Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης

Η επιρροή της μουσικοκινητικής
αγωγής μέσα από τις αντιδράσεις
βρεφών και μικρών παιδιών

Έρευνα δημοσιευμένη στο 7ο διεθνές συνέδριο της ΕΕΜΕ:

«Μουσικός Γραμματισμός: Τυπικές και Άτυπες Μορφές Μουσικής
Διδασκαλίας-Μάθησης»
27-29 Νοεμβρίου 2015, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης

56

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 56

Ναυπάκτου

Θεωρητικό Πλαίσιο

57

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 57

1
Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο

Η παιδαγωγική της μουσικής

αφύπνισης (όρος που σπάνια
χρησιμοποιείται στην Ελληνική
βιβλιογραφία) αποτελεί το σημείο
συνάντησης μουσικής και
παιδαγωγικής.

58

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 58

Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο

Ξεφεύγει από την παραδοσιακή

διδασκαλία της μουσικής (τεχνική
εκπαίδευση) καλλιεργώντας τις
αισθήσεις όπως ακοή, αφή, κίνηση
και χωροταξική αντίληψη.

59

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 59

2
Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο

Το παιδί δεν υπακούει τυφλά αλλά

παρακολουθεί το πρόγραμμα και
δέχεται ότι του ταιριάζει,
αφομοιώνοντας μελωδικά και
ρυθμικά στοιχεία με την
επανάληψη.

60

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 60

Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο

Σημαντικό ρόλο παίζει το παιχνίδι

με στόχο την επικοινωνία, τη
δημιουργία, τη συμμετοχή, την
ανάπτυξη φαντασίας,
κοινωνικοποίησης και της
δημιουργικότητας

61

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 61

3
Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο

Κάθε παιδί έχει τις δικές του

δεξαμενές εμπειριών και
ερεθίσματα από το οικογενειακό και
κοινωνικό περιβάλλον σύμφωνα με
τα οποία αναπτύσσεται ο
χαρακτήρας του.

62

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 62

Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο

Ο παιδαγωγός δεν διδάσκει

τεχνικές, αλλά συμμετέχει, δίνει
κατάλληλα ερεθίσματα - χωρίς να
επεμβαίνει στη μουσική εξερεύνηση
- καλλιεργεί και ενδυναμώνει το
δεσμό ανάμεσα σε αυτόν και τα
παιδιά.

63

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 63

4
Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο

Έμφαση πρέπει να δίνεται στην

εξερεύνηση και στον πειραματισμό
και όχι στην πιστή αντιγραφή και
αναπαραγωγή των κινήσεων του
παιδαγωγού.

64

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 64

Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο

Για να αναπτύξουμε μια παιδαγωγική

μουσικής αφύπνισης, οδηγός μας είναι

Αφενός το παιδί και οι ανάγκες του.

Αφετέρου η θετική επίδραση της
μουσικής αγωγής στην ολόπλευρη
ανάπτυξη της παιδικής
προσωπικότητας.
65

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 65

5
Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο

Τα θεματικά στοιχεία με τα οποία

μπορούμε να «κάνουμε μουσική», και
να «παίξουμε» με τα παιδιά
προέρχονται κυρίως από τον κόσμο
των ονείρων και των παραμυθιών:
φεγγάρι, ήλιος, αστέρια,
νεράιδες, δράκοι κλπ.
καθώς η εκμάθηση του μικρού
παιδιού περνά μέσα από το παιχνίδι. 66

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 66

Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο

 Μια από τις βασικότερες προσεγγίσεις της

άτυπης μουσικής διδασκαλίας (*) είναι η
χρήση του μουσικού παιχνιδιού, το οποίο
αποτελεί ένα προνομιούχο εργαλείο που το
βοηθά να αναπτύξει τον κόσμο του μέσα
από την χαλάρωση και την ευχαρίστηση

(*) προκαθορισμένη και προγραμματισμένη διαδικασία με

βασικό χαρακτηριστικό της την αλληλεπίδραση .
67

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 67

6
Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο

 Κάθε παιδί μπορεί να ανακαλύψει

τον κόσμο των ήχων αλλά και την
ποικιλία και την ποιότητα των
ηχητικών ερεθισμάτων κατά τη
διάρκεια της μουσικής εκπαίδευσης η
οποία κατά περίπτωση μπορεί να
αναπτύξει και να εμπλουτίσει τις
ικανότητες του.
68

