TEXTOS 1º BACHILLERATO.

ANTIGUOS DIOSES ROMANOS

Initio Romani, genus agricolarum, ruda numina invocaverant. Invocabant enim
Iovem, numen caeli et fulminis, Martem, dominum hiemis et tempestatis;
Saturnum, auctorem sementis et agrorum; Terminum, custodem limitum suorum;
Silvanum, deum silvarum nemorumque, Cererem, deam frugum et herbarum;
Venerem, dominam florum, Palem, propitiam pecori pastoribusque. Postea
Romani deorum nomina novis fabulis auxerunt atque imprimis appellaverunt
Iovem hominum deorumque patrem et postremo Tarquinius Superbus,
romanorum ultimus rex, in monte Capitolio Iovi Optimo Maximo templum
magnificum aedificavit.

ORFEO Y EURÍDICE
Orpheus poeta feras etiam cantu suo domabat atque magna saxa lyrae suavitate
movebat. Eurydicam, pulchram feminam, in matrimonio habebat multumque
amabat. Orpheus beatus erat, sed vipera Eurydicam in prato mordet suoque
veneno propere necat. Eurydica in Inferos, mortuorum magna regna, descendit.
Orpheus in Inferos venit atque inter mortuorum umbras quaerebat Eurydicam
suam. Postremo etiam Proserpinam, Inferorum deam regnamque, suis verbis
canoris movit. Proserpina dea Eurydicam Orpheo reddit. Iam Orpheus Eurydicam
ex Inferis in terras secum ducebat laetusque erat. Orpheus ad Inferos respicere non
debebat, sed, magna cura motus, ad Inferos respexit. Tunc Eurydica in Inferos
rursus descendit atque in Inferis perpetuo mansit.

DÉDALO E ICARO
Daedalus, vir magni ingenii, in insula Creta exsulabat. Ibi Cretae tyrannus
Daedalo hospitium praebuit, atque Daedalus magnum Labyrinthum tyranno
aedificavit. Sed postea tyrannus Daedalum cum filio in Labyrintho inclusit. Tunc
Daedalus alas pinnis et cera fecit et umeris aptavit. Deinde cum filio evolavit. Puer
alas in caelo agitabat, sed alarum cera liquescit et miser puer in undas cadit. Interea
Daedalus in Italiam venit et in pulchro templo alas deis dedicavit.

SATURNO Y LA EDAD DE ORO

Saturnus in Olympo per multos annos regnavit, sed Iuppiter, filius suus, contra
patrem bellum movit. Iuppiter post maximam pugnam patrem vicit et ex caelis
Saturnum expulit. Primus Saturnus in Italiam venit, genus altis montibus dispersum

1
composuit et Latinos agrorum cultum docuit. Ex illo tempore sub rege Saturno illa
aetas aurea fuit. Poeta Ovidius sic celebrat: homines sine lege, sponte sua, vitam
agebant; timor non illis erat et sine vindice bonum rectumque faciebant; nondum
fossae oppida cingebant, nec tuba milites ad pugnam congregabat, nec matres bella
et gladios cruentos horrebant. Tellus, illa sola, optimos fructus hominibus ferebat;
non boves, non tauri terram arabant. Ver erat aeternum et placidi Zephiri flores
arboresque auris tepidis mulcebant; flumina iam lactis, iam nectaris currebant et
mella flava de ilice dura stillabant.

