3D Printen

3D PRINTEN &
AUTEURSRECHT
Op zoek naar een oplossing voor auteursrechtinbreuken door particulier
gebruik van 3D-printen
Dimitri de Graaf & Goran Nawzad
Masterscriptie Rechtsgeleerdheid: Internet, intellectuele eigendom & ICT

Vrije Universiteit Amsterdam
Begeleider: Arno Lodder
Juni 2017
Voorwoord
Deze masterscriptie is onderdeel van de master Rechtsgeleerdheid: Internet, intellectuele
eigendom en ICT aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Deze scriptie hebben wij gezamenlijk
geschreven omdat wij eerder met elkaar aan studieopdrachten hebben gewerkt en dit verliep erg
goed. Ook hebben wij allebei interesse in het Auteursrecht en werd onze interesse gewekt voor
het fenomeen 3D-printen tijdens een gastcollege gegeven door de heer Engelfriet bij het vak
Actualiteiten Internetrecht. Door het schrijven van deze scriptie hebben wij ons verder kunnen
verdiepen in het 3D-printen en het auteursrecht.
Graag willen wij onze scriptiebegeleider de heer Lodder bedanken voor al zijn hulp en inzet en
de heer Engelfriet voor de inspiratie om onze scriptie over 3D-printen te schrijven. Ook willen
wij de drie 3D-printshops 3DMW, Local Makers en Oceanz bedanken voor het zo vriendelijk
willen zijn om onze vragen te beantwoorden en het (deel)onderzoek naar 3D-printen in de
praktijk mogelijk te maken.
Hoofdstuk 1, hoofdstuk 3 (uitgezonderd paragraaf 3.3.1) en paragraaf 4.3 van hoofdstuk 4 zijn
geschreven door Goran Nawzad.
Hoofdstuk 2, paragraaf 3.3.1 van hoofdstuk 3, paragraaf 4.2 en 4.4 van hoofdstuk 4 en paragraaf
5.3 van hoofdstuk 5 zijn geschreven door Dimitri de Graaf.
Paragraaf 5.2 van hoofdstuk 5, de inleiding en de conclusie zijn door ons gezamenlijk
geschreven.
Wij wensen u veel plezier bij het lezen van onze scriptie!
Dimitri de Graaf & Goran Nawzad
Amsterdam, juni 2017
2
Inhoudsopgave
INLEIDING ..........................................................................................................................................................4
HOOFDSTUK 1: 3D-PRINTEN IN HET ALGEMEEN .................................................................................7
1.1 INLEIDING .....................................................................................................................................................7
1.2 WAT IS 3D-PRINTEN EN HOE WERKT HET? ...................................................................................................7
1.3 HET BEGIN VAN HET FENOMEEN 3D-PRINTEN ..............................................................................................8
1.4 DE PRINTMATERIALEN EN TECHNIEKEN .......................................................................................................9
1.5 WAT IS EEN CAD-BESTAND? .....................................................................................................................10
1.6 HOE WORDT EEN CAD-BESTAND VERKREGEN? ........................................................................................10
HOOFDSTUK 2: AUTEURSRECHT & 3D-PRINTEN ................................................................................12
2.1 INLEIDING ...................................................................................................................................................12
2.2 AUTEURSRECHTELIJK WERK ......................................................................................................................12
2.3 DE VERVEELVOUDIGING.............................................................................................................................13
2.4 DE PRIVÉKOPIE-EXCEPTIE ..........................................................................................................................14
2.5 DE OPENBAARMAKING ...............................................................................................................................16
HOOFDSTUK 3: 3D-PRINTEN IN DE PRAKTIJK .....................................................................................17
3.1 INLEIDING ...................................................................................................................................................17
3.2 3D-PRINTSHOPS ..........................................................................................................................................17
3.2.1 3DMW .................................................................................................................................................17
3.2.2 Local Makers ......................................................................................................................................18
3.2.3 Oceanz ................................................................................................................................................20
3.3 CAD-BESTANDEN OP HET INTERNET ..........................................................................................................22
3.3.1 Praktijkvoorbeeld ...............................................................................................................................22
3.4 SLOT ...........................................................................................................................................................23
HOOFDSTUK 4: TEGEN DE STROOM IN ..................................................................................................24
4.1 INLEIDING ...................................................................................................................................................24
4.2 AANSPREKEN PARTICULIEREN ...................................................................................................................24
4.3 AANSPREKEN TUSSENPERSONEN ................................................................................................................24
4.4 DIGITAL RIGHTS MANAGEMENT ................................................................................................................27
HOOFDSTUK 5: MET DE STROOM MEE ..................................................................................................28
5.1 INLEIDING ...................................................................................................................................................28
5.2 STREAMING- EN DOWNLOADPLATFORMEN ................................................................................................28
5.3 USER GENERATED CONTENT .....................................................................................................................29
CONCLUSIE EN AANBEVELING ................................................................................................................31
BRONNENLIJST ..............................................................................................................................................34
ANNEX 1 ............................................................................................................................................................39
ANNEX 2 ............................................................................................................................................................41
ANNEX 3 ............................................................................................................................................................43
3
Inleiding
In de huidige tijd wordt het overgrote deel van de producten waar we dagelijks gebruik van
maken in een fabriek vervaardigd. Met de opkomst van de 3D-printer wordt het mogelijk om
producten zelf thuis te printen. Met de technologie van 3D-printen kan men namelijk bijna alle
objecten maken die men wenst, van zelf ontworpen objecten tot reserveonderdelen en dure
merkproducten.1 Men kan deze objecten met hetzelfde gemak printen als tegenwoordig digitale
foto’s geprint kunnen worden. De consument kan zelfs met zijn smartphone een bestaand object
scannen en een bijna-identieke versie printen.2
Het begin van 3D-printen is terug te leiden naar de jaren zeventig. De eerste 3D-printers voor de
consumentenmarkt kwamen echter pas in 2009.3 Hierdoor werden consumenten bewust van het
fenomeen 3D-printen en werden er beweringen gedaan dat het de volgende revolutie in de
technologische- en consumentenmarkt zal zijn.4 Zo stelde Christopher Barnatt in 2013
bijvoorbeeld dat binnen een decennium een redelijk deel van onze bezittingen on demand geprint
zullen worden in een fabriek, detailhandel of op een 3D-printer in ons huis. 3D-printen zou
volgens hem de volgende industriële revolutie zijn. Of 3D-printen inderdaad de derde industriële
revolutie zal zijn, moet nog blijken.
Wat wel gezegd kan worden is dat 3D-printen tegenwoordig al heel toegankelijk is voor de
particulier. Men kan bijvoorbeeld al voor weinig geld een 3D-printer aanschaffen.5 Men kan ook
bij een 3D-printshop het 3D-object laten uitprinten tegen een vergoeding. Zo hoeft de particulier
zelf geen 3D-printer aan te schaffen om te kunnen 3D-printen.
Ook is de wereldwijde markt voor 3D-printen fors aan het groeien en het zal waarschijnlijk
verder gaan groeien.6
1
Engelfriet, IR 2011, p. 141.
2
N. Lievendag, ‘3 Free 3D scanning apps that don’t require extra hardware’, 3Dscanexpert 30 juni 2016,
3dscanexpert.com.
3
Daly 2016, p. 4-5; zie ook S. Bradshaw, A. Bowyer, P. Haufe, ‘The Intellectual Property Implications Of Low-
Cost 3D Printing’, Scripted 2010/1, http://opus.bath.ac.uk, p. 8-9.
4
E. Matias & B. Rao, ‘3D Printing: On Its Historical Evolution and the Implications for Business’, New York
University Polytechnic School of Engineering, http://faculty.poly.edu.
5
Zie bijvoorbeeld de ‘da vinci mini W’, te koop voor 295 euro op Bol.com, geraadpleegd op 6-6-2017.
6
‘Wohlers Report 2016 Published: Additive Manufacturing Industry Surpassed $5.1 Billion’, Wohlers Associates,
Wohlersassociates.com.
4
3D-printen is een proces waarbij een digitaal bestand inhoudende een virtueel 3D-model van een
object wordt omgezet naar een fysiek object.7 Dit proces begint met een digitaal 3D-model dat
vastgelegd is in een Computer Aided Design bestand (CAD-bestand).8 Zonder een CAD-bestand
kan de 3D-printer niet printen, aangezien het de 3D-printer van de benodigde informatie voorziet
over wat er geprint moet worden.9 CAD-bestanden zijn digitaal en kunnen daarom makkelijk
gekopieerd, verspreid en gedownload worden via het internet.10
Met 3D-printen is het voor particulieren mogelijk geworden om objecten te printen en daarmee
te verveelvoudigen. Op objecten kunnen auteursrechten rusten. Met het verveelvoudigen van een
auteursrechtelijk werk kan inbreuk worden gemaakt op het verveelvoudigingsrecht van de
auteursrechthebbende. Een particulier kan bijvoorbeeld inbreuk maken wanneer hij een print
verwezenlijkt door gebruik te maken van een CAD-bestand, waarin een beschermd object is
vastgelegd, welke zonder toestemming van de auteursrechthebbende op het internet is verspreid.
Op platformen als Grabcad en Thingiverse worden bijvoorbeeld inbreukmakende CAD-
bestanden verspreid die de particulier kan downloaden en printen.11 Dit probleem kan mogelijk
nog relevanter worden naarmate het particulier gebruik van 3D-printen toeneemt.
Dit brengt ons tot de centrale vraagstelling in ons onderzoek:
Hoe kunnen auteursrechthebbenden in de praktijk effectief worden beschermd tegen inbreuken

door particulier gebruik van 3D-printen?
Om de vraagstelling te beantwoorden, wordt in hoofdstuk 1 het fenomeen 3D-printen in het

algemeen beschreven. Hier wordt toegelicht hoe 3D-printen is ontstaan, wat het is en hoe het
werkt. Verder wordt uitgelegd wat CAD-bestanden zijn en hoe particulieren hieraan kunnen
komen.
In hoofdstuk 2 zal het auteursrecht in de context van 3D-printen worden gezet. Hier zal een
onderscheid worden gemaakt tussen de verschillende manieren waarop een CAD-bestand tot
stand kan komen, om vervolgens per verschillende wijze te bespreken hoe het auteursrecht van
toepassing is.
Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 onderzoek gedaan naar 3D-printen in de praktijk. Hier wordt
onderzocht of en op welke schaal er inbreukmakende objecten door particulieren worden geprint.
Ook onderzoeken we in dit hoofdstuk of en op welke schaal er CAD-bestanden, waarin
auteursrechtelijk beschermde objecten zijn vastgelegd, zonder toestemming van de
rechthebbende op het internet zijn verspreid.
7
‘Hoe werkt 3D printen?’, Ground3d, Ground3d.nl.
8
‘The Free Beginner’s Guide: 3D Printing Technology’, 3D Printing Industry, 3dprintingindustry.com.
9
Osborn 2014, San Diego Law Review 2014/51, p. 559.
10
Harris Brean, Media and Entertainment Law Journal 2013/23, p. 773-774.
11
Grabcad.com; Thingiverse.com.
5
In hoofdstuk 4 en 5 zullen een aantal mogelijkheden om auteursrechthebbenden te beschermen
worden besproken, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen restrictief (hoofdstuk 4) en
accommoderend (hoofdstuk 5) beleid. Het onderzoek wordt vervolgens afgesloten met een
conclusie waarin een antwoord wordt gegeven op en een aanbeveling wordt gedaan met
betrekking tot de centrale vraagstelling.
6
Hoofdstuk 1: 3D-printen in het algemeen
1.1 Inleiding
In dit hoofdstuk zal er algemene informatie worden gegeven over de 3D-printtechnologie.

