Polština Pro Čechy

U N I W E R S Y T E T J A G I E L L O Ń S K I
INSTYTUT POLONIJNY
SKRYPTY UCZELNIANE
NR 671
KATEŘINA POSINGEROVÁ, ANNA SERETNY
CZY CZECHÓW JEST TRZECH?

Učebnice polského jazyka pro Cechy
PF UJEP Ú s t í n.L.
NAKŁADEM UNIWERSYTETU JA G I E L L O Ń S K I EG O
Biblioteka Pomocy Dydaktycznych
do nauczania obcokrajowców języka i kultury polskiej
Pozycja dotowana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w Warszawie
RECENZENCI
Mieczysław Balowski
l.uhos Řrluičck
REDAKTOR
Dorota Heliasz
Ústřední knih»vna
p . d o q o n i d o loki.1'7
Ułti noJ lobem RYSUNKI
j M G W n
Andrzej Piątkowski
ISBN 83-233-0601-X
ISSN 0239-6017
Wykonano w Drukarni Uniwcrsytclu Jagiellońskiego w Krakowie,

ul. Czapskich 4
Wydanie I. Naklad 1000 + 16 egz. Ark. wyd. 13

Zam. 317/92 Ark. druk. l 7 » / „
Przekazano do produkcji w październiku 1992 r. Produkcję ukończono w kwietniu 1993 r.
OBSAH
(Spis treści)
Od redaktora serii 9
Úvod "
1. lekce - Wymowa, wymowa!
A. Abeceda spisovného polského jazyka 15
B. Jak číst a rozumčt
1. Samohlásky 16
1.1. Realizace grafémů ą, ę 17
1.2. Realizace grafému ó 18
2. Samohláskové skupiny 18
3. Souhlásky 18
3.1. Realizace grafému h 18
3.2. Realizace grafému ł 19
3.3. Realizace grafému dz 19
3.4. Realizace grafémů p, h, m, w, f, t, d, k. g. 1, r, cli, h před i 19
3.5. Realizace grafémů ś//si, ź//zi, ć//ci, dź//dzi, ń//ni 20
3.6. Realizace grafémů sz, ż, cz, dż 22
3.7. Realizace grafému 22
4. Realizace zdvojených souhlásek 23
5. Znčlostni asimilace souhlásek 24
6. Přízvuk 25
C. Výslovnostni cvičeni 26
2. lekce - Dzień dobry!
A. Úvodni text - W akademiku 33
B. Konverzace - Poznajemy nowych znajomych 36
C. Slovní zásoba 41
1. Zájmena přivlastňovací 41
D. Situační cvičeni 42
E. G r a m a t i k a 44
1. Jména í 44
1.1. Gramatický rod 44
1.1.1. Podstatná jména 44
1.1.2. Přídavná jména 45
1.2. Deklinační typy podstatných jmen 45
1.3. Tradiční názvy a pořadí gramatických pádů v polském jazyce 46
1.4. Podstatná jména - 7. p. j. č 47
1.5. Přídavná jména - 7. p. j. č 47
1.6. Předložky užívané v 7. pádě 48
2. Slovesa 48
2.1. Konjugační typy 48
2.2. Tvary pomocného slovesa " b y ć " v přítomném čase oznamo-
vacího způsobu 49
3. Skladba ' 50
3.1. Jmenný přísudek 50
3.2. Ukazovací zájmeno " t o " ve funkci sponového slovesa " b y ć " 50
3.3. Otázky zjištovací 51
F. Gramatická cvičeni 51
G . Kontrolní cvičení 54
H. Doplňující text - Polska 55
3. lekce - Halo. Kto mówi?
A. Úvodní text - Pomyłka 57
B. Konverzace - Rozmowy telefoniczne Pana Jana Skalskiego 60
1. Základní číslovky 1-1000 65
D. Situační cvičení 66
E. Gramatika 67
1. Souhláskové změny 67
2. Slovesa 68
2.1. Konjugační typ -ę, -esz 68
2.1.1. Sloveso móc 68
2.1.2. Souhláskové změny 69
2.1.3. Samohláskové změny 69
2.2. Konjugační typ -ę, -isz/-ysz 69
2.2.1. Souhláskové změny 70
2.3. Budoucí čas oznamovacího způsobu pomocného slovesa " b y ć " 70
3. Skladba 71
3.1. Užiti spojeni "nie m a " v polském jazyce 71
3.2. Genitiv záporový 71
G. Kontrolní cvičení 74
H. Doplňující text - Jacy są Polacy? Dziewczęta o dziewczętach . . . 75
4. lekce - Jak tam dojść?

A. Úvodní text - Przepraszam, gdzie jest...? 77
B. Konverzace - Szukamy Collegium Maius 80
1. Pojmenování barev 83
2. Řadové číslovky ««
1. Jména 87
1.1. Podstatná jména 87
1.1.1. Samohláskové změny 87
1.1.2. Podstatná jména - 6. p. j. č 88
1.4. Skloňování podstatných jmen zakončených na -um 89
2. Slovesa 90
2.1. Konjugačni typ -am, -asz 90
2.2. Konjugačni typ -em, -csz 90
3. Příslovce - způsoby nejčastčjšího tvoření 91
F. G r a m a t i c k á cvičení 91
H. Doplňující text - Uniwersytet Jagielloński 95
5. lekce - Kłopoty z rezerwacją ,
A. Úvodní text - W hotelu 97
B. Konverzace - W motelu „ W a n d a " 101
1. Kalendář 103
1.1. Měsíc 103
1.2. Týden 104
1.3. Kolikátého je dnes? 104
1.4. Kdy? 105
1. Jména 107
1.1. Podstatná jména - 7. p. mn. č 107
1.2. Přídavná jména - 7. p. mn. č 108
1.3. Dělení podstatných jmen rodu mužského na osobní a neosobní 108
1.4. Typy deklinací jmen v polštině v množném čísle 109
1.8. Podstatná jména - 4. p. j. č III
1.10. Předložky užívané ve 4. pádě 112
2. Skladba 112
2.1. Tvary jmen v postaveni předmětovém 112
2.1.1. Slovesa přechodná 112
2.1.2. Slovesa nepřechodná 114
G. Kontrolní cvičeni 116
H. Doplňující text - Polska - Turystyczne ABC. Hotel „ O r b i s - U n i a " 118
6. lekce - Zakupy, zakupy

A. Úvodní text - Co na niedzielny obiad 121
B. Konverzace - Robimy zakupy 125
C. Slovní'zásoba 130
I. Obchody 130
E. Gramatika . . .' 134
1. Jména 134
1.1. Podstatná jména - I. p. mn. č 134
1.1.1. Deklinace "żcńskorzcczowa" 134
1.1.2. Deklinace " m ę s k o o s o b o w a " 135
1.2. Přídavná jména - I. p. mn. č 135
2. Slovesa 137
2.1. Minulý čas způsobu oznamovacího 137
2.1.1 Samohláskové alternace ve tvarech sloves v minulém
čase 138
2.2. Vid . . 139
2.3. Budoucí čas oznamovacího způsobu 139
2.3.1. Budoucí čas nedokonavých sloves 139
2.3.2. Budoucí čas dokonavých sloves 140
3. Skladba 140
3.1. Vyjádřeni konstrukce "nic m a " v minulém a budoucím čase 140
F. Gramatická cvičeni •. 140
H. Doplňující text - Kuchnia staropolska 144
7. lekce - Na co masz ochotę?

A. Úvodní text - W restauracji 145
B. Konverzace - W kawiarni 150
1. Pojmenování jídel 153
E. Gramatika 160
1. Jména 160
2. Skladba 162
2.1. Spojováni číslovek základních s podstatnými jmény 162
2.1.1. Číslovky od I d o 4 162
2.1.2. Číslovky od 5 výše 162
F. G r a m a t i c k á cvičeni 163
H. Doplňující text - U Wierzynka 167
8. lekce - Na poczcie
A. Úvodní text - Przyjeżdżamy w piątek 169
B. Konverzace - Jeszcze te znaczki i rachunki 173
I. Telegramy, listy, paczki, 175
I. Slovesa 178
1.1. Rozkazovací způsob 178
1.1.1. Jednoduché tvary 178
1.1.2. Opisné tvary 179
1.2. Podmiňovací způsob 179
1.2.1. Podmiňovací způsob přítomný 180
1.2.2. Podmiňovací způsob minulý 181
H. Doplňující text - List od Piotra 185
9. lekce - lekarstwo na klopoty

A. Úvodní text - A może poszlibyśmy d o kina? 187
B. Konverzace - C o będziemy robić dzisiaj wieczorem? 190
I. Kolik je hodin? 193
1. Jména 196
1.5. Předložky užívané ve 3. pádě 198
2. Slovotvorba 198
2.1. Stupňování přídavných jmen 198
2.1.1. Pravidelné stupňování 198
2.1.1.1. Jednoduché stupňováni 198
2.1.1.2. Opisné stupňováni ' 199
2.1.2. Nepravidelné stupňování 200
2.2. Stupňování příslovcí 200
2.2.1. Pravidelné stupňováni 200
2.2.1.1. Jednoduché stupňováni 200
2.2.1.2. Opisné stupňování 201
2.2.2. Nepravidelné stupňováni 202
G . Kontrolni cvičeni 203
H. Doplňující text - Recenzja filmu " N ó ż w wodzie" 205
10. lekce - Nareszcie jedziemy

A. Úvodní text - Na dworcu 207
B. Konverzace - D o d o m u , do d o m u 211
1. Cestujeme 213
E. Gramatika 216
1. Jména 216
1.3. Podstatná jména rodu středního zakončená na -ę 217
1.3.1. Typ "cielę" 217
1.3.2. T y p "imię" 217
1.4. Skloňování osobních zájmen 218
1.5. Skloňování zvratného zájmena "się" 219
F. Gramatická cvičení 220
H. Doplňující text - Czar Antyli 224
Bibliografie základních pramenů 227
Polsko-český slovník výrazů užitých v textech 229
Seznam zkratek užitých v učebnici 273
O l ) REDAKTORA SERII
Podręcznik, który publikujemy w serii „Biblioteka Pomocy Dydaktycz-

nych", ma znaczenie szczególne. Jest to bowiem pierwszy tom, który powstał
w wyniku współpracy dwu uniwersytetów: Uniwersytetu Jagiellońskiego
w Krakowie i Uniwersytetu Karola w Pradze. Bliska współpraca Instytutu
Polonijnego UJ i Katedry Slawistyki UK byla wynikiem stażu pani
dr Katarzyny Pósingcrowej w UJ w 1988 roku. Rok później powstała myśl
przygotowania podręcznika, w którym zostałyby wykorzystane prace krakow-
skie, mające na celu modernizację nauczania języka polskiego j a k o obcego
(zob. tom Język polski jako obcy. Programy nauczania, tworzący naukowe
podstawy nauczania języka polskiego w świecie), oraz kompetencja lingwis-
tyczna i pedagogiczna wykładowcy języka polskiego w Czechach, który
z doświadczenia zna problemy Czechów uczących się polszczyzny. W rezul-
tacie przyjęto, że za komunikacyjny program nauczania polszczyzny w tym
podręczniku (teksty, ćwiczenia) będzie odpowiadać pani Anna Scrctny z UJ, za
program gramatyczny zaś - dr Katarzyna Pósingcrová z U K .
Podręcznik recenzowali prof. L. Řecháčck z UK i dr M. Balowski z WSP
w Opolu. Za wszystkie uwagi, zmierzające do poprawienia podręcznika, do
uczynienia zeń jak najskuteczniejszej pomocy dydaktycznej - obu recenzentom
serdecznie dziękuję.
Wydanie pracy w UJ stało się możliwe dzięki specjalnej dotacji Minister-
stwa Edukacji Narodowej w Warszawie, które w ostatnich trzech latach
zrobiło wicie dla rozwoju nauczania języka polskiego poza Polską, zwłaszcza
zaś w krajach sąsiednich.
Mam nadzieję, że podręcznik ten oznacza szczęśliwy początek. Planujemy
bowiem przygotowanie podręczników polszczyzny dla Ukraińców (we współ-
pracy UJ z Uniwersytetem T. Szewczenki w Kijowie), dla Białorusinów (we
współpracy z. Uniwersytetem w Grodnie), dla Litwinów (we współpracy
z Uniwersytetem w Wilnie).
W Instytucie Polonijnym UJ kształci się obcokrajowców z wielu krajów
świata, przygotowuje się dla nich podręczniki, wydawane w serii „Biblioteka
Pomocy Dydaktycznych do nauczania obcokrajowców języka i kultury pol-
skiej", jednak szczególne miejsce powinny zająć w niej podręczniki języka
polskiego dla mieszkańców krajów sąsiednich. Chcąc porozumienia z naszymi
sąsiadami, wierzymy, że pierwszym krokiem prowadzącym doń jest wzajemna
znajomość języków i kultur. Dlatego ważne jest, by Polacy uczyli się czeskiego.
Dlatego ważne jest. by Czesi, chcący poznać polszczyznę, pragnący mówić po
polsku, mieli nowoczesne podręczniki.
Mam nadzieję, że podręcznik Katarzyny Pósingerowcj i Anny Seretny
okaże się dobrą pomocą w szybkim opanowaniu języka polskiego.
Władysław Miodunka
Kraków, listopad 1992 roku

ÚVOD - WSTĘP
Každý moderní národ hledá cesty jak povznést kulturní úroveň

svých příslušníků. Moderní člověk má zas povinnost napomáhat k t o m u t o
úsilí. Dnes se „otevíráme světu" a „svět se otevírá n á m " . Avšak cesty,
po kterých kráčíme, jsou někdy značně nerovné. Modernímu člověku většinou
nechybí odvaha k poznáni nepoznaného, a když sc ještě k oné odvaze připojí
úsilí poodkrýt či dokonce odhalit tajemství „co že jc to ten cizi svět" -
pak i ony cesty kamenité sc pomalu mění na cesty dlážděné. Proto jak je
dobře na tom ten moderní člověk, který pochopil a nalezl odvahu a vůli
naučit sc nějaký cizí jazyk. Jak jc krásně takovému jedinci, který rozumí
lidem na ulici, a to i ve městě daleko za hranicemi své vlasti. A nejen že jim
rozumí, ale on s nimi dokonce může mluvit jejich řeči o krásách i strastech
všedního dne.
K tomu. abyste se mohli stát moderním člověkem. Vám chceme pomoci
i my naší učebnici, která má být Vašim průvodcem při poodkrývání oné
tajemné roušky - „co že jc to Polsko, Poláci a polština". Chceme Vám
představit současný polský jazyk a naučit Vás komunikoval v t o m t o slo-
vanském jazyce. Tím chceme našemu modernímu člověku vyplnit mezeru,
která dosud existovala při zdoláváni kamenité cesty poznání, a polskému
národu tak splatit alespoň částečně dluh, který vůči jeho poznáni má náš
moderní člověk.
Autorky pani Anna Scrctny z Jagellonské univerzity a pani Kateřina
Posingcrová z Karlovy univerzity Vám předkládají učebnici, která
Vás komunikativním způsobem má přivést kc zvládnutí polského jazyka.
Proto základním materiálem jc konverzační materiál doplněný o základní
morfologické, syntaktické a lexikální jevy. Všechen materiál jc uspořádán
s ohledem na českého mluvčího - tzn.. že při sestavování učebnice autorky
vycházely z k o n f r o n t a č n í h o hlediska, tj. kladly důraz zejména na ty jevy, které
jsou odlišné v češtině a polštině, a na ty jevy, které českému mluvčímu činí
nesnáze.
Celý materiál jc seřazen d o 10 celků, z nichž první jc zcela věnován
problematice výslovnosti polštiny s ohledem na českého mluvčího. Násle-
dujících 9 Ickcí jc dále členěno na části A až H.
Část A tvoři „úvodní text". V této části jde zejména o seznámení se se
slovní zásobou a obtížnějšími obraty. T a t o část je doplněna cvičeními
a ilustracemi, které je možné využít i při konverzaci.
Část B tvoří „konverzace". Nejprve je představeno několik konverzač-
ních situací doplněných ilustracemi, slovníčkem a obraty. V některých
případech jsou zde i vysvětleny uzance týkající se různých jazykových zvyklostí
v Polsku. .
V části C jsou umístěny další lexikální jevy, a to v nejširším slova smyslu
od stupňováni přídavných jmen až po pojmenováni barev.
Část D je vyvrcholením komunikační části lekce. Jsou zde „situační
cvičeni". Jedná se o základní cvičení, avšak jejich výběr či modifikace záleži na
učiteli i samotných studentech.
Část E je věnována „gramatice". V této učebnici je podán výklad
skloňování podstatných jmen, přídavných jmen, zájmen osobních, časováni
sloves v oznamovacím, podmiňovacim a rozkazovacím způsobu. Dále se jedná
o základní záležitosti syntaktické, j a k o jsou jmenný přísudek, spojování
číslovek se jmény či genitiv záporový. G r a m a t i k a je předkládána většinou
v tabulkách. T a t o část byla rovněž sestavena s ohledem na českého mluvčího
s tím, že ty jevy, které jsou o b d o b n é v našich jazycích, nejsou hlouběji
rozváděny (např. slovesný vid).
Část F je věnována „gramatickým cvičením", ve kterých jsou pro-
cvičovány jevy z předcházející části.
Vyvrcholením lekce je pak část G „kontrolní cvičení", ve které je možné
prověřit znalosti studentů z celé lekce.
Volně je připojena část H nazvaná „doplňující text". Tyto texty tematicky
navazují na úvodni text a konverzační cvičení. Jsou však obtížnější
a předpokládá se zde již samostatná prácc sc slovníkem. Část H může být
u začátečníků využívána i při procvičování výslovnosti a u pokročilých
k rozšířeni slovní zásoby a j a k o výchozí text k dalším komunikativním
cvičením.
Autorky předkládané učebnice Vám nedávají učebnici, podle které je
zapotřebí postupovat krok za krokem. S ohledem na to, že jsou si vědomy, že
každý moderní člověk, tj. i student, je osobnosti a tudíž i každá skupina
studentů je ojedinělá, ponechávají autorky na samotných učitelích respektive
studentech pořadí probíraného učiva, modifikaci, rozšíření či zúžení učiva
v rámci jedné lekce. Cílem by však mělo zůstat vždy jedno - „naučit se
jazykově správně komunikovat o základních věcech, které nás provázejí každý
den". S tímto ohledem byla vybrána i předkládaná témata vhodná pro
studium polského jazyka nejen na vysokých školách, ale i v různých jazyko-
vých kursech polštiny.
Učebnice polštiny je doplněna magnetofonovými nahrávkami textů
a slovníkem, který obsahuje všechny lexikální jednotky z celé učebnice
(tj. i z textů z části H) - celkem přes 1400 hesel.
Návrh metodického postupu při probíráni učiva jedné lekce:
1. hodina - vyslechnuti nahrávky, četba „ ú v o d n í h o textu" a korekce
výslovnosti, znovu vyslechnutí nahrávky a znovu četba úvodního textu,
překlad úvodního textu a komentář k obtížným jevům;
2. hodina - „ g r a m a t i k a " - 1. část výklad, procvičení, cvičeni z části
věnované úvodnímu textu;
3. hodina - „konverzace" např. podle úvodního obrázku, opakováni
gramatiky, textý z části konverzace (poslech nahrávky, četba, korekce,
překlad), objasněni reálií;
4. hodina - „ g r a m a t i k a " - 2. část výklad, procvičení, „slovní z á s o b a "
z části C;
5. hodina - „situační cvičení";
6. hodina - opakováni gramatiky („gramatická cvičeni"), dokončení
gramatiky;
7. hodina - konverzace, test, „kontrolní cvičení";
8. hodina - „doplňující text".
Tento základní návrh počítá se 2 až 4 hodinami týdně i s tím, že je možné
jej rozšířit i o další cvičení, texty a jiné podle potřeb a zájmů studentů.
1. LEKCE
(Lekcja pierwsza)
WYMOWA, WYMOWA!
ABECEDA SPISOVNÉHO POLSKÉHO JAZYKA

