‫لبه‬

‫رُزا جمالی‬
 ‫لبه‬
‫گزینهای از شعر انگلیسی زبان‬
‫ترجمهی رُزا جمالی‬
‫ویرایش دوم‬

‫انتشارات مهر و دل‬

 ‫فهرست‬
‫مقدمه ی مترجم ‪11 ......................................................................................‬‬

‫ایروین آلن گینزبرگ ‪11 .................................................................................‬‬

‫آمریکا ‪11 .........................................................................................‬‬

‫استیوی اسمیت ‪11 ........................................................................................‬‬

‫دست تکان نمیداد چرا که غرق شده بود ‪12 .................................................‬‬

‫تی‪.‬اس‪ .‬الیوت ‪15 .........................................................................................‬‬

‫سفرِ مجوس ‪12 ..................................................................................‬‬

‫دو قطعه از شعر «زمینِ سوخته» ‪11 ...........................................................‬‬

‫ویلیام باتلر ییتس ‪15 .....................................................................................‬‬

‫دریا نوردی به سمت بیزانس ‪13 ...............................................................‬‬

‫لیدا و قو ‪24 .......................................................................................‬‬

‫بیزانس ‪21 ........................................................................................‬‬

‫تروایی دیگر نیست ‪22 ..........................................................................‬‬

‫آمدنی دوباره ‪25 .................................................................................‬‬

‫جوانی و عمر ‪21 ..................................................................................‬‬

‫سه بنای یادبود ‪24 ...............................................................................‬‬

‫کودک ربوده شده ‪23 ...........................................................................‬‬

‫صورتک هایی جدید ‪51 .........................................................................‬‬

‫چرخ ‪51 ...........................................................................................‬‬

‫جوزف برادسکی ‪51 .......................................................................................‬‬

‫سهمی از کلمات ‪54 ..............................................................................‬‬

‫شرح برخی از مشاهدات ‪53 ....................................................................‬‬

‫به اورانیا ‪52 ......................................................................................‬‬

‫راپرت بروک ‪11 ..........................................................................................‬‬

‫سرباز ‪12 ..........................................................................................‬‬

‫ازرا پاوند ‪14 ...............................................................................................‬‬

‫در ایستگاهِ مترو ‪44 ..............................................................................‬‬

‫سیلویا پالت ‪41 ...........................................................................................‬‬

‫لبه ‪45 .............................................................................................‬‬

‫رقیب ‪41 ..........................................................................................‬‬

‫مرگ به اتفاق هم ‪44 ............................................................................‬‬

‫شقایق ها در تیرماه ‪42 ..........................................................................‬‬

‫کلمات ‪31 .........................................................................................‬‬

‫آیینه ‪31 ..........................................................................................‬‬

‫بریدگی ‪31 ........................................................................................‬‬

‫هیلدا دولیتل ‪35 ...........................................................................................‬‬

‫ارواحِ دخترِ کوهها ‪33 ............................................................................‬‬

‫برخاستنِ ماه ‪32 ..................................................................................‬‬

‫گُلسرخِ دریا ‪24 ..................................................................................‬‬

‫درختِ گالبی ‪21 .................................................................................‬‬

‫شقایق های دریا ‪21 ..............................................................................‬‬

‫زنبق دریا ‪21 .....................................................................................‬‬

‫امیلی دیکنسون ‪25 .......................................................................................‬‬

‫من کسی نیستم‪ ،‬تو چطور؟ ‪23 .................................................................‬‬

‫در ذهنم مراسم ختمی را می دیدم ‪22 ........................................................‬‬

‫آدرین ریچ ‪141 ...........................................................................................‬‬

‫زنان ‪142 .........................................................................................‬‬

‫سودیپ سن ‪145 ........................................................................................‬‬

‫پرچمِ دعا ‪143 ...................................................................................‬‬

‫مدیترانه ‪111 .....................................................................................‬‬

‫ادیت سیتول ‪114 ........................................................................................‬‬

‫هنوز باران می بارد ‪111 ........................................................................‬‬

‫کنار دریاچه ‪111 ................................................................................‬‬

‫این بلور خاکستری رنگ ‪115 ..................................................................‬‬

‫خانهی دلقکها ‪111 .............................................................................‬‬

‫سولماز شریف ‪112 .......................................................................................‬‬

‫نگاه کن ‪111 .....................................................................................‬‬

‫رابرت فراست ‪114 .......................................................................................‬‬

‫راهِ نرفته ‪124 ....................................................................................‬‬

‫گردی از برف ‪121 ..............................................................................‬‬

‫لوئیز گلیک ‪121 ..........................................................................................‬‬

‫پس از این ‪121 ..................................................................................‬‬

‫سپیده دم ‪123 ...................................................................................‬‬

‫درختِ زالزالک ‪154 .............................................................................‬‬

‫مهاجرانِ شب ‪151 ..............................................................................‬‬

‫گذشته است ‪151 ................................................................................‬‬

‫زنبقِ وحشی ‪155 ................................................................................‬‬

‫تکگویی‪ ،‬ساعت ‪ 2‬صبح ‪154 ..................................................................‬‬

‫سوسنِ نقرهگون ‪153 ............................................................................‬‬

‫نارونها ‪114 ......................................................................................‬‬

‫شعرِعاشقانه ‪111 .................................................................................‬‬

‫پرتره ‪111 ........................................................................................‬‬

‫پروانه ‪111 ........................................................................................‬‬

‫سنبل ‪112 ........................................................................................‬‬

‫اِما الزاروس ‪114 ..........................................................................................‬‬

‫مجسمه ای دیگر ‪144 ...........................................................................‬‬

‫هنری ودزورث النگفلو ‪141 .............................................................................‬‬

‫گل ها و دروگر ‪141 .............................................................................‬‬

‫راجر مگاف ‪142 ..........................................................................................‬‬

‫صف ‪131 .........................................................................................‬‬

‫فقط برای ادامه ی مباحثه ‪131 ................................................................‬‬

‫نویسنده ی کتاب های کلیشه ای کودکان ‪132 ..............................................‬‬

‫نجات یافته ‪135 .................................................................................‬‬

‫والت ویتمن ‪134 ..........................................................................................‬‬

‫می شنوم که آمریکا سرودی میهنی سر می دهد ‪124 ......................................‬‬

‫تد هیوز ‪121 ..............................................................................................‬‬

‫دو افسانه ‪122 ...................................................................................‬‬

‫بر دربِ زهدان می بینم ‪121 ...................................................................‬‬

 ‫مقدمهی مترجم‬

‫در گزینش و ترجمهی این آثار مضامین و یا دورهی خاصی مورد توجه‬
‫مترجم نبوده است؛ بلکه تنها ترجمهپذیری آثار و ملموس بودن آنها برای‬
‫خوانندهی ایرانی در نظر گرفته شده است‪ .‬طیفی از شاعران که در این‬
‫کتاب گنجانده شده است از کشورهای آمریکا‪ ،‬انگلستان و ایرلند و هند‬
‫انتخاب شدهاند و از جریانهای مختلفِ شعری برگرفته شدهاند و بیشک‬
‫از برجستهترینها بهشمار میروند‪.‬‬
‫ایروین آلن گینزبرگ‬
 ‫ایروین آلن گینزبرگ‬

‫او از پدر و مادری که هر دو روس‪ ،‬یهودی و مهاجر بودند در نیوجرسی‬

‫متولد شد و در جوانی به همراه دوستانش الرنس فرلینگتی و جک کرواک‬
‫مکتب «بیت» را پایه نهاد‪ .‬این مکتب به عنوان مکتبی پیشرو کلماتی‬
‫نامعمول را وارد زبان شعر کرد و از سطرهای بلند و لحن گفتاری بهرهای‬
‫تمام گرفت‪ .‬آنها به انتقاد از سیاستهای حاکم در آمریکا میپرداختند‪،‬‬
‫موسیقی و اجرا برای آلن گینزبرگ اهمیت بسیاری داشت‪ ،‬او از عرفانهای‬
‫شرقی و مانتراهای هندی و اصوات دعایی در شعرش بهرهی فراوان می‪-‬‬
‫برد‪ ،‬آثار او در ابتدا در دورهی مککارتیسم با سانسور مواجه میشوند اما‬
‫در نهایت کتاب «سقوط آمریکا» برندهی جایزهی ملی شعر میشود‪.‬‬
‫از شعرهای مهم گینزبرگ میتوان به «کدیش»‪« ،‬زوزه» و «سوپرمارکت‬
‫کالیفرنیا» اشاره کرد‪ .‬شعر «کدیش» مرثیهای بر مادر شاعر است‪.‬‬
 ‫آمریکا‬

‫آمریکا‪ ،‬هرآنچه داشتم را به تو بخشیدهام‬

‫و دیگر هیچ از من نمانده است‬
‫آمریکا یعنی دو دالر و بیست و هفت سنت‬
‫هفده ژانویهی هزار و نهصد و پنجاه و شش است‬
‫و من نمیتوانم بیقراری ذهن را تاب بیاورم‬
‫و تو کی این جنگهای انسانی را به اتمام خواهی رساند‪ ،‬آمریکا؟‬
‫بر تو نفرین و بر آن بمب اتمیات‬
‫اصلن خوب نیستم‪ ،‬پس به من گیر نده!‬
‫بگذار ذهنم آرام بگیرد وگرنه شعرم را نخواهم نوشت‬
‫آمریکا‪،‬‬
‫کی پریوار خواهی شد؟‬
‫و پیراهنات را در خواهی آورد؟‬
‫کی از درون گورت به خود نگاه خواهی کرد؟‬
‫کی درخور این روندگان به راه تروتسکی خواهی بود؟‬
‫چرا کتابخانههای تو از اشک پُر است؟‬
‫و کی تخم تو به هند خواهد رسید؟‬
‫من از اینهمه خواستنهای تو به ستوه آمدم‬
‫باالخره کی میشود که به سوپرمارکت بروم‬
‫و با چهرهای خوشحال آنچه را که میخواهم بخرم؟‬
‫فقط من و تو چنان پُریم‬
‫و تو چنان زیادی وُ آخری‬
‫میخواهی که من شبیه یک قدیس باشم‬
 ‫حتمن میتوانیم راهحلی برای این معضل بیابیم‬

‫بیایید سر اصلمطلب برویم‬

‫چگونه دست از وسواس بردارم؟‬
‫آمریکا به من زور نگو که من میدانم چه میگویم‬
‫آمریکا شکوفهها بر زمین ریختهاند‬
‫ماههاست که من روزنامهای نخواندهام‬
‫انگار هر روز کسی به جرم قتل محاکمه میشود‪...‬‬

‫چقدر دلم به حال کارگرانات میسوزد‬

‫آمریکا وقتی بچه بودم کمونیست بودم و حاال پشیمان نیستم‬
‫تا دلت بخواهد ماریجوانا میکشم‬
‫روز از پی روز در خانهام مینشینم‬
‫و به گلهای سرخ داخل کمد خیره میمانم‬
‫میروم به محلهی چینیها‪ ،‬مست میکنم و با کسی نمیخوابم‬
‫دیده بودی مرا که مارکس میخواندم؟‬
‫رواندرمانگرم گفته حالم خوب است‬
‫و دیگر دعا نمیخوانم‬
‫چرا که به لحظههای عرفانی و لرزههای کیهانی دست پیدا کردهام‬
‫آمریکا هنوز با تو سخن نگفتهام‬
‫که وقتی عمو مکس از روسیه آمد چه بالیی بر سرش آوردی؟!‬

‫هیییییی‪ ...‬با توام؟‬

‫آیا میخواهی زندگی عاطفیات تحت تاثیر نشریهی تایمز باشد؟‬
‫هر هفته میخوانماش‬
‫هروقت که زیرزیرکی به آبنباتفروشی کنار خیابان سرک میکشم‬
‫تصویر روی جلد به من خیره است‬
‫و من در زیرزمین و در کتابخانههای عمومی در برکلی میخوانماش‬
‫از مسئولیتی سخن میگویند این تاجران رسمی‬
‫تهیهکنندگان فیلم‬
‫همه مطرحاند اما من چه‬
‫انگار من خود آمریکا هستم‬
‫که دارم با خودم حرف میزنم‪.‬‬

‫تمام آسیا علیه من شورش کرده است‬

‫و من حتا شانس یک چینی را ندارم‬
‫بهتر است که منابع ملی را در نظر بگیریم‬
‫ثروت ملیای که در ماریجوآنا خالصه میشود‬
‫ماریجوآنا که نسل به نسل پرورش پیدا میکند‬
‫این ادبیات غیررسمی که به سرعت ‪ ۰۰۱۱‬مایل در ساعت‬
‫پرورش پیدا میکند و همهجا را در بر میگیرد‬
‫بیست و پنج هزار آسایشگاه روانی‬
‫چیزی دربارهی زندانها نمیگویم‬
‫و آنها که محروماند‬
‫در قوطی حلبی زیر نورخوشید‬
‫پانصد بار‬
‫روسپیخانههای فرانسه را از پا در آوردم‬
‫طنجه‪ ،‬شهری در مراکش مقصدِ بعدیِ من است‬
‫و من که کاتولیکم آیا میتوانم رییسجمهور آمریکا شوم؟‬
‫آمریکا‪ ،‬با این وضعات چطور برایت سرود مقدس بنویسم؟‬
‫چیزی شبیه اتومبیل هنری فورد‪ ،‬شعر من همان است‬
‫جنساش فرق میکنه اما‪...‬‬
‫آمریکا حاال میخواهم شعرهایم را به تو بفروشم‪،‬‬
‫هر شعر میشه ‪ ۵۲۱۱‬دالر‬
‫‪ ۲۱۱‬دالر آتیش زدم به مالام‬
‫شعرهای قدیمیات‬
‫تام مونی رو آزاد کن دیگه‬
‫اینهمه سرسپرده و مزدور را نجات بده‬
‫ساکو و ونزتی نمیرندها!‬
‫من پیشآهنگم‬
‫هفت سالم بود زمانی که به جلسات چپها میرفتم‬
‫با یک کوپن یک مشت نخود میفروختند‬
‫پنج سنت‬
‫سخنرانی آزاد‬
‫انسانها پریوار‬
‫دل سوزاندند برای کارگران‬
‫چه حقیقتی‬
‫‪ ،۰۳۹۲‬حزب چپها‬
‫چه پیرمرد متینی بود اسکات نیرینگ‬
‫انسان‬
‫دوباره با آهنگهای غمگین به گریه افتادم‬
‫اسراییل امیتر در لباسی معمولی‬
‫همه جاسوساند و ماموریتی دارند‬
 ‫آمریکا‪ ،‬نمیخواهی به جنگ بروی تو؟‬
‫آمریکا همهاش تقصیر این روسهای پلید است‬
‫روسها‪ ،‬روسها‪ ،‬روسها و چشمهای چشمبادامیشان‬
‫روسیه دارد زنده زنده میبلعد ما را‪ ،‬روسیه با قدرتی دیوانهوار‪ ،‬ماشینها‬
‫را از پارکینگها دزدیده است‬
‫شیکاگو را ربوده است‪ ،‬این نشریههای زرد مردمی‪،‬‬
‫ماشینسازیها را در سیبری ربوده است‬
‫با تمام نظم بیبدیلاش پمپبنزینها را به کنترل درآورده‬
‫پوچ!‬
‫و رنگینپوستان را باسواد کنید‪ ،‬سیاهان غولپیکر را‪...‬‬
‫شانزده ساعت در روز کار میکنیم ما‪.‬‬

‫آمریکا‪ ،‬مسئله جدی ست!‬

‫و این برداشت من است در نگاهی به تلویزیون‬
‫آمریکا‪ ،‬درسته دیگه؟‬
‫بهتره بریم سر اصلمطلب‬
‫من نمیخوام به ارتش بپیوندم‬
‫و به چرخکاری آدمیزاد مشغول شوم‬
‫هم نزدیک بینام‪ ،‬هم روان پریش‬
‫آمریکا من افلیجم و این راه صعب العبور است‪.‬‬
‫استیوی اسمیت‬
 ‫استیوی اسمیت‬

‫استیوی اسمیت در شعرهایش دنیایی مالیخولیایی را به تصویر میکشد و‬

‫نوعی افسردگی و گرایش به مرگ در آثارش مشاهده میشود‪.‬‬
‫دست تکان نمیداد چرا که غرق شده بود‬

‫کسی او را نشنید‬
‫مردی مُرده‬
‫افتاده بود‬
‫و ناله میکرد‬
‫بیشتر از اینکه فکرش را میکردی من پس رفته بودم‬
‫بر امواج نمیغلتید‬
‫چرا که غرق شده بود‪.‬‬
‫بیچاره!‬
‫همیشه دوست داشت مخفی باشد‬
‫و حاال مرده‬
‫گفتند‬
‫حتما سردش شده و قلباش ایستاده‪.‬‬
‫اما نه!‬
‫نه!‬
‫همیشه سردش بود‬
‫حتما مردهاش مینالد‬
‫تمام زندگیام چه دور بودم‬
‫دست تکان نمیدادم‬
‫که داشتم غرق میشدم‪.‬‬
‫تی‪.‬اس‪ .‬الیوت‬
 ‫تی‪.‬اس‪ .‬الیوت‬

