Professional Documents
Culture Documents
ye`oskaùu
ls%( j yh jk Y;j¾Yfha uq,a Nd.fha iq¿ wdishdfõ f;a,aia Ôj;a jQ wfhdakshdkq m%foaYh iïmQ¾Kfhka
wfhdakshdkq ¥m;aj, ñf,agia k.rh flaJølr.ksñka .S%l u c,fhka jg ù ;sîu iy khs,a .`. msgdr .e,Su
o¾Ykh wdrïN jQfha h'4 úYajh ms<sn`o ffuf,aishdkq iïnkaOfhka f;a,aia ,nd ;snq w;a±lSï o f;a,aiaf.a woyig
o¾Ykfha m%uqLhd jQ f;a,aia tys wdrïNlhd h' tfia fyhska mdol jQ nj úpdrl u;h hs' f;a,aia Tyqf.a o¾Ykh ,sÅ;j
Tyq o¾Ykfha mshd hk úreodj,sfhka f.!rj ,nhs' ngysr i`oyka fkd l< fyhska Tyqf.a woyia i`oyd n, mE fya;=
o¾Ykh .S%l wjêh" uOHld,Sk wjêh" kQ;k wjêh iy fï hehs oelaùu wiSre jqj;a weßiafgdag,a wkqudkh u;
iuld,Sk wjêh hk wjê y;r hgf;a wOHhkh flf¾' woyia bosßm;a lrhs' tu woyia w;ßka m%Odk lreKq
folla fuys oS jeo.;a h' tkï Ôú; fmdaIKhg c,h b;d
zzwjqf,ka hq;= m%m[ap f,dalh msgqmi osfjk
m%fhdack nj f;a,aia wjfndaO lr .ekSu yd W!IaK;ajh
h:dN+;h l=ula o@ZZ5 hkqfjka f;a,aia od¾Yksl m%Yakhla
o Ôú;hg wjYH ùu'9 ^c,fhka W!IaK;ajh ,efnk Tyq
ke`.S h' zzf,dj ish,a, c,fhka ie§ we;ZZ6 hkqfjka Bg
ikd: fldg we;'& f;a,aia by; woyia olajk wjêh
ms<s;=re iemhQ Tyq úYajfha Wm; zc,hZ weiqfrka úia;r
jk úg jy,a md,kh úh'10 f;a,aiag fmr úiQ fydau¾ iy
lf<a h' f;a,aia m%Yak lsysmhla u bosßm;a lrhs'
fyhsihsâ l=udrjrekaf.a jy,a md,kh id¾:l lr .ekSug
I. wmg fmfkkakd jQ úúO;ajfhka jQ úYajfha foaj l;d" ñ:Hd l;d rpkd lf<a h' fuu l%uh Rcqj
h:d¾:h kï l=ula o@ úfõpkh lf<a f;a,aia h' f;a,af.a woyi ù we;af;a n,h
II. úúO;ajfhka hq;a úYajfha uQ, fya;=j kï l=ula o@ wruqKq lr f.k l=udrjre l=udrjre w;r;a mej;au wruqKq
lr f.k l=udrjre jy¨ka w;r;a wr.,hla we;s nj hs'
III. úYajh iïNjh jQfha l=ulska o@7 f;a,aia fuu wr., j,g ;sridr úiÿï od¾Ykslj l,amkd
Tyq fmkajd fok wdldrhg úYajfha h:d¾:h c,h fldg we;'11 fuu foaYmd,k wr.,h f;a,aia ke`.= m%Yakh
hs' iuia; úYajh u c,h m%Odk fldgf.k mj;sk w;r ;=< o wka;¾.;h' Tyq ;;a hq.fha jQ wr.,h zwjq,la Z f,i
wjidk jYfhka kej; jrla c,h njg u m;a fõ' c,fhka oel we;' zwjqf,ka hqla; jQ f,dalhZ f,i Tyq f,dalh
ks¾udK jk úYajh kej; jrla c,h njg yefrk nj olskqfha tksi hs' óg wu;rj Tyqf.a o¾Ykhg iudÔh
f;a,aiaf.a woyi hs' f;a,aia úYajfha uQ, Od;=j c,h f,i idOl o n, mE nj o mQ¾jfhka i`oyka l<" Tyq khs,a
bosßm;a lsÍu i`oyd Tyq Ôj;a jQ mßirh fya;= ù we;' f;a,aia .`. iómfha Ôj;a ùu" wfhdakshdkq m%foaYh iïmQ¾Kfhka
úiska bossßm;a l< o¾Ykh foi ;SËKj n,d .S%l o¾Yk u c,fhka jg ù ;sîu wdosh ;=<ska meyeos,s h' ;j o wE;
úpdrfhl= jk fcdaka n¾kÜ u;= woyi bÈßm;a lrhs' w;S;fha isg u .S%lfhda mD:qúh ´lsfkdaia kï .f`.ka jg
jQ ¥m;la f,i ie,l+y' f;a,aia o mD:qúh c,h u; mdfjk
zzwm okakd øjHhka w;frka jeä fldg fkdfhla me;,s jghla ^Disk& nj úYajdi fldg we;'12
wdldr yevhka .kafka c,h hs' >k" øjHuh yd jdIamS
wdldrfhkaf.ka th wmg ±l.; yel' c,fhka ie§ c,hg f;a,aia" wefkCIs uekav¾ yd wefkCIsóksia wfhdakshdkq
u yefrkakd jq f,daOd;= ls%hdj,sh weia bÈßmsg ÿgq f;a,aia o¾Yk .=rel=,h ksfhdackh lrkafkda h' f;a,aia fN!;sl
kshu f,daOd;= moaO;sh th nj úYajdi lf<a h'ZZ8 mod¾:hla wdY%fhka m%:u j;djg úYajh ú.%y lf<ah' fuu
14 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 15
wdNdih wefkËsuekav¾g yd wefkËsóksiag ,enqKq njg zzwxlZZ wdY%fhka fN!;sl jia;= we;=¿ úYajh ks¾udKh ù
ielhla ke;' f;a,aiaf.a u;jdoh ;=<ska nqoaêh wdOHd;añl we;s njhs'16 ffm;.riag fmr úYajh ú.%y l< f;a,aia"
wxYhg jvd ndysr f,dalh foig fhduq lrùug mdol úh' wekeËsuekav¾" wekeËsóksia úYajh ú.%y lrk ,oafoa
wefkËsuekav¾ f;a,aiaf.a woyi oshqKq l< nj meyeÈ,s h'13 fN!;sl mod¾: weiqfrks' tfy;a ffm;.ria ;u o¾Ykh
fudyq cSúkaf.a Wm; c,cuh Od;=fjka yg.;a nj mjihs' bossßm;a lrkqfõ bJøSh f.dapr njg uq,a ;ek fkdoS ùu
Tyq úYajfha uQ, mod¾:h zzwfmhsfrdkaZZ jYfhka olajhs' úfYaI;ajhls' ixLHd hkq nqoaê f.dapr ixl,amfhls' fuu
tys w¾:h zzwiSñ;hZZ ke;fyd;a —wm%udK;ajh˜ hkakhs' woyia iu`. o¾Ykh meñKs ir, f¾Çh .uka ud¾.fha
Tyqf.a u;hg fya;= jQfha l=ula o hkak meyeÈ,s h' WKqiqu hï fjkila ffm;.riaf.ka úh'17 fuu wjêh ls%(mQ 6 jk
- iS;," úh,s nj - f;;a nj wdÈ m%;súreoaO hq.,hkaf. ishjifha wjika ld, mßÉfþoh hs' fï hq.fha ñksiqka
ka f,dalh iE§ we;s nj uekav¾ úYajdi lf<a h' f;a,aia fmdÿfõ i;H .fõYkhl kshe,S we;' th ngysrg muKla
f;;a njg jeä jeo.;alula § we;ehs o Tyq meyeÈ,s lf<a fkdj fmros.g o fmdÿh' tfiau ffm;.riag Okj;=kaf.ka
h' fuu m%;súreoaO hq.h,kaf.a tlg ;sfnk wjia:dj fï l=,j;=kaf.ka n,mEï úh' fuu ;;a;ajh hgf;a Tyq
wjldYfha iSud rys;j we;s nj Tyqf.a woyihs'14 bosßm;a l< o¾Ykh nqoaê f.dapr úh tfukau ;d¾lssl úh'
ffuf,aishdkq .=re l=,fha wjidkhd jk wekËsóksia fifkdafmakaia" md¾ukhsãia iy fiafkda hk ;sfokd
úYajfha uQ, mod¾:h zzjdhqjZZ nj fmkajd oS we;' fudyq B,shdkq od¾Ykslfhda fj;s'18 fuu o¾Ykh fyrla,Sgiaf.a
uekav¾f.a wiSñ;h hk ú.%yhg k;= ù wiSñ;j úYajfha o¾Ykhg m%;súreoaOj f.dv ke`.=kls' fyrla,Sgia w.aksh
mj;sk jd;h uQ,Od;=j f,i bÈßm;a lrhs' ;j o cSùka yd tys fkd kj;sk úmßKduh h:dN+;h f,i ms<s.;af;a
jd;h wdYajdi m%Yajdi lsÍu ±lSu o Tyqf.a woyig fya;= h' fuu o¾Ykh m%;súreoaOj f.dv ke`.Su ;=<ska meyeos,s
úh' 15fuu od¾Yksl woyia foi úuis,af,ka n,k úg jkqfha fuu o¾Ykh óg fmr jQ o¾Ykhkag idfmaËj
meyeos,s jkafka Tjqkaf.a woyia j,g idudcSh idOl n, fjkia ù we;s njhs' idudkH ms<s.ekSug wkqj óg fmr
md we;s nj h' thg fya;=j f,i tl, iudcfha .fõYkh jQ z.S%l o¾YkhZ o< o¾Ykhls' fuu o< iajNdjh B,shdkq
úYajh ms<sn`oj ùu hs' thska ñ§ o¾Ykhla fudjqka bÈßm;a o¾YkjdoSkaf.a oshqKq jQ nqoaêuh Ñka;kh ;=<ska th fjkia
fkd lr úYajiïNjjdohu bÈßhg f.k f.dia we;' lrk ,os' tu ksidu B,shdkq o¾Ykh m%:u zkshu o¾YkhZ
f,i o ms<s.kq ,efí'19 fifkdafmakaia hkq B,shdkq od¾Yksl
fiañhdkq cd;sfhl= jk ffm;.ria f,dj ìys jQ
.=re l=,fha wdrïNlhd hs' fudyq .S%l foú foaj;djka ks¾oh
fY%aIaG od¾Ykslfhls' Tyq fmd,slS%giaf.a md,khg wlue;s
f,i úfõpkh fldg we;' f,dj we;af;a tlu foúfhl=
jQ neúka b;d,shg f.dia tys oS wd.ñl yd úoHd;aul
nj ;a tu foúhd zzúYajhZZ f,i ;a Tyq fmkajd oS we;'20
uOHia:dkhla ìys fldg we;s w;r Tyqg Okj;=kaf.ka
fuu od¾Yksl .=rel=,fha fojekshd md¾ukhsãia h' fudyq
yd ro<hskaf.ka úúO ndOd we;s úh'5 tfia fyhska Tyq
wfhdakshdkq o¾Ykh úfõpkh lrhs' fudyq w;sYhska u
fugfmdkaàka m%foaYhg hhs' fudyq o úYajfha uQ, mod¾:h
nqoaêu;a mqoa.,fhla jQ w;r maf,afgdaf.a mjd f.!jrjhg
l=ula o@ hkakg ms<s;=re ,nd fohs' Tyqf.a woyi jkafka
m;a ù we;' f,dalfha wks;H;dj u; mokïj o¾Ykjdohla
16 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 17
Tyq bÈßm;a lf<a h' fudyqf.a o¾Ykhg m%n, f,i fya;= ù we;' tkï W,aldmd;hla fmd<jg jefgkjd oelSu
mhs;f.driajdoh n, mEfõ h' ;;ald,Sk od¾Ykslhkag hs'23 tïmsfvdla,Sia w.aksh" c,h" mDÓúh yd jd;h hk uQ,
fudyq w;=,a myrla jQ nj úpdrl woyihs'21 fiafkda — øjH w;rg zfm%auhZ iy zygkZ n,fõ. hk woyiska fkdj
o¾Ykjd§kag ms<s;=rla˜ lD;sh u`.ska ffm;f.dariajd§kaf.a øjHh hk w¾:fhka tla lrhs' tïmsfvdla,Sia m¾ukhsãiaf.a
m%n, f,i úfõpkh lrhs' fudyqf.a o¾Ykfha m%Odk u wx.h o¾Ykfha zi;H meje;auZ ms<s.kS'
tl, mej;s o¾Ykhkaf.a wvq¨yqvqlï ;¾ldkqidrfhka wekelaËsf.dariaf.a o¾Ykh úYajh iïnkaO
fmkajd §u h' woyia yd wNsÑ;a;h ^Tyqf.a ú.%yhg wkqj Yla;shls'&
tïmsfvdal,Siag fmr jQ iEu od¾Ykslfhla u úYajh hk fldgia oajfhka úia;r fõ' fudyq úYajfha uQ, Od;=
tla uQ, mod¾:hla weiqfrka ú.%y l< o fudyq úYajh jYfhka zziuwúhúlhka˜ fyj;a îc bÈßm;a lrhs' ^Seeds&
øjH lsysmhlska úia;r lf<a h' zzf,dalfha lsishï øjH fuu îchka wkka; wm%udK nj Tyq i`oyka lrhs'24
wekelaisókSiaf.a zjd;hZ yd iudk woyilau kej;
jia;=jla we; o" th c,h fyda w.aksh fyda mD:qúh fyda jdhQ
bÈßm;a lrhs' fuu îc i;r uydN=; fkd fõ' wdydrfhka
Od;=j fyda fkd jk w;r" tu jia;=j fï isõ uQ, Od;=kaf.a
iy c,fhka kyr" flia" uia we;s fjhs' Tyq wik m%Yakh
iïñY%Khla kï fõ'ZZ22 .S%l nyqøjHjdÈfhl= f,i ie,flk
uia fkdjk" flia fkdjk" kyr fkd jk wydrfhka yd
fudyqf.a o¾Ykh óg fmr bosßm;a jQ o¾Ykhkaf.ka fjkia
c,fhka th yg.kafka flfia o hkak hs' tfia u wiSñ;j
j tu hq.fha wjYH;djkag .e<fmk whqßka bÈßm;a úh'
fn§ we;s uQ,øjHhkaf.ka úYajh yg.kak nj Tyq bÈßm;a
zisis,sZ rdcHfha fï wjêfha fi!Nd.H we;s ùu;a iu`. lrhs' Tyq i`oyka lrk wdldrhg lsisÿ jia;=jla msßis`ÿ
ukqIHdf.a iodpdrh" .=KO¾u iS>%fhka fidod md¿ jkakg tlu îchlska yg fkd.kakd w;r ñY% ù yg .kakd nj o
úh' tlS ;;a;ajhg .e<fmk wdldrfhka fudyq o¾Ykh mejfia' Tyq olajk fuu îchka iodld,sl jk w;r tajd
fufyhjd we;' ;j o tl, foaYmd,k ;;a;ajh o fudyqf.a lsisÿ foúfhl= úiska ujk ,oaola fkdjk nj o Tyq m%ldY
o¾Ykh fjkia ùug n, mE nj fuys oS i`oyka l< hq;=u h' lrhs' tu`.ska Tyq wfoajjdoS woyia oerefjl= nj meyeos,s
tl, taldêm;sjdoh ;snQ w;r fudyq thg úreoaOj lghq;= fõ' we;eï úg Tyq bmoS yeÿKq jevqKq mßirh ;=< foajjdoS
fldg we;' wekeËsf.daria o nyq øjHjdÈfhls' fudyq iq¿ woyia j,ska fjka jQ iajNdjhla ;sfnkakg we;' tu
wdishdfõ la,iñkd k.rfha bmoS we;s w;r o¾Ykhg ms%h idudcSh ;;a;ajh Tyqg n, mdkakg we;' tfuka u Tyq ,nd
jQ neúka Tyq we;kaia kqjrg meñK ;sfí' Tyqf.a od¾Yksl ;sfnk w;aoelSï o foajjdohg úreoaO;ajhla f.dv kef.k
woyia oshqKq lsÍu tys wruqK ù we;' tfy;a fï wjêfha w;aoelSï f,i is;sh yels h' foúhka weoyQ .S%lfhda foúhka
we;ekaia kqjr o¾Ykhg iqúfYaIS ia:dkhla fkd ;snQ nj fkd weoyQ wekeCIsf.dariag kvq mjrd jrolre njg o m;a
o meyeos,s lr .; yels h' fudyq we;ekaiays oS br hkq .sks lrhs'25 fudyqf.a o¾Ykhg md¾ukhsãiaf.a woyia fiau
.kakd jQ os<sfik mdIdKhla nj;a i`o hkq mD;=úhla nj ;a wefklaisókSiaf.a woyia o fya;= jQ nj b;d meyeÈ,sh'
m%ldY l< miq fudyq isr lsÍfuka ta nj meyeos,s fõ' fudyqg
úYajiïNdjjdohg u wkkH jQ .S%l o¾Ykfha yevh
fuu woyia bossßm;a lsÍug Tyqf.a fm!oa.,sl w;aoelSula
fid*siaÜjdoSka fyj;a .S%l ú;Kavjd§ka úiska iqúYd,
18 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 19
jYfhka fjkia flf¾' úYajfha wdrïNh" mej;au yd fm%dgf.daria jeo.;a ú;KavjdoS Ñka;lfhl= jk
kej;au ms<sn`oj .fõYkh od¾Ykslhdf.a ld¾hh f,i w;r Tyq zzi;HhZZ ms<sn`o .eg¨j foi wjOdkh fhduq
i,ld fmr jQ od¾Ykslfhda bgq l<y' tfy;a fudjqka tjeks fldg" f;a,aiaf.a mgka wekeËsf.daria olajd od¾Ykslfhda
úu¾Yk j,ska neyerj ñksid ms<sn`oj" iodprh ms<sn`oj úúO m%mxphka wdY%fhka f,dalh ú.%y lrñka bÈßm;a l<
yd {dkh ms<sn`oj wjOdkh fhduq fldg o¾Yk úIhg woyia od¾Ykslhdg idfmaCIj ksjeros jqj;a ta ms<s;=rej,
kj ux fm;a újr lf<ah' ú;KavjdoSka hehs mejfikafka we;s úixjdoS nj l,amkd lrhs' tkhska fm%dgf.daria iEu
od¾Yksl .=re l=,hlg fkd fõ' f.da¾.shdia" fm%dälia" wkqN+;shlau iEu ye`.Sula u iEu ixfõokhla u jdia;úl
wekaá*ka" ysmshdia" ls%áhdia wdÈka ú;KavjdoSka h' fudjqka ^objective& fkd jk nj ks`.ukh lf<a h' zzi;Hh ug
tla mokul isg iduqysl o¾Ykhla ìys l< msßila jYfhka tlls' Tng tllsZZ28 hkqfjka m%ldY lf<a h' ú;KavjdoSkag
l,amkd lsÍu ÿIalrh'26 fudjqkaf.a o¾Ykh f;areï .ekSug wkqj wmg {dkh ,efnkqfha wkqN+;sh u`.ska h' tkï
;;a ld,fha .S%isfha mej;s wd¾Ól" foaYmd,ksl" idudcSh bJøSh wkqidrfhka h' bJøSh úIh {dkh idfmaËh'
f;dr;=re ms<sn`oj wjOdkh fhduq ùu wjYH h' f.da¾.shdia hkq o ú;Kavjdosfhls' fudyq fm%dgf.dariaf.a
o¾Ykh bosßhg f.k .sh wfhl= jYfhka ie<lsh yels h'
.S%lfha fuu wjêfha ìys jQ Okj;a fjf<`o mka;sh
fudyq mjikqfõ zzlsisjla i;Hh fkd jk ksid i;Hh lshd
;u orejkag kj wOHdmkhla ,nd oSug jEhï lf<a h' fj<`o
lsisjla fkdue;sZZ nj hs' ta iïnkaOj TyQ jeo.;a m%ia;=;
mka;sh yd mej;s ro< mka;sh mej;s ;r`.ldÍ ;;a;ajh
lsysmhla bosßm;a lf<a h'
j¾Okh ùu ;=< ro<hkag o .S%l idïm%ødhsl wOHdmk
l%uh w;yer kj wOHdmkhlg fhduq ùfï wjYH;dj I. lsisjla mj;skafka ke;'
úh'27 wjYH;djfha ±ä nj ksidu kj wOHdmkhla ,nd
II. lsisjla mej;sh o th oek .; fkd yels h'
fokakkag Wiia f.ùï isÿ lsÍug o Tjqyq iqodkï jQy'
III. th ms<sn`o hula oek .; yels jqj o th wfkla
foaYmd,k jYfhka .S%isfha ful, jQfha Rcq whg lshd osh fkd yels h'29
m%cd;ka;%jdoh hs' ldka;djkag" jy¨kag yd úfoaYslhkag
foaYmd,k jrm%ido fkd ùh' uqo,g wOHdmkh b,aÆ zzlsisjla mj;skafka ke;˜hkafkka jdia:úl
kj fjf<`o mka;sfha yd ro, mka;sfha ;reKhkag i;Hhla fkdue;s nj wjOdrKh lrhss' wjfndaOh w;aoelSï
foaYmd,k lr,sfha m%OdkSka ùug wjYH oekqu ,nd ÿkafka u; jk neúka lsisjla mej;sh o th ±k .; fkd yels nj
ú;KavjdoSka h' fidl%àia" maf,afgda jeks od¾Ykslhka fuu lshhs' f;jekafkka oekqu idfmaËl nj meyeos,s lrhs'
wjêfha fkd isáhd fkdfõ' Tjqka ;u o¾Ykh bosßm;a
ú;KavjdoS o¾Ykh fjkia u u.la f.k fmdaIKh
lf<a ;u o¾Ykjdoh m%p,s; lsÍug h' ú;KavjdoSyQ
ùu ioyd wd¾Ól" foaYmd,ksl iy iudÔh idOl m%n, f,i
yqÿ ,dNdfmaËdfjka kj ±kqula ,nd §fï ld¾hfha
mdol jQfha h' ú;Kavjd§ o¾Ykh maf,afgda" weßiafgdag,a
fhÿfkda h'
wdÈkaf.ka úfõpkh jqjo ú;KavjdoSkaf.a ls%hdl,dmh
wm uOHia:j úuish hq;=h' Tjqka o¾Ykh uqo,a bmehSug
20 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 21
fhoùh' th ;;a hq.fha wjYH;d iïmQ¾K lsÍula f,dalfha wkqj z{dkhZ idfmaCIl h' fidl%àiag wkqj z{dkhZ
iEu wxYhlau wd¾Ól idOlh u; fjkia fõ' .S%isfha jQ jdia:úl h' fi%dl%àia uq¿ Ôú; ld,h ;=< u W;aiy lf<a
l=,jdohg o wNsfhda.hla fjñka kj fjf<o mka;sfha ñksiqkaf.a w{dklu ÿre lssÍug h'
ke`.Su fuhg Rcq f,i fya;= jQfha h'
uOHld,Sk o¾Ykh m,a,sh iu`. ne`§ lf;da,sl
.S%l o¾Ykfha iïNdjH .S%l o¾Ykh ms<sn`oj wjOdkh mQclhka ;=<ska mekke`.S fyhska lf;da,sl o¾Ykh hk
fhduq lsÍfï oS tys wdrïNlhd f,i fidl%àia yeoskaúh kñka o ye`Èkafõ' fuu wjêfha zfoúhka jykafiaZ mru
yels h' fidl%àia wdrïN l< o¾Ykh maf,afgda úiska i;H f,i ms<sf.k we;' m,a,sixia:dfõ uqrfoaj;djka
bosßhg f.k hk ,o w;r maf,afgdaf.a o¾Ykh úfõpkh f,i o¾Ykjd§yQ lghq;= l<y'31 wd.ñl n,mEu u;
lrñka weßiafgdag,a o¾Ykhla ìys lf<a h' fidl%àiaf.a foúhka jykafia ms<sn`oj wjfndaOh ,nd .ekSu o¾Ykfha
o¾Ykh i`oyd ful, m%cd;ka;%jdoh yd taldêm;sjdoh ld¾hh njg m;a úh' foúhka ;¾lfhka yd nqoaêfhka
w;r .egqu;a iu`. rfgys wNHka;r iduh iodpdrh jeks wjfndaO l< fkd yels ksid ;¾lh iy nqoaêh hgm;a jQfha
yr moaO;Ska l%ufhka úkdY úh' ish,af,ys idfmaCI nj h' foúhka wjfndaOlr .ekSug Nla;su;a úh hq;= jQ neúka
b.ekajQ ú;Kavjd§ b.ekaùï o óg fya;=jls' úYaj idOdrK úpdr nqoaêfha mrdch fuu hq.fhka iksgqyka úh'32
.=K moaO;shla fkdue;s neúka ;reK mrïmrdj fm!oa.,sl
uOHh;k hq.fha o¾Ykfha iajNdjh m,a,sfha
wNs,dIhka lskï fyda ud¾.hlska bgq lr .ekSug fm<UqKs'
ls%hdldÍ;ajh u; mokï úh' foaYmd,k wêldÍ;ajh o
Tjqka fhdod .kakd iEu ls%hd ud¾.hlau ú;KavjdoSkaf.a
m,a,sh hgf;a úh' fuu hq.fha rdcHfha ld¾hh ñksiqkaf.a
b`.ekaùï u`.ska idOdrKSh úh' ú;KavjdoSka úiska fuu
mõ lud fldg iaj¾.ia: lsÍu hs' o¾Ykh" wd.u fukau
iudc l%uhg we;s l< ms,,h ke;s lsÍug ixYhjdoh yd
foaYmd,kh wd.ñl mQclhka w; isÿ jQfha h'
kdia;sjdoh mokulska f;dr nj ;yjqre lsÍu fidl%àiaf.a
mru wruqK úh'30 Tyq ;u woyi uqÿka muqKqjd .kakg kQ;k o¾Ykh m%xY cd;sl frfka fâldÜf.ka
úúO ia:dkhkays oS foaYkd fukau jdo-újdo meje;aùh' wdrïN fõ'33 Rcq f,i u fudyqf.a o¾Ykh uOH;k
fidl%àia od¾Yksl moaO;shla f.dv k`.d ke;' tfy;a o¾Ykhg m%;smCI úh' zz;¾lh yd úpdr nqoaêh u`.ska
od¾Yksl woyia olajd we;' Tyqf.a o¾Ykh m%Odk wxY ish,a, oek .; yels h'ZZ34 hk woyi u; isg ish,a, oek
follska idlÉPd l< yels h' .ekSug kï ish,a, iel lrkak hkqfjka ielh úêl%uhla
fldg kj o¾Ykjdohla bÈßm;a fõ' úYajdih u; mokï
I. {dkúNd.jdoh ^Epistemology&
jQ uOHh;k hq.h o¾Ykfha w÷re hq.hls' tu o¾Ykhg
II. wdpdr O¾u ^Ethics& úreoaOj ielh u; mokï fldg inE o¾Ykjdohlg ux
ú;Kavjd§kaf.a ú.%yg wkqj z{dkhZ bJøshka fm;a újr jkafka fâldÜf.ka h'
wkqidrfhka f.dvke`.=K o fidl%àiaf.a o¾Ykhg wkqj iuld,Sk od¾Yksl iïm%Þhla jk ;d¾lsl
z{dkhZ bJøshka wkqidrfhka we;s fkd fjhs' ú;Kavjd§kag h:dkqN+;jdoSka o¾Ykfha tk m%Yak fndfydauhla NdIdfõ
22 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 23
jpk Ndú;fha we;s .eg¨ ksid we;s jk nj fmkajd fok wdka;sl igyka
,È' idxoDIaáljdoS o¾YkjdoSyQ ñksia Ôú;hg w¾:hla
1 úl%uisxy,wkqr tka" .S%l o¾Ykh ye`oskaùula" l¾;D m%ldYk"
fiùu o¾Ykfha ld¾h úh hq;= njg ;¾l l<y'35 udlaiajdoS ms,su;,dj" 2010" ms'7'
o¾Ykh o iuld,Sk o¾Ykhls' fuu o¾Ykh wd¾Ól
2 O¾uisß .=Kmd," od¾Yksl m%Yak" wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j"
idOlh wkqj ìys jQ nj ie,lSu hqla;s hqla; h' Okjdohg fld<U" 2007" ms'1'
tfrysj udlaiajdoSka woyia ±laùh' 1948 oS ld,a udlaia
3 .=Kr;ak"vhia" .S%l o¾Ykh" weï'ã'.=Kfiak iud.u" fld<U"
yd fma%âßla tax.,aia zfldñhqksiaÜ m%ldYkZ .%ka:fhka 1963" ms'2'
iudcjdoh ms,sn`o woyi b`osßm;a l<y' ñksidf.a Ôú;hg
4 úl%uisxy,wkqr tka" .S%l o¾Ykh ye`oskaùula" ms'3'
wd¾Ól idOlh n,mdk nj tu`.ska lsh fõ' udlafiaf.a
5 l,kaiQßh ta'ã'mS'" .S%l o¾Ykh" wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j"
ú.%yg wkqj jHqy folls' fld<U" 2007" ms'7'
I. Wmß jHqyh 6 .=Kr;ak"vhia" .S%l o¾Ykh" ms'16'
7 l,kaiQßh ta'ã'mS'" o¾Ykh ye`oskaùula" wdßh m%ldYlfhda"
II. wka;¾ jHqyh
jrldfmd," 1987" ms'20'
fuhska jeo.;a wka;¾ jHqyh hs' wka;¾ jHqyh 8 l,kaiQßh ta'ã'mS'" .S%l o¾Ykh" ms'8'
hkq zksIamdokhZhs' fuu wka;¾ jHqyh wkqj Wmß jHqyh 9 - tysu-"ms'08'
f.dv kef.k nj udlaia wjOdrKh lrhs' udlaiaf.a fuu 10 úl%uisxy,wkqr tka" .S%l o¾Ykh ye`oskaùula" ms'01'
o¾Ykhg Okm;s l%uh iqúYd, n,mEula isÿ fldg we;'
11 - tysu-"ms'4'
o¾Yk b;sydih úuiqfuka wOHhkh lrk úg 12 .=Kr;ak"vhia" .S%l o¾Ykh" ms'14'
o¾Ykh ta ta wjêfha mej;s wd¾Ól foaYmd,ksl iudÔh 13 l,kaiQßh ta'ã'mS'".S%l o¾Ykh" ms'12'
;;a;ajhkag wkqj fjkia fjñka ixj¾Okh jQ nj meyeÈ,s
14 .=Kr;ak"vhia" .S%l o¾Ykh" ms'19'
fõ' tla wjia:djl tla idOlhla muKla o ;j;a wjia:djl
idOl lsysmhla o mdol fjñka o¾Ykh m%;Hdj¾;s; h' 15 - tysu-"ms'20'
16 úl%uisxy,wkqr tka" .S%l o¾Ykh ye`oskaùula" ms'12'
17 - tysu-"ms'13'
18 - tysu-"ms'24'
19 l,kaiQßh ta'ã'mS'" .S%l o¾Ykh" ms'52'
20 úl%uisxy,wkqr tka" .S%l o¾Ykh ye`oskaùula" ms'24'
21 .=Kr;ak"vhia" .S%l o¾Ykh" ms'39'
22 l,kaiQßh ta'ã'mS'" .S%l o¾Ykh" ms'80'
24 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 25
ufkdaúoHdj
w;S;fha iEu wOHhkhla u o¾Ykh hgf;a úh'
ufkdaúoHdj o o¾Ykh hgf;a yodrd we;' iajNdúl
o¾Ykh hgf;a Ôj úoHdj" fN!;sl úoHdj" ridhk úoHdj
o iudc o¾Ykh hgf;a wd¾Ól úoHdj" iudc úoHdj"
foaYmd,k úoHdj wdÈ iudc úoHdjka o wOHhkh ù we;s
26 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 27
w;r ufkdaúoHdj wOHhkh uki ms<sn`o o¾Ykh hgf;a wdrïN lsÍfuka úoHd;aul ufkdaúoHdj wdrïN jQ nj
úh'1 ufkdaúoHdfõ wdrïNh wd;auh ms<sn`o wOHhkhla¦ ms<s.efka'5 ufkdaúoHdj wOHhkhg fuka u ufkdaúoHd;aul
uki ms<sn`o wOHhkhla úh' kQ;kfhys ;;a ks¾jpk .eg¨ úioSug úoHd.dr iy úoHd;aul l%uh fhdod .; hq;=
mjd h,a mek f.dia h' tfy;a uki hk ixl,amh h ^úoHd;aul nj& hk ia:djr;ajh ufkdaúoHdj ;=< u;=
ufkdaúoHdfjka uq,skqmqgd ±ñh fkd yels ù we;' ú,shï ùu o Bg iu.dó h' fuu keUqrej u; ufkdaúoHd .=rel=,
fcaïia ks¾jpk l< wdldrhg zzufkdaúoHdj hkq udkisl rdYshla ìys jQ w;r tu .=rel=, ufkdaúoHdfõ ixj¾Okhg
Ôú;h yd tys ixisoaëka yd ;;aFjhkaf.a úoHdjhs'ZZ 2 wmf.a mdol úh'
ye`.Sï" wNsreÑ" m%cdkkh" ;¾lkh" ;SrK hkdosh ixisoaëka
fõ' ßp¾â fïh¾ zzufkdaúoHdj hkq ñksia p¾hdj jgyd .=rel=,hla hkafkka woyia lrkafka l=ula o@ hï
.ekSu i`oyd ñksia udkisl ls%hdj,ska yd iaurK jHqyhka úIhl lreKq iïnkaOfhka iudk woyia ork Ydia;S%h
úoHd;aulj úYaf,aIKh lsÍuhs'ZZ3 hkqfjka olajhs' iuqyhla (Intellectual Circle) .=rel=,hla jYfhka yÿkd
zzufkdaúoHdj hkq udkisl ls%hdoduhka yd yeisÍu ms<sn`o .; yels h'6 oS¾> ld,hla ;siafia úysfok fyda tla hq.hlg
úoHd;aul wOHhkhls'ZZ hk ks¾jpkh Psychology Today iSud jQ iuQyhla úh yels h' .=rel=,h hkafkka wod< u;fha
hk .%ka:fha olajd we;'4 ;j o Introduction to Psychology u t,aU.;a msßila .ek lsh fõ' tfy;a tu w¾:fhka u
hk .%ka:h olajkafka zzufkdaúoHdj hkq ñksiqkaf.a iy ufkdaúoHd .=rel=, bÈßm;a fkdfõ' .=rel=,hlska Ñka;k
i;aFjhkaf.a yeisÍu ms<sn`o úoHdjls' tfia u fuh udkj iïm%ødhla bosßm;a fõ' ufkdaúoHd .=rel=, .Kkdjls'
m%Yak úioSug wdfoaY lr.; yels úoHdjlsZZ hkqfjks' ish¨ • jHqyjdoh
úoHdjkaf.a wfmaCIdj udkj iudchg hym;la isÿ lsÍu
h' ufkdaúoHdj o udkj ixy;sfha hym;g udkisl m%Yak • ld¾hnoaOjdoh
úi`od .ekSug úoHd;aul l%ufõohka fidhd hhs' ñksid • p¾hdjdoh
ufkda uQ,sl i;aFjfhls' ufkdaúoHdj uki flaJøSh lrf.k • ufkdaúYaf,aIKjdoh
m¾fhaIK isÿ lrk neúka kq;kfha ufkdaúoHdjg iïnkaO
• f.iafgda,aÜjdoh
