ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το αντικείμενο της παρούσας μελέτης εντάσσεται στον τομέα της

Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης και πιο ειδικά στο επιστημονικό πεδίο που αφορά
τις διδακτικές επιλογές των εκπαιδευτών ΣΔΕ στη διδακτική πράξη, τις
δυσκολίες εφαρμογής τους καθώς και τις εκπαιδευτικές τους ανάγκες. Στην
εργασία γίνεται μια προσπάθεια διερεύνησης θεωρητικά αλλά και εμπειρικά
των αντιλήψεων που έχουν οι εκπαιδευτές ΣΔΕ σχετικά με την
αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών επιλογών (μέσα, τεχνικές, μέθοδοι),
το βαθμό χρήσης τους, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και τις εκπαιδευτικές
τους ανάγκες σε πανελλαδικό επίπεδο. Η διερεύνηση πραγματοποιήθηκε με τη
μέθοδο της τριγωνοποίησης, δηλαδή χορηγούνται ερωτηματολόγια με κλειστές
και ανοιχτές ερωτήσεις και παράλληλα διεξάγονται ημιδομημένες συνεντεύξεις
σε εκπαιδευτές ΣΔΕ. Τα ευρήματα της έρευνας αποτυπώνουν την αυξανόμενη
τάση των εκπαιδευτών να αξιοποιούν βιωματικές- ενεργητικές τεχνικές/μέσα /
μεθόδους στη διδασκαλία των γραμματισμών. Υπήρξαν διαφοροποιήσεις
ανάλογα με το φύλο, το μορφωτικό επίπεδο και το γεωγραφικό διαμέρισμα. Οι
εκπαιδευτές των ΣΔΕ δηλώνουν την ανάγκη τους για συνεχή βιωματική
επιμόρφωση και επιθυμούν την έγκαιρη στελέχωση των ΣΔΕ καθώς και την
άρτια οργάνωσή τους με στόχο τη μέγιστη αποτελεσματικότητα.

Λέξεις-κλειδιά: Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας, διδακτικές επιλογές, Εκπαιδευτές,

Εκπαίδευση Ενηλίκων, Εκπαιδευτικές ανάγκες
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Α΄ Ελληνική
Αλαφοδήμου, Ι. (2015). Απόψεις, αντιλήψεις και μετασχηματισμοί εκπαιδευτών
Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας ως προς τη χρήση ενεργητικών εκπαιδευτικών
τεχνικών. Η περίπτωση των Σ.Δ.Ε. Λαμίας και Ορχομενού. Δ.Ε στο Μ.Π.Ε
Εκπαίδευση Ενηλίκων. Πάτρα: Ε.Α.Π
Ανάγνου, Β. & Νικολοπούλου, Β. (2007). Το πρόγραμμα σπουδών στα Σχολεία Δεύτερης
Ευκαιρίας. Στο: Κ. Κουτρούμπα, Β. Νικολοπούλου & Π. Χατζηθεοχάρους (Επιμ),
Πρακτικά Απολογιστικού Συνεδρίου Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας Β΄ Φάσης. (σελ.
47-56). Αθήνα: ΥΠΕΠΘ/ΓΓΕΕ/ΙΔΕΚΕ.
Αραβαντινού-Ζαφείρη, Α. (2010). Το παιχνίδι ρόλων και η προσομοίωση στην
εκπαίδευση ενηλίκων Η εφαρμογή τους στα ΣΔΕ Η περίπτωση του ΣΔΕ
Σάμου.Δ.Ε. στο Μ.Π.Ε. Σπουδές στην Εκπαίδευση. Πάτρα: Ε.Α.Π.