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 68

Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο

Δεν διδάσκονται τεχνικές και κανόνες αλλά

τα παιδιά ενθαρρύνονται
να κάνουν αυτό που θέλουν αυθόρμητα
μέσα από μουσικά παιγνίδια.
να ενδιαφερθούν για αντικείμενα που
παράγουν ήχο,
να επέμβουν στα αντικείμενα και στον
ήχο και
να επεκτείνουν την εξερεύνηση μέχρι να
φτάσουν να κάνουν μουσική 69

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 69

7
Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο

 Τα παιδιά, έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον

για τις ηχητικές πηγές και τα μικρά ηχητικά
(όχι κρουστά) όργανα.
Θέλουν να τα «πειράζουν» και είναι έτοιμα
να προχωρήσουν τις εξερευνήσεις τους αν
δεν εμποδιστούν.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία βρίσκουν
διάφορους τρόπους να εκφράζουν τα
συναισθήματά τους.
70

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 70

Ναυπάκτου

Στάδια παιδαγωγικής μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο

Τα 3 στάδια που χαρακτηρίζουν τις

μουσικές δραστηριότητες των παιδιών

Από τον Francois Delalande προσαρμόζοντας τις

απόψεις του Jean Piaget στο: Delalande, F.
(2003). « La musique est un jeu d 'enfant ».
Paris: Buchet / Chastel

71

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 71

8
Ναυπάκτου

Στάδια παιδαγωγικής μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο
1ο στάδιο (Αισθησιοκινητικό)

Το μουσικό παιχνίδι έχει αισθησιοκινητικό

χαρακτήρα. Τα παιδιά ανακαλύπτουν την
επίδραση που έχει η κίνηση στον ήχο ενός
μουσικού οργάνου αλλά και αντίστροφα, η
επίδραση που έχει ο ήχος στο σώμα τους.

72

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 72

Ναυπάκτου

Στάδια παιδαγωγικής μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο
2ο στάδιο (Συμβολικό)

Αποδίδονται συμβολικά νοήματα σε

ήχους εκφράζοντας μέσα από την
μουσική τα δικά τους συναισθήματα.

73

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 73

9
Ναυπάκτου

Στάδια παιδαγωγικής μουσικής αφύπνισης

Θεωρητικό Πλαίσιο
3ο στάδιο (Αποσαφήνισης)

Τίθενται κανόνες, οπότε ο

αυτοσχεδιασμός αποκτά σταδιακά
μουσική φόρμα.

74

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 74

Ναυπάκτου

Αιτίες που επιδρούν στη μουσική ανάπτυξη

Θεωρητικό Πλαίσιο

Ποια είναι η σχέση ανάμεσα

στην κληρονομικότητα,
στο περιβάλλον και
τις μουσικές ικανότητες

75

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 75

10
Ναυπάκτου

Αιτίες που επιδρούν στη μουσική ανάπτυξη

Θεωρητικό Πλαίσιο

Οι μουσικές ικανότητες εξαρτώνται

σε μεγάλο ποσοστό τόσο από την
κληρονομικότητα (έμφυτο) όσο και
από το περιβάλλον (επίκτητο)

76

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 76

Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης: Στόχος

Θεωρητικό Πλαίσιο

Στόχος: Νοητική επεξεργασία διπλής

κωδικοποίησης μέσω της μουσικής:

Μελωδικο-ρθυμική
Φωνητική

Allan Paivio (1986), «Mental Representations. A

Dual Coding», Approach, Oxford Psychology
Series, στο Π.Ρούσσος «Η αναπαραστάσης της
γνώσης: Η φύση της νοερής απεικόνισης» 77

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 77

11
Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης: Στόχος

Θεωρητικό Πλαίσιο

Η αντίληψη της μελωδικο-

ρυθμικής βάσης οφείλεται στη
μουσική ικανότητα και στην
παραγωγή των ηχητικών μηνυμάτων
από το παιδί.