ALFABET POLSKIEGO JĘZYKA LITERACKIEGO
Fonetická Přirovnáni k hláskám

Písmeno 1
transkripce 1 v češtině
a a a
ą 9 nosové o (realizace viz B, 1.1.)
b b b
c c c
ch X ch
cz Č tvrdší realizace než u č
ć ć měkči realizace než u č
d d d
dz 3 paralela k dž - dz
dź 3 měkči realizace než u dž
dż 5 tvrdší realizace než u dž
e e e
ę ę nosové e (realizace viz B, 1.1.)
f f f
g g g
h X, h l ch, / h /
j j j
j j j
k k k
• •
i 11 i
ł w realizace viz B, 3.3
Fonetická Přirovnání k hláskám
Písmeno 1
transkripce 2 v češtině
m m m
n n n
ń ti ň
0 o o
ó u u
P P P
r r r
rz Ž//Š ž / / š (realizace viz B, 3.8.)
s s s
sz š tvrdší realizace než u š
Ś Ś měkčí realizace než u š
t t t
u u u
w v v
y y y
z z z
Ź Ź měkčí realizace než u ž
Ż ž tvrdší realizace než u ž
A Poznámky:
1
Realizace jednotlivých hlásek obtižnějšich pro českého mluvčího viz část B I.
lekce.
2
V učebnici používáme při fonetické transkripci jednotlivých slov uvedeného
zjednodušeného způsobu fonetické transkripce, která je užívána v učebnicích
polského jazyka.
®JAK ČÍST A ROZUMĚT

JAK CZYTAĆ I ROZUMIEĆ
1. S A M O H L Á S K Y
(SAMOGŁOSKI)
Spisovná polština má pouze samohlásky krátké, které děli na:

- ústní: a, e, i, y, o, u / / ó ;
- nosové: ą, ę.
1.1. R E A L I Z A C E G R A F É M Ů ą, ę
( R E A L I Z A C J A L I T E R ą, ę)
V postavení Realizace
před souhláskami
ą ę
- f, w, s, z, sz, Ż, Ś, M' [ę]

ź, ch, h wąsy, [vQsy] język, [język]
- p, b, p \ b' [om, o m ' ] 2 [em, em']

trąbić, [trom'b'ić] zęby, [zem by]
- t, d, c, dz [on] [en]
piątek, [p'jontck] ręce, [rence]
- cz [on] 1 len]
gorączka. klęczęć.
[gorončka] [klenccć]
- ć, dź [Oli] [eń]
sądzić, [soiiîc] pięć, [p'jeńć]
- k, g, k', g' [oi), oo'] 4 N , et)']

(bez) mąki. ręka, [reqka]
[moi)'k'i]
- 1, ł [o] [e]
(on) zaczął. (ona) zaczęła.
[začoy] [začeya]
V postaveni [9] [c]

na konci slova (oni) chcą. (ja) chcę.
[XCQ] [xcc]
A Poznámky:
' Jedná se o synchronně realizovanou nosovou výslovnost, tzn., že v průběhu

realizace samohlásky [<?] nebo [ę] (grafické znaky ą, ę) dochází ke sníženi
měkké části patra a tím k otevření dutiny nosni. Výdechový proud pak
prochází dutinou ústni i nosní.
2
Před změkčenými souhláskami p, b je většinou změkčena i souhláska m a před
souhláskami k, g změkčenými je většinou změkčeno i zadopatrové n.
IJstřoHr.í I
2 Ciy Cttchów j«t irrech? Orto')" Ijr t
* , •' í HO'l I
1
Tečka pod příslušným znakem označuje dásňovou výslovnost (n, t), tzn., že
u [n] sc jazyk špičkou dotýká předni části patra a nikoli zubů, jak jc tomu
u hlásky n.
4
Symbol [IJ] označuje zadopatrovou výslovnost hlásky n. tzn., že zadní část
jazyka se dotýká měkké části patra, tak j a k o je tomu u hlásek k, g.
1.2. R E A L I Z A C E G R A F É M U ó
( R E A L I Z A C J A L I T E R Y ó)
G r a f é m ó je realizován stejné j a k o grafém u. Psaní ó je

p o d m í n ě n o tradicí.
* m ó c [muc]
król [krul]
ósmy [usmy]
2. SAMOHLÁSKOVÉ SKUPINY
(GRUPY SAMOGŁOSKOWE)
- skupiny -ii, -ia na konci slova jsou realizovány j a k o [-ji, -ja]:
* chemia [xem'ja] (bez) chemii [xcnťji]

fotografia [ f o t o g r a f j a ] (bez) fotografii [ f o t o g r a f j i ]
- skupiny -ai-, -oi-, -ei- a jiné uprostřed slova jsou realizovány
j a k o [-aji-, -oji-, -eji-] nebo j a k o [-ai-, -oi-, -ei-].
* zainteresować [zajinteresovać]//[zaintcresovać]
rozmaity [rozmajity]// [rozmaity]
doić [dojić]//[doić]
3. S O U H L Á S K Y
(SPÓŁGŁOSKI)
3.1. R E A L I Z A C E G R A F É M U h
( R E A L I Z A C J A L I T E R Y h)
Souhláska h je ve spisovné polštině většinou realizována j a k o
neznělá souhláska ch [x].
* hala [xala] ! Bohdan [boydan]
handel [xandcl]
3.2. R E A L I Z A C E G R A F É M U I
( R E A L I Z A C J A G R A F É M U ł)
G r a f é m I je dnes ve spisovné pojštině realizován j a k o ne-

slabikotvorné [u] 1 - tzn., že zadní část jazyka je vyklenuta
směrem k hornímu patru a rty jsou zaokrouhleny. Jedná se tudíž
0 p o d o b n o u realizaci j a k o u samohlásky u, avšak o realizaci
neslabikotvornou.
* łysy [uysy]
łamać [uamać]
Po souhlásce I může v polštině následovat pouze y, nikoli i.
A Poznámka:
1
Starší realizace I byla dentální. Dodnes se tato realizace vyskytuje již jen
ojediněle u starší generace a u herců.
3.3. R E A L I Z A C E G R A F É M U dz
( R E A L I Z A C J A L I T E R Y dz)
G r a f é m dz je realizován j a k o spojení souhlásek d -I- z. Jedná

se o znělý protějšek k c. V češtině se vyskytuje v p o d o b ě dz a to ve
slovech cizího p ů v o d u , např. džem, džungle.
* dzwon [3von]
pieniądze [p'jeńon3e]
3.4. R E A L I Z A C E G R A F É M Ů p, b, m, w, f, t, d, k, g, 1, r, ch.
h před i
( R E A L I Z A C J A L I T E R p, b, m, w, f, t, d, k, g, I, r, ch,
h przed i)
Jednotlivé pozice realizované ve spisovné polštině:
- p, b, m, w, f, t, d, k, g, 1, r, ch, h + i V [ p ' j V x'jV]
* piana [p'jana] kiedy [k'jedy]
wiosna [v'josna] hiena [x'jena]
miasto [m'jasto] bagietka [bag'jetka]
diabeł [ ď j a b e u ] 2 historia [x'istor'ja]
! Měkké, i před jinou s a m o h l á s k o u označuje ve spisovné

polštině pouze měkkost předchozí souhlásky. Není tudíž vy-
slovováno. D ů k a z e m t o h o je starší realizace uvedených sou-
hlásek, např.: piana: [p'ana], miasto: [rrťasto] atd.
- p, b, m, w, f, t, d, k, g, 1, r, ch, h + i K 3 nebo -i 4 :
[p'iK x'iK]
* pisać [p'isać] kino [k'ino] 5

wino [v'ino] nogi [nog'i]
m i m o [m'imo] ręki [reij'k'i]
film [film] ring [r'ir)k]
! M ě k k é i v postavení před souhláskou nebo na konci slova

o z n a č u j e ve spisovné polštině j e d n a k měkkost předcházející
souhlásky a jednak vystupuje j a k o s a m o s t a t n á samohláska, která
je realizována.
A Poznámky:
1
Symbol V označuje libovolnou samohlásku.
2
Spojeni t, d, r + i existuje ve spisovné polštině pouze ve slovech cizího
původu.
3
Symbol K označuje libovolnou souhlásku.
4
Jedná se o postaveni i na konci slova.
5
Po souhláskách k, g může ve spisovné polštině následovat pouze měkké i,
nikoli y.
3.5. R E A L I Z A C E G R A F É M Ů ś / / s i , ź / / z i , ć / / c i , d ź / / d z i , ń // ni
(REALIZACJA LITER ś//si, ź//zi, ć//ci, dź//dzi, ń//ni)
M ě k k é souhlásky ś / / s i , ź / / z i , ć / / c i , d ź / / d z i , ń // ni jsou
realizovány j a k o souhlásky předopatrové, tzn., že při jejich
realizaci přední část jazyka se d o t ý k á patra za horními řezáky
a jazyk svou h m o t o u vyplňuje značnou část klenby tvrdého patra.
Realizace těchto souhlásek je prakticky o b d o b n á j a k o realizace
ň v češtině. Ve spisovné polštině je realizace těchto souhlásek
p o s u n u t a d o p ř e d u oproti realizaci š, ž, č, dž ve spisovné češtině.

- s, z, c, dz, n + iV: [śV ríV]
* zielony [źelony]
cień [ćeń]
dzień fóeń]
! Následuje-li po těchto měkkých souhláskách s a m o h l á s k a ,

pak měkkost souhlásky je graficky vyjádřena pomocí i, g r a f é m u ,
který m á pouze funkci změkčovací.
- s, z, c, dz, n + i K / / - i : [śiK ńiK//-śi -rii]
* niski [ńisk'i] (bez) pieśni [p'jeśńi]

siwy [śivy] (bez) babci [bapći]
nizina [riiźina] (bez) Zosi [zośi]
! Následuje-li po těchto souhláskách grafem i, a to v pozici

před libovolnou souhláskou nebo zcela na konci slova, pak
dochází ke změkčení předchozí souhlásky a zároveň k realizaci
samohlásky i.
- ś, ź, ć, dź, ń + K / / - ś , -ź, -ć, -dź, -ń: [ŚK ńK//

-ś -ń]
* uśmiech [uśm'jcx] kupić [kup'ić]

ć m a [ćma] pieśń [p'jeśń]
końcowy [koňcovy] śledź [śleć] 1
! Následuje-li p o těchto měkkých souhláskách jiná souhláska

nebo stojí-li tato měkká souhláska na konci slova, je o z n a č o v á n a
její měkkost pomocí čárky nad příslušnou souhláskou.
- ń + s, z, ś, ź: Qs, Jz, jś, jź]

Z n a k p] označuje výslovnost hlásky j s nosovou rezonancí.
* koński [ko]sk'i]
Gdańsk [gda]sk'i]
pański [pajsk'i] .
i
A Poznámka:
' U slova śledź dochází na konci slova ke změně znělé souhlásky dž na

neznělou souhlásku é.
3.6. REALIZACE G R A F É M Ů sz, ž, cz. dž

(REALIZACJA LITER sz, ž, cz, dž)
Souhlásky sz, ž, cz, dž jsou ve spisovné polštině realizovány

špičkou jazyka proti zvrásněné části tvrdého patra, tzn., že
v porovnání s češtinou je jejich realizace posunuta dále d o dutiny
ústní, než je tomu u š, ž, č, dž ve spisovné češtině.
* szeroki [šerok'i]
czapka [čapka]
žona [žona]
džem [šem]
Po souhláskách sz, ž, cz, dž může ve spisovné polštině

následovat pouze y, nikoli i. Výjimku tvoří některá slova cizího
p ů v o d u , např.: dżinsy [3'insy], žigolo [ž'igolo],
3.7. REALIZACE G R A F É M U rz
(REALIZACJA LITERY rz)
rz:[ž]
- na začátku slova
* rzadki [žatk'i]
rzucać [žucač]
- mezi samohláskami
* morze [može]
wierzyć [v'ježyc]
- p o znělých souhláskách
* grzech [gžex]
drzewo [dževo]
- před souhláskami znělými

* grzbiet [gžb'jet]
drzwi [džv'i]
xi.: [š]
- p o neznělých souhláskách
* krzyk [kšyk]
przenikać [pseńikać]
- před neznělými souhláskami

* gorzki [gošk'i]
- na konci slova
* malarz [malaš]
mistrz [m'istš]
4. R E A L I Z A C E Z D V O J E N Ý C H S O U H L Á S E K
(REALIZACJA SPÓŁGŁOSEK PODWÓJNYCH)
Souhláskové skupiny dvou stejných souhlásek jsou nejčastěji

realizovány s prodlouženou dobou trvání dané souhlásky'. M é n ě
častým způsobem výslovnosti je realizace obou souhlásek.
* kamienny [ k a m ' j c n y ] / / [ k a m ' j e n n y ]
czynność [cyn ość]//[cynność]
Výslovnost o b o u souhlásek je však jediným způsobem realiza-

ce u některých slov, např.:
* czczo [ččo]
dżdżysty fóšysty]
A Poznámka:
1
Při transkripci je prodloužená výslovnost zdvojených souhlásek označena
tečkou za příslušnou souhláskou.
5. Z N Ě L O S T N Í A S I M I L A C E S O U H L Á S E K
(UPODOBNIENIE SPÓŁGŁOSEK POD WZGLĘDEM
DŹWIĘCZNOŚCI)
Základní pravidla p r o spisovný polský jazyk:

- znělé souhlásky na konci slova před pauzou jsou vyslovovány
nezněle, tj. j a k o odpovídající souhlásky neznělé;
* wóz [vus]
ząb [zompj
pociąg [počoqk]
płód [puut]
- ve skupině souhlásek rozhoduje o výslovnosti znělé nebo

neznělé celé skupiny souhlásek většinou druhá souhláska dané
skupiny:
* souhláska znělá + souhláska neznělá: všechny sou-
hlásky jsou realizovány j a k o neznělé;
radca [ratca]
książka [kśęśka]
* souhláska neznělá + souhláska znělá: všechny sou-
hlásky jsou realizovány j a k o znělé;
liczba [li^ba]
prosba [proźba]
- jestliže ve skupině souhlásek na druhém místě jsou souhlásky

w a rz v postavení po souhlásce neznělé, jsou tyto souhlásky
realizovány jako odpovídající neznělé souhlásky;
* czwartek [čfartek] przez [pšes]
kwiat [ k f j a t ] przyroda [pšyroda]
6. P Ř Í Z V U K
(AKCENT)
Základní pravidla p r o spisovný jazyk:
- nejčastěji je přízvuk kladen na 2. slabiku od konce slova;
* książka, ośrodek, malarstwo atd.
- přízvuk na 3. slabice od konce slova je v následujících

případech:
a) u sloves v 1. a 2. osobě mn. č. minulého času o z n a m o v a c í h o
způsobu;
* (my) czytaliśmy, zrobiliśmy

(wy) mieliście, byliście
b) u sloves v 1., 2., 3. osobě j. č. a v 3. osobě mn. č.

p o d m i ň o v a c í h o způsobu p ř í t o m n é h o času
* (ja) czytałbym, (ty) czytałbyś, (on) czytałby, (oni) czyta-
liby
c) u některých číslovek, např.:

* czterysta, siedemset, osiemset, dziewięćset atd.
d) u některých slov cizího původu (zejména slov přejatých

z latiny a řečtiny), např.:
* biblioteka, grafika, gramatyka, matematyka, polityka,
uniwersytet atd.
- přízvuk na 4. slabice od konce slova je v 1. a 2. osobě m n . č.
p o d m i ň o v a c í h o způsobu p ř í t o m n é h o času;
* (my) czytalibyśmy
(wy) czytalibyście
- nepřízvučná slova:
a) krátká jednoslabičná zájmena, např.:
* znam ją, lubię go atd.
b) záporná částice nie, např.:
* nie lubię, nie czytam atd.
c) jednoslabičné předložky, např.:
* d o matki, d o niego
d) spojky jednoslabičné a jednoslabičné částice, např.:
* i, že, a, to, no, li atd.
Jednoslabičné předložky a částice nie jsou přízvučné v těch

případech, jestliže stojí před jednoslabičným slovem, např.:
* nie znam, nie ma, d o mnie, u niej atd.
/pK VÝSLOVNOSTNÍ CVIČENÍ

ĆWICZENIA Z WYMOWY
1. Čtěte se správnou realizací nosových samohlásek ę, ą.

, i >
/ • '• ' '•• • - . r/ • ' ' !*í
Gęsty, wąski, brązowy, wąwóz, z matką, kufel z wodą, talerz
z zupą, tó/idę, oni pracują, ja jaęię. oni mówią, ząb, x tępy,
bęben, głęboki, skąpy, postęp,, kąt, początek, zajęty, gorący,
prędko, sjkąd, rączka, pęczek, pączek, sędzia, minąć, zamknąć,
potęga, łąka, pstrąg, tęgi, ona stanęła, oni zaczęli.
2. Transkribujte následující slova.
z ę b y . . Vi v, kępa .
zakąska/:v.ri " chęć..(..'
gęś..(['ť (on) minął,
pękać. {«•' imię. :'.
prąd z tobą
w ą c h a ć . * < •/.**' się. A"..
bąk A . ( o n i ) zaniknęli
obrączka
3. Věnujte pozornost výslovnosti samohláskových skupin.
W Korei, geografia. Portugalią, bojsz się, fotografia, naiwny,

Skandynawia, historia, zaimek, lilia, Islandia, linia, J a p o n i a ,
idea, Austria, armia, roić się, Szwajcaria, bez szyi, w Irlandii.
y"
4. Čtěte se správnou realizaci grafém h.
Halina, halo, Henryk, herbata, h o d o w a ć , hala, hokej, hotel,

hrabia, h u m o r , huta, inhalacja, ohyda, rehabilitacja, S a h a r a ,
aha.
5. Věnujte pozornost realizaci grafému ł.

