Kružni Tokovi

VISOKA ŠKOLA ZA PRIMIJENJENE I PRAVNE NAUKE
„PROMETEJ“
MILORAD KITONJIĆ
KRUŽNI TOKOVI
-DIPLOMSKI RAD-
Banja Luka, avgust 2017.

VISOKA ŠKOLA ZA PRIMIJENJENE I PRAVNE NAUKE
„PROMETEJ“
KRUŽNI TOKOVI
DIPLOMSKI RAD
Predmet:
Student: Mentor:
Broj indeksa:
Studijski program:
Smjer:
Banja Luka, avgust 2017.
2
Rezime: Izgradnja kružnih tokova intenzivirana je posljednjih 20 godina u svim evropskim
zemljama. U skladu s tim, ovakveraskrsnice i u Bosni i Hercegovini dobijaju značajniju
primjenu. Razlog tome su brojne prednosti koje kružneraskrsnice imaju pred klasičnim
raskrsnicama. Osnovne karakteristike ovih raskrsnica su kanalisan saobraćaj koji se odvija u
smjeru suprotnom od smjera kazaljke na satu, mogućnost spajanja 4 i više priključaka te
smanjenje broja konfliktnih tačaka s obzirom na klasiče raskrsnice. Rezultati mnogobrojnih
istraživanja koji pokazuju da se prelaskom na ovaj tip raskrsnica drastično smanjuje broj
saobraćajnih nezgoda, a naročito onih sa povređenima i nastradalima, kao i nesporan uticaj u
pogledu zaštite životne sredine i u estetskom pogledu trebalo bi da posluže kao podsticaj za
značajniju ulogu ovih raskrsnica u projektantskoj praksi kod nas. Ovaj rad obuhvata istorijski
razvoj raskrsnica sa kružnim tokom, dinamiku uvođenja u različitim zemljama, njihove
karakteristike, kao i njihovu primjenljivost u različitim situacijama. Poseban akcenat stavljen
je na proces planiranja i donošenja odluke o opravdanosti izgradnje savremenih raskrsnica sa
kružnim tokom, obzirom na navedene prednosti, kao i činjenice da kod nas nisu zastupljene u
značajnijem broju.
Ključneriječi: Kružne raskrsnice, kružni tokovi, saobraćajna bezbjednost,

nadležno(mjerodavno) vozilo, vozila, pješaci i biciklisti.
3
Summary: The construction of roundabouts intensified last 20 years in all European
countries. Accordingly, these intersections and in Bosnia and Herzegovina are gaining more
important application. This is due to the benefits of roundabouts have over conventional
intersections. The main characteristics of these intersections are channeled traffic operating in
the opposite direction clockwise, the ability to connect 4 and more ports and reduce the
number of conflict points based on the classic crossroads results of numerous studies that
show that switching to this type of intersection drastically reduces the number of accidents,
especially those with injuries and the victims, as well as undeniable impact in terms of
environmental protection and aesthetic terms should serve as an incentive for a greater role of
these junctions in design practice with us. This work includes the historical development of
roundabouts, introducing dynamics in different countries, their characteristics, and their
applicability in different situations. Special emphasis is placed on the planning process and
the decision on the feasibility of the construction of modern roundabouts, due to the above
advantages, as well as the fact that in our country are not represented in significant numbers.
Keywords: Circular intersections, roundabouts, traffic safety, the competent (relevant)

vehicle, vehicles, pedestrians and cyclists
4
SADRŽAJ:
1. Uvod................................................................................................................................... 8
2. Istorija kružnih raskrsnica .................................................................................................. 9
3. Kružni tokovi i njegovi elementi ..................................................................................... 13
3.1. Prednosti kružnih tokova ........................................................................................... 16
3.2. Nedostaci kružnih tokova .......................................................................................... 16
4. Podjela kružnih raskrsnica ............................................................................................... 18
4.1. Podjela kružnih raskrsnica s obzirom na lokaciju, veličinu i oblik ........................... 18
4.2. Podjela kružnih raskrsnica prema namjeni ................................................................ 21
4.3. Podjela kružnih raskrsnica prema broju krakova ....................................................... 22
4.4. Podjela kružnih raskrsnica prema broju traka ............................................................ 22
4.5. Podjela kružnih raskrsnica po pravcu pružanja priključnih saobraćajnica ................ 22
4.5.1. U nivou ............................................................................................................... 23
4.5.2. U različitim nivoima ........................................................................................... 23
5. Saobraćajna bezbjednost u kružnim raskrsnicama .......................................................... 24
5.1. Motorni saobraćaj ...................................................................................................... 24
5.2. Pješaci i biciklisti ....................................................................................................... 27
5.3. Sigurnost osoba s invaliditetom i osoba smanjene pokretljivosti .............................. 29
6. Izbor projektno – tehničkih elemenata kružnih raskrsnica .............................................. 30
6.1. Kružni kolovoz i provozni dio centralnog ostrva ...................................................... 30
6.2. Razdjelna ostrva i površina za razdvajanje saobraćaja na privozima ........................ 34
6.3. Ulaz u kružnu raskrsnicu ........................................................................................... 36
6.4. Izlaz iz kružne raskrsnice ........................................................................................... 39
6.5. Centralno ostrvo ......................................................................................................... 41
7. Horizontalno i vertikalno/visinsko vođenje kružnih raskrsnica....................................... 43
7.1. Horizontalno vođenje ................................................................................................. 43
7.2. Visinsko vođenje........................................................................................................ 45
7.2.1. Uslovi koji važe za nagibe priključnih saobraćajnica ........................................ 46
5
7.2.2. Uslov vertikalnih krivina priključka u kružnu raskrsnicu .................................. 46
7.2.3. Poprečni nagib kružne raskrsnice ....................................................................... 47
8. Pregledna udaljenost ........................................................................................................ 49
8.1. Visina linije preglednosti i prepreke ............................................................................. 50
8.2. Pregledna udaljenost ulijevo ......................................................................................... 51
8.3. Prilazna pregledna udaljenost na ulazu ......................................................................... 52
8.4. Pregledna udaljenost na kružnom kolovozu........................................................... 53
8.5. Pregledna udaljenost na pješačkim prelazima ........................................................... 54
8.6. Prepreke preglednosti ................................................................................................ 55
8.7. Pregledna udaljenost na izdignuti kracima kružne raskrsnice ................................... 55
9. Saobraćajna signalizacija ................................................................................................. 55
9.1. Vertikalna signalizacija .............................................................................................. 55
9.2. Horizontalna signalizacija .......................................................................................... 56
10. Saobraćajna oprema ......................................................................................................... 57
11. Mini kružne raskrsnice..................................................................................................... 61
11.1. Kriterijumi za izvođenje ......................................................................................... 61
11.1.1. Karakteristike mini kružnih raskrsnica ........................................................... 61
11.1.2. Opravdanost izvođenja mini kružne raskrsnice .............................................. 62
11.2. Proračun kapaciteta mini kružnih raskrsnica ......................................................... 64
11.3. Određivanje projektno-tehničkih elemenata .......................................................... 64
11.3.1. Koraci u planiranju mini kružnih raskrsnica ................................................... 64
11.3.2. Zahtjevane karakteristike puta ........................................................................ 65
11.4. Hotizontalno i visinsko vođenje ............................................................................. 66
11.4.1. Elementi situacionog plana ............................................................................. 66
11.4.2. Nivelaciono vođenje, poprečni nagibi ............................................................ 67
11.5. Preglednost ............................................................................................................. 68
11.6. Saobraćajna signalizacija ....................................................................................... 68
11.7. Saobraćajna oprema ............................................................................................... 69
6
12. Montažne kružne raskrsnice ............................................................................................ 69
12.1. Kriterijumi za opravdanost izvođenja .................................................................... 69
montažne kružne raskrsnice ................................................................................................. 69
12.2. Određivanje projektno-tehničkih elemenata montažne kružne raskrsnice ............. 71
12.3. Horizontalno i visinsko vođenje ............................................................................. 72
12.4. Saobraćajna signalizacija ....................................................................................... 72
12.5. Ostala oprema ......................................................................................................... 73
13. Kružne raskrsnice sa spiralnim kružnim tokom .............................................................. 73
13.1. Karakteristike ......................................................................................................... 73
13.2. Kriterijumi za opravdanost izvođenja turbo kružne ............................................... 75
raskrsnice .............................................................................................................................. 75
13.3. Tipologija turbo kružnih raskrsnica ....................................................................... 75
13.4. Saobraćajna bezbjednost motorizovanih i nemotorizovanih učesnika ................... 77
13.5. Javna rasvjeta ......................................................................................................... 79
13.6. Ostala oprema ......................................................................................................... 80
13.6.1. Pejzažno uređenje ........................................................................................... 80
14. Zaključak ......................................................................................................................... 81
15. Literatura .......................................................................................................................... 82
7
1. Uvod
Danas se drumska saobraćajna mreža toliko razvila da je zbog ispreplitanja sve više
saobraćajnih pravaca došlo do povećanja konfliktnih tačaka na raskrsnicama.
Čvorišta sa više krakova su opasna i njih treba izbjegavati.
Bolje bi rješenje bilo da se poprečne saobraćajnice povežu zajednički prije samog čvorišta ili
da se izvede kružno čvorište.
Kružna raskrsnica izvodi se na mjestima gde je intenzitet saobraćajnih tokova takav da bi

neko drugo rješenje osim ukrštanja u dva nivoa bilo potencijalni uzrok zastoja saobraćaja.
Najmanji dozvoljeni poluprečnik centralnogostrva kružnih raskrsnica je 60 do 80 metara ako
su mjesta ulijevanja jednako opterećena. Ako ima više od četiri ulijevanja tada se mogu
primjeniti kružna raskrsnica sa radijalnim ulijevanjem.
Uz pomoć ozelenjavanja na mjestima ulijevanja moramo postići optički završetak, a samu

raskrsnicu treba uklopiti u okolinu zbog velike površine.
Takođe, za odvijanje saobraćaja, korisno je ako se širina kolovoza proširi pomoću još jednog
dodatnog saobraćajnog traka za ulazne i izlazne vožnje.
Na kružnim čvorištima sa tangencijalnim ulijevanjem desno ulijevanje pred lijevim ima

prednost. Takođe, kod kružnih raskrsnica sa tangencijalnim ulijevanjem potrebno je da se
ukrštanje uklopi u samu okolinu te da se propisno obavi ozelenjavanje površine.
U svijetu je u posljednje vrijeme sve veća tendencija projektovanja i izgradnje kružnih

raskrsnica. Prateći taj trend u posljednjih dvadesetak godina povećana je izgradnja kružnih
raskrsnica kako u svijetu, tako i u Bosni i Hercegovini.
Što se Bosne i Hercegovine tiče, broj novoizvedenih i planiranih kružnih raskrsnica je malen,
ali sa stalnom tedencijom rasta. Sve više se teži izgradnji kružnih tokova umjesto klasičnih
raskrsnica zbog povećanja bezbjednosti odnosno smanjenja brzine, ali i povećanja propusne
moći raskrsnica i saobraćajnica.
8
2. Istorija kružnih raskrsnica
Raskrsnice sa kružnim tokom saobraćaja (kružna raskrsnica, RKT) pojavile su se kao

oblikovani-strukturni elementi prije dominacije motornog saobraćaja. Naime, 1903. godine je
Eugene Henard predložio kružno kretanje sve gušćeg saobraćaja u centrima velikih gradova.
Prva praktična upotreba kružne raskrsnice zabilježena je na lokalitetu Columbus Circle u
Njujorku 1905.godine.
Sl. 1: Gyratory sistem raskrsnice1
Sl. 2: Columbus circle New York 2
1
(https://repozitorij.gfos.hr/islandora/object/gfos:218)
2
(http://www.boweryboyshistory.com/wp-content/uploads/2015/10/2786854139_4364b89126_o.jpg)
9
U Parizu je 1907. godine otvoren prvi kružni tok u Palace l' Étoile, današnja Place Ch.
d'Gaulle, koji je povezivao 12 ulica na prijedlog Henard-a. Nastala je debata oko toga ko je
prvi osmislio ideju kruženja, ali čini se da je do nje došao svako posebno.
Do 1910. godine je izgrađeno još nekoliko kružnih tokova u Parizu prema Henard-ovim
nacrtima. Hernand je smatrao da centralni radijus mora imati minimalni promjer od 8 m.
Sl. 3: Palace l' Etoile,Pariz3

Prvi kružni tok u Velikoj Britaniji je izgrađen 1909. godine pod nazivom Sollershott Circus.
Nalazi se u Letchworth-u i povezuje 6 ulica. Za razliku od ostalih ovaj kružni tok nije bio na
gustom ukrštanju saobraćaja, te je kružno ostrvo uređeno samo zelenilom.
Prilazi su vođeni prema centru ostrva, što je smanjilo brzinu kretanja i povećalo sigurnost, te
je napravljen vozni dio za vozila većih dimenzija. Zbog velikog odstupanja dizajna od ostalih
kružnih tokova tog vremena, ali i velike sličnosti današnjim ovaj kružni tok se smatra
pretečom modernih kružnih tokova.
3
(https://www.askideas.com/media/36/Aerial-View-Of-Arc-de-Triomphe1.jpg)
10
Sl. 4: Sollershott Circus,Letchworth 1909.4
Prvi kružni tokovi su često davali prednost saobraćaju na ulazu (pravilo desne strane), a ne
saobraćaju u samom kružnom toku, što je pri većem broju vozila uzrokovalo zagušenje toka
saobraćaja. Takođe je bilo i pokušaja regulacije znakovima i semaforima, što je za posljedicu
imalo smanjenje protoka i kapaciteta. Ulazi su bili tangencijalni na kružni tok, što je
uzrokovalo velike brzine i smanjenu sigurnost.
Pješaci su koristili centralno ostrvo,a to je bilo nesigurno i ometajuće za vozila. Cesta je
presjecala kružni tok i bilo je dopušteno parkiranje u krugu, a kružni saobraćaj je bio
regulisan znakovima i semaforima. U početku nije bilo velikih problema zbog malog udjela
motorizovanog saobraćaja. Povećanjem broja vozila morali su se povećavati i radijusi kružnih
tokova, te su postajali veoma veliki (Ellisburg traffic circle u New Jerseyu) čak do 130 m.
Povećanjem saobraćaja došlo je i do problema zagušenja zbog čega su često morali
saobraćajni policajci regulisati saobraćaj koji je stajao. Sve je to uzrok da su do 1950. godine
kružni tokovi u Americi izgubili na popularnosti i mnogo ih je zamjenjeno signaliziranim
raskrsnicama ili su regulisani semaforima.
Britanski saobraćajni inžinjeri su počeli preispitivati upotrebu velikih kružnih tokova u
Americi, jer su smatrali da dugačko kruženje i velike brzine sa velikim radijusima negativno
utiču na kapacitet.
4
(http://dersu4krvz7v7.cloudfront.net/wp-
content/uploads/cms/fileso/ourletchworth_Sollershott_Circus_c1912.jpg)
11
Njihov saobraćajni laboratorij je obavio ispitivanje tako što su postavili znakove na ulazima u
kružni tok, koji su tražiliod vozača da daju prednost vozilima u kružnom toku.
Rezultati su prikazali poboljšanje kapaciteta od 10 posto, smanjenje kašnjenja od 40 posto i
smanjenje saobraćajnih nezgoda sapovredama za 40 posto. To je predstavljalo veliku
promjenu i početak takozvanih modernih kružnih tokova kakve danas imamo. Posle toga je
1966. godine pravilo prednosti vozila u kružnom toku postalo službeno u Velikoj Britaniji.
Od tada su se velike kružne raskrsnice znatno smanjile i poboljšao se kapacitet raskrsnica od
10 do 50 posto.
Prve smjernice za projektovanje kružnih raskrsnica sa prednošću u kružnom tokuizdalo je
Britansko ministarstvo saobraćaja 1971. godine. Moderni kružni tokovi su se proširili 70-ih
godina u Australiju i Francusku čija je vlada 1984. godine prihvatila prednost vozila u
kružnom toku za državne ceste. 80-ih godina su se proširili i na veći broj država. Do sredine
1997. godine u Francuskoj je izgrađeno oko 15 000 modernih kružnih tokova, u Americi
manje od 50, a u cijelom svijetu oko 35 000.
Sl. 5: Broj kružnih tokova 1997. godine5

