1

PROJE YÖNETİMİ / PROJE ÇİZELGELEME (CPM / PERT)

* Projeleri başarıyla tamamlamak için, yönetilebilir alt işlere ayırmak gerekir. Bu işlerin her
birine FAALİYET denir.

Öncelikleri :

* Faaliyetler oranı öncelik ilişkileri kurmak

* Her faaliyetin gereksinim duyduğu süreyi belirlemek.

CPM : Deterministik
PERT : Rassal değişkene bağlı

 Kritik Faaliyet : Tamamlanmasındaki herhangi bir gecikmenin tüm projenin bitişini

geciktireceği faaliyet.
 Kritik Olmayan Faaliyet
 Faaliyet süresi : t
 Kritik Yol : Herhangi birisinin gecikmesinin tüm projeyi geciktireceği birbirine
bağlı faaliyetler dizisi.
 En Erken Başlangıç Zamanı : EB
 En Geç Başlangıç Zamanı : GB
 En Erken Sonlanma Zamanı : ES
 En Geç Sonlanma Zamanı : GS
 Faaliyet serbestliği (Bolluk) : FS (Bir faaliyetin zamanlanmasındaki gecikebilme
serbestliğidir.)

FS = GS – EB – t veya FS = GB – EB

CPM, faaliyet sürelerini deterministik (önceden belirlenmiş ve kesin) olarak alırken, PERT bu
sürelerin olasılıklı olduğunu kabul etmektedir.

KLÜ İİBF İşletme-Kantitatif Karar Verme Teknikleri Dr. Muhammet ATALAY

 2

1. CPM (Critical Path Method/Kritik Yol Metodu )

1) Proje şebekesi çizilir.

2) Tüm faaliyetlerin en erken – en geç başlangıç ve bitiş süreleri bulunur.
3) Kritik yol ve projenin tamamlanma süresi elde edilir.
4) Gecikme analizi ( bazı faaliyetlerinin gecikmelerinin projenin toplam süresini
nasıl etkileyeceğini gösteren analiz ) yapılır.

Örnek 1.1

Ege Dijital Şirketi elektronik aletler üretmektedir. Yeni üretmeyi planladığı taşınabilen MP3
çalar için üretim, eğitim ve tanıtım aşamalarını kapsayan, gerçekleştirilmesi gereken temek
faaliyetler, bu faaliyetlerin öncelikleri ve tahmini süreleri, şirket uzmanlarının yaptığı
çalışmalar sonucu Tablo-1 deki gibi hazırlanmıştır.
Şirket yönetimi projenin ne kadar sürede biteceğini, hangi faaliyetlerin kritik faaliyet
olduğunu ve tüm faaliyetlerin başlangıç – bitiş zamanlarını bilmek istemektedir.

Kod Faaliyetler İzlediği Süre(Gün)

Faaliyet
A Ürün özelliklerinin belirlenmesi - 30
B Bütçe ve fiziksel çalışmaları A 8
C Prototip üretimi B 8
D Hammadde temini ve üretim hazırlıklıkları B 5
E Son tasarımın hazırlanması H 2
F Üretim D,E 25
G Personel eğitimi A 10
H Personelin prototip hakkındaki önerileri C,G 3
I Satış eğitimi ve kullanım klavuzu hazırlama E 5
J Pazarlama karmasının belirlenmesi A 5
K Tanıtım kampanyası I,J 15
L Projenin sonlandırılması F,K 2

Çözüm1.1

Faaliyetler : Düğümler Faaliyetler Düğümler Üstünde

Faaliyetler oranı öncelik ilişkileri : Yaylar (Activity on Node- AON)

Faaliyetler yaylar üstünde (Activity on Arcs – AOA)

Örneğimizde herhangi bir önceliği olmayan A faaliyeti ilk düğümde gösterilerek şebeke
oluşturulmaya başlanabilir. Faaliyetler ve öncelikler tablosunu incelediğimizde, A

KLÜ İİBF İşletme-Kantitatif Karar Verme Teknikleri Dr. Muhammet ATALAY

 3

faaliyetinden sonra B, G ve J faaliyetlerinin başladığını görürüz ( Şekil 1).Aynı şekilde, B

faaliyetinin tamamlanmasından sonra başlanacak C ve D faaliyetleridir. ( Şekil 2 )

B D
B

A G
A G

J
J

Şekil – 1 Şekil – 2
E faaliyeti için öncelikle H faaliyeti bitmesi gerekmektedir. H faaliyeti için ise G ve C
faaliyetleri bitirilmelidir. O halde Şekil-3 elde edilir. Daha sonra Şekil-4 deki gibi E faaliyeti
eklenir. E faaliyeti gerçekleştikten sonra ise F faaliyeti şebekeye eklenir.(Şekil-5)