Η φωνητική παραγωγή (la

vocalité) προκύπτει από τη μίμηση
μουσικών φράσεων από τον ενήλικα
με τη συνοδεία σωματικών κινήσεων.78
Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 78

Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης: Παράμετροι

Θεωρητικό Πλαίσιο

Η μάθηση περνάει μέσα από το παιχνίδι. Οι μουσικές

δραστηριότητες αναπτύσσονται σταδιακά
προερχόμενες από

τις ιδιαιτερότητες του κάθε παιδιού

τον περιβάλλοντα χώρο
τον αυτοσχεδιασμό
τη δημιουργία
τη μίμηση
την καλλιέργεια της ομιλίας και
την εξερεύνηση των ήχων. 79

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 79

12
Ναυπάκτου

Παιδαγωγική της μουσικής αφύπνισης: Παράμετροι

Θεωρητικό Πλαίσιο

Η μουσική είναι παιγνίδι με κάποια

συγκεκριμένα χαρακτηριστικά :
αυστηρά χρονικά όρια
επανάληψη μελωδικών και ρυθμικών
μοτίβων
χρήση κοινότοπων παιχνιδιών (π.χ.
κούκλες) ή απλών αντικειμένων
(υφάσματα, κορδέλες, μαξιλάρια κ.α.)

80

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 80

Ναυπάκτου

Μεθοδολογία- Έρευνα

81

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 81

13
Ναυπάκτου

Μεθοδολογία- Έρευνα

Ερώτηση: Είναι ενδιαφέρον να

ανακαλύψουμε με ποιο τρόπο αντιδρά
μια ομάδα μικρών μαθητών σε
συγκεκριμένες μουσικές
δραστηριότητες
Υπόθεση : Εφόσον το σχέδιο του
μαθήματος είναι καλοσχεδιασμένο με
εναλλακτικές δραστηριότητες τότε τα
παιδιά αντιδρούν θετικά στο μάθημα
82

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 82

Ναυπάκτου

Μεθοδολογία - Παράμετροι
Μπορούμε να ελέγξουμε παραμέτρους
όπως :
Η συμπεριφορά
Η εκφραστικότητά
Η φωνητική παραγωγή και
Η επεξεργασία κρουστών οργάνων

83

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 83

14
Ναυπάκτου

Μεθοδολογία - Δραστηριότητες
Ένα καλοσχεδιασμένο μάθημα
μουσικοκινητικής αγωγής (στα πλαίσια
της μουσικής αφύπνισης)
περιλαμβάνει 9 μουσικοπαιδαγωγικές
δραστηριότητες
Χωρίζονται σε δύο κατηγορίες
ατομικές και ομαδικές

84

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 84

Ναυπάκτου

Μεθοδολογία - Δραστηριότητες
Τα τραγούδια που συνοδεύουν τις
δραστηριότητες διακρίνονται σε 6
κατηγορίες:
νανουρίσματα
ταχταρίσματα
τραγούδια με κινήσεις σώματος
τραγούδια με κίνηση και χορό
τραγούδια για την καθημερινότητα
και ηχοϊστορίες. 85

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 85

15
Ναυπάκτου

Μουσικοκινητικές Δραστηριότητες
(Περιγραφή θεματικών ενοτήτων)

86

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 86

Ναυπάκτου

(1η Θεματική
ενότητα )

ΚΑΛΩΣΟΡΙΣΜΑ

87

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 87

16
Ναυπάκτου

(2η Θεματική
ενότητα )

ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΩ
ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ

88

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 88

Ναυπάκτου

(3η Θεματική
ενότητα )

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 89

17
Ναυπάκτου

(4η Θεματική
ενότητα)

ΝΑΝΟΥΡΙΣΜΑΤΑ

90

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 90

Ναυπάκτου

(5η Θεματική
ενότητα )

ΚΡΟΥΣΤΑ
ΟΡΓΑΝΑ

(*)

91

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 91

18
Ναυπάκτου

(*) (5η Θεματική ενότητα )

ΚΡΟΥΣΤΑ ΟΡΓΑΝΑ
 Κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων
προσφέρουμε αληθινά μουσικά όργανα και
όχι παιγνίδια
 Το αυτί συνηθίζει να αναγνωρίζει την
τονικότητα και την ηχητική ποιότητα ώστε
το παιδί να ακούει ήχους συνοδευόμενους
από τη αρμονία τους.