/ , ?
a) bał się - bal miła - mila

błaga - blaga płeć - pleć
dał - dal "'< głos - los
/łach - Lach Łukasz - luka 7
łaska — laska płonąć - plon
b) Ł a d u n e k , ława, Ł o t w a , ło^wca, łódka, łydka, .łza, chłodny,

dosłowny*,kłamstwo, ołówka, płyta; spłoh'ą£, upał?' łuk,
władca, mafph, chłop, gółąb, mały.
6. Čtěte se správnou výslovnosti.
a) pasek - piasek m ą k a - (bez) mąki

skąpy' - głupi ^ ' ręka - (bez) ręki
(on) b a d a - biada d r o g a - drogi
(on) był - (on) bił noga - (bez) nogi
mała - (ona) miała chyba - Chiny
(ona) myła - miła hymn - Hindus
(bez) wód - (on) wiódł (one) piły - (oni) pili
(mam) w o d ę - ( j a ) wiodę (one) kupowały - (oni) kupo-
/ w;
(mam) szafę - (w) szafie galerii - galeria
b) Piast, pies, lipiec, bitwa, biuro, kobieta, miasto, imię,

mizeria, wiek, widok, na głowie, fiord, fikcja, oficer,
kielich, cukier, Kielce, jaki, lagier, magister, długi, hieroglif,
Hieronim, hiacynt, Monachium, lizać, klimat, lipiec, karie-
ra, aria, diabetyk, tiul, biuletyn, milicja. Wigilie, filozofia,
pikanteria, piramida.
7. Čtěte se správnou výslovností.

ýfj*. a . . ; .
a) z panaifii - z paniami cent , - cień
silny - silnie cało' - ciało ł
piękny - pięknie wóz - na wozie
kasa - w kasie mróz - o mrozie ^
głos - o głosie hipoteza - o hipotezie
klasa - w klasie zaraz - ziarno
serpentyna - sierpień woda - w wodzie
/ s
b) Niedzielą, nieśp, pieniądz^ wyrównanie, dłoń, koń, kwie-
cień, g r u á ^ n / p a ž d z i e r n i k , państwo, chiński, rodzeństwo,
siano^ s'rtidrijj ś p i e w a j , ś\yiatło, lesie, na nosie, kisiel,
i í M r
^nic, aćhyT cielęarta, ćwierć, robić, być, w lecie,
zimny, źle, ziemia, jezioro, leźć, odwieźć, dziecko, dziura,
bodziec, budzić, ludzie, niedźwiedź.-
8. Čtěte se správnou realizací měkkých souhlásek.

/ ^ S - ĄHtti;".
Śledź, świadomość, śmierć, bezradność, sieć, siedziba, ciś-
nienie, ciągłość, dość, dwieście, /)ziebiać, ludność, jakość,
dzieciństwo, dziesiąty, dzięcMOł, ďzísláj, gwoździk, najeźdźca,
jesień. .
D z b a n , dzwon, dzwonić, ogradzać, pieniądze, pędzel, posie-

dzenie, prędzej, rdzeń, rdza, spędzać, urodzenie, urządzenie,
usadzać, utwardzać, wędzarnia, wędzonka, wpędzać, z a n u -
dzać, zgadzać się, zgromadzenie.
10. Čtěte se správnou realizací souhlásek sz, ż, cz, dż.
a) sosna - szosa cech - Czech

sala - szal cytat - czytać
syn - szynka cały - czarny
zebra - żebro wiedza - D ż a k a r t a
zupa - żupa b a r d z o - dżokej
zysk - żyto (oni) widzą - (oni) jeżdżą
b) Szansa, szary, klasztor, mieszać, szkło, szeroki, Szwecja,

szafa, szach, kunszt, żaba, żeński, żołądek, żubr, życie,
każdy, łyżka, ważny, drużyna, żaden, czapka, czas, czeko-
lada, człowiek, buczyna, kaczka, klucz, miecz, magiczny,
zakończyć, dżungla, drożdże, K a m b o d ż a , wjeżdżać, T a -
dżykistan.
Budżet, czeszczyzna, Czeszka, cudzy, czynsz, czyżyk, oczysz-

czalnia, gżegżółka, miedza, odpędzać, pobudzać, prędzej,
przejeżdżać, szantaż, szarża, szaszłyk, szczebel, szczelina,
Szczepan, szczerba, szczery, szczoteczka, szczupak, szczypio-
rek, szczyt, telewidzowie, uszkodzenie, wczasowicz, zmywacz,
zwłaszcza, zużyty, żeński, żorżeta, lżejszy.
12. Čtěte následující slova s odpovídající realizací grafému rz.
a) Chrzan, przód, chrząstka, przychodnia, cukrzyca, skrzydło,

kanclerz, skrzypce, krzak, skrzyżowanie, krzesło, strzał,
krzyżówka, trzaskać, mistrz, trzy, sprzedaż, wietrzny.
b) Burza, strzec się, rzut, przebój, olbrzymi, drzwi, urząd,
narzeczony, Andrzej, wyrzut, marzyć, przystanek,
chrząszcz, cmentarz, trzysta, zrzeszenie, Trzyniec, prze-
praszać, drzewo, rzeźba, przyjemny, utrzeć, przymiotnik,
korytarz, kołnierz, rzeczpospolita, futrzany, trzeba,
Wieprz, grzecznie.
13. Čtěte se správnou realizací zdvojené souhlásky.
Codziennie, jęczmienny, czynność, kamienny, dziecinny, lek-

ki, dziennikarz, miękki, dżdżownica, niezmienny, gościnność,
plemienny, helleński, włókiennictwo, jakkolwiek, zakonnica,
jesienny.
14. Čtěte následující slova. Věnujte pozornost zejména sou-

hláskám na konci slov.
Bagaż, mąż, pstrąg, bądź, mistrz, rząd, błąd, młodzież,

sąsiad, chirurg, mróz, skąd, dziad, nóż, ślub, dziennikarz, ów,
talerz, gołąb, pieniądz, węgorz, listopad, łów, widz.
15. Proveďte transkripci následujících slov a poté přečtěte uvede-

ná slova.
ciężki ławka prędko

dostawca łyżka rzadki
drobiazg mężczyzna rzodkiewka
dziewczyna mózg słodki
gibki mrówka władca
gryźć odwieźć wstrzymać,
leźć obróbka ujazd
liczba ówczesny żelazko
16. Čtěte následující slova se správnou znělostní asimilací.
Cwał, kłamstwo, rodzeństwo, czwórka, kwiecień, światło,

ćwiartka, łucznictwo, świątek, ćwikła, ministerstwo, twardy,
dzieciństwo, narciarstwo, włókiennictwo.
17. Přečtěte následující spojení. Věnujte pozornost přízvuku

v daných spojeních.
a) nie lubię - nie chcę

nie muszę nic m a m
nie pytam - nie wiem
nie jestem - nie znam
nie zbieram - nie d a m
b) bez matki - bez niej o Kasi - o niej

d o d o m u - d o nas po dziadka - p o nią
dla Anny - dla mnie pod stołem - pod nim
na ojca - na was przed d o m e m - przed nim
nad ogrodem - nade m n ą u brata - u niej
za siostrą - za m n ą z babcią - ze m n ą
18. Přečtěte následující přejatá slova se správným kladením

přízvuku.
A k u s t y k a , m a t e m a t y k a , b o t a n i k a , mechanika, d y d a k t y k a ,
muzyka, g r a m a t y k a , polityka, klinika p r a k t y k a , logika, uni-
wersytet, fizyka.
19. Přečtěte následující slovesné tvary sc správným kladením

přízvuku.
Mielibyśmy, prosilibyście, pisali, kupowaliśmy, tańczyliście,

żyli, pilibyśmy, mieszkałyśmy, czytały, pamiętamy, robiłbym,
bralibyśmy, śpiewali, biorę, twierdzisz.
20. Při četbě následujících slov věnujte pozornost výslovnosti
souhláskových skupin a kladení přízvuku.
Trzynaście, zależność, potrzebować. Szczecin, andrzejki, trzy-

sta, gwoździk, strzelanina, oczyszczalnia, drzemać, szczęś-
liwiec, ściana, leźć, trzydzieści, wwieźć, wreszcie.
2. LEKCE
(Lekcja druga)
DZIEŃ DOBRY!
ÚVODNÍ TEXT
® TEKST WSTĘPNY
W AKADEMIKU
D w a j panowie otwierają drzwi sąsiadujących pokoi.

J - Dzień dobry!
N - Dzień dobry!
J - Przepraszam, czy pan tu mieszka?
N - Tak.
J - Ja też tu mieszkam,
t u t a j obok. Jestem
Piotr Jankowski.
N - Bardzo mi miło. Ja
nazywam się Zdeněk
Novák.
J - Przepraszam jak?
N - Zdeněk N o v á k .
J - Pan jest Polakiem?
N - Nie, proszę pana.
Jestem Czechem,
z Pragi.
J - Z Pragi??? Z n a m to miasto. Jest piękne. Pan tu pracuje?
N - T a k , jestem nowym lektorem języka czeskiego.
J — Cry ORCHÓW JAT IMCH?

J - Ach tak. Rozumiem. Ja jestem z Francji.
N - Pan jest Francuzem? Świetnie pan mówi po polsku. I na-
zwisko ma pan polskie.
J - M ó j ojciec jest Polakiem, a ja mieszkam w Krakowie już
trzy lata. Kiedy
N - Przepraszam p a n a bardzo, ale muszę już iść. D o widzenia.
J - D o widzenia. M a m nadzieję, że się jeszcze spotkamy.
N - N a pewno!
Słowniczek Slovnířek
rozmowa, -y ( 0 rozhovor, rozmluva

akademik, -a (hovor, slovo od spis. vysokoškolská kolej
spojeni dom akademicki), (m)
przepraszać, -am, -asz; przepraszam! prosit za prominutí, odprošovat; pro-
miňte!, odpusíte!, pardon!
czy či, zda, zdali
tu, tutaj tu, zde
mieszkać, -am, -asz bydlet
obok vedle, mimo
bardzo velmi, velice
nazywać się. -am, -asz jmenovat sc, nazývat se
prosić, -szę, -sisz prosit, žádat
znać, znam, znasz znát
miasto, -a (n) město
piękny krásný, pěkný
pracować, -uję, -ujesz pracovat
nowy nový
język, -a (m) jazyk, řeč
rozumieć, -em, -csz rozumět
Francja, -cji (f) Francie
Francuz, -a (m) Francouz
świetnie výborně, znamenitě
mówić, -ę, -isz mluvit, hovořit
nazwisko, -a (n) příjmení
mieć, m a m , masz mít
mój, mojego můj
ojciec, ojca (m) otec
Kraków, Krakowa (m) Krakov
już již
lata, lat (pl., n) roky, léta
kicdy když, jakmile, -li, jestliže
musieć, -szę, -sisz muset
iść, idę, idziesz
nadzieja, -dziei (O naděje
jeszcze ještě
spotkać się, -am, -asz setkat sc, potkat sc
otwierać, -am, -asz. otvírat, odemykat
drzwi, drzwi (pl. t.) dveře
na pewno , > # určitě
sąsiadujący / ' ' sousedící
pokój, pokoju (m) pokoj
Związki frazeologiczne Slovní spojení
' d w a j panowie dva muži

• Dzień dobry. Dobrý den.
i Bardzo mi miło. Těší mě.
•mówić po polsku mluvit, hovořit polsky
Imam nadzieję doufám
Ach tak. Aha.
| Do widzenia. Na shledanou.
Cvičení
(Ćwiczenia)
1. A n o nebo ne? Odpovězte celou větou.

(Tak czy nie? Proszę odpowiedzieć całym zdaniem.)
K (1
a) Zdeněk Novák jest Polakiem.
b) Pan Zdeněk jest z Bratysławy. .
c) Piotr Jankowski jest Francuzem. ) Ą/O
d) Pan Piotr mieszka we Francji trzy lata.
e) Zdeněk Novák jest lektorem języka czeskiego.
2. Jak to řeknete česky?
(Jak to można powiedzieć p o czesku?)
a) Bardzo mi miło.
b) Przepraszam. IJi^Í/I/A/VvAJ
c) M a m nadzieję.
d) Czy pan tu mieszka?
e) N a pewno.
0 Świetnie pan mówi po polsku,
g) Jestem Czechem.
KONVERZACE
KONWERSACJA
POZNAJEMY NOWYCH ZNAJOMYCH
I. N a imprezie. G o s p o d a r z z nowym gościem podchodzi d o

rozmawiającej grupy osób.
G o s p o d a r z : Przepraszam,
czy wy się
znacie?
Ewa: C h y b a nie.
Anka: Nie.
G o s p o d a r z : To mój kolega
Marek. A to
Anka, Ewa,
Paweł.
Marek: Cześć!
Jest to nieoficjalny sposób przedstawiania nowego znajome-

go. Praktykowany wśród grup młodzieżowych, studenckich lub
w gronie rodzinnym.
N a przykład:
Przepraszam, czy wy się znacie? - T o m ó j kolega M a r e k . / /
T o moja koleżanka Ewa.
Przepraszam, czy znasz Ankę? - Nie.
T o moja koleżanka A n k a . - C z e ś ć . / / M i ł o mi.
Słowniczek
poznać, -am, -asz poznat

impreza, -y ( 0 večírek
gospodarz, -a (m) hostitel, pán d o m u
gość, gościa (m) host, návštěvník
podchodzić, -dzę, -dzisz (do) přicházet, přistupovat (k)
grupa, -y ( 0 skupina
i chyba snad, asi
wśród (s 2. p.) uprostřed, mezi
lub buď, nebo
na przykład například
Związki frazeologiczne
Przepraszam, czy wy się znacie? Promiňte, znáte se?

Cześć! Ahoj!
grono rodzinne rodinný kruh
II. Student puka d o gabinetu profesora.
Student: Dzień d o b r y panie profesorze, można?

Profesor: Proszę
Student: Panie profesorze, chciałbym panu przedstawić
Profesor: Miło mi.
Studentka: Miło mi pana poznać.
Dialog ten ilustruje oficjalny sposób przedstawiania.

N a przykład:
Chciałbym//chciałabym p a n u / / p a n i przedstawić p a n a Marka
N o w a k a / / p a n i ą Ewę N o w a c k ą .
Oficjalna reakcja:
Bardzo mi miło p a n a / / p a n i ą poznać.
Słowniczek
pukać, -am, -asz (do) klepat (na)

gabinet, -u (m) pracovna, kabinet
można możno, Íze
sposób, -sobu (m) způsob
!
pukać do gabinetu profesora klepat na dveře profesorovy pracovny
Panic profesorze, chciałbym panu Pane profesore, chtěl bych vám před-
! przedstawić stavit
\ Miło mi pana poznać. Jsem r á d / / p o t ě š e n , že vás poznávám.
III. N a dworcu kolejowym. Mężczyzna z walizką rozgląda się.

Podchodzi d o niego młoda kobieta.
Kobieta: Przepraszam,
czy pan Stefan
Nowacki?
Mężczyzna: T a k .
Kobieta: Jestem. Ewa
Dobrowolska.
Mężczyzna: A, to pani. Bar-
dzo mi miło.
Kobieta: Mnie też.
Oficjalnie przedstawiamy się za p o m o c ą następujących zwro-
tów:
Nazywam się Ewa D o b r o w o l s k a .
Jestem Ewa D o b r o w o l s k a .
Ewa D o b r o w o l s k a .
Słowniczek
dworzec, -rca (m); dworzec kolejowy nádraži; vlakové nádraží

mężczyzna, -y (m, ale skloňuje se j a k o muž
f; I. pl. mężczyźni, 2. a 4. pl.
mężczyzn)
walizka, -i ( 0 zavazadlo, k u f r
rozglądać się, -am, -asz rozhližct se
młody mladý
kobieta, -y ( 0 žena
następujący následující
' Przepraszam, czy pan Stefan Promiňte, vy jste pan Stefan No-
Nowacki? wacki?
: A, to pani. A. to jste vy.
IV. N a dyskotece.
Marek: My się nie znamy.

Mam na imię Ma-
rek, a ty?
Anna: Anka.
Marek: Zatańczymy?
Anna: Chętnie.
W sytuacji nieoficjalnej przedstawiamy się następująco:
M a m na imię M a r e k .
Jestem Marek.
Marek.
Odpowiadamy:
A ja
Słowniczek
imię, imienia (n) jméno

zatańczyć, -ę, -ysz zatancovat, zatancovat si
chętnie ráda, ochotně, s chutí
odpowiadać, -am, -asz odpovídat
M a m na imię Marek. Jmenuji se Marek.

Zatańczymy? Zatancujeme si?
t) I N F O R M A C E
INFORMACJE
Kontakt oficjalny to k o n t a k t ludzi, którzy się nie znają, m a j ą

różny wiek, odmienny status społeczny.
F o r m y używane w kontakcie oficjalnym:
P A N - Pan mieszka w Pradze. (Bydlite v Praze.)
P A N I - Pani jest Czeszką. (Vy jste Češka.)
Te formy łączą się z czasownikiem w trzeciej osobie liczby
pojedynczej (pan // pani -f sloveso v 3. os. č. j.)
P A Ń S T W O - Państwo są studentami. (Vy jste studenti.)
P A N O W I E - Panowie mieszkają w Pradze. (Bydlíte v Praze.
- pouze muži)
PANIE - Panie mieszkają w Pradze. (Bydlíte v Praze,
pouze ženy)
Te formy łączą się z czasownikiem w trzeciej osobie liczby
mnogiej, ( p a ń s t w o / / p a n o w i e / / p a n i e + sloveso v 3. os. č. nin.)
Kontakt nieoficjalny to k o n t a k t między rówieśnikami, ludźmi

młodymi, członkami rodziny, ludźmi o tym samym statusie
społecznym (np. między studentami).
W tym kontakcie używamy formy T Y zawsze z d r u g ą osobą
liczby pojedynczej czasownika (ty + sloveso v 2. os. č. j.) lub
formy WY z drugą osobą liczby mnogiej czasownika
(wy -I- sloveso v 2. os. č. mn.).
T Y - (ty) Mieszkasz we Francji. (Bydlíš ve Francii.)
W Y - (wy) Mieszkacie we Francji. (Bydlíte ve Francii.)
/ ^ n SLOVNÍ ZÁSOBA
SŁOWNICTWO
1. PŘIVLASTŇOVACÍ ZÁJMENA
(ZAIMKI DZIERŻAWCZE)
Osobní zájmeno Přivlastňovací zájmeno

(zaimek osobowy) (zaimek dzierżawczy)
ja mój, moja, moje
ty twój, twoja, twoje
on jego
ona jej
ono jego
Osobní zájmeno Přivlastňovací zájmeno
(zaimek osobowy) (zaimek dzierżawczy)
my nasz, nasza, nasze
wy wasz, wasza, wasze

/
oni, one ich
pan' pana
pani pani
państwo państwa
A Poznámka:
1
Vzhledem k funkčnímu využití pojmenování „pan, pani, państwo", které je
o b d o b n é j a k o u osobního zájmena „ w y " a přivlastňovacího zájmena
„wasz", zařazujeme tato pojmenování k zájmenům.
© ĆWICZENIA
SITUAČNÍ CVIČENÍ
SYTUACYJNE
1. Z a h r a j t e krátké scénky z cyklu „ P o z n a j e m y nowych znajo-

m y c h " . (Proszę odegrać krótkie scenki z cyklu ...)
2. D o p l ň t e dialog. (Proszę uzupełnić dialog.)
- Przepraszam, czy pan Stefan Tomicki?
- Bardzo przepraszam.
- Nie ma za co.
•. . . \ .
3. C o říká první osoba? (Co mówi pierwsza osoba?)

\ '•
)
" " [ \ v . \, '

- A ja jestem Marek Kowalski.
I •,
- Mnie też.
\ !i ••
4. D o p l ň t e dialog. (Proszę uzupełnić dialog.) W*
- Przepraszam, czy pani Ewa Białko?
- Czy pani jest Polką?