‫تی‪.‬اس‪ .‬الیوت مهمترین شاعر قرنِ بیستم است و منظومهی «زمی نِ‬
‫سوخته» شاهکاری بیبدیل برای تمام اعصار‪ .‬در این اثر بیمانند که‬
‫روایتگر اروپای بعد از جنگ است‪ ،‬او ارتباطات بینامتنی بسیاری را با‬
‫اساطیر یونان‪ ،‬کتاب مقدس و تاریخ هنر رقم میزند و اشباح گذشته را به‬
‫احضار میطلبد تا روایتی چندقطعه و چندصدایی از تاریخ رنج بشری‬
‫بیافریند‪ .‬خالقیتهای او در این شعر بیشمار است از زبان محاوره تا‬
‫اوراد هندی همه به شکلی موزون در شعر جا گرفتهاند‪ .‬راوی و زاویهی‬
‫دید مدام تغییر میکند و زمان گذشته و حال در هم تنیده میشود‪.‬‬
‫شعر «سفر سه مجوس» روایت پیشگویی سه موبد ایرانی به بیتاللحم‬
‫است‪ .‬این سه موبد کندر و اسپند را هدیه میبرند و آمدنِ مسیح را‬
‫پیشگویی میکنند‪ .‬شعر از فضاسازی شرقی برخوردار است‪ ،‬توصیف‬
‫شتران و میخانه و کاروان این شعر را به غزلی از سعدی ماننده میکند‪.‬‬
‫الیوت بعد از گرویدن به مسیحیت کاتولیک این شعر را سروده است و‬
‫اشارات شعر به موعظههای سرلنسلوت هویداست‪ .‬شعر از سفری سخت‬
‫سخن میگوید و از بار موسیقیایی و واجآرایی برخوردار است‪ .‬مرگ برای‬
‫شاعر مفهومی عرفانی دارد؛ انگار که از وصالی معنوی سخن میگوید و از‬
‫این وصل خشنود است‪ ،‬در یک بررسی تطبیقی میتوان سطر آخر این‬
‫شعر را با مصرع «به روز مرگ چون تابوتِ من روان باشد» موالنا مقایسه‬
‫کرد‪ .‬سطر آخر دیباچهایست بر شعری که سهراب سپهری در رثای‬
‫فروغ فرخزاد سروده است‪ .‬راوی بینیازی خود از این جهان مادی را‬
‫اینگونه بیان کرده است و از سختی راه در این سفر مقدس میگوید‪.‬‬
‫نمودی از کهن الگوی «سفر مقدس» یونگ در این شعر آشکار است‪.‬‬
 ‫سفرِ مجوس‬

‫سرمایی میآمد که ما را در برگرفته بود‬

‫درست زمانی که بدترین بود برای سفر‬
‫و چنین سفری‬
‫دراز‬
‫راهها گود است و هوا گزندهست‪...‬‬
‫و این زمستان مرگبار است‬
‫شتران با پاهایی تاول بسته‪ ،‬زخمی و چموش‬
‫و در برفِ آب شونده دراز میکشند‬
‫زمانی بود که ما حسرت آن قصرهای تابستانی را بر کوهپایهها داشتیم‬
‫و دخترانی ابریشمین که شربت میآوردند‬
‫شتربانان ناسزا میگفتند و غرولند میکردند‬
‫گریختند‬
‫و شراب و زنانِ خود را میخواستند‬
‫و این آتشِ شبانه خاموش میشود که سرپناهی نیست‬
‫شهرها چه خصمانه ست و شهرکها خالی از دوستی‬
‫روستاها پلشت‬
‫و جیبات را خالی میکنند‬
‫زمانِ سختی داشتیم‬
‫و سرِ آخر بر آن شدیم که تمامِ شب سفر کنیم‬
‫و گاه چرتی بزنیم‬
‫با آن صداها که در گوشهایمان میخواندند و میگفتند‬
‫که اینهمه بیهوده بود‪.‬‬
 ‫و در فلق بود که به آن درهی خوش آب و هوا رسیدیم‬
‫تر و نمناک‪ ،‬زیر برفها علفها را بوییدیم‬
‫با نهرهایی جاری و آن آسیابِ آبی که تاریکی را مینواخت‬
‫و سه درخت در چشمانداز آسمان‬
‫پایینتر‬
‫و اسبی که در علفزار به تاخت میرفت‬
‫و بعد به میخانهای رسیدیم و انگورها که آویزان بود بر درگاهش‬
‫شش دست در آن درگاه باز برای مهرهای نقرهگون طاس میریختند‬
‫و پا میکوبیدند بر مشکهای خالیِ شراب‬
‫به پیش رفتیم‬
‫چرا که کسی چیزی نمیدانست‬
‫و غروب بود که رسیدیم‬
‫که چه دیر بود‬
‫برای یافتن آنجا‬
‫و تو شاید بگویی‬
‫کافی بود‪.‬‬

‫و اینهمه زمانی پیش ازین بود‬

‫که به خاطر میآورم‬
‫و دوباره این را انجام خواهم داد‪،‬‬
‫سفری میآغازم‬
‫و این ما را به همان راه بُرد‬
‫زاده شدن یا مرگ؟ زاده شدنی بود قطعاَ‬
‫به گواهی ما‬
‫و شکی نبود‬
 ‫چرا که من مرگ و زندگی را دیدهام‬
‫اما فکر میکردم که آنها متفاوتاند‬
‫چرا که زاده شدن سخت است‬
‫و رنجی تلخ است برای ما‬
‫شبیه مرگ‪ ،‬مرگ‪.‬‬
‫ما به جای خود بازگشتیم‬
‫و آن قلمرو‬
‫اما دیگر آسوده نبودیم‬
‫و به آن طومار کهن‬
‫که مردمی غریبانه چنگ میزدند به خدایانِ خویش‬
‫که من از مرگی دیگر خوشحال میشوم‪.‬‬
 ‫دو قطعه از شعر «زمینِ سوخته»‬

‫‪۰‬‬
‫به خاکسپاری مردگان‬

‫فروردین بیرحمترینِ ماههاست‬

‫میرویاند یاسهای بنفش را از خاکِ مرده‬
‫خاطره و خواهشیست که به هم آمیخته‬
‫ریشههایی کرخت در بارانِ بهار‬

‫زمستان گرممان کرده‪ ،‬پوشانده ما را‬

‫زمین در برفِ فراموشیست‬
‫و با آن آوندهای خشکیده‬
‫حیاتِ اندکی میبخشد به چیزها‬
‫و تابستان که از پشت مچِ ما را گرفته‬
‫زمانی که بر فرازِ آن بنا (استارنبرگرسی) پیدا شده بود‬
‫با رگباری که ما را بازداشت که ایستادیم در سایهی آن ستونها‬
‫و در روشنایی آفتاب امتداد پیدا کردیم‬
‫به سمتِ آن مکان (هوفگارتن)‬
‫و قهوه نوشیدیم و ساعتی حرف زدیم‪.‬‬

‫«روس‪ ،‬نه!‬
‫من اهل روسیه نیستم‬
‫لیتوانی‬
 ‫آلمانی اصیل هستم!»‬

‫و آن زمان که خردسال بودیم‬

‫در عمارت دوک اعظم‪ ،‬پسر عمویم میماندیم‬
‫او که مرا به سورتمهسواری میبرد‬
‫و من ترسیده بودم‬
‫که میگفت‪« :‬مری‪ ،‬مری‪ ،‬محکم بگیر تا سرازیر بریم‪».‬‬
‫و تو آزادی در میانهی کوهها‬
‫تمامِ شب را میخوانم و به جنوب میروم در زمستان‪.‬‬

‫این ریشهها چیست که چنگ میزند‬

‫آن شاخهها که رشد میکنند‪...‬‬

‫بیرون ازین سنگِ بیمصرف‪ ،‬ای پسرِ انسان!‬

‫تو نمیتوانی بگویی و یا که حدس بزنی‬
‫چرا که تودهای از تصویرها درهم میشکند‬
‫همانجا که نبضِ خورشید میزند‪.‬‬
 ‫‪۵‬‬
‫روضهی آتش‬

‫چادرِ خانه تکهتکه است‪ ،‬آخرین انگشتهای برگ‬

‫چنگ میزند و نشت میکند به سمتِ خیسیِ کنارِ رودخانه‬
‫نمیشنوند چیزی و از زمینِ قهوهای رنگ میگذرد‬
‫فرشتگان ازینجا گذشتهاند‬
‫این رودخانه (تایمزِ دلنشین) که چه آرام میگذرد تا من آوازم را تمام کنم‬
‫اما هیچ در رودخانه نیست‪:‬‬
‫نه بطریِ خالیای‬
‫نه نامههای پیچیده‬
‫دستمالهای ابریشمین‬
‫جعبههای مقوایی‬
‫ته سیگارها‬
‫و یا شهادتِ دیگری از شبهای تابستان‪.‬‬

‫فرشتگان از اینجا رخت بربستهاند‬

‫و یارانِ آنها وارثانی هستند که شهر را ادامه میدهند‬
‫در گذشته است و نشانی از پس نگذاشته‬
‫کنارِ آبهای لیمان نشستم و گریه کردم‬
‫تایمزِ دلنشین که چه آرام میگذرد تا من آوازم را تمام کنم‪.‬‬
‫ویلیام باتلر ییتس‬
 ‫ویلیام باتلر ییتس‬

‫ویلیام باتلر ییتس شاعری ایرلندی ست که عرفان سلتیک‪ ،‬اساطیر‬

‫ایرلند‪ ،‬ملیگرایی ایرلندی و ادبیات عامه را به شعر انگلیسی آمیخت‪ .‬شعر‬
‫او گاه سرشار از لحن های متکثر نمایشی ست و گاه تکگوییهایی ساده‪.‬‬
‫نمایشی از عرفانی مدرن یا حاصل از نظم طبیعی موجود در اندیشهها و‬
‫اساتیر سلتیک‪.‬‬
‫ییتس از پدری نقاش و مادری آشنا به داستانهای عامیانهی سلتیک به‬
‫دنیا آمد و خیلی زود به شعرهای سبک ماقبل رافائلی و نمادگرایی جذب‬
‫شد‪ .‬شعر او در حین اینکه از تصویرسازیهای رایج زمان خود بهره می‪-‬‬
‫برد‪ ،‬غنای خود را از ریشههای ایرلندیاش گرفته است‪.‬‬
‫شعر ییتس بدین جهت که بر اساطیر سل تیک بنا شده و بدین جهت که‬
‫نمونهی متفاوتی از ادبیات انگلیسی را عرضه میکند‪ ،‬شعری ست که مورد‬
‫توجه منتقدان خوانش پسااستعماری قرار گرفته است و با شعر مسلط و‬
‫غالب انگلستان همسانی کمی دارد‪.‬‬
 ‫دریا نوردی به سمت بیزانس‬

‫‪۰‬‬
‫اینجا سرزمینی برای مردی پیر نیست‬
‫جوانان در کنار هماند‬
‫و پرندگانی در درختان‬
‫نسلی رو به مرگ‬
‫در آوازهایش‬
‫قزلآالیی که به زمین میافتد‪ ،‬دریاهایی از گور ماهیها‬
‫گوشتی از ماهی یا ماکیان در تمامِ طول تابستان حکمرانی میکند‬
‫آنچه به فرزندی پذیرفته شده است به دنیا میآید و میمیرد‬
‫تمام آنچه که در آن شور نهفته است‪ ،‬ندانستن است‬
‫بنایی تاریخی از خردی بیزمان‪.‬‬

‫‪۵‬‬
‫مردی پیر که تحفهای ناچیز است‬
‫مگر لباسی ژنده آویخته بر عصایی‬
‫روحی ست که دست میزند و آواز میخواند و بلندتر میخواند‬
‫بر پارگیهای لباس فانیاش‬
‫و نه مدرسهی آوازها که درسهایش‬
‫بناهایی با عظمتی منحصر به خویش‬
‫و پس من در دریاها راندهام‬
‫و به شهرِ مقدس بیزانس رسیدهام‪.‬‬
 ‫‪۹‬‬
‫مریمیهای ایستاده در آتش مقدس خداوند‬
‫همچنان که در کاشی طالییرنگ دیوارها‬
‫که از آتشِ مقدس میآید در روحی خبیث‬
‫و آنها استادان آواز روح من بودند‬
‫آنها قلب مرا به تحلیل میبرند‬
‫و با خواهشها بیمار میکنند‬
‫آن را به جانوری رو به مرگ میبندند‬
‫و او نمیداند که این چیست و مرا احاطه میکند‬
‫و به نیرنگ ابدیت میبرد‪.‬‬

‫‪۰‬‬
‫زمانی بیرون از طبیعت‬
‫من هیچوقت شکل جسمانیام را از طبیعت نخواهم گرفت‬
‫اما این شکلی ست که طالسازان یونانی‬
‫از کوبیدنِ طال و لعابِ آن میسازند‬
‫که این امپراطورِ خوابآلوده را بیدار نگه دارند‬
‫به رویِ شاخهی طالیی بگذارند که آواز بخواند‬
‫به زنان و مردان بیزانس‬
‫که چه گذشته است‪ ،‬در حالِ گذار است و یا خواهد آمد‪.‬‬
 ‫لیدا و قو‬

‫ضربهای به ناگهان‬
‫بالهای بزرگ چه به هم میکوبند‬
‫بر فرازِ سر لیدا که یله میرود‬
‫قو ساقهایش را مینوازد‬
‫با شبکههایی تاریک‬
‫پسِ گردنِ لیدا گرفتار در منقار قوست‪.‬‬
‫قو سینهی بیپناه او را بر سینهاش میفشارد‬
‫ساقهای مست و ولنگارش‬
‫چهطور آن انگشتهای مبهم ترسان‬
‫شکوهِ بال و پرش را در خود میفشارد؟‬
‫در آن هجومِ سفیدرنگ‬
‫چهطور‬
‫آن قلب عجیب‬
‫جایی که قرار میگیرد میتپد؟‬
‫لرزهای در کمرگاه آبستناش کرده‬
‫دیواری شکسته‪،‬‬
‫سقفی و برجی سوزان‬
‫و آگاممنون مرده است‬
‫اینچنین پیچیده در هم‬
‫مقهور در خونِ سنگدل هوا‪،‬‬
‫چهطور کوهِ داناییاش قو را پس زد؟‬
‫درست قبل از اینکه قو به زمین بیندازدش‪...‬‬
 ‫بیزانس‬

‫تصویر ناگزیر روز کنار کشیده است‬

‫سربازان مستِ امپراطور خواباند‬
‫ضربآهنگ شب کنار میکشد‬
‫پیادگان شب آواز سر دادند‬
‫و بعد از ناقوس مقدس کلیسا‬
‫چه کوچک است گنبدی که از ستارگان و ماه روشن است‬
‫و تمام آن آدمی ست‬
‫تمام آن پیچیدگیهای محض‬
‫خشم و باتالقِ رگهای آدمی ست‪.‬‬

‫پیش از من تصویری شناور بود؛ آدمی بود یا سایه؟‬

‫سایهای بیش از آدمی‪ ،‬تصویری فراتر از سایه‬
‫ماسورهای بر زمین که در لباسهای مومیایی گرفتار است‬
‫ممکن است آن گذرگاه پیچاپیچ را باز کنید؟‬
‫دهانی که در آن رطوبتی نیست‪ ،‬دم و بازدمی نیست‬
‫دهانی که بی آه تو را میخواند‬
‫من آن فراانسان را احضار میکنم‬
‫که من آن را زندگی در مرگ و مرگ در زندگی میخوانم‪.‬‬

‫معجزهای‪ ،‬پرندهای یا ساختهی دستی از طال‬

‫معجزهتر از آن مجسمهی شیر‬
‫که کاشتهاندش آنجا‬
 ‫بر شاخهی طالیی که از ستارهها روشن است‬
‫و او میتواند پرندگانِ نر بیشهی هید را دوست بدارد‬
‫تا اینکه ماه بر او بتابد‬
‫بیچیز بشماردش‬
‫فلزی که بی هیچ تغییری میتابد‬
‫پرندهای‬
‫یا گلبرگی‬
‫و تمام پیچیدگیهای آن خون یا باتالق‪.‬‬
‫نیمهشب‪ ،‬پرندهها از سنگفرشِ امپراطور پر میگیرند‬
‫شعلهایست که هیزمی آن را تشکیل نداده‬
‫آتشی ست که هیچ فلزی آن را روشن نکرده‬
‫و توفانی خاموشش نخواهد کرد‬
‫زبانهای که از زبانههای دیگر برآمده است‬
‫و دشواری خشم از آنجا رخت برمیبندد‬
‫به مرگی رسیده است در این رقص‬
‫در رنجی که رو به خواب است‬
‫و در شعلهای که نمیتواند آستینی را بسوزاند‪.‬‬

‫با پاهایی نیمگشوده‪ ،‬بر دلفینی از باتالق و خون‬

‫ارواح یکی پس از دیگری خوانده میشوند‬
‫آهنگری ست که این سیالب را میشکافد؛‬
‫طالکارانِ امپراتور‬
‫تاالرهایی رقصنده از مرمرها‬
‫این خشمِ تلخ را که دشوارست میشکافد‬
‫تصویرها از تصویرهایی دیگر میزایند‬
 ‫دلفینی تکه پاره‬
‫این زنگها برای دریا شکنجهایست‪.‬‬
 ‫تروایی دیگر نیست‬

‫چرا باید سرزنشاش کنم که روزهایم را پر کرده است‬

‫با درماندگی یا آنچه این روزها میکند‬
‫به مردانی چشمبسته خشونت را میآموزد‬
‫یا خیابانهای کوچک را به شکلی بینظیر جمع میکند‬
‫جرات عاشق شدن دارند؟‬
‫چه جور میتواند آسوده باشد؟‬
‫در بزرگی به سادگی آتش است‬
‫شبیه پاپیونی سفت‬
‫طبیعی ست در این سن‬
‫که سرزنده و تنها و خشمگین باشی؛‬
‫چرا؛ مگر چه کار میتوانست بکند با آنچه که هست؟‬
‫تروای دیگری نبود که بسوزاندش؟‬
 ‫آمدنی دوباره‬

‫میچرخد و میچرخد در اشباحی که بزرگ میشوند‬

‫قوشی که قوش بازش را نمیشناسد‬
‫چیزها مسلسل از هم جدا میشوند؛ مرکزی که ایستا نیست‬
‫آشوبی که در جهان برپاست‬
‫تاریکی خونی که گشاد میشود و همهجا هست‬
‫آیین بیگناهی غرق میشود‬
‫مجرمی نیست که پستترین آنها به شدت شهوانیست‪.‬‬