Allereerst wordt uitgelegd wat 3D-printen is en hoe het proces van het printen eruitziet van een
digitaal bestand naar een fysiek object. Vervolgens wordt de geschiedenis van 3D-printen
beschreven. Hierna worden de verschillende 3D-printtechnieken beschreven en de verschillende
materialen die gebruikt kunnen worden om mee te printen. Als laatste komen CAD-bestanden
aan de orde. Er wordt uitgelegd wat een CAD-bestand is en hoe particulieren hieraan kunnen
komen.
1.2 Wat is 3D-printen en hoe werkt het?
Wat tegenwoordig 3D-printen genoemd wordt is eigenlijk een verzameling van technologische
ontwikkelingen die oorspronkelijk ‘Rapid Prototyping’ of ‘Additive Manufacturing’ werden
genoemd. De term ‘Rapid Prototyping’ werd gebruikt omdat met behulp van deze technieken
relatief goedkoop en snel een prototype van een product gemaakt kan worden.12 Deze printers
werden dan ook voornamelijk in de industriële sector gebruikt.13 Verder werd de term ‘Additive
Manufacturing’ gebruikt omdat bij de 3D-printtechnologie het object geconstrueerd wordt door
het, normaliter laag voor laag, opbouwen van materiaal. Dit in tegenstelling tot de traditionele
methode van het fabriceren van producten genaamd ‘Subtractive Manufacturing’. Hierbij wordt
namelijk het object gecreëerd door een proces waarbij het materiaal de gewenste vorm krijgt
door juist overtollig en ongewenst materiaal te verwijderen, in plaats van materiaal toe te
voegen.14
Bij het proces van 3D-printen wordt een digitaal bestand omgezet naar een fysiek object.15 Het
proces begint met een digitaal 3D-model. Dit model kan gemaakt worden met behulp van
verschillende soorten computersoftware. De meest gebruikte software door professionelen is 3D
CAD. Voor hobbyisten en consumenten is er meer toegankelijke software beschikbaar.16 Er zijn
12
Daly 2014, p. 4-5.
13
‘The Free Beginner’s Guide: History of 3D Printing’, 3D Printing Industry, 3dprintingindustry.com.
14
Daly, p. 4-5.
15
16
7
ook middelen beschikbaar om een fysiek object te scannen en er zo een digitaal 3D-model van te
maken.17
Vervolgens wordt het 3D-model (virtueel) in laagjes ‘gesneden’ om zo het ontwerp om te zetten
in een bestand die de 3D-printer kan lezen. Pas na het voltooien van deze stappen kan het
product worden geprint in fysieke vorm aan de hand van de instructies van het ontwerp-bestand.
De meeste 3D-printers printen lagen die gestapeld worden van onder naar boven.18
1.3 Het begin van het fenomeen 3D-printen
In 1977 kreeg de uitvinder Wyn Kelly Swainson een octrooi toegekend in de Verenigde Staten
voor een proces waarbij een laser wordt gebruikt om vloeibaar plastic te stollen om zo solide
plastic te vormen langs het pad van de laserstraal. 19 Hierbij werd dit plastic laag voor laag
gestold om zo uiteindelijk een 3D-object te vormen. Dit proces werd bestuurd door een
computer. Dit kan gezien worden als het begin van praktische Additive Manufacturing van
driedimensionale objecten bestuurd door een computer.20
Charles W. Hull vond de 3D-printtechniek stereolithografie uit waarna hij vervolgens het bedrijf
3D systems mede-oprichtte. 3D systems gebruikte deze techniek om de eerste commerciële
Rapid Prototyping systeem te introduceren in 1987. Vervolgens kreeg Carl Deckard in 1989 een
octrooi toegewezen in de Verenigde Staten voor de 3D-printtechniek selective laser sintering.
Als laatste kreeg Scott Crump in 1992 het octrooi toegewezen voor fused deposition modeling.21
Gedurende de jaren negentig en begin van de 21e eeuw werden er ook andere technieken
ontwikkeld. Deze waren echter allemaal gericht op de industriële sector. Later begonnen de
prijzen van 3D-printers te dalen. Zo werd in 2007 een 3D-printer door 3D Systems gelanceerd
met een prijs van onder de 10.000 Amerikaanse dollars. Vanaf het jaar 2009 werden de eerste
complete 3D-printers voor de consumentenmarkt uitgebracht.22 Hierna werd voorspeld dat 3D-
printen de volgende revolutie in de technologische- en consumentenmarkt zal worden.23
17
Desai & Magliocca, The Georgetown Law Journal 2013-2014/102, p. 1696.
18
19
‘Method, medium and apparatus for producing three-dimensional figure product’, Patent US4041476, Google
Patents, Patents.google.com.
20
Daly 2016, p.5.
21
22
Daly 2016, p. 5.
23
E. Matias & B. Rao, ‘3D Printing: On Its Historical Evolution and the Implications for Business’, New York
University Polytechnic School of Engineering 21 september 2015, Faculty.poly.edu.
8
1.4 De printmaterialen en technieken
Er zijn verschillende soorten 3D-printtechnieken die elk verschillende soorten materialen op

verschillende manieren verwerken om tot het eindproduct te komen.
Voor industriële prototypes en voor productie toepassingen wordt gebruik gemaakt van plastic,
metalen, keramiek en zand.24 Zelfs voedsel en biomaterialen kunnen in principe geprint worden
met een 3D-printer. Denk hierbij aan toepassingen in de geneeskunde waarbij zelfs levende
cellen geprint kunnen worden.25 In het algemeen zijn de beschikbare materialen op het lagere
segment van de markt veel beperkter. Plastic (meestal ABS of PLA) is momenteel het enige
materiaal dat veel gebruikt wordt, maar er zijn een groeiend aantal alternatieven, zoals Nylon.
Verder is er een groeiend aantal 3D-printers op het lagere segment van de markt die in staat zijn
om objecten te printen met voedsel als printmateriaal. Denk hierbij aan voedsel als suiker en
chocolade.26 Ook verschilt het per techniek met wat voor materiaal de printer kan werken en hoe
de printer het materiaal verwerkt. Zo kan het zijn dat een 3D-printer gebruik maakt van een
vloeibaar materiaal, een poeder of juist hard kunststof dat tijdens het proces wordt gesmolten.
Er zijn verschillende soorten technieken mogelijk bij 3D-printen. Stereolithografie is misschien

wel de meest populaire printtechniek die gebruikt wordt bij 3D-printen.27 Fotopolymeer wordt
bij deze printtechniek als materiaal gebruikt. Dit materiaal reageert op uv-licht. Het fotopolymeer
neemt een vaste vorm aan op de plekken waar het uv-licht de vloeistof raakt.28 Het platform waar
het object op staat zakt elke keer dat een laag is afgewerkt een fractie van een millimeter dieper
in het bassin, zodat de volgende laag verhard kan worden. Zo wordt het uiteindelijke
driedimensionale object gevormd.29
De meeste desktop 3D-printers (printers voor thuisgebruik) maken echter gebruik van de
printtechniek genaamd fused deposition modeling (hierna: FDM). Deze printers zijn te koop
tussen de 350 en 5000 dollar. Er zijn ook professionele 3D-printers met deze technologie
beschikbaar.30 FDM is een printtechniek waarbij een lange, dunne draad thermoplastisch
materiaal door een verplaatsbare spuitmond op elkaar wordt gelegd. Dit wordt laag voor laag
gedaan zodat uiteindelijk een driedimensionaal object wordt gecreëerd.31
24
25
‘3D Printing with Biomaterials’, Profadvanwijk.com.
26
27
D.T Pham & R.S. Gault, Int. Journal of Machine Tools and Manufacture 1998/38, p.1259.
28
M. de Winter, De Constructeur 1991/3, p. 38-42.
29
‘3D-print technieken’, Ground3d, Ground3d.nl.
30
31
9
Nog een andere veelgebruikte printtechniek is de zogenaamde selective laser sintering (SLS),
waarbij kunststof objecten laag voor laag worden opgebouwd door het versmelten van een
thermoplastisch (of metaal) poeder. Een laagje poeder wordt telkens op een ander laagje poeder
gelegd. Na elke laag wordt de poeder door een laser plaatselijk gesmolten (gesinterd). Hierdoor
wordt het poeder hard en mengt het zich met de andere lagen poeder. Dit proces wordt herhaald
totdat een driedimensionaal object helemaal is gevormd.32
Het laatste printtechniek dat zal worden besproken is de Multi Jet Printing (MJP). Dit is een
techniek waarbij laag voor laag minuscule druppeltjes vloeibaar polymeer materiaal op een
platform gespoten wordt. Nadat een laag is neergelegd wordt het door Uv-licht direct uitgehard.
Dit zorgt ervoor dat de laag zich aan de andere lagen hecht en meteen ook hard wordt. Indien
nodig wordt op sommige plaatsen het product ondersteund door een kunststof support materiaal.
Een voordeel van deze printtechniek is dat zeer grote onderdelen met verschillende
materiaaleigenschappen gecombineerd kunnen worden.33
1.5 Wat is een CAD-bestand?
Zoals eerder al gezegd, begint het proces van 3D-printen met een digitaal 3D-model. Dit 3D-
model is vastgelegd in een Computer Aided Design bestand (hierna: CAD-bestand). Zonder een
CAD-bestand kan de 3D-printer niet printen, aangezien het CAD-bestand de printer de
benodigde informatie levert over wat er geprint moet worden. Het CAD-bestand is te vergelijken
met een tekstdocument bij een conventionele printer.34 Het CAD-bestand bevat alle essentiële
kenmerken over het te printen object. Denk hierbij aan de vorm, het formaat, de dichtheid en de
massa.35
1.6 Hoe wordt een CAD-bestand verkregen?
Een particulier heeft verschillende mogelijkheden om aan een CAD-bestand te komen. Hij kan
bijvoorbeeld een 3D-model vastleggen in een CAD-bestand. Er is gratis software beschikbaar die
eenvoudig in gebruik is. Hiermee kan iemand zonder enige ervaring in het 3D-modelleren een
3D-model maken.36 Een voorbeeld van hoe makkelijk je een 3D-model kan maken is
32
33
34
Osborn 2014, San Diego Law Review 2014/51, p. 559.
35
Smeets & Bijl 2015, ABB, p. 12.
36
‘Do it yourself’, Ground3d, Ground3d.nl.
10
Doodle3D.com. Hiermee kan zelfs een kind een 3D-model gebaseerd op zijn of haar tekening
maken. Een wat meer geavanceerde, maar nog steeds wel toegankelijke software waarmee je kan
3D-modelleren, is Autodesk 123D.37 Voor de gevorderde 3D-modellenmaker is er software
beschikbaar als Blender, waarmee hele complexe objecten gecreëerd kunnen worden. Er zal wel
wat tijd ingestoken moeten worden om met dergelijke software om te kunnen gaan.38
Een tweede mogelijkheid voor een particulier om een CAD-bestand te verkrijgen is door een 3D-
scan te maken van een fysiek voorwerp. Bij het maken van een dergelijke scan wordt gebruik
gemaakt van lasers en camera’s. Hiermee kunnen de contouren en andere eigenschappen van een
voorwerp worden vastgesteld.39 Zodoende worden de exacte kenmerken van een al bestaand
voorwerp vastgelegd in een CAD-bestand. Deze scan kan de particulier door een expert laten
uitvoeren, maar hij kan het ook zelf doen. Het enige wat hiervoor nodig is, is een scanapparaat of
een applicatie op de telefoon.40
Ten derde kan de maker van een CAD-bestand het bestand aan de particulier ter beschikking
stellen. Hier kan de maker een vergoeding voor vragen. Shapeways.com is een voorbeeld van een
platform waarbij de makers van CAD-bestanden de mogelijkheid wordt geboden om via de
website deze bestanden aan particulieren te verkopen.
Particulieren kunnen echter ook via de illegale weg aan CAD-bestanden komen. Aangezien
CAD-bestanden digitale bestanden zijn, kunnen ze makkelijk via het internet, een intern netwerk
of een extern opslagmedium (zoals een USB-stick) gedeeld worden met andere geïnteresseerden
waar ook ter wereld.41 Het is daarom denkbaar dat CAD-bestanden door particulieren verspreid
zullen worden, bijvoorbeeld via de eerder genoemde platformen als Grabcad en Thingiverse.
37
‘Autodesk 123D lets you print your own objects with or without a 3D printer’, Lifehacker, Lifehacker.com.
38
’20 Best 3D printing software tools’, ALL3DP 21 maart 2016, All3dp.com.
39
Desai & Magliocca, The Georgetown Law Journal 2013-2014/102, p. 1696.
40
Eijsvogels & Dijkman 2015, ‘Intellectuele eigendom en de derde industriële revolutie’, The Next Marketing 2
april 2015, Thenextmarketing.com.
41
Harris Brean, Media and Entertainment Law Journal 2013/23, p. 773-774.
11
Hoofdstuk 2: Auteursrecht & 3D-printen
2.1 Inleiding
In dit hoofdstuk zullen de relevante aspecten van het auteursrecht worden besproken in de
context van 3D-printen en particulieren. Aan de orde komt het werkbegrip, de verveelvoudiging,
de openbaarmaking en de privékopie-exceptie.
CAD-bestanden kunnen op verschillende wijzen tot stand kunnen komen. Bij de toepassing van
het auteursrecht op 3D-printen zal daarom waar nodig het volgende onderscheid worden
gemaakt:
● een CAD-bestand als zodanig ontworpen
● een CAD-bestand met bestaande auteursrechtelijke elementen
● een CAD-bestand als scan
● een uitgeprint CAD-bestand
2.2 Auteursrechtelijk werk
In artikel 10 van de Auteurswet staat een niet-uitputtende lijst met soorten werken die voor
bescherming in aanmerking komen. Uitgangspunt is dat een auteursrechtelijk werk origineel
dient te zijn. Volgens de Hoge Raad dient een werk een eigen, oorspronkelijk karakter te hebben
en dient het het persoonlijk stempel van de maker te dragen. Een eigen oorspronkelijk karakter
betekent dat het werk niet ontleend mag zijn aan een ander bestaand werk. Een persoonlijk
stempel houdt in dat er creatieve keuzes gemaakt zijn tijdens het scheppen van het werk.42
● Een CAD-bestand als zodanig ontworpen

Een manier om een CAD-bestand te creëren is door deze als zodanig te ontwerpen. Wanneer het
3D-model uit het CAD-bestand niet gebaseerd is op een bestaand werk en het model getuigt van
vrije creatieve keuzes kan het worden aangemerkt als een auteursrechtelijk werk.
● Een CAD-bestand met bestaande auteursrechtelijk beschermde elementen