Βαλαβάνη, Σ.(2010)Η Αναγκαιότητα της «Διαπραγμάτευσης»
γιατηΔιαμόρφωσητουΠρογράμματοςΣπουδώνσταΣχολείαΔεύτερηςΕυκαιρίας:
Μια Καινοτόμα Πρόταση Research Papersin Language Teachingand Learning
Vol. 1, No. 1, January 2010, 278-290
Βεργίδης, Δ. (1999). Κοινωνικός και Οικονομικός Ρόλος της Εκπαίδευσης Ενηλίκων
στην Ελλάδα, στο συλλογικό τόμο Εκπαίδευση Ενηλίκων: Κοινωνική και
Οικονομική Λειτουργία. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Πάτρα.
Βογιατζή, Α. (2015). Απόψεις φιλολόγων για την αξιοποίηση του mentoring στο
πλαίσιο άσκησης του εκπαιδευτικού τους έργου. Διπλωματική Εργασία. Πάτρα:
Ε.Α.Π.
Γιαννακοπούλου, Ε. (2008). Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων. Στο Α. Κόκκος
(επιμ.), Εισαγωγή στην εκπαίδευση ενηλίκων. Εκπαιδευτικές μέθοδοι – Ομάδα
εκπαιδευόμενων. (Τόμος Δ΄, σ. 299-309). Πάτρα: Ε.Α.Π.
Δημητρακοπούλου, Α. (2017) Αντιλήψεις, στάσεις και επιμορφωτικές ανάγκες των
εκπαιδευτών των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας για την αξιοποίηση της Τέχνης
στη διδασκαλία. Δ.Ε στο Μ.Π.Ε Εκπαίδευση Ενηλίκων. Πάτρα: Ε.Α.Π

Δημοπούλου – Λαγωνίκα, Μ. (2011). Μεθοδολογία κοινωνικής εργασίας.Μοντέλα

παρέμβασης. Από την ατομική στη γενική – ολιστική προσέγγιση. Αθήνα: Εκδ.
Τόπος.
Δεληκωνσταντής, Κ. (1990). Η παιδαγωγική του Κάντ. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη.
Δερβίσης, Σ. (1998). Οι μαθητές μιας τάξης ως κοινωνική ομάδα και η ομαδοκεντρική
διδασκαλία. Αθήνα: Gutenberg
Δρόσος, Α. (2010). Ο βαθμός εφαρμογής των εκπαιδευτικών μεθόδων εκπαίδευσης
ενηλίκων στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (Σ.Δ.Ε.). Ο ρόλος της επιμόρφωσης των
εκπαιδευτικών. Διπλωματική εργασία. Πάτρα: Ε.Α.Π.
Θεοφιλίδη, Χ. (1987). Διαθεματική Προσέγγιση της Διδασκαλίας, αυτοέκδοση,
Λευκωσία .
Ι.Δ.ΕΚ.Ε. (2000). Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας στην Μητροπολιτική Περιοχή της
Αθήνας. Αθήνα
Καλαντζής, Γ. (2001). Οι αντιλήψεις και οι στάσεις των εκπαιδευτικών σχετικά με την
επιμόρφωση και την αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στη διδακτική πράξη. Διπλωματική
Εργασία. Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα: Τεχνολογίες Πληροφορικής και
Επικοινωνιών στην Εκπαίδευση.
Κανίνης, Ε. (2007). Η Τεχνική ∆ιδασκαλίας "Παιχνίδι Ρόλων " και η Εφαρμογή της
στη ∆ιδασκαλία Του Αλγορίθμου Ταξινόμησης των Στοιχείων Πίνακα .
Ανακτήθηκε από http://www.etpe.gr/custom/pdf/etpe808.pdf Ημ.Ανάκτησης
23/5/2017
Καπαγιάννη, Φ. (2006) Η εκπαίδευση Ενηλίκων στην Ελλάδα: Ιστορική εξέλιξη και
σύγχρονη πραγματικότητα, Πτυχιακή Μελέτη στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.