‫حتمن ظهوری اتفاق خواهد افتاد‬

‫و حتمن آمدنی دوباره خواهد بود این‬
‫آمدنی دوباره! چه سخت است که کلمات به کاغذ در میآیند‬
‫زمانی که تصویری پهناور از روح است‬
‫چشمانم را تاریک میکند؛ جایی میان شنزار‬
‫جسمی با بدن یک شیر و سر آدمی‬
‫نگاهی خالی و بی هیچ دلسوزی شبیه خورشید‬
‫رانهای سستاش را به حرکت وا میدارد‬
‫چرخش سایهوار پرندگان صحرایی‪.‬‬
‫تاریکی قطره قطره میچکد‬
‫اما حاال میدانم که خواب سنگی قرن بیستم‬
‫و گهوارهای که تکانش میداد کابوسی آزاردهنده بود‬
‫و چه جانور خشنی ست؛ ساعتش رسیده‬
‫و میلمد به سمت بیتالحم که زاییده شود؟‬
 ‫جوانی و عمر‬

‫که چه بسیار در جوانی خشم گرفتم‬

‫پریشان و ستمدیده از دنیا‬
‫که حاال با زبانی متملق و غلطانداز‬
‫به خداحافظیِ مهمانی که ترکش میگوید سرعت میبخشد‪.‬‬
 ‫سه بنای یادبود‬

‫مجامعِ عمومیشان را در جایی برگزار کردند‬

‫که برجستهترین میهنپرستانمان ایستادند‬
‫کسی در میان پرندگان هوا‬
‫کوتاهتر بر هر دستی؛‬
‫و تمامِ آن سیاستمداران مردمی میگویند‬
‫اصالتی این سرزمین را بنا کرد‬
‫و آن را از انحطاط باز داشت‬
‫پندمان دادند که به آن بیاویزیم‬
‫بگذار آنهمه آرزویِ نخست باقی بماند‬
‫که درک آن ما را سربلند خواهد ساخت‬
‫غروری که در آلودگی میآید‪:‬‬
‫آن سه رذل بلند میخندند‪.‬‬
 ‫کودک ربوده شده‬

‫جاییکه کوههای سنگی بیشهی اسلوت در دریاچه شیب پیدا میکنند‬

‫آنجا جزیرهای پُر از برگ است‪،‬‬
‫آنجا که مرغانِ ماهیخوار پرمیگیرند و بیدار میشوند‬
‫موشها در آب خوابآلودهاند‬
‫آنجا که شرابِ پریان را مخفی کردهای‬
‫تمشکها‬
‫و گیالسهای دزدی‪.‬‬

‫بیا کودکم‬
‫به آبها بیا و به وحش‬
‫با آن پری که دستات را گرفته است‪،‬‬
‫چرا که دنیا پر از زاری ست‬
‫و تو نمیتوانی تاب بیاری‪.‬‬

‫جاییکه موجهای مهتاب برق میاندازد‬

‫آن شنهای خاکستریِ تاریک در نور‪،‬‬
‫دور‪ ،‬بر دورترین دماغه‬
‫تمامِ شب پا میزنیم‬
‫و رقصهای کهنه را میبافیم‬
‫با دستهایی درهم و نگاههایی درهم‬
‫که ماه به پرواز درآمده است‬
‫به پس و پیش ضرب میگیریم‬
 ‫و حبابها و کفها را دنبال میکنیم‬
‫که دنیا پر از دشواری ست‬
‫و در خوابش مضطرب است‪.‬‬

‫بیا کودکم‬
‫به آبها بیا و حیاتوحش‬
‫با آن پری که دستات را گرفته است‪،‬‬
‫چرا که دنیا پر از زاری ست‬
‫و تو نمیتوانی تاب بیاری‪.‬‬

‫جاییکه آبهایِ سرگردان فوران میکنند‬

‫بر تپههای باالی گلنکار‬
‫در برکهی میانِ نیها‬
‫که به ندرت ستارهها را میشوید‬
‫پیِ ماهی در آب میگردیم‬

‫قزلآالها که خواباند‬
‫در گوشها پچپچه میکنند‬
‫به آنها خوابهایی ناآرام بده‬
‫به نرمی تکیه دادهاند‬
‫از سَرَخسی که اشک از آن جاری میشود‬
‫بر نهرهای تازه که جریان مییابند‪.‬‬

‫بیا کودکِ من‬

‫به آبها بیا و به حیاتوحش‬
 ‫با آن پری که دستات را گرفته است‪،‬‬
‫چرا که دنیا پر از زاری ست‬
‫و تو نمیتوانی تاب بیاری‪.‬‬

‫بی ما‪ ،‬او به راه افتاده است‬

‫با چشمانی بیحالت‬
‫او صدای گوسالهها را بر تپههای گرم نخواهد شنید‬
‫بر کِتریِ روی رَف‬
‫بر سینهاش آوازی میخواند آرام‬
‫یا موشها را میبیند که جست میزنند‬
‫بر گِرد گنجهی بلغورهای جو‪.‬‬

‫چرا که کودکِ من میآید‬

‫به آبها و حیاتِ وحش‬
‫با آن پری که دستاش را گرفته است‬
‫چرا که دنیا پُر از زاریست‬
‫و او نمیتواند تاب بیاورد‪.‬‬
 ‫صورتکهایی جدید‬

‫اگر شما که پیر شدهاید اولینِ مردگان بودید‬

‫نه درخت کاتالپا و نه زیزفون معطر‬
‫اگر پاهای زندهام را بشنوند یا قدمهایم را‬
‫جاییکه پرداختهایم و دندانهای زمان را خرد خواهیم کرد‬
‫بگذار صورتکهای جدید با ترفندهایی که خواهند داشت بازی کنند‬
‫در اتاقهایی کهنه‪ ،‬شب میتواند بر روز پیشی بگیرد‬
‫سایههامان در پرسهای شنهای باغ را سست میکنند‬
‫این زیستن سایهوارتر از آنهاست‪.‬‬
 ‫چرخ‬

‫زمانی که زمستان است بهار را فرامیخوانیم‬

‫و در تمام طول بهار تابستان را میخوانیم‬
‫انبوه حلقههای پرچین‬
‫اعتراف میکنند که زمستان بهترین است‬
‫هیچچیز خوب نیست‬
‫چرا که بهار نیامده است‬
‫کسی نمیداند که چه خون ما را به جوش میآورد‬
‫که چیزی جز آرزوی گور نیست‪.‬‬
‫جوزف برادسکی‬
 ‫جوزف برادسکی‬

‫جوزف برادسکی در خانوادهای یهودی در روسیهی شوروی به دنیا آمد و از‬

‫سانسور و خفقان کشور خود گریخت‪ .‬در آمریکا کمکم شعرهایش را به‬
‫انگلیسی برگرداند و به انگلیسی نوشت‪ .‬جوزف برادسکی تحصیالت خود‬
‫را در آمریکا ادامه داد و از دانشگاه ییل دکترای ادبیات و زبانشناسی‬
‫گرفت‪ ،‬استادی او در به وجود آوردن تعابیر و تصاویر پیچیده شعر او را‬
‫غنی و پرتاویل ساخته است‪ ،‬برادسکی یکی از برندگان نوبل در ادبیات‬
‫است‪ .‬شعرش به لحاظ سبک نوشتاری به شاعران متافیزیک نزدیکی‬
‫فراوانی دارد و الزم به ذکر است که جان دان از شاعران مورد عالقه و‬
‫الهامبخش او بوده است‪ .‬جوزف برادسکی شاعری فرمگراست و در یک‬
‫مقایسهی تطبیقی کارش را میتوان نظیر شاعران سبک هندی دانست‪.‬‬
‫چیدمان کلمات برای او اهمیت فراوانی دارد چنان که شعرش پر از‬
‫استعارههای دور از ذهن است و دایرهی کلماتاش بسیار وسیع ست وُ‬
‫متنوع‪...‬‬
‫شعر برادسکی در زمان روسیهی شوروی بازتاب درخوری را در موطناش‬
‫نیافت‪ ،‬حکومت شعر او را فرمالیستی و نمونهای از هنر برای هنر می‪-‬‬
‫دانست که تعهدی به اجتماع خود ندارد‪ .‬اما شعرش به شکل زیرزمینی‬
‫همیشه در کنار آنا آخماتوا‪ ،‬مارینا تسوهتایوا که از مخالفان حکومت بودند‬
‫بسیار خوانده شده و ستایش میشود‪.‬‬
‫در جامعهی انگلیسیزبان او از جمله مهاجرانیست که نظیر «والدیمیر‬
‫ناباکوف» به سبکی در زبان دست یافته است و آثارش مورد بررسیهای‬
‫زبانشناختی بسیاری قرار گرفته است‪ ،‬نوع چیدمان کلمات و محور‬
‫جانشینی در شعرش اهمیت بسیاری دارد‪ ،‬او در نحو زبان دستکاری‬
‫نمیکند اما بدیعترین دالها را برای مدلولهای زبانی میآورد و از‬
‫استعارههای دور از ذهن بسیار استفاده میکند‪.‬‬
 ‫سهمی از کلمات‬

‫زمانی که آینده به زبان در بیاید‬

‫موشها دستهجمعی و به سرعت از زبان روسی فرار میکنند‬
‫تکهای از خاطرهای نوبر را میجوند‬
‫که دوباره نو شده‬
‫شبیه تکهای پنیر اصل‬
‫و سوراخهایش‪.‬‬
‫بعد از اینهمه سال‬
‫دیگر چه اهمیتی دارد‬
‫که چهکسی در گوشه ایستاده است‬
‫و در پردههای ضخیم خود را مخفی کرده‬
‫و ذهن تو دیگر با فرشتهای که نُتها را از نو میخواند‪،‬‬
‫محشور نخواهد شد‬
‫تنها خشخش برگهاست‬
‫زندگی‬
‫که هر کسی را جرات زیستن آن نیست‬
‫که دست بزند‬
‫شبیه نعلبند اسبی که هدیه است‬
‫که دندانهایش را در خندهی ناجوری مینمایاند‬
‫و چه مانده است‬
‫برای آدمی‬
‫که سهم اوست‬
‫که سهم او از کلمات است‪.‬‬
 ‫شرح برخی از مشاهدات‬

‫شرح برخی از مشاهدات در گوشهای گرم و دنج‬

‫نیمنگاهی که خطی از خود را بر هر چیز که بر آن خانه کرده برجا گذاشته‬
‫آب شکل عمومی شیشه است‬
‫آدمی از اسکلت و جمجمهاش ترسناکتر است‬
‫عصری زمستانی در ناکجاآبادی با شراب‬
‫تنگی سیاه که مقاومت میکند در تجاوز سوزنیشکل سرو‬
‫به آرنجاش بسته است و حجم تنهاش‬
‫شبیه آوار یخچالها‪ ،‬سنگالخهای یخی از همهجور‬
‫هزارهایست از این پس که بیشک بر ما آوار شده است‬
‫فسیلی از صدف که پانسمان را نگه داشته است‬
‫لباسی با نقشی از لبها بر حاشیهاش‬
‫همان که به چفت پنجره زیر لب شببهخیر میگوید‪.‬‬
 ‫به اورانیا‬

‫هرچیزی سقفی دارد‪ ،‬حتا غم‬

‫قاب پنجره که نگاه خیرهای را بر تو میاندازد‬
‫شبکهی آهنی که ما را تنها نمیگذارد‬
‫برگی که میتواند کلیدها را به جقجقه وادارد‬
‫به قرقرهای در گلو قورت داده شود‪.‬‬
‫تنهایی به شکلی تصادفی آدمی را مشبک میکند‬
‫شتری که در راهآهن میبوید چیزی را‬
‫و سوراخهای بینیاش رنجیدهاند‬
‫چشماندازی که خالی و تهی را مساوی و عمیق میبُرد‬
‫و فضا چیست‬
‫مگر نه اینکه نبودِ جسم است از هر زاویه‬
‫و برای این است که اورانیا از خواهرش کلیول پیرتر است‬
‫در روشنایی روز و یا در دود وُ سیاهی فانوس‬
‫باالی جهان را فارغ از هر زندگینامهای میبینی تو‬
‫میبینی که او برخالف دیگری چیزی را قایم نمیکند‪.‬‬
‫آنجا هستند‪ ،‬آن درختان توت آبیرنگ‬
‫رودخانههایی که مردم در آن با دستهایی برهنه‬
‫ماهیهایی پر از خاویار میگیرند‬
‫یا شهرهایی که در دفترچههای تلفن نم دارند‬
‫تو بیشتر از این زل نخواهی زد‬
‫چیزی از دور به سمت غرب میشتابد‪.‬‬
‫کوهپایههایی قهوهایرنگ‪،‬‬
 ‫نریانهایی وحشی که مست میکنند‬
‫در علفهایی هرز که بلند شدهاند‪،‬‬
‫استخوانهای گونهات زردتر خواهند شد‬
‫بیشمار میشوند‪.‬‬
‫و حاال در شرقی دور‬
‫بر کشتیهای جنگی و یا سریعالسیر میرانند‪.‬‬
‫و این حجم که آبی میشود‬
‫شبیه تور و رخت تنات‪.‬‬
‫راپرت بروک‬
 ‫راپرت بروک‬

‫راپرت بروک در کنار ویلفرید اوئن و زیگفرید ساسون از مهمترین‬

‫شاعران جنگ محسوب میشود‪ .‬شعر «سرباز» یکی از مهمترین‬
‫شعرهای سالهای جنگ جهانی اول در انگلستان است‪ ،‬شعری که از‬
‫جمله سرودههای میهنی محسوب میشود‪.‬‬
 ‫سرباز‬

‫اگر قرارست که بمیرم‪ ،‬تنها از من این را به خاطر بسپارید‪:‬‬

‫که گوشهای هست در سرزمینی غریب‬
‫که همواره انگلستان است و آنجاست که میماند‬
‫و در آن زمین پُربرکت‪،‬‬
‫مشتی خاک نهفته ست که برکت یافته‬
‫خاکی که انگلستان آنرا زاده ست‪،‬‬
‫به آن شکل داده‪،‬‬
‫فهم و ادراک بخشیده‬
‫و گُل و گیاهش را بدو بخشیده که دوست بداردش‬
‫و راههایش را که بجوید‬
‫و این جسمِ انگلستان است که هوایش را به درون کشیده‬
‫رودخانهها او را شستهاند و پاک گردانده‬
‫آفتاب وطن به آن فزونی بخشیده‬

‫به یاد آر ای قلب!‬

‫پلیدی کنار رفته ست‬
‫و کمتریناش اینست که تپشهای نبضی خواهد بود تا همیشه‬
‫و تنها اندیشهای ست که از انگلستان زاییده است‬
‫و از انگلستان به جا مانده‬
‫چشمانی بینا‬
‫و صدایش‬
‫رویاهایی شاد شبیه این روزِ روشن‬
‫و این شادمانی ست که از یاران او به جا مانده‬
‫که شریف است و اصیل و ناب‬
‫و به این آشتی که در دلهاست‬
‫سپهر و آسمانِ انگلستان‪ ،‬خودِ بهشت‪.‬‬
‫ازرا پاوند‬
 ‫ازرا پاوند‬

‫ازرا پاوند از نظریهپردازان مکتب ایماژیسم است که بر تصویرگرایی‬

‫تاکید دارد‪ .‬او در بیانی ه شعر تصویرگرایانه از شاعران میخواهد تا از ادات‬
‫تشبیه (همچ ون‪ ،‬چون‪ ،‬مانند‪ ،‬مثل و یا پسوند «گون») استفاده نکنند و‬
‫شعر را به سمت ایجازهای تصویرگرایانه پیش ببرند‪.‬‬
‫ازرا پاوند از دوستان تی‪.‬اس‪ .‬الیوت بوده است و سهم مهمی در ویرایش‬
‫شعر بلند «زمین سوخته» داشته است‪.‬‬
 ‫در ایستگاهِ مترو‬

‫چهرهها‬
‫از میانِ جمعیت‬
‫پدیدار میشوند‬
‫گلبرگها‬
‫بر شاخهای از درخت‬
‫که خیس است و سیاه‪.‬‬
‫سیلویا پالت‬
 ‫سیلویا پالت‬

‫سیلویا پالت در آمریکا متولد شد از پدری که تبار آلمان نازی داشت‪ .‬او‬
‫پدرش را در کودکی از دست داد و این حادثه تاثیر فراوانی در روحیهاش‬
‫گذاشت چراکه در ذهن او تصاویرِ هولوکاست را به تصویر مرگ پدر‬
‫آمیخت‪ .‬برای تحصیل به انگلستان رفت و با تد هیوز ازدواج کرد‪ .‬رابطهی‬
‫آنها دیری نپایید چراکه در این میانه تد هیوز عاشق زن یهودیای که‬
‫بازماندهی هولوکاست بود شد و خاطرات دوران کودکی سیلویا او را به مرز‬
‫جنون کشاند و به خودکشی او منجر شد‪.‬‬

‫شعر سیلویا پالت شعری خشمگین و عصبی ست‪ ،‬شعری اعترافی ست‬
‫که به بیانگری خود میپردازد‪ .‬شعری که انباشته از تصاویر خشونتبار‬
‫هولوکاست است‪ ،‬اتفاقات شخصی و زندگیاش در شعر او تاثیر بهسزایی‬
‫گذاشته است گرچه شعرش مستقیما به مسائل زنان نمیپردازد‪ ،‬نوع‬
‫زندگیاش و سرکوب شدن صدایاش در زمان حیات کوتاهی که داشته‬
‫دلیلیست واضح که به او به عنوان سوژهای قابل مطالعه در عرصهی‬
‫فیمنیسم نگاه کرد و از این لحاظ آثار او را بررسی نمود‪.‬‬
‫سیلویا پالت شاعری جزیینگر و ریزپرداز است و به موشکافی در‬
‫جزییات پدیدهها میپردازد‪ .‬فضای شعری او از دنیای زنبورها گرفته تا‬
‫اشیاء آشپزخانه همه رنگ و بویی بدیع و بکر و حتا زنانه دارند‪ .‬پالت‬
‫معموال از تجربیات خود بهره میبرد تا کشف تازهای را به بیان بکشد‪.‬‬
‫زباناش ساده و محاوره است و از زیور و زینت دادن به کالم میگریزد‪.‬‬
‫سیلویا شعر را به استعارات و تشبیهات کهنه و مستعمل نمیآالید و از‬
‫تعابیر کلیشهای سخت گریزان است‪.‬‬
‫ادبیات سیلویا پالت به ادبیاتی بیمارگونه و مالیخولیایی دستهبندی می‪-‬‬
‫شود‪ ،‬بیشتر شعرها در لحظاتی مابین افسردگیِ شدید‪ ،‬خودزنی و‬
‫خودکشی نوشته شدهاند‪ .‬نوع تصویرپردازیها خشم و نفرت و انزجار‬
‫شاعر از چیزها را برمال میکند‪ ،‬شاید بیان شعر برای او بخشی از یک‬
‫فرآیند درمانی بوده است‪.‬‬
 ‫لبه‬