Een CAD-bestand kan bestaande auteursrechtelijke elementen bevatten. Denk bijvoorbeeld aan
een als zodanig ontworpen 3D-model van een koffiemok met daarop een auteursrechtelijk
beschermd logo van Star Wars. Ondanks het opnemen van al bestaande auteursrechtelijk
beschermde elementen kan het totale werk toch een nieuw zelfstandig werk opleveren. De
bewerking moet dan zelf een nieuw oorspronkelijk werk opleveren.43 Wanneer het 3D-model
42
HR 30 mei 2008, ECLI:NL:HR:2008:BC2153, AMI 2008/5, m.nt M.R.F. Senftleben (Endstra/Nieuw Amsterdam).
43
Art. 10 lid 2 Aw.
12
van de koffiemok met het Star Wars logo als geheel zodanig nieuw en oorspronkelijk is, wordt
het als zelfstandig werk gezien.
● Een CAD-bestand als scan

Een CAD-bestand kan ook ontstaan door een bestaand fysiek object te scannen met behulp van
een scanapparaat. Of het gecreëerde CAD-bestand als een origineel werk zal kunnen worden
aangemerkt zal afhangen van hoeveel ruimte er is voor creatieve keuzes tijdens het scanproces.
Omdat er verschillende soorten scanners bestaan, zal bij de ene scanner meer input vereist zijn
van de gebruiker dan bij de andere scanner die meer automatisch doet. Het zal afhangen van
hoeveel creatieve elementen de maker zelf heeft toegevoegd aan het scanproces of de scan een
origineel werk oplevert.44
● Een uitgeprint CAD-bestand

Wanneer een CAD-bestand als auteursrechtelijk werk kan worden gezien zal de print hiervan dat
ook zijn aangezien het criterium van oorspronkelijkheid en persoonlijk stempel van de maker
niet wezenlijk wordt beïnvloed door het medium. Het uitprinten van het CAD-bestand is in feite
niet veel anders dan het omzetten van het digitale 3D-model naar een andere vorm. Het creëren
van een print zelf zal in principe niet snel als een nieuw werk worden aangemerkt omdat het
vrijwel geheel automatisch geschiedt en er weinig ruimte is voor vrije creatieve keuzes, op het
kiezen van de grondstoffen na.
2.3 De verveelvoudiging
Een verveelvoudiging in de zin van artikel 13 AWW betekent in de eerste plaats het
vervaardigen van een of meer stoffelijke exemplaren waarin het werk is vastgelegd.45 Een
tweede betekenis van de verveelvoudiging is de bewerking en nabootsing van het werk.46 Voor
een verveelvoudigingshandeling is toestemming vereist van de rechthebbende, tenzij de
privékopie-exceptie van toepassing is.
● Een CAD-bestand als zodanig ontworpen

Een als zodanig ontworpen CAD-bestand kan een verveelvoudiging opleveren wanneer het
ontwerp gebaseerd is op een al bestaand auteursrechtelijk werk. Dit kan bijvoorbeeld het geval
zijn wanneer een bestaand fysiek object of CAD-bestand volledig wordt nagebootst in een CAD-
44
Een vergelijking kan gemaakt worden met het maken van een (triviale) foto. Zo wordt er ook bij portretfoto’s
geacht ruimte te zijn voor creatieve keuzes van de fotograaf. Zie ook: HvJ EU 1 december 2011, C-145/10,
ECLI:EU:C:2011:798 (Painer/Der Standard).
45
Gielen e.a. 2014, p. 481.
46
Gielen e.a. 2014, p. 481.
13
bestand. Het is echter ook mogelijk dat een ontwerp weliswaar wordt gebaseerd op een bestaand
werk maar dat er ook zelf nieuwe elementen of veranderingen zijn toegevoegd aan het ontwerp,
zodat er een bewerking ontstaat.47 Deze bewerking is ook aan te merken als
verveelvoudigingshandeling.
● Een CAD-bestand met bestaande auteursrechtelijk beschermde elementen

Een CAD-bestand kan bestaande auteursrechtelijk beschermde elementen bevatten. Denk
bijvoorbeeld aan een als zodanig ontworpen 3D-model van een koffiemok met daarop een
auteursrechtelijk beschermd logo van Star Wars. Het opnemen van de foto levert dan een
verveelvoudigingshandeling op.
● Een CAD-bestand als scan

Het scannen van een auteursrechtelijk beschermd object kan een verveelvoudigingshandeling
opleveren aangezien er in feite een kopie wordt gemaakt van een fysiek object naar een digitaal
3D-model, vastgelegd in een CAD-bestand.
● Een uitgeprint CAD-bestand

Ook het uitprinten van een werk zal een verveelvoudigingshandeling opleveren. Met het
uitprinten wordt er de omgekeerde weg bewandeld als bij de scan, er wordt nu een digitaal CAD-
bestand omgezet in een fysiek object.
Naast het creëren van CAD-bestanden speelt de verveelvoudiging ook een rol bij de verspreiding
van CAD-bestanden. Wanneer een particulier bijvoorbeeld een beschermd CAD-bestand uploadt
of downloadt van het internet zal er sprake zijn van een verveelvoudigingshandeling.
2.4 De privékopie-exceptie
Voor een openbaarmakings- of verveelvoudigingshandeling is in beginsel toestemming nodig

van de auteursrechthebbende. Zonder deze toestemming levert een dergelijke handeling een
schending van het auteursrecht op. Het auteursrecht kent echter beperkingen op de
exploitatierechten.
In de context van 3D-printen en particulieren is de privékopie-exceptie van belang. De

privékopie-exceptie is een beperking op het verveelvoudigingsrecht. Normaal gesproken is er
toestemming nodig om een verveelvoudiging te maken van een auteursrechtelijk werk. Wanneer
er echter een kopie voor privégebruik wordt gemaakt is deze toestemming niet vereist.
47
Artikel 10 lid 2 Aw.
14
Belangrijk hierbij is dat het moet gaan om een kopie van een werk uit geoorloofde bron.
Wanneer er een kopie van een werk uit ongeoorloofde bron wordt gemaakt is de privékopie-
exceptie niet van toepassing.48
De privékopie is in de Auteurswet geregeld in de artikelen 16b en 16c.49 Kort gezegd ziet artikel
16b op de fysieke verveelvoudiging en artikel 16c op de digitale verveelvoudiging van een werk.
Artikel 16b komt niet alleen toe aan degene die zelf een privékopie handeling verricht, maar ook
aan degene die opdracht geeft om ten behoeve van zichzelf een kopie te maken.50 Kopiëren ten
behoeve van een derde is bij een verveelvoudiging van artikel 16c niet toegestaan.
Voor een aantal categorieën werken geldt een uitzondering of een beperking op de privékopie,
zoals werken van beeldende kunst en bouwwerken. Voor werken van beeldende kunst geldt dat
er alleen een privékopie mag worden gemaakt indien het formaat of de werkwijze volgens welke
zij vervaardigd is, duidelijk van het origineel afwijkt.51 Het nabouwen van bouwwerken is
uitgezonderd van de privékopie.52
Verder dienen verveelvoudigingen in de zin van artikel 16c ten behoeve van de maker
gecompenseerd te worden door een billijke vergoeding.53 De vergoeding geschiedt door een
heffing op lege gegevensdragers als externe harde schijven, tablets, desktop- en
notebookcomputers.54 Uit rechtspraak is gebleken dat de privékopie-exceptie alleen van
toepassing is op verveelvoudigingen uit geoorloofde bron. Verveelvoudigingen uit
ongeoorloofde bron kunnen dus niet gecompenseerd worden door de billijke vergoeding.55
Voor fysieke verveelvoudiging in de zin van artikel 16b is er momenteel geen
compensatiesysteem.
Kan 3D-printen nu onder de privékopie-exceptie worden geschaard?
Voor een digitale verveelvoudiging in de zin van artikel 16c moet het gaan om een
verveelvoudiging van een werk op een gegevensdrager bestemd voor eigen gebruik, zonder
direct of indirect commercieel oogmerk.56 Het verveelvoudigen van een werk door een CAD-
bestand als zodanig te ontwerpen of door een scan te maken kan dan als privékopie onder 16c
48
HvJ EU 10 april 2014, C-435/12, ECLI:EU:C:2014:254 (ACI Adam BV/Stichting de Thuiskopie).
49
Deze artikelen zijn een uitvloeisel van art. 5 lid 2 onder b Auteursrechtrichtlijn.
50
Artikel 16b Aw.
51
Artikel 16b lid 3 Aw.
52
53
Artikel 16c lid 2 Aw.
54
Artikel 16d Aw; zie ook: Stb 2014, 410, p. 2.
55
56
Artikel 16c lid 1 Aw.
15
geschaard worden. Het downloaden van een beschermd CAD-bestand mag alleen als het bestand
uit geoorloofde bron afkomstig is. Het downloaden van CAD-bestanden uit ongeoorloofde bron
valt dus niet onder de exceptie.
Voor de fysieke verveelvoudiging in de zin van artikel 16b dient er sprake te zijn van een
verveelvoudiging voor eigen gebruik, zonder direct of indirect commercieel oogmerk en beperkt
tot enkele exemplaren.57 De verveelvoudiging kan ook door een derde geschieden mits de
verveelvoudiging ten behoeve van zichzelf in opdracht is gegeven.58 Eerder is duidelijk
geworden dat het uitprinten een verveelvoudigingshandeling kan opleveren. Dit betekent dat
wanneer hier sprake van is, het uitprinten onder de privékopie van artikel 16b geschaard kan
worden.
2.5 De openbaarmaking
De auteursrechthebbende heeft naast het exclusieve recht om het werk te verveelvoudigen ook
het exclusieve recht om het werk openbaar te maken.59 Van openbaar maken is sprake wanneer
een auteursrechtelijk beschermd werk op een zodanige wijze beschikbaar wordt gesteld dat het
toegankelijk is voor het publiek.60 Wanneer een particulier zonder toestemming van de
rechthebbende een werk openbaar maakt, zal dit een inbreuk opleveren. Dit is bijvoorbeeld het
geval wanneer een particulier een CAD-bestand, waarin een beschermd object is vastgelegd, op
een platform uploadt en het zo beschikbaar wordt gemaakt voor het publiek. Het downloaden
van dit bestand zal dan een inbreuk opleveren op het verveelvoudigingsrecht, aangezien de bron
dan als ongeoorloofd is aan te merken.
57
58
59
Artikel 1 Aw.
60
Gielen 2014, p. 491.
16
Hoofdstuk 3: 3D-printen in de praktijk
3.1 Inleiding
We hebben onderzoek gedaan naar 3D-printen in de praktijk om een beeld te krijgen of en op

