ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΎ ΙΙ

Καλλιρρόη Παπαδοπούλου
ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ
Η φυσική κατάσταση του νεογέννητου
Κλίμακα Apgar: σύστημα μέτρησης μέσω του οποίου
καταγράφονται οι ενδείξεις καλής σωματικής υγείας
του νεογέννητου.
Η Κλίμακα Apgar (Virginia Apgar, 1953),
χρησιμοποιείται για τη βαθμολόγηση των βρεφών 1
λεπτό μετά τη γέννηση και πέντε λεπτά αργότερα, και
αξιολογεί πέντε ζωτικές ενδείξεις: εμφάνιση (χρώμα)
(Appearance), καρδιακός παλμός (Pulse), αντίδραση
στα ερεθίσματα (Grimace), μυϊκός τόνος (Activity) και
αναπνευστική προσπάθεια (Respiration).
Η φυσική κατάσταση του νεογέννητου
Κλίμακα Αξιολόγησης Νεογέννητων Brazelton (Berry
Brazelton και συνεργάτες, 1973, 1978).

 εξετάζει τη νευρολογική κατάσταση του νεογέννητου

 μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για
 την εκτίμηση της προόδου των πρόωρων βρεφών
 τη σύγκριση νεογέννητων σε διάφορα πολιτισμικά
περιβάλλοντα
 την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας παρεμβάσεων
που είναι σχεδιασμένες να διευκολύνουν την ανάπτυξη
παιδιών με αναπτυξιακές δυσκολίες
Η φυσική κατάσταση του νεογέννητου
 Η κλίμακα Brazelton εξετάζει τα ανακλαστικά του βρέφους,
τις κινητικές του ικανότητες, το μυϊκό τόνο, την ικανότητα
ανταπόκρισης σε αντικείμενα και ανθρώπους και την
ικανότητα του να ελέγξει τη συμπεριφορά και την προσοχή
του.
 Για την εξέταση απαιτούνται μια κουδουνίστρα, ένα
καμπανάκι, ένας φακός, μια καρφίτσα και ένα κομμάτι
ύφασμα. Όταν βαθμολογεί το νεογέννητο, ο εξεταστής θα
πρέπει να σημειώσει το βαθμό εγρήγορσης του βρέφους και,
εάν χρειαστεί, να επαναλάβει τις εξετάσεις όταν το βρέφος
είναι τελείως ξύπνιο και ήρεμο.
Τα πρόωρα βρέφη
Τα βρέφη που γεννιούνται πριν από την 37η
εβδομάδα της κύησης.

 Η προωρότητα είναι η τέταρτη σημαντική αιτία της

βρεφικής θνησιμότητας.
 Αιτίες θανάτου
 ανώριμοι πνεύμονες
 η ανωριμότητα του πεπτικού και του
ανοσοποιητικού συστήματος.
Τα πρόωρα βρέφη-αίτια
.
 Τα δίδυμα γεννιούνται συνήθως 3 εβδομάδες νωρίτερα.
 Πολύ νέες γυναίκες, με ανώριμο αναπαραγωγικό σύστημα
και γυναίκες που είχαν πολλές και χρονικά κοντινές
εγκυμοσύνες.
 Γυναίκες που καπνίζουν, που δεν έχουν καλή υγεία και
ανεπαρκή ιατρική παρακολούθηση