‫این زن کامل شده است‪.‬‬

‫بر تن بیجانش‬
‫لبخند رضایتی نقش بسته‬
‫ردایش وهمی از تقدیری یونانی‬
‫پاهایش انگار میگویند‬
‫ما تا بدینجا آمدهایم‪ ،‬حاال دیگر تمام شده است‬
‫هر کودک مردهای به خود میغلتد‬

‫اهریمنی ست سفید رنگ که بر شیشه شیر خالی النه کرده‬

‫اما زن آنها را شبیه گلبرگهای گلسرخ‬

‫که دوباره غنچه میشوند‬
‫به درون خود کشیده‬
‫وقتی که باغ از عطر زنانهی گلهای شب بو سنگین شده است‬
‫ماه بهانهای برای غمگین شدن ندارد‬
‫خیره است از میان کاله سنگیاش‬
‫عادت کرده به اینجور چیزها‬
‫و لباس سیاهش با خشخشی کش میآید‪.‬‬
 ‫رقیب‬

‫اگر ماه میخندید به تو میمانست‬

‫تو همانقدر تاثیر میگذاری‬
‫که در زیبایی ویرانگری‬
‫و هردوی شما نور را در خود درونی کردهاید‬
‫دهان او از غم گرد شده‬
‫اما تو بیتفاوتی‬
‫و تو انگار همه چیز را به سنگ بدل میکنی‪.‬‬

‫من بر قبر از خواب برمیخیزم‬

‫بر این میزِ مرمر سیگار از پی سیگار ضرب گرفتهای‬
‫چه کینهای به دل گرفتهای‬
‫عصبی نیستی‬
‫و آنچه که پاسخی ندارد میمیراندت‬
‫ماه عصبی است و همه را آزار میدهد‬
‫روز را به خنده وا میدارد‬
‫با نامهای که به ناگریز به آرامش نمیرسد‬
‫سپید و تهی‪،‬‬
‫مونوکسید کربن همهجا را فراگرفته‬

‫وقتی خبر مرگ تو همهجا دنبالم کرده‬

‫در آفریقا هم که قدم بزنی‬
‫از شر من راحت نیستی‪.‬‬
 ‫مرگ به اتفاق هم‬

‫دو نفر‪ ،‬البته آنها دو نفر بودند‬

‫حاال کاملن طبیعی به نظر میرسد‬
‫اولی که هیچوقت به باال نگاه نمیکند‬
‫کسی که چشمهایش بسته است‬
‫مینمایاند خود را‬
‫شبیه آنچه از ویلیام بلیک به روی چشم شماست‪.‬‬

‫خالهای روی تناش عالئم تجاری شدهاند‬

‫لکههای سوختگی با آبجوش‬
‫برهنه‬
‫زنگاری از کرکس است‬
‫من گوشت قرمزم‪ ،‬پوزهاش‪.‬‬

‫در گوشهای دست میزند‪ :‬من برای او نیستم‬

‫به من گفت که بدعکس است‬
‫به من گفت که‬
‫پر از تمنا‬
‫کودک نگاه میکند‬
‫به یخچال بیمارستان‪...‬‬

‫با چینی در یقه‬

‫بر پیچشی از ردایی ایونی‬
 ‫ردای مرگشان‬
‫و پاهای کوچکشان‬
‫او لبخند نمیزند و سیگار نمیکشد‪.‬‬

‫دیگری چنین نمیکند‬

‫موهایش بلند و تحسین برانگیز است‬
‫حرمزادهای ست‬
‫که میدرخشد‬
‫میتوانند دوستش بدارند‪.‬‬

‫من به خود نمیآمیزم‬

‫قطرهای آب بر گلبرگی‬
‫گُلی میسازد‬
‫شبنم‪ ،‬ستارهای‬
‫زنگِ مرگ‬
‫زنگِ مرگ‪.‬‬

‫کسی را ناچار کردهاند‪...‬‬

 ‫شقایقها در تیرماه‬

‫شقایقهای ریز و عزیز‪ ،‬زبانههای آتشی خود دوزخ‬

‫آیا شما بیآزارید؟‬

‫شما که زبانه میکشید من نمیتوانم لمستان کنم‬

‫دستانم را در میان زبانهها میگذارم‬
‫اما چیزی نمیسوزد انگار‬

‫بیچارهام کرده که تماشایتان کنم‬

‫صاف و بیچروک که شبیه آنها زبانه کشیدهاید‬
‫پوستی که روی لبهاست‬

‫دهانی که پرخون است‬

‫و دامنهایِ ریزِ پرخون شما‬

‫و این دود که بلند شده است را‬

‫که نمیتوانم لمسشان کنم‬
‫کجا هستند آنچه تو را تسکین میدهد؟‬
‫قرصهای ضداستفراغ کجاست؟‬

‫اگر میتوانستم از خود خونی منتشر کنم‬

‫و یا به خوابی فرو روم‬
‫و یا اگر دهان من میتوانست به لمسِ یگانهی این زخم برسد‬
‫و یا اینکه شرابی را بچشم‬
‫در این قوطی شیشهای‬
‫رام و آرام‪.‬‬

‫اما بیرنگ‪ ،‬بیرنگ‪.‬‬

 ‫کلمات‬

‫تبرها‬
‫که پس از ضرباتشان جنگل به صدا درمیآید‬
‫و طنین آنهکامالا‬
‫در پژواکی که سفر میکند‬
‫عصارهاش‬
‫چاههایی شبیه اشک‬
‫چون آبی که در کوشش است‬
‫که آینهاش را از نو پدید آرد‬
‫بر صخرهای که میافتد و میگردد‬
‫جمجمهای سپیدرنگ‬
‫که با علفها خورده میشود‬
‫سالها بعد‬
‫بر جادهای به آنها بر خواهم خورد‬
‫کلمات زمختاند و بیسوار‬
‫سم اسبانی که خستگیناپذیرند‬
‫زمانی که از ته برکه‬
‫ستارگانی سفت‬
‫حیات را رقم میزنند‪.‬‬
 ‫آیینه‬

‫من نقرهام و تیز‪ ،‬بی هیچ لکهای در ذهن‬

‫هرچه را که میبینم بیدرنگ میبلعم‬
‫همانطور که بوده است‪،‬‬
‫عشق و نفرت بر آن سایه نیانداخته‬
‫من که بیرحم نیستم‪ ،‬تنها به دنبال حقیقتم‬
‫چشمان خدایی کوچک که گوشه گرفته‬
‫بیشتر جایی گرفتهام میانِ دیوارِ روبرو‬
‫صورتی ست اما بی چرک‪،‬‬
‫که بر آن دیری ست خیرهام‬
‫انگار جزئی از قلبِ من است که سوسو میزند‬
‫چهرهها و تاریکی ما را مدام جدا میکنند‬
‫حاال دریاچهام‬
‫زنی بر رویم خمیده است‬
‫مرا میکاود که خود را بیابد‬
‫و بعد به دروغگویی بدل میشود‪ ،‬شمع است یا ماه‬
‫پشتاش را میبینم و دقیق بازتاباش میدهم‬
‫مرا با اشکها و دستهای ملتهباش جایزه میدهد‬
‫مهم است برایش‪ ،‬میآید و میرود‬
‫هر صبح چهرهاش جای تاریکی را میگیرد‬
‫در من دختری جوان را و در من زنی پیر را غرقه کرده است‬
‫روزها از پی یکدیگر میگذرند‬
‫و او به ماهیِ مخوفی بدل شده است‪.‬‬
 ‫بریدگی‬

‫چه هیجانی داشت این‬

‫انگشت شستم را به جایِ پیاز کامال بریدم!‬
‫باالی انگشتام کامال رفته‬
‫بند شده به پوستی‬
‫کالهکی‬
‫سفید‬
‫شبیه مردگان‬
‫و بعد مخملی سرخرنگ‬
‫زائری کوچک است‬
‫ببین که سرخپوستی تو را بیسر کرده‬
‫قالیها جمع میشوند‬
‫بر آن نشانی که شبیه بوقلمون بر سر داری‬
‫درست از قلبم برآمده‬
‫که پا بر آن گذاشتهام‬
‫این شرابِ سرخ‬
‫که بر جامِ من چنگ انداخته‬
‫چه جشنی ست این!‬
‫از این بریدگی‬
‫از این شکاف‬
‫هزاران سرباز‬
‫در جامگانی سرخرنگ‬
‫گریز شدهاند‪.‬‬
 ‫برای که میجنگند؟‬
‫ای سپاه ریز‬
‫که چه بدحالم من‬
‫و برای کشتنات قرص میخورم‬
‫این حسِ نازک کاغذی‬
‫خراب میکند همهچیز را‬
‫و هواپیما در عملیاتی انتحاری سقوط خواهد کرد‪.‬‬

‫لکههایی ست بر لباس محلیات‬

‫تورهای جامهات‬
‫همه تاریک میشوند‬
‫گرد‬
‫سرودی از قلبات‬
‫که با حجمی سیاه که در خود میتند مواجه است‬

‫چگونه جهش تو‬

‫این سربازِ کهنه را در دام انداخت‬
‫دختر پلید‬
‫که انگشت شستات رفته است‪.‬‬
‫هیلدا دولیتل‬
 ‫هیلدا دولیتل‬

‫هیلدا دولیتل از مهمترین شاعران تصویرپرداز است‪ ،‬او از معاصران و‬

‫معاشران ازرا پاوند بوده است و هارولد بلوم نظریهپرداز علم تاویل کتابی‬
‫بر آثار او نوشته است‪ .‬شعرهای او از ظرافت و لطافتی زنانه برخوردار‬
‫است‪ .‬توصیفات بسیار دقیق و موشکافانهی او از گلها‪ ،‬گیاهان‪ ،‬درختها‬
‫و طبیعت وحشی اعجابآور است‪ .‬دولیتل به اساطیر یونان باستان عالقهی‬
‫ویژهای دارد و عنوان بسیاری از شعرهایش را اینگونه انتخاب کرده است‪.‬‬
 ‫ارواحِ دخترِ کوهها‬

‫بچرخ دریا!‬
‫بچرخ با کاجهای سوزنیات‬
‫و بیافشان بر ما‬
‫بپوشان ما را‬
‫به کاجهای عظیمات‬
‫برصخرههامان بپاش‬
‫و با سبزیات ما را به گِرد خود بگیر‬
‫و با حوضی پر از کاج بپوشان ما را‪...‬‬
 ‫برخاستنِ ماه‬

‫آیا بر دریا میدرخشی؟‬

‫یا نشانِ تیرت را بر ساحلی خواهی انداخت؟‬
‫آن چیست که به ضربتی چوگانی فرستاده میشود؟‬

‫آوازی در سرداریم‪،‬‬
‫لبِ رودخانه تیر و کمانهامان را قسمت خواهیم کرد‪.‬‬

‫نخها به آرامی سُست میشوند‬

‫و کلماتِ ما را خواهند خواند‪.‬‬

‫ای پرواز‪،‬‬
‫او را به تکانی به آواز بیاور‬
‫او بیهمتاست‬
‫او را با درختانِ کاج اندازه خواهیم گرفت‪.‬‬
 ‫گُلسرخِ دریا‬

‫ای ستمگر‪،‬‬
‫گلِسرخ!‬
‫بیشکل در انبوهی از گُلبرگهات‬
‫ای گُلِ بیاندام‬
‫نحیف‬
‫تکیده در برگهات‪.‬‬

‫تو گرانبهاتری‬
‫از گُلی که خیس شده‬
‫تنها یک ساقه مانده‬
‫تو را در جریانِ باد گرفتم‪.‬‬

‫بیشکل شده در تکبرگ‬

‫تو بر شنها فرو افتادی‬
‫در تردی شنها‬
‫جا به جاییِ بادها‬

‫میتواند آیا‬
‫این رایحهی تند‬
‫از آن گُل به جا مانده باشد‬
‫که در تکبرگی فشرده شده؟‬
 ‫درختِ گالبی‬

‫گرد و غبار نقرهای رنگ‬

‫از زمین برخاسته است‬
‫بلندتر از آنچه بازوانم بدان برسند‬
‫تو بر زمین نشستهای‬
‫ای نقره‬
‫بلندتر از آنچه بازوانم بتوانند به آن برسند‬
‫تو با تودهای به مقابله با ما برخاستهای‬

‫هیچ گلی هیچوقت باز نشد‬

‫برگی سپید رنگ‪ ،‬بی هیچ منفذی‬
‫هیچ گلی نقرهای نشد‬
‫از آن نقرهای نادر‬

‫ای گالبی سپیدرنگ‬

‫غنچههای کوچکات‬
‫که بر شاخهها ضخیم شدهاند‬
‫تابستان و میوههای تازه را خواهند آورد‬
‫در قلبهای بنفش رنگشان‪...‬‬
 ‫شقایقهای دریا‬

‫ته گلها‪ ،‬سبوس کهربایی رنگی ست‬

‫که با طال نواخته شده‬
‫میوهای بر شن‬
‫که به دانهای غنی متمایز شده بود‬

‫گنج‬
‫کنار درختچههای کاج ریخته میشود‬
‫که سنگها را سفید کند‬

‫ساقههای تو ریشه را گرفتهاند‬

‫میان سنگریزههای خیس‬
‫شبیه تودهای آویخته بر دریا‬
‫و گوشماهیها که ریز شده بودند‬
‫و صدفهای حلزونی که شکسته بودند‬

‫زیبا‪ ،‬پخش میشود‬

‫آتشی بر برگ‬
‫آنچه بر چمن تسلیم میشود‬
‫برگی رایحهگون‬
‫شبیه برگ روشنات؟‬
 ‫زنبق دریا‬

‫‪۰‬‬
‫علف‪ ،‬علفِ جلبکی‬
‫ریشه در شن گره میخورد‬
‫زنبق دریا‪ ،‬گلی شکننده‬
‫گلبرگی که شبیه صدفی شکسته است‬
‫و تو سایهای را نشر میدهی‬
‫که شبیه شاخه درخت نازک است‪.‬‬

‫آن خوشبخت‬
‫که معطر است و تیز‬
‫غنچهی کندری که مسلم است‬
‫گل کافوری‬
‫شیرین و شور‪ ،‬تو بر بادی‬
‫در پرههای بینی ما‬

‫‪۵‬‬
‫آیا غواصان صدف‬
‫ترا خیس میکنند چنانکه میگذرند؟‬
‫آیا ریشههایت رنگ شنها را به خود میکشند؟‬
‫طالیی که پرچ شده میلغزاند کُنه تو را؟‬

‫دستهای از گلهای زنبق‬

 ‫بر باالی موجها‬
‫تو به رنگ آبی در آمدهای‬
‫شبیه دماغهی کشتی تازه رنگ شدهای‬
‫و در نمک علفها لکه گرفتی‪.‬‬
‫امیلی دیکنسون‬
 ‫امیلی دیکنسون‬

‫امیلی دیکنسون در زمره ی اولین شاعرانِ زن آمریکا قرار دارد‪.‬‬

‫شعرهای او بسیار متفکرانه نوشته شدهاند‪ .‬او شاعریست که بر فلسفهی‬
‫چیزها اندیشه میکند و زبانی شسته رفته دارد‪ .‬لحنی بسیار نرم و آرام که‬
‫بر پدیدهها و چیستی آنها میاندیشد‪ .‬سوال پرسیدن از هستی و مرگ از‬
‫درونمایه های همیشگی شعر اوست‪ .‬برخالف زنانِ شاعر دیگر او از‬
‫احساساتیگری میگریزد و ب ه دنیایی معنوی و روحانی پناه میبرد‪ .‬ایجاز‬
‫کالم از مشخصات شعر امیلی دیکنسون است‪ .‬بسیاری از شعرهایش با‬
‫لحنی اندوهگین و پرسشگرانه نوشته شده است‪.‬‬
 ‫من کسی نیستم‪ ،‬تو چطور؟‬

‫من هیچکسام‪ ،‬تو چهطور؟‬

‫تو هم کسی نیستی؟‬
‫پس ما هر دو یکی هستیم‬
‫پس به کسی نگو که آنها در گوش هم خواهند گفت‬
‫تو که میدانی دیوارها گوش دارند‪...‬‬
‫چه فرساینده است که کسی باشی‬
‫و شبیه قورباغهای در مکانهای عمومی قورقور سر بدهی‬
‫که نام کسی را بگویی که در درازای خردادماه کش میآید‬
‫زمانی که گِل و الی تو را ستایش میکنند‪.‬‬
 ‫در ذهنم مراسم ختمی را میدیدم‬

‫مراسمِ ختمی را در ذهنم میدیدم‬

‫و سوگواران که مویه میکردند‬
‫همچنان گرد میآمدند و گرد میآمدند‬
‫تا زمانی که ذهنم کرخت میشد‬
‫حسی در من شکسته میشد‬
‫و وقتی که همهی آنها به سکونی قرار میگرفتند‬
‫و مراسمی آیینی که شبیه طبل زده میشد‪ ،‬زده میشد‪ ،‬زده میشد‬
‫تا زمانی که ذهنم کاملن کرخت شدهبود‬
‫و بعد شنیدم که آن جعبهی سیاه را بلند کردهاند‬
‫که همچنان در اعماقِ ذهنم ترک بر میداشت‬
‫و باز انگار داشت با آن چکمههای سربیاش‬
‫در فضا صعود میکرد‬
‫و تمامِ آسمان زنگی داشت‬
‫و بودن چیزی به جزء یک گوش نبود‬
‫و من فرو ریختم‬
‫فرو ریختم‬
‫و به جهان ضربهای دیگر زدم!‬
‫هر لحظه انگار فرو میریخت‬
‫و دانایی را به پایان میرساند‪.‬‬
‫آدرین ریچ‬
 ‫آدرین ریچ‬

