ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Α’ ΘΕΩΡΙΑ

1ο μέρος
1. Το πεντάγραμμο
2. Γραμμές και διαστήματα
3. Ερωτήσεις

1. Η μουσική γράφεται πάνω στο πεντάγραμμο, το οποίο είναι

φτιαγμένο από 5 οριζόντιες παράλληλες γραμμές :

2. Όπως βλέπουμε το πεντάγραμμο αποτελείται από 5 γραμμές

και
4 διαστήματα. Διαστήματα ονομάζουμε τα κενά ανάμεσα στις
γραμμές.
Και τις γραμμές και τα διαστήματα τα μετράμε από ΚΑΤΩ προς
τα ΠΑΝΩ.
Οι γραμμές :

Τα διαστήματα :
3. Ερωτήσεις :
α) Από πόσες γραμμές αποτελείται το πεντάγραμμο;
β) Από πόσα διαστήματα αποτελείται το πεντάγραμμο;

2ο μέρος
1. Διαστολή και μέτρο
2. Διπλή διαστολή
3. Ερωτήσεις

1. Για να είναι ευκολότερο να διαβάσουμε τη μουσική,

χωρίζουμε το πεντάγραμμο σε τμήματα με κάθετες γραμμές τις
οποίες ονομάζουμε διαστολές :

Τα τμήματα ανάμεσα στις γραμμές ονομάζονται μέτρα :

2. Όταν θέλουμε να δηλώσουμε το τέλος ενός μουσικού

κομματιού ή μιας άσκησης, τότε βάζουμε διπλή διαστολή :
3. Ερωτήσεις :
α) Σε τι χρησιμεύουν οι διαστολές;
β) Που χρησιμοποιούμε διπλή διαστολή;
γ) Στο πεντάγραμμο σου φτιάξε 4 μέτρα.
3ο μέρος

1. Κλειδιά στο πεντάγραμμο, το κλειδί του Σολ.

2. Νότες στις γραμμές και νότες στα διαστήματα
3. Βοηθητικές γραμμές, νότες πάνω και κάτω από το
πεντάγραμμο
4. Ερωτήσεις

Κλειδί είναι ένα σύμβολο το οποίο τοποθετείται στην αρχή ενός

μουσικού κομματιού ή μιας άσκησης και το οποίο έχει ως στόχο
να μας δείξει ποια νότα βρίσκεται σε κάθε γραμμή και διάστημα.
Γενικά θα πρέπει να ξέρουμε ότι υπάρχουν διάφορα κλειδιά.
Κλειδιά του Ντο, κλειδιά του Φα και το πιο γνωστό όλων , το
κλειδί του Σολ.

1. Τα κλειδιά :

α) Τα κλειδιά του Ντο δε χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα πολύ,

εκτός από τη βιόλα και περιστασιακά στο τρομπόνι και στο
φαγκότο :
β) Το κλειδί του Φα που ξεκινάει από την 4η γραμμή του
πενταγράμμου, χρησιμοποιείται κυρίως σε όργανα με μπάσο
ήχο, όπως η τούμπα, το τσέλο, το κοντραμπάσο και το πιάνο :

γ) Ειδικά τα πληκτροφόρα όργανα, όπως το πιάνο, το

εκκλησιαστικό όργανο και το αρμόνιο λόγω της μεγάλης
έκτασης μεταξύ χαμηλών και υψηλών συχνοτήτων,
χρησιμοποιούν εκτός από το κλειδί του Φα, και το κλειδί του
Σολ, το οποίο είναι το πιο διαδεδομένο κλειδί όλων.
Ξεκινά από τη 2η γραμμή του πενταγράμμου και το
χρησιμοποιούν όργανα όπως η κιθάρα, το φλάουτο, το
σαξόφωνο, το βιολί κλπ.

