IGLESIA CATOLICAQ IÑIYNIN

QALLARINAPAQ 4

Iñiypa taqankuna (articulos nisqa) 4

ART. 1: IÑININ DIOS YAYAPI LLAPA ATIPAQ, HANAQ PACHA

KAY PACHA KAMAQNINPI.
I. DIOSMI LLAPA ATIPAQ 5
A. SAPAN DIOSLLAPI IÑINI 5
B. DIOSMI YAYANCHIS 7
C. DIOSMI YAYANCHIS LLAPA ATIPAQMI 7
II. HANAQ PACHA KAY PACHA KAMAQNINPI 9
A. DIOSMI KAMARQAN HANAQ PACHATA, PACHATAWAN 9
1. Angelkuna kamasqa 8
2. Diospa kay pacha kamasqanmanta 10
3. Diosqa kamarqan runata, qharita warmitawan 10
4. Ñawpa tayta mamanchiskuna: Adanwan Evapiwan 12
5. Jesucristo Taytanchis qespichiwanchis qallariy huchamanta 12
B. DIOSQA SUMAQTA QHAWARISHANPUNI TUKUY 13
MUNAKUYNINWAN LLÍW KAMASQANTA
ART. 2: IÑINITAQMI JESUCRISTO, PAYPA SAPAN CHURIN, 13
APUNCHISPAS.
ART. 3: PAYMI ESPIRITU SANTOMANTA RUNA TUKURQAN, VIRGEN14
SANTA MARIAMANTA PAQARIMURAN.
JESUSPA KAWSAYNINQA SANTO ROSARIOPI 14
ART. 4. JESUSQA PONCIO PILATOQ SIMINMANTA MUCHURQAN;
KRUZPI CHAKATASQA KARQAN, WAÑURQANTAQ, 15
P’AMPASQATAQ KARQAN.
A. ¿IMARAYKUN JUDÍO UMALLIQKUNA WAÑUCHIYTA 15
MUNARQANKU JESÚS TAYTANCHISTA?.
B. JESUSQA HUCHACHASQA KARQAN CRUZPI CHAKATASQA 18
WAÑUNANPAQ
C. TAYTANCHIS JESUSPA WAÑUSQANMANTA HUCHAYOQKUNA 18
ART. 5: JESUSQA UKHUPACHAKUNAMAN URAYKURQAN;
KINSA ÑEQEN P’UNCHAYPI, WAÑUQKUNAMANTA 19
KAWSARIMPURQAN;

2
 A. JESUCRISTO TAYTANCHIS P’AMPASQA KARQAN 19
HINALLATAQ UKHU PACHAMAN URAYKAMURQAN
B. JESUCRISTO KINSA ÑEQEN P’UNCHAYPI 19
WAÑUQKUNAMANTA KAWSARIMPURQAN
ART.6: JESUSQA HANAQ-PACHAKUNAMAN WICHARIPURQAN,
CHAYPI LLAPA ATIPAQ DIOS YAYAQ PAÑA ÑEQENPI 22
TIYASHAN.
ART.7: CHAYMANTAN KAY-PACHA PUCHUKAYTA, KAWSAQ
RUNAKUNATA WAÑUQKUNATAWANPAS TARIPAQ 22
HAMUNQA.
ART. 8: ESPIRITU SANTOPI IÑININ 23
A. ESPIRITU SANTOWAN IGLESIAWAN 24
B. IMAKUNAMANCHUS SANTO ESPIRITUQA RIKCH’AKUN 26
DIOSPA QELQA SIMIN NISQANMAN HINA
C. SANTO ESPIRITU IGLESIA UKHUPI 27
ART. 9: IÑININ SANTA IGLESIA CATOLICAPI, IÑININ SANTOKUNAQ 28
HUKLLACHAKUYNINPI.
IGLESIAQ QALLARIYNIN 28

A. IGLESIAQA DIOSPA LLAQTAN, CRISTOQ CUERPON 30

HINALLATAQ SANTO ESPIRITUQ TEMPLON
1. IGLESIAQA DIOSPA LLAQTAN. 30
2. IGLESIAQA CRISTOQ CUERPONMI. 30
3. IGLESIAQA SANTO ESPIRITUQ TEMPLONMI. 31
B. IGLESIAQA CH’ULLALLA, SANTA, CATOLICA 33
HINALLATAQ APOSTOLICA NISQA
1. IGLESIAQA CH’ULLALLAN. 33
2. IGLESIAQA SANTA NISQA 33
3. IGLESIAQA CATÓLICA NISQA 34
4. IGLESIAQA APOSTÓLICA NISQA 35
C. CRISTOPI IÑIQKUNA: JERARQUÍA, LAICOS, 35
VIDA CONSAGRADAPIWAN
SANTOKUNAQ HUKLLACHAKUYNINPI 38
ART. 10 IÑININ HUCHAKUNAQ PAMPACHAKUYNINPI 39

ART. 11: IÑININ AYCHAQ KAWSARIMPUYNINPI 40

ART. 12: IÑININ WIÑAY KAWSAYPIPAS. 41

3
 IÑIY

QALLARINAPAQ

 “Iñiy”nisqa yachachiwanchis imata noqanchis catolico hina

iñinanchis chayta. Iñiy nisqapi noqanchis tarinchis Iglesia catolicaq
aswan chaniyoq yachachikuyninkunata.
 Sutiyanchis “Iñiy”nispa imaraykuchus yapa yapata ninchis chay
rimakuyta “Iñinin” nispa Iñiy nisqata resaspa. Sapa domingo
noqanchis catolicokuna hina Santa Misa ukhupi huñukuspanchisqa
Iñiy nisqata kunkayoqta resanchis.
 Bautismo sacramentopi taytamamakuna, padrinokunapas resanku
“Iñiy” nisqata wawaq sutinpi, wawachallaraq kaqtin. Aknata ña
bautisakusqanchismantapacha noqanchis Iñiyninchista
“profesanchis.” Arí, “Iñiy” nisqawan sut’ita reqsichinchis
runamasinchiskunata tukuy ima iñisqanchista catolico hina.
 “Iñiy” nisqa yachachiwanchis Diosmanta. otaq Santisima
Trinidadmanta; ch’ulla Dios, kinsa personayoq: Yaya, Churi,
Espiritu Santo: Yayaqa kamaqninchis, Churiqa Qespichiqninchis,
Espiritu Santoqa Cristoq Iglesianpi Santoyachiqninchis.
 Iñiypin kan chunka iskayniyoq huchuy t’aqakuna. Chaykunata
sutiyanchis “articulokuna” nispa:

ARTICULOS NISQA.

1. “Iñinin llapa atipaq Dios Yayapi, hanaq-pacha YAYA

kay pachaq kamaqninpi.” (KAMAQ-
NINCHIS)
2. “Iñinitaqmi Jesukristo, paypa sapan Churin,
Apunchispipas.”
3. “Paymi Espiritu Santomanta runa tukurqan, CHURI
Virgen Santa Mariamanta paqarimurqan;” (QESPICHIQ-
4. “Poncio Pilatoq siminmanta muchurqan; kruzpi NINCHIS)
chakatasqa karqan, wañurqantaq,
p’ampasqataq karqan,”

4
5. “ukhupachakunaman uraykurqan; kinsa ñeqen
p’unchaypi, wañuqkunamanta kawsarimpurqan;”
6. “hanaq-pachakunaman wicharipurqan, chaypi
llapa atipaq Dios Yayaq paña ñeqenpi tiyashan.”
7. Chaymantan kay-pacha puchukayta, kawsaq
runakunata wañuqkunatawanpas taripaq
hamunqa.”
8. Iñinin Espíritu Santopi;
9. Santa Iglesia Catolicapi, santokunaq ESPIRITU
hukllachakuyninpi, SANTO
10. huchakunaq pampachakuyninpi, (SANTOYACHI
11. wañuqkunaq kawsarimpuyninpi, QNINCHIS
12. wiñay kawsaypipas iñinitaqmi. Iglesia ukhupi)

ART. 1: IÑININ DIOS YAYAPI LLAPA ATIPAQ, HANAQ PACHA KAY

PACHA KAMAQNINPI.

I. IÑINI DIOS YAYAPI LLAPA ATIPAQ

A. SAPAN DIOSLLAPI IÑINI

 Diosqa ch´ullallan. Manan kanchu huk Diosqa aswanpas

Sapallanmi, Diosmi reqsichikurqan Israel llaqtanman pay sapallan
Dios kasqanta (Dt 6, 4 – 5).
 Jesusmi yachachiwanchis Diosqa sapallan Yayanchis kasqanta.
Hinan Payta munakunanchis tukuy sonqonchiswan, tukuy
almanchiswan, tukuy kallpanchiswan (cf. Mc 12, 29 – 30).
 Huk Dioslla kinsa personayoq: Yaya, Churi, Espiritu Santo ima.
 Sapallan Diosmi reqsichikushan pisi pisimanta qespikuymanta
willawaspanchis. Ñawpaqtan Diosqa reqsichikun Yaya kasqanta,
chaymantataq Churi kasqanta hinamantataq Espiritu Santopipas.

5
1. Diosqa kawsashaq Diosmi. Ñawpa rimanakuypin, sapallan
Diosqa reqsichikurqan profeta Moisesman wiñay kawsaq Dios
kasqanta, chaymi nirqan:” Noqan kani taytaykiq Diosnin, hinallataq
Abrahampa, Isaacpa, Jacobpa Diosnin kani nispa...” (Ex 3, 6).
Hinallataq Dios Moisesman reqsichillarqantaq qollana sutinta:
“Yahveh”, nispa chayqa “Noqan kani,” ninantan nin, Diosqa
chaypipunin kashan, kawsashaq tarikushan, Israel llaqtanta
qespichinanpaq (Ex 3, 13 – 15).

