Professional Documents
Culture Documents
4. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ, ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
4. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ, ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
A. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ
Ι. ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ
α. πολιτικός τομέας
1. Υποχωρούν εθνικοί ανταγωνισμοί, αντιπαλότητες και μίση του ιστορικού
παρελθόντος που οδήγησαν τα ευρωπαϊκά κράτη σε καταστροφικούς πολέμους.
Σφυρηλατούνται σχέσεις φιλίας και συνεργασίας. Εμπεδώνεται κλίμα ειρηνικής
συνύπαρξης και σταθερότητας.
2. Εδραιώνεται το δημοκρατικό πολίτευμα. Κατοχυρώνονται και διασφαλίζονται τα
ανθρώπινα δικαιώματα με την εφαρμογή ενός ενιαίου θεσμικού πλαισίου, ενός
κοινού κώδικα δικαίου σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, και με τη δημιουργία
κοινών θεσμικών οργάνων, όπως είναι το Συμβούλιο των Υπουργών, η
Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
3. Ενισχύεται το πολιτικό κύρος της Ευρώπης και αναδεικνύεται η δυνατότητα της
να διαδραματίσει καθοριστικό πολιτικό ρόλο παρεμβαίνοντας στις διεθνείς
εξελίξεις.
β. Οικονομικός τομέας
1. Καταργούνται τα οικονομικά σύνορα και διαμορφώνεται ένας ενιαίος
οικονομικός χώρος μέσα στον οποίο άνθρωποι, κεφάλαια και αγαθά διακινούνται
ελεύθερα. Επιτυγχάνεται η νομισματική ενοποίηση της Ευρώπης.
2. Ενισχύεται η οικονομική πρόοδος με την απελευθέρωση του εμπορίου, την
ανάπτυξη των εμπορικών ανταλλαγών και την αύξηση του ανταγωνισμού.
3. Αναπτύσσονται οι παραγωγικοί τομείς (γεωργία, βιομηχανία, εμπόριο κλπ.) των
χωρών με την προώθηση μέτρων (λ.χ. με τη χρηματοδότηση έργων υποδομής) για
τη σύγκλιση των εθνικών οικονομιών και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των
λαών.
γ. Πολιτιστικός τομέας
1. Αναπτύσσεται η συνεργασία των λαών με την ανταλλαγή πολιτιστικών στοιχείων
και ιδεών. Προωθείται έτσι η καλλιέργεια των γραμμάτων, των τεχνών και των
επιστημών.
2. Με την επικράτηση πνεύματος ανεκτικότητας και σεβασμού στο διαφορετικό
διαμορφώνεται μια πολυπολιτισμική Ευρώπη, στην οποία συνυπάρχουν αρμονικά
διαφορετικές αντιλήψεις, νοοτροπίες, ήθη και έθιμα.
δ. Κοινωνικός τομέας
Προωθείται η συνεργασία των χωρών με σκοπό τον εκσυγχρονισμό των κοινωνικών
θεσμών και την αντιμετώπιση προβλημάτων που ταλανίζουν τις ευρωπαϊκές
κοινωνίες, όπως είναι η ανεργία, η εγκληματικότητα κ.ά.
α. πολιτικός τομέας
1. Κίνδυνος συγκέντρωσης της εξουσίας στα ισχυρότερα κράτη.
2. Αποδυνάμωση της πολιτικής αυτονομίας των εθνικών κυβερνήσεων.
β. οικονομικός τομέας
1. Διεύρυνση της οικονομικής και της πολιτικής κυριαρχίας των ισχυρών κρατών σε
βάρος των αδυνάτων. Η οικονομική και πολιτική δύναμη των ισχυρών κρατών
τούς επιτρέπει να διαδραματίζουν κύριο ρόλο στη λήψη των αποφάσεων σε
ευρωπαϊκό επίπεδο και να επιβάλλουν τις δικές τους θέσεις, με αποτέλεσμα να
υπονομεύεται η αρχή της ισότητας και η κοινή ευρωπαϊκή ευημερία.