‫آدرین ریچ که پیشگام شعر فیمنیستی محسوب میگردد زبانی بیآالیش‬

‫دارد چرا که او از مرسومات شعری فراتر رفته است‪.‬‬
‫او همیشه از منتقدان سیاستهای خارجی آمریکا بوده است و به دلیل‬
‫اهمیتاش در بحثهای اجتماعی‪ ،‬نقش زن روشنفکر در آمریکای امروز‬
‫را به عهده دارد‪.‬‬
 ‫زنان‬

‫سه خواهر من نشستهاند‬

‫بر گدازهها و سنگها‬
‫برای بار اول در روشنایی‪ ،‬به وضوح میبینم چه کسانی هستند‪.‬‬

‫خواهر او ل من انگار دارد لباسش را برای به جلو رفتن میدوزد‬

‫انگار که بانویی ماهوی ست و به جلو قدم برمیدارد‬
‫تمام عصبهایش و رگهایش پیداست‪.‬‬

‫خواهر دوم من باز در حال دوختن است‬

‫بخیههای قلباش را که هیچوقت محکم نشده‬
‫حداقلاش این است که اگر قلباش را بدوزد خیالاش راحت خواهد شد‪.‬‬

‫خواهر سوم من خیره نگاه میکند‬

‫بر پوستهی مسی تیرهرنگی که به غرب دریا میتازد‬
‫جورابهایش پاره است با این همه او چیزی از زیبایی کم ندارد‪.‬‬
‫سودیپ سن‬
 ‫سودیپ سن‬

‫سودیپ سن یکی از مهم ترین شاعران هند است که به زبان انگلیسی‬

‫مینویسد و آثارش در انگلستان و آمریکا با اقبال زیادی مواجه شده‬
‫است‪ .‬توصیفات دقیق و ظریف‪ ،‬تصاویر پیچیده و نغز‪ ،‬چشماندازهایی با‬
‫جزئیات فراوان از مواردیست که این شاعر به آن توجهای ویژه دارد‪.‬‬
‫برای ما فارسیزبانان شاید پُر بیجا نباشد که سبکِ او را نزدیک به سبکِ‬
‫هندی در شعرِ فارسی بنامیم‪.‬‬
‫از کتاب های متعددی که منتشر کرده است ذکر چند نام از این قرارست‪:‬‬
‫پرچمِ دعا‪ ،‬موسمِ بارندگی‪ ،‬هند‪ :‬بستهی پستی با مهر باطله‪ ،‬جغرافیایی‬
‫درهم‪ :‬مجمع الجزایر مقصود‪ ،‬سالنامه‪ ،‬خطوطِ خواستن و‪...‬‬
 ‫پرچمِ دعا‬

‫‪۰‬‬
‫دریاچهی ماناساروار‪ ،‬کوه کیالش‬

‫فرسوده‪،‬‬
‫بادِ شرطه به آن ضربهای زده‬
‫پرچمِ دعا به آرامی همه چیز را لو میدهد‬
‫خانهای برایِ نخستین نورِ روز‬

‫اما امروز سپیدهدم آنقدر روشن نیست‬

‫سنگین‪ ،‬در خود میپرورد‪ ،‬خاکستریِ نقرهای‬
‫شبیهِ سطحِ شیشهایِ دریاچه‬

‫کسی اینجا نیست‬

‫غیر از زنی‬
‫که به دور دست خیره است‬
‫که در تقدس پیچیده شده‪.‬‬

‫در کتانی که ممتد است‪ -‬ساریِ اوست‬

‫شبیه پرچمِ دعاست‬
‫و اما رنگی در آن نیست‬

‫او در حالِ سوگواری و گریه نیست‬

 ‫تنها خیره است‬
‫درخششیست بر آب‬

‫چون وزنِ خنکِ آسمان‬

‫و بعد در کنارهی صخرهها در هم میرود‬
‫لبهها پیچاپیچ است‪.‬‬

‫زمانی که دریاچه ذوب میشد‬

‫من دورتر ایستاده بودم‬
‫پشتِ هر چیزی که او میدید‪.‬‬
 ‫‪۵‬‬
‫پرچمهای دعا‬

‫او فقط‬
‫موجودی اتفاقی بود‬
‫در نمایِ بزرگِ قاب‬

‫بیشباهت به او‬
‫من داشتم به آسمان نگاه میکردم‬
‫در میانهی پرچمِ دعا‬

‫نخی که روشنایی را منتقل میکرد‬

‫داشت رشتهها را میشمرد‬
‫از تکه پارچهها‬

‫آن داستانِ مخفی را به هم میبافت‬

‫که تنها در گوشِ من گفته بود‬
‫خسته از هوا‪ ،‬در میانهاش پیچیده بود‪.‬‬

‫چندین افق که در هم اریب شده‬

‫خواستم که نقشهای ترسیم کنم‬
‫جغرافیایِ آنها را‬

‫هر کدام جزیرهای ست‬

‫هر کدام در خود قلمرویی ازین زمین است‪ ،‬پارچهای ست بافته شده‬
‫نبشته شدهاست بر آن خطی‬
 ‫در قلهای پیدا شدهاست‬
‫بر زمین‪ ،‬نزدیک به آسمان‬
‫آنطور که ممکن است‬

‫این فرشهای جادویی‬

‫شکلها را در بر میگیرد‬
‫بر خطوط لباسی که ناگهان پدید میآید‬

‫آنها معنادارتر بودند برای من‬

‫ازین دیر‪،‬‬
‫ازین منظره‬

‫چگونه هر پرچمی‪ ،‬هر کدام از آنها‬

‫باید رازها را حفظ و پنهان کرده باشند‬
‫که تنها یک نفر آنها را میدانست‬

‫چگونه هر طلسمی‬
‫امن و آرام جاری شد‬
‫و هر غمی را کفن گرفته‬

‫برایِ کوتاهترین لحظه است‬

‫وقتی که یک نفر همهچیز را فراموش میکند‬
‫واقعی‪ ،‬خیالی و تنها یک رویاست‪.‬‬
 ‫‪۹‬‬
‫زیارت‬

‫تکهای از لباسم‬
‫که به اینجا بسته بودم‬
‫حاال دیگر برایم پیدا نیست‬

‫اما این اهمیتی نداشت‬

‫نیرویی در آن یافتم‬
‫حسی شخصی که به پیش میرفت‬

‫و در این پرچمها تشریفات و سلسه مراتبی نبود‬

‫نیرویی در آن یافتم‬
‫که در آن احساساتِ شخصیام به پیش میرفت‬

‫از پرچمی به پرچمی دیگر‬

‫که دست در دست به هم زنجیر شده بودند‬
‫و زمانها و دورهها را در مینوردیدند‬

‫درست شبیه حیوانِ خانگیام‪ ،‬این پروانهی زرد رنگ‬

‫که هر گلی را‬
‫در باغِ من و با هدیهی زندگی دم میکرد‬

‫بی هیچ نمایشی و یا مبلغی برای آن‬

‫من این شفافیت را اینجا دوست دارم‬
‫و این صدای گاه به گاه باد را‬
‫در این جریانِ شدید که گسیخته میشود از درون‬
‫قلبِ پرچم که برداشته میشود‬
‫بهترین نغمه زیر و بم صداست‬
 ‫‪۰‬‬
‫بودا در نیلوفر‬

‫حاال خاطرهای ست که هنوز در قابیست‬

‫که هنوز به جهان کشف نشده است‬
‫چیزی که آن را یکبار دیده بودم‬

‫سخاوت چشمانداز‬
‫بی لمس بودناش‪ ،‬بی لمسی زبرش‬
‫که چطور هر داستانی به آن دوخته شده‬
‫حفظ شده‬
‫شبیه سنگی قیمتی در نیلوفر‬
‫در تکههای بلوریِ لبههاش‬

‫با پوست لطیف گلبرگها نوازش میشود‬

‫تا اینکه‬
‫به سمتِ تو تا میخورد‬

‫شبیه جنینی در زهدان‬

‫ویرگولی که برعکس و نابهجاست‬
‫خاطرهای که در درون من کاشته شده‪.‬‬

‫و بعد آنها شکوفه میدهند‬

‫امتداد مییابد به بیرون‬
‫پرچمها‪ ،‬پرچین و داستان‬
 ‫این غم و شادی شخصی‬
‫بی هیچ صدایی‬
‫ضربآهنگ گرفته‬
‫در بادهای صامتی که در کوههاست‪.‬‬

‫چگونه هر طلسمی‬
‫امن و آرام جاری شده‬
‫و بر غمی کفن گرفته‬

‫این کوتاهترین لحظه است‬

‫وقتی که آدمی همه چیز را فراموش میکند‬
‫آنچه واقعیست‪ ،‬آنچه خیالیست و تنها رویاست که میماند‪.‬‬
 ‫مدیترانه‬

‫‪۰‬‬
‫قایقی به رنگِ رُس‬
‫فلفل دلمهای زرد رنگ‬
‫تور ماهی آبی رنگ‬
‫دیوارهای قلعه به رنگ گِلِ آخری‬

‫‪۵‬‬
‫پیراهن ابریشمینِ سحر‬
‫حریری زرین‬
‫مژگانِ سرمه کشیدهی سیاه رنگاش‬

‫‪۹‬‬
‫کودکی در خیابان‬
‫با مشتی گره کرده و گندمگون‬
‫گویی که رنگینکمان را‬
‫به چنگ آورده‪.‬‬

‫‪۰‬‬
‫خاطرهام گم شده است‬
‫لوحی سفید است و منجمد‬
‫رنگها مذاب میشوند‬
‫منتظرند و حاضر‬
‫که باز شکسته شوند‪.‬‬
‫ادیت سیتول‬
 ‫ادیت سیتول‬

‫ادیت سیتول بریتانیایی و اهل اسکارباروست‪ .‬آوانگارد و پیشرو ست و به‬

‫عنوان شاعر سبک آبستره شناخته شده است‪ .‬زندگی عجیب و غریب و‬
‫دنیای غریبی که به عنوان یک زن در شعرهایش ترسیم شده‪ ،‬همیشه‬
‫برای منتقدان جذاب بوده است‪.‬‬
‫از مختصات شعر او میتوان در زمینهی دایرهی انبوه کلماتش و شیوه‬
‫چیدمانِ آنها گفت که چند تصویر را به شکلی فشردهی زبانی در تصور‬
‫خواننده شکل میدهد‪.‬‬
‫سیتول در شعرهایش چشماندازهایی ناهمگون را توصیف میکند و از‬
‫مکانهای مختلف و جغرافیایی حقیقی یا غیرحقیقی سخن میکند‪.‬‬
‫پیچیدگی کالم او متن را به سمت ایهامهای غائی و خوانشهایی متفاوت‬
‫سوق میدهد‪ ،‬متنی که پیش ازین از کلیشهها آشناییزدایی کرده است و‬
‫پس از شکستن ساختارهای کهنه ‪ ،‬ساختارهایی نوین را پیشنهاد میدهد‪.‬‬
‫سیتول شاعری سنتشکن در نیمهی آغازین قرن بیستم است‪ .‬زبان او‬
‫به انتقاد گشاده است و به طنز ‪ ،‬کنایه و به طعنه‪...‬‬
‫گرچه گاهی از کلمات و اوزان فاخر هم استفاده کرده اما نوع برخورد او با‬
‫سنتهای شعری کاملن نو و خالقه است‪ .‬او کلماتِ کاملن علمی را به‬
‫خوبی در کنار کلمات از مد افتاده و منسوخ انگلیسی قرار میدهد و‬
‫اضافاتی خلق میکند که به فکر کمتر شاعری رسیده است‪ .‬ن وع استفاده از‬
‫خیال در شعر او کمنظیر و مورد ستایش بسیاری از صاحبنظران شعر‬
‫است گرچه مخاطبِ عام را مبهوت میکند و حتا پس میزند‪.‬‬
 ‫کتابشناسی‪:‬‬
‫خانهی دلقکها ؛ ‪۰۳۰1‬‬
‫آداب و رسومِ آن ساحلِ طال ؛ ‪۰۳۵۳‬‬
‫آوازِ سرمازدگان ؛ ‪۰۳۰1‬‬
‫باغبانها و منجمان؛ ‪۰۳۲۹‬‬
‫مطرود؛ ‪۰۳9۵‬‬
 ‫هنوز باران میبارد‬
‫(یورش ‪ ،0491‬شب و سپیده دم)‬

‫هنوز باران میبارد‬

‫سیاه شبیه زندگیِ آدمی‪ ،‬سیاه شبیه آنچه از دست دادهایم‬
‫کور شبیه ‪ ۰۰۱۱‬میخ بر آن صلیب‬
‫مسیحی که هرروز و هرشب در آنجا به میخ کشیده میشود‬

‫و هنوز باران میبارد‬

‫شبیه صدای ضربان قلبی است که چکشوار میکوبد‬
‫بر مزرعهی پاتر‬
‫و صدای پای انسانی بیکیش و آیین‬

‫و بر سنگ قبر‪:‬‬
‫هنوز باران میبارد‬
‫در زمینی خونین جایی که امیدهای کوچک پرورش پیدا میکند‬
‫و مغز آدمی به حرص و طمع‬
‫و آن مار که از پیشانی قابیل برآمده‬

‫و هنوز باران میبارد‬

‫بر پاهای مردی گرسنه بر پایین صلیب‬
‫مسیحی که هر روز و شب در آنجا به میخ کشیده میشود‬
‫بر ما رحم کنید‪:‬‬
‫بر دایوز و بر الزاروس‬
‫و زیر این باران زخم و طال یکی ست‬
 ‫و هنوز باران میبارد‬
‫و از زخمهای پهلوی مرد خون میچکد‬
‫و او قلبش را که به تمامی زخمی ست تاب آورده‬
‫و نور که میمیرد‬
‫و آخرین جرقهی روشنایی‬
‫و قلبش را که کشته است و این تاریکی غمگین که تمام نمیشود‬
‫زخمهای خرسی که طعمهای بیش نبوده‬
‫این خرس کور و گریان که دارندهاش او را کتک میزند‬
‫و چه میتواند بکند برای جسماش که شکارش کردهاند‪.‬‬

‫و هنوز دارد باران میبارد‬

‫آه‪ ،‬به سمتِ خداوند بخیزید‬
‫که مرا ازین پایین به باال میکشد‬
‫و ببینید که چگونه خون مسیح در این سپهر جریان گرفته‬
‫از آن سیمایی که ما بر درخت میخ کردهایم‬

‫ژرف که بمیرد با قلبی که تشنه است‬

‫که آتشِ جهان را نگه بدارد با لکههای درد که تاریک شده‬
‫که تاجِ خارِ قیصر است‬

‫ندایی از آن آوای واحد که قلبِ آدمی را دوست میدارد‬

‫کودکی که میانِ جانوران خسبیده است‬
‫«که هنوز دوست میدارم و هنوز نور پاکم را در اینجا میپراکنم‪ ،‬خونم را‪،‬‬
‫برای تو‪».‬‬
 ‫کنار دریاچه‬

‫بر پهنای سطحِ صاف و ماهوی برف‬

‫دو نفر میروند‬
‫و آیا به یاد میآوری‬
‫که چه هنگام آخرینبار بر کنارهی دریا قدم زدیم؟‬
‫نه!‬
‫که این آذرماه سرد‬
‫مرده ست‬
‫آه‬
‫که برگها‪،‬‬
‫شبیه گوشهای االغ‬
‫بر درختها آویزانند‬
‫وقتی که برای آخرینبار‬
‫در این ساحل چرخیدیم‬
‫و آن شادی به یغما رفته!‬
‫و حاال میداس شوهرت به این پچپچهها گوش خواهد داد‬
‫اشکهایی ست بر تابوت آن شادی‬
‫و چنانچه که آنها راه میروند‬
‫به قصرهای عظیم چینی میمانند‬
‫و تمامِ طنابها‬
‫که شل شدهاند از فرازِ ابرها‬
‫به ناقوسی سخت میماند بر تورِ شکوفهها که بر درختهاست‬
‫و لحنی محکم به خود گرفتهاند‬
 ‫پرشور‬
‫و برای عشق کفنی بافتهاند‪.‬‬
 ‫این بلور خاکستری رنگ‬

‫زنگهای این بلورِ خاکستری رنگ‬

‫در هر شاخِ درختی میشکند‬
‫نفسِ قو همه چیز را مرطوب کرده‬
‫بادی خنک میوزد‬
‫شبیه خانههای چینی عظیم است‬
‫دو نفر میروند‬
‫بر حاشیهای بلند تور را بکشند‬
‫گفتگویی میان برف‬
‫تنهایان‬
‫ابرها‪،‬‬
‫غازهای چینی و خاکستری رنگ‬
‫خود را بر آسمان صیقل میدهند‪.‬‬
 ‫خانهی دلقکها‬