- A pani?
- D o widzenia pani.
5. Představte se l e k t o r o v i / / l e k t o r c e . (Proszę przedstawić się lek-

torowi//lektorce.) .fV f ' <
<r
/p<> :ć<* , //'1'rL
6. Představte lektorovi // lektorce svou kolegyni // kolegu. (Proszę
przedstawić lektorowi / / l e k t o r c e swoją k o l e ż a n k ę / / k o l e g ę . ) . / ,
O r //•
7. Z a h r a j t e scénku: Ewa Lecka przedstawia się profesorowi X. /
(Proszę odegrać s c e n k ę : . . . )
8. Při oficiálním setkání hostitel představuje panu M a r t i n o v i

paní A n n u . ( N a oficjalnym przyjęciu g o s p o d a r z przedstawia
panią A n n ę panu Marcinowi.)
9. N a c h o d b ě studentské koleje se představuje kolega kolegyni.

(Na korytarzu w a k a d e m i k u kolega przedstawia się koleżan-
ce.)
/FN GRAMATIKA
GRAMATYKA
1. J M É N A
(IMIONA)
1.1. G R A M A T I C K Ý R O D
(RODZAJ GRAMATYCZNY)
1.1.1. Podstatná jména

(Rzeczowniki)
V polském jazyce stejně tak j a k o v českém jazyce každé

p o d s t a t n é j m é n o náleží k některému gramatickému rodu.
Z á k l a d n í m klasifikačním kritériem je zakončení příslušného pod-
s t a t n é h o jména v 1. pádě j e d n o t n é h o čísla.
Gramatický r. Zakončeni v 1. p. j. č.
(r. gramatyczny)
souhláska (spółgłoska) samohláska (samogłoska)
mužský pan. gość, pies, dwo- méně často:

(męski) rzec, Marek, Kraków -a: mężczyzna, poeta
-o: Matejko, Fredro
ženský pieśń, mysz, kość -a: kobieta, grupa, War-

(żeński) szawa, książka
ojediněle:
-i: pani
střed ni méně často: -o: lato. miasto

(nijaki) muzeum, centrum -e: przyjęcie, pole
-ę: imię, kurczę
1.1.2. Přídavná jména a rodová zájmena
(Przymiotniki i zaimki rodzajowe)
Přídavná j m é n a a r o d o v á zájmena, která rozvíjejí p o d s t a t n é

j m é n o , musí být ve stejném gramatickém rodě j a k o d a n é p o d -
statné j m é n o .
Zakončení přídavných jmen a rodových zájmen v I. pádě
j e d n o t n é h o čísla:
Rod Zájmeno Přídavné j m é n o Podstatné j m é n o

(rodzaj) (zaimek) (przymiotnik) (rzeczownik)
mužský -0: mój

-y: stary ojciec
(męski) -y: który
ženský
-a: moja, która -a: stara matka
(żeński)
střední
-e: moje, które e: -e: stare miasto
(nijaki)
1.2. D E K L I N A Č N Í T Y P Y P O D S T A T N Ý C H J M E N
(TYPY D E K L I N A C Y J N E R Z E C Z O W N I K Ó W )
Rozhodující vliv při zařazování podstatných jmen k j e d n o -

tlivým deklinačním typům (t. j. typům skloňování) má c h a r a k t e r
souhlásky na konci kmene (viz tabulka).
Podstatná j m é n a , která mají kmen slova zakončen na
t v r d o u s o u h l á s k u , náleží k tvrdému typu skloňování (rzeczo-
wniki twardotematowc).
P o d s t a t n á j m é n a , která mají kmen slova zakončen na
m ě k k o u s o u h l á s k u nebo na f u n k č n ě m ě k k o u, náleží
k měkkému typu skloňování (rzeczowniki miękkotematowe).
Souhláska (spółgłoska)
funkčně měkká
tvrdá (twarda) měkká (miękka) (funkcjonalnie
G r a m a t i c k ý rod
miękka)
(rodzaj grama-
tyczny) p, b, f, w, t, d, s, ś/si, ź/zi, ć/ci, c, dz, sz, ż, cz, dż,
z, k, g, ch, (h,) m, dź/dzi, ń/ni, j, pi, rz, 1
n, r, ł bi, fi, wi, ki, gi,
chi, mi, li, ri
mužský Francuz, brat, gość, koń mąż, gospodarz,

(męski) gabinet, sposób pokój, liść deszcz, miesiąc
ženský Anna. siostra, babcia, historia, młodzież, mysz

(żeński) rozmowa, walizka wieś, długość wieża, ulica
střední żyto, jablko, mieszkanie, słońce, morze,

(nijaki) ciało, okno imię. źrebię zwierzę, cielę
! POZOR^
UWAGA
- p o souhláskách k, g může v polštině následovat pouze

měkké i (kiwać, gimnazjum);
- p o ztvrdlých souhláskách c, dz, sz, ż, cz, dž, rz může
v polštině následovat pouze tvrdé y (cytryna, żyto).
1.3. T R A D I Č N Í N Á Z V Y A P O Ř A D Í GRAMATICKÝCH
PÁDŮ V POLSKÉM JAZYCE
Pořadí Polský tradiční název Český název
1. mianownik (M.) - kto, co? nominativ, ( = 1 . p.)

2. dopełniacz (D.) - kogo, czego? genitiv, ( = 2 . p.)
3. celownik (C.) - k o m u . czemu? dativ, ( = 3 . p.)
4. biernik (B.) - kogo, co? akuzativ, ( = 4 . p.)
5. narzędnik (N.) - z kim, czym? instrumentál, ( = 7 . p.)
6. miejscownik (Ms.) - o kim, czym? lokál, ( = 6. p.)
7. wołacz (W) - ! vokativ, ( = 5 . p.)
1.4. P O D S T A T N Á J M É N A - 7. p. j. č.
( R Z E C Z O W N I K I - N A R Z Ę D N I K I. p.)
Rod 1. p. (mianownik) 7. p. (narzędnik)

(rodzaj) koncovka příklady koncovka příklady
pan, d o m , panem,domem,
-K' koń, kraj, -em koniem, krajem,
mužský malarz. malarzem,
(męski) -k, Polak, Polałam,
-g -'em 7
brzeg brzegiem
ženský -a, K, kobieta, nić, kobietą, nicią,

-ą
(żeński) -i pani panią
miasto, miastem,
©
-em
střední 3 mieszkanie mieszkaniem '
(nijaki)
jabłko, jabłkiem^
-'em
Kongo Kongiem >
(gy
A Poznámky:
1
Symbol K označuje libovolnou souhlásku (konsonant).
1
Symbol ' označuje změkčeni předchozí souhlásky.
1
Skloňováni podstatných jmen rodu středního zakončených na -ę v I. p. j. č.
viz lekce č. 10.
1.5. P Ř Í D A V N Á J M É N A - 7. p. j. č.
( P R Z Y M I O T N I K I - N A R Z Ę D N I K I. p.)
Rod (rodzaj) Koncovka Přiklad
mužský (męski) -ym z pięknym studentem
ženský (żeński) -ą z piękną studentką
střední (nijaki) -ym z pięknym miastem

1.6. P Ř E D L O Ž K Y U Ž Í V A N É SE 7. P Á D É M
(PRZYIMKI UŻYWANE W NARZĘDNIKU)
Předložky a příklady jejich

Ekvivalenty v českém jazyce
obtížnějšího užiti
f
z//ze s//se
pod H p o d e pod, u, s
wieś pod Warszawą vesnice u Varšavy
książka pod tytułem kniha s názvem
winiarnia Pod Kołem vinárna U Kola
pod tym względem po té stránce, co se toho týče
przed // przede před
nad II nade nad, na, u
pracować nad czymś pracovat na něčem
być nad morzem být u moře
poza za, mimo, kromě
między mezi
za za, pro, po, s
być za granicą být v zahraničí
głosować za kim hlasovat pro někoho
tęsknić za kim toužit po někom
za pozwoleniem s dovolením
2. S L O V E S A
(CZASOWNIKI)
2.1. K O N J U G A Č N Í T Y P Y
(TYPY K O N I U G A C Y J N E )
Při zařazování sloves k jednotlivým konjugačním typům

(tj. t y p ů m časování) je zapotřebí v polském jazyce vycházet
z tvaru infinitivu a z tvarů 1. a 2. osoby jednotného čísla
přítomného času oznamovacího způsobu.
Infinitiv (bezokolicznik) je většinou zakončen na -ć.
* pisać - (ja) piszę - (ty) piszesz
mówić - (ja) mówię - (ty) mówisz
czytać - (ja) czytam - (ty) czytasz
umieć - (ja) umiem - (ty) umiesz
2.2. T V A R Y P O M O C N É H O S L O V E S A „ B Y Ć "
V PŘÍTOMNÉM ČASE O Z N A M O V A C Í H O ZPŮSOBU
(FORMY CZASOWNIKA POSIŁKOWEGO „BYĆ"
W CZASIE TERAŹNIEJSZYM TRYBU
OZNAJMUJĄCEGO)
Jednotné číslo Množné číslo

Osoba (liczba pojedyncza) (liczba mnoga)
(osoba)
zájmeno sloveso zájmeno sloveso
(zaimek) (czasownik) (zaimek) (czasownik)
1. (ja)' jest - em (my) jest - eśmy
2. (ty) jest - eś (wy) jest - eście
on oni
pan panowie
3. ona jest one s - ą
pani panie
ono państwo
A Poznámka:
1
Osobni zájmena uvedná v závorkách nejsou závazná. Jejich užití je o b d o b n é
j a k o v českém jazyce.
4 — Cry Czechów JMI irrech?

3. S K L A D B A
(SKŁADNIA)
3.1. J M E N N Ý P Ř Í S U D E K
(ORZECZENIE ZŁOŻONE IMIENNE)
Jmenný prísudek
Podmět
(orzeczenie złożone imienne)
(podmiot)
v I. p. sloveso „ b y ć " v určitém podstatné j m é n o ,
tvaru pouze v 7. p. !
Anna jest studentką.

Ty jesteś lektorem.
Ja jestem Czeszką.
. zájmeno sloveso „ b y ć " podstatné j m é n o ,

! „to- ve 3. os. pouze v 1. p. !
To jest studentka,
To są lektorzy.
3.2. U K A Z O V A C Í Z Á J M E N O „ T O " VE F U N K C I
S P O N O V É H O SLOVESA „ B Y Ć "
(ZAIMEK WSKAZUJĄCY „TO" W FUNKCJI
ŁĄCZNIKA „BYĆ")
Ve větách, ve kterých je sponové sloveso „ b y ć " ve tvaru 3.

osoby j e d n o t n é h o nebo m n o ž n é h o čísla p ř í t o m n é h o času, je
m o ž n é sponu „ b y ć " vynechat a nahradit ji ukazovacím zájmenem
„ t o " ve funkci spony.
věty se sponou „ b y ć " věty bez spony „ b y ć "
T o jest nasz lektor. T o nasz lektor.

T o są Tatry. T o Tatry.
Piotr jest lektorem. Piotr to lektor.
Państwo są studentami. Państwo to studenci.
3.3. OTÁZKY ZJIŠŤOVACÍ

(PYTANIA O ROZSTRZYGNIĘCIE)
Otázky zjišlovací začínají v polském jazyce vždy slovem

„czy".
* Czy wy się znacie?

Przepraszam, czy pan Stefan Nowacki?
Odpověd může být kladná - „ T a k " - nebo z á p o r n á -

„Nie".
* T a k . / / T a k , z n a m y się.
N i e . / / N i e , nie jestem Stefanem Nowackim.
GRAMATICKÁ CVIČENÍ
ĆWICZENIA GRAMATYCZNE
1. D o p l ň t e správné tvary slovesa „ b y ć " . (Proszę wstawić po-

p r a w n e formy czasownika „być".)
t
a) Pan Francuzem?
V •
b) (Wy) z Krakowa?
c) (Ja)studentem.
d) (My) w Pradze.
e) (Ty) w akademiku?
O Czy p a ń s t w o . z Francji?
g) T o .!<... moja walizka.
2. Následující p o d s t a t n á j m é n a rozdělte podle rodu a dekli-

načního typu a přeložte je d o češtiny. (Następujące rzeczow-
niki proszę podzielić według rodzaju i typu deklinacji i prze-
tłumaczyć na język czeski.) f $!>?• < ,
'ćźasowfilk, liczba, korytarz zaimek:; nazwa, zdanie, rze-

czownik.
3. U t v o ř t e tvary 7. p á d u j. č. k podstatným j m é n ů m z cvičení č. 2.

(Proszę utworzyć formy narzędnika 1. p. rzeczowników z ćwi-
czenia nr 2.)
4. Z m ě ň t e následující věty podle uvedného vzoru. (Proszę zamie-

nić następujące zdania według wzoru.)
Vzor (Wzór):
On jest studentem. T o jest student.
T o jest studentka. O n a jest studentką.
t
a) Piotr to lektor.
b) J a n jest Polakiem.
c) T o jest Czech. i !
d) Ewa to Czeszka.
e) T o jest inżynier.
O Stefan jest F r a n c u z e m . .:•!..V.
g) A n n a jest studentką.
5. Z m ě ň t e následující věty podle vzoru. (Proszę zamienić zdania

według wzoru.)
Vzor (Wzór):
Praga to piękne miasto. Praga jest pięknym miastem.
a) Marek to d o b r y student ::•. w.'

-—
b) Basia to miła dziewczyna
c) Dustin H o f f m a n n to świe-
tny a k t o r . ....I.........
d) K r a k ó w to stare miasto
e) G d a ń s k to duży port i/.'Aî.':.../:.:.'.:..
f) Wawel to piękny zamek :: '
6. Užijte správný tvar přídavného j m é n a a zájmena. (Proszę użyć

p o p r a w n e j formy przymiotnika i zaimka.)
a) T o (váš) miasto jest (pěkný) j / . J

; • " • >
b) T a (tvůj) dziewczyna jest (mladý) »'"
c) Ten (náš) język jest (těžký - trudny)...'...

i
d) ( M ů j ) . . . . . . ojciec jest ( s t a r ý ) . / . . . .
> i
e) (Jejich)..'.... koleżanka jest (milý)
/
f) (Její) . . . . i . nazwisko jest (dlouhý - długi) '
KONTROLNÍ CVIČENÍ
ĆWICZENIA KONTROLNE
1. Odpovězte na otázky. (Proszę odpowiedzieć na pytania.)
a) Jak Pan/Pani się nazywa? ). .y.r,

b) Jak Pan/Pani ma na imię?
c) Gdzie P a n / P a n i mieszka? h '
d) Kim Pan/Pani jest? \m ? ' A' *
e) Czy Pan/Pani pracuje w akademiku? •
0 Czy Pan/Pani mówi po czesku?
2. D o p l ň t e následující text. (Proszę uzupełnić poniższy tekst.)
a) Zbigniew Nowacki (być nowy lektor) języka czes-

kiego.
b) On jest (Czech) .f./.V... z Pragi.
(c) Pan Z y g m u n t teraz (mieszkać) w akademiku.
d) Piotr Jankowski jest (sympatyczny F r a n c u z ) . . . . '
e) Jego ojciec to (Polak)
0 Ja (być student)!..'. '...:.
g) Ty (byc kolega) Marka.
3. Přeložte následující věty d o polštiny. (Proszę przetłumaczyć

następujące zdania na język polski.)
a) Jmenuji se Petr Nový. e,

b) Těší mě.
c) Promiňte, vy jste nový lektor?
d) D o u f á m , že bydlíte na koleji.
e) Určitě se ještě setkáme.
f) Promiňte, znáte se? - A n o , známe se.
g) Mluvíte polsky? - Ne, nemluvím.
4. C o říkají? (Co oni mówią?)
DOPLŇUJÍCÍ TEXT
TEKST UZUPEŁNIAJĄCY
POLSKA
Polska l£Żv na półkuli wschodniej, na kontynencie europej-

skim. Od jíóftíonia opiera się o góry K a r p a t y i Sudety, a od
północy o M o r z e Bałtyckie.
T u byli Polacy, tu żyją i będą żyli. W takim, skróconym
niejako zapisie metrykalnym można określić korzenie n a r o d u
polskiego, jego trwanie i rozwój na ziemiach między K a r p a t ą n j i .
i Bałtykiem, Bugiem i O d r ą , Na-ziemiach tyęh.rozsiadły się p f t g i s ^ t
plemiona słowiańskie. Prowadzłfy one rpżlćgłe stosunki hartdi^we
z południem Europy. ť>rógi wiodące przez dzisiejsze ziemie
polskie znane były j u ż w czasach starożytnych. Między innymi
historycy i kupcyôpisywali szlak wiodący z Półwyspu Apeniń-
skiego przez miasto
Dzięki/Zjednoczeniu pokrewnych plemion słowiańskich przed

przeszłp, tysiącem °fat p o w s ^ ł ' ť r a r ó ^ p o J s k ý i zorganizował się
w pansťwo. N a scenę dżięjówą wprowadzili ^ / k r ó l o w i e z własnej
dynastii piastowskiej. Tym aktem^wprowadzającym było przyję-
cie chrześcijaństwa w roku 966. I ćhgjc chrystianizacja d o k o n y w a -
ła się stopniowo, faktem jest, że Polska od tego czasu weszła
w kr^g chęześęyańskich n a r o d ó w Europy i stała się uczestnikiem
i współtwórcą kulfifry- europejskiej.
(M. Czekańska, D. Przystasz,

Polska - ziemia i ludzie, s. 7)
3. L E K C E
(Lekcja trzecia)
HALO. KTO MÓWI?
ÚVODNÍ TEXT
® TEKST WSTĘPNY
POMYŁKA
U państwa N o w a k ó w dzwoni telefon. Pani Marta podnosi

słuchawkę.
-^Halo.
- Dzień dobry. Mówi Jan Skalski. Czy mogę rozmawiać z Piot-
rem?
- ' H a l o . . . K t o mówi?
- Mówi Jan Skalski.
- Halo. Kto mówi? Bardzo
źle słyszę.
- Mówi Skalski. Jan Skal-
ski.
- Jaki?
- Skalski. Jestem kolegą
Piotra. Chciałbym z nim
rozmawiać.
- Z Piotrem?
- Tak. M a m dla niego waż-
ną wiadomość. Czy mog-
łaby pani mu przeka-
zać...
- Proszę pana, Piotra tu nie
ma. Żaden Piotr tu nie
mieszka!
- Jak to nie mieszka??!! Przepraszam, czy to mieszkanie państwa
Olszewskich.
- Ale skąd, proszę pana. T o pomyłka!
- Bardzo panią przepraszam.
- Nic nie szkodzi. D o widzenia.
- D o widzenia.
Słowniczek Slovníček
pomyłka, -i ( 0 omyl
dzwonić, -ę, -isz zvonit; telefonovat, volat
(telefonicky)
podnosić, -szę, -sisz zvedat, zdvíhat
słuchawka, -i ( 0 sluchátko
rozmawiać, -am, -asz hovořit, mluvit
móc, mogę, możesz moci, být s to
(oni) mogą
kto, kogo kdo
źle špatně, zle
słyszeć, -ę, -ysz slyšet
(ja) chciałbym - podmiňovací chtěl bych
zp. od chcieć
z s (sc_7. p.); z (s 2. p.)
fdla niego' j/pro něhcT)
ważny důležitý, významný
wiadomość, -i ( 0 sdělení, zpráva
(ona) mogłaby - podmiňovací mohla by
zp. od móc
przekazać, -żę, -żesz předat informaci, vzkázat
żaden žádný, nikdo
mieszkanie, -a (n) byt
skąd odkud; zde: kdepak
szkodzić, -dzę, -dzisz škodit, překážet (někomu)
Związki frazeologiczne Slovní spojení
Mówi Jan Skalski. Tady Jan Skalský.