2. Νότες στις γραμμές και νότες στα διαστήματα

Εμείς στη πρώτη τάξη της θεωρίας θα ασχοληθούμε κυρίως με

το κλειδί του Σολ.
Το κλειδί του Σολ όπως έχουμε πει ξεκινά από τη 2η γραμμή του
πενταγράμμου, πράγμα που σημαίνει ότι όλες οι νότες στη 2η
γραμμή, είναι οι νότες Σολ και γνωρίζοντας τη σειρά των νοτών
ΝΤΟ – ΡΕ – ΜΙ – ΦΑ – ΣΟΛ – ΛΑ – ΣΙ – ΝΤΟ
ανάλογα διαμορφώνονται και οι υπόλοιπες :

κι αφού έχουμε
ΣΟΛ

στη 2η γραμμή, στο 2ο διάστημα θα έχουμε τη νότα ΛΑ

στη 3η γραμμή θα

έχουμε τη νότα ΣΙ κλπ.

Έτσι καταλήγουμε στις νότες στις γραμμές :

και τις νότες στα διαστήματα :

3. Βοηθητικές γραμμές
Οι περισσότερες νότες γράφονται μέσα στο πεντάγραμμο είτε
στις γραμμές, είτε στα διαστήματα. Κάποιες νότες όμως
βρίσκονται ψηλότερα ή χαμηλότερα από τα όρια του
πενταγράμμου. Όταν μια νότα λοιπόν βρίσκεται εκτός ορίων
πενταγράμμου ( είτε ψηλότερα, είτε χαμηλότερα ), μικρές
οριζόντιες γραμμές χρησιμοποιούνται για να δείξουν που θα
βρισκόταν το πεντάγραμμο αν διέθετε περισσότερες από 5
γραμμές και 4 διαστήματα. Αυτές οι μικρές οριζόντιες γραμμές,
ονομάζονται βοηθητικές.
Έχουμε λοιπόν νότες πάνω και κάτω από το πεντάγραμμο

Μπορεί να φαίνεται περίπλοκο, αλλά στην ουσία δεν είναι

καθόλου, αρκεί να ξέρουμε 2 πράγματα :

α) τη σειρά των νοτών

ΝΤΟ – ΡΕ – ΜΙ – ΦΑ – ΣΟΛ – ΛΑ – ΣΙ –ΝΤΟ και

β) ότι ίσχυε για τις νότες μέσα στο πεντάγραμμο, ισχύει και
για τις νότες πάνω και κάτω από αυτό.

Για παράδειγμα : Βλέπουμε αυτή τη νότα

Γνωρίζοντας πως το κλειδί του Σολ ξεκινά από τη 2η γραμμή,

ξέρουμε στα σίγουρα πως στη 2η γραμμή του πενταγράμμου
έχουμε τη νότα ΣΟΛ. Μετρώντας τις γραμμές και τα διαστήματα
προς τα πάνω ( ΣΟΛ-ΛΑ-ΣΙ- ΝΤΟ- ΡΕ- ΜΙ- ΦΑ- ΣΟΛ κ΄λπ) ως
τη δεδομένη νότα καταλήγουμε πως και η νότα πάνω από το
πεντάγραμμο είναι η ΣΟΛ.

Ας δούμε τώρα μερικές ακόμα νότες πάνω από το πεντάγραμμο :

ακόμα κι αν τις βλέπουμε για πρώτη φορά, είναι πολύ εύκολο να

βρούμε ποιες είναι….

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, ξεκινώντας από τη 2η γραμμή

που έχουμε τη νότα ΣΟΛ και ανεβαίνοντας προς τα πάνω
μετρώντας γραμμές και διαστήματα με τη σωστή σειρά των
νοτών, καταλήγουμε ότι οι νότες που ψάχναμε είναι αντίστοιχα
η ΛΑ, η Σι και η Ντο.

Το ίδιο μπορεί να συμβεί και κάτω από το πεντάγραμμο, για

παράδειγμα, βλέπουμε αυτή τη νότα μετρώντας

γραμμές και διαστήματα από τη 2η γραμμή του πενταγράμμου,
όπου βρίσκεται η νότα ΣΟΛ, αυτή τη φορά ανάποδα (ΣΟΛ- ΦΑ-
ΜΙ- ΡΕ- ΝΤΟ- ΣΙ- ΛΑ- ΣΟΛ κλπ ) καταλήγουμε πως η νότα
είναι η ΜΙ.
Ας δούμε μερικές ακόμα νότες κάτω από το πεντάγραμμο :

για να βρούμε ποιες είναι :

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, ξεκινώντας από τη 2η γραμμή

που έχουμε τη νότα ΣΟΛ και κατεβαίνοντας προς τα κάτω,
μετρώντας γραμμές και διαστήματα με τη σωστή σειρά των
νοτών, καταλήγουμε ότι οι νότες που ψάχναμε είναι αντίστοιχα
η Ντο, η Σι και η Λα αντίστοιχα.

