Professional Documents
Culture Documents
Κυπριακό (ζήτημα)
Κυπριακό (ζήτημα)
Ζητήματα με τη σελίδα
Τουρκοκρατία
Αγγλοκρατία
Διασκεπτική Συνέλευση
Ενωτικό Δημοψήφισμα
Οι Συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου
Πολιτειακές δυσλειτουργίες
Ο Αρχιεπίσκοπος και πρώτος Πρόεδρος της Κύπρου Μακάριος Γ'
Τουρκοκυπριακό σχέδιο
H Περίοδος 1964-1974
Ειρηνευτικές πρωτοβουλίες, συνέχιση των
ταραχών και εγκατάσταση ειρηνευτικής
δύναμης
Σχέδιο Άτσεσον
Ο Ντιν Άτσεσον
Η γεω
Μέση
Στις 5 Αυγούστου του 1964 ο Γεώργιος Παπανδρέου
κάλεσε στην Αθήνα τον στρατηγό Γεώργιο Γρίβα, ο οποίος
χρησιμοποιείτο πλέον ως αντίβαρο, αν όχι ως
υπονομευτής του Μακαρίου. Κάτω από ασφυκτικές
κυβερνητικές πιέσεις ο Γρίβας αποδέχθηκε κάποια νέα
παραλλαγή των ιδεών του Άτσεσον και επέστρεψε στην
Κύπρο την επομένη, 6 Αυγούστου. Την ίδια μέρα
κλιμακώθηκαν υπό την ηγεσία του οι στρατιωτικές
συγκρούσεις στη Μανσούρα, οι οποίες είχαν αρχίσει το
βράδυ της 5ης Αυγούστου. Στις 7 Αυγούστου οι
ελληνοκυπριακές δυνάμεις κατέλαβαν το ύψωμα
Λωρόβουνου και ο Γρίβας ετοιμαζόταν να επιτεθεί για να
καταλάβει τα Κόκκινα, στις βόρειες ακτές του νησιού.
Αιτία της επίθεσης ήταν ότι ο παράκτιος θύλακας
χρησιμοποιούνταν ως βάση για την εισαγωγή όπλων και
μαχητών από την Τουρκία. Όμως η Τουρκία αντέδρασε
άμεσα και δυναμικά. Το πρωί της 8ης Αυγούστου τουρκικά
πολεμικά αεροσκάφη άρχισαν σφοδρό βομβαρδισμό της
περιοχής της Πάφου. 55 Ελληνοκύπριοι σκοτώθηκαν, εκ
των οποίων οι 28 πολίτες[105]. Τη νύχτα της 8 προς 9
Αυγούστου έξι τουρκικά πολεμικά πλοία πλησίασαν προς
τις τουρκικές ακτές, παραβιάζοντας τα κυπριακά χωρικά
ύδατα.
Συνέπειες
Η κρίση του 1963-1964 επέδρασε καταλυτικά στην
πορεία του Κυπριακού προβλήματος και είχε
μακροχρόνιες συνέπειες που μπορούμε να συνοψίσουμε
στα εξής σημεία:
Οι σοβιετικοί πύραυλοι
Διακοινοτικές σχέσεις
Αναφορά Πλάζα
Σχέσεις Αθήνας-Λευκωσίας
Συνέπειες
Οι αγνοούμενοι
Σημειώσεις
Παραπομπές
1. «Το Κυπριακό Πρόβλημα» . Μόνιμη Αντιπροσωπεία της
Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. 16/6/2017. Ελέγξτε τις
τιμές ημερομηνίας στο: |date= (βοήθεια)
2. Mirbagheri, Farid (2009). Historical Dictionary of Cyprus.
Scarecrow Press, σελ. xiv. ISBN 9780810862982. «Greek
Cypriots engaged in a military campaign for enosis, union
with Greece. Turkish Cypriots, in response, expressed their
desire for taksim, partition of the island.»
