Dapat i-drug test ang mga estudyante
NAPAPANAHON ang kautusan ng
Department of Education (DepEd) na
isailalim sa drug testing ang lahat nang high
school students. Grabe na ang problema sa
illegal na droga ngayon, particular na ang
shabu, na hindi masawata ang pagpupuslit sa
bansa at karamihan sa nabibiktima ay mga
kabataan.
Sa DepEd order noong nakaraang linggo,
inaatasan ang lahat nang pampubliko at
pampribadong eskuwelahan na isailalim sa
drug testing ang high school students. Ang
pagsasailalim sa drug testing sa mga
estudyante ay upang malaman kung sino ang
users at maagapan agad ito habang maaga.
Magsisimula ang drug testing sa susunod na
buwan.
Ayon sa DepEd, hindi magiging ground sa
estudyante para mapatalsik sakaling
magpositibo sa paggamit ng droga. Hindi rin
idadaan sa disciplinary action ang
estudyante at mananatiling confidential ang
resulta ng drug testing. Idiniin ng DepEd na
naka-commit ang tanggapan para mapalakas
ang kampanya ng pamahalaan laban sa
illegal na droga.
Nararapat lamang na manguna ang DepEd
sa paglaban sa illegal na droga. Mabisang
paraan ang pag-drug test sa mga estudyante
para malaman kung sila ay gumagamit at
nang makagawa ng paraan para sila ay
maisalba sa pagkalulong dito. Nararapat na
gawing taun-taon ang drug testing para
matiyak na hindi sila gumagamit ng droga.
Hindi lamang shabu ang ginagamit ngayon
ng mga kabataan kundi pati na rin ang mga
pinaghahalu-halong droga gaya ng ecstacy
na ibinibenta umano sa mga lugar na
dinadayo ng kabataan o ang mga
“gimikan’’.
Mga open concert ang target ngayon ng
sindikato dahil mga kabataan ang dumarayo
rito. Noong nakaraang taon, isang open
concert na malapit sa isang mall ang
dinumog ng mga kabataan subalit malagim
ang kinasapitan sapagkat may mga namatay
nang masobrahan sa paggamit ng droga na
inihalo umano sa juice sa kainitan ng
concert.
Maganda ang layunin ng DepEd na pag-drug
test sa mga estudyante at dapat itong
suportahan ng mga magulang. Hindi dapat
batikusin na paglabag umano sa karapatan.
Kailangang maging positibo ang mga
magulang sa pagkakataong ito sapagkat ang
droga ay mahigpit na kalaban ngayon ng
lipunan.
Walang disiplina sa pagtatapon ng basura
KAHIT saan ay may nagtatapon ng basura.
May mga nakasakay sa dyipni at bus na
itinatapon ang balat ng prutas na kanilang
kinain. May mga nakasakay sa pribadong
sasakyan na itinatapon ang wrapper ng
hamburger o anumang kinakain. Maski ang
mga plastic na pinagbalutan ng binalatang
mangga ay itinatapon sa kalye. Wala silang
pakialam kung nakikita man sila ng mga
bata. Aakalain ng mga bata na tama ang
ginagawang iyon. Dahil sa kawalan ng
disiplina sa pagtatapon ng basura,
nagkakaroon ng mga pagbaha at kung anu-
anong sakit ang nananalasa – dengue,
leptospirosis, diarrhea at marami pang iba.
At hindi lamang wrapper ng hamburger o
balat ng prutas ang itinatapon ngayon ng
mga walang disiplina kundi pati na rin
diaper. Yakkk! At hindi sa kalye itinapon
ang diaper kundi sa linya ng kuryente na
nagpapatakbo sa Metro Rail Transit-3
(MRT). Nangyari ang insidente sa Ayala-
EDSA Station noong Lunes dakong 6:00 ng
umaga. Dahil sa pagsabit ng adult diaper sa
linya ng kuryente agad itinigil ang biyahe ng
MRT mula Taft Avenue hanggang Boni
Station. Na-resumed ang operations dakong
7:43 ng umaga. As usual, marami na
namang pasahero ng MRT ang naatraso sa
kanilang mga trabaho. Mayroong mga
estudyante na na-late sa kanilang klase.
Maraming nagmura sapagkat araw-araw na
lamang ay may nangyayaring aberya sa
MRT. Pero ang nangyari noong Lunes ay