Moderni kružni tokovi su imali dva glavna projektna i saobraćajna pravila:
1. Prednost imaju vozila u kružnom toku, a vozila na ulazu moraju čekati kako bi se
uključili u kružni tok. Moderni tokovi nisu bili projektovani za kruženje saobraćaja pa
su se zbog toga značajno smanjili njihovi promjeri;
5
12
2. Zabrana projektovanja tangencijalnih privoza, oni se vode prema centralnom ostrvu i
uzrokuje prisilno smanjenje brzine. Takođe su zabranjeni i saobraćajni pravci kroz
kružni tok.
Danas se često moderni kružni tokovikoriste kao dobra rješenja za raskrsnice, bilo kao
projekat rekonstrukcije stare raskrsnice ili zapravljenje nove. Moglo bi se reći da su oni danas
više klasični kružni tokovi nego moderni, a u literaturama se nazivaju raskrsnice sa kružnim
tokom-RKT. Danas se zbog velikog povećanja saobraćaja teži unaprijeđenju RKT, te postoje
razne varijante i rješenja koja se primjenjuju i analiziraju kako bi se mogli donijeti
odgovarajući zaključci o njihovoj kvaliteti.
3. Kružni tokovi i njegovi elementi
Kružna raskrsnica je saobraćajna građevina kružnog oblika sa neprovoznim, djelomično

provoznim ili provoznim centralnim ostrvom i kružnim kolovozom, te privozima sa
razdjelnim ostrvima. Saobraćaju kružnoj raskrsnici je određen centralnim ostrvom i odvija se
u smjeru suprotnom od kretanja kazaljke na satu.
Sl. 6 : Elementi kružne raskrsnice6
6
13
U elemente kružne raskrsnice spadaju:
 kružni kolovoz-predstavlja kolovoznu traku kružnog oblika, po kome se kreću vozila

oko centralnog ostrva i imaju prednost u odnosu na vozila koja ulaze u kružni tok;
 centralno ostrvo-predstavlja uzdignutu površinu kružnog oblika, koja sprječava
direktnu vožnju preko raskrsnice;
 provozni dio ili vijenac centralnog ostrva-predstavlja dio centralnog ostrva, koji
zajedno sa kružnim kolovozom omogućava vožnju kroz kružni tok dugim vozilima pa
je po funkciji dio kružnog kolovoznog traka, te ima veći poprečni nagib (q=4%) i
napravljen je od drugačijeg materijala;
 spoljašnji prečnik raskrsnice (Rv)-predstavlja prečnik od spoljašnjeivice do ivice
kružnog kolovoza (to je mjera i oznaka veličine raskrsnice);
 unutrašnji prečnik raskrsnice (Ru)-predstavlja prečnik između dvije ivice kružnog
kolovoznog traka;
 privoz kružnog toka-jeste priključna cesta sa saobraćajnim trakama (ulazom/uvozom,
izlazom/izvozom), pri čemu ulazni dio može biti izveden u obliku lijevka ili trokuta;
 broj saobraćajnih traka (n)-na privozu i u kružnom kolovozu predstavljaju osnove
parametre za podjelu (na jednotračne i dvotračne) i za proračun propusne moći
raskrsnice;
 prostor za čekanje (niša) - prostor između pješačkog prelaza i spoljašnjeivice kružnog
kolovoza (slično i na izlaznom dijelu privoza); vozila ga na ulazu koriste za čekanje na
prihvatljivu vremensku prazninu u kružnom toku kako bi se mogli uključiti u njega, a
na izlazu služe za propuštanje pješaka i biciklista;
 ulazni (Rul) i izlazni poluprečnik (Riz) - poluprečnik zaobljenja desneivice kolovoza na
ulazu (odnosno izlazu) kružne raskrsnice, koji usmjerava vozila prema kružnom
kolovozu (odnosno iz kružne raskrsnice);
14
 razdjelno ostrvo (ostrvo za pješake) - uzdignuti dio kružne raskrsnice za kanalisanje
tokova na privozu, a omogućava veću sigurnost pješaka i biciklista pri prelasku
privoza (zavisi od veličine raskrsnice);
 ulazno/izlaznitoksaobraćaja - čine ga vozila koja ulaze/izlazeizkružnog toka;
 kružni saobraćajni tok -predstavlja kružeći saobraćajni tok vozila po kružnom
kolovozu raskrsnice;
Podjela kružnih raskrsnica može se vršiti po lokaciji i veličini, po broju privoza i saobraćajnih
traka, po namjeni i slično. Potrebno je spomenuti rješenja koja su u posljednje vrijeme sve
više zastupljena kao dizajnirane vrste kružnih raskrsnica: montažna (privremena), spiralna ili
turbo, te kombinacija rješenja.
Montažna (privremena) kružna raskrsnica predstavlja privremeni oblik kružne raskrsnice

određenih dimenzija koja je postavljena na već postojeću klasičnu raskrsnicu. Tokom
montiranja raskrsnice ne predviđaju se veliki građevinski zahvati na postojećoj raskrsnici
(npr. zamjena kolovoza, zamjena ili nadogradnja razdjelnih ostrva itd.). Velika prednost
ovakvih rješenja je to što za njihovo montiranje nije potrebna građevinska dozvola.
Turbo kružna raskrsnica je posebna vrsta višetračne raskrsnice gdje su neki usmjereni tokovi
međusobno fizički podjeljeni. Ideja za takva rješenja je nastala iz potrebe da se za slučajeve
preopterećenih višetračnih kružnih raskrsnica smanji broj konflikata na mjestima preplitanja
(na kružnom kolovozu) i ukrštanja.
Kombinovana rješenja kružnih raskrsnica koja se pojavljuju kao posljedica terenske

konfiguracije, saobraćajnih tokova, ciljane funkcionalne efikasnosti ili drugih zahtjeva. U
urbanim sredinama izvode se: mini kružne raskrsnice, elipsaste izdužene kružne raskrsnice,
Dumbbellraskrsniceudvanivoa, kombinovanarješenja sa dva ili tri nivoa, rješenja sa prolazom
tramvajske pruge.
15
3.1. Prednosti kružnih tokova
Prednosti kružnih raskrsnica u odnosu na klasične površinske raskrsnice su prije svega u

njihovim karakteristikama:
 visok nivo bezbjednosti u saobraćaju (manji broj konfliktnih tačaka nego kod
klasičnih površinskih raskrsnica, eliminacija konfliktnih tačaka raskrsnice i
preplitanja, manje brzine u sudarima sa nemotorizovanim učesnicima u saobraćaju,
nemogućnost vožnje kroz raskrsnicu bez smanjenja brzine itd.);
 mogućnost propuštanja saobraćajnih tokova velike gustine;
 manje kolone (neprekidan saobraćaj);
 manje buke i emisije toksičnih gasova;
 manja potreba za prostorom (za razliku od raskrsnica u nivou sa posebnim trakama za
okretanje vozila);
 istog su kapaciteta;
 dobro rješenje ukrštanja u slučaju da je tok saobraćaja na glavnom i sporednom
saobraćajnom pravcu približno jednak;
 dobro rješenje višekrakih kružnih raskrsnica (pet ili više);
 manje posljedice saobraćajnih nezgoda (nema frontalnog sudara i sudara pod pravim
uglom);
 manji troškovi održavanja te povoljniji uticaj na okolinu (za razliku od raskrsnica sa
semaforima);
 dobro rješenje usporavanja saobraćaja u urbanim;
 estetska vrijednost;
3.2. Nedostaci kružnih tokova
Pored svih prednosti koje smo već naveli imamo i određene nedostatke u kružnim
raskrsnicama, a to su:
16
 povećanjem broja traka u kružnom toku smanjuje se bezbjednost saobraćaja (suprotno
od klasičnih raskrsnica u jednom nivou);
 kod uzastopnih kružnih raskrsnica ne može se postići sinhronizacija (zeleni talas);
 problem nedostatka mjesta za centralno saobraćajno ostrvo u izgrađenim područjima;
 saobraćajem u kružnim raskrsnicama ne može upravljati saobraćajna policija;
 kružne raskrsnice se ne preporučuju ispred institucija za slijepa lica i lica oštećenog
vida i sluha, staračkih domova, bolnica i zdravstvenih ustanova, kao i ispred svih
drugih lokacija gdje nemotorizovani učesnici u saobraćaju, usljed privremenih ili
stalnih nedostataka, ne mogu bezbjedno preći saobraćajnicu bez saobraćajne
signalizacije;
 velike kružne raskrsnice se ne preporučuju ispred obdaništa i škola, kao i ispred drugih
lokacija gdje ima mnogo djece;
 problem se javlja u slučaju gustog biciklističkog ili pješačkog saobraćaja, koji presjeca
jedan ili više krakova jednotračne kružne raskrsnice;
 loše rješenje kod velikog toka vozila koja skreću ulijevo;
 naknadno postavljanje semafora ne utiče bitno na kapacitet;
Imajući u vidu sve gore navedeno, opravdanost izgradnje kružnih raskrsnica treba da se
razmatra za svaki poseban slučaj. Kružne raskrsnice su time prikladne i preporučljive
uglavnom na sljedećim ukrštanjima:
 oblika slova X, Y, K (oštri ugao ukrštanja);

 višekraka ukrštanja (pet ili više);
 koja su posebno izložena saobraćajnim nezgodama sa teškim posljedicama;
 na koja se ulazi u velikoj brzini;
 gdje se mjenjaju uslovi vožnje (npr. na završecima brze saobraćajnice, na ulazima u
urbana područja, na izlazima sa autoputa);
 sa velikom brzinom na glavnoj saobraćajnici, koja sprječava bezbjedan ulazak vozila
sa sporedne saobraćajnice;
 tamo gdje nema osnove za postavljanje semafora, ali gdje je kapacitet saobraćaja veći
od kapaciteta nesemaforizovane raskrsnice;
 kao sredstvo usporavanja saobraćaja;
17
4. Podjela kružnih raskrsnica
4.1. Podjela kružnih raskrsnica s obzirom na lokaciju,
veličinu i oblik
S obzirom na lokaciju, veličinu i vrstu saobraćaja koji se nad njima odvija kružne raskrsnice
se mogu podjeliti na urbane i ruralne.U tabeli su prikazane osnovne podjele raskrsnica
obzirom na veličinu spoljašnjeg prečnika te okvirni kapaciteti različitih tipova kružnih
raskrsnica.Navedeni kapaciteti predstavljaju aproksimativne vrijednosti za četverokrake
kružne raskrsnice sa ravnomjerno opterećenim privozima. Podaci iz tabele se mogu smatrati
informativnim, za rješavanje konkretnih slučajeva potrebno je svaku kružnu raskrsnicu
provjeriti u vezi sa stvarnim saobraćajnim tokovima i korištenim projektno – tehničkim
elementima.
Tip kružne raskrsnice Spoljašnji prečnik Okvirni kapacitet [voz./dan]

[m]
Mini gradska 14 – 25 10,000
Malagradska 22- 35 15,000
Gradska srednje veličine 30 - 40 20,000
Velika vangradska 35 - 45 22,000
Kružna raskrsnica sa spiralnim 40 - 70 -
kružnim tokom (srednje
veličine, gradska i vangradska)
Velikavangradska  70 -
Tabela 1: Vrste kružnih raskrsnica, njihov prečnik i kapacitet7
7
(http://www.hrvatskeceste.hr/UserDocsImages/Smjernice%20za%20projektiranje%20kru%C5%BEnih%20rask
ri%C5%BEja%20na%20dr%C5%BEavnim%20cestama/SMJERNICE%20KRUZNA%20RASKRIZJAHRVAT
SKE%20CESTE.pdf)
18
Mini kružne raskrsnice
Postavljene su u gusto naseljenim gradskim sredinama u cilju usporavanja saobraćaja.

Očekivana brzina vozila je do 25 km/h. Biciklisti se usmjeravaju primjenom paralelnog
metoda (duž vanjske ivice kružnog kolovoza). Zbog malih dimenzija mini kružnih raskrsnica,
saobraćajna ostrva su privremena i po veličini manja od minimuma dozvoljenog za male i
srednje kružne raskrsnice. U poređenju sa klasičnim nesemaforizovanim raskrsnicama, mini
kružna raskrsnica po definiciji ima veći kapacitet i pruža veću bezbjednost učesnika u
saobraćaju, te je mnogo jeftinija. Projektovanje takvih kružnih raskrsnica zahtjeva poseban
pristup. Mini kružne raskrsnice nisu obrađene u ovim smjernicama.
Male kružne raskrsnice
Ove raskrsnice su obično postavljene samo u gradskim područjima. Očekivana brzina u

malim kružnim raskrsnicama je ispod 30 km/h. U slučaju veoma prometnih i malih kružnih
raskrsnica, preporučljivo je izgraditi biciklističke staze. Takve raskrsnice su često postavljene
na ulazima u manja naseljena mjesta, obzirom da pored upozorenja vozačima o promjenama u
uslovima saobraćaja one takođe pružaju neograničene mogućnosti spoljašnjeg uređenja i
arhitektonskog projektovanja.
Sl. 8 : Mala kružna rasrsnica8
8
(http://www.radio-ogulin.hr/media/k2/items/cache/52ec984cc72302fd412e2aa145a6526c_XL.jpg)
19
Kružna raskrsnica srednje veličine
One se u osnovi postavljaju na prometnijim ukrštanjima u gradskim sredinama. Projektno-

tehnički elementi se biraju kako bi se postiglo da brzina vozila ne prelazi 40 km/h. Velika
pažnja posvećuje se usmjeravanju pješačkog i biciklističkog saobraćaja, koji je od kolovoza
odvojen uzvišenjem. Razdjelna saobraćajna ostrva omogućavaju dovoljno prostora za zaštitu
biciklista između traka na ulazu/izlazu.
Sl. 8 : Kružni tok srednje veličine9
Kružna raskrsnica sa spiralnim kružnim tokom (srednje veličine, gradska i

vangradska)
Kružna raskrsnica sa spiralnim kružnim tokom može biti gradska i vangradska. U principu ih
predviđamo na mjestima gdje se ne može očekivati veliki broj pješaka i biciklista.
Vangradska kružna raskrsnica sa spiralnim kružnim tokom ima veći spoljašnji prečnik nego
gradska kružna raskrsnica sa spiralnim kružnim tokom.
Projektno-tehnički elementi gradske kružne raskrsnice sa spiralnim kružnim tokom moraju da

budu izabrani tako da obezbjeđuju maksimalnu brzinu vozila do 40km/h.
Projektno-tehnički elementi vangradske kružne raskrsnice sa spiralnim kružnim tokom moraju

da budu izabrani tako da obezbjeđuju maksimalnu brzinu vozila do 50 km/h.
9
(http://www.hrt.hr/media/tt_news/PXL_020715_11059992.jpg)
20
Odvijanje nemotorizovanog saobraćaja na području gradske kružne raskrsnice sa spiralnim
kružnim tokom mora, po pravilu, biti izvedeno u drugom nivou.
Velike kružne raskrsnice
One se postavljaju u izuzetnim situacijama, obično na ulazu autoputa u grad. Projektovanje

ovih kružnih raskrsnica zahtjeva poseban pristup. Biciklistički i pješački saobraćaj
organizovan je posebno i nije obuhvaćen kružnim raskrsnicama ovog tipa.
Sl. 8 : Velika kružna raskrsnica10
4.2. Podjela kružnih raskrsnica prema namjeni
Kružne raskrsnice se prema namjeni dijele na tri osnovna tipa:
 kružne raskrsnice koje usporavaju saobraćaj:

- postavljene u urbanim i prelaznim sredinama;
 kružne raskrsnice koje ograničavaju saobraćaj:
- postavljene u urbanim područjima u cilju ograničavanja saobraćaja, i
primjenom odgovarajućih geometrijskih elemenata osiguravaju
maksimalan dopušteni ili propisani kapacitet;
10
(https://voony.files.wordpress.com/2011/04/portesvannes_nantes.jpg)
21
 kružne raskrsnice namjenjene obezbjeđenju maksimalnog kapaciteta uz prihvatljiv
nivo bezbjednosti:
- samo izvan urbanih područja;
4.3. Podjela kružnih raskrsnica prema broju krakova
Kružne raskrsnice se po broju krakova dijele na:
 trokrake;
 četverokrake;
 petokrake ili višekrake, itd. ;
4.4. Podjela kružnih raskrsnica prema broju traka
Kružne raskrsnice se po broju traka u kružnom kolovozu dijele na:
 jednotračne kružne raskrsnice;

 dvotračne kružne raskrsnice;
 višetračne kružne raskrsnice;
Broj traka u kružnom kolovozu mora minimalno da bude jednak broju ulaznih i izlaznih traka
kružne raskrsnice. Broj traka u kružnom toku ograničen je na maksimalno tri trake. Dobar
kompromis između protoka i bezbjednosti kružne raskrsnice su dvije trake u kružnom toku.
4.5. Podjela kružnih raskrsnica po pravcu pružanja priključnih

saobraćajnica
Po pravcu pružanja priključnih saobraćajnica razlikujemo:
- pružanje priključnih saobraćajnica u nivou (površinsko);

- pružanje priključnih saobraćajnica van nivoa (denivelisano);
22
4.5.1. U nivou
U slučaju da su kraci kružne raskrsnice postavljeni u nivou, postoje dva načina usmjeravanja
priključnih saobraćajnica:
 priključne saobraćajnice usmjerene u kružnu raskrsnicu;

 priključne saobraćajnice usmjerene pored kružne raskrsnice (direktno);
Sl. 9: Priključne saobraćajnice usmjere pored kružne raskrsnice (direktno)11
4.5.2. U različitim nivoima
U slučaju da su kraci kružne raskrsnice postavljeni izvan nivoa, razlikuju se dva glavna tipa
kružnih raskrsnica:
 jedna velika;
 dvije male;
11
(http://www.jpdcfbh.ba/ba/legislativa/smjernice_i_standardi/114%20Funkc%20elementi%20i%20povrsine%2
0puta.pdf)
23
Sl. 10: Jedna velika12
Sl.11: Dvije male13
5. Saobraćajna bezbjednost u kružnim raskrsnicama