2. Diosqa cheqaq kaymi Sapan Diosllan cheqaq Diosqa. Paymi

cheqaq kay. Chayrayku runaqa paypi iñiyninta churan hinallataq
siminpipas. Diosqa hanaq pacha kay pacha kamaq, pay
sapallanmi rikuchiyta atiwasunman cheqaq kayta llapan paypa
kamasqankunamanta. Diosmi kachamurqan sapan churin
Jesucristota “cheqaq kaymanta sut´ita willananpaq” (Jn 18, 37).

3. Diosqa munakuymi. Ñawpa rimanakuypin Diosqa akllan Israel

llaqtata munakuyllawan manan interesninta maskaspa (Dt 4, 37; 7,
8; 10, 15). Kay munakuymi aswan hatun huk mamaq wawankunata
munakuyninmantaqa (cf. Is 49, 14 – 15); kay munakuymi llallinqa
Esrael llaqtaq millay pantayninta (Ez 16; Os 11).

 Mosoq rimanakuypin, Diospa munakuyninqa aswan hatunta

rikuchikun Churin Jesucristota qowasqachispi. (Jn 3, 16). Kikin
apostol San Juanmi niwanchis: “Diosqa munakuymi” (1 Jn 4, 8. 16).
Diosmi kaykunata reqsichiwanchis sapan Churinta hinallataq
Espiritu Santontapas kachamuwaspanchis.

 Diosqa, Santisima Trinidadmi, chaymi Yaya, Churi, Espiritu

santowan munanakuyllapi kawsanku wiñaypaq. Diosmi munan
noqanchispas Santisima Trinidadpa munakuyninpi kawsananchista.

6
B. DIOSMI YAYANCHIS

1. Diosmi Yayanchis, imaraykuchus Yayaqa Kamaqninchis. Diosmi

kamarqan ñawpa tayta mamanchis Adan, Evatawan, hinan Eden
huertaman paykunata churarqan, Diospa kamachikuyninkunata
kasukuspa kusisqa kawsanankupaq (Gn 2, 7- 9.16). Diosqa
noqanchista kamawarqanchis cheqaq munakuq kasqanrayku
hinallataq cheqaq munakuyninpi kawsananchispaq (1 Jn 4, 7-8).

2. Diosqa Yayanchismi imaraykuchus kachamuwarqanchis Churin

Jesucristo Taytanchista qespichiwananchispaq. Ñawpa tayta
mamanchis Adan Evapiwan huchallikurqanku Diospa kontranta.
Mana kasukuq kasqankurayku huchaqa hinallataq wañuypas kay
pachaman haykumurqan. Ichaqa Diosmi Yayanchis chaymi mana
saqepuwarqanchischu. Diosmi anchatapuni munakuwarqanchis,
chaymi sapan churin Jesucristota kachamurqan, huchanchismanta
qespichiwananchispaq noqanchisrayku cruzpi wañuspan (1 Jn 4,
10).
3. Diosqa Yayanchismi imaraykuchus qowanchis Espiritu Santota
paypa wawankuna kananchispaq. Maypachachus Taytanchis
Jesus wañusqanmanta kawsarimpuspan wicharipurqan hanaq
pachaman, hinan Dios Yayanchisqa, Churinpas Espiritu Santota
kachamuwarqanchis. Bautismonchispi Espiritu Santota
chaskisqachiswanmi tukupunchis Diospa wawankunaman,
chayraykun Diosninchistaqa ninchis: “Yayayku hanaq pachakunapi
kaq.” nispa. (Ga 4, 6 – 7)

C. DIOSMI YAYANCHISQA LLAPA ATIPAQMI

1. Dios Yayanchisqa llapa atipaq imaraykuchus, llíw ima

munasqantapas atinmi ruwayta. Paymi kamarqan hanaq pachata
hinallataq kay pachatawan mana imallamanta aswanpas qollana
simillanwan (2 M 7, 28). Diospaqqa manan imapas mana atikuqqa
kanmanchu (Lc 1, 37).

7
 D IO S Q A A L L IN K A Q T A M A N A A L L IN M A N T A H O R Q O Y T A A T IN
(J O S E Q K A W S A Y N IN M A N T A )

W AY Q E N K U N A Q A JO S ETA
C H E K N IK U S P A
S IP IY T A M U N A N K U

Q H E PA M A N TA Q
PAY TA E S C L AV O TA
H IN A
VENDENKU

8
T IE M P O P A S A Q T IN
J O S E Q A L L A P A P H A M IL IA N T A
YA R Q A Y M A N TA
Q E S P IC H IR Q A N
J O S E Q A E G IP T O S U Y U P I
F A R A O N P A P A Ñ A M A K IN M A N
TUKUPUN
2. Dios Yayanchisqa llapa atipaq imaraykuchus, paymi atin
huchanchiskuna pampachayta. Manan pipas atinmanchu
huchakuna pampachaytaqa, aswanpas Dios sapallanmi (1 Jn 1, 8-
9). Confesión sacramentopi sacerdoteqa huchakunata pampachan
Diospa sutinpi.
3. Dios Yayanchisqa llapa atipaq imaraykuchus, atinmi horqoyta, allin
kaqta mana allinmanta. Diosqa mana allinkunata tukuchiyta atin
allin kaqkunaman paypa bendicionninwan. Ejemplo, José
traicionasqa karqan wayqenkunawan hinan vendesqa karqan
esclavo hina Egipto suyuman. Ichaqa Dios Joseta samincharqan
Egipto suyupi, aknata Rey faraonpa paña makin hina kapurqan.
Chay qhepamantaq Joseqa kamachirqan taytanta, wayqenkunata
llapa familianta Egipto suyuman apamunankupaq, mana
yarqaymanta wañunankupaq. Ahinata Diosqa t’ikrarqan allinman,
Joseypa wayqenkunaq mana allin ruwasqankuta (Gn 45, 4-8; 50,
20).
4. Dios Yayanchisqa llapa atipaq imaraykuchus, Payqa atinmi
kawsarichimpuyta wañuqkunata. Chayrayku judío
kamachikuqkunaña, Jesús Taytanchista chakataspa
wañuchiqtinkupas, Dios Yayaqa, llapa atipaq kasqanrayku churin
Jesusta kawsarichimpurqan wañuqkunamanta (Hech 3, 14 – 15).
Hinallataq Diosqa noqanchistapas kawsarichimpuwasunchis
puchukay p’unchaypi.

II. HANAQ PACHA KAY PACHA KAMAQNINPI

A. DIOSMI KAMARQAN HANAQ PACHATA, KAY PACHATAWAN

 Diosmi kamarqan hanaq pachata, kay pachatawan. Hanaq

pachaqa huk cheqas maypichus Diosqa kawsan angelkunawan
hinallataq santokunawan kuska. Kay pachataq huk cheqas
maypichus noqanchis kawsanchis, llíw kawsaq runakuna.
1. Angelkuna kamasqa kasqan
 Iglesianchis yachachiwanchis Diosmi ñawpaqta kamarqan
angelkunata. Angelkunaqa ch’uya espiritullan kanku, yuyayniyoq
hinallataq voluntadniyoq. Angelkunaqa Diospa kamachinkuna,
hinallataq Diospa willakuynin apaq kanku (Hb 1, 13-14). Diospa

9
 simin qhelqanpi tarinchis wakin angelkunaq sutinkunata: Gabriel,
Miguel hinallataq Rafael.
 qallariypiqa saqraqa karqan huk angelmi Diospa kamasqan. Ichaqa
kay angelqa Dios kontra sayarirqan chayrayku qarqosqa karqan
hanaq pachamanta. (Jn 8, 44).
2. kay pacha kamasqa kasqanmanta
 Diosmi kamarqan kay pachata mana imallamanta soqta p’unchaypi.
Qanchis kaq sábado p’unchaytataq, Diosqa samarqan.
 Llíw tukuy ima Diospa kamasqanpi, noqanchisqa tarinchis
munakuyninta, yachayninta, cheqaq kayninta hinallataq munay
kasqanta. Diospa llapa kamasqanqa allin ruwasqapuni kashan:
k’anchaypas, kay pachapas, mamaqochapas, llapa q’omerkunapas,
intipas, killapas, ch’askakunapas, llapa uywakunapas.
 Qhariwan warmiwanmi llapa Diospa kamasqanmanta aswan
chaniyoq. Diosqa tukuy ima kamasqanta rikuspa anchata
kusikurqan imaraykuchus llapan makinmanta lloqsisqan allin
ruwasqa kaqtin (Gn 1, 4. 10. 12. 18. 21. 31).
3. Runa qhariwan warmiwan kamasqa kasqanmanta,
 Diospa llíw kamasqanmanta, runan qhariwan warmiwan aswan
allin hinallataq aswan chaniyoq. Qhariwan warmillawanmi Diospa
rikch’ayninman hina kamasqa kanku. Hinan paykunaman, llíw
kamasqa kaqkunata paykunaman qorqan llank´anankupaq
sumaqta qhawarinankupaqwan (Gn 1, 26-31). Qharipas warmipas
kamasqa karqanku kay pachapi Diosta servinankupaq
munakunankupaq, ima.
 Qharipas hinallataq warmipas kanmi cuerponku hinallataq almanku
(otaq espiritunku). Sapanka alman kikin Diospa kamasqan. Almaqa
mana hayk’aq wañuqmi.
 Qharipas warmipas kamasqa karqanku kuska cheqaqta
munanakuspa kawsanankupaq paykuna pura
yanapanakunankupaq, wawakunayoq kanankupaq, hinallataq
Diosta kasukuspa sumaq kawsayta tarinankupaq.

10
11
4. Ñawpa tayta mamanchiskuna: Adanwan Evapiwan Qallariy
hucha.