fkdjk wxYhla ke;s ;rï h' kq;kfha oS b.ekaùfï ld¾h"
f.dvke.s,s ks¾udKh" mßir ks¾udKh wdÈ iEu wxYhl oS • udkqI iy idxoDIaájdoh
u ufkdaúoHdj ;u ld¾hh bgq lrhs' • m%cdkk .=rel=,h
19 jk ishji jk úg ridhk úoHdj iy fN!;sl w;r uki ls%hd;aul jk úg tys ls%hdldÍ;ajh wOHhkh
úoHdj iS>% f,i ixj¾Okh ùfuys n,mEu jHqyjdoS lsÍu wjOdrKh lrhs' fuu .=rel=,fhka ú{dkh fldgia
.=rel=,fha woyia fmdaIKhg fya;= úh' iajNdúl lr oelaùu m%Odk jYfhka wjYH fkd jk nj;a Wkkaÿ
úoHd{fhda uQ, øjH lsysmhl tl;=fjka iEÿKq ixfhda. úh hq;af;a ú{dkfha ls%hdldÍ;ajh flfrys nj;a fmkajd
kej; tu uQ, øjHj,g fjkalsÍug fhduq jQy'7 TjqyQ ´kEu fohs'8 fuu woyia ls%hdldÍ;ajh yd noaO ksid fuh
jia;=jla úYaf,aIKh lrñka tys uQ,sl jHqyh f;areï.; ld¾hnoaOjdoh kï fõ' ú,shï fcaïiag fuu u;h bossßm;a
yels hehs hk u;hg meñKshy' fuu ffioaOdka;sl u;h lsÍug vd¾úkaf.a mßKdujdoh fuka u ffjoHúoHd;aul
ufkdaúoHdjg jHjydr ùu jHqyjdoh u`.ska isÿ úh' jHqyjd§ woyia o m%n, f,i n,md ;sfí' uki fnod wOHhkh
ufkdaúoHd{fhda ixlS¾K udkisl w;aoelSï fldgia fldg lsÍfuka ta ms<sn`o ksjeros wjfndaOhlg meñKsh fkd
wOHhkh lsÍug fhduq jQy' fN!;sl úoHdfõ oS úúO yels nj m%n, f,i fudjqyQ ;¾l lr;s'9 ld¾hnoaOjdoSyQ
fN!;sl m%mxp wOHhkhg fhdod .;a l%uh" ta whqßka o jHqyjdoSka fhdod .;a wka;rdjf,dalk úêl%uh Ndú;
jHqyjdoSka fhdod .ekSfuka woyia jkafka uki fN!;sl l<y' jHqyjdoSka ukfia iuia; u;h wOHhkhg fuh
m%mxphla fia Tjqka i,ld we;s nj hs' jHqyjdoSka úiska fhdod.;a w;r ld¾hnoaOjd§yQ ukfia tla fudfyd;l
uki iú{dk" wkqN+;Ska" ixfõok" iaurKh wdÈ jYfhka ls%hdldÍ;ajfha iajNdjh wOHhkhg wka;rdjf,dalkh
fldgia fldg wOHhkh flfrhs' fuu m¾fhaIK l%uh fhdod.;ay'
bosßm;a lsÍfï f.!rjh ufkdaúoHdfõ mqfrda.dñhd jYfhka p¾hdjdoh hkq ufkdaúoHd b;sydifha b;d fmr,sldr
ie,flk ú,afy,aï jqkaâ ysñlr.kS' jHqyjdoS u;h oshqKq .=rel=,hls' fÊ'î fjdÜika fuu .=rel=,fha wdrïNlhd jk
lsÍug tâjâ î' áÉk¾ o odhl úh' Tyq flda¾fk,a w;r fuu`.ska ufkdaúoHdfõ moku zzp¾hdjZZ hehs ú.%y
úYajúoHd,fhys fuu l%uh ixj¾Okh lf<a h' jHqyjdoSka lrhs' ñksia p¾hdj úoHd;aul m¾fhaIKhg nÿka l< yels
úiska uki úYaf,aIKh lsÍug wka;rdjf,dalkh úêl%uh h' fuu woyia bosßm;a ùug o pd,aia vd¾úka bosßm;a l<
fhdod .ekqKs' fuh iajhx ksÍCIKh l%ufõohls' mqoa.,hd mßKdujdoh bjy,a ù we;' mßKdujdohg wkqj ;sßika
;ukaf.a uki fj;g ;udu fhduq ù ;ukaf.a ixfõok i;=ka yd ñksid tlu Ôj mßKdóh ls%hdj,shl wjia:d
ú.%y lsÍu fuysÈ isÿ lrhs' ukfia jHqyh (Structure of folls' fuu moku u; ñksia p¾hdj wOHhkhg i;=ka
Mind) fuhska wjfndaO lr.; yels hehs jHqyjdoSyQ meyeÈ,s fhdod .ekSug ufkdaúoHd{hka fm<ö we;'10 Tjqka w;r
lr;s' fÊ'î fjdÜika m%Odk fõ' fjdÜikag wkqj iEu p¾hdjla
u bf.kqfuys m%;sM,hla fjhs' p¾hdjdoS .=rel=,hg wkqj
jHqyjdohg úreoaOj woyila bosßm;a lrñka uq,ska
bf.kqu iy p¾hdj tlsfklg iumd; jk neúka iEu
u ìys jQ .=rel=,h ld¾hnoaOjdoh hs' fuh wdrïN jkafka
p¾hdjla u bf.kquls' iEu bf.kqula u p¾hdjls' ;j
u jHqyjdofha ÿ¾j,;d úfõpkh lrñka h' fuh ìys ùug
o fjdÜika m%ldY fldg we;af;a i;aFj p¾hdj o we;=<;a
m%Odk jYfhka odhl jQfha ú,shï fÊïia h' jHqyjdoSka
fldg ufkdaúoHdj p¾hdj ms<sn`o úoHdj jYfhka ks¾jpkh
ukfia jHqyh ke;fyd;a wdlD;sh wOHhkh lsÍu isÿ l<
l< hq;= nj hs' Tyq fuu kj woyia wka;¾.; fldg
30 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 31
Psychology as the Behaviourist views it kñka .%ka:hla iajrEmh fidhd .ekSu f.iafgda,aÜjdofha wfmaCIdjhs'ZZ13
t<s olajd we;' hkqfjka j¾;hsu¾ olajhs'
ufkdaúYaf,aIKjdoh hkq is.aukaâ fm%dhsâf.a ufkdaúoHd b;sydifha od¾Yksl mokula ;=< ìys
uQ,sl;ajfhka bosßm;a jQ ufkdaúoHd jHdmdrh hs' wú{dkh jQ .=rel=,hla jYfhka udkqI iy idxoDIaájdoh y`ÿkd .;
ms<sn`o ú.%yh ufkdaúoHdj ;=< idlÉPd jQfha fuu .=rel=,h yelsh' o¾Ykhg wkqj udkqIjdoh iy idxoDIaáljdoh
yryd h' fuu u;fhka <ore yd l=vd wjêfha oS ;Dma; fkdjQ folla jqj o fuys we;s iïnkaO;dj fya;=fjka ufkdaúoHd
wdYdjka ke;fyd;a m%;sfCIams; wdYdjka iú{dkfhka fCIa;%fha tlu .=rel=,hla jYfhka bÈßm;a fõ' fuu
bj;aj wú{dkfha ;ekam;a jk nj;a tajd mqoa., p¾hdjg o¾Ykjdo folu fojk f,dal hqoaOhg miqj f.dvke`.S
n,mdk nj;a meyeos,s lrhs' ksoyiaj woyia .,d hEug ;sfí' idxoDIaájdoh yryd ñksia mej;aug m%Odk ia:dkhla
ie,eiaùu u`.ska fuu wú{dksl wdYdjka wjfndaO lr.; ,eìKs' tfiau udkqIjdoh yryd ñksid i;= yelshdjka
yels nj o fm%dhsâ i`oyka lrhs'11 fuhg wkqj ñksidf.a yd jákdlïj,g m%Odk ia:dkhla ysñ úh' udkqIjdoS
udkisl ls%hdj,sfha jeä fldgila wú{dkh ;=< mj;S' ufkdaúoHd ix.ufha m%:u iNdm;s jQ t*a'î' nqf.ka;,a
wú{dkh ;=< ñksidf.a hgm;a jQ wdYdjka" m%d¾:kdjka" udkqI ufkdaúoHdj my; wdldrhg ú.%y lrhs'
ye`.Sï wdÈh fõ' zzudkqIjdoS ufkdaúoHdj úiska ukqIHd ms<sn`o mQ¾K
jHqyjdoh yd ld¾hnoaOjdohg tfrysj ufkdaúoHd ú.%yhla lrkq ,efí' ukqIHdf.a iajNdúl Yla;sh" Tyqf.a
fCIa;%fha we;s jQ Ñka;k jHdmdrh c¾uksh olajd me;sr Ñka;kh" ye`.Sï iy ls%hdldrlï" Tyqf.a mßKduh iy
hdfï m%;sM,hla jYfhka f.iafgda,aÜjdoh wdrïN úh' ixj¾Okh úúO mßir idOl iu`. Tyq mj;ajk wka;¾
fuh p¾hdjdohg o mgyeks úh' fuys mqfrda.dóka jYfhka iïnkaO;d" Tyqf.a w;aoelSï mrdih iy wjidk jYfhka
uelaia j¾;hsu¾" l¾Ü fld*ald" jq,a*a.eka.a flda,¾ iy úYajfha Tyqg ysñ ia:dkh hk iEu lreKlau fuu ú.%yg
l¾Ü f,úka hk msßi y`ÿkajd osh yels h' zzf.iagd,aÜZZ we;=,;a úh hq;= hs'ZZ14
hk c¾uka mofha ixúOdkh" iuia;h" wdlD;sh hk w¾: p¾hdjdoS ufkdaúoHd .=rel=,hg úreoaOj ìys jQ
we;'12 f.iafgda,aÜjdohg wkqj ukfia ls%hdldÍ;ajh .=rel=,hla jYfhka m%cdkk .=rel=,h y`ÿkd.; yels
ixúOdkd;aulj isÿ fõ' fuu ixúOdkd;aul ls%hdj,sh fjk fõ' p¾hdjdoSkaf.a meyeos,s lsÍug wkqj ñksia p¾hdj
fjk u fldgia lr f.k wOHhkh lsÍu jeros nj fudjqka W;af;ack m%;spdr iïnkaOfha m%;sM,hla fõ' tfy;a
fmkajd oS we;' fudjqyQ iuia;h f.k wOHhkh lsÍu wkqu; p¾hdjg m%cdkkfha ke;fyd;a Ñka;kfha we;s jeo.;alu
lr;s' iuia;h th ieoS we;s fldgiaj,g iudk fkdjk nj fuu .=rel=,h yryd bosrm;a fldg we;' fuh m%cdkk
Tjqka m%ldY lrhs' zz''''iuia;hla we;' tajdfha meje;au iy p¾hdjdoh hkqfjka o ye`oskafõ' .=rel=,hla jYfhka 1960-
wdldrh ksh; lrkq ,nkafka tajdfha fldgiaj, meje;au 1970 ld,fha bosßhg meñKsh o 19 jk Y;j¾Ifha uq,
úiska fkdfõ' we;a;jYfhkau th ta iuia;fha wdfõKsl isg u fuh ixj¾Okh ù we;' p¾hdjdoh m%Odk jYfhka
32 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 33
ms<s.kq ,enqfha W;af;ack yd m%;spdr ms<snoj h' tfy;a ufkdaúoHdj o¾Ykfhka fjkaj iajdëk úoHdjla jYfhka
m%cdkkjdoSka fmkajd ÿkafka W;af;ack m%;spdr iïnkaOh ixj¾Okh ùug fuu ú.%yh hï wdldrhl ndOdjla úh'
w;r ;=kafjks idOlhla we;s njhs' tu ;=kafjks idOlh ú{dkh fukau wd;auh hk ixl,am úêu;a ixl,am f,i
zzm%cdkkhZZ f,i TjqyQ olaj;s' fuu`.ska Tjqka fmkajd ufkdaúoHdj úoHd;aulj j¾Okh ùfï oS ie,lsh fkd
oSug fjr orkafka ñksidg l=uk W;af;aclhla ,enqK o yels h' 19 jk ishjih jk úg ish¨u úoHdjka j¾Okh
thg m%;spdr olajkafka m%cdkkh iïnkaO lrf.k nj hs' ùu iu`. ufkdaúoHdj o j¾Okh fjñka ish wkkH;dj
/lf.k we;' fuu hq.fha ú,shï fcaïia kï wefursldkq
ufkdaúoHd .=rel=, iy ufkdaúoHdfõ ixj¾Okh ufkdaúoHd{hd ufkdaúoHdj úêu;a whqßka ú.%y fldg ;sfí'
Tyq ks¾jpkh fldg we;af;a zzufkdaúoHdj hkq udkisl
ufkdaúoHdj kQ;kfha w;HjYH u úIhhla njg m;a
Ôú;h ms<sn`o wOHhkhlsZZ16 hkqfjks' fuu ks¾jpk lsÍu
ù we;' fuu`.ska udkisl Ôú;h ms<sn`oj úoHd;aulj" úYd,
jvd;a w¾: .ekajqfka jHqyjdoS .=rel=,h yryd h' jHqyjdoS
{dk iïNdrhla f.dv k`.d we;' uydpd¾h whsfikala
.=rel=,h wdrïN lrk ,oafoa ú,afy,aï jqkaâ úisks'
m%ldY lr we;s wdldrhg ld¾ñl úma,jh yryd f,dalfha
Tyq ufkdaúoHdfõ úYd, fmr,shla we;s lrñka ,hsmais.a
we;s jQ fjkialïj, n,mEug jvd ufkdaúoHdj ñksiqkag
úYajúoHd,fha ufkdaúoHd m¾fhaIK.drhla wdrïN lf<ah'
n,mdkq ,nhs' úoHd;aul ufkdaúoHdj wdrïNh 19 jk
fuh ufkdaúoHd fCIa;%fha jeo.;a ikaêia:dkhla jYfhka
ishjifha jqj o woH;kh jk úg iS>% ixj¾Okhla isÿ
ie,lsh yels h' fuu .=rel=,h úiska uki wOHhkhg
j ;sfí' fuu wjêfha u ridhk úoHdj" fN!;sl úoHdj
fhdod .kq ,enqfha wka;rdjf,dalkh ^Introspective& kï
hkdosfha oshqKqj;a iu`. ufkdaúoHdj o úoHd;aul whqßka
jQ úêl%uh hs' ufkdaúoHdj wdrïNfha mgkau uki ms<sn`o
oshqKq jkakg úh' 19 jk ishjifha mgka ìys jQ ufkdaúoHd
wOHhkhla fia ú.%y jqj o uki wOHhkhg úêu;aj
.=rel=, ufkdaúoHd oshqKqjg u`. ie¥ nj fkd ryils'
úêl%uhla fhdod .kq ,enqfha fuu .=rel=,h u`.sks' f,dj
ufkdaúoHd .=rel=,hkays hï hï iudklï w;ßka m;r oel
ìys jQ m<uq ufkdaúoHd.drh flakaø lr .ksñka is;=ú,s"
.kakg ,enqK o iuia;hla jYfhka ufkdaúoHd .=rel=,
ye`.Sï" fÉ;kdj,s wdÈh wka;rdjf,dalkh yryd wOHhkh
tlsfklg úreoaO h' fuu úreoaO;ajhu ufkdaúoHdfõ
lrkakg úh' wka;rdjf,dalkh kï jQ ls%hdj úúO whqßka
ixj¾Okhg fya;=jla úh' tlu l%ufõohl .e,S isàfuka
wd.ï hgf;a fukau o¾Ykh hgf;a mej; ;snqK o fuys oS
f;drj ;r`.ldÍj tlsfkldf.a wvq mdvq fmkajñka we;s jQ
ufkdaúoHd úêl%uhla jYfhka Ndú;hg .ekSu m%ixYkSh
.=rel=, ufkdaúoHdj iS>% ixj¾Okhlg muqKqjd we;'
fõ'17 wka;rdjf,dalkh hkq ;udf.a we;=<dka;h ne,Su
ufkdaúoHdj uki ms<sn`o wOHhkhla jYfhka fyda ;udf.a l,amkd" ye`.Sï oekSï ms<sn`o iaj-mÍCIKh hs'
wdrïN úh' ufkdaúoHdj hkakg bx.S%iS NdIdfjka fhfok
wka;rdjf,dalk úêl%uh jqkaâ úiska wdrïN lrk
Psychology (Psyche + logos) hk jpkfhys ksrela;sh
,o ufkdaúoHd.drh ;=< oS fhdodf.k ;sfnk wdldrh ms<sn`o
úuiQ úg th meyeÈ,s fõ' Psyche ^ihslS& hkq wd;auh
wjOdkh fhduq lsÍfï oS meyeos,s jkqfha iïmÍCIK l%uh
ke;fyd;a uki (Soul or Mind) hkakhs'15 tfy;a
34 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 35
tys oS Ndú; fldg we;s njhs' wka;rdjf,dalkh hgf;a • ufkdaúoHdj uki ms<sn`o wOHhkhla nj ;yjqre
iajhx mÍCIKh isÿ lrk wjia:dfõ oS úúO wdldrhg Yío" lsÍu'
wdf,dal iy j¾K wdÈh fhdod .ksñka mÍCIKh isÿ fldg • uki ms<sn`o wOHhk úêl%uhla jYfhka
we;'18 ta wkqj ufkdaúoHdj úoHd;aul úIhla jYfhka wka;rdjf,dalkh fhdod .ekSu'
ixj¾Okh ùug wjYH mdou fuu jHqyjdoh yryd f.dv
• iïmÍCIKh ufkdaúoHdj ;=< Ndú;hg .ekSu'
ke.S we;' wka;rdjf,dalkh u`.ska isÿfjk ls%hdj,sh jqkaâ
ú.%y fldg we;' th my; whqßka oelaúh yels h'19 • m%Odk fmf<a ufkdaúoHd{hka /ila ìys lsÍu'
• iajNdúl úoHdjkaf.a oshqKqj iu`. iudkj
• iú{dk ls%hdj,sh b;d l=vd ldKavj,g úYaf,aIKh ufkdaúoHdj oshqKq ùu'
lr tajd bf.kSu iy tajd tlsfklg iïnkaO jk
wdldrh fidhd ne,Su' • p¾hdjdoS .=rel=,h ìys ùug uQ,sl moku ilia ùu'
• tlS iïnkaO;dfõ kS;s Í;s ;SrKd;aulj fidhd 19 jk ishjifha iajNdúl úoHdjka iS>%fhka oshqKq
.ekSu' fjñka mej;sKs' fuhskq;a fN!;sl úoHdfõ oshqKqj iqúfYaIS
fjhs' ´kEu fN!;ssl jia;=jla úYaf,aIKh fldg tys
jqkaâ m%uqL ù uki ms<sn`o l< ú.%yh ufkdaúoHdfõ jHqyh f;areï .; yels hehs hk fN!;sl úoHd isoaOdka;h
ixj¾Okhg fukau wkkH;dj /l .ekSug o fya;= ù we;s ufkdaúoHdj ;=< o fhdod .; yels nj fmkakqï lf<a
nj meyeos,s fõ' jHqyjdoh úisks' tfia kï ufkdaúoHdj o tl, oshqKq
kj woyia oerE ufkdaúoHd{hka /ila fjñka wd iajNdúl úoHdjka yd iuj .uka lsÍug moku
jHqyjdoSka ;;a ld,hg WÑ; whqßka oud we;s nj újdo
jHqyjdoS.=rel=,h wdY%fhka ìys ùu o jeo.;a h' jqkaâ
rys; h'
wka;rdjf,dalkh ;u m¾fhaIKd.drfha oS fhdod .kakd
úg ;u YsIHhkaf.a odhl;ajh o ta i`oyd ,ndf.k we;' jHqyjdoS .=rel=,hg tfrysj 19 jk ishjifha oS u
tfiau wka;rdjf,dalk úêl%uh fhdod .ekSug ksis wdrïN jQ fofjks ufkdaúoHd .=rel=,h jQfha ld¾hnoaOjdoh
mqyqKqjla wjYH nj jqkaâ i`oyka lrhs' Tyq ;u YsIHhka hs' fuys mqfrda.dñhd jQfha ú,shï fcaïia h' fudyq ydjâ
ksis mqyqKqjg ,la jQ miq wka;rdjf,dalkh fhdod .kakg úYajúoHd,fha ufkdaúoHd m¾fhaIKd.drhla wdrïN lsÍu
wjia:dj ,nd oS we;' jHqyjdoS .=rel=,h yryd ìys jQ jeo.;a ufkdaúoHdfõ ixj¾Okhg bjy,a úh' ú,shï fcaïia fukau
ufkdaúoHd{fhla jkqfha B'î áÉk¾ h' jHqyjdoS .=rel=,h fcdaka vqù úiska ld¾hnoaOjdoh bosßhg f.k hk ,os' fï
yryd úoHd;aul ufkdaúoHdfõ úYd, ixj¾Okhla ù we;s hq.fha fudjqkaf.a woyia jvd m%.;sYS,s úh' ld¾hnoaOjdoh
nj meyeos,s fõ' tu ixj¾Okh my; wdldrhg lreKq ìys ùfï wruqK jqfha jHqyjdofha wvqmdvq fmkajd oSu h'
jYfhka oelaúh yels h' .=rel=, .eàu iy kj u; ;¾ldkql+,j bosßm;a lsÍu
ufkdaúoHdfõ j¾Okhg Rcqju fya;= úh'
• ufkdaúoHd m¾fhaIKd.drhla ìys ùu'
36 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 37
lsÍfuka bf.kqu ;yjqre l< yels nj meyeos,s lrhs' ufkdaúYaf,aIKjdoh ufkdaúoHdfõ ixj¾Okhg
Ôú;fha iuyr bf.kqï b;d fõ.fhka isÿ fjk nj mdou úh' kQ;kfha jqj o ufkdaúYaf,aIdKd;aul isoaOdka;
WoH;d isoaOdka;fhka meyeos,s fldg we;' fuu meyeos,s ufkdaúoHdj ;=< Ndú;hg .kq ,efí' ufkda ,sx.sl
lsÍï ufkdaúoHdfõ ixj¾Okhg odhl ù we;' kQ;kfha j¾Okhka ms<sn`o meyeos,s lßSfï oS wjê ihla bosßm;a lrhs'
mjd fuu b.ekaùï ufkdaúoHd fCIa;%fha úYd, jYfhka tu wjê ú.%yh o ufkdaúoHdfõ ixj¾Okhg fya;= ù we;'
Ndú; fõ' fuu isoaOdka; jHjydßl ufkdaúoHdjg wh;a ufkdaúYaf,aIKjdoh iïmQ¾Kfhkau f*%dhsâf.au fidhd
wOHdmk ufkdaúoHdfõ b;d uekúka Ndú; fjkq oelsh .ekSï yryd f.dvke`.S ;sfí' Tyq úiskau uQ,O¾u yd kHdh
yels h' o meyeos,s fldg we;' Tyq ,o fm!oa.,sl woaoelSï yryd
fuu meyeos,s lsÍu isÿ fldg we;' ufkdaúYaf,aIKjdofha
ufkdaúoHdj iS>% ixj¾Okhla olajd f.k hdug wkq.dñlhka msßila isá w;r Tjqka w;ska isÿ ù we;af;a
úYd, jYfhka odhl jQ ufkdaúoHd .=rel=,hla f,i f*%dhsâ meyeos,s l< isoaOdka;u hï ixj¾Okhla lsÍu
ufkdaúYaf,aIKjdoh y`ÿkajd osh yelsh' fuu .=rel=,fha fukau hï wdldrhlska bosßhg f.k hduls'
mqfrda.dóhd jQfha is.aukaâ f*%dhsâ nj by; oS i`oyka
lf<ñ' fuu .=rel=,h ufkdaúoHdfõ ixj¾Okhg oelajQ ld,a hqx.a f*%dhsâ bosßm;a l< u;hg hï ;rulska
odhl;ajh fld;rï o hkak i`oyka lrkafka kï kQ;kfha fjkia u;hla bosßm;a fldg we;' Tyq ;u u;h
jqj o fndfyda msßia ufkdaúoHdfõ mshd jYfhka i,lkqfha úYaf,aIKd;aul ufkdaúoHdj hkqfjka kï fldg we;'
fudyq h' tfy;a th úpdrd;aul woyia ;=<ska fudyqf.a u;hg wkqj mqoa., wú{dkh yd iuQy wú{dkh
f.dvke`.=Kla o fkdfõ' ´kEu wfhla fndfyda úg hkqfjka ;, folla we;s nj meyeos,s lrhs' fuys mqoa.,
is;kqfha ufkdaúoHdfjka udkisl frda. ms<sn`o wOHhkh wú{dkh f*%dhsâf.a wú{dk ú.%yg iudkh' iuQy
lrk njhs' ufkdaúoHdfõ mshd is.auka f*%dhsâ hkqfjka wú{dkfha mrmqfrka mrmqrg wmg odho jk ie.jqKq .=ma;
iudc.; ùug ;a ufkdaúoHdj ;=<ska udkisl frda. ms<sn`oju oekqula we;s nj meyeos,s lrhs' we,a*%â weâ,¾ úiska o
wOHhkh lrk nj weoySug;a fya;=j ufkdaúYaf,aIKjdoh ufkdaúYaf,aIKjdoh bosßhg f.k f.dia we;' fudyq
zzfYaIaG;ajhZZ ñksiqka bosßhg muqKqjk n,fõ.h jYfhka
fõ' ufkdaúYaf,aIKh yryd m%:u j;djg wú{dkh ms<sn`o
i,ld we;'
ú.%yhla bosßm;a lrhs' fuu bosßm;a lsÍu uy;a le<öula
we;s lf<a h' mD:qú flakaøjdoh ms<sf.k ;snQ hq.fha fmdÿfõ ufkdaúYaf,aIKjdoh ms<sn`o wjOdkh fhduq
iQ¾hflakaøjdoh bosßm;a l< úg we;s jQ fkd ikaiqka;dj lsÍfï oS" fuu ufkdaúoHd.=rel=,h ufkdaúoHdj j¾Okhg
fia fkd ikaiqka;djla f*%dhsâf.a ú.%yh yryd isÿ úh' my; wdldrhg odhl ù we;'
ukfia jHqyh ms<sn`o ufkdaúYaf,aIKjdofha meyeos,s
lsÍug wkqj ú{dkh" Wmú{dkh iy wú{dkh hkqfjka • mqoa., p¾hdj flfrys wú{dk isf;ys n,mEu
bosßm;a lsÍu'
uki ú.%y lrhs' wú{dkh ú{dkhg jvd kj .=Khlska
úYd, nj o meyeos,s fldg we;' • jeäysá fm!reIh f.dvkexùug <udúfha w;aoelSï
fndfyda fihska n,mdk nj meyeos,s lsÍu'
40 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 41
tksid isiqjdf.a wjYH;d ;Dma; lsÍu ms<sn`oj fuu`.ska wkqj W;af;ackj,g cSúhd m%;spdr oelaùfuka l%ufhka
wjfndaOlr.ekSfï yelshdj we;' p¾hdjka fukau yelshdjka j¾Okh fõ' mshdfÊ <ufhl=f.a
nqoaê j¾Okh ms<sn`o ú.%yh wjê jYfhka olajhs' th hï
udkqIjdoS ufkdaúoHdfõ úfYaI wjOdkh fhduq jQfha
wdldrhlg ufkdaúYaf,aIKjdofha ú.%yg iudk fõ' th
ukqIHdf.a iqÿiq p¾hdjka ms<sn`ojhs' tfy;a p¾hdoSkaf.a
my; oelafõ'21
fukau ufkdaúYaf,aIKjdoSkaf.a wjOdkh fhuq jQfha
widudkH p¾hdjka ms<sn`ojhs' flfia jqj;a udkqIjdoS nqoaê wjêh jhi m%Odk ,CIK
ufkdaúoHdfõ oS o widudkH p¾hdj ms<sn`o woyia olajhs'
Tjqkaf.a woyig wkqj iaùh;ajhg <`.d ùug úúO ndOl bkaoS%h pd,l 0-2 pd,l ls%hdldrlï fmkajhs
fouõmshka" iudch" i;=rka" mdi," fiajdia:dk m%OdkSka wkqlrKh nyq, fõ'
wdÈka yryd we;s jk úg úúO widudkH p¾hdjka we;s úh mQ¾j ls%hdldÍ 02-07 wd;audNsfmaCIl Ñka;kh
yels njhs' Ñka;kh
mQ¾j 02-04 f,dalh ixcdkkh .ek
m%cdkk ufkdaúoHd .=rel=,h 1960 miq ìys jQjls' fuh
ixl,amk ;¾l lrhs
p¾hdjdohg úreoaOj bosßm;a jqj o p¾hdjdofha ÿ¾j,;d
fmkajd ÿka iy th bosßhg meñKjQ .=rel=,hla jYfhka m%;sNd 04-07 ;¾lkhg jvd m%;sfõoh
is;Su widOdrK fkdfõ' m%cdkkjd§ ufkdaúoHd{hka Ñka;kh fhdod Ndú;d lrhs
oela jQ woyia kQ;kfha jqj o m%fhdackhg .kq ,efí' ls%hdldÍ 07-11$12 j¾.SlrKh"m%;sf,dau is;Su"
m%cdkk ufkdaúoHd .=rel=,fha oshqKqj i`oyd lghq;= Ñka;kh ixLHd f;areï .ekSu
l< ufkdaúoHd{hka w;ßka cska mshdfca" fldaya,¾" B'iS' úêu;a ls%hd 11$12 - mrudo¾YS ùu"idudkHlrK
fgda,auka" fcrï nDk¾" fjda,ag¾ia wdÈka jeo.;a fj;s' 14$15 yelshdj" WmkHdY
fuhska fjda,ag¾ia bf.kqu ms<sn`o wdkqYhsl ixl,amh u`.ska f.dvke`.Su"
meyeos,s lrhs' tu ixl,amSh ú.%yg wkqj i;aFjhkaf.a fjkialï fmdÿ ,CIK
bf.kqu i`oyd W;af;acl fukau Wmia:ïNk t;rï jeo.;a úêu;au oekSu
fkdjk nj meyeos,s fõ' tfia kï i;aFjhka bf.k .kafka
flfia o@ Tyq meyeos,s lrk wdldrhg i;aFjhka bf.k we;eï úpdrlhkag wkqj m%cdkk .=rel=,h
.kafka ukfia we;s m%cdkk ie,iqula wkqjhs' fuu woyi ufkdaúYf,aIKjdoh" udkqIjdoh iy idxoDIaáljdoh
flda,¾ úiska bosßm;a l< m%;sfõoh iudklula fmkakqï yer wks;a .=rel=,hkays ixl,khls' flfia jqj o
lrhs' fuu`.ska p¾hdjdoh yryd oshqKq jQ ufkdaúoHd jHdmdrh
bosrshg hdug ke;fyd;a ñksia bf.kqu ms<sn`o kjuq
m%cdkk ufkdaúoHd{fhl= jk mshdfca ñksidf.a oDIaáhla bosßm;a lsÍug yels jQ nj i`oyka l< hq;= h'
m%cdkk ixj¾Okh ms<sn`o woyia olajd we;' Tyqf.a u;h
46 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 47
ye`oskaùu
Wiia jQ nqoaêhla fukau Ñka;k YlH;djla i;=
ukiska Wiia jQ ñksid ;srÉÖk i;aFjhka wNsnjñka
YsIagiïmkak úh' YsIagiïmkak ùu hkafkka ñksid
wdpdr O¾udkQl+, ùu fuys § woyia flf¾' uq,a hq.fha
oS wdpdr O¾u m%n,j fkd mej;=Kq fyhska ñksid ;=<ska
jkpdÍ yeisÍï m%lg úh'1 wdpdr O¾u hkq mqoa., hym;
iy iudc hym; Wfoid wjYH lrk O¾u;d fõ' ck
iudch úiska fyda YsIag ckhd úiska wkqo;a wdpdr O¾u
moaO;sh iodpdrh f,i o thg mgyeks jQ mej;=u ÿrdpdr
hehs o iudch úiska ms<s.;a iïu;h hs' fn!oaO wdpdr" yskaÿ
wdpdr" lf;d,sl wdpdr" ffck wdpdr hkdos f,i f,dj
ish¨ ck iudchkays i;amqreIhka úiska wkqo;a wdjrK
moaO;s fõ' ñksid ufkda uQ,slj ls%hd;aul jk nj nqÿ
oyfï b.ekaùu hs'2 kQ;kfha fmrdZmr fnoSulska f;drj
th ms<s.kshs' zzfÉ;kdZZ hkq uki wdOdr fldg .ksñka
ìys fjk is;=ú,s iuqodhls' th mqoa.,hdf.a ls%hdjkag fya;+
jq l,ays th ifÉ;ksl ls%hdjla fõ' fÉ;kdfjka f;drj o
ls%hd isÿ jk w;r tys oS mqoa.,hdg tys j.lSu fkd mejf¾'
fÉ;kdj iy wdpdr O¾uh ms<sn`o wOHhkh fuu Ydia;S%h
f,aLkfha wruqK fõ'
50 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 51
;u mej;au muKla wruqKq fldg f.k wd;aud¾:ldó wd;aólrKhka lsÍu iïnkaOfhka kï fodaI o¾Ykhg
ls%hd lrñka n,h i`oyd n,h msgqmi ÿjk jk uD.hka ,laúh hq;=hs'
ñksiqkaf.ka iukaú; m%lD;s iudch ;=< Tjqka md,kh
fidl%àiaf.a m%lg u iy jeo.;a u woyi kï
lrñka fmdÿ iudc wNsjDoaêh i`oyd bosßhg fufyùug
zzi;a .=Kh {dkh fõ' {dkh ioa.=Kh fõZZ14 hkakhs'
iu;a n,hla iys; md,k l%uhla fkd ;sîu hsZZ10
fidl%àia ngysr o¾Ykfha úma,jjdoSfhl= fiau iodpdrjdoS
ngysr f,dalfha wdpdr O¾u .S%l b;sydih;a iu`. wfhls' ú;KavjdoSka úiska uqo,g wOHdmkh ,nd ÿks'
idlÉPd fõ' fndfyda úIhkaf.a ;sôß f.h jYfhka ú;KavjdoSkaf.a b.ekaùï iodpdr úfrdaê hk woyi
ie,flk .%Sl hq.h u wdpdr O¾uh ms<sn`o .fõYkhg o fidl%àia oerE fyhska Tyqf.a o¾Ykh ú;KavjdoS úfrdaê
;sôß f.h fõ' o¾Ykh ìys ù fndfyda l,lg miqj wdpdr h' Tyq uqo,a wfmaCIdjla fkdue;sj i;a fÉ;kdfjka hï
O¾uh flfrys wjOdkh fhduq fõ' o¾Ykhla iudc.; lrkakg fjr oeÍh' ^zzfidl%àiaf.a
mru n,dfmdfrd;a;=j jQfha ú;KavjdoSkaf.a ixYhjdoh
wdÈ .%Sl od¾Ykslhkaf.a wjOdkh iDcqj fhduq
yd kdia;sjdoh mokulska f;dr nj;a ifodia nj;a
jQfha úYaj iïNjh flfrys h'11 mQ¾j fidl%ál o¾Ykfha
mrïmrdjg myod oSuhsZZ15& ú;KavjdoSka ;yjqre fldg ;snqKq
w.Nd.fha oS muK ìys jQ fyrla,Sgia yd äfudl%àia hk
wdpdrO¾ufha wd;aóh .;s ,CIK bj;a fldg jdia;úl
od¾Ykslfhda wdpdr O¾uh ms<sn`o wjOdkh fhduq l<y'
njla fidl%àia f.k wdfõ h' fidl%àiag wkqj ;udf.a
fyrla,Sgia zzTnf.a wd;au úh,sj ;nd .kakZZhkafkka
wdodhug iß,k noaola rchg f.ùu fyd`o ls%hdjls' tfy;a
wdpdr O¾uh w¾:j;a lrhs'12 tfukau äfudl%àia iodpdrfha
rcfha úhoï wêl hehs oek rch fjkqfjka uqo,a mß;Hd.