5.1. Motorni saobraćaj
Sa stanovišta nivoa saobraćajne bezbjednosti (u poređenju sa klasičnim trokrakim i

četverokrakim raskrsnicama), glavna prednost jednotračnih kružnih raskrsnica je u
eliminisanju konfliktne površine i konfliktnih tačaka prvog (presjecanje) i drugog
(preplitanje) reda, te smanjenje broja konfliktnih tačaka trećeg reda (priključivanje,
odvajanje).
12
0puta.pdf)
13
0puta.pdf)
24
Teoretski, klasična četverokraka raskrsnica ima 32 konfliktne tačke (16 presjecanja, 8
razdvajanja i 8 udruživanja), a jednotračna četverokraka kružna raskrsnica samo 8 tačaka
nižeg reda (4 razdvajanja i 4 udruživanja).
Sl. 12: Konfliktne tačke u četverokrakoj
klasičnoj i četverokrakoj kružnoj raskrsnici14
U slučaju, kada kružni tok čine dvije vozne trake, broj konfliktnih tačaka se povećava za broj
konfliktnih tačaka preplitanja, čiji broj je teoretski jednak broju priključnih puteva, ali je taj
broj još uvijek manji od 32. Nivo saobraćajne bezbjednosti se brzo smanjuje uvođenjem
dodatnih saobraćajnih traka (tri ili više).
Sl.13 : Konfliktna tačka preplitanja i konfliktna površina15
14
0puta.pdf)
15
(http://www.putevisrbije.rs/pdf/harmonizacija/prirucnik_za_projektovanje_puteva/SRDM53kruzneraskrnice(1
20427-srb-konacni).pdf)
25
Praktično, kod kružnih raskrsnica sa dvije ili više voznih traka u kružnom toku ne govorimo
samo o konfliktnim tačkama, već i o konfliktnim površinama, jer vozač nema svoje određeno
mjesto gdje bi mogao da se prestroji u kružnom toku (Sl. 13). To je (pored - obično - veće
dozvoljene brzine kretanja), takođe, jedan od glavnih tehničkih uzroka, da su velike kružne
raskrsnice manje bezbjedne nego male. Uzrok je, dakle, u osnovnoj karakteristici velikih
kružnih raskrsnica.
Zbog lošeg iskustva sa saobraćajnom bezbjednošću dvotračnih kružnih raskrsnica u prošlosti,

u BIH će se odstupiti od izvođenja novih dvotračnih kružnih raskrsnica.Kod kružnih
raskrsnica moguće je nekoliko tipova saobraćajnih nezgoda, kojih kod klasičnih raskrsnica
nema (Sl. 14). Posljedice saobraćajnih nezgoda su na kružnim raskrsnicama suštinski
drugačije nego na klasičnim raskrsnicama. Prije svega su manje i obično bez smrtnih ishoda i
teških tjelesnih povreda.
Uzrok leži u tome, da u kružnim raskrsnicama nema čeonih sudara, u kojima su posljedice
saobraćajnih nezgoda najveće. Kod kružnih raskrsnica su sudari između vozila uglavnom
bočni, pod oštrim uglom ili, usljed naleta, od pozadi. Sudari motornih vozila i biciklista
(pješaka) koji prelaze krak kružnog toka isti su kao kod klasičnih raskrsnica, samo su
posljedice nezgoda manje (usljed smanjene brzine na ulivu i izlivu iz toka).
Sl. 14: Tipovi saobraćajnih nezgoda u dvotračnoj kružnoj raskrsnici16
16
0puta.pdf)
26
Tipične vrste saobraćajnih nezgoda u kružnimraskrsnicama su:
1. preticanje ispred raskrsnice;

2. sudar sa pješakom/biciklistom;
3. sudar na ulivu;
4. sudar prilikom promjene vozne trake;
5. nalet od pozadi na ulivu;
6. nalet od pozadi na izlivu;
7. sudar sa centralnim ostrvom;
8. sudar sa razdjelnim ostrvom na izlivu;
9. proklizavanje sa kružnog kolovoza;
10. prevrtanje;
11. sudar sa razdjelnim ostrvom na ulivu;
12. zanošenje (klizanje) na izlivu;
13. vožnja u suprotnom smjeru;
5.2. Pješaci i biciklisti
Saobraćajna bezbjednost pješaka i biciklista zavisi, prije svega, od pravilnog izvođenja

vertikalne i horizontalne signalizacije i razdjelnih ostrva, kao i upotrijebljenog načina vođenja
biciklističkog saobraćaja u području kružne raskrsnice.
U načelu, poznajemo tri načina vođenja biciklista u području kružne raskrsnice, ali su za
slovenačke prilike prikladna dva načina:
 samostalno vođenje (paralelno sa ivičnjakom ili u obliku koncentričnog kruga)

 kombinovano vođenje biciklističkog i motornog saobraćaja
27
Sl.15: Dva moguća načina vođenja biciklista u području kružne raskrsnice17
Samostalno vođenje biciklista u području kružne raskrsnice je bezbjedniji način. Sva
ukrštanja motornog saobraćaja sa pješacima i biciklistima vrše se pod pravim uglom, čime je
područje preglednosti učesnika koji se ukrštaju najpravilnijeg oblika. Time je postignuto i to,
da su jedine konfliktne tačke na mjestima prelaska preko krakova kružne raskrsnice, a i na tim
mjestima su pješaci i biciklisti (djelimično) zaštićeni ostrvima. Kombinovano vođenje
biciklističkog i motornog saobraćaja je manje bezbjedno, zato takav način vođenja
biciklističkog saobraćaja koristimo samo u kružnim raskrsnicama u naseljima sa malim
saobraćajnim opterećenjem motornog saobraćaja. Uobičajeno je da biciklistička staza bude
smještena bliže uz kružni kolovoz (Sl. 16). Pješački se prelaz u tom slučaju smješta na kraku
dalje od same kružne trake.
Sl. 16: Prelaz biciklističke staze preko kraka kružne raskrsnice18
17
(http://www.hrvatske-ceste.hr/default.aspx?id=202)
18
28
Na izvanurbanoj kružnoj raskrsnici (gdje se očekuje slabiji intenzitet biciklističkog saobraćaja
i gdje nema pješačkog saobraćaja) prelaz biciklista preko saobraćajne trake (kraka
kružneraskrsnice) predviđa se na udaljenosti ne manjoj od 10 m od spoljašnje ivice kružne
trake. Na ovaj se način daje prednost motornim vozilima i pri ulazu i pri izlazu iz
kružneraskrsnice. Biciklisti se pri prelazu kraka raskrsnice moraju obavezno zaustaviti.
Opredjeljenje za jedan od dva načina vođenja biciklista u području kružnog kolovoza u

naselju vrši se na osnovu intenziteta i strukture motornog saobraćaja, intenziteta toka
biciklista i položaja kružne raskrsnice u putnoj mreži naselja.
5.3. Sigurnost osoba s invaliditetom i osoba smanjene pokretljivosti
Najranjivija grupa učesnika u saobraćaju su osobe sa invaliditetom i smanjene pokretljivosti,

te im samim tim treba posvetiti posebnu pažnju i kod planiranja i projektovanja kružnih
raskrsnica. Pješački prelazi na kružnoj raskrsnici moraju biti prilagođeni kretanju osoba s
invaliditetom i smanjene pokretljivosti.
Tokom planiranja i projektovanja kružnih raskrsnica potrebno je posebno voditi računa o

slabovidnim pješacima u zoni raskrsnice jer na ovim raskrsnicama, za razliku od
semaforiziranih, njihovo vođenje nije moguće rješiti pomoću zvučnih signala. Da bi sigurno
prošli kroz raskrsnicu, ove osobe moraju obaviti četiri radnje u kružnim raskrsnicama: pronaći
pješački prelaz, otkriti sigurnu prazninu u saobraćaju kada mogu preći , pronaći upušteni dio u
razdjelnom ostrvu i pronaći odgovarajući trotoar na suprotnoj strani kako bi nastavili put.
Kako bi se osiguralo kretanje osoba sa invaliditetom i osoba smanjene pokretljivosti kroz

kružnuraskrsnicu u projektu se mora predvidjeti sljedeće:
 prelazak satrotoara na nivokolovoza osiguran žlijebomivičnjaka;

 na žlijebu ivičnjaka ima dodirno polje upozorenja za slijepe i slabovidne osobe;
 kod razdjelnih pješačkih ostrva na nivou kolovoza su označene dodirnelinije vođenja
za slijepe i slabovidne osobe;
29
6. Izbor projektno – tehničkih elemenata kružnih raskrsnica
Svaka raskrsnica je specifična, zato projektno - tehničke elemente možemo da predlažemo

samo u nekim preporučenim granicama, koje proističu iz saobraćajno - tehničkih ili
bezbjednosnih aspekata.
Zadatak projektanta je da u tim preporučenim granicama izabere optimalne vrijednosti

elemenata za specifične saobraćajne i prostorne uslove.
6.1. Kružni kolovoz i provozni dio centralnog ostrva
Pojmovi i veličine koji u ovim smjernicama opisuju ivične elemente kružne raskrsnice na
državnim cestama odnose se na građevinsko oblikovanje (ivice kolovoza) i sadrže sve
elemente poprečnog presjeka kolovoza javne ceste uključujući i ivicu trake javne ceste.
Sl. 17: Ivica trake na kružnom kolovozu19
U tabeli su prikazani navedeni projektno - tehnički elementi u granicama koje proizlaze iz

saobraćajno - tehničkih ili sigurnosnih uslova. Odstupanje od navedenih veličina može imati
posljedice na sigurnost odvijanja saobraćaja u raskrsnici.
19
30
Element Simbol Jedinica Granične Preporučene
mjere dimenzije dimenzije
Širina ulaza/izlaza e m 3.6 – 16.5 4.0 – 15.0
Širina (priključne) trake v m 2.75 - 12.5 3.0 - 7.3
Spoljašnji poluprečnik Rv m 11.0 – 25.0 13.50 – 22.50
Izlazni poluprečnik Riz m 8 - 50 10 - 25
Ulazni ugao Φ ° 0.0 - 77.0 10 - 60
Ulazni poluprečnik Rul m 6.0 - 100 8.0 - 45.0

Širina kružne trake u m 4.5 - 25 5.4 - 16.2
Centralno ostrvo D m
Oštrina zvonastog S / 0 - 2.9 0 - 2.9
proširenja
Tabela 2: Granične i preporučene vrijednosti pojedinačnih geometrijskih elemenata20
Vrijednosti obuhvaćene tabelom dobijene su empirijskom metodom, te iz tog razloga svako

odstupanje od ovih vrijednosti treba biti dobro razmotreno, obzirom da može imati
nepovoljne posljedice prvenstveno u smislu bezbjednosti kružne raskrsnice.
Takođe, tabela ne sadrži vrijednosti koje se odnose na mini kružne raskrsnice. Kako bi se
dobila geometrijski optimalna kružna raskrsnica, potrebno je proučiti uticaj pojedinačnih
promjena na ulazni protok, kao i bezbjednost.
Engleska metoda proračunavanja je veoma pogodna za proučavanje promjena ulaznog

protoka. Ova metoda se zasniva na proučavanju ponašanja vozača u kružnom saobraćaju.
Obzirom na specifičan engleski način vožnje, kvantitativni rezultati dobijeni ovom metodom
ne mogu se primjeniti na našu sredinu, ali je ipak ovaj metod dosta pogodan za kvalitativno
poređenje izabranih varijanti. Preporučljiv je samo za geometrijsku optimizaciju izabranih
varijanti. U svrhu ovog konačnog proračuna stvarnog protoka, pogodnije su švajcarska,
njemačka ili australijska metoda (za kompleksnije kružne raskrsnice).
Spoljašnji poluprečnik (Rv)
Spoljašnji poluprečnikkružnog kolovoza definiše veličinu kružne raskrsnice. Izbor određene

veličine spoljašnjeg poluprečnika definiše okvirni kapacitet kružne raskrsnice, ali i mogućnost
konstruktivnog oblikovanja privoza.
20
(http://www.hrvatskeceste.hr/UserDocsImages/Smjernice%20za%20projektiranje%20kru%C5%BEnih%20ras
kri%C5%BEja%20na%20dr%C5%BEavnim%20cestama/SMJERNICE%20KRUZNA%20RASKRIZJAHRVA
TSKE%20CESTE.pdf)
31
Na izbor veličine spoljašnjeg poluprečnika utiče lokacija (urbano ili ruralno) i zadaća
(umirenje saobraćaja, propustljivost) kružne raskrsnice kao i broj privoza.
Minimalna vrijednost spoljašnjeg poluprečnika treba biti rezultat provoznosti nadležnog

vozila pri vožnji u punom krugu. Na državnim cestama se kreću vozila koja moraju imati
sposobnost okretanja u punom krugu poluprečnika R≤12.50. Upotrebljavanje manjeg
poluprečnika potrebno je opravdati i dokazati odgovarajućim tehničkim specifikacijama
ovjerenim od strane nadležne uprave za ceste za koju se vrši projektovanje kružne raskrsnice.
Širina kružnog kolovoza (u) i provoznog dijela centralnog ostrva (u')
Kružni kolovoz je prostor opisan poluprečnikom spoljašnje (Rv) i unutrašnje (Ru) ivice
kolovoza. Povozni dio centralnog ostrva je saobraćajna površina u pravilu denivelisana i
drugačije površinske obrade od kružnog kolovoza sa kojim graniči.
Spoljašnji poluprečnik i širina kružnog kolovoza (u) su međusobno vezane veličine izborom
nadležnog vozila.
Zadaća kružnog kolovoza je da omogući provoznost nadležnog vozila. Minimalna širina

kružnog kolovoza određuje se prema putanji kretanja dvoosovinskog vozila pri vožnji u
punom krugu. Izbor dvoosovinskog vozila potrebno je uskladiti sa potrebama korisnika na
predviđenoj lokaciji kružneraskrsnice uz suglasnost nadležne uprave za puteve.
Sl.18: Širina kružnog kolovoza za dvoosovinsko vozilo21
21
32
R1 –poluprečnik kruga u kome se kreće dvoosovinsko vozilo [m]
a[m] 8.0 9.0 11.0 12.5 15.0 18.0 21.5
3.00 2.3 2.2 2.1 2.1 2.0 2.0 1.9
4.00 3.1 2.9 2.8 2.7 2.5 2.5 2.4
5.00 4.0 3.7 3.4 3.2 3.1 2.9 2.8
6.00 5.2 4.8 4.3 4.0 3.8 3.5 3.4
7.00 6.6 5.8 5.0 4.6 4.2 3.9 3.7
8.00 - 7.4 6.0 5.4 4.8 4.4 4.0
9.00 - - 7.2 6.3 5.5 4.9 4.5
9.70 - - 8.3 7.1 6.1 5.3 4.8
Tabela 3: Širina provoznosti za dvoosovinska vozila22
Provoznost za duga vozila se omogućava izvođenjem povoznog dijela centralnog ostrva

odgovarajuće širine prema trajektoriji kretanja dugog vozila pri vožnji u punom krugu. Na
državnim putevima dugo vozilo je tegljač s poluprikolicom dužine do 16.50 m.
Sl.19: Širina provoznog dijela centralnog ostrva za dugo vozilo23
R1 12,0 12,5 15,0 17,5 20,0 22,5 25,0

šv+Δv' 10,8 9,7 7,4 6,4 5,8 5,4 5,0
R3 1,2 2,8 7,6 11,1 14,2 17,1 20,0
Tabela 4: Širine provoznosti dijela centralnog ostrva za vozilo dužine 16,50m24
22
23
24
33
Širina povoznog dijela centralnog ostrvaje određena usvojenom širinom kružnog kolovoza (u)
na način da ukupna širina saobraćajne površine (u+u') osigurava provoznost za vozilo.
Uz potrebnu širinu provoznosti potrebno je da širina kružnog kolovoza sadrži i sigurnosnu

širinu (z). Na kružnim raskrsnicama uobičajena vrijednost zaštitne širine (z) iznosi 1.0 m, što
znači da bi za osiguranje vožnje u punom krugu vozila bilo potrebno osigurati minimalan
spoljašnji poluprečnik od 13,5 m.
Širine provoznosti navedene u tabelama ne sadrže vrijednosti zaštitne širine (z).
Na državnim putevima dizajn povoznog dijela ostrva je obvezna na malim i srednje velikim
kružnim raskrsnicama. Minimalna širina povoznog dijela ostrva je 1.0 m.
Usvajanjuspoljašnjegpoluprečnika širine kružnog kolovoza i povoznog dijela ostrva treba

pristupiti poštujući zadaću kružnog kolovoza i namjenu povoznog dijela ostrva. Veće širine
kružnog kolovoza navode vozače na obilaženje vozila u kružnom toku što je potrebno
izbjegavati na jednotračnim kružnim raskrsnicama. Poželjno je izbjegavati rješenja prema
kojima vozila za javni prevoz putnika za prolaz kružnim raskrsnicama moraju koristiti
povozni dio ostrva.
Kružni kolovoz trpi značajna tangencijalna opterećenja te se preporučuje da se

slobodnikrajevi kružnog kolovoza i privoza osiguraju ivičnjacima ili sličnim elementima koji
stabilizuju ivicu kolovoza.
Unutrašnji poluprečnik (Ru)
Unutrašnji poluprečnik kružnog kolovoza rezultat je izbora spoljašnjeg poluprečnika (Rv) i

usvojene širine kružnog kolovoza.
6.2. Razdjelna ostrva i površina za razdvajanje saobraćaja na

privozima
Površina za razdvajanje saobraćaja na privozu je obvezni dio kružneraskrsnice kojim se vrši

razdvajanje kolovoznih traka suprotnog smjera vožnje. Krajevi površine koriste se u pravilu
kao linije vodilje saobraćaja. Konstruktivni početak otvaranja površine za usmjeravanje
34
saobraćaja na izvanurbanim kružnim raskrsnicama nalazi se na udaljenosti većoj ili jednakoj
25 m od spoljašnjegdijela kružnog kolovoza.
Razdjelno ostrvo je površina drugačije površinske obrade u površini za razdvajanje

saobraćaja. Oblik i dimenzije razdjelnog ostrva trebaju biti podređeni saobraćajnim potrebama
privoza (ugao i poluprečnik ulaza, pješački i/ili biciklistički saobraćaj, saobraćajna
signalizacija, provoznost). Način izvođenja i površinska obrada trebaju biti prilagođeni
veličini ostrva.
Na malim i srednje velikim ruralnim kružnim raskrsnicama u pravilu se izvode trokutasti

oblici ostrva. Izvođenje ljevkastih oblika primjerena je većim brzinama ulaska/izlaska iz
kružnog toka. Na urbanim kružnim raskrsnicama preporučuje se trokutasti oblik, a kapljasti -
izduženi oblik površine za razdvajanje samo na malim i mini kružnim urbanim raskrsnicama.
Na osama privoza koje u užem području raskrsnice nije moguće postaviti kao pravac mogu se
koristiti i drugačije forme površina za usmjeravanje saobraćaja i razdjelnih ostrva poštujući
osnovne elemente oblikovanja ulaza i izlaza u kružnu raskrsnicu.
k – prostor za čekanje;
l – širina prelaza;
m – dužina razdjelne površine;
s – širina ostrva na mjestu prelaza;
r – poluprečnik zaobljenja vrhova
ostrva;
v – širina kolovozne trake privoza;
Sl. 20 : Kapljasti-izduženi(a), trokutasti(b) i ljevkasti(c) oblik razdjelnog ostrva25
Pješački i/ili biciklistički prelaz preko privoza državne ceste nalazi se isključivo na
razdjelnom ostrvu. Izuzetak su male i mini urbane kružne raskrsnice kod kojih nije
predviđeno izvođenje razdjelnog ostrva odnosno prostora za zaustavljanje pješaka/biciklista.
Minimalne dimenzije razdjelnog ostrva podređene su očekivanom broju i načinu vođenja

