Conflicthantering

Theorie
Conflict
Een conflict is een situatie waarin twee of meer mensen tegengestelde opvattingen of wensen hebben.
Je hebt dus in ieder geval een meningsverschil. Bij een conflict speelt er echter meer dan alleen de inhoud
of de kwestie op zich. Een conflict ontstaat als mensen in een meningsverschil niet meer naar elkaar
luisteren en niet zomaar tot een oplossing kunnen komen. Dat komt omdat emoties en/of botsende
persoonlijkheden een rol spelen. Het wordt dan erg lastig vriendelijk te blijven en naar de ander te blijven
luisteren. Toch is dat vaak wel de weg naar de oplossing.
Waar zijn conflicten eigenlijk goed voor?
Hoewel conflicten niet prettig zijn, zijn ze wél ergens goed voor:
- Je leert je eigen grenzen beter kennen, want een conflict is een signaal dat er een grens
overschreden is.
- Beide partijen laten het achterste van hun tong zien en komen écht voor hun mening en
ongenoegens uit.
- Het uitspreken (schreeuwen?) van wat je dwars zit kan ontzettend opluchten als het conflict al
een tijd in de lucht hing.
- Een conflict kan een vernieuwing in een relatie teweegbrengen. Je bezint je weer op je eigen
belang en je uitgangspunten, de ander doet dat ook. Vernieuwing kan in dit geval ook betekenen
dat je afscheid van elkaar neemt, als de tegenstellingen of conflictpunten onoplosbaar zijn.
Bij samenwerkend studeren in het hbo ontstaan natuurlijk ook wel eens conflicten. In zo'n projectgroep
heb je dan de mogelijkheid daarmee te oefenen. Dan kun je er, als je gaat werken, beter mee omgaan.
Hoe kun je met een conflict omgaan?
Er zijn vijf manieren waarop je met een conflict kunt omgaan. Dat zijn:
- Aanpassen
- Vermijden
- Vechten
- Samenwerken
- Onderhandelen
Het verschil tussen deze stijlen zit in het verschil hoe je omgaat met de twee elementen van een conflict:
de inhoud of kwestie waarover het conflict ontstaan is en de relatie met de ander.

Conflicthantering
Als er veelvuldig sprake is van zware conflictsituaties kan conflicthantering een oplossing bieden. Voordat
u tot interventie overgaat, dient een grondige analyse plaats te vinden. Hierbij zijn de volgende aspecten
van belang:
- Op welke inhoud heeft het conflict exact betrekking? Wat zijn de standpunten en welke belangen
zijn in het geding?
- Welke emoties spelen een rol?
- Wat zijn de machtsverhoudingen?
- Wat is de rol van de situatie waarin betrokkenen verkeren?
- Wat voor conflictstijlen hanteren betrokkenen?
- In wat voor stadium bevindt het conflict zich (latent, onderkend, beleefd of manifest)?
- Wat zijn de visies van de betrokkenen op het conflict?
Afhankelijk van de uitkomst van uw analyse kan gekozen worden voor een geschikte interventie.

Thomas Kilmann test

Hierbij de uitslag van mijn Thomas Kilmann test
Elke stijl van conflicthantering correspondeert met een bepaalde verhouding waarin je enerzijds probeert
je eigen belangen veilig te stellen en anderzijds probeert de belangen van de ander veilig te stellen.
Hieronder worden de twee stijlen beschreven die jij waarschijnlijk het meest gebruikt.
Compromis (Middelmatig belang van de ander - Middelmatig eigenbelang)
Hier zoek je naar tussenoplossingen voor beide partijen. Er wordt meer toegegeven dan bij dwang
(doordrukken), maar minder dan bij probleem oplossen (samenwerken). Kenmerken van dit gedrag: het
verschil willen delen, concessies doen, soms halve oplossingen zoeken, tevreden zijn met matigheid, tot
op zekere hoogte meewerken (maar niet tot elke prijs), voor wat, hoort wat.
Samenwerken (Hoog eigen belang - Hoog belang van de ander)
Je zoekt met de ander naar oplossingen die voor beide partijen optimaal zijn. Het probleem wordt
uitgeplozen en er wordt gezocht naar alternatieven. Kenmerken van dit gedrag: zoeken naar creatieve
oplossingen, samenbrengen van inzichten en middelen.
Jouw effectiviteit van handelen in conflictsituaties
Iedereen hanteert verschillende stijlen van conflicthantering. Niemand kan worden getypeerd alsof hij of
zij maar een enkele stijl zou kunnen hanteren. Wel is het zo dat je wellicht geneigd bent een bepaalde stijl
eerder te hanteren dan de andere. Voor jouw stijlen is hieronder aangegeven in welke situatie deze van
nut zouden kunnen zijn of effectief zijn.
Compromis
Als samenwerken of doordrukken niet mogelijk is, om onder druk bij een complexe situatie tot
overeenstemming te komen, als belang van beide partijen minder groot is dan een eventueel escalerend
conflict.
Samenwerken
Om te leren van elkaar, om totaal verschillende visies of opvattingen bij elkaar te brengen.