 Όμως, τουλάχιστον οι μισές από τις πρόωρες γεννήσεις δεν

συνδέονται με κανέναν από τους παράγοντες κινδύνου που
έχουν εντοπιστεί.
Το χαμηλό βάρος γέννησης
 Χαμηλό βάρος γέννησης:
Χαρακτηρισμός για τα βρέφη που ζυγίζουν 2500 γραμμάρια
ή λιγότερο κατά τη γέννηση.
 Καθυστέρηση εμβρυϊκής ανάπτυξης: Χαρακτηρισμός
βρεφών που είναι ιδιαιτέρως μικρά, σε σχέση με την ηλικία
κύησης, κατά τη γέννηση.
 Οι πολλαπλοί τοκετοί, οι ενδομήτριες μολύνσεις,
προβλήματα στον πλακούντα ή τον ομφάλιο λώρο,
χρωμοσωμικές ανωμαλίες, το κάπνισμα της μητέρας ή η
χρήση ναρκωτικών, η κακή διατροφή της μητέρας είναι
ορισμένοι παράγοντες που συνδέονται με την καθυστέρηση
της εμβρυϊκής ανάπτυξης.
Πρόωρα και λιποβαρή
 Τα πρόωρα βρέφη που είναι επίσης λιποβαρή και που
παρουσιάζουν ιατρικές επιπλοκές, είναι εκείνα που
κινδυνεύουν περισσότερο να παρουσιάσουν δυσκολίες
ανάπτυξης στο μέλλον.
 Το χαμηλό βάρος γέννησης αυξάνει τον κίνδυνο
αναπτυξιακών δυσκολιών, είτε το βρέφος είναι πρόωρο
είτε όχι.
Τα αντανακλαστικά
Πρόκειται για οργανωμένες, ακούσιες αντιδράσεις που δεν
είναι προϊόν μάθησης και εμφανίζονται αυτόματα ως
αντίδραση σε ερεθίσματα.
Τα αντανακλαστικά πιπιλίσματος και κατάποσης επιτρέπουν
στο νεογέννητο να καταναλώσει τροφή.
Άλλα αντανακλαστικά:
 Babinski (πατούσα)
 Moro
 Αναζήτηση (άγγιγμα στο μάγουλο)
 Βηματισμός
 Σύλληψη
 Βλεφαρισμός
Οι αισθητηριακές ικανότητες-ακοή
 Ακούνε τους ήχους και μόλις λίγα λεπτά μετά τη
γέννηση στρέφουν το κεφάλι προς την πηγή του ήχου
 Διακρίνουν την ανθρώπινη φωνή από άλλους ήχους
και την προτιμούν.
 Ορισμένα βρέφη από την ηλικία των δύο ημερών
προτιμούν τη γλώσσα που ομιλείται γύρω τους από μια
ξένη γλώσσα.
 Αναγνωρίζουν τη φωνή της μητέρας τους και την
προτιμούν.
Επομένως, δεν είναι αναπτυγμένη μόνο η ακοή αλλά και
η ακουστική αντίληψη.
Οι αισθητηριακές ικανότητες
 Τα νεογέννητα βλέπουν αλλά η οπτική οξύτητα δεν
είναι πλήρως αναπτυγμένη
 Βλέπουν αντικείμενα σε απόσταση τριάντα εκατοστών
περίπου, δηλαδή την απόσταση στην οποία βρίσκεται
το πρόσωπο της μητέρας όταν θηλάζουν – σημασία για
τη βλεμματική επαφή και την επικοινωνία.
 Αντίληψη και προτίμηση χρωμάτων (πράσινο, μπλε)
 Αντίληψη και διάκριση μεταξύ οπτικών μορφών, αλλά
και προτίμηση σε ορισμένες οπτικές μορφές (πρόσωπα
και ομόκεντροι κύκλοι αντί για πιο απλά σχήματα)
(Fanz, 1961, 1963)
Οι αισθητηριακές ικανότητες
 Όσφρηση
Ικανότητα διαχωρισμού των οσμών κατά τη γέννηση

 Γεύση
Ικανότητα διαχωρισμού των γεύσεων κατά τη γέννηση

➢ Προτιμούν τις γλυκές από τις ξινές γεύσεις

➢ Οι χαρακτηριστικές εκφράσεις του προσώπου που

συνοδεύουν τις διάφορες γεύσεις μοιάζουν εντυπωσιακά με
εκείνες των ενηλίκων όταν αντιμετωπίζουν τις ίδιες γεύσεις,
απόδειξη ότι οι εκφράσεις αυτές είναι εγγενείς.
Οι αισθητηριακές ικανότητες
 Αφή
Αντίδραση στο άγγιγμα κατά τη γέννηση

