‘baIsaIbaIe’saazI ivaSaoYa laoKa

‚calaa, {Vaojaktaocaa jayaGaaoYa kr} yaa!‛

kaoNatyaahI doSaacao, samaajaacao, gaTacao Karo saamaqya- ho tyaaMcyaataIla saMsqaa vaa {ccapadavar paaohaocalaolyaa vya@taI hoca Asatao. eKaada samaaja
laaoksaMKyaocyaa dRYTInao AlpasaMKyaaMk (maayanaa^irTI) Asalaa tairhI tyaacao doSaacyaa ivakasaataIla yaaogadana jar maaozo Asaola tar taao samaaja
AlpasaMKyaaMk AsaUnahI saamaqya-SaalaI zrtaao. Aaja ‘d maaosT [mpaa^TMT kmyauinaTI [ja ibaJanaosa kmyauinaTI’ Asao jagaBar laXaata Gaotalao jaata Aaho.
karNa SaovaTI saMpa<aIcaI inaima-taI {Vaojakca tar krtaata. doSaakDo, samaajaakDo iktaIhI naOsaiga-k saaQana saMpada AsaU do, manauYyabaL AsaU do; jar
{VaogaacaI jaaoiKama Gao{]na tyaaMcaI gauMtavaNaUk krNaara {Vaojakca jar nasaola tar naa raojagaar tayaar haota naa saMpa<aI. ‘ijasakI laazI {sakI BaOsa’
ha inayama Aaiqa-k Xao~aatahI Asalyaanao jaoo {Vaoga-vyaapaarata AaGaaDIvar Asataata tyaaMcaIca KarI sa<aa Asatao. jyaacyaa hataata Aqa-vyavasqaocyaa,
BaaMDvalaacyyaa dao%yaa Asataata tyaaMcaoca samaajakarNa va rajakarNa yaaMvar vaca-sva Asatao jao Amaanya krtaa yaota naahI. ASaaca saQana vagaa-cyaa
saMskRtaIcaohI vaca-sva rahatao. SaovaTI paOSaacao saaoMga doSaalaa, samaajaalaa, sarkarlaa kaoNaalaaca AaNataa yaota naahI. samaajaanao {Byaa kolaolyaa ivai<aya
saMsqaa (ba^ka, patapaoZyaa. [tyaadI) AsataIla, iSaXaNa saMsqaa AsataIla, Aaraogyasaovaa saMsqaa AsataIla vaa [tar saaMskRitak saMsqaa AsataIla tar
samaaja saamaqya-SaalaI va majabaUta Asataaoca. samaajaacaI taakd tyaaMtaUnaca yaotao. Baartaata iKa`staI samaaja jaomataoma 2.3 T@ko Aaho maa~a iSaXaNa va
AaraogyaXao~aataIla vaaTa [tar kaoNatyaahI samaajaapaoXaa maaoza Asalyaanao ek pa`karcaI svaaya<ataa va saamaqya- Aaho. AapaNa ikmaana iSaXaNa va
AaraogyasaovaaMsaazI Sa@yataao [taraMvar AvalaMbaUna naahI. Aqaa-ta yaacao Ea`oya iSaXaNa va Aaraogyasaovaa doNyaasaazI sava-sva vaocaNaa%yaa caca-cao Aaho.