 Ñawpaq qhari warmi karqanku Adanwan Evapiwan. Paykuna

karqanku ñawpa taytamamanchis. Diosmi paykunata churaykurqan
Edén huertaman imaraykuchus chaypi llank’anankupaq hinallataq
sumaq kawsayniyoq kanankupaq Diosta kasukuspa. Manan
karqanchu ima huchapas, nitaq wañuypas nitaq ima ñak’ariypas.
Paykuna kawsarqanku munanakuypi hinallataq Diospa gracianwan.
 Ichaqa saqraqa, huchaman urmachirqan Adanta hinallataq
Evatawan paykunata wateqaspan. Adan, Evapiwan kasukurqanku
saqrata, manataq kasukurqankuchu Diosta. Manan comportakuyta
munarqankuchu Diospa wawankuna hina aswanpas paykunaqa
Dios hina kayta munarqanku. Ahinata paykunaqa huchallikurqanku
Diospa kontranta hatunchakuq huchaman urmakuspa. Chay
huchatan sutiyanchis “qallariy hucha” nispa imaraykuchus, ñawpaq
hucha karqan kay pachapi (Gn 3, 1-13).
 Qallariy huchawan ñawpa tayta mamanchisqa Adan, Evapiwan,
chinkachipurqanku Diospa qhapaq gracianta hinallataq
munakuyninta. Qallariy huchawan haykumurqan kay pachaman
wañuypas, ch’arwi kaypas, muchuypas, ñak’ariypas, nanaypas (Gn
3, 14-19). Qallariy huchawan mana allin ruwayqa mast’arikurqan
llíw kay pachantimpi..

5. Taytanchis Jesucriston qespichiwanchis qallariy

huchamanta.
 Adan Evapiwan Dios contra huchallikusqankumanta llapa
teqsimuyuntin runakuna qallariy huchantinña paqarimunchis.
Ichaqa Dios Yayanchis khuyapayakuqmi karqan chaymi Jesucristo
churinta kay pachaman kamachimurqan noqanchista
huchanchiskunamanta qespichiwananchispaq. (Rom 5, 18-19).
 Adanpa huchallikusqanwan kay pachaman huchaqa haykumurqan
chaypas, Jesucristowan chaninchasqa kapurqanchis.

 Maypachachus Jesucristo Taytanchis wañusqanmanta

kawsarimpuspan, kamachimurqan apostolkunata llíw runakunata
bautisanankupaq. Dios Yayaq, Dios Churiq, Dios Espíritu Santoq
sutinpi, chayman hina qespisqa kanankupaq (Mc 16, 15-16).
12
 Bautismo sacramentowanmi Diosqa qallariy huchata
pampachawanchis.

B. DIOSQA SUMAQTA QHAWARISHANPUNI TUKUY

MUNAKUYNINWAN LLÍW KAMASQANTA

 Kunan kamapas Diosninchisqa yanapawanchis hinallataq

imaymana formapi munakuyninta chaskichiwanchis:

1. Materialmente nisqa. Noqanchis mana mikhuyta, p’achakuyta

nitaq tiyaytapas atisunmanchu sichus Dios mana qowasunmanchu
karqan tukuy ima kamasqanta. Hinallataq Dios kamawarqanchis
yuyayniyoqta, chayrayku noqanchis imaymanata yachayta
atinchis, umanchispi hap’ispa ima. Ahinapi ima oficiokunapipas,
profesionkunapipas llank’ayta atinchis kawsananchispaq.
Anchhaynata Dios munan noqanchispa llank’ananchispaq
yanapanakuspa wayqepanantin hina, Diospa wawankuna hina. (Mt
6, 31-33).
2. Espiritualmente nisqa Diosqa laqhayaq kawsaymanta
horqomuwarqanchis paypa k’anchayninpi Iglesianpi
kawsananchispaq. Anchhaynata Dios waqyawarqanchis paypa
llaqtan kananchispaq, ch’uyanchasqa llaqtan hina. (1 Pe 2, 9-10).
Noqanchisqa Iglesianpi Diospa wawan hina kawsayta atinchis.
Sacramentonkunata chaskispa iñiypi, suyakuypi munakuypipas
kawsananchispaq.

ART. 2: IÑINITAQMI JESUCRISTO, PAYPA SAPAN CHURIN,

APUNCHISPIPAS.

 Diosqa sapan Churin Jesucristota kamachimurqan

huchanchiskunamanta qespichiwananchispaq (1 Jn 4, 9-10).
 Sutinmi Jesús imaraykuchus llapan runakunaq “Qespicheqnin”
(Mt 1, 21). Jesucristo Taytanchisqa nishuta munakuwarqanchis
chayrayku cruspi chakatasqa wañurqan noqanchisrayku,
huchanchismanta qespichiwananchispaq chaywan Diospa wiñay
kawsayninta tarpananchispaq.
 Jesusta Cristo ninchis imaraykuchus payqa Diospa kachamusqan
runa. paymi kay pachaman hamurqan Diospa ñanninta
13
 pusawananchispaq hinallataq Diospa munayninta hunt´ayta
yachachiwananchispaq.
 Jesucristoqa “Apunchismi” imaraykuchus payqa Diosninchis.
Jesucristo Taytanchismi iskay kaq persona Santísima Trinidadpi.

ART. 3: PAYMI ESPIRITU SANTOMANTA RUNA TUKURQAN,

VIRGEN SANTA MARIAMANTA PAQARIMURAN.

 Jesuspa maman Virgen Maria karqan. Mamanchis Virgen Mariaqa

nacemurqan manan qallariy huchayoqchu nitaq hayk’aqpas
huchallikurqanchu kay pachapi kawsashaspa. Mamanchis Virgen
Mariaqa virgenpuni karqan. Payqa onqoq kapurqan Taytanchis
Jesucristuta, Espírituq Santoq llanthuyninwan. (Lc 1, 26-38).

JESUSPA KAWSAYNINQA SANTO ROSARIOPI

 Yachayta atisunman Jesuspa kawsayninmantaqa santo Rosariota
rezaspanchismi. Rosariopitaq kashan pisqantin kusichikuq
¨misteriokuna¨, pisqantin k´anchaykuq misteriokuna, pisqantin
llakichikuq misteriokuna hinallataq pisqantin glorioso misteriokuna.
¨Misteriokuna¨ nisqa sutichasqa imaraykuchus iñiyninchispa k
´anchayllanwanmi chayta entiendeyta atisunman.

.a Kusichikuq misteriokuna
.1 Angelqa Mariata rimaykusqan (Lc 1, 26 – 38)
.2 Virgen Maria prima ñañan Isabelman watukusqan (Lc 1, 39 – 45)
.3Jesus Belenpi paqarimusqan (Lc 2, 1 – 14)
.4 Jesus wawata Templopi Diosman haywasqanku (Lc 2, 22 – 24)
.5 Niño Jesusta Jerusalén Templopi chinkasqata tarisqanku (Lc 2, 41 – 49)

.b K´anchaykuq misteriokuna
.1 Jesuspa bautisakusqan(Mt 3, 13 – 17)
.2 Jesus Caná llaqtapi kasarakuy phistapi (Jn 2, 1 – 12)
.3 Jesus Diospa Qhapaq Suyunmanta willakusqan (Mc 1, 15)
.4 Jesus hoq niraqman tukusqan (Transfiguración nisqa)
(Lc 9, 28 – 36)
.5 Jesuspa Eucaristía sacramentota saqepuwasqanchis (Mt 26, 26 – 30)

.c Llakichikuq misteriokuna
.1 Jesus Getsemaní muyapi mañakusqan (Mt 26, 36 – 46)
.2 Jesús hap´ichisqa suq´asqataq kasqan (Jn 19, 1 – 3)

14
 .3 Jesús kiskawan pillusqa kasqan (Mc 15, 16 – 19)
.4 Jesús Kalvarioman wichan, kruzta q´epiykuspa (Mc 15, 20 – 22)
.5 Jesúsi cruspi chakatasqa wañusqan (Lc 23, 33 – 46)

.d Glorioso misteriokuna
.1 Jesus wañusqanmanta kawsarimpusqan (Mt 28, 1 – 10)
.2 Jesus hanaq pachaman wicharipusqan ( Hech 1, 8 – 11)
.3 Espiritu Santoq apostolkunaman uraykamusqan (Hech 2, 1 – 6)
.4 Virgen Maria kuerpontin almantin hanaq pachaman apapusqa kasqan
(Apoc 12, 1 – 6)
.5 Virqen Maria, hanaq pacha kay pacha qoya hina coronasqa kasqan(Sal
45, 44)

ART. 4. JESUSQA PONCIO PILATOQ SIMINMANTA MUCHURQAN;

KRUZPI CHAKATASQA KARQAN, WAÑURQANTAQ,
P’AMPASQATAQ KARQAN.

Kay Iñiy t´aqapi noqanchis yachasunchis Jesús Taytanchisqa cruzpi

chakatasqa wañusqanmanta huchanchiskunarayku.

A. ¿Imaraykun judío umalliqkuna wañuchiyta munarqanku Jesús

Taytanchista?
Jesucristoqa judio autoridadkunaq huchachasqan karqan
wañunanpaq kinsa formapi: 1. Diospa kamachikuy siminta mana
kasukunchu nispa;
2. Temploq contranta riman nispa; 3. “Diospa Churin kani” nispa
nisqanmanta.

1. Jesúswan Diospa kamachikuyninwan. Judío autoridadkuna

wañuchiyta munarqanku Jesusta imaraykuchus mana
aceptarqankuchu imaynatachus Jesus Taytanchis Diospa
kamachikuyninta ch’uyancharqan chayta. Ejemplo:
 Diospa kamachikuyninman hina sabadoqa, samana p’unchay
karqan judío runakunapaq. Jesustaq ichaqa judío autoridadkunata
yachachirqan sábado p’unchay samanapaq kaqtinpas chay
p’unchay runamasinkuta khuyapayanankupaq. Chayrayku Jesusqa
hamp’irqan onqosqakunata samana p’unchaypi. Ichaqa fariseo
runakuna chayta qhawaspa Taytanchista cheqnikurqanku,
chayrayku payta wañuchiyta munarqanku (Mc 3, 1-6).

