ΠΡΟΟΔΟΙ

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ
Ακολουθία είναι μία σειρά από αριθμούς που προκύπτουν από γενικό τύπο αν όπου νN*,
(δηλαδή το ν είναι φυσικός αριθμός μεγαλύτερος του 0).

Προσοχή!!
1) Μη μπερδεύετε το αν με το ν. Αν α4=20 σημαίνει ότι ο τέταρτος όρος είναι το 20.
2) Το ν δείχνει τη θέση του τελευταίου όρου ή το πλήθος των όρων μιας ακολουθίας.

π.χ. Τα πολλαπλάσια του 3 είναι μία ακολουθία με γενικό τύπο αν=3ν.

3, 6, 9, 12,...

π.χ. Ο αριθμός 15 είναι όρος της ακολουθίας αν=2ν+1;

Θέτουμε 15=2ν+1, άρα ν=7 δηλαδή το 15 είναι ο 7ος όρος της.

π.χ. Ο αριθμός 32 είναι όρος της ακολουθίας αν=2ν+1;

Θέτουμε 32=2ν+1
άρα ν=15,5 άρα το 32 δεν είναι όρος της, διότι το ν δεν είναι φυσικός αριθμός!

Οι όροι μιας ακολουθίας παριστάνονται με α1, α2, α3,..., αν–1, αν, αν+1,...

Μία ακολουθία δίνεται με γενικό τύπο ή με αναδρομικό τύπο.

α) Με γενικό τύπο.
π.χ. Να βρείτε τους 5 πρώτους όρους της ακολουθίας αν=2ν+1.

Για ν=1, α1=2ꞏ1+1=3

Για ν=2, α2=2ꞏ2+1=5
Για ν=3, α3=2ꞏ3+1=7 κ.λ.π.

β) Με αναδρομικό τύπο.
π.χ. Να βρείτε τους 5 πρώτους όρους της ακολουθίας με α1=6 και αν+1=αν+3.

Η ισότητα αυτή σημαίνει ότι ο επόμενος κάθε όρου είναι μεγαλύτερος του προηγούμενου
κατά 3.
α1=6
Για ν=1, α2=α1+3=6+3=9
Για ν=2, α3=α2+3=9+3=12 κ.λ.π. Άρα η ακολουθία είναι : 6, 9, 12, ...

Μετατροπή του γενικού τύπου μιας ακολουθίας σε αναδρομικό και αντίστροφα.

π.χ. Έστω η ακολουθία αν=2ν+1.
Βρίσκουμε τον πρώτο όρο της α1=2ꞏ1+1=3.
Βρίσκουμε τον επόμενο όρο του αν που είναι: αν+1=2(ν+1)+1=2ν+3.
Σχηματίζουμε την διαφορά αν+1–αν=(2ν+3)–(2ν+1)=2
Άρα αν+1=αν+2 και α1=3.

Αντίστροφα:
Έστω η ακολουθία αν+1=αν+2 και α1=3.
 1  3
 2  1  2
3   2  2
...................
 1   2  2
    1  2
   3  2(  1)

και με πρόσθεση κατά μέλη των ν ισοτήτων βρίσκουμε αν=3+2(ν–1)=2ν+1.

________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε τον αναδρομικό τύπο της ακολουθία αν=2ν.
Έχουμε α1=21=2.
αν=2ν
αν+1=2ν+1 Διαιρούμε κατά μέλη:
 1 21 2   2
    2 . Άρα αν+1=2αν και α1=2.
 2 2
(Αυτό σημαίνει ότι ο επόμενος είναι διπλάσιος του προηγούμενου)
Αντίστροφα: Έστω η ακολουθία αν+1=2αν και α1=2.
Έχουμε:
1  2
 2  2 1
3  2  2
...................
 1  22
   21

   2
και με πολλαπλασιασμό κατά μέλη βρίσκουμε αν=2ν
________________________________________________________________________
π.χ. Δίνεται η ακολουθία αν=2ν2–7ν.
α) Να βρείτε ποιος όρος της ισούται με 15.
β) Να βρείτε τον πρώτο όρο της που ξεπερνάει το 3.