Καραλής, Α. (2013). Κίνητρα και εμπόδια για τη συμμετοχή τω Ενηλίκων στη Δια βίου
Εκπαίδευση. Ινστιτούτο εργασίας ΓΣΕΕ – ΙΜΕ, ΓΣΕΒΕΕ
Κάτσικας, Ν. (2011) Επισκόπηση των μεταπτυχιακών διπλωματικών εργασιών
τουΕΑΠ των μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών: «Σπουδές στη
εκπαίδευση» και «Εκπαίδευση ενηλίκων» που εκπονήθηκαν για τα Σχολεία
Δεύτερης Ευκαιρίας απότο 2003-2010. Μεταπτυχιακή εργασία. Πάτρα: ΕΑΠ
Κατσουλιέρη, Α. (2014) Διερεύνηση των εκπαιδευτικών τεχνικών που εφαρμόζουν οι
εκπαιδευτές ενηλίκων ξένων γλωσσών υπό την οπτική των αρχών της
εκπαίδευσης ενηλίκων. Δ.Ε. στο Μ.Π.Ε. Εκπαίδευση Ενηλίκων. Πάτρα: Ε.Α.Π.
Κελεσίδης, Ε., (2001) Δημοτικά σχολεία της Ελλάδας: «Από τη σχολική τάξη στον
κυβερνοχώρο». Περιοδικό Virtual School, The Sciences of Education Online.
Τόμ. 2, τευχ. 2 – 3.
Κόκκος, Α. (1999). Εκπαίδευση Ενηλίκων: Το πεδίο, οι αρχές μάθησης, οι συντελεστές.
Τόμος Α. Πάτρα: ΕΑΠ
Κόκκος Α. (2003). Ο μετασχηματισμός των τάσεων και ο ρόλος του εκπαιδευτή. Στο:
Βεργίδης Δ. (Επιμ.). Εκπαίδευση Ενηλίκων. Συμβολή στην εξειδίκευση στελεχών
και εκπαιδευτών. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Κόκκος Α., (2004). Οι κοινωνικές διαθέσεις απέναντι στην τυπική εκπαίδευση και την
εκπαίδευση ενηλίκων: η περίπτωση της Ελλάδας, Αθήνα, διεθνές επιστημονικό
συνέδριο της Επιστημονικής Ένωσης Ενηλίκων :
http: //www.adulteduc.gr/Scripts/Files/kokkos.pdf.
Κόκκος, Α. (2005α). Εκπαίδευση Ενηλίκων: Ανιχνεύοντας το Πεδίο. Αθήνα:
Μεταίχμιο.
Κόκκος, Α. (2005β). Εκπαίδευση Ενηλίκων: Θεωρητικό Πλαίσιο και Προϋποθέσεις
Μάθησης. Τόμος Α. Πάτρα: ΕΑΠ. Ιανουάριος-Απρίλιος 2004, 12-23
Κόκκος, Α. (2005γ). Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εκπαιδευτικές Μέθοδοι. Τόμος Β. Πάτρα:
ΕΑΠ.
Κόκκος, Α. (2011). Μετασχηματίζουσα μάθηση μέσα από την αισθητική
εμπειρία : Η διαμόρφωση μιας μεθόδου. Στο Α. Κόκκος & Συνεργάτες.
Εκπαίδευση μέσα από τις Τέχνες, (σσ. 91-120). Αθήνα : Μεταίχμιο.
Κουλαουζίδης (2001). Εκπαίδευση Ενηλίκων: κύρια χαρακτηριστικά της μαθησιακής
διαδικασίας των ενήλικων εκπαιδευόμενων, Πρακτικά Συνεδρίου “Εκπαίδευση
Εκπαιδευτών Καθηγητών Ξένων Γλωσσών”, 24 Νοεμβρίου 2001, Ελληνικό
Ανοικτό Πανεπιστήμιο
Κούσουλας Φ. (2004). Σχεδιασμός και εφαρμογή διαθεματικής διδασκαλίας, εκδ.
Ατραπός
Κουτούζης, Μ. (2012). Διοίκηση-Ηγεσία-Αποτελεσματικότητα: Αναζητώντας Πεδίο
Εφαρμογής. Στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα. Στο Δ. Καρακατσάνη & Γ.