welke schaal er momenteel mogelijk auteursrechtelijk beschermde objecten worden geprint.
Hiervoor hebben we informatie vergaard van drie verschillende 3D-printshops die een service
aanbieden waar particulieren hun objecten kunnen laten uitprinten. Deze informatie hebben we
vervolgens geanalyseerd. Ook hebben we verschillende websites onderzocht om te kijken of en
op welke schaal er CAD-bestanden, waarin auteursrechtelijk beschermde objecten zijn
vastgelegd, zonder toestemming van de auteursrechthebbende zijn verspreid en op welke schaal
daar gebruik van wordt gemaakt.
3.2 3D-printshops
Als je als particulier zelf geen 3D-printer hebt, dan zijn er een paar mogelijkheden om toch je
object te kunnen printen. Een van die mogelijkheden is om een CAD-bestand aan te leveren bij
een 3D-printshop die een service aanbiedt waarbij je tegen betaling je 3D-model kunt laten
uitprinten. De drie 3D-printshops waar we informatie van hebben kunnen vergaren zijn benaderd
met de volgende drie vragen:
‘Wat wordt er zoal door particulieren aan objecten 3D-geprint in uw 3D-printshop en zitten
tussen die geprinte objecten ook objecten waar mogelijk auteursrecht op rust?’
‘Wat zijn een paar voorbeelden van wat er in deze printshop 3D-geprint wordt?’
‘Hoe komt de klant aan het CAD-bestand van de 3D-geprinte objecten?’
3.2.1 3DMW
De eerste 3D-printshop betreft 3DMW te Lisse.61 De eigenaar vertelde dat in zijn printshop
alleen ontwerpen van de printshop en ontwerpen van de klanten zelf worden geprint. Tot nu toe
heeft de printshop geen opdrachten gekregen om auteursrechtelijk beschermd materiaal te
printen. Volgens de eigenaar worden auteursrechtelijk beschermde objecten wel geprint door
mensen met een hobby-printer. Hij heeft namelijk beurzen bezocht waar je veel printer
aanbieders en hobbyisten met bouwpakket printers ziet die een Yoda (figuur uit de Star Wars
films) poppetje hebben geprint. De voornaamste reden waarom specifiek dit figuur geprint wordt
is omdat het een van de weinige figuren is die fatsoenlijk uit dit soort printers komen. Maar een
61
3DMW.nl.
17
figuur zoals een Pokébal (ook auteursrechtelijk beschermd) wordt dan weer heel moeilijk om te
printen met hobby-printers en printers uit de lagere segment van de markt. In deze 3D-printshop
zijn onder andere de volgende objecten geprint in opdracht van de klanten: een caravan,
armbanden met namen, model van een huis, vlinder, brillenbak, kerstbal, reserveonderdeel en
een sleutelhanger.62
Analyse:
De eigenaar beweert dat de printshop tot dan toe nog geen opdrachten heeft gekregen om
auteursrechtelijk beschermd materiaal te printen. Er is echter blijkbaar wel een model van een
huis geprint. Op het ontwerp van gebouwen, zoals woonhuizen, kunnen wel degelijk
auteursrechten rusten.63 De vraag is of de eigenaar van de printshop zich ervan bewust is dat op
het ontwerp van het 3D-geprinte huis auteursrecht kan rusten. Het feit dat er auteursrecht rust op
het ontwerp van een bouwwerk neemt echter niet weg dat de particulier onder de privékopie-
exceptie zonder toestemming van de auteursrechthebbende een verveelvoudiging van het
ontwerp kan maken. Het 3D-geprinte huis is in dit geval aan te merken als een verveelvoudiging
van het originele ontwerp. De kopie moet dan wel door haar grootte of door de werkwijze
waarop zij vervaardigd is een duidelijk verschil vertonen met het oorspronkelijk bouwwerk
waarin het ontwerp tot uitdrukking komt.64
Verder kan er ook auteursrecht rusten op een reserveonderdeel als de vorm van het gehele
product auteursrechtelijk beschermd is.65 We vragen ons weer af of de eigenaar van de printshop
dit beseft. Echter geldt ook hier dat particulieren onder de privékopie-exceptie zonder
toestemming van de auteursrechthebbende een vervangend onderdeel kunnen uitprinten voor een
product dat ze zelf hebben gekocht.66
3.2.2 Local Makers
De tweede 3D-printshop die we benaderd hebben is Local Makers.67 De eigenares van deze
printshop vertelde dat de ontwerpen die zij voor de klant printen altijd gemaakt zijn door de klant
zelf of in opdracht van de klant, door de printshop of iemand anders. De klant kan ook op een
andere, legale manier het bestand/ontwerp hebben verkregen/gekocht.
62
http://3dmw.tumblr.com, geraadpleegd op 19 juni 2017.
63
Hof Arnhem-Leeuwarden, 17 november 2015, ECLI:NL:GHARL:2015:8702.
64
65
A. Engelfriet, ‘3D dinsdag: Mag ik vervangende onderdelen van producten printen’, Ius mentis 24 mei 2011,
Blog.iusmentis.com.
66
Blog.iusmentis.com.
67
Localmakers.com.
18
Verder vertelt ze dat deze printshop echter weleens verzoeken krijgt om ontwerpen te printen
waar auteursrecht op rust. Ze geeft een paar voorbeelden van deze ontwerpen: Oscar (trofee),
Minion-figuurtjes, of kopieën van producten ontworpen door Droog68. In deze gevallen had de
klant zelf nog geen CAD-bestand met het ontwerp en was de vraag of de printshop dit kon
modelleren en vervolgens printen. Dat wil de printshop echter niet doen omdat zij als
commercieel bedrijf deze rechten niet mogen schenden, ook niet indien de klant het CAD-
bestand zelf zou hebben aangeleverd. De eigenares vertelt dat ze deze ontwerpen alleen kan
printen wanneer de klant toestemming heeft gekregen van de auteursrechthebbende of indien de
klant zou willen dat de printshop het ontwerp zodanig zou veranderen dat het auteursrecht niet
meer van toepassing is. Ze vertelt ons verder dat de mensen vaak wel begrijpen dat zij als bedrijf
geen illegale prints mogen maken. Voor auteursrechtelijk beschermde modellen, zoals game
merchandise, wordt eerder voor printen met privé-printers gekozen.
Analyse:
De eigenares zegt eerst dat de ontwerpen die zij voor de klant printen onder andere gemaakt zijn
door de klant zelf of in opdracht van de klant. Daarna zegt ze dat de klant ook op een andere,
legale manier het bestand kan hebben verkregen/gekocht. Vervolgens vertelt ze ons dat deze
printshop echter weleens verzoeken krijgt om ontwerpen te printen waar wel auteursrecht op
rust. Het lijkt het erop dat de eigenaar denkt dat op ontwerpen van de klant zelf geen auteursrecht
kan rusten en er dus ook geen sprake kan zijn van auteursrechtinbreuk. Dat is echter niet waar.
De klant kan namelijk een auteursrechtelijk beschermd ontwerp hebben nagemaakt. Bij een
namaak wordt een ontwerp exact nagemaakt. De creatie van de namaak is dan niet aan te merken
als een nieuw oorspronkelijk werk aangezien het een exacte kopie is van het origineel en er geen
sprake is van creatieve keuzes. De namaak van het ontwerp zal dan als een verveelvoudiging van
het origineel aan te merken zijn waarvoor toestemming van de auteursrechthebbende vereist is,
tenzij de privékopie-exceptie van toepassing is.
Verder is de eigenaar overtuigd dat ze geen illegale prints voor de klant mogen maken als
commercieel bedrijf zijnde. Dat wil zeggen dat ze geen auteursrechtelijk beschermde werken
voor de klant printen, tenzij de klant toestemming heeft gekregen van de auteursrechthebbende
of indien de klant zou willen dat de printshop het ontwerp zodanig verandert dat het auteursrecht
niet meer van toepassing is. Zoals eerder al besproken kan een particulier onder de privékopie-
exceptie zonder toestemming van de auteursrechthebbende een fysieke kopie voor privégebruik
vervaardigen indien er geen directe of indirecte commerciële bedoeling achter zit en indien de
verveelvoudiging beperkt blijft tot enkele exemplaren.69 De kopie moet dan echter wel uit een
68
Droog.com.
69
Artikel 16b Aw.
19
legale bron komen.70 De particulier kan ook een opdracht geven tot het maken van deze kopie als
de opdracht uitsluitend ten behoeve van zichzelf is.71 De klant kan dus in dit geval de opdracht
aan de 3D-printshop geven tot het maken van een kopie. De vraag is hier echter of de 3D-
printshop een kopie in opdracht van de klant mag maken indien de kopie uit een ongeoorloofde
bron komt, bijvoorbeeld wanneer de klant een inbreukmakend CAD-bestand van Grabcad
aanlevert. We kunnen aannemen dat wanneer de 3D-printshop alleen in opdracht print en niet
zelf voorraad aanlegt van het te printen CAD-bestand, het zich ook niet schuldig maakt aan
auteursrechtinbreuk en niet aansprakelijk kan worden gesteld.72 Een 3D-printshop zou namelijk
vergeleken kunnen worden met de traditionele copyshop. Een copyshop pleegt namelijk
auteursrechtinbreuk en is aansprakelijk daarvoor wanneer men zelf voorraad aanlegt van het te
kopiëren materiaal.73 Indien de printshop in casu dus niet zelf een voorraad van het CAD-bestand
aanlevert om de kopie voor de klant te maken, kan zij ook geen auteursrechtinbreuk plegen of
daarvoor aansprakelijk worden gesteld. In zo’n geval mag de 3D-printshop dus als commercieel
bedrijf zijnde wel de printopdracht voor de klant uitvoeren, ook al heeft de klant een CAD-
bestand aangeleverd waarin een inbreukmakend object is vastgelegd.
3.2.3 Oceanz
Het laatste 3D-printshop die wij hebben mogen onderzoeken is Oceanz.74 De eigenaar van deze
printshop vertelt ons dat klanten met enige regelmaat een opdracht geven om auteursrechtelijk
beschermd materiaal te printen. Er wordt bijvoorbeeld opdracht gegeven om een Coca Cola blik
of een Minecraft figuur te printen. Dit soort objecten zijn makkelijk te herkennen als
auteursrechtelijk beschermde werken en kunnen en worden door Oceanz eruit gevist en niet
geprint. Volgens de eigenaar wordt het echter veel moeilijker om te voorkomen dat
printopdrachten van auteursrechtelijk beschermd materiaal erdoor gaan als het gaat om objecten
waarvan het niet eenvoudig te achterhalen is of deze auteursrechtelijk beschermd zijn. Deze
glippen er regelmatig door en worden dus geprint. Een voorbeeld die de eigenaar aangaf is een
bloem. We kunnen niet makkelijk achterhalen door wie deze bloem is ontworpen. Er wordt
zoveel geprint dat we dat niet allemaal kunnen controleren. Het is niet realistisch om van een
printshop te verwachten om dat te kunnen doen.
70
HvJ EU 10 april 2014, C-435/12, ECLI:EU:C:2014:254 (ACI/Thuiskopie).
71
Artikel 16b Aw.
72
Blog.iusmentis.com.
73
‘Wederom op grote schaal gekopieerde studieboeken verkopen’, IEF 13464, IE-forum.nl.
74
Oceanz.eu.
20
Volgens de eigenaar worden de CAD-bestanden, waarin de auteursrechtelijke objecten zijn
vastgelegd, door de klanten gedownload via het internet, op platformen als Grabcad en
Thingiverse. De auteursrechtelijk beschermde modellen worden dus meestal niet zelf ontworpen
of rechtmatig op een andere manier verkregen.
Analyse:
De eigenaar van de printshop print geen Minecraft figuurtjes, omdat volgens hem de eigenaar
van het spel (Microsoft75) de auteursrechthebbende is op deze figuurtjes. Dat is echter niet bij
alle Minecraft figuurtjes zo, want de speler van Minecraft die door middel van de beschikbare
blokjes in het spel zelf een ontwerp maakt, zoals een kathedraal waar een achtbaan doorheen
gaat, is mogelijk zelf de auteursrechthebbende van dit ontwerp. Virtuele objecten kunnen
auteursrechtelijk beschermd zijn indien ze een eigen oorspronkelijk karakter hebben dat de
persoonlijke stempel van de maker draagt. Om te bepalen wie de auteursrechthebbende is van
een object in een spel wordt gekeken naar de mate waarin de speler creatieve inbreng heeft gehad
bij het tot stand komen van het object en de mate waarin de vormgeving juist door de spelmaker
is gedicteerd.76 Bij de gebouwde werken in Minecraft lijken de creatieve keuzes bij de speler te
liggen. De spelmaker levert namelijk enkel de blokjes waarmee de spelers gehele werken
bouwen. Wanneer de speler met behulp van deze blokjes bijvoorbeeld een kathedraal bouwt
waar een achtbaan doorheen gaat, liggen de creatieve keuzes bij het maken van dit ontwerp
duidelijk bij de speler en niet bij de maker van het spel. De speler in Minecraft zal dus
auteursrechthebbende van het gebouwde werk zijn, mits het ontwerp die hij met de geleverde
blokjes in het spel heeft gemaakt een eigen oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk
stempel van de maker, in dit geval de speler, draagt. Hier lijken de makers van Minecraft het mee
eens te zijn. In de gebruikersovereenkomst van het spel staat namelijk dat wanneer de speler
content beschikbaar maakt in het spel, dit niet betekent dat hij of zij zijn rechten op de content
opgeeft.77 Een andere aanwijzing vinden we in de gebruikersovereenkomst van Minecraft
Realms.78 Daarin staat dat de originele werken die de spelers maken geen eigendom zijn van
Minecraft, maar van de speler zelf. Zo zijn de rechten van een enkel blok in Minecraft eigendom
van het bedrijf achter Minecraft zelf, maar de rechten op het ontwerp van een kathedraal waar
een achtbaan doorheen gaat is eigendom van de speler.79 Je zou een analogie kunnen trekken met
het schilderen van een schilderij. De schilder maakt gebruik van een kwast en verf (de blokjes in
Minecraft) om een schilderij te maken (de gebouwde werken in Minecraft). Dan kan niet worden
gezegd dat de eigenaar van de kwast en verf auteursrechthebbende is van de schilderij. De kwast
75
‘Yes, We’re Being Bought By Microsoft’, Mojang 15 september 2014, Mojang.com.
76
F.J. van Eeckhoutte, ‘Juridische status van virtuele objecten in online games’, IT & Recht, IT 865, Itenrecht.nl.
77
‘Gebruiksrechtovereenkomst voor Minecraft’, bijgewerkt tot 31 mei 2016, Mojang, Account.mojang.com.
78
Minecraft Realms is een functie die het mogelijk maakt voor de speler om betaalde publieke servers te hosten bij
het bedrijf achter het spel, zie ook Minecraft.net.
79
‘Minecraft Realms End User License Agreement’, Minecraft, Minecraft.net, geraadpleegd op 21-06-2017.
21
en verf zijn enkel de gereedschappen waarmee het schilderij is gemaakt. Los van dit alles heeft
het bedrijf achter Minecraft wel een bepaling opgenomen in de gebruikersovereenkomst die hem
de mogelijkheid geeft om de door de spelers gemaakte content vrijelijk te mogen gebruiken. Het
bedrijf mag dan ook anderen toestemming geven om de content te gebruiken.80
3.3 CAD-bestanden op het internet
Het is heel gemakkelijk om gratis CAD-bestanden op het internet te downloaden via platformen
als Grabcad en Thingiverse. Hier kan iedereen CAD-bestanden uploaden waarna ze gratis
beschikbaar zijn voor particulieren om te downloaden en te printen. In een deel van deze CAD-
bestanden zijn auteursrechtelijk beschermde objecten vastgelegd, maar zonder toestemming van
de auteursrechthebbende verveelvoudigd en openbaar gemaakt.
3.3.1 Praktijkvoorbeeld
Een voorbeeld van een CAD-bestand dat een mogelijk auteursrechtelijk beschermd ontwerp
bevat, is R2D2 (een personage uit de film Star Wars) dat geüpload is op Grabcad.81
Ervan uitgaande dat het originele personage getuigt van een eigen oorspronkelijk karakter en het
persoonlijk stempel van de maker draagt, zal het auteursrechtelijk beschermd zijn. Het CAD-
bestand inhoudende het 3D-model van dit personage op Grabcad is geüpload door een gebruiker
van het platform. Het betreft een exacte weergave van het personage zoals dat te zien is in de
films. Deze namaak van het originele (virtuele) personage is dan aan te merken als een
verveelvoudiging. Het uploaden van het CAD-bestand naar het platform is aan te merken als een
openbaarmaking. Zonder toestemming tot het verrichten van deze handelingen maakt de
gebruiker inbreuk op de exploitatierechten van de auteursrechthebbende. Wanneer andere
gebruikers vervolgens het bestand van het platform zullen downloaden zal dit als
verveelvoudigingshandeling zijn aan te merken. Aangezien het bronbestand zonder toestemming
van de rechthebbende op het platform is geüpload zal het downloaden niet onder de privékopie-
exceptie vallen.
Het voorheen genoemde CAD-bestand is 13828 keer gedownload. Daarmee behoort dit bestand
tot de lijst van meest gedownloade CAD-bestanden op Grabcad. Andere voorbeelden van CAD-
bestanden inhoudende auteursrechtelijk beschermde modellen, uit de lijst van de meest
gedownloade CAD-bestanden op Grabcad en Thingiverse, zijn: andere figuren uit Star Wars
80
‘Gebruiksrechtovereenkomst voor Minecraft’, bijgewerkt tot 31 mei 2016, Mojang, Account.mojang.com.
81
Grabcad.com, zoeken op ‘r2d2, laatst geraadpleegd op 21 juni 2017.
22
(zoals Yoda), Pokémon, het pak van Iron Man, een miniatuur versie van een Ferrari F458, een
Coca Cola-fles, en het hoofdpersonage uit de film Wall-E.82
3.4 Slot
Uit het onderzoek naar de printshops is gebleken dat particulieren opdracht geven aan de
printshops om objecten te printen die auteursrechtelijk beschermd zijn. Het printen van deze
objecten zou mogelijk inbreuk maken op auteursrechten, bijvoorbeeld doordat de klant voor de
print een CAD-bestand, waarin een auteursrechtelijk beschermd object is vastgelegd, aanlevert
die zonder toestemming van de auteursrechthebbende op platformen als Grabcad is verspreid.
Ook gaven klanten opdracht aan de printshop om auteursrechtelijk beschermde objecten na te
maken en te printen.
Daarnaast is gebleken dat bij het online aanbod aan CAD-bestanden voor particulieren een deel
van de beschikbaar gestelde en door particulieren gedownloade (en geprinte) CAD-bestanden
bestaan uit CAD-bestanden waarin auteursrechtelijk beschermde objecten zijn vastgelegd. Deze
bestanden zijn door de uploader zonder toestemming van de auteursrechthebbende nagemaakt,
verveelvoudigd en openbaar gemaakt.
82
Meest gedownloade bestanden op grabcad.com en thingiverse.com, laatst geraadpleegd op 21 juni 2017.
23
Hoofdstuk 4: Tegen de stroom in
4.1 Inleiding
In dit hoofdstuk zullen een aantal maatregelen van restrictieve aard worden onderzocht welke
gebruikt kunnen worden om auteursrechtinbreuken tegen te gaan. Dat wil zeggen dat door
middel van strikte handhaving en technische beperkingen wordt getracht het aanbod en gebruik
van inbreukmakende CAD-bestanden tegen te gaan. Hierbij wordt ingegaan op de vraag of
dergelijke maatregelen effectief kunnen zijn in de praktijk.
4.2 Aanspreken particulieren
Een particulier maakt inbreuk wanneer hij zonder toestemming van de rechthebbende een
verveelvoudigings- of openbaarmakingshandeling verricht, tenzij dit als privékopie kan worden
aangemerkt. Een voorbeeld van een inbreukmakende handeling is wanneer een particulier een
auteursrechtelijk beschermd CAD-bestand downloadt uit ongeoorloofde bron. De rechthebbende
zou dan de particulier juridisch kunnen aanspreken.
Een probleem hierbij is dat de particulier opgespoord en geïdentificeerd moet worden. Hoe komt
een rechthebbende er bijvoorbeeld achter wie er ongeoorloofd een inbreukmakend CAD-bestand
downloadt of uploadt? Dit gebeurt immers in de privésfeer. Om hierachter te kunnen komen is
medewerking van de Internet Service Providers (ISP) nodig die beschikken over de NAW-
gegevens van hun klanten. Zij zullen deze gegevens echter niet zomaar vrijgeven.83
Een ander praktisch bezwaar van het handhaven op particulieren is dat elke particulier
individueel moet worden aangesproken. Dat is een kostbare zaak. Het huidige beleid van de
Nederlandse overheid is dan ook om niet te handhaven op individuele downloaders.84
4.3 Aanspreken tussenpersonen
Men zou in plaats van het aanspreken van particulieren zich kunnen richten op de tussenpersonen
die betrokken zijn bij het verspreiden van illegale content om zo het aanbod van illegale content
tegen te gaan. Platformen zoals de eerder genoemde Grabcad en Thingiverse hosten door de
gebruikers geüploade CAD-bestanden. Op deze platformen worden CAD-bestanden gehost
waarin objecten zijn vastgelegd die inbreuk maken op auteursrechten. De host van dergelijke
CAD-bestanden kan aansprakelijk worden gesteld indien het een actieve rol speelt in de inbreuk
83
Van der Linden, IR 2014-1.
84
Brief van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie van 17 april 2014, 508334.
24
en bewust inbreuken toestaat door niet het inbreukmakende materiaal te verwijderen binnen
korte tijd na een gemotiveerde kennisgeving ervan.85 Hierbij hoeft de host niet actief het gehoste
materiaal te monitoren. Geen van de bekende platformen die CAD-bestanden hosten lijken
echter een actieve rol te hebben in het realiseren van de inbreuk. Ze hebben geen actieve rol in
het verspreiden van de inbreukmakende CAD-bestanden.86 Verder zijn Grabcad en Thingiverse
bijvoorbeeld ook bereid om mee te werken aan het verwijderen van inbreukmakend materiaal na
een gemotiveerde kennisgeving ervan. Op de websites bieden ze namelijk de mogelijkheid om
een verzoek tot het verwijderen van dergelijk materiaal in te dienen.87 Op dit moment zijn er
echter nog veel inbreukmakende CAD-bestanden op deze platformen te vinden. Dat wil echter
niet automatisch zeggen dat een dergelijk systeem niet werkt of dat de platformen daar niet aan
mee willen werken. Waarschijnlijk hebben de auteursrechthebbenden nog geen verzoek tot het
verwijderen van inbreukmakend materiaal gedaan. Wellicht omdat de inbreuken volgens hen nog
op een te kleine schaal gebeuren. De vraag is ook of de procedure van het verwijderen van de
inbreukmakende CAD-bestanden binnen een korte tijd na kennisgeving ervan praktisch
uitvoerbaar en effectief zal zijn indien op grote schaal inbreukmakend materiaal wordt geüpload
en verzoeken tot het neerhalen ervan worden ingediend.
Er zijn echter ook platformen waarbij de beheerders ervan het uploaden van inbreukmakende
content op het platform aanmoedigen en bevorderen. Dergelijke platformen werken niet mee aan
het bestrijden van het aanbod van inbreukmakende CAD-bestanden. Een voorbeeld van een
dergelijk platform is het peer-to-peer platform The Pirate Bay. Dit platform heeft een sectie waar
gebruikers torrents van CAD-bestanden, waarin mogelijk auteursrechtelijk beschermde objecten
zijn vastgelegd, kunnen up- en downloaden.88 Op dit moment is het aanbod van CAD-bestanden
op dit platform erg beperkt; er zijn namelijk maar 180 CAD-bestanden geüpload en het overgrote
deel van deze bestanden maken geen inbreuk op auteursrechten. 89 Dit aanbod zal echter in de
toekomst kunnen veranderen. Gelet op hoe het met de film- en muziekindustrie is gegaan, is het
aannemelijk dat er altijd particulieren zijn die opzettelijk inbreukmakende CAD-bestanden
willen verspreiden. Indien deze particulieren niet meer dit soort CAD-bestanden op platformen
als Grabcad en Thingiverse kunnen uploaden omdat deze bestanden mogelijk in de toekomst
door de beheerders worden verwijderd na een verzoek daartoe, zullen ze heel waarschijnlijk
overgaan op peer-to-peer platformen als The Pirate Bay om dergelijke bestanden toch te kunnen
verspreiden. Dan ontstaat er een probleem aangezien in het verleden is gebleken dat dit soort
platformen niet mee willen werken aan het onbeschikbaar maken van inbreukmakende content
85
HvJ EU 12 juli 2011, C-324/09, ECLI:EU:C:2011:474 (L’Oréal/eBay).
86
‘Overview Of 3D Printing & Intellectual Property Law, 30 september 2016, p. 20, http://ec.europa.eu.
87
‘Grabcad Intellectual Property Policy’, Grabcad, grabcad.com, geraadpleegd op 20 juni 2017; ‘Thingiverse
Content Removal Wizard’, Thingiverse, Thingiverse.com, geraadpleegd op 20 juni 2016.
88
thepiratebay.org, zie categorie ‘Physibles’, geraadpleegd op 13 juni 2017.
89
thepiratebay.org, zie categorie ‘Physibles’, geraadpleegd op 14 juni 2017.
25
en in de praktijk is gebleken dat enige poging tot het ontoegankelijk maken van het platform
voor de particulier, tegen de wil van het platform in, niet doeltreffend is.90
De vraag is bovendien of een dergelijk platform als The Pirate Bay in zijn geheel ontoegankelijk
gemaakt moet worden. Het aanbod aan film, muziek, software et cetera is op dergelijke peer-to-
peer platformen bijna altijd auteursrechtelijk beschermd en inbreukmakend. Dat hoeft bij CAD-
bestanden echter niet het geval te zijn. Zoals eerder al gezegd bestaat het aanbod van CAD-
bestanden op The Pirate Bay momenteel bijna alleen uit bestanden die geen inbreuk maken. Het
is mogelijk dat in de toekomst een groter aanbod aan inbreukmakende CAD-bestanden
beschikbaar zal zijn. Ook dan zal echter een aanzienlijk deel van het aanbod kunnen bestaan uit
CAD-bestanden die geen inbreuk maken op auteursrechten. Creatieve particulieren zouden
bijvoorbeeld hun werk gratis beschikbaar willen stellen. Indien zulke platformen in zijn geheel
verboden zou worden, zal ook het legale aanbod onbeschikbaar worden. De vraag is of dat
wenselijk is. Het is te beargumenteren dat de uploaders van legale content nog altijd hun CAD-
bestanden kunnen uploaden op platformen die wel mee willen doen aan de procedure van het
verwijderen van inbreukmakende content na een gemotiveerd verzoek daartoe. De vraag is
echter, zoals eerder al gezegd, of een dergelijke procedure praktisch uitvoerbaar en effectief zal
zijn.
Het is ook maar de vraag wie een eventuele rechtszaak tegen platformen als The Pirate Bay zou
kunnen aanspannen in geval van auteursrechtinbreuken op objecten die zijn vastgelegd in CAD-
bestanden. Een organisatie als Stichting BREIN, die rechtszaken heeft aangespannen tegen The
Pirate Bay, treedt op namens rechthebbenden van intellectuele eigendomsrechten van muziek,
film, video, boeken, games en interactieve software.91 Dat is redelijk beperkt als je het vergelijkt
met het aantal industrieën die betrokken zijn bij 3D-printen. Daar komen namelijk veel meer
industrieën bij kijken. Het zal dan ook veel moeilijker zijn om al deze industrieën te verenigen,
als dat überhaupt al mogelijk zou zijn.
Kortom, de platformen waar op dit moment het grootste aanbod aan inbreukmakende CAD-
bestanden aangeboden worden zijn bereid om mee te werken aan het verwijderen van deze
bestanden indien de auteursrechthebbende een gemotiveerd verzoek daartoe indient. Er zal echter
een probleem ontstaan indien deze bestanden ook daadwerkelijk worden verwijderd en de
particulieren die met opzet inbreukmakende CAD-bestanden willen uploaden, geen andere keus
hebben dan de bestanden te uploaden op platformen die niet mee willen werken aan het
90
Rb. Amsterdam 22 oktober 2009, ECLI:NL:RBAMS:2009:BK1067, r.o 7.2 en 7.3, AMI 2010/1 m.nt. P.B.
Hugenholtz (The Pirate Bay/Stichting BREIN); Rb. Amsterdam 16 juni 2010, ECLI:NL:RBAMS:2010:BN1626.;
A.R. Lodder, N.S. van der Meulen, ‘Evaluation of the Role of Access Providers, 4 JIPITEC 2, Papers.ssrn.com, punt
31; Hof Den Haag 28 januari 2014, ECLI:NL:GHDHA:2014:88, IR 2014/1, m.nt. M. Paapst (Ziggo & XS4ALL/
Stichting BREIN).
91
‘Wat is BREIN?’, Stichting BREIN, Stichtingbrein.nl.
26
verwijderen van dergelijke content. Het zal dan een verloren strijd zijn om te proberen om zulke
platformen te dwingen tot het verwijderen van inbreukmakende CAD-bestanden of het
ontoegankelijk maken van het platform voor particulieren.
4.4 Digital Rights Management
DRM is een techniek waarmee rechthebbenden de omvang en wijze van gebruik van hun werk
digitaal kunnen beheren. Er zijn momenteel al bedrijven bezig met het ontwikkelen van nieuwe
DRM-technieken voor 3D-printen. Een van die bedrijven is MarkAny. Hun idee bestaat uit het
toepassen van een encryptie op CAD-bestanden zodat er een sleutel nodig is om deze te kunnen
gebruiken.92 Ook kan er een watermerk worden toegevoegd aan CAD-bestanden zodat deze
traceerbaar zijn. Verder bestaat hun idee uit het gebruik van een Terahertz-scan, waarmee
uitgeprinte 3D-objecten kunnen worden gescand op authenticiteit.
Een ander bedrijf, Intellectual Ventures, heeft patent aangevraagd op een Manufacturing control
system voor 3D-printers.93 Bij dit systeem checkt de 3D-printer onder meer of het CAD-bestand
dat naar de printer wordt gestuurd geprint mag worden, hoeveel exemplaren er geprint mogen
worden en welke materialen gebruikt mogen worden.
In theorie zouden auteursrechthebbenden zo bij implementatie van DRM-systemen het gebruik