α) Θέλουμε να ισχύει 2ν2–7ν=15 ή

2ν2–7ν–15=0.
 5
7  7 2  4  2(15) 7  13 
Έχουμε: ν=    6 . Άρα ν=5, δηλαδή ο πέμπτος όρος.
22 4   4
β) Θέλουμε να ισχύει 2ν2–7ν>3 ή
2ν2–7ν–3>0. Η αντίστοιχη εξίσωση 2ν2–7ν–3=0 έχει ρίζες:
 7  73 0,38...
ν=  .
4  3,88...
Το πρόσημό του τριωνύμου φαίνεται στον άξονα:

Επειδή το ν πρέπει να είναι φυσικός αριθμός θα είναι ν=4, δηλαδή ο τέταρτος όρος
ξεπερνάει το 3.
(Επαλήθευση: Οι όροι της ακολουθίας είναι –5, –6, –3, 4, 15,...)

________________________________________________________________________
ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ
Είναι μία ακολουθία της οποίας κάθε όρος προκύπτει από τον προηγούμενο με πρόσθεση
του ίδιου αριθμού. Γενικός τύπος αν=α1+(ν–1)ω.

α) Όταν μας ζητούν τους όρους μιας αριθμητικής προόδου τους ονομάζουμε: α1, α1+ω, α1+2ω,.

β) Όταν μας ζητούν περιττό πλήθος όρων αριθμητικής προόδου και μας δίνουν το άθροισμα
συμφέρει να τους ονομάσουμε: ...,α–2ω, α–ω, α, α+ω, α+2ω,... με διαφορά το ω.

γ) Όταν μας ζητούν άρτιο πλήθος όρων αριθμητικής προόδου και μας δίνουν το άθροισμα
συμφέρει να τους ονομάσουμε: ...,α–3ω, α–ω, α+ω, α+3ω,... με διαφορά το 2ω.

δ) Σε αριθμητική πρόοδο το άθροισμα των όρων που ισαπέχουν από τα άκρα, ισούται με το
άθροισμα των άκρων όρων. (Δεν το γράφει το σχολικό βιβλίο).
π.χ. 2, 5, 8, 11, 14, 17. Έχουμε: 2+17=19, 5+14=19, 8+11=19

ε) Για να δείξουμε ότι μία ακολουθία αριθμών είναι αριθμητική πρόοδος υπολογίζουμε τις
διαφορές α2–α1 και α3–α2 και πρέπει να είναι ίσες.
_________________________________________________________________________
π.χ. Να δείξετε ότι η ακολουθία αν=2ν+1 είναι αριθμητική πρόοδος.

1ος τρόπος
Για ν=1 α1=3
Για ν=2 α2=5
Για ν=3 α3=7
α2–α1=5–3=2
α3–α2=7–5=2. Άρα πρόκειται για αριθμητική πρόοδο με α1=3 και ω=2.
2ος τρόπος
αν=2ν+1. Βρίσκουμε τον επόμενο όρο:
αν+1=2(ν+1)+1=2ν+3
Άρα αν+1–αν=2ν+3–(2ν+1)=2. Δηλαδή δύο οποιοιδήποτε διαδοχικοί όροι διαφέρουν κατά 2.
Άρα είναι αριθμητική πρόοδος.

_________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε πέντε θετικούς αριθμούς αν είναι όροι Α.Π. με διαφορά 2 και άθροισμα
τετραγώνων 220.

Μας ζητούν 5 αριθμούς και μας δίνουν δύο προϋποθέσεις! Κανένα πρόβλημα.
1ος τρόπος
 Έστω x, x+2, x+4, x+6, x+8 οι ζητούμενοι αριθμοί. (Τώρα οι 5 άγνωστοι έγιναν...ένας).
Πρέπει x2+(x+2)2+(x+4)2+(x+6)2+(x+8)2=220, η λύση της οποίας είναι x=2. Άρα οι
ζητούμενοι αριθμοί είναι: 2, 4, 6, 8, 10.

2ος τρόπος
"Βαφτίζουμε" τους όρους x–4, x–2, x, x+2, x+4.
Πρέπει (x–4)2+(x–2)2+x2+(x+2)2+(x+4)2=220, η λύση της οποίας είναι x=6. Άρα οι
ζητούμενοι αριθμοί είναι: 2, 4, 6, 8, 10.

Στις αριθμητικές προόδους...φοριούνται πολύ τα γραμμικά συστήματα.

_________________________________________________________________________
π.χ. Σε μία αριθμητική πρόοδο δίνεται α5=14 και α8=23. Να βρείτε:
α) Την πρόοδο.
β) Τον α10.