kakaiba sa mga dati nang nangyayaring
aberya sa MRT. Unang pagkakataon umano
na may nagtapon ng basura at sumabit pa sa
linya ng kuryente.
Hindi pa natutukoy ang taong nagtapon ng
diaper pero ayon sa mga nakakita, maaaring
iyon ay ginamit ng isang motorista na naipit
sa trapik at hindi na makatiis kaya gumamit
ng diaper. Sabi pa ng mga pasahero, marami
raw talagang basura sa paligid ng Ayala-
EDSA Stations. May mga nakatambak na
basyo ng plastic bottle ng softdrinks at iba
pang inumin, plastic shopping bags, grocery
bags at iba pang basura.
Dinagdagan pa ang kalbaryo ng mga
pasahero ng MRT dahil sa walang
disiplinang nagtapon ng diaper. May
magagawa bang paraan ang MRT para hindi
mapagtapunan ng basura ang power line ng
MRT? Ano pa kayang aberya ang
mararanasan ng may 500,000 pasahero ng
MRT?
 Daming kabataan ang ‘nagtutulak’
SABI ng tatlong Caloocan police na sangkot
sa pagpatay sa 17-anyos na si Kian delos
Santos, drug runner daw ito. Ganito rin ang
sinabi ng hepe ng Northern Police District
(NPD). Nakakabenta raw ng 10 grams ng
shabu si Kian araw-araw at kumikita ng
P18,000. Sinibak na ang tatlong pulis, ang
kanilang PCP commander at kamakalawa,
ang hepe naman ng NPD ang tinanggal.
Nauna namang sinabi ni PNP chief Dir.
General Ronald dela Rosa na ang ama at
mga tiyuhin ni Kian ay mga tulak at
gumagamit ng droga. Mga siga umano ang
mga ito sa lugar. Hinamon naman si Dela
Rosa ng ama ni Kian na sabay silang magpa-
drug test. Itinanggi nito na drug runner ang
anak. Hanggang sa kasalukuyan, bumubuhos
pa ang nakikiramay kay Kian at sumisigaw
sila ng katarungan sa pagkamatay ng
estudyante. Sabi ni Pres. Rodrigo Duterte,
kapag napatunayang may kasalanan ang
tatlong pulis, sa kulungan ang bagsak ng
mga ito.
Nakaaalarma ang balitang ginagamit ang
mga menor-de-edad sa pagbebenta ng droga.
Sila ang ginagawang runner. Dahil siguro
mga bata, hindi paghihinalaang gagawa sila
nang masama. At marahil, kinukunsinti ng
mga magulang ang ginagawa ng kanilang
mga anak dahil malaki ang kinikita sa
pagiging runner. Sa halip na turuan ang mga
anak na mabuhay at magtrabaho nang
marangal, ang masamang gawain ang
ipinamumulat. Sa halip magbanat ng buto,
ang pagtutulak o pagiging runner ang
itinatanim sa isip. Mabilis nga namang
kitain ang pera.
Noong nakaraang linggo, dalawang
estudyante na edad 16, ang nahuling
nagtutulak ng marijuana sa isang
eskuwelahan sa Quezon City. Ang guro
umano ang nakahuli sa dalawang
estudyante. Nakuha sa mga ito ang ilang
sachet ng marijuana na nakalagay sa bag.
Umano’y ipinagbibili ang sachet ng
marijuana sa halagang P100. Itinuro naman
ng dalawang estudyante ang source ng
marijuana.
Nakaaalarma na ang ganito na ginagamit
ang mga estudyante para magtulak ng bawal
na droga. Saan hahantong ang buhay ng mga
estudyanteng ito? Nararapat na maging
mapagbantay ang mga magulang at guro
para hindi maligaw ng landas ang kabataan.
Ang mga ito ang target ng sindikato.
 LAGDA
Ang Lagda ay katipunan
ng mga salaysay at
pangyayaring
nagpapakilala ng
mabuting panunungkulan
sa pamahalaan. Kasama
sa Lagda ang balitang
Kodigo ni Kalantiyaw.
HARAYA
Ang Haraya ay katipunan
ng mga tuntunin ng
kabutihang- asal at ng
mga salaysay na
panghalimbawa sa mga
nasabing tuntunin.
HINILAWOD
Ang Hinilawod ay tungkol sa
Panay na pinagmulan ng
Capiz, Iloilo at Antique. Ito ay
binubuo ng mga
pakikipagsapalaran ng tatlong
anak na lalaki ng bathalang
babaing si Alunsia at ng
mortal na siPaubari. Inaawit
ito g isang HINUKOT sa mga
kasalan, anihan, pista,
lamayan, at iba pang
mahahalagang okasyon.