LA VIDA RÚSTICA
Vita hominum rustica multo antiquior est quam urbana, quoniam antiquis
temporibus homines rura colebant rurique habitabant, nam urbes nondum
habebant. Divina natura hominibus dedit agros, ars humana urbes aedificavit.
Non solum antiquior agri cultura est, sed etiam melior est homini quam vita
urbana. Ergo non sine causa maiores nostri ex urbe in agros redigebant saepe cives
suos, quod in pace rustici Romani ceteros cives alebant, et in bello patriam strenue
defendebant. Itaque domi militiaeque agricolae, qui terram colebant, piam atque
utilem vitam in agris agebant. Agricolae ruri in pagis vicisque habitabant, unde
nomen paganus originem cepit, id est, “homo rusticus et indoctus, qui in locis
agrestibus et in pagis saepe superstitiones inanes colit”.
Antiquis temporibus beatus erat ille, qui paterna rura colebat. Nunc divites
Romani quotannis aestate petunt villas suas, ruri haud procul fluminum ripis aut in
maris litore sitas. In villa non solum dominis et servis aedificia sunt, sed etiam
iumentis, equis, vaccis, ovibus ceterisque pecoribus vasta stabula, et plaustris ampla
tecta
Villa abundat porco, gallina, agno, caseo. Servi terram aratro arant, vites aut
oliveta curant; pastor oves pascit. Ver flores praebet; vere omnia in agris rident,
prata et arbores florent. Formosa est messibus aestas. Autumno rusticus maturarn
uvam colligit et sub nudo pede musta fluunt. Deinde agricolae in fecundum solum
semina iacient. Hieme oleam legunt.
Nonnumquam aper agros vastat ac multos agricolas vulnerat. Tunc venatores
venabula ac retia ad venationem parant, atque canibus feram e latebris excitant
eamque in silvis agitant. Tandem canes aprum ferocem cingunt. Ferae oculi ardent;
repente monstrum in canes ruit canumque turbam spargit. At venatores feram
venabulis traiciunt.

LOS VESTIDOS
Romanis onus multorum vestimentorum non placebat. Civis Romanus tunicam
semper gerebat. In villa aut in agris tunica satis eis erat; sed in foro et in curia
semper togam albam super tunicam induebant. Poetae antiqui togam saepe laudant.

2
Servi togas non habebant. Cives calceis ambulabant. Capite nudo laborabant, at in
longis itineribus petaso caput tegebant.

LA CIUDAD DE ROMA
Romulus Urbis locum maxima opportunitate delegit, nam urbem Romam in
Tiberis fluminis ripis condidit, haud procul a maris litore. In Tiberi flumine
Romani pontes multos postea fecerunt. Primum aedificaverunt Pontem Sublicium,
quem olim Horatius, vir egregius, adversus hostes fortiter pugnans, defendit.
Deinde pontem Aemilium fecerunt. Est in flurnine parva insula, quam Pons
Fabricius urbi iungebat, atque inter hanc insulam et agros Pons Cestius erat
Romulus antigua urbis moenia magna cura struxit. Haec rnoenia Palatinum
montem tantum muniebant. Postea Romani ea moenia, quia nimia parva erant, pro
incrementis rei publicae aliquotiens auxerunt et multos editosque colles validis
moenibus muniverunt. Ex his collibus unus, arx Urbis sedesque lovis templi,
Capitolium erat. Romae multae portae erant, nam multae viae ex Urbe in omnes
Italiae regiones ducebant. Via Appia viarum regina erat. In magnis triumphis via
Sacra duces victores in Forum procedebant cum exercitu suo, atque inde in
Capitolium ascendebant, ut gratias diis pro victoria agerent.
Extra muros in Campo Martio, milites olim se armis exercebant; postea cives
post negotia eo loco cum amicis ambulabant aut in viridi gramine sedebant, ibique
Romani iuvenes multis ludis exercitationibusque variis corpora sua firmabant
Forum Romanum inter Capitolium et Palatinum collem patebat, eumque Vestae
templum et Rostra et Curia multaque alia pulcherrima aedificia ornabant. In Circo
Maximo, inter Aventinum Palatinumque sito, Romani ludos celebrabant.

UN TEATRO ROMANO
In theatro super fundamenta lapidea et marmorea gradationes (graderíos) fieri
debent. Aditus (accesos) complures et spatiosos oportet disponere, ne (para que
no) cum (cuando) populus dimittitur (sale) de spectaculis, comprimatur, sed habeat
ex omnibus locis exitus separatos sine impeditione. Orchestra inter gradus imos
patere debet.

EN EL CIRCO
Romanos ludi circenses magnopere delectabant. Plerumque theatro
anteponebant Circum Maxímum, qui ducenta quinquaginta milia spectantium
continere poterat. Die ludorum pompa e Capitolio in Circum Maximum procedit.
Praecedit aedilis in quadrigis vectus; equites, aurigae, currusque magnifice ornati
succedunt. Aurigae, dextra manu flagellum, sinistra habenas gerentes, caput galea
tegunt corpusque suum habenis cingunt, ut eas firmiter teneant.