4. Ερωτήσεις

1) Τι είναι οι βοηθητικές γραμμές και σε τι χρησιμεύουν;

2) Τι είναι το κλειδί και ποιος ο ρόλος του στη μουσική;
3) Από ποια γραμμή ξεκινά το κλειδί του Φα ;
4) Από ποια γραμμή ξεκινά το κλειδί του Σολ ;
5) Ονόμασε τις νότες στις γραμμές
6) Ονόμασε τις νότες στα διαστήματα
4ο μέρος

1. Φθόγγοι, φθογγόσημα
2. Αξίες, χρόνοι
3. Παύσεις
4. Παρεστιγμένα
5. Τρίηχα
6. Ερωτήσεις

1. Φθόγγοι, φθογγόσημα

Φθόγγος ( νότα ) ονομάζεται ο ήχος που παράγει είτε η φωνή

του ανθρώπου είτε ένα μουσικό όργανο. Τα χαρακτηριστικά του
μουσικού φθόγγου είναι: Το ύψος, η διάρκεια, η ένταση.
Ανάλογα με το που γράφεται ένας φθόγγος (νότα) στο
πεντάγραμμο, παίρνει και το όνομά της. Τη διάρκεια όμως που
θα έχει ( δηλαδή πόση ώρα θα ακούγεται) την καθορίζει το
σχέδιο με το οποίο έχει σχηματιστεί.
Αυτά τα σχέδια ονομάζονται φθογγόσημα. Όταν ένα
φθογγόσημο τοποθετηθεί μέσα στο πεντάγραμμο, γίνεται
φθόγγος (νότα). Υπάρχουν διάφορα φθογγόσημα, αυτά είναι :

2.Χρόνοι, αξίες

Ξεκινώντας με το ολόκληρο, αυτό που πρέπει να ξέρουμε έιναι

πως διαρκεί 4 χρόνους. Το ολόκληρο είναι στην ουσία η βάση με
την οποία ονομάζουμε και όλα τα υπόλοιπα φθογγόσημα.
 Το μισό δηλαδή ονομάζεται μισό γιατί έχει τους μισούς χρόνους
από το
ολόκληρο, δηλαδή έχει 2 χρόνους.
Το τέταρτο ονομάζεται τέταρτο γιατί έχει το 1 /4 των χρόνων
του ολόκληρου κ.ο.κ. Έτσι προκύπτουν οι εξής συσχετισμοί :

Όπως μπορεί να δει κανείς από το παραπάνω διάγραμμα, τα

όγδοα, τα δέκατα έκτα, τα τριακοστά δεύτερα και τα εξηκοστά
τέταρτα, όλα τα φθογγόσημα που έχουν «ουρίτσες» όταν
βρίσκονται κοντά, για αισθητικούς λόγους, οι ουρίτσες τους
ενώνονται : 
Κάτι που επίσης θα πρέπει να γνωρίζουμε είναι πως το
μπαστουνάκι του κάθε φθογγόσημου μπορεί να έχει κατεύθυνση
είτε προς τα πάνω, είτε προς τα κάτω : ή πάλι για
αισθητικούς λόγους, στις νότες που βρίσκονται από την 3η
γραμμή του πενταγράμμου και κάτω, το μπαστουνάκι είναι προς
τα πάνω, ενώ στις νότες από την 3η γραμμή και πάνω, το
μπαστουνάκι έχει κατεύθυνση προς τα κάτω.

3. Παύσεις
 Ενώ τα φθογγόσημα μας δείχνουν πόση ώρα ακούγεται μια
νότα, οι παύσεις μας δείχνουν πόση ώρα δεν ακούγεται τίποτα.
Για κάθε φθογγόσημο που μάθαμε, έχουμε και την αντίστοιχη
παύση του.