Alamat ng Alagaw
Noong ikalabinlimang dantaon, humigit-kumulang, ang Lumang Taal ay isang masaganang
balangay sa talpukan ng alon ng Lawang Bunbon na sakop ni Raha Matapang. Ang Batangas
tulad sa ngayon ay di pa lalawigang natatatag kundi pulu-pulutong na mga balangay sa
ilalim ng kapangyarihan ng iba't ibang raha at lakan. Nang panahong iyon ay kaylimit
salakayin ng mga Moro ang baybay-dagat ng Balayan pati ng Hog Pansipit. Dahil dito'y
nagsanib ang mga munting balangay upang magdamayan at isailalim ng pangangasiwa ng
lalong matapang at makapangyarihang lakan. Ang Taal ang pinakamatibay na moog laban
sa Kamorohan.

Minsan, si Raha Matapang, bantog na mandaragat ay nagpadala ng mga kawal upang

sagupain ang mga Moro sa larangan ng digma sa baybayin ng Mindoro. Ito'y kanyang
isinagawa upang ang kanyang kaharian ay malayo sa anumang kapinsalaan ng digma.
Napabilang sa mga kawal ang Binatang Marahas na uliran sa bait at sigla. Bago lisanin ni
Marahas ang kanyang kasintahang si Mutyang Marikit ay nagbilin ng ganito: "Minamahal
kong Marikit, sa pag-alis ko ay dala ko ang kabuhayan at kamatayan. Ang utos ng ating
matanda ng Balangay ay di maaaring suwayin. Ikaw ang unang-unang pupula sa akin kung
tatalikdan ko ang tungkuling iniatas ng ating balangay."

"Oo, lilisan kang baon mo ang aking pagmamahal."

Si Marahas ay nagpatuloy: "Iiwan ko sa iyong kandili at pag-aaruga ang isang halamang

ituring mo ring ako - ang aking sarili. Kung ako ay masawi ito'y malalanta. Kaya siya'y
diligin mo at pag-ingatan. Ang luha mo lamang ang tanging lunas."
Naghiwalay sila.

Nalagas ang mga araw sa tangkay ng panahon. Walang balitang galing kay Marahas. Patuloy
rin nang pagmamalasakit si Marikit sa halamang iniwan sa kanya ng kanyang giliw.
Pinagyaman niya ang nasabing halaman sapagka't ito lamang ang naiwang tanging sanla ng
irog at taga-pagpaalaala ng kanyang katapatan.

Isang araw, ang halaman ay nalanta. Nagsadya siya sa palasyo ni Raha Matapang upang
makibalita tungkol kay Marahas. Ang mga kawal na nagbalik sa digmaan ay nagbalita at
nagpatotoong si Marahas, ay nasawi, nguni't nasawing taglayang karangalan sapagka't
sila'y nagtagumpay naman. Umuwi si Marikit na ang puso'y halos naawalat sa kapighatian.
Ang kanyang tanging aliw lamang sa sarili ay.ang pangyayaring ang kanyang mahal ay
namatay sa ngalan ng kabayanihan.

Gabi't araw ay dinilig niya ang halaman ng mga patak ng luha. Sa kanyang matamang pag-
aalaga, ang halaman ay muling umusbong, lumago ang mga dahong masinsin, at
namulaklak.