van de door hun aangeboden CAD-bestanden kunnen controleren en voorkomen dat er inbreuken
op worden gepleegd. De grote vraag is echter of DRM op 3D-printen in de praktijk gaat werken.
Het ligt voor de hand dat DRM voornamelijk zal voorkomen op CAD-bestanden die door
producenten ter beschikking zijn gesteld. Echter zijn er bij 3D-printen meerdere manieren om
CAD-bestanden te creëren. Zo kunnen particulieren ook zelf CAD-bestanden ontwerpen en
zouden ze CAD-bestanden kunnen creëren vergelijkbaar met die de producent beschikbaar heeft
gesteld, maar dan zonder DRM.94 Ook is het niet ondenkbaar dat handige particulieren manieren
zullen vinden om CAD-bestanden met DRM te kraken.
Naast deze bezwaren omtrent de effectiviteit is het ook de vraag of DRM wel wenselijk is voor
de innovatie van 3D-printen. DRM zou er namelijk voor kunnen zorgen dat 3D-printers van een
universele alles-in-1-printer veranderen in een gespecialiseerd apparaat dat alleen gebruikt kan
worden voor een beperkt aantal vooraf goedgekeurde objecten.95
92
‘MarkAny Develops DRM And Piracy Protection For 3D Print Files’, 3ders.org 31 maart 2016.
93
A. Regalado, ‘Nathan Myhrvold's Cunning Plan to Prevent 3-D Printer Piracy’, Technology Review 11 oktober
2012, technologyreview.com.
94
Hoewel de eerder genoemde Terahertz-scanner van MarkAny dit in theorie zou kunnen ontdekken.
95
M. Weinberg,’DRM on 3D Printers is a Big Deal’, Public Knowledge 22 oktober 2012, publicknowledge.org.
27
Hoofdstuk 5: Met de stroom mee
5.1 Inleiding
In hoofdstuk 4 zijn maatregelen besproken van restrictieve aard. In dit hoofdstuk zullen
maatregelen besproken worden welke niet gericht zijn op het beperken van het aanbod of gebruik
van illegale CAD-bestanden. In plaats daarvan bespreken we een alternatieve manier: het
stimuleren van particulieren om zich tot het legale aanbod te wenden door het aanbieden van een
beter en legaal alternatief.
5.2 Streaming- en downloadplatformen
‘Als je een goed legaal voorstel hebt, dan zullen mensen daar gebruik van maken’, aldus
hoogleraar rechten van de universiteit van Oslo.96 Volgens hem is het minder interessant om
illegaal te downloaden wanneer je een alternatief heb dat niet te veel kost en makkelijk in
gebruik is.97 In de praktijk is dit waar gebleken. Twee bestaande streaming services van muziek-
en filmcontent hebben ervoor gezorgd dat tussen maart en mei 2016 maar 15 procent van alle
internetgebruikers illegaal muziek, films en andere materiaal hebben gedownload.98
Pinshape is een dienst dat al bestaat en gebruik maakt van streaming technologie voor CAD-
bestanden. Afhangende van het bestand kunnen gebruikers kiezen voor het downloaden van het
CAD-bestand of het streamen ervan. De auteursrechthebbende kan het aantal toegestane 3D-
prints beperken en krijgt betaald per print. De gebruikers betalen voor een hoogwaardige en
authentieke ‘click to print’ product. Wanneer iets fout gaat kun je ze op de hoogte stellen zodat je
het bestand opnieuw kan streamen.99 Wat wel opgemerkt moet worden is dat Netflix bijna had
gefaald vanwege hun betaal-per-uitlening model voordat ze overstapten op een maandelijkse
bijdrage model.100
96
‘Spotify and Netflix curb music and film piracy’, The Telegraph 18 juli 2013, telegraph.co.uk.
97
‘Spotify and Netflix curb music and film piracy’, The Telegraph 18 juli 2013, telegraph.co.uk.
98
‘Internet piracy falls to record lows amid rise of Spotify and Netflix’, The Telegraph 5 juli 2016, telegraph.co.uk.
99
Dutt, Sepp & Vedeshin 2016, p.84.
100
D. J. Teece, ‘Business Models, Business Strategy and Innovation’, Long Range Plannings 2010/188,
sciencedirect.com.
28
Een andere optie naast het streamen is een download model zoals iTunes. Tijdens de digitale
revolutie in de muziekindustrie was iTunes het eerste grootschalige legale platform dat op de
markt kwam en aantrekkelijk was voor een publiek dat voorheen vooral muziek uit illegale bron
downloadde.101
Naar analogie zou een goed werkend platform als iTunes in de 3D industrie er wellicht ook voor
kunnen zorgen dat gebruikers minder uit illegale bron zullen downloaden. Een belangrijke reden
van het succes van iTunes is dat bij de introductie al een groot aanbod aan muziek te vinden was
van grote platenmaatschappijen.102 Voor een succesvolle introductie van een vergelijkbaar
platform in de 3D-industrie zal het dan ook belangrijk zijn dat grote spelers zich zullen
aansluiten bij een dergelijk platform om een aantrekkelijk aanbod te kunnen vormen tegenover
het illegale aanbod.103
Het aanbieden van legaal aanbod zal er niet toe leiden dat er niemand meer uit illegale bron zal
downloaden. Er zullen altijd mensen illegaal blijven downloaden. Dit zou echter niet een grote
invloed moeten hebben op de omzet en winst van de auteursrechthebbenden wanneer het
overgrote deel gebruik maakt van aantrekkelijke legale alternatieven.104
5.3 User Generated Content
Particulieren kunnen bij 3D-printen gebruik maken van CAD-bestanden die beschikbaar zijn
gesteld door anderen of CAD-bestanden (laten) genereren door scans te maken, maar
particulieren die handig zijn met 3D-ontwerpen kunnen ook zelf CAD-bestanden ontwerpen. Op
platformen als Grabcad en Thingiverse is te zien dat particulieren graag 3D-modellen gebaseerd
op bestaande auteursrechtelijk beschermde figuren als R2D2 in CAD-bestanden ontwerpen en
delen. Bedrijven kunnen inspelen op de behoefte van particulieren om zelf afgeleide werken te
ontwerpen door particulieren hiervoor licenties te verlenen en een platform te bieden om hun
werk te delen.
Een dergelijk initiatief voor User Generated Content is gestart door speelgoedfabrikant Hasbro,
bekend van My Little Pony. Het bleek dat My Little Pony-figuren niet alleen onder kinderen
populair waren maar dat er onverwacht ook een grote fanbase van volwassenen was ontstaan van
deze figuren. Hasbro wilde graag inspelen op deze nieuwe doelgroep, maar in plaats van zelf te
101
Troxler & van Woensel 2016, p. 189.
102
M. Appleyard, Business Horizons 2015/58, p. 74.
103
M. Appleyard, Business Horizons 2015/58, p. 74.
104
D. J. Teece, ‘Business Models, Business Strategy and Innovation’, Long Range Plannings 2010/188,
sciencedirect.com.
29
investeren in marktonderzoek en productie van nieuwe figuren voor volwassenen besloot het om
een samenwerking aan te gaan met het 3D-platform Shapeways waar particulieren zelf 3D-
objecten kunnen laten printen.105 Dit initiatief hield in dat creatieve particulieren de mogelijkheid
werd geboden om ‘fan-art’ van My Little Pony-figuren te maken en deze vervolgens te delen en
te verkopen via Shapeways.106 Dit bleek een groot succes te zijn en niet lang daarna heeft Hasbro
dezelfde service aangeboden voor hun andere merken als G.I. Joe en Transformers.107 De
werking van de service is als volgt: de gebruiker ontwerpt zelf een 3D-model, vastgelegd in een
CAD-bestand, met een eigen interpretatie van een van de merken van Hasbro en uploadt deze
naar het platform. Vervolgens controleert Hasbro het ontwerp en als het goedgekeurd is kan het
model worden gekocht door bezoekers van het platform en uitgeprint, waarbij Hasbro een deel
van de opbrengst krijgt.108
Het voordeel van een dergelijk bedrijfsmodel is dat het bedrijf niet zelf hoeft te investeren in het
ontwerpen en produceren van hun producten omdat de gebruiker en het platform deze
handelingen verrichten.109 Daarnaast maakt dit het bedrijfsmodel flexibel, het aanpassen van de
service kan namelijk ook zonder hoge kosten gebeuren.110 Door het gebruik van 3D-printen kan
de ontwerpen fabricage-industrie snel en zonder hoge kosten nieuwe ideeën uitproberen, wat
weer bijdraagt aan productinnovatie.111
Het bedrijfsmodel dat Hasbro hanteert ten aanzien van User Generated Content is een goed
voorbeeld van hoe een bedrijf op een inventieve manier om kan gaan met de mogelijkheden die
3D-printen biedt: door samen te werken en mee te denken met de particuliere gebruiker in plaats
van een klopjacht te openen op mogelijke inbreukmakers.
105
Rayna & Striukova, Technological Forecasting and Social Change 2016/102, p. 222.
106
‘Hasbro teams up with Shapeways to sell 3D printed 'My Little Pony' fan art’, 3ders.org 21 juli 2014.
107
‘An Invite to Submit Your Designs to SuperFanArt’, Shapeways 16 augustus 2014, shapeways.com.
108
shapeways.com/engage/superfanart#top, laatst geraadpleegd op 27 april 2017.
109
Rayna & Striukova, Technological Forecasting and Social Change 2016/102, p. 222-223.
110
Rayna & Striukova, Technological Forecasting and Social Change 2016/102, p. 222-223.
111
Rayna & Striukova, Technological Forecasting and Social Change 2016/102, p. 223.
30
Conclusie en aanbeveling
De centrale onderzoeksvraag van deze scriptie luidde als volgt:
Hoe kunnen auteursrechthebbenden in de praktijk effectief worden beschermd tegen inbreuken

