης 61 στο Ψυχικό.
Τριάντα ένας καλλιτέχνες επισκέφτηκαν τα ΓΑΚ και εμπνεύστηκαν προκειμένου να δη-
μιουργήσουν νέες εικαστικές γραφές ειδικά για την έκθεση. Προικοσύμφωνα, ψηφίσματα,
χάρτες, παλίμψηστα έγγραφα, γράμματα, βιομηχανικά αρχεία, πρόσωπα αρχειονόμων,
ιστορικές φυσιογνωμίες, αρχειακοί φάκελοι, φωτογραφίες, προσωπικά αρχεία των καλλι-
τεχνών αποτέλεσαν το υλικό για τη δημιουργία των έργων που εκτίθενται στην έκθεση,
που πραγματοποιείται στην Κεντρική Υπηρεσία των ΓΑΚ, εκεί όπου «φυλάσσεται ο μεγα-
λύτερος όγκος των δημοσίων αρχείων που εκτείνονται χρονικά από την περίοδο της Ελ-
ληνικής Επανάστασης και την ίδρυση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα…» Χρήστος
Γαρουφαλής, Μαρία Γιαννακάκη, Ειρήνη Γκόνου, Στέφανος Ζαννής, Εύη Κα-ζάκου,
Μάρκος Καμπάνης, Μιχάλης Κατζουράκης, Ανδρέας Κοντέλλης, Χάρης Κοντο-σφύρης,
Σπύρος Κρητικός, Ελένη Κρίκκη, Αλέκος Κυραρίνης, Αλέξης Κυριτσόπουλος, Αφροδίτη
Λίτη, Τάσος Μαντζαβίνος, Καλλιρρόη Μαρούδα, Γιάννης Μετζικώφ, Χρήστος Μπάρλος,
Θανάσης Μπερούτσος, Ευαγγελία Μπίζα, Κωνσταντίνος Ξενάκης, Λήδα Ξυ-διά, Γιώργος
Πανταζής, Μίλτος Παντελιάς, ∆ιονύσιος Ρούσσος,Σωτήρης Σόρογκας, Παναγιώτης
Τέτσης, Ελένη Τζάτζαλος, Μανόλης Χάρος, Γιώργος Χατζημιχάλης, Γιάννης Ψυχοπαίδης.
2013

Προμηθέας (2013) έργο στο 4o Συμπόσιο Γλυπτικής, Ελληνικό Β. Τζουμέρκων

Στο έργο Προμηθέας, μεταμορφώνεται μια πέτρα του τοπίου σε προσκυνητάρι, κα-
θώς ο φυσικός σταυρός που σχηματίζει μια τρύπα στο κέντρο της φωτίζεται από ένα
λαμπάκι που παίρνει ενέργεια από την ίδια τη γη.
Από το 2015 αντικαταστάθηκαν τα στοιχεία της μπαταρίας εδάφους με ηλιακή πηγή
ενέργειας
Πέτρα μολύβι... (2013) έργο στο 4o Συμπόσιο Γλυπτικής, Ελληνικό Β. Τζουμέρκων
2010

Ερυσίχθων (2010)