Czy mogę rozmawiać z Piotrem? M o h l / / - a bych h o v o ř i t / / m l u v i t
s Petrem?
Kto mówi? K d o volá/telefonuje?
) Proszę pana. Piotra tu nic ma. (Lituji, ale) Petr zde není.
Czy to mieszkanie...? T o jc byt...?
Ale skąd, proszę pana. Ale kdepak, (prosím vás).
I T o pomyłka! T o jc omyl!
! Bardzo panią przepraszam. Velmi se vám omlouvám.
• Nic nie szkodzi. Nic sc nestalo.
Cvičení
(Ćwiczenia)
1. Jak to řeknete česky? (Jak to można powiedzieć p o czesku?)
a) Czy mogę rozmawiać z ..

b) Bardzo pana przepraszam.
c) M a m ważną wiadomość.
d) T o pomyłka.
e) Nic nie szkodzi.
f) K t o mówi?
g) Ale skąd proszę pana.
2. P r a v d a či lež? Odpovězte celou včtou. (Prawda czy fałsz?

Proszę odpowiedzieć całym zdaniem.)
a) Jan Skalski chce rozmawiać z panią M a r t ą . U<<'

b) Piotr jest kolegą p a n a J a n a . I •
c) Piotra nie ma w d o m u .
d) Piotr nazywa się Olszewski.
e) J a n Skalski ma wiadomość dla pani M a r t y . r 't
® KONWERSACJA
KONVERZACE
ROZMOWY TELEFONICZNE PANA JANA SKALSKIEGO
(Proszę zwrócić uwagę, d o kogo dzwoni pan Jan i jakich form

używa w różnych sytuacjach.)
Pan Jan Skalski ma bardzo dużo spraw d o załatwienia. Musi

w związku z tym zadzwonić d o różnych osób. Najpierw jeszcze
raz dzwoni d o Piotra. Tym razem wykręca właściwy numer.
I.
Piotr: Halo.
Jan: Cześć Piotrek, mówi Janek.
Piotr: A, cześć stary. C o u ciebie słychać? Wieki cię nie
widziałem!
Jan: J a k o ś leci. Słuchaj, m a m dla ciebie ważną wiadomość.
Piotr: Tak??
Jan: Profesor Górski jest j u ż w Krakowie. J u t r o będzie
w instytucie.
Piotr: Dziękuję ci bardzo. T o bardzo ważne dla mnie. N a pewno
przyjdę.
J a n : W takim razie d o zobaczenia.
Piotr: D o zobaczenia i jeszcze raz dziękuję.
Słowniczek
dzwonić, -ę, -isz do kogoś telefonovat někomu

używać, -am, -asz užívat, používat
situace
veTmi, mnoho
věc, záležitost
d o załatwienia k vyřízeni, vyřídit
zadzwonić, -ę, -isz zatelefonovat (někomu)
(do kogoś)
różny různý, rozmanitý, nestejný
osoba, -y; 2. p. č. mn.: osoba
osób ( 0
najpierw nejprve, především
jeszcze raz ještě jednou
tym razem tentokrát
wykręcać, -am, -asz vytáčet (číslo telefonu)
właściwy patřičný, příslušný
numer, -u (m) číslo
słychać (pouze infinitiv) slýchat, slyšet
wiek, -u (m) věk (lidský); století, epocha, éra
widzieć, -dzę, -dzisz, vidět
(oni) widzą
lecieć, -cę, -cisz 1. letět,
2. rychle běžet
słuchać, -am, -asz; poslouchat
(ty) słuchaj!
dla ciebie pro tebe
jutro zítra
institut, ústav, katedra
instytut, -u (m) (na vysokých školách)
určitě, zcela, jistě,
na pewno přijít
przyjść, -jdę, -jdziesz děkovat
dziękować, -kuję, -kujesz
zwrócić uwagę obrátit pozornost, věnovat pozornost

w takim razie v tomto případě
Co u ciebie słychać? Jak se máš?
Jakoś leci. Ujde to.
Wieki cię nie widziałem! Dávno jsem tě neviděl.
Do zobaczenia. Na viděnou. Na shledanou. Sbohem.
Dziękuję ci bardzo. M n o h o k r á t ti děkuji.
II. Następnie J a n dzwoni d o p a n a M a r k a N o w a k a .
N o w a k : Halo.
Jan: Dzień dobry. Mówi Jan Skalski. Czy mogę rozmawiać
z panem Markiem N o w a k i e m ?
N o w a k : Przy telefonie.
Jan: Proszę p a n a . . .
Słowniczek
następnie nalo, potom, pak
Przy telefonie. U telefonu.
III. Teraz pan Jan dzwoni d o swojej koleżanki Ewy.
Dziewczyna: Halo.
Jan: Cześć Ewa. Tu Janek.
Dziewczyna: P r z e p r a s z a m . . . Ewy nie ma w d o m u .
Jan: O, bardzo panią przepraszam. A kiedy będzie Ewa?
Dziewczyna: Dopiero wieczorem. Czy coś przekazać?
Jan: Nie, dziękuję, zadzwonię później. D o widzenia.
Słowniczek
teraz nyni
później později
kiedy kdy
dopiero teprve
wieczór, - o r a / / - o r u (m) večer
Ewy nie ma w d o m u . Eva neni d o m a .

Dopiero wieczorem. Teprve večer.
Czy cos pTźekazac? M a m / / M o h u něco vyřídit//vzkázat?
IV. Pan J a n musi jeszcze zadzwonić d o Instytutu Slawistyki.
Telefonistka: Uniwersytet, słucham.

Jan: Proszę 22-89.
Telefonistka: Proszę czekać. Już łączę.
Jan: Dziękuję.
Słowniczek
uniwersytet, -u (m) univerzita

czekać, -am, -asz čekat
łączyć, -ę, -ysz spojovat, připojovat, zapojovat
Uniwersytet, słucham. Univerzita, prosím.

Proszę czekać. Prosím, počkejte.
Już łączę^? Hned vás spojím.
V. Jeszcze tylko jeden telefon. D o d o m u .
Telefonistka: Międzymiastowa, słucham.

Jan: Z numeru 44-98-75 z a m a w i a m Pragę, numer
55-09-876.
Telefonistka: Przyjęłam.
Jan: Dziękuję. Jak długo będę czekać?
Telefonistka: Dwie godziny.
v—' r
ĆWICZENIA SYTUACYJNE
1. Z a h r a j t e roli M a r k a . (Proszę odegrać rolę M a r k a . )

Pani: < H a l o
Marek:
Pani: Ewy nie ma. Czy coś przekazać?
Marek:
Pani: D o widzenia.
2. Doplňte dialog. (Proszę uzupełnić dialog.)

Telefonistka: Międzymiastowa, słucham.
Pan:
Telefonistka: Przyjęłam.
Pan:
Telefonistka: Trzy godziny.
Pan:
3. Doplňte následujíc! rozhovor. (Proszę uzupełnić następującą

rozmowę.)
- Dzień Czy z panią Ireną Centkowską?
- Dzień d o b r y , Irena. Tu
4. D o p l ň t e následující dialog. (Proszę uzupełnić następujący

dialog.)
- Instytut Polonijny, słucham.
- Niestety profesora nie ma. Proszę zadzwonić za dwie

godziny.
- D o widzenia.
5. Z a h r a j t e ve dvojicích krátké scénky - Rozmowy p a n a J.S.

(Proszę w parach odegrać krótkie scenki.)
6. Připravte si a zahrajte následujíc! scénky: (Proszę przygotować
i odegrać następujące scenki:)
a) X dzwoni d o Y, poznaje jego głos, wita się.

b) X dzwoni d o Y, telefon odbiera siostra Y, mówi, że Y nie
ma w d o m u . X mówi, że zadzwoni później.
c) X dzwoni d o b a n k u i prosi wewnętrzny 33-09.
d) Y zamawia K r a k ó w 88-78-09. Telefonistka źle słyszy prosi
o powtórzenie numeru. Y powtarza i pyta, jak długo będzie
czekać.
e) X dzwoni d o Y. Telefon odbiera Z. T o p o m y ł k a .
0 Y dzwoni d o profesora. Przedstawia się. Profesor jest przy
telefonie.
( E ) GRAMATIKA
GRAMATYKA
1. SOUHLÁSKOVÉ ZMĚNY
(ALTERNACJE SPÓŁGŁOSKOWE)
- přehled nejčastějších souhláskových změn při skloňování

jmen a časování sloves v polském jazyce:
Souhlásky (spółgłoski)
tvrdé
(twarde) P b f w t d s z k g ch m n r 1
měkké Pi bi fi wi Ć dź Ś i ki gi chi mi ń li
(miękkie) ci dzi si zi ś ni
si
funkčně měkké c dz sz ż c Ż sz
(funkcjonalnie rz 1
miękkie) cz dż cz dz
* klub - w klubie droga - na drodze
K r a k ó w - w Krakowie dobry - dobrzy
grupa - w grupie młody - młodzi
a u t o b u s - w autobusie drogi drodzy
gabinet - w gabinecie chłopiec - chłopcze!
(ja) jadę - (ty) jedziesz (ja) chodzę - (ty) chodzisz

(ja) mogę - (ty) możesz (j a ) biorę - (ty) bierzesz
2. S L O V E S A
(CZASOWNIKI)
2.1. K O N J U G A Č N Í T Y P -ę, -esz: P R A C O W A Ć

( T Y P K O N I U G A C Y J N Y -ę, -esz)
Osoba Jednotné čislo Množné číslo

(osoba) (liczba pojedyncza) (liczba mnoga)
I. pracuj - ę pracuj - emy
2. pracuj - esz pracuj - ecie
3. pracuj - e pracuj - ą
Podle tohoto konjugačního typu sc časují např. slovesa:

* dziękować, kupować, przekazać, pisać.
2.1.1. Sloveso „móc"

(Czasownik „móc")
Ke konjugačnímu typu -ę, -esz můžeme přiřadit i sloveso

„móc".
Ve významu modálním se spojuje sloveso „ m ó c " vždy s in-
finitivním tvarem plnovýznamového slovesa.
* Czy mogę coś przekazać?
J u t r o możesz rozmawiać z Piotrem.
2.1.2. Souhláskové změny
(Alternacje spółgłoskowe)
U některých sloves k o n j u g a č n í h o typu -ę, -csz dochází ke

střídání (alternacím) souhlásek na konci kmene. Tvrdá souhláska
je většinou v 1. os. j. č. a ve 3. os. mn. č. V ostatních tvarech je
souhláska na konci kmene měkká nebo f u n k č n ě m ě k k á .
* przyjść: (ja) przyjdę, (ty) przyjdziesz
(oni) przyjdą
móc: (ja) mogę, (ty) możesz (oni) mogą
2.1.3. Samohláskové změny

(Zmiany samogłoskowe)
U některých sloves konjugačního typu -ę, -esz dochází ke

střídání (alternacím) samohlásek v kmeni slovesa.
* -e-/-o-
nieść: (ja) niosę, (ty) niesiesz, , (oni) niosą
-e-/-a-
jechać: (ja) jadę, (ty) jedziesz, , (oni) j a d ą
-0-/-o-/-e-
brać: (ja) biorę, (ty) bierzesz (oni) biorą
2.2. K O N J U G A Č N Í T Y P -ę-, -isz/-ysz: M Ó W I Ć , SŁYSZEĆ

( T Y P K O N I U G A C Y J N Y -ę, -isz/-ysz)
Osoba Jednotné číslo Množné číslo

mówi - ę mów - imy

I.
słysz - ę słysz - ymy
mów - isz mów - icic

2.
słysz - ysz słysz - ycie
mów - i mówi - ą
3.
słysz - y słysz - ą
Podle této konjugace se časují např. slovesa:
* podnosić, szkodzić, dzwonić, łączyć, prosić.
2.2.1. Souhláskové změny

(Zmiany spółgłoskowe)
U některých sloves k o n j u g a č n í h o typu -ę-, -isz/-ysz dochází

k alternacím souhlásek na konci kmene. Tvrdá souhláska je
většinou v 1. os. j. č. a ve 3. os. mn. č. V ostatních tvarech je
souhláska na konci kmene měkká nebo funkčně měkká.
* prosić: (ja) proszę, (ty) prosisz (oni) proszą

szkodzić: (ja) szkodzę, (ty) szkodzisz (oni) szkodzą
2.3. B U D O U C Í Č A S O Z N A M O V A C Í H O Z P Ů S O B U
P O M O C N É H O SLOVESA „ B Y Ć "
(CZAS PRZYSZŁY TRYBU O Z N A J M U J Ą C E G O
CZASOWNIKA POSIŁKOWEGO „BYĆ")
Osoba Jednotné číslo Množné číslo

I. będ - ę będzi - emy
2. będzi - esz będzi - ecie
3. będzi - e będ - ą
3. SKLADBA
(SKŁADNIA)
3.1. U Ž I T Í S P O J E N Í „ N I E M A " V P O L S K É M J A Z Y C E
(UŻYCIE KONSTRUKCJI „NIE MA" W JĘZYKU
POLSKIM)
K o n s t r u k c e „nie m a " je z á p o r n o u nepravidelnou f o r m o u

slovesa „ b y ć " , jestliže chceme vyjádřit fyzickou nepřítomnost na
nějakém místě.
* Ewa jest w d o m u . - Ewy nie ma w d o m u .
Czy są banany? - Nie ma b a n a n ó w .
3.2. G E N I T I V Z Á P O R O V Ý
(DOPEŁNIACZ PRZECZĄCY)
Každé j m é n o , které rozvíjí z á p o r n é sloveso, má v polském

jazyce většinou tvar 2. p á d u .
tak nic
(ja) jestem nie ma mnie

(ty) jesteś nic ma cię
(on, ono) jest nie ma go
(ona) jest nic ma jej
pan Nowak jest nie ma pana Nowaka
pani Kowalska jest nie ma pani Kowalskiej
(my) jesteśmy nie ma nas
(wy) jesteście nie ma was
(oni, one) są nie ma ich
państwo Kowalscy są nie ma państwa Kowalskich
jem śniadanie nie jem śniadania
kupuję tę książkę nie kupuję tej książki
podnosi słuchawkę nie podnosi słuchawki
I POZOR
UWAGA
- záporná částice nie se v polském jazyce píše zvláší před

příslušným slovesem (nie chcę, nie mieszka);
1. D o p l ň t e správné tvary podstatných jmen. (Proszę wstawić

p o p r a w n e f o r m y rzeczowników.)
a) Czy mogę rozmawiać z (pan Marek Kowal) ?
b) Czy mogę rozmawiać z (pani Bożena) ?
c) Czy mogę rozmawiać z (pan profesor Bik) ?
d) Przepraszam, czy pan jest (nowy lektor) ?
e) Przepraszam, czy pani jest (Czeszka) ?
2. Doplňte správné tvary sloves. (Proszę wstawić poprawne

formy czasowników.)
171 '-i-''
a) (Przepraszać) gdzie oni (mieszkać) 9
b) Czy pani (mówić) p o francusku?

c) D o kogo (ty - dzwonić) ?
ł
d) Dlaczego wy ( r o z m a w i a ć ) P2 i.".
e) Halo!! Halo!! Nic nie (słyszeć) .T.^....!!
0 Czy (ja ~ móc) W/X... rozmawiać z Piotrem?
g) Ewa (zamawiać) ' V . í . l r o z m o w ę międzymiastową.
h) (My - przyjść) Wieczorem.
3. Napište slovy uvedená čísla. (Podane liczebniki proszę napisać

słowami.)
a) Proszę 22-04
b) Proszę Londyn 76-59-36
c) Z a m a w i a m Pragę 45-78-24
• •
d) Proszę wewnętrzny 24-98 . . . . . . C - : i . . <"

o
e) Jaki jest pana n u m e r telefonu? - 47-10-46
0 M ó j numer telefonu jest 82-93-11
4. Z uvedených slov sestavte věty. (Z rozsypanych wyrazów

proszę złożyć zdania.)
Vzor: z Pragi Czech być - Jestem Czechem z Pragi.
a) tu czy mieszkać przepraszać pan N.?

b) się Jan nazywać Kowalski.
c) być (bud. čas) Ewa kiedy? ' •1 '}
d) u co ciebie słychać? ' ' '
}
e) szkodzić nie nic. " /•'• »-* -'a' ^ -
/ ^ n KONTROLNÍ CVIČENÍ
^ĆWICZENIA KONTROLNE
1. D o p l ň t e správné tvary sloves a podstatných jmen. (Proszę

wstawić p o p r a w n e formy czasowników i rzeczowników.)
a) Pan Jan (dzwonić) d o Piotra.

b) Piotr (być) (kolega) pana Jana.
c) Piotr Olszewski (pracować) na Uniwersytecie w Pra-
dze, ale teraz on (mieszkać) w Krakowie.
d) Pan Jan (mieć) r..'.•'.. w Krakowie dużo kolegów i koleżanek.
e) Ewa ( b y ć ) ) . « / . . (lektorka) kv.:<". j ę z y k a czeskiego, a Marek
(pracować)-IC::',: w Instytucie Polonijnym.
f) Pan Jankowski (być) li.'.."". (Polak) M"!^*.
g) Zbigniew i A n n a (mieszkać) w Pradze.
2. Kolik to je? (Ile to jest?)
28 + 19 = ... r i 27 + 64
35 — 14 = ... 36 + 57
73 + 13 = ... • 94-24
87 - 16 = ...- 42 - 1 7
96 + 78 = . . ' / / ' 132 + 65
161 - 11 = ... 129 - 18
3. Jaké je vaše telefonní číslo? (Jaki jest Pani/Pana numer

telefonu?)
4. Přeložte d o polského jazyka. (Proszę przetłumaczyć na język

polski.)
a) D o b r ý den. Mohl bych mluvit s M a r k e m Novákem?

b) K d o volá?
c) M á m pro něho důležitý vzkaz.
d) Jak se máš U j d e to.
e) Prosím, univerzita.
0 Počkejte, hned vás spojím.
g) T o je omyl.
h) Nic se nestalo. N a shledanou.
— — í - r ) ' " • f
[t, .
^DOPLŇUJÍCÍ TEXT
J A C Y SĄ P O L A C Y ?
DZIEWCZĘTA O DZIEWCZĘTACH
Polskie dziewczyny są... właśnie, jakie? Jak je widzą cudzo-

ziemki, koleżanki z sali wykładowej i wspólnego pokoju w akade-
miku? Czym różnią się od swoich rówieśniczek innych n a r o d o -
wości?
Zadaliśmy te pytania kilku zagranicznym s t u d e n t k o m .
A.W. (USA) - romanistyka:
Sądzę, że Polki bardzo się różnią od swoich rówieśniczek w USA.