door particulier gebruik van 3D-printen?
Met 3D printen is het voor de particulier mogelijk om zelf objecten te fabriceren. 3D-printen is
een verzamelnaam van technologische ontwikkelingen die het mogelijk maken om een
driedimensionaal object te printen volgens een proces waarbij het object geconstrueerd wordt
door het laag voor laag opbouwen van materiaal.
CAD-bestanden zijn een essentieel onderdeel van 3D-printen, deze geeft de printer namelijk de
benodigde instructies om te kunnen printen. Deze instructies zijn gebaseerd op het object dat is
vastgelegd in het CAD-bestand. Deze objecten kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn.
Ook op CAD-bestanden kunnen auteursrechten rusten. In deze bestanden kunnen immers
auteursrechtelijk beschermde objecten in digitale vorm zijn vastgelegd. Wanneer een
auteursrechtelijk beschermd object wordt nagemaakt in een CAD-bestand of met een
scanapparaat wordt gescand en vastgelegd in een CAD-bestand, kan dit een verveelvoudiging
opleveren. Hetzelfde geldt voor het uitprinten van een CAD-bestand en wanneer er een CAD-
bestand wordt gedownload. Het verveelvoudigen door de particulier kan een inbreuk opleveren
op het verveelvoudigingsrecht van de auteursrechthebbende. Dit is bijvoorbeeld het geval
wanneer de particulier een beschermd CAD-bestand downloadt en uitprint welke zonder
toestemming van de rechthebbende online is gezet.
We hebben ons vervolgens op de praktijk gericht waarbij we drie printshops hebben benaderd.
Uit dit onderzoek bleek dat er klanten zijn die de printshops opdracht gaven om auteursrechtelijk
beschermde objecten uit te laten printen. De klanten komen zelf met mogelijk inbreukmakende
CAD-bestanden aan die zij van platformen als Grabcad en Thingiverse downloaden. Ook gaven
klanten welke niet zelf een CAD-bestand konden aanleveren opdracht aan de printshop om
auteursrechtelijk beschermde objecten na te maken en te printen.
Daarnaast hebben we gekeken naar het online aanbod van CAD-bestanden welke door
particulieren zijn verspreid. Het blijkt dat een deel van dat aanbod bestaat uit mogelijk
inbreukmakende CAD-bestanden.
We hebben vervolgens verschillende maatregelen onderzocht die zouden kunnen dienen om de