Si Marikit ay naging masasaktin. Subali't ang bawa't karamdama'ymaylunas. Kung siya'y

dadalawinngsakitngulo, may lagnat, may sipon at nag-uubo, ang mga dahon ng halaman
nito o ang mga bulaklak nito ay kanyang nilalaga. Matapos magpunas gamit ang
pinagkuluang tubig, siya'y gagaling agad. Kung sumasakit ang kanyang tiyan, iinom ng tubig
na pinaglagaan ng halaman. Natambad sa kaalaman ng madia ang lunas na idinudulot nito.
Nagsigaya ang mga kapitbahay ni Marikit hangga't ang buong balangay, di lamang ang
buong Batangas kundi ang Katagalugan ay natutong uminom ng alagaw.

Subali't bakit tinawag na alagaw ang halaman? Si Marikit ang nagbigay ng ngalan... kinuha
sa salitang "Alaga raw," alaga araw-araw ni Makirit ang halaman.
Alamat ng Apoy
Noong unang panahon, wala kang mapapansing apoy sa paligid. Ang tanging apoy na
makikita mo ay binabantayan ng dalawang higante sa isang malaking yungib.

Gustung-gusto ng mga taong magkaroon ng apoy upang ang kadiliman ng gabi ay

maliwanagan. Pero mahigpit magbantay ang dalawang higante. Ayaw nilang magbigay ng
apoy kaninuman.

Tanging ang maabilidad na si Lam-ang ang nakaisip ng paraan. Tinawag niya ang ilang
hayop na kaibigan. Sinabi niya ang isang plano kung paano makaaamot ng apoy na
inaasam-asam.

Pinatayo ni Lam-ang ang Palaka sa kabukiran. Pinatindig niya ang Kabayo sa paanan ng
bundok. Pinagbantay niya ang Alamid sa buhanginan. Pinaghintay niya ang Aso sa palanas.
Pinagmanman niya ang Baboy-Damo sa lambak na malapit sa kwebang tirahan ng mga
higante.

Matapos suriin ang katauhan ng dalawang kinakatakutang nilalang, nahinuha ni Lam-ang

na totoo ngang mapanganib na kalabanin ang mga higante pero may puso rin ang mga ito
kung pakikipagkaibigan ang layunin ng tao. Sinikap na kaibiganin ni Lam-ang ang dalawang
nalulungkot na nilalang. Nang makuha niya ang simpatiya ng dalawang higante ay sinabi
niya ang hinaing ng mga tao.

"Kailangang-kailangan ng mga kababayan ko ang munting titis ng apoy na binabantayan

ninyo. Maaaring bang umamot sa inyo ng kahit katiting man lang nito?"

Napakunot ng noo ang dalawang higante, "Bantay kami ng apoy na ito. Ikinalulungkot
naming hindi ka mabibigyan ng kahit na maliit na ningas nito."

"Maawa na kayo sa mga tao. Mapapabuti ng apoy ninyo ang kabuhayan ng mga kalahi ko."

"Akala ko ay nakikipagkaibigan ka, bakit kailangang ipakiusap ang hiling ng mga kalahi
mo?" nagtatakang usisa ng unang higante.

"Katulad ka rin ng iba na may masamang layunin sa paglapit sa amin. Naiiba ka lang sa
kanila sapagkat nakipagkaibigan ka muna bago ipinilit ang masamang layunin,"
nagngangalit ang mga ngiping sabi ng ikalawang higante.

"Kaaway ka rin namin! Kaaway! Kaaway!

Nang mapansin ni Lam-ang na nanginginig ang mga baba at nawala ang pagtitiwala ng mga
higante ay inunahan na niya ang mga ito sa pagtayo. Mula sa pintuan ng kweba ay kaagad
siyang humudyat sa Baboy-Damo na biglang umatungal. Umalulong kaagad ang Aso sa
palanas. Humiyaw ang Alamid sa buhanginan. Humalinghing ang Kabayo sa paanan ng
bundok at kumokak nang kumokak ang Palaka sa kabukiran.

Lalong pinagbuti ng mga hayop ang sama-samang pambubulahaw. Pinagsabay-sabay nila

ang malalakas nilang tinig na pilit na isinisigaw. Gusto nilang tulungan si Lam-ang. Gusto
rin nilang tulungan ang lahat ng tao sa sandaigdigan. Ang maliit na titis ng apoy ay simula
ng isang bagong kinabukasan. Ang pinagsama-samang atungal, alulong, ngiyaw, halinghing
at kokak ay lubhang tumakot sa nanginginig na mga higante na napatakbong palabas sa
kweba.

