You are on page 1of 3

Ram hmasawnna tla bal- Puh

theih ka nei lo a, min puh bik


ngawt thei lo!

Hetiang tawngkam han hman ve dawn pawh hian inthlahrunna lian tak alo awm
thin. A kul a taia thawkte duh khawplohna rilru pu te zingah a lailum ka luah ve
dawn te pawh ka ang rum rum mai. Mahse thalaite hian hmasawnna kan duh a,
ram roreltu hlun ten ram thanna an duh tak zet a nih chuan hun leh hmun hi
insem thiam a ngai a nih hi ka ti rilru fo thin. Khawtlangah pawh hruaitu ni
phalo, kohhranah pawh a member ni pha ve tawk tawk, diklohna leh hlem hlena
hmu a, harsatna su kiang tura mahni inphalrai leh ngam silo nun te hi a sakhaw
mi nge, hnam dawizep rilru tih hi mahni inzawt teh ang. Heng mahni thiamna leh
theih tawka ram tan a tha leh zung sengtu te hi, ram tan a eiru leh thawk paha tha
leh zung seng te ai hian an ngaihsan awm fan mai a ni tih nachang i hre teh ang u.

Thenkhat chuan ram hmasawnna chu thalaite ah hnawk khawm an tum a,


thenkhatin kan puipa leh ram roreltu khawl te ah demna anchhia an lawh a.
Heng hi inpuh mawhna mai a ni. Hei hi mizo zia a ni lo. Mizo zia chu mahni
ngeiin “ka ti ve thei” tih thuthlukna hi a ni. Ni e, politician inhnialna te sep tak
tak te hian thalai rilru suk thlek a ti mumal lo zo ni ber hian a lang, “nih nih ni
rawh se” tih te, “bawng pawh ni se MNF/CONGRESS a nih chuan ka vote
ang”tih hi kan motto ala nih chhung chuan ram leh khawtlang hian hartharna
lak ata ala pilbo thuk hle tihna a ni. Tunlai chhuan te u, hetilam zawng hian ti ang
u hmiang, “Tunge dik” – tih lam niloin, “Enge dik”– tih hi motto ah i nei
teh ang u.
Ram development thlenna tur atana kaihza indawh luah hi hmuh hmaih theih
rual a ni lo. Hetah hian mi zawng zawng kan tel a. Kan awm vek a, kan thawk vek
a, kan inbarh lut vek bawk. Mahni inhmuh hmaih emaw, midang hmuh hmaih hi
he developement circle- ah hian a tel ve hauh lo a nia. Dem bik tur an awm lo a,
dem tur bik i ni lo a, dem theih bik i nihloh avanga i that bikna a awm chuang
bawk hek lo a, dem theih bik loh an nih avanga an that bikna a awm hauh lo
bawk!

Finna hi Solomona chuan Pathian hnen atanga a dil a ni a. Khawtlang nun tha
nei tur pawh hian chhungril nun tha atanga lo chhuak finna hi a pawimawh em
em a ni a tihloh theihloh. Chu chhungril nun tha hlauh tawh te erawh chu siam
that har tawh tak an ni lawi bawk si. Khawtlang nun siam that nana tlawmngai
pawl dan pawh hi ngun taka ngaihtuah chuan reformative lam aiin retributive
method hi kan tuh nasa lutuk. Chutah tak chuan chhungril nun tha nei turin
thangthar lo chhuak te hi rilru leh thinlung; engmahin ala pawlhloh an nih
avangin zirna dik pek hi a pawimawh tawp a ni.

Merriam webster’s dictionary chuan tihian u zawkte mawhphurhna chu a sawi


a, “mawhphurhna chu mi tupawh a nu emaw a pa, a aia chung zawkte
khuahkhirhna hi a ni” tiin. Hei hian tihtur dik tak tihin khawtlang nun a siam tha
thei tih a tilang chiang em em a. Samuel smith ve thung chuan, ” ni chhuak eng
mawi tak mai te, zan thiang tak mai te, hlawhtlinna leh beihdawnna thleng mai
hian hun ah a innghat vek a ni” a ti. Heta rawnlang leh ta chu dawhtheihna leh
tih talna hian hlawhtlin ni a nei thin a ni tih hi.
Dik taka hriat theih chu naupang ten puitling nun zir tura an ngaihdan an siam
tan hunlai hi hun tha leh hlu a ni. JF Dictionary chuan kum 13-19 hi tiin a
hrilhfiah a. He hunah tak mai hian thlalai puitling nun zir tan tir chuan
ngaihtuahna mumallo tak; a tha leh chhia pawh ril zawka an thliar thiam hma,
dik leh fel a maw intih tlat hunlai a ni tiin Dr. Jav Giedd chuan a sawi. Chu hun
tak chu zirna hrisel tak, kawtlang nun thlenga nghawng nei inbarh hunlai a ni a.
Thing zung, a kung leh a rah ten mumal taka inchuktuah remna ang hi a ni ber; a
zung leh kung a that chuan a rah pawh a tha mai thin. NLUP ai chuan SSA lam ka
ngai pawimawh zawk ka tihna a nih chu!

