Professional Documents
Culture Documents
Şeftali
Yetiştiriciliği
İbrahim GÜR
Lütfen Dikkat!...
Şeftali değişik iklim şartlarına en fazla uyum gösteren
meyvelerden birisidir. Bu durum bu türün dünya üzerinde
geniş ölçüde yayılmasında önemli bir etki yapmıştır.
Şeftali erken çiçek açan bir tür olduğundan ilkbahar geç
donları şeftali yetiştiriciliğini kısıtlayan önemli
faktörlerden birisidir.
1.GİRİŞ
Çizelge 1. 2009 yılı dünya şeftali ve nektarin
Şeftali değişik iklim şartlarına en üretim miktarları
fazla uyum gösteren meyvelerden
birisidir. Bu durum bu türün dünya Üretim miktarı
Ülkeler
(Ton)
üzerinde geniş ölçüde yayılmasında
Çin 116 38.100
önemli bir etki yapmıştır. Türkiye şeftali
İtalya 1.225.700
ve nektarin üretim miktarı bakımından
547.215 ton ile 7. sırada yer almaktadır. İspanya 1.225.700
A.B.D 1.197.665
2. BAHÇE TESİSİ
Yunanistan 734.000
2.1. Türün Ekolojik İstekleri İran 574.958
Türkiye 547.215
2.1.1.Toprak İsteği
DÜNYA 18.579.393
Kumlu, tınlı, milli, çakıllı ve
çabuk ısınan alüviyal
topraklarda
Sayfa 2
Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Şeftali bir ılıman iklim meyve türüdür. Kış mevsiminde dinlenmeye girer ve
yapraklarını döker. Şiddetli kış soğukları, düşük yaz sıcaklığı ve ilkbahar donları
şeftalinin ekonomik olarak yetiştirilmesini önleyen iklim faktörleridir.
Sayfa 3
Soğuk bölgelerde bitkilerin geç uyanmasını sağlamak için kuzey bölgeler
tercih edilmelidir.
Şeftali bahçesi kurulacak arazide daha önce çok yıllık bitkiler yetiştirilmişse,
bunların kökleri ve parçaları araziden iyice temizlenmelidir. Daha önce
yetiştirilmiş çok yıllık bitkiler nedeniyle arazide toprak yorgunluğu olabilir. Bu
nedenle temizlenen arazide 2-3 yıl kadar değişik tarla bitkilerinin yetiştirilmesi
uygun olur. Eğer arazide daha önce şeftali ağaçları yetiştirilmişse, toprağı
dinlendirme işlemi mutlaka yapılmalıdır. Zaman kaybetmek istenmiyorsa, şeftali
fidanları daha önce sökülen ağaçların yerlerine değil, bunların ara boşluklarına
dikilmelidir. Dikimden önceki yaz ve sonbahar aylarında bahçe arazisi dikim için
hazırlanır. Toprak önce derin olarak sürülür. Gerek görülürse ikinci defa sürüm
yapılır. Dikimden önce sonbaharda bir toprak analizi yaptırılması, noksan
görülen besin elementlerinin takviye edilmesi için bir temel gübrelemenin
yapılması önerilir. Gübrelemeden sonra, verilen gübrelerin toprağa gömülmesi
için, toprağın yeniden sürülmesi, diskaro veya tırmıkla toprak yüzeyinin
düzlenmesi gerekir.
2.5. Dikim
Şeftali bahçeleri genellikle bir yaşındaki aşılı fidanlarla kurulur. Fidanların yaşı
veya gelişme kuvveti arttıkça, dikimden sonra tutma oranı azalır.
Sayfa 4
Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Ağaç dikiminde verilecek sıra arası ve üzeri mesafe bakım şartlarına, toprak
yapısına ve kullanılan anaca göre değişir. Genelde 5 x 5, 5 x 4 m aralık ve
mesafeler uygulanmaktadır.
Dikim çukurları kök sistemini içine alıp destekleyecek derinlikte olmalıdır. Çok
fazla derin veya yüzlek olmamalıdır.
Çukurların dibine ve kapatma
toprağına ticari gübre
konmamalıdır. Fidanlar çukura
yerleştirilmeden önce kök tuvaleti
yapılarak kırılmış, yaralanmış ve
fazla uzamış kısımlar uzaklaştırılır.
Fidanlar yerleştirilirken dikim
tahtası kullanılır. Açılan çukurlar
inceltilmiş topraklarla kapatılır.