auteursrechthebbenden te beschermen tegen inbreuken door particulieren. Hierbij hebben we een
onderscheid gemaakt in restrictieve en accommoderende maatregelen.
31
Als restrictieve maatregelen zijn behandeld: het aanspreken van particulieren, het aanspreken van
tussenpersonen en het toepassen van Digital Rights Management op CAD-bestanden. Deze
maatregelen zijn gericht op strikte handhaving en technische beperkingen om het aanbod en
gebruik van inbreukmakende CAD-bestanden tegen te gaan.
Auteursrechthebbenden zouden particulieren juridisch kunnen aanspreken wanneer zij

inbreukmakende CAD-bestanden downloaden en uitprinten. Deze handelingen vinden echter
doorgaans plaats in de privésfeer. Voor de auteursrechthebbende maakt dit het erg lastig en
kostbaar om deze inbreuken op te sporen. Ook zouden tussenpersonen die betrokken zijn bij het
verspreiden van inbreukmakende CAD-bestanden aangesproken kunnen worden. Platformen als
Grabcad en Thingiverse, waar op dit moment een groot aanbod aan CAD-bestanden is te vinden,
zijn in ieder geval bereid om inbreukmakende CAD-bestanden te verwijderen indien de
auteursrechthebbende een gemotiveerd verzoek hiertoe indient. Mochten deze platformen
inbreukmakende CAD-bestanden daadwerkelijk massaal gaan weren, is het aannemelijk dat
particulieren die bewust inbreukmakende CAD-bestanden uploaden zich zullen verplaatsen naar
platformen als The Pirate Bay. Dit soort platformen zullen echter niet mee willen werken aan het
onbeschikbaar maken van inbreukmakende content en in de praktijk is gebleken dat enige poging
tot het ontoegankelijk maken van het platform voor de particulier, tegen de wil van het
platformen in, niet effectief is. Bovendien is de vraag of het proces van het neerhalen van
inbreukmakende CAD-bestanden in de praktijk effectief is en effectief zal zijn wanneer massaal
verzoeken daartoe worden ingediend.
Als laatste restrictieve maatregel is DRM aan de orde gekomen. In de praktijk worden er al
DRM-technieken ontwikkeld specifiek voor CAD-bestanden waarmee bijvoorbeeld het kopiëren
of verspreiden van CAD-bestanden beperkt zou kunnen worden. Het ligt echter voor de hand dat
DRM voornamelijk zal worden toegepast op CAD-bestanden die door producenten ter
beschikking worden gesteld. Particulieren kunnen echter ook zelf inbreukmakende CAD-
bestanden maken of aanpassen om DRM te omzeilen. Ook het kraken van DRM-beveiligingen
door handige particulieren valt niet uit te sluiten. Ten slotte is de vraag of DRM wel wenselijk is,
omdat het de functies van de 3D-printer zou kunnen beperken.
Na de restrictieve maatregelen hebben we vervolgens de accommoderende maatregelen

besproken. Deze maatregelen richten zich op het ontwikkelen van nieuwe businessmodellen voor
legaal aanbod en User Generated Content om particulieren een beter alternatief te bieden dan het
downloaden van CAD-bestanden uit ongeoorloofde bron.
Een van zo’n maatregel is het aanbieden van een dienst waarbij particulieren legaal aangeboden
CAD-bestanden kunnen downloaden of streamen. De gebruikers van een dergelijke dienst
kunnen dan tegen een schappelijke maandelijkse bijdrage hoogwaardige en authentieke ‘click to
print’ producten printen. De auteursrechthebbende zou dan bijvoorbeeld per print betaald kunnen
32
krijgen. Ook zou gekozen kunnen worden voor een download-model vergelijkbaar met iTunes,
waarbij gebruikers individuele CAD-bestanden kunnen downloaden en er per CAD-bestand
betaald wordt. Bij deze diensten is het dan wel belangrijk dat grote spelers zich aansluiten bij
een dergelijk platform om zo een aantrekkelijk aanbod te kunnen vormen tegenover het illegale
aanbod.
In de praktijk is gebleken dat er interesse is van creatieve particulieren om zelf CAD-bestanden

te ontwerpen gebaseerd op bestaande auteursrechtelijk beschermde objecten of figuren zoals
bijvoorbeeld R2D2 uit de Star Wars filmreeks. Auteursrechthebbenden kunnen particulieren
hiervoor licenties verlenen en een platform bieden om hun werk te delen. Het voordeel van een
dergelijk bedrijfsmodel van User Generated Content is dat het bedrijf niet zelf hoeft te investeren
in het produceren en ontwerpen van hun producten aangezien de gebruiker en het platform deze
handelingen verrichten.
De technologie van 3D-printen biedt nieuwe mogelijkheden en kansen, voor zowel particulieren
als voor auteursrechthebbenden. Voor particulieren zal het bijvoorbeeld het ‘customizen’ van
producten kunnen innoveren doordat particulieren nu zelf kunnen meedoen in de ontwerpfase.
Auteursrechthebbenden hebben voordeel van 3D-printen doordat ze geen fabrikant meer nodig
hebben om hun werk te fabriceren. Ze hoeven alleen het ontwerp te maken en dit beschikbaar te
stellen, de particulieren kunnen het product zelf printen.
Onze aanbeveling is dat auteursrechthebbenden de 3D-printtechnologie zo veel mogelijk

omarmen. De besproken restrictieve maatregelen zullen in de praktijk moeilijk uit te voeren zijn
of niet effectief zijn en bovendien de innovatie van 3D-printen kunnen beperken. Het omarmen
van 3D-printen door het ontwikkelen van nieuwe businessmodellen waar auteursrechthebbenden
ook zelf van kunnen profiteren zal voor hen in onze optiek een betere strategie zijn om zich te
beschermen tegen inbreuken door particulieren.
33
Bronnenlijst
Literatuur
Appleyard 2015
M. Appleyard, ‘Corporate Responses To Online Music Piracy: Strategic Lessons For The
Challenge Of Additive Manufacturing’, Business Horizons 2015/58, Sciencedirect.com
Bradshaw, Bowyer & Haufe 2010

S. Bradshaw, A. Bowyer & P. Haufe, ‘The Intellectual Property Implications Of Low-Cost 3D
Printing’, Scripted 2010/1, p.8-9, Opus.bath.ac.uk.
Cock Buning, de, & Kulk 2013

M. de Cock Buning & S. Kulk, ‘Intellectuele eigendom en reclamerecht, 3D-printen: Attack of
the Clones of A New Hope?’, Tijdschrift voor internetrecht 2013/36.
Daly 2016
A. Daly, Socio-Legal Aspects of the 3D Printing Revolution, Palgrave Macmillan UK 2016.
Desai & Magliocca 2014

D.R. Desai & G.N. Magliocca, ‘Patents, Meet Napster: 3D Printing and the Digitization of
Things’, The Georgetown Law Journal (102) 2013-2014, p. 1691-1720.
Eeckhoutte, van, 2012

F.J. van Eeckhoutte, ‘Juridische status van virtuele objecten in online games’, IT&Recht 12
september 2012, IT 865, itenrecht.nl.
Engelfriet 2011
A.P. Engelfriet, ‘3D-printen: revolutie of de nieuwe Napster?’, Tijdschrift voor internetrecht
2011-5.
Gielen e.a. 2014
Ch. Gielen e.a., Kort begrip van het intellectuele eigendomsrecht, Deventer: Kluwer 2014.
Harris Brean 2013
D. Harris Brean, “Asserting Patents to Combat Infringement via 3D Printing: It’s no “Use””,
Fordham Intellectual Property, Media and Entertainment Law Journal 2013/23.
34
Lodder & Meulen, van der, 2012
A.R. Lodder, N.S. van der Meulen, ‘Evaluation of the Role of Access Providers, 4 JIPITEC 2,
papers.ssrn.com.
Osborn 2014
L. Osborn, ‘Regulating Three-Dimensional Printing: The Converging Worlds of Bits and
Atoms’, San Diego Law Review 2014/51, p. 553–622.
Pham & Gault 1998

D.T Pham & R.S. Gault, Int. Journal of Machine Tools and Manufacture 1998/38, p.1259.
Rayna & Striukova 2016

T. Rayna & L. Striukova, ‘From rapid prototyping to home fabrication: How 3D printing is
changing business model innovation’ , Technological Forecasting and Social Change 2016/102.
Smeets & Bijl 2015

L. Smeets & B. Bijl, ‘3D-printen: de derde industriële revolutie?’, Amsterdams Balie Bulletin
2015, p. 12-13.
Spoor, Verkade & Visser 2005

J.H. Spoor, D.W.F. Verkade & D.J.G. Visser, Auteursrecht, Deventer: Kluwer 2005.
Teece 2010
D. J. Teece, ‘Business Models, Business Strategy and Innovation’, Long Range Plannings
2010/188, sciencedirect.com.
Troxler & Woensel, van, 2016

P. Troxler & C. van Woensel,’How Will Society Adopt 3D Printing?’, in: B. van den Berg, S.
van der Hof & E. Kosta, 3D Printing. Legal, Philosophical And Economic Dimensions, Den
Haag: T.M.C. Asser Press 2016, p. 183-212.
Winter, de 1991
M. de Winter, ‘CAD-aspecten bij StereoLithografie’, De Constructeur 1991/3, p. 38-42.
35
Website artikelen
F. Eijsvogels & L. Dijkman 2015, ‘Intellectuele eigendom en de derde industriële revolutie’, The
Next Marketing 2 april 2015, Thenextmarketing.com.
A. Engelfriet, ‘3D dinsdag: Mag ik vervangende onderdelen van producten printen’, Ius mentis
24 mei 2011, Blog.iusmentis.com.
N. Lievendag, ‘3 Free 3D scanning apps that don’t require extra hardware’, 3Dscanexpert 30
juni 2016, 3dscanexpert.com.
E. Matias & B. Rao, ‘3D Printing: On Its Historical Evolution and the Implications for
Business’, New York University Polytechnic School of Engineering 21 september 2015,
Faculty.poly.edu.
A. Regalado, ‘Nathan Myhrvold's Cunning Plan to Prevent 3-D Printer Piracy’, Technology
Review 11 oktober 2012, technologyreview.com.
M. Weinberg,’DRM on 3D Printers is a Big Deal’, Public Knowledge 22 oktober 2012,

Publicknowledge.org.
‘The Free Beginner’s Guide: History of 3D Printing’, 3D Printing Industry,

3dprintingIndustry.com.
‘Overview Of 3D Printing & Intellectual Property Law’, 30 september 2016, p. 20,

http://ec.europa.eu.
‘3D Printing with Biomaterials’, Profadvanwijk.com.
‘Autodesk 123D Lets You Print Your Own Objects With Or Without A 3D printer’, Lifehacker,
Lifehacker.com.
’20 Best 3D printing software tools’, ALL3DP 21 maart 2016, All3dp.com.
MarkAny, ‘MarkAny develops DRM and piracy protection for 3D print files’, 3ders.org 31 maart
2016.
‘Spotify and Netflix curb music and film piracy’, The Telegraph 18 juli 2013, Telegraph.co.uk.
36
‘Internet piracy falls to record lows amid rise of Spotify and Netflix’, The Telegraph 5 juli 2016,
Telegraph.co.uk.
‘Hasbro teams up with Shapeways to sell 3D printed 'My Little Pony' fan art’, 3ders.org 21 juli
2014.
‘An Invite to Submit Your Designs to SuperFanArt’, Shapeways 16 augustus 2014,