4. Παρεστιγμένα

Κάποιες φορές, βλέπουμε δίπλα σε ένα φθογγόσημο μια μικρή

κουκίδα στο παράδειγμα βλέπουμε ένα τέταρτο με κουκίδα,
αλλά οποιοδήποτε φθογγόσημο μπορεί να την αποκτήσει.

Αυτή η κουκίδα στα δεξιά του φθογγόσημου έχει σκοπό να

επιμηκύνει τη διάρκειά του. Ονομάζεται στιγμή και το
φθογγόσημο που την έχει ονομάζεται παρεστιγμένο.

Εδώ έχουμε ένα παρεστιγμένο τέταρτο , αν είχε μπει σε ένα

ολόκληρο τότε θα είχαμε ένα παρεστιγμένο ολόκληρο κλπ.
Αναφέραμε πιο πάνω πως ο ρόλος της είναι να επιμηκύνει τη
διάρκεια του φθογγόσημου στο οποίο μπαίνει, όμως το πόσο θα
μεγαλώσει η διάρκεια εξαρτάται από το φθογγόσημο.
Η στιγμή προσθέτει στο φθογγόσημο το μισό της
πραγματικής του αξίας.
Για παράδειγμα :

Το ολόκληρο έχει 2 μισά = +

Όταν όμως έχουμε ένα παρεστιγμένο ολόκληρο, τότε

= + + έχουμε 3 μισά

Το ολόκληρο έχει 4 τέταρτα = + + +

Όταν όμως έχουμε ένα παρεστιγμένο ολόκληρο, τότε

= + + + + + έχουμε 6 τέταρτα

Το τέταρτο έχει 2 όγδοα = +

Το παρεστιγμένο τέταρτο όμως θα έχει 3 όγδοα = + +

5. Τρίηχα

Τρίηχο είναι ένα σύνολο από τρία φθογγόσημα ίδιας διάρκειας

ενωμένα με μια καμπύλη γραμμή μέσα στην οποία είναι
γραμμένος ο αριθμός 3.
Το πιο σύνηθες τρίηχο είναι αυτό που σχηματίζεται με όγδοα :

αλλά φυσικά όλα τα φθογγόσημα μπορούν να σχηματίσουν

τρίηχο :

Τα τρία φθογγόσημα του τρίηχου ισοδυναμούν χρονικά με δύο

φθογγόσημα της αυτής διάρκειας στην οποία είναι γραμμένο το
τρίηχο ή με ένα της αμέσως μεγαλύτερης διάρκειας.

6. Ερωτήσεις

1) Τι ονομάζουμε φθόγγο και τι είναι το φθογγόσημο;

2) Πόσους χρόνους έχουν αντίστοιχα ένα ολόκληρο, ένα μισό κι
ένα τέταρτο;
3) Τι είναι η παύση;
4) Πόσους χρόνους έχουν αντίστοιχα μια παύση ολοκλήρου,
μισού και τετάρτου;
5) Τι είναι η στιγμή, τι κάνει και τι ονομάζουμε παρεστιγμένο;
6) Τι είναι τρίηχο;

5ο μέρος

1. Σημεία αλλοίωσης
2. Ημιτόνιο, τόνος, τριημιτόνιο
3. Φυσικά, χρωματικά και διατονικά ημιτόνια
4. Μετατροπή τόνου σε ημιτόνιο
5. Μετατροπή ημιτονίου σε τόνο
6. Μετατροπή: ημιτονίου σε τριημιτόνιο / τόνου σε τριημιτόνιο

1. Σημεία αλλοίωσης

Σημεία αλλοίωσης ονομάζονται τα σημεία αυτά που γράφονται

αριστερά των φθόγγων και μεταβάλλουν το ύψος τους.
Μπορούμε να έχουμε απλά σημεία αλλοίωσης ή διπλά σημεία
αλλοίωσης.