m%Odk uQ, O¾uh jYfhka zzfidïkiZZ i,lhs' wdpdr O¾u
lrkakg fm<fUkafka kï th Tyqf.a ioa.=Kh hs' fidl%àia
ms<sn`o úêu;a ú.%yhla fudjqyQ isÿ fkd l<y'
fyd`o ls%hdj yd ioa.=Kh w;r fjkilaa we;s nj meyeÈ,sh'
ngysr wdpdr O¾uh ú.%yh úêu;aj ú;KavjdoSyQ
maf,afgda ;u zzRepublicZZ .%ka:fha wjidk Nd.fha ;u
werUQy' fudjqyQ ngysr b;sydifha m%:u j;djg ;u
wdpdr O¾u ms<sn`oj woyia bosßm;a lrhs' maf,afgda hqla;sh"
wjOdkh iDcqj ñksidf.a ls%hdldrlï ms<sn`oju muKla
ixhuh" ks¾NS;lu yd m%{dj ioa.=Kh jYfhka i,ld we;s
fhduq fldg ;sîu úfYaI;ajhls' zzish,af,ysu ñkqï
w;r hqla;sh ta w;ßkq;a m%Odk fldg i,lhs' ;ukaf.a
oKav ñksidhZZ^Man is the measure of all things& hk
wd;auh ;ukag kshu fldg we;s foh isÿ lsÍu zzioa.=KZZ
fm%dgf.dariaf.a woyi ;=<ska o ú;KavjdoSkaf.a ukdj
f,i olajhs' weßiafgdg,af.a iuia; wdpdr O¾uhu uOHu
flakaøSh nj m%lg fõ' zzfyd`o mqrjeishd fyd`o foaYmd,lfhlsZZ
m%;smodj u; rodmj;shs' ìh.=¨j ls%hd lrkq ,nk ñksiqka
hk woyi fuu`.ska we;s jQjls' fm%dgf.dariaf.a zzi;Hh ug
fukau lreKq fkd fidhd wúpdr;aul ks¾NS;lñka ls%hd
tlls Tng tllsZZ13 hk lshuk ;=<ska wdpdr O¾u m%;sm;a;s
lrk ñksiqka w;rg ks¾NS;lu ueÿïms<sfj; f,i Tyq
wd;aóhlrKh ùu úh' wdpdrjdoS ixl,am ñksid flakaøShj
y`ÿkajd fohs'16 fuu uOHu m%;smodj ì,d, j¾.fha if;l=
ú.%y lsÍu w;ska ú;KavjdoSka m%Yxid ,enqj o wdpdrjdoh
;u megjd ref.k hk úg megjdg fkd ßfok mßos;a
54 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 55
megjd fkd .s,sfyk mßos;a /f.k hdu hk ksoiqfkka fõokh ^ukqIHhl=f.a fÉ;kdj" fldamh" B¾IHdj"
meyeÈ,s h' Nh wkqlïmdj wdosh& fÉ;kdj jYfhka yeoskafõ' tfy;a
fõokh muKlau fÉ;kdj fkdjk nj o meyeÈ,s lr.;
od¾Yksl jYfhka w`ÿre hq.hla jYfhka ms<s.kakd
hq;= fõ' fõokhla iys; iy fõokhla rys; mqo.,hl=f.a
uOHld,Sk hq.h ;=< iEu wdpdrjdoS isoaOdka;hla u foaj
ls%hdjlska th meyeÈ,s fõ' hï wysxil if;l= wk;=rg ,la
kshu ksid ms<smeoSu wksjd¾h úh' tys oS foúhka wK l<
ù isák nj olsk wkqlïmd iy.; mqoa.,fhl= ^fõokhla
ls%hdj zzfyd`oZZ f,i;a foúhka ;ykï l< ls%hdj zzkrlZZ
iys;& jyd tu i;dg Woõ lsrSug fm<öu ie,ls,a,g .;a
ls%hdj f,i o ie,lSh' foúhkaf.a wK fkd ms<smosk
úg Woõ lsÍug fm<öug fõokh hï Wmldrhla fõ' tfy;a
mqo.,hkag wudkqIsl wdldrhg ovqjï oSug mjd fuu
fõokh muKla tu i;dg Woõ lsÍug mqoa.,hd fm<öug
hq.fha foaj ksfhdacs;fhda ls%hd l<y'
m%udKj;a fkdfõ' fõokhla muKla we;akï Tyq fndfyda
úg lïmdùula lÿ¿ ie,Sula muKla isÿ lrkq we;' tfia
fÉ;kdj
kï fõokh Wmldr fldg.ksñka ls%hdjla lsÍug wkqn,hla
fÉ;kdj ms<sn`o w¾: ú.%yh b;d ishqï h' fÉ;kdj ,efnkafka l=ulska o@ úm;g m;a wysxil i;d olsk Tyqg
hkafkys mo.;d¾:h fldaI .%ka:hkays ls%hd isÿ lsÍfï uQ,sl fuu i;dj úm;ska .e,úh yels hehs Ñ;a;dNHka;rfhka
jQ Ñ;a; .;sh" ls%hdldÍ Ñ;a;h f,i úia;r fõ' iqux., hï Ñ;a; n,mEula isÿ fõ' tfia jQ Ñ;a; n,hg fÉ;kdj
Yío fldaIfha th wksla ffp;islhka ta ta lD;Hfhys hehs lSu fndfyda fihska idOdrKh' fõokh fÉ;kdjg
fhdok uQ,sl jQ Ñ;a; .;sh hkqfjka lsh fõ'17 wdpdr O¾u msgqn,hla jk nj meyeÈ,s fõ' fÉ;kdj zzwka;hla ms<sn`o
w;afmdf;ys fÉ;kdj zzhïlsis wdldrhlg l%shd lsÍug wm my< jk l,amkdjhs'ZZ hg lS WodyrKhg wkqj wka;h
fmd<Ujk fyda fya;= jk foa fÉ;kdj hsZZ18 f,i ks¾jpkh kï zug fï i;dj uqod .; yels hsZ hkak h' th fõokhla
fõ' fÉ;kdj wm hï hï ls%hdjka i`oyd leu;s lrjk" fhduq fkdfõ' tu wka;hg fõokh wdOdrlh hs'
lrjk" udkisl n,mEu hs' wdpdr O¾u w;afmdf;a ú.%yg
wkqj fõokh fyda Ñ;a;fõ. wkqj ñksid ls%hd;aul fõ' fÉkdj ms<sn`o fmros. ú.%yh
ukqIHhl=f.a fÉ;kdj" fldamh" B¾IHdj" Nh wkqlïmdj
fuys oS nqÿ iufha wka;¾.; ú.%yh ms<sn`o muKla
wdosh fõokh kï fõ' Ñ;a;fõ. hkakg bx.S%is NdIdfjka
úfYaI wjOdkh fhduq fõ' zzfÉ;kdyx NsCLfõ lïux
Emotion hk moh fhfoa' tys woyi le<öu" fm<öu
jodñ" fÉ;hs;ajd lïux lfrda;s ldfhak jdpdh ukidZZ20
hkakhs' ukfia we;sfjk pxp,;ajh ;=<ska Ñ;a;fõ.
nqÿrcdKka jykafia fÉ;kdj l¾uh nj fmkajd ÿkay'
we;sfjhs' zzisf;ys we;s jkakd jQ fl%daOh" Nh" ÿl" fYdalh"
fuys fÉ;kdj yd l¾uh iudkd¾:fhka fhoS we;s nj
m%S;sh yd isf;ys we;sfjk wdfõ.ZZ19 jYfhka fldaId¾:
meyeos,s h' ñksia is; i;= jQ ld¾hka wxY lsysmhla hgf;a
iemfha' Ñ;a;fõ. mqoa., is; wdY%h fldg mj;sk w;r
±lafõ'
wNsfm%arK yd b;d iómfhka iïnkaO fõ'
56 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 57
kS;s l%ufha o th ie,ls,a,g f.k we;' yDoh idCIsfha ñksidf.a mßirh" wdrh" wd.u wdosh wkqj Tyqf.a yDoh
ksfhda. ;=<ska" yeisÍu úksYaph lrkakg ldkaÜ W;aiy idCIsh ielfia' ñksid kS;shg úreoaO hula l<fyd;a th
f.k we;' Tyq zzfyd`o fÉ;kdj yer wka lsisu fyd`ola Tyqg fõokdjla fkdjqK;a yDoh idCIshg úreoaOj hula
f,dalfha ke;ZZ24 hkqfjka i`oyka lrhs' lf<d;a th Tyqg úYd, fõokdjla ùfï iïNdú;dj by<
h' jeros foa lsÍug ksjeros ud¾.hla ke;s nj tu`.ska lsh
wdpdr O¾uh ñksidf.a iajÉPkao ls%hdj
fõ' wdpdr O¾uh ñksidf.a fÉ;kdjka iu`. iómfhka
iïnkaOfhka lghq;= lrhs' hym;a udkj ls%hdjka wdpdr
iïnkaO fjñka ñksidg ls%hd l< hq;= wdldrh ms<sn`oj
O¾ufha oS we.hqug ,la fõ' wdpdr O¾ufha È ls%hdjka
myohs'
úksYaph lsÍfuka hym;a ls%hd isÿ lsÍug fm<Uùu;a
whym;a ls%hdjkaf.ka ñksid wE;a lsÍu;a wfmaCId lrhs'
hym;a ls%hdjka i`oyd m%Yxid lrhs" ;E.s ,nd fohs' whym;a
wdka;sl igyka
ls%hdjkag .ryhs" ovqjï ,nd fohs' hym;a ls%hdjkag
ie,lSug;a whym;a ls%hdjka my;a lsÍug;a fmr wod, 01' fidhsid tï'´'ta'o" foaYmd,k úoHdfõ uQ,sl isoaOdka;" ixL
mqoa.,hdg ;u ls%hdj iïnkaOfhka j.lSu mejßh yels fmd;ay," lsßn;af.dv" le,Ksh" 2009" ms'96'
o hkak úuis,su;a úh hq;=h' Wkau;a;lfhl= wmrdOhla 02' zzÑ;af;ak kSh;S f,dfla Ñ;af;ak mßliai;sZZ ix'ks1" foaj;d
l<fyd;a kS;sfhka Tyqg ovqjï ,nd fkd fohs' wm o Tyqf.a ixhq;a;h" Ñ;a; iQ;%h" nq'c';s%" 2006" ms'72'
ls%hdj fyd`o fyda krl jYfhka fkd olsuq' tfiaa kï wdpdr zzufkda mqínx.ud Oïud ufkda fiÜGd ufkduhdZZLq'ks II"
O¾uh ;=< iajÉPkao;djfhka hqla; jQ fÉ;kdj b;du;a Oïumomd<s" nq'c';s%" 2006" ms'26'
jeo.;a fõ' fÉ;kdfjka f;dr jQ ls%hdj wdpdr O¾ufha oS 03' úYaj fldaIh" 1988" zzwdpdr O¾uhZZ" ixialD;sl fomd¾;fïka;=j"
ksIam%fhdack jkafka h' th nqÿ oyfï o wfÉ;ksl ls%hdj 1998" ms'422'
jYfhka ye`oskafjhs' fÉ;kdj iys; ls%hdj wdpdr O¾ufha 04' Pocket Oxford English Dictionary (Tenth Edition)" Catherine
Soanes, Sara Hawker and Julia Elliott (Edit)" p. 305'
È we.hqug ,la fõ'
05' .=Kfiak uyd isxy, YíofldaIh" yßiapkaø úch;=x.^iïmdol&"
ks.ukh iSudiys; weï'ã'.=Kfiak iy iud.u" fld<U11" ms'212'
06' YS% iqux., Yío fldaIh ^m%:u Nd.h&" ixia' je,súáfha fidar; ysñ"
udkjhd wdpdr O¾udkql+, ùu u; ;srÉÖk weia'f.dvf.a iy ifydaorfhda" fld<U" 1999" ms'117'
i;aFjhdf.ka fjkia fõ' wdpdr O¾uh yd fÉ;kdj 07' uelkais fcdaka tia" wdpdr O¾u w;afmd; ^ih jeks ixialrKh&"
w;r w;Hka; iïnkaOhla we;' ñksia l%shdjka ñksidf.a wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j" 1996" ms'03'
u hym; i`oyd md,kh lrhs' kS;sh bka tla md,khls' 08' úYaj fldaIh" zzwdpdr O¾uhZZ" ixialD;sl fomd¾;fïka;=j"1988"
kS;sh ;=<ska ñksidf.a ndysr ls%hdjka muKla md,kh jk ms'422'
kuq;a ls%hdjkag uQ,sl jk fÉ;;djka bka md,kh ùu wju 09'
fmf¾rd {dkodi" tosßisxy ohd" od¾Yksl úu¾Yk" j;aud
fõ' wdpdr O¾uh u`.ska mqoa., fÉ;kdjka md,kh fõ' m%ldYlfhda" foysj," 2001" ms'153'
60 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 61
hqla;sh ukqIH iajNdjh u; ;SrKh fjhs' weßiafgdag,a ye`.Sï uQ,sl;ajfhka .;a ;SrKh ls%hd;aul lsÍug nqoaêh
ukqIH iajNdjh iïnkaOfhka bosßm;a l< woyia w;ßka bjy,a lr.kakd nj Tyq ikd: lrhs'
zzñksid foaYmd,k i;aFjfhls' foaYmd,kfhka f;drj kSÜfIa n,ldó;ajh ms<sn`o woyia olajñka fmkajd
isáh yelafla foúhkag yd ;sßika i;=kag muKsZZ hk fokafka rfcla hqoaO fldg fidhkafka ;a ;dmifhl=
woyi b;d m%lg h' fuhska .uH jkafka Rcqj fyda jl%j jk.; ù njqka jvd fidhkafka ;a tl u fohla njhs'
foaYmdkh yd iïnkaO jk ñksidf.a p¾hdj hs' th n,h hs' Tyqg wkqj —n,ldó;ajh˜ jeks i¾jfN!ñl
tmslHqriaf.a ú.%yg wkqj iajNdúl yd wjYH uQ,O¾u tlska tl ke;s lsÍu fkd l< hq;= h' fuu woyia
wdYdjka" iajNdúl yd wjYH fkd jk wdYdjka iy ls%ia;shdks b.ekaùï j,g úreoaOj isÿ lrk ,os' wm wmf.a
iajNdúl fkdjk tfukau wjYH fkdjk wdYdjka f,i i¾jfN!ñl uQ,O¾u tlska tl ke;s l<fyd;a fm!reIh
wdYdjka j¾. fõ' iajNdúl wdYdjka .Khg l=i.skak ke;s fjk neúka l< hq;af;a i¾jfN!ñl uQ,O¾u
wh;a fõ' fuu wdYdjka ;Dma; l< hq;= nj Tyq olajhs' W;al¾IKh (Sublimation) lsÍu hs'11
we;eï wdYdjka iajNdúl jqj o ;Dma; lsÍu wjYHu fkd ñksia p¾hdj ixlS¾K fukau jHdl+, nj hg
fõ' tfiau f;fjks j¾.h jk iajNdúl fkdjk tfukau ú.%yfhka lsh fõ' fmdÿ mqoa., p¾hd ±lsh yels jqj;a
wjYH fkdjk wdYdjka ;Dma; fkd l< hq;= wdYdjka h' tu p¾hdjkaf.a wm%lg wxYh úúO h' mqoa., fm!reIh
l¾Ü f,úka keu;s ufkda úoHd{hd mjid we;s p¾hdj ;SrKh ùfuys ,d m%Odk idOlhla fõ' flfkl=
wdldrhg zzñksiqkaf.a p¾hdjka fm!reIfha yd mßirfha hym;a f,i" oCI f,i p¾hd olajkafka kï iajhx
ldrlhla fõ'ZZ10 Tyq th iQ;%hl wdldrfhka bÈßm;a lrhs' l<uKdlrKhla" iajhx yslaóula" ukd kdhl;aj p¾hd"
;Skaÿ ;SrK .ekSfï yelshdj wdosh m%lg lrhs kï Tyqg
B = Behaviour ukd fm!reIhla ;sfí hehss ufkdaúoHd{ woyihs'
F = Function of
mqoa., fm!reIh
P = Personality
E = Environment fm!reIh ms<sn`o idlÉPdj ufkdaúoHdjg wkkH
fkd jQj;a fm!reIh ms<sn`oj ufkdaúoHd;aul ú.%yg
B = F (P, E) m%Odk;ajla fuys § fhduq flf¾' iEu mqoa.,fhl=g u
fm!reIhla fõ' uq,au hq.fha —mqoa., fmkqu˜ hk wxYfhka
ukqIHhd ms<sn`o mQ¾K f,i úia;r lsÍug
mqoa.,hdf.a rEmh" lvy`v" w`Èk m<`Èk wdldrh" weúÈk
kï mqoa.,fhl=f.a mßirfha iuia;h ie,ls,a,g .; hq;=
wdldrh wdÈh wkqj fm!reIh ;SrKh úh' f,dïfn%dfida
nj fuu`.ska lsh fõ' ì%;dkH wkqN+;sjd§ od¾Yksl fâúâ
mqoa., fmkqu w;ska wmrdOldÍ mqoa.,hka y`ÿkd.;
yHqï mqoa., yeisÍug nqoaêh yd ye`.Sï fya;= jk nj bÈrsm;a
yels nj o bÈßm;a lf<a h'12 bx.S%iS NdIdfõ Personality
lrhs' tys§ o nqoaêhg jvd m%Odk;ajhla ye`.Sï .kS' mqoa.,hd
hkafkka fm!reIh w¾:j;a fõ' tys ksrela;sh .S%l NdIdfõ
66 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 67
mqoa.,fhl=g ;j;a mqoa.,fhl= fmfkk wdldrh hk kHdhhs' is.aukaâ fm%dhsâ úiska bosßm;a l< fuu kHdh
w¾:h fok Persona hk moh hs' tfy;a Personality hk we,am%â weâ,¾ yd ld,a hqx.a ÈhqKq l<y' fm%dhsâ fmr
moh Oxford YíofldaIfha olajkafka zzThe qualities that ú.%yfha oS is; ú{dkh" Wm ú{dkh iy wú{dkh f,i
form a person's characterZZ13 f,i h' oywg jk ishjfika fnod olajhs'16 ú{dkh fyj;a Wvq is; ta ta wjia:djkays
miq cS'ví' ´,afmda¾Ü" tÉ'fÊ' whsfikala wdÈyQ fm!reIh j¾;udkfha isÿfjk isÿùï ms<sn`oj jegySulska hq;=j ls%hd
m%cdkk ^wNHka;ßl& ls%hdldÍ;ajhl ixúOdkd;aul lrhs' wm hula krUk úg tys j;auka hdkfha f;dr;=re
jHqyhla f,i ú.%y l<y' zzmqoa.,hd ;u jgdmsgdjg ms<sn`o ie,ls,su;a jkafka ú{dkh hs' fulS wjos njg
yd ;udg uqyqK §ug u;=jk wjia:dj,g wkqyqre ùug" Tífnys msysgd we;s tfukau blaukska u;lhg k`.d .;
Tfrd;a;= §ug n,mdk is;sú,s" p¾hd yd Ndjuh m%;spdrj, yels oekqfuka hqla; jQfha Wm ú{dkh hs' wú{dk isf;ys"
idfmaCI ia:djr njla olajk úfYaIs; .=Kdx.j, tl;=j ke;fyd;a háisf;ys ;ekam;a ù we;s oE blaukska fufia
fm!reIh fõZZ14 hkqfjka iy zzmqoa., wkkH;dj ;SrKh hehs isysm;a l< fkd yels jqj o mqoa., fm!reIhg buy;a
lrkakd jQ wdfõKsl .;s ,laIK yd iuia; ufkdaldhsl n,mEula we;s lrk nj fm%dhsâf.a woyihs'
rgdjka tla;eka jQ ixúOdkd;aul yeisÍï rgdj fm!reIh
is.aukaâ fm%dhsâf.a miq ú.%yhg wkqj bâ ixialdrh"
hsZZ15 hkqfjka fm!reIh ks¾jpkh lf<a h'
wyxNdjh iy Wmß wyxNdjh bÈßm;a fõ' bâ iqLfõokd
ñksiqka w;r wfkHdakH jYfhka fjkialï we;s uQ,O¾uh wkqj ls%hd;aul fõ' tfukau bâ m%d:ñl
ùug fya;= idOl fudkjd o@ mqoa.,hka ta ta mqoa.,hkaf.ka wdYhka u`.ska yiqrejk n,fõ.h hs' wyxNdjh h:d¾:h
fjkia ùfï n,mEu l=ula o@ hkqfjka fm!reIh ms<sn`o ms<sn`o uQ,O¾uh u; msysgd ls%hd;aul jk fm!reIh i;=
wOHhkh lrk ufkdaúoHd{fhda m%Yak lr;s' ufkdaúoHdfõ ;SrK .ekSfï idOlh hs'17 bâ úiska blaukska ;Dma;
fm!reIh ms<sn`o my; kHdhka u`.ska wjOdrKh lrhs' lr .kakd f,i n,lrk wjYH;djka iudcfha m%ñ;Skag
wkqj .<md,Sug ueosy;a jkqfha fuu n,fõ.h hs' Wmß
• ufkdaúYaf,aIK kHdh ^Psycho Analytic Theory&
wyxNdjh hkq mqoa., fm!reIfha iodpdrd;aul idOlh
• p¾hdjdoS bf.kqï kHdh ^Behavioural Learning hs' fuh iudcfha wkqu; lrkq ,nk fyd`o krl u;
Theory& msysgd ls%hd;aul fõ' iudc m%;sudk ;udf.a Ôú;hg
• udkqIjdoS t<Uqu ^Humanistic Approach& wNHka;ÍlrKh lr .ekSula fuys oS isÿ fõ' fm%dhsâf.a
fm!reI ú.%yh ;=< uqÇh wjêh" .=§h wjêh" ,sx.rEmsl
• m%cdkkjdoS t<Uqu ^Cognitive Approach&
wjêh wdÈ jYfhka fm!reI ixj¾Ok wjê olajhs'
• iudc bf.kqï kHdh ^Social Learning Theory&
ufkdaúYaf,aIK kHdh p¾hdjdoS bf.kqï kHdh
mqoa., fm!reI ixj¾Okfha oS isf;a n,mEu ksÍCIKh l< yels p¾hdjka mokï lrf.k
ms<sn`oj lreKq bosßm;a l< kHdh ufkdaúYaf,aIKjd§ ufkdaúoHdj úoHd;aul kHdhka Tiafia ixj¾Okh l< hq;=
68 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 69
hehs woyi bosßm;a l< ufkdaúoHd u;jdoh p¾hdjdohhs' uf.ah udf.ah hk woyihs' mqoa.,hd Ôj;a ùu ;=<ska ,nk
fuu jdoh bÈßm;a lf<a fÊ' î' fjdÜika h' B't,a w;aoelSï iïNdrh m%mxpuh lafCIa;%h hs'
f;dakavhsla iy bjdka meõf,dõ fjdÜikag fmr p¾hdjdoh
tan%yï udiaf,da wjYH;d kHdh u`.ska ñksiqkaf.a
ms<sn`o m¾fhaIK l<y'18 fjdÜika isÿ lf<a tu p¾hdjdoS
wjYH;d hïlsis OQrdj,shlg wkqj fm<.efik nj
u;h jvd;a ixúOdkd;aulj bosßm;a lsÍu hs' —ufkdaúoHdj
fmkajhs' uQ,sl wjYH;d" ufkdaúoHd;aul wjYH;d iy
p¾hdj ms<sn`o wOHhkhls'˜ hkqfjka ufkdaúoHdj
wd;au idlaId;alrK wjYH;d hk wjYH;d OQrdj,sfhka
ks¾jpkh jQfha p¾hdjdofha n,mEfuks' p¾hdjla hkq
fy<slrhs' iudch jvd iqkaor jkafka fyda hym;a jkafka
W;af;aclhlg olajk m%;spdrhla nj fuu`.ska lsh fõ'
tfukau iqNjdoS jkafka yqfola fN!;sl mßir idOl wkqj
m%;spdrh Rcq f,i ksÍCIKh l< yels h' p¾hdjd§kag
fkdj f,dalh ixcdkkh lrk wdldrh yd w¾:l:kh
wkqj zzfm!reIh hkq úúO W;af;ack wjia:djkag olajkq
lrk wdldrh wkqj nj udkqIjdoS ufkdaúoHd{fhda olaj;s'
,nk m%;spdr iuQyhl taldnoaO;djla fyj;a iuqÉÑ;hla
h'ZZ p¾hdjdoS u;hg wkqj fm!reI ixj¾Okh o bf.kqu m%cdkkjdoS t<Uqu
u; isÿ jk nj iïNdjH wdfrdamKh" m%ldrl wdfrdamKh
yd ksÍCIKh u`.ska ú.%y lrhs' p¾hdjdofhau m%;sixj¾Okhla jQ m%cdkkjd§ t<Uqu
u`.ska ñksia p¾hdj udkisl ls%hdj,sh ^m%cdkkh& m%Odk
udkqIjdoS t<Uqu fldg w¾:l:kh lf<a h' fuu kHdh f.dv ke`.Su flfrys
f.iaÜfgda,aÜjdoS woyia o fya;= úh' mqoa., p¾hdj flfrys
ld,a frdc¾ia iy tan%yï udiaf,da úiska udkqIjd§
mqoa.,hdf.a Ñka;kh" nqoaêh" u;lh" ie,iqï lsÍu" ufkda
kHdh bÈßm;a lrk ,È' fm!reIh ms<sn`oj bosßm;a jQ
RIaáh wdosh m%cdkk idOlhkays n,mEu fuu kHdfhka
ufkdaúYaf,aIK kHdh yd p¾hdjdoS u;h úfõpkhg ,la
wjOdrKh lrhs' m%cdkkjdoS t<Uqug wkqj mqoa.,hd hkq
ùu ;=< kj m%fõYhla f,i fuh bosßm;a úh' mqoa.,hdf.a
f;dr;=re W;amdol hka;%hls'
iajÉPkao;dj iy mqoa., ixj¾Okhg we;s úNjH;dj
wdos udkjhd i;= iqúfYaIS .=Kdx. wjOdrKh lrñka iudc bf.kqï kHdh
f.dvke.=Kq kHdhd;aul mokula fuys we;' wdorh"
fifkyi" wd;au ixl,amh" wdfõokh" ks¾udKd;aul nj p¾hdjdoSka m%cdkkfha we;s jeo.;alu wjOdrKh
wdÈ ñksidf.a wjYH;d flfrys fudjqyQ wjOdkh fhduq lsÍfuka miq h<s m%cdkkh ms<sn`o wjOdrKh jQfha we,anÜ
l<y' wd;au ixl,amh fï w;ßka m%Odk h' mqoa.,hd wd;au nekavQrd úiska bosßm;a l< iudc bf.kqï kHdh yryd h'
lr.;a foh h:d¾:hla lr .ekSug fjr orhs' ta wkqj ld¾,a ialSk¾ úiska bosßm;a l< u;hg jvd Tíng hdula iudc
frdc¾ia mqoa.,hd iuia; mqoa.,hd" wd;au ixl,amh iy bf.kqï kHdfhka isÿ fõ' p¾hdjdoSka bosßm;a l< mqoa.,
m%mxpuh fCIa;%h f,i fnod olajhs'19 iuia; mqoa.,hd hkq fm!reIh yev.eiSu i`oyd bf.kqu n,mdk nj nekavQrd
úúO l=i,;djkaf.ka fukau iïm;aj,ska hqla; mqoa.,hd úiska o ms<s.kq ,efí' tfy;a tu u;fha u fldgila
jk w;r wd;au ixl,amh hkq mqoa.,hd ;=< we;s fjk jk wdfrdamKh ms<sn`o fjkia woyila bosßm;a lrhs'
p¾hdjdoSkag wkqj wdfrdamKh hdka;s%l;ajhla Wiq,hs' fuu
70 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 71
u;fhka lshfjk wdldrhg ñksiqka yqfola ksYalS%h iyNd.S ´,afmdaÜf.a .;s,CIKjdoh mqoa., úúO;ajhg fya;=
jkakka fkd fõ' mqoa.,hka bosßm;a ù wjg jd;djrKh idlÉPd lrhs' iEu mqoa.,fhl=g u wkkH .;s,CIK we;s
jgmsgdj ms<sn`o olajk udkisl ls%hdj,sh u`.ska f;dr;=re nj fuhska ms<s.kshs' wfhla idfmaCI jYfhka ñ;%YS,s njla
f.dkq lr .kshs' nekavQrd ksÍCIKd;aul bf.kSu ms<sn`o olajk fohla iïnkaOfhka ;j;a wfhla idfmaCI jYfhka
ixl,amh ;=<ska p¾hdj ksÍCIs; wkqN+;sh u`.ska isÿ jk ñ;%YS,s fkdjk njla fmkakqï l< yels h' fï fofokd
nj ú.%y lrhs' mqoa., p¾hdj flfrys ksÍCIKd;aulj w;r we;s ñ;%YS,s Ndjfha m%udKd;aul jYfhka fjkila
f.dvkef.k p¾hd wdlD;s fya;= fõ' ;snqK o fofokd <`.u ñ;%YS,s nj ;sfnk nj lsj yels h'
tfia fyhska fuhska .;s,CIK m%udK lsÍfï yelshdjla
mqoa., fm!reIh iy mqoa., p¾hdj we;s nj fmkajd fohs'
´,afmdaÜ fm!reI .;s,CIK m%Odk .;s,CIK"
mqoa., fm!reIh yd p¾hdj w;r w;Hka;
uOHu .;s,CIK iy oaù;shsl .;s,CIK f,i fldgia
iïnkaOhla mj;S' tlu isÿùulg mqoa.,hka lsysm
lrhs' m%Odk .;s,CIK fyj;a uQ,sl .;s,CIK hkq
fofkla tlu miqìula ;=< úúO p¾hd olajkafka tneúks'
mqoa.,fhl= ;u uq¿ Ôú;h u ixúOdkh lr.;a fnfyúka
ñksidf.a yeiSÍu ixlS¾K ùfï idOhl o fm!reIhu fõ'
u idudkHlrKh lr.;a m%Odk pß; iajNdjh hs' fuh
ufkdaúoHdfõ mqoa., .;s,CIK wOHhkh Rcq f,i u mqoa.,hdf.a ls%hdjka foig fhduq ù we;s ,CIK jYfhka
fm!reIh yd iïnkaO fldg isÿ lrhs' y`ÿkd.; yels h' w;sYh wd;aud¾:ldó fkdjk ldka;djla
.;s,CIK uq,skau j¾.SlrKh lf<a ld¾,a hqx.ah' udkj ys;jdoS;ajh fjkqfjka lemùu fukau wêl
fudyq is.aukaâ fm%dhsâ bosßm;a l< ufkdaúYaf,aIK kHdhg CIqodfjka isák mqoa.,fhl= jeä jYfhka mdßfNdacl
fjkia u;hla bosßm;a fldg ;sfí' tu u;h Tyq úiska u wjYH;djka fjkqfjka lem ùu' wdosh ksoiqka fõ' fuh
y`ÿkajd oS we;af;a úYaf,aIdKd;aul ufkdaúoHdj ^Analytical n,h ,nd .ekSu fyda wka whf.a hym; fjkqfjka lrk
Psychology& f,i h' fudyq o fm%dhsâ bosßm;a l< wú{dkh wd;au mß;Hd.h jqj o úh yels h' uOHu .;s,CIK hkq
m%Odk .;s,CIKj,g wu;rj mqoa.,hd j¾Okh lr.kakd
ms<sf.k we;' fudyq wú{dkh mqoa., wú{dkh iy iuQy
jQ wjxl nj iy iudcYS,S;ajh wdos .=Kdx.hka h' fïjd
wú{dkh f,i j¾. lf<a h' mqoa., wú{dkh hkafkka
m%n,;ajfhka wvq h' oaù;shsl .;s,CIK m%Odk yd uOHu
fm%dhsâ bosßm;a l< wú{dk isoaOdka;hu lsh fõ' fuys
.;s,CIK j,g jvd wvqfjka p¾hdj flfrys n,mEï lrhs'
mqoa.,hd úiska wjfrdaOkh l< fukau wu;l jQ isÿõï"
mqoa., .;s,CIK fm!reIh f.dvkexùug fiau wfkla
hgm;a lsÍï wdosh .eí ù we;' fuhg hg ;,hl msysgd
w;g mqoa.,hdf.a p¾hdj ;SrKh ùug o fya;= idOl fõ'
we;s iuQy wú{dkfhys wkdosu;a ld,hl isg mej;f.k ´,afmdaÜf.a ú.%yg wkqj mqoa., yeisÍug mßir idOlhg
tk mrïmrdfjka mrdjg Wreu jk" iuia; ñksia j¾.hd;a jvd fm!reI idOlh fya;= fjhs' ndysr W;af;aclh iudk
iu`. fnod.;a .=ma; {dkhla we;s nj hqx.a meyeos,s lrhs' jqj;a p¾hdj ±laùu ta ta fm!reIh u; mokï fõ' th tlu
fïjd Tyq mqrdlD;s f,i y`ÿkajhs' fïjd mqoa.,hdf.a ienE .skaof¾ ng¾ osh fjk w;r ì;a;r >k njg m;a lrkakdla
w;aoelSï f,i Tyq ú.%y fkd lrhs' jeksh'
72 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 73
fya;= úYaf,aIKh hkq úYd, úp,H m%udKhl wukdmjk" ldxid iy.; nj iys; wdos ,CIKj,ska hq;=