3. Κτωρής, Σώτος (6/4/2015). «Η ΕΟΚΑ και οι
Τουρκοκύπριοι» . Πολίτης. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας
στο: |date= (βοήθεια)
4. «Eric Solsten, ed. Cyprus: A Country Study. Washington:
GPO for the Library of Congress, 1991» . Countrystudies.us.
Ανακτήθηκε στις 16 April 2013.
5. Mallinson, William (30 June 2005). Cyprus: A Modern
History . I. B. Tauris, σελ. 1. ISBN 978-1-85043-580-8.
https://books.google.com/?id=HEjkuhF2GsMC&pg=PA81&
dq= .
6. Mallinson, William. «Cyprus a Historical Overview
(Chipre Una Visión Historica)» (PDF). Ministry of Foreign
Affairs of the Republic of Cyprus website (στα Spanish).
Ανακτήθηκε στις 22 September 2012.
7. Hatay, Mete (2007), Is the Turkish Cypriot population
shrinking? , International Peace Research Institute, σελ.
19, ISBN 978-82-7288-244-9, http://www.prio.org/Global
/upload/Cyprus/Publications
/Is%20the%20Turkish%20Cypriot%20Population%20Sh
rinking.pdf
8. Osmanli Nufusu 1830–1914 by Kemal Karpat, ISBN
975-333-169-X and Die Völker des Osmanischen by Ritter
zur Helle von Samo.
9. «Treaty of Lausanne» .
10. Xypolia, Ilia (2011). «'Cypriot Muslims among
Ottomans, Turks and British» . Bogazici Journal 25 (2):
109–120. http://www.bujournal.boun.edu.tr
/docs/13330942935.pdf . Ανακτήθηκε στις 15 October
2012.
11. Ker-Lindsay, James (2011). The Cyprus Problem:
What Everyone Needs to Know . Oxford University Press,
σελ. 14–5. ISBN 9780199757169.
https://books.google.co.uk/books?id=xTL382g5sWwC&
printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&
cad=0#v=onepage&q&f=false . «They hoped that the
transfer of administration would pave the way for the island
to be united with Greece—an aspiration known as “enosis.”
At the time, these calls for enosis were not just limited to
Cyprus. Instead, Cyprus was part of a wider political
movement [...] This overarching political ambition was
known as the Megali Idea (Great Idea).»
12. Lange, Matthew (2011). Educations in Ethnic Violence:
Identity, Educational Bubbles, and Resource Mobilization .
Cambridge University Press, σελ. 88. ISBN
9781139505444. https://books.google.co.uk
/books?id=Ac2NRpHoY3EC&printsec=frontcover&
source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&
q&f=false .
13. Diez, Thomas (2002). The European Union and the
Cyprus Conflict: Modern Conflict, Postmodern Union .
Manchester University Press, σελ. 83. ISBN
9780719060793. https://books.google.co.uk
/books?id=A4QTUWBEC2kC&pg=PA83&
cad=0#v=onepage&q&f=false .
14. Papadakis, Yiannis. Peristianis, Nicos. Welz, Gisela (18
July 2006). Divided Cyprus: Modernity, History, and an
Island in Conflict . Indiana University Press, σελ. 2. ISBN
9780253111913. https://books.google.co.uk
/books?id=wzPG7b_m4swC&pg=PA2&
cad=0#v=onepage&q&f=false .
15. Isachenko, Daria (2012). The Making of Informal
States: Statebuilding in Northern Cyprus and
Transdniestria . Palgrave Macmillian, σελ. 37. ISBN
9780230392076. https://books.google.co.uk
/books?id=FQeVnXmjBzYC&pg=PA37&
cad=0#v=onepage&q&f=false .
16. Pericleous, Chrysostomos (2009). Cyprus Referendum:
A Divided Island and the Challenge of the Annan Plan .