Απλά σημεία αλλοίωσης :

α) Δίεση , ανεβάζει το φθόγγο κατά 1 ημιτόνιο
β) Ύφεση , κατεβάζει το φθόγγο κατά 1 ημιτόνιο
γ) Αναίρεση , επαναφέρει το φθόγγο στο αρχικό του ύψος

Διπλά σημεία αλλοίωσης :

α) Διπλή δίεση , ανεβάζει το φθόγγο κατά 2 ημιτόνια
β) Διπλή ύφεση , κατεβάζει το φθόγγο κατά 2 ημιτόνια
γ) Διπλή αναίρεση , επαναφέρει έναν διπλά αλλοιωμένο
φθόγγο στη φυσική του θέση.

Η σειρά των φυσικών ημιτονίων και τόνων :

2. Ημιτόνιο, τόνος, τριημιτόνιο

α) Ημιτόνιο (μισό τόνο) ονομάζουμε τη μικρότερη απόσταση

μεταξύ δυο διαδοχικών φθόγγων.
β) Τόνο ονομάζουμε την αμέσως μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ
δυο διαδοχικών φθόγγων. Ο τόνος σχηματίζεται από δύο
ημιτόνια.
γ) Τριημιτόνιο ονομάζουμε την απόσταση 3 ημιτονίων μεταξύ
δύο διαδοχικών φθόγγων.
3. Φυσικά, χρωματικά, διατονικά ημιτόνια

α) Φυσικά ονομάζονται τα ημιτόνια τα οποία σχηματίζονται

μεταξύ δυο φθόγγων χωρίς να χρησιμοποιήσουμε αλλοιώσεις.
Τα φυσικά ημιτόνια είναι δύο : ΜΙ-ΦΑ και ΣΙ-ΝΤΟ.
β) Χρωματικά ονομάζονται τα ημιτόνια τα οποία σχηματίζονται

με αλλοίωση του ίδιου φθόγγου πχ.

γ) Διατονικά ονομάζονται τα ημιτόνια τα οποία σχηματίζονται

μεταξύ δύο διαφορετικών φθόγγων πχ.

4. Μετατροπή τόνου σε ημιτόνιο

Για να μετατρέψουμε ένα τόνο σε ημιτόνιο υπάρχουν δύο τρόποι

:
α) Ανεβάζουμε τη βάση
β) Κατεβάζουμε την κορυφή

Για παράδειγμα, έχουμε τον εξής τόνο για να τον

μετατρέψουμε σε ημιτόνιο :

α) ανεβάζουμε τη βάση ( βάζοντας δίεση )

β) κατεβάζουμε την κορυφή ( βάζοντας ύφεση )

5. Μετατροπή ημιτονίου σε τόνο

Για να μετατρέψουμε ένα ημιτόνιο σε τόνο υπάρχουν δύο τρόποι

:
α) Κατεβάζουμε τη βάση
β) Ανεβάζουμε την κορυφή

Για παράδειγμα, έχουμε το εξής ημιτόνιο για να το

μετατρέψουμε σε τόνο :

α) Κατεβάζουμε τη βάση ( βάζοντας ύφεση )

β) Ανεβάζουμε την κορυφή ( βάζοντας δίεση )

6. Μετατροπή τόνου σε τριημιτόνιο

Για να μετατρέψουμε ένα τόνο σε τριημιτόνιο υπάρχουν δύο

τρόποι :
α) Κατεβάζουμε τη βάση
β) Ανεβάζουμε τη κορυφή

Για παράδειγμα, έχουμε τον εξής τόνο για να τον

μετατρέψουμε σε τριημιτόνιο :

α) κατεβάζουμε τη βάση ( βάζοντας ύφεση ) :

β) ανεβάζουμε την κορυφή ( βάζοντας δίεση ) :

Μετατροπή ημιτονίου σε τριημιτόνιο

Για να μετατρέψουμε ένα ημιτόνιο σε τριημιτόνιο υπάρχουν 3

τρόποι:
Έχουμε το εξής ημιτόνιο:
α) Θα ανεβάσουμε την κορυφή ΚΑΙ θα κατεβάσουμε τη

βάση :
β) Θα διπλοανεβάσουμε την κορυφή (με διπλή δίεση)

γ) Θα διπλοκατεβάσουμε τη βάση (με διπλή ύφεση)