iïnkaO;d ie,ls,a,g f.k idudkH ;;aFjh fidhd wh o yÿkd.; yels h' fuu j¾.SlrKh weiqfrka ta ta
.ekSu hs' fuh f¾ukaâ leg,a úiska bÈßm;a flf¾' ;;aFjhka ;=< mqoa., p¾hdj ms<sn`oj ksjeros mqfrdal:khka
hful=f.a fm!reIh ms<sn`o wOHhkh lsÍug m%Yakdj,shla l< yels nj whsfikalaf.a ú.%yh fõ'
ilia fldg th mqrjd f.k wjidkfha th úYaf,aIKh
fldg ks.ukhg meñKSu yd iïnkaO fldg f;areï f¾ukaâ leg,a" ´,afmdaÜ" yEkaia whsfikala wdos
.; yelsh' f¾ukaâ leg,ag wkqj fok,o hï ;;aFjhl .;s,CIKjdoSka olajk woyiaj, fmdÿ lreKq lsysmhla
u;=msáka fmfkk .;s,CIK m%;HCIh u; fyda fm!reI y`ÿkd.; yels h'
ksfhdackh u; mokï fõ' tfy;a fuu .;s,CIK u`.ska • fm!reI ixúOdkfhys uQ,sl tallh jkqfha
mqoa., fm!reIh ms<sn`oj fkd fmfkk Odjl n,fõ.hka .;s,CIK hs'
ms<sn`oj meyeos,s ú.%yhla bosßm;a fkdjk nj o fmfka'
• .;s,CIK wkqudk lrkqfha p¾hduh m%ldYk
yEkaia whsfikalaf.a ú.%yg wkqj mqoa., fm!reI u`.ska h'
.;s,CIK y`ÿkd .ekSug wka;¾j¾;S yd nys¾j¾;S idOl
• fuu .;s,CIK u;= msg .;s ,CIK fyda uQ,dY% .;s
iy kshqfrdaisl ia:dhs;d idOl muKla m%udKj;a fõ'
wka;¾j¾;S ,CIK we;s wh we;=<g keuqKq iajNdjhla ,CIK f,i fjka l< yels h'
p¾hdj ;=<ska fmkakqï lrhs' Tjqka iudch ms%h fkd lrhs' .;s,CIK kHdfha jeo.;alu mj;skafka" fuh
ksrka;rfhka ;ks ù isàug fukau ksYaYíoj isàug W;aiy pß; iajNdjhkays úp,H;d iy wjia:duh úp,H;d hk
.kshs' ls%hdldÍ;ajfhka ÿmam;a h' ks;r fmd;a lshùu" folu ie,ls,a,g .ksñka p¾hd ms<sn`o ú.%y lsÍu u; h'
;ksfhka ldurhlg ù isàu" ;ksfhka .ukla fkd hEu" m%Odk jYfhka u ufkdaúoHd kHdhka u`.ska ñksia p¾hd
iEu fudfyd;lu wkHkaf.a Woõ u; msysgd lghq;= lsÍu hkq úp,Hhka rdYshl wka;¾ ls%hdldÍ;ajfha m%;sM,hla
wdÈ ,CIK fmkakqï lrhs' fudjqka ;ukaf.a ióm;uhka nj lshfõ' ljr fyda wdldrhl ls%hdjla ;SrKh ùfï oS
muKla weiqre lrhs' nys¾j¾;S ,CIK fmkakqï lrk wh W;af;acl isoaê iu`. fm!reI .;s,CIK wka;¾ls%hdldÍj
wka;¾j¾;S ,CIKh fmkakqï lrk mqoa.,hkag m%;súreoaO n,mdk nj meyeos,s jkakls'
iajrEmhla fmkakqï lrhs' tjekakka ksrka;rfhka iudch
ms%h lrhs' fndfyda ñ;=rka msßjrdf.k lghq;= lrhs' msßila fm!reI .;s,CIK idOl myla hg;g f.dkql<
iu`. tl;= ù ksjeros foa ls%hd;aul lsÍfï yelshdfjka yels nj uE; ld,Sk iïmÍCIK ;=<ska fy<slrf.k we;'
hqla; fõ' wkH u;hka .re lrñka ;u u;h bosßm;a tajd uyd fm!reI .;s ,CIK (Big Five Factors) f,i kï
lrñka .egqï wju lr.ksñka lghq;= lrhs' fujeks wfhl=g fldg we;'
;ukaf.a jhfia wh muKla fkdj úúO jhia uÜgïj,
• ;ekam;a ke;fyd;a nys¾j¾;S iy idudcYS,S
mqoa.,hka b;du ióm;hka fia weiqre l< yelsh' óg
.;s,CIK
wu;rj ixfõoS .;s,CIK we;s wh fkdikaiqka" blaukska
74 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 75
• ye`.=ïnr fyda ia:djr .;s,CIK úg fm!reI idOlfhka úhqla; fkdfõ' ñksia p¾hdj tla
• nqoaêuh .;s,CIK idOlhla u; mokï fkd jk w;r mqoa., fm!reIh tys
m%n, idOlhls' ñksia p¾hdj ms<sn`o ufkdaúoHd idlÉPdj
• ms%h ukdm nj ms<sn`o .;s,CIK
fm!reIh yd iïnkaOj bÈßm;a fõ' mqoa., p¾hdj hkq
• hqla;s iy.; nj fyj;a yDoidCIshg wkqj lghq;= mqoa., fm!reIfha u me;slvls'
lsßu ms<sn`o .;s,CIK
nys¾j¾;S ,CIK we;s wh iudcYS,s jk w;r wdka;sl igyka
wka;¾j¾;S ,CIK we;s wh yqol,d fukau iudc iïnkaO;d
wvq msßila f,i y`ÿkd.; yelsfõ' Ñ;a;fõ.sl ia:djr;ajh 1
kslmsáfha kkaor;k ysñ" idrO¾u wOHdmkh iy <uhd" tia
f.dvf.a iy ifydaorfhda" fld<U 10"ms'30'
hkq ú`oord .ekSfï yelshdj hs' l=uk wdldrfha Ñ;a;fõ.
we;s jqj o tu Ñ;a;fõ. l<uKdlrKh lr.; yels ùu 2 “Psychology is the scientific study of human behavior and mental
processes"
hs' ye`.=ïnr iajNdjh fuys m%;súreoaO;ajh hs' i;=fÜ §
fukau ÿfla § ye`.=ïnr ùu wia:djr ;;ajhls' nqoaêuh l=Uqlkaok f¾j; ysñ" jHjydßl ufkdaúoHdj"ol=Kq wdishdkq
m¾fhaIK yd mqyqKq uOHia:dkh"rkd," 2014"ms'20'
.;s,CIK fmkakqï lrk wh ksoyia Ñka;khla" iEu
fohla foiu úpdrYS,Sj ne,Su yd l=;=y,fhka úuiSu wdos 3 hdmdr;ak ùrfialr" ñksia yeisÍu" md,s yd fn!oaO wOHhk
m%ldYk wdh;kh"ñßiaj;a;" 2015" ms'01'
,CIKj,ska fyì wh fj;s' tjekakkag Wiia Ñka;khla
we;s w;r ukd ks¾udKYS,s;ajhla o we;' nqoaêh W.;anj 4 ùrfialr" -thu-"ms'05'
hkafkka fjkia fõ' W.;a mqoa.,hd W.;a fohg wkqj 5 -tysu-" ms'08'
wkqiaurKuh kqjKska lghq;= lrhs' tfy;a nqoaêu;a 6 ta'ã'mS' l,kaiQßh" .S%l o¾Ykh" wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j"
mqoa.,hd ia:dfkdaÑ;j l,amkd fldg ;Skaÿ ;SrK f.k n;a;ruq,a," 2007" ms'38-39'
lghq;= lrhs' mqoa.,hd l;d lrk ú,dih" Woõ lrk 7 ùrfialr" - tysu- ms'08'
wdldrh" bjiSu wdÈ .=Kdx. ms<sn`oj ms%hukdm nj ;=<ska 8 l,kaiQßh" - tysu- ms'95'
lsh fõ' yDoh idCIshg t.`. mqoa.,hka ms<sn`oj úiajdi
9 -tysu- ms'118'
;eìh yels h' Tjqka ksr;=re yDoh idCIshg tl`.u lghq;=
lrhs' Tjqka lshk foa yd lsÍug iqodkï jk foa w;r 10 ùrfialr" -tysu -" ms'04'
iumd; njla we;' 11 ta'ä'mS'l,kaiQßh" nzg%kaâ ri,a yd iuld,Sk o¾Ykh" ms'109-111'
12 kkaofiak r;akmd," wmrdO úoHdfõ uQ,O¾u 1" weia'f.dvf.a iy
ks.ukh ifydaorfhda ^mqoa& iud.u" fld<U10" 2013" ms'75'
úúO úIh fCIa;%hkag úIh jk mqoa., p¾hdj 13 Pocket Oxford English Dictionary (Tenth Edition)" Catherine
ufkdaúoHd fCIa;%fha ÈhqKqj;a iu`. úúO kHdhka ;=< ú.%y Soanes, Sara Hawker and Julia Elliott(Edit)" p'670'
úh' ufkdaúoHdj ;=< úúO kHdhka bÈßm;a jqj o th fndfyda
76 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 77
mrdfrdamKh hkafkka wE;a ùu hk woyi m%n, f,i Ôú;fha w¾: Y+kHNdjh - ;ud .ek wjfndaOhla fkdue;s
bÈßm;a fõ' wE;a ùu hkq yqÿ mqoa.,hka fofofkl= ùu fya;=fjka iaùh;ajh biau;= lr .; fkdyels ùu ;=<
ke;fyd;a hïlsis jia;= folla wE;a ùu fkdj ñksidf.a w¾: Y+kH nj we;s fõ'
iS>% oshqKqj;a iu`. iuia; udkj m%cdfjys u we.hqï wE;a
O¾u;d ì`o jeàu - idïm%odhslj wdrCId lr.ksñka .;a
ùuls' fuu wE;aùu ;=<ska ukqIH;ajh fidaodmd¿ fõ' ñksid
idodpdrd;aul O¾u moaO;sh ì`o jeàu hs' mej;s p¾hd O¾u
ukqIH;ajfhka wE;a ùu fuys oS ie,ls,su;a fõ'4
ì`o jeàu bka lshfõ' kj p¾hdO¾u ìys fkdùu o fï
idudkH Ndú;fha oS mrdfrdamKh hk jpkh hg;g wh;ah' fuu O¾u;d ì`o jeàu yryd wúYajdih we;s
ñ;=rkaf.ka fyda weiqrelrk whf.ka bj;g hEu fyj;a fõ' iudc úoHd{fhl= jk tñ,a vq¾lhsï fuh wfkdaóh
bj;g yeÍu hk w¾:fhka o Ndú; fõ' kS;suh ú.%yhg ;;aFjhla f,i y`ÿkd.;af;a h'
wkqj foam, iïnkaOfhka jQ whs;sh fjk;a wfhl=g mejÍu
ixialD;sl msgia;rNdjh - mrdfrdamKh hkafkys
woyia flf¾' fuu mejÍu úlsKSula jYfhka fyda ;E.s
msgia;rnj" úiïnkaOh lsh fõ' ixialD;sl msgia;rNdjh
lsÍula jYfhka isÿ úh yels h' (In law it usually refers to
iudc iïu;hkaf.ka neyer ùu ;=< mek k.S'
the transfer of property from one person to another, either
by sale or as a gift) ufkda Ñls;aidj ;=< mrdfrdamKh iudc yqfol,dNdjh - mqoa.,hd iudc iïnkaO;djkaf.ka
idudkH;ajh W,a,x>kh lsÍu (Deviation from normality) ÿriaùu ;=< iudc tal,kh we;s ù ;ud Ôj;a jk iudch
jYfhka Ndú; fõ' ienúkau fuys idudkH;ajh W,a,x>kh ;=< u wd.ka;=l njla ks¾udKh fõ' mqoa.,hka fldmuK
lsÍu hkq Wu;=j hs'(Insanity) iuld,Sk ufkdaúoHdjg wkqj msßila iu`. isáh o udkQISh iïnkaOhla fkdue;s ùfuka
iy fndfyda iudc úoH{hskaf.a meyeos,s lsÍu wkqj uq,ska fuu ;;aFjh we;s fõ'
;ud fj; mej;=Kq fohla miqj ;udf.ka wE;a ù tfia wE;a
jqKq foh ndysr Yla;shla njg m;a ù ;udj md,kh lsÍu wd;aóh msgia;rNdjh - ;udg ;udj;a ke; hk woyi
mrdfrdamKh hs'5 fuhska lsh fõ' fuhska mqoa.,hd ;=< mrdcs; udkisl;ajhla
j¾Okh fõ' fujeks ;;aFjhla ;=< kj n,dfmdfrd;a;=
mrdfrdamKh ms<sn`o ì%;dkH úYajfldaIfha lreKq we;sj oeä W;aiy iïmkakj Ôj;a ùug fukau ;u
06 la hgf;a ú.%y fõ' tu ú.%yfhka mrdfrdamK ixl,amh wNsu;d¾:hka bIag lr .ekSug fjr fkd orhs'
iy ixlS¾KNdjh o úYo fõ'
ñksid tla;rd hdka;S%lrKhlg yiq ùu ksid
ÿn,;dj - ÿn,;dj hkafkka n,fhka f;dr ùu lsh fõ' ukqIH;ajh CIh ù lsisÿ iekiqula fkdue;s ÿlska msreKq
tkï ;ukaf.a md,kfhka ñoSu hs' túg ;ukaf.a woyia fldgila njg Ôú;h mßj¾:kh ùu mrdfrdamKh hehs
iy reÑl;ajhg wkqj lghq;= l< fkdyels fjhs' n,h ie,lSu jvd;au fhda.H fõ'
;ukaf.ka wE;a ùu" n,h ;udg ke;s ùu" n,h wkai;= ùu
hk w¾:fhka ÿn,;dj hk jpkh Ndú; h' mrdfrdamK ixl,amh idxoDIaájdoS iy udlaiajdoS
iuld,Sk o¾Ykjdohkays Ndú; jqj o mrdfrdamK ixl,amh
80 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 81
fcdyeka bosßm;a l< w;r fmdndÉ" fy.,a wdÈka bosßhg foam, l%uh mokï lr f.k h' fn!oaO uQ,dY% ú.%yhg
f.k .sfhah'6 fcdka f,dlag wkqj mrdfrdamKfha oS isÿ wkqj mqoa.,hdf.a iajhx m%Ndjh ke;s fjkqfha mqoa.,hd ;=<
jkafka ;uka i;= n,h fyda whs;sh foaYmd,k iudchg ri ;DIaKdj j¾Okh ùu fya;= fldg f.kh' ñksid fj;
whs;sùu h'7 fcdaka f,dla ^1632-1704& iudc iïuq;sjdoS mej;s ukqIH;ajh ñksidf.ka fufia wE;a úh' ñksid ;=<u
Ñka;lfhls' Tyqg wkqj m%lD;s iudch ;=< ñksiaiq w;sYh jQ foaj;ajh ñksidg wysñ úh' hym;a .=Kdx. jk lreKdj"
iduldó fukau mS%;su;a Ôú;hla .; l<y' ñksiqkaf.a ffu;S%h" ohdj" mß;Hd.h wdosh ñksidf.ka Wÿrdf.k
iudc mej;au i`oyd Ôj;aùfï whs;sh" foam< whs;sh" tajd foaj Yla;shla úIfhys wdfrdamKh lsÍug isÿ jqKs'
fm!oa.,sl ksoyi iajNdúl kS;sh u`.ska md,kh úh' fuu ñksid úiska foúhka ks¾udKh l< nj fmdndÉ lshhs'10
iudcfha kS;s ls%hdjg kexùug iy kS;s úksYaphg fmdÿ fuu ks¾udKfha oS isÿ ù we;af;a ñksid <`. jQ foúhka
iïu;fhka m;a jQ lsisfjl= fkd ùh' fuu m%lD;s iudch ñksidf.ka neyer fldg ñksid úiskau ,S" ueá" wdos wuqøjH
;=< iEu mqoa.,fhlau tla w;lska úksYaphlrefjla o ;j;a j,ska idok ,o ms<su j,g foúhka wka;¾.; lsÍu hs'
w;lska úOdhlfhla o ùu ;=< miqld,Skj we;s jQ wkdrCIs; ñksid i;= jQ Yla;sh ñksidf.ka wE;a ù tu Yla;sh úiska
Ndjfhka ñoSu i`oyd ck;dj w;r m%:ufhkau iïuq;shla ñksid md,kh fõ' th mrdfrdamKh hs'
yd fojkqj ck;dj iy md,lhd w;r iïuq;shlska ck;dj
udlaia úiska mrdfrdamK ixl,amh iudc yd wd¾Ól
i;= jQ n,h fukau whs;sh foaYmd,k iudchg ^isú,a
miqìulska bosßm;a lrhs' fy.,a úiska mrdfrdamK woyia
iudchg& ysñ lr oS we;' fuu ú.%yfhaoS ck;dj i;= n,h
udlaiag fmr bosßm;a lr we;s w;r udlaia fy.,af.a woyia
mrdfrdamKh ù we;'
m%;sfCIam lrñka woyia olajd we;' fy.,a meyeos,s fldg
fcdaka f,dla i`oyka lrk m%lD;s iudch ;=< we;s wdldrhg mrdfrdamKh isÿ jkafka mqoa., uÜgñka
ñksiqka hym;a h' tfiau rEfida i`oyka lrk m%lD;s iudch kuq;a ld,a udlaiaf.a ú.%yhg wkqj mrdfrdamKh fN!;slj
;=< o ñksid hym;a fõ' ;j o udlaiajdofha úia;r jk isÿ fõ' udlaia bosßm;a lrk ,o rdcHfha ft;sydisl
m%d.a fldñhqksiaÜ wjêfha o ñksid iduqysl mej;aula ;sî úldYkhg wkqj foam, l%uh mokï lrf.k ksrka;r
we;'8 fn!oaO uQ,dY%hkaf.a i`oyka jk wdldrhg iudcfha wr.,hla mj;S' fuu wr.,h ksid úúO wjê we;s ìys
wdrïNl wjêfha oS ñksid iajhx m%Ndjla iys; ÈhqKq fõ' ld,a udlaia udlaiajdoh wfmdayl fN!;sljdohg wkqj
udkisl;ajhlska hq;= úh'9 tfy;a ñksia iudch ixlS¾K bÈßm;a lrhs' fy.,a bosßm;a l< wfmdaylh úêu;aj bÈßm;a
jk úg ñksid i;= W;=ï .=Kdx. wysñ úh' f,dlaf.a lsÍfï f.!rjh udlaiag ,efí' fy.,a úiska T¨fjka ysg
woyig wkqj ñksid ;u whs;sh iïnkaOfhka wkdrCIs; jQ wdfmdaylh ll=,a foflka ysgjk ,oafoa udlaia h hkq
;;aFjh we;s jQ úg ;u n,h mjrd fohs' rEfidaf.a woyig úpdrl u;h hs' flfia fj;;a udlaiajdoh hkq OfkaIajr
wkqj iduldój Ôj;a jQ ñksid w;rg fm!oa.,sl foam, l%uhg m%;smCIj bosßm;a jQ woyi hs' OfkaIajr iudcfha
hk ixl,amh wd.ka;=lj meñKSfuka ñksialu ;¾ckhg mrdfrdamKh isÿ jk nj udlaia meyeos,s lrhs' OfkaIajr
,la jQ wjia:dfõ ;u n,;, wysñ ùula isÿ fõ' udlaiaf.a wd¾Ólhl ksIamdok n,fõ. ^;dCIK yd Ys,am l%u&
ú.%yh ;=< oS o ñksiqkag ukqIH;ajh wysñ jkqfha fm!oa.,sl jeo.;a fõ' ;j o uqo, flakaøSh idOlh fõ' uqo, flakaø
82 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 83
jQ úg ñksid uqo, miq mi yUd hhs' ñksid ;=< jQ ñksia ;dCIKh o mrdfrdamK ldrlhls' úoHd;aul {dkh
O¾u;d ì`o jeàu túg isÿ fõ' i;a.=Kh u; mokï jQ Wmfhda.S lr .ksñka ñksidf.a myiqj i`oyd ñksid úiskau
iodpdrh ñksidf.ka wE;a fjhs' fufia OfkaIajr iudch lrk ,o ÈhqKqj ;dCIKh hs' ;dCIKh yryd ñksidg
;=< widudkH njla j¾Okh fõ' udlaia OkjdoS l%uh ;=< wjYH oE ks¾udKh jqj o l,a h;au ñksid tu ks¾udKfha
fN!;sl jYfhka mrdfrdamKh jk nj meyeÈ,s lrhs' jyf,l= fõ' Trf,daiqj ld,h ms<sn`o wjfndaOfhka lghq;=
lsÍug fukau ld,h oek .ekSug ks¾udKh jqj o mqoa.,hd
mrdfrdamK ldrl Bg jy,a ù Trf,daiqjg wkqj lghq;= lsÍug fhduq ù
we;' ;dCIKh yryd ;j;a wdldrhlg mrdfrdamKh isÿ
mrdfrdamK ldrl fyj;a mrdfrdamKhg n,mdk
fõ' tkï ;dCIKh yryd kQ;kfha f,dalfha fld;kl
fya;+ka o meyeos,s lr .ekSu wjYHh' ì%;dkH úYajfldaI
isáh;a iïnkaO ù l;d lsÍu" o¾Ykh oelSfï yelshdj
ú.%yhg wkqj mrdfrdamK ldrl f,i my; idOl ±la fõ'11
we;' fuu ;dCIKfha oshqKqj yryd mqoa.,hka mrdfrdamKh
• wd¾Ól idOlh ù we;' fuh o WodyrKhlska meyeos,s lr .; yels h'
• ;dCIKsl idOlh kq;kfha tlu ia:dkhl mqoa., lKavdhula isáh o
Tjqka w;r iïnkaOhla oelsh fkdyels h' Bg fya;=j
• iudc úoHd;aul idOlh ;dCIKh yryd Tjqka fjk;a mqoa.,hka yd iïnkaO ùu hs'
• ufkdaúoHd;aul idOlh tu`.ska mqoa.,hka mrdfrdamKhg ;dCIKh fya;= jk
• od¾Yksl idOlh wdldrh meyeos,sh'
mrdfrdamKh i`oyd wd¾Ól idOlh mdol jk iudc úoHd;aul idOlh wjfndaO lr .ekSfï oS
wdldrh ld,a udlaia úiska bosßm;a l< udlaiajdoh ;=<ska wd;aóh msgia;r Ndjh jeo.;a h' mqoa.,hka iudchla ;=<
myeÈ,s fõ' udlaiajdoh Rcqj u OfkaIajr l%uhg úreoaOj Ôj;a jqj o iudcfha iïnkaO;d ÿria ùu ksid mqoa.,hdg
wd¾Ólh u; mokïj ú.%y fõ' iudcjdoh ñys u; wd;aóh jYfhka ;kslula we;s fõ' fuh iudc úoHd;aul
m%dfhda.sl jQ ksid th úoHd;aul udlaiajdoh fõ' OfkaIajr ldrKhls' iudcfhka udkQISh .=K O¾u wysñ ùu o fï
iudcfha ñksidg Ôj;a ùug wd¾Ólh wjYH u fõ' OkjdoS i`oyd n,mdkq ,efí' ;j o mqoa.,hdg iudchg wjYH
u;h ,snr,a Ñka;kh yryd we;s jQjls' rdcH o wd¾Ólh lrk pß;hla ùug fkd yels ùu tkï ÿn,;dj ksid o
u; m%cdmSvl WmlrKhla jk nj udlaia lshhs' j¾;udk mrdfrdamKh isÿ fõ'
f,dalfha ls%hd;aul jkqfha OkjdoS wd¾Ólh hs' Okjd§ mrdfrdamKh i`oyd n,mdkq ,nk ufkdaúoHd;aul
wd¾Ólh fya;=fjka ukqIH;ajh ñksiqkag wysñ fjhs' idOlh m%Odk jYfhka f;aud folla hgf;a bÈßm;a l<
ñksiqka ;j wfhla fjkqfjka lem ùu ke;s j hhs' ñksidg yelsh'12
wd;aóh msgia;rNdjh we;s fjhs'
84 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 85
bosßm;a ùu" tluq;=lu wdos W;=ï .=Kdx. ñksid flfrka 1'2 rEm igykg wkqj A hkq kd.ßl m%foaYhhs'
ÿria fjhs' ;sßika i;=ka <`. mjd we;s tjeks .=Kdx. wm th flakaø lr .ksñka k.rfhka l%ufhka ÿria ùu
flfrka ÿrej hdfuka iqúYd, iudc úfrdaë n,mEula fõ' fuu`.ska ksrEms; h' k.rfhys mrdfrdamKh by< uÜgul
mj;s' tfy;a k.rfhka ÿria jk úg mrdfrdamK uÜgu my<
iudcfha O¾u;d ì`o jegqKq miq kj idudcslfhda o
w.hla .kshs' woH;kfha jqj o YS% ,xldfõ jeos ckhdf.a
tu iajNdjh .%yKh lr .ks;s' mqoa.,fhla ;;a iudcfha
úiïnkaOh ke;fyd;a mrdfrdamK ;;aFjh kd.ßl ckhdg
iajNdjh wkqj iudcdkqfhdackh ùu isÿ fõ' io¾,kaâ
idfmaCIj wvq fõ' fuu Ñldf.da ú.%yg wkqj E hkqfjka
iudc bf.kqï kHdh yryd fuu ;;aFjh meyeÈ,s lrhs'
thg wkqj ´kEu mqoa.,fhl= ;u p¾hdjka ;ud Ôj;a jk oelafjkqfha Ôj;a ùug iqÿiq jQ m%foaYhhs'(Green area)
mßirh yryd wNHka;ÍlrKh lr .kshs' YS% ,xldfõ 2010 j¾Ifha oS isÿ jQ wmrdO ms<sn`o
mrdfrdamKh jQ iudchl wmrdO wkqmd;h by< wjOdkh fhduq fldg fuh jvd meyeÈ,s;djlska olajñ'16
hhs' iudch j¾Okh iy mqoa., wNs,dIhka iumd; fõ'
mrdfrdamKh wju jYfhka mj;sk iudc l%uhkays wmrdO osia;%Slalh n, wmrdOj, tl;=j
wvq h' mrdfrdamKh by< hk ;rug wmrdO o by< hhs' fld<U ^W;=r" ol=K"
Ñldf.da .=re l=,h wdY%fhka fuh meyeÈ,s lr.ksuq' tys 3438
ueofld<U&
i`oyka jk wdldrhg k.rno wmrdO jeä w;r wmrdO ìh
o jeä fjhs' tfy;a k.rfhka ÿria ùu wkqj l%ul%ufhka .ïmy 3330
wmrdO wvq jk nj meyeos,s lrhs' kqf.af.dv 4340
l=reKE., 2171
fmdf<dkakrej 1124
fld,a,lEu wdosh by< w.hla f.k we;' YS% ,xldfõ jd¾;d udlaia m%;sIdjdoh mrdfrdams; mqoa.,hdg fya;=
ù we;s wmrdO j,ska by< w.hla f.k we;s wmrdO ljf¾o jk nj úia;r lrhs' fuys § ksiaidr foa idrj;a fia
hkak 1'2 j.= igykska lsh fõ' ie,lSfï udkisl nj wjOdrKh lrhs' iudch ;=< ñksia
jákdlï uekSug fN!;sl jia;+ka fhdod .ekSu ksid iEu
j¾Ih f.j,a frdnß úYajdih lv
mqoa.,fhl=u fN!;sl jia;= ovhï lrk nj udlaia fmkajd
ì`o foam, lsÍu 10000 g
fohs' nqÿoyu ysi ne`os cgdfjka fyda f.da;%fhka ñksiqka
fidrlu jeä
n%dyauKhka ^hym;a& fkdjk nj;a hï i;H O¾uhl msysàu
201017 18665 6521 7238
;=< mqoa.,hd n%dyauKfhl= jk nj;a wjOdrKh lrhs'20
18
2011 17192 6304 6365 ñksiqkaf.a jákdlï ndysr iudch u`.ska wdfrdamKh fldg
we;s idOl u; uekSu ksr¾:l jqj;a mrdfrdams; iudcfha
1'2 j.= igyk ñksia jákdlï ndysr jia;=j u; uekSu isÿ fõ'
mrdfrdamKh jQ iudc l%ufha fidrlï lsÍu nyq,j mqoa., úiïnkaOfhka iudc yqfol,dNdjh we;s
isÿ jk nj o;a; úYaf,aIKh meyeÈ,s lrhs' f,dalfha iEu fõ' fuh wxY oajhlska bÈßm;a fõ'
rglu .%yK wmrdOj,ska by< w.hl mj;skafka fidrlï
lsÍu" fld,a,lEu hk wmrdOhkah' iudc .egqï we;s ùu • mqoa.,hd iudch ;=< u yqfol,d ùu
flfrys o fuu ;;aFjh fya;= fõ' • mqoa.,hd iudcfhka fjka ù yqfol,d ùu
ldhsl jYfhka ysiroh" la,u:h" wêreêr mSvkh wdosh ixl,amh u.ska od¾Ykslj úu¾Ykh fõ' w;S;fha isg
we;s fõ' ;j o Ñka;k wxYfha RKd;aul woyia we;s ùu" ñksia iudcfha m%.ukh flfrys wjOdkh fhduq l< úg
h:d¾:uh fkdjk is;=ú,s we;s ùu isÿ fõ' fujeks ;;aFjh l%ul%ufhka mrdfrdamKh isÿ ù ;sfí' f,dalfha we;eï
W.% jk ;rug Ôú;fhka iuq.ekSu .ek wdl,amh is;g rgj, mrdfrdamKh by< f.dia .eg¨ mek ke`.S ;sfí'
we;s fõ' mrdfrdamKh foi kQ;k f,dalfha wjOdkh kej;;a fhduq
úh hq;=h'
idxoDIaájdoSka mrdfrdamKfhka ñoSfï u. ishosú
kid .ekSu nj fmkaj ÿks' tfy;a we,afnhd leuQf.a miqj
bosrsm;a jQ isismiaf.a ñ:Hdl;d j,ska flfia fyda Ôj;a wdka;sl igyka
úh hq;= nj wjOdrKh úh' mrdfrdams; iudc mqoa.,hd 1 http://www.the-philosophy.com/alienation-philosophical-
oe;s frdaohla hehs udlaia i`oyka lrhs' mqoa.,hd taldldÍ definition
Ôú;hla .; lsÍu bka lsh fõ' ñksid Y%uh yryd 2 ld,audlaia fuu moh fhdodf.k we;'
mrdfrdamKh jk fyhska fuu ;;aFjh fjkia lsÍug
3 l,kaiQßh ta'ã'mS" o¾Ykh ye`oskaùula" iSudiys; weï'ã'.=Kfiak
ñksidg fkd yels h' ñksiqka iudc l%uh ;=< tla rduqjlg iy iud.u" fld<U11" 1978" ms'76'
fldgq ùu ñksia Ôú;fha ienE yrh ì`o jeàug fya;= ù
4 fikúr;ak" chka;s" zzmrdfrdamK ixl,amfha ft;sydisl j¾Okh
we;' ;reK udlaia mrdfrdamKfhka ñosh yels hehs i`oyka ms<sn`o udlaiajdoS oDIaáhZZod¾Yksl ,sms" le,Ks úYajúoHd,fha
l< o udlaia miqld,Skj oela jQ woyia ;=< i`oyka jkqfha o¾Yk wOHhk wxYfha m%ldYk" 1992" ms'31'
zzmqoa.,hd Ôj;a ùug /lshdjla l< hq;=uhZZ21 hkqfjks' 5 http://www.encyclopedia.com/article-1G2-3446800052/
fu`.ska mrdfrdamKfhka ñosh fkd yels nj lsh fõ' alienation.html
6 l,kaiQßh"ta'ã'mS" n¾g%kaâ ri,a yd iuld,Sk o¾Ykh" wdßh
iudf,dapkh m%ldYlfhda" jrldfmd," ms'123'
mrdfrdamKh hk ixl,amhg úúO ú.%yhka ;snqK 7 ùrfialr"hdmdr;ak" zzmrdfrdamKh( úúO fhÿï yd w¾: ms<sn`o
úuiSulsZZ" prK Ydia;S%h ix.%yh" ixia'ueä,af,a m[a[df,dal
o tys od¾Yksl ú.%yh m%Yia; h' udlaiajdoh fukau ysñ" udjkdfka fÄñkao ysñ" YS% chj¾Okmqr úYajúoHd,hSh NsCIq
idxoDIaájdoh ;=< fuu ixl,amh úYaf,aISj úu¾Ykh lrhs' ix.uh m%ldYk" 2009"ms'307'
mrdfrdamK ixl,amh u`.ska iqúYd, iudÔh iy mqoa., 8 fidhsid"tï'´'ta'o" foaYmd,k úoHdfõ uQ,sl isoaOdka;" ixL