pješaka/biciklista te potrebama postavljanja vertikalne saobraćajne signalizacije.
25
35
Za zaustavljanje biciklista i osoba s kolicima preporučuje se širina ostrva od najmanje 2.00 m
namjestu zaustavljanja pješaka/biciklista. Između kružnog kolovoza i pješačkog/biciklističkog
prelaza nalazi se mjesto za zaustavljanje vozila (k) dužine ne manje od 5.0 m. Minimalna
širina prelaza (l) određena je dimenzijama obilježavanja pješačkog i/ili biciklističkog prelaza
kolovoza.U dijelu pješačkog/biciklističkog prelaza ostrvo treba biti oblikovano na način da ne
predstavlja barijeru kretanja bicikla/kolica. Nagib površine treba biti minimalno 2.0%, ali ne
veći od 8.0%. Površina za zaustavljanje pješaka/biciklista treba se najmanje vizualno
razlikovati od površine kolovoza i treba biti opremljena dodirnim površinama. Na
izvanurbanim raskrsnicama gdje se ne očekuje pješački saobraćaj ostrvo se po potrebi može
izvesti u potpunosti ili dijelom kao povozna površina, ako to zahtjevaju uslovi provoznosti.
Zelene površine na ostrvu trebaju dimenzijama biti prilagođene predviđenoj hortikulturnoj

sadnji (ili obrnuto) i održivosti rasta. Oprema za prikupljanje kišnice (slivnici, rešetke) ne
postavljaju se u širini pješačkog/biciklističkog prelaza.
6.3. Ulaz u kružnu raskrsnicu
Prilaz i ulaz u kružni kolovoz je najkritičnija aktivnost na kružnoj raskrsnici, te je važno taj
prostor optimalno oblikovati. Uslovi za dobro uključivanje vozila u raskrsnicu ostvaruju se
pravilnim izborom ulaznog poluprečnika Rul i oblikovanjem vanjske ivice kolovoza.
Sl. 21: Oblikovanje vanjske ivice kolovoza, bez (u) sa proširenjem vozne trake26
26
36
Širina ulaza (e), efektivno proširenje ulaza (l’), oštrina proširenja (S) i ulazni ugao (Φ) rezultat
su oblikovanja razdjelnog ostrva, te usvojenog ulaznog poluprečnika (Rul) i proširenja (Δš).
To su i elementi čije vrijednosti bitno utiču na propusnu moć privoza i sigurnost ulaska u
kružnu raskrsnicu. Promjenom veličine konstruktivnih elemenata ili načina konstrukcije
potrebno je sve dizajnerske vrijednosti svesti u preporučene granice (prema Tabeli 2) te
izvršiti kontrolu oštrine proširenja (S) i ulaznog ugla (Φ). Usvajanje vrijednosti bliskih
graničnim može dovesti do smanjenja kapaciteta i sigurnosti odvijanja saobraćaja.
Širina kolovoza privoza kružnoj raskrsnici (v)
Širina kolovozne trake (v) pred kružnim tokom značajan je element kojim se bitno utiče na
propusnost ulaza. Širina kolovozne trake ne smije biti manja od širine vozne trake prilazne
ceste.
Za izvođenje novih i preoblikovanje postojećih u kružnim raskrsnicama na državnim

putevimaminimalna širina kolovozne trake ne bi trebala biti manja od 3.00 m. Uklapanje u
profil prilazne ceste izvodi se u širem području raskrsnice.
Kada prilazna cesta sadrži dvije i više saobraćajnih traka potrebno je najmanje horizontalnom
signalizacijom saobraćajne tokove svesti u jednu traku prije početka užeg područja raskrsnice.
Dužine zatvaranja saobraćajnih traka treba biti prilagođena uslovima, prvenstveno brzini na
prilaznoj cesti, i izvedene na način koji će osigurati smanjenje brzine na prilazu kružnom
toku.
Veće širine kolovoznih traka navode vozače na obilaženje te je potrebno izbjegavati.
Sl.22: Zatvaranje privoza sa dvije trake pred ulazom u kružni tok27
27
37
Širina ulaza, efektivno proširenje ulaza i oštrina proširenja
Širina ulaza (e) je širina ulaznog kolovoza na kontaktu s kružnim kolovozom – od
presjekalijeve ivice ulazne trake i luka spoljašnjegpoluprečnika (Rv) okomito na ulazni
poluprečnik (Rul). Konstruktivno se može unaprijed odrediti ili je rezultat usvojenog ulaznog
poluprečnika i proširenja kolovoza. Proširenje ulaznekolovozne trake u pravilu se izvodi u
području površine za usmjeravanje saobraćaja u dužini (m). Dizajn bez proširenja donosi vrlo
skromne dužine efektivnog proširenja i otežava provoznost dugih vozila. Vanjska
ivicakolovoza u području proširenja se za potrebe dugih vozila može obilkovati i složenim
krivinama.
Efektivna dužina proširenja (l') je dužina na kojoj je ostvareno prosječno efektivno proširenje
(e-v)/2 (Sl. 21). Kapacitet ulaza može se povećati većom dužinom proširenja u kombinaciji sa
odgovarajućom širinom ulaza.
Na urbanim raskrsnicama dužina proširenja treba biti najmanje jednaka dužini niše za čekanje
(k), a na ruralnim najmanje jednaka konstruktivnoj dužini razdjelne površine (m). Efektivne
dužine proširenja veće od 25 m imaju vrlo mali uticaj na promjenu kapaciteta ulaza.
Odnosom širine ulaza (ei) efektivne dužine proširenja u obliku S = 1.60 * (e-v) / l' određena je
oštrina (stepen) proširenja (S) . Koristi se kao kvantitativna ocjena korištenih oblika
elemenata. Vrijednosti S>1 odgovaraju oštrim i kratkim proširenjima. Duga proširenja su
efikasnija i poželjna na privozima sa većim prilaznim brzinama.
Ulazi formirani s proširenjem Δš>0 u pravilu zadovoljavaju granični uslov da S<2.60. Izbor
neprimjereno malenih poluprečnika ulaza u odnosu na spoljašnji poluprečnik kada je
Δš=0najčešće ne zadovoljavaju granični uslov.
Ulazni poluprečnik (Rul) i ulazni ugao (Φ)

Ovi elementi nemaju velik uticaj na propusnost, ali imaju na brzinu ulaska u
kružnuraskrsnicute su važni za održavanje sigurnosti saobraćaja na ulazu i unutar
kružneraskrsnice. Izbor većeg ulaznog poluprečnika (u pravilu donosi i manji ulazni ugao Φ)
omogućava uključivanje u kružni tok većim brzinama i primjereniji je manje opterećenim
izvanurbanim kružnim raskrsnicama. Pri tome treba izbjegavati rješenja koja se približavaju
formiranju tangencijalnog uključivanja. Izbor veličine ulaznog poluprečnikazavisi od
veličinespoljašnjegpoluprečnika kružnog kolovoza Rv i redovno je ulazni poluprečnik manji
od primjenjenog spoljašnjegpoluprečnika Rul ≤ Rv.
38
Ulazni ugao (Φ) je tangentni ugao između putanja vozila u području ulaza u kružnu
raskrsnicu. Prema inozemnim iskustvima optimalna vrijednost ugla je 30°. Manji ulazni
uglovi ne odgovaraju vidnom polju vozača na ulazu, a veći uglovi smanjuju kapaciet ulaska te
su nepovoljni kod većih prilaznih brzina (ruralne raskrsnice). Za određivanje veličine ulaznog
ugla potrebno je konstruisati očekivane putanje vozila na ulazu, u kružnom toku i na
susjednom izlazu ako se ocjeni da je susjedni izlaz blizu promatranog ulaza. Ugao je određen
tangentama očekivanih putanja vozila kako je prikazano na sljedećoj slici.
Sl. 23: Konstrukcija ulaznog ugla (Φ)28
6.4. Izlaz iz kružne raskrsnice
Jedna od glavnih pretpostavki prilikom proračuna propusnosti ulaza je da se saobraćaj

neometano izlijeva iz kružne raskrsnice. Da bi se to postiglo izlaz mora biti dovoljne širine i
primjerenog zakrivljenja.
Na urbanim raskrsnicama izlazak iz kružne raskrsnice je aktivnost koja zahtjeva oprezniju

vožnju i eventualno zaustavljanje pred pješačkim/biciklističkim prelazom.
Na izvanurbanim raskrsnicama (bez biciklista i pješaka) brzina izlaska iz kružne raskrsnice je

veća čemu treba prilagoditi oblikovanje ivicakolovoza. Očekivane brzine kretanja vozila
trebaju biti rezultat konstrukcije idealnih putanja vozila.
28
39
a) malo urbana kružna raskrsnica; b)srednje velika ruralna kružna raskrsnica;
Sl. 24: Oblikovanje izlaza29
Izlazni poluprečnik (Riz)
Izlazni poluprečnik (Riz)obezbjeđuje primjerenu propusnost i sigurnost pri izlaznoj brzini.

Izlazni poluprečnik treba biti veći ili jednak ulaznom (Rul) , a u pravilu ne manji od ulaznog
poluprečnika (Riz ≥ Rul).
Širina izlaza iz kružnog kolovoza (e')

Širinu izlaza se mjeri prema nadležnom vozilu u preporučenim granicama prema (Tabela 2).
Širina izlaza veća od 6.0 m omogućava obilaženje vozila što je potrebno spriječiti
oblikovanjem površine za razdvajanje saobraćaja odnosno razdjelnog ostrva. Tada je
razdjelno ostrvo nesimetrično u odnosu na osu privoza i takva rješenja su primjerenija
izvanurbanim kružnim raskrsnicama. Veće širine izlaza na urbanim kružnim tokovima su
nepovoljne za pješački saobraćaj, ali prihvatljive ako to zahtjevaju uslovi provoznosti vozila.
Širina izlazne trake (v)
Širina izlazne trake određena je kao i širina ulazne trake privoza. Širina kolovoza u području
površine za razdvajanje saobraćaja treba biti veća ili jednaka širini kolovozne trake prilaza.
Provozne površine izlaza formiraju se prema trajektorijama kretanja nadležnih vozila. Izvode
se na isti način kao i provozna površina centralnog ostrva. Formiranje provoznih površina u
području pješačkih/biciklističkih prelaza potrebno je izbjegavati.
29
40
6.5. Centralno ostrvo
Ako se radi o velikim kružnim raskrsnicama, preporučljivo je da razdjelna saobraćajna ostrva

budu u obliku trougla, a u malim kružnim raskrsnicama u obliku suze. Minimalne dimenzije
trouglastog razdjelnog saobraćajnog ostrva zavise od veličine kružne raskrsnice i ulaznog
radijusa i (obzirom na veličinu kružne raskrsnice) nije ih teško postići.
Minimalne dimenzije razdjelnog saobraćajnog ostrva u obliku suze zavise od vrste učesnika u
saobraćaju koji prelaze saobraćajno ostrvo (pješaci i biciklisti, ili samo pješaci). Preporučljivo
je da je razdjelno saobraćajno ostrvo, na širem dijelu, gdje ga presjeca biciklistička staza,
široko najmanje 2 m (dužina bicikla + bezbjednosna razdaljina), dok minimalna širina gdje su
postavljeni saobraćajni znakovii znak koji označava razdjelno saobraćajno ostrvo treba da
bude najmanje 1.0 m (Sl. 25).
Sl.25: Minimalne dimenzije razdjelnog saobraćajnog ostrva30
30
0puta.pdf)
41
Preporučljivo je da je razdjelno saobraćajno ostrvo, na širem dijelu, gdje ga presijeca
biciklistička staza, široko najmanje 2 m (dužina dječijih kolica i osobe koja ih gura -
bezbjednosna razdaljina), dok minimalna širina gdje su postavljeni saobraćajni zakovi i znak
koji označava saobraćajno ostrvo treba da bude najmanje 1.0 m (Sl. 26).
Sl.26: Minimalne dimenzije razdjelnog saobraćajnog ostrva31
Sva linijska presjecanja treba da budu upisana u krug minimalnog radijusa 0.5 m. U kružnim
raskrsnicama gdje su biciklisti usmjereni preko kružne trake (paralelno usmjeravanje), širina
razdjelnog saobraćajnog ostrva može biti manja od 2 m na njegovom najširem dijelu.
Isto se odnosi i na kružne raskrsnice bez biciklista. U takvim slučajevima, razdjelno

saobraćajno ostrvo se projektuje od drugačijih materijala i segmentnih oblika.
31
0puta.pdf)
42
7. Horizontalno i vertikalno/visinsko vođenje kružnih raskrsnica
7.1. Horizontalno vođenje
Pod horizontalnim vođenjem misli se na vođenje puta u širem i užem smislu. Vođenje u širem
smislu predstavljaju elementi horizontalnogdijela puta na dužem odsjeku ispred i posle kružne
raskrsnice. Vođenje u užem smislu predstavlja zadnji element horizontalnog dijela puta ispred
kružne raskrsnice i prvi element horizontalnog dijela puta posle kružne raskrsnice.
Vođenje osovine puta na dužem odsjeku
Smanjenjem radijusa uzastopnih kružnih lukova ispred kružne raskrsnice postižemo

postepeno smanjenje brzine ispred kružne raskrsnice i sa tim spriječavamo mogućnost
zakašnjele percepcije kružne raskrsnice od strane vozača i nalete vozila.
Prava linija, kao element na dužem odsjeku ispred kružne raskrsnice, nije zabranjena, ali ne
savjetujemo njenu upotrebu; može se, u principu, koristiti samo pri rekonstrukcijama
postojećih klasičnih raskrsnica ili u naseljima gde je dio osovine puta zbog okolne
izgrađenosti unaprijed određena.
U takvim slučajevima moramo naročitu pažnju posvetiti javnoj rasvjeti.
Sl.27: Pravac osovine na dužem odsjeku ispred kružne raskrsnice32
32
(http://www.hrvatskeceste.hr/UserDocsImages/Smjernice%20za%20projektiranje%20kru%C5%BEnih%20ras
kri%C5%BEja%20na%20dr%C5%BEavnim%20cestama/SMJERNICE%20KRUZNA%20RASKRIZJAHRVA
TSKE%20CESTE.pdf)
43
Dio osovine puta u području kružne raskrsnice
Za posljednji element ispred i prvi element neposredno iza kružne raskrsnice važi, da je dobro
ako je prava linija, ali nije neophodno. Pravom linijom se u načelu ostvaruje vladanje
priključivanja kraka na kružnu raskrsnicu, što je povoljno iz aspekta saobraćajne bezbjednosti.
Takođe, poželjno je da se produžeci osovina krakova kružne raskrsnice sjeku samo u jednoj
tački. Najpovoljnije je, ako je taj presjek u centru kružne raskrsnice. Nešto manje povoljno je,
ako je taj presjek lijevo od centra kružnog luka (gledano u smjeru uliva). U takvim
slučajevima je dozvoljena razlika manje od 15o.
Najlošiji slučaj je ako je presjek desno od centra kružne raskrsnice, jer se sa tim povećava
najveća moguća brzina na ulivu, zato se takvo rješenje ne savjetuje. Veličine prethodnih i
narednih kružnih lukova zavise od predviđenog ograničenja brzine.
Sl.28: Položaj osi privoza u užem području kružnog toka33