3
 Cultros tamen habent, ut (para), si forte de curru decidant, habenas cultro
secent. Cursus incipiunt. Aedilis, qui ludis praeest mappam albam in arenam mittit.
Ita signum dat. Statim equi e carceribus apertis in arenan procurrunt. Clamore
ingenti spectatores aurigas monent (animan): stant, clamant, plaudunt. Volantes in
pulvere quadrigae vix aspici possunt. Aurigae equos flagello concitant, nam
spatium arenae septies decurrere debent, ad metas equos ita flectentes, ut (que) eas
non offendant neque currus frangatur. Equorun velocitas et aurigarum calliditas
populum delectat, omnesque laetitiam studiumque magno clamore et plausu
significant. Sed ex aurigis unus prope metam flectit, eamque sinistra rota offendit et
currus frangitur. Insequens auriga continuo consistere et equos sustinere cogitur
(se ve obligado) Tunc tertius facile aemulos superat et primus ad calcem venit
victoriamque obtinet.

ESPECTÁCULOS SANGRIENTOS
Romae spectacula varii generis saepe edita sunt: histriones, ludi circenses,
athletae, naumachiae, sed praecipue munus gladiatorum. Gladiatorum spectaculum
crudele et inhunanum est atque eorum condicio atrox, nam pristinam libertatem
patriamque desiderant gravissimaque disciplina in officio continentur. Etenim
plerique gladiatorum a Romanis in bello capti sunt; deinde in ludo gladiatorio
lanista hos servos feroces et fortes ad dimicandum (para luchar) ligneis gladiis
exercet. Ubi (cuando) circenses ludi apropinquant magno pretio a domino locantur
(son alquilados) et in Circum Vel Amphitheatrum adducuntur, ubi (donde) ferro
decertant. Hodie in Amphitheatro duo gladiatores inter se fortiter pugnabant. Unus
ex his, qui saepe ante victorian obtinuerat, in arena graviter saucius cecidit. Laevam
manum sustulit (levantó). Ita a populo salutem petiit: nonnumquan enim populus
gladiatori victo parcit. Sed princeps pollicem vertit, idque incredibili clamore et
plausu a populo comprobatum est. Tunc gladiator victus uno ictu a victore
interfectus est.

LA MONARQUÍA ROMANA
Rerum scriptores tradunt reges septem Romae fuisse ab urbe condita usque ad
Tarquinium expulsum.
Rex surnmum irnperium habebat; bellum externis populis indicere, pacem
foederaque decernere poterat. Ipse peditatui praeerat; equitatui tribunum celerum
praeficiebat. Rege absente, Romae praefectus manebat, qui res administraret. Regi
summum ius (poder legislativo) erat: ipse leges ad comitia referebat; ipse populi
contionem convocabat. Sella curulis, purpurea trabea ac sceptrum insignia regii
imperii erant. Regi duodecim lictores aderant cum fascibus et securibus, quae vitae
necisque ius significabant.

4
EL CONSULADO
Regibus expulsis, populus Romanus omnem suam curam adhibuit ut
tyrannidem postea vitaret. Quam ad rem duae rationes repertae sunt: prima, ut pro
uno rege duo consules crearentur, qui inter se intercessionis ius haberent; altera, ut
eorum imperium perpetuum non esset, sed in singulos annos consules novarentur.
Consulibus initio eadern iura fuerunt quae regibus fuerant. Deinde alii
magistratus creati sunt (censores rnaxime praetoresque), qui e consulum potestate
partem detraxerunt. Simul patrum numerus auctus atque eorum auctoritas firmata
est tribunique plebi instituti sunt, qui etiam consulum actionibus intercedere
poterant.
Consulum insignia sella curulis et duodecim lictores erat. Domi toga praetexta,
militiae paludamento tegebantur.

LA DICTADURA
In rebus adversis, cum patria maximo in periculo erat, senatus dictatorem creari
decernebat. Dictator summum ius atque imperium domi militiaeque habebat sine
cuiusdam interceasione aut provocatione. Interim reliqui magistratus cessabant;
ipse senatus omnem rem publicam dictatori commendabat. Eo modo unus
magistratus nullo impedimento consilia capere sine mora poterat ad rei publicae
salutem.
Dictator in magistratu amplius sex mensibus manere non poterat. Si ante id
tempus ut periculum extingueretur consecutus erat, imperium suum deponebat.
Insignia eadem quae consul habebat, mutato lictorum numero, qui quattuor et
viginti dictatori erant.