.eg¨jla idlÉPd fõ' kQ;k f,dalfha f.da,ShlrKh ùu fmd;ay," lsßn;af.dv" 2009"ms'96-147'
;=< we;s jk .eg¨ldÍ njg úi`ÿï fiùfï m%fõYhla 9 oS'ks III" w.a.[a[ iQ;%h" nq'c';s%'uq" ixialD;sl uOHia:dkh" foysj,"
mrdfrdamK ixl,amfhka iemfha' ñksid mrfrdamKh 2006" ms'146'
jk wdldrh" mrdfrdamKh ùug n,mdkq ,nk fya;= zzw: fLd f;ix jdfiÜGd i;a;dkx ihxmNd wka;rOdhSZZ
idOl" mrdfrdamKfha n,mEu mqo., yd iudÔh jYfhka 10 l,kaiQßh"ta'ã'mS"n¾g%kaâ ri,a yd iuld,Sk o¾Ykh" ms'129'
ú.%y ùu iy mrdfrdamKfhka ñfok wdldrhka o fuu
92 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 93
fidhd.ekSula u úoHdj fkd fõ' wd.u" idys;H" l,dj" jdia:úl oekqï iïNdrh úoHdjZZ6 f,i ks¾jpk lrhs'
fi!kao¾h jeks fCIa;% Tiafia f.dvkef`.k kj oekqu zzúoHd;aul l%uhg wkql+,j f.dvk.d we;s ´kEu oekqula
úoHdj hgf;a fkd ie,fla' úoHdjls'ZZ úoHd;aul {dkh úoHd;aul úOl%uhg f.dv
ke`.sh hq;=h' úoHd;aul l%ufhka mßndysrj úoHd;aul
úoHdj hkq ixúOdkh l< idudkH nqoaêh hs'
{dkh f.dv ke`.sh fkd yelsh' zzúoHdjla hkq lsishï
ixúOdkuh jQ;a wjg f,dalh ms<sn`oj l%udkQl+,j md,kh
ms<s.;a;d jQ Ys,aml%u wkqidrfhka iajNdj O¾uh" ñksia
lrkq ,enqjd jQ;a oekqï iïNdrh úoHdjhs'4 wm wjg
iudch ms<sn`oj lrkq ,nk .fõYkhla h'ZZ7
f,dalfha ieleiau" jHqyh yd mej;au ms<sn`o mj;akd úfYaI
oekqï iïNdrh úoHd;aul {dkh fõ' ;j ÿrg;a meyeos,s fÊ'wd¾ fn%dfkdõials mjid we;s wdldrhg zzi;H
lrkafka kï wjg f,dalfha ixisoaëka fN!;sl jYfhka Wfoid lem ù we;s tlu ñksia m%h;akh úoHdj fõ'ZZ kQ;k
ridhksl jYfhka fukau Ôj úoHd;aul jYfhka yeoEÍu f,dalfha wm w;a ú¢k iEu myiqlula u wms w;aú¢kafka
;=<ska ,nd .kakd oekqï iïNdrh úoHdj fõ' úoHd;aul úoHdj fya;= fldg f.kh' kQ;kh jk úg ñksid i`o u;
oekqu úúO úIhhka hgf;a ixj¾Okh úh' úúO øjHd;aul" md ;nd wjika h' wNHjldYfha pkaøsldjka ia:dms; lrñka
Ôjuh" iudc .eg¨ mokï lr.ksñka úoHd;aul {dkh uq¿uy;a úYajh ksrka;r mÍCIKhg yiq fldg yudrh'
f.dv kef`.a' øjHd;aul .eg¨ mokï lr .ksñka fN!;sl f.dvìu" c,h yd wNHjldYh ch.ekSug ñksidg yels
úoHdj" ridhk úoHdj jeks úIhka o Ôjuh .eg¨ u; jQfha úoHdj ksidfjks' ñksiqkag tl;= ù fyda l< fkd
Ôj úoHdj" i;aFj úoHdj jeks úIhka o iudc .eg¨ u; yels foa hka;%dkQidrfhka lr .ekSug ñksidg yels ù we;'
mokïj foaYmd,k úoHdj" iudc úoHdj" wmrdO úoHdj w;S;fha m%foaYhlg fldgq ù isá ñksid kQ;kfha f,dj
jeks úIhka o j¾Okh úh' mqrd weúosñka úúO m¾fhaIK isÿ lrhs' tfukau we;fula
úfkdaodYajdoh i`oyd f,dj mqrd ießir;s' kqÿre wkd.;fha
úoHdj iïnkaOfhka m%dudKsl ±kque;a;ka úiska
oS ñksidg w;sYh jeo.;a yqiau .ekSugo úoHdj wjYH jk
bÈßm;a l< ks¾jpk flfrys wjOdkh /|ùu ksrjq,a
;;aFjh Wod fjkq we;' fuu`.ska ñksid flfrys úoHdfjys
meyeÈ,s;djlg fya;= fõ' ks¾jpkhla hkq ta ta fCIa;%h
Wmfhda.S;dj lshfjhs' ñksidf.a oefjk m%Yak i`oyd
iïnkaOfhka úfYaI{ oekqula we;s mqo.,hka úiska
úúO úiÿï fidhd .kq ,nhs' ñksiqkaf.a iEu p¾hdjla
isÿ lrk ,o m%ldYhka h' zzwdkqN+;sl mÍCIK mj;ajd
iïnkaOfhkau úoHdjka ìys ù yudrh' ñksid wmrdO
i;Hdi;H;djh úuid ne,sh yels m%;sm;a;shla jYfhka
lrkqfha wehs@ tajd md,kh lrk wdldrh fukau ñksidf.a
wi;H l< yels oekqï iïNdrh úoHdj hs'ZZ5 hkqfjka ld,a
foaYmd,k yeisÍu wOHhkh lrñka úúO foaYmd,k
fmdm¾ kï úêl%ujdoshd úoHdj ks¾jpkh lrhs' wdkQN+;sl
kHdhka f.dv k`.ñka ñksidf.a hym; Wfoid úoHdj
mÍCIK mj;ajd Rcqj i;Hnj fyda wi;Hnj úuid ne,sh
fufyjrl fh§ we;'
yels ùu úoHdfõ uq,sl u ,CIKhls' iageka,s fnla ish
zzThe simplicity of scienceZZ hk lD;sfha zzWoa.uk l%u
u`.ska fidhdf.k m%;sm;a;s jYfhka f.dkqlr .kakd ,o
96 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 97
úoHd m%fNaolrKh Ydia;%h jekss úIhka WodyrK f,i i`oyka l< yels h'
fuu úoHdjkaf.A oekqu m%ldY lrkqfha úYaf,aIS m%Ya;=;
úoHd hk moh kQ;kfha fndfyda úIhka iu`. u`.sks' tajd m%d.dkqN+; jdlHhkah' wdkqN+;sl m¾fhaIK
fhfoa' Science hk moh l%udkql+,j j¾Okh jQ ´kEu u`.ska tys i;H;dj fyda wi;H;dj úuid fkd nef,a'
úIhla i`oyd fhosh yels nj Yío fldaI ú.%yfha oS “An
organized body of knowledge on any subject"8 hkqfjka lsh iajNdúl úoHd yd iudÔh úoHd
fõ' úoHd;aul mokula we;s fndfyda úoHdjka kQ;kfha
zziajNdúl m%mxphka yodrk úoHdjka iajNdúl
we;' hï hï úIhkays úoHd;aul moku iïnkaOfhka o
úoHdjka jk w;r iudÔh ixisoaëka yodrk úoHd iudÔh
.eg¨ we;' tfia jqjo kQ;kfha úúO mokï hgf;a úoHdjka
úoHdjka h'ZZ11 iajNdj O¾uh wdYs%; .eg¨ úioSu i`oyd
m%fNao fõ' tu m%fNaolrKfha o úúO mriamr;d o fmfka'
f.dvk`.d .;a oekqu iajNdúl úoHd jk w;r iudc
wdkqNúl úoHd yd k-wdkqNúl úoHd p¾hdjka wdYs%; .eg¨ úi`oSug f.dv ke`.=Kq úoHd iudÔh
úoHd fõ' iajNdúl úoHdjka i`oyd iajNdjO¾uh o iudc
ndysr f,dalh ms<sn`o mÍCIK mj;ajd i;H úoHdjka i`oyd ñksia yeisÍu o úIh fõ' iajNdj hk
wi;H;dj úuid ne,sh yels úoHdjka wdkqNúl h' mohg zzblZZ hk ;oaê;h tla jQ úg ziajNdjhg wh;a Z hk
wdkqNúl úoHd úoHd;aul jYfhka jeo.;a fõ' úoHdfõ woyi o iudc hk mohg zzBhZZ hk ;oaê; moh tla jQ úg
wdkqN+;sl {dkh m¾fhaIdKd;aulj f.dv kef`.hs' fuu ziudchg wh;a Z hk woyi o ,efí'
úoHdjka ksÍCIKh" mßCIKh jeks wkqN+;Ska u`.ska oekqu
,nd .kakd nj fmfka'9 wdkqN+;sl oekqu ,nd fok úIhka úoHd.dr" úoHd;aul WmlrK" ksYaÑ; l%ufõohka
w;r Ôj úoHdj" ridhk úoHdj m%Odk fõ' tfy;a wd¾Ól Wmfhda.S fldg f.k m¾fhaIK mj;ajñka ks.uk lrd
úoHdj" foaYmd,k úoHdj jeks úIhka o fï hg;g wh;a t<öfï yelshdj iajNdúl úoHdjka i;=j we;' fN!;sl
h' hïlsis m%ldYhla isoaêjdpl lreKq wdY%fhka i;H fyda f,dalfha m%mxphka yeoEÍu iajNdúl úoHdfõ uq,sl ld¾h
wi;H l< yels kï tjeks úIhka wdkqNúl h'10 oykh fõ' iajNdúl úoHdjka fN!;sl úoHd iy Ôj úoHd jYfhka
isÿjkafka Tlaiscka fya;=fldgf.k h' hk WodyrKh fldgia fõ' fN!;sl úoHd .Khg ridhk úoHdj" Y=oaO
wkqj wdkqNúl úoHdjkaf.a ,CIK meyeÈ,s fõ' wjHdc .Ks;h" ;drld úoHdj wdosh wh;a jk w;r i;aFj úoHdj"
WmkHdi ;sîu" m¾fhaIK u`.ska Tmamql< yels ùu" ñkqï ldhsl úoHdj" mßir úoHdj wdosh Ôj úoHd .Khg wh;a fõ'
WmlrK wdY%fhka mÍCId lssÍug yelss ùu hk ,CIK tys idudcSh úoHd ñksidf.a p¾hdjka ms<sn`oj wOHhkh lrhs'
we;' ñksid flakaø lr .ksñka we;s fjk iudÔh .eg¨ i`oyd
úi`ÿï fiùu fuu úoHdjkaf.a m%Odk ld¾h fõ' iudÔh
k-wdkqNúl ke;fyd;a wdkqNúl fkdjk úoHd hkq úoHd ;=< úoHd.dr mÍCIK oelsh fkd yels h' foaYmd,k
ndysr f,dalh ms<sn`o mÍCIK meje;aùulska f;drj wjhj úoHdj" wmrdO úoHdj" iudc úoHdj" udkj úoHdj wdosh fï
;=<ska ;d¾;sslj ks.uk ,nd fokakd jQ úoHdjka h' úoHdfõ hg;g wh;a fõ'
nqoaêuh {dkh fï hg;g we;=<;a fõ' .Ks;h" cHdñ;sl
98 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 99
Y=oaO úoHd yd jHjydßl úoHd úoHdjkaf.a fï wdldr jQ we`.hqula oelsh fkd yels h'
we`.hqïYS,s úoHdj, fndfyda fihska wd;aóh ,CIKhkays
f,dlfha mj;akd .eg¨jla iïnkaOfhka kj
n,mEu oelsh yels h' wdpr O¾uh yd fi!kao¾h jeks
oekqu ,nd .ekSfï wruqKska m¾fhaIK lrk úIhka Y=oaO
úoHdjka WodyrK h'
úoHdjka fõ' úfYaIfhka ridhkd.dr m¾fhaIK wdY%fhka
oekqu f.dv k.d .ekSula Y=oaO úoHdjkays isÿ fjhs' fN!;sl rEmsl úoHd
f,dalfha mj;sk .eg¨ ms<sn`oj kHdhd;aul oekqula
rEmsl úoHd rEmsl ixl,am yodrhs' isoaê jdpl j,g
f.dvke.Su Y=oaO úoHdkaf.a iajNdjh hs' Ôj úoHdj" i;aFj
iïnkaO ke;s rEmsl mokula u; rEmsl úoHd ks.uk
úoHdj" ridhk úoHdj wdosh WodyrK hs'
,nd .kshs' fuu úoHdjka ìys jQfha iajNdúl yd iudÔh
Y=oaO úoHdjka u`.ska ,nd .kakd oekqu Wmfhda.S úoHd yeoEÍfï myiqjg h' rEmsl úoHdjka ienE fkdjk
lr.ksñka ñksidf.a m%fhdackh i`oyd f.dv ke.S we;s isoaOdka; f.dvk`.d .ekSu m%Odk ,CIKhls' ñksia nqoaêh
úoHdjka jHjydßl úoHdjka h' fuu úoHdjka ñksidf.a wkqidrfhka ;kd.;a isoaOdka; fuys we;' .Ks;h" ;¾l
Ôú;h iu`. Rcq f,i iïnkaO fõ' bxcsfkare úoHdj" Ydia;%h" cHdñ;sh hk Ydia;% fï hg;g wh;a l< yelsh'
ffjoH úoHdj" ;dCIKh wdosh fï .Kfha ,d ie,fla' Y=oaO fuh ;¾l Ydia;%fha WodyrK ;=<ska meyeos,s lr .; yelsh'
úoHdjka jHjydr úoHdjkaf.a j¾Okhg o jHjydr úoHdjka
zzish¨ mCISSyq b`.sf,;sZZ
Y=oaO úoHdjkaf.a j¾Okhg o fya;= jk nj fmfka'
meianrd mCIsfhls
úia;rd;aul úoHd iy we`.hqïYS,s úoHd \meianrd b`.sf,hs
fuu úoHd j¾.SlrKfha uQ,sl wruqK wdpdr O¾uh" fuys § ;¾lh im%udK o ksIam%udK o hkak muKla
fi!kao¾h jeks úIhhkaf.ka fjk;a úoHdjka fjka fldg úuid n,hs' th ndysr f,dalfha i;H o ke;fyd;a wi;H
oelaùu h' úia;rd;aul úoHdjla hkq i;H fyda wi;H o hkak úuiSu ld¾hla fkd fõ' uq,a m%ia;=;h u; ;d¾;sl
l< yels lreKq ms<sn`oj yodrK úoHdjla h'12 jdia;úl ks.ukhlg meñK meianrd b`.sf,k nj mjihs' fuh
meje;aula we;s foa .ek meyeos,s lrk iajNdúl yd iudÔh ;¾ldkQl+,j ksjeroshs' rEmsl úoHd u`.ska fN!;sl f,dalh
úoHdjka yd rEmsl jYfhka meje;aula ke;s wêfN!;sl ms<sn`o ks`.uk bosßm;a lsÍug m%h;ak fkd lrhs'14
úoHdjka úia;rd;aul úoHdjka fõ'13 o;a; wdY%fhka
jdia;úl ks.uk ,nd .ekSug úia;rd;aul úoHd W;aiy iudÔh úoHd iajNdjh
orhs' iajNdúl m%mxp yodrk Ydia;% fï hg;g wh;a fõ'
iudÔh úoHd iy iajNdúl úoHd tlu l=,lfha
fyd`o-krl" ,iaik-wj,iaik" yß-jeros jYfhka ^úoHd& ,d ie,l=j o fuu úoHdjka j¾. fol w;frys
we`.hqï iajNdjhla Wiq,k úoHd we.hqïYS,s úoHd fõ' fuu iudklï fukau fjkialï o ;sfí'
úoHdjka zm%dudKsl úoHdZ hkqfjka o ye`oskafõ' úia;rd;aul
100 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 101
hkq wod, mÍCIKhg wod, idOl md,kh lrñka isÿ lrkq idOl md,kh fkd lrñka m%mxph we;s ieáfhka yeoEÍu
,nk mÍCIKhls' tys oS tla idOlhla muKla tla jrlg ksÍCIKh hs' iudÔh úoHdjkays oS .fõYlhdf.a wd;aóh
fjkia lrñka mÍCIKh isÿ l< hq;= h' tu ksid iudÔh ,CIKhkays n,mEu wêl fõ' tla wjia:djl mÍCIKhg
úoHd{hdg idOl md,kh lrñka iïmÍCIK l< fkd n`ÿka lr .;a p¾hdj kej; mÍCIKhg yiq lr .; fkd
yels h' ta wkqj WmkHdi i;H lsÍu fyda wi;H lsÍu yels ;;aFjhka we;' idudcSh úoHdjkaf.a Ndú; jk
i`oyd ksÍCIKh fhdod .kq ,efí' m¾fhaIK úê rdYshls'
iajNdúl úoHdjkag wkqj kï tlu idOl mj;S kï • m%Yak ud,d l%uh
l=uk m%foaYhl jqj;a l==uk rgl jqj;a tlu isÿ ùu isÿ fjhs' • iïuqL mÍCIK l%uh
iudÔh úoHdjka ;=< tjeks ia:Sr jq ks.uk ìys lr .ekSu
wmyiq h' tla iudc l%uhlg f.dv ke`.+ WmkHdihla i;H • ksÍCIK l%uh
lr .ksñka meñKs ks.uk ;j;a iudchlg ta wdldrfhkau • f,aLk yeoErSu
fh§fuka wfmaCIs; m%;sM,h fkd ,eîfï iïNdú;dj b;d • wka;rdjf,dalkh
by< h' iudÔh úoHdjka iudcfha m%fhdackh i`oyd fhdod
• Ôjk woaoelSï l%uh
.kq ,nk úg th jHjydßl iudc úoHdjla njg m;a fõ'
wOHdmk úoHdj jHjydßl iudc úoHdjla f,i ie,lsh m%Yak ud,d l%uh - iudÔh úoHdjkaf.a Ndú;hg .efkk
yelsh' tu`.ska iudchg wjYH úoHd{hka" .=rejreka" úúO b;d m%p,s; m¾fhaIK l%uhls' wOHhkfha wruqKq
jD;a;slhka ìys lrhs' fmroeßlrf.k ;kd.;a m%Yak ud,djla ilia fldg Bg
ms<s;=re ,nd .ksñka lsishï WmkHdYhla mÍCId lsÍu
iudÔh úoHd úêl%u i`oyd fhduq ùu fuu`.ska isÿ fjhs' f;dard.;a ksheoshlg
iudÔh úoHd úêl%u hgf;a iudÔh úoHd {dkh wod< m%Yak ud,dj bosßm;a fldg ms<s;=re ,sì;j ,nd
,nd .kakd l%ufõoh fj; wjOdkh fhduq fõ' jhs,aâ kï .efka' m¾fhaIlhd m%Yak ud,dj ilia lr .ekSfï § wod<
f,aLlhdf.a woyi wkqj zziudÔh úoHd ñksid ms<sn`oj;a m¾fhaIKhg wod< jk whqrska m%Yak ud,dj ilia lr
Tyqf.a ñksia mßirh;a w;r mj;akd iïnkaO;dj .ek .ekSug j.n,d.; hq;= h' jxpksl ms<s;=re ,nd oSug fkd
wOHhkh lrhs'ZZ úoHdfõ WmkHdY i;H fyda wi;Hnj yels jk whqßka iy jxpksl ms<s;=re y`ÿkd.ekSug wod<j
wdkqN+;sl mÍCIK u`.ska úuihs' mÍCIKh" ksÍCIKh ;j;a m%Yak bÈßm;a lrñka m%Yakdj,sh ielish hq;=u fõ'
iy iïmÍCIKh f,i m%Odk jYfhka fldgia follska ;j o bosßm;a lrkq ,nk m%Yak meyeos,s yd ms<s;=re ,nd osh
hqla;h'17 yels whqßka bÈßm;a ùu jeo.;a fõ'
iudÔh úoHdfõ iajNdjh iïnkaO idlÉPdfõ oS m%Yak ud,d l%ufha m%Yak bosßm;a lrkq ,nk wdldrh
iïmÍCIKh ms<sn`o úuiqfjñ' iudÔh úoHdjkaf.a mÍCIK wkqj m%Odk jYfhka fldgia folls'
l%uh f,i ksÍCIK l%uh Ndú; fjhs' wod< m%mxpfha
104 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 105
o újD; ms<s;=re iys; m%Yakdj,s l%uh iïuqL mÍCIKh - iïuqL mÍCIKh iudÔh úoHdfõ
o ixjD; ms<s;=re iys; m%Yakdj,s l%uh Ndú; jk ksÍCIK l%uhls' fuh m%Yakdj,s l%uhg imqrd
fjkia h' jdÑlj m%Yak bosßm;a fldg jdÑlju ms<s;=re
újD; ms<s;=re iys; mss<s;=re iys; m%Yakdj,s l%ufha ,nd .ekSu isÿ fõ' mÍCIs;hd yd mÍCIlhd uqyqKg
oS jHqy.; fkdjk m%Yak bosßm;a lrk w;r ixjD; ms<s;=re uqyqK ,d isg isÿ fjhs' iudc mÍCIlfhda fndfyda fihska
iys; m%Yak l%ufha oS jHqy.; m%Yak bosrsm;a fldg ms<s;=re fuu l%uh fhdod .ks;s' fuu l%uh Ndú; lsÍfï oS wjYH
,nd .efka' id¾:l m%Yakdj,shl olakg yels ,CIK my; o;a; fudkjdo" weiSug n,dfmdfrd;a;= jk m%Yak rgdj"
mßos h' wd;aóh ,CIK fkd n,mdk whqßka mÍCIKh fufyh ùu
• m%Yakdj,shg ms<s;=re oSug fmr mÍCIlhdf.a flfrys ie,ls,su;a ùu wjYH h' fuu mÍCIK l%ufha
wfmaCIdjka meyeos,sj oelaùu' oS mÍCIKh id¾:l lr .ekSug mÍCIlhd mÍCIs;hdg
f,ka.;=j iqyoYS,sj idlÉPdjg iïnkaO lr .ekSu" wjYH
• m%Yakdj,shg ms<s;=re ,nd fokakdf.a NdId yelshdj
f;dr;=re ,nd .ekSu b,lal lr .ekSu iy mÍCIs;hdg
u; m%Yakdj,sh ilia fldg ;sîu'^jdÑlj lreKq
WÑ; whqßka mÍCIKh fufyh ùu fya;= fõ' ;j o l,a
meyeos,s lr oSu fuys oS m%fhdackhg .; yels h'&
;shd ie,iqï fldg.;a l%udkQl+, m%Yak ud,djla weiqrska
• mÍCIs;hd wmyiqjg ,la jk whqßka m%Yak bosßm;a mj;ajk idlÉPd úêu;a iïuqL idlÉPd fõ' úfYaIfhka
fkdl< hq;= w;r b;d flá m%Yak bosßm;a lsÍu o fuu l%uh rdcH fiajhg mqo.,hka n`ojd .ekSfï oS Ndú;
jeo.;a h' lrkq oelsh yels h' mqoa., .;s,CIK wkqj wjia:djg WÑ;
• mÍCIKhg wod< o;a; wdjrKh jk wdldrfhka jk whqrska m%Yak bosßm;a lrñka isÿ lrkq ,nk mÍCIKh
m%Yak bosßm;a lsÍu wúêu;a iïuqL idlÉPd l%uh fõ'
tljr úYd, ixnHdjlg fhduq l< yels ùu" wvq iïuqL mÍCIK l%ufhys jdis
ld,hla ;=< oS m¾fhaIlhdf.a wNsu;h iïmQ¾K lr .;
• mÍCIl yd mÍCIs;hd uqyqKg uqyqK yuq jk neúka
yels ùu" wd;aóh ,CIKhkaf.a n,mEu wvq ùu" wìuqjg
tlsfkld kuHYS,sj oek y`ÿkdf.k mÍCIKh
fkdhd f;dr;=re úúO ;dCIK l%ufõohka Tiafia ,nd
id¾:l lr.ekSug yels ùu'
.; yels ùu wdosh m%Yakdj,s l%ufha jdis fõ' mÍCIs;hd
ms<sn`oj f;dr;=re ,nd .ekSu iSudiys; ùu" wi;H lreKq • wik m%Yakhg ,efnk ms<s;=r jvd meyeos,s lr .;
ms<s;=re jYfhka ,eîfï iïNdú;dj jeä ùu" idCIr;dj yels ùu'
wvq msßilg bosßm;a lsÍfï wmyiqj" mqoa.,hdf.a ie`.jqKq • mÍCIs;hdf.a woyia" wdl,am yd yelshdjka ms<sn`oj
,CIK fuu l%ufha oS bosßm;a fkd ùu" ieug .e<fmk o jegySula ,nd .; yels ùu'
whqßka ilia lsÍfï wmyiqj hkdosh wjdis iy.; ;;aFjhka
• wi;H f;dr;=re ,nd oSfï iïNdú;dj my< uÜgul
h'
mej;Su'
106 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 107
iïuqL mÍCIK l%ufhys wjdis f;dr;=re igyka l< geï ,sms" .sß ,sms" mqjre ,sms" f,ka ,sms
wdÈh Ys,d f,aLk .Khg wh;a fõ'
• wd;aóh ,CIK m¾fhaIKhg n, mE yels ùu'
wka;rdf,dalkh - wka;rSCIKh f,i o fuh ye`Èkafõ'
• jeä ld,hla fukau Okhla o úhoï lsÍug isÿ ùu'
wka;rdjf,dalk l%uh nyq,j Ndú; ufkda úoHd úIh
• m¾fhaIlhka ukd mqyqKqjlska hqla; úh hq;= ùu' fCIa;%fha ;=< Ndú; h' jHqyjdoS .=rel=,h ufkdaúoHd
• úYd, msßilf.ka f;dr;=re ,nd .ekSu wmyiq ùu m¾fhaIKh i`oyd fuu l%uh y`ÿkajd ÿks' ;u ukfiys
we;=<dka;h ;ud úiskau mÍCId lr ne,Su fuu`.ska isÿ
ksÍCIKh - idOl md,khlska f;drj lrkqq ,nkakd jQ fõ' fuys oS mÍCIs;hd yd mÍCIlhd tlu mqoa.,fhl= fõ'
mÍCIKh ksÍCIKh f,i ye`oskafõ' fuh m%Odk f,i fuys oS mqoa.,hdf.a wdNHka;ßlj we;s jk i;=g" fõokdj"
Rcq ksÍCIKh yd jl% ksÍCIKh hk fldgia fol hgf;a ffjrh" fldamh" fl%daOh wdos Ñ;a;fõ.hka ms<sn`o uek
bÈßm;a fõ' wei" lk" kdih" osj" YÍrh hk mxp bkaøhka ne,Sula isÿ fõ'
muKla Wmfhda.S lr .ksñka Rcq ksÍCIKh isÿ lrhs' jl%
Ôjk woaoelSï l%uh - fuu l%uh iyNd.S ksÍCIK l%uh
ksÍCIKh hkq mxp bkaøshkag f.dapr fkdjk hï hï
iu`. iómj iïnkaO jqj o fuu l%uh Bg jvd fjkia
foa mxp bkaøshkag f.dÿre lr.ekSu i`oyd úúO WmlrK
fõ' mÍCIlhd Rcqj wdod, mÍCIKhg iïnkaO ùu m%Odk
fhdod .ksñka isÿ lrkq ,nk ksÍCIK l%uh hs' Rcq
,CIKhls' fuu l%ufha § hïlsis .eg¨jla f;dardf.k
ksÍCIKh i`oyd WodyrKhla jYfhka zzl=vd orejkaf.a
;u Ôjk woaoelSï wdY%fhka tu .eg¨j wOHhkh lrhs'
p¾hd ksÍCIKh lsÍuZZ oelaúh yels h' tfukau jl%
fuu l%uh y`ÿkajd oSfï mqfrda.dñhd uydpd¾h kkaofiak
ksÍCIKh i`oyd WodyrKhla jYfhka kQ;kfha fndfyda
r;akmd, uy;d h' t;=uka úiska zzYS% ,xldfõ ys`.kakdZZ
fihska Ndú; jk CCTV leurd Ndú; lrñka isÿ lrk hk m¾fhaIK .%ka:hla rpkd lrk ,oafoa fuu l%uh
mÍCIK fmkajd osh yels h' u`.ska h' fuu l%uh wkq.ukh lsÍfï oS úúO wmyiq;d
f,ALk yeoErSu - fuu l%uh o iudÔh úoHdjkays Ndú; jk j,g uqyqK oSug isÿ fõ' fuu l%ufha oS fm!oa.,sl Ôú;h
jeo.;a l%uhls' úfYaIfhka ft;sydisl mÍCIK j,oS fuu úYd, jYfhka lem lsÍug isÿ fõ'
l%uh nyq,j Ndú; fõ' fuys oS ,sms" f,aLk" jd¾;d wdosh iudcúoHd {dkfha jdia;úl;ajh
yeoEÍu isÿ fõ' fuu l%ufha oS Ndú; lrk f,aLk mqoa.,
f,aLk" ks, f,aLk iy Ys,d f,aLk f,i úúO h' mqqoa., iudcúoHd {dkfha jdia;úl nj hkqfjka woyia
f,aLk hkq ta ta mqoa.,hka ta ta ld,hkays iemhQ jd¾;d fõ' lrkqfha iudc úoHd;aul wOHhkhka ;=<ska f.dv ke.=
mdyshx jd¾;d" yHq;aiex jd¾;d fukau uydjxYh" oSmjxYh" tfukau i;H l< WmkHdYhka fldf;la ÿrg úYajikSh
ioaO¾ur;akdj,sh wdosh fï hg;g .; yelsh' ks, f,aLk o hkak h' iudÔh úoHdjka ;=< iudÔh úoHd úêl%u
hk j¾.hg kvq jd¾;d" fmd,sia jd¾;d" yekaidâ jd¾;d Wmfhda.S lr .ksñka f.dv k.d we;s ks.uk yd u;jdohka
wdosh wh;a fõ' ft;sydisl jeo.;a lula ;sfnk w;S;fha iajNdúl úoHdjkag idfmaCIj jdia;úl;ajfhka wvq h'
jdia;úl Ndjh wvq ùug my; lreKq fya;= fõ'
108 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 109
o;a;hkaf.a wúksYaÑ; nj - iudc úoHd;aul m¾fhaIK jia;= úIfha iajNdjh - iudÔh úoHdkaf.a jia;= úIh ñksia
u`.ska ,efnk o;a; wúksYaÑ; h' iudc úoHd;aul o;a; yeisÍï h' ñksid úúO fya;= idOl u; úúO wdldrfhka
iudc l%ufhka iudc l%uhg fjkia ùu Bg tla fya;=jls' p¾hdjka olajhs' ñksia p¾hdjkaf.a talrEm;djla oelsh
fndfyda úg tla iudc fldgilska ,nd .kakd o;a; fjk;a fkd yels h' iudch hk ixl,amh o fjkia jk m%mxphls'
iudc fldgilg wod< lsÍu wmyiq h' ksoiqkla jYfhka fï wkqj jia;= úIfha fuu iajNdjh o iudÔh úoHdjkaf.a
YS% ,xldfõ újdyh ie<ls,a,g .;fyd;a thg wod, isß;a- jdia;úl Ndjhg fya;= fõ'
úß;a" kS;s iudc l%ufhka iudc l%uhg úúO h' Wvrg
iudÔh úoHdjkays oS iudch tallhla jYfhka
m%foaYj, yd my; rg m%foaYj, újdyh iïnkaOj ie,lSfï
.; hq;= o ke;fyd;a iuQyhla jYfhka hq;= o hk .eg¨j
§ fuh meyeos,s h' tfukau uqia,sï ckhdf.a yd ls%ia;=
we;' iuqyhla jYfhka f.k wOHhkh lsÍfï oS tla
Nla;slhkaf.a újdyh iïnkaO isß;a-úß;a yd;amiskau
tla mqoa.,hdf.a ,CIK u`. yefrhs' tallhla jYfhka
fjkia h'
.;fyd;a fmdÿ ,CIK u`. yefrhs' ;jo tall jYfhka
iudc úoHd;aul o;a; b;d blaukska fjkia ùu fojeks f.k meñfKk ks.uk iuQyhlg wdfoaY lsÍfï oS
fya;=j hs' iudc l%uh m%jdyhls' th ksrka;r fjkia ùug iuqydNdIh o iuQy jYfhka f.k meñfKk ks.uk
,lafjhs' tu fjkiaùu iu`. iudÔh úoHd o;a; o h,a mek tla tla mqoa.,hdg wdfoaY lsÍfï .eg¨ o we;' iudÔh
hhs' o;a; ia:djr fkdùug fuh m%n, n,mEuls' iajNdúl úoHdjkays iïmÍCIK l%u Ndú; lsÍfï wmyiqj o idudcSh
úoHd o;a; fuka jdia;úl Ndjh iudÔh úoHd ;=< ke;' úoHd {dkfha jdia;úl nj wvq ùug fya;= ù we;'
o;a; iS>%fhka fjkia ùu fya;=j ksid l,amek .sh o;a;
iudÔh úoHdjka uqyqK fok ;j;a .eg¨jla f,i
;=<ska i;H lr .kakd WmkHdY h:d¾:fhka ÿriah' óg
/ia lr.kakd jQ o;a; yd WmkHdY w;r oeä iïnkaOhla