Παπαδιαμαντάκη (Επιμ.), Σύγχρονα Θέματα Εκπαιδευτικής πολιτικής, Αθήνα:
Επίκεντρο, σελ. 211-225.
Κυριαζή, Ν. (2005). Η Κοινωνιολογική Έρευνα. Κριτική Επισκόπηση των μεθόδων
και των τεχνικών. Αθήνα: Πεδίο.
Κώττη, Δ. (2007). Βιωματική μάθηση, από τη θεωρία στην πράξη Σχολείο Δεύτερης
Ευκαιρίας Αχαρνών. Πάτρα: Ε.Α.Π. Προσπελάσιμο στο:
http://apothesis.eap.gr/handle/repo/18326 (8/11/2017)
Λεμονίδης, Χ. (2003). Αριθμητισμός ή Μαθηματικός Γραμματισμός. Στο Βεκρής, Λ., &
Χοντολίδου, Ε. (2003). Προδιαγραφές Σπουδών για τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας
(σελ.113-134). Αθήνα: ΓΓΕΕ-ΙΔΕΚΕ
Λευθεριώτου, Π. (2014). Σχεδιασμός προγραμμάτων εκπαίδευσης ενηλίκων στην
Ελλάδα: η περίπτωση της Γενικής Γραμματείας Διά Βίου Μάθησης. Διδακτορική
Διατριβή. ΕΑΠ.
Λουκοπούλου, Π. (2010). Εκπαιδευτικοί και Εκπαιδευτική Καινοτομία: Στάσεις,
Αντιλήψεις και Πρακτικές των Εκπαιδευτικών των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας
σε ένα περιβάλλον Ανοικτού Αναλυτικού Προγράμματος. Η περίπτωση του
Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας «Οδυσσέας». Πάτρα: Ε.Α.Π. Προσπελάσιμο στο:
https://apothesis.eap.gr/bitstream/repo/19354/1/LOUKOPOULOU%2520PARA
SKEUI.pdf
Λύτσιου, Α. (2017) «Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Σχολεία Δεύτερης
Ευκαιρίας και η συμβολή της στην εφαρμογή του Προγράμματος Σπουδών και
στη διαμόρφωση του προφίλ των εκπαιδευτικών» Δ.Ε Μ.Π.Ε. Εκπαίδευση
Ενηλίκων. Πάτρα: Ε.Α.Π
Μακρή, Δ (2014).Μαθησιακές ανάγκες και σχεδιασμός διαφοροποιημένης
διδασκαλίας.https://papede.files.wordpress.com/2014/03/makri.pdf
(Ανακτήθηκε την 10/1/2017)
Μακρής, Γ. (2005). Εφαρμογή εκπαιδευτικών τεχνικών Εκπαίδευσης Ενηλίκων στα
προγράμματα Συνεχιζόμενης Κατάρτισης στην Πιερία. Δ.Ε. στο Μ.Π.Ε. Σπουδές
στην Εκπαίδευση. Πάτρα: Ε.Α.Π.
Μαντζανάρης, K. (2007). Διερεύνηση αντιλήψεων εκπαιδευτικών ΣΔΕ ως προς την
αξιοποίηση των βιωματικών συμμετοχικών τεχνικών στην άσκηση του έργου
τους. Η περίπτωση του ΣΔΕ Δράμας. Δ.Ε. στο Μ.Π.Ε. Σπουδές στην
Εκπαίδευση. Πάτρα: Ε.Α.Π.
Μαρκέα. Χ, (2006). Το εκπαιδευτικό λογισμικό και η διδασκαλία των μαθηματικών με
έμφαση στα λογισμικά δυναμικής Γεωμετρίας. Διπλωματική εργασία.
Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών « Η Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των
Επικοινωνιών στην Εκπαίδευση» Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Θετικών
Επιστημών, Τμήμα Μαθηματικών: Πάτρα
Ματσαγγούρας, Η. (2007). Σχολικός Εγγραμματισμός. Αθήνα: Γρηγόρης
Μαυρομουστακάκης, Ν. (2016). Αξιοποίηση των συμμετοχικών εκπαιδευτικών
τεχνικών στην εκπαίδευση των ενήλικων εκπαιδευομένων στα Σχολεία Δεύτερης
Ευκαιρίας της περιφέρειας Κρήτης Δ.Ε στο Μ.Π.Ε Εκπαίδευση Ενηλίκων.
Πάτρα: Ε.Α.Π.
Μικρόπουλος, Α. (2000). Εκπαιδευτικό Λογισμικό- Θέματα αξιολόγησης και σχεδίασης
λογισμικού υπερμέσων. Αθήνα: Εκδόσεις Κλειδάριθμος
Μπιλιώνη, Μ. (2012). Οι επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτών ενηλίκων στα ΣΔΕ:
Η περίπτωση του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Κοζάνης. Δ.Ε. στο Μ.Π.Ε
Εκπαίδευση Ενηλίκων. Πάτρα: Ε.Α.Π.
Μπλιώνης, Γ. (2009). Στα μονοπάτια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Αθήνα:
Κέδρος.
Ντούλια, Α. (2012) Δημιουργική Μάθηση μέσα από την Τέχνη: Μια πρόταση
διδασκαλίας στην Ιστορία Πρακτικά του Ελληνικού Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης
Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης (ΕΛΛ.Ι.Ε.Π.ΕΚ.), 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο, 5-7
Οκτωβρίου 2012
Παπασταμάτης, Α. (2011). Εκπαίδευση ενηλίκων: Θεμέλια της διδακτικής πράξης (2 η
έκδοση). Αθήνα: Ι. Σιδέρης.

Πασιαρδής, Π. (2008). Στρατηγικός Σχεδιασμός, καινοτομίες και αξιολόγηση στην

εκπαίδευση, Τόμος Ι., Λευκωσία: Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Πασιαρδής, Π. (2008). Στρατηγικός Σχεδιασμός, καινοτομίες και αξιολόγηση στην

εκπαίδευση, Τόμος ΙΙ., Λευκωσία: Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Παυλάκης, Μ. (2011). Η Μετασχηματίζουσα Μάθηση ως Αλλαγή παραδείγματος:

μια συγκριτική προσέγγιση των θεωριών Mezirow και Kuhn. Εκπαίδευση
Ενηλίκων. Τεύχος 2, σ.2-26.
Ράπτης, Α. & Ράπτη, Α. (2002). Μάθηση και διδασκαλία στην εποχή της
πληροφορίας,Τόμος Α και Τόμος . Αθήνα: εκδ. Α. Ράπτη
Ταρατόρη-Τσαλκατίδου Ε. (2007). Η Μέθοδος Ρroject στη Θεωρία και στηνΠράξη.
Αδελφοί Κυριακίδη. Θεσσαλονίκη
Τάσση, Ο. (2014). Οι σχέσεις των εκπαιδευτικών με τις Τεχνολογίες της
Πληροφορίας και Επικοινωνιών στο σχολείο. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών –
Επιστημονικών Θεμάτων, Τεύχος 1Ο, 200-215
Τζιμόπουλος, Ν., & Καραλής, Θ. (2005). Εισαγωγική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών
στις νέες τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνιών: Τα χαρακτηριστικά και οι
απόψεις των επιμορφωτών του νομού Κυκλάδων. Εισήγηση στο 3o ΣΥΝΕΔΡΙΟ
ΣΤΗ ΣΥΡΟ – ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, Σύρος, Μάιος 2005.
Σταθάκη, Μ. (2013). Διερεύνηση της αποτελεσματικότητας των συμμετοχικών
εκπαιδευτικών τεχνικών στην επίδοση και ικανοποίηση ενήλικων
εκπαιδευομένων. Δ.Ε. στο Μ.Π.Ε. Σπουδές στην Εκπαίδευση. Πάτρα: Ε.Α.Π.