EL SENADO ROMANO
Regum temporibus senatus ex senibus trecentis constabat, qui senatores vel
patres conscripti nominabantur. Tunc senatus consilium regis tantum erat.
Post reges expulsos, senatus maximum monumentum in rei publicae
adininistratione habuit. Aerarium enim regebat, id est, pecuniam publicam
tractabat; de bello et pace decernebat; negotia cum exteris gentibus gerebat,
provincias adrninistrabat. Leges omnes auctoritate patrum senatui confirmandae
erant. De omnibus summis rebus magistratus referre ad senatum debebant.
Relatione facta, magistratus sententiam senatores ex ordine rogabat; singuli
patres, rogati, sententiam dicebant. Omnibus sententiis expositis, quisque ad
dextram vel sinistram partem discedebat: hoc modo suffragium significabant. Ex
maioris partis sententia, decretum vel senatusconsultum redigebatur.
Patrum numerus auctus ad sescentos est. Caesar nongentos senatores creavit.
Ab Augusto autem rursus sescenti fuerunt. Ex eo tempore auctoritas patrum
minuta est: senatus voluntati principis summisse obtemperavit.

5
EL IMPERIO
Qui inter patres conscriptos maximam dignitatem habebat, princeps senatus
appellabatur. Id nomen Octavio patres dederunt cum, Marco Antonio victo, rei
publicae Romanae solus praefuit; id nomen successores eius habuerunt. Itaque
verbum “princeps” significavit eum qui rem Romanam regebat. Princeps igitur
senatui praeerat neque patres conscripti eius voluntati obstare audebant. Imperium
summum obtinebat atque etiam domi cohortem praetoriam secum habuit.
Praeterea tribuniciam potestatem sumpsit, quae ius intercessionis amplissimum ei
contulit. Censor quoque esse solebat: ita senatores ipse creabat Pontifex maximus
denique fuit, eaque dignitate rebus divinia etiam praefuit.

TESEO Y EL MINOTAURO
Antiquis temporibus erat in insula Creta horrendum monstruum, Minotaurus
nomine. Monstrum habebat caput tauri in humano corpore atque in Labyrintho
habitabat. Labyrinthus erat magnificum aedificium unde homines exire nesciebant,
nam multae viae flexae faciebant errorem. In Labyrintho rex Minos Minotaurum
hominibus vivis alebat. Itaque Athenienses multos pueros multasque puellas
quotannis in Cretam mittere debebant atque monstrum saevum omnes avide
vorabat. Minos, Cretae rex atque Minotauri pater, paucis annis antea magno bello
Athenas vicerat. Victor non solum magnam pecuniam, sed etiam multos obsides ab
Atheniensibus quotannis flagitabat atque obsidibus Minotaurum alebat. Sed
Theseus, Athenarum regis filius, Minotaurum occidere constituit. Itaque cum
obsidibus in Cretam pervenit. Cretae rex filiam pulchram quoque habebat, Ariadna
nomine. Ariadna, magno amore Thesei capta, Theseum servare constituit. Itaque
Theseo longum filum dedit ut certam viam ad portam Labyrinthi invenire posset.
Theseus in Labyrinthum intravit atque Minotaurum post longam pugnam gladio
occidit. Deinde auxilio fili ad portam Labyrinthi facile per venit atque e Labyrintho
evasit. Ita Athenienses obsides a saevitia monstri liberavit. Ariadna cum Theseo e
Creta, patria sua, evasit, sed Theseus nocte in insula Naxo Ariadnam reliquit atque
in patriam suam navigavit. Mane Ariadna, e somno excitata, Theseum in litore
frustra quaesivit, multisque cum lacrimis frustra vocabat, dum capillos vestemque
scindebat maesta atque magna aegritudine afflicta. Tunc Bacchus deus in insulam
Naxum venit atque Ariadnam a solitudine ac periculis liberavit. Postquam Theseus
Ariadnam in litore deseruit ad patriam vento secundo laetus navigabat. Aegeus,
Thesei pater Athenarumque rex, de altis saxis in mare prospiciebat, nam filium
suum anxius opperiebatur. Iam Theseus patriae suae litoribus appropinquabat, cum
pater Aegeus atra vela navigii conspexit. Theseus enim non mutaverat atra vela
candidis velis ut victoriam nuntiarent. Itaque Aegeus pater mortem filii ex atro
colore velorum putavit atque dolore amens sta- tim de alto saxo in mare se
proiecit. Ex eo tempore Graeci mare, ubi Aegeus mortem invenit,"mare Aegeum"
nominaverunt. Post Aegei mortem, Theseus rex Athenarum fuit multosque per
annos magna sapientia patriam suam rexit.