oYl follg muK fmr ;snQ úYajúoHd, WmixialD;sh
f.dv ke`.Sfï wmyiqj y`ÿkd.; yels h' iudÔh úoHdjkaf.a
ms<sn`o YsIH wdl,amh fjkia ùu ksoiqkls'
WmkHdY mq¿,aùu ksid fuu ;;aFjh we;s fõ' zlsishï
iudc úoHd;aul WmkHdi yd mÍCIK flfrys wd;aóh NdKavhl ñ, jeäjk úg b,a¨u wvq fõZ hkq wd¾Ól
,CIKhkaf.a n,mEu - iudÔh úoHd;aul {dkfha jdia;úl úoHdfõ i;H l< uQ,sl WmkHdYhls' tfy;a fuh úfgl
nj wvq ùug m%Odk fya;=jls' hï iudc úoHd{fhla YS% fjkia fõ' iEu mqo.,fhlau ñ, jeä NdKav wvqfjka .kS
,xldfõ újdy .eg¨ ms<sn`o m¾fhaIKhla lrkafka hehs Wml,amkh l< fkd yels h'
Wml,amkh lruq' Tyqf.a mjq,a miqìfï .eg¨ wêl kï
c¾uka cd;sl iudc úoHd{fhl= jk uelaia fõN¾
ta i`oyd Tyq is;k wdldrhg wkqj ìß`of.a jeros fndfyda
zziudcfha isoaëka ms<sn`oj ta isoaëka ;=< isáñka jgyd .ekSu
fihska n,mdkafka kï tu wd;aóh iajNdjh m¾fhaIKhg
ñi iajNdúl úoHdj, fuka thska ndysrj idudkHlrK
wêl n,mEula isÿ lrhs' fndfyda úg ;u m¾fhaIKfha
f.dv ke`.Su fkd l< hq;= hs'ZZ hehs olajhs'
ks.ukh o ta yd iu ùfï yelshdjla we;'
110 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 111
♦ iudcfha h:d¾:h ms<sn`o wjfndaOhla we;s lr ñksid /ia lr.;a {dkfha m%Odk wxYhla jk
.ksñka th yeoEßh yels ùu' tkï iudÔh iudÔh úoHd {dkh idudcSh úoHdjkag Wmhqla; l%u u`.ska
/ia fõ' iudÔh úoHd {dkh kQ;kfha Y=oaO úoHd {dkh
ú[a[dKhla we;s lr .; yels ùu' ljqo jeros
fia u ñksidg iómj mj;S' iudÔh úoHd {dkfha ÿ¾j,;d
fkdj l=ula o jeros hk ;;aFjhg úuiSfï úpdr
olajd we;eïyq úfõpkh lr;s' tfy;a iudÔh úoHd {dkh
Yla;sh j¾Okh lr .; yels h'
ms<sn`o iudÔh úoHd;aul iajNdjfhka úpdrh lrkafka kï
♦ iudc úoH;aul kHdhka iudcfha wdpdr O¾u tys ÿ¾j,;d wju h' iudÔh úoHd {dkh iajNdúl úoHd
u; mokï jk neúka tu wdpdr O¾u ms<sn`o {dkh iu`. iioñka iajNdúl úoHd {dkfha iajrEmh
oekqula ,nd .; yels ùu' WodyrKhla jYfhka iudÔh úoHd ;=<ska wfmaCId lrk úg úfõpk u;= fõ'
foaYmd,k kHdhka f.dv ke`.S we;af;a rgl wdpdr iudÔh úoHdjka úIh lr.kakd iudch iy udkj p¾hdj
O¾udkql+,j hs' ms<sn`o ±lafuka iy iudÔh úoHd w¾:fhka i,lk úg
iudcúoHd {dkh m%Yia:h'
112 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 113
wdka;sl igyka
1 tosßisxy" ohd" l=,fiak úodk.uf.a" {dkodi fmf¾rd" úoHd;aul
l%u ú.%yh" l¾;D m%ldYk" 1996" ms'10'
2 m,a,shwdrÉÑ" uyskao" úoHd;aul l%uh^m<uq jk flgi&" l¾;D
m%ldYk" 1991"ms'01'
3 Pocket Oxford English Dictionary(Tenth Edition)" Catherine
Soanes, Sara Hawker and Julia Elliott(Ed)" p.811'
udkisl ixj¾Okh iy nqÿoyu
4 tosßisxy" ohd" l=,fiak úodk.uf.a" {dkodi fmf¾rd" úoHd;aul
l%u ú.%yh" ms'09' m%fõYh
5 m,a,shwdrÉÑ" uyskao" úoHd;aul l%uh ^m<uq jk flgi&" ms'02'
úYajfha ish¨ u i;a;ajhska w;ßka Wiia Ñka;k
6 tosßisxy" ohd" l=,fiak úodk.uf.a" {dkodi fmf¾rd" úoHd;aul
YlH;djla we;s W;a;Í;r i;a;ajhd ñksid h' f,dalfha
l%u ú.%yh" ms'10'
hym; - whym; ;SrKh ùfuys ,d fya;= jk fulS Ñka;k
7 m,a,shwdrÉÑ"uyskao" úoHd;aul l%uh ^m<uq jk flgi&" ms'01'
YlH;dj ixj¾Okh lsÍug yels ùu iqúfYaI;ajhls' ñksia
8 Pocket Oxford English Dictionary" p.811. uki ms<sn`o .fõYkh fmrdZmr foos.g u wh;a h' fmros.
9 tosßisxy" ohd" l=,fiak úodk.uf.a" {dkodi fmf¾rd" úoHd;aul o¾Ykfha th" ffjosl hq.hg;a fmr hq.h ksfhdackh
l%u ú.%yh" ms'47' lrhs' fmros. o¾Ykfhys nqÿ oyu zukiZ m%uqL;ajfha ,d
10 m,syjvk"lekSIshia" úoHd;aul l%uh" l¾;D m%ldYk" 1997" ms'61' i,ld ;sfnk w;r we;uqka lh m%uql;ajfha ,d i,ld we;'
11 -tysu-" ms'55' j¾;udkfha uki ms<sn`o yd tys ixj¾Okh ms<sn`o úh;ayQ
12 m,a,shwdrÉÑ" uyskao" úoHd;aul l%uh^m<uq jk flgi&" ms'15' fmros. wmros. fnoSulska f;drj wOHhkh lr;s' uki
wfN!;sl neúka ta ms<sn`o wOHkh ixlS¾K neõ ms<s.;
13 m,syjvk" lekSIshia" úoHd;aul l%uh" l¾;D m%ldYk" 1997" ms'59'
hq;= lrefKls' uki ms<sn`o wjfndaOh ,nd .ekSu" uki
14 tosrsisxy" ohd" úoHd;aul {dkh" j;aud m%ldYlfhda" foysj," 2007" ixj¾Okh lsÍfï wjYH;dj meyeos,s lsÍu yd ta i`oyd
ms'11'
nqÿoyfuys foaYs; ms<sfj; flfrys wjOdkh fhduq-lsÍu
15 m,syjvk" lekSIshia" úoHd;aul l%uh" l¾;D m%ldYk" 1997" ms'55'
fuys È wfmaËs; h'
16 tosßisxy" ohd" 2001" úoHd;aul {dkh" ms'19'
17 m,syjvk" lekSIshia" úoHd;aul l%uh" l¾;D m%ldYk" 1997" ms'90' uki hkq l=ula o@
zukiZ" zufkdaZ hkafkys" wre;a úuik
1
fldaIdpd¾hjre is;" Ñ;a;h" uki hk w¾: tys we;ehs
mji;s' isxy, fldaI .%ka:hkays uki" uka" uk# hk mo
olajd we;'2 iqux., Yío fldaIfhys zukaZ is; f,i o
114 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 115
zukia Z Ñ;a;h f,i o i`oyka lrhs' zukZ hk moh mQ¾jdx. tfy;a we;eï ;efklays úfYaI w¾:hkaf.ka o fhoS we;'
lr .ksñka W;amdo jk jHjydr lsysmhla o tys ±lafõ' nqÿ oyfï m[apialkaO úNd.fha È ufkda yd ú[a[dK w¾:
uklr ^fufkys lsÍu&" ukl=uqÿ ^is; keu;s l=uqÿ&" uk follska fhoS ;sfí' tys plaLq ú[a[dK" fida; ú[a[dK"
fod,a ^uki keu;s fod,&" uk ko ^is; mskjk& hkdosh >dK ú[a[dK" csõyd ú[a[dK" ldh ú[a[dK hkqfjka
ksoiqka lsysmhla h'3 fhfoa'9 fuys Ñ;a; hkqfjka Ndú; ù fkdue;' tys Ñ;a; yd
ú[a[dK tl u wre;ska fhoS ke;s nj meyeos,s h'
nqÿ iuh zukiZ hkakg m%Odk; u ia:dkhla ,nd
fohs' úYajfha fuf;la my< jQ wd.ï yd o¾Yk w;ßka Ñ;a;h yd tys iajNdjh
nqÿ oyug iqúfYaI;ajhla ysñjkafka o tneúks' nqÿ oyfï
b.ekafjk mru i;HdjfndaOh ^ks¾jdKh& udkisl nqÿoyug wkqj ukig ;rï wka lsisjlg m%uqL;ajhla
ixj¾Okfha WÉp; u wjia:dj ùu thg fya;=j hs' tfyhska fkd ,efí' ffp;isl O¾ufhda is; fmrgq fldg we;s
nqÿ iufhys ixj¾OkSh iEu wjia:djl u ukig m%Odk nj;a is; fY%aIaG fldg we;s nj;a is;ska u Wmokd nj;a
;ekla ysñ ù ;sfí' tfia u nqÿ iuhg wkqj i;a;ajhd ú.%y fõ'10 foaj;d ixhq;a;fha i`oyka jk zzf,dj l=ulska
ixidrfhys ießirkqfha ukig wh;a jQ wúoHdj" ;Kaydj muqKjk ,efí o" l=ulska wokd ,efí o@ ish,af,da u lskï
wdÈ O¾u;d ksid h'4 tla oyulays jhig .shdyq o@ ZZ11 hkqfjka foúhka ke`.+
mekhg nqÿrcdKka jykfiaf.a ms<s;=re jQfha zzis;ska f,dj
uki hkakg md,s NdIdfõ fhfok iudkd¾: muqKqjkq ,efí' is;ska wokd ,efí' ish,af,da u is; keue;s
fok jpk lsysmhls' tkï Ñ;a;" ufkda" ú[a[dK" yoh fï tl u oyïyqf.a jhig .shdyq h'ZZ12 f,dj mj;akd ish¨
wdÈ mohka h' óg wu;r j udki" mKavr" ukdh;k" u O¾uhkag jvd is; keue;s m%mxph O¾ufhys m%uqL;ajfha
ukSJøsh hk jpk o fhfoa'5 mis`ÿrkag f.d`ÿre jk wruqKq ,d i,lhs'
uekSfuka y`ÿkd-.efkk foh ufkda hkafkka oelafjk
w;r is; u yoh kñka olajd we;' tfy;a zÑ;a;x jd f; Ñ;a; ffp;isl w;r ióm iïnkaOhla
Åmsiaidñ" yohx jd Mdf,iaidñZ6 hk ;ek zzis;ZZ yd zzyohZZ we;'zfp;kdyx NslaLfj lïux jodñZ1 hk l¾u ú.%y
iudkd¾:fhka fhoS ke;'zyohd yohx u[af[a w[a[dh jdlHhg wkqj nqÿ oyu l¾uh f,i ú.%y lrkqfha fÉ;kdj
;ÉP;sZ7 hkqfjka zyohZ hkak zÑ;a;Z hkakg iudk j hs' is; ffp;islhkaf.ka jglr.;a ffp;islhka ksid u
fhdod we;' wruqKq oek .ekSfï w¾:fhka ú[a[dK hkak mj;sk ffp;islhkaf.a .;s,laIK orkakd jq tallhls'
fhfoa' uq,a nqÿ iufha os Ñ;a;" ufkda" ú[a[dK hk mohka Ñ;a; yd ffp;isl hk O¾uoajhg u fmdÿ jq ,ËK;%hls'
iudkd¾:fhka fhoS we;s nj ÿ;sh wiaiq;jka;= iq;%fhka tkï tlg bmoSu" tlg ke;s ù hdu" tlu wruqKla .ekSu
meyeos,s fõ' hk ,ËK;%h hs'
zzuyfKks" fï hula is; hhs ÿ" uki hhs ÿ" ú{dk nqÿ oyfï b.ekafjk wks;H ,ËKhg wkqj
hhs ÿ lshkq ,efí o" tys kQ.;a mqyqÿka f;fï" l,lsfrkakg cSù-wcSù iEu ixialdrhla u wks;H ,ËKhg hg;a h'13
fkd iu;a h' fkd wef,kakg wiu;a h'ZZ8 tkï iEu ixialdrhla u ksrka;rfhka fjkig Ndckh
116 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 117
fõ'zukiZ o ixialdrhls' fuhska meyeos,s jkafka uki hkq WoaOÉp l=lal=Ép" úÑlsÉpd hk m[apkSjrKhkaf.ka
we;s fjñka yd ksreoaO fjñka we;s m%mxphla nj h' nqÿ isÿ fõ' kSjrK n,mj;ajk mqoa.,hdf.a is; l=i,a oyïys
rcdKka jykafia is; ;rï fõ.fhka fjkia jk wka hula fkd we,Su iajNdjh hs' th WodyrKhlska meyeos,s lrk
ke;s neõ foaYkd lr;s' th fld;rï fõ.fhka fjkia nqÿrÿka fmfkarhla ^Colander& n`ÿ hehs foaYkd fldg we;'
jkafka o oelaùug WodyrKhla mjd oelaùu wmyiq fõ'14 fmfkarhlska c,h rojd .kakg fkd yels fia kSjrK
isf;ys iajNdjh hï ;rulska fyda oek .ekSug Oïumo O¾u j,ska jevqKq is;ska o l=i, O¾u .s,syS hhs' kSjrK
md<sfhys Ñ;a; j¾.h Wmfhda.S lr .; yels h' —uÜgq iQ;% ú.%yhg wkqj" fuu m[apkSjrKhka is; wjqrdf.k
lr .kakg fkdyels jyd bmso jyd ìf`ok iq¨ jq leu;s is; Tndf.k úo¾Ykd m%{dj ÿ¾j, lrk O¾uhka h'17
wruqKla .kakd iq¨ jQ is; oukh hym;a h' tfia oukh kSjrK hgm;a fkd fldg f,!lsl OHdkhl==ÿ ,nd .ekSug
lrk is; iem f.k fokafka h'˜15 fuu`.ska wmg meñKsh fkd yels h' fuu`.ska meyeos,s jkqfha" flf,iqka w;ßka
yels ks.ukh jkqfha is; bJøshhka u`.ska .%yKh l< fkd kSjrK úfYaI jk njls' mxp kSjrK ms<sn`o wx.=;a;r
yels tys iajNdjh yev ;, wkqj m%ldY l< fkd yels ksldfha kSjrKm%ydK j¾.fha i`oyka fõ' lduÉpkaoh
nj h' hkq mis`ÿrka mskùug we;s oeä wdYdj jk w;r oafõYh
ksid is; fldam ùu jHdmdo kï fõ' isf;a yd lfha we;s
udkisl ixj¾Okfhys Wmfhda.S;dj jk w,i nj l=iS; nj ÒkñoaO kñka yeoskafõ' WoaOÉp
l=lal=Ép hkq isf;ys we;s fkdikaiqka;djh hs' isf;a
is; fyj;a uki iajNdjfhka u m%NdIajrh' to
mj;akd ielh úÑlsÉPd kï fõ' m[apkSjrKhkaf.ka
jkdys wd.ka;=l j Wmokd rd.dÈ Wmlaf,aYhkaf.ka ls<sá
ñÿKq NslaIqjf.a is; Khlska ñÿKq wfhl= fia mS%;shg
fjhs'16 fuys m%NdIajr hkafkka zmú;%;djZ lshe fõ' laf,aY
meñfKk nj idu[a[M, iQ;%fha i`oyka fõ'18
hkq is; wmú;% lrk ufkda O¾u iuqodhls' wmú;% is;
mqoa.,hd wl=i,a flfrys ne`o ;nhs' is;g wd.ka;=l j is; ls,sá lrk O¾u tallhla f,i Ñ;af;damlaf,aY
meñfKk laf,aY zWmlaf,aYZ jk w;r mqoa., iajNdjfhka y`ÿkd .; yels h' isf;ys iajNdjh jkafka ksrka;rfhka
u is; ;=< mj;sk laf,aY zwkqihZ kñka ye`Èkafõ' u ndysr wruqKq j,g fhduq ùu hs' tys iajNdjh rEm"
Yío" .JO" ri" iam¾Y hk mxp lduhkays we,Su hs' is;
uki ls,sá lrk mxp kSjrK" Ñ;af;damlaf,aY" oY
ndysr wruqKq iu`. .efgk wdldrh uÊCêu ksldfha
udr fiakd" oY ixfhdack wdÈ tallhka O¾ufha ú.%y ù
uOqmsKaäl iQ;%fha i`oyka fõ'19 zzpCLq[ap máÉp rEfm
we;' tu ufkda O¾u ms<sn`o wjOdkh fhduq lsÍu fuys oS
p WmamÊc;s pCLqú[a[dKxZZ wdOHd;aul wdh;kh jk
jeo.;a h'
wei ndysr wdh;kh ^weig wod,& jk rEm iu`. .efÜ'
kSjrK hkqfjka ye`oskafjk O¾u myla O¾ufha tu`.ska rEmh ms<sn`o oekqula ^ú[a[dKh& we;s fõ' zz;sKaKx
m[apkSjrK jYfhka ye`oskafõ' kSjrKh hk mofha ix.;s MiafidZZ wei" rEm yd ú[a[dK hk ;=k ksid is;
jeiSu" wdjrKh hk w¾:hka we;' fuu O¾uhkaf.ka wruqKq iu`. ls%hd lrhs' zzMiai mÉphd fjokdZZ mxpbkaøsh
l=i,a is; wdjrKh ùu lduÉPkao" jHdmdo" ÒkñoaOh" mxpdrïuK iaM¾Yh fya;= fldg f.k iqL yd ÿCL jYfhka
118 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 119
úkaokh lrhs' zzhx fõfo;s ;x ixcdkd;sZZ ;uka úos úkaokh Ñ;af;daamlaf,aY hkq is; flf,ik jeros is;=ú,s h'
mdol lrf.k ixl,aam f.dv k`.d .kS' zzhx ixcdkd;s wNsOHd ^;u jia;=jg we;s wdYdj&" úIu f,daNh ^wkqkaf.a
;x ú;lafl;sZZ tu ye`oskSu ksid ú;¾lh my< fõ' zzhx jia;=jg we;s wdYdj&" fl%daOh ^lsmSu&" Wmkdyh ^noaO
ú;lafl;s ;x ixcdkd;sZZ ú;¾l u`.ska ;¾l my< fõ' ffjrh& ulaLh ^.=Kul= nj&" m<dih ^hq..%dyh& B¾IHdj"
fufia w;S;dkd.; j¾;udk ish¨ plaIqrNs[a[dK rEm uiqre nj" udhdj" lmá nj" :ïNh^;o nj&" idrïNh ^tlg
O¾uhka ms<sn`oj is;=ú,s f.dvk`.d .kshs' fï wdldrhg tl lsÍu& udkh" w;sudkh" uoh" m%udoh is; fl,ik
úIh f,dalh ms<sn`o bJøsh [dKh ;=<ska ukfia m%mxp O¾u f,i olajd we;'
f.dvk`.d .kS' m%mxphkaf.ka jeiqKq is; úIh f,dalfha
jia;+kaf.a h:diajNdjh fkd olshs' fuu m%mxphka f.dv udkisl ixj¾Okh
ke`.Su hkq is; ls,sá ùu hs' ndyssr wruqKqj, we,Su fyj;a
ñksia is; iajNdjfhka msßisÿ jqj o wd.ka;=l
Wmdodkh ksid is; fl,fihs' tfia is; fl,ik jeros
j meñfKk laf,aYhkaf.ka is; wmsßisÿ fõ' udkisl
is;=ú,s Ñ;af;damlaf,aY kï fõ'
ixj¾Okh hkq Ñ;a; mdßY=oO;ajh hs' nqÿ oyfï laf,aY
Ñ;af;damlaf,aY ms<sn`o jF:Qmu iQ;% ú.%yfha ke;fyd;a wdY%jhka ÿre lsÍu i`oyd l%u lsysmhla uÊCêu
È" nqÿrcdKka jykafia jia;%hla Wmud lr-.ksñka ksldfha iíndij iQ;%fha oelafõ'
Ñ;af;damlaf,aY meyeos,s lrhs' wmsßÿ jia;%h ls,sá jQ is;g
zzuyfKks" fidajdka u`. kqjKska my l< hq;= wdi%j
o msßisÿ jia;%h msßisÿ is;g o Wmud lrñka ls,sá jQ is;
we;' iauD;sixLHd; ixjrfhka my l< hq;= wdi%j we;'
ÿ.;shg fya;= jk nj olajk w;r msßisÿ is; iq.;shg
{dk ixjrixLHd; m%;HfõCIdm%;sfiajkdfhka my l< hq;=
fya;= jk nj olajhs' Ñ;af;damlaf,aY ljf¾ o hkak jF:Qu
wdi%j we;' CIdka;s ixjr ixLHd; wêjdikdfhka my l<
iQ;%h ;=< meyeos,s lrkqfõ u;= wdldrhg h'
hq;= wdi%j we;' YS,ixjrixLHd; mßj¾ckfhka my l<
zzl;fu p NsCLfj Ñ;a;iai Wmlalf s ,id hq;= wdi%j we;' ùhH_ ixLHd; úfkdokfhka my l< hq;=
wNsÊCOdúiu f,dfNd Ñ;a;iai Wmlalf s ,fid' jHdmdfÞ wdY%j we;' Wmßud¾.;%h yd iïm%hqla; fndOHx.hkaf.a
Ñ;a;iai Wmlalf s ,fid' fldfOd Ñ;a;iai Wmlalf s ,fid' Ndjkdfjka my l< hq;= wdi%j we;'ZZ21
Wmkdfyd Ñ;a;iai Wmlalfs ,fid'ufCLd Ñ;a;iai
WoaOD; mdG ú.%yg wkqj wdY%jhka ÿre l< hq;= l%u
Wmlalfs ,fid'm<dfid Ñ;a;iai Wmlalf s ,fid'biaid Ñ;a;iai
lsysmhla wkdjrKh lr-.; yels h'
Wmlalfs ,fid' uÉPßh Ñ;a;iai Wmlalf s ,fid' idfGhHx
Ñ;a;iai Wmlalf s ,fid' :ïfNd Ñ;a;iai Wmlalf s ,fid' • fidajdka u`.ska wdY%jhka ÿre lsÍu'
idrïfNd Ñ;a;iai Wmlalf
s ,fid'udfkd Ñ;a;iai
• iauD;s ixLHd; ixjrh u`.ska wdY%jhka ÿre lsÍu'
Wmlalfs ,fid' w;sudfkd Ñ;a;iai Wmlalf s ,fid' ufÞ
Ñ;a;iai Wmlalf s ,fid' mudfÞ Ñ;a;iai Wmlalsf,fid'ZZ20 • m%;HfõCIdj u`.ska wdY%jhka ÿre lsÍu'
• isf;ys ;nd fkd .ekSfuka wdY%jhka ÿre lsÍu'
120 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 121
• neyer lsÍfuka wdY%jhka ÿre lsÍu' úysxidú;¾lh ÿre l< hq;= h' tfia ÿre fkd lrkakdg
• úfkdaokfhka fyj;a fodaI ie,lSu iys; ù¾hfhka laf,aYhka Wmoshs' Ndjkdfjka wdY%jhka ÿre lsÍu
wdY%jhka ÿre lsÍu' hgf;a kqjKska i,ld i;siïfndÊCOx.h" Oïuúph
iïfndÊCOx.h" úßh iïfndÊCOx.h" mS;s iïfndÊCOx.h"
• Ndjkdfjka wdY%jhka ÿre lsÍu' miaioaê iïfndÊCOx.h" iudê iïfndÊCOx.h" WfmCLd
fuys fidajdka u`. kqjKska wdY%jhka ÿre l< hq;= iïfndÊCOx.h jvhs' fuu iïfndÊCOx. jvkakdg
nj i`oyka fõ' nqÿ rcdKkajykafia iíndij iq;%h ;=< laf,aYhka kQmosk nj i`oyka fõ'24
oS th W.kaj;s' wY%e;j;a m%:.ackhd fufkys fkd l< ldudY%h" NjdY%h" wúoHdj ÿre lsÍug l%ufõohla
hq;= oE fufkys lrk w;r fufkys l< hq;= oE fufkys ixhq;a; ksldfha wdij iQ;%h ;=< olakg ,efí' tys i`oyka
fkd lrhs' hula fufkys lsÍfuka ldudY%j WmoS o jefâ lrkqfha zz;sKaKx wdijdkx mydkdh p;a;dfrd i;smÜGdkd
o NjdY%h WmoS o jefâ o wúoHdj WmoS o jefâ o" tjeks Ndfj;índZZ25 hkqfjks' tkï ldudY%j NjdY%j wúoHdj
oE fufkys fkdl< hq;= nj nqÿ rcdKkajykafia fmkajd ÿrelsÍu i`oyd i;r i;smÜGdkh jeäh hq;= njhs' i;r
§ we;' tfia lsÍfuka wdY%jhka Wmos hs' tfuka u oDIaá.; i;smÜGdkh hkq ldhdkqmiaikd ^lh wkqj isys lsÍu&"
fjhs' túg oDIaá ixfhdack mD:.ackhd iir ÿlska fkd fõokdkqmiaikd ^fõokdj wkqj isys lsÍu&" Ñ;a;dkqmiaikd
ñfohs'22 ^is; wkqj isys lsÍu&" Oïudkqmiaikd ^O¾uh wkqj isys
Y%e;j;a m%;.ackhd fufkys l< hq;= foa fufkys lsÍu& hk O¾u lreKq y;rhs'
lrk w;r fufkys fkdl< hq;= foa fufkys fkd lrhs' ukfiys yg .kakd jQ rd." oafõY" udk" m,s.ekSu
tfyhska Tyqf.a kQmka ldudY%j" NjdY%j" wúoHdj kqmosk wdos laf,aYhka is;ska bj;a lr .; hq;= h' rd.d È laf,aYhka
w;r Wmka ldudY%j" NjdY%j" wúoHdj m%ySk fjhs' Tyq is;ska ÿre lsÍu msKsi Wmldr jkafka úfYaIfhka u
kqjKska p;=rd¾h i;H kqjKska fufkys lrhs' fufia Ndjkdj h' nqÿ oyfï W.kajk Ndjkd l%u folla we;'
kqjKska fufkys lrk Tyqf.a ilaldh ÈÜÀ" úÑlsÉPd"
iS,ín;mrdudi hk ixfhdack m%ySk fjhs' fuh fidajdka I. iu: Ndjkd
u`.ska wdY%jhka ÿre lsÍu f,i nqÿrcdKkajykafia foaYkd II. úo¾Ykd Ndjkd
lrhs'23
iu: Ndjkdj nqÿ iuh my< ùug fmr isg mej;
iauD;s ixLHd; ixjrh u`.ska wdY%hka ÿre lsrSu we;' ld, foaj," wd,drld,du jekakjqka iu: Ndjkdfjka
hkq wei" lk" kdih" osj" YÍrh hk mxp bJøshka ixjr wNs{d ,enqfjda fj;s' iu: Ndjkdj m%.=K lsÍfuka rEmdjpr
lr .ekSfuka wdY%jhka bmoSu kj;d,Su hs' tfiau wrEmdjpr Njhkag wh;a udkisl ;;aFjhkag is; meñKsh
fuys os uki o bJøshla jYfhka i,ld th o ixjr lr yels h' m%:u OHdkh" ÿ;sh OHdkh" ;;sh OHdkh" p;=F:
.; hq;= nj i`oyka fjhs' úfkdaokfhka fyj;a fodaI OHdkh hk OHdk i;r rEmdjpr Njhg wh;a h' wrEmdjpr
ie,lSï iys; ù¾fhka lduú;¾lh" jHdmdoú;¾lh" Njhg wdldidk[apdh;kh" ú[a[dKp[apdh;kh"
122 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 123
dreams. According to current social background should that he would awaken to the unexcelled right self-
have understood why Buddha has been preached about the awakening.
dreams. Could be thought the effect of dilution there was
II. A woody vine growing of his navel stood reaching
a fall people to misconduct by ancestors. When figure out
to the sky. This second great dream appeared to
Buddhist perspective on dreams, attention should be paid
let him know that he would awakened to the noble
on Buddhist canonical suttas, The Questions of Milinda,
eightfold path, he would proclaim it well as far as
Saddharmaratnakara and Jataka Stories.
there are human & celestial beings
According to the, Vammikasutta of the Majjhima
III. White worms with black heads crawling up
Nikāya, a god questions from the Buddha about an anthill
from his feet covered him as far as his knees.
which burn on day and smoke in night. In this question like
This third great dream appeared to let him know
a puzzle, the explanation of the Buddha is that anthill is our
that many white clothed householders would go for
human body, formed of matter, biological created, supported
lifelong refuge to the Tathagata.
by food, and subject to change, pain and death.1 When we
are overwhelmed by ignorance and uncertainly and carry IV. Four different colored birds coming up from the
out our plans notions in the day of our lives in our daily four directions fell at his feet and turned entirely
activities involving others. Here, the "Night" also represent white. This fourth great dream appeared to let him
our latent tendencies (anusaya) and the "Day"our volitional know that people from the four casts Brahmans,
actions. According to this explanation, the performance of noble –warriors, merchants, and laborers having
the mind is clear. gone forth from the home life into homelessness
in the Dhamma & vinaya taught by the Tathagata,
Mahāsupinasutta has mentioned, about dreams saw
would realize unexcelled release.
by Buddha.2 Buddha preached person who do not attained
four sublimes they dreamed according to that mentioned. In V. Walking is not taking shit on a rock crap. This
order to it conclude that Buddha do not dreaming. Buddha fifth great dream appeared to let him know that
mentioned in Mahāsupinasuttaṃ his 5 dreamed and relation the Tathagata would receive gifts of robes, alms
between real world incidents. Such as, food, lodgings, & medicinal requisites to cure the
sick, but he would use them unattached to them,
I. The Himalaya was his pillow. His left hand
infatuated, guiltless, seeing the drew backs And
rested in the eastern sea, his right hand in the
discerning the escape from them.
western sea and both feet in the southern sea.