Aaja vasa[-taIla samaRwI KacaItaca caca-cyaa SaOXaiNak va [tar saMsqaaMmauLo Aaho. vasa[-taIla iKa`staIjanaaMnaa Aaiqa-k svaataM~a va svavalaMiba<va laaBaavao
yaasaazI 100 vaYaa-MpaUvaI- (doSaacyaa svaataM~yaacyaahI tabbala 29vaYao- AaQaI) rovh. paI. maaoinasa yaaMnaI ba^saIna k^qaaoilak ba^kocaI paayaaBarNaI kolaI
taovhacaa Aaiqa-k svaataM~alaZa ba^kocyaa maaQyamaataUna AajahI saur} Aaho. mauMba[-naMtarcaa savaa-ta maaoza iKa`staI samaaja AsaNaara vasa[-taIla iKa`staI
samaaja Aaja eka mah<vaacyaa vaLNaavar {Baa Aaho. kaLacyaa AaoGaata vasa[-taIla iKa`staI samaaja badlalaa Aaho, badlata Aaho. navyaa ipaZyaaMcyaa
garjaa va AakaMXaa badlata Aahota. ivaSaoYata: 1991 paasaUna Aaiqa-k sauQaarNaa ([knaa^imak ilabarolaayaJaoSana) naMtar jao badla Jaalao tyaaMcaa maaozaca
pa`Baava vasa[-taIla iKa`staI samaajaavar Jaalaa Aaho. yauvaa ipaZyaaMnaI AayaTI va [tar AtyaaQauinak iSaXaNaaWaro jagaalaa gavasaNaI GaatalaI Aaho. Aaja
gaavaagaavaatalao ‘nyaU imalaoinayalsa’ tar}Na Amaoirka, yauraopa Asaao, AaiSayaa[- doSa Asaao sava-~a naaokrI va iSaXaNaasaazI maaozyaapa`maaNaata jaa{]na
isqaravalao Aahota. tyaataUna vasa[-ta ek janaBaaOgaaoilak (iDmaaoga`^ifk) badlahI Jaalaa Aaho; tar}NaaMcaI saMKyaa kmaI haota Aaho. vasa[-taIla iKa``staI
samaaja iSaXaNaamaQyao Aga`osar raihlyaamauLo va mauMba[-javaL AsalyaamauLo sagaLa Bar ha naaokrIvar (maulaIsaazI iTcaIMga krIAr) raihlaa. ‚{<ama
SaotaI, maQyama vyaapaar va kinaYz naaokrI’ AsaahI pa`kar AQaUnamaQaUna haotaa. vasa[-taIla jyaa Baagaata SaotaI {<ama haotaI taoiqala maMDLI baagaayataI SaotaI
va duQaduBatyaacyaa vyavasaayaata raihlaI maa~a kaLacaI paa{]lao AaoLKaUna {ccaiSaXaNaacaI kasa Qar}na naaokrIcyaa sauriXata vaaTonao gaolaI. maa~a
SaotaIlaa {VaojakIya svar}pa dotaa Aalao naahI. BaajaIpaalaa, fulao va duQa Asaa bavhMSaI kccaa maalaca paurivata raihlaa. vasa[-ta sava-~a caalalaolyaa
SahrIkrNaataUna inamaa-Na Jaalaolyaa {Vaojaikya saMQaIMcaI caahUla far qaaoDyaa laaokaMnaa laagalaI va tyaaMcaa laaBahI far kmaI laaokaMnaI Gaotalaa.
iSaXaNaamauLo sahjagatyaa imaLNaa%yaa naaok%yaa va tyaataUna yaoNaarI sauriXatataa yaamauLo {VaojaktaokDo farca qaaoDI maMDLI vaLalaI. vasa[-caI Aqa-
vyavasqaa baahor}na Aalaolyaa {VaojakaMcyaa hataI gaolaI; AgadI Aapalaa kYTacaa paOsaahI Aapalao {Vaojak ABaavaanaoca Asalyaanao Aapalyaa samaajaata
na\ rahataa dusa%yaakDo jaata raihlaa. AapalyaakDo sauSaogaata ijavanaamauLo va {VaojaktaocaI saMskRtaI ASaI mauLata farSaI navhtaI.
maa~a Aaja ica~a JapaaTyaanao badlaU laagalao Aaho. Aaja maaozyaa pa`maaNaata badla haota Aaho. maaozyaa pa`maaNaata iKa`staI tar}Na vaga- {VaogaakDo vaLta
Aaho. {ccaiSaXaNa Gao{]nahI Anaok karNaaMmauLo paUvaI-saarKao samaaQaanakark krIAr imaLta naahI, taM~a&aanaataIla badlaaMmauLo maaozyaa pa`maaNaata
naaok%yaa jaaNaar Aahota ({da. eAaya, maiSana lanaI-Mga, raobaaoTI@sa, AayaAaoTI saarKyaa taM~a&aanaamauLo yaotyaa paaca vaYaa-ta saha laaKa AayaTI