I.B.Tauris, σελ. 135–6. ISBN 9780857711939.
https://books.google.co.uk/books?id=PHQAAwAAQBAJ&
pg=PA135&cad=0#v=onepage&q&f=false .
17. Behlul (Behlul) Ozkan (Ozkan) (26 June 2012). From
the Abode of Islam to the Turkish Vatan: The Making of a
National Homeland in Turkey . Yale University Press,
σελ. 199. ISBN 978-0-300-18351-1.
https://books.google.com/books?id=kCArlsRcHUMC&
pg=PA199 . «In line with the nationalist rhetoric that
"Cyprus is Turkish", Menderes predicated his declaration
upon the geographic proximity between Cyprus and
Anatolia, thereby defining "Cyprus as an extension of
Anatolia". It was striking that Menderes rejected
partitioning the island into two ethnic states, a position that
would define Turkey's foreign policy regarding Cyprus after
1957»
18. G. Bellingeri. T. Kappler (2005). Cipro oggi . Casa
editrice il Ponte, σελ. 27–29. ISBN 978-88-89465-07-3.
https://books.google.com/books?id=pUcSji-f1zYC&
pg=PA27 . «The educational and political mobilisation
between 1948–1958, aiming at raising Turkish national
consciousness, resulted in the involving Turkey as
motherland in the Cyprus Question. From then on, Turkey,
would work hand in hand with the Turkish Cypriot
leadership and the British government to oppose the Greek
Cypriot demand for Enosis and realise the partition of
Cyprus, which meanwhile became the national policy.»
19. Χριστοδουλίδης, Νίκος (29/1/2012). «Η Διασκεπτική
Συνέλευση στην Κύπρο» . Ανακτήθηκε στις 17/5/2017.
Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate=,
|date= (βοήθεια)
20. Δημήτρης, Δημητρίου (2008). «Διασκεπτική και το
Ενωτικό Δημοψήφισμα μέσα από τον Αντικομουνισμό της
περιόδου 1946-1950» . Ανακτήθηκε στις 17/5/2017.
Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate=
(βοήθεια)
21. Grob-Fitzgibbon, Benjamin (2011). Imperial Endgame:
Britain's Dirty Wars and the End of Empire. Palgrave
Macmillan, σελ. 285. ISBN 9780230300385.
22. Dale C. Tatum (1 January 2002). Who Influenced
Whom?: Lessons from the Cold War . University Press of
America, σελ. 43. ISBN 978-0-7618-2444-2.
https://books.google.com/books?id=70NxlYekQIgC&
pg=PA43 . Ανακτήθηκε στις 21 August 2013.
23. Kourvetaris, George A. (1999). Studies on modern
Greek society and politics . East European Monographs,
σελ. 347. ISBN 978-0-88033-432-7.
https://books.google.com/?id=bE5oAAAAMAAJ&
dq=cypriots%2B1950%2Benosis%2B90&
q=90%25#search_anchor .
24. Hoffmeister, Frank (2006). Legal aspects of the Cyprus
problem: Annan Plan and EU accession . EMartinus Nijhoff
Publishers, σελ. 9. ISBN 978-90-04-15223-6.
https://books.google.com/?id=LZXbg3ZwvGoC&dq= .
25. Αθανασίου, Βαλάντης. «Το ενωτικό δημοψήφισμα» .
Ανακτήθηκε στις 17/5/2017. Ελέγξτε τις τιμές
ημερομηνίας στο: |accessdate= (βοήθεια)
26. Δες π.χ. Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμένων
Εθνών Γκάλο Πλάζα, παρ.17 και 18 [1]
27. Π. Παπαπολυβίου, "Η Κύπρος στην περίοδο της
Αγγλοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010:
Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η
δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 12.