Όταν μας ζητούν την πρόοδο, πρέπει να βρούμε τον πρώτο όρο και την διαφορά.
α) Η σχέση α5=14 γράφεται α1+4ω=14.
Η σχέση α8=23 γράφεται α1+7ω=23.
Η λύση του συστήματος είναι α1=2 και ω=3.

β) Έχουμε: α10=α1+(10–1)ω=2+93=29.

Οι αριθμοί α, β, γ είναι διαδοχικοί όροι αριθμητικής προόδου, αν 2β=α+γ.

π.χ. α) Αν οι αριθμοί α=3x+5, β=x–1, γ=x+3 είναι διαδοχικοί όροι Α.Π. να βρείτε το x.
β) Να βρείτε τον α5 αν ο α είναι ο 17ος όρος της.

α) Πρέπει 2β=α+γ ή 2(x–1)=(3x+5)+(x+3) και τελικά x= –5.

Άρα για x= –5 έχουμε α=–10, β=–6, γ=–2.

β) Για να απαντήσουμε στο ερώτημα, πρέπει να βρούμε τον πρώτο όρο και την διαφορά της
προόδου.
Έχουμε α=α17=–10.
β–α=–6–(–10)=4, άρα ω=4.
Από τον γενικό τύπο θα βρούμε τον α1.
Έχουμε α17=α1+(17–1)ω
–10=α1+164, άρα α1=–74.
Επομένως α5=α1+(5–1)ω=–74+44=–58.

Το άθροισμα των ν πρώτων όρων μιας αριθμητικής προόδου δίνεται από τον τύπο
ν ν
Sν= (α1+αν) ή Sν= [2α1+(ν–1)ω], αν δεν γνωρίζουμε τον τελευταίο όρο.
2 2
π.χ. Να βρείτε το άθροισμα 40 όρων της ακολουθίας: 5, 8, 11,...

1) Θα βρούμε το είδος της ακολουθίας.

α2–α1=8–5=3
α3–α2=11–8=3. Άρα πρόκειται για αριθμητική πρόοδο με α1=5 και ω=3 και ν=40.
40
2) S40= [2ꞏ5+39ꞏ3]=20ꞏ[10+117]=2540.
2
_________________________________________________________________________
π.χ. Να υπολογίσετε το άθροισμα: 5+8+11+...+122.

1) Θα βρούμε το είδος της ακολουθίας.

α2–α1= 8–5 =3
α3–α2=11–8=3. Άρα πρόκειται για αριθμητική πρόοδο με α1=5 και ω=3.

2) Θα βρούμε το πλήθος των όρων του αθροίσματος με τον τύπο αν=α1+(ν–1)ω.

122=5+(ν–1)3
122=5+3ν–3
120=3ν
ν=40.
40
3) S40= [2ꞏ5+39ꞏ3]=20ꞏ[10+117]=2540.
2
________________________________________________________________________
π.χ. Πόσοι όροι της ακολουθίας 5, 8, 11,... έχουν άθροισμα 1025;

1) Θα βρούμε το είδος της ακολουθίας.

α2–α1= 8–5 =3
α3–α2=11–8=3. Άρα πρόκειται για αριθμητική πρόοδο με α1=5 και ω=3.

2) Sν= [2ꞏα1+(ν–1)ꞏω] ή 1025=[2ꞏ5+(ν–1)ꞏ3], άρα ν=25.
2
_________________________________________________________________________
π.χ. Να υπολογίσετε το άθροισμα των πολλαπλασίων του 7 που βρίσκονται μεταξύ 82 και 156.

82
Κάθε πολλαπλάσιο του 7 έχει την μορφή 7λ, λΝ. Πρέπει 7λ 82 ή λ . Άρα λ=12.
7
156
Επίσης πρέπει 7λ156 ή λ . Άρα λ=22.
7
Επομένως τα πολλαπλάσια του 7 είναι 84, 91, 98, ... ,154.
Η παραπάνω ακολουθία είναι αριθμητική πρόοδος με α1=84, αν=154 και ω=7. Πόσοι είναι;
Εφαρμογή του τύπου αν=α1+(ν–1)ω ή
154=84+(ν–1)7, η λύση της οποίας είναι ν=11.
11
Άρα S11= (84+154)=...=1309.
2

___________________________________________________________________________
Το πρόβλημα της παρεμβολής
π.χ. Μεταξύ του 3 και 80 να παρεμβάλετε 10 αριθμούς, ώστε όλοι μαζί να αποτελούν
αριθμητική πρόοδο.