Duke university, california, USA rama zirmi te chuan thangthar ten zirna tha leh
hrisel an dawnloh avanga thilthleng thei; chindawklak thalo tak mai te, tualthah,
nu leh pa lak atanga tlanbo, helna leh sualna chitin reng a hring chhuak thei tih
an report chuan a tarlang! Dr. Jay Giedd, naupang rilru lam thiammi chuan
tihian a sawi a, ” thangthar tir te hi leirawhchan ang an ni a, uluk taka tui nen
kan chawmloh chuan an nghet lo a, an khi a, in chhe tak kan din thei a ni”.
North America rama thihna tam ber pawh accident, tualthah, ruihhlo leh
pawngsual te an ni. Mizoramah ngei pawh kum 1992 hmalam daih tawh ah khan
America khawtlang nun chhiatna ang chu kanlo tem ve tan tawh a. Africa ram
than theihlohna chhan ber pawh zirna in leh ZIRNA an ngaihthah vang a ni. Heta
tanga lo lang leh ta chu khawtlang nun siam tha tur chuan pre-plan ni lo, pre-
programne hi a pawimawh zawk ang em aw a tih theih. Thangthar ten zirna tha
an hmuhloh chuan hre reng chunga TIME BOMB pai ang vel kan ni!!
Thangthar ten zirna tha leh nun hrisel an neih theih nan chuan rual u zawkte
tello chuan thil thleng theilo hulhual a ni a tih theih bawk. Latin -ho chuan
thangthar tirte chunga zirna hrisel tak pek hi an mawhphurna ah an ngai nghet
tlat mai bawk. Merriam webster’s dictionary pawn nu leh pa, rual u zawkte
mawhphurhna chu nau zawkte khuahkhir hi a ni a ti. He mawhphurhna hi Dan
sawm anga zawm duak tur tihna lam chu a ni hauhlo. Mahse hei hian rual u zawk
leh nau zawkte inkara inpawhna zahawm tak a awm tir thei dawn a. Thangthar
tir ten zalen taka awm an duh thin a, an zalenna chu hrilh hriat a, an
mawhphurhna chu hriat tir an phu tak zet a ni tih hi. Hei hian mahni chunga
tihtur te, midang chunga tihtur leh Pathian chunga tihtur lam thlengin a hruai
dawn a ni. Heta ngaihtuahna a question lo awm nghal vat thin chu hei hi a ni-
kan sunday sikul hian eng chen nge a huam a, morality a ethical value hrechiang
tura inzirtir nge, sual hre reng chunga ngaidam tur a inzirtirna ni zawk aw a tih
theih a nia!!

Khawtlangah chuan nu leh pa, rual u te, nausen atanga pitar putar thleng a huam
a. Chutah chuan rorelna keng tur mi an awm leh a, chungte chuan dik leh fel taka
ro an relloh chuan khawtlang nun chu a chhe rawih rawih mai zawng a nih hi!
Africa khawtlang nun chhiatna chhan bul ber pawh an thlahtu ten chi inthliarna
an buaipui reng vang a ni. Africa mi hang ro ro ah tun thleng hian tualthah, in
rikrap leh sualna chitin reng hi an la chhawm mup mup reng mai a ni. A
pawimawh ta ber mai chu nu leh pa, roreltu te hian hetah hian mawhphurhna
lian tak an nei a nih chu. Ram rorel khawl, politicial inmung dikloin a ram a
tihbuai theih dan te hahip a sawi a ngailo, zoram ngei pawh hian a tuar mek zawk
a nih hi! Hai luih chi a ni lo, “sa kawlin sa kawl a hring thin”tih a nih kha. Ram
hmasawnna hi thangtharte kutah a awm a ni ti a pulpit tlanga chum thum dut ai
chuan backup plan that zia hi zir mai rawh se. Thalaite hmaikawra hmanga
diklohna humhalh pawh hi ram hmangaih zia a ni lo a, “sakhuana hian min ti
lungno zo ta” zawk em ni le!
Atawp ber ah chuan engkim mai hi hunah a innghat vek a. Philosopher pakhat
chuan ti hian a sawi a “beidawnglo va zir chu Pathian pawn alo tanpui thin” tih
hi. Dik leh fel tak ni a kan hriat, Dan sawm pek ang a chhechham meuha rinna
nghah ngam ruahmanna; a thatna tem tur meuh chuan hun leh kum a duh ve
viau ang tih chu a rin theih. India zalenna hmu tur pawn kum rei fe a vei kha
maw! Keini a ruala khawtlangnun siam tha tur lek phei chu beidawng lo va,
ringngam a beih hi tihmakmawh a ni e. Hmasawnna hi circle ang hi a ni ber a;
engmah lo atanga pawimawh kan tih te thleng hian inchuktuah rem taka kallai an
sawn loh chuan ram hmasawn, hnam hmasawnna leh khawtlang nun siam thatna
reng reng hi a awm theilo hul hual zawk thin a ni!

You might also like