28. Π. Παπαπολυβίου, "Η Κύπρος στην περίοδο της
Αγγλοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010:
Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η
δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 12. Η
στρατηγική αξία της Κύπρου ως αναχώματος στη ρωσική
διείσδυση στην περιοχή είχε εν τω μεταξύ μειωθεί για τους
Βρετανούς μετά την εδραίωσή τους στην Αίγυπτο, βλ.
σχετικά D. Souter, "An Island Apart: A Review of the Cyprus
Problem", Third World Quarterly 6, 1984, σ. 658.
29. Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών
(Κυπριακό, 1950-1963), τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 11.
30. Π. Παπαπολυβίου, "Η Κύπρος στην περίοδο της
Αγγλοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010:
Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η
δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 11-12.
31. Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών
(Κυπριακό, 1950-1963), τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 12.
32. Π. Παπαδημήτρης, "Η ρήξη με τους Τουρκοκύπριους",
στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της
Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της
εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 103.
33. Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών
(Κυπριακό, 1950-1963), τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 17.
34. ΕΝΩΤΙΚΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ 15-22/1/1950 (in Greek,
includes image of a signature page)
35. Κύπρος: το ενωτικό δημοψήφισμα που έγινε με
υπογραφές (in Greek)
36. Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών
(Κυπριακό, 1950-1963), τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ.
18-19.
37. Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών
(Κυπριακό, 1950-1963), τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ.
29-30.
38. Π. Παπαδημήτρης, "Ο πρώτος πρόεδρος της Κύπρου,
Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄ (1913-1977)", στο: Π.
Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής
Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της
εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 55.
39. Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών
(Κυπριακό, 1950-1963), τ. Α΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σ. 26.
40. Από εφημερίδα Guardian Αγγλίας
41. Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σ.
38, 349. Στον ίδιο, σ. 44 αναφέρεται ότι ο Φ. Ρ. Ζορλού,
υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας κατά τα Σεπτεμβριανά,
επικαλέστηκε στη μετέπειτα δίκη του ότι την ανάγκη
αντίδρασης των Τούρκων την υπέδειξαν στην Κυβέρνηση
Μεντερές οι Βρετανοί, οι οποίοι επίσης έκαναν σαφές ότι
προτιμούσαν τη διχοτόμηση της Κύπρου από την ένωση με
την Ελλάδα, αν τελικά αναγκάζονταν να αποσυρθούν από
την Κύπρο.
42. G.D. Camp, "Greek-Turkish Conflict over Cyprus",
Political Science Quarterly 95, 1980, σ. 46.
43. Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σ.
42.
44. Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σ.
47.
45. «Πενήντα χρόνια φαγούρας », άρθρο του Μακάριου
Δρουσιώτη στην Ελευθεροτυπία της 11/7/2006.
Αναδημοσίευση . Αρχειοθέτηση αναδημοσίευσης
30/1/2018. Ανάκτηση αναδημοσίευσης 30/1/2018.
46. Ε. Χατζηβασιλείου, "Η κρίση του 1963: Ερωτήματα και
αποτιμήσεις", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010:
Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η
δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 116.
47. Π. Παπαπολυβίου, "Η Κύπρος στην περίοδο της
Αγγλοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010:
Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η
δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 19.
48. Σπύρος Αθανασιάδης "Φάκελος ΤΜΤ", Λευκωσία 1998.
Στο βιβλίο παρατίθεται σε μετάφραση εκτενής συνέντευξη
του Τούρκου Συνταγματάρχη Ισμαήλ Τανσού, ο οποίος το
1958 υπηρετούσε στο Γραφείου Ειδικού Πολέμου του
Τουρκικού Στρατού, προς την Τουρκοκυπριακή εφημερίδα
Halkin Sesi στις 26 Αυγούστου 1996.
49. D. Markides, "Η Μεταβατική Περίοδος, Φεβρουάριος
1959 - Αύγουστος 1960", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.),
1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1,
1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010,
σ. 25-26.