‫به زیرِ آن آسمانِ گسترده که کاغذیست‬

‫خورشید‪ ،‬چشمان شیطان‬
‫از میان هوا درخشان شد‪ ،‬نقابی از شیشه‬
‫و تمام آن صداهای سرگردان که میگذرند‪.‬‬
‫نوری بود‬
‫انگار بیرون از ضربآهنگ‬
‫و آرشه سفت کشیده میشد‬
‫بازار روز درهم و شلوغ و صدای زنگها‬
‫که بیرون از زمان گیر کرده بود به جهنم‬
‫گرما که مشغول وراجی بود‬
‫جیغ بلند یک طوطی‬
‫و تکان تکان میخورد‬
‫با لرزه و ارتعاشی از روشنایی ظهر‬
‫و غبار که سفید و مرده بر همه چیز مینشست‪.‬‬
‫شبیه پودری بر چهرهی یک مومیایی‬
‫با چهرهای میمونی شکل که متکثر میشود‬
‫اتاقکی گرد و انبوهی سخت در بازی با چیزی‬
‫و شکنندگیِ چوبی این خوشی‬
‫کاله و زنگهای زمان‪ ،‬دلقک‬
‫که جلنگ جلنگ میخورد و سوت میکشید‬
‫فرشتگانی جوان که به لباسی مبدل درآمده بودند‬
‫از هر پرندهای که پرواز میکند‬
 ‫و نقابهای ستارگان برای جوانان که بپوشند‬
‫به غیر از هر رویایی که ارزشی داشت‬
‫زائری روشن‪ ،‬که از قوم ما گذشته باید که ببیند‬
‫نکتههایی برای واقعیت‪.‬‬
‫بر باالی تیز این چمن‪ ،‬جیغهایی سبز رنگ‬
‫درختانی بلند تلق تلق تکیه دادهاند‬
‫و غوغا میکنند سرگیجهوار‪ ،‬تیز‬
‫اما چه زمانی شب بر روی این نشانه میافتد‬
‫جایی ماه شبیه دزدی موذی این را میدزدد‬
‫با صورتکی سیاه رنگ‪ ،‬و با لمسی که خنک و برهنه است‬
‫هر گیالسی‪ ،‬آلو و یا لوبیا‬
‫و بعد پایین این چشمها که نقاب گرفته‬
‫از خانهها‪ ،‬از دروغهایی تاریک‬
‫درختانی بلند‪ ،‬شبیه مناجاتی بی امید‬
‫آنها بر این هوای گنگ موذی چنگ میزنند‬
‫کورها آن خانهها هستند‪ ،‬که به اندازهی کاغذی نازکاند‬
‫سایههایی قدیمی در آنها قایم میشوند‬
‫با سایههای موذی و حرکتی دیوانه میخزند‬
‫شبیه عروسکانی که گریه میکنند‪.‬‬
‫پنجرههایی بلند ابدیت را مینمایانند‬
‫و واقعیتی صلب را‬
‫شمعها میگریند‪ ،‬میکاوند و میرقصند‬
‫شبیه زندگیای که از سرِ تصادف به سُخره گرفته شده‬
‫خانهها بزرگند شبیه خوابها که در آن است‬
‫وقتی که یکبار در میان آنها ماجراجویی میکردم‬
‫سکوت که سرد میکند ما را‪ ،‬شبیه دریایی که میشکافد‬
‫به آرامی مرا در بر گرفته‪.‬‬
‫سولماز شریف‬
 ‫سولماز شریف‬

‫سولماز شریف از پدر و مادری ایرانی در استانبول به دنیا آمد و در ایاالت‬

‫متحده بزرگ شد‪ .‬کتاب اول او «نگاه کن» نامزد و برندهی جایزههای‬
‫بسیاری شده است؛ در این کتاب شاعر از منظری پسااستعماری به جنگ‬
‫عراق و افغانستان نگاه میکند‪ ،‬جاییکه خاطرات کودکی خودش و‬
‫خانوادهاش از جنگ ایران و عراق را مرور میکند‪ .‬سولماز شریف در این‬
‫کتاب از فرهنگ لغات وزارت دفاع ایاالت متحدهی آمریکا به نحوی کنایه‪-‬‬
‫گون استفاده کرده است‪ .‬این لغات در شعرهای او با حروفی درشت تایپ‬
‫شدهاند و گاه داللتهای معنایی متفاوتی را رقم میزنند؛ این همه به شعر‬
‫او لحنی از یک طنز تراژیک را بخشیده است‪.‬‬
‫بیشتر مضامین ادبیات پسااستعماری در آثار شریف قابل مشاهده هستند؛‬
‫مضامینی نظیر «بیریشگی»‪« ،‬هویت دوگانه»‪« ،‬جستجوی گذشته»‪« ،‬غم‬
‫غربت» و «شقاق فرهنگی» ‪...‬‬
 ‫نگاه کن‬

‫مهم است که چیزی را فوقالعاده بنامی تو‬

‫«فوقالعاده»‬
‫معشوقم مرا فوقالعاده نامیده‬
‫زمانیکه باید میگفتم‪ :‬بسیار خوب اگر که از فرهنگ شما بود‪ ،‬حتما همین‪-‬‬
‫طور بود‪...‬‬
‫که دارم در این کشور زندگی میکنم‬
‫مردی در مقابلِ قراردادهای معمولِ جمهوریخواهان‬
‫سال ‪ ۵۱۱۰‬این را گفت‬
‫که من با آنها به خاطرِ این کشور سرخواهم کرد‬
‫جاییکه نیاز این را یافتم که دربارهاش توضیح دهم‬
‫که تو با شکنجه سر خواهی کرد‬
‫«شکنجه» میخواستی این را بگویی و او تایید کرد‪ :‬بله‬
‫جاییکه زندگیِ تو اینگونه بوده است‪:‬‬
‫جاییکه سالها بعد از این که از جتهایشان از آن باال نگاه میکنند‬
‫و تایید میکنند که آپارتمان مادرم در آبادان‬
‫بر اثر بمباران از به زمین فرو ریخت‬
‫ما از کنارِ خانههای ویالیی گذر میکنیم‬
‫روبنایی از ساختمانها‬
‫که با مواد منفجره به شکل سهبعدی از هم میپاشد‬
‫و ثبت میشوند با دوربینی در دست‬
‫جاییکه میتوانست فقط ‪ ۰9‬ثانیه طول بکشد‬
‫بین زمانی که ماشه در الس وگاس کشیده میشود‬
 ‫و موشکی که در مزارشریف به زمین مینشیند‬
‫و بعدتر خواهند پرسید که آیا کودکی را هدف گرفته بود‬
‫و نه‬
‫اینطور نیست‬
‫چرا که او سگی را هدف گرفته بود‬
‫پاسخ خواهند داد‪.‬‬
‫جاییکه قاضی فدرال در زمان اعالم جرم گفت‪:‬‬
‫میخواهم مطمئن شوم که نام متهم را به درستی تلفظ میکنم‪.‬‬
‫زمانی که عشقم نام مرا به درستی تلفظ میکند‬
‫و من را «بیمانند» مینامد و چراغ را در کف زمین قرار میدهد‬
‫و حتا نور را مالیم میکند‬
‫جایی که عشقم گرمم کرده‬
‫انگار که محیط دما را حس میکند و با من آن را تنظیم کرده‬
‫میتوانستند حرارت سایهام را‬
‫از طریق سقف و قفسهی لباسها تشخیص بدهند‬
‫جاییکه تو میدانی ما شبیه گروهی دستهجمعی‬
‫به سمت جوخهی اعدام رفتیم‬
‫دستهامان بسته بود از پشت‬
‫و هر روز در مغزهامان‬
‫گلولهای از این سو به آنسو شلیک میشد‪.‬‬
‫شبیه دیدن جنازهای ست در دکان خواربارفروشی‬
‫شبیه چیزی نیست‬
‫میدانی که اینجا عراق است عراق‬
‫توجیه میشود‬
 ‫که آن را ببینی‬
‫و نه‪...‬‬
‫شبیه این است که سگ مردهای را ببینی‬
‫و گربهی مردهای که دراز کشیده است را‬
‫جاییکه گفتم او به چهرهی مطبوع من نگاه میکند‬
‫که از پدرم به ارث بردهام‬
‫دوباره نگاه خواهد کرد‬
‫جاییکه منظور او این است که باید ناپدید شوم‬
‫بهخاطر نامخانوادگیام‬
‫و او جواب داد بله‬
‫و این دقیقن همان است که منظورم بود‬
‫جاییکه تو میگویی که من باید دقیقن ناپدید شوم‬
‫بهخاطر نامخانوادگیام‬
‫و او جواب داد بله‪،‬‬
‫و این دقیقن همان است که منظورم بود‬
‫اضافه بر این که همسرش کمک کرد‬
‫که نسخهی میهنپرستی را مبتنی بر قانون بنویسد‬
‫جاییکه قاضی فدرال میخواست که مطمئن شود‬
‫که نام موکلاش را درست ادا کرده است‬
‫تمام شواهد را خواهد خواند‬
‫که شامل نامهای بود که من نوشتهام‬
‫که مدعیعلیه را در نوری مطبوع قرار بدهم‬
‫جاییکه امروز‬
‫ما انتقال او به بازداشتگاه را‬
 ‫که نزدیکتر از خانه است جشن میگیریم‬
‫جاییکه پسرش به جایجای این سرزمین انتقال یافته است‬
‫جاییکه من نگذاشتم که هیچ اتفاقی بیفتد‬
‫جاییکه میدانی که فردا هیچ اتفاقی نخواهد افتاد‬
‫که زندگی تو چیست‬
‫سایهای که فقط گرم میکند محیط را‬
‫که کمکم پدیدار میشود و بعد از صفحه محو میشود‬
‫و جاییکه میتوانم دما را تاب بیاورم‪،‬‬
‫و تنها شانزده ثانیه طول میکشد‬
‫بین کشیدن دو ماشه‬
‫و آتش جهنمی موشکها‬
‫و به خود جواب میدهند پس از این‬
‫جاییکه سگی به آنها خواهد گفت که این است‬
‫جاییکه سگی‬
‫پاسخ دادند‬
‫و از این قرارست‬
‫بگذارید که اهمیت بیابد آنچه را که نامیدهایم‬
‫بگذارید که حداقل برای شانزده ثانیه چهرهی بینظیری باشد‬
‫بگذارید که به شما نگاه کنم‬
‫بگذارید که در نوری به شما نگاه کنم‬
‫که سالها طول خواهد کشید که به اینجا برسد‪.‬‬
‫رابرت فراست‬
 ‫رابرت فراست‬

‫رابرت فراست شاعری است که در عین توصیفاتِ بکر چشماندازها‪،‬‬

‫اندیشههای فلسفی را در شعرهایش مینمایاند‪ .‬چنانچه در شعر راه نرفته‬
‫میبینیم او شکی فلسفی را با شواهد عینی در طبیعت تشریح کرده است و‬
‫با موشکافی و جزءنگری از یک تصویر ساده‪ ،‬بینشی فلسفی ساخته است‪.‬‬
‫ازرا پاوند که از نظریهپردازان شعر قرن بیستم بوده است‪ ،‬در ستایش‬
‫شعر فراست و اهمیتِ او نوشته است‪.‬‬
 ‫راهِ نرفته‬

‫دو راه است در بیشهای پاییزی‪:‬‬

‫از هم جدا و از هم دور میشدند‪،‬‬
‫حیف که نمیشد از هر دو گذر کنم‬
‫و من تنها رهگذر این راه بودم‬
‫پس زمانی چه طوالنی صبر کردم‬
‫و به یکیشان تا میشد خیره نگریستم‬
‫تا آنجا که جاده را پوششی گیاهی پوشاند‬
‫اما از راه دیگر رفتم‪،‬‬
‫که کششی شبیه آن دیگری داشت در صورتِ ظاهریاش‬
‫بهتر میشد اگر که‬
‫در آن گذرِ سبز لباسی ازعلف به تن میکرد‬
‫شاید که کسی بگذرد از آن‬
‫و شبیه آن دیگری شود که تنپوشی از علف پوشیده بود‬
‫آن روز صبح گسترهای از هر دو راه پیشِ چشمانم یکسان بود‬
‫و جاپاها برگها را لگدکوب نکرده بودند‬
‫حیف‪،‬‬
‫بر سرِ این دو راهی‬
‫راه اول را برای روزِ مبادا گذاشته بودم‬
‫گرچه میدانستم که راهها به همدیگر ختم میشوند‬
‫و راه را راهی ست از پسِ یک راه دیگر‬
‫در تردید بودم که آیا میبایست برگردم‬
‫باید این را با تو بگویم با آه‬
 ‫جایی در پسِ پشت سالها‪:‬‬
‫دو راه در درختزار از هم جدا شدند‬
‫و من آن یکی را برگزیدم‬
‫که کمتر کسی از آن گذر کرده بود‬
‫و این سرنوشتم را تغییر داد‪.‬‬
 ‫گردی از برف‬

‫جوری که یک کالغ‬
‫از درختِ شوکران‬
‫تکان داد‬
‫گردِ برفها را به روی من‬

‫به قلبم سپردهاست‬

‫و فضا را تغییر داده است‬
‫و قسمتهایی از روز‬
‫که به اندوه گذشته را‬
‫نجات دادهاست‪.‬‬
‫لوئیز گلیک‬
 ‫لوئیز گلیک‬

‫لوئیز گلیک برندهی نوبل سال ‪ ،۵۱۵۱‬در سال ‪ ۰۳۰۹‬از پدر و مادری که‬
‫تباری روس و مجارستانی داشتند متولد شد‪ .‬شعر او در دنیایی وهمگون‬
‫میگذرد که یادآوری خاطرات و لحظات حسی ست‪ .‬توصیفات بسیار‬
‫ظریف و گاه نقیضهگون‪ ،‬وسواس در انتخاب کلمات و لحنِ غنایی از‬
‫مشخصاتِ کارِ اوست‪ .‬لوئیز گلیک را شاعری متقکر خواندهاند که‬
‫مضامینی نظیر ارتباطات انسانی را در هالهای از ابهام‪ ،‬مورد کند و کاوی‬
‫شاعرانه قرار میدهد‪ .‬از مهمترین کتابهای او میتوان به این نامها‬
‫اشاره کرد‪ :‬نوزاد اول ‪ /‬زنبق وحشی ‪ /‬چمنزار ‪ /‬آرارات ‪ /‬زندگی در روستا‬
‫و‪ ....‬شعر او را از منظرِ بومگرایی زنانه (اکوفمینیسم) بررسی و تحلیل‬
‫کردهاند‪.‬‬
 ‫پس از این‬

‫دارم آنچه را که تازه نوشتهام میخوانم‬

‫حاال باور میکنم که چه زود مکث کردم‬
‫پس داستانم از شکل افتاده‬
‫و چه ناگهانی تمام شده‬
‫و ابهامی مصنوعی را میپراکند‬
‫که به صحنهها امکانِ تغییرِ مکان را میدهد‪.‬‬
‫چرا ایستادم؟‬
‫آیا به غریزه این شکل را درک میکنم؟‬
‫هنرمندِ درونم این آمد وشد را قطع میکند‪ ،‬اینطور نیست؟‬
‫واین هیئتی که شکل گرفته تقدیر است که شاعران میگویند‬
‫که ساعاتی پیش در چیزها حلول پیدا کرده بود‬
‫باید اینگونه فکر میکردم آنبار‬
‫اما هنوز با آن کلمه غریبم‬
‫و این محل انشعاب است‬
‫و شاید شکلیست‬
‫که در ذهن بلوغ یافته‪.‬‬
‫اما باز انگار کلمهایست که من به کار بردهام‬
‫و بارها آن را تکرار کردم‬
‫تا زبانی الکن را به گفتن وا دارم‪.‬‬
‫سرنوشت‪ ،‬تقدیر‬
‫که طرح و اشاراتش‬
‫حاال تقارنِ تازهای پیدا کرده‬
 ‫حبابهایی کنایهگون‬
‫که در هم گم میشوند‪.‬‬
‫این بینظمی که من میدیدم‬
‫که قلممویم نمیتوانست آن را تصویر کند‪.‬‬
‫حسی از تاریکی و سکوت‪.‬‬
‫پس چه میخوانیم آن را؟‬
‫در منظرگاهم همه چیز در هم رفته بود‬
‫باور داشتم به آن درخت که روبروی پدر و مادرم پدیدار شده بود‬
‫اما انگار آنها مجبور بودند‬
‫و به سمت مانعی میرفتند‬
‫من پسکشیدم و فرار کردم‬
‫و دود و غبار که صحنه را گرفته بود زندگی من بود‬
‫شخصیتها میآمدند و میرفتند‬
‫طراحی لباسها عوض میشد‬
‫و قلمموی من ازین سو به آنسو میرفت‬
‫دورتر از بومی که بر آن نقاشی میکردم‬
‫شبیه برفپاککنی که به اینسو و آنسو میرفت‬
‫انگار که در میانهی صحرا بودیم آن شبِ تاریک‬
‫(در واقعیت اما‪،‬‬
‫خیابانی پر ازدحام در لندن بود‬
‫توریستها نقشههای رنگیشان را با دست تکان میدادند‪).‬‬
‫کسی که تنها یک کلمه میگوید‪ :‬من‬
‫و بیرون ازین مسیل‬
‫صورتهایی فراوان‬
‫]‪[...‬‬
 ‫سپیده دم‬

‫‪۰‬‬
‫کودک در اتاقی تاریک بیدار میشود‬
‫و جیغ میزند که اردکم را میخواهم‪ ،‬من اردکم را میخواهم‬
‫در زبانی که هیچکس کمترین آن را نمیفهمد‬
‫اردکی نیست‬
‫اما سگ بر پارچهی مخملی روکش مبل قرار گرفته‬
‫سگ دقیقن آنجا نشسته که کنارش را گرفتهاند‬
‫سالها و سالها‬
‫و این زمانیست که سپری شده است‬
‫تمام در رویایی‬
‫اما اردک‬
‫کسی نمیداند که چه اتفاقی برایش افتاده‪.‬‬

‫‪۵‬‬
‫آنها تازه همدیگر را یافتهاند‬
‫حاال‬
‫کنارِ پنجرهی باز میخوابند‪.‬‬
‫کمی بیدارشان کن‬
‫و قوت قلب بده‬
‫که آنچه از شب به یاد میآورند درست است‬
‫و حاال‬
‫الزم است که روشنایی به اتاق نفوذ کند‪.‬‬
 ‫برایِ اینکه به آنها بسترِ این اتفاق را نشان بدهی‬
‫جورابهایی که زیر پادری مخفی شدهاند‬
‫لحافی که با برگهای سبزرنگ تزئین شده‬
‫و آفتاب همهچیز را متمایز میکند‬
‫هر چیزی و جزئیاتِ آن‬
‫به وسواسِ انشا نوشتن‬
‫و حتا کمی خون روی مالفه‪.‬‬