6
NÍOBE
Cum aliquando mulieres Tebanae Latonae, Apollinis et Dianae matri,
sacrificium facerent, Nioba, Tebanorum regina, eas vituperavit et: "Cur -inquit-
mihi sacrificia non facitis? Cur Latonam mihi anteponitis? Ego septem filias
septemque filios habeo; Latona autem tantum unum filium unamque filiam
habet".Mulieres sacrificia omittunt. Tunc Latona liberos suos oravit ut superbiam
Niobae vindicarent.Illi precribus matris statim paruerunt. Apollo omnes Niobae
filios suis sagittis interfecit. Misera mater suo corpore filias suas tegere cupiebat,
sed Diana septem sorores sagittis necavit. Inter filios et filias exanimes resedit
Nioba. Ventus capillos suos non movet,in ore color est sine sanguine, oculi immoti
manent, tota rigida sedet. Misericordia deorum in saxum mutata est. Tamen
perpetuo flet. Vento in montis Sipyli verticem rapta est. Ibi fixa in montis
cacumine liquitur et saxa etiam nunc Niobae lacrimas manant.

EL RAPTO DE PROSERPINA
Siciliae insulae incolae ceteraeque gentes antiquae Cererem, frumenti frugumque
deam, Proserpinamque, filiam Iovis et Cereris, magno amore colebant. Insula
Sicilia Cereri Proserpinaeque sacrata erat. In media insula est lacus et circa lacum
lucus amoenus. Humida terra varios flores gignit et hoc loco perpetuum ver est. Ibi
Proserpina a Plutone, qui sub terris apud Inferos regnabat, in nemore prope urbem
Hennam sito, rapta est. Pluto Proserpinam in Inferos, sua regna, secum duxit.
Interea Ceres, cum filiam suam frustra quaereret, tandem taedas ignibus, qui ex
Aetnae vertice erumpunt, inflam mavit omnesque terras maesta peragravit. Noctu
flammiferas taedas gerebat; cum sol cetera sidera fugaverat, suam filiam rursus
quaerebat. Tandem Iuppiter, Cereris precibus fatigatus,fratri Plutoni iussit ut
Proserpinam ex Inferos dimitteret. Risit Inferorum rex, at Iovis mandatis paruit.
Statim Proserpinam ad se vocavit ac sic hortatus est: "i, Proserpina, ad matrem.
Noli maerere. Tibi inter inmortales bonus vir ero. Ego Iovis frater sum. Huc cum
rursus veneris, omnibus imperabis." Proserpina gaudio exsultans in currum
conscendit. Mercurius deus equos agitavit:neque montes neque valles equorum
cursum tardaverunt. Ut Ceres, quae ante templum maesta sedebat, currum vidit,
accurrit. Proserpina etiam matri obviam cucurrit. Mater filiam longo amplexu tenet
totumque diem a doloribus requievit matris et filiae animus. Postea Proserpina
partem anni apud Inferos cum Plutone, at alteram partem in terris cum matre sua
vixit. Ibi flava Ceres mortales vertere ferro terram docuit, cum iam victum eis
silvae negarent.

