Ο ρόλοσ τησ κληρονομικότητασ και του

περιβϊλλοντοσ ςτη δια βύου ανϊπτυξη

και αλληλεπιδρϊςεισ

Αναπτυξιακό Χυχολογύα Ι

1 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Σσέδιο μαθήμαηορ
 Κληρονομικότητα / «Υύςη» - Περιβϊλλον / «Ανατροφό»

 Γονότυποσ και Υαινότυποσ

 Κεντρικϊ ερωτόματα

 Η φύςη τησ αλληλεπύδραςησ ανϊμεςα ςτην κληρονομικότητα και το

περιβϊλλον

 Σο παρϊδειγμα τησ νοημοςύνησ

 Σο παρϊδειγμα τησ προςωπικότητασ

 Επανατροφοδότηςη ςτισ επιδρϊςεισ γονιδύων - περιβϊλλοντοσ

(Μοντϋλο Scarr & McCartney, 1983)

2 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Κλθρονομικότθτα / «Φφςθ» -
Περιβάλλον / «Ανατροφι»

 Κληρονομικότητα
 Φαρακτηριςτικϊ, ικανότητεσ και δυνατότητεσ που
κληρονομεύ το ϊτομο από τουσ γονεύσ του.
Προκαθοριςμϋνη εκδύπλωςη των γενετικών
πληροφοριών, μια διαδικαςύα που ονομϊζεται ωρίμανςη

 Περιβάλλον
 Περιβαλλοντικϋσ (βιολογικϋσ-κοινωνικϋσ) επιδρϊςεισ που
διαμορφώνουν την ανθρώπινη ςυμπεριφορϊ

3 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Γονότυποσ - Φαινότυποσ

4 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Γονόηςπορ και Φαινόηςπορ

 Οι γενετιςτϋσ μελετούν τουσ οργανιςμούσ ςε

δύο επύπεδα για να ανακαλύψουν τισ
επιδρϊςεισ των γονιδύων.

 Γονότυποσ

 Φαινότυποσ

5 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Κεντρικά ερωτιματα

6 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Κενηπικά επυηήμαηα
«Ποιος από τουσ δύο παράγοντεσ, η κληρονομικότητα ή
το περιβάλλον διαδραματίζει ςπουδαιότερο ρόλο ςτην
ανάπτυξη»;

 «Σε ποιο βαθμό η κληρονομικότητα και το

περιβϊλλον καθορύζουν και ρυθμύζουν την
ανϊπτυξη»;

 Σα ερωτόματα αφορούν ςτο ΒΑΘΜΟ ΕΠΙΔΡΑ΢Η΢ των

δύο παραγόντων και ςτη ΥΤ΢Η ΣΗ΢
ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑ΢Η΢
7 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον
 Τεχνικζσ μελζτθσ

8 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Τεσνικέρ μελέηηρ

(α) Προςπαθούν να διατηρόςουν το περιβϊλλον

ςταθερό, ώςτε οι αλλαγϋσ του φαινοτύπου να
αποδοθούν ςτα γονύδια.

(β) Προςπαθούν να ϋχουν το γονότυπο ςταθερό,

ενώ μεταβϊλλουν το περιβϊλλον ώςτε να
μπορούν να αποδώςουν τισ διαφορϋσ του
φαινοτύπου ςτο διαφορετικό περιβϊλλον.

9 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Τεσνικέρ μελέηηρ
• Μελέτεσ οικογενειών
• ΢υγκρύνουν μϋλη μιασ οικογϋνειασ για να διαπιςτωθεύ
πόςο μοιϊζουν ωσ προσ ϋνα ό περιςςότερα
χαρακτηριςτικϊ.

• Μελέτεσ διδύμων
• ΢ύγκριςη μονοζυγωτικών (100% όμοια γονύδια) και
διζυγωτικών (50% όμοια γονύδια) διδύμων.

Ερώτημα
Διαφϋρουν οι διζυγωτικού δύδυμοι και τα ϊλλα αδϋλφια
με τουσ ετεροθαλεύσ αδελφούσ και αδελφϋσ;

10 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Τεσνικέρ μελέηηρ

 Μελέτεσ υιοθεςιών
 ΢υγκρύνονται γενετικϊ ςυνδεόμενα ϊτομα τα οπούα ϋχουν
ανατραφεύ ςε διαφορετικό οικογενειακό περιβϊλλον, για να
διαπιςτωθεύ κατϊ πόςο εύναι η κληρονομικότητα ό το
περιβϊλλον που επηρεϊζει ϋνα ςυγκεκριμϋνο χαρακτηριςτικό.

