Βπευική ηλικία: κινητική ανάπτςξη

και ανάπτςξη των αισθήσεων

Αναπτυξιακό Ψυχολογύα Ι

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Σχζδιο μακιματοσ
 Κινητικό ανϊπτυξη

 Τα βαςικϊ αντανακλαςτικϊ ςτα βρϋφη

 Τα ορόςημα τησ κινητικόσ ανϊπτυξησ

 Θεωρύα των δυναμικών ςυςτημϊτων

 Διατροφό ςτην βρεφικό ηλικύα

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Σχζδιο μακιματοσ
 Η ανϊπτυξη των αιςθόςεων
 Οπτικό αντύληψη
 Ακουςτικό αντύληψη
 Αντύληψη του αριθμού
 Όςφρηςη και γεύςη
 Ευαιςθηςύα ςτον πόνο
 Η δύναμη τησ αφόσ
 Πολυ-αιςθητηριακό αντύληψη

 Η αξιολόγηςη του νεογϋννητου

 Τυπικό αναπτυξιακό ςυμπεριφορϊ

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Κινθτικι ανάπτυξθ

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Κινθτικι ανάπτυξθ
 Το ςχόμα και οι αναλογύεσ του ςώματοσ του νεογϋννητου
δεν βοηθούν την εύκολη κύνηςό του

 Το κεφϊλι του εύναι μεγϊλο και πολύ βαρύ για να το ςηκώςει

 Η κύνηςό του δυςκολεύεται και από το ότι τα ϊκρα του εύναι

κοντϊ ςε ςχϋςη με το υπόλοιπο ςώμα

 Το ςώμα του ϋχει μεγϊλο ποςοςτό λύπουσ και μικρό ποςοςτό

μυών
 Αλλϊ:
 Το νεογϋννητο ϋχει ϋνα ευρύ ρεπερτόριο δυνατοτότων που
βαςύζεται ςε εγγενό αντανακλαςτικϊ και οι κινητικϋσ του
δεξιότητεσ αναπτύςςονται ταχϋωσ ςτα 2 πρώτα ϋτη τησ ζωόσ του

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Σχιμα 4.7 Τα ορόςθμα τθσ κινθτικισ ανάπτυξθσ

Ποςοςτό 50% των βρεφών κατακτϊ τη ςυγκεκριμϋνη δεξιότητα ςτον αντύςτοιχο μόνα
του ςχόματοσ. Ωςτόςο, αυτό η χρονικό ςτιγμό ποικύλλει ςημαντικϊ από βρϋφοσ ςε
βρϋφοσ. Για παρϊδειγμα, το ϋνα ςτα τϋςςερα παιδιϊ περπατϊ ςτουσ 11,1 μόνεσ. Το 90%
των παιδιών περπατούν καλϊ ςτουσ 14,9 μόνεσ
 Θεωρία δυναμικϊν ςυςτθμάτων
 Περιγρϊφει πώσ «ςυναρμολογούνται» οι κινόςεισ

 Οι κινητικϋσ δεξιότητεσ δεν αναπτύςςονται ςτο

«κενό» αλλϊ προχωρούν ςε ςυντονιςμό με ϊλλεσ
κινητικϋσ ικανότητεσ

 Η θεωρύα αποδύδει ϋμφαςη ςτα κύνητρα του

παιδιού (γνωςτικό επύπεδο) ςτην πρόοδο
ςημαντικών πλευρών τησ κινητικόσ ανϊπτυξησ

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Αντανακλαςτικά

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη
7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη
 Αντανακλαςτικά
 Τα αντανακλαςτικϊ:
 Ϋχουν γενετικό βϊςη και
 Καθολικό ιςχύ

 Υπϊρχουν οριςμϋνεσ πολιτιςμικϋσ διαφοροποιόςεισ

ςτον τρόπο που εμφανύζονται (π.χ. Αντανακλαςτικό
Moro)
 Πώσ λειτουργούν:

 Ωσ διαγνωςτικϊ εργαλεύα
 Χρόςιμα για την κοινωνικό ανϊπτυξη και για την
επιβύωςη

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Διατροφι ςτθ βρεφικι θλικία

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Διατροφι ςτθ βρεφικι θλικία
 Η «τροφοδοςύα» τησ κινητικόσ ανϊπτυξησ

