Professional Documents
Culture Documents
Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία
Κεφάλαιο πρώτο
Ι. Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους
Ποιοι ήταν οι λόγοι που οδήγησαν τον Κωνσταντίνο στην απόφαση μεταφοράς
της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο;
Οι λόγοι που τον οδήγησαν σε αυτή του την απόφαση ήταν:- η καλή γεωπολιτική
θέση του Βυζαντίου, αφού βρισκόταν στο σταυροδρόμι της Ασίας, της Ευρώπης, του
Εύξεινου Πόντου και της Μεσογείου και κατά συνέπεια είχε μεγάλη εμπορική
σημασία.- η Ανατολή διέθετε ακμαίο πληθυσμό και οικονομία, σε αντίθεση με τη
Δύση.- οι Χριστιανοί, στους οποίους ο Κωνσταντίνος στηρίχτηκε πολιτικά, ήταν
πολυπληθέστεροι στην Ανατολή.- οι μεγάλες πόλεις της Ανατολής υπέφεραν από
θρησκευτικές συγκρούσεις, άρα θα αντιμετώπιζε από κοντά το πρόβλημα.- από το
Βυζάντιο μπορούσε να αποκρούσει ευκολότερα τους Γότθους και τους Πέρσες.
β. Θρησκευτική πολιτική
Τι ήταν το Χριστόγραμμα;
Ήταν σημαντικό χριστιανικό σύμβολο, το οποίο μετέφερε ο Κωνσταντίνος Α΄ από τη
στρατιωτική σημαία στα νομίσματά του. Ήταν το μονόγραμμα του Χριστού. Το
έκανε αυτό ο Κωνσταντίνος για να δείξει την εύνοιά του προς τους Χριστιανούς.
β. Εσωτερική πολιτική
Ποια εσωτερικά προβλήματα είχε να αντιμετωπίσει ο Ιουστινιανό και πώς
αντιμετωπίζει το καθένα ξεχωριστά;
-Στάση του Νίκα ( 532 ): οι δήμοι του Ιπποδρόμου Πρασίνων κ αι
Β έ ν ε τ ω ν , που έμοιαζαν με αθλητικά σωματεία, αλλά είχαν και πολιτική ισχύ
εξεγέρθηκαν. Ο Ιουστινιανό τους αντιμετώπισε με επιτυχία περιορίζοντας τη δύναμή
τους και ενισχύοντας παράλληλα την αυτοκρατορική εξουσία.- Μ ε ι ώ ν ε ι τ η
δύναμη των μεγάλων γαιοκτημόνων των επαρχιών,
ε π ι β ά λ λ ο ν τ α ς αυστηρούς νόμους και προσπαθεί να προστατεύσει
τους ελεύθερους αγρότες οι οποίοι ήταν χρήσιμοι γιατί πλήρωναν φόρο.
γ. Εξωτερική πολιτική
Ποια τα αποτελέσματα της φιλόδοξης εξωτερικής πολιτικής του Ιουστινιανού;
Η εξωτερική πολιτική του Ιουστινιανού απέβλεπε στην αποκατάσταση της Ρωμαϊκής
Οικουμένης, δηλαδή στην ανόρθωση της ρωμαϊκής εξουσίας στη Δύση. Ήταν
σύμφωνη με τη ρωμαϊκή παράδοση αλλά ξεπερνούσε τις οικονομικές δυνατότητες
του κράτους. Οι πόλεμοι του στη Δύση και στην Ανατολή απογύμνωσαν τις
ευρωπαϊκές επαρχίες από στρατεύματα και άδειασαν τα κρατικά ταμεία. Αυτή η
κατάσταση είχε σαν αποτέλεσμα το Βυζάντιο να χάσει μεγάλο μέρος του εδάφους
του εν συνεχεία.
- λ ο ι μ ο ί
- κ α κ έ ς σ ο δ ε ι έ ς
- σ ε ι σ μ ο ί
-επιδρομές βαρβάρων στα εδάφη της αυτοκρατορίας
Κεφάλαιο δεύτερο
ΛΑΟΙ ΣΤΟΝ ΠΕΡΙΓΥΡΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
1. Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο
Τι ήταν οι σκλαβηνίες;
Ήταν πολιτικά αυτόνομες νησίδες σλαβικού πληθυσμού, διάσπαρτες ανάμεσα
σε Έλληνες. Ιδρύθηκαν από τους Σλάβους, όταν εγκαταστάθηκαν στα εδάφη της
ηπειρωτικής Ελλάδας.