6ο μέρος

1. Ταυτοφωνία
2. Εναρμόνιοι φθόγγοι
3. Οκτάβα
4. Κλίμακα, βαθμίδες κλίμακας

1. Ταυτοφωνία
Ταυτοφωνία λέγεται η επανάληψη του ίδιου φθόγγου με την
ίδια οξύτητα ( ύψος ) . Στην ταυτοφωνία δεν έχουμε καθόλου
ηχητική απόσταση αφού στην ουσία επαναλαμβάνεται ο ίδιος
φθόγγος :

2. Εναρμόνιοι φθόγγοι

Εναρμόνιοι ονομάζονται δύο φθόγγοι με διαφορετικό όνομα οι

οποίοι όμως έχουν ίδιο άκουσμα ( καταλήγουν δλδ στην
ταυτοφωνία ) :

3. Οκτάβα

Η απόσταση ανάμεσα σε δυο φθόγγους που έχουν το ίδιο όνομα

ονομάζεται οκτάβα. Πιο απλά, οκτάβα ονομάζουμε οκτώ
διαδοχικούς φθόγγους, πχ :
4. Κλίμακα, βαθμίδες κλίμακας

Κλίμακα ονομάζουμε οκτώ διαδοχικούς φθόγγους οι οποίοι

έχουν συγκεκριμένες αποστάσεις μεταξύ τους.
Ο κάθε φθόγγος ονομάζεται βαθμίδα, άρα έχουμε οκτώ βαθμίδες
σε κάθε κλίμακα, τις οποίες τις συμβολίζουμε με λατινικούς
αριθμούς :

Η κάθε βαθμίδα έχει το δικό της όνομα

7ο μέρος

1. Μείζονες κλίμακες
2. Ντο μείζονα φυσική
3. Μείζονες κλίμακες με διέσεις
4. Μείζονες κλίμακες με υφέσεις

1. Μείζονες κλίμακες

Μείζονες ονομάζουμε τις κλίμακες οι οποίες έχουν ένα πιο

φωτεινό και χαρούμενο άκουσμα. Υπάρχουν και οι ελάσσονες
κλίμακες οι οποίες έχουν ένα πιο λυπημένο, μελαγχολικό
άκουσμα.

2. Ντο μείζονα φυσική

Αναφέραμε στο προηγούμενο κεφάλαιο ότι κλίμακα

ονομάζουμε οκτώ διαδοχικούς φθόγγους ( νότες ) οι οποίες
έχουν συγκεκριμένες αποστάσεις μεταξύ τους. Στις μείζονες
κλίμακες αυτή η σειρά έχει ως εξής :

Η οκτάβα από Ντο μέχρι Ντο, είναι και η μοναδική φυσική

μείζονα κλίμακα. Τη λέμε φυσική διότι δεν έχει ούτε διέσεις,
ούτε υφέσεις και η είναι η βάση με την οποία σχηματίζονται
όλες οι μείζονες κλίμακες.

3. Μείζονες κλίμακες με διέσεις ♯

Για να βρούμε την 1η κλίμακα με διέσεις, πάμε στην V (5η)
βαθμίδα, τη δεσπόζουσα δηλαδή, της Ντο μείζονα. Αυτή είναι η
Σολ.

α) Σχηματίζουμε την οκτάβα από Σολ μέχρι Σολ :

β) Εξετάζουμε τους τόνους και τα ημιτόνια :

Με βάση τη Ντο μείζονα η σειρά θα έπρεπε να είναι Τ- Τ- Η-

Τ- Τ- Τ- Η και όχι Τ- Τ- Η- Τ- Τ- Η- Τ που είναι τώρα.

Άρα μετατρέποντας το ημιτόνιο μεταξύ 6ης-7ης βαθμίδας σε

τόνο προκύπτει :

κι έτσι έχουμε τη Σολ μείζονα

κλίμακα που είναι η 1η μείζονα κλίμακα με διέσεις και έχει μια
δίεση, τη

ΦΑ δίεση. Και κανονικά γράφεται :

Για να βρούμε τη 2η μείζονα κλίμακα με διέσεις πάμε στη
δεσπόζουσα (5η βαθμίδα) της Σολ. Αυτή είναι η ΡΕ.