Το έργο αυτό δημιουργήθηκε στα πλαίσια της έκθεσης «Ερυσίχθων: Σύγχρονη Ανάγνωση του
Μύθου», για το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Moυσικών Οργάνων Φ. Ανωγειανάκη στην Αθήνα.
Την οργάνωση της έκθεσης είχε το Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας
Αθηνών. Η έκθεση ήταν υπό την Αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας, ενώ την επιστημονική
επιμέλεια είχε η Αικατερίνη Πολυμέρου Καμηλάκη, Διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της
Ακαδημίας Αθηνών και την επιμέλεια της έκθεσης η Λουϊζα Καραπιδάκη, ιστορικός τέχνης, μόνιμη
συνεργάτης του Κέντρου Λαογραφίας.
Η έκθεση πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του Δικτύου Μουσείων και Πολιτιστικών φορέων
Ιστορικού Κέντρου Αθηνών και του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας
Το σκεπτικό της Έκθεσης
Συνήθως λέμε ότι «η φύση τιμωρεί». Όμως η φύση δεν έχει συναισθήματα για να θυμώνει και να
τιμωρεί. Αυτό που φαίνεται σε μας σαν τιμωρία είναι η αντίδραση που προκαλούν οι ενέργειές μας,
όταν διαταράσσουν την ισορροπία των στοιχείων της. Οι παρεμβάσεις του ανθρώπου, όταν αυτές
κατευθύνονται από την πλεονεξία, την αδηφαγία και την απερισκεψία είναι επικίνδυνες, είτε
πρόκειται για την καταστροφή ενός δάσους ή ενός αλσυλλίου, είτε για την μόλυνση της
ατμόσφαιρας, των ποταμών και των θαλασσών.
Ο μύθος του Θεσσαλού Ερυσίχθονα, που διασώζει ο ποιητής Καλλίμαχος δείχνει πως οι αρχαίοι
πρόγονοι είχαν αντιληφθεί ότι ο άνθρωπος απέναντι στην φύση πρέπει να είναι προσεκτικός και
ευσεβής, γιατί θα υποστεί αργά ή γρήγορα τις συνέπειες των ενεργειών του. Ο Ερυσίχθων ήταν
ένας πλεονέκτης, βέβηλος και ασεβής άνθρωπος. Μία μέρα βάλθηκε να κόψει ένα ιερό δένδρο της
Δήμητρας. Παρά τις παρακλήσεις και τις προειδοποιήσεις της νύμφης που το κατοικούσε, αυτός
αποτελείωσε το δέντρο. Για τιμωρία του η Δήμητρα του έστειλε ακόρεστη πείνα που δεν
ικανοποιούνταν με τίποτα. Έφαγε ό,τι είχε και δεν είχε, ξόδεψε όλα του τα πλούτη για να αγοράσει
όλα τα αγαθά της γης και να τα φάει. Πούλησε την ίδια του την κόρη, την μάγισσα Μήστρα, για να
αγοράσει τροφή. Τέλος έφαγε και τα ίδια του τα μέλη και πέθανε, χωρίς ποτέ να ικανοποιήσει την
πείνα του. Ο μύθος συμβολίζει την αδηφαγία, την αλόγιστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων,
συμβολίζει τον σύγχρονο άνθρωπο που χωρίς μέτρο καταναλώνει ακόρεστα και πάνω από τις
φυσιολογικές του ανάγκες, στερώντας το μέλλον των παιδιών - τις μορφές των οποίων παίρνει η
κόρη του- και όλων των ζωντανών της φύσης και τελικά τρώει τις ίδιες του τις σάρκες και οδηγείται
στον αφανισμό.
Ποτάμι Μνήμης - Σωτηρία (2010)