Ποια στοιχεία δείχνουν την πολιτιστική και πνευματική ανάπτυξη των Άραβων;
- Στην Κόρδοβα και Βαγδάτη, ιδρύθηκαν βιβλιοθήκες και πανεπιστήμια.- Υπήρχαν
βιβλιοπωλεία για το ευρύ κοινό στις μεγάλες πόλεις.- Πολλοί χαλίφες ήταν μανιώδεις
συλλέκτες χειρογράφων- Η αραβική λογοτεχνία θεωρείτο της μόδας ακόμη και
ανάμεσα στους χριστιανούς υπηκόους των αραβικών κρατών.- Οι Άραβες
μετέφρασαν τα έργα Ινδών, Ελλήνων και Περσών.- Οι μεταφράσεις έργων όπως αυτά
του Αριστοτέλη και των Νεοπλατωνικών επηρέασαν βαθιά την αραβική σκέψη
και επιστήμη.- Η τέχνη του Ισλάμ δανείστηκε τεχνικές, τεχνίτες και υλικά από το
Βυζάντιο αλλά για θρησκευτικούς λόγους έμεινε προσηλωμένη στην ανεικονική
τεχνοτροπία. Δημιουργήματα της τέχνης αυτής είναι τα τεμένη ( τζαμιά ).-
Φιλοτέχνησαν λαμπρά έργα μικροτεχνίας από ελεφαντόδοντο και άλλα υλικά.
Τι είναι η εικονομαχία;
Είναι η πνευματική κίνηση που διήρκεσε έναν περίπου αιώνα, από τις αρχές του 8ου
ως τα μέσα του 9ου
αιώνα, και που αφορούσε το ζήτημα αν η λατρεία των εικόνων ήταν σύμφωνη με τις
αρχές της Ορθοδοξίας.
Από τι κινδύνευε η αγροτική κοινότητα και οι ανεξάρτητοι αγρότες αρχές του 9ου
αιώνα;
Κινδύνευαν από τη συνήθεια των μεγαλοκτηματιών να αποκτούν τα κτήματα των
μικρομεσαίων γαιοκτημόνων με νόμιμους ή και παράνομους τρόπους, αλλά και από
τις βαριές φορολογίες που έβαζε το κράτος.
Ποια τάξη δημιουργήθηκε από τη ανάπτυξη της αστικής οικονομίας και ποιους
περιλάμβανε; Τι γνωρίζετε για αυτήν;
Δημιουργήθηκε η μεσαία τάξη, δηλαδή η τάξη των επιχειρηματιών. Περιλάμβανε
εμποροβιοτέχνες, ναυκλήρους και τραπεζίτες. Αυτή η τάξη ήταν οργανωμένη
σε συντεχνίες ή αδελφότητες και υποκινούσε συχνά λαϊκά κινήματα κατά των
ευγενών. Έφτασε στο απόγειο της πολιτικής και κοινωνικής της επιρροής στα μέσα
του 11ουαιώνα.
να προστατεύσουν την αγροτική κοινότητα και τους ελεύθερους καλλιεργητές από τις
καταχρήσεις των δυνατών.
Κεφάλαιο τέταρτο
I . Η εξασθένιση του Βυζαντίου και το σχίσμα με τη Δύση
1. Η κρίση και οι απώλειες της αυτοκρατορίας κατά τον 11ο αιώνα(1025 – 1081)
α. Η εσωτερική κρίση
β. Οι στρατιωτικές αποτυχίες
Οι Σελτζούκοι στη μάχη του Ματζικέρτ, κοντά στη λίμνη Βαν της Αρμενίας
(1071)συντρίβουν τα μισθοφορικά στρατεύματα του Βυζαντίου. Αίτια της ήττας: η
έλλειψη οπλισμού, πειθαρχίας και ηθικού
Ποια ήταν, σύμφωνα με το παράθεμα (σελ54), η κατάσταση του βυζαντινού
στρατού στις παραμονές της μάχης του Ματζικέρτ; Πού αποδίδεται από το
χρονογράφο Κέδρινο;
Ο βυζαντινός στρατός αποτελείτο από Βούλγαρους, Ούζους και άλλους ξένους όπως
Φράγκους και Βάραγγους. Όλοι αυτοί ήταν λίγοι άντρες, τσακισμένοι από τη φτώχεια
και το άγχος και άοπλοι. Ήταν άσχετοι και άχρηστοι και στερημένοι από μισθό
και τις συνηθισμένες προμήθειες επειδή κανένας αυτοκράτορας δεν είχε
επιχειρήσει εκστρατεία για πολλά χρόνια. Ήταν επίσης δειλοί και φυγόμαχοι και
φαίνονταν ανίκανοι για οποιαδήποτε γενναία πράξη.