ORÍGENES DE ROMA
Per decem annos Graeci cum Troianis pugnaverunt quia Paris, filius
Troianorum regis, rapuerat Helenam, uxorem Menelai, rex Spartanorum. Graeci
Troiam saepe oppugnaverant, sed oppidum expugnare non potuerant. Graeci

7
magnum equum ligneum fecerunt. Multi viri armati intus latebant. Equus ante
portas Troiae collocatus est, sicut donum deae Minervae. Graeci autem deponere
arma simulaverunt atque in insulam Tenedum, proximam Troiae, navigaverunt.
Dei inmortales Troianos deseruerant. Troiani, igitur, crediderunt dolis
Graecorum. Moenia aperuerunt atque magnus equus intra moenia acceptus est.
Noctu Graeci in equo occultati liberati sunt. Socii eorum redierunt atque Troiam
incenderunt.
Iam tota urbs flagrabat. Iuppiter pium Aeneam monuit: Salutem quaere, fuge, et
Penates Troiae in alienas terras porta. Aeneas imperio Iovis paruit et suos deosque
Penates in naves imposuit.
Venti ad insulam Delum naves gesserunt, ubi deus Apollo semper cultus erat
pie. Aeneas enim consulere potuit deum. Aeneas tremens hanc vocem Apollinis
audivit: Navigate in Italiam ibique novas sedes quaerite. Multos labores vobis Iuno
imponet, sed Venus, mater tua, numquam vos deseret. Troiani, ita confirmati,
rursus mare petierunt. Post longos errores pervenerunt in Italiam. Prima castra in
Latio posita sunt. Ibi regnabat Latinus et incolebant Latini.
Aeneas et Troiani praedam ex agris latinis capiebant. Latinus rex cum armatis
concurrit. Instructae erant acies. Priusquam signa proelii darent, Latinus Aeneam
vocavit ad conloquium. Latinus Aeneam rogavit: unde venitis?, cur domo
discessistis?, cur Latium quaesivistis? Aeneas Latinum non celavit originem
divinam atque fugam ex Troia incensa.
Latinus ab Aenea captus est non armis sed nobili genere et animi magnitudine.
Itaque pacem atque amicitiam compararunt. Aeneas apud Latinum fuit in hospitio.
Lavinia, filia Latini, data est Aeneae in matrimonium.
Troiani oppidum condunt; Aeneas a nomine uxoris oppidum novum Lavinium
appellat. Ex novo matrimonio filius fuit. Filium Ascanium appellaverunt.
Lavinia, ante adventum Aeneae, Turno desponsa erat. Turnus, iratus, Aeneae
Latinoque bellum gessit. Turnus ab Aenea victus est. Post mortem Aeneae
Ascanius novam urbem sub Albano monte condidit. Nova urbs appellata est Alba
Longa.
Ascanii progenies multos annos Albae regnavit. Proca rex Numitorem atque
Amulium procreavit. Numitori, primogenito, regnum dedit. Sed Amulius, avidus
regni, Numitorem e regno pepulit. Praeterea stirpem virilem fratris interfecit.
Rheam Silviam, Numitoris filiam, vestalem designavit. Vestales virgines erant;
proinde filios non habebant. Sed Rhea Silvia gemelam prolem e Marte genuit.
Amulius iratus Rheam punivit ac iussit proicere pueros in Tiberim. Aqua autem
fluctuans pueros in sicco destituit. Lupa puerilem vagitum sensit, ex montibus
decurrit ac pueris mammas praebuit. Deinde pastor Faustulus infantes invenit,
secum duxit et educavit.
Pueri appellati sunt Romulus et Remus. Remus, adulescens, captus est. Tum
Faustulus veritatem Romulo enarravit. Romulus Remum liberavit. Amulius
interfectus est et Numitor in regno repositus. Deinde Romulus novam urbem,
Romam, condidit.

8
 Romulus imaginem urbis magis quam urbem fecerat: deerant incolae. Erat in
proximo lucus; hunc asylum fecit. Eo statim multitudo latronum pastorumque
confugerunt.
Cum vero ipse et populus uxores non haberent, legatos ad vicinas gentes misit,
ut societates connubium peterent. Nusquam benigne legatio audita est; ludibrium
etiam additum est: quidni feminis quoque asylum aperuisti? Id enim compar foret
connubium. Romulus aegritudinem animi dissimulans ludos parat. Multi
convenerunt, maxime Sabini cum liberis et coniugibus. Ubi spectaculi tempus
venit, cum signum a Romulo datum esset, virgenes raptae sunt et haec fuit statim
causa bellorum.