 Χωρύσ την κατϊλληλη διατροφό, το βρϋφοσ δεν

μπορεύ να αναπτύξει τισ ςωματικϋσ του δυνατότητεσ
και εύναι πιθανό να παρουςιϊςει ελλεύψεισ ςτον
ψυχοκοινωνικό τομϋα

 Τα βρϋφη διαφϋρουν ωσ προσ τον ρυθμό ανϊπτυξησ,

τη ςωματικό δομό, τον μεταβολιςμό και το επύπεδο
δραςτηριότητασ

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Υποςιτιςμόσ
 Κατϊςταςη κατϊ την οπούα το ϊτομο λαμβϊνει
ανεπαρκό ποςότητα τροφόσ και ελλιπεύσ θρεπτικϋσ
ουςύεσ

 Συνηθϋςτεροσ ςε παιδιϊ που ζουν ςε

αναπτυςςόμενεσ χώρεσ

 Αποτελϋςματα: Βραδύτεροσ ρυθμόσ ανϊπτυξησ

 Χαμηλότερη επύδοςη ςε τεςτ νοημοςύνησ

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Σχιμα 4.8 Ανεπαρκισ διατροφι ςτον πλθκυςμό

Ποςοςτό ανεπαρκούσ διατροφόσ ςτον πληθυςμό κατϊ τα ϋτη 2012-2014

Σχιμα 4.9 Παιδιά που ηουν ςε ςυνκικεσ πενίασ

Τα μϋλη ιςπανόφωνων οικογενειών και οικογενειών αφρο-αμερικανικόσ και ινδο-αμερικανικόσ προϋλευςησ εύναι
πιθανότερο να ζουν ςε ςυνθόκεσ πενύασ από τα μϋλη οικογενειών και οικογενειών αςιατικόσ προϋλευςησ
 Όταν ο υποςιτιςμόσ είναι
ςοβαρόσ/ακραίοσ
 Μαραςμόσ
 Υποςιτιςμόσ κατϊ το 1ο ϋτοσ
 Το βρϋφοσ παύει να αναπτύςςεται
 Αποδύδεται ςε ακραύα ϋλλειψη πρωτεώνών και θερμύδων
 Εξαςθϋνηςη του ςώματοσ και τελικϊ επϋρχεται ο θϊνατοσ

 Τυμπανιςμόσ
 Παρατηρεύται ςε μεγαλύτερα παιδιϊ
 Το ςτομϊχι, τα ϊκρα και το πρόςωπο πρόζονται
 Το ςώμα αγωνύζεται να βρει και να χρηςιμοποιόςει τισ
ελϊχιςτεσ διαθϋςιμεσ θρεπτικϋσ ουςύεσ

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Παχυςαρκία
 Δεν εύναι ςαφϋσ αν ςυνδϋονται η παχυςαρκύα ςτην
βρεφικό ηλικύα με αυξημϋνο βϊροσ αργότερα ςτη
ζωό

 Οι γονεύσ θα πρϋπει να εςτιϊζουν περιςςότερο ςτην

κατϊλληλη διατροφό παρϊ ςτο βϊροσ αυτό
καθαυτό

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Μθτρικόσ κθλαςμόσ
 Παρϋχει όλεσ τισ θρεπτικϋσ ουςύεσ που χρειϊζεται το
βρϋφοσ ςτουσ πρώτουσ 12 μόνεσ

 Προςφϋρει καλύτερη χρόςη του από το βρϋφοσ

 Προςφϋρει ϋνα βαθμό ανοςύασ ςε οριςμϋνεσ αςθϋνειεσ

 Ίςωσ βελτιώνει τη νοητικό ανϊπτυξη

 Προςφϋρει ςημαντικϊ ςυναιςθηματικϊ οφϋλη για τη

μητϋρα και το παιδύ

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Στερεά τροφι: Πότε και τι;
 Μπορεύ να ξεκινόςει ςτουσ 6 μόνεσ, αν και δεν εύναι
απαραύτητη μϋχρι τουσ 9-12 μόνεσ (A A F P)

 Αρχύζει ςταδιακϊ ϋνα εύδοσ τροφόσ κϊθε φορϊ

 Δημητριακϊ και αποξηραμϋνα φρούτα

 Ο απογαλακτιςμόσ ποικύλλει χρονικϊ από χώρα

ςε χώρα

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Οπτικι αντίλθψθ: Το βλζμμα ςτον
κόςμο