Kružni luk malog poluprečnika (privoz D na slici) poželjno je izbjegavati zbog nepovoljne
usmjerenosti privoza na kružni kolovoz.
Odnos privoza u kružnom toku
Kod novoprojektovanih kružnih tokova privozi se u pravilu postavljaju simetrično, a kod

preoblikovanja postojećih (T) i višekrakih raskrsnica u kružna, pažnju treba posvetiti položaju
kružnog kolovoza u odnosu na postojeće privoze uzimajući u obzir postojeću izgrađenost,
saobraćajno opterećenje i uslove preglednosti.
33
44
Sl.29: Povoljan i nepovoljan odnos privoza34
Potrebno je izbjegavati rješenja koja omogućavaju velike brzine vožnje kroz kružni tok,
neuobičajene putanje vozila i stvaraju zabunu kod vozača. Ne smije se zanemariti sigurnost
svih učesnika u saobraćaju.
7.2. Visinsko vođenje
Pri projektovanju kružnih raskrsnica, posebna pažnja treba da se posveti vertikalnom vođenju
puta, tj. podužnim padovima puteva koji se ukrštaju, vertikalnim kružnim elementima i
poprečnim padovima kružne trake.
Granične vrijednosti gore navedenih elemenata definisane su na osnovu dinamičkih pravila

vožnje, psiholoških i psihičkih pravila, a posebno na osnovu građevinskih mogućnosti i
zahtjeva. Ovo posljednje naročito obuhvata zahtjeve dinamike vožnje i efikasnu drenažu
područja kružne raskrsnice.
Putevi koji se priključuju u kružnu raskrsnicu ne smiju se kroz kružnu raskrsnicu voditi tako,
da prave ispupčenje koje bi smanjivalo preglednost na ulivu u kružnu raskrsnicu. Prelom
priključnih niveleta treba da bude ≤4%, u suprotnom je potrebno izvesti zaobljenje najmanje
R500. Radijus vertikalne krivine ne može da se proteže na kružnu traku.
Cjelokupna površina ograničena vanjskim radijusom kružne raskrsnice (ili vanjskom ivicom
pješačke staze, u slučaju da je kružna raskrsnica predviđena za bicikliste i pješake) mora da
bude u jednoj ravni.Nedopustivo je da se ova ravan prelama preko centralnog saobraćajnog
ostrva.
34
45
Maksimalan nagib gore pomenute ravni može u izuzetnim slučajevima biti 2.5%, uz
posvećivanje posebne pažnje drenaži (minimalan nagib dijela puta u tom slučaju jednak je
0.5%).
7.2.1. Uslovi koji važe za nagibe priključnih saobraćajnica
Maksimalan podužni pad nagiba priključnih saobraćajnica u kružnoj raskrsnici ne treba da

bude veći od smax=3% direktno ispred vertikalne krivine. Ako je padina nagiba priključnih
saobraćajnica direktno ispred vertikalne krivine veća od Smax, ona mora da se smanji na s=3%.
Bira se takav radijus vertikalne krivine koji opisuje novi prelom, i on je veći ili bar jednak rmin
i ne nalazi se u području vertikalne krivine priključenja kružnoj saobraćajnici.
Minimalan podužni pad nagiba priključnih saobraćajnica kružnoj raskrsnici određen je

načinom odvodnjavanja. Zatim, u zoni kružne raskrsnice, podužni padovi priključnih
saobraćajnica ne bi trebalo da su okarakterisani podužnim padom ivice puta manjim od 0.5%,
tako da su dionice u nivou takođe moguće. Ovo posljednje zahtjeva da je kolovoz oivičen
perforiranim (slivnim) ivičnjacima.
7.2.2. Uslov vertikalnih krivina priključka u kružnu raskrsnicu
U slučaju da se priključne saobraćajnice priključuju kružnoj raskrsnici u usponu ili padu,

potrebno je izgraditi platformu direktno ispred ulaza, sa podužnim usponom od maksimalno
±3.5%.
Dužina platforme je minimalno 6 m ili više, u slučaju gustih saobraćajnih tokova i velikog
broja kamiona. U takvim slučajevima, poželjno je da vertikalna krivina počinje tek nakon 12
m, mjereno od horizontalne signalizacije koja označava prestanak prioriteta.
Podužni pad na platformi, na razdaljini od 6 m (ili 12 m) ne smije biti veći od ±3.5%. Ako na
toj lokaciji postoji vertikalna krivina, mjeri se tangentan nagib.
Za druge segmente vertikalnog vođenja priključnih saobraćajnica ka kružnoj raskrsnici važe

isti uslovi kao i za klasične raskrsnice u nivou.
46
7.2.3. Poprečni nagib kružne raskrsnice
Namjena poprečnog pada kružne raskrsnice mora biti uglavnom sljedeća:
 adekvatno odvodnjavanje;
 mogućnost izmjena u sastavnim nagibima u prelazu između priključnih saobraćajnih
traka i kružne trake;
Razlikujemo dvije vrste poprečnog pada kružne raskrsnice:
 spoljašnji poprečni pad (negativan);

 unutrašnji poprečni pad (pozitivan);
Spoljašnji poprečni pad kružne raskrsnice
Ovo je najčešći metod vertikalnog poravnanja kružne raskrsnice(Sl. 30). Ovo je, takođe,
najjednostaviniji način obezbjeđenja odgovarajuće drenaže i rješenje problema prelaza
između priključnih saobraćajnih traka i kružne trake. Poprečni pad ne smije biti veći od -
2.5%.
Kombinacija spoljašnjeg poprečnog pada i geometrijskih elemenata koji omogućavaju

preveliku brzinu, mogu kao rezultat imati opasne kružne raskrsnice.
Slabosti kružne raskrsnice sa spoljašnjim poprečnim padom su uglavnom loši vremenski

uslovi, kada zbog kombinacije negativnog poprečnog pada i smanjenog koeficijenta trenja
između guma i tla, vozilo počinje da proklizava čak i pri maloj brzini. Vožnja krivinom sa
negativnim poprečnim padom ima nepovoljan uticaj kako na vozačevu, tako i na udobnost
putnika (transverzalne sile djeluju suprotno očekivanom).
U slučaju rekonstrukcije klasičnih raskrsnica u male i srednje kružne raskrsnice, ovakav

metod vertikalnog poravnanja je obično jeftiniji, a u osnovi, može da se koristi prethodni
način odvodnjavanja.
47
Sl.30: Spoljašnji poprečni pad35
Unutrašnji poprečni pad kružne raskrsnice
Sa saobraćajno-tehničkog gledišta, unutrašnji poprečni pad je pravilan poprečni pad na

kružnoj krivoj. Bez obzira na gore navedene činjenice, koristi se rijeđe jer su pravilna drenaža
i priključne veze mnogo zahtjevnije.
Obzirom na to da se pravac poprečnog pada mijenja na ulazima i izlazima, mora se

obezbjediti da promjena nije veća od 5%. Promjena u poprečnom padu data je vertikalnim
radijusom.
Velika pažnja treba da se posveti poziciji slivnika. Kritične tačke zadržavanja vode (vodeni
džepovi) su ulazi, izlazi i unutrašnja traka kružnog kolovoza.
Obzirom da je kružni kolovoz nagnut ka centru kružne raskrsnice, može doći do sljedećih
grešaka:
 vodeni džepovi na ulazima i izlazima iz kružne raskrsnice;

 zadržavanje vode na unutrašnjoj kružnoj traci;
Prilikom projektovanja spoljašnje ivice trake na ulazu i izlazu iz kružne raskrsnice, potrebno
je poštovati opšta pravila za projektovanje osa i ivica puta.
35
0puta.pdf)
48
Sl.31: Unutrašnji poprečni pad36
8. Pregledna udaljenost
Glavna pravila koja je potrebno poštovati u kružnim raskrsnicama, a u vezi sa preglednom

udaljenošću, su:
 u urbanim kružnim raskrsnicama, vozač može u vidnom polju imati suprotni izlaz iz
kružne raskrsnice, ali to nije neophodno;
 u ruralnim kružnim raskrsnica, vožač ne smije u vidnom polju imati suprotni izlaz iz
kružne raskrsnice, što se postiže izdizanjem centralnog saobraćajnog ostrva;
Gore navedena pravila logično se primjenjuju, nevezano za broj krakova kružne raskrsnice i
broj kružnih traka kružnog kolovoza.
Vrijednosti pregledne udaljenosti, a koje se odnose na kružne raskrnice prikazane su u

(Tabela 16). Priključna pregledna udaljenost na ulazu u kružnu raskrsnicudate u (Tabela 5).
Mjereno je do linije zaustavljanja, kako je prikazano na (Sl. 121).
36
0puta.pdf)
49
LEGENDA: a – preporučena pregledna udaljenost, potrebna za zaustavljanje, u skladu sa
planiranom ulaznom brzinom
Sl.32: Prilazna pregledna udaljenost37
Ako nije zadovoljen kriterij pregledne udaljenosti u dovoljnoj mjeri, vozači moraju biti
upozoreni postavljanjem dodatnih saobraćajnih znakova.
Zaustavna pregledna dužina [m]

VR [km/h] 40 50*
Preporučeno 50 70
Minimalno 40 50
* samo u slučaju velikih kružnih raskrsnica u ruralnoj sredini ili na auto-putevima
Tabela 5: Zaustavna pregledna dužina38
8.1. Visina linije preglednosti i prepreke
Vidno polje na ulazu sa lijeve strane i preko centralnog saobraćajnog ostrva treba obezbjediti
kako je dato na slici ispod. Pregledna udaljenost treba da se obezbjedi od visine linije
preglednosti vozača 1.1 m do visine prepreke 1.1 m, dok se vidno polje treba produžiti 2.0 m
iznad površine kolovoza.
37
0puta.pdf)
38
(http://www.jpcfbih.ba/ba/legislativa/smjernice_i_standardi/1-1-3%20Geometrijski%20elementi%20puta.pdf)
50
Sl.33: Pregledna udaljenost na ulazu sa lijeve strane39
U ovoj zoni, saobraćajni znakovi ne treba da budu niži od 2.0 m, mjereno od površine
kolovoza do donjeivice znaka.
8.2. Pregledna udaljenost ulijevo
Vozači svih vozila koja se približavaju oznakama na putu, koje označavaju ivicu kružnog
kolovoza, moraju imati u vidnom polju čitavu širinu kružnog kolovoza, od linije zaustavljanja
sa njihove lijeve strane na daljini zaustavljanja, mjereno dužinom ose kružnog puta.
Prečnik kružne Pregledna

raskrsnice [m] udaljenost [m]
<40 -
40-60 40
60-100 50
Tabela 6: Pregledna udaljenost ulijevo40
Pregledna udaljenost ulijevo provjerava se od centra trake (u slučaju dvotračnog ulaza iz

lijeve trake) na razdaljini od 15 m od linije zaustavljanja, kako je prikazano na slici.
Uvijek je potrebno provjeriti da li građevine ili uređaji, kao i saobraćajni znakovi ili drugi
stalni ili privremeni objekti pored puta ometaju preglednu udaljenost.
39
0puta.pdf)
40
(http://www.jpcfbih.ba/ba/legislativa/smjernice_i_standardi/1-1-3%20Geometrijski%20elementi%20puta.pdf)
51
LEGENDA:
a pregledna udaljenost u odnosu na kružnu brzinu;
b ivica vidnog polja;
c pola širine neproširene trake;
Sl.34 : Pregledna udaljenost ulijevo potrebna za ulazak u kružnu raskrsnicu41
U nekim slučajevima (male kružne raskrsnice bez sadržaja u centralnom saobraćajnom

ostrvu) prevelika pregledna udaljenost na ulazu ili između dva uzastopna ulaza može imati
kao posljedicu preveliku brzinu na ulazu u kružnu raskrsnicu.
U takvim slučajevima, logično je ograničiti preveliku preglednu udaljenost selektivnim

sađenjem biljaka u ostrvu.
8.3. Prilazna pregledna udaljenost na ulazu
Vozači svih vozila koji prilaze liniji zaustavljanja moraju imati u vidnom polju čitavu širinu
kružnog kolovoza ispred njih, mjereno dužinom srednje linije kružnog puta, što odgovara
veličini kružne raskrsnice.
Pregledna udaljenost treba da se provjeri od sredine desne trake na udaljenosti od 15 m od

linije zaustavljanja, kako je prikazano na sljedećoj slici.
41
0puta.pdf)
52
LEGENDA:
c pola širine neproširene trake;
Sl. 35: Prilazna pregledna udaljenost na ulazu u kružnu raskrsnicu42
8.4. Pregledna udaljenost na kružnom kolovozu
Vozila na kružnom kolovozu moraju imati u vidnom polju čitavu širinu kružnog kolovoza
ispred njih, na razdaljini koja odgovara veličini kružne raskrsnice. Ova pregledna udaljenost
treba da se provjeri na 2 metra izvan ivice srednjeg saobraćajnog ostrva.
LEGENDA:
Sl.36: Pregledna udaljenost na kružnom kolovozu43
42
0puta.pdf)
43
0puta.pdf)
53
8.5. Pregledna udaljenost na pješačkim prelazima
Prilikom približavanja kružnoj raskrsnici, vozila koja se približavaju pješačkom prelazu

moraju imati takvu preglednu udaljenost do pješačkog prelaza, kakva je potrebna da
bezbjedno zaustave vozilo, pri brzini koja je dozvoljena na ulazu u kružnu raskrsnicu.
U malim i srednjim kružnim raskrsnicama, vozači koji se nalaze direktno ispred linije
zaustavljanja, moraju imati u vidnom polju čitavu širinu pješačkog kolovoza na neposrednom
sljedećem izlazu (ako je pješački prelaz do 50 metara udaljen od kružne raskrsnice).
LEGENDA:
a minimalna površina preko koje je potrebno obezbjediti nesmetano vidno polje, ako je
pješački prelaz manje od 50 metara udaljen od kružnog toka, sa tačke posmatranja;
c polovina širine trake;
Sl.37: Pregledna udaljenost od ulaza do pješačkog prelaza na neposrednom sljedećem
izlazu44
44
0puta.pdf)
54
8.6. Prepreke preglednosti
Saobraćajni znakovi, gusto i rijetko raslinje (biljke, drveće) i drugi izdignuti elementi i objekti
mogu biti u vidnom polju samo ako ne prave prepreku vidljivosti. Drveće, stubovi javne
rasvjete, nadvožnjaci mogu biti u vidnom polju ako je njihova maksimalna širina 55 cm. Gdje
god je to moguće, pješački prelazi bi takođe trebalo da su izvan vidnog polja. Ako to nije
moguće, pješački saobraćaj bi trebalo da ima najmanji mogući uticaj na ometanje uslova
preglednosti.
8.7. Pregledna udaljenost na izdignuti kracima kružne raskrsnice
Tamo gdje je kružna raskrsnica iznad glavnog saobraćajnog pravca, potrebno je da se

zadovolje uslovi pregledne udaljenosti na ulazu sa izdvojenom trakom za skretanje. Već u
početnoj fazi projektovanja, potrebno je provjeriti preglednu udaljenost utvrđivanjem da li će
planirani željeznički nadvožnjak, zidovi ili saobraćajni znakovi i putokazni znakovi ometati
preglednu udaljenost na ulazu u kružnu raskrsnicu. Nedovoljna pregledna udaljenost na ulazu
može izazvati gužve u saobraćaju (naglo kočenje na ulazu) i manju bezbjednost saobraćaja.
Važno je da je linija zaustavljanja jasno vidljiva vozačima vozila koja se približavaju i da nije
sakrivena konveksnom krivinom.
9. Saobraćajna signalizacija
Odredbe koje slijede u nastavku, važe za jednotračne kružne raskrsnice (bez obzira na
način izvođenja),mini kružne raskrsnice i turbo kružne rasrksnice.
9.1. Vertikalna signalizacija
Svaka kružna raskrsnica treba, u načelu, da bude opremljena sledećim saobraćajnim

znakovima:
55
 obavezan smjer desno (II-43.1) na nepregaznom dijelu centralnog ostrva, u produžetku
srednje linije vozne trake na ulivu;
 ukrštanje sa putem sa prvenstvom prolaza (II-1) i kružni tok saobraćaja (II- 45.2) na
zajedničkom stubu u ušću uliva u kružnu raskrsnicu neposredno ispred isprekidane
široke linije zaustavljanja (V- 13.1) ili (V-13.2);
 neposredno prije isprekidane široke linije zaustavljanja (V-13.1) ili (V-13.2) na
kolovozu obilježen saobraćajni znak ukrštanje sa putem sa prvenstvom prolaza (II-1);
 obavezno obilaženje sa desne strane (II-45) i tabla za označavanje vrha razdjelnog
ostrva (V-27) na zajedničkom stubu na spoljašnjem dijelu razdjelnog ostrva (na vrhu
ostrva u smjeru vožnje)
 tabla za označavanje vrha razdjelnog ostrva (V-27) na unutrašnjem djelu razdjelnog
ostrva (u srednjim i velikim kružnim raskrsnicama)
U zavisnosti od ranga kružne raskrsnice (ukrštaj ulica, lokalnih puteva, državnih puteva),
mora biti kružna raskrsnica opremljena saobraćajnim znakovima za vođenje saobraćaja i to:
- na unutrašnjem dijelu razdjelnog ostrva:

 tabla za označavanje naziva ulice (III-62);
 strelasti putokaz (III-12) ili putokazna table (III-13) i putokazna tabla iznad
kolovozana portalu (III-13) za više od dvasaobraćajna cilja;
- na području približavanja kružnoj raskrsnici:
 ograničenje brzine (II-30) naodgovarajućoj udaljenosti od kružneraskrsnice, na
kojoj je potrebno obezbjeditismanjenje brzine na vangradskim putevima;
 raskrsnica sa kružnim tokom saobraćaja(I-30) u izuzetnim slučajevima
naputevima u naselju, gdje kružna raskrsnica nije opremljena znakom kružna
raskrsnica (III-8.1);
 tabla kružna raskrsnica (III-8.1) naodgovarajućoj udaljenosti ispred kružne
raskrsnice;
9.2. Horizontalna signalizacija
Svaka kružna raskrsnica treba, u načelu, da bude opremljena sljedećim saobraćajnim

oznakama na kolovozu:
56
 isprekidana široka linija zaustavljanja (V-13.1) ili (V-13.2) koja je po praviluoznačena
ispred prelaza za pješake ilibicikliste i koja može da bude ponovljenaiza prelaza, a
kojoj je dodat na kolovozu obilježen saobraćajni znak ukrštanje saputem sa
prvenstvom prolaza (II-1);
 kratku isprekidanu liniju (V-4.1) zaoznačavanje spoljašnje ivice kružne raskrsnice;
 razdjelnu isprekidanu liniju (V-3) zarazgraničavanje saobraćajnih traka u kružnom
toku;
 polje ispred ostrva za razdvajanjesaobraćajnih tokova (V-23.3 i V-23.4);
 na kolovozu obilježen saobraćajni znakukrštanje sa putem sa prvenstvomprolaza (II-
1), koji je označen na kolovozuispred isprekidane široke linije zaustavljanja;
 pješački prelaz (V-16) i prelaz za bicikliste(V-17), kada su u kružnoj raskrsniciprisutni
biciklisti i pješaci;
 razdjelnu liniju (V-1) propisane debljineispred razdjelnog ostrva na području
približavanja raskrsnici;
U pojedinačnim slučajevima, kada to zahtjevaju saobraćajno bezbjednosni razlozi, kružne

raskrsnice moraju da budu opremljene i zaštitnim ogradama i smjerokazima.
10.Saobraćajna oprema
Razdelna ostrva - ostrva za pješake
Upotreba denivelisanog razdjelnog ostrva na ulivu u kružnu raskrsnicu je obavezna, osim kod
mini kružnih raskrsnica, jer je od izuzetnog značaja za bezbjedno vođenje kako motornih
vozila, tako pješaka i biciklista. i u mini kružnim raskrsnicama treba da se, ako je to moguće,
tipskim denivelisanim elementima fizički razdvoje uliv i izliv iz kružne raskrsnice. Linije
razdjelnog ostrva treba da budu prilagođene linijama ulivne, izlivne i kružne trake u kružnoj
raskrsnici. Presjeci tih linija treba da budu zaobljeni radijusom veličine najmanje 0,5 m.
Pješački i biciklistički prelazi
Izvođenje pješačkih i biciklističkih prelaza obezbjeđuje saobraćajnu bezbjednost i udobnost