Τάσσου, Ε. (2012). Επιμορφωτικές δράσεις και αναδράσεις. Διερεύνηση των απόψεων
των εκπαιδευτικών των Σ.Δ.Ε. της Περιφέρειας Ηπείρου σχετικά με την
επιμόρφωση Δ.Ε. στο Μ.Π.Ε. Εκπαίδευση ενηλίκων Πάτρα: Ε.Α.Π.
Τουμάσης , Μ. (1994). Σύγχρονη Διδακτική των Μαθηματικών. Αθήνα : Gutenberg.
Τσιμόπουλος, Π. (2008). Διερεύνηση της εφαρμογής των ενεργητικών εκπαιδευτικών
τεχνικών από τους Συμβούλους ΣΕΠ στα εκπαιδευτικά προγράμματα καθηγητών
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού Θεσσαλονίκης.Δ.Ε. στο Μ.Π.Ε.
Σπουδές στην Εκπαίδευση. Πάτρα: Ε.Α.Π.
Τσιμπουκλή, Α. &Φίλλιπς Ν. (2008).Εκπαίδευση εκπαιδευτών ενηλίκων. Πρόγραμμα
Δια Βίου Εκπαίδευση από Απόσταση, Εκπαιδευτικό υλικό. Επιστημονική
Επιμέλεια: Κόκκος Α και Κουτρούμπα Κ. ΥΠΕΠΘ-ΓΓΕΕ-ΙΔΕΚΕ
Τσιοτίνου, Α. (2010). Η εφαρμογή των εκπαιδευτικών Τεχνικών στα Σχολεία Δεύτερης
Ευκαιρίας: Η περίπτωση των ΣΔΕ Τρικάλων και Καστοριάς. Δ.Ε. στο Μ.Π.Ε.
Σπουδές στην Εκπαίδευση. Πάτρα: Ε.Α.Π.
Φλουρής, Γ. (1995). Αναντιστοιχία εκπαιδευτικών σκοπών, αναλυτικού
προγράμματος και εκπαιδευτικών μέσων: Μερικές όψεις της εκπαιδευτικής
αντιφατικότητας. Στο Καζαμία Α. & Κασσωτάκη Μ. (επιμ.) Ελληνική
Εκπαίδευση: Προοπτικές Ανασυγκρότησης και Εκσυγχρονισμού, Αθήνα, Εκδ.
Σείριος, σ. 328-367.
Φλουρής, Γ. (2003). Σκέψεις για την αναζήτηση ενός πλαισίου επιμόρφωσης και δια
βίου μάθησης των εκπαιδευτικών στην κοινωνία της γνώσης. Αθήνα: Ατραπός
Χαραλαμπόπουλος, Α. (2006). Γραμματισμός, κοινωνία και εκπαίδευση.
Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών.
Xατζnδήμoυ, A. (2010). Εισαγωγή στη Θεματική της Διδακτικής. Θεσσαλoviκn:
Εκδοτικός οίκος Aδελφών Kυριακiδn.

Β’ Ξενόγλωσση
Bender, W. N. & Crane, D. (2011).Response to intervention in mathematics.
Thousand Oaks, CA: Corwin
Brookfield, St. (2007). Eduard Lindeman. Στο: P. Jarvis (Επιμ.). Οι θεμελιωτές της
εκπαίδευσης ενηλίκων (σ. 143-166). Αθήνα: Μεταίχμιο
Breen M.P. & Α. Littlejohn (2000). Classroom decision: Making negotiation and
process syllabuses in practice. Cambridge: Cambridge University Press
Bryman, A. (1995). Quantity and Quality in Social Research. London: Routledge
loomington, IN: Solution Tree Press
Creswell, J. (2011). Η Έρευνα στην Εκπαίδευση: Σχεδιασμός, Διεξαγωγή και
Αξιολόγηση της Ποσοτικής και Ποιοτικής Έρευνας. Αθήνα: ΕκδόσειςΈλλην.
Cross K.P., (1981): Adults as Learners: Increasing Partiapation and Facilitating
Learning, San Francisco: Jossey-Bass.
Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2008). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας.
Αθήνα: Μεταίχμιο
Courau, S. (2000).Τα Βασικά Εργαλεία του Εκπαιδευτή Ενηλίκων, Αθήνα: Μεταίχµιο
Denzin, NK. (1978). Sociological Methods. New York: McGraw-Hill.
Desjardins, R./Rubenson, K. (2011): An Analysis of Skill Mismatch Using Direct
Measures of Skills. URL: http://dx.doi.org/10.1787/5kg3nh9h52g5-en [Last
update: 20.02.2014].

E.C. (1995). White Paper on education and training. Teaching and Learning Towards
the Learning Society. Brussels.
E.C. (1999). Second Chance Schools: Guide for setting up a Second Chance School
E.C. (1999). Second Chance Schools: Meet the pupils. European Association of Cities
for Second Chance Schools
E.C. (2000a). A Memorandum on Lifelong Learning. Brussels: SEC (2000) 1832.
E.C. (2000 b). European report on the quality of school education: sixteen quality
indicators, Luxembourg: Office for Official Publications of the E.C.

E.C. (2001). Second Chance Schools: The results of a European pilot project.
Brussels.
Efland, A. D. (2002). Art and cognition: Integrating the visual arts in the curriculum.
(New York: Teachers College Press & Reston, VA: National Art Education
Association).
Eisner, E. (2002). The Arts and the Creation of Mind . New Haven & London: Yale
University Press.
Everard K.B. & Morris, G. (1999).Αποτελεσματική Εκπαιδευτική Διοίκηση. (Δ.
Κίκιζας, μετάφρ., Αθανασούλα – Ρέππα, επιμ.). Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό
Πανεπιστήμιο
Jaques, (2005) Μάθηση σε ομάδες, Μεταίχμιο, Αθήνα.
Jaworski, B. (1996). Research practice into/influencing mathematics teaching and
learning development: Towards a theoretical framework based on co-learning
partnerships Educational studies in mathematics 54 (2-3), 249-282
Freire, P. (1977). Η αγωγή του καταπιεζόμενου. Αθήνα: Ράππας.
Freire, P. (1983) Pedagogy of the Oppressed. New York: Continuum.
Freire, P. (2006). Δέκα επιστολές προς εκείνους που τολμούν να διδάσκουν. Αθήνα:
FreyK., (1986). Η «Μέθοδος Project», εκδ. Αφών Κυριακίδη , Θεσσαλονίκη
Illeris, K. (2009) (επιμ.). Σύγχρονες Θεωρίες Μάθησης- 16 θεωρίες μάθησης με τα
λόγια των δημιουργών τους. Μεταίχμιο, Αθήνα
Illeris, K. (2016). Ο τρόπος που μαθαίνουμε: Οι πολλαπλές διαστάσεις της Μάθησης
στην τυπική και άτυπη εκπαίδευση. (Μετάφραση: Ευφροσύνη Κωσταρά).
Αθήνα: Μεταίχμιο
Jarvis P., (1987) Adult Learning in the Social Context, Croom Helm, London
Jarvis P.,(1985) The Sociology of Adult and Continuing Education, Croom Helm,
London
Jarvis, P. (1998) Adult and Continuing Education: Theory and Practice, 2η Έκδοση,
Λονδίνο: Routledge.
Jarvis P.(2000) Adult and Continuing Education: Theory and Practice, Routledge,
London, (5thed.).
Jarvis P. (2003) Adult And Continuing Education: Major Themes In Education,
Edited By P. Jarvis With C. Griffin, Routledge, London.
Jarvis P. (2004) Συνεχιζόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση: Θεωρία και πράξη, Αθήνα:
Μεταίχμιο.
Jarvis, P. (2007). Οι θεμελιωτές της εκπαίδευσης ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο
Houle C. (1980) Continuing Learning in the Professions, San Francisco, Jossey-Bass,
Kennewell, S. (2001). Interactive whiteboards – yet another solution looking for a
problem tosolve? Information Technology in Teacher Education 39, 3-6.