D D

B C B C

H
G
A A G H E

J J

Şekil – 3 Şekil – 4

B C

A G H E F

J
Şekil – 5

KLÜ İİBF İşletme-Kantitatif Karar Verme Teknikleri Dr. Muhammet ATALAY

 4

I faaliyeti E den sonra başlamalı, K faaliyeti ise I ve J den sonra gerçekleşmelidir. (Şekil-6)

B C

A G H E
I

J K

Şekil – 6

Son olarak F ve K faaliyetlerinin ardından L faaliyeti çizilerek proje şebekesinin çizimi

tamamlanmış olur.(Şekil-7)

C
B
F L

G H E
A
I
K
J

Şekil – 7 Ege Dijital MP3 çalar üretim projesi şebekesi

Artık her bir faaliyet için faaliyetlerin En Erken Başlangıç ( EB) , ve En Erken Sonlanma (ES)
sürelerini hesaplayacağız.
Ardından, son düğümden başlayarak ilk düğüme doğru geri gelerek tüm faaliyetlerin En Geç
Başlangıç (GB) ve En Geç Sonlanma(GS) değerlerini hesaplayacağız. Bulduğumuz değerleri
düğümler üzerinde gösterebilmek için , her bir düğüm için aşağıdaki gösterimi
benimseyeceğiz:

EB ES
En Erken Başlama En Erken Sonlanma

i ti
Faaliyetin Adı Faaliyetin Süresi
GB GS
En Geç Başlama En Geç Sonlanma

KLÜ İİBF İşletme-Kantitatif Karar Verme Teknikleri Dr. Muhammet ATALAY

 5

Sorunun çözümüne geçmeden önce bu süreleri nasıl hesaplayacağımızı daha küçük bir örnek
üzerinde görelim.

Örnek 1.2
B
Faaliyet Adı Öncelik Süre (gün)
A - 5
B A 3
C A 5 D
A
D B,C 6

C
5+3
5 8
B 3

0+5 10+6
0 5 10 16
A 5 D 6

5+5
5 10
C 5

İleriye Geçiş – EB ve ES Hesaplamaları:

1) Önceliği olmayan faaliyetin (A) EB si 0 alınır.

2) ES ler EB lere faaliyet süresi eklenerek bulunur:

ESi = EBi + ti

3) Öncesinde faaliyet olan faaliyetlerin EB değeri, bir önceki faaliyetin ES değerine eşit
alınır:

EBi+1 = ESi

4) Bir faaliyetin birden fazla önceliği var ise bu önceliklerinin ES değerlerinin maksimumu,
faaliyetin EB değeri olur:

EBj = max {ESi}

KLÜ İİBF İşletme-Kantitatif Karar Verme Teknikleri Dr. Muhammet ATALAY

 6

Geriye Geçiş – GB ve GS Hesaplamaları:

1) En son faaliyetin GS değeri ES değeriyle aynı olacaktır.

2) GB değeri ise GS değerinden faaliyetin süresi çıkarılarak bulunur:

GBi = GSi - ti

3) Son faaliyetten ilk faaliyete doğru geriye giderken, önceki faaliyetin GB değeri, sonraki
faaliyet(ler)in GS değeri olarak alınır.

4) Bir faaliyetten önce birden fazla faaliyet var ise, faaliyetin GS değeri, önceki faaliyetlerin
GB değerlerinin minimumu alınarak bulunur:

GSi = min {GBj}

5 8
B 3
7 10
10-3
10 16
0 5 D 6
A 5 10 16
0 5 16-6
5-5

5 10
C 5
5 10
10-5

* Projeyi tamamlama süresi: 16 gün

* Örneğin B faaliyeti ; en erken 5. gün başlayıp 8. gün biterken

en geç 7.gün başlayıp 10.gün bitmelidir.

Her iki durumda da ve bunların arasındaki durumlarda projenin toplam süresi 16 günü
geçmeyecektir.

Her faaliyet için serbestlikleri (bolluklar):

FSA = GSA-EBA-TA = 5-0-5 = 0 * (Kritik Faaliyet)

FSB = GSB-EBB-TB = 10-5-3 = 2

KLÜ İİBF İşletme-Kantitatif Karar Verme Teknikleri Dr. Muhammet ATALAY

 7

FSC = GSC-EBC-TC = 10-5-5=0 * (Kritik Faaliyet)

FSD = GSD-EBD-TD = 16-10-6=0 * ( Kritik Faaliyet)

Kritik Yol : A-C-D zinciridir.

Şimdi tekrar Örnek – 1.1’ e dönersek:

38 43
D 5
46 51
30 38
B 8
30 38
38 46
C 8
0 30 38 46
A 30 30 40 46 49 49 51 51 76 76 78
0 30 G 10 H 3 E 2 F 25 L 2
36 46 46 49 49 51 51 76 76 78

30 35 51 56
J 10 I 5
56 61 56 61

56 71
K 15
Örnek – 1.1 için Kritik Faaliyetler ve Proje Süresi 61 76

Proje 78 günde sonlanacaktır.