LAS SIRENAS, ESCILA Y CARIBDIS

Non procul hinc praeruptum scopulum in medio mari Sirenes, nymphae
marinae, incolebant; eae nautas dulci cantu pellicebant et perdere solebant. Ulixes a
Circe praemonitus est sociorum aures cera obturare et se ad malum constringere.
Sic omnes sine ullo incommodo praetervecti sunt, cursumque inter Scyllam et
Charybdim diribegant. Postquam Charybdis gurgitem effugiunt, illa caput suum e
spelunca protulit et sex homines e media nave eripuit et devoravit. Ceteri post
duplex periculum ad Siciliam tuto pervenerunt.

LA ISLA DE CALIPSO
Insulam Ogygiam nympha Calypso incolebat; ea naufragum benigno hospitio
accepit, brevique tempore capta est amore adeo ut nollet eum a se dimittere; quin
etiam nuptias optavit. Ubi Ulixem inquietum vidit, patriaeque et uxoris desiderio
consumptum, tandem Calypso navigium novum ornavit, eumque invita dimisit.

SOBRE ORIÓN
Orion iuvenis erat pulcherrimus et venator peritissimus eiusque corpus robore
et magnitudine omnes reliquos heroes excedebat. Ideo Diana eum suo comitatui
delegit eique magnos honores in regia sua dedit. Superbia autem ei causa interitus
fuit. Uno die, post fortunatam venationem dicebat: "Maximus venator sum atque
nulla est in montibus fera neque leo in silvis, qui me vincere potest". Dum haec
verba dicebat, parvus scorpio pedem eius momordit et Orion necatus est. Diana,
maestissima ob optimi venatoris mortem, Orionem in caelum transportavit atque
inter stellas collocatus est. Ibi inter sidera fulgida micat.

SOBRE TÁNTALO
Dei per Asiam Minorem iter faciebant et Tantalus, Lydiae rex, eis in regia
hospitium dedit. Rex voluit deorum sapientiam probare. Filium suum necavit,

9
corpus eius assum et in fragmenta sectum immortalibus in coena obtulit. Dei
horrendum facinus cognoverunt et cibum illum non manducaverunt. Tantum
Ceres non animadvertit dolum et pueri tergum devoravit. Sparsa fragmenta
corporis Iuppiter coegit et puero vitam restituit tergumque eburneum in loco dorsi
posuit. Tantalum, suae familiae occisorem, in Tartarum dei praecipitaverunt, ubi
magna supplicia perpetuo perferre debet.

SOBRE PARIS
Hecuba, Paridis mater, mirum habuit somnium: in alvo taedam accensam
portabat et audiebat vocem dicentem: "Taeda haec regiam et civitatem omnem
incendet." Oraculum de somnio interrogavit atque hoc habuit responsum:
"Hecuba, habebis filium, qui erit causa perniciei patriae." Post hanc revelationem,
Priamus, eius pater, Archelaum, servum suum, ad se vocavit dixitque: "Carpe
puerum nuper natum et proice eum in mare." Archelaus, pietate et Hecubae
lacrimis motus, in Idam montem puerum portavit ac eum tradidit pastoribus, qui
infantem acceperunt atque maxima cura in omnibus laboribus agricolarum
educaverunt. Paris adulescens omnium pastorum pulcherrimus, peritissimus et
fortissimus fuit. Ab Oenona, silvarum nympha, Paris multum amabatur et per
nonnullos annos eius uxor fuit. Ab omnibus ignoti, beati vivebant; Paridis autem
fama cito beatitudinem iuvenum fregit. Interfuit ludis publicis, qui Troiae
celebrabantur, magnasque obtinuit victorias, propterea quod Priamus eum
cognovit atque in regia Troiae accepit. Gestorum Paridis fama usque ad caelum
ascendit, Mercurius huius Troiani merita mire laudavit atque immortales eum ad
caelestia regna vocaverunt.