‫‪۹‬‬
‫پس ازین‪ ،‬جدا میشوند در آن روز‬
‫و حتا بعدتر‪ ،‬بر میزِ تحریر‬
‫در فروشگاه‬
‫مدیرش از آماری که داده راضی نیست‬
‫و توتفرنگیها کپک زدهاند زیر یک الیه از شیرینی‬
‫پس اینچنین است که کسی از جهان چشم میپوشد‬
‫حتا اگر کسی به شکل ممتدی بخواهد که کاری کند‬
‫تو به خانه میرسی‬
‫و چشمات به کپکِ روی شیرینی میافتد‬
‫به عبارتی دیگر‬
‫دیر شده حاال‪.‬‬
‫انگار که نورِ آفتاب یک لحظه تو را کور کرده بود‪.‬‬
 ‫درختِ زالزالک‬

‫از اینطرف به آنطرف‬

‫و نه دست در دست‬
‫تماشایت میکنم‬
‫که به باغ تابستان پا میگذاری‬
‫چیزها نمیتوانند که حرکت کنند‬
‫یاد میگیرم که ببینم‬
‫نیازی نیست که تورا در این میانه دنبال کنم‬
‫این باغ‪ ،‬آدمها‬
‫نشانههایی که به جا میگذارند‬
‫حسهایی‪،‬‬
‫همهجا‬
‫گلها‬
‫در مسیریکثیف پخش شدهاند‬
‫همه سپید و مطال‬
‫و شماری از آنها‬
‫با بادِ غروب جابه جا شدهاند‬
‫ناچار نیستم‬
‫که پیِ تو باشم‬
‫که کجایی حاال‬
‫در زمینی زهرآگین غرق شدی‬
‫که بدانم‬
‫دلیلِ پر کشیدنِ تو را‬
 ‫که یا خشم است‬
‫و یا همان زهریست که درونِ آدمیست‬
‫چه چیزِ دیگری‬
‫میتوانست‬
‫که تو را وادارد‬
‫که بگذری‬
‫از آنچه که گردآوردهای‪.‬‬
 ‫مهاجرانِ شب‬

‫این لحظهای ست که باز آن را میبینی‬

‫توتهای سرخ را بر کوهستان‬
‫که به خاکستری بدل شدهاند‬
‫و این آسمانِ تاریک‬
‫که پرندگانِ شب در آن مهاجرند‪.‬‬
‫مرا به سوگواری وا میدارد‬
‫و به فکر فرو میروم‬
‫مردگان آنها را نمیبینند‬
‫و آنچه را که به آن وابستهایم‬
‫ناپدید میشود‪.‬‬
‫چه میکند روح اما‬
‫که آرام بگیرد‬
‫به خودم گفتم‬
‫که شاید نیازی نیست‬
‫به اینهمهخوشی پس ازین‬
‫و سادگی کافیست‬
‫شاید‬
‫و چه سخت است که تصورش کنی‪.‬‬
 ‫گذشته است‬

‫نورِ کمرنگی که در آسمان است‬

‫که میانِ شاخههای درختِ کاج‬
‫و برگهای سوزنیشکل‬
‫پدیدار میشود‪.‬‬
‫هوا را بو کن‪،‬‬
‫این عطر درختان کاجِ سپید است‬
‫و شدیدتر میشود زمانی که باد در میانهی شاخهها میوزد‬
‫و صدایی میسازد‬
‫که کاملن غریب است‬
‫شبیه صدایِ باد در فیلمی ضبط شده‬
‫سایهها حرکت میکنند‬
‫طنابها صدای باد را میسازند‬
‫و حاال تو آنچه که میشنوی‬
‫صدایِ بلبلی خواهد بود‬
‫یا‬
‫پرندگانی که عشقبازی میکنند‪.‬‬
‫طناب که تغییرِ جهت پیدا کرده‬
‫سفت میانِ دو درخت‬
‫پشتهی کوچکی در باد میلرزد‬
‫هوا را بو کن‬
‫عطر کاجِ سپید را‬
 ‫و تو میشنوی‬
‫صدایِ مادرم را‬
‫و یا اینکه تنها صداییست‬
‫که درختان میسازند‬
‫زمانی که باد میوزد میانِ کاجها‬
‫و چه صدایی میتوانست باشد به جز این‬
‫وقتی که از هیچ گذر کرده است؟‬
 ‫زنبقِ وحشی‬

‫در انتهای رنجم دری بود‬

‫که بیرونم را میشنید‬
‫آنچه که تو شاید مرگ بنامیاش‬
‫به خاطر میآورم‬
‫باالی سرم‬
‫صداهایی‬
‫شاخههای درختِ کاج جا عوض میکردند‬
‫سخت است که نجات بیابی‬
‫چنانچه‬
‫خودآگاهی‬
‫در این زمینِ تاریک مدفون شده‪.‬‬
‫و بعد همه چیز تمام شده بود‬
‫که میترسی‬
‫که به روحی بدل شده باشی‬
‫و ناتوان از سخن گفتن‬
‫که حرف بزنی و ناغافل تماماش کنی‪ ،‬این زمین سفت‬
‫که دارد کمی خم میشود‬
‫و آنچه که من برداشتهام تا باشم‬
‫پرندگانی هستند که بوتههایی نحیف را نشانه رفتهاند‬
‫و تو که نمیتوانی به خاطر بیاوری‬
‫راههایی از آن جهان را‬
‫به تو میگویم که دوباره میتوانم حرف بزنم‬
 ‫هر آنچه که از فراموشی میآید‬
‫میآید که صدایی را بیابد‬
‫از مرکز هستیِ من آمده بود‬
‫فوارهای بزرگ‬
‫که آبی بود و عمیق‬
‫سایههایی بر آبی دریا به رنگِ الجورد‪.‬‬
 ‫تکگویی‪ ،‬ساعت ‪ ۳‬صبح‬

‫آنچه در پی است چیزِ بیارزشی نیست‬

‫به آنچه که میتواند باشد و زندگی کند‬
‫از همان اولین لحظه تبی وجودش را گرفته بود‬
‫شانزده سال پیش بود‪ ،‬شانزده سال است که همین بودهام‬
‫و انتظار کشیدم که چیزها بهتر شود‬
‫ناچارم که بخندم‬
‫میدانی که چقدر خوابش را دیدم‬
‫که داشتم به سمتِ مرگ میرفتم‬
‫و یا اینکه دوباره عاشق میشود‬
‫و رشتهی زندگی به دیگر رو خواهد افتاد‬
‫یا اینکه کس دیگری در زندگیِ اوست‬
‫فکر کردم که نبودناش را حس کردهام‬
‫و امروز صبح که داشت تخمِمرغِ صبحانهاش را آبپز میکرد‬
‫به چشمِ مردهای بدل شد‬
‫و تکه نان تست شده دستنخورده باقی ماند‪.‬‬
 ‫سوسنِ نقرهگون‬

‫شبهایی که باز خنک شده است‬

‫شبیه اولین شبهای بهار‬
‫و باز ساکت است‬
‫آیا گفتنِ چیزی تو را آشفته خواهد کرد؟‬
‫که ما تنهاییم حاال‬
‫و بهانهای برای سکوت نیست‪.‬‬
‫آیا میتوانی ببینی‪ ،‬در پسِ آن‬
‫ماهِ تمام برخاستهاست‬
‫اما دوباره ماهِ نو را نخواهم دید‪.‬‬
‫بهار بود‪ ،‬وقتی که ماه برآمد‬
‫یعنی زمان را پایانی نیست‬
‫دانههای برف‬
‫فشانده میشوند‬
‫و جمع میگردند‬
‫خوشههایی از دانههای افرا‬
‫که بر تودهای بیرنگ ریخته‬
‫سپیدی بر سپیدی‬
‫ماه بر باالی درختِ غان برخاسته است‬
‫و در جویبار‪ ،‬آنجا که درخت‬
‫برگهای اولین نرگس را از هم جدا میکند‬
‫نیمهشبی نرم‬
‫نقرهای و مایل به سبز‪.‬‬
 ‫با هم مسیرِ درازی را آمدهایم‬
‫و حاال به انتها نزدیک میشویم‬
‫و برای ترس ازین پایان‬
‫شبهایی که حتا مطمئن نبودم از آنها‬
‫اما میدانم که آخرِ این همه کجاست‬
‫و تو که با مردی بودهای‬
‫دیگر پس از گریه‬
‫آیا از خوشحالی هم مثلِ ترس صدایی بر میآید؟‬
 ‫نارونها‬

‫تمامِ روز سعی کردم که تمایزی بیابم‬

‫نیازی که از خواهشی برخاسته‬
‫و حاال در تاریکیست‬
‫آنچه که ما را در برگرفته‬
‫غمی تلخاست‬
‫و آنها که خانه میسازند‬
‫از الوارها طرحی میریزند‬
‫چرا که من پیوسته به نارونها نگاه کردهام‬
‫و دیدهام آنچه را که پس از اینست‬
‫پیچ وُ تاب خوردناش را‬
‫که به درختی برایِ نوشتن بدل شود‬
‫که رنجیست در این همه‬
‫و درکاش اینست‬
‫که هیچ طرحی به جا نمیگذارد‬
‫به جزء طرحهای پیچاپیچ‪.‬‬
 ‫شعرِعاشقانه‬

‫همیشه چیزی هست که بشود آن را از درد درست کرد‬

‫مادرت بافتنی میبافد‬
‫روسرهایی که همه قرمزند‬
‫با اختالفی جزیی از یک رنگ‬
‫و سایههاش‬
‫تمامِ آنها برای جشنِ کریسمس بافتهشده بود‬
‫که گرمات نگه میداشت‬
‫و وقتی که مادرت دوباره ازدواج کرد‬
‫روسریها با تو بودند‬
‫بر تو چه رفته بود؟‬
‫زمانی که همهی آن سالها‬
‫قلب تنهایش را‬
‫که از مردی جدا شده بود‬
‫مخفی کرده بود‬
‫در انتظار مردگان که برگردند‬
‫غریب نیست‬
‫که تو خودت هستی‬
‫و شبیه همهی زنها‬
‫از خون میترسی‬
‫شبیه دیواری آجری‬
‫از پسِ دیواری دیگر‪.‬‬
 ‫پرتره‬

‫کودکی خطوطِ یک شخص را میکشد‬

‫آنچه را که میتواند طرح میزند‪ ،‬اما تمامِ آن سپید است‬
‫نمیتواند فضا را پر کند در آنچه که میداند آنجاست‬
‫در محدوهی خطی که بیپناه است‬
‫میداند‬
‫که حیات دارد از دست میرود‬
‫از پسزمینهای که از دیگری آمده است بریده شده‬
‫و شبیه کودکی‬
‫به سمتِ مادرش میچرخد‪.‬‬

‫و تو قلب را میکشی‬
‫برخالفِ آن تهی که او خلق کردهست‪.‬‬
 ‫پروانه‬

‫نگاه کن‪ ،‬پروانهای‬

‫آیا آرزویی کرده بودی؟‬
‫تو هیچوقت بر پروانهها آرزو نمیکنی‬
‫اما تو آرزو میکنی‬
‫آیا آرزویی کردهای؟‬
‫بله‬
‫اما حساب نمیشود‪.‬‬
 ‫سنبل‬

‫‪۰‬‬
‫آیا این نگاهِ یک گل است که باقی میماند‬
‫چوبدستی زمانِ پیادهروی‬
‫پسرکِ بیچاره به قتل رسیده‬
‫آیا این راهی برایِ نشان دادن است‬
‫قدردانیِ خدایان است؟ سپید‬
‫با قلبهایی رنگ شده‪ ،‬گلهایی با ساقههای بلند‬
‫که در اطرافِ تو تکان میخورند‬
‫تمامِ آن پسران‬
‫در بهاری سرد‪،‬‬
‫همچنان که بنفشهها باز میشوند‪.‬‬

‫‪۵‬‬
‫در عتیقهدان گُلی نبود‬
‫اما جسمِ پسران‪ ،‬بیرنگ‪ ،‬به شکلِ بیمانندی تصور شده بود‬
‫پسرِ خداوند‪ ،‬به شکلِ انسانیِ خود بدل شد‬
‫با آرزوهایش‬
‫در زمین‬
‫درختی از بیدِ مجنون‬
‫دیگر جاودانگیای نیست‬
‫و آپولو مالزمان را پس فرستاد‪.‬‬
 ‫‪۹‬‬
‫و از خونِ این زخم‬
‫گلی رویید‪ ،‬شبیه سوسن‬
‫بینظیرتر اما‬
‫شبیهگلبرگهای یک چرخ‬
‫و بعد خداوند گریست‪ ،‬غمی حیاتی بود‬
‫که زمین را سیل گرفت‪.‬‬

‫‪۰‬‬
‫زیبایی میمیرد‪ ،‬این جسمیست‬
‫از آفرینش‪ ،‬بیرون از حلقههای درختان‬
‫مالزمان میتوانند بپوشند‬
‫صدای پرنده منتقل میشود‬
‫شکلِ یگانهاش‪ ،‬غمی که با آن متولد شده‬
‫آنها ایستادند و گوش فرا دادند‬
‫و در میانهی بیدها خشخشی بود‬
‫و آیا این سوگواری خداوند بود‬
‫آن ها دقیق گوش دادند و برای زمانی کوتاه‬
‫و تمام صداها غمانگیز بود‪.‬‬

‫‪۲‬‬
‫دیگر جاودانگیِ وجود ندارد‬
‫در بهاری سرد‪ ،‬بنفشههای ارغوانی باز میشوند‬
 ‫و با اینهمه قلب تاریک است‬
‫خشونتی که چه شفاف به معرض شما گذاشته شده است‬
‫و یا این قلب نیست که در معرضِ چیزهاست‬
‫اما کلماتی دیگر‬
‫و حاال کسی دارد بر آنها خم میشود‬
‫که یعنی که دارد جمعشان میکند‬

‫‪9‬‬
‫آنها نمیتوانستند منتظر بمانند‬
‫در تبعیدی ابدی‬
‫در میانهی بیشهزاری درخشان که برق انداخته بود‬
‫مالزمان دویدند‬
‫نامی را خواندند‬
‫از همراهی‬
‫به صدایِ پرندگان‬
‫بر این غمِ بیهدفِ درختانِ بید‬
‫که چه خوب در میانهی شب گریستند‬
‫اشکهایی به تمامی‬
‫که به رنگهایی زمینی بدل نمیشد‪.‬‬
‫اِما الزاروس‬
 ‫اِما الزاروس‬

‫شعر «مجسمهای دیگر» یکی از مهمترین شعرهایی ست که در مورد‬

‫آمریکا به عنوانِ سرزمینی موعود نوشته شده است‪ .‬این شعر حکایتی‬
‫ست از مهاجرت‪ ،‬رویای آزادی‪ ،‬عدالت و رسیدن به آرزوها‪ ...‬این شعر که‬
‫بر ورقهای از برنز نبشته شده؛ بر سنگِ مجسمهی آزادی نقر شده است‪.‬‬
 ‫مجسمهای دیگر‬

‫شبیه مجسمهای غولپیکر و برنجی نیست‪،‬‬

‫نه!‬
‫و شهرتی یونانی هم ندارد!‬
‫با ساقپاهایش در نوردیده است!‬
‫و از سرزمینی به سرزمینی دیگر میشتابد‬
‫جاییکه به نمک دریا شسته میشود‬
‫وَ بر دروازههای غروب ایستادگی خواهد کرد‬
‫زنی یکتنه وَ مشعل به دست‬
‫که از نورهایی که زندانیاند جان گرفته‬
‫و شهرت از آنچه در حصر بوده یافته‬
‫نام او مادرِ تمام تبعیدهاست‬
‫با دستهایش که نشانه میروند‬
‫در خوشآمدگویی جهانی دیگرست بر شما‬
‫و اینگونه است که میدرخشد‬
‫چشمان مالیماش بر جهان فرمان میرانند‬
‫این اسکلهای ست که میان هوا پل بسته‬
‫و دو خواهر شهر را وصل کرده‪.‬‬

‫«با خود دار آن سرزمینِ عهدِ عتیق را‬

‫داستانهای شما تکاندهنده ست‬
‫و بر جهان فریاد میکشند‬
‫بر لبهایی مهر وُ موم‬
 ‫نقش بسته‪،‬‬
‫به من بده!‬
‫تمامِ خستگیات را!‬
‫آنچه بر پشتِ تو سنگینی کرده‬
‫و آرزوی آزادی را به حسرت کشیده‬
‫انگار که پاروها دست تو را به این ساحل بسته‬
‫بیخانمانها را به این سمت کشانده‬
‫توفانی ست که به سمت من میآید‬
‫و چراغی که آن را نگه داشتهام‬
‫باال بردهام این را‬
‫و در کنارِ این در‬
‫که مطالست‪».‬‬
‫هنری ودزورث النگفلو‬
 ‫هنری ودزورث النگفلو‬

‫النگفلو از نسل شاعران اشراقگرای آمریکاست‪ .‬در شعرهای این‬

‫شاعران مضامین مذهبی و عرفانی بسیاری دیده میشود و پرسش هستی‬
‫و مرگ در شعر زیر قابل مالحظه است؛ آنها شاعرانی بودند که از فلسفهی‬
‫افالطونینو تاثیر پذیرفته بودند‪.‬‬
 ‫گلها و دروگر‬

‫دروگری ست که نامِ دیگرِ آن مرگ است‬

‫و با داسِ تیزش‬
‫دانههای به بار آمده را‬
‫به یک نفس‬
‫قلع و قمع میکند‬
‫با گلهایی که در میانهی آنها روییدهاند‬
‫با خودش میگوید‪« :‬این چه عدالتی ست؟‬
‫که این دانههای بارور را قلع و قمع کنم‬
‫و چقدر عطرِ این گلها شیرین بود بر من‬
‫برمیگردانمشان!»‬
‫و بر گلها با چشمانی پر از گریه و اشک مینگرد‬
‫و برگهای رو به مرگ را میبوسد‬
‫و این فقط به خاطر خداوندِ آسمانها بود‬
‫زمانیکه آنها را غالف میکرد‪.‬‬
‫خداوند به شادی این خوشهها محتاج است‬
‫دروگر این را گفت و لبخند بر لب آورد‬
‫که نشانههای عزیز زمینند اینها‬
‫زمانی که غنچهای بودند‬
‫و آنها دوباره در سرزمینِ نور خواهند رویید‬
‫و عزیزشان داشتهام که برویند‬
‫قدیسانی در جامهای سپید‬
‫که بر تن آنهاست‬
‫و مادر آنها را در اشک و درد به فرشتهی مرگ بخشید‬
‫آن گلها که روزی دوستش میداشت‬
‫میدانست که دوباره مییابد آنها را‬
‫در سرزمین نور که در آسمانها است‬
‫نه در خشم و نه در ستم‬
‫دروگر آن روز آمده بود‬
‫و مرگ فرشتهای بود که به دیدارِ زمین میآمد‬
‫و گلها را با خود میبرد‪.‬‬
‫راجر مگاف‬
 ‫راجر مگاف‬