2. Αδυναμία των ασθενέστερων οικονομικά χωρών να αντεπεξέλθουν στον ισχυρό
ανταγωνισμό και να υιοθετήσουν την οικονομική πολιτική που συχνά
υπαγορεύεται από τις οικονομικά πιο εύρωστες χώρες.
γ. πολιτιστικός τομέας
Πολιτιστικός ιμπεριαλισμός των ισχυρών κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης: επιβολή
πολιτιστικών στοιχείων στα αδύναμα κράτη, τα οποία κινδυνεύουν να απολέσουν την
παράδοση και την πολιτισμική τους ταυτότητα.
δ. ιδεολογικός τομέας
Αναβίωση εθνικιστικών αντιλήψεων ως αποτέλεσμα των ανισοτήτων και των
αντιτιθέμενων εθνικών συμφερόντων στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
α. πολιτικός τομέας
1. Καθιέρωση ενός συστήματος δημοκρατικής διακυβέρνησης που θα επιτρέπει την
όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή των Ευρωπαίων πολιτών στη λήψη των
πολιτικών αποφάσεων.
2. Προώθηση της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης με την απόκτηση κοινού
συντάγματος και την ενίσχυση του ρόλου του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου.
3. Εδραίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.
4. Ενίσχυση του πνεύματος συνεργασίας και αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών –
μελών και αντιμετώπιση των διαφορών που ανακύπτουν με διάθεση συνεννόησης
και αμοιβαίων υποχωρήσεων.
5. Ενίσχυση του παγκόσμιου πολιτικού ρόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα μεγάλα
προβλήματα της εποχής μας (λ.χ. πόλεμος, πυρηνικά όπλα, πείνα, υποβάθμιση
του περιβάλλοντος κλπ.) με τη διαμόρφωση κοινής πολιτικής.
β. οικονομικός τομέας
Αντιμετώπιση των οικονομικών ανισοτήτων μεταξύ των κρατών μελών και επιδίωξη
της πραγματικής οικονομικής σύγκλισης.
γ. πολιτιστικός τομέας
1. Σεβασμός στην πολιτιστική ιδιαιτερότητα κάθε λαού.
2. Ανεκτικότητα.
3. Ανάδειξη των κοινών πολιτισμικών στοιχείων που ενώνουν τους λαούς της
Ευρώπης και συμβάλλουν στην καλλιέργεια ευρωπαϊκής συνείδησης.
Β. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ
α. οικονομικός τομέας
1. Με την κατάργηση των οικονομικών συνόρων διαμορφώνεται μια ενιαία αγορά,
απελευθερώνονται οι συναλλαγές, ενισχύεται ο ανταγωνισμός και αυξάνεται η
παραγωγικότητα με αποτέλεσμα να μειώνονται οι τιμές και να βελτιώνεται η
ποιότητα των προϊόντων.
2. Με τη διεύρυνση των εμπορικών δραστηριοτήτων και την ανταλλαγή των
οικονομικών μεθόδων αναπτύσσονται εμπορικές σχέσεις μεταξύ των χωρών και
επιτυγχάνεται οικονομική πρόοδος σε παγκόσμιο επίπεδο. Παρέχεται, επίσης,
τεχνογνωσία ακόμη και σε υπανάπτυκτες χώρες με αποτέλεσμα τον
εκσυγχρονισμό της βιοτεχνίας και της βιομηχανίας τους, την εξέλιξη των
τηλεπικοινωνιών τους και τελικώς τη διάδοση της τεχνολογίας σε ολόκληρο τον
πλανήτη.
β. κοινωνικός τομέας
1. Ευνοείται η επικοινωνία των ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο.
2. Καλλιεργείται μεταξύ των λαών η συνειδητοποίηση της διαφορετικότητας, η
κατανόηση και η αλληλεγγύη. Εξαλείφονται οι προκαταλήψεις, τα στερεότυπα
και ο ρατσισμός.