This first great dream appeared to let him know
128 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 129
That statement clearly mentioned happening in the pleasant dreams.4 Everyone experiences dreams except for
future through dreams. But Buddhist perspective does not someone who has eradicated all the defilements
emphasized dreams. It can be realize under extract.
According to Maha Swapna question in Milinda
“Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā question the motive is something that dream heart. Dreaming
saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te are so many reasons.5
evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena
Saddharmarathnakaraya also had mentioned
jīvitaṃ kappenti, seyyathidaṃ – aṅgaṃ
dreams. First, the opportunity to analyze dreams is Person
nimittaṃ uppātaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ
who deep sleep he does not dreamer. As well as awaked
mūsikacchinnaṃ aggihomaṃ dabbihomaṃ
person who dreams do not see. Dreams appear in a nap.
thusahomaṃ kaṇahomaṃ taṇḍulahomaṃ
sappihomaṃ telahomaṃ mukhahomaṃ Such dreams are fourfold as; Dhātuks̟ obha,
lohitahomaṃ aṅgavijjā vatthuvijjā Anubhūtapūrva, Devatā Upasam̟hāra and Pūrvanimitta.
khattavijjā sivavijjā bhūtavijjā bhūrivijjā Dreams seen by the queen Mahamāya, Bodhisatva and
ahivijjā visavijjā vicchikavijjā mūsikavijjā the sixteen dreams of king Kosala are considered to
sakuṇavijjā vāyasavijjā pakkajjhānaṃ be omens. Flying through tempered air, fire through
saraparittāṇaṃ migacakkaṃ iti vā iti evarūpāya tempered anger, playing in the water through tempered
tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato samaṇo phlegm are Dhātuks̟ obha Dreams. Dreams seen through
gotamo'ti"3 actions done are Anubhūtapūrva Dreams. Dreams seen
through divine recapitulation are considered to be dreams
"Whereas some ascetic and Brahmins, feeding on made by gods.
the food of the faithful, make their living by such base
arts, such wrong means of livelihood as palmistry, diving Dream is a volition that come in between level
by signs, portents, dreams, body-marks, mouse-gnawing, of sleep. Bodhisatva has seen dreams too, and there is a
fire oblation, oblation from a ladle of husks, ice powder connection with the ultimate reality of the dreams seen
…….the ascetic Gotama refrain from such conversation" by Bodhisatva . Going to bed unmindfully affects to see
nightmares whereas going to sleep mindfully triggers
As one of the defects of the person to sleep well pleasant dreams. Everyone experiences dreams except for
without right conscious sin dreams are dreaming, it someone who has eradicated all the defilements. However
analyzed Buddhism. As well as person who has empathy Buddhism rejects the study on dreams as it is useless.
sin dreams are invisible. But this means that the dreamer Dreams are experienced during one's monkey sleep time
has. In another words, Going to bed unmindfully affects to period, which is experienced in between sleeping and not
see nightmares whereas going to sleep mindfully triggers sleeping
130 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 131
Freudian dream analysis Freud's point of view that the symptoms include of
dreams. Dreams are the royal road to the Unconscious7.
Sigmund Freud has studied dreams was considering Accordingly, the subconscious mind is that we see the
patients and his private experiences and published a book dream. No other way to arrive at the subconscious mind
Interpretation of Dreams in 1900. Although patients talked collectibles. There are two part of meaning of dreams.
their dreams, he hadn't attention that. Later mostly regarding They are Visible Meaning and Invisible Meaning. It is
about analyze the dreams concerning the symbolic meanings said that as Manifest contest and latent content by Freud
of there.6 In order to Freud still thought people why dreamer
falls, fly, fire, and death of lovers them. One day they went In briefly, according to the Freudian analysis,
on a trip and their small daughter called Anna had screamed dreams are the fulfill wishes/ aspirations. So dreams are
as strawberry. Even though she asks the strawberry didn't directly the results of the desires which are long-cherished
take. So he thought this desire she had dream. His daughter in the preconscious and the unconscious. Children's dreams
Matilda was an about 11 years old, also she had described and wishes are the similar nature since they have not
dream. That is she's favorite young boy. She uncomfortable socially disciplined (super ego) whereas the adults' dreams
unseen however she couldn't saw. She was dreaming them and wishes have symbolic nature due to the fact that they
together. are socially disciplined. The symbols of dreams have been
elaborated in the Freudian analysis.
Frauds point of view, "Dreams are the fulfill wishes".
Further Freud had mentioned children are not teaching from Conclusion
society that cause wishes that they see the same dream that.
The Buddhist idea on dreams seen as omens has
Freud's point of view dreams are related to things a connection with the Freudian idea of dreams which
in consequences. Its reveal contemporary our imaginations, says dreams are the results of desires. This is found in
thoughts, emotions; memories are involve with dreams Ummagga Jãtaka story and also it connects with the idea
variously. As Freud's explanation dreams also connecting of Anubhutapurva dreams, which suggest that dreams
to preconscious are coming from the preconscious and the unconscious.
From Freudian point of view preconscious is a part in According to the Freudian explanation, what is in the
neither memory nor memorizing. As well as cant memorize. consciousness comes as dreams. This means that past
Its include experience, sexual instincts, emotions, most happenings are described in dreams. According to the
probably unapproved, unachievable goals contained in Buddhist concept, future incidents are foreseen through
this. Unconsciousness gather in formations by repression dreams.
dreams are consequence of that.
132 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 133
End Notes
1 ‘‘‘Vammiko'ti kho, bhikkhu, imassetaṃ cātumahābhūtikassa kāyassa
adhivacanaṃ, mātāpettikasambhavassa odanakummāsūpacayassa
aniccucchādana-parimaddanabhedana-viddhaṃsana-dhammassa.
‘‘Yaṃ kho, bhikkhu, divā kammante ārabbha rattiṃ anuvitakketi
anuvicāreti – ayaṃ rattiṃ dhūmāyanā. Yaṃ kho, bhikkhu, rattiṃ
anuvitakketvā anuvicāretvā divā kammante payojeti kāyena vācāya cd;l l;djkays wka;¾.; ufkdajHdê
‘manasā' ayaṃ divā pajjalanā.
ms<sn`o úuiqula
Majjhima Nikāya I, Vammikasuttaṃ,Buddha jayanthi tripitaka series,
Buddhist cultural centre,Andreson road,Dehiwala,2006,p.357.
2 ‘‘Tathāgatassa, bhikkhave, arahato sammāsambuddhassa pubbeva ye`Èkaùu
sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato pañca
mahāsupinā pāturahesuṃ. nqÿoyu fukau ufkdaúoHdj o ufkdauQ,sl mqoa.,
Aṅguttara Nikāya I, Mahāsupinasuttaṃ,Buddha jayanthi tripitaka p¾hdj u; mokï jQ úYaf,aIS újrKhls' ish¨ O¾uhkag
series, Buddhist cultural centre, Andreson road,Dehiwala, uki mQ¾jdx. ùu wjOdrKh lrk nqÿoyu f,dalh
2006.p.386. muqKqjkafka ukiska hehs ks.ukh lrhs'1 ufkdaúoHdj u`.ska
3 Dīgha Nikāya I, Brahmajālasuttaṃ,Buddha jayanthi tripitaka series, ufkdafrda. úYaf,aIKh fukau ufkdafrda. ksjdrKh o isÿ
Buddhist cultural centre,Andreson road,Dehiwala,2006,p.16.
flf¾' fn!oaO ufkdaúoHdj o úYaf,aIKh iy Ñls;aikh
4 Pañcime, bhikkhave, ādīnavā muṭṭhassatissa asampajānassa hk fo wxYfhka u iukaú;h' cd;lmd<sh weiqßka
niddaṃ okkamayato. Katame pañca? Dukkhaṃ supati, dukkhaṃ
,shejqKq l=reKE., idys;H hq.hg wh;a cd;l fmd;ska
paṭibujjhati, pāpakaṃ supinaṃ passati, devatā na rakkhanti,
asuci muccati. Ime kho, bhikkhave, pañca ādīnavā muṭṭhassatissa mqoa., ixlS¾K ufkdaNdjhka b;d ixhufhka úuiqug ,la
asampajānassa niddaṃ okkamayato fõ' cd;l l;d ;=<ska bÈßm;a lefrk ufkdajHdê" wm.dó
Aṅguttara Nikāya I, Muṭṭhassatisuttaṃ,Buddha jayanthi tripitaka p¾hd fukau widudkH p¾hd ms<sn`o úuiSu fuu ixCIsma;
series, Buddhist cultural centre, Andreson road,Dehiwala, f,aLkh ;=<ska wfmaCIs; wruqK h'
2006.p.404.
5 Sinhala Milinda Prashnaya,Swapna question,Buddhist Book fi!LHh ks¾jpkh
Publisher,Kandy,2012"p.104.
nqÿoyu ;=< ñksidg je<f`ok ldhsl frda. fukau
6 Baker, Rachel, Sigmund Freud For Everybody, Nandalal Malagoda
(Tranlator), Sadeepa Bookshop, 1060, Maradana Road, Colombo udkisl frda. ms<sn`oj o ú.%y ù we;' ucaCêu ksldfha
8, p.138. i,af,aL iQ;%h2" frda. iQ;%h3" .sßudkkao iQ;%h4" iíndij
7 Yaparathna,W.M,Bhawa vishodanaya,Godage and brothers,661, iQ;%h" uydliaimf:ar iQ;%h" jF:Qmu iQ;%h5 wdÈ iQ;% ;=<
S.Kularathna road,Colombo 10, 2015,p.101. mqoa.,hdg je<fokakd jQ ldhsl yd udkisl frda. iy
134 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 135
frda. Ñls;aidjka o bÈßm;a ù we;' tlai;a cd;Skaf.a f,dal j¾.SlrKhla ±lafõ' th kQ;k ufkdaúoHdkduhka iu`.
fi!LH ixúOdkh (WHO) "Health is a state of complete ii`od bÈßm;a l< yels h'
physical, mental and social well-being and not merely the
—fudayfhka Wmokd jQ ldu Wkaudoh' wksIag úkdi
absence of disease or infirmity".6 f,i fi!LH ks¾jpkh
Wmokdjq fl%dO Wkaudoh' ix{dlrjk o¾Yk Wkaudoh"
lrhs' fi!LH yqfola ldhsl fi!LH muKla fkdjk nj;a
w{dk Ndjhg muqKqjk fuday Wkaudoh" hCIhka ji`.
thg udkisl fi!LH fukau iudÔh fi!LHh iy wkalsisÿ
hg muqKqjk hCI Wkaudo" Ñ;a; wêl njg muqKqjk
wdndOhla fkdùu f,i ;;a ks¾jpkfhka lsh fõ'
ms;af;dakaudoh" mdk ji`. lrjk iqrd Wkaudoh" fidal
fi!LH ke;fyd;a ksfrda.slu ms<sn`o fn!oaO wêl ùfuka jk jHik Wkaudo h hs lshk ,o Wkaudo
ks¾jpkh Oïumomd<sfhka imhd.; yels h' ksfrda.slu wglska''''˜9
W;=ï ,dNhhs' i;=g mru Okh hs' úYajdih mru [d;shd
1' ldu Wkaudoh (Nymphomania)
h' ksjk mru iemh hs' hk w¾:h ,nd fok my; .d:d
O¾ufhka fi!LH ks¾jpk fõ' 2' fl%daO Wkaudoh (Mania)
wdfrd.Hmrud ,dNd ^ldhsl fi!LHh - Physical Health& 3' o¾Yk Wkaudoh (Hallucinosis)
ika;=ÜÀmrux Okx ^udkisl fi!LHh - Mental Health& 4' fuday Wkaudoh (Mental Retardation)
úiaidimrud [d;S ^iudchSh fi!LHh - Social Health&
5' hCI Wkaudoh (Possession Disorder)
ksíndKmrux iqLx7 ^wdOHd;añl fi!LHh - Spiritual
Health& 6' ms;a; Wkaudoh (Melancholia)
mqoa.,hd ksrka;r frda.hlska fmf<k nj nqÿoyu 7' iqrd Wkaudoh (Alcohol Dependence)
ú.%y lrhs' ry;a W;=uka yer fiiq mqoa.,hka ffp;isl 8' jHik Wkaudoh (Depression)
frda.fhka f;drj isàg ÿ¾,N ldrKdjls'8 laf,aY ji`.hg
,la fjk is; ksrka;r frda.s ;;aFjhg f.dÿre fõ' nqÿoyfï ldu Wkaudoh ngysr ufkdaúoHdfõ Excessive
mru ksIaGmam%dma;sh iu`. mqoa., ksfrda.slu o mßmQ¾K fõ' sexual drive10 hkqfjka ICD -10 jd¾;dfõ o DSM-5
jd¾;dfõ Male Hypoactive Sexual Desire Disorder f,i o
ffp;isl jHdê bÈßm;a fõ' wêl f,i lduql woyia we;s ùu fuu frda.fha
uQ,sl ,CIKhls'11 th idudkH iajNdjh blaujk neúka
kQ;kfha wm y`ÿkd.kakd ufkdafrda. cd;l frda.s ;;aFjhls' Wïuoka;s cd;lfhka ldu Wkaudofhys
l;djkays ufkdajHdê" ffp;isl jHdê" ufkda ÿCL jHdê iajNdjh uekúka ú.%y fõ' tys Wïudoka;sf.a YÍr ,CIK
wdÈ kduhkaf.ka bÈßm;a ù we;' cd;Hka;r ufkdafrda. mÍCId lsÍug .sh nuqfKda ldufhka Wu;=j yeiqreKq whqre
j¾.SlrK jd¾;djkays wka;¾.; ufkdajHdëka cd;l fufia f.kyer olajhs'
l;d ;=< o bÈßm;a fõ' oßuL cd;lfha ufkdajHdëkaf.a
136 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 137
—ta n%dyauKfhda wE ±l isys t,jd .; fkd yelsj tlS ;;aFjh frda.s iajNdjhla nj meyeÈ,sh' fuh ICD-
laf,aY uofhka u;aj ;uka n;a wkqNj fldg fkd ksñ 10 jd¾;d ú.%hg wkqj wixj¾ê; iajNdjh fya;=fjka
nj fkdo;a;dyq' iuyr flfkla n;a msv f.k wkqNj Ñka;kfha YlH;djfha" NdIdfõ" pd,l ls%hdjkays iy
flfrñhs is;d ysfiys ;enqjdyq h' iuyfrla lsis,s w;=frys iudÔh yelsjkaf.a fkd yelshdZls'18 k.=,si cd;lfha
Æjdyqh' iuyfrla n;a ms`vq ì;a;sfha .eiqjdh'˜ Èidmdfudla iómfha Ys,am yeoEre olsk iEu fohgu Wmud
úuiQ l, k.=,si Wmudj muKla ±lajQ YsIHhd fujeks
;j o Wïuoka;sh ÿgq isú rcq ksosj¾ð;j isáfha
frda.sfhl= f,i ks¾kh l< yels h' DSM-5 jd¾;dfõ
h' Wïuoka;sh ms<sn`o is;ñka úm%ldr ú,dm fovùh'
Neurodevelopmental Disorders hgf;a tk Learning
lkiai,af,ka l,a f.ùh'12 fuu iajNdjh ldu is;=ú,s"
disorder f,i fuh úia;r flf¾'19
úlD;s n,dfmdfrd;a;= we;s ùuls' ^ldfudkaudoh& ;j;a
wxYhlska fuh úYdo (Depression) ;;aFjhlg fukau wksød hCI Wkaudohg ksoiqkla f,i Wïu.a. cd;lfha
(Insomnia Disorder)13 frda.s ;;ajhlg f.dÿre ùuls'14 i`oyka jk mKaä;hka y;r fokd w;ßka ldúkao m`äjrhd
rcq Èk .Kkla fkdksod .; l< nj cd;l l;dfjys udifha tla;rd ÈklÈ msiaiq n,af,l= fia yeisÍu ±laúh
i`oyka fõ' oika;l cd;lfha o ldu Wkaudoh ms<sn`o l;d yels h' fuh wdfõY ùu (Posession), wmiaudrh (Epilepsy)
mqj;la i`oyka fõ'15 fuu cd;lh ia;s%hhla flfrys we¿Kq jeks udkisl frda.S ;;aFjhla nj uydpd¾h {dkodi
ffp;isl frda.fhka hq;a NsCIqjla wrUhd foaYkd lrhs' fmf¾rd uy;d fmkajd fohs'20
w;S; l;djg wkqj fndaêi;ajhka fiakl kñka n%yauo;a;
DSM-5 jd¾;dfõ Substance-Related and Addictive
rcq iómfhys fiajh lrk l,ays mqfrdays; nuqKqf.a mq;a
Disorders hgf;a Alcohol Intoxication hkqfjka iqrdj
rdcH fiajhg meñK rcqf.a w. fufyish ±l we;s jQ ldu
wêl f,i .ekSu úia;r fõ'21 l=U cd;lfha úYdLdjf.a
Wkaudofhka ksrdydrj isá hs' tu`.ska ICD-10 jd¾;dfõ
fhfy<shka mkaishhla iqrdmdkh l< nj j¾;udk l;dfõ
olajk Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder ^wdydr
úia;r fõ' ;j o iqrdmdkh l< úg yeisfrk iajNdjh o
.ekSfuka je<lSu& iajNdjh o bÈßm;a fõ'16 ;j o l=i
tla wfhla .S; .ehQ nj;a ;j;a wfhla kegQ nj;a ;j;a
cd;lfha j¾;udk m%jD;sfha § i¾jdNrKfhka úN+is; jQ
wfhla rKavq l< nj;a ±laùfuka meyeÈ,s fõ'
ldka;djla ±l laf,aYji`.j NsCIqjla Ydik n%yaupßhdfõ
fkd we,S ksh fkd lmd" flia fkd lmd" bmq¿kq kyr iïnq,d cd;l úia;rhg wkqj fidFÓfiak rcq
we;sj ls,sá isjqre j,ska hq;=j iqÿue,s YÍr we;sj isá nj nrm;, frda.dndOhkaf.ka iqj ù rdcH úpdÍug mgka .;a
lsh fõ' tu cd;lfha u w;S; l;dj ;=< l=i rcq m%Ndj;S miq ;udg ufydamldÍ jQ iïnq,djka ms<sn`o fkd ie,lSu
ke;s fidúka fm<Su o úYdo ;;aFjhla f,i y`ÿkd.; fya;=fjka weh lDI ù iqÿ ue,s ù .sfha h' fuu`.ska wjfndaO
yels h'17 jkafka wehg úYdo ;;aFjhla fukau ,sx.sl ud;ai¾hla
we;s jQ nj hs' ^Depression and Sex Jealousy& tfia u th
fuday Wkaudoh hkqfjka cd;l l;djkays ú.%y
wi;=fgka isàuls' ^Mood Disorders&22
lrkqfha kqjK uo njhs' th Wkaudoh f,i ±laùfuka"
138 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 139
—Èkla rcf.g okaje<§ug meñKs ;dmifhda wE cd;lfha È flaij ;dmihd yd lmam ;dmihd uy;a
±l ÿ¾j, jQ ldrKd úpdrkakd jQ rdc l=udßldfjks f;dm fm%aufhka miqúKs' fofokdg fjka ùug isÿ jQ úg flaij
jkfha jdih fldg wd wjêfhys rEmYS%fhka b;d hym; ;dmihd rla; w;Sidrhg f.dÿre ù fldf;la m%;sl¾u l<;a
±ka fï rdcHhg meñK ljr fyhska iqÿue,s YÍr we;s j iqj fkd jQj o kej; lmam ;dmihd iómhg hEfuka iqj
ÿ¾j, .shd o@˜ ùu o ufkda ldhsl frda. nj meyeÈ,s h' ldukSh cd;lh
o ufkda foay frda.hkag ksoiqka f,i i`oyka l< yels h'25
úYdo ;;aFjhlska l,la .; jk úg YÍrh iqÿue,s
;j o oika;l cd;lfha rcq foaúh fkd±l ufkdajHdêhlg
ùu" iEu fohlu jákdlula fyda wjYH;djla ke;s ùu jeks
f.d`ÿre jQ nj lsh fõ'26 ldukSh cd;lfha o rcqg isÿ jQ
frda.S ,CIK w.%fufyish ;=<ska Èia fõ' weh rcjdi,l
w,dNhl fYdalfhka jHdê we;s úh'27
w.fufyishl f,i isáh o tys w.hla wehg ke;s jkafka
fuu udkisl frda.S nj fyhsks' ixlmam cd;lfhys ldufl,sfhys wdYdj fkdue;sj
isg miqj wdYdj we;s jQ wik> l=ure ùÈ nei ish¨ msßñka
Poaoka; cd;lfhka ,sx.sl ud;ai¾h (Sex Jealousy)
lvq.Eug mgka .kqfha ia;S%h;a iu`. ú`Èk ldu iqj ud
ms<sn`o ukd ú.%yhla bÈßm;a lrhs' ,sx.sl ud;ai¾h
muKla ú`Èh hq;=h hk fÉ;kdfjks' fuu l;d mqj;ska
,sx.sl B¾IHdj hkqfjka o y`ÿkajhs' fuh ñksiqkag muKla
ldu Wkaudoh bÈßm;a fjk w;r ,sx.sl ud;ai¾h;a .uH
wkkH jQjla o fkdfõ' tla wfhl=g iSud jQ ,sx.sl wêldrh
fõ' wik> l=ure l=vd ld,fha mgka ia;S%kag ìh úh' fuh
fjk;a idudcslhka olajd .uka lsÍfï § mqoa.,hd ;=<
ldxidndOhls' (Anxiety Disorder) fud<h ;=< lsisÿ fN!;sl
we;sjk wY=Njd§ wdl,amh fyda ksfIaOkd;aul is;=ú,s
widudkH;djla fyda fjk;a udkisl jHdêhla fkdue;sj
,sx.sl ud;ai¾h hs'23 ,sx.sl ud;ai¾h fya;=fjka úúO wmrdO"
yDo iaMkaokh jeä ùu" ìh ùu fuys frda. ,CIK hs'
m<s.ekSï" m%pKav ls%hd" wdl%uKYS,s ls%hd isÿ fõ' Poaoka;
fuu ;;aFjh ÿre lsÍug mshjfrka mshjr ls%hd lsÍu o
l=f,a we;skaklj bmso we;s jQ ,sx.sl ud;ai¾h fya;=fjka
ufkdaÑls;aikhls' id,sl cd;lfha w;S; l;d mqjf;a
f.dÿre fkdld isg ld,ls%hd fldg ñksia w;anjla ,nd
rcqf.a mqfrdays; uqLrs nyqNdKslh' Tyq l;d lrkakg wdrïN
uOqrcqf.a ìß`o ^iqNød& ù rcqg fndre f,vla fmkajd fmr
jQ úg ;j;a wfhl=g l;d lsÍug wjirhla ke;af;a h'
w;anjfhys we;a rcq ueÍug ls%hd lsÍu úia;r fõ'24 ;j
th fm!reI wdndOhla (Personality Disorder) nj uydpd¾h
o fuys iqNødjg udkisl fya;= ksid yg.;a ldhsl frda.S
{dkodi fmf¾rd olajhs'28
njla we;s úh' th Psycho Somatic Disorder f,i yÿkd
.; yelsh' uKsl=Kav, cd;l l;dfõ§ o tjeks ufkda foay wm.dó ,sx.sl p¾hdjka ^Deviant Sexual Behaviour&
frda.S ;;aFjhka bÈrsm;a fõ' rcacqrejkaf.a wka;#mqrhg oaú;Sl lÉPm cd;lfhka bÈßm;a fõ'29 fndaêi;ajhka
we;=¿ jQ jroska kqjßka msájy,a l< wud;Hjrfhl=f.a WfmaCId mdrñ;dj mQ¾Kh lrhs' tla jdkrfhla fndai;=kaf.a
Wmfoiska fldai, rcq úiska fndai;=ka widOdrK f,i Wrh msg isg l¾Khg ÿYapß; ls%hd (Aural Sex) lrkafkah'
isr.; lrhs' tysÈ tu rcqg il, YÍrhu ie;alï lrkakd ;j o ta iómfhys u bÈnqfjla lg werf.k wõj ;msk úg
fia uydfõokdjla yg.;a nj i`oyka fõ' tfia u flaij fuu jdkrhd tu bÈnqjdf.a uqLhg ÿYapß; ls%hd (Oral Sex)
140 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 141
lrkafka h' kIaglduh (Impotence) hkqfjka ufkdaúoHdfõ ndyH cd;lh w;S; l;dfõ" ckmojdis ia:Q,
y`ÿkajkq ,nkqfha msßñkaf.a ,sx.sl fn,ySk;djhs' th jQ ldka;djla rdcdx.kh iómfha u<uQ;% fldg ^ndyH&
ldka;djka iïnkaOfhka y`ÿkajkafka ks¾uo;dj (Frigidity) ke.sfgk nj iS ue`ÿre ljq¿fjka olshs' miqj tu ldka;dj
f,ih' WohNoao rcq iy WohhNoao foaú ldufhka f;drj rcacqrejka úiska w.fufyis ;k;=f¾ ;nd .kshs' fuu`.ska
lghq;= lrhs' WohNoao foaùh isysfkkaj;a lduÑ;a;hla my; wm.dó ,sx.sl p¾hdjka bÈßm;a fõ'34
my< fkdfõ' tfia u fl<sji`. is;=ú,a,l=ÿ my< fkd
1' u<my lsÍu ±l we;sfjk ,sx.sl wdYdj
fõ' th flf,ia m%ySk fkd l< wfhl= iïnkaOfhka frda.s
(Coprophilia)
;;aFjhls'30
2' uQ;% msg lsÍu ±l we;sfjk ,sx.sl wdYdj
wid; uka; cd;lhg wkqj .kaOdr rg ;CI,d (Urophilia)
kqjr Èidmdfudla wdpd¾hjrhdf.a uj wjqreÿ 120 la jhia
3' uy; .Ekq iïnkaOfhka we;s jk ,sx.sl wdYdjj
.; ujls' t;=ukaf.a Wmfoiska tu ujg YsIHhd w;amd
(Partol-Fetishism)35
fufyjr lrhs' .=K lshhs' j¾Kkd lrhs' w;mfhys ,iaik
j¾Kkd lrhs' fuu uy¨ ldka;dj fuu YsIHdhd;a iu`.
l=Kd, cd;lfhys ls%iaKf;du l=udrjreka
wNsruKhg leu;s ù Bg ndOdj jQ mq;= ueÍug fjõ,k oE;ska miafokl= újdy lrf.k flf,ia r;sfhka ojia .;
fmdrj /f.k .sfhah'31 mrka;m l=vd fld,a,d foaúh;a lrhs' th iuQy ,sx.sl (Group Sex) yeisÍuls'36 ;j o
iu`. r`ojd M,dM, leãug .sh miq f,daldiajdo r;sfhys weh u m%ido fodrlfvys jQ úiq¿ uqyqKq we;af;l= iu`. o
fhÿKq nj mrka;m cd;lfha i`oyka fõ'32 ;dmidrduhg ,sx.slj tla fõ' mKaKsl cd;lfhka ÿj iy mshd w;r
meñK m%Odk ;dmi;=ud fkdue;s wjia:djl ldka;djla ,sx.sl ls%hdj,shl jerÈ iy.; nj meyeÈ,s lrhs'37 fuh
<dnd, l=udrfhl= iu`. ldulS%vd fldg m%Odk ;dmi;=ud kQ;k ufkdaúoHdfõ ,sx.sl jHNspdr (Sexual Incect)
meñKSug fmr kslafuk mqj;la pq,a,kdro cd;lfha lsh ke;fyd;a {d;Ska w;r ^ifydaorhd iyd ifydaorhd" mshd
fõ'33 l=vd orejka iu`. ,sx.slj tla ùu yd thg jvd reÑ iy ÿj" uj iy mq;d& ,sx.sl iïnkaO;d f,i úia;r fõ'38
ùu l=udr lduql;ajh hs' fi.a.= cd;l l;dfjys o mshd úiska jHNspdr isÿ lsÍug
W;aiy .;a nj lshe fõ'39
CIdka;sjd§ cd;lh u`.ska mrmSvd lduql;ajh (Sadism
and Masochism) bÈßm;a fjhs' wkqkag mSvd lsßfuka lduql
iudf,dapkh
;Dma;shla wfmaCId lsÍu fuys uQ,sl iajNdjh hs' fuu
cd;lfha mßjdr ia;S%kag O¾uh foaYkd lrk ;dmihdf.a woH;kfha ldhsl frda.dndOhkag jvd
nK wid ;u ia;S%kaf.ka ,sx.sl ;Dma;sh ;udg wysñ fõ ufkdajHdndOhkag mqoa.,hd f.dÿre ù we;' ldhsl frda.hkag
hehs ìfhka ;dmihdf.a w;mh lmñka ;u ffjrh yd fuka ufkdafrda.hkag mqoa.,hd m%;sl¾u lsÍug o
mrmSvd lduql;ajh tljr msßuid .kS' fhduqùu wju fõ' ñksia isf;a laf,aYhka fya;=fjka úúO
ñksia wm.dó p¾hdjka we;s jk whqre cd;l l;djkays
142 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 143
ixhufhka bÈßm;a fjhs' ñksia b;sydih f;lau Èjhk 10 The ICD-10, World Health Organization,p.152.
ufkdafrda. ms<sn`o úúO w¾:l:k iu`. úúO ufkdajHdëka 11 Persistently or recurrently deficient (or absent) sexual/erotic
wka;¾cd;sl ixúOdk u`.ska y`ÿkd.ksñka mj;S' cd;l thoughts or fantasies and desire for sexual activity. DSM-5,
American Psychology Association, p.440.
l;d u`.ska úúO ufkdafrda.hka ms<sn`o újrKh ù we;' th
ufkdafrda. úYaf,aIKhla fukau w¾: .ekaùuls' we;eï 12 mkaish mKia cd;l fmd;" Wïudoka;s cd;lh ^539&" ms'970'
cd;l l;d ;=<ska tu widudkH iajNdjhkag m%;sl¾u l< 13 The ICD-10, World Health Organization, p.362.
whqre o bÈßm;a fõ' ldka;djkag ìfhka fm¿Kq (Phobia) 14 fn!oaO''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
wik> l=ureg m%;sldr isÿ l< wdldrh tla ksoiqkls' th
ufkdaÑls;aikhls' tfia u frda.S iajNdjh y`ÿkd .ekSu
i`oyd wjeis ±kqu o tu`.skau bÈßm;a ù ;sfí' th frda.