Praktijkvoorbeeld
Een voorbeeld waar ik de theorie van conflicthantering heb toegepast is van een aantal jaar terug op de
middelbare school. Een docent wilde een toets inplannen op een dag met nog een andere toets. De klas
reageerde fel dat dit niet mocht, maar de docent wilde per se de toets dan hebben. De standpunten waren
duidelijk, en de machtsverhouding ook. Door te onderhandelen is dit conflict opgelost. We zijn tot de
volgende compromis gekomen; een toets die minder meetelt, en minder inhoud heeft dan de
oorspronkelijk geplande toets.
Conflicthantering: Met welk dier associeer jij jezelf in conflicten?

Conflicten zijn een onderdeel van het dagdagelijks leven en kennen meerdere vormen. Het eerste
conflict met jezelf begint ’s ochtends vroeg al als je nadenkt of je al dan niet op de ‘snooze’ knop
van de wekker gaat drukken.
Ook in je bedrijf/organisatie kom je geregeld conflicten tegen. Er wordt gesproken over een
conflict tussen twee partijen, als er minstens één van de partijen zich stoort of gehinderd voelt
door de ander. Conflicten hebben een redelijk negatieve connotatie, maar zijn eigenlijk
noodzakelijk voor groei en vooruitgang.

Afhankelijk van hoe je de conflicten hanteert, leidt dit tot verschillende uitkomsten.
Conflicthantering is de intentie en het werkelijk gedrag van de partijen die een conflict
ervaren. Hoe mensen met conflicten omgaan, wordt bepaald door de
conflicthanteringsstijl die ze toepassen. Er kunnen vijf stijlen onderscheiden worden op
basis van de conflict management grid van Blake en Mouton. Dit model plaatst de stijlen
op twee soorten dimensies: zorg voor jezelf en zorg voor (de relatie met) anderen.

Afhankelijk van de situatie worden andere stijlen gebruikt. Samenhangend met de

persoonlijkheid zijn er meestal één of twee stijlen die domineren. Het gebruik van de stijl
is stabiel over situaties en tijd heen. We leren de stijl van jongs af aan waardoor
veranderingen beperkt zijn door trainingen. Meestal zijn we er niet bewust van dat we
deze in conflictsituaties hanteren.
De conflicthanteringstijlen kunnen gekoppeld worden aan bepaalde uitdrukkingen en
metaforen.

Een voorbeeld met dieren, gesymboliseerd op de assen vind je hier terug:

 Haai
De haai is een symbool voor forceren. Haaien zijn agressieve roofdieren die nauwelijks
rekening houden met anderen.
Personen die forceren, voelen zich autonoom en onafhankelijk. Liefst van al oefenen ze
invloed uit op anderen en hebben ze graag controle over de situatie. Hun uitgangspunt
is de eigen visie en behoeften. Ze houden van discussiëren en proberen ook telkens te
winnen.
Nadeel is dat ze soms te overheersend en egoïstisch overkomen.
 Schildpad
Schildpadden kunnen zich letterlijk terugtrekken in hun schild, dit symboliseert
vermijden.De vermijdende persoon gaat ruzies en confrontaties uit de weg. Dit is
voordelig als men de status-quo wil handhaven. Innerlijk kan de persoon zich opjagen
maar durft toch geen conflict aan te gaan uit schrik om kritiek over zich heen te krijgen of
omdat er geen invloed uitgeoefend kan worden. Hierdoor komt deze persoon als kalm
over. Een valkuil voor vermijdende personen is dat ze een ongeïnteresseerde indruk
kunnen nalaten.
 Teddybeer
Iemand die meer belang hecht aan de relatie dan aan de inhoud is een toegevende
persoon, een echte teddybeer. Daarnaast kan onzekerheid en een sterke behoefte om
er bij te horen ook leiden tot toegeven. Deze personen zijn inlevend en vriendelijk, maar
kunnen ook als onderdanig overkomen.
 Vos
De slimme vos staat centraal en zoekt telkens een tussenweg. Personen die gericht zijn
op het sluiten van compromissen zijn analytische, pragmatische mensen die conflicten
zien als zakelijke problemen die opgelost moeten worden. Ze zien conflicten eerder als
hinderlijk dan bedreigend. Negatief kantje aan deze mensen, is dat ze soms ongeduldig
en weinig empathisch overkomen.
 Uil
De uil staat voor probleemoplossende personen. Deze zijn voornamelijk bezig met
anderen en hun relatie met anderen. Ze zien zichzelf als een probleemoplosser
waardoor ze vaak tijd en energie steken in kleine, onbenullige problemen. Ook kunnen
ze zich snel verantwoordelijk voelen voor conflicten waarbij anderen eigenlijk zouden
moeten optreden. Conflicten zien ze als belangrijk: ze gaan creatief aan de slag om
samen met de andere partij tot een goede oplossing te komen.

Met welk dier associeer jij jezelf in conflicten?

Bron:
Giebels, E., & Euwema, M. (2010). Conflictmanagement. Diagnostiek, analyse en
interventie. Groningen: Noordhoff Uitgevers