Shapeways.com.
‘Method, medium and apparatus for producing three-dimensional figure product’, Patent
US4041476, Google Patents, Patents.google.com.
‘Wederom op grote schaal gekopieerde studieboeken verkopen’, IEF 13464, IE-forum.nl.
‘Grabcad Intellectual Property Policy’, Grabcad, grabcad.com, geraadpleegd op 20 juni 2017.
‘Thingiverse Content Removal Wizard’, Thingiverse, Thingiverse.com.
‘Wat is BREIN?’, Stichting BREIN, Stichtingbrein.nl.
‘Gebruiksrechtovereenkomst voor Minecraft’, bijgewerkt tot 31 mei 2016, Mojang,

Account.mojang.com.
‘Minecraft Realms End User License Agreement’, Minecraft, Minecraft.net, geraadpleegd op 21-
06-2017.
‘MarkAny Develops DRM And Piracy Protection For 3D Print Files’, 3ders.org 31 maart 2016.
‘Wohlers Report 2016 Published: Additive Manufacturing Industry Surpassed $5.1 Billion’,
Wohlers Associates, Wohlersassociates.com.
37
Parlementaire stukken
Brief van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie van 17 april 2014, 508334.
Jurisprudentie
Europa
HvJ EU 16 juli 2009, C-5/08, ECLI:EU:C:2009:465 (Infopaq International/ Danske Dagblades

Forening), punt 37.
HvJ EU 12 juli 2011, C-324/09, ECLI:EU:C:2011:474 (L’Oréal/eBay).
HvJ EU 1 december 2011, C-145/10, ECLI:EU:C:2011:798 (Painer/Der Standard), punt 94.
HvJ EU 27 maart 2014, C-314/12, ECLI:EU:C:2014:192 (UPC Telekabel Wien/Constantin

Film).
Nederland
Hoge Raad 30 mei 2008, ECLI:NL:HR:2008:BC2153, AMI 2008/5, m.nt M.R.F. Senftleben
(Endstra/Nieuw Amsterdam).
Hoge Raad 13 november 2015, ECLI:NL:HR:2015:3307 (Stichting BREIN/ZIGGO c.s.).
Hof Den Haag 28 januari 2014, ECLI:NL:GHDHA:2014:88, IR 2014/1, m.nt. M. Paapst (Ziggo
& XS4ALL/ Stichting BREIN).
Rechtbank Amsterdam 22 oktober 2009, ECLI:NL:RBAMS:2009:BK1067, AMI 2010/1 m.nt.

P.B. Hugenholtz (The Pirate Bay/Stichting BREIN).
Rechtbank Amsterdam 16 juni 2010, ECLI:NL:RBAMS:2010:BN1626.
Rechtbank Den Haag 11 januari 2012, ECLI:NL:RBSGR:2012:BV0549, AMI 2012/3, m.nt.

A.M. Arnbak (Stichting BREIN/Ziggo & XS4ALL).
38
Annex 1
Mailverkeer printshop 3DMW
39
40
Annex 2
Mailverkeer printshop Local Makers
41
42
Annex 3
Telefoongesprek eigenaar printshop Oceanz
Eigenaar: ‘Met (gecensureerd).’

Goran Nawzad: ‘ Hallo met Goran Nawzad.’
Eigenaar: ‘Goedemiddag.’
Goran Nawzad: ‘Ik had u gemaild over onze scriptie over 3D printen’.
Eigenaar: ‘Ja daar had je wat vragen over haha.’
Goran Nawzad: ‘Ja inderdaad. Zal ik beginnen met de vragen?’
Eigenaar: ‘Ja je kan starten, we hadden afgesproken en bij deze heb je mijn tijd.’
Goran Nawzad: ‘Nou, fijn! Nouja onze scriptie gaat over 3D printen en als dat eenmaal groot wordt dan
kan het een gevaar opleveren voor de auteursrechten. Dan denken we aan dat de CAD-bestand dan
worden verspreid, van een Nike schoen of van een Star Wars poppetje. Dus daar doen we eigenlijk
onderzoek over en we wilden in de praktijk kijken van wat wordt er momenteel al geprint door mensen en
waar halen ze dit CAD-bestanden vandaan? Mijn eerste vraag is dus aan u, meer concreet, van wordt er
bij jullie opdrachten gegeven om auteursrechtelijk beschermde werken te printen? Bijvoorbeeld een Star
Wars figuur of Michael Jackson poppetje, zulke dingen zeg maar. ’
Eigenaar: ‘Ja, Ja. Ehm. Wij zullen zelf nooit een bestand downloaden wat daarvoor beschermd is, bij ons
is ook het bestand altijd eigendom van de klant. Dat is dus zijn of haar verantwoordelijkheid. Wij hebben
daar eigenlijk minder mee te maken omdat wij in de business to business zitten. Je gaf hier de voorbeeld
aan van Shapeways, die gaan daar heel makkelijk mee om. Maar die zitten in de business to consumer
wereld dus die hebben daar vaker mee te maken. Dat neemt niet weg dat wij met enige regelmaat iets van
Minecraft poppetje of dat soort dingen krijgen. En die kun je inderdaad printen en daar kunnen, even los
van auteursrechtelijke zaken, dingen als messen of wapens worden geprint of iets dergelijks. Ook dat is
dus iets wat aan de orde is als je praat over rechten en plichten. Dus ja het komt zeker voor en wat je ziet
dat op die websites als Grabcad en dat soort grote websites waar je die files kan downloaden, die zijn voor
iedereen te pakken.’
Goran Nawzad: ‘Ja, inderdaad. Ik heb sites gezien waar er ook echt bij staat hoe vaak het gedownload
wordt en dat zal ik ook in de scriptie zetten. Dus u zegt dat er bijvoorbeeld een Minecraft poppetje wordt
gedownload. Kunt u meer voorbeelden geven?’
Eigenaar: ‘Ja dus een beetje de zaken die je noemt. Wij hebben bijvoorbeeld ook wel eens een blikje
gehad van Coca Cola of… laat ik het zo zeggen dat het aan de ene kant een heel groot issue is, maar aan
de andere kant kunnen we bijna niet bij elk bestand nagaan van ‘zijn de auteursrechten goed beschermd?’
Kijk, van Coca Cola, daar weet iedereen van. Die vissen wij er wel uit en daar zeggen we tegen de klant
dat we die niet gaan printen. Zo van, dat mag niet. Of heb jij een bewijsje dat het mag? Zo’n Minecraft
poppetje schiet er wel eens tussendoor omdat niet iedereen weet wat Minecraft is.’
Goran Nawzad: ‘Het is eigenlijk ook ehm, het is denk ik ook… Ik denk eerlijk gezegd ook niet dat er
een regel is dat printshops dat niet mogen printen eigenlijk. Ik denk dat daar niet eens over is nagedacht,
zeg maar. Dus dat zou iets zijn waar wij over na gaan denken. Waar wij eigenlijk benieuwd naar zijn is de
praktijk, niet zo zeer of het mag of niet. Meer van, wat wordt er al geprint?’
Eigenaar: ‘Ik noem dan Minecraft en Coca Cola en dat zijn extreme voorbeelden. En Michael Jackson
ook zoals jij noemde, dat zijn hele extreme dingen. Waar het moeilijk is, is als ik bijvoorbeeld een bloem
43
opgestuurd krijg. Is die bloem dan, wiens ontwerp is dat? Per dag gaan er wel weet ik veel hoeveel
modellen over de digitale snelweg. Dat is niet te controleren of al die, dus eh…’
Goran Nawzad: ‘ja precies, bijvoorbeeld een auteursrechtenbureau moet door duizenden bestanden heen
om te kijken of iets auteursrechtelijk beschermd is. Dus dat kun je sowieso niet verwachten van een
printshop.’
Eigenaar: ’Precies, precies. Terugkomend op je vraag van wat wordt er geprint? Dat is incidenteel in ons
geval de extremen, ik noem maar de Coca Cola en Minecraft. Maar wat dus met regelmaat gebeurt zijn
ontwerpen waarvan wij niet kunnen achterhalen of ze auteursrechtelijk beschermd zijn.’
Goran Nawzad: ‘Ja duidelijk. En bijvoorbeeld de Coca Cola en de Minecraft, die zijn dus niet zelf
ontworpen maar van het internet geplukt?’
Eigenaar: ‘Ja, haha.’
Goran Nawzad: ‘Dat was het eigenlijk. Wij hebben genoeg informatie.’
Eigenaar: ‘Klasse. Ik zou zeggen als je meer info nodig hebt dan kun je gerust een afspraak met mij
inplannen en vragen stellen. Dat is geen probleem. Ik sta je graag te woord wat dat betreft. Als ik
studenten kan helpen, dan is dat fijn.’
Goran Nawzad: ‘Heel fijn! Hartstikke bedankt daarvoor.’
Eigenaar: ‘Nou dan ga ik je veel succes wensen met je studie en scriptie en mocht er een afdrukje te zien
zijn dan vind ik het wel leuk om het te lezen.’
Goran Nawzad: ‘Top, bedankt (gecensureerd)!’
Eigenaar: ‘Ok, groetjes! Hey hey!’
44

3D Printen

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

3D Printen

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

3D PRINTEN &

Dimitri de Graaf & Goran Nawzad

Masterscriptie Rechtsgeleerdheid: Internet, intellectuele eigendom & ICT

Dimitri de Graaf & Goran Nawzad

Amsterdam, juni 2017

Dit brengt ons tot de centrale vraagstelling in ons onderzoek:

Hoe kunnen auteursrechthebbenden in de praktijk effectief worden beschermd tegen inbreuken

Om de vraagstelling te beantwoorden, wordt in hoofdstuk 1 het fenomeen 3D-printen in het

In dit hoofdstuk zal er algemene informatie worden gegeven over de 3D-printtechnologie.

1.2 Wat is 3D-printen en hoe werkt het?

1.3 Het begin van het fenomeen 3D-printen

Er zijn verschillende soorten 3D-printtechnieken die elk verschillende soorten materialen op

Er zijn verschillende soorten technieken mogelijk bij 3D-printen. Stereolithografie is misschien

1.5 Wat is een CAD-bestand?

1.6 Hoe wordt een CAD-bestand verkregen?

2.2 Auteursrechtelijk werk

● Een CAD-bestand als zodanig ontworpen

● Een CAD-bestand met bestaande auteursrechtelijk beschermde elementen

● Een CAD-bestand als scan

● Een uitgeprint CAD-bestand

● Een CAD-bestand als zodanig ontworpen

● Een CAD-bestand met bestaande auteursrechtelijk beschermde elementen

● Een CAD-bestand als scan

● Een uitgeprint CAD-bestand

Voor een openbaarmakings- of verveelvoudigingshandeling is in beginsel toestemming nodig

In de context van 3D-printen en particulieren is de privékopie-exceptie van belang. De

Kan 3D-printen nu onder de privékopie-exceptie worden geschaard?

We hebben onderzoek gedaan naar 3D-printen in de praktijk om een beeld te krijgen of en op

‘Hoe komt de klant aan het CAD-bestand van de 3D-geprinte objecten?’

3.2.2 Local Makers

3.3 CAD-bestanden op het internet

4.2 Aanspreken particulieren

4.3 Aanspreken tussenpersonen

4.4 Digital Rights Management

In theorie zouden auteursrechthebbenden zo bij implementatie van DRM-systemen het gebruik

5.2 Streaming- en downloadplatformen

5.3 User Generated Content

Hoe kunnen auteursrechthebbenden in de praktijk effectief worden beschermd tegen inbreuken

We hebben vervolgens verschillende maatregelen onderzocht die zouden kunnen dienen om de

Auteursrechthebbenden zouden particulieren juridisch kunnen aanspreken wanneer zij

Na de restrictieve maatregelen hebben we vervolgens de accommoderende maatregelen

In de praktijk is gebleken dat er interesse is van creatieve particulieren om zelf CAD-bestanden

Onze aanbeveling is dat auteursrechthebbenden de 3D-printtechnologie zo veel mogelijk

Bradshaw, Bowyer & Haufe 2010

Cock Buning, de, & Kulk 2013

Desai & Magliocca 2014

Eeckhoutte, van, 2012

Pham & Gault 1998

Rayna & Striukova 2016

Smeets & Bijl 2015

Spoor, Verkade & Visser 2005

Troxler & Woensel, van, 2016

M. Weinberg,’DRM on 3D Printers is a Big Deal’, Public Knowledge 22 oktober 2012,

‘The Free Beginner’s Guide: History of 3D Printing’, 3D Printing Industry,

‘Hoe werkt 3D printen?’, Ground3d, Ground3d.nl.

‘Overview Of 3D Printing & Intellectual Property Law’, 30 september 2016, p. 20,

‘3D Printing with Biomaterials’, Profadvanwijk.com.

’20 Best 3D printing software tools’, ALL3DP 21 maart 2016, All3dp.com.

‘An Invite to Submit Your Designs to SuperFanArt’, Shapeways 16 augustus 2014,

‘Wederom op grote schaal gekopieerde studieboeken verkopen’, IEF 13464, IE-forum.nl.

‘Grabcad Intellectual Property Policy’, Grabcad, grabcad.com, geraadpleegd op 20 juni 2017.

‘Thingiverse Content Removal Wizard’, Thingiverse, Thingiverse.com.

‘Wat is BREIN?’, Stichting BREIN, Stichtingbrein.nl.