92

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 92

Ναυπάκτου

(6η Θεματική
ενότητα )

ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΩ
ΤΟ ΧΩΡΟ

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 93

19
Ναυπάκτου

(7η Θεματική
ενότητα)

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ
-ΠΟΙΗΣΗ

94

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 94

Ναυπάκτου

(8η Θεματική
ενότητα )

ΜΟΥΣΙΚΟ-
ΚΙΝΗΤΙΚΗ

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 95

20
Ναυπάκτου

(9η Θεματική
ενότητα)

ΚΛΕΙΣΙΜΟ

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 96

Ναυπάκτου

Μεθοδολογία – Δείκτες αξιολόγησης δραστηριοτήτων

1. Αξιολόγηση της συμπεριφοράς στις δραστηριότητες
Αντιδράσεις Δείκτες Αξιολόγησης Συμπεριφοράς
Περιγραφικά Χαρακτηριστικά
Χαμογελαστό-Χαρούμενο (ΧΑ-ΧΑ)
Ενεργητικό-Δυναμικό (ΕΝ-ΔΥΝ)
ΘΕΤΙΚΕΣ
Συνεργάσιμο (ΣΥΝΕΡ)
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ
Ανεξάρτητο (από τον συνοδό) (ΑΝΕΞ)
Με πρωτοβουλίες (ΠΡΩΤ-ΝΑΙ)
Λυπημένο -Σοβαρό (ΛΥΠ-ΣΟΒ)
Παθητικό – Διστακτικό (ΠΑΘ-ΔΙΣΤ)
ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ
Μη Συνεργάσιμο (ΜΗΣΥΝΕΡ)
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ
Εξαρτημένο (από τον συνοδό) (ΕΞΑΡΤ)
Χωρίς Πρωτοβουλίες (ΠΡΩΤ-ΟΧΙ)
97

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 97

21
Ναυπάκτου

Μεθοδολογία – Δείκτες αξιολόγησης δραστηριοτήτων

2. Αξιολόγησης της εκφραστικότητας στις δραστηριότητες

Αντιδράσεις Δείκτες Αξιολόγησης Εκφραστικότητας
Περιγραφικά Χαρακτηριστικά

Εκφράζεται λεκτικά (π.χ. επαναλαμβάνει τους στίχους των

τραγουδιών) (ΛΟΓΟΣ)

ΘΕΤΙΚΕΣ Αυθόρμητο Τραγούδι (π.χ. τραγουδά δικούς του στίχους)

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ (ΑΥΘ-ΤΡΑΓ)

Μωρουδίστικη Ομιλία ( «χαϊδεύεται») (ΜΩΡ-ΟΜΙΛ)

ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ
Δεν συμμετέχει στο τραγούδι - Δυσανασχετεί (ΔΥΣΑΝ)
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

[1] Στην προβρεφική ηλικία (1 έως 2 ετών), η μωρουδίστικη ομιλία, το αυτό-νανούρισμα ή το δάχτυλο στο στόμα είναι συχνό φαινόμενο.
98

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 98

Ναυπάκτου

Μεθοδολογία – Δείκτες αξιολόγησης δραστηριοτήτων

3. Αξιολόγησης της φωνητικής παραγωγής στις δραστηριότητες

Αντιδράσεις Δείκτες Αξιολόγησης Φωνητικής Παραγωγής

Περιγραφικά Χαρακτηριστικά
ΘΕΤΙΚΕΣ Έντονη χρησιμοποίηση της φωνής και του λόγου
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ (ΠΟΛΥ)
Πολύ μικρή χρησιμοποίηση της φωνής και του λόγου
(ΛΙΓΟ)
ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ Μηδενική χρησιμοποίηση της φωνής και του λόγου
( ΚΑΘΟΛΟΥ)