Εγκατάσταση στο χώρο του Νοσοκομείου Σωτηρία στα πλαίσια της Έκθεσης «Το Σχέδιο Σωτηρία -
Μνήμη και ασθένεια στον εικαστικό λόγο». Επιμέλεια έκθεσης, Παναγιώτης Σ. Παπαδόπουλος.
Το σκεπτικό της Έκθεσης
Η τέχνη μέσα στο νοσοκομείο αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα προγράμματα εφαρμογής των
εικαστικών τεχνών σε δημόσιους χώρους. Ιδιαίτερα στον ευρωπαϊκό χώρο η τέχνη –με διαφόρους
τρόπους- έχει εισέλθει στα νοσοκομεία. Όμως η έκθεση στο νοσοκομείο «Η ΣΩΤΗΡΙΑ» δεν είναι
απλά μια εικαστική παρουσίαση στους ευαίσθητους χώρους ενός νοσοκομείου. Ο χώρος του
νοσοκομείου Σωτηρία αποτελεί έναν φορτισμένο ιστορικά χώρο στον οποίο ξετυλίχθηκαν πολλές
ιστορίες. Αποτελεί το πρώτο ελληνικό λαϊκό σανατόριο(1903) που δημιουργείται ως αποτέλεσμα
της φιλανθρωπικής αντίληψης του 19ου αιώνα. Θα λειτουργήσει, για μισό αιώνα, ως ένας χώρος
εγκλεισμού –ακούσιου ή εκούσιου- για τους ασθενείς της φυματίωσης. Υπήρξε, μια
χαρακτηριστική περίπτωση ενός ετερότοπου, δηλαδή ένας χώρου στον οποίο η κοινωνία
απομόνωνε κάποια ειδική κατηγορία ατόμων που βρισκόταν –κατ' αυτή- σε μια κατάσταση κρίσης.
Την περίοδο της κατοχής η Σωτηρία συνδέεται –για άλλη μια φορά- με την ιστορία του τόπου μέσα
από τις εκτελέσεις αγωνιστών και αποδράσεις κρατουμένων. Ο χώρος αυτός είναι, ταυτόχρονα,
μουσειακός αλλά και χώρος κοινωνικός που έχει κάποιο πρακτικό σκοπό ακόμα και σήμερα, αφού
λειτουργεί ως ένα γενικό νοσοκομείο. Το κοινό αυτής της έκθεσης δεν είναι μόνο φιλότεχνοι αλλά
και οι ίδιοι οι ασθενείς καθώς και το προσωπικό του νοσοκομείου. Το εικαστικό σχέδιο
πραγματοποιείται στους χώρους του νοσοκομείου «Η Σωτηρία». Οργανώνεται από την Α.Σ.Κ.Τ, τη
διοίκηση και τους συλλόγους εργαζομένων και περιθαλπόμενων της Σωτηρίας.
Πρόκειται για μια θεματική έκθεση –με άξονες την ιστορία του νοσοκομείου- που περιλαμβάνει
ζωγραφική- γλυπτική-video art και κατασκευές οι οποίες θα παρουσιαστούν στους υπαίθριους
χώρους του νοσοκομείου, στο αμφιθέατρο καθώς και σε ένα νεοκλασικό κτήριο του 1915 που έχει
δοθεί γι' αυτόν το σκοπό. Συνδιοργανωτής αυτού του σχεδίου είναι η Α.Σ.Κ.Τ της οποίας
συμμετέχουν πλήθος διδασκόντων αλλά και φοιτητών της ενώ στα πλαίσια του σχεδίου έχουν
συγκροτηθεί ποικίλες ομάδες εργασίας από εικαστικούς.
Είναι από τις λίγες φορές που ένα εικαστικό γεγονός ανοίγεται με τόση μεγάλη ένταση στην
κοινωνία και μάλιστα σε έναν ευαίσθητο χώρο όπως είναι αυτός ενός νοσοκομείου.
Το «Ποτάμι μνήμης» είναι μια εγκατάσταση στο χώρο του ποταμού που παλαιότερα υπήρχε στο
χώρο του Νοσοκομείου. Οι κόκκινες μορφές που αναδύονται από το ποτάμι ανήκουν σε τέσσερις
ανθρώπους που συνέβαλλαν στην ιστορία αυτού του χώρου. Πρόκειται για την Σοφία Σλήμαν, την
γυναίκα που ίδρυσε το «Σωτηρία» η οποία «συνομιλεί» με τον γιατρό και διευθυντή του κ.
Μεταλλινό, ο οποίος έκανε την μετάβαση του Νοσοκομείου από το γκέτο των φυματικών στο
σύγχρονο Νοσοκομείο.
Από την άλλη μεριά της γέφυρας μπορούμε να δούμε την συνομιλία των λογοτεχνών και ποιητών
που με την πένα τους μας έμαθαν για την αρρώστια αλλά και τα δρώμενα του Νοσοκομείου. Δεν
είναι άλλοι από τους Γ. Ρίτσο και Μ. Πολυδούρη.
Με την σκέψη στην ελιά (2010)

Η ενότητα αυτή έχει σαν αφετηρία την έκθεση του 2008 «με τη σκέψη στην ελιά, δώσε κίνηση σε
έναν τροχό ταξίδεψέ μας» που διοργάνωσε ο Πολιτιστικός Οργανισμός «Δρόμοι της Ελιάς» και το
Επιμελητήριο Μεσσηνίας, σε συνεργασία με την Πινακοθήκη «Ψυχάρη 36».
Σε όλη την ενότητα διαπραγματεύομαι την σχέση της ελιάς με τον άνθρωπο είτε αυτή προέρχεται
από την ελληνική μυθολογία είτε από την καθημερινή χρήση.

Εύα (2010)
Rolling the Olive (2008)
2008

Έργα από την Ατομική Έκθεση TRUE – FALSE (Αληθές - Ψευδές), EOS Art Gallery, Αθήνα.