Klafki, W., Meyer, E., & Weber, A. (1981). Gruppenarbeitim Grund schulunterricht.
Muenchen: Wilhelm Fink.
Knowles M.,1989.The Adult Learner: A neglected species, Gulf, Houston, 1990, 4th
ed.Knowles M., The making of an adult educator, Jossey Bass, San Francisco,
1989.
Knowles M. (1984)Andragogy in Action,Jossey-Bass, San Francisco, .
Knowles M. (1988) The Modern Practice of Adult Education: From Pedagogy to
Andragogy, Cambridge Books, New Jersey,
Knowles, M.S. (1978 ) The Adult Learner: A Neglected Species, 2 Edition, Χιούστον:
Gulf.
Knowles M. (1998) The Adult Learner, Houston-Texas, Gulf.
Knowles, M. S (1984) Andragogy in Action: Applying Modern Principles ofAdult
Learning. San Francisco: Jossey-Bass.
Kolb, D. A. (1976). The Learning Style Inventory: Technical Manual. McBer & Co,
Boston, MA.
Kolb, D. A. (1981). Learning styles and disciplinary differences. The modern
American college, 232-255.
Kolb, D. (1984). Experiential Learning. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall.
Klafki, W., Meyer, E., & Weber, A. (1981). Gruppenar beitim Grundschulunterricht.
Muenchen: Wilhelm Fink.
Merriam, S., and Caffarella, R. (1999) Learning in Adulthood: A Comprehensive
Guide. San Francisco: Jossey-Bass.
Mezirow, J. (1981) “A Critical Theory of Adult Learning and Education.” Adult
Education, 32,3–24.
Mezirow, J. (1990)“How Critical Reflection Triggers Transformative Learning.” In
J. Mezirow and Associates, Fostering Critical Reflection in Adulthood: A
Guide to Transformational Learning. San Francisco: Jossey-Bass
Mezirow J. & Associates (Eds), (1990) Fostering Critical Reflection in Adulthood,
Jossey-Bass, San Francisco
Mezirow, J. (1991). Transformative dimensions of adult learning. SanFrancisco:
Jossey-Bass
Polson, C.J. (1993). Teaching adult students. Idea Paper No. 29. Center for Faculty
Evaluation and Development.
Olsen, W. (2001), Qualitative and Quantitative Data Analysis, Module 4, The
Graduate school, University of Bradford.
Rogers A. (1999) Η εκπαίδευση ενηλίκων, Αθήνα: Μεταίχμιο
Rogers, A. (2002). Η εκπαίδευση ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο
Shunk, H. D. (2010). Θεωρίες Μάθησης. Μιαεκπαιδευτικήπροσέγγιση. Αθήνα:
Μεταίχμιο
Taylor, M., (1987) ThepossibilityofCooperation. Cambridge University Press
Tennant, M. (1997), Psychology and Adult Learning, 2Edition, Λονδίνο: Routledge.
Trevithick, P. (2005). Social work skills. A practice handbook. Open University Press.
Tight,M. (2002), Key Concepts in Adult Education and Training. New York:
Routledge
Tomlinson, C. A. (1995). How to differentiate instruction in mixed-ability classrooms,
Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development
Tomlinson, C.A. (2004). Διαφοροποίηση της εργασίας στην αίθουσα διδασκαλίας:
ανταπόκριση στις ανάγκες όλων των μαθητών (μετ. Θεοφιλής Χ. &Μαρτίδου-
Φορσιέ Δ.), Αθήνα: Γρηγόρης
UNESKO, (1976). Απόφαση για την ανάπτυξη της επιμορφώσεως ενηλίκων. Nairobi
26 Νοεμβρίου 1976.ΔιεύθυνσηΕπιμορφώσεωςΕνηλίκων. ΥΠΕΠΘ
Walker, D. (2002). White enlightening.Times Educational Supplement.