Δηλαδή πρέπει: 3,...,...,...,...,...,80.


10 όροι
Εννοείται ότι α1=3 και α12=80 και ν=12.
αν=α1+(ν–1)ω
80=3+(12–1)ω άρα ω=7.
Άρα η πρόοδος είναι 3, 10, 17, 24, 31, 38, 45, 52, 59, 66, 73, 80.
______________________________________________________________________
π.χ. Πόσους αριθμούς πρέπει να παρεμβάλλουμε μεταξύ των 1 και 19 ώστε ο δεύτερος
ενδιάμεσος προς τον τελευταίο ενδιάμεσο να έχουν λόγο 1/6.

Οι όροι της προόδου είναι 1, 1+ω, 1+2ω, 1+3ω,..., 19–ω, 19. (Προσέξατε πως βαφτίσαμε
τους όρους;).
1  2 1
Πρέπει  ή ω=1.
19   6
Άρα αν=α1+(ν–1)ω ή
19=1+(ν–1)1, άρα ν=19, δηλαδή θα παρεμβάλουμε 17 αριθμούς.

___________________________________________________________________________
π.χ. Το άθροισμα των ν όρων μιας ακολουθίας δίνεται από τον τύπο Sν=4ν2–3ν. Να δείξετε
ότι είναι αριθμητική πρόοδος και να βρείτε τα α1 και ω.

Για ν=1 έχουμε S1=α1=4ꞏ12–3ꞏ1=1

Για ν=2 έχουμε S2=α1+α2=4ꞏ22–3ꞏ2=10. Άρα α2=9
Για ν=3 έχουμε S3=α1+α2+α3 =4ꞏ32–3ꞏ3=27. Άρα α2=17
Επομένως πρόκειται για αριθμητική πρόοδο με α1=1 και ω=8.

___________________________________________________________________________
π.χ. Δίνεται αριθμητική πρόοδος (αν) με διαφορά ω.
  9
α) Να δείξετε ότι 15 =2.
10   7
β) Αν α15α9=18 , να βρείτε τη διαφορά ω της προόδου.

α) Έχουμε: α15=α1+14ω, α9=α1+8ω, α10=α1+9ω, α7=α1+6ω. Άρα

15  9 1  14  1  8 6
  =2.
10   7 1  9  1  6 3
18
β) Πρέπει =2, άρα ω=3.
3

___________________________________________________________________________
π.χ. Σε μια αριθμητική πρόοδο (αν), είναι α3=8 και α8=23.
α) Να αποδείξετε ότι α1=2 και ω=3.
β) Να υπολογίσετε τον 31o όρο της.
γ) Να υπολογίσετε το άθροισμα S=(α1+1)+(α2+2)+(α3+3)+…+(α31+31).

α) Πρέπει α1+2ω=8 και α1+7ω=23.

Η λύση του συστήματος είναι α1=2 και ω=3.
β) α31=α1+30ω=2+303=92.
γ) Το άθροισμα S γράφεται: S=(α1+α2+α3+...+α31)+(1+2+3+...+31)=
31 31
= (2+92)+ (1+31)=1953.
2 2

____________________________________________________________________________
π.χ. Δίνεται η εξίσωση x26x+5=0, με ρίζες x1, x2. Να βρείτε το k, ώστε οι αριθμοί x1, 2k+1, x2,
να είναι όροι αριθμητικής προόδου.
 Οι ρίζες της παραπάνω εξίσωσης είναι 1 και 5.
Πρέπει 2(2k+1)=1+5, άρα k=1.

____________________________________________________________________________
π.χ. Οι αριθμοί: x2+5, x2+x, 2x+4, με τη σειρά που δίνονται, είναι διαδοχικοί όροι αριθμητικής
προόδου.
α) Να βρείτε τις δυνατές τιμές του αριθμού x.
β) Αν x=3 και ο αριθμός x2+5 είναι ο 4ος όρος της προόδου, να βρείτε:
i) Τη διαφορά ω της αριθμητικής προόδου.
ii) Τον πρώτο όρο της προόδου.
iii) Το άθροισμα S=α15+α16+α17+…+α24.

α) Πρέπει 2(x2+x)=x2+5+2x+4 ή x2=9, άρα x=3 ή x=–3.