15
2. Jesúswan Jerusalén Templowan. Hinallataq Judío
autoridadkunaqa wañuchiyta munarqanku Jesusta
huchachaspanku: “Jesusmi Jerusalen Temploq kontranpi riman”
nispanku. Jesus nirqan Jerusalen templo thunisqa kanman
chaypas hoq mosoq templota sayarichiyta atinman kinsa
p’unchayllapi. Ichaqa Jesusqa rimarqan pay kikinmanta,
wañusqanmanta kinsa kaq p’unchawpi kawsarimpunanmanta (Jn
2, 18-22). Ahinatan Jesúsqa yachachiwanchis cuerponqa cheqaq
Diospa templon kasqanta maypichus Diospa Espiritun kasqanta.
Ichaqa autoridadkunaqa mana entenderqankuchu imamantachus
rimasqanta, chayrayku rimasqanta mana allinpaq hap´ispa payta
huchacharqanku.

3. Jesúsqa Diospa Churinmi. Jesusqa Diospa Churin kaspa

runakunaq huchankunata pampachayta atirqan. Ichaqa judío
autoridadkunaqa manan paypi iñirqankuchu (Mc 2, 1-12).
Hinallataq, Jesúsqa cruz patapi kashaspapas willakurqan judío
autoridadkunaq qayllanpi payqa Diospa Churin kasqanta. Ichaqa
paykuna mana iñillarqankutaqchu. Aswanpas paykunaqa
yuyaykurqanku Jesusqa “Diospa kontranpi rimashan” nispa,
chayrayku Jesustaqa huchacharqanku wañuchisqa kananpaq (Mt
26, 59-66).

16
 JE S U S Q A K R U S P I C H A K A TA S Q A
KARQ AN

17
B. Jesusqa huchachasqa cruzpi chakatasqa wañunanpaq
 Judio autoridadkunaqa Jesusta wañuchiyta munarqanku. Ichaqa
manan permisoyoqchu karqanku mayqen runatapas
wañuchinankupaq.
 Haqay tiempopi Palestina suyuqa Jesuspa llaqtan, Roma suyuq
makinpi karqan; chayrayku Romapi gobernadorlla atirqan chay
permisota qoyta runata huchachaspa wañuchinankupaq.

 Haqay tiempopi Poncio Pilatoqa Roma gobernador karqan

Palestina suyupi. judio autoridadkunaqa Jesusta wañuchiyta
munaspanku, necetarqanku Pilatoq permisonta. Hinan llullakuspa,
payman nirqanku “runakunatan chaqwachin Roma Reypa kontranpi
riman” nispa (Lc 23, 1-5). Chayrayku Poncio Pilatoqa, Judío
autoridadkunawan allinpi kayta munaspa, kamachirqan
soldadonkunata Jesusta apaspa cruspi wañuchinankupaq (Mc 15,
6-15).

C. Taytanchis Jesuspa wañusqanmanta huchayoqkuna

 Judío autoridadkunaqa, Poncio Pilato ima, hinallataq haqay
tiempopi Jesustaqa llíw huchachaqkunapas, paykuna
huchayoqkuna karqanku Jesuspa wañusqanmanta. Ichaqa
paykuna llapan huchayoq runakunata representanku. Noqanchis
paykuna hina huchayoq kanchis Jesuspa wañusqanmanta.

 Khunan kamapas sapa kutin noqanchis huchallikuspanchis Diospa

contranta, runamasinchispa contrantawan, hukmanta chakatanchis
Taytanchis Jesucristota.
 Jesusqa paypa munayllanwan Diospa munasqanta ruwayta
munarqan. Chaymi noqanchisrayku cruspi chakatasqa wañuspan
huchanchiskunamanta qespichiwananchispaq.

ART. 5: JESUSQA UKHUPACHAKUNAMAN URAYKURQAN;

KINSA ÑEQEN P’UNCHAYPI, WAÑUQKUNAMANTA
KAWSARIMPURQAN;
18
A. JESUCRISTO TAYTANCHIS P’AMPASQA KARQAN HINALLATAQ
UKHU PACHAMAN URAYKAMURQAN.
 Jesusmi wañurqan hinallataq p’ampasqa karqan. wañuqtintaq,
cuerponpas almanmanta t’aqakapurqan. Ichaqa Diosmi mana
munarqanchu Jesupa cuerponta wañuyninwan ismunanta. (Hech
13, 36-37). Chayraykun kinsa kaq p’unchaypi, Jesusqa
glorificasqa cuerponwan wañusqanmanta kawsarimpurqan.
 wañuspan Jesusqa ukhu pachaman uraykurqan, chaypi
tiyaqkunaman Diospa allin willakuyninta apaspa (1 Pe 3, 18-19; 1
Pe 4, 6). Ukhu pachaqa karqan maypichus llapan wañukapuq
almakunaq rinanmi, chaypitaq chay almakunaqa Diosta mana
rikuyta atirqankuchu (Sal 6, 5-6; Sal 88, 11-13).
 Hanaq pachaqa wisq’akapusqa ñawpa tayta mamanchis Adan Eva
huchallikusqanku rayku. Chayrayku, chanin runakunaq hinallataq
huchayoq runakunaq almanpas ukhu pachaman ripurqanku. Ichaqa
chanin runakunaqa manan ñak’arirqankuchu huchasapakunaq
muchuyninta; chaywanpas manapunin Diospa glorianta rikuyta
atirqankuchu (Lc 16, 19-26). Jesúsqa ukhupachamanta chanin
runakunaq almanta horqomurqan, hinan hanaq pachaman
pusapurqan.
 Taytanchis Jesucristo kawsarimpusqan qhepata chanin
almakunaqa manaña ukhu pachaman ripunqakuñachu aswanpas
hanaq pachaman.

B. JESUCRISTO KINSA ÑEQEN P’UNCHAYPI WAÑUQKUNAMANTA

KAWSARIMPURQAN

 Iñiyninchismanta aswan importante yachachikuyqa kaymi:

Jesucristo wañuyta atiparqan, Arí Jesucristo wañusqanmanta
kawsarimpurqan (1 Co 15, 3-4). Sichus Jesucristo mana
kawsarimpunmanchu karqan chayqa iñiyninchis mana
valenmanchu karqan (1Co 15, 14).

19
20
 Cruspi Wañuyninwanmi Jesucristo Taytanchisqa huchamanta
qespichiwanchis; hinallataq kawsarimpuyninwan hanaq pacha
punkuta kichaywanchis, Dioswan kuska wiñay kawsayniyoq
kananchispaq.
 Pisi pisimanta Jesus apostolninkunaman willarqan paypa wañuspa
kawsarimpunanmanta (Mc 8, 31; Mc 9, 31).Chayta willallarqantaq
milagrokunata ruwaspa, wañusqa runakunata kawsarichispa
Ejemplo: huq viudaq qhari wawanta;(Lc7, 11-17) hinallataq
Lazarota (Jn 11, 38 – 44). Aknapi paykuna pisi pismanta
entenderqanku Jesus atiyniyoq karqan wañuyta atipananpaq.
 Kanmi diferencia Jesuspa kawsarimpusqanwan Lázaroq
kawsarimpuninwan hinallataq wakin runakunaqwanpas.
Pikunatachus Jesus kawsarichisqanwan. Ichaqa chay runakunaqa
machuyaspanku waqmanta wañunankupuni karqan. Hinallataq
wakin almakunawan suyananku karqan wañuskunaq
kawsarimpunanta tarip´ay p´unchaypaq.
 Ichaqa Jesusqa kawsarimpuqtin, cuerpontin almantin manan kay
kawsaymanchu kutimpurqan aswanpas hanaq pachapi Diospa
glorianpin wiñaypas paywan kuska kawsashanku.
 Santísima Trinidadpa atipayninwanmi Jesus kawsarimpurqan
Chayrayku Jesus Dios Churiqa niwanchis: “Noqan kani
Kawsarichiqpas hinallataq kawsaypas”(Jn 11,25-26; Jn 10,17-
18).Hinallataq apostolkunapas yachachiwanchis Dios Yayaqa
Espiritu Santoq atiyninwan Jesusta kawsarichisqanta, (Hech 2,22-
24; 2 Cor 13,4).
 Taytanchis Jesucristoq kawsarimpusqanwanmi, hatun suyakuy
rikhurimurqan llapan kay kawsaypi cristiano runakunapaq.
1. Kawsarimpuyniwan Jesus yachachiwanchis Ñawpa
Rimanakuypi promesa, Diospa Churin hamuyninqa paywan
hunt`akusqanta (Lc 24, 44-48). Jesucristoqa
Qespicheqninchismi.
2. Hinallataq kawsarimpusqanwan Jesusqa reqsichiwanchis
Payqa Diospa atiyninwan kasqanta. Paymi Dios Churi, iskay
kaq Persona Santisima Trinidadmanta (cf Jn 8, 28).

3. Jesusqa kawsarimpusqanwan yachachiwanchis noqanchispas

paypi iñispaqa kawsarimpusunchismi (1 Co 15, 20-23). Ahinata
21
 Jesuspa kawsarimpusqanwan noqanchispas hanaq pacha
herenciata suyakunchis (1 Pe 1, 3-5). Chaymi apostol Pablo
anyawanchis manan noqanchispaqchu kay pachapi
kawsananchis, aswanpas Jesucristo Taytanchispaq paymi
noqanchisrayku wañurqan, kawsarimpullarqantaq (2 Co 5, 15).

ART.6: JESUSQA HANAQ-PACHAKUNAMAN WICHARIPURQAN,

CHAYPI LLAPA ATIPAQ DIOS YAYAQ PAÑA ÑEQENPI
TIYASHAN.

 Manaraq hanaq pachaman wichapushaqtinmi, kawsarimpuq

Jesucristoqa tawa chunka p’unchay kasharqan apostolkunata
yachachispa Diospa Qhapaq suyunmanta. Maypachachus kay
tiempo hunt’akuqtinmi, hanaq pachaman wicharipurqan almantin
,cuerpontin maypichus Diospa paña ñeqenpi tiyashan wiñaypaq
(Mc 16, 19-20; Hech 2, 32-33; Ef 1, 19-20).
 Jesusqa apostolninkunaman huk misionta saqerqan: pay hina kay
pachapi Diospa Qhapaq suyunta mast’arinankupaq, justiciata,
munakuyta hinallataq thaq kaytawan, hasta paypa iskay kaq
kutimunankama (Mt 28, 16-20).