Mabilis na nagpasiya si Lam-ang. Kaagad siyang nagnakaw ng maliit na titis ng apoy.

Itinakbo niya itong papalabas pero nakita siya ng mga higante na galit na galit na humabol.
Lalong binilisan ni Lam-ang ang pagtakbo. Tiyak na papatayin siya ng dalawang higante
kapag inabutan sa daan. Tumakbo siya nang tumakbo. Hapung-hapo na siya subalit gusto
niyang mapagwagian ang apoy na ipinakikipaglaban alang-alang sa sandaigdigan. Babagsak
na sana siya sa pagod nang dali-daling maabot ng naghihintay na Baboy-Damo ang
nagniningning na titis ng apoy. Umaatikabong habulan na naman ang naganap. Aabutan na
sana ng mga higante ang Baboy-Damo nang mahawakan ng umaalulong na Aso sa palanas
ang nagdiringas na apoy. Habulan uli. Lawit na ang dila ng Aso sa kakatakbo pero
pinanindigan nito ang pagtulong sa mga tao. Bibigay na sana ang hilahod na Aso nang
abutin naman ng nagngingingiyaw na Alamid sa buhanginan ang nagliliyab pang apoy. Sige
pa rin ito sa pagtakbo. Sige rin ang dalawang higante sa paghabol dito. Habang napapagod
ay lalong lumalakas ang dalawang dambuhala. Mabibilis pa rin ang mga higante. Paspas din
sa pagtakbo ang Alamid na animo hangin sa bilis. Matagal ang habulan. Hapo na ang Alamid
pero kapag naiisip ang pagtulong kay Lam-ang at sa daigdig ay nag-iibayo ang sigasig nito.
Hihimatayin na sana ang Alamid nang parang buhawing agawin ng Palaka sa kabukiran ang
aandap-andap na titis na apoy. Mabilis pa sa alas-kwatrong tumalon nang tumalon ang
palaka. Mataas ang talon nito papalayo sa nag-aalborotong higante. Sa laki ng mga hakbang
ng dalawang dambuhala ay naabutan nila ang palaka at nahawakan ang mahabang buntot
nito. Inisip ng Palaka ang pangako nito na pagtulong kay Lam-ang at sandaigdigan kaya
ubod lakas pa rin itong nagtatalon na ikinaputol ng kanyang buntot. Sa pagsisikap na
marating ang mga tao ay isang napakataas na pagtalon ang ginawa nito na naging dahilan
upang makuha ng sandaigdigan ang maliit na titis ng apoy. Ang buong lakas na pagtalon
ang ikinaluwa ng mga mata ng pobreng Palaka.

Naabot ng mga tao ang apoy na nagpaunlad sa sandaigdigan.

"Mabuhay si Lam-ang!" sigaw ng kalalakihan.

"Mabuhay ang apoy ng tagumpay!" pagbubunyi ng kababaihan.

Sa pagkapahiya ng mga higante ay nagbalik sila at nagkulong sa kanilang kweba.

Iyan ang simula ng pagkakaroon ng apoy sa daigdig.

Alamat ng Aso
Noong panahon na bata pa ang mundo, ay may isang maa-anak na tahimik at masayang
namumuhay sa loob ng kakahuyan.

Ang ama na si Roque ay mabait at mapagkalinga sa kanyang pamilya. Nagtatanim siya ng

mga gulay at nanghuhuli ng mga hayop sa gubat upang kanilang pagkain.

Samantalang ang ina naman na si Magda siyang nag-aasikaso sa kanilang bahay at

dalawang anak na sina Maria at Jose.

Minsan, nagulat ang pamilya sa pagdating ni Roque mula sa mga pusang gubat nang ito ay
maligaw. Inaalagaan nito ng pamilya.

At sa paglipas ng panahon, naging malakas na ang lalaki na nakilala nilang Damaso.

Isinalaysay ni Damaso na pinalayas siya ng kanyang amo dahil sa hindi niya nabantayan
ang taniman nito ng ubas, naging dahilan upang manakaw ang bunga ng mga ito. At sa
kanyang paglayas, naligaw siya sa gubat at inatake ng maraming alamid.