naaok%yaa jaaNaar Aahota, satata iS\akta rahavao laagaNaar Aaho, caar paOkI taIna emabaIe baorajagaar Aahota, paMQara T@kohI [MijainaAsa-naa naaok%yaa
naahIta, tasaoca naaokrI krtaanaa haoNaarI haorpaL yaacaI haota caalalaolaI jaaiNava, naaokrItaIla sauriXatataa va pa`itaYza yaaMivaYayaIcyaa saMklpanaota
Aataa haota Asalaolaa badla, sqaainak Aqa-vyavasqaota mah<vaakaMXaI va maohnataI nava{VaojakaMsaazI {palabQa Jaalaolyaa saMQaI va tyaaMivaYayaIcaI jaaiNava,
‘dusa%yaalaa iEa`maMta krNyaasaazI Aapalao AayauYya KacaI- ka Gaalaavao, AapaNaca iEa`maMta,samaRw ka hao{] nayao?’ ASaI pao`rNaa, Baaovataalacao kmaI ka hao[-
naa paNa maaozo yaSa imaLivaNaaro nava{Vaojak, samaajaanao {Baarlaolyaa iva<aIya saMsqaa-ivaSaoYata: pa`gataSaIla basaIna k^qaaoilak ba^kokDUna imaLNaaro sava-
pa`karcao paazbaL ASaa Anaok baabaImauLo tar}Na vagaa-cyaa AakaMXaa badlata AsaUna maaozyaa pa`maaNaavar {VaojaktaokDo kla idsaUna yaota Aaho. sauvaatao-caa
kaoNMataahI AMk paaihlaa tairhI tyaata T/^vhla TuirJama, gauMtavaNaUk saovaa, koTrIMga saovaa, baaMQakama saovaa, iSaXaNa va raojagaarsaovaa ASaa va [tar
naaivanyapauNa- {Vaoga Xao~aaMcyaa jaaihrataI maaozyaa pa`maaNaata laXa vaoQaUna Gaotaata AaiMNa yaata tar}Navagaa-caa vaaZtaa vaaTa laXaiNaya Aaho. vasa[-taIla
QaaDsaI iKa``staI tar}Na maLlaolyaa vaaTovar}na jaaNyaaeovajaI Aataa ‘naaok%yaa maagaNaaraca’ navho tar ‘naaok%yaa doNaara’hI hao{] laagalaa Aaho va
svayaMraojagaarata va {Vaojaktaota krIAr kr} paahataao Aaho. ho Karotar doSaBarata GaDU laagalao Aaho. AayaAayaTI va AayaAayaemsamaQyao
‘plaosamaoMTsa’ paoXaa nava{Vapjak ‘sTaT-Apsa’ var Bar Aaho.
Aqaa-ta {Vaojak haoNao ho saaopao krIAr KacaItaca naahI. samaajaacyaa jaDNaGaDNaIcaa ek eoitahaisak dstaavaoja va Aarsaa Asalaolyaa sauvaatao-cao
kahI dSakaMcao jaunao AMk caaLlao tar vasa[-taIla iKa`staI samaajaata {Vaojaktaa ABaavaanaoca Asalyaacao laXaata yaotao. maaozyaa pa`maaNaata iSaXak
doNaa%yaa iKa`staI samaajaanao ‘iSaXaNa ek &aana{Vaoga’ mhNaUna naagarIkrNaacaa laaBa Gaota svata:cyaa SaaL\a {Baarlyaa Asatyaa tar tyaacao laaBa
maaozo Asatao. ASaa saMQaIMivaYayaI vaoLIca saMsqaatmak maaga-dSa-na imaLalao naahI. caca-caohI yaoqao dula-Xa Jaalao. naaok%yaaMsaazI iSaXaNa dotaanaa
{VaojaktaokDo vaLivalao Asatao tar Aaja maaozoca dUraogaamaI pairNaama Jaalaolao Asatao. {Vaojaikya krIArsaazI ek Aavhanaatmak, QaaDsaI
maanasaIktaa laagatao, svata:ivaYayaI ek zama AatmajaaNa va AatmaivaSvaasa Asaavaa laagataao, QaoyyainaYza laagatao, Apaar icakaTI va pa`yatnaaMtaIla
saatatya laagataM, badlatyaa pairisqataIcaa vaoQa Gao{}na yaoNaa%yaa AavhanaaMmaQaUna navanavyaa saMQaI SaaoQaNyaacaa va vaoLIca tyaaMcaa laaBa GaoNyaacaa
saavaQapaNaa Asaavaa laagataao, BaaMDvalaacao paazbaL Asaavao laagatao AaiNa savaa-ta mah<vaacao mhNajao AaptasvaikyaaMcaa ApayaSaata AaQaar Asaavaa
laagataao. yaSaacao Ea`oya GaoNMaaro, baapa mhNaUna imarivaNaaro KaUpa Asataata maa~a ApayaSa Anaaqa Asatao yaacaa AnauBava {VaojakaevaZa kaoNaalaaca nasataao.