γ. πολιτικός τομέας
1. Τα σύγχρονα μέσα πληροφόρησης και επικοινωνίας συμβάλλουν στην
ενημέρωση των πολιτών σε παγκόσμιο επίπεδο, στη διάδοση των ιδεών, στη
διανθρώπινη συνεργασία, στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων και στο στιγματισμό
των αυταρχικών καθεστώτων. Ευνοούν, έτσι, την επικράτηση των δημοκρατικών
ιδεωδών και των δημοκρατικών πολιτευμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο.
2. Ενισχύονται οι διακρατικές σχέσεις, αναβαθμίζεται ο ρόλος των διεθνών
οργανισμών και επιλύονται ειρηνικά οι διαφορές μεταξύ των κρατών.
3. Καθίσταται ευχερέστερη η αντιμετώπιση παγκόσμιων προβλημάτων, όπως είναι
οι πυρηνικοί εξοπλισμοί, η μόλυνση του περιβάλλοντος κλπ.
δ. πνευματικός τομέας
Η διαμόρφωση ενός ενιαίου οικονομικού, πολιτικού και πολιτιστικού χώρου ευνοεί
την ανάπτυξη της επιστήμης και της παιδείας μέσω της διεθνούς αλληλεπίδρασης και
της συνεργασίας. Οι νέοι έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν την παγκόσμια
κουλτούρα και να σταδιοδρομήσουν επαγγελματικά σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της
γης.
ε. πολιτιστικός τομέας
Αναπτύσσεται η πολιτισμική αλληλεπίδραση μεταξύ των λαών, διαμορφώνεται μια
πολυπολιτισμική παγκόσμια κοινότητα, ένας οικουμενικός πολιτισμός. Οι τέχνες, τα
γράμματα και οι επιστήμες αναπτύσσονται, διαδίδονται και αποτελούν κτήμα
ολόκληρης της ανθρωπότητας. Κάθε χώρα αφήνει τη δική της «σφραγίδα» στο
παγκόσμιο «πολιτιστικό γίγνεσθαι».
ΙΙ. ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ
α. οικονομικός τομέας
1. Αδυναμία των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων να αντεπεξέλθουν στον ισχυρό
ανταγωνισμό των πολυεθνικών εταιρειών.
2. Οικονομική κυριαρχία των ισχυρών κρατών και αύξηση των ανισοτήτων μεταξύ
των ανεπτυγμένων και των αναπτυσσόμενων χωρών. Οικονομική εξάρτηση των
μικρών χωρών από τις ισχυρές.
3. Η απελευθέρωση του εμπορίου, η όξυνση του διεθνούς ανταγωνισμού και η
διαμόρφωση μιας παγκόσμιας αγοράς διευκολύνει τις οικονομικές δυνάμεις του
πλανήτη να ρυθμίζουν τη διεθνή οικονομία με κριτήριο τα συμφέροντά τους. Για
παράδειγμα, μπορούν να μεταφέρουν επιχειρήσεις τους σε χώρες με χαμηλότερο
κόστος εργασίας δημιουργώντας προβλήματα, όπως είναι η ανεργία, η περιστολή
των εργασιακών δικαιωμάτων κ.ά.
4. Συγκέντρωση του παγκόσμιου πλούτου από ένα μικρό αριθμό ισχυρών χωρών ή
προσώπων.
β. πολιτικός τομέας
1. Υπονόμευση της εθνικής κυριαρχίας των αδύναμων χωρών και πολιτική
εξάρτησή τους από τις ισχυρές.
2. Αποδυνάμωση του έθνους- κράτους και εκχώρηση πολλών από τις εξουσίες του
σε υπερεθνικά κέντρα αποφάσεων, όπως είναι η Παγκόσμια Τράπεζα.
Σημείωση: στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να μελετήσει ο μαθητής τη «γλώσσα της εξουσίας
και τη γλώσσα της παιδείας» (Βιβλίο Έκφρασης –Έκθεσης Γ΄ Λυκείου ΟΕΔΒ σελ. 218 και
εξής). Μπορεί λ.χ. να διαβάσει το διάλογο Προμηθέα –Ερμή (σελ. 226-227: ο λόγος του θεού
Ερμή εδώ εκφράζει την εξουσία), το διάλογο Αντιγόνης- Κρέοντα (σελ. 229-230: την
εξουσία εκφράζει εδώ ο λόγος του Κρέοντα), το διάλογο ανάμεσα στο Μ. Βασίλειο και στο
Μόδεστο (σελ. 230-231: ο Μόδεστος διά του λόγου του εκφράζει εδώ την εξουσία) και,
τέλος, την απάντηση του Θ. Κολοκοτρώνη στις απειλές του Ιμπραήμ (σελ. 231).