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Οπτικι αντίλθψθ: Το βλζμμα ςτον
κόςμο
 Η εξ αποςτϊςεωσ όραςη του νεογϋννητου εύναι το
1/10 με 1/30 τησ όραςησ του μϋςου ενόλικα

 Μϋχρι τον 6ο μόνα η όραςη του μϋςου βρϋφουσ

εύναι 20/20

 Ϊλλεσ οπτικϋσ ικανότητεσ αναπτύςςονται με ταχύ

ρυθμό
 Αντύληψη βϊθουσ

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

Σχήμα 4.10 Ο οπτικός γκρεμός

Στο πεύραμα του «οπτικού γκρεμού» εξετϊζεται η αντύληψη του βϊθουσ ςτα βρϋφη. Τα
περιςςότερα βρϋφη ηλικύασ 6-14 μηνών δεν διαςχύζουν τον οπτικό γκρεμό, προφανώσ
αντιδρώντασ ςτο γεγονόσ ότι η επιφϊνεια—με τα ςχϋδια— μπροςτϊ τουσ εύναι
χαμηλότερη κατϊ αρκετϊ εκατοςτϊ
 Διακρίνοντασ πρόςωπα

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Διακρίνοντασ πρόςωπα
 Οι γενετικού παρϊγοντεσ δεν εύναι οι μόνοι καθοριςτικού
παρϊγοντεσ για τισ οπτικϋσ προτιμόςεισ του βρϋφουσ

 Λύγεσ ώρεσ μετϊ την γϋννηςη, το βρϋφοσ ϋχει όδη μϊθει να

προτιμϊ το πρόςωπο τησ μητϋρασ του ςε ςύγκριςη με ϊλλα
πρόςωπα

 Παρομούωσ, μεταξύ 6ου και 9ου μόνα, το βρϋφοσ γύνεται

ικανότερο να διακρύνει ανϊμεςα ςε ανθρώπινα πρόςωπα,
αλλϊ λιγότερο ικανό να διαχωρύζει τα πρόςωπα των μελών
ϊλλων ζωικών ειδών

 Επύςησ, διακρύνει το ανδρικό από το γυναικεύο πρόςωπο

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

Σχιμα 4.11 Οπτικζσ προτιμιςεισ ςτθ βρεφικι θλικία

Σε ϋνα κλαςικό
πεύραμα, ο
ερευνητόσ Robert
Frantz βρόκε ότι τα
βρϋφη ηλικύασ 2 και
3 μηνών
προτιμούςαν να
κοιτϊζουν τα
περιςςότερο
ςύνθετα παρϊ τα
απλϊ οπτικϊ
ερεθύςματα
Σχιμα 4.12 Διάκριςθ των προςϊπων

Παραδεύγματα προςώπων
ςε ϋρευνα που βρόκε ότι
τα βρϋφη 6 μηνών
διϋκριναν, το ύδιο καλϊ, τα
ανθρώπινα πρόςωπα και
τα πρόςωπα πιθόκων, ενώ
τα βρϋφη 9 μηνών, όταν
λιγότερο ικανϊ να
διακρύνουν τα πρόςωπα
των πιθόκων ςε ςύγκριςη
με τα πρόςωπα ανθρώπων
 Οι οπτικέρ πποτιμήσειρ