β) i) Για x=3 οι παραπάνω αριθμοί είναι 14, 12, 10, οι οποίοι είναι διαδοχικοί όροι
αριθμητικής προόδου με ω=α2–α1=–2.
ii) Πρέπει η πρόοδος να είναι: α1, α2, α3, 14, 12, 10,...
Από τον τύπο αν=α1+(ν–1)ω έχουμε: 14=α1+3(–2), άρα α1=20.
H πρόοδος είναι: 20, 18, 16, 14,...
iii) Έχουμε S24  1   2  ...  14  15  ...   24 .
  
S14
24 14
Το ζητούμενο άθροισμα είναι S24–S14= [2ꞏ20+23ꞏ(–2)]– [2ꞏ20+13ꞏ(–2)]=–170.
2 2

_________________________________________________________________________
ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ
Είναι μία ακολουθία της οποίας κάθε όρος προκύπτει από τον προηγούμενο με
πολλαπλασιασμό του ίδιου αριθμού λ. Γενικός τύπος αν=α1λν–1.

α) Όταν μας ζητούν τους όρους μιας γεωμετρικής προόδου τους ονομάζουμε: α, αλ, αλ2,...
α α
β) Για να είναι μία ακολουθία γεωμετρική πρόοδος πρέπει 2 = 3 = λ .
α1 α 2
γ) Σε γεωμετρικής πρόοδο το γινόμενο των όρων που ισαπέχουν από τα άκρα, ισούται με το
γινόμενο των άκρων όρων.
π.χ. 2, 6, 18, 54, 162, 486. Έχουμε: 2ꞏ486=972, 6ꞏ162=972, 18ꞏ54=972.

Παρατήρηση: Τα συστήματα που εμφανίζονται στις αριθμητικές προόδους λύνονται με

τις γνωστές μεθόδους. (Αντικατάσταση, αντίθετοι συντελεστές κ.λ.π.)
Τα συστήματα που εμφανίζονται στις γεωμετρικές προόδους λύνονται συνήθως με
διαίρεση των εξισώσεων κατά μέλη.

π.χ. Σε γεωμετρική πρόοδο δίνεται α3=12 και α8=384. Να βρείτε την πρόοδο.

Μία πρόοδος είναι γνωστή αν είναι γνωστά τα α1 και λ.

Με εφαρμογή του τύπου αν=α1ꞏλν–1 έχουμε:
α3=α1λ2=12 (1)
α8=α1λ7=384 και διαιρούμε κατά μέλη (οι "μεγάλοι" να είναι από πάνω για ευκολία!)
 1 7 384
  λ5=32  λ5=25  λ=2.
1 2 12
Με αντικατάσταση στην (1) βρίσκουμε α1=3.

___________________________________________________________________________
8 64
π.χ. Σε γεωμετρική πρόοδο δίνεται α2= και α5= . Να βρείτε τον λόγο της.
3 81

Με εφαρμογή του τύπου αν=α1ꞏλν–1 έχουμε:

8
α2=α1λ= .
3
64
α5=α1λ4= και με διαίρεση κατά μέλη βρίσκουμε
81
64
1   4 81 64  3
  .
1   8 81 8
3
(Αν κάνετε τους πολλαπλασιασμούς...χάσατε. Θα κάνουμε παραγοντοποιήσεις και
απλοποιήσεις).
3
3 2 3
6
23  2  2
Έχουμε: λ = 4 3  3    άρα λ= .
3 2 3 3 3
Οι αριθμοί α, β, γ είναι διαδοχικοί όροι γεωμετρικής προόδου, αν β2=αγ.

π.χ. α) Αν οι αριθμοί 4–x, x, 2 είναι διαδοχικοί όροι αριθμητικής προόδου, να προσδιορίσετε

τον αριθμό x.
β) Αν οι αριθμοί 4–x, x, 2 είναι διαδοχικοί όροι γεωμετρικής προόδου, να προσδιορίσετε
τον αριθμό x.
γ) Να βρεθεί ο αριθμός x ώστε οι αριθμοί 4–x, x, 2 να είναι διαδοχικοί όροι αριθμητικής και
γεωμετρικής προόδου.

α) Οι αριθμοί 4–x, x, 2 είναι διαδοχικοί όροι αριθμητικής προόδου αν 2x=4–x+2 ή x=2.

β) Οι αριθμοί 4–x, x, 2 είναι διαδοχικοί όροι γεωμετρικής προόδου, αν x2=2(4–x) ή

x2+2x–8=0, άρα x=2 ή x=–4.