50. Κίνηση για Ελευθερία και Δικαιοσύνη στην Κύπρο,
Αιματηρή Αλήθεια , σελ 56, Λευκωσία 2009
51. Nancy Crawshaw, The Cyprus Revolt
52. D. Markides, "Η Μεταβατική Περίοδος, Φεβρουάριος
1959 - Αύγουστος 1960", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.),
1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1,
1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010,
σ. 21-31.
53. D. Markides, "Η Μεταβατική Περίοδος, Φεβρουάριος
1959 - Αύγουστος 1960", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.),
1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1,
1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010,
σ. 25.
54. Κίνηση για Ελευθερία και Δικαιοσύνη στην Κύπρο,
Αιματηρή Αλήθεια , σελ 48, Λευκωσία 2009
55. Α.Κ. Αιμιλιανίδης, "Το Σύνταγμα της Κυπριακής
Δημοκρατίας", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010:
Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η
δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 33.
56. G.D. Camp, "Greek-Turkish Conflict over Cyprus",
Political Science Quarterly 95, 1980, σσ. 48-49.
57. Α. Χάματσου, "Η εκτελεστική εξουσία τα πρώτα χρόνια
της Κυπριακής Δημοκρατίας (1960-1963)", στο: Π.
Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής
Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της
εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 72.
58. Α. Κούπανου - Π. Παπαδημήτρη, "Χρονολόγιο
1960-1969", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010:
Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η
δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 41.
59. Π. Παπαδημήτρης, "Η ρήξη με τους Τουρκοκύπριους",
στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της
Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της
εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 105-106.
60. Α. Κούπανου - Π. Παπαδημήτρη, "Χρονολόγιο
1960-1969", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010:
Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η
δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 42.
61. D. Markides, The Divisive Problem of the Municipalities,
1957-1963
62. Α. Κούπανου - Π. Παπαδημήτρη, "Χρονολόγιο
1960-1969", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010:
Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η
δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 44.
63. Π. Παπαδημήτρης, "Η ρήξη με τους Τουρκοκύπριους",
στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της
Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της
εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 105.
64. Π. Παπαδημήτρης, "Η ρήξη με τους Τουρκοκύπριους",
στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της
Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της
εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 105-106
65. «Η Ιστοσελίδα του Τουρκικού Υπουργείου
Εξωτερικών» .
66. «Τουρκική Οργάνωση Η.Π.Α.» .
67. «Τουρκική Οργάνωση Αυστραλίας» .
68. «Άρθρο Oberling» (PDF).
69. Εφημερίδα Φιλελεύθερος, 5/9/1962
70. Soulioti, Stella (2006). Fettered Independence, Cyprus,
1878-1964. Minneapolis Minnesota: Minnesota
Mediterranean and East European Monographs,
σελ. 224-225. ISBN 13: 978-0-9791218-1-4.
71. «Το Σχέδιο Ακρίτας » (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε
25/2/2008.
72. Ιός της Ελευθεροτυπίας με περαιτέρω παραπομπές
73. (Αγγλικά) «The Cyprus Conflict: National Identity and
Statehood », by Zenon Stavrinides. «2nd edition 1999 »
74. Βλ. τα έγγραφα στον Γ. Κληρίδη, Η κατάθεσή μου, τ. 1,
Λευκωσία 1988, σσ. 212-222 και 499-505, όπου και τα
τουρκικά πρωτότυπα. Από εκεί προέρχεται και η
ανεπίσημη μετάφραση που παρατίθεται εδώ.
75. Τα 13 Σημεία του Μακάριου
76. Φ. Στυλιανού, "Τα 13 Σημεία", στο: Π. Παπαπολυβίου
(επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ.
1, 1960-1969: Η δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία
2010, σ. 95.
77. Ε. Χατζηβασιλείου, "Η κρίση του 1963: Ερωτήματα και
αποτιμήσεις", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010:
Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η
δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 118.