Naawa naman ang pamilya kay Damaso, kaya doon na pinatira sa bahay nila ito. Itinurig
nila iting kapamilya at nakatulong pa si Roque sa pang-araw-araw na pahahanap ng
pagkain.

Ngunit lingid kay Roque, may namumuong lihil na pagkagusto sina Magda at Damaso sa
isa't isa.

At isang araw nga, nagpasya sina Damaso at Magda na tumakas at mamuhay sa ibang lugar.

Nag-iyakan ang dalawang bataang sina Maria at Jose.

"Ina, huwag mo po kaming iwan!" ang iyak ni Maria.

"Oo nga po! Mang Damaso, huwag n'yong kunin an gaming ina!" ang iyak ni Jose.

Ngunit hindi naapigilan sina Magda ng kanyang mga anak. Sumakay pa ri sila ng bangka at
umalis na kasabay na agos no ilog.

Lalong nag-iyakan ang dalawang bata. Nais sanang magbago ng isip si Magda, ngunit nanaig
ang kanyang pagkagusto kay Damaso.

Mula sa malayo, anong gulat nila Magda nang makitang nagtalunan sa ilog sina Maria at
Jose upang humabol.

Napatayo si Magda sa bangka, dahil alam niyang hing marunong lumangoy ang dalawang
bata.

Siyang pagdating ni Roque, na agad ding tumalon sa ilog upang iligtas ang mga anak. Ngunit
lumakas ang agos ng ilog, at napailalim sat big ang mag-aama.

Mula sa malayo, natanaw nina Magda at Damaso ang pangyayari. At sising-sisi ang dalawa
sa kanilang nagawa, lalo pa't hindi na nila nakitang pumaimbabaw sa tubig ang mag-aama.

Bigla, mula sa tubig ay isang babae ang lumutang sa hangin.

"Masahol pa kayo sa mga hayop! Dahil sa inyong makasariling pagnanasa ay nagawa

ninyong saktan ang ibang tao. Dapat lamang kayong maging kauri ng hayop," ang wika ng
babaeng diwata pala ng ilog.

Bigla ang pagbabago ng anyo ni Magda at Damaso.Ang kanilang katawan ay napuno ng

balahibo, humaba ang kanilang mga nguso, tumalim ang mga ngipin at nagkapangil, bagkus
ay ungol at kaktwang ingay ang lumalabas sa kanilang bibig.

"Mananatili kayo sa ganyang anyo, hangga't ikaw Damaso, ay hindi natutong tumanaw ng
utang na loob sa tong nagpapala sa iyo. At ikaw Magda, hangga't hindi mo naipapakita ang
tunay mong pagmamahal sa iyong mga magiging aaanak," at nawala na ang diwata
pagkawika niyon.

Ang dalawang isinumpa ay namuhay sa kakahuyan. Nagkaroon sila ng maraming anak. Sila
ang unang angkan ng mga aso sa daigdig.
At sa pagdami ng mga tao, ang mga aso ay naging alaga nila sa kanilang mga tahanan.

At hanggang ngayon nga ay pinatutunayan pa rin ng mga aso na sila ay tapat sa kanilang
mga amo.

Binabantayan nila ang mga bahay ng kanilang amo at ipinagtatanggol ang mga ito sa mga
kaaway, upang patunayan na tumatanaw sila ng utang na loob, sapagkat umaasa pa rin
silang mawawala ang sumpa ng diwata.

Ang mga inahing aso naman ay labis na binabantayan ang kanilang mga tuta, upang sa
ganun ay papatunayan ding marunong na silang magmahal sa kanilang mga anak.

Kaya't maging maingat tayong makasakit ng ibang tao, lalo na ang nagpapala o tumutulong
sa atin, sapagkat may kaparusahan sa mga taong hindi marunong tumanaw ng utang na
loob na tulad ni Damaso, at ganun din sa mga taong hindi marunong magmahal na tulad ni
Magda.

Editoryal o Pangulong Tudling

Editoryal o Pangulong Tudling
Editoryal Cartooning

Alamat
EPIKO
NG
VISAYAS