Από τον κατάλογο της έκθεσης:

Η σημασία του δυαδικού συστήματος στον ψηφιακό κόσμο των υπολογιστών βρίσκεται στο
γεγονός ότι περιγράφει συστήματα που έχουν δύο μόνο καταστάσεις: ανοικτό - κλειστό, αληθές -
ψευδές, αρσενικό - θηλυκό, 0-1.
Μοιάζει με πάλη ανάμεσα σε ομάδες, μια πάλη δίχως πραγματικό νικητή, καθώς το ερώτημα
αλήθεια ή ψέματα, είναι διαχρονικό, και πλανάται σε όλες τις κοινωνίες, αλλάζοντας πολλές φορές
ρόλους και επαναπροσδιορίζοντας καταστάσεις.
Τα τελευταία χρόνια η ενασχόληση μου με τους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές, με έκανε να
ανακαλύψω ένα κόσμο που βρίσκεται πίσω από τις οθόνες, τις κονσόλες των παιχνιδιών, αλλά
ακόμα και τα κινητά μας τηλέφωνα. Ένα κόσμο που δημιουργείται με την ροή των ηλεκτρονίων
στα τρανζίστορ των μικροεπεξεργαστών και στα καλώδια των οπτικών ινών και του χαλκού. Έτσι
μεταφράζοντας τις πληροφορίες σε υλικά, η σκέψη μου με οδήγησε στην δημιουργία
τρισδιάστατων εικόνων στο χώρο, δηλαδή πίσω στην γλυπτική.
Μέσα λοιπόν από ποικίλα ταξίδια σε οθόνες, οι ανθρώπινες φιγούρες μετατρέπονται σε χάλκινα
πλέγματα, απόρροιες τρισδιάστατων ατελείωτων ρενταρισμάτων έξω από το φυσικό τους
περιβάλλον, δίπλα μας.
Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο πολύ χρησιμοποιούμε λέξεις όπως Κυβερνοχώρος,
Ψηφιακός κ.α..
Ο Gibson στο βιβλίο το «Νευρομάντης» (Neuromancer) 1984, έδωσε τον ορισμό του
Κυβερνοχώρου: « Μια συναινετική παραίσθηση (consensual hallucination) την
οποίαν ζουν καθημερινά εκατομμύρια νόμιμοι χειριστές σε κάθε χώρα και παιδιά που
μαθαίνουν τις μαθηματικές έννοιες… Μια γραφική αναπα-ράσταση των δεδομένων
που προέρχονται από το σύνολο όλων των υπολογιστών του κόσμου. Αδιανόητη
πολυπλοκότητα. Γραμμές φωτός που διασχίζουν το άχωρο (nonspace) του νου,
συμπλέγματα και αστερισμοί δεδομένων. Σαν τα φώτα της πόλης που τρεμοσβήνουν».
Με τα δεδομένα να τρέχουν στις διαδικτυακές λεωφόρους, μεταφέροντας πληροφορί-
ες σε μορφή δεκάδων χιλιάδων 0 και 1 το δευτερόλεπτο, και με τους χειριστές τους
να μετατρέπονται και αυτοί σε ψηφιακούς αποδέκτες. Ο εικονικός ή ψηφιακός
κόσμος λοιπόν είναι κοντά και η μετατροπή του ανθρώπου σε ψηφιακή οντότητα αλ-
λά και της ψηφιακής οντότητας σε ανθρώπινο ον διαπραγματεύεται η ενότητα αυτή.
«Hacker» (2007)

Ο όρος hacker προέρχεται από αυτόν ακριβώς τον ά-χωρο χώρο, αλλά έχει αρχίσει να
εξαπλώνεται στον κόσμο μας σχεδόν σε κάθε δημιουργικό χώρο σκέψης, δυναμώνο-
ντας την μοναδική αντίσταση… την Εφευρετικότητα.
Always On (2008)

Η φιγούρα φυσικών διαστάσεων αυτού του έργου, είναι ο αντίποδας της φιγούρας
του Hacker. Έχουμε να κάνουμε με τον σύγχρονο άνθρωπο, που χρησιμοποιεί καθη-
μερινά το διαδίκτυο. Είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένος από αυτό, ή ο ρυθμός της
ζωής μας, μας κάνει να εξαρτιόμαστε όλο και πιο πολύ, έτσι βρισκόμαστε σχεδόν
πάντα και παντού με μια on line σύνδεση.
Αν παρατηρήσουμε την ραγδαία αύξηση των υπηρεσιών wireless και των notebooks,
καθώς επίσης και την τεχνολογία των κινητών τηλεφώνων μας που παρέχουν όλο και
περισσότερο τεχνολογίες διαδικτύου, θα καταλάβουμε πόσο κοντά είμαστε στην επο-
χή που μας περιγράφει ο Gipson στο βιβλίο του.
Ο σύγχρονος άνθρωπος λοιπόν συνεχώς on line και με τα δεδομένα μέσω του φορη-
τού προσωπικού του υπολογιστή να τρέχουν «…σαν τα φώτα της πόλης που τρεμο-
σβήνουν».
Digital Offer (2007)