pješaka i biciklista pri prelaženju krakova kružne raskrsnice. Prelazi moraju biti izvedeni tako,
da na sebe privuku najveći mogući broj pješaka (koji bi u suprotnom slučaju prelazili ulicu
proizvoljno). Pješacima mora biti omogućeno, da u toku prelaženja pješačkog prelaza vide
57
dolazeća vozila. Posebnu pažnju pri preglednosti pješaka potrebno je posvetiti u kružnim
raskrsnicama, u čijoj blizini se nalaze autobuska stajališta. Autobusi zaustavljeni na
autobuskim stajalištima ne smiju ometati preglednost pješaka ili vozača.
Pješački prelazi treba da se nalaze malo dalje od izliva iz kružne raskrsnice (za dužinu jednog
do dva putnička vozila), što rezultuje konfliktom između zahtjeva pješaka i vozača. Ako je
pješački prelaz predaleko od izliva iz kružne raskrsnice, pješaci ga neće koristiti. U takvim
slučajevima je potrebno fizički (uz pomoć žbunja, ograda…) spriječavati nepravilno
prelaženje krakova kružne raskrsnice od strane pješaka. Ako je pješački prelaz suviše blizu
kružne raskrsnice, postoji mogućnost nastanka kolone vozila na ulivu koja može da dostiže do
kružnog kolovoza, a to ometa odvijanje saobraćaja u kružnom toku. Svaki slučaj zahtjeva
odvojenu i detaljnu obradu. Pritom je potrebno uzeti u obzir brzinu vozila, intenzitet tokova
pješaka/biciklista i vozila, veličinu kružne raskrsnice i dužinu pješačkog prelaza.
Pregazni dio centralnog ostrva
Pregazni dio centralnog ostrva je onaj dio centralnog ostrva koji zajedno sa kružnim
kolovozom omogućava vožnju kroz kružnu raskrsnicu u slučajevima kada to, zbog male
veličine kružne raskrsnice ili širine kružnog kolovoza, bez pregaznog dijela centralnog ostrva
ne bi bilo moguće.
Pregazni dio centralnog ostrva se izvodi samo kod malih i srednje velikih kružnih raskrsnica.
Kod mini kružnih raskrsnica izvođenje pregaznog dijela centralnog ostrva nije moguće, a kod
velikih (višetračnih) kružnih raskrsnica je nepotrebno.
Širina pregaznog dijela centralnog ostrva obično iznosi od 1,0 do 2,0 m, u zavisnosti od
pokrivene površine mjerodavnog vozila prilikom vožnje kroz kružnu raskrsnicu (pun krug).
Pregazni dio centralnog ostrva mora da bude izveden na takav način i sa takvim materijalima,
da vozače kratkih vozila odvraća od upotrebe, odnosno da ga koriste samo ona vozila koja bez
upotrebe pregaznog dijela ne mogu preći kružnu raskrsnicu. To postižemo sa dovoljno
velikim nagibom površine pregaznog dijela centralnog ostrva ka spolja (cca 5%) i hrapavom
površinom, npr. kamenom kockom.
58
Boja i oblik ivičnjaka
Ivičnjaci razdjelnih ostrva moraju biti dobro vidljivi, zato se preporučuje njihovo bojenje u
bijelo-crno. Isto važi i za ivičnjake spoljašnje ivice kružne raskrsnice. Na unutrašnjoj strani
kružne raskrsnice je obavezna upotreba ivičnjaka sa blažim nagibom u slučaju, kada posle
unutrašnje kružne trake slijedi pregazni dio centralnog ostrva. Nagib tog ivičnjaka treba da
bude manji ili jednak 1,25:1, čime se spriječava nastajanje oštećenja pneumatika dugačkih
vozila prilikom gaženja preko ivičnjaka. Preporučuje se denivelacija ivičnjaka 2,0-3,0 cm.
Sl. 38: Ivičnjak između kružne vozne trake i pregaznog dijela centralnog ostrva45
Kod veoma malih kružnih raskrsnica je, zbog manjeg habanja pneumatika, preporučljivo
izvođenje veznog prelaza između unutrašnje kružne vozne trake i pregaznog (kaldrmisanog)
dijela centralnog ostrva.
Rasvjeta kružne raskrsnice

Zbog zadovoljenja uslova saobraćajne bezbjednosti, kružna raskrsnica mora noću imati
odgovarajuće osvjetljenje. Moraju biti osvjetljeni i ulivi u kružnu raskrsnicu i centralno
ostrvo.
Razdjelna ostrva prikladna su za postavljanje stubova rasvjete samo ako su dovoljno veliki i
ako ne smanjuju preglednost. Stubovi rasvjete treba da budu postavljeni u krugu po obodu
kružne raskrsnice. Raspored treba da bude ravnomjeran, u odnosu na međusobno rastojanje
pojedinačnih svjetiljki i odstojanja od centra ostrva. Svaki priključak odnosno uliv treba da
bude osvjetljen već minimalno 60 metara od kružne raskrsnice. Boja svjetla i visina svjetiljki
treba da bude jedinstvena na cijelom području raskrsnice, ali ne niža nego na priključcima.
Osvjetljenost kružne raskrsnice treba da bude jednaka osvjetljenosti priključaka.
45
20427-srbkonacni).pdf)
59
Pejzažno uređenje
Prilikom oblikovanja okruženja kružne raskrsnice, potrebna je saradnja nadležnih stručnjaka,

naročito pejzažnih arhitekata, koji moraju uređenje okruženja da uključe u planove pejzažne
arhitekture. Pri planiranju je takođe potrebno uzeti u obzir održavanje. Kada odgovornost za
održavanje preuzme treće lice, npr. lokalne organizacije za uređivanje nasada i zelenih
površina, moraju biti standardi i pravila održavanja prethodno dogovoreni. Ako treće lice želi,
na bilo koji način, da promjeni uslove uređenja okruženja na području kružne raskrsnice (npr.
sađenje visokog rastinja), to može učiniti samo uz prethodnu saglasnost nadležnih institucija.
Zasađeno rastinje ne smije uticati na smanjenje preglednosti ili saobraćajne bezbjednosti
(bujne krošnje, šišarke, plodovi, lišće). Bez obzira na estetiku, uređivanje pejzaža u području
kružne raskrsnice može sa stanovišta saobraćajnog inžinjerstva imati i praktične prednosti.
Prilagođavanjem zemljišta (posađeno rastinje u centralnom ostrvu) je moguće suprotnoj strani

kružne raskrsnice u odnosu na mesto priključenja, možemo (bez ograničavanja potrebne
preglednosti) izbjeći konfuziju koju kod vozača uzrokuje preglednost nad odvijanjem
saobraćaja u cijeloj kružnoj raskrsnici. Posađeno rastinje u centralnom ostrvu predstavlja
dobru pozadinu za saobraćajne znake i usmeravajuće table na centralnom ostrvu, dok vizuelno
usklađuje različite vertikalne karakteristike i umanjuje utisak nereda.
Detaljnim planiranjem možemo na području gdje se zahtjeva preglednost (na spoljnoj ivici
centralnog ostrva), da predvidimo nisko rastinje, a prema sredini ostrva sve više i gušće vrste
žbunja i orezanog drveća. Posebno rastinje koje je možda prikladnije u urbanim područjima,
zahtjeva obično više truda i ulaganja.
U vangradskoj sredini prilikom ozelenjavanja treba ispoštovati ograničenja koja diktiraju

prvobitno rastinje i okolni pejzaž. Na ravnim, otvorenim zatravljenim područjima,
oblikovanje prostora se, po pravilu, ograničava na oblikovanje humke (kupole od zemlje na
centralnom ostrvu). Mogući načini ozelenjavanja se provjeravaju preko idejnih projekata u
skladu sa planovima pejzažne arhitekture.
Sađenje visokog rastinja na centralnom ostrvu kružne raskrsnice, čiji prečnik je manji od 10 m
(zaključno sa pregaznim dijelom centralnog ostrva) smatra se neprikladnim, jer zbog potrebe
da se obezbjedi preglednost na sredini ostrva ostaje veoma mala raspoloživa površina za
sađenje. Ozelenjavanje razdjelnih ostrva treba da se vrši samo kod velikih razdjelnih ostrva i
to na način da se prvo zadovolje uslovi izvođenja vertikalne signalizacije i preglednosti.
60
Nakon toga može da se izvede ozelenjavanje i zasađivanje (na preostalom raspoloživom
prostoru).
U urbanoj sredini visina centralnog ostrva nije propisana i prepuštena je projektantima. Na

vangradskim dionicama puta, gdje su brzine veće, visina centralnog ostrva mora da upozori
vozača da se približava kružnoj raskrsnici, odnosno prepreci na putu. Centralno ostrvo mora
da bude oblikovano (ozelenjeno) tako, da noću zaklanja bljesak svjetala vozila iz suprotnog
smjera, a da istovremeno obezbjedi propisanu preglednost na susjednim ulivima.
Fontane, spomenici i drugiobjekti u centralnom ostrvu

U centralnom ostrvu je poželjno postavljanje fontana, spomenika, skulptura i drugih objekata,
pod uslovom da nije ograničena preglednost i vidljivost saobraćajne signalizacije.
Postavljanje tabli, natpisa i drugih objekata ili naprava za vizuelno ili audio informisanje i
oglašavanje u centralnom ostrvu nije dozvoljeno.
11.Mini kružne raskrsnice

11.1. Kriterijumi za izvođenje
11.1.1. Karakteristike mini kružnih raskrsnica
Mini kružna raskrsnica je jednotračna kružna raskrsnica sa pregaznim centralnim ostrvom. Za

razliku od klasičnih jednotračnih kružnih raskrsnica, kod mini kružnih raskrsnica centralno
ostrvo je izvedeno na takav način, da omogućava prohodnost (većim) motornim vozilima.
Mini kružna raskrsnica je, po pravilu, trajno projektno rješenje, često postavljeno u gabarite
postojeće klasične raskrsnice. Izvedena je elementima, saobraćajnom signalizacijom i
opremom koja je u skladu sa zahtjevima saobraćajne bezbjednosti. Mini kružne raskrsnice
namjenjene su poboljšanju protoka saobraćaja i/ili saobraćajne bezbjednosti.Izvođenje
kružnih raskrsnica je dozvoljeno samo na putevima u naselju.
61
Očekivana brzina vozila kroz mini kružnu raskrsnicu je do 25 km/h. U poređenju sa klasičnim
nesemaforizovanom raskrsnicom, mini kružna raskrsnica ima po pravilu veći kapacitet i
neuporedivo veću bezbjednost učesnika u saobraćaju, a istovremeno niske troškove izvođenja.
Sl. 39: Mini kružna raskrsnica46
Pravila upotrebe - način vožnje - u mini kružnim raskrsnicama isti su kao kod ostalih tipova
kružnih raskrsnica. Mini kružne raskrsnice mogu da budu izvedene kao 3- ili 4-krake,
izuzetno 5-krake. Priključni kraci u mini kružnu raskrsnicu predstavljaju jednotračne ili
dvotračne puteve. Izvođenje mini kružnih raskrsnica na četvorotračnim (ili višetračnim)
putevima nije dozvoljena.
Najveći spoljašnji poluprečnik mini kružne raskrsnice može da iznosi 12,5 m (spoljašnji
prečnik je 25 m). U slučaju većih dimenzija može se umjesto mini kružne raskrsnice izvesti
klasična jednotračna kružna raskrsnica.
11.1.2. Opravdanost izvođenja mini kružne raskrsnice
Provjera prikladnosti izvođenja mini kružne raskrsnice je u potpunosti ista kao kod izvođenja
klasične kružne raskrsnice. U prvoj fazi se izvodi provjera da li su ispunjeni opšti kriterijumi
za opravdanost izvođenja mini kružne raskrsnice. Provjeravaju se sljedeći kriterijumi:
46
(http://ltablice.com/images/stories/clanci/primer_regras_a14.jpg)
62
- kriterijum funkcionalnosti;
- kriterijum propusnosti;
- prostorni kriterijum;
- projektno-tehnički kriterijum;
- kriterijum saobraćajne bezbjednosti;
- ekonomski kriterijum;
Pri odlučivanju o izvođenju mini kružne raskrsnice potrebno je uzeti u obzir karakteristike
postojeće putne mreže okruženja (npr. postojeći tipovi/izvođenja raskrsnica i sl.), postojeće
načine vođenja saobraćaja i očekivanja korisnika, odnosno, učesnika u saobraćaju.
Mini kružne raskrsnice mogu se izvesti umjesto postojećih klasičnih tro i četverokrakih
raskrsnica, čime je moguće ostvariti smanjenje broja saobraćajnih nezgoda, smanjenje
kašnjenja i kolona u raskrsnici, te smanjenje brzine motornih vozila (kao samostalna mjera za
umirivanje saobraćaja ili u kombinaciji sa drugim mjerama za umirivanje saobraćaja).
Mini kružne raskrsnice mogu da se izvedu samo na onim putevima u naselju, gdje je najveća
dozvoljena brzina 50km/h (ili manja). Takođe, izmjerena brzina V85 na priključnim pravcima
mini kružne raskrsnice (u odstojanju od 70 m od mini kružne raskrsnice) manja od 50 km/h.
U slučaju da izmjerena brzina V85 na priključnim pravcima prelazi 50 km/h, potrebno je
izvesti mini kružnu raskrsnicu zajedno sa drugim spravama i mjerama za umirivanje
saobraćaja.
Mini kružna raskrsnica predstavlja dobro rješenje u slučaju rekonstrukcija postojećih

raskrsnica (i kao mjera sanacije) u različitim okruženjima – izgrađenih, stambenih, poslovnih
područja ili područja za kupovinu. Mini kružne raskrsnice su, takođe, prikladne u slučajevima
rekonstrukcija postojećih raskrsnica:
- raskrsnice nepravilnih oblika kao što su npr. raskrsnice u obliku slova Y, K, A i X;

- raskrsnica u obliku slova F i H (dvije uzastopne T raskrsnice na kratkom odstojanju);
- u slučaju približno jednakog saobraćajnog opterećenja na glavnom i sporednom
saobraćajnom pravcu;
- tamo gdje semaforizacija nije opravdana, ali je premašen kapacitet nesemaforizovane
raskrsnice;
63
- i u slučajevima gdje je dio glavnog saobraćajnog pravca neodgovarajuć u odnosu na
postojeću geometriju raskrsnice;
Mini kružne raskrsnice nisu najprikladnije rješenje u slučajevima kada se očekuje veliki udio
većih motornih vozila (teretna vozila i/ili autobusi). Izvođenje kružnih raskrsnica se ne
preporučuje na važnijim linijama javnog gradskog saobraćaja, u industrijskim/zanatskim
zonama i slično.
11.2. Proračun kapaciteta mini kružnih raskrsnica
Za mini kružne raskrsnice je karakteristično da su sposobne izdržati saobraćajno opterećenje

do 17.000 vozila/dan. Detaljniji proračun kapaciteta za mini kružne raskrsnice izvodi se u
odnosu na zahtjeve za jednotračne (male) kružne raskrsnice.
11.3. Određivanje projektno-tehničkih elemenata

11.3.1. Koraci u planiranju mini kružnih raskrsnica
Projektovanje mini kružne raskrsnice odvija se u sličnim koracima kao projektovanje klasične
kružne raskrsnice. Projektovanje se vrši u sljedećim koracima:
- spoljašnji prečnik;
- širina kružnog kolovoza;
- širina kolovoza ispred kružne raskrsnice;
- širina uliva u kružnu raskrsnicu;
- proširenje uliva;
- ulivni radijus;
- ulivni ugao;
- širina izliva iz kružne raskrsnice;
- izlivni radijus;
- horizontalno i vertikalno trasiranje;
- poprečni nagibi i odvodnjavanje;
64
- ostali elementi;
- preglednost;
- oprema;
- uređenje
Pri projektovanju je potrebno uzeti u obzir i sljedeće:

