Thrust Reverser Sistemi |

Boeing 737
Havada süzülen metal yığını dev kuşların yere konduğu anda durdurmak
güçtür. Bu nedenle çeşitli ilkeler doğrultusunda çeşitli frenleme sistemleri
geliştirilmiştir. Bu sistemlerden biri de '' Thrust Reverser (Ters İtme)''
sistemidir. Bu yazımızda Boeing 737 uçaklarında thrust reserver sisteminin
uçaktaki konumunu ve sistemin çalıştırma ilkelerinden bahsedeceğiz.

A- A+
09.12.2014 tarihli yazı 19000 kez okunmuştur.
Uçak Havacılık Frenleme Thrust Reverser Boeing 737

Uçaklardaki Temel Frenleme Sistemleri

Bir Boeing 737 ortalama 260 km/h hızla piste iniş yapar. Bir uçağın durmasında
görev en büyük görev iniş takımlarına düşüyor. Çünkü iniş takımları gövde ile yer
arasındaki bağlantıyı sağlamaktadır. İniş takımlarında bulunan balatalar
lastiklerdeki diske basınç uygulaması sonucu durdurma etkisi oluşturarak uçağın
durmasına yardımcı olur. Balataların çoğu çelik ve karbondan imal edilirler.
Hava araçlarında bulunan diğer temel frenleme sistemlerine gelecek olursak; hava
frenleri, park frenleri ve thurst reverse'lerdir. Çoğumuz çeşitli uçaklar ile seyehat
etmişizdir. O zaman hava frenlerine (air braker) hepimiz şahit olmuşuzdur. (Şekil
1). Hava frenleri ile yavaşlatma ilkesi kanatların üzerinden geçen hava akımlarının
yönünü değiştirerek basınç farkından uçağın yavaşlatmasını sağlamaktır.

Şekil 1. İniş Anında Hava Frenlerinin Çalışması

►İlginizi Çekebilir: Altimetre Çalışma Sistemi | Boeing

737

Thrust Reverser Fren Sistemi

Thrust reverser çalışması temel hidrolik sisteme benzemektedir ve etkilidir. Bu
sistemin çalışması, motorun egzoz gazlarının yaklaşık 135º sapması ile
gerçekleşir. Açı 90º'den ne kadar büyükse o kadar iyi verim alınır. Thrust
reverse'leri belirli şartlar altında çalıştırılabilir. Uçuş esnasın çalıştırıldığı
anda uçağa ani stall durumu verebilir ve uçak motoruna zarar verir.

Şekil 2. En Basit Şekli İle Thurst Reverser

B737-800 piste tekeri koyduğunda hızı yaklaşık 150 kt (260 km/h)'dır ve

teker yere değdiğinde kokpitten pilot tarafından start verilerek sistem
devreye girer. Boeing marka uçaklarda reverser kolu, throttle (gaz kolu)
ile aynı mekanizma üzerine bağlıdır. Şekil 3'de bunu görebiliriz.
Şekil 3. Sarı Daire İçindeki ''Reverser Kolu (Kapalı)'', Kırmızı Daire
İçindeki ''Throttle Kolları (Sağ ve Sol Motor)''

Şekil 4. Reverser Seviyeleri ve Açılış Pozisyonu

 ►İlginizi Çekebilir: CFM56 Jet Motoru ve Çalışması |
Boeing 737

4 tane tasarlanmış reserver tipi vardır. Thrust reserverleri çalıştıran iki

sistem tasarlanmıştır. Bunlar elektrikli kumanda sistemi ve mekaniki
kumanda sistemidir. Mekaniki kumanda bu reserverleri hidrolik veya
pnömatik sistemler ilkesine dayanarak çalıştırır. Thrust Reserver'ler kapalı
konumda aerodinamik ile aynı yapıdadır yani uçağın aerodinamikyapısını
bozmamaktadır. Pilot tarafından kumanda edildiğinde, fan duct hava
akımının önünü kapatır ve hava yönünü saptırır.

Reverser Tipleri;

► Bucket door; Boeing 717, 727 ve Boeing 737-100-200)

► Pivoting door; Genelde Airbus uçakları kullanır.
► Cascade vane; Boeing 737-300-400-500-600-700-800-900
► Clamshell door; Eski tip JT8D Jet motorlarında kullanılır.

Bu çeşitli reverser tiplerine fotoğraflar ile örnek verelim.

Şekil 5. Bucket Door
Şekil 6. Pivoting Door
Şekil 7. Cascade Door

Şekil 8. Clamshell Door