78. Βλ. την από 19/4/1963 άκρως απόρρητη επιστολή του
Υπουργού Εξωτερικών Ε. Αβέρωφ προς τον Μακάριο: Ε.
Αβέρωφ-Τοσίτσας, Ιστορία χαμένων ευκαιριών (Κυπριακό,
1950-1963), τ. Β΄, 2η έκδ., Αθήνα 1982, σσ. 324-329˙ Γ.
Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σσ.
163-166. Στην επιστολή γίνεται επανειλημμένα λόγος για
«διαγραφομένους μεγάλους κινδύνους» και επισημαίνεται
η πρόθεση «να διαχωρίσωμεν και δημοσία την γραμμήν
μας αν επιδιωχθεί μονομερής κατάργησις των Συμφωνιών
ή μέρους αυτών».
79. Αυτά αποδεικνύονται από πρόσφατα αποδεσμευμένα
έγγραφα του Φόρεϊν Όφφις, τα οποία η επίσημη Βρετανική
Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι αντανακλούν προσωπικές
απόψεις του αξιωματούχου της. Βλ. σχετικά Φ. Στυλιανού,
"Τα 13 Σημεία", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010:
Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η
δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σσ.94-97.
80. Ε. Χατζηβασιλείου, "Η κρίση του 1963: Ερωτήματα και
αποτιμήσεις", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010:
Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η
δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 118. Ο Γ.
Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σ. 181
μιλά για «σοβαρό λάθος κρίσεως» του Μακαρίου.
81. Ε. Χατζηβασιλείου, "Η κρίση του 1963: Ερωτήματα και
αποτιμήσεις", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010:
Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η
δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 118. Στην
Ελλάδα, ο Γ. Παπανδρέου της Ένωσης Κέντρου μίλησε για
«βλασφημίαν εναντίον της αιωνιότητος του Ελληνισμού»
και ο Η. Ηλιού της Ε.Δ.Α. για «Ανταλκίδειο Ειρήνη».
82. Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σ.
238.
83. Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σ.
238-239.
84. Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σσ.
238-239.
85. R. A. Patrick, Political Geography and the Cyprus
Conflict, Waterloo Ontario Canada 1976, σσ. 45 κ.εξ.
86. James Ker-Lindsay, Britain and the Cyprus Crisis
1963-64 (2004), σελ.24
87. James Ker-Lindsay, Britain and the Cyprus Crisis
1963-64 (2004), σελ.27
88. Γλαύκου Κληρίδη Η Κατάθεση Μου, Λευκωσία 1988,
Τόμος 1, σσ.244
89. R. A. Patrick, Political Geography and the Cyprus
Conflict, Waterloo Ontario Canada 1976, σ. 49
90. Α. Κούπανου - Π. Παπαδημήτρη, "Χρονολόγιο
1960-1969", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010:
Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η
δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 45.
91. "Το φονικό στη Μονή Γαλακτοτροφούσας τον Γενάρη
του 1964". Παρατίθεται φωτογραφία άρθρου της
εφημερίδας «Η Μάχη» της 3/1/1964
92. Μάριος Πηλαβάκης, "Παιδομάρτυς Δόκιμος Μοναχός
Σπυρίδων ο Φοινιώτης και οι συν αυτώ Νεομάρτυρες
Μοναχοί Ζωσιμάς και Μακάριος", ιστοχώρος "Το
Συναξάριο της Εκκλησίας", τοῦ Κέντρου Ἁγιολογικῶν
Μελετῶν "Ὅσιος Συμεών ὁ Μεταφραστής", 30/6/2011
93. Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία 1988, σσ.
300-302 όπου και οι προτάσεις των δύο πλευρών.
94. Φ. Στυλιανού, "Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ και ο ρόλος της", στο: Π.
Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής
Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της
εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 123˙ J. Ker-Lindsay,
Britain and the Cyprus Crisis 1963-64 , Mannheim και
Möhnesee 2004, σσ. 44-48˙ Γ. Κληρίδης, Η κατάθεσή μου,
τ. 1, Λευκωσία 1988, σσ. 253-254, 345.