α) σχηματίζουμε την οκτάβα από Ρε μέχρι Ρε :

β) εξετάζουμε τους τόνους και τα ημιτόνια :

Βλέπουμε πως η σειρά τόνων και ημιτονίων δεν είναι αυτή που
θα έπρεπε, επομένως τη διορθώνουμε :

Κι έτσι προκύπτει η 2η μείζονα με διέσεις, η Ρε μείζονα κλίμακα,

η οποία έχει δύο διέσεις, τη Φα δίεση και τη Ντο δίεση. Η Ρε
μείζονα κλίμακα γράφεται έτσι :

Ακολούθως σχηματίζονται και όλες οι υπόλοιπες μείζονες με

διέσεις. Αυτές με τη σειρά είναι οι εξής :
Οι διέσεις μπαίνουν με συγκεκριμένη σειρά και σε
συγκεκριμένα σημεία του πενταγράμμου, αυτά είναι :

4. Μείζονες κλίμακες με υφέσεις ♭

Για να βρούμε την 1η κλίμακα με υφέσεις, πάμε στη τέταρτη (IV)

βαθμίδα, δηλαδή την υποδεσπόζουσα, της Ντο μείζονα. Αυτή
είναι η ΦΑ.

α) Σχηματίζουμε την οκτάβα από ΦΑ μέχρι ΦΑ :

β) Ελέγχουμε τους τόνους και τα ημιτόνια :

Βλέπουμε πως η σειρά τόνων και ημιτονίων δεν είναι αυτή που
έχουν οι μείζονες κλίμακες ( Τ-Τ-Η-Τ-Τ-Τ-Η ), οπότε θα
προκύψει :

οπότε προκύπτει η Φα μείζονα, η πρώτη μείζονα κλίμακα με

υφέσεις, η οποία γράφεται ως εξής :

Για να βρούμε τη 2η μείζονα κλίμακα με υφέσεις πάμε στην

υποδεσπόζουσα ( 4η βαθμίδα ) της Φα μείζονα η οποία είναι η Σι
ύφεση.

α) σχηματίζουμε την οκτάβα από Σι♭ ως Σι♭ :

β) ελέγχουμε τους τόνους και τα ημιτόνια :

η σειρά δεν είναι

αυτή που θα έπρεπε, οπότε θα πρέπει να διορθώσουμε τις

σχέσεις μεταξύ των φθόγγων :

επομένως έχουμε τη Σι ύφεση μείζονα, τη δεύτερη μείζονα
κλίμακα με υφέσεις, η οποία γράφεται ως εξής :

Ομοίως σχηματίζονται και οι υπόλοιπες μείζονες κλίμακες με

υφέσεις. Οι οποίες είναι οι εξής :

Οι υφέσεις όπως και οι διέσεις μπαίνουν με συγκεκριμένη

σειρά, σε συγκεκριμένα σημεία του πενταγράμμου :

Τα διάφορα σημεία αλλοίωσης ( οι διέσεις και οι υφέσεις ) που

μπαίνουν μπροστά από τους φθόγγους της κλίμακας ή ενός
μουσικού κομματιού, για οικονομία χρόνου και χώρου,
μπορούν να γραφτούν στην αρχή του πενταγράμμου έπειτα
από το κλειδί . Αυτό ονομάζεται οπλισμός. Οπλισμός δηλαδή
είναι το σύνολο των αλλοιώσεων που γράφεται στην αρχή
του πενταγράμμου μετά το κλειδί και αφορά ορισμένους
φθόγγους οι οποίοι πρέπει να εκτελεστούν αλλοιωμένοι κατά
την πορεία μιας κλίμακας ή κατά την πορεία ενός μουσικού
κομματιού.

Εναρμόνιες κλίμακες
Εναρμόνιες ονομάζονται δυο κλίμακες του ίδιου τρόπου ( και οι
2 μείζονες ή και οι 2 ελάσσονες ) , οι οποίες έχουν διαφορετικό
όνομα, αλλά ίδιο άκουσμα.
Στις μείζονες κλίμακες αυτές είναι οι εξής :
1. Ντο♯ με εναρμόνια τη Ρε♭
2. Φα♯ με εναρμόνια τη Σολ♭
3. Σι με εναρμόνια τη Ντο♭