úksYaph hs' fukhska úuik úg ufkdafrda. j¾.SlrKh"
frda. úYaf,aIKh" frda. úksYaph iy ufkdafrda. Ñls;ail
m%fõY cd;l l;d u`.ska f,dalhg újrKh ù we;'
wdka;sl igyka
1 —Ñ;af;k kSh;s f,dfld - Ñ;af;k mßliai;s˜ ixhq;a; ksldh I"
foaj;d ixhq;a;h" Ñ;a; iq;a;" nq'c'uq'" ms'72'
2 ucaCêu ksldh I" uQ,mßhdhj.a." i,af,aL iq;a;" nq'c'uq'"ms'96'
3 wx.=;a;r ksldh II" p;=;a; mKaKdilh" bkaøShj.a." frda. iq;a;"277
4 wx.=;a;r ksldh vi" ÿ;shmKaKdil" .sßudkkao iq;a;" nq'c'uq'"
ms'194'
5 uÊaCêu ksldh I" jF:Qmu iq;a;" nq'c'uq'"ms'84'
6 www.who.int/suggestions/faq/en/
7 LqoaOl ksldh" Oïumomd<s" nq'c'uq'"ms'75'
8 —f; NsCLfj i;a;d ÿ,a,Nd f,dliañx fh fp;isflk frdf.k
uqyq;a;ïms wdfrd.Hx mácdkka;s" w[a[;% ÇKdifjys˜ wx.=;a;r
ksldh II" p;=;a; mKaKdilh" bkaøShj.a." frda. iq;a;" nq'c'uq'"
ms'278'
9 mkaish mKia cd;l fmd;" oßuqL cd;lh ^367&" ms'508'
144 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 145
jHqyd;aul wxYhla fukau jHjydßl wxYhla o y`ÿkd.; ir, .S;fhka fy<sfjk Ôjk o¾Ykh
yels h' jHjydßl o¾Ykfha oS od¾Yksl ixl,am ñksid
Ôj;a lrùug jHjydr lrhs' Ôjk o¾Ykh" l,dfõ o¾Ykh ñksiqkaf.a l,d ks¾udK ;=<ska iudchg odhdo
wdosh jHjydßl o¾Ykh ksfhdackh lrhs' Ôj;a jkafka jkafka ks¾udK lrejdf.a wd;aóh woyia h' l,d lrejdg
wehs@ hkqfjka Tn Tfnka u weiqjfyd;a Tng Bg iDcq l,d ks¾udK lsÍug woyia we;s jkafka flfia o@ hkak
ms,s;=rla oSu ÿIalr fjkq we;' Ôú;hla w¾: iïmkak ùug m%Yak l< yelsh' mqoa.,hdf.a isf;ys we;s fjk fõokdj
kï tu Ôú;hg ksis ud¾.hla fukau ukd mokula ;sìh woyia ks¾udKh lrk nj lsh fõ' uq;= weghla hkq
hq;= h' túg Ôj;a jkafka wehs hk m%Yakhg hï ;rulska fn,af,laf.a ysr jQ msKs ì`ÿjl fõokdj hs' Ôú;hla ksjeros
fyda i;=gq úh yels ms,s;=rla ,nd .; yels h' tu ms,s;=r udj;l f.k hdug wejeis oelau ke;fyd;a o¾Ykh isxy,
jpkd¾:fhka meyeos,s l< fkd yels ixl,amSh iajrEmhla ir, .S; weiqßka iudc.; fldg we;' fuys oS tjeks .S;
.;a tlla úh yels h' flfrys wjOdkh fhduq lrñka ,nd os we;s Ôjk o¾Ykh
flfrys wjOdkh fhduq flf¾'' Ôú;h foi Okd;aulj
ñksidf.a Ôú;h hkq l=ula o@ th l=uk wdldrhlska ne,Sug yqre lrk .S; m%Odk f,i ie,ls,a,g f.k we;'
f.úh hq;= o@ wdÈ .eg¨ i`oyd od¾Yksl ú.%yhka u`.ska
wdf,dalhla f.k Ôú;a ùug fmkajd oSu Ôjk o¾Ykfha zzfmreï mqrdf.k wd ixidf¾
ld¾hhs' tu w¾:fhka f.k úuik úg Ôj;a ùfï u. lshd me;=uo iqKqúiqKqj jegqfKa
fokafka hulska o tys Ôjk o¾Ykhla we;s nj meyeÈ,s fõ' ldgo ßÿfka ljqreo yevqfõ
wd.ï ;=< meyeos,s Ôjk o¾Ykhla we;' Ôjk o¾Ykfha oS ÿïßh fudfyd;la k;r WfKa ZZ
fn!oaO Ôjk o¾Ykh" ls%ia;shdks Ôjk o¾Ykh" yskaÿ Ôjk zzÔú;h hkq m%Yak j,g ms<s;=re fiùula hZZ
o¾Ykh wdos jYfhka idlÉPd jkafka tfyhsks' Ôú;hg hkqfjka ljqfoda lshd we;' ljqre lsõj o th losu lshukla
u. fmkaùu Ôjk o¾Ykfhka isÿ flf¾' h' Ôj;a ùu hkq m%Yak úioSuh' Ôj;a ùfïoS mqoa.,hdg úúO
Ôú;h foi Y=NjdoSj fyda wY=NjdoSj ne,sh yelsh' .eg¨jj, uqyqK fokakg isÿ fõ' fuu .eg¨ j,g we;fula
iudld,Sk idxoDIaál od¾Ykslfhda Ôú;h wY+NjdoSj ú.%y id¾:lj uqyqK fooaos ;jflla wid¾:l fjhs' tjekakka
l<y' flfia fj;;a Ôú;fha ÿl" l,lsÍu" ika;dmh" ishosú kid.ekSu ;=<ska Ôú;fhka m<d hEu úi`ÿu lr
wkfmaCIs;j isÿjk urKh iu`. n,k úg wY=NjdoSj .kS' ishosú kid .ekSfuka YS% ,xldjg m%uqLia:dkhla
oelsh yels h' tfy;a Ôj;a ùug wjYH jkafka Ôú;h foi ysñ ù we;' 1987 j¾Ifha 9133 la ishosú kid f.k we;'
Y=NjdoSj ne,Suhs' Ôú;h foi Y=NjdoSj n,k mqoa.,hdg mqoa.,fhl=g iajNdjfhkau Ôjk wdYh ke;fyd;a Ôj;a
ndOl idOl lr .; yels h' m%Yak ms<s;=re lr.; yels ùfï wdYdj ,eî we;' tlS iajNdúl;ajh hgm;a jkafka
h' tjeks mqoa.,fhl=g Ôú;h ch .ekSu wmyiq fkdjkq mqoa.,hd b;d l<lsÍ Ôú;h foi wY=NjdoS woyia f.dv
we;' Ôjk o¾Ykfha oS isÿ jkafka Ôú;h w¾:iïmkak" k.d.;a úgh'
is;a weo.kakd iq¨ fukau úfkdaod;aul f,i oelSug ±lau
,nd §uhs'
148 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 149
zzfmreïmqrdf.k wd ixidrfha ZZ hk .S;fhka .kakg neß ÿlla oekqkdg Ôú;h yer oud hd hq;= o@ zzosúh
Ôú;fha jákdlu yd Ôú;h iqkaor nj ukdj ixhufhka fudk;rï iqkaorfoda ZZ hkqfjka Bg .S;fhkau ms<s;=re
hq;=j iyDohd fj; w;aoelSfuka yd oekqfuka iqfmdaIs; ,nd fohs'
jeäysáfhl= orefjl=g hula lshd fokakd fuka m%ldY
zzfmdä ÿjf.a iskd je,hs
lrhs' fuu .S;h fma%u iïnkaOhl úfhdajla ksid hqj,la
fmdä mq;=f.a l;d fm<hs
ÿïßhg mek ishosú kid .ekSfï isoaêhla mdol jQjls'
ms%h ìß`of.a fifka ú,hs
fuu .S;fhka Okd;aulj Ôú;h olskakg u`. fmkajhs'
uf.a ksjk uf.a me,am;hs
m;mq me;=ï ljodj;a bgq fkdjk f,i ì`oS .sh ksid
ÿïßhg mek ish osú kid .;a; o m%Yakh úi`oS ke;' isÿ lgq ueá .E ì;a;s mqrd
ù we;af;a tla iq¨ fudfyd;la ÿïßh kej;Su ú;rh' th m<s`.= ueKsla t<sh osf,a
.S;fha zÿïßh fudfyd;la k;r jqfKaZ hkqfjka i`oyka f.du ueá .E f.ìu uf.a
fõ' lsisfjl=g;a ßÿfKa ke;' lsisfjl= yevqfõ ke;' fuu mshú,s nquq;=re jf.a
.S;fha uq,a fldgiska isÿùu ú.%y fjhs' bka miqj .S;fha
wka;rd fldgia jk ,nk kuq;a ÿla mSvd
l+vq jqfkd;a mqxÑ mef,a
zzu,la jf.a frdka iqj`o jf.a wUqorejka w;r;=f¾
Ôú;fha iqj wmuK fõ ug ksïke;s iqjh oefka ZZ
fod,la jf.a osh foda; jf.a
Ôú;fha wu isis, oefka hkqfjka fidauisß chuy kï .dhlhd úiska .hkq ,nk
.S;fhka o Okd;aul wdld,amhla iudc.; lrk neõ
jrla fk;`. l`ÿ<e,s msrekdfoda
ishqïj úuid ne,Sfï oS meyeos,s fõ' kQ;kfha OkdjdoS
ys;g ord.kq neß ÿla ùfoda
w¾: l%uhl uqo, flakaøSh ù we;s ksid ñksiqka uqo,a ;=<ska
osúh fudk;rï iqkaorfoda
ish,a, ,nd .ekSug W;aiy orhs' tjeks ñksiqkag uqo,a
ÿlu fudk;rï i;=glafoda ZZ
j,ska weola ,nd .; yels jqj;a kskao ,nd .; fkdyels
hk fldgia ;=<ska Ôú;fha jákdlu m%ldY lrhs' Ôú;h nj;a uqo,a j,ska f.orla ;eksh yels jqj;a ksjila ;eksh
hkq ieuod iem mj;sk fyda ieuod ÿl we;s fohla fkdfõ' fkdyels nj wu;l ù we;' .S;fha l:lhd Ôj;a jkafka
th .S;j;a ù we;af;a zzieuod ÿl ieuod iem fkdue;s lgq ueá .dk ,o me,am;l h' tfy;a Tyq .S;fha i`oyka
f,dalfha isky kef`.a l`ÿ< kef`.a thhs cSúf;aZZ f,i h' lrkafka zzuf.a ksjk uf.a me,am;hsZZ hkqfjks' Tyq ;u
Ôú;h hkq u,la jf.a iqj`oj;a" fod<la jf.a isis< fok orejka yd ìß`o iu`. iafkayfhka Ôj;a fjhs' tneúka
iqkaor fohla f,i olskakg fuu .S;fhka iyDohd fhduq Tyq Ôj;a jkafka ksjykl h' ksji yd f.or hk jpk
lrjhs' tla j;djla Ôú;fha l`ÿ¿ ke`.=Kdg ys;g ord fol .;a úg tu jpk fol w;r fjkila fõ' f.or hkq
150 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 151
fN!;slj f.dvk`.k ,oaog jHjydr jk kduh hs' f.orla hkqfjka isisr fiakdr;ak úiska .dhkd lrk ,o .S;fhka
ksjykla ùug kï fN!;sl idOlhkag wu;rj iafkayh" o by; woyig iudk woyila bosßm;a lrhs'
wdorh" i;=g ;sìh hq;= h' iafkayh" wdorh msreKq me,am;
zzwdorfha WKqiqu <`. ÿl oefkkafka kE
jqj o ksjils' tlS idOlhkaf.ka úks¾uqla; uy ue`ÿr jqj
ÿlalror ke;s ojig ÿr fmfkkafka kE
o ksjila fkdfõ' tksid fuu .S;fhka mqoa.,hd l=uk
Ôú;fha yeuodu;a iem /fokafka kE
;rd;srul isáh o ;u wUqorejka iu`. i;=áka Ôj;a ùug
isky fjù isky fjù l,a f.jkak nE zZ
u`. fmkajhs'
ñksikq g
a tl os.gu Ôú;fha i;=g;a tl os.gu ÿl;a
zz,nk kuq;a ÿla mSvdZZ hkqfjka lshfjk wdldrhg
ysñ fkdjk nj fuu .S;fhka lshfjhs' th idudkHh fohls'
ÿla mSvd ;snqK;a w.ys`.lï ;snqK;a ;u wUqorejka iu`.
we;euqka Ôú;fha i;=g oekqkq úg tys iSudjka w;s%l%uKh
;=áka l,a f.jk l< f.du ueá .E f.ìu u; Wjo mshú,s
lrñka tu i;=fÜ .e,Sug fjr orhs' túg h:d¾:fhka
nquq;=re fia iqjh oefkhs' tfia kï Ôú;h ;=< fldmuK
ÿria fõ' ñksiqka Ôj;a fjoaoS úúO isysk olskjd kuq;a fï
.eg¨ ;snqK;a ta ish,a, mfil,d i;=áka Ôj;a ùug fuu
f,dalfha wms ys;k úosygu ish,a, isÿ fkdfõ' zzÑka;s;ïms
.S;fhka mdGlhdg o¾Ykh ,nd fohs'
úkiai;s wÑka;s;ïms Nj;sZZ hkqfjka nqÿiuh olajhs' olsk
zzierháfhka wms hfkk ;=rdZZ hk .S;fhka o by; isysk we;eï úg .suka iys; Ôú;hg kj cjhla fokjd úh
.S;fhka lshfjk woyiu ,nd fohs' fuu .S;hg wkqj oEia yels h' we;eï úg isysk f,dju .rd jeà yoj;a ÿlska msf¾'
fkdfmk ;u iajdñhd;a iu`. ìß`o b;d i;=áka ld,h .; ;j;a úfgl f;d,a w.g iskyjla f.k;a foñka m%d¾:kd
lrhs' ish,a, ,nd .;a ;ek i;=g we;s nj we;eïyq is;;s' u,a msfmhs' tfy;a lsisod fkd is;+ fkd me;+ whqrlska ta
tfy;a tu hqj, ,eî we;s foa ;=< i;=gq ùfï yelshdj m%d¾:kd ì`o jefghs' fuu iajNdjh f;areï.; fkd yels
úoydmdhs' Tjqka Ôjk jD;a;Sh f,i fmd,a leãu isÿ lrhs' jQ mqoa.,hka Ôú;h foi wY+NjdoS oelaula we;s lr .kshs'
;u ms%h ìß`of.a w; w,a,df.k fmd,a .i <`.g hk Tyq fuu .S;fha iEu fldgilu .S;fha m%Odk f;audj zzisky
fmd,a .ig ke`. ìß`og lE .id lshkafka wE;g fjk kef`.hs l`ÿ¿ kef`.hs thhs cSúf;aZZ hkqfjka .efhhs' fuys
f,ihs' Tjqka tfia Ôj;a fjhs' zzÔjk uxfm; u,ska ieoS .sh oS cSúf;a lshkafka iskyj we;s ùu l`ÿ¿ ke`.Su hs hkqfjka
hq.hl fkdj wm yuq jQfha ZZ hkqfjka Tjqkaf.a Ôú;fha .hñka Ôú;fha ÿl hï wdldrhlska idOdrKSh lr we;'
lgql;ajh ishqïj olajhs' ;jo tfia idOdrKSh lsÍfuka .Sfhka n,dfmdfrd;a;= ù we;af;a
.eg¨" m%Yak" ÿla meñKs úg th cSúf;a yeá hkqfjka
zzmsÿre fiú l< me,amf;a we;s l,amkd lrñka Ôú;hg id¾:lj uqyqK oSfï YlH;dj
idfï ke; uy ukaosf¾ mqoa.,hd ;=< j¾Okh lsÍu hs'
álsß yi/,s fnd<`o is;sú,s
fuys ;sfí fyd`o wdof¾ZZ ukqIH Ôú;h hkq yeuodu i;=fgka msreKq fohla
fkdfõ' ÿl hkq tysu fldgils' fuh wjfndaO fkd lr.;a
úg i;=fÜ oS th ordfkdf.k ÿr hkak o fõokdfõ oS
152 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 153
Ôú;h tmd fjk ;rug wY=NjdoSj is;d weo jefgkak;a zzTfí rej ri`ÿkla jQjg
isÿ fõ' Ôú;fha i;=g we;s úfgl th idr fohla f,i;a lula keye ug ;j;a weilg
ÿl we;s úg widr fohla f,i;a pxp, mqoa.,hdg fmfkhs' kuq;a ta rej ;j;a flfkl=g
wurisß mSßia uy;aud .hk whs;s fjka nE ord .kakgZZ
zzl,d jej msfrkjd ;udf.ka fjka jqj o ;j;a flfkl=f.a fjkq
wdfhu;a ysf`okjd olskq neß nj fuhska y`.jhs' ÆIka nq,;aisxy, kï
uf.a ys; ìf`okjd woaù;Sh .S; rplhkka úiska rÑ; —uq;= l=v by<k u,a
wdfhau;a yefokjdZZ jreidfõ˜ .S;fhys tk ;reKhd ;udg wysñ jQ fm%auh foi
WfmaCIdfjka n,hs' fma%ufha fid`ÿre nj kï th fkdfõ
hk .S;fhka f,dal iajNdjh fmkajhs' jejla .;a úg
o@ mqoa.,hd Wiia nqoaêhla we;af;l= fia lghq;= l< hq;=
th msÍ ;sfnkjd fiau úfgl c,h wvq ù mj;shs' ysÿK
wdldrh th fkd fõ o@
jeõ m;=f,a lgq fldfyd¨ fmfkkjd' tfukau ys; ì`ÿKq
úg fida iqiqï we;s fjkjd' ta jdf.au jej msreKq úg th zzuq;= l=v by<k u,a jreidfõ
iqkaorhs' tys ,iaik u,a kej; msfmhs' lgq fldfyd¨ Wv b`.sf<k úg jeysf,akS
jefihs' tfiau Ôú;fh;a ÿla ÿre jQ úg is;g i;=gq oekqKq tî n,d ßh ljq¿ fodßka
úg ÿl ;snqK;a tajd jeiS hhs' jej msreKq úg lgq fldfyd¨ hg .sh ojfia oEi .shd b`.s,SZZ
jeiS hkakd fia'
wo;a jyskafka tod u,a jeiaiuhs' jyjreidjg fmr
zzmsreKq jeõ c,fha iqÿ fk¿ï irkjd jeys ,sysKsfhda wyfiys mshdU;s' ;reKhdg fï ux udj;a
yeÿK ys;a uvf,a fmï iqj`o oefkkjdZZ yqre mqreÿh' fï jeiafia Tyq ;u fmïj;sh iu`. weúo we;'
Tyq wo ;ksfhka jeiai mdhk ;=re fyda fõjd tla ;ekl
wms Ôj;a jk úg úúO ;;aFjhkag uqyqK fokafkuq'
isà' wo jk úg Tyq fma%uh ì`o jegqKq ta úm%fhda.fha wl=Kq
fma%u jka;hska ms<sn`oj o fuys oS wjOdkh fhduq l<
j,g ueos ù isáhs' ta nj zzf;ó f;ó wdor uOq jeiafia - .sh
úg meyeos,s jkafka úfgl iskd ú,l msyskk fmïj;=ka
fofokd wo hkjd fouxif,a ZZhkafkka meyeos,s h' fufia
;j;a úfgl l`ÿ¿ .x`.djl .sf,hs' fm%aufha u,a jreidjg
isák fudyq wi,ska wefok fudag¾ r:hl ljq¿j my;a
f;fuk Tjqkau úm%fhda.fha fõokdfjka ñßflhs' fm%auh
úh''' Tyq fyd`oskau y`ÿkk rejla fmfkhs' ta fjkflla
kï fuhhs' kQ;kfha fndfyda fmïj;=ka yoj;skau fmï
fkdj Tyq fmï l< fmïj;sh hs' ;ju;a wehg wdofrhs' fï
l< weh fyda Tyq yer .sh miq Tyqg fyda wehg ÿla ù`oSug
uxudj;a osf.a tod weh iu`. jeiaig WKqyqug ;=re¿ fjù
ie,eiaùfuka ;j úryj ú`o .kS' zzfk;g Wf,<la úh tod
.sh yeá u;lhs' zzukaodrï w`ÿr ueoskaZZ .S;fha i`oyka jk
TnZZ hk .S;fha fuh lshfõ'
wdldrhg
154 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 155
zzid.rh n`ÿ fõokdfjda fndai;=ka meuKs ÿla meKs rila fia is;d lghq;= lf<a
iqkafj,d hkfjda h' tksid wms;a bjiuq lshk fhdckdj fuu`.ska bosßm;a
Ôú;h f.k jkaokdjl fldg we;' fuys ñksidj osßu;a lrk m%Odku i`oyk f,i
hkak wms hkfjda''' zzñksia f,djlg ,nkakg neß chla fld;eklfodaZZ ±laúh
yels h' fuh Ôú;hg ukd WfoHda.hla ,nd fokq ,nk
fmreï mqrkd fndai;=kag;a WmfoaYhls'
udr fika isáfhda
b;ska tfykï wmg ke;sjfjo zzw`ÿre l=áh ;=< fodr.=¿ ,df.k
reÿre ndOdfjda .hk .S;sld hosk hd;sld
meñKs ÿla l`o meKsrila f,i foúhka yg kEfia
fndai;=ka is;=fjda fmdf<dj fldgk ;ek mdr ;kk ;ek
b;ska tfykï wms;a bjiuq .skshï wõfõ uyjreidfõ
ÿlaL .x`.dfjda foúfhda jev bkafka
n,ka lv ;=rd yer oEfia
tod l`ÿ<e,a fuod yi/,a
isks`ÿ iqje;s i¿ isriska yerod
me;=ï bgq fjkfjda
¥ú,s uv jels ms<s.; m<|d
me;=ï fyd`o kï hfkk .ufkos
foúhka rej olakg yelafla
isysk t<sfjkfjda
l=iqï i`ÿka ÿï iqj`oska je<lS
ñksia f,djlg ,nkakg neß
.; ke`.s oyosh iqj`oska ieriS
chla fld;eklfoda
foúhka yd tlaúh yelafla ZZ
ñksialï u; osú f.jhs kï
Tjqka ch ,enqfjda ZZ ye;a;Ej oYlfha u;= jQ ir, .S;fha wdlD;sfhka
Ydka; foaYnkaÿ uy;d úiska ,shjqKq fuu .S;h Tíng hñka ìys jQ wurKSh .S;hla f,i —w`ÿre l=áh
fiakdkdhl fõr,shoao .dhlhd úiska .efha' fuh b;d ;=<˜ .S;h y`ÿkd.; yelsh' ukqIHhd ;=< foúhka we;s nj
ir, NdIdfjka ,sh ù we;' ñksia Ôú;fha ÿl msÍ we;' th .S;fhka wjOdrKh lrhs'
zzid.rh n`ÿ fõokdfjdaZZ hkqfjka lsh fõ' th idudkH —w`ÿre l=áh ;=< fodr.=¿ ,df.k
fohla f,i olshs' th id.rhla n`ÿ hehs o lshhs' fuys oS ÿl .hk .S;sld hosk hd;sld
wu;l lrkakg ;¾lhla bosßm;a lrhs' tkï fndai;dKka foúhka yg kEfia ˜
jykafiag o úúO ndOd ;snqKd' Wkajykafiag oYudr
fiakdj isá nj isys lrñka tfia ù kï wmsg ndOdjka lïlrejdg wk,am jQ jákdlula fuu`.ska ,nd foa'
fkd meñfKkafka o hkak is;ñka ÿl wu;l lrhs' tfiau ;srfha bosßmi r`.k ñksiqkag wm%udK fmaCIlfhda fj;s'
158 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 159
;srh msgqmi isákafkda ;srfha msgqmiu ie`.ù h;s' th rcSõ YS% ,xldj nqÿ oyu flakaøSh jQ ixialD;shla Wreu
jika; fj,a.u fufia .S;j;a lrhs' rgls' fuu ;;aFjh wdishd;sl rgj,g fmdÿ jQjls' fujeks
miqìul ldka;djkag iqúfYaIS ia:dkhla ysñ fõ' flfia
zzfï ;rï ishque,so l¿.,a
fj;;a ngysr ldka;djg ysñ ksoyi wdishd;sl ldka;djg
ys;kakgj;a neß ksid
ysñ ú fkdue;' ;ju;a l=ula isÿ fldg meñKsh o fld,af,da
uu .shd wjqlk nqÿkag;a
kdjd f.g .ks;s' l=vd jrol oS hqj;shlg orkq neß wjuka
oEia ÿka ñksid fidhdZZ
úoSug isÿ fõ' —úiqreKq u,a fm;s oE;g .;a hqj;S ˜ .S;h o
ta wdldrfhkau ;srfhka msgqmig jQ ñksiqka ms<sn`o tjeks miqìul kss¾ñ; jQjls' fuu hqj;sh ¥IKhg ,la ù
rUqlk isoaOd¾: ysñhka fufia .S;h ,shhs' kS;sfha ms<sirK m;d ths'
zzwõjg jeiaig yqre ñksiqkafka zzúiqreKq u,a fm;s foda;g .;a l=uÍ
oEf;a úßfhks rgj,a yeÿfKa ta fm;s tla lr u,la fidhk fnd<`oS
ta ñksiqkaf.a u<.u fjkqfjka iroï fkdlrñ wdorfhka lshñ
fudk rc ueÿfro iqÿ fldä ke`.=fKa ZZ úiqreKq fm;s h,s u,la fkdfjhs ke`.Ks ZZ
lïlrejd hkq wyssxilfhls' Tyq ñksfil= nj wdrïNl fldgiska uq¨uy;a isoaêoduhu bosßm;a
wm wu;l fkd l< hq;=h' Tyqj OkjdoS l=yl iudchla lrhs' nkaÿ, kdkdhlaldrjiï úiska fuh rpkd fõ'
;=< ieuod mSvkhg ,la fjhs' Wla; .S;fha rplhd .S;fha tk ldka;dj ldka;djl f,i ú`osh yels wñysßu
tlS l=yl;ajh ch .ekSug zzn,ka lv;=rd yer oEfiaZZ foa ú`o we;' weh wehg wysñ jQ mú;%;ajh fidhñka weúoshs'
hkafkka wdrdOkd lrhs' lv;=rdj újr l< úg h:d¾:h weh w`vñka weúoshs' weh fydhkafka wef.a mú;%;ajh o@
oelsh yelsh' fuys lshfjk foúfhda wm olsk foúhkag hqla;sh o@ fl<sfo,ska ieye,a¨fjka ld,h .; l< l=vd
jvd fjkia h' fudjqka osjH i¿ ms<s NrK ord fkdue;' weh wo .eyeKshl ù lsisod mh fkd;nd ;snQ Widú ìug
Tjqkaf.a i¿ ms<s ¥ú,s h' TjqyQ wkd.;hg mdr ;kk f.dia Ôú;h b,a,d y`vhs' wehg Ôú;h oSug fï iudch
foúhfhda h' n,d isà o@ wef.a Ôú;fha mú;%;ajh yd wehg ke;s jQ
ish,a, fuu Widúfhka ,nd foaú o@ kej; j;djla fï
zzisks`ÿ iqje;s i¿ isriska yerod Widúfha m%isoaêfha weh ¥IKh fõ' fï wysxildù lrkakg
¥ú,s uv jels ms<s.; m<`od hk ls%hdj WodyrKhlska meyeos,s lrhs' úisreKq u,l u,a
foúhka rej olakg yelaflaZZ fm;s foda;g f.k tl;= fldg u,la ;kkakg fkdyels fia
Y%ñlhd foi ohdÆ weiela fhduq fldg Tjqkg wef.a Ôú;fha jerÿKq ;ek yod.kakg neß nj ixhufhka
osßhla ÿka .S;hla f,i fuh ie,lsh yels h' Tjqkaf.a ÿl mjihs' iroï fkdlr b;d wdorfhka lshk nj o .S; rplhd
wu;l lrjd Tn uy`.= fiajhla lrk ienE foújre f,i i`oyka lrhs' l:lhd úys¿jla lrkjd fkdfõ iudcfh
fuu`.ska b`.s lrhs' iajNdjh ms<sn`o mdvu W.kajkjd' oshKshla iudcfha Ôj;a
160 kslmsáfha kkaor;k ysñ o¾Yk iy ufkdaúoHd ióCId 161
jk úg W.; hq;= ;j;a lreKq .S;fha bosßfhaoS Wmud rEml ir, l%ufõohlska .S;fhka bÈßm;a ù ;sfí' úúO m%Yak
j,ska meyeos,s lrhs' .eg¨ j,ska ñßlS fyïn;a jqj o Ôú;fha we;s jákdlu
wu;l fkdlr th ú`o ordf.k Ôj;a úh hq;= nj Ôjk
zzfjr< fidhd r< fm< osj wdj;a
o¾Ykfhka myohs' tfiau Ôú;h Ôj;a lrúh hq;= whqre
fjr<g lsisod oshU olskq yelsfoda
ms<sn`o ukd u`. fmkaùula Ôjk o¾Ykfhka isÿ fõ'
n`og mshm;a hqj,la ,enqK;a
wyfia fofl,jr kqUg oskkq yels foda ZZ igykla (- fuu ,smsh u`.ska ir, .S;fhka fy<sjk
Ôjk o¾Ykh Ydia;S%h l%ufõohla u`.ska fkdj jHjydßl
fuys § fjr<g Wmud fldg we;af;a fï
w¾:fhka u úu¾Ykh lrk ,È' fuu ,smsh .S; úpdrh;a
hqj;shf.a fhdjqka Ôú;hhs' r< fm< hkq lsisÿ wruqKla
Ydia;S%h f,aLkh;a w;r mj;skakls'
fyda iaÒr;ajhla fkdue;sj bnd.df;a hk fujeks Ôú;
ì,s.ekSug udk n,k mqoa.,hka h' fjr<g ihqr olskak
neß nj o lsß,a,lg b`.s,af,kak fidndoyfuka mshdm;a
wdka;sl igyka
hqj,la ,enqK;a lsisosk wEg f,dalfha fl<jrg mshdôh
fkd yels nj o lsh fõ' .S;fha wjidkfha ukd Ôjk 1 ;s,lisß" fÊ'" ffjosl idys;Hh" fld<U" 1967" ms'06'
o¾Ykhla ,nd fohs'
zznUreka miqmi u,a osj fkd .sh;a
wjuka úkafoa u,a l=,hu fkd fõfoda
fï oyï kqjKska kqU fkdÿgqfjda;ska
kqfò iqiqï .sks fnd,a wyiu fkd fõfoda ZZ
f,dfõ oi; nUre mshdU;s' úúO u,a Whkaj,
kjd;eka .ks;s' u,a fkd;,d frdka wrka h;s' iuyr úg
u,a ;,d fmdälr úkdY lr frdka ,nd .ks;s' tfy;a
tfia lrk Uurekag ljqre;a fudl=;a fkdlSjo wysxil u,a
f.duqjg kï t,a,jk wmydi fukau wjuka ksï ysï ke;'
fuu .S;fhka o wmQ¾j;ajfhka hqla;j ukd f,i Ôjk
o¾Ykhla iudc .; fldg we;s nj lsj hq;= fkdfõ'
iudchla ;=< ñksid f.dvk`.k ±kqu jHjydr úh
hq;=h' o¾Ykfha jHjydßl wxYhg wh;a Ôjk o¾Ykh u`.ska
od¾Yksl ±kqu jHjydr lrhs' .eUqre od¾Yksl ldrKdjka