 Σα αποτελϋςματα δεύχνουν……………….

https://www.youtube.com/watch?v=
BTYCv1ObZrI&ab_channel=OpenLea
rnfromTheOpenUniversity

https://www.youtube.com/watch?v=Ji6edLCfV60&ab_channel=education
alAus

11 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Η φύςη τησ αλληλεπύδραςησ ανϊμεςα
ςτην κληρονομικότητα και το
περιβϊλλον

12 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Η θύζη ηηρ αλληλεπίδπαζηρ ανάμεζα ζηην
κληπονομικόηηηα και ηο πεπιβάλλον

 Η ανϊπτυξη εύναι αποτϋλεςμα τησ δυναμικήσ

αλληλεπίδραςησ μεταξύ των κληρονομικών και
περιβαλλοντικών παραγόντων.

 Ψρύμανςη Φ Περιβαλλοντικϋσ επιδρϊςεισ =

Ανϊπτυξη

13 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Η θύζη ηηρ αλληλεπίδπαζηρ ανάμεζα ζηην
κληπονομικόηηηα και ηο πεπιβάλλον

 Οι αναπτυξιακού ψυχολόγοι απορρύπτουν τη δογματικό

αντύληψη ότι η ςυμπεριφορϊ αποτελεύ προώόν εύτε μόνον
τησ κληρονομικότητασ εύτε μόνο του περιβϊλλοντοσ

 Σο ερώτημα αφορϊ ςτον βαθμό επίδραςησ των δύο

αυτών παραγόντων

 Αλληλεπίδραςη κληρονομικότητασ και περιβϊλλοντοσ

 Γενετικού παρϊγοντεσ  περιβϊλλον
 Περιβαλλοντικού παρϊγοντεσ  Γενετικϊ χαρακτηριςτικϊ

14 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Η θύζη ηηρ αλληλεπίδπαζηρ ανάμεζα ζηην
κληπονομικόηηηα και ηο πεπιβάλλον

 Η ςυμπεριφορϊ δεν εύναι αποτϋλεςμα μόνον

γενετικών παραγόντων ούτε μόνον
περιβαλλοντικών παραγόντων, π.χ. ιδιοςυγκραςύα

 Πολυπαραγοντικό μεταβύβαςη, δηλ. καθορύζονται

από το ςυνδυαςμό γενετικών όςο και
περιβαλλοντικών παραγόντων, π.χ. ςωματικό βϊροσ

15 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Το παράδειγμα τθσ Νοθμοςφνθσ

16 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Σχιμα 2.6 Πικανά αίτια τθσ νοθμοςφνθσ

Η νοημοςύνη μπορεύ να οφεύλεται ςε μια ποικιλύα πιθανών αιτύων που εκτεύνονται ςε

ϋνα ςυνεχϋσ, από τουσ γενετικούσ ςτουσ περιβαλλοντικούσ παρϊγοντεσ
17
 Σχιμα 2.7 Γενετικοί παράγοντεσ και νοθτικό πθλίκο

Όςο πιο ςτενό εύναι η γενετικό ςχϋςη ανϊμεςα ςε δύο ϊτομα τόςο μεγαλύτερεσ
εύναι οι ομοιότητεσ ςτο νοητικό τουσ πηλύκο
18
Το παράδειγμα τθσ προςωπικότθτασ: Γενετικζσ και
περιβαλλοντικζσ επιδράςεισ
 Το παράδειγμα τθσ προςωπικότθτασ:
Γενετικζσ και περιβαλλοντικζσ επιδράςεισ

 Δύο από τουσ “Πϋντε Μεγϊλουσ” παρϊγοντεσ

ςυνδϋονται με γενετικϋσ επιδρϊςεισ:
 Νευρωτιςμόσ
 Εξωςτρέφεια
 Ευςυνειδηςύα
 Δεκτικότητα ςε εμπειρύεσ
 Προςόνεια

20 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Σχιμα 2.8 Η κλθρονομικι μεταβίβαςθ γνωριςμάτων τθσ προςωπικότθτασ