95. New York Times, 30 Δεκεμβρίου 1963
96. Le Monde, 10 Iανουαρίου 1964, το απόσπασμα
παρατίθεται στο βιβλίο της Στέλλας Σουλιώτη "Fettered
Independence, Cyprus 1878-1964", Τόμος 1, Σελίδα 370
97. Φ. Στυλιανού, "Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ και ο ρόλος της", στο: Π.
Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής
Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της
εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 126
98. Α. Κούπανου - Π. Παπαδημήτρη, "Χρονολόγιο
1960-1969", στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010:
Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η
δεκαετία της εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σσ. 45-47.
99. Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμέων Εθνών Γκάλο
Πλάζα, παρ.49
100. Αναφορά του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ προς το
Συμβούλιο Ασφαλείας, Doc. Nr. S/5764 της 15/6/1964,
παρ.14 κ.εξ.
101. Αναφορά του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ προς το
Συμβούλιο Ασφαλείας, Doc. Nr. S/5764 της 15/6/1964,
παρ.69
102. Τα σχέδια Άτσεσον
103. Προδημοσίευση στην Ελευθεροτυπία της 16/4/2005
από το βιβλίο του Μακάριου Δρουσιώτη «Η Πρώτη
Διχοτόμηση»
104. Άρθρο στην Καθημερινή της 24/8/02
105. Richard Patrick
106. Κυπριακό: αιματοχυσία, πολιτικές συνωμοσίες,
προετοιμασίες τουρκικής εισβολής, σελ.36-47, Ιστορικό
Λεύκωμα 1964, Καθημερινή (1997)
107. Ά. Χρυσοστόμου, "Ο κυπριακός στρατός", στο: Π.
Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής
Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της
εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 85.
108. Φ. Στυλιανού, "Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ και ο ρόλος της", στο: Π.
Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής
Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της
εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σσ. 128.
109. Φ. Στυλιανού, "Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ και ο ρόλος της", στο: Π.
Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής
Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της
εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 126.
110. Φ. Στυλιανού, "Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ και ο ρόλος της", στο: Π.
Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής
Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της
εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σσ. 126-127.
111. Δες π.χ. Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμένων
Εθνών Γκάλο Πλάζα, παρ.51
112. Οι πύραυλοι που δεν έφτασαν ποτέ στην Κύπρο,
Ιστορικό Λεύκωμα 1965, σελ. 84-87, Καθημερινή (1997)
113. Patrick, Κεφάλαιο 4
114. G.D. Camp, "Greek-Turkish Conflict over Cyprus",
Political Science Quarterly 95, 1980, σ. 47˙ Π.
Παπαδημήτρης, "Η ρήξη με τους Τουρκοκύπριους", στο: Π.
Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της Κυπριακής
Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της
εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 113.
115. Π. Παπαδημήτρης, "Η ρήξη με τους Τουρκοκύπριους",
στο: Π. Παπαπολυβίου (επιμ.), 1960-2010: Ιστορία της
Κυπριακής Δημοκρατίας, τ. 1, 1960-1969: Η δεκαετία της
εγκαθίδρυσης, Λευκωσία 2010, σ. 113.
116. Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών
Γκάλο Πλάζα, παρ.57
117. Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών
Γκάλο Πλάζα, παρ.153
118. [Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών
Γκάλο Πλάζα, παρ.129 [2]
119. [Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών
Γκάλο Πλάζα, παρ.146 [3]
120. [Έκθεση του Μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών
Γκάλο Πλάζα, παρ.155 κ.εξ.[4]
121. Άρθρο στην Καθημερινή της 26/11/2006 Ο
Καραμανλής φέρεται να ρώτησε τον Μακάριο σε πολύ
μεταγενέστερη συνάντησή τους: «Παπά μου, την ίδια
συνθήκη δεν υπογράψαμε; Πώς γίνεται να βγήκες εσύ
ήρωας κι εγώ προδότης;»
122. Βλ. και Άρθρο του Αλέξη Παπαχελά στο Βήμα της
2/7/2006
123. Επιστολή της 19/4/1963 του τότε Υπουργού
Εξωτερικών Ευάγγελου Αβέρωφ προς τον Μακάριο,
Καθημερινή της 17/11/02 : «Eιδικώτερον ως προς ό,τι
αφορά τα κυπριακά θέματα, είμεθα αποφασισμένοι να
εξακολουθήσωμεν να σας βοηθώμεν καθ’ ον τρόπον
επράξαμεν μέχρι τούδε, αλλά να διαχωρίσωμεν και
δημοσία την γραμμήν μας αν επιδιωχθή μονομερής
κατάργησις των Συμφωνιών ή μέρους αυτών.»
124. Χαράλαμπος Τσαρδανίδης, "Η Κυπριακή εξωτερική
πολιτική: 1960- 1974", 2006, σελ. 48 (doc)
Βιβλιογραφία
Γλαύκος Κληρίδης, Η κατάθεσή μου, τ. 1, Λευκωσία
1988.
James Ker-Lindsay, Britain and the Cyprus Crisis
1963-64 (2004)
Στέλλα Σουλιώτη, Fettered Independence, Cyprus
1878-1964
Σπύρος Αθανασιάδης, Φάκελος ΤΜΤ, Λευκωσία 1998
Richard A. Patrick, Political geography and the Cyprus
conflikt 1963 – 1971, Waterloo/Ontario 1976 (U. of
Waterloo Department of Geography publ. Series. 4)
Κεφ. 3 και 4 στο διαδίκτυο
Zenon Stavrinides, The Cyprus conflict: National identity
and statehood, 1976 σσ. 55-87 στο διαδίκτυο
Αναφορά του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ της
15/6/1964 προς το Συμβούλιο Ασφαλείας, έγγραφο υπ.
αρ. S/5764.
Αναφορά του ειδικού μεσολαβητή του ΟΗΕ για το
Κυπριακό Galo Plaza της 26/3/1965 προς τον Γενικό
Γραμματέα του ΟΗΕ [10]
Μακάριος Δρουσιώτης, Η πρώτη διχοτόμηση: Κύπρος
1963-1964, Αλφάδι, Λευκωσία 2005 ISBN
9963-631-06-1 Βιβλιοκριτική στο ένθετο «Βιβλιοθήκη»
της Ελευθεροτυπίας της 5/8/05
Χαράλαμπος Τσαρδανίδης, Η Κυπριακή εξωτερική
πολιτική: 1960- 1974, 2006 [11] (doc)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Το σχέδιο Αννάν από το κ. Κλόκκαρη
Απόφαση Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων, Κύπρος ν. Τουρκία, 1η και 2η Διακρατική
Προσφυγή, 10 Ιουλίου 1976
The Missing Cypriots Page
Κατεχόμενη Κύπρος: Οι Εκτοπισμένες Ελληνικές
Κοινότητες
Απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των
Κοινοτήτων, Αποστολίδης ν. Όραμς, Υπόθεση Αρ.
C-420/07, 28 Απριλίου 2009
Ελληνοκυπριακές σχέσεις: 50 χρόνια φαγούρας, άρθρο
του Μακάριου Δρουσιώτη στην Ελευθεροτυπία της
11.7.2006
Κανονισμός 866/2004 της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη
διέλευση προσώπων και αγαθών από την Πράσινη
Γραμμή
"Αττίλας 1974" Ντοκιμαντέρ του Μιχάλη Κακογιάννη
Κύπρος ώρα μηδέν. Από την ΕΟΚΑ Β΄ στο
πραξικόπημα (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
ΟΗΕ και Κυπριακό (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)