Κεφάλαιο τέταρτο
I . Η εξασθένιση του Βυζαντίου και το σχίσμα με τη Δύση
2. Οι Κομνηνοί και η μερική αναδιοργάνωση της αυτοκρατορίας
β. Εσωτερική πολιτική
δ. Η στρατιωτική κατάρρευση
Ποια ήταν η ταυτότητα των προνοιάριων και ποιες συνέπειες είχε η επέκταση
του θεσμού της πρόνοιας στα χρόνια του Μανουήλ Κομνηνού, σύμφωνα με το
δεύτερο παράθεμα; (Σελ 56)
Οι προνοιάριοι όπως τους κατάντησε ο Μανουήλ ήταν χαλαρή στρατιωτική τάξη από
ευγενείς, Σε αυτούς παραχωρούσαν ισόβια αγροκτήματα και φορολογικά έσοδα με
αντάλλαγμα την παροχή στρατιωτικών υπηρεσιών. Οι προνοιάριοι έγιναν η άρχουσα
τάξη. Οι συνέπειες της επέκτασης του θεσμού της Πρόνοιας ήταν ότι:1.οι
κάτοικοι των επαρχιών υπέστησαν τα πάνδεινα από την απληστία των προνοιάριων,
αφού τους άρπαζαν τα χρήματά τους και τα ρούχα τους. Επίσης 2. όποιος ήθελε
μπορούσε να στρατολογηθεί φτάνει να είχε ένα περσικό άλογο ή να κατάθετε λίγα
χρυσά νομίσματα. Τέλος, 3. επαρχίες λεηλατήθηκαν από τους εχθρούς ενώ άλλες
καταστράφηκαν από τους ίδιους τους προνοιάρους.
Τι ονομάζουμε σχίσμα;
Σχίσμα ονομάζουμε τη ρήξη μεταξύ των πατριαρχείων της Δύσης και της
Ανατολής(Ρώμης και Κωνσταντινούπολης). Αφορούσε το ζήτημα της κυριαρχίας επί
της χριστιανικής οικουμένης (ποια από τις δύο εκκλησίες θα κυριαρχεί).
Τι ήταν οι σταυροφορίες;
Ήταν μια κίνηση που εκδηλώθηκε τον 11ο αιώνα στη Δύση. Προήλθε από
πρωτοβουλία των παπών και απέβλεπε στην απελευθέρωση του Πανάγιου Τάφου
και των Αγίων Τόπων από τους Σελτζούκους.
γ. Η τέταρτη σταυροφορία
Ποιος ήταν ο αρχικός στόχος της Δ΄ σταυροφορίας και ποιος κατέληξε να είναι;
Ποια η διαφορά αυτής της σταυροφορίας με τις άλλες;
Η σταυροφορία αυτή δεν βασιζόταν σε θρησκευτικά κίνητρα αλλά σε υλικά.
Ο αρχικός στόχος ήταν να πάνε οι σταυροφόροι στην Αίγυπτο και τη Συρία, αλλά
παρεξέκλιναν από αυτόν και κατάλαβαν την Κωνσταντινούπολη (1204)
Κεφάλαιο τέταρτο
III . Ανασύσταση Βυζαντίου και υποταγή στους Οθωμανούς
1. Εξάπλωση των Τούρκων και τελευταίες προσπάθειες για ανάσχεσή τους
Κεφάλαιο τέταρτο
III . Ανασύσταση Βυζαντίου και υποταγή στους Οθωμανούς
2. Η άλωση της Πόλης
α. Πολιορκία και άλωση της Πόλης
Ποιες οι πολιορκητικές ενέργειες του Πορθητή πριν την πολιορκία της Πόλης;
• Έχτισε το φρούριο της Ρουμέλης, στην ακτή του Βοσπόρου, απέναντι από την
Κωνσταντινούπολη, για να εμποδίσει τον επισιτισμό της πόλης από τον Εύξεινο.
Πόσες μέρες κράτησε η πολιορκία της Πόλης; Και ποια τα αίτια της ήττας των
Βυζαντινών;
Κράτησε 54 μέρες (6 Απριλίου – 29 Μαΐου 1453).
Οι Βυζαντινοί με αυτοκράτορα τους τον γενναίο Κωνσταντίνο ΙΑ΄ διέθεταν
ελάχιστες δυνάμεις. Η υπεροχή των Τούρκων σε στρατιώτες και οπλισμό ήταν
συντριπτική. Οι Βυζαντινοί δεν είχαν βοήθεια από τα άλλα χριστιανικά κράτη.
β. Οι συνέπειες
Ποιες οι συνέπειες της άλωσης της Πόλης;
Τραυμάτισε η άλωση την περηφάνια των Ελλήνων. Γεννήθηκε ωστόσο η ελπίδα
για την Ανάσταση του Γένους. Οι λόγιοι πήγαν στη Δύση και μετέφεραν εκεί το
πνεύμα του Βυζαντίου. Οι Οθωμανοί έκλεισαν τους δρόμους της Ανατολής για τους
Ευρωπαίους που αναζήτησαν νέους.