Σα ςυγκεκριμϋνα γνωρύςματα αποτελούν διαςτϊςεισ τησ προςωπικότητασ που ςυνδϋονται ςτενϊ με

γενετικούσ παρϊγοντεσ. Όςο υψηλότερο εύναι το ποςοςτό τόςο μεγαλύτεροσ εύναι ο βαθμόσ
επύδραςησ τησ κληρονομικότητασ ςτο ςυγκεκριμϋνο γνώριςμα
21
 Σχιμα 2.9 Γενετικοί παράγοντεσ και ςχιηοφρζνεια

Η ψυχολογικό διαταραχό τησ ςχιζοφρϋνειασ ϋχει ςαφό γενετικϊ ςτοιχεύα. Όςο ςτενότερη η ςυγγϋνεια ανϊμεςα ςτο
ϊτομο με ςχιζοφρϋνεια και ςε ϊλλο μϋροσ τησ οικογϋνειασ τόςο πιο πιθανό εύναι το ϊλλο ϊτομο να παρουςιϊςει τη
διαταραχό

22
 Μποροφν τα γονίδια
να επθρεάςουν το περιβάλλον;
 Κατϊ την S. Scarr, υπϊρχουν τρεισ τρόποι:
 Άμεςη επίδραςη: Σο παιδύ ενδιαφϋρεται για –και
προςϋχει περιςςότερο– ςτοιχεύα του περιβϊλλοντοσ που
ςυνδϋονται ςτενότερα με τισ γενετικϊ καθοριςμϋνεσ
ικανότητϋσ του.

 Έμμεςη επίδραςη: Γονϋασ με ενδιαφϋρον ςτην ϊθληςη

(αντύςτοιχα γονύδια), προςφϋρει ςτο παιδύ ευκαιρύεσ για
εναςχόληςη με αθλόματα

 Γενετικϊ καθοριςμϋνη ιδιοςυγκραςύα προκαλεί την

εμφϊνιςη ςυγκεκριμϋνων περιβαλλοντικών επιδρϊςεων

23 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Επανατροφοδότηςη
ςτισ επιδρϊςεισ τησ ανθρώπινησ
ςυμπεριφορϊσ

24 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Επαναηποθοδόηηζη ζηιρ επιδπάζειρ ηηρ
ανθπώπινηρ ζςμπεπιθοπάρ
Η ανάπηςξη είναι αποηέλεζμα ηηρ δσναμικής
αλληλεπίδραζης μεηαξύ ηυν κληπονομικών
και πεπιβαλλονηικών παπαγόνηυν.

 Κληπονομικόηηηα Χ Πεπιβάλλον = Επίπεδο

ανάπηςξηρ

 Παράδειγμα
 Καλή Χ όσι εςνοφκό =
Ελλιπήρ ανάπηςξη

Ωπίμανζη ηυν τςσο/κυν δομών Χ Φηυσό ζε

γλυζζικά επεθίζμαηα
= Ανεπαπκήρ ανάπηςξη ηηρ ομιλίαρ
25 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον
 Επανατροφοδότηςη ςτισ επιδρϊςεισ γονιδύων
- περιβϊλλοντοσ (Μοντϋλο Scarr & McCartney,
1983)

26 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

 Επανατροφοδότηςη ςτισ επιδρϊςεισ γονιδύων -
περιβϊλλοντοσ (Μοντϋλο Scarr & McCartney, 1983)

Διαβϊςτε το παρακϊτω εύρημα και

προςπαθόςτε να το εξηγόςετε με βϊςη τισ
διϊφορεσ φϊςεισ του μοντϋλου.

 «Υπάρχουν ςτοιχεία ότι οριςμένοι άνθρωποι

έχουν γενετική προδιάθεςη προσ την
ερεθιςτικότητα»

nature vs. nurture video

27 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον

28 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον
 Επανατροφοδότηςη ςτισ επιδρϊςεισ τησ
ανθρώπινησ ςυμπεριφορϊσ

Παρουςιϊςτε ϊλλα παραδεύγματα τησ δυναμικόσ

αλληλεπύδραςησ γονιδύων και περιβϊλλοντοσ.

29 3. Κληρονομικότητα και Περιβϊλλον