Dikimden sonra fidanlara can suyu Şekil 2. Fidan dikimi
verilir.
3. ŞEFTALİNİN ÇOĞALTILMASI
Şeftali fidanları, bugün için, aşı ile çoğaltılırlar. Fidanların elde edilmesinde en
çok durgun "T" göz aşısı kullanılır. Büyük anaçlarda ve çeşidi değiştirilmesi
istenen ağaçlarda diğer aşı metotları (yarma, kakma, kabuk vb.) uygulanır.
Sayfa 5
3.1. Şeftali Anaçları
3.1.1.Tohum Anaçları
Tohum anacı olarak genelde şeftali çöğürü kullanılır bunun yanı sıra erik,
kayısı, badem çöüğürleri ile nemeguard ve GF 305 tohum anaçları kullanılabilir.
Erik Çöğürleri: Ağır, killi, taban suyu yüksek olan soğuk topraklarda
kullanılırlar. Eriklerin kullanımında fizyolojik uyuşmazlık olarak bilinen uyuşmazlık
durumu ile sık karşılaşılmaktadır. Fransa'da yapılan bir araştırmada bazı uyuşur
ve uyuşmaz çeşitler saptanmıştır. Bu yüzden eğer şeftali için erik anaç olarak
kullanılacaksa, bilinen uyuşur çeşitler seçilmelidir.
Klonal anaçlar kolayca elde edilebilir olmaları yanında, gelişme kuvveti ile
topraktan kaynaklanan hastalıkların kontrolü ve ağaçların erken meyveye
yatması bakımından bazı avantajlar sağlarlar.
Sayfa 6
Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
4.2. Sulama
Sayfa 7
renklerin parlaklaşmasını sağlar.
Mümkünse damla sulama gibi modern
sulama sistemleri kullanılmalıdır. Sulama
sıklığı ve verilecek su miktarı iklim,
toprak ve bitkinin yaşına göre farklılık
gösterir.
4.3. Gübreleme
4.4. Seyreltme
Sayfa 8
Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
4.5. Budama
Şeftali ağaçları, diğer meyve türlerine göre daha fazla budama ister. Bunun
nedeni çiçek tomurcuklarının bir yaşlı dallarda oluşmasıdır. İyi ve düzenli bir
budama ile ağaçların ömrü uzar verimliliği ve verimlilik süresi artar. Budama;
yaz ve kış budaması olarak ikiye ayrılır.
Sayfa 9
4.5.2. Kış Budaması
Şekil 7. Şeftalide kış budaması (Sol taraf budanmış, Sağ taraf budanmamış)
Şekil Budaması: Şeftali ağaçlarında goble, değişik doruk dallı şekil ve son
yıllarda uygulanmaya başlanan ve Tatura adı verilen Y şekli uygulanır. Verilecek
şekil, bölgenin iklim koşullarına göre seçilmelidir. Kurak bölgelerde meyve
ağaçlarına, iç kısımlarında nem tutacak yapay bir ortam oluşturmaya ve
Güneş’in zararlı etkilerinden korumaya uygun ortası kapalı olan doruk dallı
Sayfa 10
Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
veya değişik doruk dallı şekli, yağışlı ve nemli bölgelerde goble ya da tatura
şekli tercih edilmelidir.
Sayfa 11
Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
yapılır. Önceki yıl fazla meyve yapmış yorgun dallar ya tamamen ağaçtan
çıkarılır ya da geri dönme budamaları ile senelik sürgünlerin çıkmaları sağlanır.
Ana dallar üzerinde güneşlenmeyi engelleyen obur dallar çıkarılır.
Meyveler avuç içersine alınıp sağa sola çevrilerek koparılır. Uzak pazarlara
gönderilecek veya soğuk hava deposunda muhafaza edilecek meyveler tam
olgunluklarından 24–48 saat önce hasat edilirler. Ağaçtaki meyvelerin tamamı
aynı zamanda olgunlaşmadığından meyveler, hava sıcaklık durumlarına göre 2
–4 gün ara ile 3–5 defada toplanır. Toplanan meyveler ambalaj kaplarına
yukarıdan boşaltılmamalıdır. Şeftali meyveleri soğuk hava depolarında % 85 –
90 nisbi nemde -0.5 – 0 oC de 2–4 hafta ile muhafaza edilebilir.
Adres
Kızılçubuk Mah. 2. Sok. No: 46
32500 Eğirdir / Isparta