7. Βπευική ηλικία: κινητική ανάπτυξη

 Πποτίμηση για το ανθπώπινο
ππόσωπο

Γπαμμικό σχήμα Ανάμεικτο

σχήμα

7. Βπευική ηλικία: κινητική ανάπτυξη

 Ακουςτικι αντίλθψθ

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Ακουςτικι αντίλθψθ
 Το βρϋφοσ:
 Ακούει πριν τη γϋννηςη και ϋχει καλό ακουςτικό
αντύληψη μετϊ τη γϋννηςη
 Εύναι περιςςότερο ευαύςθητο ςε οριςμϋνεσ
ςυχνότητεσ
 Φτϊνει το επύπεδο του ενόλικα μϋχρι το τϋλοσ του 1ου
ϋτουσ
 Διακρύνει μεταξύ ομϊδων διαφορετικών όχων
 Αντιδρϊ ςε αλλαγϋσ μουςικόσ νότασ και τόνου
 Ξεχωρύζει πολλούσ όχουσ που ςυνδϋονται με τη
γλώςςα
 Γεννιϋται με προτιμόςεισ για ςυγκεκριμϋνουσ
ηχητικούσ ςυνδυαςμούσ που ύςωσ οφεύλονται ςτην
προγεννητικό ϋκθεςό του ςτη φωνό τησ μητϋρασ του
7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη
 Η ακοςστική αντίληψη
 Οι Perris & Clifton (1988) ϋδειξαν ότι:
βρϋφη 2 μηνών προςανατολύζουν το κεφϊλι τουσ προσ
την κατεύθυνςη των όχων. Ϊρα εύναι ικανϊ να τουσ
εντοπύςουν.

 Εντοπύζουν πολύ καλύτερα όχουσ ψηλών παρϊ χαμηλών

τόνων
 Η ανθρώπινη και κυρύωσ η γυναικεύα φωνό αποτελεύ την
ξεκϊθαρη προτύμηςό τουσ
 Βρϋφη ενόσ ϋτουσ αντιλαμβϊνονται όλα τα βαςικϊ
ςτοιχεύα τησ μουςικόσ (μελωδύα, τονικότητα, ρυθμό)

7. Βπευική ηλικία: κινητική ανάπτυξη

 Η αντίλθψθ του αρικμοφ

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Η αντίλθψθ του αρικμοφ
 Μϋχρι τα μϋςα του 1ου χρόνου τησ ζωόσ τουσ τα βρϋφη
αντιλαμβϊνονται το πλόθοσ και ςε κϊποιεσ περιπτώςεισ
μπορούν να μετρόςουν μικρό ςειρϊ αντικειμϋνων (Gallistel
& Gelman, 1991; Wynn, 1992; Simon κ.α. 1995).

 Η Wynn (1992) παρουςύαςε ςε βρϋφη 4 μηνών τα παρακϊτω.

Ενώ κοιτούςε το βρϋφοσ, ϋνα ψεύτικο ποντύκι τοποθετεύται
ςε μια ϊδεια ςκηνό. Μετϊ υψώνονταν ϋνα χώριςμα για να
κρύψει το ποντύκι από το βρϋφοσ. Στη ςυνϋχεια, ϋνα χϋρι που
κρατούςε ϋνα πανομοιότυπο ποντικϊκι προχώρηςε προσ το
χώριςμα και επϋςτρεψε ϊδειο. Μετϊ χαμόλωςε το χώριςμα.
Στισ μιςϋσ περιπτώςεισ υπόρχαν δύο ποντύκια πύςω από το
χώριςμα (το αναμενόμενο αποτϋλεςμα) Στισ ϊλλεσ μιςϋσ
περιπτώςεισ υπόρχε μόνο ϋνα ποντύκι (απρόβλεπτο
αποτϋλεςμα). Τα βρϋφη κοιτούςαν περιςςότερη ώρα το
απρόβλεπτο αποτϋλεςμα.
7. Βπευική ηλικία: κινητική ανάπτυξη
 Όςφρθςθ και γεφςθ

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Όςφρθςθ και γεφςθ
 Όςφρηςη
 Επαρκώσ ανεπτυγμϋνη κατϊ τη γϋννηςη
 Βοηθϊ ςτην αναγνώριςη τησ μητϋρασ πολύ ενωρύσ ςτη
ζωό
 Το βρϋφοσ αναγνωρύζει τη μητϋρα του από τη μυρωδιϊ
τησ (μόνον όταν θηλϊζει), αλλϊ όχι τον πατϋρα

 Γεύςη
 Αντιλαμβϊνεται «εκ φύςεωσ» τη γλυκιϊ γεύςη
 Το πρόςωπό του δεύχνει αποςτροφό όταν δοκιμϊζει κϊτι
πικρό
 Εμφανύζει γευςτικϋσ προτιμόςεισ με βϊςη τη διατροφό
τησ μητϋρασ κατϊ την εγκυμοςύνη

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Ευαιςκθςία ςτον πόνο

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Ευαιςκθςία ςτον πόνο
 Σύγχρονεσ απόψεισ για την αύςθηςη του πόνου
ςτα βρϋφη
 Εύναι ευρϋωσ αποδεκτό ότι το βρϋφοσ γεννιϋται με
την ικανότητα να νιώθει τον πόνο