{Vaojak haoNyaasaazI ek jaDNaGaDNa laagatao. Anaokda ‘eklaa calaao ro’ ASaIca isqataI Asatao. AjaUnahI svata:caa {Vaoga vyavasaaya
krNaa%yaalaa (va vyavasaayaasaazI kaja- GaoNaa%yaalaa) maulagaI Vayalaa Aa[-vaDIla sahsaa tayaar haota naahI. maa~a yaSasvaI haotaaca samaaja
{Vaojakacao yaSa paahataao kYT paahata naahI AaiNMa {dao{dao krtaao. svata:cyaa klpanaotaUna, kYTataUna {Baarrlaolyaa lahanamaaozyaa {Vaogaata kahI
laaokaMnaa kama do{]na tyaaMcao saMsaar caalaivaNao ho KacaItaca gaaOrvaaspad va maaozo AaMtairk samaaQaana doNaaro Aaho. maa~a hI vaaT iKa`sta saaMgataao taSaI
‘Ar}Md vaaT’ Aaho.
caca- va ba^k, ivaivaQa saMsqaa yaaMnaI {VaojaktaaivakasaacaI kasa QarlaI paaihjao. samaajaalaa taakd {Vaojak dotaata ho naIT laXaata Gaotalao paaihjao.
daona vaYaa-MpaUvaI- vasa[-taIla iKa`staI {VaojakaMnaa naoTvakI-MgasaazI va [tar sahayya doNyaasaazI kahI ivhjanarI tar}Na {VaojakaMnaI {VaojaktaosaazI
‘ba^saIna k^qaaoilak ibaJanaosa AsaaoisaeSana ibasaIibae’caI sqaapanaa kr{na ek {Vaojaikya [kaoisasTma inamaa-Na kolaI. tyaacaa samaajaalaa maaoza
laaBa haota Aaho. vasa[-taIla iKa`staI samaajaata naoTanao ivaivaQa {pak`maaMWaro {Vaojataa vaaZvaayalaa hvaI. vasa[-kraMcaa ek maaoza Sa@taIs~aata
Asalaolyaa Aapalyaa basaIna k^qaaoilak ba^konao va yaSasvaI {VaaojakaMnaI nava{VaojakaMsaazI ‚{Vaogaipataa-ma^nTa^r‛ vhavao. {Vaojaktaa ivakasaacao
ivaivaQa AByaasak`ma va {pak`ma hataI Gyaavaota. {Vaojak hao{] [icCNaa%yaa padvaIQaraMnaa (ivaSaoYata: emabaIe va [MijainaAsa-) vaoLIca hor}na tyaaMcaI
jaDNaGaDNa kravaI. Aapalyaa ba^konao ‘sTaT-Apsa’saazI navyaa {Vaojaikya klpanaaMnaa vyaasaipaz Vavao. ek ivaSaoYa ‘vhoncar fMD’ saur} kravaa.
ivaivaQa iKa`staI saMsqaaSaI naoTvak- kr}na naoTvaqa- vaaZvaavaI. iKa`staI samaajaacaI mhNaUna ek maaozI baajaarpaoz Aaho; Aapalaa paOsaa AapalyaakDoca
rahayalaa hvaa. [-ka^masa- saarKyaa ta~a&aanacaa vaapar klpakirtyaa vyaapaarasaazI vhayalaa hvaa. svakYTanao, svata:cyaa bauwIcaatau-yaanao sanadSaIr
maagaa-nao {Vaojak hao{]na samaRw haotaa yaotao Asaa AatmaivaSvaasa inamaa-Na vhayalaa hvaa. sagaLyaaMnaaca sauriXata raojagaar imaLayacao idvasa Aataa
saMpalaota ho laXaata Gao{]na vasa[-taIla iKa`staI samaajaasaazI ek {Vaojaikya ‘ivhjana va imaSana sToTmaoMT’ tayaar kravao. yauvak saMGaTnaaMnaI
yaabaabtaIta saik`yairtyaa {Vaojaktaocao Baana inamaa-Na kr} SaktaIla. {VaojakaMcaa Aadr sanmaana vhavaa. SaovaTI ‘jyaacyaa hataI Aqa-vyavasqaocaI naaDI,
taaoca jagaacaI haktaao gaaDI’ ho satya Aaho. vasa[-taIla iKa`staI {Vaojak ho samaajaacao saaOKya, saamaqya-, va AByaudyaacao AaQaar Aahota. mhNaUnaca
vasa[- vhavaI {VaojakaMcaI nagarI.
yaa paaSva-BaUmaIvar {Vaojaktaa ivakasaata maaolaacaI BaUimaka bajaaivaNaa%yaa ‘basaIna k^qaaoilak ibaJanaosa AsaaoisaeSana’ Aapalyaa sqaapanaocao dusaro vaYa-
saajaro krIta Aaho hI ek maaozIca AanaMddayak baaba Aaho.
-pa`kaSa AalmaoDa
-inarja AalmaoDa
maao, 8600178825/9762433578
(laoKak krIAr DovhlapamaoMT saoMTr va Aayau-Sa@taI holqakoArcao saMsqaapak-saMcaalak Aahota)