 Θερμοκρασία
Ευαισθησία στις αλλαγές της θερμοκρασίας κατά τη
γέννηση

 Θέση
Ευαισθησία στις αλλαγές θέσης κατά τη γέννηση
Ικανότητες μάθησης
 Κλασσική εξαρτημένη μάθηση (π.χ. ένα βρέφος που
πεινάει σταματάει να κλαίει όταν η μητέρα το σηκώσει
αγκαλιά διότι έχει συνδέσει την τροφή με την αγκαλιά)
 Συντελεστική μάθηση (συνεχίζει να πιπιλίζει με
συγκεκριμένο ρυθμό για να ακούσει τη φωνή της
μητέρας του)
 Εξοικείωση (μείωση του βαθμού αντίδρασης σ’ ένα
ερέθισμα όταν αυτό παρουσιάζεται κατ’ επανάληψη).
Η ικανότητα για μίμηση
 Τα νεογέννητα μπορούν να μιμηθούν εκφράσεις του
προσώπου ενός άλλου από πολύ νωρίς

 Η ικανότητα για μίμηση αποτελεί σημαντικό εφόδιο για τις

μελλοντικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, αφού η
αποτελεσματική κοινωνική αλληλεπίδραση βασίζεται εν
μέρει στην ικανότητα να αντιδρούμε κατάλληλα στα
ερεθίσματα που προσφέρουν οι άλλοι.
Ιδιοσυγκρασία
Είναι ο βασικός τρόπος με τον οποίο το άτομο αντιδρά
στο περιβάλλον του καθώς και η κυρίαρχη διάθεση του.
(Thomas κ.ά., 1963· Thomas & Chess, 1977, 1984)
Ιδιοσυγκρασία-τύποι
 Τα εύκολα βρέφη είναι παιχνιδιάρικα, τακτικά στις
βιολογικές τους λειτουργίες και προσαρμόζονται αμέσως σε
νέες συνθήκες.
 Τα δύσκολα βρέφη δεν είναι τακτικά στις βιολογικές τους
λειτουργίες, είναι ευερέθιστα και συχνά αντιδρούν έντονα
και αρνητικά στις νέες καταστάσεις ή προσπαθούν να τις
αποφύγουν.
 Τα βρέφη που «αργούν να πάρουν μπροστά» έχουν
χαμηλό επίπεδο ενεργητικότητας και οι αντιδράσεις τους
είναι συνήθως ήπιες. Έχουν την τάση να αποσύρονται από
νέες καταστάσεις, αλλά με ήπιο τρόπο και χρειάζονται
περισσότερο χρόνο απ' όσο τα «εύκολα» βρέφη για να
προσαρμοστούν στις αλλαγές.
Ιδιοσυγκρασία-τύποι
 Είναι οι τύποι αυτοί επαρκείς;
 Παραμένουν σταθεροί κατά την ανάπτυξη;
 Πώς το περιβάλλον επηρεάζει τη σταθερότητα;

 Οι ερευνητές συμφωνούν ότι γενετικοί παράγοντες

συμβάλλουν στην ιδιοσυγκρασία.
Ιδιοσυγκρασία-τύποι
 Η σταθερότητα όμως του τύπου της ιδιοσυγκρασίας
είναι συνάρτηση του περιβάλλοντος
 Αμοιβαία αλληλεπίδραση ιδιοσυγκρασίας-
περιβάλλοντος
Οι προσαρμογές των γονέων
 Η μετάβαση στη γονεϊκότητα
 Η επιθυμία και το κίνητρο για την απόκτηση παιδιού
 Οι απαραίτητες προσαρμογές
 Η αλλαγή των ρόλων
 Το στρες και η ανησυχία
 Το φανταστικό μωρό
 Η επιλόχεια κατάθλιψη
 Ο ρόλος του πατέρα