ART.7: CHAYMANTAN KAY PACHA PUCHUKAYTA, KAWSAQ

RUNAKUNATA WAÑUQKUNATAWANPAS TARIPAQ
HAMUNQA
 Cristoq Qhapaq suyunqa hunt’akunqa Cristoq kay pachaman iskay
kaq kutimuyninwanmi. Cristiano runakunaqa suyakunchis kay
hatun p’unchayta tukuy iñiywan suyakuywan; chayrayku Santa
Misapi mañakunchis waqmanta usqhaylla hamunanpaq: “Hamuy
Señor Jesús” nispa.
 Manan pipas yachanchu, ima p’unchay waqmanta Cristoq
kutimunanta, aswanpas hanaq pachapi kaq Dios Yayalla yachan
(Mc 13, 31-32). Ichaqa Jesucristo iskay kaq hamunankama
noqanchis testimoniota qonanchis pay qatikuyninchimanta Espiritu
Santoq kallpanwan (Hech.1, 6-11).
 Jesusmi yachachiwarqanchis imaymana sasachakuykuna,
ñak’ariykuna, qatiykachaykuna ima, kananta paypa iskay kaq kutipi
hamunankama (Mt 24, 1-14.23-25.29-31). Chayrayku Jesusqa
munan iñiyninchispi chuchu sayananchista hinallataq makilla
22
 kawsayninchispi kananchista, mañakuspa, yachachikuynintapas
kasukuspa. Jesusmi niwanchis kutimuyninqa imay ratupas
kanmanmi, chayrayku wakichisqalla kananchis payta
chaskinanchispaq (Mt 25, 1-13; Mc 13, 33-37).
 Maypachachus Taytanchis Jesucristo hamunqa angelninkunawan
kuska, chaymi kanqa Taripay p’unchay (Juicio final nisqa).
Taytanchis Jesucristoqa hamunqa Diospa atiyninwan kawsaq
runakunata, wañuqkunatapas juzgananpaq. Chaypin Taytanchis
Jesucristoqa cuentata mañawasunchis iñiyninchismanta, simin
kasukusqanchismanta, allin ruwayninchiskunamanta,
runamasinchis khuyapayakuq kasqanchismanta hinallataq
runakunata munakuq kasqanchismantawan (Mt 25, 31-46).

ART. 8: ESPIRITU SANTOPI IÑININ

A. ESPIRITU SANTOWAN IGLESIAQ QALLARIYNINWAN

 Jesusmi prometerqan apostolninkunata Espiritu Santoq kallpanta
kachamunanpaq (Jn 15, 26-27; Jn 16,7.13-14).
 Qanchis semana Taytanchis Jesucristo kawsarimpusqan
qhepatataq Espiritu Santoqa sut’i reqsisqa karqan kay pachapi
Pentecostes p’unchaypi kinsa kaq persona Santisima
Trinidadmanta ( Hech2,1–13).
 Chay p’unchaymantapacha apostolkunaqa Evangeliomanta
yachachiyta qallarirqanku runakunaman hinan llapan uyariqkunaqa
Diosman kutirikuspa, bautisachikurqanku hinan Espiritu Santoq
qokuyninta chakirqanku (Hech 2, 38-41). Ahinatan Espiritu Santoq
kallpanwan Pentecostes p’unchaypi Cristoq iglesianqa
paqarimurqan llapan kay pachantinpi llaqtakunapaq.

23
24
E S P IR IT U S A N T O Q A N O Q A N C H IS IG L E S IA T A
P U S A W A N C H IS
B. ESPIRITU SANTOQA IMAKUNAMANCHUS RIKCH’AKUN
DIOSPA SIMIN QELQAPI
1. Espiritu Santoqa rikch’akunmi unuman. Unuqa cheqaq necesario
kawsaypaq sach’akunapaq, uywakunapaq hinallataq
runakunapaqpas. Ahinallataq Espiritu Santopas necesario kashan
Diospa kawsaynin noqanchispi kananpaq, wiñay kawsayniyoq
kananchispaq (Jn 4, 13-14).
2. Espiritu Santoqa rikch’akunmi wayraman. Noqanchisqa manan
yachanchischu maymanta wayra hamusqanta nitaq mayman
risqantapas. Ichayqa noqanchis yachanchis presente
kawsayninchispi kasqanta. Hinallataq Espiritu Santopas wayra
hina kawsayninchispi hayk’aqpas maypipas presente kashan.
Espiritu Santoqa Diospa phukuyninmi (Jn 3, 5-8).
3. Espiritu Santoqa rikch’akunmi ninaman. Ninawanmi metalkunata
atipanchis, imaymanaman tukun, q´ewikun ima. Ahinatan Diospa
Espiritunqa sonqonchispi ruwan, chuchu sonqokunatapas
llamp’uyachin; rumi sonqotapas aycha sonqoman tukuchin.
Espiritu Santoqa huchanchiskunamanta ch’uyanchawanchis (Hech
2, 3-4).

4. Espiritu Santoqa rikch’akunmi urpiman imaraykuchus Espiritu

Santoqa Jesusman uraykamurqan, bautisakusqan p´unchaypi
urpiman tukuspa. Ahinata Diosqa yachachiwanchis Jesusqa Santo
kasqanta (Mc 1, 9-11).
5. Espiritu Santoqa rikch’akunmi oleoman otaq (aceiteman).
Aceitewanmi hawikunku cuerponkuta deportistakunaqa
llallinakuypi, allin kallpayoq kanakupaq. kaqllata aceitewan
hawikullaqkutaq nanaypas chinkapunanpaq. Anchaynata
profetakuna, reykuna, sacerdotekunapas chay aceite signowan
Espiritu Santota, chaskirqanku chayman hina misionninkupi
kallpachakunankupaq (1 Sam 16,13).
6. Santo Espirituqa rikch’akunmi makiman. makiwanmi
runamasinchista yanapayta atinchis. Ahinata Espiritupas
yanapawanchis noqanchista Diospa qhapaq suyunta
mast’arinanchispaq. Chayrayku apostolkunapas makinkuta
churarqanku runakuna pataman Espiritu Santoq yanapayninta
kawsayninkupi chaskinankupaq (Hech 8, 14-17).

25
7. Espiritu Santoqa rikch’akunmi selloman. selloqa imapas
noqanchispa kasqantan willakun. chay hinallataqmi Espiritu
Santoqa Diospa sellon, hinan noqanchis kay sellota chaskinchis
Diosllapaq, Cristollapaqwan kawsananchispaq (2 Cor 1, 21-22).
8. Espiritu Santoqa rikch’akunmi phuyuman. Phuyuqa llanthunmi
llanthuyniwantaq pakaykun. chay hinatan Espiritu Santoqa
llanthunwan Mariaman pakaykurqan, Diospa churinta onqoq
kananpaq (Lc 1, 35). Hinallataq Espiritu Santoqa phuyu hina
tapaykurqan Jesusta, Transfiguración nisqapi (Lc 9, 34-35).

C. ESPIRITU SANTO IGLESIA UKHUPI

 Espiritu santoqa iglesiapi askha formakunapi tarikushan:
1. Espiritu Santoqa tarikushanmi Bibliapi. Llapan librokunan bibliapi
qelqasqa karqan Espiritu Santoq yanapayninwan.
1. Espiritu Santoqa tarikunmi tradición de la Iglesia nisqapi.
Apostolkuna wañupusqanku qhepata, Espiritu Santoqa
yanapasharqanpuni qatiqninkunata otaq obispokunata Diospa
siminta sut’inchaspa yachachinankupaq. Ahinapi yachachikuyqa
astawan yapakurqan hasta khunankamapas, Chay
yachachikuykunatan noqanchis sutiyanchis “Tradición de la Iglesia”
nispa.
Chayraykuwan Diospa Simin Qelqata ch’uyanchananchispaq
respetananchis Iglesiaq yachachikuyninta. Manan comunta
sut’inchayta atisunmanchu Diospa qollana siminta.
3. Espiritu Santoqa kashanmi Iglesiaq yachachiqninkunapi. Espiritu
Santoqa kashanmi Iglesianchispi Santo Papata hinallataq
obispokunata yanapaspa Cristoq Iglesianta kamachikunanpaq
hinallataq cheqaq iñiyta Iglesianchispi yachachinankupaq.
3. Espiritu Santoqa kashanmi Iglesiaq carismankuna nisqapi.
Espiritu Santoqa Iglesiaq mienbronkunaman imaymana
qokuyninkunata qon; ahinata llapanchis, ch’ulla cuerpo hinalla
llank’ananchispaq Iglesianchispa allinninpaq (1Cor 12, 4 – 11).

4. Espiritu Santoqa kashanmi Iglesiaq Dios yupaychayninpi.

Espiritu Santoqa wakichinmi sonqonchista Diosman cheqaq culto
qonanchispaq; Espiritu Santo yanapawanchis Diospa Qollana
Siminta entendenanchispaq; hinallataq Espiritu Santoqa

26
 sacramentokunawan kallpanchawanchis Espiritu Santoqa
huñuwanchis cristoq ch´ulla cuerpollan kananchispaq

5. Espiritu Santoqa tarikunmi Iglesiaq misionninpi Espiritu Santoqa

noqanchista kallpachawanchis k´anchaykuwanchis pusawanchis
ima Iglesiaq misionninta, Diospa qhapaq suyunta mast
´arinanchispaq.

6. Espiritu Santoqa kashanmi Iglesiaq miembronkunaq

sonqonkupi. Noqanchisqa Espritu Santota kawsayninchispi
reqsinchis, maypachachus munakuy, allin kusikuy, thaq kawsay,
paciencia, allin sonqo, cheqaq iñiy, llamp’u sonqo, cuerpo
kamachiy kaqtin ima (Gal 5, 22-23).

ART. 9: IÑININ SANTA IGLESIA CATOLICAPI, IÑININ

SANTOKUNAQ HUKLLACHAKUYNINPI.