- preglednost i prepoznatljivost mini kružne raskrsnice: za mini kružne raskrsnice je
važno da vozači na vrijeme prepoznaju raskrsnicu i ispravno je pređu, moraju da budu
projektovane tako, da vozila mogu pravovremeno da uspore, a po potrebi i da se
zaustave i zatim bezbjedno nastave sa vožnjom, vozače moramo pomoću pravilnih
dimenzija odvraćati od nepravilne vožnje;
- brzina vozila: mini kružne raskrsnice nisuprojektovane za velike brzine, jer uodnosu
na svoje elemente – posljedično i usporavaju saobraćaj, očekivana brzinavozila je do
25 km/h;
- karakteristike puta;
- PGDS;
- broj krakova;
- struktura saobraćaja;
- drugi učesnici u saobraćaju;
- putni priključci, buka i vibracije.
11.3.2. Zahtjevane karakteristike puta
Karakteristike puta na kojoj su locirane mini kružne raskrsnice su sljedeće:
- nagib terena: mini kružne raskrsnice moraju biti locirane samo na ravničarskom terenu
i na terenu sa blagim nagibom – nagibi niveleta priključnih puteva do najviše 4% (kod
većih nagiba, veća i teža vozila mogu da imaju teškoće pri skretanju u kružni tok);
- kategorija puta: potrebno je uzeti u obzir kategoriju puta na kojem se predviđa mini
kružna raskrsnica. U odnosu na važeću kategorizaciju, izvođenje mini kružnih
raskrsnica je opravdano na opštinskim putevima i regionalnim putevima;
- broj saobraćajnih traka: u mini kružnim raskrsnicama su dozvoljeni samo jednotračni
ulivi i jednotračni izlivi;
65
- vođenje pješaka: uređenje površina za pješake (trotoari, pješački prelazi) je
identično kao kod jednotračnih kružnih raskrsnica (izvođenje niše za čekanje vozila
ispred uliva u kružnu raskrsnicu);
- javni putnički saobraćaj: mini kružne raskrsnice mogu da predstavljaju teškoću za
javni putnički saobraćaj (naročito u slučajevima kada linija javnog gradskog
saobraćaja u kružnoj raskrsnici mjenja smjer – skretanje), zato projektanti moraju da
vode računa o krivoj tragova mjerodavnog vozila – u ovom slučaju autobusa;
- javna rasvjeta: veoma je važno da mini kružne raskrsnice budu adekvatno osvjetljene,
tako da vozač može i noću i u lošim vremenskim uslovima bezbjedno da predvidi
nastalu situaciju;
- izgrađena/neizgrađena područja: mini kružne raskrsnice se izvode u naseljima,
uglavnom u izgrađenim područjima, rjeđe u neizgrađenim područjima.
Dodatni zahtjevi/karakteristike putne mreže na kojoj su locirane mini kružne raskrsnice su
sljedeće:
 postojeće saobraćajne veze: mini kružne raskrsnice ne smiju da se povezuju -

nadovezuju sa raskrsnicama koje predstavljaju puteve koji vode u grad i koje su
uređene po principu zelenog talasa;
 lokalne biciklističke i pješačke staze: mini kružne raskrsnice ne smijemo da planiramo
tamo gdje se na saobraćaj motornih vozila nadovezuje jaka struja lokalnih
biciklističkih i pješačkih staza, a ne smijemo ih upotrijebiti ni na takozvanim
bezbjednim putevima u školu;
 linije javnog putničkog saobraćaja: po pravilu, mini kružne raskrsnice ne projektujemo
na onim lokacijama gdje je veliko opterećenje linijama javnog putničkog saobraćaja,
jer vožnja kroz takav kružni tok može doprinjeti kašnjenju vozila i neudobnoj vožnji;
 područje umirivanje saobraćaja: mini kružna raskrsnica se često nadovezuje na
područje na kojem želimo da umirimo saobraćaj i zato mora da bude projektovana u
skladu sa tim;
11.4. Hotizontalno i visinsko vođenje

11.4.1. Elementi situacionog plana
Prilikom projektovanja elemenata situacionog plana mini kružne raskrsnice potrebno je

ispoštovati iste zahtjeve koji važe za jednotračne (male) kružne raskrsnice.
66
Dodatnu pažnju (izuzeci) je potrebno posvetiti sljedećem:
- osovine pojedinačnih krakova mini raskrsnice moraju biti vođene (izabrane) tako, da
se (za svaki manevar vožnje) ostvari defleksija (promjena pravca vožnje) u najmanjoj
veličini R=60m;
- veličina centralnih razdjelnih ostrva i veličina (lokacija) centralnog ostrva definiše se
na osnovu iscrtanih puteva najvećeg vozila za sve moguće manevre vožnje;
- širina kružnog kolovoza obično iznosi od 4,5 do 5,0 m;
- centralno razdjelno ostrvo se izvodi u obliku kupole, pri čemu je ivica denivelisana za
3 cm, a na sredini je kupola izdignuta 10 cm, a kod većih prečnika centralnih ostrva 12
cm;
- zbog povećanja vidljivosti mini kružne raskrsnice, preporučuje se da cijelo centralno
ostrvo bude izvedeno popločanjem (kamene/granitne kocke ili materijal sličnih
osobina);
- ako je centralno ostrvo izvedeno od asfalta, mora barem denivelisana ivica ostrva da
bude izvedena od betonskih/kamenih kocki odnosno ivičnjaka;
Razdelna ostrva mogu da budu izvedena na sljedeći način:
- u denivelisanom obliku (oivičena razdjelna ostrva, pri čemu razdjelno ostrvo na

najužem mjestu mora da bude široko minimalno 1,2 m – postavljanje saobraćajnog
znaka II-47 i VI-8);
- razdjelno ostrvo izvedeno na isti način kao centralno ostrvo – kao pregazno ostrvo
u kaldrmisanom izvođenju (ivica denivelisana za 3cm);
- razdjelno ostrvo izvedeno samo horizontalnim oznakama (površina zabrane);
11.4.2. Nivelaciono vođenje, poprečni nagibi
Kao što je već spomenuto, uslov za izvođenje mini kružne raskrsnice je ravničarski teren –
nagib niveleta priključnih puteva do najviše 4%.
67
Poprečni nagibi kolovoza priključnih puteva i kružnog kolovoza izvode se jednako kao u
slučaju jednotračnih (malih) kružnih raskrsnica – sa veličinom poprečnog nagiba 2,5% ka
spoljnoj ivici.
11.5. Preglednost
U mini kružnim raskrsnicama se zahtjevana preglednost obezbjeđuje na isti način kao u

jednotračnim (malim) kružnim raskrsnicama. Zbog činjenice da centralno ostrvo kod mini
kružnih raskrsnica nije denivelisano odnosno ne predstavlja vidljivu prepreku za vozače,
potrebno je pobrinuti se i za vidljivost tj. perceptivnost mini kružne raskrsnice. To se
ostvaruje vođenjem priključnih krakova (defleksija), saobraćajnom signalizacijom (oznake na
ulivima, boja centralnog ostrva) i izvođenjem javne rasvjete (obezbjeđuje se vidljivost u
noćnim uslovima).
11.6. Saobraćajna signalizacija
Saobraćajna signalizacija se iz opravdanih razloga upotrebljava isto kao u jednotračnim

(malim) kružnim raskrsnicama. Dodatno je potrebno analizirati sljedeće:
- na svakom kraku ispred uliva označiti trougao upozorenja na kolovoz;

- označiti centralno ostrvo (bijela oznaka odnosno naizmjenično bijela oznaka);
- označiti smjer kretanja u kružnoj raskrsnici (ispred svakog uliva) strelicom na sredini
kružnog kolovoza (strelica slična kao V- 23.1, prilagođena veličini kružne raskrsnice);
- zbog pregaznosti centralnog ostrva, u centralnom ostrvu se ne postavljaju saobraćajni
znakovi;
- postavljanje saobraćajne signalizacije na srednjim razdjelnim ostrvima na
pojedinačnim kracima u mini kružnoj raskrsnici zavisi od dimenzijaizvođenja srednjih
razdjelnih ostrva.
68
11.7. Saobraćajna oprema
Saobraćajna oprema se može upotrijebiti na isti način kao u jednotračnim (malim) kružnim
raskrsnicama.
12.Montažne kružne raskrsnice

12.1. Kriterijumi za opravdanost izvođenja
montažne kružne raskrsnice
Montažna kružna raskrsnica je privremeno projektno rješenje smješteno u gabarite postojeće

klasične raskrsnice izvedeno pomoću elemenata, saobraćajne signalizacije i opreme koja je u
skladu sa saobraćajno-bezbjednosnim zahtjevima namjenjena poboljšanju protoka ili/i
saobraćajnoj bezbjednosti.
Smještenje u gabarite postojeće klasične raskrsnice podrazumjeva izvođenje montažne kružne

raskrsnice, po mogućnosti u granicama postojeće raskrsnice, odnosno između postojećih
ivičnjaka. Kod izvođenja montažne kružne raskrsnice ne predviđaju se velika pomjeranja
ivičnjaka postojeće raskrsnice, dizanje asfalta, ni bilo koji drugi sličan finansijski ili
građevinski složen poduhvat.
Montažna kružna raskrsnica mora da bude izvedena sa elementima, saobraćajnom

signalizacijom i opremom koji su usaglašeni sa važećim propisima i saobraćajno-
bezbjednosnim zahtjevima. To znači da montažno rješenje mora da sadržava iste elemente
kao i stalno rješenje (poluprečnici odgovarajućih veličina, srednje ostrvo, razdjelna ostrva,
pješački prelazi, saobraćajna signalizacija), razlika je samo u tome što su ti elementi
montažni, a saobraćajna signalizacija privremena (i podna signalizacija je žute boje).
Montažna kružna raskrsnica kao privremeno projektno rješenje izvodi se u slučaju:
69
- privremeno promjenjenih saobraćajnih uslova (npr. privremene promjene toka glavnog
i sporednog pravca saobraćaja (za vrijeme ljetnje turističke sezone);
- privremeno otežanog odvijanja saobraćaja (gradilište u samoj raskrsnici, izvođenje
četvrtog kraka na postojećoj trokrakoj raskrsnici);
- u procesu dokazivanja važnosti izvođenja kružne raskrsnice kao trajnog rješenja;
- u vrijeme izvođenja kružne raskrsnice kao stalnog rješenja (za nesmetano
funkcionisanje raskrsnice u vrijeme izgradnje, odnosno za zaštitu građevinskih radnika
prilikom izvođenja srednjeg ostrva kao i uvoznih i izvoznih radijusa);
- kao mjera preduzeta radi umirivanja saobraćaja u postojećim raskrsnicama koje nisu
opremljene semaforima (u slučaju da su brzine na glavnom saobraćajnom pravcu
prevelike ili u slučaju da vozila na sporednom saobraćajnom pravcu imaju probleme
pri uključivanju u glavni saobraćajni pravac);
- u cilju trenutnog ublažavanja loših saobraćajno-bezbjednosnih uslova (u slučaju
nedostatka finansijskih sredstava za trenutno izvođenje dugoročnog rješenja);
Privremeno projektno rješenje podrazumjeva vrijeme:
- u kome su saobraćajni uslovi promjenjeni;

- u kome je odvijanje saobraćaja ometano;
- vršenja eksperimenta u kome se dokazuje prikladnost izvođenja kružne raskrsnice kao
trajnog rješenja;
- izgradnje kružne raskrsnice kao trajnog rješenja;
- od utvrđivanja da je kružna raskrsnica sa saobraćajno-bezbjednosnog ili
kapacitativnog aspekta bolje rješenje od postojećeg rješenja do izvođenja trajnog
rješenja;
Sve faze, odnosno procesi prije izvođenja montažne kružne raskrsnice identične su sa
postupkom izvođenja kružne raskrsnice kao stalnog rješenja. Postupak se sastoji od tri faze:
provjere opravdanosti izvođenja montažne kružne raskrsnice, projektovanje montažne kružne
raskrsnice i izvođenja montažne kružne raskrsnice.
Provjera opravdanosti izvođenja montažne kružne raskrsnice je u potpunosti ista kao kod
izvođenja stalnog rješenja sa kružnom raskrsnicom.
70
U ovoj fazi provjerava se ispunjavanje opštih kriterijuma za opravdanost izvođenja montažne
kružne raskrsnice kao privremenog rješenja. U slučaju da je takva procjena već urađena za
stalno rješenje sa kružnom raskrsnicom, provjera opravdanosti ne mora da se radi.
Postupak projektovanja montažne kružne raskrsnice je identičan postupku projektovanja

stalnog rješenja, odnosno čak donekle složeniji, jer je potrebno da se uzme u obzir ljudski
faktor (navika korisnika na prethodno rješenje (vožnja na pamet), zbunjenost korisnika zbog
dvostruke podne signalizacije (u slučaju da upravljač ne zahjteva da se sklone prethodne bjele
oznake), neophodno potrebno sprovođenje kanalisanja pješaka (zbog sprječavanja prelaženja
preko krakova kružne raskrsnice van područja pješačkih prelaza)) kao i zahtjev za
nepromjenjen tok ivičnjaka.
Samo izvođenje montažne kružne raskrsnice zavisi od izbora montažnih elemenata.

Najjednostavnija je u slučaju opredjeljivanja za razdjelne ograde od vještačkih materijala, jer
se ničim ne zadire u konstrukciju kolovoza. Posle izvršenog kolčenja osnovnih elemenata
kružne raskrsnice na red dolazi postavljanje praznih elemenata razdjelnih ograda (koje se
kanije napune vodom) i iscrtavanje podne i postavljanje privremene vertikalne signalizacije.
12.2. Određivanje projektno-tehničkih elemenata montažne kružne

raskrsnice
Određivanje projektno-tehničkih elemenata montažne kružne raskrsnice odvija se na identičan

način kao kod kružne raskrsnice u fiksnomizvođenju. Po pravilu su – zbog već postojeće
raskrsnice, po pravilu klasične – projektnotehnički elementi već određeni, zbog toga je u
takvom slučaju potrebno samo da se provjeri adekvatnost njihovih dimenzija.
Montažna kružna raskrsnica može da se izvede iz: betonskih prefabrikovanih elemenata

segmentnog oblika i različite zakrivljenosti (iz kojih se izvodi srednje ostrvo), montažnih
vodećih ivičnjaka,montažnih (plastičnih) zaštitnih ograda. Brzina u montažnim kružnim
raskrsnicama po pravilu je ograničena na 40 km/h.
71
Sl. 40: Montažni elementi za izvođenje montažnih raskrsnica47
12.3. Horizontalno i visinsko vođenje
Uslovi horizontalnog i visinskog vođenja su u slučaju da se izvodi montažno rješenje po

pravilu već utvrđeni (zbog postojeće raskrsnice), zbog toga u takvom slučaju samo treba
izvršiti provjeru adekvatnosti njihovih dimenzija. Kod montažne kružne raskrsnice koja se
izvodi na mjestu postojeće klasične (tro ili četvorokrake) raskrsnice potrebno je izvršiti
provjeru adekvatnosti poprečnih nagiba.
12.4. Saobraćajna signalizacija
Saobraćajna signalizacija montažne kružne raskrsnice je identična saobraćajnoj signalizaciji u

kružnoj raskrsnici u fiksnom izvođenju. Radi se o istim saobraćajnim znakovima i istim
podnim oznakama (u žutoj boji).
47
72
U slučaju da se montažna kružna raskrsnica izvodi na mjestu postojeće klasične (to ili
četverokrake) raskrsnice poželjno je da se na odgovarajućoj udaljenosti postavi saobraćajni
znak I-25 sa dopunskom tablom „PROMJENA SAOBRAĆAJNOG REŽIMA!“.
Montažna kružna raskrsnica može da se izvede u trokrakim i četverokrakim raskrsnicama

koje jesu ili nisu opremljene semaforima. U slučaju da se montažna kružna raskrsnica bude
izvodila na mjestu postojeće raskrsnice opremljene semaforima, opravdano je da se za pješake
isključe semafori, a da se za motorizovane učesnike semafori stave u režim žuto – trepćuće.
Takođe valja razmisliti o izvođenju zvučnih brzinskih prepreka od debelo-slojnih premaza.
12.5. Ostala oprema
U centralnom ostrvu montažne kružne raskrsnice po pravilu se ne vrši nikakvo ozelenjavanje,

ne postavljaju se skulpture ili ostali slični objekti. Postavljanje tabli, natpisa i ostalih objekata
ili uređaja za slikovno ili zvučno obavještavanje i oglašavanje u srednjem ostrvu kružne
raskrsnice nije dozvoljeno.
Ako su osnovni elementi montažne kružne raskrsnice montažne plastične zaštitne ograde, one
se, iz razloga stabilnosti samih elemenata i saobraćajne bezbjednosti, moraju napuniti vodom.
U slučaju da takvo montažno rješenje ostane izvedeno u toku zime, vodi u montažnim
elementima potrebno je dodati neko sredini prijateljsko sredstvo za sprječavanje zamrzavanja.
Prilikom zimskog čišćenja snjega sa kružnog kolovoza ne postoji nikakav problem uz lijevu
ivicu (uz centralno ostrvo), dok nešto više rada ima uz desnu ivicu (spoljašnja ivicakružne
raskrsnice). Snjeg koji plug odgura uz desnu ivicu montažne kružne raskrsnice mora da se
ukloni ručno.
13.Kružne raskrsnice sa spiralnim kružnim tokom

13.1. Karakteristike
Kružna raskrsnica sa spiralnim kružnim tokom je posebna vrsta višetračne kružne raskrsnice,
pri kojoj su neki saobraćajni tokovi vođeni po fizički odvojenim saobraćajnim trakama.
73
U turbo kružnoj raskrsnici su saobraćajni tokovi vođeni odvojeno još ispred uliva u kružnu
raskrsnicu, razdvojene trake zauzimaju sve vrijeme vožnje kroz kružnu raskrsnicu, a odvojeno
su saobraćajni tokovi vođeni i na izlivu iz kružne raskrsnice. Fizička odvojenost saobraćajnih
traka se prekida samo na mjestima predviđenog uliva (unutrašnja kružna saobraćajna traka) u
kružnu raskrsnicu. Fizičko razdvajanje se postiže elementima posebnog oblika koji
ograničavaju (ali ne i sprječavaju) promjenu saobraćajnih traka u kružnoj raskrsnici.
Kada se vozač na ulivu u turbo kružnu raskrsnicu odluči na kojem izlivu će napustiti kružnu
raskrsnicu, odluku više nije moguće mjenjati. Vozač mora da izabere odgovarajuću voznu
traku već na ulivu u kružnu raskrsnicu, jer ovaj tip kružne raskrsnice ne dozvoljava promjenu
voznih traka u kružnoj raskrsnici. Ovaj, naizgled, nedostatak je u suštini osnovna prednost
turbo kružne raskrsnice, jer nema konfliktnih tačaka preplitanja. Zato je i protok i nivo
saobraćaja u dvotračnoj turbo kružnoj raskrsnici veći nego u običnoj dvotračnoj kružnoj
raskrsnici sa po dvije ulivne i izlivne trake na svakom kraku raskrsnice.
Zbog nemogućnosti promjene voznih traka u kružnom toku, potrebno je prestrojiti se na

odgovarajuću voznu traku još prije ulaza u raskrsnicu.
Zbog toga je u turbo kružnoj raskrsnici potrebno posvetiti veliku pažnju saobraćajnoj
signalizaciji.
Jedna od osobina turbo kružnih raskrsnica je i ta, da one omogućavaju velike brzine vožnje
kroz raskrsnicu (velik protok), pa je zbog toga – u slučaju dvotračnih uliva i izliva – pješake
potrebno voditi u drugom nivou (podzemni ili nadzemni prolaz) ili preko razdjelnog ostrva.
Za razliku od uobičajenih kružnih raskrsnica (čije izvođenje je, po pravilu, opravdano na

lokacijama sa približno istim intenzitetom saobraćajnog toka na glavnom i sporednom
saobraćajnom pravcu), izvođenje turbo kružnih raskrsnica je opravdano i na raskrsnicama sa
naglašenim intenzitetom saobraćajnog toka na glavnom saobraćajnom pravcu.
74
13.2. Kriterijumi za opravdanost izvođenja turbo kružne
raskrsnice
Turbo kružna raskrsnica je odgovarajućerješenje na vangradskim lokacijama. Turbo kružna

raskrsnica u gradskom okruženju je samo uslovno odgovarajuće rješenje. U slučaju da se
razmišlja o kružnoj raskrsnici sa dvije ulivne i dvije izlivne trake,koja treba da bude locirana u
gradskom okruženju, potrebno je najprije pristupitirješavanju saobraćajno-bezbjednog
vođenjanemotorizovanih učesnika u saobraćaju.
Turbo kružna raskrsnica je uslovno odgovarajuće rješenje kod:
- postojećih, saobraćajno preopterećenih jednotračnih kružnih raskrsnica, čija veličina