‫راجر مگاف شاعر طنزپرداز لیورپول که از سوی «کارول آن دافی» «قدیس‬

‫حامی شعر» لقب گرفته است و از پیروان فیلیب الرکین و شعر حرکت‬
‫است‪ ،‬شاعری ست که از مفاهیم عظیم و بزرگ میگریزد و به جای‬
‫تصویرپردازیهای پیچیده به طنز زندگی روزمره میپردازد‪ ،‬مسائلی به‬
‫ظاهر جزئی و بیاهمیت‪.‬‬
 ‫صف‬

‫میرم ته صف‬
‫چقدر خوب داریم جلو میریم‬
‫از خانم جلویی میپرسم‬
‫برای چی اصلن صف بستیم‬
‫«که بعدش بریم ته یه صف دیگه‪،‬‬
‫آخرِ این صف یه صف دیگه است»‬
‫توضیح داد برام‪.‬‬
‫من می میگم‪:‬‬
‫«چه نامشخص‬
‫چه بینتیجه!»‬
‫خانم جلوی من میگه‪« :‬من دارم از این صف میرم دیگه‪،‬‬
‫باید برم سر یه صف دیگه‬
‫بعدِ من‪ ،‬تو میتونی بیای جای من بایستی‪».‬‬
‫تو صف هستم اآلن‬
‫و داریم قشنگ جلو میریم‪.‬‬
 ‫فقط برای ادامهی مباحثه‬

‫جلد این کتاب زرده‬

‫اما فقط برای ادامهی بحث‬
‫بهتره بگیم قرمزه‪.‬‬

‫لزومی نداره که هی بگی زندهای‬

‫برای ادامهی بحث‬
‫اصلن میتونی بگی مُردی‪.‬‬

‫و نه اینکه فقط مُردی‬

‫بلکه خاکات هم کردند‬
‫و رو سنگ قبرت هم پر از آت و آشغال شده‬
‫(ناراحت نشیها‪،‬‬
‫داریم یه جورایی بحث میکنیم‬
‫ای نیموجبی تازه به دوران رسیده‬
‫نوچه‪ ،‬نوپا‬
‫هر چی سعی کنی نمیتونی هیچی بنویسی‪ ،‬بچه جون!)‬
‫بیا بهخاطر اصل بحث‬
‫این مطلب رو اصلن حذفاش کنیم‪.‬‬
‫*‬
‫بین خواننده و نویسنده‬
‫یه جایی یه معنیای جریان داره‬
‫و این شعره که در حاشیه جای خودش رو نگه داشته‪.‬‬
‫نویسندهی کتابهای کلیشهای کودکان‬

‫دارا داره چی کار میکنه؟‬

‫‪ -‬تو باغ دزد وُ پلیس بازی میکنه‪.‬‬
‫سارا داره چی کار میکنه؟‬
‫‪ -‬خالهبازی میکنه‪.‬‬
‫مامان چی؟‬
‫‪ -‬مطابق معمول داره میشوره و میسابه‪...‬‬
‫بابا؟‬
‫‪-‬مثل همیشه داره کتاب میخونه تو کتابخونهاش!‬
 ‫نجات یافته‬

‫هر روز‬
‫دربارهی مرگ فکر میکنم‬
‫دربارهی فقر و قحطی و بیماری‬
‫خشونت و جنگ و خونریزی‬
‫آخرالزمانی که قراره بیاد‬
‫ببین چهجوری دارم ذهنم رو هی مشغول نگه میدارم‬
‫که به هیچچیز دیگه فکر نکنم‪.‬‬
‫والت ویتمن‬
 ‫والت ویتمن‬

‫والت ویتمن از شاعران میهنی آمریکاست که در نقش دادن به هویت‬

‫آمریکایی سهمی را ایفا کرده است؛ از شعرهای مهم او میتوان به این‬
‫موارد اشاره کرد‪ :‬ترانهای برای خودم‪ ،‬ترانهای برای علف‪ ،‬وقتی که یاس‪-‬‬
‫های بنفش میشکوفند‪...‬‬
‫شعر آمریکای او که در این مجموعه گنجانده شده در گفتگوی بینامتنی با‬
‫شعر "آمریکا"ی آلن گینزبرگ و چند شعر دیگر قرار گرفته است‪.‬‬
 ‫میشنوم که آمریکا سرودی میهنی سر میدهد‬

‫میشنوم که آمریکا سرودی میهنی را میخواند‬

‫همه با هم رنگارنگ نغمهای سر دادهاند‬
‫تعمیرکاران هر کدام سرودی میخوانند‬
‫بی غمایم و توانا‬
‫درودگران سرود خود را میخوانند آندم که تختهمیلهها را اندازه میگیرند‬
‫سنگکار سرود میخواند چنانچه دل به کار میسپارد و چنانچه دست از کار‬
‫میکشد‬
‫قایقران که آنچه بر قایق دارد را میخواند‪ ،‬و بر عرشهی کشتی میخوانند‬
‫کارگران کشتی همه دستهجمعی‬
‫پینهدوز میخواند چون بر نیمکتی مینشیند‬
‫و کالهدوز چون میایستد سرود سر میدهد‬
‫هیزمشکن‪ ،‬پسرکی که شخم میزند در مسیرش صبحدم‬
‫و یا در وقفهی ظهرگاهی و یا به هنگامِ غروب‬
‫و نغمهی مادر که بر دل مینشیند‪ ،‬یا زنِ جوانی وقفِ کار‪ ،‬یا دختری که‬
‫میشورد و میدوزد‬
‫و هر کدام میخوانند آنچه را که از آنِ آنهاست‬
‫و از آنِ دیگری نیست‬
‫روزی که از آنِ روز است‬
‫و در شبِ مهمانی جوانانِ وطن‪ ،‬یکدلایم و پابرجا‬
‫با دهانی باز میخوانیم همه با هم سرودی گوشنواز را‪.‬‬
‫تد هیوز‬
 ‫تد هیوز‬

‫تد هیوز شاعری ست که به اساطیر و کتاب مقدس توجه ویژهای دارد‪ ،‬در‬
‫آثار او تصاویری که برگرفته از حیوانات ست دیده میشوند و کهنالگوها‬
‫غنای خاصی را به کارش میبخشد‪.‬‬
‫لهجهی محلی وست یورکشایر‪ ،‬نزدیکی به انگلیسی میانه‪ ،‬بدوینویسی و‬
‫غریزهی مرگ از مختصات شعری تد هیوز است‪.‬‬
‫تد هیوز در دانشگاه کمبریج با سیلویا پالت آشنا شد‪ ،‬جاییکه از رشتهی‬
‫ادبیات انگلیسی برای مطالعهی ادبیات باستان انصراف داد‪.‬‬
‫کتاب کالغها به خاطرهی آسیه و شهره تقدیم شده است‪« .‬آسیه وویل»‬
‫که خود و کودکش را سوزانده است‪ .‬داستانهای زندگی هیوز و خودکشی‬
‫زنانش او را به شخصیتی بحث برانگیز بدل کرده است که عالقهای‬
‫غریزی به خشونت دارد و خود موجب تراژدی و به وجود آوردن فجایع در‬
‫زندگیاش میشود و در نهایت این تراژدیها را با قدرتی بیمانند می‪-‬‬
‫سراید‪ .‬شاید دور از ذهن نباشد که او را به «نرون» شاعر و فرمانروای‬
‫ستمگر رومی مانند کنیم که شهر را آتش میزد که شعری بسراید‪.‬‬
‫در کتاب کالغ بهوفور با طنزی تراژیک روبرو میشویم‪ ،‬لحنی گروتسکوار‬
‫که کالغ شخصیت محوری کل کتاب را به شخصیتی از ادبیات کودکان‬
‫مانند کرده است‪.‬‬
 ‫دو افسانه‬

‫یک‬

‫سیاهی بی چشم بود‬

‫سیاهی در زبان جاری ست‬
‫سیاهی خود قلب بود‬
‫جگر آدمی سیاه بود و ششها سیاهاند‬
‫که در نور چیزی را به درون نمیکشد‬
‫سیاهی اندرونی کوره است‬
‫سیاهی همان ماهیچه است‬
‫قحطی زده که بیرون بکشد از روشنایی‬
‫سیاهی عصبهاست‬
‫سیاهی مغز است‬
‫با نگاهی که به مقبرهها خیره است‬
‫سیاهی همان روح است‬
‫لکنتنی که تمامی ندارد‬
‫گریهای ست که نمیتواند خود را ادا کند و یا به بیان در بیاید‬
‫متورم است‬
‫و این خورشید درون ادا نمیشود‪.‬‬

‫دو‬

‫سیاهی سر برافراشتهی سمور دریایی ست‬

‫سیاهی سنگ و صخره است که در کفها فرو میرود‬
‫سیاهی صفراست و خونی که تخت را پوشانده‬

‫سیاهی کرهی زمین است‪ ،‬یک پا زیر زمین فرو رفته‬

‫تخممرغی سیاه‬
‫و ماه و خورشید هوا را متغیر میسازند‬

‫که کالغی را از تخم بیرون بیاورند‪ ،‬رنگینکمانی سیاه‬

‫که در تهی خم شده‬
‫و بر تهی خم شده‬
‫اما در اهتزار است‪.‬‬
 ‫بر دربِ زهدان میبینم‬

‫این پاهای کوچک الغر از آنِ کیست؟ مرگ‬

‫این چهرهی شکننده یا سوخته از آنِ کیست؟ مرگ‬
‫این ششها که هنوز کار میکنند از آن کیستند؟ مرگ‬
‫این ماهیچهها که مرا در بر گرفتهاند از آنِ کیست؟ مرگ‬
‫این رودهای که به زبان در نمیآید از آنِ کیست؟ مرگ‬
‫این مغز پر از سوال از آن کیست؟ مرگ‬
‫و این خون کثیف؟ مرگ‬
‫و این چشمها که کمسوست؟ مرگ‬
‫این زبان شرور؟ مرگ‬
‫و این بیداری گاه به گاه؟ مرگ‬
‫گرفته‪ ،‬به غارت رفته و یا در دادگاهی منتظرست؟‬
‫در برزخ‪.‬‬
‫این زمینِ سنگالخ و گِلآلود از آنِ کیست؟‬
‫مرگ‪.‬‬
‫وّ تمامِ این جهان از آنِ کیست؟ مرگ‪.‬‬
‫چه کسی از امید تواناتر است؟ مرگ‪.‬‬
‫آن چه از عشق قویتر؟ مرگ‬
‫از زندگی محکمتر؟ مرگ‪.‬‬
‫و اما این چهکسی ست که از مرگ قویتر است؟‬
‫بدیهی ست‬
‫کالغ‬
‫پس برو‪...‬‬
‫رُزا جمالی متولد ‪ ،۰۹۲9‬تبریز‪ .‬دانشآموختهی کارشناسی ادبیات نمایشی‬
‫از دانشگاه هنر و کارشناسیارشد ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران‬
‫است‪ .‬از او تاکنون شش مجموعه شعر‪ ،‬یک نمایشنامه‪ ،‬یک مجموعه‬
‫مقاله‪ ،‬دو آنتولولوژی ترجمه شعر انگلیسی و دو کتاب در عرصهی ترجمهی‬
‫شعر جهان منتشر شده است‪ .‬مقاالت او در نشریاتی نظیر جهان کتاب‪،‬‬
‫آدینه‪ ،‬کارنامه‪ ،‬عصر پنجشنبه‪ ،‬بیدار‪ ،‬بررسی کتاب‪ ،‬معیار‪ ،‬دنیای سخن و‪...‬‬
‫نشر یافتهاند در این مقاالت او از منظرهای مختلف نقد ادبی به شعرِ‬
‫فارسی نگاه میکند‪ :‬فرمالیستی‪ ،‬ساختارزدایانه‪ ،‬خواننده محور‪ ،‬فمینیستی‪،‬‬
‫بومگرایانه و پسااستعماری‪...‬‬
‫رُزا جمالی را از شاعران تاثیرگذار و جریانساز سه دههی اخیر شعرِ‬
‫فارسی می دانند؛ شعر او پُر از پیشنهادات تازه برای شعر خالق فارسی‬
‫بوده است‪ .‬تجربههایی که از مختصات آن میتوان به موارد زیر اشاره‬
‫کرد‪ :‬بازی های زبانی‪ ،‬تصویرسازی خالق‪ ،‬خلق استعارات نو‪ ،‬آشناییزدایی‬
‫از زبان متداول‪ ،‬دوری از کلیشه های بیانی‪ ،‬به وجود آوردن نشانهشناسی‬
‫تازهای از کلمات‪ ،‬چندصدایی‪ ،‬چندزبانی‪ ،‬استفاده از لحن و زبان محاوره‪،‬‬
‫بیواسطهنویسی‪ ،‬عرفانِ اشیاء‪ ،‬بازآفرینی مضامین شعر کالسیک‬
‫فارسی‪...‬‬
‫بسیاری از شعرهایش توسط خود او به زبان انگلیسی برگردانده شدهاند و‬
‫در معتبرترین نشریات و گلچینهای ادبیِ جهان منتشر شده است‪.‬‬
‫آثار او به زبان های فرانسه‪ ،‬آلمانی‪ ،‬ایتالیایی‪ ،‬ترکی‪ ،‬عربی‪ ،‬کردی‪ ،‬هندی‪،‬‬
‫بنگالی‪ ،‬روسی‪ ،‬آذری و ‪ ...‬ترجمه و در معتبرترین گزینههای شعر جهان‬
‫انتشار یافته است‪.‬‬
‫او همچنین در فستیوالهای جهانی شعر چهرهای معتبر است و در‬
‫بسیاری از دانشگاهها و کتابخانهی ملی بریتانیا سخنرانی و شعرخوانی‬
‫داشته است‪.‬‬
 ‫ازین مولف منتشر شده است‪:‬‬

‫شعر‪:‬‬
‫این مرده سیب نیست یا خیار است یا گالبی ( ویستار‪)۰۹11 ،‬‬
‫دهن کجی به تو (ویستار‪)۰۹11 ،‬‬
‫برای ادامهی این ماجرای پلیسی قهوهای دم کردهام ( آرویج ‪)۰۹1۱‬‬
‫این ساعتِ شنی که به خواب رفته است ( چشمه‪ ( )۰۹۳۱ ،‬چاپ دوم‪:‬‬
‫‪)۰۹۳۰‬‬
‫بزرگراه مسدود است ( بوتیمار‪ ( )۰۹۳۵ ،‬چاپ چهارم‪)۰۹۳1 :‬‬
‫اینجا نیروی جاذبه کمتر است ( مهر و دل‪)۰۹۳1 ،‬‬
‫و این چه کسی است که دو هزار سال گریه کرده است بر دامنم؟ ( گزینه‪-‬‬
‫ی اشعار به زبان انگلیسی) ( هند‪)۵۱۰۳ ،‬‬
‫این رسمالخط فارسی نیست ( در دستِ انتشار)‬

‫نقد ادبی‪:‬‬
‫مکاشفاتی در باد ( مجموعهای از مقاالت بر شعر احمد شاملو‪ ،‬علی‬
‫باباچاهی‪ ،‬نازنین نظامشهیدی‪ ،‬گراناز موسوی‪ ،‬علی عبدالرضایی‪ ،‬رضا‬
‫براهنی‪ ،‬یداهلل رویایی‪ ،‬رضا چایچی‪ ،‬بیژن جاللی‪ ،‬سیدعلی صالحی و ‪) ...‬‬
‫(این مقاالت پیش از این در نشریانی نظیر نامهی کانون نویسندگان‬
‫ایران‪ ،‬جهان کتاب‪ ،‬کارنامه‪ ،‬آدینه‪ ،‬بیدار‪ ،‬زنان‪ ،‬بررسی کتاب‪ ،‬عصر پنج‪-‬‬
‫شنبه و‪ ..‬منتشر شدهاند‪ ( ).‬نشر هشت‪)۰۰۱۱ ،‬‬

‫نمایشنامه‪:‬‬

‫سایه ( سیب سرخ‪)۰۹۳1 ،‬‬

‫سیاهکل (در دست انتشار)‬

‫ترجمه‪:‬‬
‫ترجمهی کتابخانهی ادریسیها به انگلیسی ( کتاب کارما؛ نیویورک‪،‬‬
‫‪)۵۱۰۳‬‬
‫زبان منشوری ست‪ ،‬گزینهای از اشعارِ امیر اور ( نشر مهر و دل‪)۰۹۳۳ ،‬‬
‫دریانوردی به سمت بیزانس ‪ ،‬گزینهی اشعار ویلیام باتلر ییتس‪ ،‬نشر‬
‫ایهام ‪۰۹۳۳ ،‬‬
‫اللهها‪ ،‬گزینهای از شعر زن انگلیسیزبان ‪ ،‬نشر سیب سرخ ‪۰۰۱۱‬‬
‫درخت کاج ( داستان برای کودکان)‪ ،‬هانس کریستین آندرسن‪ ،‬نشر مهر و‬
‫دل ‪۰۰۱۱،‬‬
‫فردا و فردا و فردا ‪ ،‬گزینهای از بهترین قطعات و شاه بیتهای ویلیام‬
‫شکسپیر ( در دست انتشار)‬

‫رمان‪:‬‬
‫زندانی درهی یمگان‬
 Edge
An Anthology of English Poetry
Compiled and translated by
Rosa Jamali