Το έργο αυτό είναι η απεικόνιση, σε πραγματικό χώρο των απείρων ουτοπικών διαδι-
κτυακών – ψηφιακών προσφορών κάθε είδους, που μας κατακλύζουν καθημερινά,
δημιουργώντας μας εικονικές ανάγκες. Σε στάση Ικέτιδος λοιπόν προσπαθούμε να
αμυνθούμε στον ψηφιακό μας καταναλωτισμό που μας καταδιώκει.
ASCII – KID (2006)
(ASCII: American Standard Code for Information Interchange).

Παγκοσμίως υπάρχει ένα κίνημα που ονομάζεται ASCII – Art. Πρόκειται για εικαστι-
κά έργα κατασκευασμένα από στοιχεία γραμμάτων ή αριθμών, όπου στην ουσία είναι
η συνέχεια της τηλετυπικής τέχνης και της τέχνης της γραφομηχανής.
Το συγκεκριμένο έργο είναι ένα video διάρκειας 5 λεπτών, που παρουσιάζει ένα παι-
δάκι να περιφέρεται στον α-χώρο κυβερνοχώρο. Το παιδάκι δημιουργείται από τα
μοναδικά στοιχεία που «καταλαβαίνει» ο Ηλεκτρονικός Υπολογιστής, που δεν είναι
τίποτε άλλο από το 0 και το 1.
2007

Κουζίνα Motel Ξένιος Ζευς (2007)

Video - εγκατάσταση στην κουζίνα του Motel Ξένιος Ζευς στα πλαίσια της Έκθεσης
εικαστικών τεχνών "Δοχεία Ζωής" .
Πρόκειται για 3 video (3d animation) 40 δευτερολέπτων σε μια ατέρμονη λούπα, που
δημιουργεί ένα ψευδαισθησιακό χώρο. Ένα χώρο που αναπαριστά την ζωή, αφού το
νερό συμβολίζει τη ζωή πάνω στη γη, είναι ο μεσολαβητής ανάμεσα στη ζωή και στο
θάνατο, την δημιουργία και την καταστροφή. Το ψάρι από την άλλη είναι το μυστικι-
στικό πλοίο της ζωής, ενώ τα πουλιά είναι τα σύμβολα του πνεύματος και της ιδέας
της ψυχής.
Τα πολύχρωμα ψάρια που εικονίζονται στα video που βρίσκονται μέσα στην κουζίνα
είναι ένα είδος κυπρίνου, που ονομάζεται Koi και ζει στην Ιαπωνία, όπου παραδοσια-
κά φέρνουν καλοτυχία. Ο κυπρίνος είναι από τα πιο διαδεδομένα και γνωστά ψάρια
των γλυκών νερών σε παγκόσμια κλίμακα. Η εξαιρετική γονιμότητα τους είναι και ο
λόγος που πήραν και το όνομά τους (από την Κύπρια Αφροδίτη, την αρχαία Θεά του
Έρωτα).
Ενώ λοιπόν τα Koi κάνουν τις βόλτες τους ανάμεσα στις δύο οθόνες τα παρακολου-
θούν οι γλάροι που προβάλλονται στο εσωτερικό του απορροφητήρα της κουζίνας
του ξενοδοχείου.
2004

Ed. Hopper's World (2004)

Ένα Interactive adventure game με φόντο τους πίνακες του Ed. Hopper, που πραγμα-
τοποιήθηκε το 2003 και αποτέλεσε την διπλωματική εργασία στο μεταπτυχιακό
πρόγραμμα σπουδών "Ψηφιακές Μορφές Τέχνης" της Α.Σ.Κ.Τ.
Πρόκειται για μια εικαστική πρόταση, όπου ο χρήστης μέσα από το παιχνίδι έχει την
δυνατότητα να περιηγηδεί - περπατήσει μέσα στους πίνακες (να γίνει μέρος του
έργου) του Ed. Hopper. Η ψηφιακή εποχή δίνει τελικά την δυνατότητα, ο θεατής να
αλλάζει χώρο θέασης.
2001

Έργα από την Ατομική Έκθεση Civilization, EOS Art Gallery, Αθήνα.