Są bardziej tówdfiýskle, bezpośrednie, mają lepszy gust, potrafią się
ciekawiej ubrać. (...)
Wiele myślą i mówią o wielkiej miłości, chętnie zwierzają się
przyjaciółkom ze swych przeżyć. Często plotkują, co jest zapewne dużą
wadą - tym niemniej potrafią być bardzo koleżeńskie, dają się lubić.
I.B. (Kanada) - historia sztuki:
Odnoszę wrażenie, że polskie studentki mają kompleks niższosci

wobec cudzoziemek. Zauważyłam też, że Polki są bardzo nerwowe
i często histeryzują przed egzaminem. Każda twierdzi, że nic nie
umie, a później zbiera same czwórki i piątki.
K.P. (Słowacja) - historia sztuki:
Polki są bardzo ceremonialne, mniej bezpośrednie u' sposobie

bycia niż Słowaczki.
E.P. (Grecja) - archeologia:
Polki są spokojniejsze niż Greczynki, mniej impulsywne. (...)

Zauważyłam też, że w rodzinach moich polskich koleżanek panuje
zupełnie inny system wychowania. Grecy są bardziej wymagający
wobec swoich córek, stąd też, być może, jesteśmy lepiej przygoto-
wane do praktycznego życia. Polskie dziewczęta są nu ogól mniej
gospodarne i zaradne tv sprawach codziennych, a także bardziej
rozrzutne niż Greczynki.
(B. Rudzka: Wśród Polaków:

Część II. K U L , Lublin 1988,
s. 33-34)
• t.. 4. LEKCE
(Lekcja czwarta)
JAK TAM DOJSC?
® ÚVODNÍ TEXT
TEKST WSTĘPNY
P R Z E P R A S Z A M , G D Z I E JEST...?
Ola N o v a k o w a dostała stypendium na Uniwersytecie Jagiel-

lońskim w Krakowie. Właśnie przyjechała d o K r a k o w a i musi iść
d o sekretariatu filologii polskiej na ulicę Gołębią.
Przepraszam panią,
gdzie jest ulica Gołębia?
Przykro mi, ale nic
wiem. Nic jestem stąd.
Przepraszam, a może
pan wie, gdzie jest ulica
Gołębia?
Ulica Gołębia? Oczywiś-
cie, że wiem. Ale to jest
dość daleko. Musi pani
jechać a u t o b u s e m 173.
Tu za rogiem jest przy-
stanek.
A na którym przystanku
m a m wysiąść?
Chwileczkę, zaraz poli-
czę... C h y b a na trzecim,
tak, na pewno na trzecim i tam proszę jeszcze raz zapytać
o drogę.
- Dziękuję p a n u bardzo.
- Ależ nic ma za co.
/
Ola jedzie autobusem 173 i wysiada na trzecim przystanku.

Jest j u ż blisko centrum.
- Przepraszam, jak dojść na ulicę Gołębią?

- Proszę iść cały czas prosto i skręcić w pierwszą ulicę w lewo.
- Czy to daleko?
- Ale skąd! Piechotą... 5, no może 7 minut.
- Dziękuję pani. D o widzenia.
- D o widzenia.
Rzeczywiście, kilka minut później Ola jest j u ż w sekretariacie

filologii polskiej na ulicy Gołębiej.
Słowniczek
dostać, -nę, -niesz dostat, ziskat

stypendium (n; v j. ć. stipendium
ncsklonnć)
uniwersytet, -u (m) univerzita
właśnie právě
przyjechać, -jadę, -jedziesz přijet
sekretariat, -u (m) sekretariát
filologia, -ii ( 0 filologie
ulica, -y ( 0 ulice
gołąb, -lębia (m) holub
gołębi holubi
ale ale, avšak, leč
wiedzieć, wiem, wiesz vědět, znát
stąd odtud
oczywiście samozřejmě, ovšem, zajisté
dość dost
daleko daleko
jechać, jadę, jedziesz jet
autobus, -u (m) autobus
tu
za (předložka zde se 7. p.)
zde, tu
za
f
róg, rogu (m) roh
przystanek, -nku (m) zastávka, stanice \
wysiąść, -siądę, -siądziesz vystoupit
chwileczkę moment, okamžik
zaraz ihned
policzyć, -ę, -ysz spočítat
tak ano
zapytać, -am, -asz zeptat se, otázat se
droga, -i ( 0 cesta
ależ (zesílená částice) ale (ve významu částice citoslovečné)
wysiadać, -am, -asz vystupovat
blisko blizko
centrum (n; v j. ć. nesklonnć) centrum, střed
jak jak
dojść, -jdę, -jdziesz dojit
cały celý
czas, -u (m) čas, doba
prosto rovně
skręcić, -cę, -cisz odbočit, zahnout
w lewo vlevo
w prawo vpravo
piechotą pěšky
no no, nu
minuta, -y ( 0 minuta
rzeczywiście skutečně, opravdu
kilka, -u několik
Jak tam dojść? Jak se tam dostanu?

Przepraszam panią, ... Promiňte, (prosím vás) ...
Przykro mi. Je mi líto.
Przepraszam, a może pan wic, ... Promiňte, nevíte, ...
T a m proszę jeszcze raz zapytać T a m se ještě j e d n o u zeptejte na cestu.
o drogę.
Ależ nic ma za co. Ale nemáte zač.
Przepraszam, jak dojść na ulicę G.? Promiňte, jak se dostanu d o G. ulice?
Proszę skręcić w pierwszą ulicę Zahněte d o první ulice nalevo.
w lewo.
Ale skąd! Ale kdepak!
Cvičení
(Ćwiczenia)
1. Jak to można powiedzieć w P a n i / P a n a języku?
a) Przykro mi.
b) Proszę skręcić w pierwszą ulicę w lewo.
c) Proszę jeszcze raz zapytać o drogę.
d) Jak dojść na ulicę Gołębią?
e) Proszę iść cały czas prosto.
0 Ale skąd!
2. T a k czy nie? Proszę odpowiedzieć całym zdaniem.
a) Ola wic, gdzie jest ulica Gołębia.

b) Ola muś'i jechać t r a m w a j e m .
c) Ola wysiada na drugim przystanku.
d) Ola musi skręcić w drugą ulicę w lewo.
e) Na ulicę Gołębią trzeba iść 20 minut piechotą.
KONVERZACE
KONWERSACJA
SZUKAMY COLLEGIUM MAIUS
Po południu Ola ma trochę wolnego czasu i chciałaby

zobaczyć M u z e u m Uniwersytetu Jagiellońskiego, Collegium
Maius, które jest na Jagiellońskiej.
I. N a ulicy
- Przepraszam, gdzie jest ulica Jagiellońska?

- O, to dość daleko.
- A jak tam dojechać?
- Najlepiej ósemką, tu niedaleko po prawej stronie jest przy-
stanek.
- A gdzie m a m wysiąść?
- Przy filharmonii, na szóstym przystanku.
- Dziękuję, d o widzenia.
- D o widzenia.
Słowniczek
południe, -nia (n) 1. poledne

2. jih
trochę trochu, trošku
wolny volný
uvidět, spatřit; zde: vidět,
zobaczyć, -ę, -ysz prohlédnout si
který
który nejlépe
najlepiej (3. stupeň k dobrze) osmička (zde: tramvaj)
ósemka nedaleko, blizko
niedaleko pravý
prawy strana
strona, -y (f) u
przy (předložka s 6. p.) filharmonie; zde: budova filharmonie
filharmonia, -ii ( 0
Ola ma trochę wolnego czasu. Ola má chvilku č a s / / m á trochu

času.
O, to dość daleko, T o jc dost daleko,
po prawej stronie napravo, na pravé straně
II. W t r a m w a j u
- Przepraszam, czy może mi pani skasować bilet?

- Proszę.
- Dziękuję pani.
6 Cry Oechów jes( Ir«ch7

Słownic7.ck
tramwaj, -u (m) tramvaj

skasować, -suję, -sujcsz zde: označit si jízdenku
bilet, -u (m) listek
skasować bilet označit si jízdenku (v městských

dopravních prostředcích)
Przepraszam, czy może mi pani Promiňte, můžete mi...
(pan)...
III. Z n o w u na ulicy
Przepraszam p a n a , gdzie jest

ulica Jagiellońska?
Jagiellońska, Jagiellońska...
Proszę iść prosto i skręcić
w pierwszą ulicę w lewo, iść
t
znowu prosto i skręcić w pier-
wszą ulicę w p r a w o .
Chwileczkę, najpierw prosto,
potem w lewo, a potem w pra-
wo?
Właśnie tak.
Dziękuję panu.
Drobiazg.
Słowniczek
znowu znovu, opět

potem potom
drobiazg, -u (m) maličkost
IV. Gdzie jest...?
DALEKO
BLISKO
w L E£ W O Q - • Q W PRAWO
/ p x S L O V N Í ZÁSOBA
SŁOWNICTWO
1. P O J M E N O V Á N Í BAREV
(NAZWY KOLORÓW)
kolor: barva:
niebieski svčtlcmodrý
granatowy tmavčmodrý
czerwony červený; rudý
biały bílý
żółty žlutý
czarny černý
zielony zelený
różowy růžový
pomarańczowy oranžový
szary šedý
fioletowy fialový
brązowy hnědý
2. Ř A D O V É ČÍSLOVKY
(LICZEBNIKI P O R Z Ą D K O W E )
1. pierwszy 11. jedenasty 30. trzydziesty

2. drugi 12. dwunasty 40. czterdziesty
3. .trzeci 13. trzynasty 50. pięćdziesiąty
4. czwarty 14. czternasty 60. sześćdziesiąty
5. piąty 15. piętnasty 70. siedemdziesiąty
6. szósty 16. szesnasty 80. osiemdziesiąty
7. 'siódmy 17. siedemnasty 90. dziewięćdziesiąty
8. ósmy 18. osiemnasty 100. setny
9. dziewiąty 19. dziewiętnasty
10. dziesiąty 20. dwudziesty
Ř a d o v é číslovky se skloňují j a k o přídavná j m é n a .
ĆWICZENIA SYTUACYJNE
1. Proszę odegrać scenki z cyklu „ S z u k a m y Collegium Maius'
2. Proszę uzupełnić poniższe dialogi.

a) - Przepraszam, jest ?
- Czy to daleko?
- piechotą.
- Dziękuję.
•
b) - Przepraszam, jak ,V>.'*ř. d o dworca?
- Proszę jechać ?""!.*.".''. n u m e r .<?.?..
i:ritt-rt tur-, i—<«a •
- A na ...i'..... m a m wysiąść?
- . .. f.1.'.'... . V í . í . ' . ( v
- Dziękuję p a n u . A
_ Jt-ftnfijif /mu' - i fit
c) - Przepraszam, banku?
- Proszę iść i potem w ulicę
prawo.
- Przepraszam, w którą?
d) - Przepraszam, czy ten czerwony budynek to poczta?

- Nie, skąd.
- A gdzie tu jest poczta? , ,
- Proszę iść cały prosto, a potem w
Poczta jest )Mt; lewej .úKV.V; i N
Ćwiczenia z planem K r a k o w a .
- student (S 1) pyta o drogę na Wawel, S 2 tłumaczy;

- S 1 jest na R y n k u i nie wie jak dojść d o placu Matejki,
S 2 zapytany mówi, że nie wie, tłumaczy S 3;
- S 1 jest na ulicy Krupniczej i chce dojść na Rynek,
S 2 tłumaczy;
- S 1 jest na Placu D o m i n i k a ń s k i m , pyta S 2 o drogę d o
dworca. S 2 mówi, że to daleko, i że trzeba jechać t r a m -
wajem nr 2. S 1 pyta kiedy wysiąść. S 2 o d p o w i a d a , że na
trzecim przystanku;
- S 1 chce znaleźć drogę na R o n d o G r u n w a l d z k i e , pyta S 2.
S 2 nic wie. S 3 tłumaczy, że to daleko, że trzeba jechać
albo t r a m w a j e m , albo a u t o b u s e m .
© GRAMATYKA
GRAMATIKA
I. J M É N A
(IMIONA)
1.1. P O D S T A T N Á J M É N A
(RZECZOWNIKI)
1.1.1. Samohláskové změny

(Altcrnacjc samogłoskowe)
V polském jazyce dochází při skloňování podstatných j m e n

velmi často ke střídáni samohlásek v kmeni d a n é h o slova.
Přehled nejčastčjších změn:
altcrnacjc samogłoskowe przykłady
c//0' dzień - (bez) dnia, lew - (bez) Iwa

0//e o k n o - (bez) okicn, matka - (bez)
matek
a//c las - (w) lesie, miasto - (w)
mieście
o//ó koło - (bez) kół, noga - (bez) nóg
ó//o wóz - (bez) wozu, sól - (bez) soli
0//C czoło - (na) czele, anioł - (o) aniele
ą//ę mąż - (bez) męża, ząb - (bez) zęba
ę//ą ręka - (bez) rąk, święto - (bez)
świąt
Ó//0//C kościół - (bez) kościoła -
(w) kościele
A Poznámka:
1
Symbol O označuje nulové zastoupení hlásky.
1.1.2. Podstatná jména - 6. p. j. č.
(Rzeczowniki - miejscownik 1. p.)
Deklinacja
Rodzaj rzcczow. twardotematowe rzcczow. miękkotematowe
końcówka przykłady końcówka przykłady
miękka// - o bracie, - o gościu,

stward. lektorze, psie, koniu, deszczu,
spółgl. autobusie, pokoju,
+ -e - o mieście, -u - o słońcu,
męski lecie, oknie mieszkaniu
+
k, g, ch - o Polaku,
nijaki
+ -u Czechu, brzegu;
- o jablku
- o panu, synu,
-u! domu
miękka // - o kobiecie, - o babci,

stward. siostrze, -i/-y ziemi, ulicy,
żeński
walizce, młodzieży,
+ -c matce pani
(PRZYMIOTNIKI - MIEJSCOWNIK 1. p.)
Rodzaj Końcówka Przykłady
męski w wysokim hotelu

+ -im/-ym o dobrym studencie
nijaki na starym mieście
o pięknej kobiecie
żeński -cj
na długiej ulicy
1.3. P Ř E D L O Ž K Y U Ž Í V A N É S 6. P Á D E M
(PRZYIMKI UŻYWANE W MIEJSCOWNIKU)
Předložky a příklady jejich Ekvivalenty v českém jazyce

obtížnějšího užiti
w//we v
na na, v
być na emeryturze být v d ů c h o d u
przy při, u, vedle
siedzieć przy stole sedčt u stolu
o o
po po, pro
mówić po polsku hovořit polsky
po swojemu po svém
1.4. S K L O Ň O V Á N Í P O D S T A T N Ý C H JMEN
Z A K O N Č E N Ý C H N A -um
(ODMIANA RZECZOWNIKÓW
Z A K O Ń C Z O N Y C H N A -um)
P o d s t a t n á j m é n a z a k o n č e n á na - u m v 1. p. j. č. náleží ke
j m é n ů m r o d u středního a jsou v polštině v jednotném čísle
nesklonná.
* c e n t r u m - bez c e n t r u m , w c e n t r u m
stypendium - o stypendium, ze stypendium
V množném čísle mají tato p o d s t a t n á j m é n a v 2. p.
zakončení stejné j a k o některá p o d s t a t n á j m é n a rodu m u ž s k é h o
-ów. Ostatní tvary jsou s h o d n é s tvary podstatných jmen rodu
středního.
* centra - bez centrów, w centrach
stypendia - bez stypendiów, ze stypendiami
2. S L O V E S A
(CZASOWNIKI)
2.1. K O N J U G A Č N Í T Y P -am, -asz: P R Z E P R A S Z A Ć

( T Y P K O N I U G A C Y J N Y -am, -asz)
Osoba Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. przeprasz -a -m przeprasz -a -my
2. przcprasz -a -sz przcprasz -a -cie
3. przeprasz -a przeprasz -a -ją
Podle t o h o t o k o n j u g a č n í h o typu se časují slovesa, která mají

kmen přítomný zakončený na s a m o h l á s k u -a:
* mieszkać, znać, nazywać się, spotkać.
2.2. K O N J U G A Č N Í T Y P -em, -esz: W I D Z I E Ć

( T Y P K O N I U G A C Y J N Y -cm, -esz)
Osoba Liczba pojedyncza Liczba mnoga
wi -e -m wi -e -my
1.
utni -e -m umi -e -my
wi -c -sz wi -e -cie
2.
umi -e -sz umi -e -cie
wi^-e wi -e -dz -ą
3.
umi -e ! umi -e -j -ą
Podle t o h o t o k o n j u g a č n í h o typu se časují slovesa, která mají

kmen přítomný zakončený na samohlásku -e:
* jeść: ( j a ) j e m > (ty) jesz, •••» (oni) jedzą
rozumieć: (ja) rozumiem, (ty) rozumiesz, ... (oni) rozu-
mieją
3. P Ř Í S L O V C E - Z P Ů S O B Y N E J Č A S T Ě J Š Í H O T V O Ř E N Í
(PRZYSŁÓWKI - NAJCZĘSTSZE SPOSOBY
TWORZENIA)
Sposób przysłówek
Przymiotnik
tworzenia + ekwiwalent czeski
mały mało (málo)

-o
daleki daleko (daleko)
lewy na lewo (nalevo)

na + -o
prawy na prawo (napravo)
dobry dobrze (dobře)

-c
piękny pięknie (pěkně, hezky)
czeski po czesku (česky)

polski po + -u po polsku (polsky)
miejski po miejsku (městsky)
bliski z bliska (zblizka)

z + -a
daleki z daleka (zdaleka)
/^GRAMATICKÁ CVIČENÍ
^ĆWICZENIA GRAMATYCZNE
1. Proszę wstawić p o p r a w n e f o r m y czasownika.
a j ( j a ~ musieć) ii jechać d o d o m u .
b) Czy oni (wiedzieć) , gdzie jest Wawel?
c) Czy może mi pani (skasować) ..V. bilet?
d) (my - wysiadać) .:.<Vr:.. na piątym przystanku.
e) Nie (ty - znać) .'/.. Krakowa??!!
0 Gdzie on teraz (iść) ....'.>/...1
g) Gdzie (ty - mieszkać) . . . . . . . . . ?
h) Oni (jeść) . J c h l e b z masłem.
i) (ja - nazywać się) Piotrowska.
j) Oni (nie umieć) po polsku.
k) (ja - przepraszać) . . . . . . . . .
1) Czy (wy - znać) !:":.Y.\ naszą nową lcktorkę?
2. Proszę zamienić według wzoru.