Her faaliyet için serbestlikler (bolluklar):

FSA = 30-0-30 = 0 * FSG = 46-30-10 = 6

FSB = 38-30-8 = 0 * FSH = 49-46-3 = 0 *

FSC = 46-38-8 =0 * FSI = 61-51-5 = 5

FSD = 51-38-5 =8 FSJ = 61-30-5 = 26

FSE = 51-49 -2=0 * FSK = 76-56-15=5

FSF = 76-51-25 = 0 * FSL =78-76-2 = 0 *

*Kritik Faaliyet

KLÜ İİBF İşletme-Kantitatif Karar Verme Teknikleri Dr. Muhammet ATALAY

 8

: Kritik Yol kırmızı oklarla gösterilmiştir.

Şimdi bazı faaliyetlerde meydana gelebilecek gecikmelerin proje süresini nasıl etkileyeceğini
inceleyelim :

 A faaliyetinde 1 gün gecikme olursa?

A faaliyeti kritik faaliyet olduğu için A ya bağlı tüm faaliyetler 1 gün ertelenecektir. Projenin
tamamlanma süresi de 78 günden 79 güne uzayacaktır.

 E faaliyeti 6 gün gecikirse?

E kritik faaliyet olduğu için proje 6 gün gecikecektir.

 D 7 gün gecikirse?

D kritik faaliyet olmadığı için, serbestlik süresine bakılır : FSD = 8 , gecikme 7 gün olduğu için
projenin süresini uzatmayacaktır.

 K 8 gün gecikirse?

Kritik faaliyet değildir, serbestlik süresine bakmalıyız: FSK = 5 gün olduğu için proje 8-5= 3
gün gecikerek 78+3=81 güne çıkacak ve kritik yola dahil olacaktır.

SONUÇ:

Kritik faaliyet, Faaliyet Serbestliği 0 olan, bir başka deyişle En Erken Başlama Zamanı, En Geç
Başlama Zamanına eşit (EB=GB) olan faaliyettir.

KLÜ İİBF İşletme-Kantitatif Karar Verme Teknikleri Dr. Muhammet ATALAY

 9

PROBLEM 1.1:

Bir projeyi oluşturan faaliyetler, öncelikleri ve süreleri aşağıda Tablo-2 de verilmiştir.

Faaliyet Öncelik Süre(Gün)

A - 6
B - 9
C A,B 8
D A,B 7
E D 10
F C,E 12

Tablo – 2

a) Proje şebekesini çiziniz.

b) Projedeki tüm faaliyetlerin en erken ve en geç başlangıç- bitiş sürelerini ve serbestlik
sürelerini bulunuz.
c) Projenin tamamlanma süresi ve kritik yolu belirleyiniz.
d) D faaliyetinde 1 gün gecikme projenin tamamlanma süresini nasıl etkiler?
e) C faaliyetinde 5 gün gecikme projenin tamamlanma süresini nasıl etkiler?
f) A faaliyetinde 4 gün gecikme projenin tamamlanma süresini nasıl etkiler?

KLÜ İİBF İşletme-Kantitatif Karar Verme Teknikleri Dr. Muhammet ATALAY

 10

PROBLEM 1.2:

Bir yayımcı kitabının basımı için bir yazarla anlaşmaya varmıştır. Karşılıklı mutabakat
sonucu kitabın basılmasıyla ilgili faaliyetler ve süreleri aşağıdaki gibi verilmiştir.
a) Bu faaliyetlere ilişkin ağı oluşturunuz. (süreler hafta olarak alınacaktır.)
b) Projedeki tüm faaliyetlerin EB, ES, GB ve GS sürelerini ve serbestlik sürelerini
bulunuz.
c) Projenin tamamlanma süresini ve kritik yolu belirleyiniz.
d) F faaliyetinde 3 hafta gecikme, projenin tamamlanma süresini nasıl etkiler?
e) H faaliyetinde 3 hafta gecikme, projenin tamamlanma süresini nasıl etkiler?
f) B faaliyetinde 3 hafta gecikme, projenin tamamlanma süresini nasıl etkiler?

Sembol Faaliyet Önceki faaliyetler Süre

A Editörün taslakta düzeltme yapması yok 3
B Dizgi operatörünün örnek sayfa hazırlaması yok 2
C Kapak tasarımı yok 4
D Şekillerin hazırlanması yok 3
E Yazarın onayı A,B 2
F Kitabın dizgiye verilmesi E 4
G Yazarın sayfaları kontrol etmesi F 2
H Yazarın şekilleri kontrol etmesi D 1
I Baskı kalıplarının hazırlanması G,H 2
J Kitabın basılıp kapağının takılması C,I 4

CEVAP:
c) Proje Süresi: 17 Hafta, Kritik Yol: A-E-F-G-I-J

KLÜ İİBF İşletme-Kantitatif Karar Verme Teknikleri Dr. Muhammet ATALAY