Έχοντας κιόλας μπει στο κατώφλι του 2000 οι άνθρωποι "διάφανοι" προσπαθούν να
προσδιορίσουν τον εαυτό τους με βάση τις μεταξύ τους διαφορές. Οι διαφορές τους
δεν είναι πια ιδεολογικές, πολιτικές ή οικονομικές, είναι διαφορές κουλτούρας.
Προσπαθώντας λοιπόν να ορίσουμε τον εαυτό μας σήμερα, περισσότερο από κάθε
άλλη εποχή, τον προσδιορίζουμε σε σχέση με τους προγόνους μας, τη θρησκεία, τη
γλώσσα, τα έθιμα μας... δηλαδή τα σύμβολα μας. Ταυτιζόμαστε έτσι σε ομάδες με
βάση αυτά τα σύμβολα και προσπαθούμε να ορίσουμε τον πολιτισμό μας.
Στην ενότητα αυτή διαπραγματεύομαι αυτόν τον πολιτισμό, τον πολιτισμό του σήμε-
ρα.
Civilization (1999)

Το έργο αυτό όπως και ολόκληρη η ενότητα διαπραγματεύεται τους σημερινούς

«διάφανους» ανθρώπους. Οι κάθετες γραμμές που έχουν μέσα τους, δεν είναι τίποτε
άλλο από το γνωστό μας σύγχρονο σύμβολο… το Bar Code και φυσικά, όπως όλα τα
Bar Code κωδικοποιούν κάποιους αριθμούς ή κάποιες λέξεις έτσι κι αυτός ο συγκε-
κριμένος κωδικοποιεί την λέξη civilization (πολιτισμός).
Το υλικό, που είναι ακρυλικό φύλλο τύπου ΡΕΤ, είναι και αυτό προϊόν που καθορίζει
την εποχή μας, αλλά και τον πολιτισμό μας.
Η στάση της φιγούρας έρχεται να εισάγει ένα έμμεσο πολιτικό σχόλιο αφού είναι μια
αμυντική στάση. Μια στάση που θα πρέπει να κρατήσει ο σύγχρονος άνθρωπος σ΄
αυτούς που τον καλούν να ανακαλύψει νέες αλλά συχνά παλιές ταυτότητες και πιθα-
νόν να πολεμά σε πολέμους κρατώντας νέες αλλά συχνά παλιές σημαίες, πολεμώντας
νέους αλλά συχνά παλιούς εχθρούς.
Metamorphosis (Μεταμόρφωση) (1999)

Πρόκειται για ένα video διάρκειας 20 δευτερολέπτων που έχει την δυνατότητα να
παίζει σε μια ατέρμονη λούπα. Στο video αυτό παρουσιάζονται 20 χαρακτηριστικά
σύμβολα (θρησκευτικά, πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά) του αιώνα μας τα οποία
μεταμορφώνονται με γρήγορο ρυθμό από το ένα στο άλλο.
Οι μεταμορφώσεις τους παραπέμπουν στις εναλλαγές των ρόλων των συμβόλων. Αλ-
λαγές που δημιουργήθηκαν από τις διάφορες κοινωνικό – πολιτικές συνθήκες που
επικράτησαν σε όλο τον 20ο αιώνα και που βέβαια συνεχίζονται και στις μέρες μας
ίσως και με μεγαλύτερη συχνότητα.
2000

Έργα από την Ατομική στην Γκαλερί "Bosch", Αθήνα

Φιγούρες – Πλήθος

Σε αυτή την ενότητα ανήκουν μια σειρά από έργα που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους,
έτσι ώστε να παρουσιάσουν τον σύγχρονο άνθρωπο, πρώτα μόνο του και μετά κατά
ομάδες.
Έναν άνθρωπο που προσπαθεί να κουβαλήσει το φορτίο όχι μόνο του παρόντος αλλά
και του παρελθόντος του. Έναν άνθρωπο που προσπαθεί να επιβιώσει κάτω από το
βάρος της σύγχρονης μοναξιάς του.
Πλήθος Ι (1993)

