Professional Documents
Culture Documents
ΧΑΝΙΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΦΡΑΣΗΣ
ΤΕΧΝΙΚΑ
Α’ ΕΞΑΜΗΝΟ
ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
2012-2013
ΜΑΘΗΜΑ 10
ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ
ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ – ΠΕΚΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ
Μουσικοκινητική αγωγή
1. Εισαγωγή
Η γνωριμία των παιδιών με τη μουσική μέσω της κίνησης και των αισθήσεων
βοηθάει σε μεγάλο βαθμό στην κατανόηση των βασικών μουσικών εννοιών. Με την
μουσικοκινητική αγωγή τα παιδιά βιώνουν μέσα από το σώμα και την κίνηση τους
τον κόσμο της μουσικής, της μετρικής, του λόγου, του χώρου κ.ά. Κάθε παιδί
ξεχωριστά έχει το δικό του ατομικό ρυθμό και μέσα από τον προσωπικό του τρόπο
βλέπει, ακούει, κατανοεί και προσλαμβάνει έννοιες.
i) Το τραγούδι
Κάνοντας χρήση του όρου “μουσικά παιχνίδια” δεν γίνεται αναφορά μόνο στα
παραδοσιακά παιχνιδοτράγουδα αλλά και σε οποιαδήποτε άλλα παιχνίδια
πραγματοποιούνται στην τάξη από τον/την παιδαγωγό, τα οποία δίνουν την ευκαιρία
στα παιδιά για μελωδικούς αυτοσχεδιασμούς, μουσικοκινητικές πρωτοβουλίες,
ανακάλυψη και εξερεύνηση ήχων τόσο από το οικείο περιβάλλον όσο κι από τα
μουσικά όργανα, ανάπτυξη της δημιουργικότητας και της φαντασίας καθώς και
δραματοποίηση ιστοριών.
Τέσσερις βασικοί παράγοντες που αφορούν κάθε σωματική κίνηση είναι ο χώρος, ο
χρόνος, η ένταση και ο χαρακτήρας της. Στην αρχή τα παιδιά σε συνδυασμό με τη
μουσική κινούνται ελεύθερα στο χώρο δοκιμάζοντας διάφορους προσανατολισμούς
όπως μπροστά-πίσω, αριστερά-δεξιά κ.ά. Στη συνέχεια εξοικειώνονται με τις
χρονικές αλλαγές που μπορεί να έχει η κίνηση τους δηλαδή επιβραδύνουν ή
επιταχύνουν τις κινήσεις τους. Η ένταση της κίνησης συσχετίζεται με την
αυξομείωση της δηλαδή τα παιδιά κινούνται σιγανά-δυνατά-σταματούν για λίγο.
Τέλος, ο ιδιαίτερος χαρακτήρας κάθε κίνησης μπορεί να γίνεται π.χ. κοφτά-χαλαρά
κ.α. Όλες αυτές οι μουσικοκινητικές εμπειρίες προσφέρουν στα παιδιά τη δυνατότητα
μιας πληθώρας συνδυασμών αλλά και άσκησης της φαντασίας και της
ευρηματικότητας τους.
Με ανάλογο τρόπο τα παιδιά, μετά από την ακρόαση ενός μουσικού παραμυθιού,
μπορούν να σχολιάσουν τους ήχους που άκουσαν, να σκεφθούν ποιοι ήχοι θα
μπορούσαν να αντιπροσωπεύσουν τους ήρωες του παραμυθιού και να
αναπαραστήσουν από την αρχή το παραμύθι δημιουργώντας έτσι τη δική τους
μουσική σύνθεση.
Οι ρυθμικές και μελωδικές επενδύσεις συνήθως δεν απουσιάζουν από καμία σχολική
τάξη. Οι περισσότεροι παιδαγωγοί για παράδειγμα εφαρμόζουν την παθητική
μουσική ακρόαση όταν βάζουν μια μουσική ή μια μελωδία την ώρα που τα παιδιά
ζωγραφίζουν, ή ξεκουράζονται ή όταν τρώνε το πρωινό τους. Τότε έχουμε μελωδική
επένδυση.
Μέσα από τις μελωδικές και ρυθμικές επενδύσεις, τα παιδιά αναπτύσσουν την
αίσθηση του ρυθμού και το ρυθμικό τους λεξιλόγιο και αυξάνουν σε μεγάλο βαθμό
τη συγκέντρωση τους για ακρόαση.
vii) Ακρόαση της μουσικής
Η μουσική ακρόαση έχει να κάνει με τις έννοιες της παθητικής και της ενεργητικής
ακρόασης. Ακούμε ένα μουσικό κομμάτι ενώ παράλληλα κάνουμε κάτι άλλο, π.χ.
ζωγραφίζουμε. Τότε έχουμε παθητική μουσική ακρόαση. Ενεργητική μουσική
ακρόαση έχουμε όταν τα παιδιά π.χ. αρχίζουν να φαντάζονται κάτι ακούγοντας
μουσική, όταν κινούνται με το σώμα τους ή χτυπούν παλαμάκια σε αυτό που ακούν
κ.λπ.
Η χρήση των ρυθμικών και μελωδικών οργάνων της τάξης κρίνεται ως απαραίτητη
δραστηριότητα στο χώρο της μουσικής. Τα παιδιά στο σχολείο γοητεύονται εύκολα
με τα μουσικά όργανα και πειραματίζονται συνέχεια με τους ήχους που παράγονται
από αυτά. Για τις μουσικές δραστηριότητες μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο τα
μουσικά όργανα που κυκλοφορούν στο εμπόριο όσο και αυτοσχέδια όργανα που
φτιάχνουν τα παιδιά στην τάξη με τον/την παιδαγωγό.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Βιβλιογραφικός οδηγός
Βενιζέλου, Γ., Καλαμπαλίκη, Ε., Καλοστύπη, Α., Κονταξάκης, Γ., Λαυρεντάκη, Φ.,
Μαυροειδής, Γ. & Πατρίκη, Α. (1994). Βιβλίο Δραστηριοτήτων για
το νηπιαγωγείο-Βιβλίο Νηπιαγωγού. Αθήνα: Ο.Ε.Δ.Β.
Edwards, L., Bayless, K. & Ramsey, M. (2010). Μουσική και κίνηση. Ένας τρόπος
ζωής για το μικρό παιδί (μεταφρ. Ζαχοπούλου, Ε. &
Κωνσταντινίδου, Ε.). Αθήνα: University Studio Press.
Μαγαλιού, Μ. (2009). Η κίνηση ως μέσο μουσικής αγωγής κατά την πρώτη παιδική
ηλικία. Στο: Αργυρίου, Μ. & Καμπύλης, Π. (Επιμ.), Πρακτικά 3ου
Διεθνούς Συνεδρίου “Η συμβολή του εκπαιδευτικού υλικού στη
σχολική πράξη: θεωρία και εφαρμογή στη μουσική εκπαίδευση” (σσ.
230-235). Ελλάδα, Αθήνα: Gapmet.
Παυλίδου, Ε. (2012). Κινητική και ρυθμική αγωγή στην προσχολική ηλικία: από τη
θεωρία στην πράξη. Θεσσαλονίκη: Ζυγός.
Σέργη, Λ. (1998). Δημιουργική μουσική αγωγή για τα παιδιά μας. Αθήνα: Gutenberg.
Τσουμάνης, Α. (1995). Μουσική αγωγή στο νηπιαγωγείο. Από τη θεωρία στην πράξη.
Αθήνα: Καστανιώτης.