(spoljašnji poluprečnik) omogućava izvođenje dodatne kružne trake prema
unutrašnjosti (bolje rješenje), ili postoji prostor za izvođenje još jedne kružne trake
prema spoljašnjosti (donekle lošije,ali i. skuplje rješenje);
- postojećih saobraćajno preopterećenih dvotračnih kružnih raskrsnica;
- postojećih saobraćajno manje bezbjednih dvotračnih kružnih raskrsnica;
- rekonstrukcija klasične površinske raskrsnice sa preovlađujućim glavnim
saobraćajnim pravcem sa velikim intenzitetom saobraćajnog toka;
Kod svih nabrojanih slučajeva, od glavnog pravca zavisi i izbor tipa kružne raskrsnice sa
spiralnim kružnim tokom.
13.3. Tipologija turbo kružnih raskrsnica
Izbor tipa turbo kružne raskrsnice zavisi od glavnog saobraćajnog pravca. Poznajemo više
tipova turbo kružnih raskrsnica.
75
Sl. 41: Standardni i jajoliki48
Sl. 42: Koljenasti i spiralni49
48
49
76
Sl.43: Turbina i razvučen kao koljenasti50
Sl.44: Zvjezdasti51
13.4. Saobraćajna bezbjednost motorizovanih i nemotorizovanih

učesnika
Glavna prednost turbo kružne raskrsnice u poređenju sa običnom dvotračnom kružnom

raskrsnicom sa dvotračnim ulivima i izlivima je: manji broj konfliktnih tačaka ukrštanja: koji
je ostvaren smanjenjem broja ukrsnih saobraćajnih tokova i eliminacija konfliktnih tačaka
preplitanja na kružnom kolovozu: koja je ostvarena odvojenim vođenjem pojedinačnih
saobraćajnih struja.
50
51
77
Prednost turbo kružne raskrsnice je, da nema preplitanja u kružnom kolovozu i to na kratkom
rastojanju između jednog uliva i sljedećeg izliva. To ne doprinosi samo udobnosti vožnje, već
i višem nivou saobraćajne bezbjednosti. Ova posljednja činjenica važi i u slučaju kada su svi
izlivi jednotračni. Turbo kružna raskrsnica ima u takvom slučaju 10 konfliktnih tačaka na
kružnom kolovozu i 2 preplitanja van kružnog kolovoza (ukupno 12). Slično važi i u slučaju
dvotračnih izliva i uliva, nema konfliktnih dionica, a broj konfliktnih tačaka je dosta manji
nego kod običnih dvotračnih kružnih raskrsnica.
Saobraćajnoj bezbjednosti nemotorizovanih učesnika u saobraćaju je u turbo kružnim

raskrsnicama potrebno posvetiti veliku pažnju, prije svega zbog relativno velikih brzina koje
motorizovani učesnici u saobraćaju dostižu u ovoj vrsti kružnih raskrsnica.
Saobraćajnoj bezbjednosti nemotorizovanih učesnika u saobraćaju u turbo kružnim

raskrsnicama pristupa se na više načina: kontrolom brzine na ulivima i izlivima, izvođenjem
samo jedne saobraćajne trake na izlivu, razdvajanjem ulivnih i izlivnih saobraćajnih traka
razdjelnim ostrvom, zamaknutim prelazom za pješake i bicikliste na ulivu i izlivu i vođenjem
nemotorizovanih učesnika u saobraćaju u drugom nivou. Ulivi i izlivi iz turbo kružne
raskrsnice moraju biti izvedeni sa takvim elementima, da brzina vožnje ne prelazi 30-35 km/h.
Po pravilu, brzina na ulivu u turbo kružnu raskrsnicu se smanjuje, a na izlivu oslobađa. To

uzrokuje relativno niske brzine na ulivu i nešto veće na izlivu, zbog čega je, za
nemotorizovane učesnike u saobraćaju, saobraćajno opasniji izliv od uliva. U slučaju da je to
sa stanovišta propusne moći prihvatljivo, na izlivu se izvodi samo jedna saobraćajna traka.
Razdvajanje ulivnih i izlivnih saobraćajnih traka razdjelnim ostrvom vrši se u slučaju, kada sa
stanovišta propusne moći nije prihvatljivo da se na ulivu/izlivu izvede samo jedna saobraćajna
traka i kada imamo za izvođenje razdjelnog ostrva dovoljno prostora na raspolaganju.
Zamaknuti prelaz za pješake i bicikliste na ulivu i izlivu može da se upotrebi samo u

izuzetnim slučajevima, kada nije moguće upotrijebiti nijedno od gore navedenih rješenja.
Zamaknuti prelaz projektovan je tako da sprječava velike brzine biciklista prilikom prelaska,
zamicanjem biciklističkog prelaza na području razdjelnog ostrva za širinu dvosmjerne
biciklističke staze i odmicanjem ka spolja iz ušća kružne raskrsnice za približno 10m.
78
Sl. 45: Prelaz za bicikliste preko kraka turbo kružnog toka u Holandiji52
Pri takvom prelaženju kraka sa zamaknutom biciklističkom stazom, biciklistima je na

razdjelnom ostrvu prije prelaženja kraka potrebno oduzeti prednost!
13.5. Javna rasvjeta
Zbog zadovoljavanja uslova saobraćajne bezbjednosti noću, turbo kružna raskrsnica mora da
bude odgovarajuće osvjetljena. Osvjetljeni moraju da budu kako ulivi u raskrsnicu tako i
srednje ostrvo. Razdjelna ostrva su pogodna za postavljanje stubova svjetiljki samo u slučaju
kada su oni dovoljno široki i ako se time ne ograničava preglednost, u protivnom se izbjegava
postavljanje stubova na takav način.
Stubovi rasvjete na ovoj vrsti kružne raskrsnice trebalo bi da budu postavljeni u krugu, po
obodu raskrsnice. Raspored treba da bude ravnomjeran u odnosu na međusobnu udaljenost
između pojedinačnih svjetiljki i udaljenosti do centra ostrva. Preporučuje se da svaki
priključak, odnosno izvoz bude osvjetljen na daljini najmanje 60 m od kružne raskrsnice.
Boja svjetlosti i visina svjetla treba da bude jedinstvena na cijelom području raskrsnice, ali ne
niži nego na priključcima. Minimalna potrebna osvjetljenost raskrsnice ne može da bude
manja nego što je najviši stepen osvjetljavanja na priključcima.
52
79
13.6. Ostala oprema
13.6.1. Pejzažno uređenje
Prilikom oblikovanja okoline turbo kružne raskrsnice neophodno je poštovanje određenih

nepisanih estetskih (usklađenost sa okolinom) i funkcionalnih (zimsko održavanje)
kriterijuma. Ovo poglavlje ne pruža detaljnija pravila i uputstva za uređenje okolnog prostora
i srednjeg ostrva turbo kružnih raskrsnica, već samo globalne smjernice koje bi projektant
trebao rješavati zajedno sa pejzažnim arhitektom ili urbanistom. Bez obzira na estetiku
uređenje prostora turbo kružne raskrsnice sa aspekta saobraćajnog inženjerstva ima praktičan
značaj. Pomoću prilagođavanja zemljišta može se na bolji način upozoriti vozila na
približavanje kružnoj raskrsnici.
Posebna sadnja (žbunja, trajnog bilja, sezonskog cvijeća) koja je pogodnija u urbanim
područjima zahtjeva više truda i finansijskih sredstava, a u unutrašnjosti potrebno je kod
sadnje poštovati ograničenja koja nameću prvobitne biljne vrste, kao i okolni pejzaž.
Nesvrsishodno je u turbo kružnoj raskrsnici lociranoj u unutrašnjosti saditi razne vrste
gajenog cvijeća. Takođe, uz turbo kružne raskrsnice na livadama besmisleno je saditi visoko
drveće. Na takvim ravnim otvorenim livadskim područjima bilo kakva sadnja nije
odgovarajućasa okolinom. Iz tog razloga, prilikom uređenja pejzaža. uobičajeno je svođenje
samo na oblikovanje tla, a livadske površine njeguju se i u okolini turbo kružne raskrsnice. Na
ovom mjestu potrebno je naglasiti da se u turbo kružnim raskrsnicama ne sadi visoko drveće
ili visoko žbunje. Preporučuje se samo travom zasijana zemljana kupola ili nisko žbunje.
80
14.Zaključak
Iz svega navedenog, može se zaključiti, da savremene raskrsnice sa kružnim tokom imaju

osobine koje ih nesumnjivo čine atraktivnim za primjenu i da su na našim prostorima
nepravedno zapostavljene. Takođe, uzimajući u obzir njihove prednosti i nedostatke, kao i
poželjne i nepoželjne situacije za njihovu primjenu, neophodno je prije odluke o izgradnji
pažljivo isplanirati njihovo uvođenje. Prije svega je potrebno razmotriti uticaje u pogledu
bezbjednosti, kapaciteta, zauzimanja prostora, ekološki uticaj i estetski uticaj, razmotriti
alternativne tipove raskrsnica (naročito semaforizovanih). Sve ove uticaje potrebno je
kvantifikovati i donijeti odluku primjenom neke od ekonomskih metoda. Samo na ovaj način
bićemo sigurni da će se prednosti savremenih raskrsnica sa kružnim tokom ispoljiti i u praksi.
81
15.Literatura
 JP Putevi Srbije:Funkcionalni elementi i površine puteva-Kružne rasrsnice,

2012.
[1] URL: http://www.putevi/-
srbije.rs/pdf/harmonizacija/prirucnik_za_projektovanje_puteva/SRDM5-3-
kruzne-raskrnice(120427-srb-konacni).pdf (26.03.2017)
 Građevinski fakultet Sveučilišta u Rijeci:Smjernicezaprojektovanjekružnih
raskrižja sa spiralnim tokom kružnog kolnika na državnim cestama, 2014.
[2] URL: http://www.hrvatske-
ceste.hr/UserDocsImages/Smjernice%20za%20projektiranje%20kru%C5%BE
nih%20raskri%C5%BEja%20sa%20spiralnim%20tokom%20kru%C5%BEnog
%20kolnika%20na%20dr%C5%BEavnim%20cestama/SMJERNICE%20TUR
BO%20KRU%C5%BDNA%20RASKRI%C5%BDJA-
HRVATSKE%20CESTE.pdf (26.03.2017)
 Ivan Omazić, Sanja Dimter, Ivana Barišić:Kružna raskrižja – Suvremeni načini
rješavanja prometa u gradovima, 2010.
[3] URL: http://e-gfos.gfos.hr/index.php/arhiva/broj-1/kruzna-raskrizja-
suvremeni-nacin-rjesavanja-prometa-u-gradovima (26.03.2017)
 Sveučilište u Splitu:Projektiranje kružnih tokova, 2014.
[4]URL:https://repozitorij.gradst.unist.hr/islandora/object/gradst%3A586/datas
tream/PDF/view (26.03.2017)
 Direkcija cesta FBIH i Javno preduzeće Putevi Republike Srpske:
Funkcionalni elementi i površine puta, 2005.
[5]URL: http://www.jpdcfbh.ba/ba/legislativa/smjernice_i_standardi/1-1-
4%20Funkc%20elementi%20i%20povrsine%20puta.pdf(26.03.2017)
 Javno preduzeće Putevi Srbije: Raskrsnice i priključci, 2012.
[6] URL : http://www.putevi-
srbije.rs/pdf/harmonizacija/prirucnik_za_projektovanje_puteva/SRDM5-1-
raskrsnice-i-prikljuci-u-nivou(120427-srb-konacni).pdf (26.03.2017)
 Građevinski fakultet u Osijeku:Prometno-tehnički elementi raskrižja s kružnim
tokom prometa, 2015.
[7] URL : https://repozitorij.gfos.hr/islandora/object/gfos:70 (26.03.2017)
 Zavod za projektovanje trasa:Savremene raskrsnice sa kružnim tokom.
82
[8] URL :
http://www.putic.com/res/sr/Raskrsnice_sa_kruznim_tokom.pdf(26.03.2017)
83

Kružni Tokovi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kružni Tokovi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

VISOKA ŠKOLA ZA PRIMIJENJENE I PRAVNE NAUKE

Banja Luka, avgust 2017.

Banja Luka, avgust 2017.

Ključneriječi: Kružne raskrsnice, kružni tokovi, saobraćajna bezbjednost,

Keywords: Circular intersections, roundabouts, traffic safety, the competent (relevant)

2. Istorija kružnih raskrsnica .................................................................................................. 9

3. Kružni tokovi i njegovi elementi ..................................................................................... 13

3.1. Prednosti kružnih tokova ........................................................................................... 16

3.2. Nedostaci kružnih tokova .......................................................................................... 16

4. Podjela kružnih raskrsnica ............................................................................................... 18

4.1. Podjela kružnih raskrsnica s obzirom na lokaciju, veličinu i oblik ........................... 18

4.2. Podjela kružnih raskrsnica prema namjeni ................................................................ 21

4.3. Podjela kružnih raskrsnica prema broju krakova ....................................................... 22

4.4. Podjela kružnih raskrsnica prema broju traka ............................................................ 22

4.5. Podjela kružnih raskrsnica po pravcu pružanja priključnih saobraćajnica ................ 22

4.5.1. U nivou ............................................................................................................... 23

4.5.2. U različitim nivoima ........................................................................................... 23

5. Saobraćajna bezbjednost u kružnim raskrsnicama .......................................................... 24

5.1. Motorni saobraćaj ...................................................................................................... 24

5.2. Pješaci i biciklisti ....................................................................................................... 27

5.3. Sigurnost osoba s invaliditetom i osoba smanjene pokretljivosti .............................. 29

6. Izbor projektno – tehničkih elemenata kružnih raskrsnica .............................................. 30

6.1. Kružni kolovoz i provozni dio centralnog ostrva ...................................................... 30

6.2. Razdjelna ostrva i površina za razdvajanje saobraćaja na privozima ........................ 34

6.3. Ulaz u kružnu raskrsnicu ........................................................................................... 36

6.4. Izlaz iz kružne raskrsnice ........................................................................................... 39

6.5. Centralno ostrvo ......................................................................................................... 41

7. Horizontalno i vertikalno/visinsko vođenje kružnih raskrsnica....................................... 43

7.1. Horizontalno vođenje ................................................................................................. 43

7.2. Visinsko vođenje........................................................................................................ 45

7.2.1. Uslovi koji važe za nagibe priključnih saobraćajnica ........................................ 46

7.2.3. Poprečni nagib kružne raskrsnice ....................................................................... 47

8. Pregledna udaljenost ........................................................................................................ 49

8.1. Visina linije preglednosti i prepreke ............................................................................. 50

8.2. Pregledna udaljenost ulijevo ......................................................................................... 51

8.3. Prilazna pregledna udaljenost na ulazu ......................................................................... 52

8.4. Pregledna udaljenost na kružnom kolovozu........................................................... 53

8.5. Pregledna udaljenost na pješačkim prelazima ........................................................... 54

8.6. Prepreke preglednosti ................................................................................................ 55

8.7. Pregledna udaljenost na izdignuti kracima kružne raskrsnice ................................... 55

9. Saobraćajna signalizacija ................................................................................................. 55

9.1. Vertikalna signalizacija .............................................................................................. 55

9.2. Horizontalna signalizacija .......................................................................................... 56

10. Saobraćajna oprema ......................................................................................................... 57

11. Mini kružne raskrsnice..................................................................................................... 61

11.1. Kriterijumi za izvođenje ......................................................................................... 61

11.1.1. Karakteristike mini kružnih raskrsnica ........................................................... 61

11.1.2. Opravdanost izvođenja mini kružne raskrsnice .............................................. 62

11.2. Proračun kapaciteta mini kružnih raskrsnica ......................................................... 64

11.3. Određivanje projektno-tehničkih elemenata .......................................................... 64

11.3.1. Koraci u planiranju mini kružnih raskrsnica ................................................... 64

11.3.2. Zahtjevane karakteristike puta ........................................................................ 65

11.4. Hotizontalno i visinsko vođenje ............................................................................. 66

11.4.1. Elementi situacionog plana ............................................................................. 66

11.4.2. Nivelaciono vođenje, poprečni nagibi ............................................................ 67

11.5. Preglednost ............................................................................................................. 68

11.6. Saobraćajna signalizacija ....................................................................................... 68

11.7. Saobraćajna oprema ............................................................................................... 69

12.1. Kriterijumi za opravdanost izvođenja .................................................................... 69

montažne kružne raskrsnice ................................................................................................. 69

12.2. Određivanje projektno-tehničkih elemenata montažne kružne raskrsnice ............. 71

12.3. Horizontalno i visinsko vođenje ............................................................................. 72

12.4. Saobraćajna signalizacija ....................................................................................... 72