 Η αντύδραςη ςτον πόνο φαύνεται να ακολουθεύ μια

αναπτυξιακό πορεύα

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Η δφναμθ τθσ αφισ

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

Η δφναμθ τθσ αφισ
 Η αφό εύναι μύα από τισ περιςςότερο ανεπτυγμϋνεσ
αιςθόςεισ ςτο νεογϋννητο

 Ακόμη και το πολύ μικρό βρϋφοσ αντιδρϊ ςε ϋνα

απαλό ϊγγιγμα

 Οριςμϋνα από τα βαςικϊ αντανακλαςτικϊ που

εύναι παρόντα κατϊ τη γϋννηςη προώποθϋτουν την
ευαιςθηςύα ςτην αφό για να λειτουργόςουν

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Πολυ-αιςκθτθριακι αντίλθψθ

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Πολυ-αιςκθτθριακι αντίλθψθ
 Νϋα περιοχό μελϋτησ ςτην ϋρευνα τησ βρεφικόσ
ηλικύασ
 Οριςμϋνοι ερευνητϋσ υποςτηρύζουν ότι οι αιςθητηριακϋσ
αντιδρϊςεισ ενςωματώνονται και ςυντονύζονται η μύα με
την ϊλλη

 Ϊλλοι υποςτηρύζουν ότι οι αιςθόςεισ του βρϋφουσ ςτην

αρχό λειτουργούν ξεχωριςτϊ και ότι η ανϊπτυξη του
εγκεφϊλου επιτρϋπει τον ςυντονιςμό τουσ

 Φαύνεται ότι ακόμη και ςε μικρό ηλικύα το βρϋφοσ εύναι ςε

θϋςη να ςυςχετύζει τισ πληροφορύεσ που ϋχει λϊβει για ϋνα
αντικεύμενο από μύα αιςθητηριακό δύοδο με τισ
πληροφορύεσ από ϋνα ϊλλο αιςθητηριακό ςύςτημα

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Η αξιολόγηση τος
νεογέννητος

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη

 Η αξιολόγηση τος νεογέννητος
 Κλίμακα Apgar
 Η πρώτη αξιολόγηςη γύνεται ϋνα μόλισ λεπτό μετϊ τη
γϋννηςη και ακολουθεύ ςτα πϋντε λεπτϊ η δεύτερη.
 Αξιολογούνται πϋντε βαςικϊ ςημεύα
 ρυθμόσ κτύπων καρδιϊσ
 πρώτη αναπνοό
 μυώκόσ τόνοσ
 χρώμα δϋρματοσ
 αντανακλαςτικϊ

 Κλίμακα Brazelton
 Η αξιολόγηςη γύνεται κατϊ την τρύτη μϋρα μετϊ τη
γϋννηςη και επαναλαμβϊνεται λύγεσ μϋρεσ αργότερα για
να ελεγχθεύ η νευροφυςιολογικό ανϊπτυξη του βρϋφουσ.
 Εξετϊζονται :
 26 νευρολογικϊ αντανακλαςτικϊ
 Οι αντιδρϊςεισ του βρϋφουσ ςε 26 διαφορετικϊ ερεθύςματα
7. Βπευική ηλικία: κινητική ανάπτυξη
 Ο βαθμόσ ελϋγχου τησ ςυμπεριφορϊσ
Τυπικι αναπτυξιακι ςυμπεριφορά
 Σύγκριςη του ατόμου με την ομϊδα
 Η μϋςη επύδοςη ενόσ μεγϊλου δεύγματοσ παιδιών μιασ
ηλικύασ
 Επιτρϋπει τη ςύγκριςη τησ επύδοςησ ενόσ παιδιού ςε
μια ςυμπεριφορϊ με την μϋςη επύδοςη ενόσ μεγϊλου
δεύγματοσ παιδιών τησ ύδιασ ηλικύασ.
 Χρειϊζεται προςοχό ςτην ερμηνεύα

 Κλύμακα Brazelton για την Αξιολόγηςη τησ

Συμπεριφορϊσ Νεογνών (NBAS)

7. Βρεφικό ηλικύα: κινητικό ανϊπτυξη