To Πλήθος Ι είναι επηρεασμένο από το πλήθος που μεταφέρει τους όγκους για το κτί-
σιμο του πύργου της Βαβέλ από το κινηματογραφικό έργο του Fritz Lang
“Metropolis” (1927), που κατά την προσωπική μου άποψη είναι ίσως μία από τις κο-
ρυφαίες σκηνές ανθρώπινου πλήθους στην ιστορία του κινηματογράφου.
Αν και η προσπάθεια μου να μοιάζει στην πρωτότυπη σκηνή είναι τουλάχιστον εμφα-
νής, ωστόσο είναι μια προσπάθεια απόδοσης στον χώρο μιας κινούμενης μάζας αν-
θρώπων. Μια προσπάθεια που συνεχίστηκε και στα επόμενα έργα αυτής της ενότη-
τας.
Πλήθος ΙΙΙ (1993)

Το Πλήθος ΙΙΙ είναι μια προβολή slides με διάφορα πλήθη, που προβάλλονται πάνω
σε ένα εγχάρακτο φύλλο τσίγκου με σύμβολα που έχουν μεταμορφωθεί σε ανθρώπι-
νες φιγούρες
Άνθρωπος και Χώρος
Βολή Ι (1993)

Ο κατακερματισμός ενός ανθρώπινου σώματος την στιγμή που πραγματοποιεί μια

βολή, καθώς και η προβολή στον χώρο των βασικών δυνάμεων της βολής. Είναι μια
χρυσοτομική σύνθεση σε ένα δωμάτιο.
Γεωμετρικές Συνθέσεις και Χώρος
Ψευδαίσθηση Ι (1994)

Το έργο αυτό είναι το πρώτο από μια σειρά γεωμετρικών εγκαταστάσεων σε ένα δω-
μάτιο διαστάσεων 350 x 275 x 550 cm. Όλη η σειρά αυτών των έργων έχει σαν βασι-
κό προσανατολισμό της, την δημιουργία ψευδαισθήσεων στον θεατή ως αναφορά τον
χώρο.
Εικαστική Πρόταση Ι, ΙΙ (1994)

Σ’ ένα πραγματικό χώρο (Α.Σ.Κ.Τ. Πειραιώς 256 – φωτογραφία από το 1994), όπου
οι δομικές κολώνες του κτιρίου δημιουργούν έντονα ένα οπτικό κάναβο από κάθετα
στοιχεία, έγιναν δύο εικονικά έργα. Η προσπάθεια της διάλυσης του υπάρχοντος αυ-
τού κανάβου είναι φανερή και στα δύο έργα.
Στο πρώτο η προσπάθεια αυτή γίνεται με όλα τα γεωμετρικά σχήματα (τρίγωνο, κύ-
κλος, παραλληλόγραμμο) και με την ταυτόχρονη χρησιμοποίηση μαύρου υφάσματος.
Έτσι η οπτική ανασυγκρότηση του χώρου δεν έχει να κάνει μόνο με τη χρυσοτομική
σύνθεση των γεωμετρικών σχημάτων αλλά και με την βοήθεια του μαύρου υφάσμα-
τος που δημιουργεί «οπτικά κενά».
Στο δεύτερο έργο γίνεται η ίδια προσπάθεια με διαφορετικά όμως δεδομένα. Εδώ
έχουμε την χρησιμοποίηση ενός και μόνο γεωμετρικού σχήματος (παραλληλόγραμ-
μο) και το διάφανο υλικό του (κόκκινη ακρυλική διαφάνεια) τα οποία δημιουργούν
έναν επιπλέον «οπτικό χώρο».
Εικαστική πρόταση Ι
για τον χώρο της Πειραιώς 256 (μακέτα μέσω υπολογιστή), Χρησιμοποιήθηκαν τα
προγράμματα: PHOTO STYLER V2.0 και PHOTO SHOP V2.5
Εικαστική πρόταση ΙI
για τον χώρο της Πειραιώς 256 (μακέτα μέσω υπολογιστή), Χρησιμοποιήθηκαν τα
προγράμματα: PHOTO STYLER V2.0 και PHOTO SHOP V2.5
Κύβος (1991)

Ένας κύβος 90 εκατοστών, ο οποίος χωρίζεται σε 8 μικρότερους κύβους διαστάσεων

45 εκατοστών έκαστος, αποτελεί αυτή την μεταβλητή σύνθεση στο χώρο. Οι μικρότε-
ροι κύβοι μπορούν να μετακινούνται και να σταθεροποιούνται με την βοήθεια κλιπ,
έτσι ώστε να δημιουργούνται συνθέσεις στο χώρο.