0
Wzór: Jadę autobusem. Jestem w autobusie.
a) Jadę tramwajem. Jestem w

b) Jadę pociągiem V f i ( . ; v ,
pospiesznym. Jestem w
1 *
c) Jadę taksówką. Jestem w ...:....:.'..
. -i * •
d) Lecę samolotem. Jestem w
e) Jadę do Warszawy. Jestem w
f) Jadę do miasta. Jestem w .'..'./..'
3. Z dialogów lekcji 2, 3, 4 proszę wypisać wszystkie rzeczowniki

(bez nazw własnych) i utworzyć ich miejscownik i narzędnik
P- IPM// r >itii<" rtvui'. i
;< ft
Ł. £ t'/ f '
4. Proszę uzupełnić tekst.
a) Beata jest (studentka)

b) Ona (mieszkać) .>.•/ w (Bratysława) . . . . : ! . . . . . . , ale
teraz (być) w (Warszawa)
c) Beata (chcieć) . ' . . . . . z o b a c z y ć Z a m e k Królewski i Ła-
zienki, ale o n a nie (znać) drogi i nie (wiedzieć)
. . i . ! . . . . , czy jechać (autobus) ....' , czy ( t r a m w a j ) . ; . . . . : . . ,
czy iść (piechota) ..." . ,
d) Z a m e k Królewski nie (być) ..•.'..:?.. daleko.
e) T r z e b a iść f , p o t e m skręcić w 7ý. , a potem
jeszcze raz w 7?.
0 Łazienki (być) bardzo d a l e k o i Beata (musieć)
jechać ( a u t o b u s pośpieszny) wysiąść na
(piąty przystanek)
5. Proszę wstawić p o p r a w n e formy wyrazów w nawiasach.
a) J a d ę (niebieski t r a m w a j )
b) Idę (szeroka ulica)
c) W y s i a d a m na (*4 przystanek)
d) Jestem w (sekretariat) ' 't
filologii polskiej.
e) Po (lewa strona) .'.'..V/H.v,.';'.^ jest dworzec.
Q W s i a d a m na ( d i c a Jagiellońska)
^KONTROLNÍ CVIČENÍ
ĆWICZENIA KONTROLNE
1. Proszę wytłumaczyć Pani/Pana koleżance/koledze, jak

dojść/dojechać d o P a n i / P a n a mieszkania.
\\
2. Proszę wytłumaczyć, gdzie jest:
- najbliższa poczta;
- najbliższy szpital;
- najbliższy park;
- najbliższy teatr;
- najbliższy dworzec kolejowy.
3. Proszę przetłumaczyć na język polski.
a) Promiňte, nevite, kde je Holubí ulicc?

b) Je mi líto, ale nejsem o d t u d .
c) Je to daleko?
d) Ale kdepak. Pěšky několik minut.
e) Vystupte u filharmonie.
f) Jděte pořád rovně.
g) Zahněte d o první ulicc vpravo.
h) Odpoledne m á m chvilku čas.
4. C o one mówią?
DOPLŇUJÍCÍ TEXT
UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI
D n i a 12 m a j a 1364 r. król Kazimierz Wielki założył w K r a k o -

wie pierwszy polski uniwersytet - drugi p o Pradze w Europie
Środkowej. O d n o w i o n y w 1400 r. przez króla Władysława
Jagiełłę, rozpoczął trwającą d o dziś ożywioną działalność n a u k o -
wą i dydaktyczną. A u t o r y t e t uczelni i jej sława znane były w całej
Europie. Z d o b y w a ł o tu wiedzę wiciu wybitnych ludzi polskiej
nauki, kultury, polityki, tu m. in. studiował w latach 1491-1495
Mikołaj Kopernik.
D o dziś nie wiemy, gdzie z n a j d o w a ł a się najstarsza siedziba
uniwersytecka - na Wawelu, czy w okolicach ratusza na Kazimie-
rzu? W 1400 r. król Władysław Jagiełło z zapisu królowej Jadwigi
zakupił za 600 grzywien na potrzeby królewskiej akademii plac
i d o m y na rogu obecnych ulic Św. A n n y i Jagiellońskiej.
P o c z ą t k o w o uniwersytet składał się z trzech wydziałów: pra-
wa, medycyny i filozofii; wkrótce doszedł wydział czwarty - teo-
logii. D o b r a sława uczelni przyciągała s t u d e n t ó w również i z za-
granicy - w XV wieku prawie 50 proc. studentów to przybysze
z obcych k r a j ó w . Uczelni zaczęło być ciasno w dotychczasowym
g m a c h u , dlatego też XV wiek to okres p r z e b u d o w y i r o z b u d o w y
akademii. Powstał gmach o a r k a d o w y m dziedzińcu, w k t ó r y m
sale wykładowe znajdowały się na parterze, a mieszkania profeso-
rów - na piętrze.
W XVI wieku wykładów słuchało 9600 studentów; e p o k a
renesansu sprzyjała rozwojowi nauki. W okresie k o n t r r e f o r m a c j i
d o K r a k o w a przybyli jezuici z zadaniem zorganizowania k o n -
kurencyjnej uczelni dla uniwersytetu. M i m o iż uniwersytet wy-
szedł z tej rywalizacji zwycięsko, to j e d n a k poziom się obniżył
i zaczął akademii grozić upadek.
Najcięższe lata w swej p o n a d 600-letniej historii prze-
żył U n i w e r s y t e t Jagielloński w czasie okupacji hitlerowskiej.
6 listopada 1939 r. pod pozorem rozpoczęcia roku akademic-
kiego, okupanci ściągnęli na konferencję w uniwersytecie więk-
szość pracowników naukowych, także z Akademii Górniczej.
Przybyło ich 183. Najpierw ich brutalnie pobito, a potem wysłano
d o obozów koncentracyjnych, gdzie zginęło 30 wybitnych uczo-
nych. Uniwersytet został oficjalnie zamknięty, j e d n a k m i m o
niesłychanego terroru działał w konspiracji nadal.
(J. Adamczewski. Ilustrowany

przewodnik po Krakowie,
s. 121-122)
5. LEKCE
(Lekcja piąta)
KŁOPOTY Z REZERWACJĄ
ÚVODNÍ TEXT
TEKST WSTĘPNY
rti
W HOTELU
W hotelu „ C r a c o v i a " dzwoni telefon.

- Hotel „ C r a c o v i a " , słucham
- Dzień d o b r y pani, chciałabym zarezerwować p o k ó j . . .
- W j a k i m terminie?
- Od szesnastego lipca d o dwudziestego pierwszego lipca.
- P o k ó j jedno- czy d w u o s o b o w y ?
- J e d n o o s o b o w y , ale proszę koniecznie z telefonem.
- Pani nazwisko?
- Joanna Morska.
- Przyjęłam rezerwację.
- Dziękuję pani serdecznie.
Kilka dni później.

- Hotel „ C r a c o v i a " , słucham.
- Dzień d o b r y pani. Moje nazwisko Morska. Dzwonię
w sprawie rezerwacji.
- Słucham panią.
- Proszę pani, chciałabym zmienić termin rezerwacji. K o n -
ferencja zaczyna się wcześniej, więc muszę być w K r a k o w i e
od trzynastego d o dziewiętnastego lipca.
7 Ciry OrchAw je«l irrrch?

- Z a r a z sprawdzę... trzynasty... trzynasty... Przykro mi, ale
w tym terminie nie m a m y j u ż wolnych pokoi.
- Naprawdę?! T o fatalnie...
Może pani spróbuje zadzwonić d o motelu , , W a n d a " . Być
może oni d y s p o n u j ą jeszcze wolnymi pokojami w drugiej
dekadzie lipca.
- Dziękuję pani bardzo za radę. D o widzenia.
- D o widzenia.
Pani J o a n n a dzwoni d o motelu „ W a n d a " .

- Motel „ W a n d a " , słucham.
- Dzień dobry. Chciałabym zarezerwować p o k ó j w terminie
od 13 d o 19. • .. i-V /^
- Od 13 d o 19...??
- Tak.
- M a m y jeszcze jeden wolny pokój. Niestety jest to p o k ó j bez
telefonu. Czy to pani o d p o w i a d a ?
- N o cóż. Niech będzie.
- Pani nazwisko?
- Morska. J o a n n a Morska.
- Dziękuję. T o wszystko. Oczekujemy pani trzynastego lipca.
- Dziękuję, d o widzenia.
• >f ż f s . •/ -v * ' ' W
. . , 13.07.19.. w motelu „ W a n d a " .
" .ł
- Dzień dobry.
- Dzień dobry, słucham pa-
nią.
- Moje nazwisko Morska.
J o a n n a M o r s k a . M a m tu
zarezerwowany pokój.
- Chwileczkę, zaraz spraw-
dzę... T a k , p o k ó j numer
7>21. Pawilon numer trzy,
; p o k ó j na trzecim piętrze
po prawej stronie. T u jest
klucz.
CS* \)l"
- Dziękuję.
- Życzymy miłego pobytu.
Słowniczek
kłopot, -u (m) starost, nesnáz

rezerwacja, -i ( 0 rezervace (místa)
hotel, -u (m) hotel
zarezerwować, -wuję, -wujcsz rezervovat
w (předložka zde v 6. p.) v, ve
jaki jaký, který
termin, -u (m) termín (časový)
od (předložka s 2. p.) od, ode
do (předložka s 2. p.) do, k, na
jednoosobowy jednolůžkový
dwuosobowy dvoulůžkový
koniecznie nutně, nezbytně
serdecznie upřímně
dzień, dnia (m) den
sprawa, -y ( 0 věc, záležitost
zmienić, -ę, -isz změnit
konferencja, -i ( 0 konference, porada
zaczyna się (užívá se ve 3. os. j. začína
a mn. ć.)
wcześniej (2. stupeň od wcześnie) dříve
więc tudíž
sprawdzić, -dzę, -dzisz ověřit, zkontrolovat
naprawdę opravdu, skutečně
fatalnie velmi špatně, hrozně
spróbować, -buję, -bujesz zkusit
motel, -u (m) motel
dysponować, -nuję, -nujesz disponovat, mít
dekada, -y ( 0 dekáda
rada, -y ( 0 rada
niestety bohužel
bez (předložka s 2. p.) bez
odpowiadać, -am, -asz vyhovovat, hodit sc
cóż, czegóż což
niech nccht. at
wszystek všechen
oczekiwać, -kuję, -kujesz očekávat (koho, co)
(kogo, czego)
pavilon, -u (m) pavilón
piętro, -a (n) patro, poschodí
klucz, -a (m) klíč
życzyć, -ę, -ysz (komu, czego) přát (někomu, něco)
miły. milý, příjemný
pobyt, -u (m) pobyt
Pokój jedno- czy dwuosobowy? (Přejete si) jedno- nebo dvoulůžkový

pokoj?
Jednoosobowy, ale proszę koniecznie Jednolůžkový, ale potřebuji nutně
z telefonem. s telefonem.
Dzwonię w sprawie rezerwacji. Telefonuji v záležitosti//ve věci re-
zervace.//Telefonuji kvůli rezer-
vaci.
T o fatalnie. T o je hrozné.
Może pani spróbuje zadzwonić d o . . . Z k u s t e / / M o h l a byste zkusit zatelefo-
novat d o . . .
Być może oni dysponują... Možná oni mají...
Czy to pani odpowiada? Vyhovuje vám to?
N o cóż. Niech będzie. N o c o ž . / / N o co mám dělat.
Tak tedy d o b ř e / / d o b r á .
Dzień dobry, słucham panią. Dobrý den, p r o s í m / / č í m m o h u
sloužit II posloužit.
Życzymy miłego pobytu. Přejeme vám příjemný pobyt.
Cvičení
(Ćwiczenia)
1. Tak czy nie? Proszę odpowiedzieć całym zdaniem.
a) Pani J o a n n a chciałaby zarezerwować p o k ó j z telefonem.

b) Hotel „ C r a c o v i a " ma wolne pokoje w terminie od 13 d o
19 lipca.
c) Motel „ W a n d a " ma wolny pokój.
d) Pokój w Motelu „ W a n d a " o d p o w i a d a pani Joannie.
e) P o k ó j pani J o a n n y jest w pawilonie po lewej stronie.
2. Jak to można powiedzieć w Pani/Pana języku?
a) Chciałabym zarezerwować j e d n o o s o b o w y p o k ó j w ter-

minie od 13 d o 19 lipca.
b) Może pani spróbuje zadzwonić d o motelu.
c) Być może oni d y s p o n u j ą jeszcze wolnymi pokojami.
d) N o cóż. Niech będzie. j
e) Czy to pani o d p o w i a d a ?
0 Życzymy miłego pobytu.
g) Dzwonię w sprawie rezerwacji.
h) Konferencja zaczyna się wcześniej.
^KONVERZACE
^KONWERSACJA
W MOTELU „WANDA11
I. W recepcji.
Recepcjonista - Słucham pana.

Pan I - Przepraszam, czy są jeszcze na dzisiaj wolne
pokoje?
Recepcjonista - Przykro mi, ale nic.
Pan II - Dzień dobry. Moje nazwisko Olek Popov. M a m
tu zarezerwowany pokój.
Recepcjonista - Chwileczkę... Pan P o p o v . . . T a k , p o k ó j 257.
Proszę tu jest klucz.
Pan II - Dziękuję.
Recepcjonista - Życzę panu miłego p o b y t u .
Słowniczek
recepcja, -i ( 0 recepce
recepcjonista, -y (m) recepční (muž)
dzisiaj dnes, dneska
II. Następnego dnia.
Popov - Dzień dobry. Czy jest dla mnie j a k a ś korespon-

dencja?
Recepcjonista - Nie proszę pana, nic ma.
Popov < - Dziękuję.
Słowniczek
następny následný, následující

dla (předložka s 2. p.) pro
mnie (2. p. od zájmeně ja) mč. mne
jakiś nějaký
korespondencja, -i ( 0 korespondence
Czy jest dla mnie jakaś korespon- Mám nějakou korespondenci//poš-

deneja? tu?
Nic proszę pana, nic nia. Ne, nemáte.
III. Wieczorem.
I
Popov - Przepraszam, w którym pokoju mieszka pani
Joanna Morska?
Recepcjonista - Pani Morska mieszka w pokoju 327.
Popov - A czy pani M o r s k a jest w tej chwili?
Recepcjonista - Z a r a z sprawdzę... Niestety, nic ma jej.
Popov - Dziękuję.
Słowniczek
chwila, -i ( 0 chvíle, okamžik, moment

A czy pani M. jest w tej chwili? A je pani M. nyní zde?

Niestety, nic ma jej. Bohužel není.
ty I N F O R M A C E
INFORMACJE
F o r m y trybu przypuszczającego ( p o d m i ň o v a c i h o způsobu) są

uważane za bardziej grzeczne niż formy czasu teraźniejszego
trybu o z n a j m u j ą c e g o ( o z n a m o v a c í h o způsobu) i dlatego częściej
niż:
Chcę zarezerwować pokój. (Chci rezervovat pokoj.)
mówimy p o polsku:
Chciałbym //chciałabym zarezerwować pokój. (Chtěl / / c h t ě l a bych
rezervovat pokoj.)
SLOVNÍ ZÁSOBA
SŁOWNICTWO
1. KALENDÁŘ
(KALENDARZ)
1.1. M Ě S Í C
(MIESIĄC)
I styczeń V maj IX wrzesień

II luty VI czerwiec X październik
III marzec VII lipiec XI listopad
IV kwiecień VIII sierpień XII grudzień
1.2. T Ý D E N
(TYDZIEŃ)
< GRUDZIEŃ
1 poniedziałek Eligiusza, Mariana, Natalii
2 wtorek Aurelii, Balbiny, Pauliny
3 środa Franciszka, Ksawcrcgo
4 czwartek Barbary, Bernarda, Piotra
5 piątek Kryspiny, Krystyny, Sabiny
6 sobota Emiliana, Jaremy, Mikołaja
7 niedziela Ambrożego, Marcina
1.3. KOLIKÁTÉHO J E DNES?

(KTÓRY J E S T DZISIAJ DZIEŃ?)
02.12 3
(jest) drugi grudnia
T
liczebnik porządkowy
T
nazwa miesiąca
r. męskiego w M. 1. p. 4- w D. 1. p.
23.09 l
I .
(jest) dwudziesty trzeci września
1.4. KDY?
(KIEDY?)
. pojutrze
Jutro
dziś
. wczoraj'
przedwczoraj'
przedtem teraz -» potem
A Poznámky:
1
Za řadovými číslovkami se většinou v polštině tečka nepiše. Piše se pouze
tam, kde by mohlo dojit k omylu - např. u data se tečka píše po číslici
označující den. Po číslici označující měsíc se píše pouze tehdy, jestliže
následuje číslice označující rok, např. 12.08, 12.08.1999 aj.
2
V polských kalendářích jsou uváděna křestní jména vždy v 2. p. j. č., protože
se jedná o „imieniny Krystyny, Piotra itd." (jmeniny...).
3
U data. kde měsíc nebo den je označen pouze jednomístnou číslici, připisuje
se většinou před toto číslo 0, např.: 02.08.1920, 15.03.1962.
© ĆWICZENIA SYTUACYJNE
1. Proszę odegrać krótkie scenki z cyklu „ W hotelu".
2. Proszę uzupełnić następujące dialogi,
a) - Dzień dobry, słucham pana.

106 107
M a m y pokoje j e d n o o s o b o w e , ale niestety bez. 5. X pyta recepcjonistkę, w którym p o k o j u mieszka pan Z.

Recepcjonistka mówi, że w 564, ale że teraz go nie ma.
- Pana nazwisko?
6. Y prosi przez telefon o zarezerwowanie d w u o s o b o w e g o p o k o -
ju w hotelu. Recepcjonistka mówi, że niestety nie ma j u ż
Pokój numer 345 na piętrze, po
wolnych miejsc.
- Proszę bardzo. Życzę

7. X przyjeżdża d o hotelu i mówi recepcjonistce, że ma tu
b) - Hotel „ C r a c o v i a " , zarezerwowany p o k ó j . Recepcjonistka pyta o nazwisko i po-
tem tłumaczy X, gdzie jest jego pokój.
Chciałabym
-Od 10. d o 12. marca.