 Iglesiaqa Noqanchismi kanchis noqanchistaqa Diosmi

waqyawarqanchis Paypa ch´uya llaqtanta sayarichinanchispaq.
noqanchisqa iglesia hinan huñukunchis kuska mañakunanchispaq,
Santa Misapi otaq Celebración de la Palabra nisqapi.

Iglesiaq qallariynin
 Iglesiaq kawsaynin qallarirqan Ñawpa Rimanakuypi, Abrahamwan.
Payqa ñawpaq runa cheqaq Diospi iñiyniyoqmi karqan. Chayrayku
Abrahanta sutiyanchis “Iñiypi Taytanchis,” nispa.
 Diosmi Abrahamta akllarqan hinaspa payta prometerqan hoq hatun
llaqtapaq tayta kananpaq, llíw suyukunawan formasqa (Gn 12, 2;
15, 5-6). Chaynatan Abrahampa mirayninmantaqa phuturimurqan
Diospa Israel llaqtan. Chay llaqtata Diosqa qespichirqan Egipto
suyumanta (Ex 19, 5-6; Dt 7, 6).
 Chaymi Diosqa Sinaí orqopi hoq pactota (Alianza nisqata)
paykunawan ruwarqan Diosmi munarqan Israel llaqtataq cheqaq
Diospa willakuqnin kananpaq, lliw llaqtakunapaq. (Is 2, 2-5; Mi 4, 1-
4).

27
 Ichaqa Israel llaqta mana Dioswan ayninakuy pactota
hunt’arqanchu (Is 1, 2-4). Chayrayku profetakunaqa willakurqanku
Diospa hoq mosoq Alianza ruwananta ichaqa wiñaypaq (Jr 31, 31-
34). Chay promesata huch´uy t´aqa runakunaman qorqan,
pikunachus cheqaq Diospi iñiyniyoq karqanku, paykunaman.
Mamanchis Virgen Maria pertenecerqan chay huch’uy taqa
iñiyniyoq runakunaman. Paymanta nacerqan Jesus Taytanchis,
Diospa Churin.
 Jesusmi Iglesianta chunka iskayniyoq apostolkunawan kamarqan,
Jesuspa misionninta hunt’apanankupaq kay pachapi: Diospa
Qhapaq suyunta mast’arispa. Hinallataq Jesus Pedrota churarqan
paypa sutinpi Iglesiata kamachinanpaq.

 Pisqa chunka p’unchay Jesuspa kawsarinpusqan qhepata,

Iglesiaqa sut’ipi reqsichikurqan Pentecostés p’unchawpi
apostolkunaq willakuyninwan. Chay p’unchaypi Espiritu Santoq,
uraykamuyninwan Apostolninkunawan ruwarqan huk mosoq
alianza nisqata: kay alianza Jesucristoq Iglesianwan wiñaypaq
kanqa. Jesucristoq Iglesianqa, manaña judio llaqtallawanchu
formasqa kanqa aswanpas teqsimuyuntin suyu runakunawan.

28
 3 . P e d ro

29
“ Q a n q a P e d ro k a s q a y k ita , k a y q a q a p a ta p i
Ig le s ia y t a s a y a r ic h is a q ,( ...) D io s p a q h a p a q
s u y u n lla v e ta q o y k i.” (M t 1 6 , 1 8 -1 9 )
A. IGLESIAQA: DIOSPA LLAQTAN, CRISTOQ CUERPON
HINALLATAQ ESPIRITU SANTOQ TEMPLON

1. IGLESIAQA DIOSPA LLAQTAN.

 Diospa llaqtan Iglesiaman tukupunanchispaq, Jesucristo
Taytanchispi iñinanchis hinallataq bautizakunanchis, Espiritu
Santota chaskinanchispaq.
 Jesucristo Iglesia kamachiqqa Diospa llaqtanmanta. Paymi Pedrota
churarqan paypa sutinpi kay pachapi Iglesianta kamachinanpaq.

 Iglesiaqa otaq Diospa llaqtanqa, formasqa kashan imaymana niraq

runakunawan: razakunawan, culturakunawan, suyukunawanpas.

 Iglesianchispi aswan chaniyoq kamachikuy kashan: Diosta

munakunanchispaq hinallataq runamasinchistapas. Chay iskay
kamachikuykuqa ch’ullallaman tukupun, Jesucristo Taytanchispa
kamachikuyninwan: “Munanakuychis, qankuna pura imaynan
noqapas cheqaqta munakuykichis ahinata” (Jn 13, 34).
 Iglesiaq misionninqa: Diospa llaqtan hina paypa qhapaq Suyunta
kay pachapi mast’ariymi.

2. IGLESIAQA CRISTOQ CUERPONMI.

 Iglesiaqa Cristoq cuerponmi. Chayrayku llapan Bautisakuqkunaqa
hinallataq cristoq Espiritunta chaskispa ch’ulla cuerpolla
kanapunchis (1Co12, 13; Gal3, 27-28).
 Chayrayku cristoq cuerpon iglesiapi kanan hukllachanakuy manan
kananchu, t’aqanakuykuna. Aswanmi, qonanchis allin testimoniota
munanakuspa, yanapanakuymantawan (1 Co 12, 18-21.26).

Cuerpoq rikch’anachiymanta
 Iglesiaqa cuerpo hinan. Cristo uma, noqanchistaq miembronkuna
kanchis (Col 1, 18). Cristoqa umanchis hina kallpachawanchis
noqanchista qhapaq gracianwan hinallataq sacramentonkunawan.

30
 Hinallataq umanchis hina cristoqa pusawanchis cuerpon iglesiata
Espiritunwan hinallataq qollana Siminwan, Diospa Qhapaq Suyunta
mast’arispa kay pachapi hunt´ananpaq. (Col 1, 18; Ef 4, 15-16).

Kasarakuymanta rikch’anachiy
 kaqllataq Iglesiaqa Cristoq Cuerpon imaraykuchus Iglesiaqa
Cristoq Esposanmi. Imaynan kasarakuypipas warmiqa, qosanwan
hukllachanakapunku ch’ulla cuerpollaman, chaynatan Cristoqa
iglesiawan huk cuerpolla kanku. Cristoqa huñusqa kashan
Esposan iglesiawan wiñaypaq. Cristoqa cheqaqta iglesianta
munakun chaymi payrayku kawsaynintawanpas churarqan (Ef 5,
25-27).

3. IGLESIAQA ESPIRITU SANTOQ TEMPLONMI.

 Iglesiaqa Espiritu Santoq templonmi imaraykuchus llapan Iglesiapi
bautisasqakuna chaskirqanku Santo Espirituta. Imaynan cuerpoqa
mana kawsanmanchu mana almayoq kashaspaqa hinallataq
Iglesiapas mana kawsayta atinmanchu mana Espiritu Santoq
yanapayninwan. Espiritu Santoqa kawsayta qon Iglesianman
imaymana formapi:
 Espiritu Santoqa iglesiapi iñiqkunaq sonqontan t´ikrawanchis
Diospa qollana siminpa chawpinta.
 Espiritu Santoqa cristiano iñiqkunaq kawsayninta
kallpanchan sacramentokunawan.
 Espiritu Santoqa allin ruwaypi takyachiwanchis. Chayta
sutiyanchis cheqaq kay nispa. Kanmi askha cheqaq
kaykuna. Ejemplo: pacienciayoq kay, khuyapayakuy, chanin
justiciamanta ima.
 Espiritu Santoqa iglesiaq miembronkunaman qowanchis
imaymana niraq qokuyninkunata otaq carismas nisqa
Iglesiaq allinpaq llank’ananchispaq (1 Co 12, 4-11).

31
 IG L E S IA Q A
C R IS T O Q C U E R P O N

IG L E S IA Q A E S P IR IT U S A N T O Q
TEM PLON

32
 B. IGLESIAQA CH’ULLALLA, SANTA, CATOLICA HINALLATAQ
APOSTOLICA NISQA

1. IGLESIAQA CH’ULLALLAN (cf. Ef 4, 4 – 6).

 Iglesiaqa ch’ullalla imaraykuchus Diospas ch’ullalla: kinsa
personayoq ichaqa ch’ulla Dioslla.
 Kaqllata Iglesiaqata ch’ullallan ninchis, imarayku:
 Iglesiapi noqanchis huk Espiritu Santollata chaskinchis.
 Iglesiapi noqanchis huk iñiyta chaskinchis, chayrayku llapanchis
huk iñiy nisqallawan mañakunchis.
 Iglesiapi noqanchis ch’ulla bautismota chaskinchis, Señor Jesuspa
apostolninkunaman kamachisqanta.
 Iglesiapi llapallanchis kasqan qanchis sacramentokunata
chaskinchis, Cristoq Iglesianman saqesqanta: Bautismo,
Confirmacion, Comunión, Confesión, Unción de los enfermos,
Orden Sacerdotal, Matrimonio.

 Iglesiapi noqanchispaq huk kamachikuqlla kashan, Señor Jesusqa

apostolninkunaman saqesqan hinallataq paykunaq
qatiqninkunaman: Papaman hinallataq obispokunaman.
 Iglesia Catolicaq kawsayninpi wakin runakuna Iglesia
catolicamanta t’aqakurqanku hinaspa hoq Iglesiakunata
sayarichirqanku. Chay mana catolico Iglesiaman
perteneceqkunatan sutiyanchis “t’aqakuq wayqe panakuna” nispa.