LAS BODAS DE HORACIO

Cotidie Quintus, mane excitatus, surrexit et festinavit ad Academiam. Diligenter
studebat et in multis scholis aderat Theomnesti aliorumque doctorum. Mox
plurimos amicos habebat inter iuvenes qui in Academia studebant. Quondam in
taberna cum amico quodam sedebat cum tabellarius epistulam ei tradidit a patre
scriptam. Ille epistulam summo gaudio acceptam continuo legit: Flaccus
Scintillaque filio carissimo salutem plurimam dant. Tuam epistulam accepimus et
gaudemus quod incolumis Athenas advenisti et in Academia studes. Omnes
Venusiae valemus. Nuntium magni momenti tibi mittimus. Pater Decimi, veteris
amici tui, nuper venit ad me et dixit: "filius meus filiam tuam adamavit et amore
eius perit, ut dicit. Itaque visne tu eam Decimo spondere, si illa eum accipiet?" Hoc
nobis maxime placuit. Nam vir dives est probatusque ab omnibus. Itaque de dote
disserebamus; ille rem aeque gessit, et mox pactum confeceramus. Horatiam igitur
arcessitam rogavi de hoc matrimonio; illa Decimum bene cognovit et ei nubere
cupiebat. Paucis post diebus sponsalia confecimus. Multi cognati amicique ad
epulas vocati testes erant pacti. Decimus Horatiae anulum dedit quem illa in

10
tertium digitum imposuit. Heri nuptias perfecimus. Prima luce Horatia, a matre
excitata, se parabat. Pupas et cetera puerilia matri tradita valere iussit. Deinde
vestimenta nuptalia induit, tunicam candidam et pallam luteam; postremo
flammeum in capite induit coronamque florum. Numquam virginem pulchriorem
vidi quam eam. Iam aderat Decimus ipse novam togam indutus plurimis cum
amicis. Mox auspices advenerunt et auspicia bona pronuntiaverunt. Horatia
Decimusque dextras manus rite conseruerunt. Omnes Iunoni supplicaverunt et
conclamaverunt "bene verruncet!". Deinde cenam sumptuosam a matre tua
paratam edimus. Tandem Hesperus aderat. Tempus erat Horatiae domum suam
relinquere. Matrem valere iussit non sine plurimis lacrimis. Deinde Decimus eam
ad novam domum duxit. Tibicines pompam duxerunt iuvenesque faces in manibus
tenentes. Chorus puerorum puellarumque carmen solitum canebant: "Hymen, o
Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!". Ubi ad Decimum sedes pervenerunt,
Decimus Horatiam super limen sustulit donaque ei obtulit, ignem et aquam, quod
iam Horatia domina facta erat familiae. Sic omnia secundum morem maiorum
confeceramus.

SOBRE TALES DE MILETO

Thales, unus septem clarorum sapientium, multa docuit hominibus, qui
scientiae causas ignorabant. Is, cum in Aegyptum navigavisset, civibus dixit
pyramidum umbram observavisse eoque modo earum altitudinem repperisse.
Scriptores narrant eum postea Graecos geometriam docuisse. Saepe reges
principesque adiuvabantur ab eo, aut ei rogabant ut eorum hostes novis tormentis
vinceret. Aliquando Thales, rogatus a rege, flumen divisit duas in partes ut milites
regis flumen transirent.

EL MITO DE PIGMALIÓN
Ovidius poeta scripsit Pygmalionem summo mulieribus odio arsisse. Cum
multa mulierum scelera vidisset, sibi proposuit opus perpetrare, quod esset
summum in arte, ut ex animi morbo evaderet. Itaque, simulacrum fecit a pedibus
usque ad caput perfectum. Tunc autem Pygmalionem tantus amor operis sui
invasit, ut desiderio tractus oscula simulacro dedit. Tandem Venus, flexa
Pygmalionis precibus, simulacro vitam dedit eamque Pygmalio uxorem sumpsit.

SIMÓNIDES QUIERE COBRAR UNOS VERSOS DE ENCARGO

Cum poeta Simonides apud Scopam, opulentum hominem, cenavisset
pulchrumque cecinisset carmen, quod ei scripserat et in quo multum dicebatur de
Castore et Polluce, poetarum more, aiunt Simonidem pretium carminis
postulavisse, sed Scopam ei dixisse: “Dimidium tibi dabo pretii, reliquum petis a
Castore et Polluce, quibus carmen dedicavisti.”

11