^GRAMATIKA
- Niestety
- To !!! GRAMATYKA
Proszę Może oni.
1. J M É N A
- Nie ma za co. (IMIONA)
c) - Słucham pana.
1.1. P O D S T A T N Á J M É N A - 7. p. mn. č.
- Dzień dobry. M a m tu
( R Z E C Z O W N I K I - N A R Z Ę D N I K I. mn.)
- Józef K a l e t a . . . Józef Kaleta. T a k . Pokój.
- N a którym piętrze?
- Na po Rodzaj Końcówka Przykłady
. panami, psami, hotelami

- Życzę. męski
! końmi, gośćmi
-ami /
. kobietami, łazienkami
żeński
3. X dzwoni d o hotelu i chciałby zarezerwować p o k ó j d w u o s o b o - ! nićmi, kośćmi
/ wyjątkowo
wy z łazienką. Y pyta o termin i przyjmuje rezerwację. / -mi miastami, polami,
nijaki
morzami, mieszkaniami
4. X prosi recepcjonistkę o klucz d o pokoju nr 250. Y podaje

klucz. , ^
fcityM^ AJ^ A l t L l k y M ^ / h h eÔ -d^ŹCdl

1.2. P Ř Í D A V N Á J M É N A - 7 . p. mn. č.
( P R Z Y M I O T N I K I - N A R Z Ę D N I K 1. mn.)

f
męski z młodymi panami
-imi
żeński z długimi ulicami
/ -ymi
nijaki z dużymi polami
1.3. D Ě L E N Í P O D S T A T N Ý C H J M E N R O D U M U Ž S K É H O
NA OSOBNÍ A NEOSOBNÍ
(PODZIAŁ RZECZOWNIKÓW RODZAJU MĘSKIEGO
NA OSOBOWE I NIEOSOBOWE)
Stejně tak j a k o v češtině tak i v polštině jsou v jednotném čísle

p o d s t a t n á j m é n a rodu mužského dělena na životná (4. p. = 2. p.)
a neživotná (4. p. = 1. p.).
* widzę lektora - bez lektora ]

widzę psa - bez psa j rzeczowniki żywotne
widzę d o m - nasz d o m ]
widzę hotel - nasz hotel j rzeczowniki nieżywotne
V množném čísle jsou však podstatná jména rodu mužského

v polštině dělena ještě dále na osobní, tj. pojmenování osob (pan,
student) a neosobní, tj. pojmenování zvířat a věcí (pies, koń,
dom).
Rozdíl v deklinaci osobních a neosobních jmen spočívá vc
tvaru 4. p. mn. č., kdy tvar osobních jmen je roven tvaru 2. p. mn. č.
deklinacja męskoosobowa.
* widzę lektorów - bez lektorów

T v a r neosobních jmen je roven tvaru I. p. mn. č., tak j a k o
u neživotných jmen - deklinacja niemęskoosobowa.
* widzę psy - nasze psy
widzę d o m y - nasze d o m y
1.4. T Y P Y D E K L I N A C Í J M E N V P O L Š T I N Ě V M N O Ž N É M
ČÍSLE
(TYPY DEKLINACJI IMION W JĘZYKU POLSKIM
W LICZBIE MNOGIEJ)
deklinacja męskoosobowa = r o d z a j męski rzeczowniki oso-

bowe (např.: ci nowi lektorzy, panowie, nauczyciele)
deklinacja nicmęskoosobowa / / żeńskorzeczowa = rodzaj mę-

ski rzeczowniki nieosobowc, rodzaj żeński, r o d z a j nijaki (např.: te
nowe psy, d o m y , kobiety, miasta)
1.5. P O D S T A T N Á J M É N A - 2. p. j. Č.
( R Z E C Z O W N I K I - D O P E Ł N I A C Z I. p.)
rzecz, żywotne pana, nauczyciela, konia,

-a psa
męski rzecz, nieżywotne biletu, kraju, plotu

-u' stołu
rzecz, nieżywotne litra. Krakowa, noża,

-a dworca
-K + - y kobiety, rozmowy, ulicy

żeński
- K \ k, g. 1 + -i babci, dłoni. nogi. ręki
nijaki -a miasta, jabłka, pola,

morza
110
A Poznámka:
1
V polském jazyce neexistuje u neživotných podstatných jmen rodu mužského
v 2. p. j. č. žádné přesné pravidlo, které by určovalo užití koncovky -u nebo
-a. Proto je zapotřebí u těchto jmen se naučit i tvar 2. p. j. č.
( P R Z Y M I O T N I K I - D O P E Ł N I A C Z 1. p.)
męski bez młodego pana, starego stołu

-ego
nijaki bez dużego okna, długiego pola
żeński -ej bez młodej kobiety, czystej ulicy
1.7. P Ř E D L O Ž K Y U Ž Í V A N É S 2. P Á D E M
(PRZYIMKI UŻYWANE W DOPEŁNIACZU)
przyimki + trudniejsze przykłady

odpowiedniki w języku czeskim
użycia
do do, k, na
idę do lekarza jdu k lékaři
z//ze z
bez /I beze bez
dla pro
od od
obok vedle
stać obok okna stát vedle okna
oprócz kromě
u u, při
1.8. P O D S T A T N Á J M É N A - 4. p. j. č.
( R Z E C Z O W N I K I - B I E R N I K I. p.)
Sposób tworzenia,
Rodzaj Przykłady
końcówka
rzecz, żywotne pana, lekarza, konia, psa,

4. p. = 2. p. nauczyciela
męski
rzecz, nieżywotne hotel, d o m . pokój, deszcz,
4. p. = 1. p. uniwersytet
1. p. -a, -i: kobietę, ulicę, konferencję,

-ę gospodynię
żeński I panią
1. p. -K: dłoń, mysz, odpowiedź,

4. p. = 1. p. kość
nijaki 4. p. = 1. p. lato, morze, jablko, imię
( P R Z Y M I O T N I K I - B I E R N I K 1. p.)
z rzecz, żywotnymi dobrego studenta, pięknego psa, /

4. p. = 2. p. nowego lektora
męski
z rzecz, nieżywot. dobry hotel, wysoki d o m ,
4. p. = 1. p. nowy stół
żeński -ą dobrą nauczycielkę, nową lodź
nijaki 4. p. = 1. p. dobre jabłko, duże miasto

1.10. P Ř E D L O Ž K Y U Ž Í V A N É SE 4. P Á D E M
(PRZYIMK1 UŻYWANE W BIERNIKU)
przyimki + trudniejsze przykłady

odpowiedniki w języku czeskim
użycia
/
przez přes, skrz

dzieło napisane przez Sienkiewicza dilo napsané Sienkiewiczem
po pro
idę po chleb jdu pro chléb
o o
na na, do, proti
tłumaczyć na język polski překládat do polského jazyka
krople na kaszel kapky proti kašli
za za, d o
jechać za granicę jet do zahraničí
w / / we do, v
jechać w góry jet do hor
nad nad, k
jechać nad morze jet k moři
pod k, ke
pod koniec lata ke konci léta
2. SKLADBA
(SKŁADNIA)
2.1. T V A R Y J M E N V P O S T A V E N Í P Ř E D M Ě T O V É M
( F O R M Y I M I O N W ROLI D O P E Ł N I E N I A )
2 . L I . Slovesa přechodná
(Czasowniki przechodnie)
Slovesa přechodná jsou doplňována předmětem většinou ve

4. pádě - „dopełnienie bliższe". Jestliže změníme činný tvar sloves
přechodných na tvar trpný, předmět se stane p o d m ě t e m .
* Czytam książkę. (Čtu knížku.)
Książka jest czytana. (Knížka je čtena.)
Napisałem pamiętnik. (Napsal jsem paměti.)
Pamiętnik został napisany. (Paměti byly napsány.)
! U sloves, která jsou v přísudku a vyjadřuji „řízení" či

„ v e d e n í " něčeho, je předmět v 7. pádě.
* Kowalski kierował spółdzielnią. (Kovalský řídil

družstvo.)
! Slovesa v z á p o r n é m tvaru v přísudku a z á p o r n é modální

konstrukce s infinitivem mají předmět v 2. pádě tj. genitiv
záporový (viz 2. lckce).
* k u p u j ę ser (kupuji sýr)

nie k u p u j ę sera (nekupuji sýr)
wolno karmić zwierzęta (je dovoleno krmit zvířata)
nie wolno karmić zwierząt (není dovoleno krmit
zvířata)
żubry można spotkać (je možné potkat zubry)
żubrów nie m o ż n a spotkać (není možné p o t k a t zubry)
! Jestliže činnost slovesa zasahuje jen částečně d a n ý předmět

nebo trvá jen k r á t k o u d o b u , předmět vystupuje ve tvaru 2. pádu
- tj. v genitivu partitivním.
* kupiłem chleba (koupil jsem c h l é b / / c h l e b a )

wypiłem herbaty (vypil jsem čaj)
pożycz mi klucza (půjč mi klíč)
! Některá přechodná slovesa mají předmět pouze v 2. pádě.
* chcieć - chcę chleba (chci c h l é b / / c h l e b a )

żądać - ż ą d a m pieniędzy (žádám peníze)
szukać - szukał klucza (hledal klíč)
słuchać - słuchała muzyki (poslouchala h u d b u )
udzielić udzielić wywiadu (poskytnout rozhovor)
d o t y k a ć - d o t y k a m stołu (dotýkám se stolu)
« Czy Czechów jc«l trztch'

/
2.1.2. Slovesa ncpřechodná
(Czasowniki nieprzechodnie)
Slovesa nepřechodná jsou doplňována předmětem ve 2., 3., 4.,

6. a 7. pádě „dopełnienie dalsze". T e n t o předmět se však
nemůže stát podmětem.
2. pád: odmawiać pomocy (odmítnout pomoc), pisać d o ojca
(psát otci)
3. pád: dać książkę bratu (dát bratrovi knížku), powiedzieć
siostrze (říci sestře)
4. pád: pytać o drogę (ptát sc na cestu), grać w karty (hrát
karty)
6. pád: o p o w i a d a ć o podróży (vyprávět o cestě), służyć
w wojsku (sloužit v a r m á d ě )
7. pád: bawić się lalką (hrát si s panenkou), p r a c o w a ć nad
wynalazkiem (pracovat na vynálezu)
1. Proszę napisać słowami.
K t ó r y jest dzisiaj?
13.10 18.02
5.09 11.01
24.12 4.04
2. Proszę napisać słowami.
a) Chciałbym zarezerwować pokój od 6.06 do

2.07
b) Chciałbym zarezerwować a p a r t a m e n t od 16.08 do
1.09
c) Chciałbym zarezerwować pokój od 4.01 do
2.02
d) Chciałbym kupić bilcl na 14.05
e) Chciałbym wrócić bilet na 20.03
0 Chciałabym kupić bilet na 28.11
3. Wyrazy p o d a n e w nawiasach proszę p o d a ć w odpowiedniej

formie.
A •
a) Niestety, nie ma j u ż (wolne miejsce).

b) Przepraszam, ale nie m a m (rezerwacja)
c) W motelu „ ' W a n d a " d y s p o n u j ą jeszcze (wolny p o k ó j
I. m n . ) . . . . : . . l . v '
d) Muszę zadzwonić d o (hotel)
e) Ten p o k ó j jest bez (łazienki)
0 Chciałabym się spotkać ze (studenci - I. mn.) po
południu.
g) Proszę (klucz) d o (pokój)
h) M a m y kłopoty z (telefon - 1. mn.)
i) Proszę bilet na (niedziela)
j) D o d o m u jadę w (sobota)
k) W Warszawie jestem od (piątek) d o (środa)
1) Kiedy jest lekcja polskiego? W (środa).
4. Z rozsypanych wyrazów proszę ułożyć zdania.
a) Ewa czeskiego jest lektorką.

b) p o k ó j dziesiątego na zarezerwować chciałabym.
c) rezerwacji w dzwonię sprawie. ^ ^
d) jakaś dia .koreSponcjencja mmc jesl czy?
e) tízy przepraszam jakieś si| pokoje wolne?
0 w Joanna którym Morska przepraszam pokoju mieszka
pani?
KONTROLNÍ CVIČENÍ
^ĆWICZENIA KONTROLNE
1. Proszę uzupełnić poniższy tekst.
a) Pani Joanna (dzwonić) d o Hotelu „Cracovia".
b) Ona chce zarezerwować (pokój) od 19.(07)

d o 20. (08)
c) Pani Joanna chciałaby (pokój jednoosobowy) z (ła-
zienka i telefon)
d) Niestety kurs języka polskiego (zaczynać się) wcześ-
niej i pani Joanna (musieć) zmienić termin (rezerwa-
cja)
e) W Hotelu „Cracovia" nic ma już (wolne miejsca)
więc ona (telefonować) d o (motel) Wanda".
0 Tam jeszcze jest (jeden wolny pokój) niestety bez
(telefon)
g) Ten pokój jest w (pawilon) numer 3, na (trzecie
piętro) po (prawa strona)
2. Proszę przetłumaczyć na język polski następujące zdania.
a) Nemám b ^ faî
b) Anna k l e p c h a dveře.
c) Eva poslouchá hudbu.
d) Petr zde není.
«
e) Nechci řídit a u t o b u s .
0 Ncvypila jsem kávu.
g) Hledám D l o u h o u ulici.
h) Neoznačil jsi si jízdenku.
3. Proszę przetłumaczyć na język polski następujący tekst.
a) D o Polska pojedu s Petrem.

b) C h c e m e si prohlédnout Varšavu a K r a k o v .
c) M á m e rezervovaný p o k o j vc studentské koleji.
d) Vc Varšavě sc setkáme s naším lektorem polského jazyka
z Prahy.
e) Od 27.1. d o 9.2. budeme v Krakově.
0 V K r a k o v ě chci jít na Wawel a Petr d o Muzea Jagellonské
univerzity.
4. C o one mówią?
® .DOPLŇUJÍCÍ TEXT
POLSKA - T U R Y S T Y C Z N E ABC
Hotele w Polsce oferują dość zróżnicowany s t a n d a r d . Poza

znanymi sieciami hoteli (Inter-continental, Marriot, Holiday
Inn), można polecić także inne hotele „ O r b i s u " , od d a w n a
nastawione na recepcję gości zagranicznych. Jednym z nich jest
i hotel „ U n i a " w Lublinie.
HOTEL „ORBIS - UNIA
Hotel „ U n i a " serdecznie zaprasza Gości z kraju i zagranicy.

Hotel położony jest w najpiękniejszej, otoczonej zielenią, spokojnej
dzielnicy Lublina. Po drugiej stronic Alei Racławickich, a więc vis
a vis hotelu rozciąga się najpiękniejszy mjejski Ogród Saski.
Hotel „ U n i a " dysponuje 35 pokojami j e d n o o s o b o w y m i , 70
pokojami dwuosobowymi oraz 5 a p a r t a m e n t a m i . Pokoje wyposa-
żone są w łazienki, a p a r a t y radiowe, telefony a a p a r t a m e n t y
w odbiorniki telewizyjne i lodówki. D o dyspozycji Gości - K l u b -
Czytelnia z prasą krajową i zagraniczną oraz Coctail-Bar.
Przy hotelu czynna jest kawiarnia, w której śniadania wydaje
się już od godz. 7 . 0 0 rano. W restauracji hotelowej z n a j d u j e się
100 miejsc konsumpcyjnych. D o s k o n a ł a kuchnia poza daniami
typowymi dla lokali orbisowskich specjalizuje się w p o d a w a n i u
dań regionu lubelskiego.
Hotel prowadzi przez całą d o b ę wymianę walut obcych.
P o n a d t o w hotelu czynny jest sklep Pcwcx oraz zakład fryzjerski.
Przy hotelu z n a j d u j e się parking s a m o c h o d o w y oraz postój
taksówek.
Urządzenia telexowe d o dyspozycji Gości umożliwiają szybką
łączność z abonentami w kraju i za granicą. Rezerwację miejsc
przyjmujemy listownie, telefonicznie i za pośrednictwem telexu -
skrót telegraficzny: „ O r u n i a " 84346.
Dojazd z dworca kolejowego trolejbusem, natomiast z P K S
a u t o b u s e m albo trolejbusem.
D o b a hotelowa trwa d o godz. 14.00.
G w a r a n t u j e m y k o m f o r t o w y i spokojny wypoczynek w na-
szym hotelu.
Inne przedsiębiorstwa turystyczne także prowadzą hotele, ale

na ogół o niższym standardzie. Niewątpliwie najtańszymi i naj-
skromniej wyposażonymi miejscami noclegowymi d y s p o n u j e Pol-
skie T o w a r z y s t w o Schronisk Młodzieżowych.
Niedostatek miejsc noclegowych w najbardziej atrakcyjnych
turystycznie miejscowościach sprawia, że p o d r ó ż bez rezerwacji
jest ryzykowna. Asekuracją bywa instytucja pokoi gościnnych.
Latem można liczyć na campingi, chociaż w szczycie sezonu
bywają przepełnione, a ich poziom odbiega niestety od wymogów
europejskich. Z d a r z a się j e d n a k , że położenie rekompensuje
braki.
(viz Kartka o Polsce, 1990;

prospekt Motelu ,,Orbis-Unia")

Polština Pro Čechy

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Polština Pro Čechy

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

U N I W E R S Y T E T J A G I E L L O Ń S K I

KATEŘINA POSINGEROVÁ, ANNA SERETNY

CZY CZECHÓW JEST TRZECH?

Pozycja dotowana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w Warszawie

Wykonano w Drukarni Uniwcrsytclu Jagiellońskiego w Krakowie,

Wydanie I. Naklad 1000 + 16 egz. Ark. wyd. 13

4. lekce - Jak tam dojść?

6. lekce - Zakupy, zakupy

7. lekce - Na co masz ochotę?

9. lekce - lekarstwo na klopoty

10. lekce - Nareszcie jedziemy

Podręcznik, który publikujemy w serii „Biblioteka Pomocy Dydaktycz-

Kraków, listopad 1992 roku

Každý moderní národ hledá cesty jak povznést kulturní úroveň

ABECEDA SPISOVNÉHO POLSKÉHO JAZYKA

Fonetická Přirovnáni k hláskám

®JAK ČÍST A ROZUMĚT

Spisovná polština má pouze samohlásky krátké, které děli na:

- f, w, s, z, sz, Ż, Ś, M' [ę]

- p, b, p \ b' [om, o m ' ] 2 [em, em']

- k, g, k', g' [oi), oo'] 4 N , et)']

V postaveni [9] [c]

' Jedná se o synchronně realizovanou nosovou výslovnost, tzn., že v průběhu

G r a f é m ó je realizován stejné j a k o grafém u. Psaní ó je

- skupiny -ii, -ia na konci slova jsou realizovány j a k o [-ji, -ja]:

* chemia [xem'ja] (bez) chemii [xcnťji]

G r a f é m I je dnes ve spisovné pojštině realizován j a k o ne-

Po souhlásce I může v polštině následovat pouze y, nikoli i.

G r a f é m dz je realizován j a k o spojení souhlásek d -I- z. Jedná

! Měkké, i před jinou s a m o h l á s k o u označuje ve spisovné

* pisać [p'isać] kino [k'ino] 5

! M ě k k é i v postavení před souhláskou nebo na konci slova

Jednotlivé pozice realizované ve spisovné polštině:

! Následuje-li po těchto měkkých souhláskách s a m o h l á s k a ,

- s, z, c, dz, n + i K / / - i : [śiK ńiK//-śi -rii]

* niski [ńisk'i] (bez) pieśni [p'jeśńi]

! Následuje-li po těchto souhláskách grafem i, a to v pozici

- ś, ź, ć, dź, ń + K / / - ś , -ź, -ć, -dź, -ń: [ŚK ńK//

* uśmiech [uśm'jcx] kupić [kup'ić]

! Následuje-li p o těchto měkkých souhláskách jiná souhláska

- ń + s, z, ś, ź: Qs, Jz, jś, jź]

' U slova śledź dochází na konci slova ke změně znělé souhlásky dž na

3.6. REALIZACE G R A F É M Ů sz, ž, cz. dž

Souhlásky sz, ž, cz, dž jsou ve spisovné polštině realizovány

Po souhláskách sz, ž, cz, dž může ve spisovné polštině

Jednotlivé pozice realizované ve spisovné polštině:

- před souhláskami znělými

- před neznělými souhláskami

Souhláskové skupiny dvou stejných souhlásek jsou nejčastěji

Výslovnost o b o u souhlásek je však jediným způsobem realiza-

Základní pravidla p r o spisovný polský jazyk:

- ve skupině souhlásek rozhoduje o výslovnosti znělé nebo

- jestliže ve skupině souhlásek na druhém místě jsou souhlásky

Základní pravidla p r o spisovný jazyk:

- nejčastěji je přízvuk kladen na 2. slabiku od konce slova;

* książka, ośrodek, malarstwo atd.

- přízvuk na 3. slabice od konce slova je v následujících

* (my) czytaliśmy, zrobiliśmy

b) u sloves v 1., 2., 3. osobě j. č. a v 3. osobě mn. č.

c) u některých číslovek, např.:

d) u některých slov cizího původu (zejména slov přejatých

Jednoslabičné předložky a částice nie jsou přízvučné v těch

/pK VÝSLOVNOSTNÍ CVIČENÍ

1. Čtěte se správnou realizací nosových samohlásek ę, ą.