2. IGLESIAQA SANTA NISQA

 Iglesiaqa santan imaraykuchus iglesiaq kamaqnin Cristoqa santon
karqan.
 Iglesiaqa santan imaraykuchus Cristoq yachachikuyninkuna
chaskisqanchis sacramentonkunapas santokaman kanku.
Ahinatan, Cristoqa qollana siminwan sonqonchista llamp’uyachin
Diosman kutirikunanchispaq hinallataq Cristoqa saqesqan
sacramentokunawan santoyachiwanchis.
 Iglesiaqa huchayoq runakunawan huñusqa kashan chaypas,
llapallanchismi waqyasqa kashanchis kutirikuspa, santo kayman
chayananchispaq. Iglesiapiqa llapallanchismi kallpachakunanchis

33
 santo kananchispaq. Diospa gracian yanapaywan, Diosqa santon,
chayraykun munan noqanchispas santo kananchista.
 Cristoq qhepanmanqa, kanmi Iglesianchispi hoq hatun ejemplo
santo kaymanta: mamanchis Virgen Maria. Chayrayku noqanchis
Iglesia hina Mamanchis Virgen Mariawan Diosmanta mañakunchis
santo kayninchista wiñachiyta munaspanchis.
 Kallantaq iglesiapi santo kayqa, astawan resichikushallantaq
canonizasqa santokunawan otaq pikunachus Iglesiaq templom
altarpi churasqa kanku. Santokunaqa hinallataq Santakunapas
tukuy sonqowan Diosta runamasinkutawan munakurqanku Jesus
Taytanchista qatikuspa.

3. IGLESIAQA CATÓLICA NISQA

 Iglesiaqa católican otaq universal nisqa imaraykuchus misionninqa
Diosmanta allin willakuykunata kay pachantiman mast´ariymi
tarean hina Diospa allin willakuyninta llapan llaqtakunaman,
razakunaman, culturakunaman apanan kashan.
 Iglesia católicaqa kashan huchuypas hatunpas. Iglesia católica
“Iglesia local” nisqa (Ejemplo, Iglesia católica Cuscopi otaq
comunidadkunapipas). Hinallataq Iglesia catolica “Iglesia
Universal” imaraykuchus iglesiaqa llapa suyukunapi presente
kashan.
 Diócesis nisqa. Diócesis nisqaqa Iglesia localmi huk
cheqasllapaq chaypitaq michiqninqa diocesano obispo nisqa.
Diocesano obispoqa santo Papaq churasqan kashan.
imaraykuchus Papaqa Romaq obispon, teqsimuyuntin Iglesiaq
micheqnin.
 Diócesis nisqa obispunkunapas rimanakushallankupuni Santo
Papawan romapi obispowan.

 Parroquiaqa. iñiqkunaq comunidadninmi diócesis ukhupi.

chaypitaq micheqnin kashan huk parroco, obispoq churasqan.

 Parroquiaqa Cristoq yachachikuynimmanta runakunata,

comunidadkunatapas yachachin; chayta ruwan liturgia nisqawan
programas de catequesis nisqawan, hinallataq educación
religiosawanpas.

34
 Parroquiaqa Diosman cultota qon liturgia nisqawan hinallataq
sacramentokunawan, anchhaynata yanapan iñiq runakunata santo
kayninkuta hunt´anankupaq.
 Parroquiaqa Cristoq munakuyninta hunt´an allin ruwaykunawan;
ejemplo, “obras de acción social “nisqawan ima.

4. IGLESIAQA APOSTÓLICA NISQA

Iglesiaqa apostólica nisqa kinsa razonkuna kaqtin:
 Iglesiaqa apostólica nisqa imaraykuchus Cristoqa apostolninkunata
akllakurqan Iglesianta sayarichinanpaq. Wañusqanmanta
kawsarimpusqan qhepatataq, Cristoqa apostolninkunata
kamachirqan llapa llaqtakunaman runakunata bautizamunankupaq
hinallataq payman qatikuqkuna kanankupaq. Apostolkunamantaq
prometerqan sapa p’unchay paykunawan kananpaq kay pachaq
puchukanankama. (Mt 28, 16-20).
 Kaqllataq Iglesiaqa apostólica nisqa imaraykuchus Iglesiaqa
yachachishanpuni apostolkunaq yachachisqanta. Kayta ruwanku
paykunaq qatiqninkunawan: Santo Papawan, obispokunawan (2
Tim 1, 13-14).
 Iglesiaqa apostólica nisqa imaraykuchus llapan Iglesia,
apóstolkuna hina, misionnin kashan Cristoq allin willakuyninta
willanankupaq chayta Iglesiaqa maypiña kashaspapas ruwan.
yachachikuykunawan hinallataq allin ejemplokunawan ima.
 “Apóstol” ninantan nin “kamachisqa”. Llapan Iglesia, apostol hina,
Cristoq kamachisqan kanku Diospa qhapaq suyunta kay
pachantinpi mast’arinankupaq.

C. CRISTOPI IÑIQKUNA: JERARQUÍA, LAICOS, VIDA

CONSAGRADA NISQAPIWAN

− Cristopi iñiqkuna comprometesqa kanku Iglesiaq misionninwan:

Diospa qhapaq suyunta mast´ariy sayarichiqkunan kananku Jesús
Taytanchista qatikuspa.
− Chanin iñiq cristianokunaqa comprometesqan kanku kay
misionwan: Jerarquíaman, laicado otaq vida consagradaman
haykusqankumantapacha.

1. Jerarquía nisqa
35
− Pikunachus Orden sacramentota chaskiqkunawanmi kashan.
Paykuna kanku apostolkunaq qatiqninku: Santo Papa,
obispokunapiwan.

− Sacerdotekunaqa obispokunata yanapanku misionninta hunt

´anankupaq; hinallataq diaconokuna, obispokunata yanapanku
astawanqa runa khuyapayay llank´aykunapi.

Papa
− Jesucristo Pedrota akllarqan chunka isayniyoq
apostolninkunamanta Iglesiaq umalliqnin kananpaq. Santo Papaqa
San Pedroq qatiqnin, Cristoq rantinpi kay pachapi kamachiq,
hinallataq rikukuq Iglesiaq umalliqnin.
− Hinallataq Papaqa obispokunaq umalliqninmi, imayna Pedro
chunka iskayniyoq apostolkunaq umalliqnin karqan chay hinata;
Papapas Romaq obisponmi.
− Papaqa mana hayk´aqpas pantanmanchu iñiymantawan,
comportamiento moral nisqamantawan yachachispa, imaraykuchus
Espiritu Santoq payta yanapasqanrayku. Chaymi noqanchis
ninchis: Papaqa “infaliblen” ”otaq mana pantachiq” chaykunata
yachachispa.

Obispokuna
− Obispoqa apostolkunaq qatiqnin hina, huk diócesis nisqapi
churasqa kashan iglesia local nisqapi michiq hina kananpaq.
− Misionninqa (Diospa allin willakuyninkunata) yachachiymi
(mañakuyninwan, llank´ayninwan, Diospa siminwan,
sacramentokunawan ima) santoyachiy hinalltaq allin
kamachiymiwan (umallinan diócesis nisqapi).
− Kay misionninta hunt’anankupaq obispokunaqa yanapachikunku
sacerdotekunawan, hinallataq diaconokunawan.
− Llapa obispokuna conformanku Colegio Episcopal nisqata.
Llapallanku responsable kanku Iglesia catolicaq misionninmanta.
Chayta obispokunaqa ruwanku Santo Padre Papawan
pusachikuspa.

36
2. Laicokuna
− Paykuna kanku Orden sacramento mana chaskiqkuna.

− Laicokunaq vocacionninqa allin wllakuykunata hinallataq Diospa

Qhapaq Suyunmanta testimoniota qospanku phamiliankupi, llank
´asqankupi, comunidadninkupipas.
− Bautismo sacramentowan, confirmacion sacramentopiwan
laicokuna hukllachakunku Cristoman: sacerdote, profeta, rey hina.

− Laicokuna hukllachakunku Cristo sacerdoteman cristiano

yachachikuykunata hunt´aspa phamilia ukhupi, matrimoniopi,
hinallataq cristiana educaciónta wawakunaman qospa.
− Laicokunaqa hukllachakunku Cristo profetaman maypachachus
Diospi iñiyninkuta hoq runakunaman rikuchinkunaku kikin
testimonionkuwan qallarispa. Laicokunaq chawpinta cristiano
kawsayqa rikhurinan situación social, política, económica nisqapi.

− Laicokunapas Iglesia hina yanapakunanku Catequesis nisqapi,

Diospa simin Qelqata yachachispa otaq “medios de comunicación
social” nisqapi.
− Laicokunaqa hukllachakunku Cristo reyman maypachachus
cuerponta almantawan kamachinanku, mana huchatawan
atipachikuspa. San Ambrosio nisqanman hina, chay runaqa rey
hina tukupun maypachachus kikin cuerponta allinta kamachispan.
− Kaqllataq Laicokunaqa yanapakunanku Iglesiaq kamachikuyninpi.
Chayta ruwanku Diospa qokuynin sapankankupi kasqanman hina.
Ejemplo, wakin laicokuna obispoq invitasqan kanku allin yuyaywan
yanapanankupaq, asuntos economicos, judiciales nisqapi.

3. Vida Consagrada nisqa

− Iglesia ukhupi wakin miembrokuna Jerarquíamanta otaq

laicadomanta vida consagrada nisqaman wakyasqa kanku, ahinata
paykuna santo kayninta astawan wiñachiyta maskhanku. Paykuna
Iglesiata servinku sacerdotekuna hina otaq Hermano, Hermana
religiosa hina. Paykuna promesakunata otaq voto nisqata ruwanku
wakcha kaypi, ch´uya kaypi, casukuypipas kawsanankupaq.

37
− Vida consagrada nisqapi tarikun vida religiosa nisqa; hinallataq
institutos seculares, sociedades de vida apostólica nisqa.

SANTOKUNAQ HUKLLACHAKUYNINPI

- Llapallan iglesian mink´asqa kanchis santo kaynanchispaq (1Pe1,

14 – 16). Mayni kutipi San Pablo sutichan ¨santokuna¨ nispa,
iglesiaq miembronkunata Diospa gracianpi kawsasqanku rayku
(Efe 1,1; Gl 1,1; Fil 1,1).cristoq yachachikuyninman hina,
sacramentokunata chaskiqtinku kaqllataq iglesiaq misionninpi
partecipaqtinku ima.