γ) Οι αριθμοί 4–x, x, 2 είναι διαδοχικοί όροι αριθμητικής και γεωμετρικής προόδου, αν x=2,
που είναι η κοινή λύση των δύο παραπάνω ερωτημάτων.

___________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε τον πρώτο όρο της γεωμετρικής προόδου 4, 8, 16,... που:
α) Υπερβαίνει το 128.
β) Υπερβαίνει το 2000.

Η πρόοδος έχει α1=4 και λ=2.

α) Έστω 4, 8, 16,...128, αν.
Ζητάμε: αν>128 ή
 42ν–1>128 ή
2ν–1>32 ή
2ν–1>25 ή ν–1>5 ή ν>6, άρα ν=7. Πράγματι α7=426=256.

β) Έστω 4, 8, 16,... 2000, αν.

Ζητάμε αν>2000 ή
42ν–1>2000 ή
2ν–1>500. Στο προηγούμενο ερώτημα το 32 αναλύεται ως 32=25. Με το 500 ;)
Αναζητούμε δύναμη του 2 που υπερβαίνει το 500. (2, 4, 8, 16, 32, 64, 128, 256, 512,..)
Άρα πρέπει 2ν–1=512 ή
2ν–1=29 ή ν–1=9, άρα ν=10. Πράγματι α10=429=2048.

  1
Το άθροισμα των ν όρων γεωμετρικής προόδου δίνεται από τον τύπο Sν= 1 
 1

π.χ. Να βρείτε το άθροισμα των 10 πρώτων όρων της ακολουθίας 1, 2, 4,....

1) Θα βρούμε το είδος της ακολουθίας.

2 2
 =2.
1 1
3 4
 =2. Άρα πρόκειται για γεωμετρική πρόοδο με α1=1 και λ=2.
2 2
210  1
2) Θα βρούμε το άθροισμα με τον τύπο S10= 1  =1023.
2 1

___________________________________________________________________________
2
π.χ. Να δείξετε ότι η ακολουθία αν= 1 είναι γεωμετρική πρόοδος και να βρείτε τα α1 και λ.
3
2 4 8
Για ν=1 έχουμε α1= . Για ν=2 έχουμε α2= . Για ν=3 έχουμε α3= . Επειδή
9 27 81
4
 2 27 2 3 2 2
   πρόκειται για γεωμετρική πρόοδο με α1= και λ= .
1 2 3 2 9 3
9

________________________________________________________________________
π.χ. Να βρείτε το άθροισμα 2+8+32+....+8192.

1) Θα βρούμε το είδος της ακολουθίας.

2 8
 =4
1 2
 3 32
 =4. Άρα πρόκειται για γεωμετρική πρόοδο με α1=2 και λ=4.
2 8

2) Θα βρούμε το πλήθος των όρων του αθροίσματος με τον τύπο αν=α1ꞏλν–1. Έχουμε:
 8192=2ꞏ4ν–1 ή
4096=4ν–1. Αναλύουμε το 4096 σε δύναμη του 4 (Το θυμάστε από την Α' Γυμνασίου;)
4096 4
1024 4
256 4 Επομένως 4096=46
64 4 Δηλαδή 46=4ν–1 άρα ν=7
16 4
4 4
1
47  1
Άρα S7= 2  =10922.
4 1

________________________________________________________________________
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΜΙΑΣ ΠΡΟΟΔΟΥ
π.χ. Εξαιτίας ενός ατυχήματος σε διυλιστήριο πετρελαίου, διαρρέει στην θάλασσα πετρέλαιο
που στο τέλος της 1ης ημέρας καλύπτει 3 τετραγωνικά μίλια (τ.μ), στο τέλος της 2ης ημέρας
καλύπτει 6 τ.μ, στο τέλος της 3ης ημέρας καλύπτει 12 τ.μ. και γενικά εξαπλώνεται έτσι,
ώστε στο τέλος κάθε ημέρας να καλύπτει επιφάνεια διπλάσια από αυτήν που κάλυπτε την
προηγούμενη.
α) Να βρείτε την επιφάνεια της θάλασσας που θα καλύπτει το πετρέλαιο στο τέλος της 5ης
ημέρας μετά το ατύχημα.
β) Πόσες ημέρες μετά από τη στιγμή του ατυχήματος το πετρέλαιο θα καλύπτει 768τ.μ.;
γ) Στο τέλος της 9ης ημέρας επεμβαίνει ο κρατικός μηχανισμός και αυτομάτως σταματάει η
εξάπλωση του πετρελαίου. Στο τέλος της επόμενης ημέρας η επιφάνεια που καλύπτει το
πετρέλαιο έχει μειωθεί κατά 6 τ.μ. και συνεχίζει να μειώνεται κατά 6 τ.μ. την ημέρα. Να
βρείτε πόσες ημέρες μετά από τη στιγμή του ατυχήματος η θαλάσσια επιφάνεια που
καλύπτεται από το πετρέλαιο θα έχει περιοριστεί στα 12 τ.μ;