1. Η δημοκρατία στηρίζεται στο σεβασμό και στην προστασία της αξίας του
ανθρώπου. Στο δημοκρατικό πολίτευμα αναγνωρίζεται η ελευθερία της σκέψης
και του λόγου, η ισότητα των δικαιωμάτων (όπως το δικαίωμα στη εκπαίδευση,
στην ιατρική περίθαλψη, στις κοινωνικές παροχές, κ.ά. ) και των ευκαιριών, η
ισονομία, η αξιοκρατία, η ανεξιθρησκία, το δικαίωμα της απεργίας κλπ.. Η
δημοκρατία συνδέεται, επομένως, άρρηκτα με τον ανθρωπισμό.
2. Οι πολίτες έχουν το αναφαίρετο δικαίωμα να καθορίζουν τις τύχες τις κοινωνίας
εντός της οποίας διαβιούν, εκλέγοντας τους αντιπροσώπους τους με ελεύθερες
εκλογές.
3. Το δημοκρατικό πολίτευμα επιτρέπει σε όλους τους πολίτες της συμμετοχή στα
κοινά καθιστώντας τους, έτσι, όχι μόνο ελευθέρους αλλά και υπεύθυνους. Η
δημοκρατία στηρίζεται στους ενεργούς πολίτες, εκείνους που συμμετέχουν στη
λήψη των αποφάσεων που αφορούν το σύνολο. Ο Περικλής στον Επιτάφιό του
επισημαίνει ότι μόνοι εμείς (οι Αθηναίοι) εκείνον που δεν μετέχει στα κοινά δεν τον
θεωρούμε φιλήσυχο, αλλά άχρηστο: «μόνοι γὰρ τόν τε μηδὲν τῶνδε μετέχοντα οὐκ
ἀπράγμονα, ἀλλ' ἀχρεῖον νομίζομεν». (Θουκυδ. Ιστορ. ΙΙ, 40, 2,3-5).
4. Στη δημοκρατία η μειοψηφία σέβεται τις αποφάσεις της πλειοψηφίας. Η
δημοκρατία στηρίζεται στην αρχή της πλειοψηφίας.
5. Στα δημοκρατικά πολιτεύματα υπάρχουν πολλά κόμματα, στα οποία επιτρέπεται
η ελεύθερη έκφραση των ιδεών τους.
6. Επικρατεί κράτος δικαίου, γιατί λαμβάνονται αποφάσεις από την εκάστοτε
κυβέρνηση με στόχο το συμφέρον του λαού.
7. Το δημοκρατικό πολίτευμα μέσω της ισότητας των ευκαιριών και των
δικαιωμάτων παρέχει τις προϋποθέσεις για την ολόπλευρη ανάπτυξη της
προσωπικότητας του πολίτη και την ανάδειξή του στις ανώτερες κοινωνικές
θέσεις ανάλογα με την αξία του. Επομένως, πρόκειται για ισότητα η οποία δεν
οδηγεί στην ισοπέδωση και στην κατάργηση των ατομικών ικανοτήτων, αλλά
συνδέεται αναπόσπαστα με την αξιοκρατία. Ειδικότερα, μέσω της παιδείας ο
πολίτης αποκτά δημοκρατικό ήθος, αναπτύσσει τις ικανότητές του και
πραγματοποιεί απρόσκοπτα τις φιλοδοξίες και τα όνειρά του.
8. Καλλιεργούνται ο διάλογος, η ανεκτικότητα και η συναίνεση ως μέσα επίλυσης
των διαφόρων κοινωνικών προβλημάτων.
ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΙΣΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