- Kanmi hukllachakuy Cristowan kinsa t’aqa Iglesiawan: hanaq

pachapi Iglesiawan, purgatoriopi Iglesiawan hinallataq kay pachapi
Iglesiawan.
1. Hanaq pachapi Iglesiaqa llapallan Diospa glorianpiña
kawsaqkuna kanku. Kaqllataq hanaq pachapi Iglesiataqa
sutiyanchis “Llalliq Iglesia” nisqan imaraykuchus paykunaqa ñan
kay pachapi mana allinkunata atiparqankuña, saqrata aychaq
munaynintawan Diospa qhapaq gracianwan. Paykunan santokuna
otaq santakuna kanku hanaq pachapi, mamanchis Virgen
Mariawan kuska. Paykunapas Diosmanta mañapuwanchis
noqanchispaq hinallataq purgatoriopi almakunapaqpas.
2. Purgatoriopi Iglesiaqa pikunachus Diospa gracianpi
wañukapurqanku ichaqa huch’uy huchakunawan. Ahinata,
paykunaqa huchankumanta ch’uyanchakushanku. Chaymi kay
pachapi Iglesiaqa, purgatoriopi almakunapaq Diosmanta
mañakunchis; maynin kutipi paykunapaq santa misata
ruwachinchis chayman hina Señorqa llapan huchankunata
ch’uyanchananpaq, Diospa glorianman haykunankupaq.
3. Kay pachapi Iglesiata sutiyanchis “Iglesia militante” nispa
imaraykuchus soldadokuna hina kallpachakunchis Diospa
Gracianpi kawsananchispaq mana allinkunawan maqanakuspa,
Diospa Qhapaq Suyunta mast’arispa. Kay pachapi Iglesiata
sutiyallanchistaq “Iglesia peregrinante” nispa, imaraykuchus allin
cristiano hina kay pachapi kawsaspa, noqanchis puririnchis hanaq
pacha wasinchisman.

38
 Hanaq pachapi hinallataq purgatoriopi kaqkunapas Diosmanta
mañapuwanchis noqanchis kay pachapi Iglesiapaq.

ART. 10 IÑININ HUCHAKUNAQ PAMPACHAKUYNINPI

 Criston atiyta qorqan Iglesiaman huchakunata pampachananpaq.

kawsarimpuq Criston apostolkunaman atiyta qorqan, Diospa sutinpi
huchakunata pampachanankupaq (Jn 20, 22-23). Chayrayku
khunan kamapas apostolkunaq qatiqninkuna, obispokuna,
hinallataq obispo yanapaq sacerdotekunapas, Diospa sutinpi
huchata pampachayta atinku.

 Huchallikuyqa Diospa contranta, runamasinchispa contrantawan,

hinallataq noqanchis kikinchis contrantawan ruwaymi.
Huchallikunchisqa yuyaywan, rimaywan, ruwayninchiswan ima.
 Kaqllataq huchallikunchis maypachachus allin kaq ruwananchista
mana hunt’aspanchis, chaytan sutiyanchis “pecado de omision”
nispa. Chaymi Santa Misapi ninchis huchanchiskunamanta
nanachikuspa ¨tukuy ima mana hunt´asqaywanpas¨ nispa

 Bautismo sacramentowanmi Diosqa qallariy huchanchista

pamapachapuwanchis wawallaraq kashaqtinchis. kuraqña
kaqtinchispas, maraq bautizakushaqtinchis llíw
huchallikusqanchistapas pampachapuwanchismi.
 Confesion sacramentowanmi Diosqa huchanchista
pampachapuwanchis, bautismonchis qhepata lliw
huchallikusqanchista. Kay huchakunan kanman hatun hucha otaq
huch’uy huchapas.

 Hatun huchamanqa urmakusunman, maypachachus Señor Diospa

munasqanta munayninchiswan mana kasukuspanchis. Hatun
huchaqa Diospa Qhapaq gracianmantan t´aqawanchis.

 Huch’uy huchamanqa urmakusunman, maypachachus Dios kontra

mana sinchitachu huchallikuqtinchis.

39
 Confesakuyta atisunman Diospa pampachayninta
chaskinanchispaq hasta wañunanchis p´unchay kama.

ART. 11: IÑININ AYCHAQ KAWSARIMPUYNINPI

 Wañuyqa kay pachaman haykumurqan qallariy huchawanmi,

ñawpa tayta mamanchis Adan Evawan huchallikusqankuwan,
ichaqa wañuyqa atipasqa kapurqan Cristo Jesuspa
wañusqanmanta kawsarimpuyninwan.
 Kay Iñiypa t´aqanpi yachachiwanchis runaq kawsarimpuynin hunt
´akunqa almawan hinallataq aycha cuerpowan, imaynan Cristo
kawsarimpurqan chay hinata. Ichaqa aycha cuerponchis hoq
niraqman tukupunqa, mana kay pacha aycha cuerponchis hinachu
kanqa.
− Chay rayku maypachachus, Jesús aycha cuerponwan
kawsarimpuspa huknin apostolkuman rikhurirqan, Tomás Apostol,
Jesuspa cuerponpi k´irinkunata llamiykurqan ( Mt 20, 26 - 27).
Hinallataq evangeliopipas willawanchis kawsarimpuq Jesús
apostolkunawan mikhusqanta (Jn 21, 12 – 13). Ichaqa evangelioqa
willawallanchistaq kawsarimpusqa Jesuspa cuerpon hoq niraq
tukupusqanta chayman hina ima ratupipas ima cheqaspipas
rikhurinpas, chinkapurqanpas. (Lc 24, 28 – 31).
 Llapan qharipas warmipas tiempo tukupuqtinqa kawsarimpunqaku.
chayqa hunt’akunqa Señor Jesucristoq iskay kaq kutimuyninwan,
p’uchukay p’unchaypaq. Chay p’unchaypin Diosqa wañuq
almakunata aycha cuerponkuman huñupunqa
kawsarinpunankupaq.

 allin kaqta hunt’aq runakunaqa kawsarinpumqaku wiñaypaq

Dioswan kuska kawsanankupaq, mana allinta ruwaqkunataq
kawsarinpunqaku Diospa huchachasqan kanakupaq (Jn 5, 28-29).
(Rm 8, 11). (Flp 3, 20-21; 1 Co 15, 42-44).

40
 ART. 12: IÑININ WIÑAY KAWSAYPIPAS.

 Noqanchis ninchis “wiñay kawsaypi iñinin” nispa imaraykuchus

runaq kawsayninqa manan wañuyninwanchu tukukun, Diospa
kamasqan almaqa mana hayk’aq wañuqmi.
 Wañukapusqanchis qhepata almanchisqa juicio particular
nisqaman haykunqa, maypichus sapankanchis Diosman cuentata
qosunchis. Diosta runamasinchistawan munakusqanchismanta.
Chayman hinachá almanchisqa ripunqa hanaq pachamanchus,
purgatoriomanchus icha ukhu pachamanchus.
1. Hanaq pacha, chaymanqa ripunku Diospa gracianpi, hinallataq
munayninpi wañuqkuna. Hanaq pachapiqa Santísima Trinidadwan
munanakuypi wiñaypaq kawsasunchis, mamanchis Virgen
Mariawan, angelkunawan hinallataq llapan santokunawanpas.
Hanaq pachapi wiñay allin kusikuy kanqa. Hanaq pachaqa Dios
Yayaq wasinmi, mosoq paraíso. Chaypin noqanchisqa Diospa
uyanta rikusunchis (1 Jn 3, 2; Ap 22, 4-5).
 Kay pachapiraq yachanchis hanaq pacha imaynachus Kananta
maypachachus kawsashanchis thaq kaypi, Diostawan
runamasinchiskunatawan munakuspa.

2. Purgatorio nisqa, chayman ripunku pikunachus Diospa gracianpi

wañukapuqkunan, ichaqa paykuna huch’uy huchankutaraq
ch’uyanchakunanku, manaraq hanaq pachaman haykushaspa.
Paykunan p’uchukay p’unchaypi chanin runakunawan
huñukapunqaku hanaq pachaman ripunankupaq cuerpontin
almantin, Chayrayku taripay p’unchay qhepamanqa manaña
purgatorio nisqa kanqañachu.

Purgatoriopi almakunapaq Diosmanta mañapuyninchis,

misachipuyninchispas, porgatoriopi almakunatan yanapan astawan
huchankumanta ch’uyanchakunankupaq.
3. Ukhu pacha nisqa, chayman ripunku pikunachus Diospa kontranta
runamasinpa kontrantawan sinchita huchallikuqkunan, mana
sonqonkupi huchankumanta nanachikuspa. Chay runakunaqa
millay ruwayninkuwan munayllankumanta Diosmanta
karunchakuyta munarqanku.

41
 Pikunachus Ukhu pachapi kaqkunaqa manaña hayk’aqpas Diospa
uyanta rikunqakuñachu, chayrayku manan hayk’aqpas kusi
kawsayniyoqchu kanqaku. Kay pachapiraq yachanchis imaynachus
ukhu pacha kananta maypachachus kawsashanchis millayta, mana
runamasinchista munakuspa nitaq Diostapas kasukuspa
(Jn 12, 47-49).

 Diosman kutirikunanchis huchanchiskunamanta nanachikuspa (Mc

9, 43-48; Mt 13, 47-50). Diosqa mana munanchu pipas ukhu
pachaman haykunanta, aswanpas Dios munan runaqa Diosman
kutirikuspa qespisqa kananchistan (2 P 3, 9; 1 Tm 2, 4).

 Taripay p’unchay qhepamantaq chanin runakunaqa Cristowan

kuska wiñaypaq kawsanqaku, glorificasqa cuerpontin almantin,
hinallataq kay pachaqa hoq niraqman tukupunqa: "Mosoq hanaq
pacha, mosoq kay pachapas" (2 P 3, 13; Ap 21, 1). Diospa qhapaq
suyunqa hanaq pachapipas kay pacha hunt´akunqa: manaña
astawan llakikuy kanqañachu, nitaq waqaypas nitaq wañuypas (Ap
21.4). Diospa chaninchasqan runakunaqa wiñaypaq Dioswan
kuska kawsanqaku.

42