99

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 99

22
Ναυπάκτου

Μεθοδολογία – Δείκτες αξιολόγησης δραστηριοτήτων

4. Αξιολόγησης της κινητικότητας στα μουσικά όργανα

Αντιδράσεις Δείκτες Αξιολόγησης

Κινητικότητας στα Όργανα
Περιγραφικά Χαρακτηριστικά

ΘΕΤΙΚΕΣ
Ήπιες / ήρεμες αντιδράσεις στο παίξιμο (ΓΛΥ-ΗΡΕΜ)
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ
Απότομες / άγριες αντιδράσεις στο παίξιμο (ΑΓΡΙΑ)
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

100

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 100

Ναυπάκτου

Συμπεράσματα

101

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 101

23
Ναυπάκτου

Συμπεράσματα

Είναι γνωστό ότι, στην ηλικία αυτή

είναι δύσκολο για ένα παιδί να
παρακολουθεί με το ίδιο ενδιαφέρον
ένα μάθημα που διαρκεί 60 λεπτά.
Η συγκέντρωση και η απόδοση του
παιδιού φαίνεται να εξαρτάται από τη
συμπεριφορά και την υποστήριξη του
συνοδού.
102

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 102

Ναυπάκτου

Συμπεράσματα

Τα παιδιά πολλές φορές

«οσμίζονταν», το ενδιαφέρον του
συνοδού κάτι που επηρέαζε θετικά ή
αρνητικά στην συμμετοχή τους
Συχνά στρέφονταν σε αυτόν,
ζητώντας ενθάρρυνση ώστε να
συμμετάσχουν σε μια
δραστηριότητα.
103

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 103

24
Ναυπάκτου

Συμπεράσματα

Η ανάμειξη του συνοδού στα πλαίσια

αυτών των μαθημάτων είναι
ιδιαίτερα σημαντική για την
ενδυνάμωση της μεταξύ τους
σχέσης.
Η κριτική (θετική ή αρνητική) μπορεί
να έχει ως αποτέλεσμα τη διακοπή
του ελεύθερου μουσικού παιχνιδιού
104

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 104

Ναυπάκτου

Συμπεράσματα

Οι αρνητικές αντιδράσεις μπορεί να

οφείλονται σε πληθώρα αιτιών, όπως
 η μη ενεργή συμμετοχή του συνοδού
 η άσχημη διάθεση του παιδιού (ή του
συνοδού)
 η αδυναμία του μουσικοπαιδαγώγου να
προσαρμόζει τη διδασκαλία όταν χρειάζεται
η αναποτελεσματικότητα κάποιων
δραστηριοτήτων
105

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 105

25
Ναυπάκτου

Συμπεράσματα

Οι θετικές αντιδράσεις, παρατηρήθηκαν

όπου συμμετείχε κυρίως η μητέρα ως
συνοδός
στις δραστηριότητες που εμπεριέχουν
κίνηση
στις δραστηριότητες που ενσωμάτωναν
χρήση μεταλλικών και ξύλινων
κρουστών οργάνων
106

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 106

Ναυπάκτου

Συμπεράσματα

Υπάρχουν διαφορετικές και ποικίλες

αντιδράσεις ανάμεσα σε αγόρια και
κορίτσια αλλά αυτό δεν εξετάστηκε
κατά τη διάρκεια της παρούσας
έρευνας.
Ποικίλουν οι αντιδράσεις των
παιδιών στις ατομικές, ομαδικές (σε
κύκλο) και μουσικοκινητικές (στο
χώρο) δραστηριότητες 107

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 107

26
Ναυπάκτου

Συμπεράσματα

 Μεγάλη προσοχή πρέπει να δοθεί στο να

μην αντιληφθεί το παιδί ότι το
αξιολογούμε γιατί τότε υπάρχει
πιθανότητα να εγκαταλείψει την
προσπάθεια.
 Οι αντιδράσεις, ιδιαίτερα σε αυτήν την
ηλικία, μπορεί να επηρεαστούν από
παράγοντες που μπορεί σε έναν ενήλικα
να φαίνονται επουσιώδεις αλλά για τα
παιδιά να είναι πολύ σημαντικοί.
108

Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 108

27