Ακολουθούμε πιστά την διατύπωση του προβλήματος και δεν κάνουμε πράξεις γιατί θα
χάσουμε τον μηχανισμό που δημιουργεί τον τύπο!

α) Στο τέλος της 1ης ημέρας καλύπτει 3 τ.μ =3

Στο τέλος της 2ης ημέρας καλύπτει 23 τ.μ =321
Στο τέλος της 3ης ημέρας καλύπτει 223 τ.μ =322
Στο τέλος της 4ης ημέρας καλύπτει 2223 τ.μ =323
(Προσέξατε ότι ο εκθέτης είναι μία μονάδα μικρότερος από την αντίστοιχη ημέρα;)
Στο τέλος της ν–οστής ημέρας καλύπτει αν=32ν–1
Άρα στο τέλος της 5ης ημέρας καλύπτει α5=325–1=48τ.μ.
β) Πρέπει 32ν–1=768 ή
2ν–1=256 ή
2ν–1=28 άρα ν=9

Θεωρούμε την 10η ημέρα ως πρώτη.

γ) Η πετρελαιοκηλίδα την 1η ημέρα καταλαμβάνει έκταση 768 τ.μ.
Στο τέλος της 2ης ημέρας καταλαμβάνει έκταση 768–6 τ.μ.
Στο τέλος της 3ης ημέρας καταλαμβάνει έκταση 768–26 τ.μ.=768–6(3–1)
Στο τέλος της 4ης ημέρας καταλαμβάνει έκταση 768–26 τ.μ.=768–6(4–1)
Στο τέλος της ν–οστής ημέρας καταλαμβάνει έκταση βν=768–6(ν–1)
Πρέπει 768–6(ν–1)=12 ή τελικά ν=127.
 Επομένως σε 9+127=136 ημέρες η πετρελαιοκηλίδα θα έχει έκταση 12τ.μ.

________________________________________________________________________
π.χ. Ένας πληθυσμός βακτηριδίων τριπλασιάζεται σε αριθμό κάθε μία ώρα.
α) Αν αρχικά υπάρχουν 10 βακτηρίδια, να βρείτε το πλήθος τους ύστερα από 6 ώρες.
β) Στο τέλος της έκτης ώρας ο πληθυσμός ψεκάζεται με μια ουσία, η οποία σταματάει τον
πολλαπλασιασμό τους και συγχρόνως προκαλεί καταστροφή 33ꞏ10 βακτηριδίων ανά ώρα.
i) Να βρείτε το πλήθος των βακτηριδίων που απομένουν 20 ώρες μετά τον ψεκασμό.
ii) Μετά πόσες ώρες μετά τον ψεκασμό θα καταστραφούν όλα τα βακτηρίδια;

α) Ύστερα από 1 ώρα υπάρχουν 103 βακτηρίδια.

Ύστερα από 2 ώρες υπάρχουν (103)3=1032 βακτηρίδια.
Ύστερα από 3 ώρες υπάρχουν (1032)3=1033 βακτηρίδια.
Ύστερα από ν ώρες υπάρχουν αν=103ν (το...πιάσατε το κόλπο;)
Άρα ύστερα 6 ώρες θα υπάρχουν α6=1036=7290 βακτηρίδια.

β) i) Σε 1 ώρα καταστρέφονται 33ꞏ10 βακτηρίδια.

Σε 20 ώρες καταστρέφονται 20ꞏ(33ꞏ10)=5400 βακτηρίδια.
Άρα θα απομείνουν 7290–5400=1890 βακτηρίδια.
ii) Σε 1 ώρα καταστρέφονται 33ꞏ10=270 βακτηρίδια
Σε x ώρες καταστρέφονται 270x βακτηρίδια.
Πρέπει 270x=7290, άρα x=27 ώρες.